driemaandelijks tijdschrift van de

VLAAMSE VERENIGING VOOR ENTOMOLOGIE

Afgiftekantoor 2 1 70 Merksem 1 ISSN 077 1 -5277

Periode: januari - februari - maart 2004 Erkenningsnr. P209674

Redactie: Dr. J.-P. Borie (Compiègne, Franee), Dr. L. De Bruyn (Antwerpen), T. C. Garrevoet
(Antwerpen), B. Goater (Chandlers Ford, England), Dr. K. Maes (Tervuren), Dr. K. Mallens
(Amsterdam), H. van Oorschot (Amsterdam), W. O. De Prins (Antwerpen).

Redactie-adres: W. O. De Prins, Nieuwe Donk 50, B-2100 Antwerpen (Belgium).
e-mail: willy.deprins@antwerpen.be.

Jaargang 32, nummer 1

1 maart 2004

Interessante waarnemingen van Lepidoptera in België
in 2003 (Lepidoptera)

Willy De Prins

Abstract. Interesting records of Lepidoptera in Belgium in 2003 (Lepidoptera)

Some new provinee records and interesting observations are mentioned.

Résumé. Observations intéressantes de Lépidoptères en Belgique en 2003 (Lepidoptera)
Plusieurs données faunistiques nouvelles par province sont également menlionnées, ainsi que
quelques observations intéressantes.

Key words: Lepkloptera - faunistics.

De Prins, W.: Nieuwe Donk 50, B-2100 Antwerpen (willy.deprins@antwerpen.be).

In deze vaste rubriek worden de meest interessante waarnemingen van
Lepidoptera uit het voorbije jaar (en eventueel vorige j aren) geciteerd. Het gaat
daarbij telkens om nieuwe vermeldingen voor een provincie, om waarnemingen
van soorten die reeds zeer lange tijd niet meer waren gezien, of om interessante,
biologische gegevens. Het komt trouwens dikwijls voor dat sommige
exemplaren slechts jaren later gedetermineerd worden en dan in een van hoger
genoemde categorieën vallen. Zulke waarnemingen worden hier uiteraard ook
opgenomen. Vele van de nieuwigheden in dit artikel vermeld, zijn reeds
gepubliceerd op de website van de Belgische Lepidoptera (De Prins 2003a).

Dat er dit jaar meer vermeldingen zijn dan gebruikelijk is vooral te danken
aan de activiteit van de "Nachtvlinderwerkgroep". Deze mensen hebben op
verschillende plaatsen in België lichtvallen opgesteld en via het internet worden
de gegevens die daaruit verkregen werden aan elkaar doorgespeeld en
beschikbaar gemaakt voor dit jaaroverzicht. Op geregelde tijdstippen worden die
nieuwe provineiegegevens op de website gezet. Enkele nieuwe soorten voor de
Belgische fauna zullen later apart gepubliceerd worden.

Phegea 32 ( 1 )( 1 .111.2004): 1

Eriocraniidae

Eriocrania subpurpurella (Haworth, 1828) (p, 17): waargenomen te Sinaai
op 02. V. 1999, leg. B. Maes. Nieuw voor de provincie Oost- Vlaanderen.

Nepticulidae

Stigmella catharticus (Stainton, 1853) (p. 19): een bladmijn gevonden op
Rahmnus cathartica in het Zoerselbos op 19. X. 2003, leg. F. Verhoeven. Van
deze soort was enkel een oud literatuurgegeven bekend uit de provincie Namen.
Nieuw voor de provincie Antwerpen.

Opostegidae

Pseudopostega auritella (Hübner, [1813]) (p. 22): waargenomen in liet
arboretum van Bokrijk, Genk op 29. V. 1 999. leg. G. Ariën. Nieuw voor de
provincie Limburg.

Pseudopostega crepusculella (Zeiler, 1846) (p. 22): 1 ex. te Brussel
(Brabant) op 18.VIIL2002 (leg. R. H. Nyst) (Nyst 2003: 197). Nieuw voor de
provincie Brabant.

Adelidae

Adela cuprella ([Denis & SchitTermüller], 1775) (p. 24): 1 ex. te Lavaux-St-
Anne op 10.V.2003, leg. L. Janssen en G. Sallaets. Nieuw voor de provincie
Namen.

Prodoxidae

Lampronia capitella (Clerck, 1759) (p. 26): 1 ex. te Sinaai op 02.V.2001,
leg. B. Maes. Nieuw voor de provincie Oost- Vlaanderen.

Incurvariidae

Incurvana oehïmanmeïïa (Hübner, 1796) (p. 27): Wachtebeke 26.V.1999
en 02. VI. 2002, en Overmeire 15.V.2000, telkens 1 ex., leg. B. Maes. Nieuw
voor de provincie Oost- Vlaanderen.

Tineidae

Monopis we ave re! la (Scott, 1858) (p. 30): 2 ex. te Wel 1i nop 03. V. 2003, leg.
M. Jacobs, L. Janssen, G. Sallaets en C. Steeman. Nieuw voor de provincie
Luxemburg.

Bucculatricidae

Bucculatrix beehsteinella (Bechstein & Scharfenberg, 1805) (p. 38): 1 ex. te
Belvaux (Les Pairées Nord) op 10.V.2003, leg. L. Janssen, G. Sallaets en C.
Steeman. Nieuw voor de provincie Luxemburg.

Phegea 32 ( 1 )( 1 . 111 . 2004 ): 2

Gracillariidae

CaloptiUa bet ui i co Ia (Hering, 1927) (p. 39): 1 ex. te Diepenbeek op
20. VIII. 1998, leg. R. Spronck. Nieuw voor de provincie Limburg.

CaloptiUa robustella Jackh, 1972 (p. 39): waargenomen te Sinaai op
07. V. 1995, leg. B. Maes en te Visé op 12. V. 1998, leg. R. Spronck. Nieuw voor
de provincies Oost-Vlaanderen en Luik.

CaloptiUa stigmatella (Fabricius, 1781) (p. 39): 1 ex. te Haccourt op
27. VII. 2000, leg. R. Spronck. Nieuw voor de provincie Luik.

Calybites phasianipennellü (Hübner, [1813]) (p. 39): deze soort werd in het
verleden slechts enkele malen uit België vermeld, nl. uit Oost-Vlaanderen en
Brabant (De Prins 1998: 39). Nochtans zijn er onlangs ook enkele meldingen uit
de provincie Antwerpen bekend geworden: Schoten (natuurdomein La Garen ne)
30. VIL 1992, 1 ex.; Schilde (natuurdomein Den Driehoek) 20. VI. 1998, 1 ex.;
Turnhout (natuurdomein Dombergheide) 29.VIIÏ.2003, 2 ex., telkens leg. W, De
Prins. Leo Janssen nam de soort waar te Kontieh 22.VI11.2003, Ranst
24.VIII.2003 en Willebroek 26. VIII. 2003. Nieuw voor de provincie Antwerpen.

Phyllonorycter muelleriella (Zeiler, 1839) (p. 40): 2 ex. te Wachtebeke op
12. VIII. 2000, leg. B. Maes. Nieuw voor de provincie Oost-Vlaanderen.

Phyllonorycter agilella (Zeiler, 1846) (p. 42): Deze soort werd niet
opgenomen in de Systematic Catalogue of the Belgian Lepidoptera (De Prins
1998) omdat er geen exemplaren in de collecties konden worden gevonden. De
soort werd zonder vindplaats vermeld in de lijst van De Crombrugghe (1906:
103). Ondertussen is bij nader onderzoek gebleken dat er zich toch vier
exemplaren in het K.B.I.N. bevinden: 3 ex. te Brussel op 22. IV. 1904, leg. De
Crombrugghe en 1 ex. te Watermaal op 22.VII.1949, leg. E. Janmoulle. De rups
leeft op Ulmus sp. P. agilella is vooral aangetroffen in Centraal- en Oost-
Europa. De soort dient te worden toegevoegd op p. 41 net na Phyllonorycter
corylifoliella (Hübner, 1 796).

Cameraria ohridella (Deschka & Dimic, 1986) (p. 42): dat deze soort zich
ook kan ontwikkelen op Acer pseudo platanus L. werd soms beweerd, maar is
ondertussen zeker aangetoond. In normale omstandigheden leeft de rups in
bladmijnen op Aesculus hippocastanum L. en dit dikwijls in zulke hoeveelheden
dat het totale bladoppervlak bezet is met aaneensluitende bladmijnen zodat er
geen plaats meer over is voor de vrouwtjes van de tweede (en gedeeltelijk derde)
generatie om nog eitjes af te zetten. In zulke omstandigheden gebeurt het dan dat
deze vrouwtjes hun eitjes afzetten op A. pseudoplatanus . Dit was o.a. het geval
in het Ter Rivierenhof (prov. Antwerpen, Deume) in 2002. De bladmijnen op
Acer werden enkel aangetroffen op jonge bomen die onder de veel grotere
Aesculus groeiden. Op verder in de buurt groeiende Acer werden geen
bladmijnen aangetroffen. De bladmijnen leverden op 05. VII. 2002 enkele perfect
ontwikkelde exemplaren C. ohridella op. Op 1 1 juni 2003 werd op dezelfde
plaats vastgesteld dat het bladoppervlak van Aesculus hippocastanum tot 80%
bedekt was met bladmijnen van C. ohridella. Op deze vindplaats waren weer
bladmijnen van C. ohridella te vinden op Acer pseudoplatanus, zelfs heel wat

Phegea 32(1) (LUI. 2004): 3

meer dan in 2002. Deze waarnemingen tonen duidelijk aan dat deze vlindersoort
zich wel degelijk op Acer tot adiilt kan ontwikkelen.

Yponomeutidae

Yponomeula plumbella ([Denis & Schiffermüller], 1775) (p. 43);
waargenomen in domein Puyenbroeck te Wachtebeke, 22. Vil. 2000, leg. B.
Maes. Nieuw voor de provincie Oost-Vlaanderen.

Pseudoswammerdamia combinella (Hübner, 1796) (p. 43): 1 ex. te Sinaai
op 26.V1I.1994, leg. B. Maes. Nieuw voor de provincie Oost-Vlaanderen.

Swammerdamia caesiella (Hübner, 1796) (p. 43): waargenomen te Lanaye
in juni 1998 en 1999 en te Haccourt in juni 1999, leg. R. Spronck. Nieuw voor
de provincie Luik.

Ar gyr es th ia trifasciata Staudinger, 1871 (p. 44): 3 ex. te Sinaai op
17.V. 1994. leg. B. Maes. Dit zijn de eerst bekende exemplaren uit de provincie
Oost-Vlaanderen. De soort was al vermeld als nieuw voor die provincie aan de
hand van een exemplaar verzameld op 08. V. 2000 te Haaltert, leg. B. Vanholder
{De Prins 2003b). Blijkbaar verspreid de soort zich redelijk snel met de
aanplanting van zijn voedselplant Jimiperus in tuinen.

Argyresthia pygmaeella ([Denis & Schiffermüller], 1775) {p. 44): 1 ex. te
Wachtebeke op 26. VI. 2001, leg. B. Maes. Nieuw voor de provincie Oost-
Vlaanderen.

Ypsolophidae

Ypsolopha alpella ([Denis & Schiffermüller], 1775) (p. 46): waargenomen in
domein Donkmeer te Overmere, 09. VIII. 2000 en in domein Puyenbroeck te
Wachtebeke, 12. VIII. 2000, leg. B. Maes. Nieuw voor de provincie Oost-
Vlaanderen.

Ypsolopha sequella (Clerck, 1759) (p. 46): 1 ex. te Ranst op 08. VII 1.2003,
leg. L. Janssen en G. Saliaets. Nieuw voor de provincie Antwerpen.

Ypsolopha vittella (Linnaeus, 1758) (p. 46): 1 ex. in het centrum van de stad
Antwerpen op 07. VII. 2003. leg, K. Janssens. Nieuw voor de provincie
Antwerpen. Deze soort werd tot nog toe slechts enkele keren in België
waargenomen. De rups leeft op U/mus en Fagiis (Emmet 1988: 79).

Depressariidae

Agonopterix nanatella (Stainton, 1849) (p. 54): 1 ex. op licht in het domein
Dombergheide te Turnhout op 26. VI 11.2003, leg. J. & W. De Prins. Deze soort is
nog maar enkele keren uit België vernield, en telkens gaat het om erg oude
waarnemingen. De eerste keer worden Rochefort (prov. Namen) en Genk (prov.
Limburg) opgegeven (Fologne 1863: 91). Nadien wordt Berg (prov. Brabant)
toegevoegd (De Crombrugghe 1906: 44). Deze laatste auteur vermeldt dat hij de
rups vond op Cirsium op 6 mei, de voedselplant van verschillende andere
Agonopterix- soorten. De voedselplant van de rups is Carlina viilgaris (Emmet
1988: 118). In het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen
vond ik enkel het dier terug van Rochefort en deze vindplaats is, samen met de
Phegea 32 ( 1 ) ( 1 . 111 . 2004 ): 4

nieuwe vondst te Turnhout, weerhouden voor opname in de
verspreid ingsgegevens.

