THE

KACMIRACABDAMRTA

.

A
KACMIRI GRAMMAR

WRITTEN IN THE SANSKRIT LANGUAGE

RY
ICVARA-KAULA.
© & JAN LW
EDITED \ he

WITH NOTES AND ADDITIONS

BY

©. A. GRIERSON, C.I.E., PH.D., I.C.S,

- => ज ~

CALGUTTA:
PCBLISHED BY THE ASIATIC SOCIETY, 57, PARK STREET,

1898,
3

+

a

a

NT

ॐ “~

+ 11 AT THE EHADGA श्रः PRESS, BANKIPUR (PATNA)
ॐ bf

: -,
4
ED bY stun
* *

¢

।

4

3

+
<
J
‘

> »
i «a भ 3
_ ऋ
a ~ 9 @ «4
१ c
» WS क #&
es चः
स ed

PREFACE.

This edition of the Kagmiragabdamrta of Igvara-kaula has been prepared froia
asingle MS, the possession of which I owe to the courtesy of Babi N ilambara
Mukarji. ‘The MS. was presented to that gentleman by the author himself, and
has been carefully revised by him in his own handwriting. It may therefore
be taken as the author's final statement of his views on Kagmiri Grammar.
Considering the authoritative nature of the MS. I have not felt justified in
making any alterations when preparing it for the Press. All that I have
done has been to correct obvious slips of the pen. In most cases, when
the author, in the course of his revision, altered a rule, he made the
necessary corrections in other portions of the work to which the rule inci-
dentally applied. Here and there he has omitted to do so, and I have
exercised my discretion in making them myself or not. When it has been
merely a question of spelling, I have usually done 80, 50 as to secure
uniformity in this most important particular. In more serious points, even
when the author is clearly wrong, eg., when he marks the first उ wu in गुर्‌

gw, a horse, as modified when it is certainly not modified (thus गुर्‌ gur*), I
have left the text unaltered, and have contented myself with adding a footnote.
Any additions made by me, which are principally cross-references and a few
rules added to make the work more accurate and more complete, are enclosed
in round or in square brackets. The reader can thus at once see what is tho
Author’s and what is the Editor's.

I am indebted to the kindness of Mr. Rishibar Mukherji, Chief Justice of
Kagmir, for the following information regarding I¢vara-kaula, the author of this
work. He was born on 2nd Gravana, Krsna-paksa, 1890 V.S., corresponding

“to Thursday, July 4th, 1833 A.D., and died on 2nd Bhadrapada, krsna-paksa,
1950 V.S., corresponding to Tuesday, August 29th, 1893 A.D., of heart
disease, at the age of sixty or, according to Hindu reckoning, fifty-nine years.
He came of a family which was learned in Sanskrit, and his father was
Pandit Ganéga-kaula, who died when his son was only three years old. Igvara-
Kaula first studied under Pandit Tikarama Razdin, who was at the time one of
the most renowned pandits of Kagmir, and subsequently under Pandit Déva-krsna
Jyautisi, of Benares, who had come to Jammi in the service of the late Maharaja
Rana-vira Situha of Kagmir. He was also a good Persian scholar, and had a |
fair knowledge of Arabic. In the year 1861 A.D., he was employed by the
Maharaja in translating Persian and Arabic books into Sanskrit and Bhasi, and
ten years later, in 1871 A.D., he was appointed Head Teacher of the Sanskrit

School which was then opened by the Maharaja in Grinagar on the suggestion of
q

2

Baba Nilimbara Mukarji, the Prime Minister of the State. According to the
Preface to his Grammar it was composed in 1932 V.S., corresponding to 1875
A.D., but his son, Pandit Ananda-kaula informs me that it was composed in
1981 V.S., and revised and added to in 1936 V.S. (1879 A.D.). In the year
1881 A.D., Maharaja Rana-yira Sithha started a Translation Department in
which books of various languages were translated into Sanskrit and Bhasa, and
Tevara-kaula was appointed its Director. The Maharaja died in the year 1884,
and fifteen days after his death the department was abolished, and I¢vara-kaula
was appointed Jyautisi to the present Maharaja Pratapa Sishha, which appoint-
ment he held till his death in the year 1893 A.D. Besides the Grammar which
is now edited, he was author of several other works, including a Koga, or Die-
tionary, of the Kagmiri language. None of these haye been seen by me.

The present book is a Grammar of the Kagmiri language written in Sanskrit,
on the model of an ordinary vy@karana. It isan excellent work, and might have
been composed by Héma-candra himself. Kagmiri is a language which is very
little known, but which is of great importance for the purposes of comparative

| philology. Existing Grammars of it have been made by foreigners, and are
\ imperfect. ‘They all suffer from at least one grave fault, viz., that they are
based on the representation of the language which is displayed to them by the
Persian alphabet, a system of characters which is quite unable to express the
\ many broken yowel sounds in the language. Icvara-kaula has adopted the
Daya-nigari character, ingeniously modified to suit his purpose. With his
system, there is no doubt whatever as to what is the exact sound of each word
in the language. The phase of the language which is illustrated by him is that
spoken by Hindiis of the City of Qrinagar. It differs slightly from the dialect
used by Musalmans and from that used in the rest of the valley. Former
Grammars have been based on the Musalman language, which is that used by
90 per cent. of the population of the Happy Valley. The Hindu dialect has,
however, its value. It is the language of the educated ruling class, and its cou=
tamination with Persian has been prevented by a wholesome tradition, which had
no hold on the Muhammadan inhabitants. ६ is hence much the न + of
the tongue. 3 तै

[11 11111 consistent in his spelling. At least in two cases,
he represents the same sound by various modes of spelling. It is important to
note these in order to understand his Grammar. In the first place, he treats 47
and ज ## as convertible terms. He nowhere says this, and unless the reader is
forewarned he will find himself puzzled more than once. ‘Thus on p. 14 he writes
alist tsaman®, but on p. 24 कपरामज्‌ krparaman, and again on p. 103, he writes
wovda like वज wait, although he has, only a page or,two back, said that these
feminines must end in #-mdtrd, and we should hence expect ast wan®, In the

second place, he is not consistent in his spelling of words which etymologically
©

2

end in i followed by a consonant followed by u-matrd. Take, for instance, the
word faa (4८9, This is no doubt the correct etymological spelling, but the word is
spoon कुत्‌ Iyut, and he occasionally writes similar words in this way, as im
the case of Herd manzywm, on p. 64. He generally, however, spells it ay kyut*,
which is no doubt the best way of dealing with the problem; for to omit the
u-matré would be to play havoc with his rales of declension, Sometimes l¢vara-
kaula uses one system of spelling, and sometimes another, and, in this case, I
have not felt myself at liberty to choose only one method, as it would entail too
free a treatment of the text.

It is unnecessary to give here an account of the rules of the Kagmiri lan-
guage as developed by the anthorin this Grammar. This has already been done
by me in the pages of the Journal of the Asiatic Society of Bengal for the years
11896-1898, and the series of articles will shortly be republished in book
form. Suffice it to say that the author commences his Grammar with a chupter
on the rules of Sandhi or Combination of Vowels only. Then follows a chapter
on Declension, divided into three sections, the first describing the declension of
Nouns, Substantive and Adjective, the second the luxuriant varieties of the
Vocative Case, and the third the declension of Pronouns. We next have a short
chapter on Concordance and Composition of Nouns, and a long one on Secondary
Suffixes, or the Formation of Nouns and Adjectives from other nouns and ad-
jectives. The portion dealing with the Noun concludes with a chapter on
Indeclinables and another on the Formation of Feminines. The latter half of
the work, dealing with the Verb contains a Dhatupatha, a chapter on Conjuga-
tion, and a chapter on Primary Suffixes, or the formation of Substantives, Ad-
jectives, and various Verbal Forms from Roots. To the Grammar Proper, I have
added an Index of Verbal Roots arranged according to their final letters, an
Index of Siitras, an Index of all Kagmiri words and sentences quoted, and a list
of ganas. I trust that these will make the work more useful to the student.

An exposition of the peculiarities of Kagmiri pronunciation will be found
in my article on the Kiigmiri vowel system which has appeared in the Journal
of the Bengal Asiatic Society for 1896, pp. 280 & ff. This will be found to give
all the necessary information, and to explain the system of spelling adopted by
Tovara-kaula,

T have read the Grammar through with Pandit Mukunda Rama Qastri, a
(णण born and bred in Grinagar, who came down to Patna for the purpose.
The Pandit has also read the proof sheets with me and has elucidated many
doubttal let I am glad to have an opportunity of acknowledging the
ODO which ध्‌ have received from so learned and intelligent a co-worker.

The printing, which was a more complicated business than ordinary, has
been carried out at Patna, under my personal supervision, and my thanks
are due to the ‘Brintere, Babi Ram Din Singh and Baba Sahib Prasad Singh
for the care with which the work has been accomplished.

BAnkivor:
Ist May, 1898.

SRI PRATAP COLLEGE LIBRARY
SRINAGAR (Kashmir )

- न

DATE LOANED
Class No. Book Wo,
Acc. No,

This book may be kept for 14 days. An over- due
charge will be levied at the rate of 10 Paise for each day
the book is kept over - time,

१॥
२॥

21
%|
Sil
ql
9}

=I

करमीरदाब्दाख्ते

विषयः
अक्षरसंकेतपरिपारी
संधिप्रकरणम्‌

सिङ्गपरकरणे
QI
२।
रे ।

faye:
संबधिषदः
सवेनामपाद्‌ः .

समासप्रक्रिया ञः
तद्धितप्रक्रिया
अव्ययप्रक्रिया
खीप्रययपरकरणम्‌ त
आख्यातप्रक्रियायाम्‌ „^“.

१॥

al

धातुपाठः
परिरिष्ट-नाप-धातवः

आख्यातप्रक्रियायाम्‌ „^^.

२॥

>॥
21

1.

वतेमानपाद्‌ः
भविष्यत्पाद्‌ः ,...
भृतपादः

tage: a0

म चीपत्तम्‌ |

TSH

२ कश्मीरशब्दाते FATIH |

विषयः
९॥ कृदेन्तपरक्रियायाम्‌ mies eon
१। कृक्क्रियादिषादः
Rl भावपादः ~ a
अङ्रारादिवर्णान्तक्रमेण धातुपाठसूची
BRUT FATT cnt ध
अकारादिक्रमेणोदादरणसृचीं .... ane

गणपाठः

NOTE.

(एषा + प.)

This edition of the Kacmiragabdimrta of Ievara-kaula has been prepared
from a single MS. which the Editor owes to the courtesy of Babi Nilambara
Mukarji. The MS. was presented to that gentleman by the Author himeelf,
and has been carefully revised by him in his own handwriting. It may therefore
be taken as the Author’s final statement of his views on Kagmiri Grammar. Con-
sidering the authoritative nature of the MS. the Editor has not felt justified in
making any alterations when preparing it for the Press. All that he has done has
been to correct obvious slips of the pen. In most cases, when the Author in the
course of his revision, altered a rule, he carefully made the necessary corrections in
other portions of the work to which the rule incidentally applied. Here and there
he has omitted to do so, and the Editor has exercised his discretion in making
the necessary corrections or not. When it has been merely a question of spelling,
he has usually done so, so as to secure uniformity in this most important particular.
In more serious points, even when the Author is clearly wrong, ¢g., when he
marks the first ख uw in मुस्‌ 41१५, a horse, as modified when it is certainly not
modified (thus, गुर्‌ gur*), the Editor has left the text unaltered, and has contented
himself with adding a footnote. Any additions made by the Editor, which are
principally cross-references and a few rules added to make the work more accurate
and more complete, are enclosed in square brackets. ‘The reader can thus at once
see what is the Author's and what is the Editor’s.

Tgvara-kaula’s work is a Grammar of the Kagmiri language written in Sanskrit,
on the model of an ordinary vyakarana. It is an excellent work, and might have
been composed hy Hémacandra himself, Kagmiriis a language which is very little
known, but which is of great importance for the purposes of comparative philology.
Existing Grammars of it have been made by foreigners, and are imperfect.
They all suffer from at least one grave fault, oiz., that they are based on the
representation of the langtiage which is dsplayed to them by the Persian alphabet,
a system of characters which is quite unable to express the many broken vow:
sounds in the language. । Iovara-kaula has adopted the Devanagari 6
ingeniously modified to suit his purpose, With his system,
whatever, as to what is the exact sound of each word if the 1

el
haracter,
there is no doubt,
language. The phase

2

of the language which is illustrated by him is that spoken by Hindiis of the City
of Grinagar. It differs slightly from the dialect used by Musalmans and from
that used in the rest of the valley. Former Grammars have been based on the
Musalmin language, which is that used by 90 per cent. of the population of the
Happy Valley. The Hindi dialect has, however, its value. It is the language of
the educated ruling class, and its contamination with Persian has been prevented
by a wholesome tradition, which had no hold on the Muhammadan inhabitants.
It is hence much the purest form of the tongue.

Igvara-kaula is not always consistent in his spelling. At least in two cases,
he represents the same sound by various modes of spelling. It is important to
note these in order to understand his Grammar, In the first place, he treats जू. 7
and bg as conyertible terms, He nowhere says this, and unless the reader is
forewarned he will find himself puzzled more than once. Thus on p. 14 he writes
चानन्‌ tsaman®, but on p. 24 रुपराम॑न्‌ krparaman, and again, on p. 103, he writes
words like नू wai, although he has, only a page or two back, said that these
feminines must end in @-ma(rd, and we should hence except = want. In the
second place, he is not consistent in his spelling of words which etymologically end
in + followed by a consonant followed by u-matra. Take, for instance, the word
faa 4१८२. This is no doubt the correct etymological spelling, but the word is
त कुत्‌ Ayat, and thus he occasionally writes similar words, as in the case of
म॑ड्यम्‌ manzyum, on p. 64. He generally, however, spells it क्त्‌ Ayut*, which is no
doubt the best way of dealing with the problem; for to omit the u-matra would be
to play hayoe with all the Author's rules of declension. Sometimes I¢vara-kaula
uses one system of spelling, and sometimes another, and, in this case, the Editor
has not felt himself at liberty to choose only one method, as it would entail too
free a treatment of the text.

The Editor had intended to prefix to the present instalment of the Grammar,
an account of the rules of the Kagmiri language, as given by the Author; but an
affection of the eyes has put a stop for the present to his studies, and he must
postpone a formal introduction to the completion of the work. The part now
issued takes the student down to the end of Declension. The work will be
completed in one more instalment which will deal with the Verb. The Author
commences his Grammar with a chapter on the rules of Sandhi or Combination of
Vowels only. ‘Then follows a chapter on Declension, divided into three sections,
the first describing the declension of Nouns, Substantive and Adjective, the second
the luxuriant varieties ofthe Vocative Case, and the third the declension of

of

3

Pronouns, We next have a short chapter on Concordance and Composition of
Nouns, and a long one on Secondary Suffixes, or the Formation of Nouns and
Adjectives from other nouns and adjectives. The first part, now issued, concludes
with a chapter on Indeclinables and another on the Formation of Feminines. The
second part will contain a Diatupatha, a chapter on Conjugation, and a chapter on
Primary Suffixes, or the formation of Substantives, Adjectives, and various Verbal
Forms from Roots.

Tn default of an exposition of the peculiarities of Kagmiri pronunciation, which,
for the reason above stated the Editor is unable at present to give, he would refer
the reader to his article on the Kagmiri vowel system which has appeared in the
Journal of the Bengal Asiatic Society for 1896, pp- 280 & ff. This will be found
to give all the necessary information, and to explain the system of spelling adopted
by Icvara-kaula.

‘The Editor has read the Grammar carefully through with Pandit Mukunda
Rama Qastri, a Kagmiri born and bred in Qrinagar, who came down to Patna for
the purpose. The Pandit has also read the proof sheets with him and has elucidated
many doubtful points. The Editor is glad to have an opportunity of acknowledg-
ing the assistance which he has received from so learned and intelligent a co-
worker.

The printing, which was a more complicated business than ordinary, has been
carried out at Patna, under the Editor's personal supervision, and his thanks are
due to the printers, Babu Ram Din Singh and Babu Sahib Prasid Singh for the
care with which the work has been carried out.

Bankirur :
17th March, 1897.

Se ~= ~

SRI PRATAP COLLEGE LIBRARY

SRINAGAR (Kashmir )
-

DATE LOANED
Class No. Book No,
Acc. No.
This book may be kept for 14 days. An over- due

charge will be levied at the rate of 10 Paise for each day
the book is kept over - time.

a

५

ॐ श्रीगणेशाय नप: |

अथ

कश्मोरशब्दाखतं

~

टिख्यते ॥

यत्प्रसादाहना ANN यान्ति ध्गण्यताम्‌ |
अभीष्िताय ते बन्दे शरदीव घनाधनाः॥ १॥
तां बन्दे या चतुष्पष्टििणेरूपेण भारतीं |
चाग्थरूपवन्यायां करीडययखिान्छृतीन्‌ ॥ २ ॥
कदमीरे सस्ता भाषा द्यभृदिद्नुपीयते।
पूर्व॑ सेवाधूना कालवशासंकरतापिता ॥ ३ ॥
सूत्रधरातुनिवन्धेन शब्दाश्चाधूनिकाः त्रिया: |
व्याक्रियन्ते तथा नोपभ्रष्टाः स्यस्ते एनर्यया ॥ ४ II
यस्य हरसदने ATT प्रभातो ऽच्छग्रए्रिते।
इवाभीक्ष्णमसापरन्यसुचके धरणीपतेः ॥ ८ ॥
तस्य॒ राजाधिराजस्य नजम्बूकरपीरभूभुनः |
AAA MA ET a हस्यापितनेनसः ।
अतिवेकमसादाक्त्िना ` क्रियते चदम्‌ ॥ ६ ॥
संवीक्ष्य कस्पनाभोगे हष्थन्त्वस्मिन्सुपृरष्‌ाः |
स्वो्पादने Hag get न्यस्य का. कथा ॥ ७॥

toe a

वेदव्याकरणे fae त्रिनयनाभ्यस्ते च सारस्वत

Uz सादर Gay सुमनसां यो AEST ऽपि च।

भलया pala इईशनिरतः कडपीरशब्दामृतं

azt सतियो शुभोडनि शुभे Ia च मासे व्यधात्‌ ॥ ८ ॥

[८॥ गस्य शोकस्य छिष्टधपदभ्या ऽयमर्थीन्तरो व्यज्यते, वेदव्याकरणे वेदा इति
wary चारि, व्याकरणानि अष्टौ, अङ्क नां वामतो गतिरिति नयेन GARETT स्यानं
चत्ररी तिर्भवति तस्मश्वतुरशौयाल्मक्ते ८४ स्याति त्रिनयनामभ्यस्ते त्िभिनयनाम्यां द्वाभ्यां
प्रीया qatar अभ्पस्ते गुणिते सति द्विरेत्रिदेनवरएका १सिक्रा संख्या aaa
एकोनविंशतिः शतं ahaa जायते, TATA सदरभ एकोनवि्चतिशताधिकद्रातिशे
Sah सवःतरे इयत्वयः, तथा सारखते सुतिनी सरखती दवताया तिथौ पञ्चभ्यामिति यवः
पुनश्च देद्धे शुभोडनि षति ई दरदेवतात्करे जयेषठानक्षतरे, घले च शमे ead इन्दुदेवत।-
स्मेैन्दवः सोमवासरे इयः) माप्त च वह्न्य AEA: BITTE aaa पौणेमाप्ती afen-
न्माते कातिक्ते इयथः. गुभपदेन अवाशष्ट sara ऽवगम्यते इति भावः || तयाङ्ृते |
सवत्‌ १९६२ चािकाक्रप्वम्यां सोमवासरे अयेष्ठानक्षतरे इशनिरतः शिवभक्त SANS:
सपरनसां aezatat देवानां च Het करमीरशब्दामृतम्‌ नाप इर RATE ACT

स्यधात्‌ निरमादिति N ]

ॐ अक्षरसंकेतपरिपाटीयम्‌ ।

तत्रादौ कारपौरभापायां बुीचतुर्धाक्षराणि कचिन्नाचायन्ते = ARITA
म्ासिद्रोच्चारणतया न शब्दायत इति ATL ॥

प्रसिडा वणः |

अओआडइडईञउ ऋक्दलद्एरेओओंअभःकसखगङ चछ
जटठडतथद्‌नपफवमयर्‌ वशषपसदक्ष॥

अप्रसिद्ानां संकेतः |

aay ee TRA AN

भापाशब्दा aa) Azali आंक्िट्‌ | gag lH ॥
संस्छृताः शब्दाः । अभिः | अलक्तः । आन्विनः । उज्ज्वलः । ऋतुः ॥

ge

] A
भापाकब्दाः। धपु । तु| द॑रू। गूर [१]। पैर । Ba ॥

सेसछृताः शब्दा; । पकः । तनु । उम्र । अध्व;ः। शीतम्‌ । कपैः ॥
भाषाद्ब्दाः। बैि। afr) दैरि॥ ae) Wt de ॥

सैस्छृताः शब्दाः | वलया; । पकाः । ददा; ॥ बल्यः । पकः । et ॥

wae) Sela) ae चर्‌ । छुड। wel Wet ॥
संस्छृताः शब्दाः | दृढा । पका । अपरसूता ।। बह । रिक्तम्‌। बधिरः । पानीयम्‌ ॥

SAAR स्वरस्याधोविन्द्व्पेञ्ञनस्य ज्ञेया । तथा उकरारमात्रा (पृ)
इकारमात्रा ( रि ) उकारस्य ( र ) TATU

0
[ ' gaz इयषि ॥ |
[ ` ada दि गुषश्यत गक्राराश्रितै' उकारः प्रसिद्धतयोवार्यते ॥ ]

®
«

SRI PRATAP COLLEGE LIBRARY
SRINAGAR (Kashmir )
“ae

DATE LOAN ED

Class No, Book No,
~~

Acc. No,

This book may be kept for 14 days, An over- due
charge will be levied at the rate of 10 Paise for each =
the book is kept Over - time,

१

of

कश्मोरशब्दाख्रतम्‌ |

तत्रादौ |
सं धिघ्रकरणम्‌ ॥१॥
सौधसिद्धिः पदेषु ॥ 9 ॥

{~ ^

अत्र वृक्ष्यपाणशब्दशाच संघः ( अक्नरसंयोगस्य ) सिद्धिः ( विधानं )
पदेष ( छिङ्गस्वररूपष॒ धातुस्वरूपेष च ) विज्ञया ॥

=
॥ न वाक्येषु ॥ २ ॥
अत्र तिङन्तसुबन्तसपदायदूपष वाक्ये संधिन।वधारयः ॥

॥ व्यञ्जनं परेण संघयम्‌ ॥ ३ ॥

द्ध
यान्‌ । अनेन संयोगे छते कयान्‌ | चकार । इति सिद्धर्‌ ॥ पदेष क्रिम्‌
जाय्‌ । त आयाताः | अत्राभया; सुवन्ततिङन्तयातरियमानत्वा तसंधिनिचधः ॥

॥ असवर्णे ऽकारस्य छोपः ॥ 8 ॥

ताप उरु) अनेन संधो छते | AIS | आतपस्य ॥ इति सिद्धम्‌ ॥ कर्‌
|

SAR SH ME उलु । अनेन ARIAT लोपे कृते । SARE । रलारस्य ॥

~

गाल | WGA । इति सिद्धम्‌ ॥ पदेषु क्रिप्‌ | चह वल । तुम्‌ एदि | अन्न

६ कश्मीरशब्दाश्तस्‌ | [१।५

संधिर्म भवति ॥ [ काचित्को ऽयं विधिरुकारादिष्वसवणेष विध्यन्तरस्य वक्ष्य-
माणत्वात्‌ | ॥
as asf boa चट
॥ स्वरः सवणे दीचपरखपा ॥ | ॥

करान छ्य ज । आढ Fz! अनन द्धि प्रलाप च कृत | करान्‌ sar!
[ar fe a कराति]। wai | [दृष्ट ] [He 2138] 1 इति सिद्धम्‌ ॥ पदेषु
किप्‌ | पधि इप्‌ | अतिथय एत्‌ | इत्यत साधन भवति ii}

[ ॥ अकारे ऽकाररोपः॥ ८ क ॥
गर्‌ अन्‌ । अनेन अक्गारस्य लोप; | गरन्‌ । गृहाणि | इति सिद्धम्‌ ॥ |
॥ अकार इकार ए ॥ Ql

अक्घार SHE परे एकारो भवति परङापञ्च ॥ च्य EAI [ च्येन्‌ । तेन
पीतानि] ॥ च्यक्षाराद्कारविष्छेषं कृतवानेनाकरारस्वक्रार्‌ छत =a इति
सिद्धम्‌ ॥

॥ उकार ओ WOU

अक्रार उकारे पर आकारा भवात प्रलापश्च ॥ ख्य उन्‌ | ख्यान्‌ । तन
राद्‌तप्‌ ] \ च्य उन्‌ च्यान्‌ । [ तन पातम्‌ ] ॥ अत्राक्राराकारयाः सधा
छते अन्न आओकारपरलापा ॥

Vr TN tl

अक्रार एकारे परे रे ayaa ll 7A TAI [ial ते गताः) ॥ प्य एय्‌ ।
[ प्येय्‌ । ते पातिताः ] ॥ अनन सेध कृत गेय प्यय्‌ इात्‌ भवात्‌ ॥
॥ क| इद्‌ FA a थङतात्र खादेत न।।स्त जिद्धपादस्य ५३ aan तनुङ्ृष्टम्‌ |

तस्म।द्वदपो aaa मध्य TTT | ]
५

१।१९१] संधिप्रकरणम्‌ 1 ` ७

॥ ओकार ओ ॥९॥

अकार ओकारे परे ओं भवति ॥ ग ओव्‌। प्य ओव ॥ अनेन संधा छत |
गौव [ । स गतः ] ॥ प्यौव्‌ [ a पतितः | ॥

॥ इकारो ऽसवर्णे यो ऽपरखोपः ॥ १०॥

इकारो SAI स्वरे न WAN यस्य तथाविधो यः संपद्यते ॥ करि
ङु | इकारस्य यत्रे TATUM च व्यञ्जनं परेण संघयपिति (Ae ३)।
wae | इति सिद्धम्‌ ॥ पदेषु सिम्‌। कति आय्‌ । कृत आगताः | SAA वाक्य-
यो्रिद्यमानत्वातसंधिनिपेधः ॥

॥ उकारो वः ॥ ११ ॥

उकारो ऽसवर्णे स्वरे परे वकारो भवति परलोपाभावश्च ॥ करान्‌ ङ आ।
अनेन वत्ते कृते | करान छरा [| स किं ल करोति]। इति सिद्धम्‌ ॥ पदेषु Fy
पड अन्‌ । ओणंमानय । अत संधिनिपेधः ॥

~ 4 ~
इति श्रीशारदाक्षित्भापान्याकरणे
वदभीरशन्दामृते संधिप्रकरणम्‌ ॥ १॥

अधध लिङ्प्रकरसो ॥२॥
लिङ्गपादः ॥१॥

॥ अकारान्तानां घ्रथमेकबहत्वे लिङ्गवत्‌ ॥ १ ॥

9

अक्रारान्तानां लिङ्गानापमक्रवचनं बहुवचनं च स्रीपसोिङ्गवद्विक्ेयम्‌ ॥
उ्यक। SSA ङ्य! कलाटानि ॥ saat । भगिनी saat | भगिन्यः ॥

॥ ऊद्न्तानां पुंसिं ॥ २॥

ऊकारान्तानां च लिङ्गानां प्रथमाया एकव चनं बहुवचनं च लिङ्गवद्वजञेयं
पुलिङ्ग एव ॥ अत्र शारदात्ेत्रभापाशब्दशाच्े इकारान्तं छि्गमुबणान्तं च लिङ्गं
तत्तन्मातरिकरान्तमेव बोध्यम्‌। न तु dea! कितु तेषु पूषेवणं संबन्धिनः स्वरस्या-
भ्रसिद्धता विज्ञेया | [७० gate विधिरयम्‌] | सा च आकारस्य अकारश्ुत-
स्वशब्द्रवद्धवतीति परिभाष्यते ॥ दौनू । करकः । अनार ॥ lL करकाः ।
बहृत अनार ॥ पुंसि PR । व॑द । महती | बडी ॥ बञ्य । मलयः | बधिरो ॥

॥ व्यञ्चनान्तानां च ॥ ३ ॥

व्यज्ञनान्तानां पुंलिङ्गानां satan लिङ्गवद्धषतः ॥ दय्‌ । ईश्वरः |
वर ॥ दय । ईश्वराः | cea Pat ॥

RIN] faa लिङ्गपादः | &

॥ इप्रत्ययस्याकारो व्यञ्जने ॥ ५ ॥

व्यञ्नान्तानां पंलिङ्गानामकारान्तानां च व्यज्ञने परे इप्रययस्य अकारो
भवति ॥ गर सृतिन्‌ । गृहेण । घर कर के ॥ वा सूंतिन्‌ | वालेन । बाल कर
के ॥ गर ब्दात्‌ वाल शब्दात्‌ च । Rat सूतिन्न्तौ Hewat बा (Ae ५९)
इत्यनेन इ सतिनभलयय;। अनेन इकारस्य अकारः) अकारव्यज्ञनान्तानां किम्‌।
गुरि सूतिन्‌। अन्वेन । घोडे कर के ॥ व्यञ्जने किम्‌ । गुरि लोयु । अश्वेन
इत; । घोडे ने मारा ॥ पुंसि किम्‌ । मालि BTA माख्या । मारा कर के ॥

॥ न संख्यावाचिभ्यः ॥ «< ॥

संख्यावाचिभ्यो व्यञ्जनान्तेभ्यो रिङ्गेभ्यः इभययस्य अकारो न भवति ॥
सति fal सप्तभिः | सात कर के ॥ पि सृतिन्‌। अष्टाभि; । आढ कर
के ॥ सत्‌ शब्दात्‌ एद्‌ शब्दात्‌ इ सतिन त्ययः ॥

॥ इतो रोपः ॥ ६ ॥

इकारात्‌ BAA रोपो भवति ॥ पोधि सतिन । पुस्तिकया । पोथी
कर फे ॥ पथि शब्दात्‌ इ भूतिन प्रतययः । पुवेवर्णोकारस्योकारः खियाम्‌ (सू°
३२३) CAAA उपधाया उकारस्य ओकारः | अनेन इकाररोपः ॥

॥ यडवुथर्कद्वडभ्य STATA: ॥ ७ ॥

एभ्य; श्देभ्य; इप्रययस्य ऊकारमाजादेशो भवति ॥ Az सृतिन्‌ | उद-
रेण । पेट कर के ॥ यद्‌ शब्दात्‌ इ सतिन्‌ प्रत्यय; । अनेन इकारस्य HAT
मात्रादेश; | उदन्तत्वे सिद्धे पृवस्वरस्याख्यातता ज्ञेया। HASTA परेण संपरेयम्‌
(ao १।३) ag मूतिन्‌ । इति सिद्ध एवे | गोवृ (सृ०७२) Baa! गवा |
am कर के ॥ थर सतिन्‌ । पृष्टेन । पीद्‌ कर के ॥ कद्‌ सूतिन्‌ । कृष्ेन । क्ट
कर के ॥ द्‌ स॑तिन्‌। व्यानेन | व्यान दर्‌ के ॥

१० कश्मीरशब्दाखतम्‌ । ` [२ शल
॥ उदन्तानां शिङुवदेकत्वमेव ॥ ८ ॥
स्पष्टम्‌ ॥ HE । कटक; । कडा ॥
॥ खियामिदृूदन्तानाम्‌ ॥ ९॥

इकारान्तानाम्रकारान्तानां च ियामेकवचनमेव छिङ्गवद्धवति ॥ पराध ।
पुस्तिका | पोथी ॥ पटू । पटिका । फटी । एक्षवचनं करिम्‌ । पोथ्य । पुस्तिका;

=

पोथयां ॥ पच्य। Tea; । HEA ॥ खियां क्गिम्‌। बाच । कुटुम्ब जना; । टन्र ॥
॥ उयज्ञनान्तानां च ॥ १० ॥

व्यञ्नान्तानां खीलिङ्गानामेक्रवचनमेव लिङ्गवद्धषति ॥ कर्‌ | कोटाह-
क; । ऊँचा शब्द ॥ करशब्दस्य | वीपरथमान्तानां प्रथमायां दवितीय (Ao ६६)
इत्यनेन कस्य खः ॥ एकवचनं क्रिम्‌ । ऋक । कोलादहला; | ऊँचे शब्द ॥

॥ AA ऽकारागमः ॥ १३ ॥

व्यञ्जनान्तानाम्‌ [ इद्‌ ] उदन्तानां च स्ीलिङ्गानां बहुवचने अक्षारागमो
भवति ॥ [ पोथ्य । पृस्तक्रानि | पोधिर्य ॥ ] पच्य । पदिकाः । फ्टिर्यो॥
कक । ABIES | ऊचे शब्द ॥ पट्‌ शब्दात्‌ अनेन्‌ अक्रारागमे SAL ऊदन्त-
टवगेस्य WAN; भ्रथमाबहत्वादिषु Feary ( सू ०२२ ) इत्यनेन सूत्रेण टकारस्य
चकारे SAL उवर्णान्तानामिकार ( Jodo ) इति ऊमात्राया इकारः । इकारो
ऽसवर्ण यो ऽ१२ङोप (सू०१।१०) इति aeay | अन्यत्‌ स्पष्टम्‌ ॥

॥ न्ध्रत्यये Gag ॥ १२॥

सर्त Gitex Gee च न प्रययेश्यर अक्रारागमो भवति ॥ गुन छद
खसान। यश्वानासेइति। ASAT AL ASAT ३ ॥ कयन्‌ छद्‌ रखान्‌। कन्याः
याति | Beat को TSA दं ॥ कन्‌ छर मारान्‌ । मेषान्हन्ति | भेडओं को

२।१।१५] लिङ्कपकरणे लिङ्गपादः | ११

मारता है ॥ te शब्दात्‌ । द्वितीयायां सान्‌ (Fe ३८) इति न्‌ प्रययः। अनेना-
कारागमः। उवर्णान्तानापमिकार (Fedo) इतीकारः ॥ कर्‌ शब्दस्य । पएवेवर्णो-
कारस्यौकारः FAA (FOR?) इलयनेनोपधाया ऊकारस्यौ कार; | यत्वम्‌ |
शोषं 9447 ॥
~ = 9 9 oS
॥ नाद्‌न्ताना पुस ॥१३॥

ऊकारमाजान्तानां पंलिङ्ानां न्‌ प्रलये परे अक्रारागमो न भवति ॥ दसन
BE ख्यवान्‌। करान खादति। अनार को खाता दे ॥ lea! इन्द्रवारुणी; ।
खीरं को ॥ कान्ज॒न । काञ्िकानि [। कनी ]॥

॥ कृतादेशव्यज्जनान्तेभ्यश्च ॥ १४ ॥

येषां व्यञ्ञनान्तानां लिङानापादेश्चः कृतो भवति न त॒ उपात्रान्तानां
तेषां न प्रयये परे अक्रार।गमो न भवति ॥ रात्‌ । AFT I Ba) इति शब्दाः
(सू०२३) ॥ WHA छ्‌ परान्‌। रात्री; पठति। राति को पठता दै ॥ tesa
BAIA संख्याः परयति | गिन्तियोँ को देखता दे ॥ कलन we asa |
( सूत्तन्तुराशीन्‌ वेष्टयति । es के सूत बाटता है ] ॥ दृतादेशव्यज्ञना-

नतेभ्यः किमू । पच्यन्‌ छ्‌ गरान्‌ । पदिका घटयति | GER को गडता दै ॥
॥ वा ग॑न्जुगासूबाचृहान्जभ्यः ॥ १९८ ॥

एभ्यः शब्देभ्यः पुस्त्वादकारागमो वा विकल्पेन भवति ॥ ग॑न्जन छ्‌
मारान्‌ । चमेकारन्मारयति। चपिआरों को मारता है ॥ aaa [ देण
रत्न । घसियारं को | ॥ बचन छह प्यतरान्‌ । कुटुम्बननान्पाति | कटम्ब
को पाला हे ॥ testa छ रछान । नाविकान्पाति | हाजियों को
पालता ई ॥ वा॥ गन्जन्‌। MAA । हान्जन । aaa ॥

१२ कश्मीरशब्दाश्तम्‌ | [२।१।१६
॥ कृतादेशानामूमात्रा SMTA: ॥ ३६ ॥

कृतादेश्चशब्दस्य GAAS! यत्र यत्र वचने व्यज्जनान्तानां लिङ्गानामादेशः
कृत स्यात्तत्र HATAT आगमो भवति ॥ रात्‌ । सत्‌ । कथ्‌ । ग्न्द्‌ । हान्‌ ।इति
लिङ्गानि (ORS) ATAU रायः । रातिरय ॥ सच्च । आशाः। आशाओं॥ कद ।
[ स्तन्त॒राशयः। रच्छ ] ॥ ग्रन्ज्‌ । सख्या; । गिन्तियाँ ॥ eT हानयः
हानि्याँ |) ऊमात्रान्तत्वे पूेस्वरस्याप्रसिद्धता ॥

॥ यडवृक्रटथववेडां च तादे शाविधिः ॥१७॥

एषां शब्दानां च कतादश्ाटिङ्गवद्विधिरागमानिपेधो भवत; | अक्ारागपस्य
निषेध; ऊमात्रागमस्य विधे; स्यात ॥ थद्‌ । उद्राणि। G27 ॥ गोव owe) |

गावः । गञओं। कदू Berta ओषधविरेषः ]। set ॥ धर्‌ । पृष्ठानि
पीठो Was) कान्तराणि | व्याजं ॥

॥ खार्मासारांश्ादीनां च ॥ १८ ॥

एतदादीनां व्यञ्नान्तानां ीलिङ्ानां चाऽकरारागमनिषेध RATATAT
मश्च भवति ॥ खार्‌ । खारी । खर्‌ खार्यः ॥ मार । नाम नदी । मार ।
नय; ॥ सार । पट्रीभदः; । स।रू। पर्य; ॥ राज्‌ । बणिग्धनम्‌ | UL! धनानि ॥

॥ ₹हन्तानां शश्च ॥ १९ ॥

दकारान्ताना सीलिङ्गानां प्रथपाव्रहुलादिष्वऽक्रारागमानपध उपात्रागमा-
स्विभवति अन्त्यस्य हकारस्य च TAT भवाति ॥ काद्‌ । एकादशा | RL THE
द्व्य; ॥ ae areal बाजू । द्रादश्यः ॥ पाह । FAST! WL! विष्ठा; ॥ एव}

Ao

gina सतिन । एकादकीभिरिलयादि ॥

[>

२।१।२२] लिङ्गघरकरणे लिङ्गपादः | १३

॥ ऊकारादो कारस्य वत्वम्‌ ॥ २० ॥

ऊमात्रायाः परस्य ओकारस्य सवेत Gey Stiles च ART; स्यात्‌ ॥
Taga सतिन । रात्रिभिः । रातिं कर के ॥ यंदूब TL उद्रेभ्यः | (५
~ 1 ce [4
वास्त ॥ द मूष सतिन | करकं; | TAT कर के ॥ ATT सृत्य्‌ । कुटुम्बः |
टञ्बरों कर के ॥

॥ उदितोरकारागमः Raat सकारे ॥ २१ ॥

ऊकारान्तस्यकारान्तस्य च (eat सकारे परे ऽकारागमो भवति च्ियाम्‌ ॥
पटू । तन्न ईट्‌ । पृथि । शब्दा; ॥ पच्य । पष्टिकाम्‌। फटी ॥ AST तन्वीम्‌ ।
पतली ॥ च्य । AIGA लकी ॥ Greg । पस्तिकाम्‌ । पोथी ॥ द्वितीयायां
स्नाब्‌ (सू० ३८) इति सू प्रयय; [1 zag: feat ada (ae ४०) इति सका-
रस्य। लोपः ]। उदन्तयवर्गस्य (Ho २२) इति टस्य च; | उवणान्तानामिकार
(He ३०) इति छपात्राया इकारः। इकारो SAAT योऽपरलोप (Jo १।१०) इति
यत्वम्‌ । अनेनाकारागमः ॥ पथि शब्दस्य चानेनाक्रारागमः । इकारो ऽसवर्भे
यो ऽप्रङीप (Fo १।१०) इति यत्वम्‌ । व्यञ्जनं प्रेण सधयम्‌ (A> 218) |
GATARTEATATTT ( सू° ३३ ) इत्य॒कारस्योरवम्‌ ॥

॥ उदन्तटवगेस्य चवगेः प्रथमाबहुतवादिषु॥२२॥

मथपाया बहृवचनादिषु उमात्रायुतस्य टवर्गस्य चवगीदेशो भवति खीखिङ्‌ः॥
Wal काद्‌ वैद्‌। इति शब्दाः ॥ पच्य SAE । पदिका; सन्ति। फट्या दै॥ पच्यन्‌
छह गरान्‌ । पटिका बटयति | पदों को गता हे॥ पच्य सूतिन्‌ | पष्िकिया।
फटी कर के। काज्य छ्यद्‌। दाकादिक्ठानि सन्ति। सागों की लकदियाँ हं |
काछ्यन्‌ छ्‌ TEU । काष्ठानि भनक्ति। खगो की ठककडियों को azar दै ॥
काछि Aira aaa | anit की BAe कर कगे ॥ बञ्य sax | महत्य;

१४ कश्मीरशब्दाश्टतस्‌ | [२।१।२३

सन्ति। बिया हँ ॥ बज्यन्‌ छह दपान्‌ । महती्ेदति | बडी sheet को कहता
- हे ॥ बञ्यौ सूतिन्‌ । महतीभिः । बडी feat कर के ॥

॥ तवरगान्तानामघ्रसिदधः ॥ RZ ॥

तवर्गान्तानां खीलिङ्गानां मेण अप्रसिद्ध; च्रगादेशो भवति अप्रिद्धो
दन्तः ॥ रात्‌। कथ । HT । ईरन्‌। च्रामन्‌। इति शब्दाः ॥ राच छ्वह । रात्रयः
सन्ति। रातियो ह ॥ tiga छह नि्ान्‌ रातरीरईरति। रातियो को रेता द ॥ UT
सतिन | रात्रिभिः । रतिर्या कर के ॥ ACE LS [। सूततन्त राशयः सन्ति |
az = ]॥ कुन. छह asta [ सूततन्तुराशीन्‌ वेष्टपति | रच्ेँ को बाटता
हे] ॥ कवत्‌ सतिन [ । सृत्रतन्दुराशिभिः | च्छो कर के ]॥ Ay aR!
संख्याः सन्ति । Maat दँ ॥ परनन छद. भन्ज्‌रान्‌ | संख्या गणयति |
गिन्तियों को गिनता दै ॥ एवं । ईरन्‌ [ । स्थृणा; । निहार्यो ]॥ Sect
सतिन [1 ero; | निदहार्यो कर के J ॥ aaa [। आमिक्षा; | पनीर|॥
aida सृतिन्‌ [। आमिक्षाभि; । पनीरों कर के 1॥ (|e १४११६१२०) ॥

॥ न खुन्तन्नान्स्वन्हन्वनादीनाम्‌ ॥ Rg ॥

एषां शब्दानां AMAA न भवति॥ Al BHM; | AAT ॥ खन |
कफोणयः | आरकिर्या ॥ तन्‌ । तनुः । देइ ॥ तन । तन्व; ॥ तनौ सत्य्‌ ॥ नान्‌।
नाभि; । नाभि ॥ नान । नाभयः ॥ नानो सतिन ॥ स्वन्‌। सपनी । साकन्‌॥ स्वन ।
सत्य; । स्वनो सूतिन्‌ ॥ इनि सृतिन्‌ | अल्पेन ॥ बनि सतिन । gata ॥

॥ कथादीनां च ॥ २५ ॥

कथ्‌ [। कथा ] ॥ वथ [। मार्गः 1 व्यय्‌ । (वितस्ता नाम नदी] ॥ ल्य
[| छत्ताप्रहारः]॥ दय्‌ | लोष्टम] ॥ ध्यम्‌ (i अन्तरायः] ॥ वध्‌ [ गदम्‌] ॥ चित्य्‌
॥ नादीस्तम्भः] ॥ चेथ्‌ (1 शचरीरपदरेवतनेन करी डाविक्ञेषः] ॥ गय [ नदीभवाइ

२।१।२८] लिङ्गघरकरणे लिङ्गपादः | १५

वेगः] ॥ पथ्‌ [। लश: 1 ॥ तोध्‌ [1 चञ्चु; ] ॥ इति कथाद्य; ॥ एषां
दानां च AMAIA न भवति ॥ कथ । कथाः | बाता ॥ SAL Sas
wai दत। कोष्टानि (123 ]॥ धवत । अन्तरायाः [ विघ्न | ॥ च्वत। गुदाने ।
गजं u चित | नाडी स्तम्भनानि | थभना ॥ कथौ सुतिन्‌ । कथाभिः ॥ कता
Bea | BAS ॥ दतो क्य । SSSA ॥ SAA संतिन्‌ ¦ अन्तरायेण ॥
saad प्यद्‌ । गदेषु ॥ चिति स॑तिन्‌ | ना ङीस्तम्भनन ॥ चति Alaa ॥ गति
सृत्य । प्रवादेन ॥ पीति सत्य्‌ । असन ॥ ताति स॑तिन्‌ | चञ्चा ॥

॥ टवर्गान्तानां च ॥ २६ ॥
aantearat उमात्रारहितानां Siesta च वगदेशो न मवति ॥ Az!
गर्द । हद । इति शब्दाः ॥ नटि सतिन । कम्पेन ॥ ALS पय्‌ । एृहो पकरणाय ॥
डि स॑तिन्‌। हेन ॥ ऊमात्ारादितानां HAL स्॑ट्‌। AT: ॥ च्च्य छह SATA
पशन खादति ॥ च्च्य सतिन । ATT ॥

॥ वार्साटजाल्करां जः ॥ २७ ॥

एषां शब्दानां अन्त्यस्य जकारो भवति AAT AIS सर्पादिविलम्‌॥ साट।
SUS ॥ जाट्‌ । नालिका ॥ कल्‌ । चिन्ता aS । बिलानि ॥ सान्‌ । स्यारयः ॥
जानू । नालिक्राः॥ aa) चिन्ताः ॥ alge सूतिन्‌॥ ata divas dea ॥
daa dfaa ॥ साधनं पूववत्‌ ॥ च्ियां किम्‌ ara स्तिन्‌ ॥ एषां शब्दानां
करिम्‌ । ग्‌ | कपोरादधो गरसंज्ञः ॥ गो Baa ॥ जाछि सृत्य । कम्पेन ॥

॥ हाल्दराब्दस्य खियां समासे ऽपि ॥ २८ ॥

हाल्‌ शब्दस्य लकारस्य ABA भवति स्रीलिड्वतंमानसमासपदान्ते ऽपि ॥
हाल्‌। शाला। हज PRET! शालातः | दज प्यर्‌ । शालोपरि॥ समासान्ते यथा।
PACES अदर | पह नसे॥ दीस्तद।ज्‌ अदर । हस्तिगालायां ॥ खील किम्‌।
aes अंदर । पारश्नाखायाम्‌ ॥ ~ |

१६ कश्मीरशब्दाख्रतम्‌ | २।१।२६]
॥ वा कंडल्कतंरोः ॥ २९ ॥

Hes FAS इत्यनयोः शन्दयोर्वा विकल्पेन ककारस्य जकारो भवति ॥
Hes | कपालिका | Sets संतिन्‌। Hes Alaa कतेर्‌ । खन्न; | केलि
स्तिन्‌ । कतेन Alaa ॥

॥ उव्णान्तानामिकारः ॥ ३० ॥

उक्ारान्तानां उकारान्तानां च लिङ्गानां भ्रथमाब्हुत्वादि वरिभक्तिगण
अन्त्यस्वरस्य इकारो भवति ॥ शङ्‌ । TSH गुरिस्‌ छ TATA | अश्वमारो-
इति ॥ एवं । रुर्यन्‌। गुरि स॑तिन्‌ । genie । र्‌ शब्दात्‌ द्वितीयायां लाव्‌
(ao ३८) इति स्‌ न्‌ प्रलयौ | aT aaa ( qo १२ ) इति अकरारा-
गप; । अनेन उङ्कारस्य इकारः । यत्वम्‌ ॥ दू । पिका । पच्य ।
sua | पचि स॑तिन्‌ ॥ vam । ager ऽकरारागमः ( सू० ११ ) इति। अपरत
qaqa सर्वत्र ( सू० १२ ) इति अकारागमः। ऊदन्तटवगैस्य ( Fo २२ )
उति उकारस्य चकार; | अनेन ऊकारस्य इकारः । तृतीय । इता लाप
(Ao &) इति इप्रययस्य कपः ul

॥ नोदन्तानां Ga ॥ ३१ ॥

उकारान्तानां लिङ्गानां fee अन्त्यस्वरस्य इकारो न भवाति ॥
दान्‌. | करकः ॥ दान्‌. | द्‌ाडिमानं। aaa aaa । दाडिमः ॥ इ^न्जृव्‌
संत्य । नाविके; 1) a सत्य्‌ ॥ Bea; ॥ गन्जूव्‌ सूत्य्‌ । चकारः ॥
उदन्तानां पंसि (qo २) इति बहुवचनं लिङ्गवत्‌ । द्वितीयाया साव (ae
इति न्‌ प्रत्ययः । उकारादौकारस्य वत्वम्‌ ( Fo २० ) इति सूत्रण
तिन ओं सत्य्‌ प्रयययोः ओङ्कारस्य वलम्‌ । पुंसि क्रम्‌ । व्यछ्या

खंतिन्‌ । स्थृलाभिः Ul

¢ ~
et —

२।१।३४] लिङ्कपकरणे AAW: | १७
॥ व्यज्ञनान्तस्योकारोपधाया अन्‌ WARM

व्य्नान्तस्य शब्दस्य उपधाभूतस्य उक्रारस्य प्रथमाबहृरवादिषु अङ्गारो
भूवति ॥ वदुर शब्दः | AAT । वानरः ॥ aigit स॑त्य । वानरैः ॥

॥ पूर्ववणोकारस्योकारः खियाम्‌ ॥ ३३ ॥

खीलिङ्गे बौमानस्य पृथ्रवणपंबन्विन उकारस्य ओक्रारो भवति प्रथमाबहु-
त्वादिविभक्तिगणे॥ पृथि (tome )। पुस्तकम्‌ ॥ कू (भ०ए०) | कन्या ॥ पोथ्य
( प्रज्व० )। पोध्य ( द्वि°ए० ) छ्‌ परान्‌ । पोयि सरतिन्‌ ( Tego )।
पायौ GAL (sexe ) । इत्यादे॥ कोये ( भ्व ° )। कन्याः । ala ( दिर
ए० ) छह wala कोयैन्‌ ( द्वि° ब० )। कोयो संत्य Fore) | TEM
अनेन पूपरवरणोकारस्य ओकारः | साधनं पूर्वत्‌ ॥

अत स्थाने ऽन्तरतम (are १।१।५०। ] इति वचनाद्था पूर्ववर्णसेवन्धिन
उकारस्य ओकारो भवति तथैव ईकारस्य एकारो भवतीति वोध्यम्‌ ॥ सीर ।
इष्टका । सेयं । इष्टकाः ॥ खीति। त्रम्‌ । खेय । Garter ॥ इद्यादि ॥ गीरा-
दीनां तुन ॥ गीरादयप्तु । गीर्‌ [गैरिकम्‌] ॥ गीद्‌ [। अभेकविष्टा ] ॥ चीरि
चीरिका] aig, [। अहंकारः] ॥ dig [। शरीतस्थौदनस्य घनीभूतो राशिः ]॥
dig [i diana) ॥ इत्यादयः carat ज्ञेयाः। गीर्‌ । गेरिकप्‌। गरि सतिन ।
HAM ॥ इत्यादीनि FSM भवन्ति ॥

॥ FST पुस्यत्रथमायाम्‌ ॥ २४ ॥

मरथपाबरहवचने बजेयित्वा Gey विद्यमानस्य प्वैवणेसंवन्धिन ऊकारस्य
बहुवचने ओकारो भवति ॥ TE । गोपः ॥ गृ । HABITS ॥ ATTA (वि
ब०)। गोल्यन | गोयं सतिन | इत्यादि ॥ द्वितीयायां न्‌ seat | तृतीयायां जौ
Alaa प्रत्ययः ॥ उवणीन्तानापिकारः (qs ३०) नमत्यये सवत्र ( Fo १२)

इत्यकारागमः। अनेनोपधाया उकारस्य ओकरौ रः । यत्वम्‌ ॥ बहषु.किम्‌ । गृिस्‌।
४ = NS ~

५

१८ कश्मीरशुब्दा्रतम्‌ | [२।९।३५

गोपम्‌ ॥ WSL! फर्सारम्‌ ॥ अप्रथमायां क्किम्‌ । गरि । गोपाः ॥ गृ ।
HSA ॥ पुंसि किम्‌ । AL कन्याः ॥ पोध्य | पुस्तकानि ॥

॥ न ASSIA ॥ ३५ ॥

मूल्‌ [। पूम्‌ ]॥ कस्र्‌ [। प्षि-विशषः] ॥ क्ट [ । दक्षस्तम्भः] ॥ टु
[। पाडीदतः, सेच इति भाषायाम्‌] ॥ दल्‌ [ । नि श्रः ]॥ टर्‌ [। पात्र-विेपः,
खरीभिय॑समिन्ननं युज्यते] ॥ दर्‌ [। प्पादिट वाटिका ]॥ भस्‌ [। गदा विकोषः ju
deli शीतम्‌ ]॥ दुर्‌ [ । seq, गीति भाषायाम्‌ ] ॥ ae
[। नस्तितः | ॥ वृ [ । भृतः ] ॥ प्र्‌ [ । अखपशाखा ]॥ ez [। दृष्टः ॥
दख [ । start, रोग्‌ इति भाषायाम्‌ ]॥ लृद्र्‌ [ । alee ] ॥ wae
[। छोलभः ] ॥ द्‌ | । ses) ॥ सूर्‌ [ । भस्म ]॥ दूस [ । कोलाहलः ] ॥
इत्याद्यः WAT बोध्याः | एषां शब्दानां TAA RTT ओकारो न भवति ॥

मूल्‌ शब्दः
qo द्वि° ie qe

qo पू | मूलस्‌ aaa! ge dia) मूल प्य्‌ ।
qo | OS । मूलन्‌ ATA । Ast diva । ger gem

qo qo qo ae
To मृल निश्च । aay । मूलस्‌ प्यव्‌ । हा ae i
qo मूढौ निश । मृन्‌ दनु । पून्‌ प्यद्‌ । oat ®

॥ व्यञ्जनान्तादकारागमो व्यञ्जने ॥३६५ ॥

SUBARU SATA व्यञ्जने परे अकारागमो भवति ॥ काव्‌ । काकः ।
ara. arg ॥ BA शब्दात्‌ । खी संबन्धेकानेकत्वे सलौ ez (Jo ४२ ) इति
स्‌ oe प्रत्ययः पुप्राणिन ( Ae ४६ ) इति दस्य सः liste सेबन्धपष्ट्यां च
(qo ४१ ) इति आदिसकारस्य शोषः | अनेन अक्तारागमः ॥ पुंसि RAL

२।१।३६] लिङ्गपकरणे लिङ्गपादः। १६

मालि beg ॥ उ्पज्ञनान्तानां किम्‌ । गुरि संनु । अश्वस्य ॥ व्यञ्जने कि ।
कावौ सूतिन्‌ | काकेः॥

॥ खियामिकारः ॥ ३७ Ut

व्यञ्ञनान्तात्‌ feat वर्तमानात्‌ रिद्गात्‌ व्यज्ञने प्रे षटकारागमो भवति |
BIBI AIST पालि ईनटु। मालायाः ॥ माल्‌ शब्दात्‌। च्रीसेबन्धकानिकतवे स्नौ
{न्दु (Ho ४२) इत्यादिना स्‌ इन्दु IAT | ATI faat (Hove) इति सापः
अनेन इकारागमः। व्यञ्जनान्तात्‌ करम्‌ । पच्य न्दु । पद्िकायाः ॥ व्यज्ञने
किम्‌ मारौ daa पाभिः ॥

॥ हितीयायां स्नावस्तंबन्धषष्पां च ॥ ३८ ॥

सून्‌ इत्येतौ द्वितीयायाः एकत्ववहुत्वयोः प्रत्ययौ भवतः | सबन्धपष्ठीं बर्भयि-
सा USAT क्रमेण परययौ भवतः ॥ भुङ्‌ । घोटकः ARAL eA खान्‌ ।
अश्वमारोहति ॥ TL छह रछान्‌। अ्वान्पाठयति ॥ de शब्दात्‌ अनेन
स्‌ न्‌ प्रत्ययौ | बसे | न्मल्यये सर्वत्र (Fo १२) इति अकारागमः ॥ उव-
णौन्तानापिक्रार (Fo ३० ) इति उकारस्य इकारः। यत्वम्‌ ॥ षष्ठ्यां
यथा। vaca करिज्ि नपस्कार्‌ । गुरोनपस्कर्यात्‌ ॥ दरव्यन्‌ दिज्ञि wee |
रजकानां BEART द्यात्‌॥ गर्‌ शब्दात्‌ अनेन स्‌ Nat | व्यज्ञनान्तादका-
रागमो व्यज्ञने (स्‌ FR) इति अक्रारागमः ॥ दद शब्दात्‌ अनेन न्‌ प्रत्ययः।

AAT सवत्र ( सू्‌०१२ ) इति अकारागमः। उवणान्तानामिकारः (सू०३०)।
यत्वम्‌ ॥

॥ वा भ्रथमावदसर्व्नाम्नः ॥ ३९ ॥

€ < on as s
a ry ae =: ~: | ea
AMAT वजायतदा द्वितीयाया GRATE FMA विक्रसन

५

२० कश्मीरशब्दाश्रतम्‌ | [२।१।४०

भवतः | द्वितीयापष्टीसमुदायवाक्ये तु निलयं मथमावद्धवतत इति बोध्यम्‌ ॥
कै छह गरान्‌। Al करिस्‌ छुह्‌ गरान्‌ । वलयं घटयति ॥ saa छह
ख्यवान्‌ । वा । उवच्यन्‌ छ्‌ ख्यवान्‌ । अपएपान्भक्षयति ॥ स पदायवाक्ये
यथा ॥ द्विस्‌ दिजि wee । रजकस्य getaat दयात्‌ ॥ aa द्विस्‌ इतिं
षष्ठी । न्नाद्र्‌ इति द्वितीया | सपदायवाक्यत्वान्निलं भथमावदेव स्यात्‌ न a
द्विस्‌ दिजि त्रादरि इति संभवेत्‌ ॥ अस्वेनाम्नः क्रिम्‌ । तमिस दपिक्ञि।
ते वदेत्‌ ॥ कमिस्‌ वनि । कं वदेत्‌ ॥ इत्यादि ॥

॥ स्छोपः fat सर्वत्र ॥ Vo ॥

सर्वेषां खीलि्गानां सर्ब द्वितीयायां षष्ठ्यां च स्‌ पत्ययस्य लोपो भवति॥
माहि छ्‌ Bala । मालां पातयति ॥ माकि ईन पोष । मालायाः पुष्पम्‌ ॥
माट्‌ शब्दात्‌ प्रथमे स्‌ प्रययः। खियापिकार ८ स॒०३७) इति इकारागमः।
अनेन स्‌ प्रययलोपः । अपरत्र स्‌ इन्दु प्रयः । शेषं भथमवत्‌ सर्वेषां
च्ीलिङ्गानां बोध्यम्‌ ॥

Naa waar च ॥ ४१ ॥

सर्वेषां पंलिङ्गानां संबन्धपष्ठ्यां स्‌ प्र्ययस्य लोपो भवति । खर aes Ta
गुरोः शिष्यः ॥ ग्वर्‌ शब्दात्‌ खीसंवन्ध (ae ४२ ) इति स्‌ eee प्रल्ययः।
अनेन सकारलोपः | प्राणिन (Fo ४६ ) इति दस्य सः । व्यज्ञनान्ताद्‌
(qo ३६) इत्यकारागमः Il ABH । लछारस्य SAH शब्दात्‌ । अप्राणिना
(mo ४८ ) इति HIB प्रत्ययः | अनेन सलोपः । असवभं ऽकारस्य
खोप; ( Ho 212) | संबन्धप्ठया faa | TRI BR नमस्कार करान्‌ |
गुरोनमस्कारं करोति | साधन षै ॥

५
५.

aay] लिद्भ प्रकरणे लिद्गपादः। २१
॥ खीसंबन्धेकानेकल्वे खरो हंन्दन्तावेकत्वे URN

पंलिङ्गानां खीटिङ्गशब्दस्य एकत्वेन aed सति संबन्धलिन्नादेकवचने
स्‌ नु ्रस्ययः स्यात्‌ | ATTA संबन्धे TATA न न्दु प्रत्ययः स्यात्‌॥ AIST
deg न्यचिद् । पातुः पुतः ॥ माञ्यन्‌ erg न्यचिदु | मातृणां पतरः ॥ aaa
दाब्दस्मैकस्य पकिद्धस्य मज्‌ शब्देन खीलिङ्गेन संबन्धार्संबन्धलिक्गात्‌ माज
शब्दात्‌ म्‌ दैन्दु ATT न्‌ दन्द प्रत्ययौ | [ उद्ितोरकारागमः चियां सकार
(mo २१) इत्यक्रारागमः ] । स्लापः च्ियां सवत्र ( प्र ०४० ) इति सकार
iat | उवर्णान्तानामिक्रार (Ho ३०) इत्यनेन ऊमात्राया इकारः । न्मत्यये
aaa (Ho १२) इति अक्रारागमः | यत्वम्‌ ॥

॥ Tea हन्यन्तो ॥ ४३ ॥

Gert खी रिङ्गस्यैकत्वन संबन्धे सति संबन्धलिङ्गादेकबचने स दन्द
्रस्ययः | बहत्वेन संबन्धे abies प्रत्ययो भवति ॥ asa eps न्यचिवि।
मातुः पुत्राः ॥ माज्यन्‌ इन्दि न्यचिवि। मातृणां पुत्राः ॥ अन न्याचवि शब्दस्य AE
वचनत्वात्‌ माज श्दात्‌ wees न नदि प्रत्ययौ । स्लोपः । साधनं पूववत्‌ ॥

॥ खयां eA अन्तावेकत्वे ॥ ४४ ॥

dies द्धी टिङ्कत्वेन संबन्धे सति संबन्धङिङ्गादेकवचन स्‌ धन्त

neat खीिङ्ानेकस्येन संबन्धे सति न eT भत्ययो भवति ॥ AIST eT
कुरू। मातः कन्या ॥ माज्यन्‌ FT BE मातृणां कन्या ॥ अत्रापि कर्‌ शाब्धस्यै-

mae

HAAS HAT माज. Tez स्‌ ET न्‌ eA A । साधनं पुषैवत्‌॥

॥ बहुत्वे SA AAU ४५ ॥
हि . sx nS ५" +
स्ीलिङ्गानां उहवचने सरीटिैकानेकलुसंबन्धतः संबन्धििङान्‌ स्‌ ger

“

२२ कश्मीरशब्दाश्तम्‌ | [२।१।४६

न्‌ हन्ज प्रययौ भवतः ॥ माञ्य हन्ज कोय । पातुः कन्याः ॥ माज्यन्‌ हन्न
कोर | मातृणां कन्याः ॥

॥ पुप्राणिन एकत्वसंबन्धे हस्य सः TAT NPE

पंलिङ्गस्य प्राणिन एकवचनेन सह संबन्धे सति aaa स्रि पुलिङ्ग च
हकारस्य सकारो भवति॥ पछि Arg Faisal पितुः gas ali सन्ज कोये।
पितुः कन्याः ॥ दान्द्‌ aes WLI रषभस्य TFA रि Veg SE अश्वस्य
पुच्छः ॥ माणिनः किम्‌ BAF वाल्‌। कर्णस्य वालः ॥ ग्यक तील्‌ । दीपस्य
तैलम्‌ ॥ TIE AGL । हस्तस्य मांसम्‌ ॥ अत्र अथ कन्‌ शब्दयोः भराणित्वसं-
भवे ऽपि खण्डभराणिर्वादम्राणित्वमेव । मराणिनः कर्णे fea ऽपि न कणैस्य भ्राणि-
संज्ञा। नापि छिन्नकर्णेन प्राणिनो ऽप्राणित्वम्‌ ॥ पलिङ्गस्य किम्‌ Ma ee
at गावो वत्सः ॥ ae वैद । गावो वत्सा ॥ कञ्च ee cag |
शिलाया अग्रम्‌ ॥ कञ्च UT Gal शिलायाः खण्डम्‌॥ माज्य इन्दु मोक । मातुः
पिता ॥ माञ्य eH माजू। मातुमोता ॥

॥ स्वन्‌ ST शब्दयोवौ ॥ VO ॥

स्वन शब्दस्य रप्‌ शब्दस्य चैकत्वेन संबन्धे सति सवेत स्रीरिङ्गे एटि
च विकल्पेन पमाणिवर्स्वरूपं भवति ॥ स्वेन संनु र्‌ । स्वणस्य कटकः

रूप deg खोस्‌ । रौप्यस्य कंसः ॥ स्वन ag ving | स्वणैस्य गकन्तिका ॥
क्प uw El रौप्यस्य दण्डः ॥ स्वकं छर्‌ । स्वणस्य छतम्‌ ॥ रुपुक्‌
याद्‌ । सैप्यस्य ares ll Bag व॑ । स्वणस्योभिका MBL रज्‌ । रौप्यस्य

रञ्ज; ॥

[४७ अत मृकगुस्तके wy इति पाठः। शुद्धोचारणं तु वप्‌ इयस्ति ॥ 1
1 wl. स्मिन्वाक्यचत्‌ ~
[४७ सुकं HX, TES WZ, dag alg, eda wa, जस्मन्ाक्यचतुषटय

«

ative] लिङ्गप्रकरणे लिङ्गपादः | २३

॥ अप्राणिना पसोकुक्यो पुंसि ॥ ५८ ॥

प्राणिन्यतिरिक्तस्य प लिङ्गस्य एकत्वेन संबन्धे सति पुंटिङ्गात्‌ उदक क्रमेण
Maat | एकवचने उक प्रत्ययः वहुवचने क्रि प्रत्ययो भवति ll दाम AAs |
धान्यस्य तण्डुटः॥ हारक HL आषाढस्य द्धः ॥ कुलि ATE । दक्षस्य पत्राणि॥
aif द्वह । माघस्य दिवसाः ॥ एकत्वेन किप्‌ | Seq दन्द वधूर्‌ | Tarot
पत्राणि ॥ BAT HS AAT SATE पलम्‌ ॥ अप्राणना क्रिम्‌ ॥ काव स cal
काकस्य ॥ गोवृ BS । गोः ॥

Waar च खियाम्‌ ॥ ४९ ॥

aifegmat प्राणिव्यतिरिक्तस्य desea संबन्धे संबन्धिपुलिङ्ादे-
कवचने AAT बहुवचने च प्रत्ययो भवति |) कलच्‌ wg! दक्षस्य शाखा ॥
Hier कञ्ञ्य। क्षस्य शाखाः ॥ नांगचू न।रिज्‌। नागस्य प्रणालिका ॥ नागच
न।रिज। नागस्य प्रणालिकाः ॥ Gaeta Fal कर्यन्‌ हन्न ञ्ज्य । दक्षाणां
शाखाः ॥ नागन्‌ हन्न न।रिज। अखातानां प्रणाटिकाः॥ अप्राणिना PRA! गुरि
AS! अश्वस्य AZ ॥ कट सन्ज AT । मेषस्य खराः ॥

॥ मनुष्यसंज्ञयोनुन्यो पुंसि ॥ ५० ॥

मनुष्यनाम्ना सबन्धे सति पृरिङ्गे एकत्वबहुत्वयोः उनु नि भत्ययौ भवतः ॥
गण इति सज्ञा । गणुतु न्यचिन्रु । गणस्य पुत्रः ॥ राधाृष्ण इति नाम |
सुवणा द्भनं Sar, रीप्यस्याधारादर्थं धारी, स्वार्थं atgaitiet, ere बन्ध
नार्थं तद्विन्ल्पा रञजुरियेवमर्थो विवक्षितश्चेत्तदा मूकपाठः संगच्छते-अन्यथा स्वर्ण-
मयं छत्रम्‌, रोप्य थाकी, खर्णमय्यूिका, शीप्यमयी रज्ुरस्मिनरये, खन स Bat,
aq ag are, aa aay ब्‌ 1 a9 aay, रज इयेवं ख्पाणे शुद्धानि सन्तीति ॥ ]

२४ कश्मीरशृब्दाश्रतम्‌ | [२।१।५१

राधाद्प्णानि गरि | TANGA ॥ SBT बत । ललाटस्य भक्तम्‌ ॥
अत्र SAR शब्दस्य देवाथर्त्वात्‌ FI AAT | अन्यत्र GALS रथ्‌ | BST-
रस्य रक्तम्‌ Il

॥ खियां ज्ञजो च ॥ ५१ ॥

सीलिङ्गस्य मनुष्यनास्ना सेबन्ये सति सवन्धिखिङ्गादेकबटूवचनयोः; स्‌
ञ्ञ प्रत्ययौ भवतः ॥ धतु इति नाम । मनिन्न BRI Ay इत्यस्य कन्या ॥
afar कोयं | da इत्यस्य कन्याः ॥ कृपाराप इति ara | कृपाराम॑न्न्‌ alg |

ङृपारापस्य पाता ॥ कृपारापरञ्ञ SAA | HIATT भगिन्य; ॥
॥ सक्तम्यां स्नावन्दमन्जप्यठन्तो स्वाथमेदतः US

सूनौ प्रत्ययौ | अन्दर्‌ अन्तो। AEST अन्तो | AZ अन्तौ | स्वस्वाथभेदतः
सक्म्यां प्रल्यौ भवतः | अन्तराय अन्दरन्तौ । मध्याय पन्जन्तौ । उपयेये प्यडन्ता
विति ॥ अन्तर्वाणिभाषायां त॒ बेषान्तावपि भयुज्येते इति निर्णयम्‌ ॥ गरस
अन्द्‌ । गृस्यान्तरे ॥ नावि AEST । नौकाया मध्य ॥ गरन्‌ अन्द्र्‌ । ग्हाणा-
मन्ते ॥ नावन्‌ AFSL । नौकानां पध्ये ॥ रिस्‌ प्यद्‌ । अश्वस्योपरि ॥ waa
प्यद्‌। अश्वानामुपरि ॥ गर TET स्‌ अन्दर्‌ न्‌ अन्दर प्रत्ययो ॥ न्भत्यये aaa
( Jo १२ ) इत्यक्ञारागमः। अक्रारे ऽकारटोषः (स्‌०१।५क)।नाब्‌
शब्दात्‌ स AFSL न पनज प्रत्ययौ । TAT? स्त्र (सू ०४०) इति TARTS |
च्ियामिकार ( सृ° ३७ ) इति इकारागमः ॥ Ge ब्दात्‌ सू प्यद्‌ न्‌ प्यद्‌
मलयौ | उवर्णान्तानामिकार ८ सू० ३० ) इति उकारस्य इकारः | AAT
aaa ( Fo १२ ) इत्यक्रारागमः। यत्वम्‌ ॥

२।१।५६] लिङ्घप्रकरणे लिङ्गपावः | २५

॥ अधिकरणे क्यथन्तो ॥ «३ ॥

सनो प्रत्ययौ FAA अन्तावाधारसपतम्या पुकत्ववहुत्वयोः प्रल्ययौ भवतः ॥
थास्‌ क्यथ्‌ | are ॥ नावि क्यथ्‌ 1 नोकरायाम्र्‌ ॥ यान्‌ क्यथ्‌ । यारेषु ॥
नाचन्‌ वय्‌ । नौकासु ॥

॥ चतुश्यौ कितुकिच्‌अन्तो पंख कर्ैकतः ॥ ५४ ॥

वावयेष॒ पूरिङैकस्वे कर्मणि सति स्‌ नौ प्रत्ययो fag अन्तो atize-
कसे कणि स्‌ नो RAL अन्तो चतुध्यंपिकवहत्वयो; TAT भवतः ॥
म लिस्‌ कितु अनन्‌ ta । पित्र [ तेन ] आनीतं पानीयम्‌ ॥ Aiea
असून्‌ गाव । पित्रयानीता गौः ॥

॥ किंति किचान्तौ कमेवहुस्वतः ॥ ५५ ॥

वाक्ये पलिङ्स्य aged कपैणि सति स्‌ नौ प्रययौ किति अन्त eta
हृते कमणि सति स नौ किञ्च अन्तौ AACA प्रययो भवतः ॥ गुरिस्‌ किति
अनिन रव । अश्वायानीताः कम्बलाः ॥ waa करिति | अश्वेभ्यः॥ ग्बरस्‌ कित
AWA पथ्य । गुरवे आनीतानि पुस्तकानि ॥ गरन्‌ किच्च | गुरुभ्यः ॥
अत्रेदं “agi कपिधातूनां कपण खीपुकपीनुपारतः भोक्ताः प्रयया विज्ञेयाः 1
कतृधातूनां तु कतः द्वीपुिङ्कुकवचनयहवचनाचप्ारतो बोध्याः ॥ यथा |
व्यनस्‌ कितु आच्‌ । स्थूटीभवनायागतः ॥ व्यठनस्‌ किनि आय्‌ । स्यृली-
भृवनायागतताः ॥

॥ कठेदतीयायापिद्परेतो ॥ ५५६. ॥

तिसृषु क्नतीयालतततीयासहाथतीयासु प््यात्‌ इदौतौ इ जौ

२६ कश्मीरशब्दास्रतम्‌ | WWI]

FAA TAA RATATAT एकत्वहुत्वयोः प्रत्ययो भवतः । अलापि dies
इकारस्पाभधेमात्रता बोध्या | GCSE त्‌ पूर्णता विज्ञेया ॥ सरि AIS) अश्वेन दतः॥
तमि वैनु। तेन बणितम्‌ ॥ रुयो मोर्‌ । अवेत ॥ तिप az । तैणितम्‌ ॥ कोरि
ST । कन्यया पोक्तम्‌ ॥ कोयो STN कन्याभिः प्रोक्तम्‌ ॥

॥ अन्द्रान्तो निधांरणे च ॥ ७ ॥

इ ओ प्रल्पौ अन्दर अन्तौ निधौरणे एकत्वबरहृत्वयोः प्रययौ भवतः |
aed इ अन्दर TAT | वहते ओं अन्दर भरययो भवति ॥ गर अन्दर छ्‌ जान्‌
Sta । गहे sant साधुरस्ति ॥ गरौ अन्दर चर जान आंगन Bert साध्व-
aan Ul