Agonopterix ciliella (Stainton, 1849) (p. 54): een S in het domein Molsbroek
te Lokeren op ll.VII.2000, leg. B. Maes. Nieuw voor de provincie Oost-
VI aan de ren.

Agonopterix heracliatta (Linnaeus, 1758) (p. 54): 1 ex. te Jannée (Namen)
op 0841.2003 (Nyst 2003: 198): ook waargenomen te Visé op 10411.2000 en te
Wonck op 01.VIL2002, leg. R. Spronck. Nieuw voor de provincies Namen en
Luik.

Agonopterix liturosa (Haworth, 1811) (p. 55): 1 $ in het domein Bunt te
Hamrne, 14.VI1.1987, leg. B. Maes. Nieuw voor de provincie Oost- Vlaanderen.

Elachistidae

Elachista cahorsensis Traugott-Olsen, 1992 (p. 57): 1 ex. te Antwerpen-
Linkeroever op 20.V.1989, leg. K. Larsen. Nieuw voor de provincie Antwerpen.

Elachista suboee/lea (Stephens, 1834): 1 ex. te Haccourt op 26. V. 1999. leg.
R. Spronck. Nieuw voor de provincie Luik.

Scythrididae

Scythris limhelia (Fabrieius, 1775) (p. 60): 1 ex. te Haaltert op 23. VIL 1994,
leg. B. Vanholder en 1 ex. te Visé op 29. V. 2003, leg. R. Spronck. Nieuw voor
de provincies Oost- Vlaanderen en Luik.

Oecophoridae

Crassa unitella (Hübner, 1796) (p. 61): waargenomen te Warsage op
06.VHI.1996 en te Haccourt op 02.VHI.2001, leg. R. Spronck. Nieuw voor de
provincie Luik.

Oecophora bractella (Linnaeus, 1758) (p. 63): waargenomen in het Pijnven
te Hechtel op 12.VII.1996, leg. G. Ariën. Nieuw voor de provincie Limburg.

Coleophoridae

Coleophora milvipennis Zeiler, 1839 (p. 65): Deze soort werd pas in 2003
aan de Belgische lijst toegevoegd (De Prins 2003c: 88). Na het eerste exemplaar
uit Turnhout, Domein Dombergheide, 19.Vll.2002 werden op dezelfde plaats 3
exemplaren verzameld op 07.V1.2003, leg. J. & W. De Prins.

Coleophora spinella (Schrank, 1802) (p. 65): 1 ex. op 17. VI. 2000 gekweekt
uit een rups te Tervuren (Vlaams-Brabant) op Crataegus monogyna gevonden
op 30.IV. 2002 (leg. J. & W. De Prins) (det. H. van der Wolf). Nieuw voor de
provincie Brabant.

Coleophora ahenella Heinemann & Wocke, 1877 (p. 66): 1 zak gevonden
op Rhamnus cathartica in het Zoerselbos op 19.X.2003, leg. F. Verhoeven. Deze
soort was tot nu toe alleen bekend uit de provincie Namen. Nieuw voor de
provincie Antwerpen.

Phegea 32 (!)(] . 111 . 2004 ): 5

Coleophora deauratella Lienig & Zeiler, 1846 (p. 66): 1 ex. op 05.VI.1995,
Sint-Pietersberg, Lanaye, leg. W. De Prins, en 1 ex. te Haccourt op 22. V. 2000,
leg. R. Spronck (beide det. H. van der Wolf). Nieuw voor de provincie Luik.

Coleophora trifariella Zeiler, 1849 (p. 66): 1 ex. op 31.V.2003, Houffalize,
(Luxemburg), leg. J. & W. De Prins (det. 11. van der Wolf). Deze soort werd
voor het eerst uit België vermeld door Van Daele & Pelerents (1967: 574) die
enkele tientallen exemplaren vingen in een vlinderval opgesteld in het
tuinbouwcentrum te Melle (Oost- Vlaanderen) in de j aren 1964 en 1965. Tot nog
toe was dat de enige melding uit het land. In Nederland werd C trifariella voor
het eerst vermeld door van der Wolf (1984: 2). Nieuw voor de provincie
Luxemburg.

Coleophora anatipennella (Hübner, 1796) (p. 66): 1 ex. te Sprimont in juni
2000, leg. J. P. Herzet (det. II. Van der Wolf), Nieuw voor de provincie Luik.

Coleophora betulella Heinemann & Wocke. 1877 (p. 66): 1 ex. op
10.VL2002 gekweekt uit een rups te Sosoye (Namur) op Betula pendula
gevonden op Ö9.V.2002 (leg. J. & W. De Prins) (det. H. van der Wolf); 1 ex. op
20, VI. 2002 gekweekt uit een rups te Sosoye (Namur) op Crataegus monogyna
gevonden op 09. V. 2002, leg. J. & W. De Prins (det. H. van der Wolf). Nieuw
voor de provincie Namen.

Coleophora sylvaticella Wood, 1892 (p. 68): 1 ex. op 31.V.2003 te
Houffalize, leg. J. & W. De Prins (det. H. van der Wolf). Nieuw voor de
provincie Luxemburg.

Coleophora taeiiiipennella Herrieh-Schaffer, 1855 (p. 68): 1 ex. te
Diepenbeek op 19.VI.2000, leg. R. Spronck (det. H, van der Wolf). Nieuw voor
de provincie Limburg.

Momphidae

Mompha raschkiella (Zeiler, 1839) (p. 70): 1 ex. te Kinrooi op 30. V. 2003,
leg. M. Jacobs en L. Janssen. Nieuw voor de provincie Limburg.

Gelechiidae

Chrysoesthia sexguttella (Thunberg, 1794) (p. 75): 1 ex. te Argenteau op
1 8.VL1997, leg. R. Spronck. Nieuw voor de provincie Luik.

Metzneria metzneriella (Stainton, 1851) (p. 75): 1 ex. te Haccourt op
01 .VI. 1997, leg. R. Spronck. Nieuw voor de provincie Luik.

Exoteleia dodecella (Linnaeus, 1758) (p. 76): 1 ex. te Visé op 22.V.1994,
leg. R. Spronck. Nieuw voor de provincie Luik.

Parachronistis alhiceps (Zeiler, 1839) (p. 76): \$ te Waehtebeke op
26.VI.2001, leg. B. Maes. Nieuw voor de provincie Oost-Vlaanderen.

(wordt vervolgd)

Phegea 32 ( 1 ) ( 1 . 1 1 1.2004): 6

Enkele aantekeningen van voor Vlaanderen twee
zeldzame vlinders: Euplagia quadripunctata en Siona
lineata (Lepidoptera: Arctiidae, Geometridae)

Waltems F.

Abstract. Sonic nutes on tvvo rare moths in Flanders: Euplagia quadripunctata and Siona
lineata (Lepidoptera: Arctiidae, Geometridae)

In the region of Leuven (provinee of Vlaams-Brabant) a smal! population of Euplagia
quadripunctata (Poda, 1761) survives already since 1999. Also Siona lineata (Scopoli, 1763)
lives in a locality close to Leuven since 1996. The eaterpillars of both species live on several
herbaeeous plants.

Résumé. Quelques notes sur deux papillens plutot rare en Fiandre: Euplagia quadripunctata
et Siona lineata (Lepidoptera: Arctiidae, Geometridae)

Dans la région de Louvain ii y a une petite population d' Euplagia quadripunctata (Poda, 1761)
qui peut se maintenir depuis ! 999. Siona lineata (Scopoli, 1 763 ) aussi se trouve dans une localité
prés de Louvain depuis 1996. Les chenilies des deux espèces vivent sur diverses plantes basses.

Key-words: Euplagia quadripimctata - Siona lineata - faunisties — Belgium.

Waltems, F.: Brochestraat 193, B-3001 Fleverlee.

Euplagia quadripunctata (Poda, 1761) en Siona lineata (Scopoli, 1763)
kunnen voor het Vlaams landsgedeelte bezwaarlijk als algemeen bestempeld
worden. Nochtans komen beide voor in het Leuvense, zij het in klein aantal en
op slechts een enkele locatie.

De exemplaren van Euplagia quadripimctaria werden alle opgetekend te
Heverlee-Leuven, het eerste te lieverlee op 30 juli 1999 bij valavond
foeragerend op vlinderstmik ( Buddleia ). Gedurende die zomer werden tussen 30
juli en 2 september in totaal 4 exemplaren gezien. Ook in 2000 werd de soort
opgemerkt: in totaal 4 vlinders tussen 11 en 16 augustus. In 2001 werden in
totaal 7 exemplaren gezien tussen 30 juli en 24 augustus en in 2002 waren er
eveneens 7 vlinders tussen 7 en 16 augustus.

Al deze vlinders werden toevallig waargenomen, zonder ernaar op zoek te
gaan, op vlinderstruiken tijdens de dag en binnen een straal van max. 300m. Er
kan dus gesteld worden dat er zich een kleine populatie van deze soort te
Heverlee-Leuven bevindt en dat deze zich daar. althans voorlopig, kan
handhaven. De biotopen zelf zijn half verwilderde tuinen achter een
lintbebouwing met wat bloemen, kruiden en wat bomen. De rups leeft op allerlei
lagere planten, o.a. op brandnetel ( Urtica spp.).

Op 14 juli 1996 werd overdag een vliegend exemplaar van Siona lineata
waargenomen te Sint-Joris-Weert (Vanholder 1997: 57). Toen werd

verondersteld dat het om een toevallige trekker ging en werd er geen aandacht
meer aan geschonken. In 2003 kwam ik op een vindplaats die ik ruim 20 jaar
niet meer had bezocht en tot mijn verwondering trof ik hier een kleine populatie
aan van deze spanner. Deze locatie bevindt zich te Heverlee-Leuven, in

Phegea 32 ( 1 ) (LH 1 .2004): 7

vogelvlucht ruim 5km van Sint-Joris-Weert. Tijdens volgende bezoeken werden
nog meer vlinders gezien: 3 ex. op 30 mei 2003, 4 ex. op 4 juni 2003 en 5 ex. op
9 juni 2003. Nooit werd de vindplaats grondig afgezocht en er mag gerust
verondersteld worden dat er nog meer exemplaren aanwezig waren.

Al deze vlinders bevonden zich in hetzelfde gebied van ca. 3 ha. Deze
biotoop gelijkt sterk op het leefgebied in de Champagne-streek in Frankrijk,
waar de soort jaarlijks wordt waargenomen, nl. een ruig grasland met wat
kruiden, struiken en enkele bomen. De rups leeft op allerlei lagere planten, o.a.
op Ohganum.

Bibliografie

Vanholder, B„ 1997. Trekvlinders in 1996, dertiende jaarverslag (Lepidoptera). — Phegea 25(2):
41-64.

Phegea 32 ( 1 ) ( 1 . 1 1 1 . 2004 ): 8

Une nouvelle espèce du sous-genre Superflua du
Pakistan (Lepidoptera: Lycaenidae)

J ean - F ra 1190 i s Cha rm e u x

Résumé. Satyr ium ( Superflua ) khowari sp. nov. est décrit des environs de Chitral (NW
Pakistan). Cette nouvelle espèce, outre sa grande taille, est caractérisée par une couleur de fond
brun-roux foncé, par une tache androconiale allongée a l'extrémité de la nervure sous-costale, et
par 1'angle droit que dessine la ligne postdiscale dans 1'espace I h du revers de 1'aile inférieure.

Abstract. A new species 111 subgenus Superflua Brom Pakistan (Lepidoptera: Lycaenidae)
Satyrium (Superflua) khowari sp. nov. is dcscribcd trom the neighbourhood of Chitral (NW
Pakistan). Tliis species, apart irom its bigger size, is eharaeterized by a dark brovvn-"roux"
ground colour, a longitudinal androeonial pateh al the end of the subcoslal vein, and by the right
angle of the postdiscal luie in eell lb on the undersidc of the hmd vvhig.

Samenvatting. Een nieuwe soort in het subgenus Superflua uit Pakistan (Lepidoptera:
Lycaenidae)

Satyrium (Superflua) khowari sp. nov. wordt beschreven uit de omgeving van Chitral
(Noordwest-Pakistan). Deze soort, afgezien van de grotere afmetingen, wordt gekenmerkt door
een bruin-rosse grondkleur, een uitgerekte androconiënvlek op het einde van de subcostale ader,
en door de rechte hoek in de postdiscale lijn in cel 1 j, op de onderkant van de achtervleugel.