॥ अकारव्यञ्जनान्तानां पस्येकवचने वा-
ऽन ऽसवेनाम्नाम्‌ ॥ ५८ ॥

चानुषष्टे araaaa इति निर्धारण इति aaa | लि कानापकरारव्यज्ञ-
नान्तानां करीठतीयाया waaay विकस्पेन अन्‌ भर्वति असर्वनाञ्नाम्‌
सर्यनामव्दान्वर्जयितवा | तत्रेदानन्तिनिभापायामन्प्रल्यय एव साधृतयोचायेते।
ड भ्रल्यविकरयः प्राचीनभापषयेवेति वोध्यम्‌ ॥ ईश्वरन्‌ दपु । ईभ्वरेणोक्तम्‌ |

~~~ ~~~

[ 4७ | गर erg च. जान्‌ Mim | ईशेषु वाक्येषु स्परे प्ररे ऽपि ( Fo ४)

उक्तो विधिरिपर्ययशनेपो अतरगन्तव्यः ॥ चैतद्क्य। विवक्षिते प्रायशो गर गन्न्‌

Be जान्‌ ठक gad रूपवाक्यगवोचार्यते इति | एतै गाप अन्दर इत्यादिष्वपि
ज्ञेयम्‌ ॥ | ५

[५८ ऊगात्रान्तानामपि कचित्प्रययादिकोपश्रष्यते ॥ magia एकत्वे अन्‌
प्रययस्तदायक्षरस्याक्तारप्य च को¶ इलर्थः | द्‌।नन nya alt इ्यदि ॥ |

२।१।६९१] . लिद्गभ्रकरणे लिद्गपादः | २७

दयि ६ । ईश्वरेणोक्तम्‌ || व्यकन क॑रं । ठाटेन कृतम्‌ ॥ खरन aa! wim
नतितम्‌ ॥ अकारव्यञ्जनान्तानां किप । att व॑टु। बालेन रुदितम्‌ ॥ ae
किम्‌ । जंनि wig । जङकुया क्षिप्तम्‌ ॥ एकवचने किम्‌ । ईश्वरौ दषु । इष्वः
क्तम्‌ ॥

॥ हेतो संतिन्नन्तौ संस्यन्तो वा ॥ ५९ ॥

इ ओं प्रययौ aaa अन्तौ स॑त्य अन्तो वा दैतुवरृतीयायामेकत्ववहु-
त्वयोः प्रययौ Waa: | अत्र इकारस्य पृणता बोध्या ॥ अथ AAA, ख्योन्‌ ।
हस्तेन भुक्तम्‌ ॥ अथौ सतिन ख्योन्‌। दस्ेभुक्तप ॥ श्राक्े सतिन Alea!
छरिकया इतः ॥ श्राक्रो dita मोरुन्‌ | द्रिकाभिर्दतः ॥ चरर सत्य्‌ आव्‌ ।
पादेनागतः ॥ खरौ सल्य्‌ गोव । पदमत; ॥

॥ सहा्थांयां खरो ॥ ६० ॥

Aa प्रलयो सुतिन्‌ अन्तौ सुल्य्‌ अन्तौ वा सहार्थृतीयाय मेकषत्ववहत्वयोः
मत्ययो भवतः ॥ माछिस्‌ सूतिन आव्‌ । पित्रा सहागतः ॥ बौचिम्‌ सु॑तिन्‌
TAZ | श्चात्रा ATH संगतः ॥

॥ हेतोः संबन्धपष्ठीक्ठेतृतीययोः प्रयोगरिद्गा-
TAA वा ॥ ६१ ॥

दतुभूतस्याश्वादेयः संवन्धपष्ठीभरयोगः करैतृतीयाप्रयोगो वा स द्व लिङ
तस्मातमोक्तौ इ सतिन ओं सूतिन प्रयवोवा इ dea ओं स॑त्य प्रययौ हेतु-
ठृतीयाया एकत्वहुत्वयो र्भवतः | लिक्ग्रदणं तु तेषां प्रयोगानामागमादे्ाय-
aq ॥ गौरि afte afta आव्‌ । अन्वेड।गतः ॥ नावि इन्दि aa वोत ।
नौकया प्रासः ॥ पदनिव्यन इन्दि सृत्य गे\¶। परुषेगंतः ॥ गुरि dee आव्‌ ।

Re FLANASTTAT | [२।१।६२

अन्वेनागतः॥ नावि सत्य्‌ वोतु | नौकया प्राप्तः ॥ पहनिव्यो सर्‌ गौव्‌। gee
As ~ ~ +

यौतः ॥ रारि deg शब्दात्‌ इ सृतिन्‌ मरत्ययः। उवर्णान्तानामिकरार (Fe ३०)
इत्यनेन AE इत्यस्य उकारस्य इरः | एवं सर्वेषाम्‌ ॥

॥ खुत निद वा ऽपायपञ्चम्याम्‌ ॥ ६२॥

तस्मादेव संषन्धपष्ठीभ्रयोगलिङ्गाचुतीय भयोगलिङद्रा खत प्रत्ययो निश
प्रययो वा अपायपश्चस्पाः स्वरूपं भवति । निशस्थाने नििन्‌ इति खतः
स्थाने Waa, इति च व्यवद्वियत इति बोध्यम्‌॥ बर सन्द खत द्‌ गालु |
गुरोः TATA ऽस्ति॥ यद्या । कञ्च हन्द खत छ्‌ रर्‌ । शिलायाः करिः
नो ऽस्ति॥ रप निश्च छ स्वन्‌ जान्‌ । रोप्यात्सवर्ण साध्वस्ति॥ TAT! रूपौ A
fea ae जान । रोौप्यादधनं ट॒भपस्ति ॥

॥ सामान्यचतुथ्यौ TST ६३ ॥

संबन्धपष्ीभयोगलिद्गाचृतीयाप्रभोगलिङ्गाढा चतुर्थ्या Ge प्रतययः
स्यात्‌। एकबडत्वे लिङ्गादेव बोध्यते ॥ पतर पृच्छ आन्‌ । पुत्वायागतः ॥ यद्वा ।
aa सन्दि एच्च । gata ॥ पतरौ एच आव्‌ । एतेभ्य आगतः ॥ यद्व । GA
इन्दि ea! पुत्रेभ्यः ॥

॥ उकुप्रत्ययस्योकारस्याऽकारः ॥ ६४ ॥

पष्ठीपरयोगसंबन्धिन उक्‌ मल्ययोकरारस्य अकारः स्यात्‌ ॥ पच्यङ्ग एच्‌ ।
ओर्णवद्ञाय ॥ Gay मयोगीठननारुक्य मत्ययः | अनेन उकारस्य अकारः |
इवर्णान्तानाम्‌ ( सू०२० ) इति इकाशगमः ॥

३

२।१।६८] लिङ्कपरकरणे लिङ्गपादः। २६
= ~ र ~
॥ पञ्चम्यामिदोतं प्यान्तो निरान्तावन्द्र(न्तो वा GSM
fagra इ ओं प्रययौ प्यठ अन्त वा निश अन्तौ वा अन्द्र अन्तो I~
म्या पएकतबहुत्वयोः परययौ भवतः । ते च स्वस्वस्थानेषु प्रयुज्यन्ते ॥ गाम्‌
cag । ग्रामात्‌ ॥ स निश । सर्पात्‌ ॥ गामौ प्यठ। ग्रामेभ्यः ॥ सर्पो नि । सरवै
भ्यः ॥ गर अन्दर राव्‌ । गरहा्ि0ितः ॥ नावि अन्दर द्राव्‌ | नानो निगेतः ॥

॥ वगेघ्रथमान्तानां प्रथमायां हितीयः ॥६६॥

वरगभरथमान्तानां लिङ्गानां प्रथमाविभक्तौ स्वस्ववगसेवन्धी द्वितीयाक्षरो
भृवति॥ AeA द्रोणः ॥ काद्‌ । काचः॥ कट्‌ । पेषः ॥ ज्‌ । द्रोणाः ॥ ATEN
काचा; ॥ कट्‌ । मेषाः ॥ ह्‌ । इतम्‌ ॥ हथ्‌ । शतानि ॥ ताफ्‌ । आतपः ॥
ता्‌ । आतपाः ॥ प्रथमायां क्रिम्‌ aH सतिन । द्रणन ॥ काचन सूतिन।
यक्ष्मणा ॥ कट पुचय्‌ । मेषाय ॥ BIS । शतस्य ॥ तापस्‌ प्यद्‌ । आतपोपरि ॥

॥ खियामेकवचन एव ॥ ६७ ॥

१3

Wey दतैमानस्य वर्गप्रथमान्तस्य प्रथमाया एकवचने एव स्वस्वव-
द्वितीयाक्षरो. भवति ॥ क्ष्‌ । कोराहलः ॥ र्‌ । TST ॥ नर्‌ । कम्पः॥ वथ ।
¢ त = AS ~ i.
मागः॥ SEI भुक्तिः ॥ एकवचनं A) क्रक । काखाहलाः ॥ Ta । गुञ्जाः ॥

नट । कम्पाः ॥ वत । मागाः ॥ प । भुक्तयः॥ एवं । द्वितीयादिविभक्तिष
बोध्यम्‌ ॥

॥ न संयोगे तचोः ॥ ६८ ॥

रि = TaN . ~ Q =>
Bara युक्तयास्तक्रारच्रकारयो द्विती याक्षरादेशो न भवति ॥
# 1

[ 41 गर चनद । aa ( सू०९७ ५ किखिदकेतो (

नोट्‌ ) दर्टव्यः ॥

३० कश्मीरशब्दास्रतम्‌ | [२।९।६६

ASL सौचिकः ॥ AAS | वततिकरा ॥ STHET बाछा गुनी ॥ मकस । परगुः ॥
मस्त्‌ | PUTER AS नस्त्‌। नाधिका ॥ तच्च: क्रिम्‌ FR असार्थः॥ च्राम्फ्‌।
सान्तम्‌ ॥ संयोगे क्रिम्‌ । रथ्‌ । रक्तम्‌ ॥ BL उपजातिः ॥

॥ उदन्तानामोदुपधाया आव्वमघरथमेकव्वे ॥६९॥

भरथमैकवचनं बज यित्वा उदन्तानापुक्ञारान्तानां लिङ्गानामुपधाभूतो य ATA
रस्तस्य आत्वं भवति शेषासु विभाक्तेषु | तत्रादेशागमादिना इकारान्तीभतस्थाने
उपधाय वक्ष्यपाणसृत्रेण ( सू०७०) अपर्निद्धता विज्ञेया ॥ पछि | पितरः ॥
मालिस्‌। पितरम्‌ ॥ म।छि संनु | पितुः ॥ alta । कुण्डानि ॥ व॑ छिस्‌ । कण्ड-
खम्‌॥ व।लि द॑पु । क्ण्डलनोक्तम्‌ ॥ यि । भ्रातरः ॥ बायिस । भ्रातरम्‌ ॥
alfa deg i ara are । are । वोयु शब्देभ्यः । उवर्णान्तानामिकार
(Gozo) इति FAN TAA इकारमात्रदेशः । अनेनोपधाया ओक्रारस्य
आसम्‌ | उदन्तानां किम्‌ । पोष । पुष्पाणि ॥ पोष सुतिन्‌ | पृष्पेण ॥

॥ इदुटरदन्तानामवणौप्रसिद्धता ॥ ७० ॥

इपात्रान्तानामुपा्रान्तानापूपा्रान्तानां च लिङ्गानां शब्दानां चोपधाया अव्ण-
स्याप्रसिद्धता निर्णेया | उदाहरणानि Tarai (स्‌०६९) | अन्योन्यपि यथा॥
az [। जणवच्म्‌ ]॥ हट [। कण्ठः] da [ । तनुः] ॥ इत्यादीनां शब्दानां स्वय-
युकारमात्रान्तत्वादुपधाया अकारस्याऽप्रसिद्धता | एषामेव शब्दानाम्‌ । उवर्णान्ता-
नाम्‌ (स॒ ०३०) इत्यादिसत्रेण बहृसविपये उक्रारस्य इकारे छते इकारान्तींभृत-
त्वाच्त्रप्यभरसिद्धता ॥ टि । हटि । तनि ॥ ऊमात्रान्तानां यथा ॥ म॑

लः न ER oe <

[ ७० | येषां शब्दानां पूर्वसूत्रेण ( ९९ ) उपधाभूतस्थौकारस्याकारः कतस्तघा-

मेव तस्योपधाकारस्य द्वितोधैकवे ऽप्रसिद्धला विज्ञेया | यथा | म॑किस्‌ alia इया दि।
नलन्यषापिदुदु दन्तानाम्‌ | यधा । घटिस्‌ alte इव्यादि |) ]

२।१।७३] लिङ्कप्रकरणे faye: ३१

[। पाता] ॥ alg, [| कटम्‌ 1 ॥ अन्न स्वयमूपातरान्ततवाद्‌म्‌' सेद्धता । बहत्वे तु |
वहत्वे ऽक्रारागप ( सू०११) ईति सत्रणाकारागप कृत | ऊदन्तटत्रगस्य
( Fo २२) FANGAT ठउक्रार्स्य छकार च कृत | उव्रणान्तानामक्रारः
(ode) इत्युकारस्य इकारः यत्व च कृते उपधाया अकारस्य प्रसिद्धा सिद्धा
इति [ । प्राञ्य | काञ्च ]॥

॥ जाम ओत्वं परस्वरखोपश्च ॥ ७१ ॥

जापर्ञब्दस्यापधाया ओत्वं भवति तस्मात्परस्य प्र्ययागपादिजस्य स्वरस्य
च छोपः स्यात्‌ अप्रधपेकत्वे ॥ जम्‌ । ननन्द्रः ॥ जोम्‌ वन । ननन्द्रं वद्‌ ॥
Stina | ननन्द: ॥ जम्‌ da ननन्द्राक्तम्‌॥ जोम । ननन्टमिः ॥ जप्‌ ae |
ननन्द; ॥ इत्यादि ॥

॥ गाव राब्दस्योकारः ॥ ७२ ॥

WA शन्द्रसबन्थिन उपधाया आक्रारस्य ओक्गारो भवति प्रथेकवचनं

वर्जयित्वा ॥ गोव । गावः | गोवन्‌ । गावः ॥ गोवर ez । गोः ॥ गाव शब्दा-
सवैत्रानेनोपधाया ओकारे करते । azz च कृतादेशत्रिीधि ( Fe
७ ) एति सूत्रेण अक्रारागमानितेधः ॥

॥ उद्न्तन्यक्षराण।मुकारस्याकारः ॥ ७३ ॥

उद्न्तानां व्यक्षरादीनां िङ्गानापुपधामृतस्य उकारस्य अकारो भवति
मथेकवचनं वजेयित्वा ॥ गारदिस्‌ । दक्षम्‌ ॥ गाररपन्‌ । दक्षान्‌ ॥ गारस्पौ ।
दक्षः ॥ गाटलिस्‌ प्यठ | दक्षात्‌ ॥ mide शब्दात्‌ । द्वितीयायां सो (सृ०३८)
स्‌ च प्रलया | उवणान्तानापिकारः (Yodo ) । न््रलये सर्वत्र ( Fo १२ )
अकोारागमः | अननोपधाया अकारः । उरुक्तराणां P| कुकिस्‌ । TAT ॥
कुरयन | TAL ॥

&

३२ कश्मीरशब्दातम्‌ | [ २१।७४

॥ न कुछखादीनां शोषं कमे ॥७९॥

कटु । AIG! ARS! ATS! Aas) वतुकर | गणुर्‌ । rave |
इत्यादयः ॥ एषां शब्दानायुक्तारान्तलिङ्गगेषक्रिया न भवति कितु उपधाया
अक्ारादेशो भवति॥ Hl ACA STAs । स्वव्यभिचारकारयितारः ॥
ARS | चक्राक्षाराः ॥ ग्वगल्‌ | वताक्राराः ॥ वात्‌ | चण्डाखाः ॥ AAR
वर्तका; ॥ गगर्‌ । agar ॥ स्वगर्‌ | छागपोताः ॥

॥ इकारे खापः NOU

उपक्षराधिक्गानापुकारान्तानामिकारे परे उपधाया उङ़ारस्प छोपो भवति ॥
mate | दक्षाः ॥ mais dal दक्षगोक्तम्‌ ॥ गादाल सन्दि एञ्य्‌। दक्षाय ॥
गाटचि सन्द | दक्षस्य ॥ साधनं पूववत्‌ ॥ इकारे किम्‌ | गाटलिस | दक्षम्‌ ॥
सापितचरपेव ॥

॥ यकारोपधाया इत्‌ ॥ ७६. ॥

उक्ञारान्तानां लिङ्गानापुपधाभूतस्य ARNT इत्‌ भवति । प्रथ॑ कवचनं
agaAtaear ॥ fate | ददधाः॥ जिविस्‌ । द्धम्‌ ॥ gag शब्दात्‌ | उवणान्ता-
नाप (a ०३०) इत्यनन इकार्‌ करत्‌ | अननयु उपधाया इतरम्‌ ||

[७ ॥७९ ॥ मदन्युवु | पहनिवु ॥ न्यच्युबु । नाच ॥ 44a । कितु ॥ Fae ।
fas ॥ इत्यादयः शब्दा उभयस्पेणात्न लिखिता गणि प्रषपह्पृणत्र गह्‌ युवु इसाया-
प्न agra: संगताश्रावन्तन्याः | |

२।१।७६] लिङ्गप्रकरणे लिङ्गपादः | ३३

॥ युकारस्येसोरीत्‌ ॥ ७७ Ul

४

उकारान्तानां लिङ्गानाम्‌ इ स्‌ SAAT! परयोरुपधाया THT ईकारो
wala ॥ ज़्ीनि | भित्तयः ॥ जीनिस्‌ | भित्तिप्‌ ॥

॥ रोवेष्वेकारः ॥ ७८ ॥

उकारान्तानां युक्ारोपधायाः शेषप्रययेषु एकारो भवति ॥। ETT | भित्तीः॥
न्यौ सूतिन्‌ । भित्तिभिः aay । भित्तेः Sea प्यठ्‌ । भित्तिषु ॥
साधनं 1447 ॥

॥ न गुरुत्वं BLATT संयोगे ॥ ७९ ॥

संयोगे पर पूर्ववर्णसंबन्धिनो दरस्वस्य गुरुत्वं नोच्यते इति परिभाष्यते ॥
पदन्युव । पुमान्‌ ॥ अत्र॒ दकारसंबन्थिनः अक्रारस्य न गुरुत्वम्‌ । पव
aaa विज्ञेयम्‌ ॥
इति शारदाक्षेत्रभाषाग्याकरणे कर्मीरशब्दामृते
लिद्गप्रकरणे (eae: प्रधमः ॥ २।१॥

[७७ । ag शब्दस्य सर्व ॥ स्वषु प्रययेषु परेषुपधाया ईकारो a इयथः ।
Heat । eR संतिन्‌ । इसादि ॥ ]

अध लिङ्गप्रकरणे ॥२॥

संबुद्धिपादः ॥२॥

॥ आमन्त्रणे ॥१॥
इत उत्तरं ये प्रययास्त आदहने विज्ञातव्याः ॥
॥ पुमादरक्काने विरिष्टान्नाम्नो वा पूर्वै हे UN

day परषस्यादरेण संबोधने कतैव्ये जालादिना लब्‌ शब्दादिना विशि
छरान्नान्नो वा शब्देन RASTA वा पूर्वं हे शब्दः प्रयोज्यः ॥ हे नारान्‌ Gall
~ >»
हे गण कौट्‌ ॥

॥ अन्ते सां षरत्ययश्च ॥३॥

तस्मादेव रे-शब्दपरवाद्विलिषटात्केवखान्नान्नो वा आद्रसंबोधनविषये at
परल्यो भवति ॥ हे नारान्‌ लब्‌ स ॥ दे राम कौर्‌ सां ॥ हे नारान्‌ सां ॥

| [अ
॥ हतसांहे पूव वा uN
तस्मादेव विलिष्टाल्केवलाद्रा ara? इतस।हे शब्द; वा पूर्व भयोऽ्यः ।
तकारः aaa विकल्पेन बोध्यः ॥ CARE नान्‌ लब्‌ ॥ इतस।दे राम कौन्‌॥
बा | हतस्तदि नारान. TATU इतदि राम कौल स ॥ तिकसपे TU galt

२।२।६] लिङ्गश्रकरणे संबुद्धिषादः | ३५

नारान्‌ ज्‌ । FANE ॥ RABAT at प्रययो वद्यं प्रयोज्यः ॥ हत-
स॑ह गण at ॥ हतस दे गण इति न भवति ॥

॥ बा प्रत्ययः पुरो्ितसामान्यदासेषु USN

पुरोहितस्य श्राद्धादिकारयितुः सामान्यजनस्य दासस्य च संबोधने कव्ये
केवलान्न चा भलययो भवति हे शब्दश्च GA प्रयोज्यः ॥ हे नारान्‌ वा॥
क्रवछा्नाञ्लः HLM दे गण Asan इति तु न मवति। az अन जातिवि्नया ॥

॥ हतसीहे पुरै वा TST ॥६॥

तेषु पुरोहितादिष BRI सत्मु TABLE TA भ्रयोऽ्यः। वा शब्दात्‌ त-
बाहे च ॥ हतस।हे सज्‌ वा ॥ हतवादहे जन बा ॥

॥ आ प्रत्ययः कनिष्ठनीचयोः WON

कनिष्ठस्य नीचस्य च संबोधने कर्तव्ये विशिष्टातेवलान्ना्नो वा आ प्रययः
स्यात्‌ ॥

॥ हताङ्राब्द्‌ः TA च ॥<॥

स्यम्‌ ॥ हता माना ॥ इता मान BIST ॥ हता Tea तृतीयस्यात्
गुलु शब्दस्य) कारान्तत्वाद्बणान्तानामिकार ( Ho २।१।३० ) इलयनेन सूत्रेण
इकारः। यत्वम्‌ ॥ व्यञ्जनं परेण TAIT (Ho १।३)। इत्थं पंचिङ्गानां चीलिङ्गानां
च य्किचिद्धितीयादिष्वागमादिकमभिदितं तत्त संबोधने चावधार्य्‌ ॥

॥ हा दृरविषादयोरा्रययस्य चोकारः ॥९॥

r &
स्षटम ॥ हा नारानो ॥ हा कारो I

Rg कशमीरशब्दाश्चतम्‌ | [२।२।१०
॥ हतो वा ॥१०॥

~ x

नाज्ञः Fa दूरतो विषादतो वा संबोधने विधेये सति हतो eqs पूर्व वा
प्रयोऽयः ॥ हतो पर्य ॥

<~ =

॥ माज प्रत्ययो Tala AVA: ॥११॥

पुरुषेण दृद्धाया अेष्ठायाः faa संबोधने कतव्य केवलानरान्नो मास
aaa भवति ॥

॥ fa सामान्यायाः ॥१२॥
सामान्पायास्तुल्यायाश्च जिया आहाने विज्ञ प्रयः अरे प्रयोज्यः ॥
॥ हतपूरवो पूर्वे च ॥१३॥

SS

तौ als विद प्रलयो हतशब्दः GAT ययोस्तथाविधां ए
इतम्‌ aa पू ॥ इतरिन्न सरस्वत्‌ विन्न ॥ वा । इति

a x
4,3

A

~ -

|

॥ य॒ प्रत्ययः कनिष्ठनीचयोः NIV

पुरुषेण कनिष्ठाया नीचाया वा संबोधने कतव्य AA! य्‌ प्रययो भवति।
aa नीचावां इद्धायां सलां पूषभयक्तप्रययादग्रे वा TASTE ॥

॥ हा हत इतां Ta: पूर्वे च ॥१५९॥

स एव य्‌ भलययः दापूर्वो इतपूरवो इत।पू्वो वा नान्न; पूर्व भरयोज्यः ॥
हय्‌ वदरम्‌ ॥ इतय्‌ व्रर्‌ ॥ छाय Goce

२।२।२९] लिङ्गपकरणे संबुद्धिपादः | ३७

॥ खियादराहूते TAA वा प्रतयः ॥१६॥

fear परुषस्यादरेणादाने कव्ये GATT AT saat Wala ll तत्र प्रायः
रोहिता दिष्बेव। त प्रयुज्यत ॥

॥ ओ प्रत्ययः त्रियकनिष्ठयोः ॥१७॥
स्पष्टम्‌ ॥
॥ Zagat Ta च Nach

atarsit प्रययौ हतप इत शब्दः पर्वं ययो स्तथा विधौ पू च भयोञ्यो॥
gaat fena ar ॥ हतौ दिमत्‌ कोलो ॥ दत्वा काकौ ॥ इतौ काको ॥

॥ सवा ॥१९॥
नाम्नः अग्रे अप्र्ययो वा प्रयोज्यः ॥ हतवा काक ॥ हतौ गण ॥
॥ बाय वायो सामान्यसंज्ञायाश्च ॥२०॥

सापान्यसंन्नाया लोकेषु ख्यातायाः परो बाय वायौ वा भयोज्यौ ॥ हतवा
महादेव बाय ॥ हतौ महादेव बायौ ॥ सामान्य सं्नायाः किमू | इत वा काक्र
बाय | इति न भवति ॥ कार्‌ शब्दस्य पित्रादिष्वे्र विशिष्टत्वात्‌ ॥

॥ दरे पूर्वं SAT च ॥२१॥

खविया पुरूपस्याहाने दरतः कतेव्ये इतोन्‌ शब्दः TT योज्यः ॥ aT
मनसा रामौ ॥

३८ कश्मीरशब्दाश्रतम्‌ | [२।२।२२
॥ पल्या्काने स्लेच्छयापि ॥२२॥
FRSA भरैराहाने कर्तव्ये नाम्नो Sala शब्दः मयुज्यते ॥
॥ ब्राह्यण्यां पतिसंबोधनाभावः ॥२३॥
॥ केवरो हतशब्दः कचिन्नेकव्ये ॥२५॥

कविदिविक्तं निकरस्थस्य भरुरादाने कर्तव्ये नामजाल्यादिरहितः केवलो
\

॥ खीसंबोधने TIT ॥२९६॥
त किया far संबोधने wae पुंवत्‌ प्रयया भवन्ति ॥ यथा पुरुषेण ei-
संबाधनं क्रियते तथव Tears? ॥
॥ ASH संबोधनमुख्यघ्रलयया आहनशब्दा-
त्परा उक्तयुपक्रमे UREN

अङ्गीकारे HAA रक्ताः संबोधनस्य FLATS TTAT उक्तेरारम्भे आहन्‌
शब्दात्परे भ्योञ्याः ॥ आन्तौ ॥ आदन्धा ॥ आहनो ॥ आहन्‌ मान्‌ ॥
आदन्‌ विज्ञ्‌ ॥ आहनिय्‌ ॥ आदन्‌ ॥ आदब ॥

॥ हपूर्वाश्च केवरुक्रियाया अन्ते URON

~

केवरक्रियाया अद्वीकारे करवव्ये a Al आदिभरलयया इपरवा; HABLA:
याश्रान्ते प्रयोज्याः; ॥ ८

€

२।२।३१] लिङ्गप्रकरणे संबुद्धिपादः | ३६
॥ वतैमानायां प्र्यादावेव UCI
वर्तमानायां विभक्तौ ते VIALS स॑ आदि TAINS प्रलययापत्र मरयोऽयाः ॥
GAL करान्‌ हसा BE ॥
॥ तदभावे ATA: ॥२९॥

तस्याङ्गीकारस्याभावे सति नपर्वा. वाक्यारम्भे ज्रियान्ते च प्रयोज्याः ॥
नवा करान्‌ AA BE ॥ एवमन्यत्‌ ॥

॥ कमंयुक्तायाः कर्मान्ते URN

कर्मयुक्तायाः क्रियाया अङ्गीकारे अभिधेये सति वाक्यारम्भे आहन्त।
आदयो भवन्ति कमोन्ते त॒ हसं आद्यो भवन्ति ॥ आहन्स। वत हसा छह
tala ॥

॥ कतेयुक्तायाः KATA च ॥३१॥

€ १, > ~
॥ कतकपैयक्तायाः क्रियायाः अङ्गीकारे गस्यमाने वाक्य(रस्भे आहन्स। आद्यः
प्रयोज्याः HAA Fal आदयो भवन्ति ॥ आहन्प नारान्‌ हां BE पयि
परन्‌ ॥ जादृन्वा राम हवा छत्‌ न्यन्दुर्‌ करान्‌॥ TATA बुद्धिमता स््रयमृष्याः ॥

इति शारद ्षत्रभापाव्याकरणे करीर शन्दामृते
शिङ्गप्रकरणे संवृद्धिपादो द्वितीयः ॥२।२॥

अथ लिङ्प्रकरया ॥२॥

सर्वनामपादः ॥३॥

1 ~~

॥ faa Ge क्याह्‌ इह हद्‌ Tear:

a
* Ce ^~
पुस्यत्राणानं ॥३॥

भराणिव्यतिरिक्तानां तदादीनां पसि तिह आदयः शब्दा भवन्ति ॥ तद्‌
शब्दस्य तिद । यद्‌ इब्द॑स्य चिद्‌ । किम्‌ शब्दस्य क्याद्‌ | इदम्‌ शब्दस्य FEI
अदस्‌ शब्दस्य हर्‌ शब्दो बोध्यः ॥ प्रयमेकवचनं सर्वत्र छिङ्गवदेव ज्ञेयम्‌ ॥

॥ सुह युस्‌ HALE हद्‌ शब्दाश्च ध्राणिनि॥२॥

भराणिनां मनुष्यादीनां तदादिशब्देषु सुद्‌ आदिशब्दा अवधार्याः ॥ स॒ह ।
स; ॥ युस्‌ यः ॥ कस्‌ । कः ॥ इह । ATM EAI असौ ॥ अत्राप्येकवचनं
fegad ॥

॥ उकारोपधायाः श्चियां वत्वमत्राणिनि च NAN

भ्राणिनां द्खीडिङ्गानां तदादि्षन्देष्वभिषेयषु सह्‌ आदिश्व्दानामुपधाभूतो
य उकारस्तस्य वत्वं भवति अप्राणिनि Shea च ॥ स्वह । सा। बा a!
at ll et wat ॥'

[a

२।३।७] लिङ्कघ करये सर्वनामपादः | १
॥ युस्कुसोरन्स्यस्य दिल्वमकारःगमश्च ॥४॥

युस कुस्‌ इलयेतयोः शब्दयोः च्वियामन्तयस्य द्वत भवति अक्रारागमध II
स््रस्स । या ॥ कस्स | का ॥

॥ उभयेषां तम्‌ यम्‌ कम्‌ इम्‌ हमो
द्वितीयायेकवचनेषु USI

उभयेषां भराणिवाचिनापप्राणिवाचिनां च तिदादिशब्दानां द्वितीयादीना-
मेकवचनेषु मेण तम्‌ आदय AAT! स्युः ॥ तमिस्‌। तम्‌ ॥ यमस्‌ | यम्‌ ॥
कपिस्‌ | कम्‌ ॥ इमिस्‌ । इमम्‌ ॥ हमिस्‌ । अपर ॥ सद्‌ शब्दादिभ्यो
द्वितीयायां ea (To २।१।३८ ) इलयादिना VTA? । WAI इकरारागम
(सू १७) इति इकारागमः | अनेन तम्‌ आदय आदेशाः ॥ केषांचिन्मते इद्‌
शब्दस्य न्वम्‌ HAL भवति | तन्भते। न्वमिस्‌ । एनम्‌ । इति TST भवति ॥

॥ अन्त्यस्य वा ऽमिसोः ॥६॥

अन्त्यस्य ह्‌ शब्दस्य इकारसकारयाः परयोधिक्रस्पेन अप्‌ आदेक्ञः
स्यात्‌ ॥ अपिस्‌। अम्‌ ॥ अपि । अपना ॥ इसो; PRL हुमौ । TATA

॥ AMS स्रत्ययलोपस्तकारादेशश्च WN

अभाणिनि अभिधेये सति तम्‌ आदीनां स्‌ प्र्ययटोपो भवति | अन्त्यस्य
च तकारादेशः स्यात्‌ ॥ तथ्‌ द्‌ त्रान्‌ । तच्छर्नात्ति ॥ यय्‌ । यत्‌ ॥
कय्‌ । किम्‌ ॥ इय्‌ । इदम्‌ ॥ ea । zt ॥ ति्‌ आदिजब्देभ्यो । द्वितीयायां
TL Te २१९८) इति स्प्रययः। उभयेषाम्‌ (Ho ५) इयादिसूत्रेण तम्‌
आदय WEI | अनन WATS अन्या तक्रारः। वर्मप्रथमा-
न्तानाम्‌ (He २।१।६६) इति सूत्रेण ie ie ^ „(4

BR ` कश्मीरशब्दासरतम्‌ | [late

॥ चटव्वहोडच्यम्यो च ॥ ८ ॥

~ in

त्वम्‌ अहम्‌ इति शब्द वाचकयोः We व्व शब्दयो द्विती यादी नायेकवचनेषु
HAN च्य म्य आदेशा भवतः स्मत्ययलोषश्च॥ च्य छह वनान्‌ | स्वां वद्‌ति ॥
चह शब्दराद्वितीयायां AIA (सृ २।१।३८) इति स्परत्ययः। अनेन च्य आदेशः
स्प्रत्यपटापञ्च | एवमन्यत्‌ ॥

॥ प्रत्ययस्य रोपो हितीयाकतुतृतीययोः ॥९॥

चह व्वह्‌ इत्येताभ्यां शब्दाभ्यां द्वितीयायां कततृतीयायां च प्रत्ययस्य
खोषः स्थात्‌ ॥ च्य छ्‌ वनान्‌ wat वदति ॥ aM छ्‌ वनान्‌ । युष्मान्‌
Agta ॥ च्य वनु । त्वया पोक्तम्‌ ॥ त्वच azz । य॒प्माभिः प्रोक्तम्‌ ॥

॥ सश्च do ll

चह व्ह शब्दाभ्यां स्‌ इत्यस्य ठ।पो भवति चज्ञव्दात्कतृचतीयास्-
न्िनोः इ ओं प्रत्यययोश्र लोपः स्यात्‌ ॥ च्य Hida । त्वया ae स्य
संत्य । मया सद॥ चरट्‌ व्व शब्दाभ्माम्‌ इ भूतिन्‌ प्रत्ययः | चह्वहा-
छृच्यम्यौ च (A> €) इति wan च्य स्य आदेशौ | ATI खोप (Ae ९)
इत्यनेन इकारस्य BT | जनेन स लोपः ॥

॥ षण्ठ्यामन्त्यस्वरस्य च्यख्यातत्व च ॥११॥

च्‌ FAL शब्दाभ्यां पष्ठवामन्त्यस्वरस्य Bi भवति च्यसेवान्धिनका-
रस्य ख्यातत्वं च स्यात्‌ ॥ SAS । तव | म्यो । मम ॥ Ae व्वह्‌ छिद्गाभ्यां
मनुष्यसक्नयानु (Ao २।१।९५०) इति Fa प्रत्ययः | चदव्वहाञ्च्यम्या च (Ao ८)
शति च्य म्य आदेशो | अनेन ARIST: | प्रत्यादंरोत्यंमि (Ao १३) इत्यु-

कारस्पाङ़ारः । च्रङरारस्प स ख्यातता बाध्या ॥

६।३।१४] लिद्भप्रकरणे सवनामपादः 23

॥ खियामाकारः GSA च ॥ १२॥ `

धियां वर्तमानाभ्यां च व्वह शब्दाभ्यां पष्ठ्य।भकत्ववहृत्वयो रन्त्यस्वर-
स्प्राक्रारा AAT पटिद्धस्य FAA SIT | च्याञ््‌। aa) SUSFATAl शब्द्‌; ॥
च्य्ाज। तव Aisa शब्दाः iT] च्यत न्याचाव | तव पत्राः ॥
स्थति न्याचिवरि | ag पुत्राः ॥ साधनं पर्वन्‌ ॥

॥ प्रतययादेरोप्पुि ॥१३॥

तये; पलिङ्गस्य एकवचने मरत्ययादरेरुकारस्य ओक्रारो भवति ॥ TAT ।
aa tag । मप ॥ साधितचरावव ॥

॥ प्रयोगदिद्धस्योकारोपधाया SAT ATT ॥१५॥

सषरनापरशम्दानां AA प्रयोगचिङ्गस्य उपधाभृत अकार; स्यात्तत्र आत्वं

| चयानि सूतिन्‌ | खद्धतुना ॥ स्यानि स॑तिन्‌ । मद्धेत्‌ना ॥ सानि

तिन्‌ । अस्परेतुना ॥ तदन्दि dita | य॒ष्मदधत॒ना ॥ sar! म्यो । सोन ।
इति TAMIA AKT इ सुतिन्‌ प्रत्ययः | उवणानतानापिक्रार्‌ ( सृ०२।१।३२ )
इति उमाया इकारः | इतो खोप ( सू०२।१।६ ) इति इ प्रलयस्य खोपः |
अननोपधाया आत्वम्‌ ॥ च्यानि सन्दि सतिन । त्रदयिन ॥ tala सन्द
सूतिन्‌ । मदीयेन ॥ अनर च्योनु म्यत शब्दाभ्यां पूवं न्दु प्रत्ययः | उवर्णा-
न्तानाप्‌ ( सू०२।१।३०) इति इकारः | अननोपधाया आकारः । परषप्रयोगात्‌
इ dita प्रत्ययः । ओेपं पूमेवत्‌ ॥ ददते तु । च्यान्यौ सतिन । त्वदीयैः ॥
म्यान्यौं सूतिन्‌ | मदीयैः ॥ तदन्यौ "सूतर्‌ । युष्पदीयिः ॥ सान्पौ सतिन |
meni ॥ दलीयाया ओं सतिन sw एव भवति । तुन्दि सन्यौ dias |
शति ग्राम्याः | एवं सवरनामशब्दरेष॒ स्न) ध्यप्‌ ॥

Be कर्मीरश्ब्दाश्रतम्‌ | [२।३।१५

॥ त्वह्य॑स्यो Te ॥१५॥

च्‌ व्वह्‌ शब्दयोः सर्वत्र बहतर fe अमि आदेगौ भवतः ॥ EI
यूयम्‌ ॥ असि | वयम्‌ ॥ त्वद | युष्मान्‌ ॥ अस्य । अस्मान्‌ ॥ द्वितीयाया
स्मये TAA (Ho २।१।११) इत्यकारागर BA प्रत्ययस्य लोप ( सू० ९ )
हृत्य।दिसूत्रेण नकारखापः | यत्वम्‌ ॥

॥ [तम्‌ यञ्‌ कम्‌ स्‌ इईमन्वाभसषाम्‌ ॥१६॥

saat माणिवाचिनामर्भाण्वाचिनां च ae aaa ager तिप्‌
आदय Alaa भवन्ति ॥ तिमन्‌ । तान्‌ । तानि ॥ faa) यान्‌ । यानि ॥
कमन्‌ | कान्‌ । त्तानि ॥ इषस्‌ ] इप्रान्‌ । इमानि Mena अमून्‌ | अमृनि ॥
तिह आदिशब्देभ्यो । द्वितीयायां साच्‌ (सू०२।१।३८) इति न्‌ प्रत्ययः | अनेन
तिन्‌ आद्य अआद्रेशाः। न्त्ये सर्वत्र (सू०२।१।१२) इत्यक्रारागमः ॥ एवं तिमो
सिन्‌ ॥ तिदन्दि GLI तिम प्यढ । fare । Yana प्यय्‌ । इत्यादि
विङ्गेयम्‌ ॥

WU EASA इकारागमः uF
faz आदिशब्दान सकारे परे इकारागमो भवति ll तमिस्‌ | तप्‌ ॥ एवं
सर्वैषःम्‌। अत्र Basal slates, अपराणिविषये सकारस्य लपे कृत भोक्त
आगमो न भवतीति ॥
॥ सव॑हेहन्दो हिलोपः पुंखियोवंस्योस्वं च ॥१८॥
wv

ग रीलिङ्गिच इन्दौ परे दिरोषो

च्‌ शञदरवषटतव नियतस्य et
दकारस्य सङारनिपधः ॥

` भूवति वकारस्य च उदं भवृति । Me RAAT

२३।२०] लिङ्कधकरणशे स्वैनामपादः | ४५

तनु | TOMI पं ॥ त॑नु Tea खी ॥ eee HT प्रलया । एकत्र
सश्च (more ) इति । अपरत्र सकोपः feat सवत्र (सू०२।१।४०) इति न्‌_
लोप; | अनेन हिलोपः THI उत्वं च ॥

॥ असेरायन्तस्वरयोखे MATT: ॥१९॥

Baa शब्दस्य बहते नियतस्य अपिपद्स्य उनु ज्‌ इत्येतय)ः परयो-
रादिस्वरस्य BG अन्त्यस्वरस्य चाकारो भवति ॥ सोनु। अस्माक्रप्‌ ।
एकवचनम्‌ ॥ सानि । अस्माकम्‌ । वहुवचनम्‌ ॥ चेद्‌ दाच्दात्‌ eg
नि प्रलयौ । cdeat वहसे (ae १५ ) इति असि azar |
अननाक्रारस्य लोपः | इकारस्य च अकार; । THA प्रलय देरोत्पंसि ( सृ
१३ ) उकारस्य आक्रारः । पष्ठ्यामन्तयस्वरस्प (Ao ११) इत्यादिना ART
Wi | अपरत fara: Gaza च ( स्‌०१२ ) इति आकारः । सच
इद्न्तत्वादपमिद्धः (स०२।१,७०) ॥ एं । स।न्‌ | SETA | एकवचन
स लिङ्गवाचक्रम्‌ ॥ साज । अस्माक्रम्‌ | बहवचनं खीटिङ्गवाचङम्‌ ॥ साधनं
र्वुवत्‌ ॥

॥ प्राणिनि मिखोपो वा सकारे ॥ २० ॥

भ्राणिवाचिनां तदादिव््दानां सकारे परे मिकारस्य fala लोपो
भवाति ॥ तस्‌ । तम्‌ वा तस्य | तमिस्‌। तम्र वा तस्य ॥ Aas । तस्य ॥ तमि
न्दू । तस्य ॥ सुद्‌ शन्दातस्मलययः | उभयेषाम्‌ (सु ०५) इति तम्‌ आरे ।
AT इकारागमः ( स्‌०१७ ) । अनेन पक्त्र मिरोपः ॥ एव । यसा ।
AMAT यस्य ॥ यपिस्‌ । यप्‌ बा यस्य ॥ यसन्टु। यस्य यापि are

यस्य ॥ क्स्‌ । कम्‌वा कस्य ॥ केमिस्‌ । HA वा कस्य ॥ Hae | कस्य ॥
कामि UFZ । कस्य ॥ न

४६ कशमीरशब्दास्रतम्‌ | [ २।३।२१

इप्‌ हम्‌ शब्दयोः संबन्धपष्ठ्यामेव | इन्दु । अस्य ॥ इमिष॑न्टु
अस्य ll gaz) अमुष्य ॥ टमि सन्टु। अमुष्य ॥ अपनु । अस्य ॥
आमि सन्द | अस्य ॥

बहते त सर्वेषां मन्‌ इत्यस्य RETA खाप इष्यते ॥ तिहन्दु वा तिमन्‌
हु । तेषाम्‌ Pree वा यिमन्‌ न्दु । यषाम्‌ ॥ HUE वा AVA
दु केषाम्‌ ॥ HZ वा इमन्‌ हन्दु । एपाम्‌ ॥ EEE बा हमन्‌ ee |
अमीपाप्‌ ॥

संबन्थपष्ठ्यां Pra | इपिस्‌ | इमं वा अस्य ॥ हमिस्‌ । अघर वा अपुष्य ॥
aa fares: ॥ प्राणिनि किप्‌ । तम्युद्ु । तस्य वस्तनः ॥

॥ निश्चयार्थं धातारिद्धस्वरूपान्ते यः प्रत्यय
योमेध्ये वा ॥ २१ ॥

धालस्वरपस्य वतमानादिष्‌ लिङ्गस्वरूपस्य च प्रथमादिषु ताद्धतादिषु च
निश्चया गम्यमाने अन्ते यः TTT भवति । द्वयोः प्रल्यययामभ्य वा भवाति ॥
तमृन्टय | agua ॥ तमि संन्टुय्‌ । तस्यव ॥ ATA अन्दर्‌ । गुराथव ॥ वर
चण अन्दर । गरुष्मेव ॥ पये सर्वेषां लिङ्गानां स्वासु विभक्तिषु बोध्यम्‌ I
प्रल्ययोपध्ये यथा ॥ Tara दन्द पृच्छ \ ग॒र्भ्य एव ॥ गवर सान्दय्‌
पच्य । गरवे एव ॥ AA एकवचने स्‌ प्रत्ययस्य SIT छत AG पच्य
इत्येतयोमध्ये य्‌ प्रत्ययः ॥ ग्वरन इन्दिय्‌ पय्‌ । वा गरन्‌ दान्द्‌ पाद्य्‌ ।
इत्यव साध ॥ तद्धितपरत्ययेभ्यो यथा | गार्य । दक्ष एव ॥ धातुस्व-
meth यथा । RUA छद । करोत्येव ॥ कया | Hag तेन Ul करिय्‌

करिष्यत्येव ॥ उपपरायामपि ङचिद्रयवद्वियते | यधा ae ति गोव aaa
facar ऽपि पुत्र एवास्ति ॥ ध

२।३।२६] लिद्गप्रकरणे सर्वनामपादः। ४७
॥ सोरुदाब्दस्वरूपेभ्यो नित्यमेव ॥ २२ ॥

सोर शब्दस्य यानि स्वरूपाणि तेभ्यः प्रायशो नित्यमेव य्‌ प्रत्ययो
भवति ॥ सो । सर्वः ॥ सोरुय्‌ । स्वै एव ॥ सरि | स्वे ॥ alfa |
सर्वे एव ॥

॥ यप्रत्यये ओंकारस्याव्‌ ॥ २३ ॥

प्रत्ययसंबन्धिन ART स्‌ प्रत्यये परे अच्‌ भवति ॥ गायैवूय्‌ dfaa |
सोटकेरेव ॥ नमवूय्‌ died | नखेरेव ॥ wal dina baat सुतिन्‌ इत्यनयोः
मध्ये THAT कृते अनेन ओकारस्य अव्‌ । व्यञ्जनं परेण संमयम्‌ (सू 213) ॥

॥ व्याख्‌ शाब्दस्य AT प्रथमाव्रहुत्वादिषु ॥ २४॥

स्पष्टम्‌ ॥ FA अपरे ॥ वियन्‌ । अपरान्‌ ॥ ब्रियौ । अपरैः ॥ अनेन
faa भदेशे छते व्यञ्जनान्तलिङवतसाधनय्‌ ॥
॥ कूतुराब्दस्योपधायाः प्रथमाबरहुते हितीयाये-
कवचनादिषु चाघ्रसिद्धता ॥ २५ ॥
स्पष्टम्‌ ॥ कृति । कियन्तः ॥ कूतिस्‌। क्रियन्तम्‌ ॥ कति । Paar ॥
॥ वहत्वे TAT ॥२६॥
कृतु शन्द्रस्य ददरेतायाद्‌बदत्रवा पतत्र Wald विक्रस्पनाप्रसिद्धता च ॥

त्यन्‌ । क्रियत ॥ कलयन्‌। कियतः ॥ कृत्यां सतिन । किवद्धिरताभिः

॥ केलौ
Hina | क्ियद्धिदैतृभिः ॥ एवं ada विज्ञेयम्‌ ॥ “

fo कश्मीरशृब्दाश्तम्‌ | २।३।२७]

॥ य्युतुव्यतुयुतुशब्दानामीत्वमघ्रथमेक-
वचने NN

प्थकचनं व्भयित्वा एषां शब्दानां युक्रारस्य इत्वं भवति ॥ यीति।
यावन्तः ॥ तीति | तावन्तः । ईति । इयन्तः ॥ एवं सर्वत्र जयम्‌ ॥

॥ मुष एत्वम्‌ ॥२८॥

)

मष्‌ शब्द्‌ पधायाः प्रथपादहुत्वादिष

महिषीः ॥ War सतिन । मदिपीभिः
॥ कहो न्त्यस्य सश्च ॥२९॥

da दब्दस्य उपधाया Uet भवति अन्त्याक्षरस्य च सकारो भवति ॥
देसि द्‌ । ata ॥ कसि दु । केनचिदक्तम्‌ ॥ वनि eal
क्यात्‌ ॥ इत्यादि । साधनं पूर्ववत्‌ ॥ कँडम्दापरपयायस्य ae
शब्दस्य चेत्थं बोध्यम्‌ । किचानयोः शब्दयोरूभयटिद्गतरात्‌ तीयायां स्‌_
भ्रत्ययः | खियामिकार ( सृ ०२।१।३७) इति इकारागमः । स्टोपः feat aaa
(स्‌०२।१।४०) इवि स्‌ कापः ॥

अ (~

॥ कन्च्‌ शाब्दो नियं बहवे ॥३२०॥

e168 ॥ RL) केचिन्‌ aA । कांधित्‌ ॥ कन्तो । केचित्‌ ॥

BBS BIE .शब्दवेकत्वे ॥३.१ ॥

at ^~

स्पष्टम्‌ ॥ eine कच्चित्‌ Fa! क्गिचित्‌ ॥

५

५
€

8

२।३।३६] लिङ्गपकरणे सर्वनामपादः | ४६
॥ जह्‌ शब्दस्य ड दितीयादिषु ॥२२॥

fare जह शब्दस्य द्वितीयादिविभक्तिपु टु आदेशः स्यात्‌ ॥ Za!
at ll gar सतिन । द्वाभ्याम्‌ ॥

॥ STATA: स्वरे ॥२३॥

तस्पादादेशङ्रतात्‌ टशब्दात्स्वरे परे अयागमो भवति ॥ दयि मूतिन्‌ I
aaa Ul gat Ait । दाभ्यम्‌ TTI सुति परययः। पूवसृत्रण
हु MAU | अनेन अय्‌ आगमः | SAMA प्रेण HTT ( स्‌०१।६ ) ॥ `

॥ त्रिहषहोरन्तयटोपश्च ॥३8॥

त्रिष्‌ षद्‌ ब्रब्दाभ्यां स्वरे परे अयागमो भवति । अन्त्याप्षरस्य च रोपो
भवति ॥ saat सतिन्‌ । तरिभिः ॥ षयो सूतिन्‌ । पदभिः ॥

॥ वा चोरब्द्स्य न्प्रत्यये BEAT SGN

BIE शब्दस्य न्भत्यये परे विङ्पेनान्त्याक्षरस्य रोपः ओकारस्य च उकारो
भवति॥ वन्‌ । चतुरः । वा। STALL चतरः ॥ चोर शब्दात्‌ द्रत यायां न्‌ प्रत्ययः
अनन रकारलापः आङ्गारस्य च उक्रारः। उकारो वः (Fo 212 2) इति वत्वम्‌ ।
व्यञ्जनं परण WAT (सु ° १।३)। अन्यतर न्त्ये (Fo २।१।१ २) अक्रारागमः॥

॥ पानशब्दादिघ्रत्ययुखोपः ॥३६॥

अयं Teal नित्यमेकवचन एव । देदाैवाचङस्य पान्‌ शब्दस्य तु एकान्तं
भूवति ॥ पान । स्वयम्‌ ॥ पानस्‌ । स्व्‌ ।*पान । स्तेन ॥

५० कर्मीरश्ब्दा्तस्‌ | [२।३।३.७

=~ =~ ~

अ ठ धर ant
YW ARR Taatal चानुजः; UROU
तस्थैव पानशब्दस्य TTA इद्येतयोः प्रलययोः परयोरकारस्य रोप
उपधायाश्च स्वो भवति ॥ Gag । स्तस्य Shay ॥ पन॑ञ्‌ । स्वस्व द्वीटिङ्गे Ul
साधनं पूर्ववत्‌ ॥ देदार्थवाचक्रस्य पान शब्दस्य । TGS देदस्य Gey ॥
TAA) देहस्य सरी ङ्ग ॥ इत्या दिस्वदूपाणि भवन्ति ॥

॥ अख्‌जोरयोराहागमो निश्चयसाभान्ये ॥३८॥

अवृशब्दात्‌ द्विवाचकाज्ोरशब्दाचच निश्चयस्तामान्ये गम्यमाने आह्‌
आगमो भवति ॥ अखाद्‌ । एककः ॥ नोराह्‌ । द्विकम्‌ ॥ अखूशब्दस्य प्रथ
मायामेव GRA) अपरस्य सर्वासु विभक्तिषु । अखशब्दग्रहणास्मथमेकवच-
नान्तेभ्यः स्वेभ्यः शब्देभ्यो भवति ॥ कथाद्‌। एक आलापः ॥ नोरा

सूतिन्‌ | द्विकेन ॥
॥ चिहस्तारदेश्ः ॥ ३९ ॥

निश्वयसामान्ये त्रिदश्दस्य तार आदिशो भवति॥ तार | RW निर
यप्तामान्ये किप्‌ । Fal चय्‌ एव ॥

॥ चोरर्च्वृमरः ॥ ४० ॥

it शब्दस्य SAAT आदेशो भवति निश्रयसामान्ये ॥ च्वमर। चतुष्कम्‌ ॥
निश्चयतामान्ये किम्‌ । चोरय । चत्वार एव ॥

€

€

२।३।४५] RIE AAAI: | ५१
Wales: पेशः ॥ ७१ ॥

पासतरशन्दस्य पेश आदेशो भवति Perera ॥ पेश । पञ्चकम्‌ ॥
निश्वयपापान्ये किम्‌ । पान्तरय्‌ । पश्वेव ॥

॥ षो ऽन्त्यस्य खाद्‌ ॥ ४२ ॥

पहशब्दरस्यान्ययाक्षरस्य BTA आदेशो भवति निधयसामान्पे ॥ पखाद।
पटम्‌ ॥ निश्चयसामान्ये किम्‌ पय्‌ । षडेव ॥

॥ सतषट एठागमश्च ॥ ४३ ॥

सतशग्दस्यान्याक्षरस्य टक्रारो भवति एठ आगएश्च निश्चयसापान्पे ॥
Bas । aya ॥ निथयसापान्ये क्रिम्‌ । सतय्‌ सप्तैव ॥

॥ रेठादिभ्यो ऽमरागमश्च ॥ ५९ ॥

wasters: संख्याभ्यो निश्चवयसामान्ये अपर आगमो भवति ॥ देढ-

मर अष्टकम्‌ ॥ नमर्‌ । नवक्रम्‌ ॥ TENT | दशकम्‌ ॥ निश्वयप्तामान्ये किम्‌ ॥
GIT TAT ॥ AAT! नैव ॥

॥ एकव्वनिदिं्टपरिमाणादिश्चब्दाव्लण्डा Tyan

एकवचनेन निदिष्टो यः संख्यापरिमाणादिशब्दस्वस्मान्िवयस्ापान्ये खण्डा
ETAT भवति | चशब्दात्‌ आह्‌ आगमो ईपि भवति ५ STAIR खण्डा। एकमात्रम्‌
SAT खण्डा । SABA ॥ दहाद्र्‌ खण्डा । दश्षकमात्रम्‌ ॥
ह्याह खण्डा । शतमात्रप्‌ ॥ कदा खण्डा । TATA ॥ we खण्डा ।

BR कश्मीर शब्दाम्रतम्‌ | [२।३।४६

दिनमात्रम्‌ ॥ AAT खण्डा । ऋतुमात्रम्‌ ॥ रपयाह्‌ खण्डा | प॒द्विकामाजम्‌ ॥
HAMS STH ॥ तार । AAS SAAT । चत्वारः ॥ चौराद्‌ खण्डा । इति
त॒ न भवति॥ च।ख॒शब्दस्य त्वेकत्वनिरदेशाद्धवयेष। परं तु Wag आद्‌ आगमो
भवति तत्रैव खण्डा प्रत्ययः सस्वर; स्यात्‌ । यत्र तु केवलः स्यात्तत्र WS
भरत्ययो भवति | यथा । He खण्ड्‌ | ETAT ॥

॥ सर्वेभ्यो बहुवचनान्तभ्यो ज्‌ ॥ ४६ ॥

बहवचनान्तभ्यः सर्वेभ्यः शब्देभ्यो निश्चयसामान्ये जु अत्ययो भवति |
waa) मेषा; ॥ गुरिज्‌ । अश्वाः ॥ रुपय॑जू । पिकाः ॥ कन्न॑जू। शिलाः
इत्यादि ।
इति शारदाक्षेत्नभाषाव्याकरणे TEMAS AS
लिङ्गप्रकरणे सवैनामपरादस्तृतीयः ॥ ६ ॥
समाप्तं चदं लङ्गप्रक्रणम्‌ ॥२॥

अध स॒मासप्रक्रिया ॥३॥

शब्दाः संत्नापिभत्यव्ययधातुमेदाचतुर्धा भवन्ति ॥ तत्र विभक्तिः
केवरं स्वयपथदान[मावात्पंज्ञया संगत्य कारकार्थं जनयति । भातुना च
सगल्यातीतादिक्ालोधिनी क्रिया भवर्ताति ॥ अन्पया हि स्वाधदाने
विभक्तिनिरपक्षा इति ॥ विभक्तियोगातसंपन्नयो; क्रिययोर्वक्ष्यपाणसपासरी-
तिवत्संयोगो ऽसंमाव्यो ऽस्ति Perera: छृत्मत्ययैरेवेति॥ संन्ना तु विशेष्य-
पदृविचेपणपद्भेदाद्विविधा | तत्र द्रयोधिरेष्यपदविरेपणपदयोः परस्परसंयोगो
युक्तः विशेष्यादिशेषणस्य बहिरनवस्थानादिति । विशचेष्ययोस्तु पदयोः
संयोगः कदाचिरपंभाव्यः स्यात्‌ । संयोगसं तु पदे विशेष्ये वा भवतां | वि-
मप्यविरपणे वा भवतामिति तुल्यमस्ति। कदा चिस भाव्यः | इति ट स्वपे ।
तयोस्तु तुलयातुल्यविभक्तिसंयो जनया चत्वारि स्वपाणि भवन्तीलयतः समा-
AAA एव॒ भवितुमहन्यतदथ AMA समासक्षणं सूत्रयति ॥

॥ युक्तायुक्तपदविभक्तीनां संगतिकृत्समासः ॥१॥

युक्तानां योग्यानामयुक्तानामयोग्यानां पदानां विभक्तीनां च संगति.
PUNTA! समासो ऽवगन्तव्यः ॥ तत्रायुक्तपदसमव्रिभक्तीनां संभायक्तो
न्दः ॥ युक्तपद्समविभक्तीनां AIIM कर्मधारयः ॥ यक्ता भन्नविभक्तीं
नां संधायक्गस्तत्परपः ॥ अयक्तपदायुक्तघ्विभक्तीनां संयोगकारको
रिति ॥ सवन्धंज्ञायां समासे विकेषः। a संबन्धपज्ञा द्विविधं

Teas

1 ॥ एकरा

YR करमीरश्ब्दास्तम्‌ | [३।१

सापरान्यसबन्धसंक्ञा । द्वितीया विशेपसंवन्धज्ञा ॥ तत्र तदादिशब्दाः
सापान्यसंवन्धज्काः ॥ ययेस्मिन्ेव मनुष्ये स्वयं वक्तरि सति अमिति
संज्ञा कथ्यते | TANT श्रोतृतया संनिधिस्ेन येन Fala स्वापिति
संज्ञा ॥ अश्रोदृतया संनिभिस्थेन भोक्त अयमिति संज्ञा ॥ असेनिधिस्थेन येन
Batam स इति संज्ञा ॥ द्वापरतया क इति Gar ॥ सामान्यतया य इति
Bat l इति सामान्यष्बन्धसन्ञा | यत्र संवन्ध तत्परूषं विना समासा-
पापिनावधार्येति ॥ दिरेपपंबन्धसंज्ञापि सापान्यविशेषाभ्यां द्विविधा ॥
तलाद्या शलिखवशात्सपादिसज्ञा तस्मिन्सूपत्वशिखस्य समवायिसंबन्धान्न
fe तदादिशन्दयदेकेन सृप इत्युच्यते अपरेण स्वर्णकार इत्युच्यत इति
विशेषत्वम्‌। परं त॒ सैः सुप इत्युच्यत इति सामान्यमिति ॥ अप
पितपुत्रादिवतसंबन्धसंज्ञा ॥ यथा दे पितरेति पत्रेणेव कथ्यते भेजिक-
संबन्धात्‌ नान्येन ॥ स एव AAACN रातेति कथ्यते समानोदर्यस्वात्‌॥ इया-
दयो विलेषसंबन्धसंज्ञकाः ॥ अत्र सपासावाक्षिधींमद्धिरवधार्यां शति ॥
द्रनद्रोदाहरणं यथा ॥ aS गट | आतपान्धक्षारौ ॥ अत्रातपेन साङ्गं न
को ऽपि ध्वान्तस्य संबन्धः वितु समविभाक्तेतवात्‌ Gat संवन्धः संपन्नः ॥
कर्मैधारयोदादरणं यथा ॥ स्वटि गुरि सूतिन्‌ गोच । स्थूढघोटकेन गतः ॥
aa य एव स्थूकः स एव Flee इति युक्तपदत्वम्‌ | स्थूटेन घोरेन गत इति
सपतरिभक्तित्वापिखयतः कर्मधारयेण संगतिः ॥
तत्परपोदादरणं यथा ॥ रान्‌ न्यच्य॒वु । राजपुत्रः || अत्र राज्ञा सह पत्रस्य
मोग्यततरे ऽपि UWA? पुत्र इत्यनयो भिक्नविभक्तिवपियतस्तत्पुरूषेण संमतिः ॥
बटवीदयुदराहरणं यथा ॥ हनि दुधु । Aa ॥ अत्र सवन्ब्दपुखशन्द्‌ योने
च योग्यसत्तदन्धः नापि चबन्पुखं यस्व TAGS इति निर्वा व्रिभक्तिसं-
घन्ध एत्यतो वद्टु्रीहिना संगतिः ॥

६।३] SAAT | ५५

= =

॥ समासमध्ये MRI व्यज्ञनादयव्रयवस्य
॥ २॥

BATA कव्ये पद्यो््ये था विभक्तिस्तस्या व्यञ्जना्यवयवस्य ST भ-
ata “एकतो aqaal यस्य को ऽपाववयवी भवेत्‌" इति कथनान्न केवल-
व्यञ्ञनूपप्रल्ययस्य रोपः स्पात्‌ ॥ wal गयं सुतिन्‌ आव्‌ | श्ेतयोटै-
रागतः॥ नीलिम्‌ गुरिस । अत्र स्‌ प्रल्ययस्य केवरलत्वान्न लोपः | छतु शब्दाद्‌
TE शब्दा ओं सुतिन्परलययः अनेन Waa सतिन इति विभक्ववयवस्य
BUI | ATS मययलक्षणम्‌ (पा० Fo १।१।६२) इति उवर्णान्तानामिकारः
(२।१।३०) इति यत्वम्‌ ॥

॥ सजातीयविभक्तिकानां विजातीयपदानामन्त्य-
पद्‌विमत्तया कथनं इन्दः IN

येषां वस्तूनां टोकेषु संयोगो ऽसंभाञ्यो ऽपि स्यततेष्वपि शब्देष तुल्यबि-
aimed सत्सु स्वक्ारिपतस्यान्लयपदस्य विभक्ता तेषां कथनं द्रन्दरसमासो
वियः ॥ नब नम्‌ फल्‌ । नभोनखफखम्‌ est पदानां यपि संयोगो se
भाव्यो ऽस्ति तधाप्वनेन संगतिः ॥ वारि कुटि फट as THT आव्‌ । वादि-
काटपतफलनलायागतः ॥ TMK कलुशब्दात्‌ GAT, ज लज्न्दाचच ह
एच्‌ TST । समासमध्ये (Fo) इति सूत्रेण मध्यमानां एच्च इति भलयया-
यवानां BIEL प्रथपयोरूबणन्तानापिकार (Jo २।१।३०) इति उकारोकार-
यारिकारः। इतो टोप (Ho २।१।६) इति इमलयस्य रोषः | अपरयोर्व्यज्ञ-
नान्ततवादिकारस्वाकारः (२।१।९)॥ मय को यं । मातापुतिङ् ॥ म।छि पुथ्‌ |
पितापुत्रौ ॥ दक नप्‌ | शधूस्तुपे ॥ NRTA | ननन्दाभजनावटयो ॥ पच्य
कूच्प । WERTH ॥ ५

५६ कश्मीरश्‌ब्दासरतम्‌ | [ale

॥ विशेषणविशेष्ययोः पूर्वोत्तरपदस्थयोरेकपदे-
नाभिधानं कर्मधारयः UU

~

षिदेष्यविक्नेपणयोययोग्यसंबन्धत्वायुक्त पदत्वं विशेष्याद्वदिविक्ेपणस्यानव-
स्थानात्‌ तयोः समविभक्तित्वमपि निखमेव स्यात्तयोविशेषणे पूवैपदस्थे विशेष्ये
छत्तरपदस्थे सति THAN यत्‌ कथनं स कर्मधारयसमासो विज्ञेयः ॥ षञ्यन्‌
दयारन्‌ छ्‌ जनान्‌ | महदृव्याण्यजंयति ॥ स्वचि sata सूतिन्‌ । erga ॥
fats कोरि पच्य । दक्षङन्यायै ॥ बजि करि प्यद । महदण्दात्‌ ॥ षज्य FT
न्दु । महत्संख्यायाः AEA TA प्य्‌ । प श्वोपरि। अन्न प्रथमान्ययोः
AAAI केवरुतवान्मध्ये ऽपिन au | रतु र्‌ प्रलये स्वेत (सू
२।१।१२) इति अक्ारागपः | उवण।न्तानामिकार (Fo २।१।३०) इति aaa
इकारः | HATTA (मू०२।१।२२) इत्यादिसूत्रेण क्रमेण टवगौन्तस्य TAA: |
शोषं gaa ॥

~ Cs) (~ (न ¢
॥ अ्रथमान्ते पूर्वपदे विभिन्नविभक्तिकयोः पद्‌-
योयंगपत्कथनं त्पुरुषः WEI

संभाव्यसंयोगसत्ताकयोः पदयोमध्यात्मथमाविभक्तिव्यतिरिक्तं पूवपदस्थ
सति तरयातुर्यप्रथमादिवरिभक्तिके उत्तरपदस्य तयोययुगपत्कथनं स॒तत्पुरुष-
समासो बोध्यः ॥ शाक्ते खज्‌ । छरिकाच्छेद्‌ः ॥ टोपि फलु । लिरखपरान्तम्र्‌ ॥
सथ वय सूतिन्‌ | सपैभयेन ॥ राज्ञ न्यचिवि एचछ्य्‌। राजपूलाय ॥ बट कोयं
द॒ । ब्राह्मणकन्यायाः ॥ स्वन ST अन्‌ । स्वणपुटकमानय ॥ म्यत पतु

यच्‌ । मृकटारुं TATE ॥

S = =
॥ उत्तरपदस्थस्य, पाशब्दस्य पावः NEM ¦

^

समासविषये पोजुशब्द SATE सति TA शब्द संबन्धिन; पकारस्य

alte] समासप्रक्रिया | ५७

वकारः स्यात्‌॥ गंग TY | गङ्गाजलम्‌ ॥ व्यथ बोञ्ु। वितस्ताजलमर्‌ ॥ शान ar
Ql दिमनलम्‌॥ बृग ay । ओघनलमू ॥ मार्‌ वाजु । aire ॥ करा at
Zl कृपपानीयम्‌ ॥ द्द्‌ ag) वपापानीयम्‌ ॥ नाग AA | अखातजटम्‌ ॥

AAT TH । व्यथ Elz ITT सृतिन्‌ | वितस्तायाः Waa ॥
॥ पूवेपदस्थे ज॒स्यानुस्वारः WOH

वैपदस्थे सति श्षारस्यानस्वारो भवति ॥ पौँ
। पानीयकुम्भः ॥ समासे क्रिम्‌ । पाशुक ज्‌ ।

समापविषये Wass
तरख । पानीयद्राणः ॥ पौ च॑
पानीयस्य FT Al

॥ दाञृशब्दस्यापि ॥८॥

समातविपये दाञ्चब्दे पृषेपदस्थे सति ARIANA भवति ॥ दौ
खार्‌ । धान्यवारी ॥ दं एतु । धान्यक्रटोलः ll अपिदाच्दादन्यभ्यो ऽपि ॥ वाँ
dz । बणिक्णं ॥ व्‌। FKL वणक्रन्या ॥ समासे क्रिम्‌ TIAL खार्‌ ॥
॥ पथ्‌रशब्द्‌ WSF च ॥९॥
धय्रशब्दः सयं पुंलिङ्गः समासे ऽपि पृलिङ्गन निर्देशे कर्ये पकारस्य
वकारा भवात WALT ae [। छायादकषपत्रमू्‌] ॥ पोप aa [1 पुष्पपत्रमू्‌] ॥

ख्य AIC TAATIAT ॥ हाक TAL | TRIAL पंलिङ्धेन जिम्‌ । पुनि
fax । मूलिकापत्र१ ॥ गुगजि धत्र्‌ | इत्यादि ॥

॥ TAS: समासे ॥१०॥

lo - . 2
समासावपय पत्नादरशब्दस्य पकारस्य वकारो भरति ॥ भक्वनज्ाह ॥
RT| कुनवन्जाह । इयादि ॥ *

WS कश्मीरशुढ्दासरतज्‌ | [Rize

RIS: TET हः ॥११॥
HAUT MRT दरद । इत्यादि ॥

॥ श्व॑दूशब्दस्य ee आदेशः सस्यन्यति-
रिक्तं ॥१२॥

सस्यव्यतिरिक्तस्य वस्तुनः अपूपा Tees उत्तरपदस्य Az आदेशो
भवति ॥ द्कम्बरदू। अण्डापूपः ॥ नदूरि स्वद्‌ विसाएपः ॥ चाज म्दद्‌ । आपि-
aga Il भद्रकम्‌ | MIRAGE ॥ सस्यव्यतिरिक्तं किम्‌ ॥ TS Az |
तण्डुलापृषः ॥ कनक-घ्वदू | गोधूमापूएः ॥ बुष्कि-च्॑दू | TATA NI सस्ये ऽपि
पंलिश्गनिदगन ag आदेश इष्यते ॥ त्वमूल-म््डु | अव-म्बहु । इत्यादि ॥

॥ पू्वोत्तरपदस्थभेयमेदकोभयविरिष्टान्य-
पदबोधको TAS: ॥१३॥

frat पूरेपदस्थे Raa चोत्तरपदस्थे सति तदुमयेन विशिष्स्यान्य-
पदस्य ज्ञानविधायक्रो बहृवीदिज्ञेयः ॥ यड-ब॑डु । दृददुद्रः ॥ arit-sag |
दीवदमथुः । कन-द्ट | Pea cade । द्विवापिकः ॥ दु-वरिच्‌ |
दिवापि ॥ सत-बोन्ु । सप्तकृट॒म्बः ॥ पैन्न-प्वतुर्‌ । पञ्चपत्रः ॥ हनिबुधु ।
ATG! ॥ अत्त मध्यपदलोपौ बुद्धिमतावधार्यः ॥

| ema च NGL

एकेनैव पदेन द्िरुक्तेन विश्षि्टस्यान्यपदस्याववोधडच बही दिविज्ेयः ॥
राच elise ll ga दर्‌ । श्गागुङ्कि ॥ प रप्‌ 1 खुराखुरि ॥ Sa FAI
yeas WaT चर्‌ । दन्तादन्ति ॥
इति धोदारदाक्ेत्रगाषान््रकरणे कर्मी रशब्दामृते

SAAT पर्त ॥३॥

८

अध तदितप्रक्रिया wen

॥ नतिरपत्याथं Tz ॥१॥

ae ऽभिपरेये सतति जातेजातिवाचकाच्छब्दात्‌ प्रतु प्रलयो भवति ॥ दर-
Bl कौ ल-त । तिजि-एतु। र्यादि ॥ दर्‌ कौर त्यु इति जातिवाचकाः शब्दा; |
अनेन सूत्रेण QQ मलयः । व्पञ्ञनान्तानामक्ञारागमः ( सू०२।१।३६ ) ।
ala युङ्ारोपधाया इत्वम्‌ ( सू०२।१।७द ) । उवणन्तानापिकारः
(Ho २।१।३०) एवमुत्तर सेयम्‌ ॥ जातिशब्दग्ररणादशचपकष्यादीनां नाति
छते ॥ काव त्‌ । कापोतः ॥ पचिन-पु । क्िपोतः ॥ कर्‌ पतु | FHT ॥
कट धत । पोतः ॥ स्यतु । मेपपोतः॥ कोतर्‌ प्रतु | कपोतपोतः ॥ इल्यादि ॥

॥ न संज्ञायाः ॥२॥

(

1 ताद्नान्नः प्रः ga प्रययो न भवतीति परिभाष्यते ॥

॥ चुरशब्दादारक्रीडायां च ॥३॥

शरदौ स्तनन्धयं कौडयति सति चरशब्दात्‌ पु

UU SHR ऽपि ॥ चरतु । चौरपोतः ॥
-----*

[१ फकर्‌ कोतर्‌ इयादौनि पदानि उकारान्तशै्दन्यु्नप्यपि कलादि ( Jo

RIV Lee ) गगा्यल्रसर्चाने Platt ॥ ]

ठु Tat भवति | च-

६० कश्मीरशब्दाग्तम्‌ | [aie

॥ मिज्‌शब्दास्स्वाथं ॥४॥

चुम्बनवाचकात्‌ (ASTUTE एव Ga प्रयया भवति ॥ पिन्ञतु |
SAL faa इत्यस्य FAH च कथ्यते ॥ तन । FATT । TAT ॥
इत्यपि भवति ॥

॥ अनाद्रापव्यार्थं ऽधमङ्घब्देभ्यः कट्‌ USN

अनादरेण क्रोधेन च AIA AMAT सति अधमशब्देभ्यः परः कट्‌
TAA भवति Ul ACHE! चौरपत्रः। गान-कट्‌। PASTAS ॥ पोग-कट्‌ । नाशपुत्रः |
MARL ATTA ॥ रास-कद्‌ । जारजः ॥ क-ङद । BIAS सुशब्दाद्पि
दशयते ॥ स्व-कद्‌ BTA? । स्वख-कट्‌ । सुखयत्रः ॥

॥ स्वस्वकार्योयमेनाभिषेये कटु ॥६॥

जातिवाचक्रानां शिल्पवाचक्रानां च शब्दानां निजनिजकार्यस्योच्यमेनापये
अभिधेये सति az veal भवति aaa | ब्राह्मणपुत्रः ॥ दर कटु | Be
az | स्वनर्‌-कटु । स्वर्णकरारपुत्रः ॥ मनर्‌ कटु । Alen gat ॥ छान-भटु |

तक्षकपुत्रः ॥
HIRT WON

महिषी वाचकस्य पँषश्दस्यापत्ये अभिधरये कटु भरलययों भवति ॥ मष Fg
महिषः॥। ्षशब्दात्‌ कटु AAT | व्यञ्ननान्तानामक्ारागमः (Jo २।१।३६) ।
मष देतवमू (Ho २।३।२८) इति FAM उकारस्य एत्वम्‌ ॥

art] तद्धितध्रक्रिया | ६१

x

॥ al: सहजापदयीयसंबन्धे पुंसि तुस्‌ ॥८॥

~

पित्नोजनयितु्नन्याश्च सजौ पिदश्राता पिर्मगिन पादश्राता माद्‌
भगिनी च तयोः पुपपत्यसंबन्धिनि dary अभिषवे सति तत्तच्छब्दात्‌ तृद्‌
wea wala lange बोयु। पैतष्वस्यः ॥ मासतुड्‌ az | मात्ष्वस्लीयः ॥
मामत्र षोयु | मातुटपुत्रः ॥

॥ खयां तर्‌ ॥९॥

तेषामेव शब्दानां स्त्यपल्यसंबन्धिनि सेबन्धे अगिधेये सति त्र्‌ प्रययः
स्यात्‌॥ प्वफत्र्‌ व्यय । पैष्वस्रीया ॥ मासतर्‌ व्यज | मातृष्व्लीया ॥ माम-
त्र्‌ ज्यल | मातुरुपुन्निका ॥

॥ पित्‌ररब्दात्‌रखापः ॥१०॥

स्पष्टम्‌ ॥ fae बोयु। पैतृव्यः ॥ पित्र्‌ न्यम । पितृच्यपन्नी ॥ एवं TH
त्र्‌ बाधि wie | पतृष्वस्लीयमायां ॥ मासतर्‌ alfa aay । मातृष्वस्तीय-
भाया ॥ मामत्र aT BIRT । पातुदपत्रमा्या ॥ पितर्‌ वामि aaa । पै-
तृव्यभाय। ॥

॥ व्यजुोयुशब्दाभ्यां FAIS धरन्त्ययोन-
at च ॥११॥

व्यस्न बोयुशब्दयोः TAI ऽभिषेये सति शर्‌ प्रययो भवति अन्लाक्षरयोश
मेण ARTA भवतः ॥ व्यन धूर्‌ । भागिनेयः ॥ बाब AT । भार्व्यः॥

६२ PLASMA | [aire

॥ खयपव्ये जो नवो च ॥१२॥

तयोन्यञ्नव्रोयुशब्द योः SAIS SHIT सति ज प्रत्ययो भवति अन्लया-
WA नक्रारवक्रारो भवतः ॥ व्यन्‌ । भागिनेयी ॥ वाव । भराद्पत्री ॥

॥ द्वियुशब्दस्य यारादेरश्च ॥१३॥)

देवरवाचङ्गस्य द्वियुशब्द्स्य पुसू्यपल्ये ऽभिधये परवोक्तौ Aaa भवतः।
द्ियुशब्दस्य च चार आदेशः स्यात्‌ ॥ TAT । दे वरप्रः ॥ चारज्ञ | देवर-
gat ॥

।॥ ASEM ASS: UI
तत्‌ अस्ति अस्य इत्यस्मिन्नर्थे वक्ष्यमाणा अखादयः प्रलयाः स्युः ॥

स्वमृतिंवतेमानद्रव्यगुणवनताभिधेये ऽट्‌ ॥१५॥

~

प्राणिनो ऽप्राणिनो वा निजपूतौं वतमानं aged गुणो वा तद्रखन
तस्पिन्नभिपेये सति द्रव्यज्ञव्दाद्रणशब्दाच्च अस्‌ प्रत्ययो भवति | न
चात्र गुणशब्देन शक्कादिगुणा शन्त इति ॥ दार्यट्‌ | says ॥
गो्ल्‌ | गुस्फवान्‌ ॥ खल्‌ । काकपक्षवान्‌ Naam । स्तनवती ॥
Hiss | HAAN TSA! THN SH! TRATAT ॥ Zee! शृङ्गाघातीं ॥
SITS | दन्तायाती HA! वेरावान्‌॥ FASS । वलिनः ॥ स्स्‌ । सीमा-
वान्‌॥ प्वैदल्‌ । BATA पछ्चव्यचल्‌ | (ASA Ul WAG TAAL! ॥

टल्‌ । पदी ॥ साधनं 949g ॥ ४

४।२०] तद्धितघक्रिया 1 ६३

॥ हाचो ऽभियोक्तरि ॥१६॥

भभियोगचृदरये हान्‌ शब्दाद्‌ भवति न त्रथियोञ्यार्थे।। हाच्रल्‌ | भमि-
योक्ता ॥

॥ ज्यवः सू चके ॥१७॥

FAL शम्दात्सूचकाथं अल्‌ TAA भवति ॥ ज्यवल्‌ । सूचकः ॥ न तु जि-
हावान्‌ । रितु तर । ज्यविससतु । वा ज्यविवोल (सू° २९) इति भवति ॥

॥ व्यजृकूरूराब्दाभ्यामछीरे ॥१८॥

स्पष्टम्‌ ॥ ग्यञ्नर्‌। HAS TAS किम्‌ । व्यञ्नवोढ (qo २४) |
भगिनीवान्‌॥ atitarg | कन्यावान्‌ ॥

॥ द।रूशब्दायागमो वा ॥१९॥
स्पष्टम्‌ ॥ द्‌ ियाल्‌ | ane: ॥
॥ कचिषदपि ॥२०॥

व्यगुणवच्च ऽभधय सति कचित्‌ ट = प्रयो SIV भवात। स्चप्रायो aq
एव ॥ HAST | द्गन्धः ॥ PST | विदग्धः || sree | 3 ॥ बक्र-
टद्‌ । AWAIT ॥ द्रवर्द्‌ | Ta ॥ द्रागखद्‌ | दुभिक्षहतः।॥ BITE ।
गालद्‌ । Saaz । बचलद्‌ । इति न भवति fa VAST | MUST |
Saez | इत्यादीनां 2747 भवति ॥

६९ कंश्मीरशच्वारतस्‌ | [७।२१
Hal उन्मादिनि | २१॥

फञशशव्दाटनपक्तस्यार्ये खद्‌ भवति ॥ HAST | उन्मत्तकरप्‌; ॥ अन्यत्र 1
फल्‌ । TUAIT ॥
1 अ ॥ उना क
॥ पजुजपज॒शव्द्या यार्‌ ॥२२॥
आभ्यां शब्दाभ्यां सहितत्वे वाच्ये TE प्रययो भवति ॥ पाजियोर्‌।
सलयवक्ता ॥ अपजियोर्‌ | असत्यवक्ता ॥
॥ म॑न्ञ्युमशब्दादूताथं ॥२३॥
दृतस्यार्ये षन्टुमूशन्दात्‌ योर्‌ TAA भवति ॥ भन्ज्यम्‌योङ्‌ | दतः ॥
as = करो
॥ मूरतिब्ाह्यवस्तुवतत वोखु्राको ॥२७॥

aaa: सदितत्वे AMAT Haas भरत्यसां भवतः ॥
द्यारवोलु | धनवान्‌ | BAS | एवान्‌ ॥ शायद | स्थानवान्‌ ॥ कारि-
बोलु। कन्यावान्‌॥ न्य चिविवोलु। पुत्रवाच॥ ग॒पनतो | गोपगवात्‌ इत्याद ॥
षव । BRT! TARAS भवान्ति | गरशब्द्स्य eres SHIT
खोप इष्यत ॥ गालु | गृद्यात्रपः ॥ अन्यन्न | aware । गरदवान्‌ ॥

॥ जीवादिव्यथाकारिभ्यो हंतु NAS

saiareatiaalaat वस्तृमिजींवादिनेव पीटा भुज्यते न तु ददेन तत्सा
a अभिपेये सति तु TAT स्पात्‌ ॥ AEG । ननदराहतः Ul ag |
नुपाहतः ॥ asad । बभृक्षाहतः ll RIT | काधराहतः ॥ रमतु । स्वेदा
हतः ॥ तापद॑तु । आतपात्‌; ॥ ated | शीताहतः ॥ arteg |

४६१] तद्धितपक्रिया | ६५

दयात ॥ wada | [नकणाइतः UN) तावदेतु । [दहतः Ut) इति द्रयमन्य-
Renate विशोषणीक्रियते | तावद बुतराय्‌ । [दाददता पृथ्वी इति ॥]

॥ म॑ंदछमोदमनिभ्यो SAT ॥२६॥

= (= ~ ~ ~ eee |
एमिख्ििः शब्दः सदितत्वे AMAT व्य॑तु परलययो भवति UI पंद्डच्यतु |
मन्दाक्षयुतः ॥ मोदय्य॑तु | आद्रयुतः ॥ मानव्य॑तु | पानयुतः ॥

॥ वसरराब्दादाल्याथं ॥२.७॥
स्म्‌ ॥ बसाव्य॑तु । आन्यः ॥

॥ दन्दनस्तोरनिष्टाधं आन्‌ ॥२८॥

दंद्नस्तशव्दाभ्यामनिष्टाथाभ्यां सहितत्वे ऽभिपेये सति आन्‌ प्रययो.
भवति ॥ दंदान्‌ | दन्तुरः ॥ नस्तान्‌ । दुर्ना सिकः ॥

॥ उ वा ॥२९॥
आभ्यां दब्दाभ्यां विकरपेन प्रलयो भवति ॥ न॑स्ु । दंहु ॥ पके ।
नस्तृर्‌ | दंद्र्‌ ॥

॥ यड्शाब्दाद्रुढावर्‌ ॥३०॥
स्पष्टम्‌ ॥ यड्‌ | तुन्दिः ॥
॥ जिघरस्रावरोपश्च MEST |
a

स्पष्टम्‌ ॥ यदल्‌ । SAR ॥ =»

६६ कश्मीरशब्दाश्रतम्‌ | [०।३२

॥ हर शब्दात्ताच्छीस्ये ॥३२॥

अस्माच्छब्दात्तच्छीरे AY अल्‌ प्रलयो ऽकरारलोप स्यात्‌ ll ea!
FV ॥

॥ जत्‌शब्दात्तहति NAAN
स्पष्टम्‌ ॥ जचल्‌ । रोमवान्‌ ॥
॥ वसो ATH Sz URI

वैँसशन्दादायुष्मच्छरे ऽभिप्रेये अट्‌ प्रत्ययो भवति Ul Taz । आयुष्मान्‌ ॥
{ड + ~
YW रषस्ताच्छास्यं ॥३९॥
रषशब्दात्ताच्छीस्पा्ये अर्‌ प्रत्ययो भवति ॥ रषट्‌ । ईष्यालुः ॥
= = Qe
॥ अदिशब्दाइेष्टाविट्‌ UREN
हौ पुरुषे SHAT सति अछिशव्दात्‌ इद्‌ भवति ॥ TTI दुः ॥

॥ रूपृटतराभ्यामतिरदाये NAN

सूपलगशब्दये। भूरिवसे ऽभिषेये सति इद्‌ प्रययो भवति ॥ रूपिद्‌ ।
अतिघ॒न्दरः ॥ Stal wisi ॥

॥ उ्यवश्च ॥२८॥ `

४।४३] तद्धितप्रक्रिया | &७

॥ स्यकट्शब्दादूर्‌ ॥२९॥
स्पष्टम्‌ ॥ TAB! WAST ॥

॥ भावे ent

इत उत्तरं ये भरत्ययास्ते भावे विज्ञेयाः ॥ भावस्त संज्ञाभावधातुभावमेदा-
द्विविधः | संज्ञाभावे अधिकारो ऽयम्‌ । धातुभावस्तु छत्पक्रियायां निरूपयिष्यते Ul

॥ विशेष्यायत्तानामर्‌ ॥१॥

विशेष्यस्य भयस्य अधीना ये विशेषणहाब्दास्तेपां भावे अर्‌ प्रत्ययो भ-
वति । उदाहरणान्यग्रे सर्वत्र ॥ रतुशब्दस्य a देद्छभतायामेव भावप्रलयः
स्यादिति वेद्यम्‌ ॥

॥ यक्षराधिकानामार्‌ ॥४२॥

~

ते निलविरेष्यनिघ्राः शब्दात्‌ व्यक्षरास्तदधिका वा स्युस्तदा आर्‌ प्र-
ययो भवति ॥ व्वज्ज्यार्‌ | रक्तता ॥ स्बकञ्यार्‌ | मुक्तता ॥

॥ टोठोवां ऽनागमो ऽन्त्यस्वररोपश्च ॥४३॥

~

SATA आर्‌ AAA? अन्‌ आगम भवति अन्त्यस्योकारस्य
च छप; स्यात्‌ ॥ टारज्ञार्‌ | प्रियता | अत्र लिद्गस्य अनागमन्यवहितत्वात्‌
टवगान्तानां च (Fo ४९) इदयनेन टकारस्य छकारो न भवाति कितु तवर्गान्ता-
MATAR (Fo ५०) Tata नकारस्य THA! | पक्षे । टाञ्यर्‌ । रयता ॥

ec कश्मीरशुब्दाश्तम्‌ | [eiee
॥ कचित्पृवे एव ॥९४॥

च्यक्षराधिकानां कचित्स्थाने Gat अर्‌ प्रत्यय एव भवति ॥ अपज्ञर्‌ । अ-
Baar ॥ कढञर्‌ | काण्यम्‌ ॥ काच्र्यर्‌ | कपिरुता ॥ कावयेर्‌ । नीता ॥
HINT | कार्पण्यम्‌। कायर्‌ | असारता ॥ खोव्ैर्‌। वामता ॥ गय्याम्यर्‌।
Sarma ॥ चतूय॑र्‌ | चतुरता ॥ विसम्यर्‌ | विषमता | इद्यादि ॥

1 दरो ऽछीरे ॥४९५॥

iy

दशशब्दाद छले SA AT भवति ॥ इशर्‌ । गाङ्द्‌ानेन श्वनरूत्वम्‌ ॥
| gag | reas ॥ (eo ६२) तासु प्रत्ययः ॥

PANETT वा रोपः ॥४६॥

AEA शब्दाभ्यां विक्ररपेन भावप्रययलोपः स्यात्‌ ॥ न्यर्‌ । कुव्न-
ता ॥ गद्यर । जाल्पता ॥ पते । बु । कुञजता ॥ ग॑शु । जाता ॥

॥ कवर्गान्तानां चवगीदेशः क्रमात्‌ ॥४७॥

तेषां Hamat MAU ्यक्षराणां च अन्त्यस्य उकारविशिष्टस्य
कवर्गीयाक्षरस्य मेण चव्ीयाक्षरादेश्चो भवति ॥ निद । निच्यर्‌ । कषद्रतरम्‌ ॥
de) च्यर्‌ । तेक्षण्यम्‌॥ BA । BAT | THAT ॥ च्य॒खु RAC! दक्षता ॥
रगु । दरज्यर्‌ | ean dal qeat | amar ॥ निङ्शब्दादिशेप्यायत्ता
नामर्‌ (Fo 22) अनेन ककारस्य ART! | उवणान्ताना।पकरारः (Ae 22120)
यत्वम्‌ | AAU VAANeT ईकारः (Jo २।१।७द्‌) | Waa यत्वम्‌ ॥

ae] तद्धितघ्रक्रिया | ६६
॥ न च्चृकुसखुराब्दयोः ॥४८॥

च्वैुशबदर्यखुशब्द संबन्धिनो: ककारखक्रारयोश्चवगदिश्ो न भवति ॥
स्कु । घ्वकयर्‌ ! अम्ढसवम्‌ ॥ सखु । सख्य [| अवनादबदरचनम्‌ | I

॥ टवगीन्तानां च NAN

टवगीन्तानां विकञेप्यनिन्नानां शब्दानां च क्रमेण चवग॑देशो भवति ॥
टु । स्बच्यर्‌ । स्थौरयम्‌ ॥ aig गच्यर्‌। अरपोजचरत।॥ Fig । द्रौ ज्यर्‌ ।
कठोरता ॥ पर । मेक्यर्‌ । मन्दता ॥ PAZ । स्वंञ्यर्‌ | कुण्ठता ॥ वु । ब-
SAE । महत्ता ॥ भोणु । TAT । पुराणता ॥

॥ तवगांन्तानामघ्रसि दडः ॥९९५॥

तवगन्तिानां विकषेष्यनिघ्रानां शब्दानापन्लयाक्षरस्य ऋमेणाप्रसिद्धधवग-
देशो भवति अमरसिद्ध। दन्त्यः ॥ त॑तु। AAC! तप्चता ॥ भ॑तु | मन्रर्‌ | मत्तता ॥
धु | वद्ुर्‌ । विस्तृतता ॥ धट । थज्ञर्‌ | ल्यम्‌ ॥ Z| RAE | AFT ॥
तेनु । ABE | तनता ॥ DAG । TRAE । ईपन्माडिन्यम्‌ ॥ तमनु । तमन्न।र्‌ |
कार्ष्यम्‌ NAT | GANT । शौतता ॥ कटमटिनु | कटमलिज्ञ।र्‌ । धृसरता ॥

पनुनृशब्दस्यादिस्वरस्य Zig इष्यते ॥ पानज्ञ।र्‌ | आलमीयता ॥
॥ अप्रसिद्ादिखोपः ॥५१॥

अप्रसिद्धाच्चवगति इकारस्य रोपो भवाति उदाहरणानि पूव॑सनो क्तानि

अप्रसिद्धचवरगातपरस्य दकारस्य BUT: सयं बुद्धिमता HANIA; UBT । ATI
1 छर 6, ॥

रिक्तता ॥ AL AIT । ALTA GAM GAT । सत्यता ॥ अनू । अक्षर्‌ ।

अन्धता ॥ =

७० कश्मीरशृब्दाश्चतम्‌ | [९।५२
॥ खन्तानां जः ean

लकारान्तानां विशेष्यनिघ्नानामन््यस्य जकारो भवति ॥ खलु । ASAT |
व्िस्टतत्वम्‌॥ [बलु । बञ्यर्‌। चाञ्चल्यम्‌ Nl IS कुमञ्यार्‌ | कोमढता ॥ Ts
व्वजञज्यार्‌ । उजञ्ञ्वकता ॥ FARSAIT | युक्तता ॥ ज।य्‌ज्यार्‌ । सूक्ष्मता ॥
पिशज्यार्‌ | पेशता ॥ छान्तानां किमू ॥ चिय्यर्‌ । पर्युपितत्वम्‌ ॥ त्रथर्‌ ।
आधिक्यम्‌ ॥ HEAT । पारुष्यम्‌ ॥ नव्यर्‌ । नवीनता ॥

॥ कुर्‌ शब्दस्य च ॥५३॥

अन्द्यव्यञ्ञनस्य रकारस्य जक्रारो भवति ॥ ARTAT कठोरता iT] qa |
BRAT ॥

॥ ह्‌न्तानां शः NVA

स्पष्टम्‌ ॥ FREI दिश्य्‌ । VISTA AE । चराश्यर्‌ । कटुता ॥ हान्तानां
करिम्‌ । गद्यर । जाट्मता ॥ ASAT | कटुतवम्‌ ॥ BASIE । पारुष्यम्‌ ॥

॥ सान्ताना चा खः W&S
ROM HA FHC कनिष्ता ॥ पक्षे ॥ RAT) कनिष्ता ॥ पव-
गान्तान्युदादरणानि AAT AT । प्यर्‌ | पकता ॥ फफ । फफ्यर्‌ | SRST ॥
ग्ब | खन्यर्‌ । गुरतवम्‌ ॥ ओषु । आस्यर्‌ । आपता | इति ॥
॥ = aN ल
॥ वइरब्दाद्‌।मा AL ॥4६॥
धदुशब्दात्परो facta itt aa भवति । अआदेशाभावश्च ॥ ag!
षडमी । मदन्ता ॥ पत्त \ asac [ इति ॥

४।६१] तद्धितप्रक्रिया | ७१

APPA शब्दाभ्या यार FU

आभ्यां राब्दाभ्यां a भाव यारू च भवति Ul aa | शृ्रियाू | Tz
ता ॥ छच॑टु | छृयौटियाश्‌ | उच्छिष्टता ॥ पके । भरो र्‌ । छयच्यर्‌ ॥ इति
भवतः ॥
॥ योर शब्दान्ताज्ज्‌ ॥५८॥

योरुशब्दाद्धावविषये ज्‌ प्रययो भवति ॥ मंजिमूयारज्‌ । दृतता ॥

प॑जिपारज्ञ्‌। सत्यता ॥ अणज्यारज्‌ । असत्यता ॥ यारज््‌। मत्तता ॥
SPS | sear ॥ कटियार | अशुद्धता ॥

॥ विद्ोष्यानायत्तानामिर्आंजप्रस्ययो ॥५९॥

भावे इत्यरुवतेते स्वयं विशेप्यशब्दानां भावे अभिषेये इट्‌ प्रत्ययः आज्‌
परत्ययश्र भवाति ॥ पए्डिताज्‌ | पण्डितता ॥ पक्षे । ण्डितिट्‌ ॥ छा निर्‌ । वा।
SAH । TARA ॥ गूरिट्‌। वा | गोराज्‌ । परोहितता | इत्यादि |

॥ कुचिदेकतरः ॥६०॥

कचिच्छन्दे एकतर एव प्रयुज्यते ॥ दर॑मिल।ज्‌ । Saar ॥ dates
इति न साधुशब्दः ॥

॥ कृचिद्युगपच ॥६१॥

कचित्स्थाने भोक्तौ भरत्ययौ युणपतपयुज्येते ॥ मति्‌ । वा | म॑तिर।ज्‌ ।

न ~ Oe COT

[६१। ee SAMA ज्ञेयः न तु समवायार्थकः समेतो; प्रयययेरिक-
स्माच्छन्दाघ्रयोगापंमवात्‌ ||]

७२ कश्मीरशञ्दासरतम्‌ | [ear

उन्पतता ॥ अत्र म॑सुशब्दस्य विशेष्यनिध्रलवात्पवे मञ्चरस्वर्ूपे सिद्धे ऽपि
ets ~ ~ [+ „१ >
भोक्तकपाथेमेव पनरुदाहृतम्‌॥ गररिलाज्‌ । SAB । AUSSI इत्यादि ॥

॥ रँद्शब्दस्योपधाया BEF वा ॥६२॥

छल्‌ । पक्षे | ठं छल्‌ । नपुंसकता ॥
॥ संबन्धिनां तोनु ॥६३॥
नाढसिवान्धिनां भावे अभिषेये सति तोल प्रत्ययो भवति ॥ मांटितोतु |
Raw माजितोनु । मातृत्वम्‌ ॥ alias | श्रातृत्वम्‌ ॥ पतरतोचु |
पुत्रत्वम्‌ ॥ ETAT | श्वशरत्वम्‌ । FANS ॥ कृत्रिमसंबन्धिनां भावे तु तक्रारस्य

पकार इष्यते ॥ व्यपो | बयस्थात्म्‌ gaa । धात्रीतवम्‌ otf
Gia | नीचत्वम्‌ । इत्यादि ॥

॥ रानरुमिन्नपितुकरपिबन्धुभ्य उत्‌ ॥६४॥

पां शब्दानां भावे गम्यमाने सति उत्‌ प्रलयो भवति।। TARA शत्वम्‌ ॥
qq) मित्रत्वम्‌ ॥ पित॒रुत्‌। सजातीयत्वम्‌ ।1 क्युत्‌ । (EAT ॥ बन्दुत्‌।

न्धुत्वम्‌ |
कसे
९
॥ मेत उन्‌ ॥६५॥
व्रा चात्‌ परेत शब्दादधावि उन्‌ TAT भवति ॥ मैत । मैत । शवता ॥
॥ स्वंडशछब्दादुस्‌ [eal

ड का
विधवावाचक्तात्‌ स्वदशब्दाब्दव उस्‌ प्रलया भवति Ul FSA! वधव्यम्‌॥

४।५३] तद्धितप्रक्रिया | ७३
॥ दैवुशब्दात्सृगाथं NEON
स्पष्टम्‌ ॥ ne । सृगः ॥ अन्यत । र्‌ रजक्ता ॥
॥ स्वनदाञ्दाहदु NACI
स्पष्ट ॥ स्मनर्टु | सापल्यव्‌ ॥
॥ बोजुशव्दाहट्‌ च ॥६.९॥

अस्माच्छन्दात्‌ वट्‌ प्रलयो भवति पर्न AE त्यय स्यात्‌ ॥ जिह ।
साध।रणता ॥ पक्षे | बजर । साधारणता ॥

॥ हतादिभ्यः संख्यायाम्‌ ॥७०॥

हत्‌ादुधनां संख्यावाचक्रानां AS प्रलयो भवति ॥ तरह । शतशः ॥
सासह | BEATS ॥ लच्चहु | लक्षशः | इत्यादि ॥

[न ~

॥ साकादिभ्यो मुष्ट्यथं ॥७१॥

आकरानां पष्ठावभिधरवायां सत्यां बटु प्रत्ययो भवति ॥ हाकष्टु । शाक
पष्टिः ॥ एनिक्हु | पूलिकरागुष्टिः ॥ rama [| सपपशात्पएष्टिः] ॥

॥ SS ॥५२॥
SANT STN इत उत्तरं वक््यपागार्येष उषु प्रत्ययो भवति ॥
॥ गाटशब्दान्निपुणे NOI

र्णम्‌ ॥ गालु | FATT ॥ >

७४ कश्मीरशृब्दाश्तस्‌ | [४।७४
॥ कंडो STMT Now
कड इति | छरहत्कुण्डं | तस्या सपार्ये Sy भयो भवति। RSS | कुडलाछृतिः ॥
॥ गंडो वस्तुसाकल्य ॥७५॥

वस्तुनः साकटये अभिधेये TEVA ARTETA उट प्रययो भवति ॥
AT | वेस्तुसामरस्त्यम्‌ ॥

॥ गतशब्दादतिशये WORN

नदीपरवाहवाचकात्‌ गलक्षब्दादतिशये ऽर्थं 3B भवति ॥ WAZ! षहृटम्‌ ॥
॥ गद्‌श्च Wo

स्पष्टम्‌ ॥ गदु | EBT ॥
॥ ट॑टुश्ब्दान्मानावपने ॥७८॥

्रोणद्रयवाचक्षात्‌ टशब्दास्परिमाणमाण्डाये SY AAA भवति ॥ ZT!
RITA ॥

॥ दगुप्व॑तु्ाब्दाभ्यां साटश्ये ॥७९॥

da | यष्टिः tg । अर्भकः ॥ आभ्यां सादृश्या उदु TAA भवति ॥
273 | पिण्डम्‌ ॥ crag | लिखापयी Bias ॥

॥ म्वर्सादोर्तदति ॥८०॥

हषम्‌ ॥ Fa | TOTAAL ॥ सादु | SATA, ॥

४।८७] तद्धितघक्रिया । ७५

॥ कडछहाग्दाद्भ रिक ॥८१॥

स्पष्टम्‌ ॥ WS | भारवाहः ॥
॥ द्रृकहब्दास्स्पषटतायाम्‌ ॥८२॥

BRL शोधना | तस्पारस्पषटारथे TB प्रययो भवति Ul FES | ARTA ॥
॥ चट्शब्दाचौरे ॥८३॥

HAI छदनम्‌ । TRUITT TY भवति (FEB! चौरः ॥
॥ पतशब्दादुड्पे WV

स्पष्टम्‌ TAB! उडुपः I
॥ च्वच्छब्दार्स्वव्यमिचारे Neel

शुदवाचिनः च्वत्शब्दात्स्वग्यमभिचारकारयितरि उज्‌ स्यात्‌ ॥ 579g |
स्वरग्यभिचारकारयिता । ae ॥

॥ रातदुहोस्तत्कारे ॥८६॥

UR eat ATMS SHIT उद मलयः स्यात्‌॥ Tay | निषा.
का; ॥ eee । दिनक्रालः ॥

॥ मूनशब्दादखे ॥८७॥ ,

उपपाद निपालते । पुनल । र्भ बौसः ॥ .

९७६ BATISTA | [शरद
॥ युखु teen
त्‌ उत्तर ATTA बति ॥ अधिक्रारो ऽयम्‌ ॥
॥ टपुजटोजंटाधारिणि ॥८९॥

पुशब्दात्‌ जदशब्दाच्च ARAM SY TS स्य(त्‌॥ eas! जटाधारी ॥६
0 ।

॥ Gla: करुणायासुपवाटूस्वश्च ॥९०॥
प्प्‌ ॥ ददु छ्‌ वदान्‌ | सकरुणं रोदिति ॥

॥ रसात्तदति ॥९१॥
सषटम्‌ ॥ WAS छ्‌ ग्यवान्‌ | सरसं गायति ॥

॥ ashe: ASAT ॥९२॥

म इति। सान्त्वनं | खिद्‌ इति सते दस्तयोः शब्दयोः TS मलयो भवति ॥
मच्छल | ade ॥ ATE | सेदः ॥

॥ मिषान्चखमां सरे ॥९५३॥
स्म्‌ 1 faery | नखमां सलशः ॥
॥ स्यकः स्वादादिसादश्ये ॥९8॥

स्यक | सिकता। AAA स्वादादावाभध ये युटु प्रलययः स्यात्‌ ॥ a
Sz सिकतास्वादसद्यः WHat AL स्यकिज्‌ Jas । TRAST भूष्‌"

न्द

४।१०१] तद्धितपरक्रिया | ७७

॥ मांजुङ्ाब्दादपवपिप्णो ॥९५॥

मातुवाचक्रात्‌ MAI BHAA IS प्रलयः स्यात्‌ ॥ AISTT |
सज्न्ावान्‌ ॥

॥ मटायुनु तदति ॥९६॥
मठरब्दाततद्रदर्ं यनु प्रययो भवति ॥ मर्य । पटिनः ॥
॥ कृटुशब्दादर्पा्थं उनु ॥९७॥
कुटु | वृदां । AMI Ta AAT भवति ॥ Fa | ुद्रका्रम्‌ ॥
॥ BUTT ॥९८॥
दग्‌ । घातः | तस्मादायुधार्थं उन मत्ययो भव्रति ॥ दग | सृगः॥
॥ ररस्वन्‌मन्‌चम्‌र्दौ दूकोंद्भ्यः शिल्पिनि २॥९९॥
एभ्यः शब्देभ्यः शिसििनि अर्थे र्‌ प्रत्ययो भवति ॥ dae) रजकः ॥
PARK । स्वणकारः ॥ मनर्‌ । TARA HAT चर्मकारः ॥ दांद्र्‌। ATA
क्रयी ॥ BST । कन्द्विकः ॥
॥ डास्फासोर्विनाश्कभेदकयोः ॥१००॥
स्पष्टम्‌ ॥ STAT विनाशकः ॥ HAT । भेदकः ॥
॥ वंगात्तस्पायिनि ॥ १०१॥

बेगशन्द्‌ ्तसायिनि अर्ये र्‌ प्रत्ययोभवति ॥ aT । भङ्गापः ॥

Oc FLAS | [४।१०२

॥ वमो ऽन्तरायिणि ॥१०२॥

AAAS TEA HH SY र्‌ प्रत्ययः स्यात्‌ ॥ वमर्‌ | Paez ॥
॥ रमो विरस्बके ॥१०६॥

छपरशव्दा द्विछस्पक्तर्थं र्‌ प्रययो भवति Ul SAT | विलम्बः ॥
॥ Slat वाधुषिके WIV

BATA उक्तार्थं र्‌ AAT स्यात्‌ ॥ छावूर्‌ | दद्धाजीवः ॥

WAIST जन्ये ॥१०९५॥
साल्‌शब्दान्निमन्तितजन्यार्थे र्‌ प्रलयो भवति ॥ arse । जन्याः ॥
॥ टट BSH NAR

टूटशब्दात्‌ BSH र्‌ AAA? स्यात्‌ ॥ GET | BSA ॥

oN

~

| AAl HAAS ॥१०७॥

स्पष्टम्‌ I) AAT | श्रमः ॥
| SA ऽन्त्यस्य दश्च ॥१०८॥

AAMT र्‌ प्रययो भवति APART THIET च दकारो भवति॥
BAX | BISA ॥

॥ तोल्यपरिमिते Ta Nes
ज्ञा ,

तुटया परिमिते बर्हन यद मखे भवति । तच द्विषा । एकं स्वथं वस्तु

४।११२] तद्धितधक्रिया । OF

क्रियदस्तीति द्वितीयं कियन्मितस्य षस्तृन आधारभुतपस्तीयनयोद्रयारेव योगा-
रम्भः ॥ WATT कव्‌ । ्रौणिक्रो मेषः ॥ सीय॒नु थाट्‌ । पमरास्थिक्ः स्थाटः ॥
alig diel खारिको भारः Walaa agi द्रौणिकः कम्भः ॥ सीय
बान | प्रास्थिक्रं भाण्डप्‌ ॥ AA जखशब्द्स्यापधाया दीः सेरशब्दस्य एका-
रस्य ईकारो दश्यते । प्रस्थवाची सीय शब्दः Tears पलशब्द्‌परपयायः
पल्यतृशब्दश्ेतराव्वधारयो ॥ अन्यत्र । STAT । चतुद्रो णिकः ॥ वत्र।कयुु ।
चतुद्रौगिक्तः ॥

॥ पाजुवुशब्दस्प वस्य शश्च ॥११०॥

द्रोणाभवाची पाजुबुशब्दस्तत्तौर्येनाभिहिते वस्तूनि यून पर्ययो भवति
धकारस्य च धकारो भवति ॥ Vistas | अद्रौ णिकः ॥ :

॥ षषयादेमेस्यसं ख्यायां च ॥१११॥

पोरयसंर्यया वस्तुनि अभिधेये सति षष्टेः परतः यत्र॒ प्रलयो भवति ॥
Mela! षाष्टिकः ॥ सत्यु । साप्ततिकः ॥ प्वादेः जरम्‌ ॥ दहन्‌ दन्दु दाद्‌ ।

Re)

दशानां हषः ॥

॥ स्वनामराब्दभ्यश्च ॥११२॥

तीतर । तावतिक! ॥ यत्य । यावतिङः ॥ कृत्यतु । कियतिङः ॥
€ ~
eye | एतावतिकः ॥

॥ वषाथं च ॥११३॥

व॑प्युल्‌ । वपिः ॥ ®

८० कश्मीरशब्दास्रतम्‌ | [९।११४

॥ संख्यायाश्च पूरण युमु ॥११५॥

संख्यायाः पूरणे ऽं TT प्रययो भवति चशव्दात्सवनामरव्दरेभ्यश्च ॥ अ-
FIM प्रथमः॥ दद्म । दशमः ॥ TIT! विशः ॥ हत्य । शततधः॥। सास्य॒षु।
सदस्रतमः ॥ पुखियाः कतिशन्दवाचङाभ्याम्‌ कचङचशन्दाभ्यापपि विज्ञेयः ॥
Brag | कतमः ॥ यीत्युषु । यतपः ॥ तीत्य॒षु | ततमः ॥ geal इतपः ॥
सीलिङ्गतु THVT इकारो भवति॥ कच्चि । कतमा ॥ यीतिपू। यतमा ॥
इत्यादि ॥

॥ अष्टसंख्यावधि Tas हत्‌ neeen
स्पष्टम ॥ BAST! THAAT ॥ Hee! श द्यम्‌ ॥ त्रिद्‌ । तिशर्त। ॥
इत्यादि ॥

॥ तरतो हस्य शः ॥११६॥

नवसंख्यामारभ्य TAM टकारस्य चारो भवति| aaa! नव शतानि ॥
काशय । एकादश शतानि ॥ बाद्रगध्‌ । द्वादश शतानि॥ इत्यदि ॥

ST ड्‌ प्रत्ययश्च ॥११७)

स्पष्टम्‌ ॥ dragit नाव्‌ । सुट्यपुरजा नौः ॥ ईरान de | ईरानदेशनो
sa: ॥ चीनि ara [। चीनदेशभवः ai] दन्द्स्त।नि कपर । इत्यादि ॥
x = =) = a
||| Hale AA उरु अन्त्यस्वराःद्‌खपापधाद्‌-
esse
घा च WIL

कादमीरभाषायां करीरः HAT हति खीलिङ्गवाची शब्दः कथ्यत्‌ | तस्या
axa वस्तनि ANAT सति FETA भवति AAAI लाप

>)

९।१२१] तद्धितघ्रक्रिया |

उपधायाश्च दीर्थो भवति ॥ कार्‌ कंग । कारीरं BAA ॥ alae परमीन |
कारीरं aggean [ gaa] ॥ alias कट । कादमीरं कम्‌ । इत्यादि ॥

॥ देशकारुमवे चाक अ।खयाम्‌ ॥११९॥
देशभवे कालभव्रे च वस्तुनि अभिप्र उक प्रयया भवतति Alley AA
यित्वा ॥ क्यङ्‌ | Bae ॥ तत्क । तत्र; ॥ इत्यङ्‌ । इत्यः ॥ यत्य ।
यत्र ॥ हृत्य । अत्रत्यः ॥ गरु । DAE ॥ HEE करकालिकः ॥ रात्‌ ।
Maas ॥ पसृ । परारि भवः । इलादि ॥ AAMT ARIAT ॥

APTS | ATTA ॥
~~ > =~ ties < बन ~
MAST HCTA SAT Aaa
FA ॥१२०॥

उक्तपरल्ययो भवतीति स्पष्टम्‌ ॥ TWIT) पारदेशनः॥ AMAT | PHT ॥
तप।युपु | तत्वाश्वैः ॥ age | यत्पाश्वः | eggs | अपारजः ॥ इपाययु 1
प्तत्पाश्वः WATT | पारज; ॥ अच्यां करिम्‌ ॥ कतिच । Saar ॥ एवं ।
VAR पारजा॥ इलयादि ॥ दिग्भवे उ दच्तिखोवरशन्दो ब मयित्वा aa
wate ll arg | अग्रिपः॥ पत्य॒षर। पर्चिमः॥ दीयुष। वा । cazam | उध्वः ॥
तच ॥ a । sara | अधरः ॥ अन्द | आन्तरः ॥ न्य॑बयम्‌ | बाह्यः ॥
अद्र भोक्ता करिम्‌ ॥ दन्य | दक्षिणः ll Gaze । वामः ॥

॥ समूहे SAS ॥१२९१॥

Shay ae 2
8 TIGA । गावृख्यलु | गासमृहः ॥ सूरिख्य॑लु । अश्वसमदः ॥ maz |
गोपञुसपरहः ॥ तीरिख्य॑लु । मेपादिषमृहः ॥*जनानस्यैह । ae ॥ मुक

। wy ae

wg । मानुष्यकम्‌ ॥ इत्यादि ॥ =
४
न्ह 9

4 `
A

कश्मीरशृब्दासरतम्‌ | [४।१२२
॥ दक्‌ रब्दाद्‌य्‌ ॥१२२॥
लृकशब्दासमृहे अय्‌ भवति ll BRIT! जनता ॥
॥ पानशब्दादुनु उपधाद्रस्वश्च ॥१२३॥
स्पष्टम्‌ ॥ Gaz । आत्मीय; ॥

॥ पर शाब्दादुदु ॥१२४॥

स्पष्टम्‌ ॥ TEE | परकीयः

|
= > = by ta थ
॥ तहादिभ्यः प्रकारोक्ता थः ॥१२५॥
तिदयिहआदिभ्यः पञ्चभ्यः प्रकारवचने गम्यमाने थ प्रत्ययो मवति ॥

faa । तथा ॥ विध । यथा ॥ क्यथ | HAG इथ । इत्यप्‌ ॥ हथ । इत्थम्‌ ॥

॥ उपमाने थु ॥१२६॥

तिद आदिशब्दैरपमाने वाच्ये सति थु प्रस्ययो भवति ॥ fay! तादृशः ॥
fag | यादृशः ॥ Fea । कीदशः ॥ इधु । एतादगः ॥ ey! इटशः ॥ लिङ्ग
रकरण क्तनिश्वयप्रलययान्तात्र [ wo २।३।२१ | यथा ॥ faa! तथेव ॥
विथय | यत्रैव ॥ कययय्‌ । कथमेव || इथय्‌ । इत्यमेव | दय्‌ । इत्यपरव ॥ एवं
ुद्धिभता नित्रयायेपरत्यस्य समत मरा्निरवधायौ ॥

॥ तस्मात्परो पाटि पाठिन्‌ A ॥१२७॥

तमालमकारभत्ययान्तात्‌ परः ES प्रत्ययः पाठिन्‌ प्रत्ययो वा प्रयोज्यः

५
^

[

21232] तद्धितप्रक्रिया | ८३

५

तिथपाठि। तथा ॥ विथप।टि। यथा॥ क्यथपाठि । कथम्‌ | इथप्‌।8ि । इत्थम्‌ ॥

॥
eaves | इत्थम्‌ ॥ एवं । तिथपाठिन्‌ | यिधप्‌।ठिन्‌ । इत्यादि ॥

॥ अन्यतो ऽपि च ॥१२८॥

a

at पौटिपाविनप्रययौ अन्येभ्यो ऽपि दृश्येते ॥ वियप।टिन्‌ | इतरथा ॥
सारियप।ठि । AAT हलिप।ठि । वक्रपरकारम्‌॥ इत्यादि ज्ञेयम्‌ ॥ एवं संबन्ध-
पष्य्यन्तेभ्यः सर्वेभ्यः शब्देभ्यो बोध्यम्‌ ॥

॥ क्याहो BEA: ॥१२९॥

FRNA हस्वे भवति ॥ क्यथप।टि । कथप्‌ ॥ AMAA ।
केनापि THT II

॥ घ्राणिङृतादेशभ्यो रंग च ॥१३०॥

प्राणिनो द्वितीयादीनामेकवचनेष [सू० २।३।५] ये तपादय आदेशाः Fare
स्तेभ्यः प्रकारवचने गम्यमाने रंग प्रत्ययो भवति चशब्दादन्यैभ्यो ऽपि ॥
ACT तथा ॥ यपिर । यथा ॥ कमिरेग । कथम्‌ ॥ इमिरंग । इत्थम्‌ ॥
हमिरेग । इत्थम्‌ ॥ अमिरग । इत्थम्‌ ॥ अकिरंग । एकधा ॥ दयि । द्विधा ॥
SAT । त्रिधा ॥ सारिरेग । सवेथा ॥ यच्चिरं । वा । सिडाहिरंग । बहधा ॥
zane ज्ञेयम्‌ | साधनं पूर्ैवत्‌ ॥

॥ प्रत्ययेषु हरोपः सर्वत्र ese

सवेन SHAR धरातुप्रकरणे | प्रत्ययेष परेष दकारस्य SW AAA ॥

FUT । कथम्‌ ॥ क्याटशन्दात थ भत्वयान्तात्‌ Visa प्रत्ययश्च अनन

इकारस्य छप्‌; | व्याहर दस्र (yo १२९ ) इत्यङ्ननाकारस्या्ञारः

se करश्मीरश्ब्दासरतम्‌ | [४।१३२
॥ अघ्राणेभ्यः स्थाने इ प्रत्ययश्च ॥१३२॥

तेभ्यः अपाणिकृतादेशेभ्यः सामान्यस्थाने गम्यमाने इ प्रत्ययो भवति ॥
तत्र पञ्चम्यां प्रसि दता सप्षम्यां त प्वस्परस्यामसिद्धता ॥ तति । तति । ततः |
तन्न ॥ यति । य॑ति । यतः । यत्र ॥ कति । कुतः । कुर ॥ इति । इति। अतः ¦
अनर ॥ हृति । हति । अपृतः | अपुत्र ॥ अति । अति । अतः । अत्त ॥

॥ तस्मादनऽनसो वा ॥१२३॥

तस्मात्‌ इ प्रत्ययान्ताच्छब्दात्‌ अन्‌ प्रत्ययः अनस्‌ प्रत्ययो वा भवति ॥
HAA वा कत्थनम्‌। Hall AeA वा तत्यनस्‌ । तत्र || यलयन्‌ बा यत्यनस्‌ ।
यत्र || ARIA बा अस्यनस्‌ AA |} एवमन्यत्‌ | अनसः सकारस्य THT
ऽपि दृश्यते ॥ यत्यनन्‌ । यन्न Ul अत्यनन्‌ । अत्र ॥ एवमन्यत्‌ ॥

॥ पञ्चम्यां प्यठान्तो ऽपि ॥१२४॥

स एव इ भरत्ययान्तः eq प्यदान्तो विशेषत; पञ्चमीप्रयोगो भवति ॥
ततिप्यड | ततः ॥ यतिप्यट | यततः Ul कतिप्य | कुतः ॥ इतिप्यढ । इतः ॥
हृतिप्यठ | agar ॥ गरप्यट । शृत; ॥ गापप्यठ । प्राप्तः Ul इत्यादि ॥

॥ स्तम्यामनन्तादी च ॥१२५॥

अनप्रययान्ताच्छब्दात्सप््यां विशपत्‌ ई प्रत्ययो ऽपि भवति ॥ तल्यनी ।
aa || यल्नीं । यत्र ॥ mead | कुत्र ॥ gaat | अतर ॥ हृत्यनीं | अपरत्र ॥

॥ आतप्रल्ययौ वान्त्यटोपश्च ॥१३९॥

तेभ्यः जत्रागितादेकेभ्यः केभ्यः सप्तम्याम्‌ ओर्‌ TAA ठु AAT

Veo] तद्धितप्रक्रिया । ८५

वा भवति। अन्त्याक्षसस्य च लोपो भवति । तु भरस्ययस्योकरारान्तत्वा सपर्वस्वरस्या-
प्रसिद्धता ज्ञेया ॥ तोर । तत्न ॥ योर्‌ । AAU HIT कुत्र ॥ योर्‌ | अत्र ॥ होर्‌
षा ओर्‌ । अमुत्र ॥ एवम्‌ ॥ तैतु । ATi कतु । इत्‌ । हतु । अतु । विञेया: ॥
त प्रत्ययान्तात्‌ त्‌ प्रत्ययश्ेष्यते | ततुत्‌। यतुत्‌ । HIT! FAT! FAA! अतृत्‌ ।
इत्यादि ॥ यप्रत्यये ओकारस्य उकारं इष्यते ॥ तूर्य । aaa ॥ यये । यत्रैव ॥
Ha | कतर ॥ युय । अत्रेव ॥ ऊय । अत्रेव ॥ एवं ॥ ततुय्‌ । यतुय्‌ । HAT!
इतय्‌ । EIT अतय । वोध्याः ॥

॥ पञ्चम्यामपर ओर्‌ ॥१३७॥

अकारः प्ररो यस्परात्तथाविधः ओर्‌ प्रत्ययः पञ्चम्यां भवति MATL ततः ॥
योर । यतः ॥ को । कृतः ॥ होर वा ओर । असतः । इति ॥

॥ तिहादिभ्यः काटे sts: ॥१३८॥

तिहादिभ्यः कार्विषये safest भवति ॥ atest षदा ॥ cate
यदा ॥ Fats । कदा ॥ प्रयस्य इदन्तत्वा त्प पवस्रस्यप्रसिद्धता षोध्या ॥
Ufa | य्य॑छि । क्य॑लि । इति ॥

॥ इददहोवृज्ञव्वजादेशो ॥१३९॥

अनयोः शब्दयोः सतिभक्तिकयोः TW व्व आदेश्चौ क्रमेण भवतः ॥
दघ्न | एतहि ॥ चरन्न्‌ । अधुना ॥

॥ Fale: FT Well

कयाद्शन्द्स्य RBA कर्‌ AN भवति ॥ कर्‌ । कदा ॥
#

८६ कश्मीरशब्दास्रतम्‌ | [४।१४१
॥ उदृताभ्यां रातद्हूभ्यामिः IVAN
स्पष्टम्‌ ॥ रातलि | नक्तम्‌ ॥ gEte | दिवा ॥
॥ रातः किंतु च ॥१४२॥
स्पष्टम्‌ ॥ राक्ितु | नक्तम्‌ ॥
॥ अन्यतो ऽपि च UNIAN

न्यदृएुलि । प्रभातम्‌ ॥ सुचि । अचिरेण ॥ agate । चिरेण ॥
कालि | काटेन ॥ काछिकयथ्‌ । परतरः ॥ ततिक।लिक्यथ्‌ | परतरतरेदयः ॥
कमिविजि | कदा ॥ तपिविज्ञि । तस्मिन्काले ॥ यमिविज्ञि | यस्मिन्काटे ॥
इत्यादय विज्ञेयाः ॥

Bel Sabet
॥ काजामम्युजुङब्दाभ्या स्‌ ॥ rhea ||
आभ्यां शब्दाभ्यां काटे गम्यमाने स्‌ प्रयो मवति॥ कास्‌ माहम्‌
मिपिज्ञस्‌ | अपराहम्‌ ॥

॥ AIA ऽप्यन्‌ ॥१४५॥

~ ~

dues रातिद्धिनविभानेभ्यः अन्येभ्यो ऽपि अन्‌ श्रयो भवति ॥ मन्दि-
AL मध्याहम्‌ ॥ दुषदरन्‌ । मध्याहनम्‌ ॥ काठचनन्‌ । सायम्‌ ॥ वततन्यंगन्‌
चा वतद्वन्‌। नक्तम्‌ ॥ अद्गातन्‌। aac ॥ पतिप्रपहरन्‌ । रात्रिपा-
aia ॥ एवमितरभापाशन्देभ्यो ऽपि व्यवद्रियते॥ सश्दन । भरमातम्‌ ॥
शामन । सायप्‌ । इति ॥ £

४।१५०] तद्धितपक्रिया | ८७
॥ अः TY aera: प्रथ्‌ च ॥१४६॥

परतिकञव्दस्य।य गम्यमाने अप्रलयो भवति लिङ्गात्पवः प्रथशब्दश् प्रयो -
ञ्यः ॥ HARE । प्रतिदिनम्‌ ॥ भयर | प्रतिप्रहरम्‌ ॥ भथ॒तररिद्च । परतिवर्म्‌ ।
इत्यादि ॥

दितीयान्तेभ्यः शब्देभ्यो ऽपि दउयते ॥ प्रथजक्रिस | प्र्कपर ॥ प्रथ
विज्ञ | परतिकरालम्‌॥ प्रथूषदहनिविस । प्रतिषएृरुपप ॥ प्रथजनानि । प्रति खियम्‌।
इत्यादि A244 ॥

yet:
॥ दहः AAS वा UILOI

ददशन्द्‌[त्पूवस्य प्रथूशब्द्स्य SGT भवाति ॥ हं दिन्‌ ॥

॥ यत्र्यये नियम्‌ ॥१४८॥

तस्पादेव द्रहशब्दात्‌ AVA परे निलयं प्रथशञब्दस्य लोपो wala ॥
हय्‌ | प्रतिदिनमेत्र ॥ परथहदय्‌ । इति तु न भवति ॥

o = Sees
॥ AAMAS ap ॥१५९॥
अनुशब्दस्यार्थे गम्यमाने वीप्तायां दिस्क्तगब्दस्य आचात्‌ प्थ seat

भ्रति ll दरदपथ्‌ दह्‌ । ATTA ॥ AAI ANT | अनुवषम्‌ ॥ जनिपथ
जान | अनुजननम्‌ ॥ इल्यादि ॥

॥ इद्र टशब्दाभ्यां वषये उस्‌ ॥१५०॥
s

स्पष्टम ॥ ea । एेपमः ॥ त्रट्‌ [ ।*जागामिवर्ं ] ॥

ee कश्मीरशढ्दास्रतम्‌ | [४।१५१
॥ पथा रकारश्च ॥१५१॥

बदरा ९ ~ ~ 5
पथृश्चब्दात्‌ AW उस्‌ प्रययो AAA अन्यस्य रकारादेशश्च ॥ परम्‌ |
परारि ॥

॥ पूर्वतराथं waz: ॥१९५९२॥

५५ ~ n =
पथात्‌ AAAI उस्‌ प्रत्यया भवति। पथशब्दस्य प्रि आदेश्च ॥
ala । पूर्वतरे वपे ॥

~

॥ पञ्चम्यन्तादिगर्थ किनि ॥१५३॥

~ ~ as 7 an ~ ~

पञ्चपीमरत्ययान्तेभ्यस्तदा दि शब्देभ्यो दिगथं aay क्रंनि प्रत्ययो भवति
[we १३२] ॥ ततिकिनि | ततः ॥ यतिक्रिनि । यत्तः ॥ कतिकिनि |
इतिक्रिनि । इतः ॥ हृतिक्रिनि । अमृतः ॥ इत्यादि ॥ त्रूटिकिनि । अग्रतः ॥
पतिन । पृष्ठतः ॥ दल्िनिकिनि । दक्षिणतः ॥ खोव्रिक्रिनि । वामतः ॥
सशिकरिनि | अधरस्तात्‌ ॥ प्य॑टिकिनि | उध्वतः ॥ इत्यादि ॥

प्वापितरपश्चम्यन्तेभ्यो यथा [सू० १३७] | तत्र प्रत्ययावेकारस्याकारः
अन्त्यस्य तु पूर्णता दश्यते ॥ तोरकनि । ततः ॥ योरकनि । यतः ॥ कोरकनि ।
कुतः ॥ ओरकनि वा दौरकनि | अयुतः | इतः ॥

म्रागेङ्तदिेभ्यश्च यथा ॥ तमिकनि | तवकरनि । ततः ॥ areata |
aaata | यतः ॥ कमिकनि | कवङनि | कृतः ll इमिक्गनि । इवकरनि | इतः ॥
हृमिक्रनि | अपिक्रानि । अवङनि | अतः ॥ एभ्य एव शब्देभ्यो ऽनन्तरवाचक्रः
पतशाब्दश् TSA: | तमिपत | ततो ७नन्तरम्‌ ॥ तवपत | ततो ऽनन्तरम्‌ ॥
इत्यादि उद्धिपता स्वयं ज्ञेयम्‌ ॥

४।१५५] तद्धितपक्रिया | ck
॥ BST काडवाचिभ्यः ॥१५५४॥

a in is

araata (| अच प्रायः] ॥ पगाद्कनि (1 श्वः प्रायः] ॥ काछिक्यथङनि

[1 परः भायः] ॥ उंत्रकनि [ पर्य! प्रायः] दं दृम्कनि || दशम्यां प्रायः] ॥
areata | आयाद्रमात्े प्रायः] ॥ इत्यादे ॥

॥ अन्येभ्य इ FATA ॥१५५॥

तदादि्न्दव्यतिरिक्तेभ्यः अन्येभ्यः शब्देभ्यः Ras FATWA भवति
दिग गम्यपाने ॥ ais अग्रतः ॥ पति । पृष्तः ॥ alate | वामतः ॥
दचिनि । दक्षिणतः ॥ aie । अधस्तात्‌ ॥ ais । उर््वतः ॥ इत्यादि ॥

॥ सर्वेभ्यः TT च ॥१५९६॥

सर्वेभ्यः प्राणिक्रतादेशतदादिभ्यः अन्येभ्यो ऽपि ब्दैभ्यो दिगर्थं अभिः
a3 परि प्रलयो भवति ॥ कपमिप॑रि वा कपांरि | कस्मात्पा्वतः li तदििपौरि
वा तारे [ | तस्पालाश्वतः ] ॥ यमिपरारि वा यपि | यसर्मात्पाश्वतः] ॥
इत्यादि ॥ हमिपारि वा eat [i अगरप्मात्पाव्वतः ] ॥ इमिपग्रि ar इपारि
{i अस्पात्पाश्वतः]॥| अपिप।रि वा अपरि [| अपुष्पात्पारश्वनः]॥ दछिनपाएि
[ दकषिणपा्षतः]॥ aratedite । वापपार्बतः ॥ त्रिपरि [| अग्रपाश्वतः ]॥
पतिभिपौरि [| पश्चा्पाश्वेतः] ॥ इल्यादि ज्ञेयम्‌ ॥
॥ चोरो विश्वगं चुचुवदिशो च ॥१९९७॥
qa a
AAT प्रत्ययो भवति चोरश्च उव Saar आदेशौ भवतः॥
परि वा Saat | वित्तः ॥ स्वग्यं किम्‌ ॥ प्नोरिप।रि। चतु-
प्पाश्वेतः ॥

६० कश्मीरशब्दास्रतम्‌ | [०।१५८

॥ ASFA AHA ॥१९५८॥

3 समीमययान्तेन्यः शब्देभ्यो दिगथं गम्यमाने कुन्‌ प्रत्ययो भवति ॥
तोकुन्‌ । तस्यां दिशि ॥ योकुन्‌। यस्यां eee ॥ कोकन्‌ । कस्यां दिशि ॥
योकुन्‌ । अस्यां दिति ॥ esa वा ओकुन्‌। अमुष्यां दिशि [सू १३६] ॥
एवं | तं॑तृकुन्‌ । तस्यां दिशि ॥ यंतुङन्‌ । यस्यां दिशि ॥ कतुकुन्‌ [ कस्यां
दिशि ॥] इतुक्न । [अस्यां दिशति ॥] हतुक्न वा अतुकुर्‌ । [serait दिशि]
[ao 238] I इति॥ त्यकन्‌ । [तस्यमिव fafa il] इलादयधो्ाः ॥ उकार-

रहितातपययाद पि व्य्बह्ियते )) तथन । यथकुन्‌ । RAHA! STALL BL
कुन्‌ । अधकन्‌ । इति ॥ यप्रत्ययविशिष्टाच यथा ll gee TARA! तथ्‌-
Ba | यथ्यकुन्‌ | इत्यादयः स्वयं विचार्याः ॥ एवं | गामूकुन्‌ । गरकुन्‌ । कलि-
कन्‌ । वारिकुन्‌। [चरक न।] दुरुकन्‌। TERT! व्वन्‌ऊन्‌ । इत्यादि ॥ षष्ठ्य-
न्तलिङ्गादपि भरयुज्यते ॥ aifea कन्‌। पितुः qa ॥ माज्यकुन्‌ | मातुः

पारे ॥ तमिस्‌ कृन्‌ | तस्थ पार ॥ यभिस्‌ कून्‌ । [यस्य पर्वे ॥] इल्यादि ॥

॥ मयार्थ ST NIGAM

तनयः अस्तीत्यरिमनर्ये oy nea भवति ॥ स्तुव । स्र्णपयः ॥
eT | मृण्मयः ॥ BIST TBAT ॥ gas ॥

अ (> न om ~
॥ अधीना TST ॥१६०॥
तस्याधीनपिलयस्मिन्नये ब्य्‌ प्रत्ययो भवति ॥ ट्क्रडज्य्‌ । खोका्धीनम्‌ ॥
सुडयज्य्‌ । गर्ताथीनप्‌ ॥ ककयदृज्य्‌ | भायाधलम्‌ ॥ इत्यादि ॥
mol} = ~ oo
॥ अडउल्यकुशब्द [TTS ॥१६१॥

ane षस्त॒नि ARNT सति weeds शब्दो निपालते ॥ अदरक ।

[>

४।१६५] तद्धितप्र क्रिया | eg

~ a

विकटः ॥ seeds कोम्‌ । विकला क्रिया ॥ अडरय॑च्‌ छर्‌ । विक्रला
शाला ॥ इत्यादि ॥

॥ अश्चधृमवातमान्रायां रिग्‌ ॥१६२॥

एषां त्रयाणां ase पात्रायामभिदितायां सयां रिग्‌ प्रययः स्यात्‌ ॥
dari | अश्नमात्रा॥ TEAL धुमपात्रा ॥ arate । बातपमात्ा ॥ इति ॥

स

॥ प्राणघ्रकाश्रयोट्थ्‌ ॥१६३॥

भ्राणपकराश्ञयोमात्नायामभिदितायां SI TATA भवति। अत्र थकार आदे-
छतो ऽस्तीति केयम्‌ ॥ प्राण्य । प्राणमात्रा ॥ शादट्ध्‌ । चासपरात्रा ॥

1.3

गाश्‌ । परकराश्चपात्रा ॥ As | दी पमा्रा ॥

॥ पटस्य TT NIE

पटस्य वल्ञादेमात्रायां तर्‌ प्रययो भवति ॥ कपर न्र्‌ | कार्पासखण्डः ॥
d@ax | ओणखण्डः ॥

॥ खर्तिटिमावन्यतश्च ॥१६५॥

बल्नादेरन्यस्यापि मालायामभिहितायां छल्‌ मत्ययः तिकि भत्ययश्च
स्यात्‌ ॥ RICA । कापांसखण्डः ॥ स्वच्यतिष्धिम्‌ । अपपलण्डः ॥ वर्ज
तिम्‌ । भूनंलण्डः ॥ इत्यादि ॥ एवं । कपर्‌छट्‌ । च्वच्य्‌ ates |
पच्यच्ट्‌ । teres ॥ छहमाज्‌छल्‌ | यङ्ृत्वण्डः ॥ इत्यादि ॥

६२ कश्मीरशशब्दाश्तम्‌ | [२।१६६
॥ रेम्फ्‌ अल्पकरुणयोः ॥१६६॥

अल्पस्य FWA WE भवति ॥ करुणायां यथा । हरिरेम्फ्‌ |
~ (२ Ins an an =
पोतकः ॥ रौरिरेभ्प्‌ । अश्वकः ॥ महनिषिरेम्प्‌ । परूषक; ॥ Seq यथा ।
चरूठिरेम्फ्‌ | कषद्रपालीवतः ॥ इत्यादि ॥

hte संबन्धस्य ॥१६७॥

संबन्धस्यारपत्वे अभिप्रेये WH ध्रयुञ्यते। संबन्धस्तु वद्वादिकस्य षा
भवतु जीवस्य वा भवत्विति ॥ कपर । कापीसखण्डः ॥ मातामारे
GAR । मातामददसंबन्धमात्रासिति ॥

॥ जंडक।ञतुदुश्च शाककाष्ठयोः ॥१६८॥

शाकानां काष्ठानां च सामान्येन पाल्लायामभिहितायां Pat जंद्‌ प्रत्ययः

ज्ञ प्रत्ययो वा ae प्रत्ययो बा भवति। चशब्दात्‌ Ate प्ररययश्च स्यात्‌ ॥

दाकरजेद्‌ | किचिच्छाकः ॥ काट्जद्‌ | किचित्का्म्‌ ॥ पाषजड्‌ । [्ाचत्पु-
प्राणि ॥ हाकक्राञ्च | RSH | GIRS ॥ WARIS | कारतुदु Laws |

जिनितलु | सिनितलु | एञ्यतुलु ॥

॥ सस्यादीनां TS ॥१६९॥

सस्यानां मात्रायां सापान्यन वाच्यायां सत्यां फट प्रत्ययो भवति ॥ दा

पीलु [सूर ३।८]। क्रिचिद्धान्यम्‌ ॥ AIRS | किचित्तण्डुखः ॥ करफटु। कि

चित्ककखायः॥ anna किचिन्पृह्धः | इत्याद TRS eet (oe ऽपि॥
चघ्फटु | किचिदङ्गारः ॥ बं्रिफट | किचि्कररापः ॥ स्य sang | किचि-

न्पृत्तिक्रा ॥ HSA बहत्वनिर्देशतस्तेषां कणा एव नणावन्त्‌ lag ait

४।१७२] तद्धितप्रक्छिया | ६३

साकलयम्‌। यथा ॥ दोंफालि । धाल्यक्णाः ॥ easels | AVEDA ॥
इत्यादि ॥

॥ सर्वेभ्यो ,ऽसस्येभ्यो स्वया हना वा
BEAT: ॥१७०॥

WaT: सस्यवनितभ्यः सर्वेभ्यः सामान्येन मात्रायां वाच्यायां
म्बया इना वा भवति । टक्ष्यतो व्यवहारानृषारतः । अनयोराशब्दः
सामान्यप्रत्ययजो ज्ञेयः ॥ अ॑द्रस्बया | अब्रहना ॥ दुदम्षया | TEAL ॥
वावम्बया । वावषना ॥ एवं सर्वेषाम्‌ ॥ दाकम्बया ! दाकहना । इति पङ्-
स्येव तेय; ॥ हाकतद्ा | इति पकापकयोरपि ॥ एवं । पोपम्बया । पोपहना ॥
काष्स्य तु न ॥ एवं । चञ्नम्बया | चज्ञ दना ॥ म्यच्यम्बया | म्यत्पहना ॥
असस्पेभ्यः PRL दाँम्बया। इति न भवति । fea) aanear । aa
TAAL । बतहना | इत्यस्मिनसर्वे साधवः । शेषा व्यवहारतो ज्ञेयाः ॥

c
॥ जङस्थानाथ एव्‌ AS UII
वल्‌ मत्ययः जलसंबन्धिस्थानस्याथे एव प्रयज्यते ॥ Saas | वितस्ता-
स्थानम्‌ ॥ गंगवल्‌ । गङ्गास्थानम्‌॥ RITA ANT [नदी] स्थानम्‌ ॥ प्वख-

Raat वापीस्यानमर्‌ ॥ क्रिल । कूपस्थानम्‌ ART चितास्था-
नम्‌ ॥ रिम्रशानवल्‌ | उशानस्थानम्‌ ॥

॥ अन्यत्रापि च बङिदानस्थाने ॥१७२॥
यत्र जख्देवायान्यस्मै भृदेवाय मूतादिभ्य अ बदिः प्रदीयते तत्रापि बल्चष्दः

AISA ATH सभास्थानप्‌ UTA वरार्थं यतर पाङ क्रियते ॥ कोद-

Pe

६४ कश्मीरश्ब्दाश्चतम्‌ | [४।१७३
FS) शिक पाकस्थानम्‌ ॥ UIs रमशानस्थानम्‌ ॥ ग्रयखल्‌। जर्घरदस्था-

नम्‌ ॥ इत्यादि ॥

1 =
॥ वार्‌ राव्द्स्य VAST वस्य यः ॥१७३॥
यत्रैव नरः स्नानं क्रिषते तत्रैव देवधिपितभ्यो वारिदानं वितीर्यते इति
करमीरसंप्रदायः | अतो नदयादेर्यत्र कुज्चित्स्थाने सानादि क्रियते तत्र वार्‌-
शब्दात्‌ बल्‌ प्रत्ययो भवति वकारस्य च यत्वम्‌ ॥ यारबल्‌ | सानस्थानम्‌ ॥
“Nw SN
॥ पक्षयुगङ eh ॥१.७६॥
दकशब्द निपाते ॥ eet पणयुगम्‌ ॥
— ~
॥ AIA हत्‌ ॥१७९५९॥
उयादिपणानां संख्यायापभिदितायां इत्‌ प्रलयः स्यात्‌ ॥ त्रिहथ्‌ | पणत्र-
qa Water) पणचतुष्कम्‌॥। पेच | waaay ॥ परंतु यथा प्वोक्त सूत्रेषु
"भ ४ 7 3 ~ s ~
शतसंख्यायां नवभ्यः शत्‌ इति व्यवहियते [He ११५ rata] पाता व
विज्ञेयम्‌ ॥ नव । पणनवकम्‌ । इयादि ॥ कितु बणिगनन; पणदश्कस्यापि
सदखवाची सासूकव्द; परिभाष्यते ॥

॥ शतावधि जनसंख्यायां जनुशब्देनेैव
संख्यास्मासः ॥१७६॥

जनसेख्यायां वाच्यायां स्यां जंबुशब्दादिव eat वा संख्याशब्दाः
संगन्तव्या; ॥ जनि पंत्राषर [मू २।६।४९] | gataaan ॥ शद्‌ ज॑नि।

चष्टिनिना; ॥ इयादि ॥

८4

४।१८१] तद्धित्रक्रिया | ६५

टकराब्देन MATT ॥१७७॥

जनानां शतघदसखादिसंख्यायां वाच्यायां टृकशब्देन संख्याशब्दा; एरव-
ade वा संधेयाः ॥ इथ लूक । रातं जना; ll Azz SH । जनानां द्विशती ॥
fey लर [| जनानां त्रिशती | ॥ इत्यादि ॥ दथ जनि | गतं जना; ॥ सास्‌
जनि। [सदं जनाः Ul] इति च कदाचिद्वववद्िपते तदर्पत्वाद्ध।णमेव बाध्यम्‌ ॥

॥ त चाथ ॥१७८॥
चशन्दरस्यार्थे त भवति tl GEA AAI सच त्वम्‌ ॥
~ = ba a ans
॥ AMAIA त WIGAN
स्पष्टम्‌ । बहुवचनेष्‌ तशब्दस्थाने (ATT एव प्रयुज्यते || Be ति चह ति ।
सोऽपि त्वपि ॥ प्निवि ति गुपन्‌ ति आय्‌। नरा परावधागता; ॥
नतु मदनिषि त गुषन्‌ त आय्‌ । इति भवति ॥

॥ fat पुनरपरार्थं ॥१८५०॥

पनः शन्दस्याथ त्रियज्ञब्द्‌; स्यात्‌ AWA Zl त्रिय SHIT | पनः
at ll faa वति । अपरमारगेण ॥

इवाथं जन्‌ ॥१८१॥

इवशन्दस्याच ऽत TTA भवति॥ तोत जन्‌ छह Gea ङक इवाधीते ॥
मालि जन छद्‌ रान्‌ । पितेव रक्ष्यते I

६६ कश्मीरशब्दाश्रतम्‌ | [२।१८२

॥ MEST Wz ॥१८२॥

स्पष्टम्‌ ॥ मालिसि az [वा दिह ]। पिदिसंनिभः॥ समासतु। are
दहु छस्‌ । सः पितृसेनिभस्तस्यास्ति ॥ स्वन दहु छ्‌ तापान्‌ । सवणे इव
दीप्यते | ganz ॥

॥ निधारणे च ॥१८३॥

स्पष्टम्‌ | as aE अनिञ्यन्‌ । Tala BAA ॥ नात्र को ऽपि ड-
सदृशो नरो अत्रगम्यते | किंतु । य एव दध भवत्तमेवानयरिलत्रधायम्‌ ॥

॥ अन्यप्राधान्ये सहायं AAT ॥१८५॥

इतरस्य प्राधान्ये सति तेनैव साकं सहार्थे अभिधेये Hea प्रत्ययो भवति |
वा सतिन्‌ शब्दो भवति [wo २।१।६०]|। सहाथतृतीयायां विकल्पकथनात्‌ ॥
म॑छिस dea आव्‌ । पित्रा सदागतः॥ अत्र पितेव प्रधानः GARE तत्सा
नेवागमनक्रारीं ॥

Ss
॥ स्वघ्राधान्ये सान्‌ ॥१८९५॥
आत्मनः क्रियाप्राथान्ये सतीतरस्य सहार्थे अभिपेये सान्‌ प्रत्ययः ॥ मा
fam सान्‌ आव्‌ । सतात आयातः ॥ अत्र एतन एव॒ मरधान्येनागमञ्त्‌ तातस्तु
गौणतया ततसाहित्येनोदिष्ट TAs स्वयग्रद्यप्‌ ॥

॥ स्वादिभ्यः पञ्चभ्यो युगपदथं MAT ॥१८६॥

द्विवाचकरात्‌ AAA रभ्य पञ्चभ्यः संख्याशब्द्न्या JWT Taq

Taal भव्रात | पै चशब्दाच्छ्कारलापः ॥ द्रशवय्‌ | द्वावेव ॥ च्यशव्य्‌ । जय

एव || FAVA । AAT एव ॥ ater | पश्वेव ॥ षश॒वय्‌ । NET ॥

७।१६१] areata | ६७

॥ नवय्‌ वार्पीचभ्यः Yc}

एभ्यो SANT पै।चशब्दवनितेभ्यो य॒गपदये विकल्पेन नवय वा प्रलयो
भेवति ॥ gaa । द्वावेव ॥ उ्यनवय्‌ । जय एव ॥ घ्वनवय्‌ | चत्वार एब ॥
पनवय्‌ | पठेव ॥ अर्प्य किप्‌ । Waa । पञ्चैव ॥

॥ सक्तादिभ्यो वस्‌ ॥१८८॥

सप्ादिसंख्यायाः साकस्यनार्थे गम्यमाने वय्‌ प्रत्ययो भवति Il BATT ॥
aaa ॥ Gam । अष्टावेव ॥ नवय्‌ । नवेव ॥ इत्यादि ॥ अत्रेदं ध्येयम्‌ ।
वयप्र्ययान्तेभ्यो द्वितीयायां षष्ठ्यां चनी प्रययो away स्यात्‌। कर्तृ-
ठतीयायां तु इ प्रलयः | बयशब्दापर्वे च विकल्पेन बकारागम इति च ॥

॥ आद्यखण्डवीप्सापू्वौः प्रथमे वा ॥१८९॥

भथम FATT इत्याद्या ATVI दग्‌ saa, इत्यादिकस्य बीप्सापू्वा
युगपदयथे वा कथ्यन्ते ॥ द्वशि दशवय्‌ | FIAT ॥ sata ज्यज्ञवय्‌ | घय एव ॥
स्व॑ शि स्वशवय्‌ | चत्वार एव ॥ वीनि पव्‌ । ate ॥

॥ चोरश्रुदेशो दशभ्यश्च ॥१९०॥

चोर्‌शब्दस्यात्रापि दशसंख्यापरतश्च च्व आदेशो भवति ॥ च्वशव्य्‌ ।
चत्वार एव्र ॥ च्वदाद्‌ । चतुर्दश ॥ Saal चर्रिश्तिः ॥ इत्यादि ॥

॥ कुनु THAT lesen
Fame FIAT निपाते | A एकः ॥

# 1
e

६ कश्मीरशब्दास्रतम्‌ | [४।१६२

॥ BAT TWIST ॥१९२ ॥

5 an

तत्र हशब्दः प्रायशो प्राणिज्यतिरिक्तवस्तन्येव प्रयुज्यते ॥ यथा। sasq-
de । ताटङ्गयुगखम्‌ ॥ दर्दर । कणिङायुगम्र ॥ व।छि्र्‌ । कण्डरयुगम्‌॥
gate | तणपादुकरायगप्‌ ॥ खावदर्‌ | काष्टपाटुकरायुगम्‌ ॥ इत्यादि ॥ ग्राम्य
Gata | TITEL | PITAL इति शब्दो ऽपि भाष्यते | नोरशब्दस्तु प्रायः
mina प्रयुज्यत चिद प्राणिविपये च । यथा दूरिशब्दस्तथा जूरिशब्द-
आवधायैः ॥ स्वक्तज॒रि | पृक्तायुगम्‌ ॥ दां दजूरि । दषयुणम्‌ BATT |
कपोतयुगम्‌ ॥ HRA | अश्वयुगम्‌ ॥ अखजोर । एकं युगम्‌ ॥ SRST
यगद्रयम्‌ ॥ त्यजो | य॒गत्रयम्‌ ॥ इत्यादि ॥ ware । एकं युगम्‌ ॥ Te
हरि | युद्रयम्‌ ॥ यदि | युगजयम्‌ ॥ इत्यादि सर्वे बुद्धिमता स्वयग्रहयम्‌ ॥
शयादिदश्ावधिसंख्यानामेकत्ेन faa ae ae षक dg Uf न॑यु dg शब्दाः
तेण निपातनादेव बिचारणीयाः॥ जिच । जयम्‌ ॥ च्राख । चतुष्कम्‌ aT ।
पश्चम्‌॥ पक । GTN संतु । सक्तम्‌ ॥ रे । अष्टकम्‌ AML नवकम्‌ ॥
हू । दशकम्‌ ॥ इल्यादि ॥

॥ किंचिदर्थं पटहान्‌ ॥१९३॥

विकञेष्यस्य वस्तुनः रिचि द्विेपणार्थे वाच्ये पदान्‌ शब्दः अग्रे TASTE II
dg पान । किचिन्महान alg पदान्‌ । रिचिरस्शूः ॥ वुषुण्‌ पहान्‌ ।
क्रिचिद्ष्णः। दद्यादि ॥ दिग्देशक्ालवाचिभ्वश्च शब्देभ्यो अ प्रयोज्यः ll FT
पान्‌ । रिचिद्रम्‌ ॥ न्प्र पदान्‌ । रिचित्समीपम्‌ ॥ ट्‌ पान्‌ । क्िचि-
egal पय्‌ पदान्‌ । सिचित्प्ात्‌ NK पदान्‌ । किचिच्विरेण ॥ का
पान्‌ । क्रिचितकदमीरदेशनः॥ वंगाल्क्‌ पदान्‌ । क्ििद्धंगा टदेषानः॥ उह
पदान्‌ । यहद पदान्‌ । ह्लादि नियम्‌ ॥

इति श्रक्ारदाकषित्रभाप्राव्याक्ररणे वदभीरशब्द्‌मृते
तद्धितप्राक्निया सगाप्ता ॥४॥

अध्य अव्ययप्रक्रिया USI

॥ क्रियासंबन्धिनो ऽव्यया नित्यम्‌ ॥१॥
ये अव्ययशन्दास्ते निलयं क्रियासंबन्धिनो भवन्ति ॥ यदे करख्‌ । यदि
कुर्याः ॥

॥ धातुभ्य अनव्यये WRN

[~क

Parashat अन्यधाखर्थं अमिषेये सति तस्माद्धातोः आन्‌ प्रययो
भवति स चाव्ययः ॥ व्यगन्‌ आव्‌ । स्यूटपागतः es यथा स्यात्तथा
आगत FAA? ॥

॥ वीप्सया वा aU
स्पष्टम्‌ Ul ज्यगन्‌ व्यगन्‌ MA AS स्थूरं गतः ॥
॥ स्वरान्तादान्‌ WL

स्वरान्ताद्धातोरव्यये वान्‌ TAI इष्यते ॥ सख्यवान्‌ ख्यवान्‌। खादम्‌
खादन्‌ ॥ श

#

१०० कश्मीरशब्दामरतम्‌ | [५।५
॥ खिद्धाभीक्षण्येन च ॥५॥

यस्येव विज्ेषणरूपस्य लिङ्गस्य क्रियासंवन्धः स्यात्तस्य शब्दस्य आभी-
क्ण्येन द्विरुक्तेन क्रियासंवन्धी अव्ययः स्यात्‌ चश्ब्दात्केवलेनापि ॥ Hac
चत्र । शीघ्रं शीघ्रम्‌ ll eg wg । मन्द्‌ मन्दम्‌ ॥ पक । स्ति खति Ul ata
74a छ पकान्‌ । गुरु गरु चरति ॥ केवलेनापि यथा li Hae ख्यवान्‌ BEI
चतुरपत्ति ॥ AT BUA BA रघु करोति ॥ गव॑ पकान्‌ GA! गुरु गच्छाति ॥

इति श्रीशार्दाक्षेत्रभापाव्याकरणे करमीरशन्दामृते
अव्ययप्रक्रिय। BALE |

अध स्वोप्रत्ययप्रकरणम्‌ ॥६॥

॥ चखियाम्‌ ॥१॥
SATE य वक्ष्यमाणाः प्रययास्ते दियामेवेलयधिक्रियते ॥
॥ मनुष्यजातेः सवे AUT ॥२॥

जातिद्रिविधा एका साम्प्रदायिक्रा अन्या श्िखपवश्षात्स्र्णङ्ाराया जाति-
लोके मोचयते | न चात्र पञ्चपक्ष्यादीनां जातिग्ं्ते मनुष्यशब्दस्य सूतवे निय-
मात्‌ | तयोदरयोरेव भलयोः Maes आभिषेये सति बाय्‌ प्रत्ययो भवति ॥ दर-
बाय्‌ । Beara! carts ॥ षटाय्‌ । आयं स्री ॥ स्वन्रषाय्‌ | स्वणकार-
खीं ॥ खारषाय्‌ । डोदकारल्ली | श्तयादि ॥ मनुष्यजातेः किम्‌ ॥ कोतरषाय्‌।
कोतरनान्नी जातिस्तर्संबन्धिनीं Stl न तु कपोतद्ी तत्र। HAS इति भषति ॥

॥ AAU कटय्‌ ॥२॥

मनुष्यजातिवाचक्राच्छन्दादनाद्रेण ब्ीशब्दे ay कख्य्‌ प्रलयो
भवति ॥ बटकय्‌ । व्रा्मणच्ची ॥ छानकदय्‌ | waa ॥ अत्र यद्यपि कटय-
शब्दो HAA वर्ते परंतु समासेनानादरार्थो ऽवगम्यते ॥
.

.

१०२ HLA SIA | [ale
॥ सवेषामुकारान्तानामूकारादेराः gt

स्वेषां विक्ेष्यशब्दानां विशेषणचन्दानां चोकारान्तानां च्लीलिङ्गविषये उ
मादे भवति ॥ पटु । प्‌ । पट्टिका ॥ स्व॑टु । FAL स्थूला॥ भ॑र । भर्‌ ।
कठिना ll सुर्‌ । गुरू । अश्वा ॥ दु । gal रजकी ॥ बोर्‌। वो ब्रू [Ao ८|।

न्तुबाया ॥ गगुड्‌ । ATS [Ae <] । मूषका ॥ पक्षे मनुष्यजातेः | gaat
बाव्रिबाय्‌ ॥

` ॥ वा ्ुटुशषब्दात्‌ NSM
era) चटु । ट्‌ AT ॥ पर । Beal इति पनुष्यनतित्व ॥
॥ खरश्च ॥६॥

खर्‌शब्दात््ीलिङ्गविषये Fata उरमात्रागमो भवति ॥ ख॑रू। खरी ॥
qa | खरि ॥

॥ Salat जः Wo

उकारविविष्ठानां ककारान्तानां छकारस्य जकारादेशो भवति ॥ बो ।
alg [ ऊभिका] कुण्डलिका ॥ इलो ऽन्लात्‌ कि आगम इष्यते ॥ इदु ।
zieta | कुण्डलिक्रा ॥

~~, ~ ~ त yy
॥ यक्षरादानाप्रुखष उलखाश्च Wen
उयक्षरादिकानां शब्दानां उल प्र्ययसंबन्धिन उपधाया SHEA रोपो
भवति ॥ गाद । गादनु 1 दक्षा We Seg | फुट । पोटलिक्रा ll AS |

rea | चक्रिका ॥ पत] TTY उड्पिङा ॥ ग्ग | I, [) रक्ताः] ॥
Aas । च्यतन्‌ । व्यमिचारिणी ॥ वाल । वातुः चण्डादीं ॥ ट्ट |

०९

ala] खीप्रययप्रकरणम्‌ | १०३

zag काषटपातरिक्रा ॥ व्यक्षरादिकानां किम्‌ ॥ गरू । शश्वा ॥ Tel Te!
[गोपालिका ॥] wet [खलतिः ॥] ae [ रोग विशेपः | ॥ ee किम्‌।
चरोल। TU मो । alg aw TH

॥ कवर्गान्तानां चवर्भः USN

उकारविशिष्टानां केवलानां च कवर्गान्तानां Gegat द्वीलिङ्गविषये
चगादेशो भवति Wage । षत्‌ । वतका ॥ eT द॑ । ष्का ॥ व्यु ।
जू ॥ सूत्रादिगुरिका ॥

॥ न खंखुच्वकोः ॥१०॥
RIS ॥ खख । रवृ [I अवदीटा] ॥ AS | AHL अम्ला ॥
॥ तवगौन्तानामघ्रसिद्धः ॥११॥
स्पष्टम्‌॥ म॑तु। AS उन्पत्ता ॥ इथ । RAL भारिका ॥ व्वरुदु | व्रज्‌ ।

WE ॥ वन्‌ । वसन्‌ । वन्या ॥ गान्‌। ALI वेश्या ॥ छान्‌। wh
तक्षी ॥ चु । FAL जनी ॥ एवं सर्वत्र ॥
®.

॥ कंगो SEM राकारश्च ॥१२॥

क्‌ ृषदङ्गारधानिका | तस्पादरपायें र्‌ प्रययो भवति आकार भवति ॥
Fi | दसन्तिका ॥

॥ चासः BGA सस्य च खः ॥१३॥

सीस. AAMAS SF TAT AAA च खकारो
भवति ॥ श्र । कृततपकरासः ॥ “ = «

१०७ कश्मीरशब्दामरतम्‌ | [९१४
॥ जकस्तुखायाम्‌ Ulett

कलाया अर्थे THIET र्‌ प्रत्ययो भवति ॥ तरख । द्रोणः ॥ अङ्र्‌ ।
तुडा ॥

॥ स्वेडुाब्दस्यान्त्यस्वरखोपः Neh

Fag देहत्‌ । तस्मादरपस्यार्थे र्‌ प्रत्ययो भवति । अन्त्यस्वरस्य च
Bri भनति ॥ Fay । म्वंदर । अस्पकराष्टम्‌ ॥

॥ फुतुशब्दस्य च ॥१६॥

र्‌रत्ययान्लस्वरोपौ भवतः ॥ फु । एत्र । कटोचिका ॥
॥ ख्टोश्च ॥१

Bz एच्छस्तस्पादसपस्पाय रभरययान्लस्वरररो पौ भवतः ॥ By द्र ।
पुच्छिङगा ॥ acaresa ऽपि व्पवह्वियते | कूटि ल्ट्‌र्‌ | GARB

॥ मक्रशब्दाचप्रत्ययः ॥१८॥

मख परशस्तस्मादस्पारये च प्रययो भवति ॥ AR । परश्वभिका ॥
अल्पार्थे छृत्तिमार्ये च सरीटिश्ग देशके ऽपि च ।
area स्वविशेषे थं च्ीलिङ्गपमलयाः खदु ॥
अर्प यथा। कठुर । कपाः HIS । कपालिका ll BPA यथा ।
च्राखर्‌। कृ्िमकासः ॥ वस्तुनः assed निजीवस्य वा सीलिद्गेनोदेशे कव्य
ala खीपरल्ययो भवति Ul FATE |, STATA? ॥ स्वगर्‌ । छागपोता ॥ चन्र, |
वत्सः ॥ व रर । बरसा ॥ न चान्न बर्सस्य दी बरसा इद्यत्रगस्यते कितु az:

.

“{

९ NALEWE

६।२२] खीप्रल्ययप्रकरणम्‌ | १०५

शब्दस्य पृलिद्गस्य खीलिङ्गेन निर्देशः ॥ सादये वधा ॥ छथ । क, Tae!
पीडा ॥ तनर्‌ । कोपपीडा ॥ ATT ऽं यथा ॥ नैर्‌ । TATA ॥ aw ।
भजः ll अत नरूगब्दस्य स्वयं स्रीरिङ्गत्वानारपतवा चयग्रहः वितु वसख्रभुजस्या-
धाराम ऽतर सीलिङ्ग दशः | यद्रा परस्परं वरिनिमयोपज्ञमाचत्राचः शब्दः पलिङ्ग
wala तत्र तत्धवन्थिनो ऽन्यशब्दस्य खीलिङ्गेन। देशः क्रियत | यत्र तु ख्ीलिङ्ग-
स्तत्र पृटिङ्गोदेशः ॥ न॑र्‌ । नर्‌ ॥ Gel El खलतिः ॥

॥ हृस्तुरब्दान्नियमिज्ञ्‌ ॥१९॥

उकारान्तत्वात्‌ उपमात्रादेशनिदस्यथं MAMA प्रत्ययो भवति ॥ दस्तिञ्ञ।
हस्तिन ॥

॥ कावनागवृर्‌भ्यश्च ॥२०॥

भ्यः शब्देभ्या निलयमिन्न्‌ भवति ॥ al) काङ्ी latter
तागा Waza gar ॥

॥ अन्यतो ऽपि पशुजातेः ॥२१॥
स्पष्टम्‌ ॥ RL री ॥
॥ व्यदुगुट्भ्यां निन्दायं ॥२२॥

स्प्ठप II व्यविन्‌ } स्था ॥ Biche । स्थला ॥ नि

स्थरा ॥ a 4),

raat | व्यद

Rok कश्मीरशब्दास्तम्‌ । [६।२३
॥ वृटशराव्दात्खियाम्‌ ॥२३॥

स्ीलिङ्गविपये इञ्न्‌ भवति न निन्दार्थे ॥ व्वटिजञ्‌ | [उदिन्‌] व्वटजातिः
घ्नी ॥ पक्े । उ्वराय्‌ ॥

॥ वुगियुशब्दायरोपश्च ॥२७॥

घुगिय्‌ स्वामी तस्मादिज प्रययो भवति । AREA च BAT भवति ॥
amg | स्वामिनी ॥

॥ ज॒रास्पादनिदाचे ॥२५॥
जटशब्दास्पादस््रेदाथं इलन्‌ भवति ॥ जिन्न | पादस्वदः ॥
॥ गरा्रुहसंस्कारे ॥२६॥

श्रदृसंस्कारे ऽभिप्ेये गरशग्दात्द्धियामिज्न्‌ भवति ॥ गरन । Picci
रिणी ॥ अन्यत्र । गवीज्यन्न्‌ । एृदिणी ॥

॥ द॑वुशव्दादायुधे ॥२७॥
eT ZA! BIE रजक्रायुधः ॥ अन्यत्र । gaat दिष्‌ |
carat ॥
॥ मनुष्यजातेरज् ॥२८॥

acral तिवाचकाच्छब्दादन्न परययौ भवति ॥ वदन्‌ । ब्राह्मणी ॥ पुस
लालस । स्टेच्छानी ॥ कगरा । शाकविकरेी ॥ वायन । बिल्ली ॥

६।३१] खीप्रययप्रकरणम्‌ | १०७

॥ वोलुप्रल्ययान्ताश्नितयम्‌ ॥२९॥

स्पष्टम्‌ ॥ गवीज्यज्ञ्‌। गेर्दिनी ॥ न तु गरबोलुशब्दस्य उकारान्तत्वात्‌
BAST: स्याननितयग्रहणात्‌ ॥ परत्ययान्ताककिम्‌ । ATS । च।्‌.॥

॥ प्रत्ययादेर्यो रान्तेभ्यः ॥२०॥

रकारान्तेभ्यः शब्देभ्यः भरतल्यादिव्णस्य यकारो भवति ॥ सायन ।
अतियिद्धी ॥ प्व । शदागता ll Waal THe ॥ स्वनयन्‌ । स्वर्भ-
कारखी ॥ दाद्‌ सन्‌ । TRA ॥ कादर्यञ्न्‌ | आपूपिक ॥ सद्य । ए्-
शवर्‌ः || ARIA । मदहाराजल्ली | वधूः ॥ राञ्यरयन््‌ । द्वी । राजी ॥

॥ पण्डितगुजरयोरां ॥३१॥

आभ्यां शब्दाभ्यां प्रययादिवणैस्य अप्रसिद्ध आकारो भवति ॥ deal
श्‌ । प्ण्डितस्री gate । जावालच्ली ॥

इति श्रीग्ारदाक्षे्भापाग्याकरणे वपी रशब्दा मूत
ख प्रययप्रक्रिया समाप्ता ॥९॥

अरधाख्यातप्रक्रियायाम्‌ ॥७॥
धातु पाठः ॥१॥

धातवो ऽन्योन्यसरांकयाच्कथ्यन्ते दो पसक्षया |
ते daa शोध्यन्ते सांकर्याच व्िक्ीर्णनात्‌ ॥ १ ॥
तथा गिरं प्रणम्यादौ शारदाक्षत्रधातवः।
संकीर्णाश्च fain ग्रथ्यन्ते यनतो मया ॥ २॥

तन्न येषां धातुनामतीतकराटे केवलं RATA: FAS भावप्रयोगा एव
संपद्यन्त तेषां संकेतो यथा (aw) ( अभा )। शेषा धाता ऽतीतक्राे ऽपि

करीपोगिगनो भवन्ति ॥

स्ट

॥ धातुपाठः ॥
धातुः | अर्थः।
॥ अकारायाः ॥
अच प्रवेशो
अछ्‌ दोषैल्ये
अड नेषेल्ये ऽभियोगे च
अद्र आद्रीभवने
अक | Hawa आद्रीकरणे
अक | अन,आनडइति आनयने
अक्‌ | Braz समापने
अक | saa च
अन्द्‌ अवसाने
अ कं | अवस, अवसाव च, | वेष्टने
अक | Ha मेघाविभोवे
अक | Baa च
अक | अज अजने

=-= See ~

११० कश्मीरशब्दास्रतम्‌ | [ oe

धातुः | अर्थः |

अक | अपाव पातने

AS CCIE ICI
अक | AB चेष्टादाने कम्पने च
अक | Hara च
अक | अस हसने
अक | AES मानन

॥ आकारादयाः ॥

अक | आन परिचयने
अक | AA तत्परतायाम्‌
अक | Er कोपाद्विचारणे
अक | Ast मिश्रणे पिण्डीकरणे चं
अक | eta q
अक | आपर हस्तेन WAIT
अक | आपराव च्च

आमन वेवर्ण्ये
अक | आयव सम्यग्रजूकरणे
अक | आरद आराधने
अक | आरव ` परुषीकरणे

७।१ ] धातुपाठः | ९११

> =

धातुः | अथः)
अक | Mer ऊध्वेश्रामणे नोपरि
ada च
अक्‌ | आवर व्यापने आवरणे च
अ क | आवराव च
आवस विदारणे
आस सत्तायाम्‌
॥ इकारायाः ॥
अक | इच्‌ | इच्छायाम्‌
॥ ईकारावयाः ॥
| इर | Sepa
॥ HRT: ॥
अक कड निष्कासने
| त्‌ यन्तचेष्टने
अक कतर aaa
अ क| BST पक्षिभजने

अभा Bae निरदरैव्यीभवने
व ~~ व्यापत्‌

कश्मीरशब्दास्रतम्‌ | ७१

अक

अमा
अक

धातुः |

FAUT
कपट
कपटाव
कमव
कमनाव
कर

कर
क्रा
कस
FEL
FAL
aS
ale
काठ
कान
कम्प

Baa

च
ada

च
करणे
मूकीभवे
कण्डूयने
तेखदिपचने
पारुष्ये
Pagers
काङ्क्षायाम्‌
अघ्रत्यक्षहरणे
ककंरीभावे
काणीभवने पराभवे च
कम्पने
आदरस्य
निःसारीभावे
कथने

------

७१1 धातुपाठः | ११३
HIT श्यामीभवने
अक | कास मुण्डनापनयनयोः
FAA Baa
कुठ टत्तिसंकोचे
कुप कोपे
[क्व कुञ्जीभवने
कुमर कोमखीभवने
अक | कुट निष्कर्षं
अक | Fe निष्कषेमृररिधेरी-
करणयोः
कर FA
Re, HE कायं
अकं | कृप कतेने
zea Boia
अकं | ककव TAA
कौट खोहिय
कूच आद्रींभवने
अ क | aya आद्धीकरणे
अक | ta विक्रीणने

११४ कश्मीरशब्दाश्चतम्‌ | [ wie
ra =

धातुः |

अक | क्राव करणे
HS काकंश्ये
अभा केश ATTA
॥
अक | खट गोपने
अक | deez विभाजने
अ क | खण्ड्राव च
अक | खन अवद्‌।रणे
अभा aq उ्यभिचारे
अभा खम उद्छसनिःश्वासे
= अभ्रीतो
खेर विस्तारे
अक | [aca व्ययीकरणे |
खस ARE
aa] खह चित्रीकरणे
अक्‌ | खार आरोहणे
अक खि खादने
अमभा| fara दम्मगतौ

ole J

धातुपाठः

॥ १११५

aa निःसारतायाम्‌
अ क | खुखराव वस्तुनो जलछावगाहने
अक | खुत अधः खनने
अक | खृन्ज्‌ तनुरुहकषणे
aa भये
खोर ` भये
खोर उद़ाटने
अक | खस तनुरुहकषणे
॥ THAT ॥
Te गतो युक्तीभवने च
अक | गण्ड ग्रन्थे
[गन घनीभवने]
अक | WA संख्याने
अक | aaa न्व
अकं | गर घटने
गम घर्षीभवने
1S नाश
गोग परैश्चाञ्चल्ये

११६ कश्मीरशब्दा्टतम्‌ | [ ७१
= अ धातुः | अर्धैः ।
TAS च
अकं | गार प्रसादे [अन्वेषणे च]
अक | WS नाशने
अक | गिन्द्‌ क्रीडायां
ग्यमट कृशीभवने
अके गिखव | अपहरणे STAG च
अ क | ग्यव गीतो
गीर श्रमणे
अभा गुज॒राव उपेक्षायाम्‌
अभा WE उपारम्भे
अक्‌ | गुप गोपने
ग्व गोरवे
गुमन gay [Taras]
गुरट गोरे [azarae]
अक | गुख्व मुखलाडने
| ग्वह्‌ दीक्ष
अकृ | गेर आवरण
गेख वियोगे [उपहासे च|
अक | गोर विरपि

७ J धातुपाठः | ११७

धातुः | Hat |
गोवर निद्राहतव्वे
यक चाञ्चल्यपाकातिशय-
योः
अभा AT गजेन
अक्भा| HRT हणे ठष्टिबन्धे च
अकभा| Daa च Ah
यच्‌ पात्रसथथजरादि वेष्टा-
याम्‌
अक | We TIT
चकारायाः।
अक | चताव स्तुतो
चमक दीप्तो
अक | चार्‌ बराद्न्धनें
A क| चाव पायते
अक्र चि पाने
अक चीर निष्पीडने
११ मूल्यनिश्चयीकरणे
et ae दीनतायाम्‌

षत कश्मीरशब्दाग्रतम्‌ | [ ७१
धातुः | wit |
चोखर संकोचने
SARA: |
As छक cota
अक | BR अवकीर्णेन
अक | छक्राव च
अ क| छचूराव श्वेतीकरणे
| छत aay

छन पाते
अक ख Teas: AT
AA छर पुरीषोत्सगे
अक छर क्षार्ने
अक छान उत्पवने शातने च
अक छट क्रोधाद्वह्याविष्करणे
अक छाव उपभोगे क्षेपणे च
अभा चिक सेचने Wed च
अक छिन्द्र मोहने

चिवि मदे
अक fear मादने

७१] धातुपाटः | भ
म
धातुः | | अर्थः | bs
BIS agra
Ae) Zt SAC OIE
अ क| BALA a
ga अपचय
अक चपर व्ययीकरणे
aa) BWA च
अ क| Ba कणमदेने
अक | Be अधिक्षेपे
अक छोर त्यागे
NW जकरायाः ॥
अमा जख सेवायाम्‌
AH) जर EFA
अभा| जुर उपसेवायाम्‌
॥ अपरसिद्धचकारादयाः ॥
अक | चट छेदने
चम अल्वीभवने संगते च

१२० कश्मीरशृब्दा्रतम्‌ | [ ७१
धातुः | अर्थः |
FAS | waa
चूर । उपचये
Fz अन्तःकोपे [att ar]
Hae च्च चारक्रियायाम्‌
चर चख्ने
अमभा| चस अतिहासे
अक | चन प्रवेशने
अक चाप अदने
अक | चार चयने
अक | WS सहने
अभा| च्यखल SETA
अभा| AG ad
Aa) च्य॑त्र उपेक्षयेव प्रेक्षणे
अक| च्य वलास्म्रवेशाने [AST
स्रवेशोनान्यस्य पी-
डने]
अक चीन्नर सत
अक | TAA

चक्‌

कोधे ऽम्टीभवने च

oe J धातुपाठः | १२९१

धातुः | अधेः |
अकि] चकर कोपने
अकम] SETA च
अकं | Fara चतुगणीकरणे
a4 ठत्तिसंकोचे
अक | Fa वेधने
अक | aa अल्पीकरणे संगती-
करणे च
अक[भा]| Tat FUE
at at) ्चट- wage [अपान-
शब्दे]
अक | च॑र- योन्याघाते
अक | Fe Fea
अक[भा] चेन चेतने
अक | चूह qa
॥ अप्रसिद्धङ्कारायाः ॥
अकं | Be TAT
BR रिक्तीभवने

अ [क] 3s छर

१२२ कश्मीरश्दाश्चतम्‌ | [ wig

utd? | ait |
st | ais अन्वेषणे
अक Bis च
अकं | छण्ड =
ef
Se ठध्वीभवने
छयट अशुद्धी भवने
अकं | FAR अशुद्धीकरणे
अक | Za च
gaa छेदे
gaa aA
aa | खवर सामने
अक FARA च.
a निःसारीभवने
|B ्वस्वीभवने
अक ge | BEATER ` ;
अक | Bat ee we
अक दछन | पातने

॥ अभ्रसिद्धजकारावययाः ॥

॥
ॐ

1) rh
“a

तब |

RRB

७१ J धातुपाठः |
धातुः | अर्थः |

अक | AT | जपने
अक | a | सहने

जृख ! ~ | जल्वत्स्वादावगमे
अभा जाग भतिजागरे
अक जान | अवबोधने
अक | AS alg

जि जनने

जिङ्धर | विकखीभवने
अक | Tae दीधेकरणे
अक | Tiga च

जुङ्गर वेकस्य

Fat AAA

जुव | जीवने
अक | Faz सजीवीकरणे
अकं qaqa च
अभ्रा Fa कासे

जेठ आयतीभवने
अक | जेन जये

जोत दीतौ

१२४ कश्मीरशब्दाख्रतम्‌ | [ ७।९

| धातुः | mas |
अक | जोवर | उत्पादने
अ क | जोवूराव च
अ क| ar सहने
अक | AS तक्षणे
॥ SRR ॥

अक | टक राब्दवदन्तेश्छेदने
अभा टप परोक्षपरिभाषणे

ट्छ परिवतें
अमा str घोरवाशिते
अभा| टार उपेक्षागमने

aS तिक्तीभवने
अक | व्वप ^, | ae

ata aq
अक | टुक आखुवच्छेदने
अक | दरुकव gerard ह

zz ट्तिसंकोचे
अक| Za संकोचने

शठ. # प्रसादे

SS SS

ort J धातुपाठः | RRM
| धाः | | Hat |
[st ar] | ah धावने
अक za अन्तनयने
अक ट्सन च
॥ ठकाराद्याः॥
am | Ota
अ क | Sa शान्य
ठहर संस्थने
अकं | ठाक उत्नने [निरोधने]
अक | sla उत्वनने
ठीक स्थितो
अ क| टुक उत्खनने
॥ उकाराय
अक| उक शाब्द वत्पाने
अ क| saq द्ण्डवदाधारीकरणे
अ क| ar आधारीकरणे
अ क| डख्राव च
डर भये.

~ ___ब~बब]~~-~-~__

१२६ कश्मीरशब्दाश्तम्‌ | [ we
[aa wd |
डर saga
अकम] Sz faze
WF! डाक qitada
SIs दोथिल्ये
डक देहानाजवे 6.0
ga मजने
अक | sala गोख्वद्भमणे
अक | इव च
अ क| इव संमाजने
ga देहानाजेवे
अक| ष रक्षणे
As अपरिचयने
SS, इत्यपरे
॥ तकारादययाः ॥
तग तञ्ज्ञतायाम्‌
ag संकोचे
अक AA तापने
अ क| त॑चूराव | च

ole J धातुपाठः | १३१
aa? | | at |
अक दस घातने
अक | दार ध्याने
अ क| aya व
अक दार धारणोदारयोः
अक | दावं दापने
अक {दि दाने
अ क| sna अवखण्डने
अकं | ayaa दिगुणीकरणे
Ber जीणींभवने
अक | हद्राव जीणींकरणे
अक | sae मृनिक्षेपे
अक | gaa च
| यः दोहने ..
aq च्यवने
|| 2. एथक्एथक्तरणे
जअ कं | दृन्छूराव च
x द्रीभवनें
अक | दोन पिचुवद्धिवरणे
दोर गतिचातुर्ये

१३२ कश्मीरशब्दाश्रतम्‌ | [ wit
[| धातुः | | wit |
अ | वख।दिरजोपहरणे
अ | दनव च
अभा| द्य वेमनस्ये
अना दुक क्रीडायाम्‌
द्रुग मुल्यातिशये
HS) TTA FATA
BB काकंश्ये
अक | दुषाव दोषदाने
॥ नकारादययाः ॥
अमभा| नच ada
अक | AAC AMT
Hs) Aaa च
नट कम्पे
अ क| Aaa कम्पने
नन नभ्रीभवने
अभा| AT उत्कोचदाने [See
` चग्रहणे]
नम नस्रीभवने

७।१ J धातुपाठः | १३३

iS

धातुः | was |
नव अतिश्ायीभवने aa
तायां च
नश अदाने
अ क्‌ | नहाव ` क्रियाघाते
a3 निष्फरीभवने
नैप 7 दीप्तो
अक | नाव शोधने
अक | नाशुर नाने
अक | Alaa च
अक नि हरणे
निक अल्पीभवनें
अक | निर्‌ खण्डदः करणे
अ क | निक्राव च
अ क| Pas निगरणे
अक न्यत पशुरोमञ्नन्तने
अ क| न्यवाज्‌ निवेदने
नीर हरितीभवने
अक | न्व॑मूर नस्रीकरणे
अ क| न्व॑मूराव च .

PLANITIA | [ wig

१३४
| धातुः | अर्थः |
अक | at अतिश्यीकरणे
अ क| Aaa च
अ क| नेखव ख्यातीकरणे
नेर निगमने
अक | नोम्र संक्षपीकरणे
अ क| नोमराव च
अक | न्याव हारणे
॥ पकारादययाः॥
| पक गतो
पचं ऋणविश्वासे
3 पताव पश्चात्तापे
अक्‌ | पान उपलक्षण
पज्‌ युक्तीभवने सत्याविः
भावि च्‌.
अ क| पज्र अविष्ठ aaa
अ क| प्राच च
अक Taz सत्याविष्करणे
अ क | WUT (न

we 1

१३५

धातुः |

अभा

qe
qela
पठ

पट्र

पट्राव
पद्‌
पप
पय
पर
पखोव
पनेन
पजेनाव
पर
पर्ज
पर्ट
पश्च
पष्प
पाकन

सिद्याम्‌

संस्कारे मीनादिशो-
धने च

संस्करणे साधने च

कुत्सिते शब्दे

परिणामे

धाल्वादिपाके

पठने

परीक्षायाम्‌

उपलक्षणे

च

ग॒प्तदाने

उपसेवायाम्‌

द्रवीभवने

विषादे

क्षरणे

विस्फोटादिपाके

क =-= ~=.

१३६ कश्मीरशब्दाश्चतम्‌ | [ ७६

धातुः |

अर्थः |

अ क| पार
अ क| पाव
अभा| पांसूर
अक | पौसूराबर
पि
अभा| पिट
अ क| Maa
अक | प्यतर
प्यद्‌
as
अ क| पिख्न
[अ क| fea
अभा प्यव
(FAIS .

__ ^ eee

पचने

निःसारणे

सद्भावे

केशवेणीकरणे पण-
स्थापने च

रक्षणे

पातने

धिक्ररणे

चच ay

पतने

परिदेवने

दीनीकरणें

पारने

ठत्तज्ञतायाम्‌

sat

प्रापणे

च] |

पाका्थमग्न्यारम्मे

पेराङभवने

७९1 धातुपाठः | १३७

| धातुः | mat | A ee
ta पाकेन बहिनिःसरणे
अक| पिह संचूणेने
पीट खेदात्समीक्षणे
wat] Wax सशिक्षं भरतिक्षेपणे
अभा| dae च
a क| daa प्रसावने
पीर मेदुरतायाम्‌
अ क| TA पुष्पादिखण्डशः
करणे
पुन शपसाफस्ये
अभा| FF क्षुते
पुख नैवैस्ये
अक | TA AIT
अ क| पुदश्राव च
| पूजायाम्‌
अ क| TR स्थुखीकरणे
अ के | पट्राव च
= | पूरणे
पेड fata

ee (मि