Mots-clés: Satyrium - Superflua - Satyrium (Superflua) khowari sp. nov. - Pakistan -
Chitral

Charmeux, J.-F. : 67, rue de Tolbiac, F-75013 Paris (charmeuxjf@wanadoo.fr).

Introduction

Deux espèces du sous-genre Superflua Strand, 1910 sont cités du nord-ouest
Himalaya:

1. Satyrium (Superflua) deria (Moore, 1865), a été décrit du nord de Flnde,
dans rHimachal Pradesh "Upper Kunawur" (...) Spiti River, 11000 feet (3350
m).

2. Satyrium (Superflua) sassanides (Kollar, [1849]), décrit d’Iran (région de
F ars, environs de Shiraz), est cité par Evans (1925) du Baluchistan, de Chitral, et
de Mussoorie (N Inde). Selon Leslie et Evans (1903), cette espèce est commune
a Chitral entre 4000 et 1 0000 pieds ( 1 200 a 3000 m), de naai a aoüt.

Lors d'une prospection dans la région de Chitral au début du mois de juillet
1997. nous avons ohservé, parmi des Superflua se rapportant. a notre avis, au
taxon deria Moore, 1865, trois grands exemplaires hrun-foncé (deux males, et
une femelle), qui se différencient des deux espèces précitées.

Saty rium (Superflua) khowari sp. nov.

Holotype q: Pakistan. W Chitral, \ allee du Bumburet 2600m , 09. VI 11. 1996,
J. Pagès leg., déposé au Museum national d'Histoire Naturelle (MNHN), Paris.

Paratypes: lo, environs de Chitral, Binnoghlasht, 2800 m, 06.VI1.1997, leg.
et coll. J.-F. Charmeux; 1 . , W Chitral, vallée de Bumburet 2600m,
09.V11I.1996, leg. et coll. J. Pagès; UC, Afghanistan, Paghman Mts. (NW
Kabul), 16.VI.1971. K. Sawano leg. (Sakai 1981: pl. 46: fig. 3).

Phegea 32 ( 1 ) ( 1 . 111 . 2004 ): 9

Description

Male. Envergure entre apex: 3 cm . Longueur de 1'aile antérieure: 18,5 mm.

Face supérieure: Fond brun-roux foncé, base de 1'aile antérieure, et aile
postérieure légèrement plus claires. Tache androconiale allongée (ca. 1,8 mm),
brun foncé, le long et a 1’extérieur de la nervure sous-costaie. Sur un exemplaire,
une petite tache marginale noire dans 1'espace 1 de 1'aile postérieure. Franges

beiges.

Face inférieure: fond brun beige foncé, sur lequel la ligne blanche
postdiscale, bordée proximalement de noir, contraste vivement. Cette ligne
postdiscale mesure a peu prés 0,3 mm de large sur 1'aile antérieure, oü elle est
continue. Elle traverse 1'aile postérieure dans son tiers externe, et se brise en
angle droit dans 1'espace lb, au contact de la large tache bleuatre. Elle est, de ce
fait, rattachée au bord anal plus haut que cliez les taxons apparentés chez qui elle
se brise au niveau de la nervure la. Deux grandes taches noires submarginales,
rondes et frappantes dans les espaces 3 et 4 de 1'aile antérieure. Sur 1'aile
postérieure, lobe anal noir, dans le prolongement de la ligne postdiscale; tache
submarginale frappante dans 1'espace 2, coiffée d'orange et surmontée d'un
chevron. Les taches submarginales voisines sont vestigiales. Ligne marginale
blanche trés contrastée sur 1'aile postérieure, réduite a une simple ligne claire sur

1’aile antérieure.

Femelle. Envergure entre apex: 3,1 cm. Longueur de 1'aile antérieure: 19 mm.
Mêmes caractéristiques que chez le male, mis a part un fond brun beige, et 1’apex
de F aile antérieure moins aieu.

O

Derivatio nominis: Du Kliowar (langue Kho), parlé et compris presque
partout de Chitral a Gilgit.

Distribution, ecologie

Ce nouveau Satyrium a été observé panni d'autres Satyrium se rapportant a
notre avis au taxon deria Moore, 1 865, voletant autour de petits arbustes épineux
a relativement basse altitude (2800 m), dans les clairières de cèdres, dans la
montée vers le plateau de Birmoghlasht, ainsi que sur les pentes p roebes de la
"resthouse" de Bumburet, dans des biotope identiques. Plebejidea loewii sanoga
Evans, 1925, Kretania esomai esomai Balint, 1992, Aricia agestis ([Denis &
Schiffermüller], 1775), Pamiria fcirazi Pagès & Chamieux, 1996, et
Polyommatus icadius Grum-Grshimaïlo, 1890, pouvaient s'observer aux
alentours.

Diagnose

1 . Satyrium (Superflua) sassanides (Kollar, [1 849])
Localité-type. Iran, F ars, environs de Shiraz.

Male. Plus petit, longueur de 1'aile antérieure: 15 16,5 mm.

Phegea 32 ( 1 )( 1 411 . 2004 ): 10

Face supérieure: Tache androconiale plus courte (ca. 1 mm), contrastée, sur
un fond brun gris (tache androconiale allongée d'a peu prés 1,8 mm, et fond
brun-roux foncé chez S. khowari sp. nov.).

Face inférieure: fond gris beige (brun beige foncé chez la nouvelle espèce).
Ligne postdiscale de 1’aile postérieure située dans la paitie médiane de 1'aile (au
tiers externe chez S. khowari sp. nov.). Vague tache grise a 1’angle anal (large
tache bleuatre chez la nouvelle espèce). Petites taches noires submarginales sur
faile antérieure (grandes taches chez S. khowari sp. nov.). Aile postérieure: trés
petite tache submarginale dans 1’espaee 2, coiffée d'orange pale (frappante,
coiffée d'orange et surmontée d'un chevron chez S. khowari sp. nov.).

2. Satyrium ( Superflua ) deria (Moore, 1865)

Nous assimilons a ce taxon les Superflua parmi lesquels S. khowari sp. nov. a
été observé.

Locahté-type: Upper Kunawur [N Inde].

Male.

Face supérieure: la figure de Moore ne montre pas de tache androconiale
(tache androconiale allongée d'a peu prés 1,8 mm chez S. khowari sp. nov.).

Face inférieure* ! } : ligne postdiscale de Faile antérieure trés décalée vers
Fintérieur sur la nervure 5 (ligne continue chez S. khowari sp. nov.) ; aile
postérieure, la ligne blanche postdiscale est plus arrondie au niveau de la nervure
i a . Chez S. khowari sp. nov., celle-ci se brise en angle droit dans fespace l b , au
contact de la large tache bleuatre, De ce fait, elle se rattache au bord anal plus
haut que chez les espèces apparentées. Les deux taches noires submarginales des
espaces 3 et 4 de 1'aile antérieure sont peu marquées (frappantes chez S. khowari
sp. n.).

3. Satyrium {Superflua) mirabilis (Erschoff, 1874)

Localité-type: Ouzbékistan, Agalyk gorge, Seravshan Valley.

Dans son livre sur 1’Ouzbékistan, Tshikolovets (2000) figure une série de ce
taxon (pis. 16 et 17, figs. 1,7, 13, 19, 25, 31), dont un male (fig. 7), provenant
des Monts Zeravshan.

Male.

Face supérieure: Absence de tache androconiale (présente chez S. khowari
sp. nov.). Fond marron rougeatre (brun-roux foncé chez Ie nouveau taxon).
Franges grises (beiges chez S. khowari sp. nov.).

Face inférieure: Ligne postdiscale de 1'aile antérieure nettement discontinue a
partir de la nervure 5, oü elle se décale vers Fintérieur de Faile (elle est continue
chez S. khowari sp. nov.). Ligne postdiscale de 1'aile postérieure en angle obtus
au niveau de la nervure l a . (cette ligne est brisée dans l'espace l b chez la
nouvelle espèce).

voir égalemcnt Tcxcmplairc femel lc de S. deria (Moore, 1865) (Kashmir Valley, Lcceh coll.), figure par
D'Abrera ( 1993: 442) face inferieure. On sait que dans ee genre, les dessins de la face inférieure sont identiques
dans les deux sexes, maïs mieux marqués chez la femelle.

Phegea 32 (1) (1.111.2004): I 1

Fig. 1-2. Satyriiim (. Superflua ) khowari sp. nov.» 1. Holotype p: Pakistan, W Chitral, vallcc de
Bumburet, 260öm, 9.8.1996. J. Pages leg., déposé au Museum national d'Histoire Naturelle (MNHN),
Paris; la. face supérieure, 1 b. face inférieure. 2. Paralype inêmes référenees que I’ holotype, 2a.
face supérieure, 2b. face inférieure. (Photos: J, Pages),

Fig. 9. Satyrium ( Superflua ) khowari sp. nov., Paralype o, Afghanistan, Paghman Mts, 16. VI. 1971,
K. Sawano leg. (Reproduetion de la pl. 46. lig. 3, Butterilies of Afghanistan, Sakai, 1980).

Fig. 10. Satyrium (Superflua) deria (Moore, 1865) C, Pakistan, environs de Chitral, Birmoghlasht,
2800 m, 6. VIT. 1997 (Photo .1. -F. Charmeux).

4. Satyrium ( Superflua ) persepolis Eckweiler & ten Hagen, 2003
Localité-type: Iran, F ars, Shiraz, Kuh-e Derak, 2000-2300 m
Male. Envergure: Plus petit (longueur de 1'aile antérieure: 13,5-15,0 mm).
Face inférieure: Fond brun-beige clair. Ligne postdiscale de 1'aile postérieure
large (0,6-0, 8 mm), régulièrement aiTondie jusqu'a 1'angle anal, qii'elle atteint
sans se briser.

Phegea 32 ( 1 ) ( 1 . 111 . 2004 ): 12

3. Satyrium {Superfhta) sassanides {Kollar, [1849]), o, Iran, F ars. environs de Kakan, 2400 m,
8.V1.2001, leg. et col I. j.-F. Charmeux.

4. Satyrium (Superfhta) khowari sp. nov., Paratype ö, Pakistan, environs de Chitral, Birmoghlasht,
2800 m, 6. Vil. 1997, leg. et coli. J.-F. Charmeux.

5. Satyrium (Superfhta) persepoli, s Hckweiler & ten Hagen, 2003, o, Iran, F ars. Col N Sarvestan,
2200 m, 24.V.1999, leg. et col ! . J.-F. Charmeux.

6-8. Satyrium (Superfhta) deria (Moore, 1865): 6. Pakistan, environs de Chitral, Birmoghlasht,
2800 m, I6.VII.1996, leg. et col!. J.-F. Charmeux; 7.- idem; 8. Pakistan, Gilgit, Jut, Kargali Valley,
2700 m, 3.VH.1994, leg. et col 1 . J.-F. Charmeux. (a — face supérieure, b — face inférieure, photos J.-F.
Charmeux).

Phegea 32 (1 ) (l .111.2004): 13

Table 1 : principaux caractères des males

.co 0

~o 03
Q.U-
0 . .
co C

Q) 2
Q. ^

co

. . -♦— *
S i

co -X

*2 CO
-Q -g >

CD N ro

5 c/}

c

3

0

L_

«ra

0

CD

3

2

c

o

k—

k_

co

E

E

E

co

o

‘5

o

c

o

c

ra

o

<13

O)

0

X

C

3

L_

X»

‘0)

o

c

£

CD

cp

‘0

X

c

3

0

3

c

‘■ 4 -*

c

o

o

ra

i—

13

CO

E

E

-Ct

o'

E

E

oo

o

I

co

c

o

c

0

X

ra cn

•8 2
•O =3
CO £
'0 0
b c

0

ra

0

k.

ZJ

£

0

c

Era

- O L-
3 L 3
o ra 0

c

o

c:

_0

«ra

x

0

O)

c

ra

0

O)

c

•5 2
o o

0

-O

.ra c
c —

0 7

~o é-

o

$

ra

c

3

i_

0

X

X

D

c

$

O

t—

X -O

3i

X

I Q. O

J 3 w C

'0

O

c

£

0

cp

'0

XI

c

3

ra

L_

3

0

0

X

ra LO

O (jj
■0 2
X 3

0 CÜ
'0 0
b c

ra

0

L-

Z3

£

0

c

ra

0
x
c

- O -
3 t 3

o ra 0

0

co

c

3 2

O o

CO ^

o 0

12 ra
c Li-
ra . .
co c
ra ra
ra *-

0

'i_

CD

C

3

E

E

ra

o

3

O

0

Cp

'0

X

0

X

CD

0

3

C

'• 4 —*

C

O

o

E

E

CN

O*

E

E

co

o'

ra

.te 0
2 3
■° £
0 0
CD C

c ra
ra —

— i_

3 C 3
O 0 0

C

O

c

0

«ra

x

0

CD

c

ra

ra

è

o

5

c

ra

0

lx

ra

CL

ra

- 4 —»

X

O

X

3

0

i_

1

c

3

E

E

CN

ra

o

‘5

o

'0

o

c

£

0

D)

'0

X

C

3

0

C

ra

x

x

0

3

C

*-*-»

c

o

o

E

E

00

co

E

E

co

o

_0 QJ

CD O

c ra
ra Q-
_ W
C 0
0 zZ

0

CD

C

3 2
o o

0

3

0

-0

QJ

3

0

0

O

ra

x

c

o

_0

2

'c

o

o

o

L_

X

c

ra

0

X

o

ra

0

ra 9
o

0

i_

3

0

0

C

ra

x

x

c

o

ra

ra 0 b -c b 'ra
12 ‘m ra -ra 0 -2

0-2 CD 0 CD 3

o o m O m °

x ra -2 X™ o

0 _0 ' _0 1 '

o) ra ra

ra

c

ra 0
ra 3

CD X

I §

O

0

l_

<ra

• • 3
0 _0

3X0
0 0 _0

3 o i

0 ra 3

E~ T
_0
'ra

Phegea 32 ( 1 ) ( 1 .1 1 1 .2004): 14

Discussiofi

Grum-Grshimailo (1890; 354) considère ses Thecla du Kaschmir comme des
sassanides Kol 1 ar, [1849]. II synonymise donc le taxon deria Moore, 1865 (du
Kunawur), avec cette espèce; "Cette espèce [sassanides] a une distribution assez
vaste. Elle a été trouvée dans la Perse méridionale, dans 1'Afghanistan,
1'Himalaya Occidental [note en bas de page: Je possède des exemplaires du
Kaschmir.] et dans les confins des élévations du Pamir (...)". Tuzov (1993)
conserve cette synonymie dans sa liste synonymique des papillons de 1'ex-USSR.
Lukhtanov (1995) mentionne deria Moore, 1865, comme une sous-espèce de S.
sassanides (Kollar, [1849]).

Or, la comparaison de la figure de Moore avec du matérie! récent de S.
sassanides , de la région d’Ardakan (Province de Fars), montre clairement que
ces deux taxons appartiennent a deux espèces distinctes.

Déterminant également ses séries de FAlaï comme des S. sassanides (Kollar,
[1849]), Grum-Grshimailo (1890: 355-356) synonymise aussi mirahilis
Erschoff, 1874, des Monts Zeravshan, avec ce taxon: " ... En outre, j’ai trouvé
cette espèce [sassanides] sur toute 1'étendue des pentes septentrionales des monts
Alaï et dans les confins du Bokhara montagneux." Cette synonymie est reprise
depuis par différents auteurs (Tuzov 1993, Tshikolovets 1998 et 2000).
Lukhtanov (1995), puis Zhdanko (Tuzov 2000), considèrent mirahilis Erschoff,
1874 comme une sous-espèce de S. sassanides Kollar. [ 1849].

Or, la comparaison des nombreuses figures de mirahilis Erschoff, 1874, avec
les mêmes exemplaires de sassanides Kollar, [1849] d’Ardakan, prouve que
mirahilis Erschoff, 1874 est également une espèce différente de sassanides
Kollar, [1849].

En outre des 4 espèces mentionnées ci-dessus, et de la nouvelle espèce, le
sous-genre Superflua contient les trois espèces suivantes: Satyriiim ( Superflua )
lunulata (Erschoff, 1784) (localité type: "(...) entre lori et Dashty-Kazy, Vallée
de Zeravshan, Ouzbékistan”), S. (S.) acaudata (Staudinger, 1901) (localité type:
"Ferg.fana ]") [Vallée de Fergana, Ouzbékistan], et S. (5.) goniopternm
Lukhtanov, 1995 (localité type: "Uzbekistan, südwestlicher Teil des Gissar-
Gebirge. Tuda, 2400 m" [Tuda, SW Mts. Ghissar, Ouzbékistan]).

Dans 1'attente d'une nécessaire révision de ce groupe. nous proposons la liste
systématique suivante:

Satyrium {Superflua) sassanides (Kollar, [1849])

Satyrium {Superflua) persepolis Eckweiler & ten Magen, 2003

Satyrium {Syperflua) lunulata (Erschoff, 1874)

Satyrium {Superflua) acaudata (Staudinger, 1 901 )

Satyrium {Superflua) goniopternm Lukhtanov, 1995

Phegea 32 ( 1 ) (1.111.2004): 15

Satyrium (Super/lua) mirabilis (Erschoff, 1874), bona spec., stat. rev.
Satyrium (Superfhia) der ia (Moore, 1865), bona spec., stat. rev.

Satyrium ( Superfhia ) khowari sp. nov.

Bibliographie

D'Abrera, B., 1993. Butterflies of the Holarctic Region. Part III Nymphalidae (conci), Lihytheidae,
Riodinidae & Lycaenidae. — Hill House, Victoria, Australia, pp. 336-524.

Eckweiler, W. & ten Hagen, W., 2003. Eine neue Art des Subgenus Superfhia Strand, 1910 aus
Südiran (Lepidoptera: Lycaenidae, Genus Satyrium Scudder, 1876). — Nachrichten des
Entomologische n Vereins Apollo, Frankturt ani Main, N.E. 23(4): 213-216.

Erschoff, N. G., 1874. Lepidoptera. — In: Eedtshenko, A. Journey to Turkestan TI. Vol. TT:
Zoogeographical investigations. Part; V, otd;. 3, St.-Petershurg. Moscou pp. 7. Tab. T, tig. 4.

Evans, W. H., 1925. The identitlcation of Tndian butterflies. — Journal of the Bomhay Natural
History Society 30: 6 1 9.

Grum-Grshimailo, G., 1890. Le Pamir et sa faune lépidoptérologique. — Tn: Romanoff, N. M. (ed. ):
Mémoire sur les Lépidopères , St. Pétersbourg, T. TV (3): 354-356.

Leslie, G. A. & Evans, W. H., 1903. The butterflies of Chitral. — Journal of the Bomhay Natural
History So ciety 14(4): 674.

Lukhtanov, V. A., 1995: Einer Übersicht iiber die Arten der Untergattung Satyrium ( Super/lua
Strand, 1910) mit der Beschreibung einer neuen Art aus Südwestgissar, Usbekistan (Lepidoptera:
Lycaenidae, Theclinae). — Nachrichten des Entomologischen Vereins Apollo , Frankturt ara
Main, N.F. 16(1): 47-58.

Moore, 1865. List of diurnal lepidoptera collected by C'apt. A. M. Lang in the NW Himalayas. —
Proceedings of the Zoo logical Society of Bondon 507 : pl. 31.

Sakai, S., 1980. Butterflies of Afghanistan, [en japonais], — Kodansha, Tokyo: pl. 46, tig. 3.

Tshikolovets, V. V.. 1998. The butterflies of Turkmenistan. — Schmalhausen Institute of Zoology,
Kyiv, Ukraine: 77, pis. VTII-IX.

Tshikolovets, V. V., 2000. The butterflies of Uzbekistan. — Schmalhausen Institute of Zoology,
Kyiv . Ukraine: 1 24- 1 25. pis. XVVXVII.

Tuzov, V. K., 1993. The synonymie list of butterflies from the ex-USSR. — Moscow, 73 pp.

Tuzov, V. K.. Bogdanov, P. V., Churkin, S. V., Dantchenko, A. V., Devyatkin, A. L„ Murzin, V. S.,
Samodurov, G. D. & Zhdanko, A. B., 2000. Gitide to the butterflies of Russia and adjacent
territories. Volume 2 Lihytheidae , Danaidae. Nymphalidae. Rhiodinidae , Lycaenidae. — Pensoft
Publishers, 580 pp., 88 pis.

Phegea 32 ( 1 ) ( 1 .1 11 . 2004 ): 16

Skippers, Butterflies and Burnet moths from the
Greek island of Samothraki, in late June
(Lepidoptera: Hesperioidea, Papilionoidea and
Zygaenidae)

John G. Coutsis

Samenvatting. Dagvlinders en Zygaenidae van het Griekse eiland Samothraki einde juni
(Lepidoptera: Hesperioidea, Papilionoidca en Zygaenidae).

liet Griekse eiland Samoihraki ligt in het noorden van de Egeïsche Zee. De natuurlijke vegetatie
is sterk bedreigd door overbegra/ing door vooral geiten en schapen. De huidige lijst bevat 30
soorten dagvlinders en I soort Zygacnidac welke door de auteur tijdens vier dagen in de tweede
helft van juni 2003 werden waargenomen. Daaronder bevinden zich 5 soorten dagvlinders die
nooit eerder op dit eiland werden geobserveerd. Fr wordt kort besproken welke soorten eventueel
nog te verwachten zijn.

Résumé. Rhopalocères et Zygènes de 1'ile grècque de Samothraki tin juin (Lepidoptera:
Hesperioidea, Papilionoidea et Zygaenidae).

L’ile grecque de Samothraki se situe dans le nord de la mer égéenne. La végétation naturelle est
trés menaeée par [païtre, brouter] surtout par des chèvres et des moutons. La présente liste
contient 30 espéces de papillons de jour et une espèce de Zygène qui furent observées par
1'auteur pendant 4 jours dans la deuxième moitié du mois de juin 2003. Parrni elles se trouvent 5
espèces qui n’ont jamais été observées sur eet ïle. L’auteur discute brièvement quelques espèees
qui pourraient été décou vertes encore.

Coutsis, J. G.: 4 Glykonos Streel, GR- 10675 Athens, Grceee ( kouls(d otenet.gr)

Geography and Geology

The Greek island of Samothraki is located in the northern part of the Aegean
Sea (GPS coordinates: N 45° 30', E 25° 31). lts approximate area, length and
maximum width are respectively 180 square km, 20km, and 12km and its
maximum altitude is just over lóOOm (Mt. Fengari). lts approximate closest
distanee from the Greek mainland to the north is 39km, from the Greek island of
Thasos to the west. 60km and trom the Turkish island of Ténedos to the
southeast, 27km.

Samothraki is part of the Rodópi massif and is largely composed of
Palaeozoic and volcanic rocks that extend over most of the island 1 s central and
south-eastern areas, leaving a narrow belt of flatlands along the northern,
western, north-eastem, south- western and parts of the Southern Coastal zones.

Flora

The island is presently being inhabited by a little over 2000 people and by as
many as 45000 free-moving goats, not to mention the sheep and cows that are
also present there. Despite the ensuing severe damage (prohably irreversible) to
the plant ecosystem it is still possible to define certain plant zones. The northern,
western and southem flatlands are basically being cultivated and support olive
trees, cereals, vines and a few fruit trees. Amongst the natural vegetation here,

Phegea 32 ( 1) (1 .111.2004): 17

one cannot escape noticing the presence of many Paliurns spina-christi Miller
(Christ’s thorn) bushes; these regions are all meticulously fenced in, in order to
heep the goats out. Northern Coastal areas, extending to the base of Mt. Fengari
(alt. 100-150m) and being watered by numerous streams, are characterized by
small forests of Platanus orientalis L. (Oriental plane), underneath which grovvs
a rich association of fems. To the south and at the base of Mt. Fengari, one may
still run across forest remnants of Pinus bnitia Ten. Ascending the northern side
of Mt. Fengari and at altitudes between 100 and 650m, one goes through very
dense maquis, composed to a great extent of Arbutus unedo L.
(Strawberry tree). The central portions of this maquis are relatively safe due to
their impenetrability, but their periphery is constantly being attacked by the
goats, which have a habit of demolishing the bark of the Arbutus bushes,
bringing about their final destruction, as well as contributing to the eventual
contraction and degradation of the maquis zone as a whole. Above this zone and
extending to an altitude of about lOOOrn, there exists a montane forest consisting
mainly of tall Quercus (Oak) trees as well as some C as tan ca sativa Miller
(Sweet Chestnuf). In this zone the undergrowth is made up mainly of ferns.
Above this altitude and all the way up to the summits, the landscape is treeless,
but not having been able to reach this area, I am not in a position to mention
anything relating to its flora.