~~~ ~~

१३८ कश्मीरशब्दाश्तम्‌ | [७१
धातुः | अर्थैः |
अ कर| पैर ASEM
पोठ स्थीभवने
पोर पर्याप्त्यनाद्रैतयोः
AAT) पोरव, बाधने '
पोष पयौप्ततायाम्‌
wae प्रकटने
अक प्रजन SISA:
अ कः| AWA च
[sas भ्रज्वरुने |
प्रन Aaa
प्रय प्रीणने
प्रस प्रसवे
AB) Me खनने
घ्राण पुराणीभवने
Az समीक्षणे
अक्‌ प्राव घ्रात
अक fs एच्छायास्‌
अक fn उपारुम्भे
अ क| ra - प्रेरणे

७।१] धातुपाठः | १३६
धातु; | अथः
॥ BRT: Ul
Wa) फक सक्तदिभक्षणे [दा-
रिद्रयाविष्कारे च]
फट का भेदाङ्करोद्धदयो-
: जरुनिमलनादिषु
च
a AeA AAA
फर स्तेये
अकं THA अर्थोपसज॑ने
फट वख जीर्णने साफस्य-
विभागयोश्च
Ga वद्धी भवने
अ क| TAL वद्धीकरणे
Get पारुष्ये
अभा Tier शिशुमा्जाररोदने
अ क| फान निःशेषीकरणे
, | Sims करियायोग्यीभवने
अक ear काष्ठमेदने
अ क| Faz बद्धीकरणे `

१४० करशमीरशब्दाश्तम्‌ | [ ७१

| धातुः |
अ क | HAUT
fea
अ क| 77a
अक | फिर

अक | फिरव
अक | पयश्च
अक | फुक
अक | HR
फुट
अक Ger
फुटूराव

फु
ga [Fa]

अर्थः ।

विस्मरणे
अघ्रतयक्षहरणे

पुस्तककथाभाण्डानां
परिवतने.