Collecting history

The very First lepidoptera records from Samothraki are attributable to Rebel
(1935), who based them on the captures of Prof. Dr. Franz Werner and Dr. Otto
Wettstein-Westerheim, who were touring the Aegean islands on a botanical
mission and who also collected Lepidoptera on Samothraki in early slimmer. The
list includes 1 species of Hesperioidea, 7 Papilionoidea and 1 species of
Zygaenidae.

The second re tere nee to the island's lepidoptera is by Koutsaftikis (1970),
who collected there in person during the summer. The inclusion, however, in this
same work of dubious records from the Greek island of Thasos (Collas
phicomone (Esper, 1780), Colias hyale (Linnaeus, 1758), Lycaena hippothoe
(Linnaeus, 1 761 )) makes all of the Samothraki records untrustworthy. However 1
am including them on the basis that a good many of them have been confirmed
by the present author and it is hoped that in time the rest of them will also be
confirmed. The list includes 2 Hesperioidea and 29 Papilionoidea.

The third paper with Lepidoptera records from Samothraki is by Bernardi
(1971). This work constitutes an overview and a compilation of all the up to that
period published records on Lepidoptera relating to the whole of the Aegean
islands. The records tbr Samothraki are actually a repetition of the ones given by
Rebel (1935).

Phegea 32 ( 1 ) ( 1 . 111 . 2004 ): 18

The fourth and last published work on lepidoptera trom Samothraki is by
Fuehs (1994). The aulhor visited the island in spring and recorded 1 species of
Hesperioidea and 16 Papilionoidea.

List of recorded species

The list now being presented is based on personal records that were carried
out in a four day period. during the second half of June 2003.

Hesperiidae

1. Carcharodus alceae (Esper, |1780|). Near Kamariótisa. Previously
recorded by Koutsaftikis (1970) and by Fuehs (1994).

Papilionidae

2. Papiiio machaon Linnaeus, 1758. Paleópoli; Kamariótisa. Previously
Recorded by Koutsaftikis (1970).

Phegea 32 ( 1 ) ( 1 . 111 . 2004 ): 19

N

Samothraki

F i gure 2: Map of the island of Samothraki, indicating the sampling localities.

3. Iphiclides podatirius (Linnaeus, 1758). Paleópoli; Kamariótisa; near
Xiropótamos. Previously recorded by Koutsaftikis (1970) as Papil io podalirhis
L.

Pieridae

4. Pieris brassicae (Linnaeus, 1758). Paleópoli; Kamariótisa. Previously
recorded by Koutsaftikis (1970) and by Puchs (1994).

5. Pieris rapae (Linnaeus, 1758). Generally distributed, excluding the
maquis zone. Previously recorded by Rebel (1935), by Koutsaftikis (1970) and
by Fuchs (1994).

6. Pieris napi (Linnaeus, 1758). Paleópoli. Previously recorded by Fuchs
(1994).

7. Pontia edusa (Fabricius, 1777). Paleópoli. Previously recorded by Rebel
(1935) as Pieris daplidice L. and by Koutsaftikis (1970) as Leucochloe ( Pieris )
daplidice L.

8. Colias crocea (Fourcroy, 1785). Paleópoli. Previously recorded by
Koutsaftikis ( 1970) as Colias croceus (edusa) FOURCH. and by Fuchs (1994).

Phegea 32(1) (1.111.2004): 20

Lycaenidae

9. Favoniiis quercus (Linnaeus, 1758). In oak forest, at 750-800m, in the
montane zone of Mt. Fengari. A first record for Samothraki.

10. Lycaena phlaeas (Linnaeus, 1761). Paleópoli; Thérma. Previously
recorded by Rebel (1935) as Chrysoph anus phlaeas eleus F., by Koutsaftikis
( 1 970) as Chtysophanus phlaeas L. and by Fuchs ( 1 994).

11. Lampides boeticus (Linnaeus, 1767). Kamariótisa. A first record for
Samothraki.

12. Pseudophilotes vicrama (Moore, 1865). Pi'rgos Fonia. Previously
recorded by Kontsaftikis (1970) as Lycaena baton Bergstr.

13. Celastrina argiolm (Linnaeus, 1758). Oriental plane forest above
Thérma. Previously recorded by Koutsaftikis ( 1970) as Cyaniris argiolus L. and
by Fuchs (1994).

14. A ricia agestis ([Denis & Schiffermüller], 1775). Thérma. Previously
recorded by Koutsaftikis (1970) as Lycaena astrarchae Bergstr. and by Fuchs
(1994).

15. Polyommatus kants (Rottemburg, 1775). Paleópoli. Previously
Recorded by Rebel (1935) and by Koutsaftikis (1970), in both cases as Lycaena
icarus Rott., and by Fuchs (1994).

Nymphalidae

16. Melanargia larissa (Gever, [18281). Northwestern and western Coastal
areas. Previously recorded by Rebel (1935) as Melanargia lariss-larissa FF G.
and by Koutsaftikis (1970) as Melanargia larissa H. G.

17. Pararge aegeria (Linnaeus, 1758). Oriental plane forest above Thérma.
Previously recorded by Koutsaftikis (1970).

18. Lasiommata megera (Linnaeus, 1758). Thérma. Previously Recorded by
Rebel (1935) as Pararge megaera lyssa B.

19. Kirinia roxelana (Cranier, [1777]). To be found practically everywhere.
Previously recorded by Koutsaftikis ( 1970) as Pararge roxelana Cr.

20. Maniola jurtina (Linnaeus, 1758). Paleópoli; Thérma; oak forest zone
on Mt. Fengari. Confirmed by male gcnitalia. Previously recorded by Rebel
(1935) and by Koutsaftikis (1970), in both cases as Epinephele jurtina L.

21. Hipparchia syriaca (Staudinger, 1871). Paleópoli; Thérma; Ambclia;
oak forest zone on Mt. Fengari. Confirmed by genitalia. Previously recorded by
Koutsaftikis (1970) as Satyrus hermione L.

22. Limenitis reducta Staudinger, 1901. Maquis fringes west of Thérma. A
first record for Samothraki.

23. Vanessa atalanta (Linnaeus, 1758). Oak forest zone on Mt. Fengari.
Previously recorded by Koutsaftikis (1970) as Pyrameis atalanta L. and by
Fuchs (1994).

24. Vanessa cardui (Linnaeus, 1758). Generally distributed. Previously
recorded by Koutsaftikis (1970) as Pyrameis cardui L. and by Fuchs (1994) as
Cynthia cardui L.

Phegea 32 ( 1 ) ( 1 . 1 1 1 .2004): 2 1

25. NymphaUs polychloros (Linnaeus, 1758). 700-750m, within oak forest
zone on Mt. Fensari. A first record for Samothraki.

26. NymphaUs antiopa (Linnaeus, 1758). 700-750m, within oak forest zone
on Mt. Fengari. A First record for Samothraki.

27. Polygonia egea (Cramer, [ 1 775 j). Kamariótisa; Samothraki town.
Previously recorded by Koutsaftikis (1970) and by Fuchs (1994).

28. Argynnis paphia (Linnaeus, 1758). Oriental plane forest above Thérma;
oak forest zone on Mt. Fengari. Previously recorded by Koutsaftikis (1970).

29. Argynnis pandora (JDenis & Schiffermülleii, 1775). Northern, well-
watered seashore areas; flowery meadows near Paleópoli. A first record for
Samothraki.

30. Melitaea didyma (Esper, [1778]). Flowery meadows near Paleópoli.
Previously recorded by Rebel (1935) as Melitaea didyma dalmatina Stgr. and by
Koutsaftikis (1970) as Melithaea didyma Ochs.

Zygaenidae

Zygaena punctum Ochsenheimer, 1808. Seashore area between Thérma and
Pirgos Fonia. Previously recorded by Rebel (1935).

Discussion

The combined number of skippers and buttertlies recorded by the present
author on the Greek island of Samothraki amounts to 30, amongst which are
included 6 new butterfly records for the island. The number of recorded
Zygaenidae amounts to I .

Species recorded by Rebel (1935), but nol by the present author, amount to
1; namely, Thymelicus acteon (Rottemburg, 1775) ( listed as Adopaea actaeon
Rott).

Species recorded by Koutsaftikis (1970), but not by the present author, nor
by Rebel (1935), amount to 9; namely, Thymelicus sylvestris (Poda, 1761 ) (listed
as Adopaea flava Briinn.), Lycaena thersamon (Esper, [1784]) (listed as
Chrysophanus thersamon Esp.), Tarucus balkanicus (F re ver, [1844]) (listed as
Lampides haleanicus Fm), Leptotes pirithous (Linnaeus, 1767) (listed as
Lampides telicanus Hbst.), Scolitaniides orion (Pal las, 1771) (listed as Lycaena
orion Palh), Coenonympha pamphilus (Linnaeus, 1758), Hyponephele lycaon
(Rottemburg, 1775) (listed as Epinephele lycaon Rott.), Aglais urticae
(Linnaeus, 1758) (listed as Vanessa urticae L.) and Argynnis aglaja (Linnaeus,
1758) (listed as Argynnis aglaia L.).

Species recorded by Fuchs (1994), but not by the present author, nor by
Rebel (1935) or by Koutsaftikis (1970) amount to 5; namely, Euchloe ausonia
(Hübner, [1804]), Leptidea duponcheli (Staudinger, 1871), Callophrys ritbi
(Linnaeus, 1758), Lasiommata maera (Linnaeus, 1758) (listed as Lassiommata
maera L.) and Issoria lathonia (Linnaeus, 1 758).

Phegea 32(1) (1.1 II. 2004): 22

The comhined sum-total of the Hesperioidea and Papilionidaea thus far
recorded from Samothraki amounts to 45 species, while that of the Zygaenidae
amounts to 1 species. AU recorded species are also to be met with on the Greek
mainland, while none can be described as being strictly Asiatic.

An area that may harbor additional species (and perhaps even surprises) is
the one on Mt Fengari, between the tree line (ca. lOOOm) and the summits (max.
altitude just over 1600m). I certainly hope that the difficult endeavor of reaching
these heights will be undertaken some day by younger entomologists.

It is of interest to note the absence of any Gonepteryx species, as well as that
of Hipparchia sent hes (Fmhstorfer, 1908).

Acknowledgments

1 am greatly indebted to my son George for having contributed so much to
this endeavor and for having captured a good many of the specimens that have
been recorded.

References

Bemarcli, G., 1971. Biogcographic des Lcpidoplcres Rhopalocères des iles égeennes. — Comptes
ren Jus et sommaires des Séances de la Société de Biogéographie 1 971 : 21-32.

Fuchs, J., 1994. Schmeilcrlingsbeobachtungen auf der griechischcn Inscl Samothraki {Lep., Diuma).
— Berichten der Kreis Nürnhgergische Entomologen, Galat hea 10 { 1 ): 19-22.

Koutsaflikis, A., 1970. Vergleiehend zoogcographischc Untersuehung über die Lcpidopterenfaun.cn
der Nordagaisehen Insein Thassos, Samothraki und Limnos. - — Inaugural-Dissertation zur
Erlangung Des akademischen Grades eines Doktors der Naturwissenschaften der
Mathematisch-Naturwissenschqftlichen Fakultat der Universitdt des Saarlandes. 1970: 1-134.

Rebel, 11., 1935. Lcpidopteren von den Agaisehen lnscki. — Sitzungsbericht der Akademie der
Wissenschaften zit Wien 144 : 253-262.

(I. III. 2004): 23

Phegea 32 ( 1 )

Boekbespreking

Goater, B., Ronkay, L. & Fibiger, M.: Noctuidae Europaeae. Volume 10 Catoealinae & Phtsiinae.
21,5cm x 29 cm, 452 pagina’s, 16 kleurenplaten, talrijke zwartwitfoto’s en tekstfiguren,
Entomological Press, Soro, te bestellen bij Apollo Books, Kirkeby Sand 19, DK-5771 Stenstrup,
apollobooks(4vip. cybercity.dk, 2003, gebonden met stofomslag, 1.090,- DKK (ISBN 87-89430-08-

5).

Dit nieuwste deel in de reeks Noctuidae Europaeae evenaart met zijn 452 pagina’s het vijfde
boek waarin een deel van de Hadeninae behandeld worden. In dit 10 dc deel komen de Catocalinae en
Piusiinae aan bod. Beide subfamilies leken op het eerste gezicht vrij eenvoudig te beschrijven, maar
de auteurs zijn toch wel even geschrokken van de hoeveelheid nieuwe gegevens, zowel taxonomisch
als faunistisch die geleid hebben tot een fylogenetische revisie van beide groepen. EI et aantal
taxonomische wijzigingen liegt er niet om: een nieuwe soort wordt beschreven, 26 taxa in de
gemisgreep en 8 taxa in de soortgroep krijgen een nieuwe status, 35 nieuwe synoniemen worden
ingevoerd en 7 soorten worden in een ander genus ondergebracht. Naast deze wijzigingen werden er
heel wat gegevens over de verspreiding in Europa, de vliegtijd en de biologie gepubliceerd, waarvan
vele voor het eerst.