BAT

ओष्ठादिरेहने

अद्धारप्रदीपने

कोपारूपि

ay

भज्ञने

च

विकसने

अन्तःकोपे [खी भा]

च

आघ्राणे

अ्रमणविखीभवनप-
श्चात्तापवेरोम्येषु

आओष्ठादिर्हने

` : ` धातुपाठः । १४९

७१]
| धातुः | aa |
फोर स्फुरणे “=> =“
अक | पयार रसनिष्कासने
अभा | फक उच्छराक्तनिःश्वासयोः
॥ Fa:
अक [भा] बकर भषणे
अक | बगार FATT
बच अनाहततायाम्‌
अक | ब॑चूराव भयादिरक्षणे
अक | aa सेवायां सेहने च
बड गतिरद्योः
अक | वडाव गतिश्मनयोः
अक | FET | वधेने
अक | वंड्राव च
अक | वं॑द्राव पृपाद्घारपाके
aa भवने
अक | Fae विभाजने
अ क | awa च
अकमा]| ax प्रण वियोगदैन्ये च

नि

१४२ करश्मीरशब्दाश्तम्‌ | [ ७१

| aa} | अथः |
अक | ब॑रकाव पातने
AS आरोग्ये प्राणने च
अक | व॑ल्र आरोग्यीकरणे
अ क्‌ | ब॑र्राव नच
बस निवासे
बसन पीतीभवने
बहर IATA
बाखन वुद्धिभेशे
अ क| वागुर विभाजने `
अ क| वाग्राव च
अक | बजुर च
अ क| वाँजुराव च
बाद [ata] प्रवटीभवने
बौँवर ` त्वरायाम्‌
अ क| ata अभिध्रायाविष्करणे
देवापेणे च
बावज्‌ रोचने
अक| aT उच्चारणे

बाह ` ` भासने

wie 1 धातुपाठः । १४३

प ता धातुः | aa |
विगर विकारे
अ क| व्य॑ञूर विव्रणे भिन्नीकरणे
| च
अ क| व्य॑जूराव च
ग्यन्न भिन्नीभवने
faa पयैषिततवे
व्यह्‌ उपवेशने
अक| वु देशक्रियायाम्‌
अक| वुन्‌ भजने
qs निमजनने
qe स्थविरीभवने
qa उत्पत्तौ
अक| aT भोगे
अभा| as Para
अ क| बोज्‌ निशामने
अ क| as पक्षिश्ब्दे
अत नकत दं्र(घातकोपयोः
व्रज्‌ दीप्तौ
त्रम श्रान्तो

~ ~ = eee

१४४ कश्मीरशच्दाश्टतम्‌ | [ ७१
धातुः | अयेः।
अ क| aay वुद्धिहरणे
अ क| FAUT च
अक| AR देष्राघातकोपयोः
अक | वरि परिदेवने
Er) | Farrar
॥ मकारादयाः U
अक | AF याचने
अ क| daa उन्मादन
अकं | AB समीकरण सान्तने
च
अ क| मण्ड वखमर्द॑नाङंकरणयोः
मत उन्मादे ^
अक| मथ मदेने
अ क| मनव कोपापनयने
अक | HT विकलीकरणे
अ कं | मन्ज्‌राव च
अक| मन्द्‌ मन्थने
मन्दछ

मन्दाक्ष

. धातुपाठः | १४१

aa |

निश्चेतन्ये
मरणस्ष॑धापनयोः
अन्तःकोपे
विस्फोटादिमर्दने
मदने

विरुतो

विस्मारणे

च

कणरः करणे
तत्परतायां शोधने च
धातुनिभैकीकरणे
स्वीकारकारणे
मिश्रीकरणे
स्वीकरणे

मारणे
संयोजने
च
मुक्तो
Hay

PUAN STAT | [ wie

धातुः |

was |

मुचर
मुच॒राव
मुख

| Fae

म्वट्र
rata
म्वण्ड
FAIL
म्व॑ण्ड्राव
म्वद्र

उद्ाटने

च
AAS
स्थुटीभवने
स्थुरीकरणे
च

BSAA
कुण्टठीकरणे
च
मधुरीभवने
मधरीकरणे
धान्यखण्डने
मूल्यनिश्चयीकरणे
मोषणे
असम्यगभक्षणे
उदाटने