Een belangrijk onderdeel van dit boek bestaat uit de bespreking van de fylogenie van beide
subfamilies. Er zijn nogal wat nieuwe autapomorfieën gevonden en die leiden hopelijk tot een meer
stabiele systematiek en nomenclatuur. Gelukkig is daarbij gekeken naar de wereldfauna en niet enkel
naar de fauna van Europa. Voor de Plusiinae wordt trouwens een checklist van die wereldfauna
gegeven. Bij de Catocalinae beperken de auteurs zich tot de Europese fauna, al worden er enkele
soorten aangehaald die in de onmiddellijke omgeving voorkomen en waarop dus moet gelet worden
bij het determineren van exemplaren uit de randgebieden.

De systematische behandeling van de verschillende genera en soorten volgt de algemene opzet
van de hele reeks: beschrijving van het imago met speciale aandacht voor de determinerende
kenmerken, bespreking van mannelijk en vrouwelijke genitalia, van biotoop en voedselplanten en
uitvoerige opsomming van de geografische verspreiding. Deze verspreiding wordt trouwens bij elke
soort grafisch voorgesteld op een kaartje van Europa.

Heel belangrijk in deze publicatie zijn de 16 kleurenplaten waarop niet minder dan 743
exemplaren staan afgebeeld. Deze platen zijn van u itzonderlijk goede kwaliteit. De vlinders zijn
afgebeeld op een lichtgrijze achtergrond en indien men zijn materiaal wil determineren, zullen deze
afbeeldingen in de meeste gevallen tot de juiste soort leiden. Toch zijn ook de mannelijke en
vrouwelijke genitalia van alle soorten afgebeeld op scherpe zwartwitfoto’s, hetgeen niet alleen voor
de determinatie, maar ook voor taxonomische en fylogenetische studies erg bruikbaar is.

Achteraan volgen nog een uitgebreide literatuurlijst en een alfabetische index. Het boek is zeer
verzorgd uitgegeven en zal, samen met de andere delen uit deze reeks, gedurende lange tijd het
standaardwerk voor de Europese Noctuidae blijven. Het mag niet ontbreken in de boekenkast van
elke lepidopteroloog die in Noctuidae geïnteresseerd is.

Willy De Prins

Phegea 32 ( 1 ) ( 1 . 1 1 1 . 2004 ): 24

Hydraena subimpressa, nieuw voor België (Coleoptera:
Hydraenidae)

J. G. M. Guppen

Abstract: Hydraena subimpressa new to öelgium (Coleoptera: Hydraenidae)

Hydraena subimpressa is recorded tbr the first time from Belgium. The Identification of species
of the Hydraena nigrita group is discussed. Some Information ahout its distribution (including a
distrihution map) and hiology is presented.

Résumé. Hydraena subimpressa espècc nouvelle pour la Belgique (Coleoptera:
Hydraenidae)

Hydraena subimpressa est mentionnéc iei pour la première ibis de Belgique. LTdentiiiealioii des
membres du groupe de Hydraena nigrita est diseutée. Des inibmiations eoneemant la
distribution (earte de distribution y comprise) et la biologie sont domiées.

Key words: Hydraena subimpressa - Belgium - first record - Hydraena nigrita - faunistics.

Guppen, J. G. M.: Leerstoelgroep Aquaiisehe Geologie en Waterkwaliteitsbeheer, Wagemngen
Umversileil, Ritzema Bosweg 32a, 6703 AZ Wagemngen. Nederland.

Inleiding

De familie Hydraenidae wordt in België vertegenwoordigd door de genera
Limnebius , Ochthebins en Hydraena. Het zijn kleine waterkevertjes met een
maximale lengte van 2,5 mm en ze kunnen gemakkelijk over het hoofd worden
gezien. Vertegenwoordigers van het geslacht Limnebius worden, met
uitzondering van de soort Limnebius tnmcatellus (Thunberg, 1794), vooral in
stilstaand water aangetroffen. Ochthebius- soorten kunnen zowel in stilstaand
(met name brak) als in stromend water verzameld worden, zij het dat de soorten
van stromend water in België zeldzaam zijn. Het merendeel van de Hydraena-
soorten is beperkt tot stromende, niet of weinig vervuilde wateren (rheofïele
soorten) en ze vormen, tezamen met de familie Elmidae een belangrijke
soortengroep in bergbeken.

Overzichten van de Belgische Hydraena- soorten werden gepubliceerd door
d'Orchymont (1925) en Derenne (1952), terwijl aanvullingen hierop te vinden
zijn in Guppen (1981) en Jach (1988). Samenvattend zijn tot nu toe 16 soorten
Hydraena uit België bekend.

Een tot nu toe niet uit België gemelde soort, Hydraena subimpressa Rey,
1885 werd door de auteur voor het eerst aangetroffen in april 2002 in de
Ruisseau de Nanan (zie onder), waar één mannetje werd verzameld, tezamen met
13 mannetjes (en 18 vrouwtjes) van Hydraena nigrita Germar, 1824. Hetzelfde
beekje werd later in het jaar opnieuw bezocht in een poging een bevestiging te
verkrijgen van de aanwezigheid van een populatie van de soort. De
aanwezigheid van een populatie kon nu bevestigd worden door de vangst van
drie mannetjes van H. subimpressa. Daarnaast werd de soort nog in twee andere
beekjes nabij Houyet verzameld.

Phegea 32 (1) (1.111.2004): 25

Vindplaatsen

De eerste vindplaats is gelegen in de gemeente Hastière (provincie Namen)
nabij het dorpje Heer-Agimont in de Ruisseau de Nanan (3 1 UFR299602) op een
hoogte van 1 15 m. Deze vindplaats werd bezocht op 4 april en 28 juli 2002. Dit
door het Bois de la Haie stromende beekje had in het voorjaar een breedte van
0.3 tot 1.7 m met een gemiddelde waterdiepte van 5 tot 10 cm (maximaal 25
cm), terwijl het water snel stroomde (ca. 0,5 m/s). In de zomer waren de breedte
en diepte sterk afgenomen, terwijl het water slechts plaatselijk langzaam
stroomde en zelfs hier daar in de ondergrond verdween. Deze ondergrond
bestond vooral uit grof en fijn grind, gelardeerd met grotere keien, terwijl de
oevers bestonden uit leemwanden. Het beekje wordt sterk beschaduwd door
Carpinus betulus en Acer sp.. en de beek zelf is onbegroeid.

De tweede vindplaats ligt in de gemeente Houyet (provincie Namen) nabij de
buurtschap Hérök in de Ruisseau des Tailles (31UFR46061 7) op een hoogte van
165 m. Dit bron beekje werd onderzocht op 25 juli 2002; er werden vier
mannetjes van H. subimpressa verzameld. Het smalle beekje met een breedte
van minder dan 1 m en een waterdiepte van 0-5 cm (maximaal 15 cm) stroomde
langzaam (0,1 m/s). De bodem van het beekje bestond vooral uit fijn grind en
leem. met daarnaast vrij veel grof zand. In vergelijking met de eerste vindplaats
duidt dit op een gemiddeld lagere stroomsnelheid. De beekhelfing vanaf de
westzijde wordt half beschaduwd door een sparrenaanplant {Picea abies), terwijl
aan de oostzijde loofbos met vooral Fraxinus excelsior en daarnaast in mindere
mate Alnus glutinosa , Corylus avellana en Sambucus nigra voor dezelfde mate
van schaduw zorgen. De spaarzame vegetatie in het beekje zelf bestaat
voornamelijk uit Carex pemhila.

De derde vindplaats tenslotte ligt in de gemeente Houyet nabij het gehucht
Mesnil-Saint-Blaise in de Ruisseau de Giri (3 1 UFR357585). Hier werd op 28
juli 2002 verzameld op de locatie Golette in het Bois des Firmandes op een
hoogte van 230 m, vlakbij de samenvloeiing van de twee brontakken van de
beek. In het beekje werden twee mannetjes van H. subimpressa gevonden.
Breedte, diepte en stroomsnelheid waren vrijwel hetzelfde als bij beide vorige
monsterpunten. De bodem van de beek bestond hier echter vooral uit een vaste
rotsbedding met veel fijn grind en oevers met leem. Het beekje wordt vrij sterk
beschaduwd door voornamelijk Carpinus en Fraxinus , met daarnaast Acer,
Abuis , Corylus , Crataegus en Quercus petraea. De beek zelf is nagenoeg
onbegroeid.

De overeenkomsten tussen de drie beekjes zijn opvallend groot: geografisch
zeer dichtbij elkaar gelegen, bovenloopjes van bronbeken met sterk verval in vrij
diep uitgesneden dalen, vrij sterk beschaduwd, met zeer weinig vegetatie.
Verschillen bestaan vooral uit de aard van de ondergrond (van vaste rots, via
grof grind naar fijn grind).

Determinatie

De determinatie van Hydraena- soorten op basis van uitwendige
morfologische kenmerken is vaak lastig en soms onmogelijk. Op basis van

Phegea 32 ( 1 ) ( 1 . 111 . 2004 ): 26

secundaire geslachtskenmerken en het mannelijk genitaal is een betrouwbare
determinatie echter goed mogelijk, vooropgesteld dat duidelijke afbeeldingen
van de kenmerken en genitaal beschikbaar zijn. De determinatie van vrouwtjes,
vooral bij afwezigheid van mannelijke exemplaren, blijft in diverse groepen
problematisch.

Hydraena subimpressa behoort binnen het genus Hydraena tot een subgroep
die vaak wordt aangeduid als de Hydraena nigrita- groep. Tot deze groep
behoren talrijke soorten in Zuid-Europa, maar in West- en Midden-Europa kent
de groep slechts drie vertegenwoordigers: H. nigrita , H. subimpressa en H.
angulosa Mulsant, 1844. Gemeenschappelijke kenmerken van de soorten uit
deze groep zijn: a) Dekschilden met tussen naad en schouderbuil 7-10 vrijwel
regelmatige puntrijen, b) Halsschild zowel naar voren als achteren duidelijk en
ongeveer even sterk versmald, en c) Dekschilden achter het midden het breedst,
slechts 1,5 maal zo lang als tezamen breed. De soorten uit de H. nigrita- groep
zijn zwart of zeer donker van kleur en kleiner dan 2 mm. Soorten van de nauw
verwante H. riparia -groep, waarvan diverse vertegenwoordigers in België
voorkomen, hebben over het algemeen iets langgerektere dekschilden die in of
direct na het midden het breedst zijn en de dieren zijn meestal langer dan 2 mm.

Binnen de H. nigrita-g roep is H. angulosa in beide seksen goed te
onderscheiden van beide andere soorten aan de zijrand van de dekschilden. Deze
is in het voorste kwart van de dekschilden vrij smal en verbreedt zich dan vrij
snel onder een duidelijke hoek. Daarnaast is het mannelijk genitaal zeer
karakteristiek (zie b.v. Lohse 1971. pagina 99, figuur 9). Bij beide andere
soorten verbreedt de zijrand van de dekschilden zich geleidelijk en deze zijrand
is gelijkmatig gebogen. Hydraena subimpressa en H. nigrita zijn uitsluitend op
het mannelijk genitaal eenduidig te determineren. De eerste afbeelding van het
mannelijk genitaal van H. subimpressa (cf. d'Ürchymont 1931) is te klein en
lijkt bovendien erg veel op die van II. nigrita. De tekeningen van het mannelijk
genitaal in Hrbacek (1951) zijn redelijk. De figuren van Hrbacek zijn door
Weise (1970) en het veelgebruikte werk van Lohse (1971) overgenomen; ze zijn
hier echter kwalitatief onder de maat omdat ze veel te sterk zijn gecomprimeerd.
Ook Chiesa (1959) en Pirisinu (1981) geven weinig bruikbare afbeeldingen van
de mannelijke genitalia. De afbeeldingen in Jach (1998, pagina 86, figuren f en
g) geven verreweg de beste indruk van de verschillen. De zwak gechitiniseerde
(en daardoor minder goed zichtbare) eindlob van de aedeagus is bij H. nigrita
smal, kronkelig en sterk gebogen, terwijl het bij II. subimpressa veel meer lijkt
op een voortzetting van het basaalstuk. Duidelijkere verschillen zijn zichtbaar in
de vorm en beharing van de parameren: deze zijn over de gehele lengte zeer
smal en apicaal weinig opvallend behaard bij H. nigrita en bij H. subimpressa
apicaal duidelijk verbreed en opvallend sterk behaard. Andere in de literatuur
genoemde kenmerken zoals de punktering en chagrincring van clypeus en
midden van het halsschild (glanzend bij II. nigrita , gechagrineerd bij II.
subimpressa) zijn zodanig variabel dat determinatie op basis van uitsluitend deze
kenmerken niet betrouwbaar is. Vanwege de sterke gelijkenis op II. nigrita , de
co-existentie van beide soorten (zie onder) en de kwalitatief ondermaatse

Phegea 32 ( 1 ) ( 1 . 111.2004): 27

afbeeldingen van het mannelijk genitaal in het tot voor kort meest gebruikte
determineerwerk (Lohse 1971), is het goed mogelijk dat H. subimpressa om die
redenen niet eerder in België ontdekt is.