च

मोहने
समीक्षणे

wit J धातुपाठः | १४७
धातुः | | अर्थः ।
अमा| Aaa च
अक मूत्र मन्त्रायत्ती [करणे]
भवने
अक | त्राव मन्वायत्तीकरणे
अक| मुर खचो निष्कर्षे भक्षणे
च
मेठ मधुरीभवने
अक | मेन मापने
मेर संगमे
मोर ठाने
अक | मोरव पीडासहने
॥ यकारादययाः ॥
अ क| य॑त्र शाक्तो
अ क| aqua च
याप व्याप्तो
अक | यार संख्याने
यि आगमने
अक | येर तन्तुसंताने

~~~

१९द

कश्मीरशब्दाशतम्‌ | [अ

_ [1 7 ।

A. ait

॥ रकारायाः ॥
अक| र्ग रञ्जने
जक | WW रक्षायाम्‌
अक | ae सम्यक्संस्करणे
अ क | tara च
अक | रट ग्रहणे
अजक | रन पाके `.
रन्ज प्रीतो रागे च
अक | FANT प्रीणने .
अ क | Tat च
रम्ब शोभायाम्‌
रस सरसीभवने
राव नष्टीभवनें
अक रावर नष्ठीकरणे
अ क| Wawa च
अभा| Rata छदमगतो .
अभा सि. जरुकरणतत्परता-
BBE qq 3F कष

wie J धातुपाठः | १९४६

[` | क wis |
As स्व रोपणे
रोच रोचने
रोज स्थितो
wz HABE
रोष रुष्टो
अक | CHT भृसंगानयने
रड रूढीभवने
रत साध्वीभवने
रण जीणीभवने
अभा रस गमने
॥ लकारादययाः ॥
अकं Ba अन्तनंयने
र्ग ag पीडायां सामज्ञ-
स्येच
अमा रक पडी भवने
` |ख्ज्‌ ` योग्यतायाम्‌
अभा खटाव गमने
अभा we युद्धे .

१५०

[१]अकर

कश्मीरशब्दाश्तम्‌ । [ur

Mn Ase ।
ख्डाव
SIT
खतार्‌ .
खद्‌

अर्थः।
संप्रहारणे
रताघाते
अधिक्षेपे
वस्तुप्रेषणे खहादि-
निमोणोध्वान्तर्सक-
रणयोः सृत्रादिक-
मणि च
म्रक्षो
आकषंणे `
AIT.

अङ्पाख्ने
सम्यग्जीवने

नाडीरिथिखीभवनें

अनुकरणधारणक्ृषि-
संपचेनेषु

AMA TIT च॑ `

TIM TAA ATE
करणेषु

Bea

[७ धातुपाठः 4 ` १५६
धातुः | ari |
` | स्यच निवेरीभवने
ल्यड पराजयीभवने
अ क | faa मदने
CAEL पीती भवने
अक | व्यद्रावं पीतीकरणे
aa| ea ठेपने
अ क| स्यव Seat
fea TAATAT
eat राघवे
AA) स्वर उपक्रीडायाम्‌
अ क| Sala TART
HF) Be BoA
wa Baa
अक | Br विनष्टीकरणे निपातः
नेच
अक | za saa
रोक षुद्री भवने
अक | Sta waa

ल्वन, इति केचित्‌

१५२ करश्मीरशृब्दाश्तम्‌ | [ wig

Mia? cu ware धातुः ।

च्ल

खोस
ख्य
Se
| Seat

| ay: |

aa
श्रमे | स 7]
सम्यक्पयोप्षौ

च

पाकविकारे

॥ वकारायाः ॥

अ क| वखन
AA) aT
अ क | वजव
अक | वट
अ क| ase
अक| agua
AF) वथर
अ क| TUT
अभा वद्‌
अक| वन
अ क| वनव
अक | वन्द्‌

व्याख्याने
वादययस्वने
ICAL
वेष्टने
निक्षेपे

च
आस्तरण
च

रोदने
भाषणे
खीणमेकस्वनगाने
उपहारे

७१1 १५३
धातुः। अर्थैः ।
वय पथ्यीभवने
अक| वर वरणे
अक | वर आच्छादने
अकृ | वव वापने
अ क| षव वषेणे
वस अवरोहणे
अ के | वहार विस्तारणे मक्षिका-
वयपवारणे च
अ क | वहाराव च
अमा ata वञ्चने
अक वाट संधापने
वात प्रापणे
अक | वाम मक्षिकायपवारणे
अभा| वाय ध्माने नोकाचारुने च
अक | वार मक्षिकायपवारणे
अक | वाङ अवतारणे टष्टिपाते
च
विगर fanaa
अक[भा] विचार विचारे

sus PLANTS | [ wie
: धातुः | at |
ed: संभवे
ज क| 2 १ विवरणे
अ क| Fae ज्ञातीकरणे
अ क| AUT च
अ क | SAL एथकूएथक्तरणे ~ ~
अ कं | व्यन्नूराव च
व्य स्थुखीभवने
अ क | TAL IAAT
अ क| व्य॑ट्राव च |
व्य॑द्र रोथिल्ये _
अक | व्यद्राव शिथिटीकरणे
अ क| saa आचरणे
व्यप संभवे
अ क| व्यप्र संभावने
अ क| व्यप्राव a
SASL ACTA
अक ठ्यव विकीर्णने
अक | यवर च
अ क | Saal च

७६1 ` धातुपाठः । . . १५५
| धातुः | aa: |
व्यसतर . '“ . वि्रीर्णने.
विस भ्रसन्नी मवने
ठ्वक दोषादिवचेष्टायाम्‌ :
TEL वक्रीभवने ` 2
अक | Tea वक्रीकरणे ।
अ क | वखर ` उध्वौधरीकरणे
अ क | व्वखराव . च 3
[्वगन उत्तानीभवने]
अक | TT ऋणप्रतिग्रहणे
अक [मा] Oy श्वरवे
pyr दग्धीभवने
अक | बु रक्षणे छ
वुज्‌ जागरणे जखादिव्य-
: क्तीभवने च
ATS रक्तीभवने.
oat उवगतो .
न, वेष्टने
gs उडयने
अ क | Fett नारने चार्ने चः

१५६

कश्मीरशब्दा्रतम्‌ | [ ७१
धातुः | | अथः ।
AAS . उध्वीभवने
व्वथ उत्थाने
अ क| व्वथर अवमाजेने
अक | व्वथराव च
qq जागरणे
बुद्र वियोगखेदे
qa दैवानाजवे
व्वन्नत उन्नतीभावे
qa अन्तदोहे
व्वपज उत्पत्तौ
qh विहायसा गतो
अक | sant रोधिव्ये `
saat aarat
aaa बहुखीभवने
व्वम सीमानधिगमे
qa पयाप्तो
अक | वुर उम्भपटप्रच्छादन-
निपातनेषु
अ क| ABR. saya

७१] धातुपाठः । ` ९५७

धातुः | | wit |
अक्‌ | व्वरुरु ASR
व्वख्स उसने
SANS रहिये
वुष्ण उष्णीभवने
ववतं बाहुल्ये
अ क| TAL उङ्ाटने
अक | Jawa च
. | 3 अनिवाणे `
अभा| Tea सापे
अक| वोन तन्तुवायकमेणि
अभा| वोर भषणे विस्ल्यारपे
च
वोर चञ्चरी भवने
अ क| Tae धातूनां TAT
अ क। Tawa च
॥ शकारायाः ॥ ५
अक | aaa षडुणीकरणे
शम उपशमे

१५ करभीरशृच्दाशरतम्‌ | Tor
| धातुः | अर्थः ।
aaa] पाष सहने
MES शीतीभवनें
AAT) शाश्च उच्छरासनिःन्वासे
[arta परेष्यादाने]
श्िठ शीनीभवने
fs च
ag शयने
ग्वद्ध रोधन
सुब शोभायाम्‌
अ क| WAL शोभने
अ क | शृव्राव च
aaa] ate ASMA
अक | रोर संस्करणे
| अप जीने
AA) WT कन्दने
अक| श्चुत शब्दवत्पाने
ay | get

Lor धातुपाठः | १५६

धातुः | | अथः |
1 सकारायाः ॥
सखर प्रस्थाने
अकं सगव उश्नादिसिञ्ने
अ क| सगनाव च
अक | संजर अगाधीकरणे
अ क| संज॒राव च
अभा सताव बाधने
सन अगाधीभवने
अक | संन्ज्र सजीकरणे
अक सन्दर ATA
अ क| सन्द्राव च
अक | सन्दर भ्राणस्वास्थ्ये
सपन faat
aig च
ava च
सम साम्ये
समख समक्चीभवने

अक | संबार संस्करणे

कर

९६० FASTA | [ ७१
धातुः | अथ+ |
अकृ सर स्मरणे
| सह्‌ सहने
सागर विशरणे
अक साद्‌ संरादो
अक| सार स्वारेकत्तीभवनक्र- `
मानयनेषु
अक | साव शायने
अ क| TAA TAME
अ क| स्थज्राव च
अ क| TAM AZAR
स्यद्‌ सिव्ज्वीभवनयोः
स्यन्द्र अरुणीभवने
स्यन्न अककंशी भवने
अक्‌ | सिव सेवने पाकविशेषे च
` | सीर श्रमणे
अक | सुक्र व्यभिचारे [अन्तरा-
वेने]
अ क | TAT qa
अक TIAA च

७१1 धातुपाठः । १६१
धातुः । | wat |
स्वग AAS TAA
अ क| स्व॑गुराव AACA TT
अ क | स्वच्‌राव aaa
स्वत शमने
अक स्वेम्बूर समीकरणेकन्नीकर-
णयोः
अक्‌ | स्वर स्मरणे
अक | सुरव. भाजनभस्मशुद्धो
अ क| स्वश हस्तादिशुदो
अ क| qua अङ्कपारने
अक | सुव सुचीकमंणि
TAAL काष्ठादिजीणेने
अक | aT प्राणिप्रेषणे
सोर अवसाने
wala] as क्षमायाम्‌
अ क| सूत संघटने
सखव क्षरणे
BT मूल्यास्पतायाम्‌
अक, SR. सुमुद्यीकरणे

१६२ कश्मीरशब्दाद्ृतम्‌ | [७४

शि 3 धातुः । | अर्थः।
अभा| सूस अपानवायौ
॥ हकारायाः ॥
हकर काकंरये
AAT) इभ gases
हट क्षीणीभवने
अक | eax क्षीणीकरणे
अक gee च
Brae शीतीमवने
अक | हन्द्राव दरी तीकरणे
हप कार्यं
हम aaa
हर क्षरणपतनयोः
ae वक्रतायाम्‌
अक | हहर विवाहकमेणि
हकर शीतसंकोचने
हठ नैष्फल्ये
अक हैट्राव निष्फटीकरणे
हान . रोले

७१ 1 धातुपाठः | १६३

धातुः। अथः |
हामन शीतखपाके [इया-
मीभवने]
aaa] हार पराजयनिपातयोः
अ क| हाव ददाने
अक हि अहणक्रीणनधारणेषु
अकं | हयक शाक्तो
अकं | Us रक्षायाम्‌
अभा as परिभाषणे
faz | भ्रबरीभवने
ea शोषे
अक | FAL शोषणे
अक | कंख्राव =
ea विखीभवने
अ क| gala विखीकरणे
अक | FAL पराजयने
अक | gaa च
अजक | इम होमे
अक | gaz aaa
अक | gaa च~

कश्मीरश्दाश्तम्‌ | [sig

१६४
| धातुः । eee | = अथः |

होन उत्क्टीभवने
अक | होर प्रतिदाने

ह्न शोथे

ह्र उपचये

दख भसवारम्भे
अक | Fag श्वादिसुचनायाम्‌
अ क| हसनाव च

इति श्रीशारदाक्षिजरभाषाव्याकरणे कश्मीर

शब्दागृते धातुपारपरक्रिया
समाप्ता ॥ ole tl

ay परिशिष्ट-नाम-धातवो लिख्यन्तं WAN

= --------------------

धातुः |

अग्य-रमुन्‌ ,

अगादि-गद्युन्‌
ख॑ख्र्‌ -दिञ्‌

` चित-करुन्‌
जीरू-दिञ्‌.
डाल-मारज्‌

जयश्वद्य (वहस

तोथू-करञ्‌
दामू-युन्‌
RFA
निन-युन्‌
oN
West
पाय्‌-करुन्‌
LTT

|

अघ्चाचिव रिप्वाद्िषु संमुखी-

मवनम्‌ |
निष्कारणं कधाविष्कारः ।
जन्तुनो AAt STATA |

| तिरस्करणम्‌ 1

AAA ALT

उपेक्षाकरणम्‌ |

अन्तःसुषिरस्य शब्दानुक-
रणम्‌ |

अहंकारपूर्वैकं भरसेनम्‌ A,

रन्यवत्पानम्‌ ॥'

। प्रपातनम्‌ ।

अनवधानता |
समीपागमनम्‌ |
उपायकरणम्‌ |
कोपपुवकं चोदनम्‌ |

१६६ ] कश्मीरशृब्दाम्रतम्‌ |

धातुः | wa? |
फर्‌-युन्‌ विनष्टीकरणम्‌ ।
वर-गच्युन्‌ अनादरेण रोषणम्‌ |
मान्मान्‌-करन्‌ स्पधौकरणम्‌ ।
रथि-खारुन्‌ सफ़रीकरणम्‌ ।
व॑नु-दुन्‌ स्खतिपूवंकमन्वेषणम्‌ |
वस्य-प्यनु हदयंगमी भवनम्‌ |
वोडाट-करुन्‌ उपेक्षाकरणम्‌ ।
ATTA निणेयीकरणम्‌ ।
सुर-करन्‌ ईंषचेष्टाकरणम्‌ | ..
हक-युन्‌ रीघ्रागमनम्‌ |

[ अन्ये ऽपि यथायोगं बोध्याः । ]

इति धीश्नारदाक्षेत्तभाषाव्याकरणे कदभीरशग्दागृते धातुपरक्रियायाः
परिशिष्टे नामधातवः समाप्तः ॥ ७।२॥

2h श्री विघ्रह AA: II

अथास्यातप्रक्रियायाम्‌ ॥ ८ ॥
वर्तमानपादः ॥ १ ॥

अथशब्दो AFBI! |

॥ कारयतदिरोषक्रियाक्मकन्रवनोधक्ृद्‌-
ख्यातः ॥ १ ॥

काठत्रयस्य भूतभविष्यद्रतेमानरूपस्य तद्विशेषाणां विध्यादीनां क्रिया-
कर्मणो; कपैकीरि तथा बिभक्तिस्वरूपेष्वभयुक्ततच्छब्दादिकर्तूषु॒क्रिया-
aaa आख्यातो विज्ञेयः ॥
॥ आरन्धानारब्धसमापितक्रियाकारा वतेमान-
भविष्यद्धतसंज्ञाः ॥ २॥

आरज्धक्रियाकाङो TATA | अनारन्धक्रियाकागे भविष्यसे! |
समापितक्रियाकारो sitet भवति ॥

१६८ कश्मीरशब्दाभ्रतम्‌ | [ ८।१३
॥ अश्रोदश्नोतुवक्मेदास्रथममभ्यमोत्तमाः॥३॥

तेषु काटत्रयेषु aga च aaa अश्रोता प्रथपपुरुषः |
श्रोता मध्यपपुरूप्‌ः । वक्ता TANTRA बोध्यः | अश्रोतेति लक्षणातसंनि-
धाने ऽपि पररूपे अयं करोतीति श्रोतार बदेखमपि करिति किमुतासंनिधाने
इति निर्गेयप्‌ ॥

॥ एकानेकाभ्यां दे दे वचने ॥ ४॥

तेषु त्रिष ants परयेकस्पिननेकवचनवहवचनमभेदा द्रे वचने भवतः ॥
स॒ह छर्‌ परान्‌ | सः पठति ॥ तिम्‌ छिद्‌ qa lat पतः बावे
पठन्ति ॥ ;

॥ युगपदुक्तो बाचकासन्नो मुख्यः U.S ॥

Ze वा पुरषाणां युगपच्रियाया उक्तौ सलयां वाचक्रासन्नः.
पुरुष पद्‌ sear विज्ञेयः | तद्यथा | तच्छब्दयुष्पच्छन्दयेयुगपद्रचने वाच्ये
वाचक्रापननो युष्पच्छव्द एव मुख्यः Geet | एवं युणच्छब्दास्म-
च्व्दपेधणपद्रचने वाच्ये वाचक्गस्यात्यैत्रासन्नतरः । अतस्तत्रास्मच्छब्दस्य
wea | एवे तच्छन्दासच्छनब्दयोच्रयाणामप्यवधार्यः ॥ GE A AR
परिव | स aed Wat ॥ Aga ge WE) त्वं AE पावर ॥
ana WITTE पाव ॥ सुद्‌ त A प्रव्‌ । स
चत्व Ate पठाम ॥ ।

॥ धातोः परे AAA ॥ £ ॥

ISAT AAMAS धातोः परे भवन्तीति परिभाष्यते ॥ परान्‌.
छ्‌ । पठति ॥ deel अपठत्‌ ॥ परि । पटिष्यति ॥

«

८।१।१० J आख्यातप्रक्रिया | १६६

॥ तदात्वारब्धे वर्तमाना ॥ ७ ॥

wats BNET कमणि धाते्रतमाना विभक्तिर्भवति ॥ पकान कृ ।
गच्छति ॥ परान्‌ छ्‌ । पत्रि ॥

॥ नैर्थन्तरारब्धे च ॥ ८ ॥

यस्याः क्रियायाः कदाचिदपि उच्च्छिततिनं स्यात्तत्कर्म निरन्तरारणग्धम्‌
तस्मिन्नपि वक्रमाना विभक्तिर्भवति ॥ ईश्वर जगतस्‌ रछान्‌ छह । ईश्वरो
जगदरक्षति ॥ पान पानस्‌ रछान्‌ छ्‌ stem [न] समानं पाठयति ॥

॥ नियमारब्धे च ॥ ९॥

भ्रतिदम्भं गङ्गायाः सने करिष्यामीलयादिनियमेन याया क्रिया
आरब्धा स्यात्तस्यां बाच्यायां सत्यां तत्र व्तेपाना विभक्तिभेवति ॥ sare
रण्‌ परान्‌ चह सकट । व्याकरणमधीते बाः ॥ गंगाय गणान. ष्‌
WLR । गङ्गां गच्छति प्रतिकम्भम्‌ ॥

॥ अनेककायेवित्कतृसत्तायां तत्तक्करिया धातु-
F477 ॥१०॥

HIATT कतै; सावां देहपाताभावे सति तत्पवन्धिषु कर्स्व-
PIT सस्तु धातुभ्यो वतमाना विभक्तिर्भवति | एककार्यजञस्य त॒ नियमा-
रम्भतो बतमानाप्राप्निरासीदिति ॥ क्याद्‌ च्‌ Wa करान्‌ । कि मृती; wy.
aie ॥ क्याद्‌ चुह्‌ नान्‌ ठेखान्‌ । क सरा डिलननस्ति ॥ क्याद्‌ वह्‌ रतु
ग्यवान्‌ । कं साधु गायन्नस्ति ॥ कथनसयकालमेव यदि भोक्तक्रिया-

विदां देदपातः स्यात्‌ तदातीतावाक्निभेवेन्न तु वतेमानापा्निरिलयादिविक्चेषा.

बुद्धिपद्धिः wag) क्रि च वर्तमानस्य OTS न सप्रतिकालमीनक्रियातो

कै

९७० कश्मीरशब्दाम्तम्‌ | [ ८।१।११

c . ~ i ~
बतेमानसंज्ञास्ति किंतु वतमानकर्तृसच्वे एव Maa वैमानसंज्ञासतीति ॥

॥ वतेमानायां छ्‌ चिद्‌ ge छिव छस्‌ fee
पुंसि ॥ 9१ ॥

॥ Fd छ्यह्‌ SIG BIT छ्यस्‌ BAe aay
॥ १२ ॥

GRA यथा ॥ करान्‌ GEL सः करोति ॥ करान्‌ eR) ते SARA ॥
करान्‌ छत्‌ । त्वं करोषि ॥ करान्‌ छवि । युयं Hea ॥ करान्‌ स्‌ । आहं
करोमि ॥ करान्‌ छिद्‌। वयं कुर्मः ॥ स्रीलिन्गे यथा। करान्‌ ज्यद्‌। सा
करोति ॥ करान्‌ SIL ताः कुर्वन्ति ॥ करान्‌ छ्यख्‌ | त्वं करोषि Ate ॥
करान्‌ छ्यव | यथं HEI Alo ॥ करान्‌ TAAL अहं करोमि स्री ॥ करान्‌
FAL । वयं कैः Alo ॥ कर करणे | छद्‌ आद्यः प्रययाः | धातोरानागम
(fo १९) इति आन्‌ IMA परेण संधयम्‌ (Fo १।३) ॥

॥ क्रिया ऽभावे नपराः ॥ १३ ॥

क्रियाया अभावे ATA सति ते प्रयया नपरा नकारः परो येभ्यस्तथा
स्युः ॥ करान्‌ छन । न करोति ॥ करान्‌ छिन | न कुर्मन्ति ॥ करान्‌ छ्यन ।
सान Filta ll करान्‌ छ्यखन । त्वं न करोनि ॥ कर करणे । इद्‌ प्रयय-
स्तस्मान्न MAT! | धातोरानागमः(सू० १९) | AMAT दलो पः सवेत्(स्‌०४।१११)
इति इकारटापः | एवं सर्वेषाम्‌ ॥

॥ कामप्रवेदने आपराः ॥ १९ ॥

, क्रियायाः कामप्रवेदने सति विभक्तिमरल्यया आप्रा आकारः प्रो येभ्य
स्तया स्युः । क्रियाभावस्य काममबरेदने सति न AAT आपरो भवति ॥ करान्‌

४

८।९।१६ J SAAT AT | १,७१

gt a faa करोति ॥ करान्‌ sat | aT fH T कराति॥ HT RTT | BE
SAL परल्यौ आपरौ । भयेषु हलोपः सर्वत्र (Ae ९१३१) इति ह AT
धातोरनागमः (Ho १९) | छ इयस्य उकारो वः (Ho ११ १) इलयनन वत्र
Bal अपरत्र स्वरः सवर्णे दीधपरलोषां (Fo १।५) | व्यञ्जनं परण AAT
(सू° 23) | एवं करान्‌ छना | कि न करोति ॥ करान्‌ छ्यना । सा ङि न
करोति ॥ अत एव निर्देशा्यथा नक्रारान्तस्या ऽऽप्रल्ययः स्यात्तथा तिप्रयया-
न्तस्यापि बोध्यः (Ao 21208) | करान्‌ Gar! अपि किं करोति ॥ कर्यो-
Ta | अपि करि चक्रार्‌ ॥ करिता । अपि किं करिष्यति ॥

॥ मध्यमेकलादित्रये ऽपरा वा ॥ १९५ ॥

Hae सति पध्येमेकत्वानेकत्वयोरुत्तमेकते च अपरा अकारः
प्रो येभ्यस्तथा वा विकरपेन स्थुः । न क्रियाभावकामपरवेदने नकारस्य स्वय-
भकरारान्तत्वात्‌ | करं चाद्रवत्सु सेवोधनप्रलययेषु चायमेव मुख्य; | प्रथ-
Wa) आ प्रलययः कनिषट्नचयो ( सू०२।२। ©) रिति लिश्गपकर-
णोक्तसूत्रेण तयोरेवावगन्तव्यः ॥ करान्‌ Ba lar । करान्‌ छता |
fe स्वे करोषि ॥ करान्‌ छि। ar) करान fear । करि यये कुरुथ ॥
करान्‌ Be । वा । करान्‌ Bar| किमे करोमि ॥ साधनं पूर्ववत्‌ ॥

॥ अपरा अयूपरा वा खियां मध्यमे ॥ १६ ॥

` चयाः सक्राशात्कामप्रवेदने कतेव्ये मध्यमपुरुपे प्रयया अकारपरा
Ma वा भवन्ति । अत्रापि अय्‌ प्रययः | कनिष्टनीचयो (सू° २।२।७)
fala) लिङ्गपकरणोक्तसूत्रारसारतो बोध्यः ॥ करान्‌ saa । वा । करान्‌
Baar! कि त्वे करोषि ate ॥ करान्‌ च्यव । वा । करान्‌ छ्यवय्‌ । कि
पूयं कुरुथ far ॥ करान्‌ saa । वा । करात्‌ छ्यखूनय्‌ i त्यै न
करोपि ॥ करान्‌ TATA । बा । करान्‌ छ्यवनय्‌ hh यूयं न रुर ॥

१७२ कश्मीरशब्दामरतम्‌ | [ ८११७
॥ उत्तमेकत्वे पुंखियोः कमात्‌ ॥ १७ ॥

परुपाय faa कामप्रवेदने वाच्ये सति अक्रारपरो भ्वति । fay
Feat वाय्ये साति अयुपरो भवति ॥ करान्‌ छ्यस । किमह करोमि ॥ फरान्‌
ख्यपय्‌ | किमह HUTA ॥

॥ बहुत्वे आ अयुपराः ॥ १८ ॥

पुरूषाय वाच्ये आपराः चये वाच्ये अय्‌ परा भवन्ति । प्रथमपुरुष
भ्रयययये। रुत्तपानेकत्वछ्यद्‌ प्रत्ययेन सादृख्यात्तयोरपीर्थं विज्ञेयम्‌ ॥ करान्‌
wa tae aria a करोति॥ करान्‌ sar fan ताः क्रि नु कुर्वन्ति ॥
करान्‌ छ्या असि। षयं करि लु कुमः ॥ करान्‌ छ्चय्‌ । क्गि तु बयं कुरः ॥
TITAN TT ॥

॥ धातोरानागमः ॥ १९ ॥

वर्तमानाया विषये धातोः पर आन्‌ आगमो भवति ॥ करान्‌ छद्‌ ।
करोति | साधितमेव ॥

॥ इकारान्ताद्रपूवेः ॥ २० ॥

इकारान्ताद्धातोरान्‌ आगमो वङ्ारपृवो भवति अर्थात्‌ बान आगमः स्यात्‌॥
निचार्‌ छर । दरति ॥ दिवान्‌ छ्‌ । ददाति ॥ यिवान्‌ gal आयाति ॥ नि
हरणे । दि दाने । यि आगमने । वतेमानायां पुंसि छर्‌ प्रययः । अनेन वान्‌
आगमः ॥ ख्यवान्‌ छ । खादति ॥ च्यवान्‌ छत्‌ । पिति ॥ खि,
waa | चि पाने। छर्‌ प्रल्ययः। अनेन वान्‌ आगमः। सवैतराकारागमो,
sfatafaataara ( go ८।२।११ ) इति सूत्रेण धातुस््रादकारागभः।

८१२४ ] आख्यातप्रक्रियायां वतैमानपादः । १७३

इकारो SAA यो STAT (Fo १।१०) शति सूत्रेण इकारस्य TAT!
व्यञ्जनं परेण संधेयम्‌ ( १।३ ) ॥

॥ आसो रोपो धातोश्च ॥ २१ ॥

आसं सत्तायामिलस्माद्धातोरान्‌ भ्रलययस्य लोपो भवति | आस धातोश्च

~ [~ ~ ~ ~ S

छोपः स्यात्‌ ॥ छ । असिति ॥ छद्‌ । सन्ति । इत्यादि ॥ आस सत्तायां | बते-
मानायां छद्‌ भरययः। धातोरानागमः (We WS) | अनेन लोपः आस धातो ॥

॥ वाक्येष्व ऽयं प्रयोगो मुख्यः ॥ २२ ॥

समेषां वाक्यानां राले अयम्‌ अस्तयथकः छ्‌ पयोगो पुर्यो ऽवधार्य ॥
षत छद्‌ सुद्‌ ख्यवान्‌ । UWA सः खादन्‌ ॥ बत GE ख्यवान्‌ GE भक्तं
स खादति | इति गौणः ॥

॥ वाक्यारम्भपदात्परो मुख्यः ॥ २३ Ul

वाक्यारम्भस्य यदारम्भपदं स्यात्तस्मान्परख्यः प्रयोगः प्रयोज्यः ॥ तव पत
BE आसनस्‌ प्यर्‌ विदथ पजा करान्‌ । ततः अस्ति आसनोपरि निविश्य
gat कर्मन ॥

॥ वाक्यान्ते गोणः ॥ VL ॥

गौणो वततैमानायाः क्रियास्वद्पं वाक्यान्ते प्रयोज्यम्‌ | तव पत आसनस्‌
प्य्‌ विदिय्‌ पृज्ञा करान्‌ छ्‌ । तत आसनोपरि निविश्य पूजां करोति ॥ यपि
TIAA वाक्ये एकाक स्तः परं तु वाग्लादधिले प्रथममेव ज्यायः । किं चात्र
वाक्ये स्पष्टं मतीयते ॥ ईश्वर छद्‌ आसान कांशिय अन्दर । ईश्वरः असति
भवन्‌ कायाम्‌ ॥ एवमतीतादिषु च निश्चीयत इति W

१७४ कश्मीरशब्दाभ्रतम्‌ | [ ८।१।२५

॥ क्रियायाः किंमादिशब्दस्वरूपेभ्यो वा सन-
AAA: MEANT ॥ VS Ul

कामपरवेदनस्य THAT eaarat क्रियायाः परः किमादिशब्दस्वस्पे-
भ्यो वा परः सन प्रत्ययो भवति । यत्र वाक्ये सार्बनापिकं ककारादि Wer
स्वरूपं LUMA ATT तस्मात्पर एव भवति । यत तु न भवेत्तत्र क्रियायाः प्र
एव भवाति । ख्यवान्‌ gra | क तु सादति ॥ क्यासन ख्यवान gl गि
लु खादति ॥ बट कैत्यासन आसान्‌ foal fea ब्राह्मणाः कतिचन भवन्ति॥
करमना णि यिवान्‌ Bz । कस्मिन्दिनिराविभागे आयाति ॥ अत एव ATT
काद्यथा सन प्रत्ययो भर्वात तया aaa ऽपि क्रिमादिस्रूपेभ्यः संबोधनमू-
ख्यप्रत्ययाश्च भवन्तीति ॥ कैत्यास। व्‌ ञ।सि | कियन्तो Star आसन्‌ 1

॥ तेभ्यस्ताञ्जताञ्जतौ स्वाज्ञातायाम्‌ ॥ २६ ॥

तेभ्यः सावेनापिकककारादिस्वूपेभ्यः परस्तान्न प्रत्ययस्ताञ्नत्‌ प्रत्ययो
वा भवतति आत्मनो ज्ञातायामारङ्कायां विवक्षितायां सत्याम्‌ ॥ क्याद्‌ तान्न्‌
daa वा क्याद्‌ ताञ्त्‌ aga | किंचिद्क्तम्‌ ॥ एवे । कर TST आन्‌ ।
करसिपिधित्काठे आगतः ॥ कतु ast दितन्‌ । क्ियन्मिते दत्तम्‌ | इत्यादि ॥
अन्न प्रत्ययञ्चकारस्य विकरस्पेन मकारो भवति | तत्र क्याद्‌ ताम्‌ aga
[ । ्िचिद्क्तम्‌ | ॥ इत्यादि स्यात्‌ ॥

॥ ज्यठातिशये पूर्वे च ॥ २७ ॥

तभ्य सारनामिकककारादिस्वषूपेभ्यः पूर्वे ्यटशब्दः भयोऽय; TAA
खपस्यातिश्चयार्थे गम्यमाने ॥ SAT कर आव्‌ AT ङ्य कन आव्‌ | चिरा-
दागतः eas zara [ । अतिशयः | ॥ eas ata [ | अनसा; ] ॥ eas
ata [ । चिरेण ] ॥ इत्मदि ॥

८१३९] आख्यातप्रक्रियायां व्तैमानपादः । १७५.

॥ आपरो वा ॥ २८ ॥

सष सन TAT आकारः परो यस्मात्तथा वा भवति ॥ क्यासना
ख्यवान्‌ छ्‌ । षं वस्तु ल खादति ॥ करसना यिचि | कदा चु आगच्छेत्‌ ॥
HAA आसह।न्‌ | कतिचन स्युः ॥ कतिसना ATA । कुत्र नु आसीत्‌ ॥

॥ माराब्द्‌ आदावन्ते वा ॥ २९ ॥

आश्ङ्ायां सत्यां क्रियायाः पर्वं qatar माशब्दः प्रयोज्यः ॥ करान्‌
मा्‌ [। करोति मा सित्‌ ]॥ मा छद्‌ करान [ । मा स्विकरोति ] ॥ मरा
करान्‌ छ्‌ [। मा करोति स्वित्‌ ]॥ करयोन्मा [। पा कार्षौरिस्त्‌ | ॥
सुद मा करि [। करिष्यति मा सित्‌ ]॥ व्दमाकर [1 ag ar खित्‌
करिष्यामि ] ॥ †

॥ वाद्यः पादयो वा ऽऽनुप्रासिकशचब्दः ॥ ३० ॥

यस्य॒ कस्यचिच्छब्द्स्यालकरणशब्दे कतैव्ये तस्यैव शब्दस्यादयाक्षरं
ART पकारेण वा विपर्यस्य आनुप्रासिकशब्द उचारणीयः ॥ करान्‌
वरान्‌ द्द्‌ । करोतीत्यादि ॥ चार्‌ व्यार्‌ अनिन्‌। धनादिकमानयतु ॥
षत वत ख्ययिन्‌ । भक्तादि भक्षयतु ॥ अन्‌वार्‌ बनवार्‌ [। क्रमप्राप्तिः 1 ॥
FANE Tale ॥

॥। तयोरेकतराये तदितरः ॥ ३१ ॥

र्व ©,

. तयोवेकारपकारयोमेध्यात्‌ एकतरे शब्दस्य आयाक्षरे सति तसपादितरः
योज्यः वकाराय पकारः THI वक्तार इति ॥ पर्‌ वर्‌ । पठेत्यादि॥
प ब्त दितिन्‌। ICCC वोगन्‌. पागन्‌ जन॒ । हन्ताक्ायानय ॥

1

१.७६ कश्मीरशब्दाश्चतम्‌ | [ ८।९।३२

वाज पाज छश । agree: सन्ति ll ag शब्दस्य Te शब्द आनुपरासि-
को बोध्यः | व्यु Tg । संग्रह इत्यादि ॥

॥ अन्येनापि कचित्‌ ॥ २२ ॥

स आनुपरासिक्गशब्दो ऽन्येन वर्णेन विपर्यस्य कचिद्रयवह्वियते सार्थकरा-
ब्देन वा ll. निङ्‌ सक्‌ । संभारादि ॥ Fae व्यु । ग्रासादि ॥ wag
वक्रादि ॥ ee ae । परिकरादि ॥ दान्‌ गान्जू। नाविकादि॥ फलु
Fag । भूषणादि ॥ ओन्तु वौन्तु । उत्तानादि UI

॥ तच्छब्दस्येकेत्वेन क्रियासंबन्धे ऽस्‌ ॥ ३३ ॥

करती यां क्रियां तस्यार्थं विदधाति तस्याः क्रियायाः परः अस्‌ भरत्ययः
aaa स्यात्‌ ॥ करान्‌ छम्‌ । तस्यार्थं करोति ॥ करान्‌ छित्‌ । तस्यार्थ
कर्वन्ति ॥ करान्‌ दुस्‌ । तस्यार्थ करोमि ॥ करान्‌ fea! तस्यार्थ कुमः ॥
कर करणे । वमानायां भथैकबहुत्वे पुंसि छह for प्रययौ धातोरानागम
(ao १९) इति आन्‌। अनेनान्ते अस्‌ भ्रयः | भरतययेषु दोपः सवत्र
( सू०४।१३१ ) इति इकारटोषः | अस्‌ प्रलयस्य स्वरादघ्छोपः ( सू०३९ )

इत्यारोपः | एवमन्यत्‌ ॥

५ कमेण्यन्‌ ॥ ३४ ॥

तच्छन्दस्यैकतवे कर्मणि सति क्रियायाः परः अन्‌ प्रत्ययो भवति aa ॥
करान्‌ छन्‌ । ते करोषि ॥ ख्यवान्‌ छन्‌ । तं खादसि ॥

॥ बइवेनाख्‌ ॥ २५ ॥

तेषामयं at क्रियां निषयेततच्छब्दस्य बहते वा कर्णि सति क्रियायाः .

age] आख्यातप्रक्रियायां वर्तमानपादः । १७७

परः अख्‌ प्रलयः स्यात्‌ सवीसु विभक्तिषु ॥ करान्‌ छल्‌ । तेषामर्थं करोति ॥
करान्‌ छित्‌ । तेषाम कुवन्ति ॥ करान्‌, Bae । तेपापरये करोमि ॥
करान्‌ छित । तेषां [ अर्थे ] कुमः । साधनं पूववत्‌ ॥

॥ तच्छब्दे कमेणि मूते च ॥ ३६ ॥

अतीतक्रा छिकक्रियायास्त्वच्छब्दे कणि सति क्रियायाः परः अच्‌
TAs स्यात्‌ ॥ HAA | तेन TST ॥ करम्‌ । मया ASA ॥

॥ भविष्यदतमानोत्तमेप्यथ्‌ ॥ ३७ ॥

त्वच्छब्दे कर्मणि सति भविष्यन्त्या वतमानाया उत्तमपुरुष ऽपि क्रियायाः
प्रः अथ प्रययः स्यात्‌ ॥ करथ्‌ । स्वां करिष्यामि ॥ करोय्‌ । तवां करिष्यामः ॥
करान्‌ BAL सां करोमि ॥ करान्‌ fez तां TAs ॥

॥ भरत्यये प्रययखकारस्य हः ॥ ३८ ॥

तरसंबन्धादिप्रत्ययेष परेषु प्रययसेवन्धिन; खकारस्य हकारो भवति ॥
करान्‌ छदस्‌ । तस्यार्थं करोषि ॥ करान्‌ EL तेषामर्थे करोषि ॥ कर
करणे । वर्तमानायां मध्यमेकसे छव्‌ । आन्‌ आगमः ( १९ सूत्रेण ) तच्छब्द्‌
(Ho ३२-३९ ) इयादिना अस्‌ अख्‌ प्रलयो । अनेन खकारस्य हकारः ।
व्यज्ञनं प्रेण संधेय ( Fors ) ॥

॥ स्वरादछोपः ॥ ३९ ॥

भ्रययस्वरात्परस्य अकारस्य रोपो भवति॥ करान्‌ BAL तस्मै कराति॥
i € ~
करान्‌ छिस्‌। तस्मै ater ॥ करान्‌ च्विस्‌ । तस्मै Bea ॥ करान्‌ fea

९७८ कश्मारशब्दाश्रतम्‌ | [ ८।१।९०

तेभ्यः कुरुथ ॥ भथमयोैकारस्य रोपे कृते अनेन अकारडोप; । ay
स्पष्टम्‌ ॥

॥ तच्छब्देनाय्‌ ॥ Vo ॥

युष्मच्छब्दकवचन नियतेन त्वच्छब्देन aE क्रियासंवन्पे सति क्रियाया;
पर+ अय्‌ प्रत्ययो भवति सवासु विभक्तिषु ॥ करान्‌ छय्‌। तुभ्यं करोति ॥

करान्‌ छिय्‌ । तुभ्यं कुन्ति ॥ करान्‌ छ्य । तुभ्यं करोमि ॥ करान्‌
Vea । तुभ्यं कुमः ॥ साधनं पूर्ववत्‌ ॥

॥ युष्मदा St: ॥ ४३ ॥

युष्परच्छन्देन क्रियासंबन्धे सति क्रियायाः परः सर्वत्र अव भ्र्यो भवति॥
करान्‌ छव । वः करोति ॥ करान्‌ छिव । वः कुवन्ति ॥ करान्‌ gaa । वः
करामि UN करान्‌ चिव । वः कुमः ॥ हचित्सबोधनवत्मोक्तौ मरत्ययौ भवत इति ॥

॥ मच्छन्देनाऽम्‌ ॥ ४२ ॥

अस्मच्छन्दैकत्वनियतपरयोगेण मच्छव्देन सह संबन्धे सति क्रियापरः
अम्‌ प्रत्ययः स्यात्‌ ॥ करान्‌ छम्‌ । मां [वा] मे करोति ॥ करान्‌ छिम्‌।
at [वा] मे कुर्वन्ति ॥ करान्‌ खदम्‌। मे करोषि ॥ करान्‌ चछवप्‌ | at
[वा] पे कुष्य । साधनसुक्तवत्‌ ॥

॥ क्मण्यस्‌ भूते ॥ ४३ ॥

मच्छन्दे कर्मणि सति अतीतकाढे क्रियायाः प्रः अस्‌ प्रत्ययः स्यात्‌ ॥
कर्योनस्‌ । तेनादं चक्रे ॥ कर्योथस्‌ । त्वयाहं चक ॥

८।१४७] आख्यातपघक्रियायां वतेमानपाद्‌ः। १७६.

॥ Aga ऽस्मस्प्रयोगसबन्ध एव च ॥ ४४ ॥

अस्पच्छब्देन क्रियासंबन्धे सति क्रियायाः परः पूरं वा अस्पच्छब्दानेर-
स्वप्रयोग एव AST: ॥ करान्‌ छ्‌ अस्य । नः करति ॥ करान्‌ छिद्‌
अस्य । नः कुर्वन्ति ॥ अस्य करान्‌ छव्‌ । नः BU ॥ अस्य करान्‌ छिव |
न; कुरुथ ॥ एवे द्ीिङ्गनियतप्रत्ययेष च तवच्छब्दादिसं दन्धप्रयया अवग-
स्तव्याः | तेभ्यश्च कामपरवेदनतदभावादिप्रलययाश्च स्वयमेवावधार्याः | विस्तृति-
भयाज्नोदाहूताः ॥

च॑वचकि्चां निलयं
॥ च्रपुशफुहमचृवुचफिचां नियं
सबन्धघ्रल्ययाः ॥ ४५ ॥

Sl अन्तःकोपे। फुश GE AAT । AS अन्तःकोपे | षुच दग्धी भवने |
faa विस्मरणे । एषां भरोक्तसेदन्धपरर्यया नित्यं भवन्ति ॥ TIL छयस्‌ ।
[| अन्तःकोपो ऽस्य भवति |॥ फुशान्‌ छ्यस्‌ । Gea छ्यस्‌ [। असहनपस्या-
fea] मन्नान्‌ छ्यस्‌ [। अन्तः कोपो ऽस्य भवति ]॥ gaa छ्यस्‌ [ । अन्त-

दाहे भवलस्य JU fea छ्यस्‌ [ | विस्एतिर्भवलयस्य ]॥ साधने सुगमम्‌ |
एषां धातुपाठे निन्ञीलिङ्गकथनारस्ी लिङ्गपत्यय एव ॥

॥ षष्ठी कतोरि AAT ॥ ४६ ॥

एषां धातूनां सर्वासु विभक्तेषु षष्ठी कर्तरि भवति॥ तमिस्‌ न्नरान्‌ छ्यह्‌॥
. ives [क ~प son 3 ~ =
एषां सर्वेषां यत्र कतेरि प्रयुज्यमाने सति तत्र सवन्धिप्रत्ययानामनित्यता वोध्येति॥

॥ गदो ऽपि योग्यार्थे्न ॥ ४७ ॥

गद गतौ सामञ्जस्ये । इत्यस्य योग्यार्धविषये अत पष्ठी क्रि भवेति ॥

--

[ ४७ | योग्यां gq enter} ऽपि aRardar | p

१८० कश्मीरशब्दाश्चतम्‌ | [ ८।९४द्‌
तमिस्‌ गदन्‌ छद्‌ जि परहा [ | तस्याभीष्टमह योग्यो ऽस्मि प्ठेयमिति ju
॥ परथमेकानेकवे च ॥ ७८ ॥

तस्यैव धातोरेत्र वर्तमानाविभक्तौ नित्यं प्रथमपुरुषस्य एकषत्ववहुव-
चनप्रत्ययावेव भवत; नतु मध्यपपुरूषादयः । tha ते संवन्धिप्रत्ययेवि-
विच्यन्ते ॥ AHA इस्‌ । AA दल्‌ । गद्धान्‌ हय्‌ । गदान्‌ Ba! TS
GLI गदान्‌ छ्‌ ॥

॥ सवंत्रानः सक्मकेभ्यः TATA ॥ ४९ ॥

lA सर्वेषु MST सकमकेभ्यो धातुभ्यः परः कर्मकतरि अन प्रस्ययो
भवति ॥

॥ पूर्वे परे वा यिधातुरूपतः ॥ ९९० ॥

स अनप्रस्यययक्तो धातुः TA वा परे यि आगमने इयस्य धातोः स्वस्व-
RIANA गान्तर्बति AEE स्यात्तस्माल्योज्यः ततः कर्मकैभरयोगा भवन्ति ॥
रनन यिवान्‌ छ्‌ बत । भक्तं पच्यते ॥ वत छ्‌ रनन यिवान्‌ । भक्तं पच्यते ॥
पानय्‌ छर्‌ यिवान्‌ करन | स्वयं क्रियते | अथीत्‌ ga भवति ॥ रन पाके
qaqa (४९) अन भ्रत्ययः । वि धातो + यिवान्‌ दद्‌ इति Soe रनन इति
युक्तः | अपरत्र वतेमानापरस्वष्पे विवान्‌ इत्यस्मापपर्व Tam? । तृतीये
तु प्रः ॥

॥ वा ऽकर्मकेभ्यः ॥ १ ॥

अक्कषङ्ेभ्यो धातुभ्यः भोक्ता क्रिया वा fasta भवति | क्च
विभक्तिभयोगा अपि स्वयं करमकरवरयोगा भर्वान्त ॥ जोतान्‌ चह । वा ।
जोतन faa, द्‌ । दीप्यत ॥ दज्ञान्‌ छ्‌ । वा । दजन यिवान्‌ a!
ama ॥ जोत दीपौ | eet भस्मी भवने । शेषं पूर्ववत्‌ ॥

८१५६ ] आख्यातप्रक्रियायां वर्तमानपादः | १८१

॥ बोजः BARA च क्षुषज्ञान एव नित्यम्‌ ॥५२॥

बज Fraga इति धातोः कभैकरैस्वरूपं नित्यं चाक्चपङ्गान एव भवति
न तु श्रवणज्ञाने ॥ बोजन यिवान्‌ छ्‌ । स्वयं षट भवति ॥ वोजन आव्‌ ।
दृष्टिमागतः ॥ बोजन fara । दृष्टिमागमिप्यति | श्रवणङ्गाने तु । बोजान्‌ ह ।
श्रुणोति | न तु दृश्यते ॥ पोजनस्‌ अन्दर यिवान wel अरवणमागच्छतीतरि
BURGAS सेत्स्यति ॥

॥ गरः काठिन्ये च 1 ५३ ॥

गर घटने इत्यस्य BRAT काठिन्ये भवति चशब्दात्स्वार्थे च ॥
गरन यिवान्‌ छ्‌ । कठिनी भवति | घटितं च भवति ॥

॥ उषो ऽनो रेपो द्रँादेरश्च ॥ ५४ ॥

दष प्रेक्षणे TUM अन प्रत्ययस्य wT भवति उेषथ Fa ओदेशो
भवति ॥ द्रैद्‌ यिवान्‌ छ्‌ । ृष्टिपायाति ॥ पन यिवान्‌ छ्‌ । इति न are
शब्द्‌ ॥

॥ नेश्चाञ्चल्ये ऽपि ॥ ५५ ॥

नि हरणे इत्यस्य HARA TET भवति अपिशब्दात्स्वा् ऽपि ॥ निन
Farad छह । चश्चको भवति । वा । हृतो भवति ॥ अत्र स्वरादद्नोष (मू्‌०३९)
ARATE ॥

॥ हेवेन्धने ऽपि ॥ ५६ ॥

दि ग्रहणादिषु इत्यस्य RAT व्यवहारबन्धे भवति अपिशब्दात्सवाये
ऽपि ॥ aa यिवान्‌ al बद्धो भवति । ऋतश्च भति ॥ TUATHA
(८।२।११ Fam) छते । अकारादकाररोपः (Ho ३९) ॥

ay

श्ट कश्मीरशब्दाश्रतम्‌ | [ ८।९।५७

॥ भावशचब्देभ्यो हेभूतघ्रयोगा वतंमानबोधकाः
॥ <७ ॥

भावशब्देभ्यः पूर्वे परे वा हि ग्रदणे इत्यस्य धातोर्भूतप्रयोगा वतमानका-
ङस्य बोधका भवन्ति ॥ करन्‌ AIL! Ha Tea! ॥ Taw परन्‌ । परिक
GTA ॥ संभरतिकारे करोति पठन्ति Basal ऽदगस्यते ॥

॥ जानो भविष्यन्त्याश्च ॥ ५८ ॥

ज्ञान अवबोधने इलस्य धातोभेनिष्यन्तीप्रयोगा भावश्देभ्यः पै वा परे
HIG वतमानकाटबोधक्रा भवन्ति । चश्व्दातकवछाः HATA ॥ करन्‌
जानि। करणं जानाति ॥ परन्‌ जानि । पठनं जानाति ॥ Sar जान्‌ ।
ead जानन्ति ॥ जनन्‌ जानन्‌ । अर्जनं जानन्ति ॥ चशब्दादन्यतो ऽपि च।
eagle जानि । बह जानाति ॥ विद्या जानि। विद्यां जानाति॥ इत्थमेवातीत-
saint भविष्यदर्थे इ विदरववद्भियन्ते | यथा । तमिस era Sig नमस्कार |
तस्मै ना नमस्कारो Bea ॥ अज्र eae इति भूतकालम्रयोगो भविष्यदर्थे ॥

॥ पाथो निव्यम्‌ ॥ ५4९ ॥

पाथ सद्धावे इयस्य भविष्यन्तीप्रयोगा निलयं वपानां भवन्ति तस्य
वकतपानपरयोगदशनाभावात्‌॥ पाथि। सन्नस्ति॥ पाथन्‌ । सन्त; सन्ति॥ TA
gata ॥ पांयिव। सन्तः स्थ ॥ पाय । सन्नस्मि॥ पायव्‌। सन्तः स्मः ॥
Th चास्य धातोरतीतप्रयो AAT TATA अतीते भवन्ति ॥ पायिहे
[i आसीत्‌ ]॥ पादान्‌ [। आसन्‌ Ju पाथदाख्‌ [ । आसीः ]॥ पायिदीब्‌
[i आस्त] ॥ इत्यादि । तथा पाथिदहय्‌ | इत्यादयश्च साधवो भवन्ति | तथा
चास्य धातोः BEAST च न सेतस्यन्तीति बोध्यम्‌ ॥

इति Ae AAT SAAT वद्भारशब्दामृते आदख्यातप्रक्रियायां
= वर्वमानपादः प्रधमः ॥८।१॥

अथास्यातप्रक्रियायाम्‌ ॥ ८ ॥
भविष्यतपादः ॥ २ ॥

॥ अनारब्धा क्रिया भविष्यत्कारः ॥ 9 ॥

वर्तमानासनोत्तरकाकादुत्तरः सर्वैः काठः भविष्यत्कासंद्यो भवति |
TASS सवः क्रिया अनारव्धा एव भवन्ति ॥

a ©

॥ विध्याश्यीभविष्यन्त्यपूर्णभृता्थभेदाचतुविंधः
॥ २॥

स भविष्यत्काढो विधिः, आशीः, भविष्यन्ती, अपणेभूताथौ नाम Gear:
तिपत्तिः, इति भेदतशतुष्मञारो भवति | क्रियातिपत्तरतरापएणेभूतार्थकथनादतीत-
are ऽपि भवति ॥

॥ जआसन्नद्राभ्यां AG: ॥ ३ ॥

बतमानककाान्निकटक्राक आसन्रविधिः दृरकाो दूरविधिरिति द्विविभौ
भवतिं । तत वक्तरुत्तपपुरपस्य स्वस्मिन्विधिनिपेधाभावाचतवार्‌ एव प्रयम-
FRIAR AAAS प्रयज्यन्ते †

3

१८४ कश्मीरशब्दास्रृतम्‌ | [ aire
॥ मुख्यगोणाभ्यां निकटविधिदधिधा yeu

aed करणीयान्ना TEATS तदितरो गौणनिकटविधिरिति द्वि
भकारो भवति ॥

॥ निकटविधो इन्‌ इन्‌ हि इव्‌ प्रत्ययाः ॥ ९ ॥

स्पष्टम्‌ ॥ करिन्‌ । करोतु ॥ करिन्‌ तिमर । कुन्तु ॥ कर्‌ । कुरु ॥ BAL
कुरुत । हि प्रययस्य इकार उच्चारणार्थः | व्ज्ञनान्ताद्वङोष (Ae ६) इति
हकारस्य रोपः ॥

॥ व्यज्नान्तादरोपः ॥ & ॥

व्यञ्जनान्त द्धा्तोदमिलयहकारस्य छोपो भवति ॥ कर्‌ । कृरु ॥ कर
करणे मध्यमेकत्वे हि इकार उच्चारणार्थः अनेन दकारखोपः । व्यज्ञनान्ता-
faa । दिश्‌ । देहि ॥ निद । दर ॥ दि दाने। नि हरणे । हि भरलययः।
इकार उच्चारणार्थः ॥

॥ ओदेदपधाया Seat ॥ ७ ॥

घातोरूपधाभूतस्य ओकारस्य एकारस्य च क्रमेण BHA भवतः ॥
रूजिन्‌। तिष्ठतु ॥ aes! तोख्यतु ॥ पृूठिन्‌। पुष्यताम्‌ ॥ रोज्ञ स्थितौ |
तोल aaa | पोठ स्थठीभवने । अनेन उपधाया MAT ऊकारः।
नीरिन | निर्गच्छतु UTA! THAT ॥ पीडन. । निष्पीड्यताप्‌ ॥ नेर
निर्ममने। सेक शङ्भायाम्‌ | पेड निर्यासे | अनेन उपधाया एकारस्य ईकारः ॥

८।२।१९ ] आख्यातप्रक्रियायां भविष्यत्पादः | १८५

॥ नहो ॥<॥

हि प्रयये परे उपधाया ओदेतोरूकारेकारौ न भवतः ॥ रोज्‌ । fag ॥
तोल्‌ | तोय ॥ नेर्‌ । निर्गच्छ ॥ करक. । शङ्स्व ॥ साधनं सुगमम्‌ ॥

॥ चरादीनामिन्ध्रत्ययसंबन्धप्रत्ययेर्विधिः ॥ ९ ॥

AU अन्तःकोपे इत्यादीनां धातूनां प्रथपपरुषस्य इन्‌ प्रलययन तत्छब्दादि-
संबन्धे विधीयमाने सति सर्व्रययानां बोधो भवति स एवात्र विधिः ॥ च्र॑रि-
नस्‌ । afta, | aaa, । aire ॥ एषं शेषाणामपि ज्ञेयम्‌ ॥

॥ स्वरान्ताद्यागम इकारे ॥ १५० ॥

स्वरान्ताद्धातोरिकारे परे यकारागमो भवति ॥ दियिव्‌ । दत्त ॥
नियिव्‌। हरत ॥ दि दाने। नि हरणे । पध्यमानकत्वे इव्‌ प्रत्ययः अनन
यक्रारागमः ॥

=~

॥ सवत्राकारागमो निदियिवजितात्‌ ॥ ११ ॥

स्वरान्तादातो; सर्वत्र स्वसु विभक्तिषु अकारागमो भवति । निहरणे |
दि दाने । यि आगमने | एतान्वजयित्वा ॥ हद्‌ । करणीदि ॥ ख्यह्‌ । खाद्‌ ॥
च्यर्‌ | पिवि॥ हि क्रीणनग्रदणधारणेषु। खि खादने। चि पाने। मध्य
कत्वे हि प्रलयः अनेनाकारागमः | इकारो SAA यो ऽप्ररोप (Ho १।१०)
ईत यत्वम्‌ । व्यज्जन परण HAMA (Ho १।३ )। निदियिवानितातकिम्‌।
निह । दर ॥ दिर । देहि ॥ चिद्‌ । एदि ॥ साधितचरा एव ॥

१८६ कश्मीरशृब्दाश्तम्‌ | [ ८।२।१२
॥ येवृखादे्रो वा ॥ १२ ॥

यि आगमने इत्यस्य विधौ विषये ae आदेशो ar भवति ॥ ate
आयातु ॥ वृक । एहि ॥ प्रखिव्‌ । एत ॥ साधनं पूैवत्‌ ॥

Naa इनि यो वा ॥ १३॥

बुव उत्पत्तौ श्यस्य SAT परे वकारस्य THT वा भवति ॥ इयन्‌ ।
भवतु ॥ पके । वरविन ॥ एवमाशीयैन्मरयये ऽपि ज्ञेयः ॥

॥ गोणे ध्रत्ययस्वरात्तः ॥ १४ ॥ `

गौणविधिरपि द्विविध एक उपेक््याज्ञापनं द्वितीय आत्षेपतः कथनम्‌। तयो-
हेयो रेव विध्योः प्र्यस्वरात्परस्तङारागमो भवति ॥ कंरितन्‌ | करोतु नाम ॥
ayaa! कुन्तु नाम ॥ क॑रितव्‌। कुरत नाप कर करणे निकट विधौ इन इन्‌
हि इव भ्रलययाः (Fo ५) | अनेन इकारात्परस्तकारः धातुस्रस्य चाप्रसिद्धता
विञेया ॥ alfa | आरोहयतु नाम ॥ ब।छितन्‌। अवरोदयतु नाम । साधनं,
aay Il

॥ हो धातोरेव ॥ १९ ॥

दि भ्रलये परे धातोरेव तकारागमो भवति ॥ कर्व | कुरु नाम ॥ दित।
देहि नाप ॥ कर करणे | दिदाने । हि प्रययः व्यञ्ञनान्ताद्धोपः (Fo ५)।
भ्रययरक्षणाद्‌ [ पा०१।१।६२। ] अनेन कर्‌ दि इत्याभ्यां परस्तकारागमः ॥
करन्‌ | तं कुरु ॥ क॑रितोन्‌ | तं कुरुत ॥

॥ व्यज्ञनान्तास्संबन्धघ्रलययादेरुकारः ॥ १६ ॥

व्यज्ञनान्तं ातुस्वख्यं मध्यमक एव भवति तस्मा्तच्छ्न्दादिसंबन्धप्रययः

८।२।१६ ] आख्यातप्रक्रियायां भविष्यत्पादः । १८७

संबन्धिन आदिस्वरस्य उकारो भवति ॥ करुस्‌ । तस्मै कुर ॥ HE । तेभ्यः
कुर ॥ HELA कुरु ॥ व्यञ्जनान्तात्किम्‌ | दिस्‌ । तस्मै देहि ॥ निस्‌।
तस्मराद्धर॥ दिदानि। नि दरणे। हि प्रययः। इकार उच्चारणार्थः | ततः
दिह्‌ स्वरूपात्‌ अस्‌ पर्ययः | भत्ययेषु दोपः सर्वत्र (Fo ४।१३१ ) इति
Bara | सरादलोप (Bo ८।१।३९) इति अकारलोपः । एवं । कतैस्‌ । तस्मै
रु ॥ परस्‌ । तसम पठ ॥ अत्र तकारागमात्स्वरान्तत्वे सिदध राक्तसूत्रावासिनं
भवतिं ॥

॥ वकारात्सपुवे ऊकारः ॥ १७ ॥

वकारात्परः संबन्धप्रत्ययादिस्वरः प्वैवरेन सह ऊकारो भवति ॥
क्स्‌ । कुरुत तस्मै ॥ दिय्युस्‌ । तस्मै दत्त ॥ करिब दिपिव्‌ इति स्वरूपा-
भ्यामस्‌ प्रत्ययः अनेन वकारेण सह अकारस्य ऊकारः यत्वम्‌ ॥

॥ तकारादोकारः ॥ १८ ॥

तक्रारा्परयोस्तयोषैकारअकारयोरोकारो भवति ॥ शतान्‌ । तं कुरुत
नप्र ॥ करितोस्‌। तस्य HRA नापर ॥ APA । तेषां कुरुत नाम ॥
क॑रितोम्‌ । मे कुरत नाम ॥ साधनं पूर्ववत्‌ ॥

SAN hat

॥ मो निषेधा्थो तत्रेव 9 UN

निपेधायेको मकारः अत्रव विभक्तिविरोये क्रियायाः oF वा परे भरयोज्यो
नान्यत्र ॥ शेपे विभक्तिसमुदाये माशब्द आशथ भवति विध्याकषिपोरेव
निपेधारथको भवतीति ज्ञेयम्‌ ॥ प करिन्‌ । मा कराते ॥ प कर्‌ । मा कुरु ॥ म
करिव्‌ । मा कुरुत । साधनं सृगमप्‌ ॥ अनैव किप्‌ । कराच Bal न करोति ॥
करन न । नाकरोत्‌ ॥ APH न । न क्यौत्‌ ॥ करिङ्यन्‌ न । तं न यीत्‌॥
करिन। न करिष्यति ॥ 3

ton कशमीरशब्दाश्रतम्‌ | [ ८।२।२०
॥ संबुद्धिगोणप्रत्यया AIT अपि ॥२०॥

छिङ्गपरकरणोक्तोत्तमादिसंबोधनप्रलयया गौगविप्ेपरलयया् मकारात्परा$
TASA | अपिशब्दात्‌ गोणप्रत्ययः पूतैवदप्यत्रापि TASTE | अत एव PAE
MARU अपि मयोज्याः ॥ माकर । मा कुरु ॥ मवा कर्‌ । मा SEM
मस। कर्‌ । मा क्रु ॥ एवे द्वीसेपोधनप्रल्याश ॥ मत करिन्‌ । मा करोत
नाम॥ मत HAL मा कर नाम ॥ मत क॑रितव्‌। मा कुरुत नाम॥ मत बा कर्व।
AL Se नाम ॥ मत्तां कतं । मा कुर नाम ॥ मता Hal माकर ara!
इत्यादयः ॥
क a ~ क क ~~ ~
॥ विधितदतिपत्तिभेदाद्रविधिर्िंविधः ॥ २१ ॥
एक आगापिकाटे BUTT अपरस्तस्य कर्मणः अनिष्पात्तिकथनमिति
टूरविधिदिधा भवति ॥
क ऋत, oS ac २
॥ दूरावधा MASA: सवषु ॥ २२॥
सर्वषु वचनेषु जि प्रत्यय एक एव ज्ञेयः स च तच्छब्दादिकलुप्रयोगेण भिद्यते ॥
~ bs ऋ ।
॥ aerated SIT ॥ २३ ॥
Baez परो यस्पादषंविधो जि प्रलयस्तदतिपत्तौ TAA भवेत्‌। च्ररा-
दीनां तु युष्पदि Bat इतिं िंच्षपादतीतकारो ऽपि भवतीति बोध्यम्‌ ॥
‘ad ~~ ~ =
॥ व्यञ्जनान्तादचागमा ST ॥ २० ॥

व्यज्जनान्तादातोज्ञ AAT परे इच आगमो भवाति चकार उचारणार्थः ॥
पिनि । कूर्यात्‌ ॥ कर करणे दृरविधां जि भ्रययः (He २२) I अनेन इच्‌

न

८।२।२७ ] आख्यातप्रक्रियायां भविष्यत्पादः | १८६

चकाररोपः अयमेव प्रयोगः ANT TANT विज्ञेयः ll Te ALT! सः क्यात्‌ ॥
तिभू कैरिज्ञि। ते Base करिजि। तवं कुर्याः ॥ AEE करिजि। युय कुयात्‌ ॥
व्यञ्जनान्तार्किम्‌ | दिजि । दच्यात्‌ wai | खादेत्‌ ॥ तदतिपत्तपरयोगाभ
यथा | करिजिहे ॥ Sata नाम ॥

६८.

॥ नासमोरोपो जेः ॥ २५॥

अस्‌ अप्‌ इत्येतयोः प्रयययोः स्वरादद्छोप (Ao ८।१।३९ ) इति प्राप्तो

कोपो जिप्रलयात्‌ न भवति॥ BAT! मे कुर्याः ॥ करिङ्यत्‌ । तस्य कुर्याः ॥

असमो; किम्‌ | किजिय्‌ । ते कुर्यात्‌ ॥ जे; करिम्‌ । करिजिदेस्‌ | तस्य कुर्वीत
, नापर ॥ अत्र अस्‌ प्रययस्य स्वरादन्नोप ( To ८।१।१९ ) इत्यक्ाररोपः ॥

॥ आद्िषि यन्‌ यन्‌ यख्‌ द्व्‌ प्रत्ययाः ॥२६॥

स्पष्टम्‌ | तत्रास्या विभक्तंरोकि ऽत्यरपप्रसिद्धतया तरस्वरूपसाधनसत्राणि
नापिहितानि। परत gra येये आदेशा वक्ष्यन्ते ते ऽत्रापि धीपद्धिरवधार्याः।
येपां च धातुनां क्रिया कोके प्रचारितास्ति ते उदाहृतिद्रारा व्यक्तीक्रियन्ते ॥
HAT! क्रियात्‌ ॥ waa! जीव्यात्‌ ॥ रज्यन्‌ । पच्यात्‌॥ जङ्यन्‌ । जीयात्‌॥
आश्यन्‌ । भूयात्‌ ॥ AAT सङरारान्तस्य शकारो दृस्यते ॥ नान्तानां तु एरण-
भूतप्रक्रिपया (८।३।७३। सूत्रेण) नकारस्य क्रः ॥ स्यन्‌ । ते जीव्यात्‌ ॥
पोष्यनय्‌। ते पयौप्यात्‌॥ wea सम्यगजीवने । पोष पर्या्तायाम्‌ शेषं पू्वैवत्‌॥
एवं । दयन्‌ । भूयात्‌ ॥ म बरय्यन्‌ । परा भूयात्‌ ॥

॥ छवो ala यो वा ॥ २७॥

छाव उपभोगे | इत्यस्य य्‌. प्रलये पर वकारस्य aR भवति षा
विकरपेन ॥ छाय्यत्‌ । निद्या; ॥ प । छाञ्य्‌ ) निशया; ॥

.

१६० कश्मीरशब्दासतम्‌ | [ ८२२८

॥ भविष्यन्ती इ अन्‌ अख्‌ इव्‌ अ अव्‌ घ्रत्ययाः
॥ २८ ॥

सुगमम्‌ ॥ करि । करिष्यति ॥ करन्‌ । करिष्यन्ति ॥ करख। करिष्यसि ॥
HRA! करिष्यथ ॥ कर । करिष्यामि ॥ करव । करिष्यामः ॥

॥ स्वरान्तानामुत्तमे मागमः ॥ २९ ॥

स्वरान्तानां धातनापुक्तमएरूषे मकारागमो भवति ॥ दिम | दास्यामि॥
दिभव्‌। दास्यामः ॥ दि दाने उत्तमपुरुषैकत्वानेकत्वयो; अ अव्‌ प्रत्ययौ अनेन
भागमः ॥ उत्तमे faq दियि। दास्यति ॥ दिन्‌। दास्यन्ति दिख) .
दास्यसि ॥ दियिब्‌ । दास्यथ ॥ दि दाने । इ अन्‌ अख्‌ इव्‌ मरलययाः । स्वरा
न्ताद्यागम इकारे ( Fo १०) इत्यनेन इकारागमः । अपरत्र स्वरादच्नोपः
(सू° ८।१।३९) FART ॥ तच्छब्दादिसंबन्धप्रयोगाश्च यथा ॥ कर्यस्‌ ।
तस्य करिष्यति [। अस्यां विभक्तौ प्रथमपुरुषककंसंबन्धयिं USAT
(me ८।१।३९) कायमनिलयं ज्ञेयम्‌ | ॥ करनस्‌ । करिष्यन्ति तस्य ॥ करहन्‌।
करिष्यसि तम्‌ ll AeA! करिष्यसि तस्य ॥ wal करिष्यथ तस्य ॥
कृरस्‌ । करिष्यामि तस्य ॥ करन्‌ । करिष्यामि तम्‌ ॥ करोस्‌। करिष्यामः
स्तस्य ॥ करोन । करिष्यामस्तप्‌ | पूर्व साधितानि ॥ च्ररादीनां तु विधिवद्‌-
न्नापि विधिर्ञेयः॥

॥ अपराः प्रत्ययाः ATA ॥ ३.० Ul

ते भविष्यन्तीभ्रलयया अपरा अकारः परो येभ्यस्तथा AAA प्रययाः स्यु; ॥

६।२।३३ ] आस्यातप्राकरियायां भविष्यत्पादः ॥ tet

॥ भ्रथमेत्तमेकत्वे दीधः ॥ ३१ ॥

तस्य अकारस्य प्रथमैकवचने उत्तमकवचने च दीर्घे भवति ॥ ते प्रययाश्च
यथा। या अन अख इव आ अव भवन्ति। उदाहरणानि । wat! कि
कुयात्‌ ॥ करन । fe कुर्युः ॥ करल । र कुर्याः ॥ करिव । fH gata
करा | कि कुर्याम्‌ ॥ करव । क कुर्याम ॥ साधितचराण्येव ॥

॥ क्रियातिपत्तिः इहे अदान्‌ अदाख्‌ gla अहा
HT प्रत्ययाः ॥ २२॥

स्पष्टम्‌ ॥ करि MART HTL अकरिष्यन्‌ ॥ ATE!
अकरिष्यः ॥ करिदीव्‌ । अक्ररिष्यत ॥ करहा । अकरिष्यम्‌ ॥ aL अक-
रष्याम॥ स्वरान्तधातूनां यथा ॥ च्ययिहे। अपास्यत्‌ ॥ च्यहान्‌। अपास्यन्‌॥
STEAL अपास्यः॥ स्य॑विष्टीव्‌ । अपास्यत्‌ ॥ च्यमहा । अपास्यमर्‌ ॥ च्यम्‌
UA अपास्याप ॥ चि पाने स्वरान्तादयागम इकारे (Fo १०) इति यकारा-
गम | सवेत्राकारागमो निदियेवानितात्‌ ( Jo ११ ) इति धातोरकारागमः।
स्वरादन्नोप (Fo ८।१।३९ ) SSR कोपः । स्वरान्तानाुत्तमे मागम
(सू° २९) इति मकारागमः | सर्वत्र यत्वम्‌ ॥

॥ कोतुके at प्रयया gag: ॥ ३३ ॥

कोतुकेन क्रियातिपत्तावभिहितायां सत्यां ay भोक्तप्रलयास्तच्छन्दादिः
SAAT हयपरा इयद्‌: परो येभ्यस्तथा प्रयोञ्याः ॥ करिह ULI

~ Fe

CURD Mert अह्‌ अहा भहाम्‌ gq प्रसेषु हा sata आकारो sade
उश्व्यते |]

१६२ कश्मीरशब्दाम्रतम्‌ | [ २२३५.

चेद्करिष्यत्‌ | करान्‌ हय्‌ । षेदकरिष्यन्‌ ॥ करिदस्‌ य्‌ । च्तस्याकरिष्यत्‌ ॥
करहानस्‌ हय । चे्तस्याकरिष्यन्‌ ॥

॥ आक्षेपे ऽपि नयूपराः ॥ ३० ॥

sain क्रियातिपत्तावभिदितायां सल्यां ते प्रत्यया aa भवन्ति ।
अपिशब्द द्धतुपद्ध वे ऽपि ॥ करिह न्‌ । TART । वा । खड्‌ नाकरि
ष्यत्‌ ॥ करान्‌ नय्‌ | THANE ॥

॥ कतैः परौ वा ॥ ३५ ॥

ere प्रत्ययः नम्‌ परर्ययश्च कतैः परो वा भवतः। TU करिदे। घ
खेदकरिष्यत्‌ ॥ तिम्‌ य्‌ करहान्‌ | ते चेदकरिष्यन्‌ ॥ सुनय्‌ करि । स षे
यत ॥ तिप्‌ नम्‌ करदान्‌ । ते चेन्न कुः ॥ सुय्‌ करदे | इति निश्वयभययेन
aed विवेच्यम्‌ ॥ अत्र IAAT रोपः सर्वन (He ४१३१) इति IK शब्द्‌
हकारस्य रोपः | TT साधनं पर्ववत्‌ | च्नरादीनां तु पोक्तवद्वोध्यम्‌ |!

इति शरारदाकषत्रभाषाग्याकरणे asaya ANAT
प्रक्रियाय। भविष्यलादो द्वितीयः ॥<।२॥

॥ अरधाख्यातप्रक्रियायाम्‌ ॥ ८ ॥
॥ भृतपादः ॥ ३ ॥

॥ समापितक्रियाकाखो WaT: ॥ १ ॥
स्पष्टम्‌ ॥
॥ मृतसामान्यपृणोपूणेभेद्‌च्चतुविधः ॥ २॥
सो ऽतीतकाकः भूतसामान्यमूतपणेमूतअपृणभूतमेदे षप्मकारो बिङगेयः ॥

॥ भावकमिंणां मृते उन्‌ उख्‌ Sy उब उम्‌ उ
प्रत्ययाः ॥ ३ ॥

भावधातूनां येषां धाकृपाडे अतीतप्रयोगा भावे पठिताः । भावपरयोगस्त
यत्र तृतीया कतस्थाने स्यात्‌ । कभिणां धातूनां च येषां धातुपाठे अतीतकाङ
प्रयोगाः कमणि अभिहिता । कमेमयोगस्तु यत्र तृतीया REN भयमा कर्म
स्थाने ATA तेषामुभयेषां धातूनां भूते उन्‌ आदिभरलया बोध्याः। अनर शब्दं
Ta भावकपिणां धातूनामतीतकाङे कतपरयोगाभावः | अकपकाणां त॒ कर
AAA: | RATATAT यत्र प्रथमा क्स्थाने स्थादिति ॥ भावे यथा।

ॐ

१६४ कश्मीरशब्दाश्रतम्‌ | [ ८।३।४

ATL अहस्यत Il AHL अदत ॥ ज्न॑सृन । saga ॥ अस्र हसने ।
AW नर्तने | HA अतिहासे | अनेन उन ॥ कर्मणि यथा । करन्‌ । तेन तया
बा HAT ॥ AVAL तैस्ताभिरवां Fa ॥ WELL तवया छतम्‌ ॥ करव ।
युष्माभिः कृतम्‌ ॥ RELI परया कृतम्‌ ॥ HE । अस्माभिः छतम्‌ ॥ कर करणे
अनेन उन्‌ आदिप्रययाः ॥

॥ कमेणि GIS इदादयस्वरस्य ॥ ४ ॥

कपरिणां धातूनां पुंलिङ्गस्य बहुवचने कमणि सेति सर्वेषां प्रययानापादि-
स्वरस्य शकारो भवति ॥ छी खिन्‌ । तेन अकिख्यन्त॥ री खिख्‌। तिताः
do ॥ wider) त्वया fafa: go ॥ लीखिव । युष्माभिद्िखिताः ॥
ङीखिम्‌ | पया छिखिताः ge ॥ Zifa | अस्माभिङिचिताः ॥ se saa
भावकप्रिणां भूत (स्‌० ३) इति उन्‌ आदिप्रखया; । अनेना दिस्वरस्य इकारः ।

ुस्येकारस्य यूदीतौ (Go २१) इनेन FAT एकारस्य ईकारः ॥

॥ खियां यत्‌ ॥ ८ ॥

~

aaiaini धातूनां ज्लीठिङ्गस्य बहते कर्मणि सति भरल्ययादिस्वरस्य
agit भवति ॥ क्थन्‌ । तेन ताः कताः ॥ कर्यख्‌ । तेस्ताः कताः Ul
goad | तेन ता छिखिता; ॥ tat! तेन ता रक्षिताः ॥ कर करण | Sa
Sad | TS रक्षायाम्‌ । उन्‌ उच्‌ प्रत्यौ | अनेन उकारस्य TAT | च्ियामी-
देतौ aaa (Fo २३) इति उपधाया एकारः | HANA ऽपि (Fe ७१)
इत्यनेन SAI खकारस्य छकारः ॥

॥ इकारान्तादेकले ऽपि ॥ ६ ॥
इकारान्ताद्धातोरेकष्वे कर्मणि च प्रययादिस्वरस्य यङ्कार भवति ॥

८।६।४ ] MSNA HATA भृतपादः | १६५

waa ॥ तेन सा भुक्ता ॥ च्ययन्‌। तेन सा पीता ll नियन्‌। तेन सा
नीता॥ खि खादने। चि पाने। नि हरणे। उन्‌ प्रलयः अनेनोक्रारस्य AAT!

स्ैत्राकारागमो निदियि्बनितात्‌ (सू० ८।२।१ १) इति सूत्रेण भथपयोः अकाः
रागमः ॥

॥ हियोरत्‌ ॥ ७ ॥

हि ग्रह्णक्रीणनधारणेषु | दि दाने । इत्यनयोः ala कमणि afk
आदिस्वरस्य अकारो भवति। BEE नालुवर्तत इति एकत कर्मणिन Ra Il
OHA! तेन ता धरता; ॥ दिन्नन्‌ । तेन ता दत्ताः ॥ उन्‌ पर्ययः प्रथमस्य
सवैत्नाक्रारागमो निदियिवजितात्‌ (Fo ५।२।११) श्यज्ञारागमः । दहिधोस्त-
कारागम (Feo ३२) इति तक्ञारागमः | अनेन भ्रत्ययादिस्वरस्य अकारः। तवर्ग-
स्याप्रसिद्ध (qo ७२) इत्यपरसिद्धन्नरारादेशः। Rat: Fy । स्ययन्‌।
सा युक्ता ॥ च्ययन्‌ । सा पीता। नियन्‌। सा नीता ॥ पूर्वे साधितान्येव ॥

॥ THA SATA: ॥ < ॥

सकरमेकाणां धातूतां च्ीलिङ्गस्यैकत्वे कमणि सति प्रयय।दिस्वरस्प
SAAT भवति ऊमात्रान्तत्वे सिद्धे पूर्वोक्तिङ्गपकरणपरिभाषया #
एरवणेस्वरस्यापरपिद्धतावधारया ॥ कन्‌ । सा छता ॥ ater) त्वया ar
हता ॥ lea पया सारोहिता ॥ कर करणे । मार पारणे। खार आरो-
इणे | उन्‌ SY इम्‌ प्रत्ययाः | अनेनादिस्वरस्य KATATE! ॥

॥ चुवमोरवयोर्निंलयम्‌ ॥ ९ ॥

सुव HVE | मोरब पींडासहने | इत्यनयोरेक तवे कणि निरयं भरत्ययादिखरस्य .

[ # ऊदन्तले RE परथखर्या्यतता FAIA २।१।७ Ga द्रष्टव्यम्‌ | ]

)

१६६ करमीरशब्दौभ्रतम्‌ | [ ८।३।१०

BANSAL तयोः पडिङ्गकपाभावसान्निलयपद ग्रहणम्‌ ॥ WAI
तैन युद्धम्‌ ॥ मोर्‌ । सोढा ॥ एकत्वे किम्‌ । स्व्यन्‌ । gar ॥ मोरब्यन्‌ ।
सोढाः ॥ भावकर्मिणाम्‌ ( qo ३ ) एति eal द्वियं यत्‌ ( qo ५) इति
उकारस्य यकारः ॥

॥ पुंकतुप्रत्ययोकारस्य feat च ॥ १० ॥

पंछिङ्गस्य य! कुमलययसंबन्धी उकारस्तस्य द्ञीरिङ्गविषये ऊमात्रादेशः
स्यात्‌ ॥ षतु । पराप्तः ॥ वान । ara ॥

॥ इकारस्य यत्‌ ॥ 99 ॥

पंङिङगस्य यः क्संवन्धीं इकारस्तस्य यकारो भवति ज्लीडिङ्गविषये ॥
ape | श्रान्तास्ते ॥ च्य । श्रान्तास्ताः ॥

॥ अप्रसिडचवगांदकारः ॥ १२ ॥