Verspreiding

Hydmena subimpressa is bekend uit Zuid- en Midden-Europa, met name uit
Duitsland, Tsjechië (Bohemen), Frankrijk, Zwitserland, Spanje en Italië
(Hrbacek 1951, Chiesa 1959, Balfour-Browne 1978, Pirisinu 1981, Lucht 1987,
Valladares & Montes 1991, Hansen 1998). Kohier & Klausnitzer (1998) melden
Hydraena subimpressa van 7 deelgebieden uit het midden en zuiden van
Duitsland, dus met name uit de montane gebieden. Nauwkeurige aanduidingen
van vindplaatsen van H, subimpressa in Duitsland zijn te vinden in Hoch (1951,
1956), Weise (1970), Bel Istedt (1980), Guppen et al. (1998) en Spitzenberg
(2002). De waarnemingen van H. subimpressa voor de deelstaten Beieren,
Baden en Württemberg in Kohier & Klausnitzer (1998) zijn echter twijfelachtig
en berusten mogelijk op verwarring met H . nigrita , of zelfs nog andere soorten.
Voor Beieren noemt Hebauer ( 1983) de vindplaats Erling/Andechs, maar in een
latere publicatie wordt expliciet genoemd dat er geen bevestigde waarnemingen
van H. subimpressa uit Beieren zijn (Hebauer 1994), De waarnemingen voor de
deelstaten Baden en Württemberg berusten op drijfzand. Frank & Konzelmann
(2002) stellen dat H. subimpressa sinds 1950 niet meer is waargenomen in deze
deelstaten. Daarvoor kennelijk wel, waarvoor zij verwijzen naar Horion (1951 ).
Bij nadere beschouwing blijkt in dit werk de naam H. subimpressa in het geheel
niet voor te komen, wat niet zo verwonderlijk is daar H. subimpressa juist in dat
jaar als nieuwe soort voor de Duitse fauna gemeld wordt (Hoch 195 1 ).

Fig. 1. De verspreiding van II. subimpressa in België.
Phegea 32 ( 1 ) ( 1 . 111 . 2004 ); 28

De Belgische vindplaatsen (tig. 1) sluiten niet direct aan op het bekende
Europese areaal van H. subimpressa. De dichtstbijzijnde ons bekende
vindplaatsen zijn gelegen bij Kastellaun in de Hundsrück in Duitsland (Hoch
1951, 1956) en te Mittersheim in het Franse departement Moselle (eigen
waarneming), beide op meer dan 100 km afstand.

Het werkelijke verspreidingsgebied van H. subimpressa zou in Zuid-Europa
aanzienlijk kunnen afwijken van het hierboven geschetste beeld door foutieve
determinaties.

Biologie/Habitat

Het merendeel van de Europese Hydraena-soorXen is kenmerkend voor
stromende wateren, waarbij de verschillende soorten van de bron van een rivier
tot aan de monding kunnen worden aangetroffen (Berthélemy 1966, Tiberghien
1976, Valladares et al 1990, Garcia Criado & Fernandez Alaez 1994). Veel
soorten worden vooral in bovenlopen gevonden, anderen zijn karakteristiek voor
de midden- of de benedenloop, terwijl slechts weinig soorten over de gehele
lengte van een rivier voorkomen; gepaard aan deze longitudinale verdeling is
natuurlijk ook een altitude verdeling duidelijk. Bovendien is het verval en
dientengevolge de stroomsnelheid in bovenlopen van rivieren vaak groter dan in
benedenlopen. De Belgische vindplaatsen indiceren als habitat voor Hydraena
subimpressa kleinere bronbeekjes en bovenlopen met kwek In de wat grotere
beken in het gebied rond Houyet werd H. subimpressa niet gevonden. De
beschrijving van veel Duitse vindplaatsen (Bellstedt 1980, Hoch 1951, Weise
1970) duiden ook op kleinere stroompjes, terwijl Hrbacek (1951) voor Bohemen
zelfs temporaire beekjes noemt. De soort lijkt in elk geval in het noordelijk deel
van haar areaal beperkt te zijn tot kleine stromende wateren en brongebieden. De
beekjes kunnen sterk beschaduwd zijn zoals in de Belgische situatie, maar
kunnen ook onbeschaduwd zijn (Bellstedt 1980, eigen waarneming). Op grond
van eigen waarnemingen varieert de hoogteligging tussen 115 m (Ruisseau de
Nanan) en 920 m (Frankrijk, departement Dróme), zodat zeker niet gesteld kan
worden dat de soort uitsluitend in laaggelegen uitlopers van gebergten voorkomt.

Op de drie Belgische vindplaatsen is H. subimpressa verzameld tezamen met
enkele andere Hydraena-soorten . Hydraena gracilis Germar, 1824 en H. nigrita
waren zeer talrijk in alle drie de beekjes. Hydraena assimilis Rey, 1885 was
algemeen in de Ruisseau de Nanan en de Ruisseau des Tailles, terwijl in de
Ruisseau de Giri slechts één mannetje van deze soort werd verzameld. Hydraena
pygmaea Waterhouse, 1833, een typische bewoner van bronbeken en
bovenloopjes, kwam in alle drie de beken in zeer lage aantallen voor. Tenslotte
werden uitsluitend in de Ruisseau de Nanan nog drie mannetjes van H. riparia
Kugelann, 1794 aangetroffen. Karakteristiek voor de bronbeek/bovenloop zijn
vooral Hydraena nigrita en H. pygmaea. Hydraena gracilis heeft een veel
bredere ecologische amplitudo in stromend water en bewoont zowel kleine
stroompjes als grote rivieren. Hydraena assimilis en H. riparia worden zowel in
stromend als stilstaand water aangetroffen, waarbij deze soorten in grotere beken

Phegea 32 ( 1 ) ( 1 . 1 11 . 2004 ): 29

vooral langs de oevers worden aangetroffen en niet in de diepere delen van de
beek. Ecologisch gezien staat H. subimpressa erg dichtbij H. nigrita en H.
pygmaea.

Discussie

Het areaal van H. subimpressa lijkt te verdelen in twee grote deelgebieden: 1.
Een zuidelijk deelgebied dat de zuidelijke helft van Frankrijk, Zwitserland,
Noordoost-Spanje en Italië omvat. Een nauwkeurige begrenzing van dit
deelgebied kan ik met de mij beschikbare literatuur niet presenteren. 2. Een
noordelijk deelgebied langs de noordrand van de Europese middelgebergten op
de overgang naar de laagvlakte; het deelgebied strekt zich uit van de Belgische
vindplaatsen in het westen tot Bohemen in het oosten. Dit deelgebied is
behoorlijk versnipperd met (tot nu toe) een beperkt aantal vindplaatsen, die ver
van elkaar afgelegen zijn. Mogelijk bestaat er een verbinding tussen de
deelgebieden via de Vogezen en de Jura in Frankrijk

De ontdekking van H. subimpressa als nieuwe soort voor België is toch wel
verrassend te noemen. Immers, juist de Belgische Hydraena' s zijn via het
onderzoek van d’Orchymont, Derenne en Janssens goed bekend. Minstens de
specialisten d’Orchymont en Janssens kenden blijkens hun publicaties (h.v.
d’Orchymont 1931, Janssens 1965) H. nigrita en H. subimpressa goed en alle
drie hebben veel verzameld in België. Dit kan impliceren dat het werkelijke
verspreidingsgebied van H. subimpressa beperkt is tot de omgeving van Houyet
en Heer-Agimont. Het kan ook impliceren dat de soort recent België
gekoloniseerd heeft en de soort ten tijde van de deze specialisten niet voorkwam.
Tenslotte is het mogelijk dat H. subimpressa door deze specialisten over het
hoofd gezien is omdat ze 1 ) De soort niet verwachtten in België, 2) Mogelijk
niet alle mannelijke exemplaren dissecteerden, terwijl determinatie op uiterlijke
kenmerken eigenlijk niet mogelijk is, en 3) Althans op de Belgische vindplaatsen
beide soorten voorkomen, waarbij mannetjes van H. nigrita talrijker zijn. Over
het algemeen worden bronnen en bronbeken als zeer stabiele milieus
beschouwd. Het lijkt me derhalve het meest waarschijnlijk dat het
verspreidingsgebied van H. subimpressa tot een klein gebied in de provincie
Namen beperkt is, waar de soort niet eerder is opgemerkt door gebrek aan
onderzoek.

De tot voor kort meest gebruikte determinatiesleutel geeft een weinig
bruikbare afbeelding van de mannelijke genitalia van beide Hydraena- soorten
(Lohse 1971); gelukkig zijn in de recente aanvulling in dezelfde serie sterk
verbeterde figuren opgenomen (Jach 1998). Hierdoor is het nu mogelijk voor
iedere in waterkevers geïnteresseerde coleopteroloog de soorten van de H.
/7/gr/Va-groep, althans de mannetjes, correct te identificeren. Nader onderzoek zal
moeten uitwijzen of het verspreidingsgebied van H. subimpressa daadwerkelijk
tot de omgeving van Houyet beperkt is.

Phegea 32 ( 1 ) ( 1 . 111 . 2004 ): 30

Dankwoord

Ik ben Michel Dethier (Luik) zeer erkentelijk voor zijn hulp bij het maken
van het verspreidingskaartje.

Literatuur

Balfour-Brownc, J., 1978. Studies on the Hydraenidae (Coleoptera) of the Iberian Peninsula. —
Ciência biológica ( Ecolog y and Sys tem a tics) 4: 53-107.

Bellstedl, R., 1980. ilydraena subimpressa Rey (Col., Hydraenidae) neu für die Fauna der DDR. —
Abhandlimgen und Berichte des Museums der Natur Gotha 10: 6 1—62.

Berthelemy, C., 1966. Recherches ceologiques et biogeographiques sur les Pléeoplères et Coléoplères
d’eau courante {Ilydraena et Elminthidae) des Pyrenees. — Anna/es de Limnologie 2: 224—158.
Ckiesa, A., 1959. Ilydrophüidae Eitropaea: 1-200. Amaldo Forni, Bologna.

Cuppen, J. G. M., 1981. Ilydraena bohemica Hrbacek, nieuw voor België en Nederland (Coleoptera,
Hydraenidae). — Phegea 9: 61-64.

Cuppen, J. G. M., O. Vorst & R. Bellstedt, 1998. Five beetles new lor Thuringia, and records of
endangered water beetles (Coleoptera: Dytiseidae, Helophoridae, Hydrophilidae, Staphylinidae).

— Thüringer Faunistische Abhandlimgen V: 169-1 78.

Derenne, F., 1952. Les Ilydraena de Belgique. — Bulletin et Anna les de la Société entomologique de
Belgique 88: 195-218.

Frank, J. & F. Konzclmann, 2002. Die Kafer Baden-Württembergs 1950-2000 : 1-290. Landesanslall
ftir Umwcllsehulz Baden- Würltemberg, Karlsruhe.

Gareia Criado, F. & M. Femandcz Alaez, 1994. Distribueión longiludinal de Hydraenidae y Elmidae
(Coleoptera) en la euenea del rio Orbigo (León, Espana). — Orsis 9: 37-57.
flansen, M., 1998. Hydracnidae. — In: World Catalogue oflnsects 1: 1-169.

Hebauer, F., 1983. Corrigenda el Addenda zum Beitrag zur Faunistik und Ökologie der Elminthidac
und Hydraenidae in OstBayem (Coleoptera). — Mittei huigen der MUnchener Entomotogischen
Gesel fsc haft 12: 1 -8 .

Hebauer, F., 1994. Katalog der bayerischcn Wasscrkafcr, ilirer Ökologie, Verbreit ung, Gcfahrdung.

— Berichte der Bayerische Akademieför Naturscfmtz und Landschaftsgflege 1 8: 47—59.
lloeh, K., 1 95 1 . Beitrag zur Kenntnis einigcr Wasserkaier. — Entomologische B laffer 47: 39-43.
Hoeh, K., 1956. Wasserkafer aus der Quellregion einiger Hunsrückbaehc bei Kastellaun. —

Decheniana 108: 225-234.

Horion, A., 1951. Verzeichnis der Kafer Mitteleuropas 1: i— x, 1—266. Alfrcd Kernen Verlag,
Stutlgart.

Hrbaéek, J., 1951. Pfehlcd driihu rodu Ilydraena Kug. na uzemi èeskoslovenské republiky. Revue
des espcces du genre Ilydraena Kug. sur le territoire de la république Tchccoslovaquc. (Col.
Hydroph.). — Casopis ceskoslovensfcé Spoleenosti entomologické 48: 201-226.

Jaeh, M. A.. 1988. Revisional noles on the Ilydraena riparia species complex (Coleoptera:
Hydracnidae). — Aq natie insects 10: 125-139.

Jaeh, M. A., 1998. 7. Familie: Hydracnidae. — In: Die Kafer Mitteleuropgs (W. Lucht & B.
Klausnilzer, eds.) 15: 83-96.

Janssens, F. L., 1965. Les Ilydraena de FEgéidc. — Mémoires Academie Royale de Belgique , Classe
des Sciences XVI (4): 1-126.

Kohier, F. & B. Klausnilzer (eds.), 1998. Verzeichnis der Kafer Dculschlands. — Entomologische
Nachrichten und Berichte ( Dresden), Bciheft 4:1-1 85.

Lohse, G. A., 1971. 7. Familie: Hydracnidae. — In: Die Kafer Mitteleuropas (II. Freudc, K. W.

I larde & G. A. Lohse. eds.) 3: 95-125.

Lucht, W. ik, 1987. Die Kafer Mitteleuropas. Katalog : 1-342. Goecke & Evers, Krcleld.
d’Orchymont, A., 1925. Les Hydraena de Belgique. - Bulletin et Anna les de la Société
entomologique de Belgique 65: 45-53.

d'ürchymonl, A., 1931. Noles sur quelques Hydraena cireummcditcranéennes. — Bulletin et Anna les
de la Société entomologique de Belgique 71 : 63-73.

Fhegea 32(1) (l.II 1.2004): 31

Pirisinu, Q.. 1981. Palpicomi (Coleoptera: Hydraenidae, Helophoridae, Spereheidae, Hydrochidae,
Hydrophilidae, Sphaeridiidae). — Gitide per i l riconoscimento delle specie cmimati delle acqiie
interne italiane 13: 1-98.

Spitzenberg, D., 2002. Die rheophilen Koleopteren des östlichen Harzes. —

http://www.halophila.de/startseite/mitgHeder/spitzenberg/spitzenberg.html.

Tiberghien, G., 1976. Ecologie des Helodidae, Elminthidae et Hydraenidae d’iin cours d 'eau des
Pyrenees atlantiques . These Université P. Sabatier (Toulouse).

Valladares, L.F., M.C. Fernandez Alaez & M. Fernandez Alaez, 1990. Inlluenee of altitude in the
distribution of the aquatic Hydrophiloidea (Coleoptera) in the province of León (NW Spain). —
Linmétiea 6: 79-86.

Valladares, L.F. & C. Montes. 1991. Li sta faumstiea y bibliogratica de los Hydraenidae (Coleoptera)
de la Penisula Ibériea e Islas Baleares. — Li sta de la flora y fauna de las aguas continentales de
la Peninsula Iberica 10: 1-93.

Weise, E., 1970. Hydraena subimpressa Rey, ein unbeaehteter Wasserkafer aus Deutschland. —
Entomologische B Zatter 66: 113-114.

Phegea 32 (1) (1.111.2004): 32

Calophasia lunula en enkele andere interessante
vondsten te Gentbrugge (Lepidoptera: Noctuidae)

Eric Meuris

Abstract. Calophasia lunula and sorne other interesting records at Gentbrugge
(Lepidoptera: Noctuidae)

On 20 August 2003 a fuli-grown Caterpillar of Calophasia lunula (Hufnagel, 1 766) was found on
Linaria vulgaris at Gentbrugge (Belgium, province of Last Flanders). Th is is the first record of
this species for that province. Some other species are also recorded for the first time front the
province of Last Llanders.

Resumé. Calophasia lunula cl quelques autres obscrvalions intéressantes a Gentbrugge
(Lepid o p 1 era : N o e t u i d ae )

Le 20 aoüt 2003 une elienille de Calophasia lunula (HulriageL 1766) fut trouvée sur Linaria
vulgaris a Gentbrugge (province de Flandre oriëntale). 11 s'agil de la première menlion de eette
espèee dans eette province. Quelques autres espèecs sonl égalemenl mcntionnécs iei pour la
première ibis dc la province de Flandre oriëntale,

Key words. Calophasia lunula - Furcula hicuspis - Noctua janthina - Belgium - faunistics
- nevv province record.

Meuris, F.: Tealcrstraal 38, 9050 Gentbrugge.

Op 20 augustus 2003 ontdekte ik een bontgekleurde uilenrups op een paneel
van een door de zon beschenen betonnen afsluiting langs dc oude spoorlijn
Gent-Brussel. Gelukkig had ik een leeg filmdoosje bij mij. Ik tikte tegen de rups.
Ze rolde zich op en liet zich in het doosje vallen. Op het trottoir langsheen de
afsluiting groeiden jonge plantjes van de vlasleeuwenbek (Linaria vulgaris
Miller). De mooie rups zal er ongeveer een halve meter boven. Waarschijnlijk
zocht ze een plaats om te verpoppen. Ik nam in elk geval een takje
v 1 aslee u wen be k mee .

Thuisgekomen determineerde ik de rups met behulp van het boek door Porter
(1997) als Calophasia lunula (Hufnagel. 1766). In de catalogus door De Prins
(1998: 166) staat deze soort niet vermeld voor de provincie Oost- Vlaanderen en
het betreft dus een eerste vermelding voor deze provincie.

Calophasia lunula leeft inderdaad op Linaria vulgaris en op enkele andere
leeuw cnbeksoorten. Toen ik in de namiddag terug naar de vindplaats aan de
spoorweglijn reed om nog wat voedselplant bij te halen, ontdekte ik een tweede
rups op een volgroeide leeuwenbek, iets kleiner dan deze welke ik 's middags
had gevonden. Verder zoeken leverde geen andere rupsen meer op.

Thuis plaatste ik de rupsen in twee aparte kweekglazen die ik van takjes van
de voedselplant had voorzien. De volgende dag reeds begon de eerst gevonden
rups zich in te spinnen. De rups verwerkte stukjes kurk en wit toiletpapier in
haar cocon. Porter ( 1997) raadt namelijk aan om de rupsen van C. lunula stukjes
kurk, balsahout of karton aan te bieden voor de bouw van haar cocon. Op de

Phcgea 32 ( 1 ) (1.111.2004): 33

bodem van een kweekglas leg ik ook steeds een velletje wit toiletpapier om de
uitwerpselen van de rupsen op te vangen. Hierdoor kunnen die uitwerpselen zeer
gemakkelijk worden verwijderd en moet het glas niet steeds worden uitgewassen
bij verversing van het voedsel. Veel rupsen spinnen een cocon tussen dit papier.

Fig. 1: rups van Calophasia limula (HuTnagcl, 1766) op Linaria vulgaris , België, Oost- Vlaanderen,
Gcntbriigge, 20.V11I.2003, leg. E. Mcuris.

Het duurde nog tot 25 augustus voor de tweede rups zich begon in te
spinnen. Ze kroop tussen twee velletjes toiletpapier en spon daar haar cocon.
Stukjes kurk werden nu niet gebruikt, hoewel die aangeboden waren. Op 27
augustus werden beide cocons overgeplaatst naar een aparte kooi die opgesteld
staat in een onverwarmde plaats. De pop van C. limula overwintert. In de vrije
natuur verschijnt de vlinder op hel einde van mei of in juni.

Op 08 augustus 1972 werd een gaaf exemplaar van Furcula hicuspis
(Borkhausen, 1790) gezien op een stam van een els {/Units glutinosa (L.)
Gaertner) langs de rand van een natte weide te Laarne (Oost-Vlaanderen). Deze
soort, gedetermineerd met behulp van de boeken door Skinner (1984) en
Rougeot & Viette ( 1978), werd nog niet eerder uit de provincie Oost-Vlaanderen
vermeld (De Prins 1998: 160).

Bij het nader bekijken van mijn collectie ontdekte ik in de reeks Noctua een
exemplaar Noctua janthina ([Denis & Schiffermüller], 1775) dat reeds op 06
augustus 1976 te Merelbeke (Oost-Vlaanderen) verzameld werd, en
gedetermineerd met behulp van het boek door Fibiger (1993). Deze soort is
eveneens nieuw voor de provincie Oost-Vlaanderen (De Prins 1998: 177).

Phegea 32 ( 1 ) ( 1 .111.2004): 34

Bibliografie

De Prins, W., 1998. Cataiogue of the Lepidoptera of Belgium. — Studiedocumenten van hel
Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen 92 : 1—236.

Fibiger, M., 1993. Noctuidae Europaeae 2. Noctuinae II. — Entomological Press, Soro, 230 pp., 1 1
colour plates.

Potter, J., 1997. Caterpillars of the British Isles. — Viking, Penguin Books Ltd., 275 pp., 49 colour
plates.

Skinner. B., 1984. Colour Identification Guide to Moths of the British Isles. — - Viking, Middlesex,
267 p„ 42 colour plates.

Rougeot, P. C. & Viette, P., 1978. Guide des Papillons Nocturnes d'Europe et d’Afrique du Nord,
Hétérocères ( Partim ). — Delaehaux et Niestlé, 228 pp., 40 colour plates.

Phegea 32 (1) (1.111.2004): 35

SMITHSONIAN INSTITUTION LIBRARIES

3

9088 01269 3255

Mythimna {Morphopoliana) languida (Lepidoptera:
Noctuidae)

Mau rits De Vrieze

In het najaar van 2001 werden de eerste twee exemplaren in Spanje
verzameld van Mythimna (. Morphopoliana ) languida (Walker, 1858) (Yela & De
Vrieze 2002, De Vrieze 2003). Deze soort van equatoriaal, tropisch en
subtropisch Afrika en Azië, komt ook voor in de meest zuidelijke gebieden van
het Palaearctisch gebied (Hacker et al. 2002).

In de periode november-december 2002 werden opnieuw 3 exemplaren
verzameld en in november-december 2003 werden een tiental vlinders
verzameld (Javea, Alicante). Deze waarnemingen tonen aan dat de soort zich
continu en gestadig uitbreidt in Spanje, althans in het zuidelijk mediterraan
gebied.

Literatuur

De Vrieze, M., 2003. Contribution to the knowledge of the Noctuidae trom Spain. Observations and
collecting trips from September 1986 till December 2001 (Lepidoptera: Noctuidae). — Phegea
31(2): 61-79.

Hacker, H., Hreblay, M.. & Ronkay, L., 2002. Noctuidae Europaeae 4. Hadeninae /.
Lntomological Press, Soro, 419 pp., 14 colour plates.

Yela, J. L. & 13e Vrieze, M., 2002. Mythimna {Morphopoliana) languida (Walker, 1858): first
records for the Ibero-balearic area (Lepidoptera: Noctuidae: Hadeninae). — Boletin de la
Sociedad Entomológica Aragonesa 30 : 1 65—167.

Inhoud:

Charmeux, J.-F.: Une nouvelle espèce du sous-genre Superfitte du Pakistan (Lepidoptera:

Lycaenidae) 9

Guppen, J. G. M.: Hydraena suhimpressa, nieuw voor België (Coleoptera: Hydraenidae) .

25

Coutsis, J. G.: Skippers, Butterflies and Burnet moths from the Greek island of
Samothraki, in late June (Lepidoptera: Hesperioidea, Papilionoidea and Zygaenidae)..

17

De Prins, W.: Interessante waarnemingen van Lepidoptera in België in 2003

(Lepidoptera) 1

De Vrieze, M.: Mythimna {Morphopoliana) languida (Lepidoptera: Noctuidae) 36

Meuris, E.: Calophasia lunula en enkele andere interessante vondsten te Gentbrugge

(Lepidoptera: Noctuidae) 33

Walterus, F.: Enkele aantekeningen van voor Vlaanderen twee zeldzame vlinders:

Euplagia quadripunciata en Siona lineata (Lepidoptera: Arctiidae, Geometridae) 7

Boekbespreking 24

verantw. uitg.: W. De Prins, Nieuwe Donk 50, B-2100 Antwerpen (Belgium) - Tel: +32-3-322,02.35
Phegea 32 ( 1 ) ( 1 . 1 1 1.2004): 36