अपरसिद्धज्नवर्गात्परस्य ज्ञीछिङ्गकतैसंबन्धिनो यकारस्य अकारो भवति ॥
बन्न | पराप्तास्ताः ॥ खद्ध + । आदूढास्ताः ॥ दज्ञ । दग्धास्ताः ॥

॥ सकाराच्च ॥ १२ Ul

सकारास्परस्य भ्रखययकारस्य अकारो भवति ॥ असि । आसन्‌ ता; ॥
बस | निवसितास्ताः ॥ ठोस भान्तास्ताः ॥ पक्षे | रोद्ध ॥

jesse eh ee ee

र्ब
[ # a3 इति Bae खच्‌ इति चक्रिणोचयार्थते | |

८।३।१७ ] आख्यातप्रक्रियायां भृतपादः | १६७

॥ सामान्यमृते ओन्‌ ओख्‌ आथ ओव ओम्‌
आव्‌ प्रलयाः पुंसि ॥ IU

भावकराणां धानां सामान्यभृते ओन आदिप्रययाः पटिद्गैकत्वे कणि
बोध्याः ॥ कर्योन्‌ । तेनाकारि ॥ कर्योख्‌ । तेरकारि ॥ कर्योथ्‌ । त्वयाक्रारि ॥
कर्यो । युष्ाभिरकारि ॥ कर्योम्‌ ।`मयाकारि ॥ HALL अस्माभिरकारि ॥
कर करणे सामान्यभूते ओन्‌ AEA: | यागमः BAT सापान्यपर्णेषु च
( Ho ४६ ) इति यक्रारागमः॥

॥ बहुले एकारः ॥ १९५ ॥

पृलिङगस्य eet कमणि सति प्रत्ययादिस्वरस्य एकारो भवति ॥ कर्येन्‌ ।
HaHa Ul HA । तैरङृषत ॥ HL स्वयाङृपत ॥ वर्येव | युष्पाभिर-
पत ॥ कर्येम्‌ । मयाट़ृषत ॥ कर्यय्‌ । अस्माभिरङृषत ॥ साधनं प्ैवत्‌ । अनेन
भरययेोक्रारस्य एकारः ॥

॥ खियामेयादेशः सरवे ॥ १६ ॥

aaa सामान्यपूणभृते एकत्ववहत्वयोः कर्षणि च प्रययादिस्वःस्य एय
आदेशो भवति स्रीटिङ्के एव ॥ कर्येयन्‌ aa साक्षारि ॥ कर्येयन्‌ । तेन ता
अकृषत ॥ कर्येयच्‌ । तेः साकार ॥ कयेयख्‌ । तस्ता FSI ॥ कर करणे |
ओन्‌ ओख्‌ प्रययौ । अनेन ओकारस्य एयादेशः। यागमः सर्वेषु सामान्यपर्ेषु

च (Ho ४६) इति यागमः ॥
॥ अप्रसिडच॒वगांदायः ॥ १७ ॥
स्रीलिङ्गस्य ata सामान्यपूणभूते एकरवषहृत्वयो+ कर्णि च प्रसिद्ध-

१६८ कश्मीर शब्दाग्रम्‌ | [ ८।३।१८

प्नवगार्परस्य प्रययादिस्वरस्य AT MA भवति ॥ AAAI सा TAME
तेन ॥ दिच्र।यन्‌ | सा तेनादायि ll हिद्योस्तङ्ारागमः (Ho ३२) देरकारागमः
(८।२।११ सूत्रेण) तवगेस्याप्रसिद्ध (Fe ७२) इति Wea! अनन आयादेश्ञः।
मर्चौयस्‌। अस्य निं संबन्धपरत्ययत्वात्‌ तस्यवादिस्वरस्य अयादेशः ॥ तत्रा-
BATRA कतधातुभ्य (४९ सूत्रस्थेभ्यः) AAA MASI विज्ञातव्यः ॥
थन्न।य । वा। aaa । शुद्धौवभूव्र सा ॥ तेज।य । वा । तेजेय । तीक्ष्णीव
भूव सा ll षावज्ञ।य । वा । asta [ । रुरुचे सा |। शादि ॥ सोन्न।य।
बिभाय सा॥ पत्न॑य । प्रतीयाय asia | रुरुच सा ॥ वृद्धाय | उत्तस्था
सा ॥ ala) अवरुरोह सा ॥ खचराय । आरुरोह सा ॥ दज्ञाय । दृह सा ॥
रोज्ञ।य | तस्थौ सा ॥ वबृजायन्‌ east ताम्‌ ॥ GIT भय । प्न ऋणाद्‌-
विश्वासे। रोचन रोचने | ay उत्थाने | वस्त अवराहण । खस आरोहे । दज
भस्मीभवने | रोज स्थितौ । ast भजने । आवावादयः सामान्यपृणयाः
(qo ७८ ) इत्युक्तया AMY एय प्रत्ययः । तस्य एकारस्य अनन आंया-
देशः | खस वस्य; सवत (Fo ६६ ) इति सकारस्य थकारः । तवगस्या-
असिद्ध (Fo ७२) इति ART FRG | BT भजनं इत्यस्य उन्‌ मत्ययः

ay एवेवत्‌ ॥
॥ एयश्च पुंसि ॥ १८ ॥

अप्रसिद्धन्नवनीरपरस्य एय्‌ मरपयस्य पुंलिङ्गविषये आय आदेशा भ्रति ।
यक्षारो ऽस्वरः ॥ रंय ¦ जिजीवुः Uap! आरुहः ॥ SA सम्यग्जी-

घने। BA ARTE | THAT (ao ३९) इति एय्‌ प्रययः। BAA
(ae २९,१३,६७१७२) इति | खसवसोस्प (६६) इति सक्रारस्य यकार कृत

अनेन एय प्रत्ययस्य A आदिशः । एयः किमू । लर्‌ । CAAT ॥ साम
भ्पूर्णयोः आय्‌ (He ४०) | रेपगुक्तवत्‌ ॥

+

ale] आख्यातप्रक्रियायां भृतपादः | १६६

॥ इदुददय॒तानां पूर्वैवणेस्वराघ्रसिदता ॥ १९ ॥

इकरारतन्पात्नायुतानापुकारतन्मात्रायुतानाप्रकारतन्मात्रायुतानां च बर्णीनां
तत्पू्वणतबन्थिनः स्वरस्य अप्रसिद्धता अवधाय सा AAMT ॥ वति ।
माषाः ॥ तारिन्‌ । तारिताः ॥ पङ । गतः ॥ बच । प्राप्ता ॥ मह्न । इता ॥
वात प्रापणे | ARATE मूते कर्तरि एय्‌ (१९ सूत्रेण) | वातस्तात्‌ (Fo ८६)
इत्यनेन छिह्‌ आदेशः छक्रारहकारयोर्छापः। तार तारणे उन्‌ प्रययः। कर्मणि a
हते इदाचस्वरस्य (Ho ४) इत्यक्ारस्य इकारः । परक गतौ । थकपकोरोवादीनां
पुवर्तपानादेश्चा्छहो लेपश्च भृते (Fo ७७) FAIA छद्‌ अदेशः छकारदका-
TUB | बात प्रापणे ओव प्रययः। वातस्तात्‌ (Ao ८६) इति BE आदेश॒-
DEBIT पृकतरूमलयोक्ारस्य च्वियां च (Ae १०) इत्यकारस्य उमात्रादेशः ॥
तवर्गस्पापथिदः (qo ७२) इति स्तवम्‌ । अनेन पुतैवणंस्वरस्यापरसिद्ता | ATE
मारणे उन्‌ प्रययः। एकतरे उपात्रादेशः (Ao ७)। अनेनोपधाया अभरासिद्धता ॥

॥ उद्युतस्योपधाया आत ATT ॥ २० Ul

उङारयुतस्य वर्णस्य य उपधाभृत आक्रारस्तस्य ओत्वं भवतिं ॥ तोरन्‌ ।
तापितः ATT । प्राप्तः ॥ तार तारणे उन्‌ । व्यञ्जनं परेण WAM (Fo १।३)
रुकरारस्य उपधाया आकारस्य ओकारः । बात TTT) अकपिणामिंति
(३९ सूत्रेण) ATL! व।तस्तात्‌ (Fo ८६ ) इति छद आदेशः छोर्ढोपथ ।
तकारस्य उकारान्तत्वे सिद्धे अनेन SOUT ओकारः॥ TTL आसीत्‌॥
आप्त सत्तायाम्‌ उक्तवत्‌ छह आदेश; | अनेन उपधाक्रारस्य ओकारः । उचयु-
तस्य किम्‌ । त।रिन्‌ । तारितास्ते ॥ पर्व साधितम्‌ ॥

॥ पृस्यकारस्य युदीतौ कैक सनेकले ॥ २१॥

पंखिङगस्य THAR कमणि सति उपधामुतसएुङगारस्य क्रमेण ai

Roo कश्मीरशब्दाश्तम्‌ | [ ८।३।२२

भृवतः भूतविषये । पुकत्वे THI बहत्वे HIT ॥ स्यखन्‌ । लिखितम्‌ ।
Pita! हिखिताः॥ पूर्वं साधितम्‌। saz) Blea: ॥ ज्ीटिन। wea UI
Hz FEA उन्‌ । कर्मणि Gaza (Fo £) इलादिना उकारस्पेकारः | अनेन
कपादुपधाया यकार ईकारो ॥

cA

॥ BAAS च ॥ २२॥

एते धातवः कत्येव निलयं भवन्ति । एषां धातूनागुपधाया यकार ईकारौ
भवतः। भूतविषये ॥ फयुर्‌। परिवर्तितः ॥ फीरि । परिवतिताः Ul emg । गासितः॥
बीटि। आसिताः॥ स्यु । संगतः Ul मीछि | संगताः ॥ फेर भरमर्णवसरीभवन-
पश्वा्तापतरेरम्पेषु | व्यह उपवेशने | मेक संगमे । Gait (qo ३९ ) इति
ओब्‌ एय्‌ प्रत्ययो | खरतरफरफरमरमारां रात्‌ (Ho ९१) इतति । TAT दान्‌
(Ho ९७) इति । ABASSSSSHSHSAST wld (सू० ९३) इति सूत्रः
Bz छिदि आदेशा उदारा | व्यद; उेषन्यहरोपमपां ठ (Fo ६२) इति
हस्य ठ; । अनेन सवत्र कमात्‌ Talal | प्रोक्तानां धातूनां FT| मल्याव्‌।
मथरीवभव ॥ रेढ्यौव्‌ । परसृतीवभूव ॥ व्रव्योव्‌ । मूख भूव ॥ मठ AINA |
पेड नियासे | as पृल।भवन | पृक्ता (Ho ३९) इति SIA! यागमः सवषु
सामान्यपूर्नेषु च (सू ४६) इति यक्ारागपः ॥

॥ ल्ियामीदेतौ सर्वत्र ॥ २३ ॥

aaa एकट्ववहत्व SH कतार्‌ च स्र[[ख्ङ्ावषय उपधाया; BATT
ईकार-एकारो भवतः | एकत्व ईकारः Aaa एकारः AAAI ॥ च्रीदूत्‌ ।
कट्टरिता॥ त्रेच्यन्‌ । क्ताः ॥ च्रेट कटने उन्‌ । एकत्व ऊपरात्रादश (सू>८)।
aqral feat यत्‌ ( Fo ५ ) इति उकारस्य gate: | feat Walaa
पणि च (७० सूत्रेण) इति टकारस्य चकारः । अर्नन करमादीदेतौ ॥ Fs |
श्रान्ता सा॥ फेय । च्न्ताः ॥ az, । निव्ष्ि॥ छ्य | निविष्टाः ॥

६।३।२५ ] आख्यातप्रक्रियायां wags: | २०१

fig । fafwar asa । fafear ॥ फेर भ्रमणे । व्यह उपवेषने ।
मेक संगो । deat ( Feo ३९ ) इति ओव एय्‌ । परवत्‌ छद्‌ छि आदेशः
छदोर्खोपः । पुकुमरयोकारस्य feat च (ge १०) इति एकत्र उमात्रा-
देश; । अपरत्र इकारस्य यत्‌ (सू ११) इति यः । व्यद; डेषव्यदेरोपपपां ठ
( सू० ६२) शति इस्य ठः । सादेश्कवरभृतानेकत्वे च (ae ७० ) शति
ठक्रारस्य छकारः | लान्तस्य ज (७४ ) इति टकारस्य जकार; | अनेन सवेत

कमाद्‌ौकारएकारौ ॥ ,
॥ ओकारस्योकारः सदेशापुकतेरि च ॥ २९ ॥

ARATE GHAI ्रतययादेशयते सर्वेस्मिन्प॑कपैरि च उपधा-
भूतस्य ओकारस्य TANT भवाति भूताविपये ॥ aT । शतः ॥ बूजिन्‌।
शताः ॥ ब्टुन्‌ । भाषितम्‌ ॥ eel भाषिताः ॥ ast निश्चामने । ais
पकषिशव्दे च । उन्‌ RECA उकारस्य इत्‌ ( 8 सूत्रेण ) अनेनोपधाया उत्वम्‌ ॥
HAT यथा | HF । रुष्टः ॥ SIAL रुष्टाः ॥ रोष RET । GATT (qo ३९)
शति ओब्‌ एय्‌ । द्रपपोपमपरोपां षात्‌ (Ae ९५ ) इति छ्‌ चि आदेशौ
छदो ५ । उेषन्यहरोपमपां ठ (Ho ६२) इतति षस्य ठत्वम्‌। अनेन उपधाया
ऊकारः | सादेशक्रतेरि शिम । Mata | ge तेन Ul VAAL पर्याप्तम्‌ giz
स्थली मवने | पोर पयाप्लनाद्रैतयो: पुकत॑रि (सू० ३९) इति SALI यागमः
( सू° ४६ )॥

॥ खियामृदोतो ॥ २५॥

Sas ~ [+ bad x cal
HAART कमणि प्रतययादेशयते qa Math च
उपधाभूतस्य ओकारस्य ऊकार-ओकारौ भवतः भूतावेपये ॥ इजून्‌ । भृता

तेन ॥ षोजन्‌ । शुतास्तेन ॥ कतरि यथा। रूद्‌ । र्ट सा ॥ रोच्च। रुष्टास्ताः॥
GAIA बोध्यम्‌ ॥ ॐ

२०२ कश्मीरशब्दाश्चतम्‌ | [ ८।३।२६
॥ मरश्च पुंसि ॥ २६ ॥

मर ATT इयस्य धातोः सर्वस्मिन्करतरि पुलिङ्गाविषये उपधाया ऊं
भवति भूतविषये ॥ परह । मृतः ॥ परारि । मृता; ॥ मर मरणे। प॒कतेरि (Yo ३९)
git ओब्‌ एय्‌ । खरतर ( सू° ९१) इत्यादिना दुह्‌ छिद्‌ आदेशछ्दाङपा |
AUT मरणे ( Fo ६५ ) इति रस्य दत्वम्‌ । अनेन उपधाया ऊर्वम्‌ ॥

॥ रुसश्च ॥ २७ ॥ °

ga सम्यगजीवने case उपधाया ऊकारो भवति । aaa
ख्यातो बहते अप्रसिद्ध इति TIT Bed | जी वितः ॥ दस्ति । नीविताः॥
ara । जी वित्त्वम्‌ ॥ ल(स्तव । जीविता ययम्‌ ॥ टृस्तुस्‌। Alaa
ऽम्‌ ll Sika । लीविता वयम्‌ ।॥ कस सम्यरज(वन | पंकतेरि (qo ३९)
इति ओव्‌ एय्‌ ओख्‌ एव आस्‌ एय्‌ प्रलया; आस्खसफस ( मू° ९६ )
इत्यादिना छद for छल्‌ छितर छम्‌ 1 FATA Basis | SAA
पुभूते (Ae ३३) इति तक्तारागपः। अनेने उपधाया उत्वम्‌ ॥

॥ खियानेकस्वानेकसवे ऊदातावघ्रसिद्धौ ॥ २८ ॥

wa सम्यग्जीषने इयस्य ASFA एकवचनवबहुवचनयोः कमात्‌ IT
धाया अप्रसिद्ध RATATAT भवतः ॥ [ अत्रापि पववद्धरत्वे एवाभ्र।सद्ध-
तास्तीलययवधयप्‌ ॥ ] लृ । जाविता Wale । जीविताः ॥ RS | staat
त्वम्‌ ॥ wea) जीविता गयम्‌ UV saat जीविताम्‌ sil वय
जीविताः ॥ कघधातोः आव्‌ आद्य प्रययाः (३९ सूत्रेण ) तेषां छु आदय
आद्रेश्ाः FABIA (९६ सूत्रेण) । पुरदप्रयय।कारस्य चियां च (Ae १०)
। इकारस्य यत्‌ (सू० १ १) इति यः | waa च्यम्‌

इति उकारस्य ऊपात्रादेशः
। तबगस्याप्रसिद्ध (Jo ७२) इति AEA

(qo ६७) इति ARITA ATE

८।३।३१ ] आख्यातप्रक्रियायां भूतपादः | २०३

छकारः | अप्रसिद्धचवगीदकार (Fo १२) इति सूत्रेण प्रल्यययकरारस्याकारः |
अनेन उपधायाः क्रमात्‌ अप्रसिद्धो ऊक्ार-आंकारौ ॥

॥ सामान्यपूर्णयोरन्तिमः सवत्र ॥ २९ ॥

ada diay alive च gaa बहत्वे च सामान्यरतपणेभूतये।।विषये

+ “~~ > |
अन्तिमः अप्रसिद्धाकारादेकश् एव उपधाया भवति ॥ Ges यथा | Bisa!
अनीवीत्‌॥ sina! अजीविषुः ॥ ठद्ाव्‌। जिजीव ॥ laa निजीबुः ॥

eifee यथा । राय | निर्नाीव सा ॥ ela । निजीबुः ॥ साधनं पूषै-
बत्‌ ॥

॥ मरो वकारः ॥ ३० ॥

भर मरणे इयस्य aaa पुलिङ्ग aise च एकस्वबहत्वयो सापान्य-
भूतपणमूतयोिषये उपधाया वकारो भवति ॥ म्बयोव्‌ । अगृत ॥ स्बयाब्‌ ।
मत्रे ॥ FATT अगृषन्त ॥ स्बयाय्‌ । मन्रिरे tise यथा। म्बयेय।
BAA सा ॥ म्बयाय । सा पन्ने ॥ मर ALT पुंकतेरि (Ao ३९) इति ha
आष एय्‌ AMA यागमः BAL सामान्यपू्णेषु च (Ae ४६) इति यकारागमः।

=

अनेनोपधाया वत्वम्‌ । परशापुभूते (Ao ५९) इति रकारछोपः ॥

॥ ख्यां भृते ऽपि ॥ ३१ ॥

मर परण इदस्य स्रीटिङ्कविषये भृते ऽपि उपधाया वकारो भवति ॥ स्बय।
मृता ॥ ALANA ओब्‌। तस्य SIR आदेशः छदो रप१अ। अनेनोपधाया वत्वम्‌।
ATTA (Ho ५९) इति रकाररोपः | खयां किम्‌। ट । एतः ॥ पूष
साधितम्‌ ॥ :

२०४ कश्मीरशब्दाशरतम्‌ | [ ८।३।३२
॥ हियेस्तकारागमः ॥ ३२ ॥

हि ग्रहणक्रीणनधारणेष । दि दाने । इत्यनयो भूतादिषु सवत तकारागमो
भवति ॥ dat मतिगहीतः॥ दिन । दत्त; ॥ हन्नोन। भलयग्दीत्‌ Fea
अदात्‌ ॥ TAAL परतिजग्राह ॥ दिन्नान्‌ । ददौ ॥ भृते उन्‌ ( ३ सूत्रेण ) ।
सापान्पभूते ओन्‌ (१४ सूत्रेण)। wa विशेषे आन्‌ (३५ Aan) | अनेन तका
armas | हरकारागम; (८।२।११ AAT) | तवर्गस्यामसिद्ध (सू० ७२) इति
सङ्गारस्य TAL!

॥ रसश्च TAT ॥ ३३. ॥

ङस सम्यग्नीवने इत्यस्य पुलिङ्गविषये भृते तङारागमो भवति ॥ रूस ।
जीवित; ॥ स्ति । जीविता; ॥ साधितचरम्‌ । fay किम्‌ । 2a | जीविता
ar tl aa faq| alga! जिजीव ॥ पूर्वं साधितानि ॥

॥ नेरूदीतो भ्रययोकारेकारयोः ॥ ३० ॥

नि दरगे | अस्माद्धातोः प्र्ययसंबन्धिनोरुकारइकारयोः; HALA उकारः
कारौ भवतः ॥ न्यून । हतः ॥ नीन्‌ । हता; ॥ नि धातोः उन्‌ । कर्मीण
पुम्‌ (सू०४) इ्यादिना अपरल्कारस्य इकारः | अनेन ऊकार ईकारो FATAL!
gaa यत्वम्‌ । अपरत्र स्वरः सवर्णे दीर्घपररोाौ (Fe १।५) ॥

॥ rae आन्‌ आख्‌ आथ जाव आमं आव्‌
AAA: FATA ॥ ३५ ॥

भावक्प्िणां घातूनां grat पिस्य एकत्व कपण सति आन्‌ आदयः

पर्या; स्यु; ॥ षोजान्‌ ॥ तेन gaa ॥ बोज्ञाख्‌ । तै; Ta ॥ बोजञाय्‌।

८।३।३६ J द्माख्यातप्रक्रियायां भृतपादः | Roy,

erry तया ॥ वोज्ञाव । युष्माभिः TAA ॥ वोजाम्‌ । मया TIA ॥ ats
अस्माभिः Tas ॥ वोज निशामने । पृणमृते आन्‌ आद्यः लया; | यागम
BAT सामान्यपर्णेषु च (Fo ४६) इति यङ्गारागमः | तस्थ अप्रसिद्धन्नवगादह्।प
(qo ४७) इति ोपः ॥

॥ धातोरे ATT ॥ ३६ ॥

पणीभ॒ते वहसे कर्मणि सति धातोः पर एकारः प्रयोज्यः ॥ करयन्‌ । तेन
चत्रिरे ॥ करेयेख्‌ । तेयक्रिरे ॥ करेयेध्‌ । त्वया चक्रिरे ॥ करेयव । TAT
शक्रिरे॥ करेयेम्‌। मया AERC ॥ करयेय्‌। अस्माभि््रक्रिरे | कर करण | पणः
भूते आन्‌ आदयः। वहुत्वे एकार (Ao १५) इल्याक्रारस्य एकारः । यक्रारागपः
(४६ सूत्रेण) । अनेन धातोः पर एकारः ॥

॥ अप्रसिद्ध चवगाद्‌। ॥ ३७ ॥

~ ५ els ६९ ~. (.
अप्रपिद्धन्नवरणन्ताद्धातोरमसिद्ध At प्रयोज्यः ॥ बोज्ञ।येन । तेन Ta
विरे Ul Galas प्रतिजग्रदिरे ॥ साधितचरम्‌ ॥

॥ सामान्यवत्छीकमणि ॥ २८ ॥

पूणैभृते द्ीलिङ्गस्य एकलादिके BAT सति सापान्यभृतवर्सद्पाणि
Waled | एकत्ववहत्वयारकरूप्णलवधायम्‌ ॥ उदाहरणानि सापान्यभृते
frazigafa ॥

॥ पुकतेरि ओब्‌ एय्‌ ओख्‌ एव ओस्‌ एय्‌ मृते
ASAE ॥ ३९ ॥

Sn ey . ॐ 90 A
अतीतकाले कतेरि नियतानां धातूनां पिदधे, करि सति wa ओब्‌
१

Rok कश्मीरशब्दा्रतम्‌ | [ ८३४०

are भल्यय। £ स्युः । ओन्‌ प्रययस्य कचित्‌ आव्‌ इति च व्यवदह्ियत इति
ज्ञेयम्‌ ॥ वुफ्योब्‌ ar Lara estar ॥ वुयेय्‌ । उड्ीनाः ॥ ई्योख्‌ ।
SHARAN ॥ इर्येव | गूबषुदधान्ताः ॥ eae | गृर्बीभृतो ऽहम Nl TAZ!
समीक्षिता वयम्‌ ॥ वफ विहायसा गतो । ईर ऊरध्वश्रमण । गवव गौरवे । AIR
समीक्षण | अनेन ओव्‌ आदिप्रलयाः । armas (४६ सूत्रेण) ॥

॥ सामान्यपू्णयोः आव्‌ आय्‌ आख्‌ आव आस्‌
आय्‌ प्रत्ययाः ॥ ४० ॥

अतीतकाछे करहैनियतानां धातृनां Wee कर्तरि सति सामान्यपृणेभूतयो-
विषय आव्‌ आदयः प्रयया अवधायीः tl सापान्ये यया) ATA! उडच्ये ॥॥
बुपयेय्‌ | उ ड्य । इत्यादीनि स्वरूपाणि । साधनं पथेत्‌ ॥ एणेभरते यथा ।
sania । मुमुचे सः ॥ स्बकलियिय्‌ । मप॒चिरे ते ॥ म्बकल्याख्‌ | aT
चिषे ॥ म्वकलियाव | पचध्वे ॥ स्बक्रलियास्‌ | Gay Seal म्बकङियाय्‌ |
मपाचमदे ॥ Fans पृक्तौ | सामान्यपृणयोः; आव्‌ आदयः प्रलयाः । यागमः
aaa सामान्यपूर्णेषु च (Fo ४६) इति यागमः | व्यज्ञना तानां पर्णे
lead इजनादेशभ्रययानाम्‌ (Fo ५०) इति इच्‌ आगमः। चकारः स्वीय ॥

॥ संबन्धिघ्रययषु वयोरोपः ॥ ७१ ॥

स्मेर पंटिङ्गकतृभृतसागान्यपएणमूतयावरिपय GAIT qd प्रलययस्त-
बन्धिनोवकारयकारय) छपा भव्ति | सच GANS A विज्ञय; कितु व्यज्ञन-
योर्वयोरेव ॥ कमलयोस्‌ | कामस्यभृत्तस्य ॥ Hawa । कोपरस्यमभूवंस्तस्य ॥
ane कोपरीभवन। पुक्तार (ao ३९ ) इति ओनर्‌-एय्‌ प्रत्यया । तच्छब्द
(Ao ८।१।३ ३) इत्यादिना अस्‌ TAA | यागमः | अनेन वयोाखापः ॥
आस | तमागतः ॥ आस्‌ । तमागरताः ॥ आहस । तमागतस्त्वम्‌ ॥ आसस्‌ ।
तमागतो दम्‌ ॥ आस्‌ । तमरागता वयम्‌ ॥ व्यञ्चनान्तयोः किम्‌ । कुमस्यवस्‌ ॥
कोपटयमुत त्स्य ॥ आवस्‌ । तपागता ययम्‌ ॥

&।३।४४ J आख्यातप्क्रियायां WAM: | Ro
॥ तयोः पूवौकार ओदभ्रसिदधलवे ॥ ४२ ॥

तयोर्वका्यक्रारयोः पवो य आकारः स क्रमेण ओकारमप्रतिदधतां AAA
वकारा ओकारं यज्नारात्पुवैः अप्रसिद्धता मिति [ ॥ अयं विधिस्तच्छन्द्‌-
संवन्धविदहिताय्‌ प्रल्यसद्धाव एव बोध्पः ] ॥ ओय्‌। आगतस्ते ॥ अ।य्‌॥ आग-
तास्ते ॥ eter निगीतस्ते॥ BLL नि गतास्ते ॥ च य। TBA । TIAL भविष्टास्ते ॥

॥ आदत वत्वाप्रसिदते ॥ ५२ ॥

AMARTH पवो ओकार-अक्रारौ करमेण TITANS च
MAAS TALI गतस्ते ॥ MAL गतास्ते ॥ ATL पतितस्ते ॥ प्यय्‌ । पतितास्ते ॥

॥ faa एथ एय एयख्‌ एव एयत्‌ एय
प्रत्ययाः ॥ ४४ ॥

aitay कतरि सति भूतादिषु stat: भरयया विङ्ञेयाः | तत्र सामान्यप-
णये।रेकरपत्दमिति च ध्येयम्‌ ॥ मृते यथा | व्य्येष | स्थलाभरतमा ॥ खार्ये-
यच्‌ । ल स्पृ ॥ नव्पव । न्या अभूत ॥ बच्येयस्‌ । अवधि ॥ alga ।
AAA वयम्‌ ॥ व्वेठ स्थृीभवने | लार स्पशाच॒णपरनपलीं करणप | नव
अतिशी भवने नृनतायां च । वड atest: | ववर UTA! अनेन
एवाद्यः AAA | यागम; (Ho 28) | लार; सञ्ञा ठगमनयोर कतृभ्रयय-
त्वम्‌ AIH तु RTA AM ॥ AUF TAT AAT |
USAT | PAT ॥ छायियियख। geal ॥ नवियेव | सृता बभृव
ययम्‌ ॥ MEAT । बधे ऽहम्‌ ॥ ववरियेय । चश्चरीवभविम ॥ पृरवेवत्‌ धातु
AAAS | यागमः (Feo ४६)। व्यज्ञनान्तानां पूर्ने यादप इजनाद्‌गमरययानाप्‌
(He ५०) इति इच्‌ आगमः | चक्रार; TUT Ii

Rex कश्मीरशब्दाश्रतम्‌ | [ ८।३।४५
॥ स्यंबो नित्यम्‌ ॥ ७५ ॥

लंब asa इयस्य निदं स्रीङिश्गप्रयया भवन्ति ॥ त्य॑व्येयस्‌।
चश्चरयभृत्तस्य Ul MATA! चञ्चद्ीवभूव तस्य ॥ साधनं सुगमम्‌ ॥

॥ यागमः GAT सामान्यपूर्णैषु च ॥ ५६ ॥

सर्वेष करतैकरमधातूनां सापान्यभृतेष पृणंभूतेषु च यकरारागमो भवति च
शब्दासोक्तानादेशकर्ठधातनां भूते ऽपि भवति ॥ व्रृतस्योब्‌ । उद्मन्ञत्‌ ॥
gary । उदमन्नत्‌ ॥ वृतलियाव्‌ | उन्मप्न ॥ AMA । अतप्यत | TEA |
अतप्यत ll ततियाव्‌ । तेपे ॥ दयोव्‌ ata दर्याव्‌ । अधुवीत्‌॥ दसियाब्‌ |
ZA ॥ नम्य व्‌ TARTU AFA | अनामीत्‌ ॥ नमियाव्‌ । ननाम ॥ वतर
ऊध्व भवने । तत तक्षी मवने | द्र स्थैर्याविस्मृतिवर्पनिरोधेषु | नम नश्नी भवने |
पकर्तरि (ao ३९ ) इति AAI सामान्यपृशयोः आब्‌ ( Ho Be )।
अनेन ada यक्तारागमः। व्यञ्जनान्तानां पूर्ण ey इजनादेक्षप्रलययानाम्‌
(qo ५० ) इति इच्‌ ॥ सादेशकरेधातसामान्यपृणेयो्यैधा ॥ चज्याव्‌ ।
परायां चकार ॥ चज्याव्‌ । प्ायमास् ॥ तयोव | अतारीत्‌॥ ama! ततार ॥
म्बयोव्‌ | aga ॥ म्बयाव्‌ । मत्रे ॥ चरक चलने । तर तरणे AT मरणे। MA
आबू प्रययौ | अनेन यागमः । रान्तस्य ज (qo ७४ ) इलयादिना
छकारस्य जकारः । मरो वकार ( सू० ३० ) इति मर उपधाया AAA!
मरदापैभूते (ae ५९ ) इति रकारलोषः ॥ कर्मधातुसामान्यपू्णयो यैथा ।
कर्योन | अकरात्‌ ॥ कर्यान्‌ । चकार ॥ वव्योन्‌ । अवाप्सीत्‌ ॥ वन्यान्‌ ।
ware ॥ कर करणे । वव दापने । ओन्‌-आन्‌ Hea | अनेन यकारागमः ॥
सादेशकगुधातुकधातुसामान्यपएणयो ; करिम्‌ te । पलायितः ॥ चर॑लि। पठा:
विताः॥ करन्‌ । कृतम्‌ ॥ करिन्‌ । कृताः ॥ ~~

,

८।३।४८ J अख्यातघक्रियायां भृतपादः | २०६
॥ अप्रतिद्धचवगोद्छोपः ॥ ४७ ॥

अप्रसिदधन्नवगीरपरस्य यकारस्य कोषो भवति ॥ कचान्‌ । सूत्रयामास ॥
छत्रात्‌ । प्रतिजग्राह ॥ दिज्नान्‌। ददौ ॥ aaa । azarae ॥ उच्ान्‌ ।
इयेष ॥ fiesta | चिक्रीड ॥ प्रज्ञान्‌ । गर्जयापापस्त ॥ asia | रुरोद ॥
ata | उवाच ॥ कत सूत्रे | fe प्रतिग्रहणक्रीणनधारणषु | दि दाने। प्रथ
मर्दने | इद इच्छायाम्‌ । निन्द्‌ क्रीडायाप्‌ 1 ग्रज qaa | बद्‌ रोदने । वन
भाषणे । gaa ( ३५ सूत्रेण ) आन्‌ । तवर्गस्याभासिद्ध (Ho ७२-७२) इति
तथदनानां aH TAT आदेशाः । देरकारागमः (८२११ सूत्रेण) | यागमः
(४६ सूत्रेण) | अनेन रोपः ॥ वाच aren ॥ बन्न । stat Ul पर्वे साधितप्‌।
अनेन इकारस्य यत्‌ (Ae ११) इत्य देशम्राप्स् यकारस्य छोपः । अप्रसिद्धा-
faq च्रच्यान्‌ चिच्छेद ॥ चट छेदने | पुणभूते (३५ Fe) आन्‌। यागमः \

सामान्यपृणयोषटव्गस्य चवगे (He ६९) इति टकाप्स्य चलम्‌ ॥
॥ पिगक्छोभैते ॥ VS ॥

पि पतने | ag, गतौ इलनयो भैतविषये यकारस्य रोपो भवति ॥ प्यौव्‌।
पतितः ॥ गौव्‌। गतः ॥ धातोः पकतेरि ( सू० ३९ ) ओन्‌ प्रत्ययः | पेर-
armas ( ८।२।११ ) 1 गतौ nat ऽन्लस्यैव (Ae ५८ ) इति aT |
यागमः | अनेन BIT | उभयत्र ओकारे ओं (सू १।९) इत्यकारस्य ओ
परदधोपश्च । परस्य इकारो SAAT यो ऽप्ररोप (Ao १।१० ) इति यत्वम्‌ ।
प्यय । पतिता ॥ गय । गता ॥ धात्बोः एय प्रलयो । यागमः । अनेन रोपः ।
परकारागमः | nat छलोपः | पिगोः खियामरस्लययस्वरस्य ( Fo ६० )
इति एकारस्य अकार्‌; | तस्य ATES (Ae ८।१।३९) | यतम्‌ ॥

२१० कश्मीरशृच्दाखरतम्‌ | [sles क
[ ॥ सकाराच्च बहुटम्‌ ॥ ५८ क ॥

सकारात्परस्य यक्रारस्य विभाषया छोपो भवति ॥ फसौव्‌। बा | फस्यौब्‌।
बद्ध मृतः ॥ फस बद्धीभवते । पकं रि ओन्‌ प्रययः । यागमः । अनेन fae
स्पेन छोपः। एवं ठास, दस, बवास, पुस्त, ससानां जेयम्‌ ॥ वादृकत्वा-
त्कचिन्निल्यम्‌ | असौन्‌ । अहासीत्‌ ॥ असान्‌ । Teta ॥ इ्यादि ॥ आवसा-
दीनां निषधः ॥ आवरस्यौव्‌। Pete: ॥ sata fae aa भलययः।
यक्ारागमः | तस्य शहृटग्रदणाछ्ापामावः ॥ आवसादयस्तु | आवस दस चत
तरपरससं छिस विस्र casa saa इत्यादयः Il]

॥ न क्च भच aq oy तेज पज्‌ रोच व्यच्‌
AA UAT व्यच्‌ श्रोचाम्‌ ॥ ४९ ॥

aa MAMA | TA पात्रस्थजलादिचंष्ठायाय्‌। चन्न हत्तिसकोचे।
aa निःसारीं भवने | तेज तीक्ष्ण भवने। पज युक्तं भवने । a रोचने | व्यच्च
awa | बज दीपनो । बावज्ञ रोचने | aa नित्रटी भवने । श्रोच शद्धो । एभ्यः
परस्य THEA टोपो न भवति ॥ वच्यौव्‌। ssa ॥ गरच्यौव्‌ । अचे-
Ball इवच्यौव्‌ । समको चीत ॥ STA) निः सारी बभूव ॥ ayaa! तितेजे ॥
qgaia [1 aaa] ll Weta । अरोचिष्ट ॥ ध्यद्यौब्‌ | अव्याचीत्‌ ॥ ब्र्यौब्‌।
अभ्राजिष्ट ॥ वावङ्मौव्‌। अरोचिष्ट ॥ स्यच्यौव्‌। निवैलीवभरव ॥ शरोच्यौब्‌ |
शद्धो भरत्‌ ॥ धातभ्यः | पकरि (सू ३९) ओव प्रत्ययः । यागमः (Ae ४६)।
तस्य पूवक्तसत्रेण लोपे प्राप्ते अनेन निषधः ॥ [ अषु तच्च zat च॥
अछ्यौव्‌ । ciara ॥ तद्यौव्‌ । अ्नपीत्‌ aS । दग्धोभूत्‌ ॥ |

व्यञ्जनान्तानां पूर्णे यपूव इजनादेश्रव्ययानाम्‌॥९०॥

aaa येष धातनां भूते प्र्यानामादेशो न स्यात्‌ तेषां

६।३।१५३ J आख्यातप्रक्रियायां WAT: | २११

व्यज्ञनान्तानां WMATA ARITA इच्‌ आगमो भवति चकारः
स्वराः ॥ जटियाव्‌ । ea बभव ॥ तम्बलियाब्‌ | चचाल ॥ ale awa!
एवं साधितानि ॥ अनादेशेभ्यः करिम्‌ ॥ Fama । मत्रे ॥ मेज्याव्‌ | युय॒ज ॥
eq) पिप्रिये ॥ मर मरणे। पे संगमे। भिय प्रीणने | भरतपर्णे ( ३९९ सूत्रेण )
आव्‌ । यागमः ( Fo ४३ )। मरो बकार ( Ho ३०) इति वत्वम्‌ । at
ava (सू ५९) इति रकारलोपः । छान्तस्य ज ( Ao ७४ ) इत्यादिना
BRET जकारः; | व्यज्ञनान्तेभ्यः किम्‌ । प्ययाव्‌ । पपात ॥ पि पतने आब्‌।
यागमः | सवैत्ाकारागमो निदियिवजितात्‌ (Fo ८।२।११) इत्यकारागमः |
पणते किम्‌ । Seti । दीर्ध भरतः ॥ साधितचरम्‌ ॥

॥ न गदो ऽप्रसिडचवगौच्च ॥ ५१ ॥

ग गतौ इत्यस्मात्तया अप्रसिदधत्रवर्गा तपूव इच्‌ आगमो न भवति ॥
AMA! ANA AF गतौ । GMA आच्‌ । यागमः | गतौ गदो ऽन्त्यस्यैव
( स्‌० ५८ ) इति छरुकारलोपः। Glatz | बिभाय सा ॥ gata | प्रतीयाय
सा ॥ Gala । आरुरोह सा ॥ रोज।य । अवतस्थौ सा ॥

॥ अचृपभ्रसोराकारः ॥ ८२ ॥

अन्न AAU मरतः कृतादेशस्य च यापूव आक्रारागमो भवति ॥ च्रायाब |
विवेश ॥ प्यायान्‌ । सुषुवे ॥ अच्च प्रवेशे । मस प्रसते । पर्णते आव्‌ । यागमः।
अन्न आद (Fo ५७ ) इति अकारलोपः । रसः पिच ( He ५५ ) इति
पि आदशः | अनेन aay आकारागमः ॥

॥ येरास्रययादिस्वरस्य च ॥ ५२ ॥

।य आगमनं इद्यस्य आङ्गारादेशो भवति ्र्ययाद्स्वरस्यच भृते एव

आक्गारो भवति ॥ आव्‌ । आगतः ॥ यि धातोः; आब्र प्रलयः | अनेन द्रयोरेवा-

२१२ कश्मीरशब्दाश्तम्‌ | [ save

RIE | स्वरः सवर्णे दीर्थपरलोपौं (Fo १।१)। भूत एव किम्‌। आयोव्‌। आग-
महसः ॥ आयाब्‌ । आजगाम ॥ धातो, ओब्‌-आव्‌ प्रययौ । यागमः । अनेन
केवलधातोरेव आङ्ञारादेशः ॥

॥ जेरन्त्यस्वरस्य पूरवेवच्च ॥ ५० ॥

जि जनने इति धातोरिकारस्याक्षारो भवति पूर्ववत्मत्ययादिस्वरस्य भूत
एव्र आकारो भवति ॥ AL जातः ॥ जि धातोः ओव | अनेन धातुप्रत्यपस्व-
रयोराकारौ | भूत एव किम्‌ । TIAA अजनिष्ट सः ॥ जायाब्‌ । जङ्ग सः ॥
अत्र AS धातुस्वरस्येव न प्रत्ययादिस्वरस्य ॥

way पिश्च ॥ ५९५ ॥

ga प्रसवे इत्यस्य पि आदेशो भवति प्रययादिस्वरस्य पूर्वनदाकारो
भवति ॥ प्याब्‌। प्रसृतः ॥ प्रस धातोः ओव्‌ प्रलयः । अनेन धातोः पि आदेशः
प्र्ययादिस्वरस्य चाक्रारः। यत्वम्‌ । भूत एव्‌ किम्‌ । प्यायोव्‌ । प्रासूयत सः ॥
प्पायावर्‌। AGUA सः Ul प्यायेय । प्रासूयत सा ॥ अत्र केवरं पि आदेशः ॥

॥ नेरो द्वा च ॥ ५६ ॥

नर निर्गमने इलस्य द्रा आदेशो भवति पषैवसरलययादिस्वरस्य चाकारो
भवति ॥ द्वाव्‌ । नितः ॥ द्राय । निर्गता ॥ धातोः ओचएय प्रययौ । अनेन
धातोद्री आदेशः प्रलयस्वरयोराकारः। भूत एव क्रिम्‌ । द्रायोव्‌ । निरगमत्‌ ॥
्रायाव्‌ । निर्जगाप ॥ द्रायेय्‌ | fasivg: ॥ अत्र केवकं द्रा आदेशः ॥

॥ अच आदेखोपश्च ॥ ७ ॥

य ~ ~ cs 0
अचर प्रवेशे इलस्य धातोराक्षस्य रुषा AAT चक्नग्दात्पू्रवस्रलयया-

८।३।६० ] आख्यातप्रक्रियायां WAIN: | २९१३

nr . ह
दिस्वरस्याकारो vata ll wa! प्रविष्टः ॥ चाय। प्रविष्टा | साधने पूववत्‌ ॥ भूत
एव fag Sea! अविक्षत्‌ न्नायाव्‌। विवेश ll waa | सा विवेश ll अनेन
BIBT SHAG | AA प्रसोराकार (सू०५२) इति यत्पूर्वं आकारागप्‌ः ॥

॥ गतौ गदो ऽन्त्यस्येव ॥ & ॥

AG गतौ युक्ती भवने च । SAI धातोर्गतौ विषये अन्दयाक्षरस्वैव ोषों
भवति न प्रलययादिस्वरस्याकारः। गौव । गतः ॥ गय । गता ॥ साधितच-
षम्‌ । गतौ PRL HL कि ॥

॥ मरश्चापुंभृते ॥ ५९ ॥

मर AUT । इयस्य धातोः पुलिङ्गभृतं वजेधित्वा शेषे सवैत्ातीते अन्या-
WET रोपो भवति ॥ स्वयोब्‌ । अमृत ॥ स्याच्‌ । मत्रे सः ॥ स्वय । Baril
स्बयेय । मत्रे सा ॥ साधितचरम्‌ | अपुमूते क्रिम्‌ । परु । मृतः ॥ पर धातोः
ओव प्रययः । तस्य ( ९१ सूत्रेण ) छ्‌ आदेशः छहोरछोपिश्च । परथ पसि
(सू° २दे) इत्युपधाया HET । परश्च परणे (सू° ६५) इति रकारस्य दत्वम्‌ ॥

॥ पिगद्ोः खियामस्रलययस्वरस्य ॥ ६० ॥

पि पतने । ग गतौ । इत्यनयोर्भूते प्रल्ययादिस्वरस्य अकारो भवति ॥
प्यय । पतिता ॥ प्यय । पतिताः ॥ cram । पतिता सप्‌ ॥ प्ययव । पतिता
युयम्‌ ॥ प्ययस्‌। पतिताम्‌ ॥ प्यय । पतिता वयम्‌ ॥ गय । गता ॥ गम ।
शता; ॥ गय । गता त्वम्‌ ॥ गयव । गता यूयम्‌ ॥ गयतस्‌ । गताहम्‌ ॥ गय ।
शता ATAU धातोः पराः एर्‌ आदित्ययाः | यागमः । तस्य पिगचोर्भूत
(qo ४८ ) इति ढोपः। अनेन भ्रययस्रस्य अकारः। एव प्रत्ययस्य
(६१ सूत्रेण) यः । पेरकारागमः ( ८।२।११ सूत्रेण )¶ यतम्‌ ॥

२१४ कश्मीरशब्दामरतम्‌ | [ ८।३।६१
॥ FETA यत्‌ ॥ ६१ ॥

यत्‌ यक्रारो भवतीति स्पष्टम्‌ । उदाहरणं पैसृतरे साधितमेव ॥ प्ययव ।
पतिता यूथम्‌ ° ॥ रायव । गता यूयम्‌ ate ॥

॥ उषन्यहरोबमषां ठः सर्वत्र ॥ ६२॥

Sq प्रेक्षणे | व्यह उपवेशने | रोष रु । मप विस्मृतौ । एषां धातूना
सत्र Uae aise एकानेकत्वे च सर्वेषु भूतेषु चान्लयक्षरस्य ठकारो भवति ॥
व्युट॒न्‌। दृटः tl दीदिन्‌। इष्टाः ॥ sigs! टा ॥ डच्यन्‌ | इष्टास्ताः॥ धातोः
प्र उन्‌ प्रययः | wafer Gages (Fo ४) इति उकारस्य इकारः | पुस्येकरा-
स्य यृदीताव्‌ (Ho २१) इत्युपधाया; क्रमात्‌ TERT | Aes त॒ । एकत्वे
छपात्रादेशः (सू० ८) | fart यत्‌ (सू ०९) इति। धदृत्वे यकरारः(सू ०५)। खिया-
मीदेतौ aia (Fe २३) इत्युपधाया इंकार-एकारौ । अनेन aaa अन्यस्य
उकार; । f@at भृतानेकत्वकपैणि च ( ७० सूत्रेण ) इति ठस्य छः । एवं ।
देच्योन्‌। अद्राक्षीत्‌ ेख्यान। eT ॥ दीटिङ्ग यथा ॥ दख्येयन्‌। दद्शे सा॥
say) उपविष्टः ॥ खड्‌ । रुष्टः ॥ dg । विस्मृतः ॥ घाठूनां परः ओव परस्ययः। तस्य
छह आदेशः छदोर्लोपशच। व्यदः फेरव्यदपेलां च (Te २२) इत्यनेन TAIT |
रोष भकारस्योकारः सादेशपुकतेरि च (Fo २४) इत्युपधाया AFIT | अनेन
ala उकारः | मषः इददृद्यतानां पूवणस्वराभसिद्धता ( सू° १९) । एवं
Roma) समासत सः ॥ रो्य।ब्‌। BUT सः । ATA विसस्प्रे सः॥
साधनं पूर्ववत्‌ ॥

॥ कचज्चोस्तः ॥ ६३ ॥

aa आद्र भवन aa विद्धी भवने । इतयनयोरन्लाक्षरस्य तकारो भवति

८३।६५ ] = आख्यातप्रक्रियायां yaa: | २१५

॥ क्त । अतिम्यत्‌ ॥ क्ति | अतिम्यन्‌ STAI अतिमीत्‌ ॥ RETA
Pada ॥ हतु ॥ अकथ्यत्‌ ॥ ह॑ति। अकुथ्यन्‌ ॥ Sa! अक्ष।त्‌ ॥ हन्र|य्‌ |
चयः || धात्वोः परौ Sa प्रल्ययौ । प्रथमे छह छिद्‌ आदेशौ Ber
ig | अनेन चर्ञारस्य तकारादेशः । स च तवगस्याभ्रसिद्ध (Ae ७२) इति
निर्देशादभसिद्धो ज्ञेयः | अपरयोभ्रस्य तकार छत तवरगस्याप्रसिद्ध (सू० ७२)
इत्यनेन तकारस्य FAT | TIA We (Feo १८ ) FAA पएकारस्प
ala आदेशः ॥

॥ दजरोजुवुपजां द: ॥ ६० ॥

an भस्पीभवने | रोज स्थितौ । gas उत्पत्तौ | saat धाहूनामः
न्यस्य द्क्ारो भवति ॥ द॑ह । दग्धः ॥ ददि । दग्धा; ॥ खदु । अवस्थितः ॥
रुद । अवस्थिताः ॥ वृप॑हु । उत्पन्नः ॥ Fae । उत्पन्नाः ॥ धातुभ्यः SAT
र्यौ । तयोः GE छिद्‌ आदेशौ ॥ रोज! ओक्ारस्योकारः सादेशपुर्तरि च
Wo २४) इत्युपधाया ओकारस्य ऊकारः | अनेनान्तयस्व दत्वम्‌ ॥

॥ मरश्च मरणे ऽखियाम्‌ ॥ ६९ ॥

मर प्रणसंधापनयोरिलस्य मरणा अन्दयाक्षरस्य THU भवति अचि
aA ll ay । मृतः॥ पदि। मृताः ॥ मर पसि (सू° २६) इत्युपधाया उत्वम्‌ |
अनेन रकारस्य दकारः। Aa किमू । FAT मृता ॥ धातोः ओष परलययः।
तस्य । प्र; feat स्रीभ्रययादेश्चा (Bo ९२) इति सूत्रेण छ्यद्‌ आदेशः छदो-
कोपन | feat भृते ऽपि (Ho ३१) इत्युपधाया वत्वम्‌ । ALATA (Ao ५९)
इति रकारस्य BUG LACT PH ५९न । संधापितः ॥ भरन्‌ । संधापित्ा ॥
सुगपमेव I

२१६ कश्मीरश्‌्दाश्रतम्‌ | [ ८।३।६६
॥ खसवसोस्थः सर्वत्र ॥ ६६ ॥

खस आरोदणे | वस्र अवतरणे । इत्यनयोः सर्वत्र Gee disses
अन्त्यस्य THT भवति ॥ WL आरूढः ॥ थु । अवतीरणैः ॥ खद । आरूढा ॥
4 । अवतीर्णा ॥ साधनं पूर्ववत्‌ । स्त्ियामन्त्यस्य थकारे छते त्र्गस्या
UMAR ( Fo ७२ ) इत्यादिना छकार; ॥

॥ रुस्श्च खियाम्‌ ॥ ६७ ॥

wa सम्यग्वने इत्यस्य सरीलिङ्गत्रिषये अन्तस्य थकारो भवति ॥
छोसधातोरपि वेष्यते ॥ लद । जीविता wig, । जीविताः ॥ घातो ‡ ओब एय्‌
MITA तयोरादेशौ । पुकतुप्स्ययोकारस्य Peat च ( qo १०) इत्य॒कारस्य
FAUT | ईकारस्य यत्‌ ( ५ सूत्रेण )। अनेन सकारस्य थक्तार! । तस्य

तवगस्याप्रसिद्ध ( मू० ७२) इति छः । अप्रसिद्ध ( qo १२ ) इत्यादिना
भत्यययक्रारस्य अक्रारः | ज्जियामेक्त्वानेकतवे ऊदातावभरसिद्धाब्‌ ( Fo २८ )
इति धातूपधाया अप्रसिद्धो Ratatat ॥ feat किम्‌। रूस्तु। जी वितः॥
भ्रत्ययादेशे छते | Ba पूरते (Fo ३३) इति तक्राराणमः | way
( सू०२७ ) एत्युपधाया उत्वम्‌ ॥

॥ अनादेशकतृधातुमृतादौ नो आदेशाः ech

येषां धातूनां waht परत्ययस्यादेशो न भवति तेषां मूतसामान्यभूतपूेभरतेषु
वक्ष्यमाणा अदेश्चाः नो भवन्ति ॥ HATA छृशोभवत्‌॥ FEIT! कृशो भूत्‌ Ml
pera! कृशी वभूत ॥ जेव्येव्‌। दी बभूष ॥ जेव्याव्‌। eT AAA ॥ जियाव्‌।
दौ वभव ॥ बु व। द्धी भूव sea इदधी भूव ॥ इडिया्‌। टद्धीवभूव ॥
कान्योच | काणीबभूव ॥ कान्याव्‌ । काणीवभूव ॥ कानियाब्‌ | काणीबभ्‌व॥
ठीक्योव्‌ । अतिरत्‌ ॥ ठक्याव्‌ । अस्थात्‌ ॥ ठ[केयाब्‌ | तस्थौ ll स्वग्यो्‌ ।

८।३।६६ J आख्यातघक्रियायां WAT: । २१७

सुपूटयीषभूव ॥ स्वग्याच्‌। सृमृलयीवभूव ll स्वगियाव्‌। सुपरल्यीष भूव ॥ तत्योव्‌।
अतप्यत ॥ तत्याब्‌। अतापि ॥ तत्तियाच्‌। AT तन्योव्‌ । AHA ॥ तन्याव्‌ ।
तन्वी बभूव Ul तनियान्‌ । तन्वीषभूव ll करट कार्यं । जे आयत्तीभवने । बड
स्थविरी भवने । कान काणीमवने | ठीक स्थितौ | स्वग पृट्यास्पतायाम्‌ |
तत त्ती मवने । तन विरलीभवने ॥ ओन्‌ आन्‌ आव प्रत्यया; । यागमः |
तृतीये । व्यञ्ञनान्तानां पूर्ण areas इजनादेशपर्ययानाम्‌ ( Fo ५० ) इति
इन्‌ । चकारः स्वरार्थः । एवं स्री डिदुष्वपि वोध्यम्‌ ॥

॥ सामान्यपृणेयोष्टवर्भस्य चवगेः ॥ ६९ ॥

अनादेशव्यतिरिक्तानां किष्टानां कतभावकमेधातूनां सर्वेषां सापान्यभूते पण
भूते च वर्गस्य क्रमेण चवरगादेशो भवति ॥ त्रच्योन्‌ । अकृट्रयत्‌ ॥ न्नच्यान्‌ ।
कषटयामास ॥ Soa AeA SHA । दशे ॥ ग॑ज्योन्‌ । अवा-
Feel ॥ गंञ्यान्‌ | बवन्ध ॥ रक्नोन्‌ । अपाक्षीत्‌ TALL पपाच ॥ न्ट
SrA । ST AA । गे ग्रन्थे । रन पाके । ओन्‌-आन्‌ प्रययौ । उषन्यदरो-
पपपां ठः सर्वत्र (Fo RR) इति पकारस्य sates | यागमः ( Fo ४६ ) ।
अनेन ट ठ डानां च छ ना आदेशाः [ । रनस्तु | नान्तस्य ज्ञ ( Fo ७३)
हल्नेन नकारस्य ्नत्वम्‌ | अप्रसिद्धन्नवगाल्लोप (qo ४७ ) इति यकारस्य
दोपः ]। कवैधातृनां यथा । wea) उद्धियते स्म सः ॥ dea!
BUT ॥ इज्या FART ॥ BATA । छिद्यते स्म ॥ फट काष्ठमेदाङ्रो-
द्वदे नेटनिमजनादिषु । रोप eet) as निमजने | कयन छेदे । आव्‌
TAU | रोपः इेषव्यदेरोषमपां ठ; सर्वत्र ( सू० ६२ ) इति ठकारः |
ny, अनेन ट et TSA wea: [। छ्छन इत्यस्य नकारस्य.
नान्त ( सू° ७२ ) इति aay अप्रसिद्ध ( सृ०४७ नेन Te
शेषे पृषेवत्‌ ] ॥ एवं aaa 1 toch aS:

Ra कश्मीरशब्दा्रतम्‌ | [ ८।३।७०

॥ सादेराभुतकतकर्िंणोरनेकववे च खियाम्‌॥७०॥

~

भूते प्रययादेशयुतानां कवधातूनां भूते कमिधातृनां सरीरिङ्गे कतरि कर्मणि
सति बहत्वविषये टवभैस्य चवगादेशो भवति aaa सामान्यभूते पृणभूते च ॥
सखीकतेरि यथा । wa गजा art फच्य । मप्नास्ताः ॥ म॑दू । विस्मृता सा ॥
मचय | विस्थृतास्ताः ॥ बुद्‌ । PARAL सा ॥ ब्ज्य । निपर्रास्ताः॥ च्य॑ञ्‌ । छिन्ना
सा ॥ Far | छिन्न स्ताः ॥ फट काष्टमेदादिष। पष विस्पती । as fasta
छयन्न छेदे । ओच्‌ एय्‌ प्रययौ तयोः छद्‌ चि अदेश छदोर्लापश्च। पुमरययोकार
(Ho १०-११) इल्यादिना ऊमात्रादेशः इकारस्य च यः | प्रषः उक्रारः। अनेन
दादीनां बहुतरे चाया आदेशाः [1 नस्य (Go ७३) श्नः] । स्ीकपणि च यथा।
न्नेच्यन्‌ | कटटितास्ताः ॥ उेछ्यन्‌ । ृषटास्ता; ॥ गज्यन्‌ | बद्धास्ताः ॥ TAAL
पच्यन्ते स ताः ॥ च्नच्येयन्‌। BLATT स ATI उच्येयन्‌। TET सा तेन ॥
गेञ्येयन्‌। बबन्ध सा तेन ॥ रञ्नेयन्‌। पेचे सा तेन! अत्र ATARI TATA
पेषु पर्वसूतरेणादेश्े सिद्धे ऽपि भूतस्वरूपामेव योगारम्भः; । धातोः उन्‌ ।
fart यत्‌ (to ५ ) इति उकारस्य यक्रारः | BT ठः (Fo ६२) । अनेन
कमात्‌ zener चवर्गादेशः [ । नस्य ( ७३ सूत्रेण ) सः ]1 बहवचने क्रिम्‌ ।
size | कुषटिता सा तेन ॥ दीबून्‌ । दृष्टा सा तेन ॥ eT बद्धा सा तेन॥
FL पका सा तेन ॥ साधितचरम्‌ ॥

॥ कवर्भस्येकले ऽपि ॥ ७१ ॥

प्रत्षादेशयतानां द्वीलिङ्गे कतरि सति कपिधात्नां कमाण सति एकल-
वहत्वयोः कवगेरूर AMSAT AAT सवत्र सामान्यपूणवारपि॥ वच्‌ । शान्ता
खा ॥ यच्य। श्रान्तास्पः॥ हं । शुष्का सा ॥ इच्य | शुष्कास्ताः ॥ aa
grat ॥ wea | ग्नाः ॥ थक्‌ श्रमे । हख शोषे । कग सगे परडाया साम्‌
स्ये च। MATT TATA! BA छद आदेशा । पुत्रययाकार (ao १०।११)
इत्यादिना ऊमात्रा ala | अनेन कादीनां चादयः | कर्मिणां यथा। खचर |

८।३।७२ 1 आख्यातप्रक्रियायां भृतपादः | २१६

अवकीर्णा तेन ll छच्यन. | अवक्रीणास्तन ॥ Big । 1 दाता तन ॥
Boas | छिखितास्तेन ॥ द॑जून्‌ । आहता तन ॥ दज्यन | आहतास्तेन ॥
छक कीर्णने | ठेख छेन । दग घातने । उन्‌ प्रलयः | उकारस्य ThA
उमातरादेशः (Fo ८)। azar यकारः (He ९)। [सखयापरादता सवत्र (सू०२३)
इत्युपधाया SAIC THAT अनेन कखगानां ASAT ASAT ॥ सनाम्‌ सापा-
न्यपूर्णयोयैथा | थच्योब्‌ । थच्यान्‌ ! श्राप ॥ Beals ह्याव्‌। चस्कन्द्‌ ॥
BRL BIT! खलाग ॥ छच्योन्‌ । छच्यान्‌ । अवाकिरत्‌ त सः ॥
Seat Saal feos तं स; ॥ द्ञ्योन्‌। द्ज्यान्‌ । आजघान तं स; ॥

॥ तवगेस्याघ्रसिदः ATT सामान्यादौ ॥ ७२ ॥

तवर्गान्तानां धातूनां aaa सामान्यभूते Wiad च सादेश्रीकते करव
बहुत्वयो ध दी कर्मेकरवबहत्वयो च अप्रसिद्धः TAM भवति ॥ ATT । सूत्रिता
सा तेन ll aaa । सृतितास्तास्तेन ॥ कन्च|यन्‌ । सूत्रयामास तां सः ॥
भन्‌ fear सा तेन ॥ महन्‌ । छिप्तास्तास्तेन asia । छ्ल्प तां
सः ॥ रजन्‌ । परषिता सा तेन ॥ रजन्‌ । प्रेपितास्तास्तन ॥ जायन |
भ्रषयापाप्ततां सः ॥ कत सृत्रवेष्टन | पथ उप्दृह (GZ FIAT ग्रहाद्‌
PHM च। TAA प्रययौ। THAT THA उमात्रादेशः (He ८)। बहते
anit: (Ho ५) | अनेन तथद्‌ानां जरजा आदेशाः | अप्रसिद्धन्नवगादकार
(Ho १२ ) इति यक्गारस्य अकारः | ओनः अप्रसिदधन्नवगाद्‌।य (Ae १७)
इति ओकारस्य आय आदेशः ॥ सादेशस्लीकरतरि यथा tall पराप्ता ॥
ANA । प्रपतास्ताः ॥ ब । उस्थिता ॥ वृद । उरिषतास्ताः ॥ द॑ज्‌ । दशा ॥
दज्ञ | दग्धःस्ताः ॥ बात प्रापणे | aa उत्थाने । aT भस्माभवने । धातोः
HLT प्रत्ययौ तयोः छद्‌ चद्‌ आदेशौ । दजगेजङ्ृपजां द॒ (Fo ६९ )
इति जकारस्य दः | पुपरत्ययोकार (Go १०-११) इत्यादिना कमात्‌ ऊकारः
यकारो | अनेन तथदानां TS, जा आदेशाः | अपरसिद्धत्र्गादकार (Fo १२)

इति यकरारस्प ATT ॥ ६

२२० करमीरशब्दाश्रतम्‌ | [ २८।३।७३
॥ नान्तस्य अः ॥ ७३॥

नकारान्तस्य धातोः सवत्र सामान्यमूते TVA च सादेशख्ीकर्तेकत्ववहत्व-
योश्च स्लीकरमेकत्वबहत्वयो थ अकारो भवति ॥ TALI अपाक्षीत्‌ ॥ रभ्नान्‌।
पपाच ॥ छय॑स्‌ । छिन्ना ॥ sae । चिनास्ताः ॥ रभून । पका सा ॥ TAL
पक।(स्ताः ॥ साधनं पूर्वेवत्‌ ॥

॥ खान्तस्य जः ॥ ७४ ॥

छक्ञारान्तस्य धातोः सर्वत्र सामान्यभूते TAA च सादेशखीकर्तकरववहत्व-
यो दरीक्मैकरवबहत्वयो्च जकारो भवति ॥ पजन | पाकिता सा॥ पाञ्यन्‌।
पालितास्ताः ॥ पाञ्येयन्‌ । पालयामास ॥ alga । अवतारिता ॥ बान्ये-
यन्‌। अवतारयामास ताम्‌ ॥ पाङ रक्षणे। बाल अवतारणे । अनेन लकारस्य
जकारः | शेषं साधनं पूर्ववत्‌ ॥ सादेशस्खीकतेरि यथा ॥ चरू । पढायिता ॥
नश्य । पलायिताः ॥ फन्‌ । एला ॥ एञ्य । एषाः ॥ Hal जीणा सा ॥
wea | जीणास्ताः ॥ एवं सर्वेषाम्‌ ॥

॥ पिहम॒हसहग्हचहां शः ॥ 9% ॥

पिह dana ae मोहने | सह सहने । गह TIT! अह zal एपां aaa
सापान्यभृतादावन्लस्य शक्रारो भवति ॥ fea! Ter ar Il पियन्‌ ।
विष्टस्ताः ॥ fasta । पिपेष ताम्‌ ॥ पुग्‌ । gitar सा ॥ पुर्यन्‌ । एः
तास्ताः॥ पृहयेयन्‌ । GAT ALU ATA! सोढा सा॥ सर्यन्‌। साटास्ता ॥
सश्रयेयन्‌ | As ताम्‌ ॥ TEAL Bee सा ॥ गढयन्‌ । घरषटास्ताः ॥ गञ्ययन्‌ \
HTS वाम्‌ ॥ BIT चूषिता सा ॥ चडयन्‌। चूवितास्ताः ॥ VATA । चुचूष
ताम्‌ ।॥ साधनं पूववत्‌ । एषां धातूनां सादेशकनप्रयोगाभावात्तद्दाहरणाभाच
इति वोध्यम्‌ ॥

५.

८।३।७५ ] = आख्यातप्रक्रियायां भृतपादः | २२१
॥ हरस्तु मध्यान्त्यवणैविनिमये वा ॥ ७६ ॥

[ हदर विवाहकरमणि इलस्य धातोपध्यमान्तिमवणेयो दैकाररेफयो तरिकरपेन
Ree ene ;
विनिमये ga सति अन्त्यभृतस्य ] इकारस्य शकरारादेशो भवति ॥ दस्मून ।
विवादिता ॥ egal विवादिता ॥

॥ थकपकोरोवादीनां पुवर्तमानादेश्चाश्छहोखे
पश्च मृते ॥ ७७ ॥

थक्‌ ALL पक गतौ । अनयो; ओव एय्‌ ओत्‌ एव ओस्‌ एय्‌ इति
degra पानां मूतविषये क्रमेण पुंैसंबन्धिवर्तमानायाः GE छिद्‌ छव्‌ छिव
wa छिद्‌ इयत आदेशा भवन्ति छङारषटकारयोश्च ढोपो भवति ॥ ततः
सरीकतैरि सति पकरतृपत्ययोार (qo १५०) श्यादिसूत्रः चीसंवन्िखस्पाणि
साध्यानि Wag | भन्तः ॥ धि । श्रान्ताः ds Lata; ॥ प॑ ।
चकिताः ॥ कुत्‌ । चष्ठितस्तवम्‌ ॥ परिव । चिता यूयम्‌ ॥ पस्‌ ।
feat Sea ॥ पक्ति । चछिता षयम्‌ ॥ धात्वोः Rafe ( सू० ३९) इति
भब एव्‌ ओष एव भोस्‌ एय्‌ प्रत्ययाः । तेपामनेन शुष्‌ आदयो वमाना
[ विपक्तिषरयपा | देशाः छकारदकारयोश्च डोप; | एषामेव स्रीख्गक्रिया-
स्वरूपिच्छे पुकतपल्योकारस्य feat च (Ho १०) इति सूत्रेण उकारस्य
HATTA | इकारस्य यत्‌ (Ao ११ ) इति इकारस्य यकारः | age:
कते ऽपि (सू० ७१) इति ककारस्य चत्वम्‌। धच इत्यादीनि सेपचन्ते ॥ भच ।
चिता सा ॥ पच्य । चलितास्ताः ॥ पच्‌ । चिता त्वम्‌ खीं० ॥ पच्य ।
feat युवम्‌ त्री ॥ daa चलिताहम्‌ ate ॥ पच्य । चिता वयम
Faas ॥ इति सीकतस्वसूपाणि भवन्ति | एवप्र सवैत्रावधार्यम्‌ ॥ ^

२२२ कश्मीरशब्दामरतम्‌ | [ live
॥ ओवावाद्यः सामान्यपु्णैयोः ॥ ७८ ॥

येषां want भूतविषये वतेमानपरत्ययादेशो भवति तेषां सामान्यभृते ओब्‌
आदयः WIAA आबादयः प्रत्ययाः अवगन्तव्याः ॥ पच्योव्‌ । अचारीत्‌ ॥
परच्याव्‌। चचार ॥ THAT । ओच्‌ आन प्रत्ययौ । यागमः | कवगेस्येकत्वे ऽपि
(सू० ७१) इति ककारस्य चकारः | एवं सर्वेषां ज्ञेयम्‌ ॥

॥ समखकखोः खात्‌ ॥ ७९ ॥

खान्तेषु धातुषु । समख समक्षीभवने । इख शोये इत्यनयो भूतविषये भोव्‌
आदीनां पत्ययानां वतैमानपरत्ययादेशा भवन्ति छकारहकारयोश्च छोपः। ओब्‌
आदयो निरादेश्षाः सापान्यभृते | आव्‌ आदयश्च पृणैभूते भत्यया विज्ञेयाः ॥
सपसु | समक्षीभूतः ॥ स्यि । सप्षीभूतास्ते Ul Gg । शुष्कः ॥ tia)
शष्कास्ते ।। साधनं पूर्ववत्‌ । Slee त्‌ । adyl समक्षीभूता सा ॥ ATT)
समक्षीमृतास्ताः॥ हंद । शुष्का सा ॥ BET | TERIA | इत्य(दयो ज्ञेयाः ॥
सपछ्यौव्‌ । सपक्ती बभूव सः ॥ समछ्याव्‌ । समक्नीवभूव सः । इति सामान्य-
पृणभूतयोरबोध्यष्‌ ॥

॥ तगश्वगख्गां गात्‌ ॥ ८० ॥

HERAT WaT । तग तजजतायाम्‌ । श्वंग श्वयने । लग संगे पीडायां
सापर्जस्ये च । इत्येषां भूतविषये sta आदीनां मययानां वतेमानप्रलयादेशा
भवन्ति छकारदकारयोश्च SIT | ओवावादयश्च सामान्यपणयोर्े्ाः ॥ तथ
(i सुङ्गातम्‌ ] ॥ aft [। सुज्ञातानि ]॥ च्यु । कनः ॥ संगि । ग्नाः ॥
Aig | सुपः ॥ श्वणि। Bare | साधनं Gaal स्रीरिङ्गे तु] तू [ता] ॥
asa [| सूङ्ञाताः]॥ eal sear ॥ Bsa । ग्नाः ॥ aq | सुप्ता ॥ Bid
gan: | इत्यादयो aac asa || सृङ्ञातपभूत्‌]॥ तज्याब्‌। [| aA aya) tl

eqaiet 1] = आसख्यातप्रक्रियायां मृतपादः । RAR

खज्योद | अलागीत्‌ ॥ खज्याब्‌। SstT ॥ eae) अस्वराप्ीत्‌ सः ॥
श्याव | सुष्वाप सः ॥ इत्यादयः सामान्यपृणयोविद्ात्न्याः ॥

॥ कच खोच्‌पचरोच॒व्यचङ्कचां चत्‌ ॥ <१ ॥

अप्रसिद्धच्रकारान्तानां पध्यात्‌ । क्र आद्रौभवने | ait भये । प्न
ऋणादिवि्वासे । tis रोचने | व्यन्न सेभवे | इत्र विलत भवने | एषां धातृनां
भतविषये ओबादीनां भलययानां वतैमानादेशाः स्युः SHAT SUT
ओवाबादयश्च सापान्यपृणय) व द्धव्याः ॥ RF । तिमितः सः ॥ कति । तिमिः
तास्ते ॥ खच । भीतः ॥ खन्नि । भीताः UT) विसन्धम्‌ तन ॥ मत्रि ॥
freed Fl Sa रोदितः॥ Sal रोच्चिताः॥ व्य॑चु। व्यचितः ॥ SAL ॥
व्यचिता; ॥ हंतु । कुथित; ॥ हंति | कथिताः ॥ क्चरहत्नोस्त ( सू° ६२ )
इति दरयोरतकारः | GIANT: ओकारस्योकार। सादशषृकतेरि च (Ae २४ )
इत्युपधाया HAT: । TT साधने GAT ॥ Gee त्‌ । कच । तिमिता सा ॥
कत्र । तिमितास्ताः ॥ द्र । भीतासा ॥ खोच्र। भीतास्ता: AYE
रोचिता सा ॥ aa । रोद्धितास्ताः ॥ व्यचर । व्यचिता सा ॥ व्यच्च । न्याच-
तास्ताः ॥ इंच । अकुध्यरसा ॥ इन्र । अकुष्यन्‌ ताः ॥ ARAVA इकारस्य
यत्वे छते तस्य अपरसिद्धद्ववर्गादकारः (qo १२) | खोच्नरोच्नोः faargat-
ताव्‌ ( qe २९ ) इत्य पधाया ऊकार-भोकारौ | इत्रः पुचङ्गसंबन्धिनि तक्रे
छते तस्य तवरगस्याप्रसिद्धः BAA सामान्यादाव्‌ ( Fo ७२ ) इति TAI
ee । तितेम सः ॥ SIMA अभैत्सीत्‌ सः ॥ रोच्योब्‌ । सुरुचे ॥
व्य्याव्‌ । विव्याच Ul gaa) अङोथीत्‌ ॥ इद्यादयः सामान्यभूतादौ

~ 6 द, = ~
नियौ; । अत्र क्रोम न कूतनन ( ४९ ) इत्यादिसूत्रेण TANT,
निषेधः । शेषं पवत्‌ ॥

२२४ कश्मीरशब्दारतम्‌ | [ sige
NTS योग्यां ॥ ८२ y

AG गतो युक्तीभवने चेलयस्य योग्येच्छाया अ भृते ओव आदीनां प्रय-
यानां वर्तमानभल्यादेशाः स्यः छकारहकारयोश्च लोपः ॥ ग॑छ, । र॑दि।
ara । गिव । aml ग॑छ । इति । अस्य सामान्पपूर्णयोः भयोगाद्शना-
THIS भृतप्रयोगा एव साधवः ॥

५

॥ वृ पजदजरोजां जात्‌ ॥ ८३ ॥

५ . .

व्यपजञ उत्पत्तौ । दज भस्पी मवने | रोज स्थितौ । इलेषां जकारान्तेषु धातुषु
भूतधिषये ओव्‌ आदीनां प्रलयानां वतैमानादेश्राः स्युः छदोलोपश्च । star
वादयश्च सापान्वपूर्णवोरबोध्याः Wade । उतपन्न; ॥ इदि । उत्पन्नाः ॥
द॑ह lara: ॥ ददि । दग्धाः ॥ eq स्थितः ॥ shel स्थिताः ॥ अव्र
दजशोजद्रुपज्ञां द (qe ६४) इति जकारस्य दकारः । शेषं पर्ववत्‌ | द्वीरिङ्ग-
कतेरितु। ATL ara ॥ दज। दग्धाः ॥ RH अपस्थिता ॥ रोज ।
अवस्थिताः ॥ बृ उत्पन्ना Ul gam | उत्प; ॥ अत्नापि पुङिङ्गस्वर्पेषु
जकारस्य दकारे ST तवगस्याप्रतिद्ध (or) इयादिसूत्रेण दस्य जः।
ais: च्ियाप्रूदोताब्‌ (qo २९) इत्युपधाया THA ऊकारः ॥ वरषज्ञोब्‌ ।
उदपद्यत सः ॥ ब्रृषजाब्‌ । उत्पेदे सः ॥ AMAL अदश्चत ॥ दज्ञाव्‌ । देदे ॥
रोजोव्‌ | अस्थात्‌ सः ॥ रोजाब्‌ । तस्थौ तः ॥ इदयादीनि सापान्यभूतयोः
स्वख्पाणि वेदितव्यानि ॥

फष्फुटरोटां टात्‌ ॥ ८9 ॥

टकारान्तेषु धातृषु ¦ FE BNE देदयोज॑कनिमरल्ननादिषु च ।
फट WEL रोट अव्रष्टम्मे। एषां धातूनां भूतचिपये ओत्‌ आदीनां प्रलयानां
मानपल्ययाद्रेला भवन्ति ARSE कोपः । सामान्यपुणेभूतयोः ओवा-

३८६] आसख्यातप्रक्रियायां भूतपादः | २२५

वादयो मन्तव्याः ॥ टु । उद्धनः ॥ Ge) staat फटु। भग्नः ॥
एटि । भगाः ॥ र्ट । स्तम्मिनः ॥ खट । स्तम्भिताः ॥ साधनं सुगमम्‌ ॥
खीकरैरि तु । पटू । उद्धि्ना ॥ फच्य | उद्धनः ॥ फुट । भग्ना ॥ एच्य ।

are ॥ रु । स्तम्भिता ॥ रौच्य । स्तम्भिताः UTA सादेशकतकपिणोरन-
कंसे च द्ियाम्‌ ( Fo ७० ) इति GAT aga टस्य चवम्‌ । राट; द्याः
पदोताव्‌ (ao २५. ) इति एकतवे ऊकारः । शप पुषैवद्धिधियम्‌ । Bea!

उद्धते स्म सः ll फच्य।व्‌। उद्धते स्म सः ॥ फच्योच्‌ । भज्यते स्प सः॥
` कच्याव्‌ । मञ्यते सप सः ॥ रोच्योव्‌ वा Cea । अवष्टम्भ ॥ रोच्याब्‌
बा राव्यान्‌ [ । अवतस्तम्भे | ॥ रो sa विकखेन वतैमानादेशा वध्याः
आदेक्षाभातरे अनादेशक्मधातमूतादौ नो अदिशा (६ ८) इति सूत्रेण FAITE
ates | तत्र रोटियान्‌ इति पएणभूतस्वर्प FTE

॥ बडो डात्‌ ॥ ८५4 ॥

इका रान्तेए UAT | aS HASTA इत्यस्य भृतविपये आव्‌ आदानां Ba
आदिप्रलययादेाः स्य; | छोपसागान्यपृणमूतप्रययाद यश्च Wasa? ॥ gel
निमग्रः ॥ वटि | निम्नाः ॥ साधनं सुगणम्‌ । eval यथा । ge! नमसा ॥
asq | निपरमनाः ॥ aged सादेक्ञम॒तक्तृकभिणोर्‌ (Ao ७० ) इदयाद्ना
डस्य जः ॥ व्र्योव्‌। न्यमनज्ञीत्‌ Masala । नेमपनज्न ॥ दात सामान्य
पृणस्व्पे ॥

॥ वातस्तात्‌ ॥ ८६ ॥

तक्रारान्तेषु | वात प्रापणे इत्यस्य भूतविषये वतपानप्रययादेशाः सपु
Burm | सामरान्यपूणेमयोगाश्च एवेवत्‌ ॥ बो । पराप; ॥ वाति । पराप्ता; ॥
अत्र उद्युतस्योपधाया आत METH ( Jo २० ) इत्युधाकारस्य ओकारः ।
सपर ददयुपानां पूषेवणेस्वरामसिद्धता (Ao १९) इति | MAAR यथा ।

२२६ कश्मीरशब्दाश्रतम्‌ | [ ८।३।८७

।
वानर पराता ॥ वान्न। ATA I तवगस्यापरसिद्ध्‌ ( सू० ७२) इद्यादिना
FAL WE अपरसिद्धन्रवगादकार (Ao १२) इति यकारस्याकारः ॥
बान्न।व्‌ teeta वात्नाव्‌ ara ॥ इति सापान्यपूणैयोः भयोगौ ॥

॥ वृधस्थात्‌ ॥ ८७ ॥

यकरारानतेष । देथ उत्याने इत्यस्य मूतविषये व्मानादेशाद्यः स्यू; ॥
dy । उत्थितः ॥ प्रधि । उत्थिता; । सुगमम्‌ ॥ कतरि aati dat
उत्थिता li aa । उत्यितास्ताः ॥ अन्न तवगेस्याभसिद्ध (सू° ७२) इति यस्यं
छत्वम्‌ | यङ्गारस्य अकारः UL FHL | उदस्थात्‌ Ts ll FHL उत्तस्थौ स; ॥
इति सामान्यपूर्णयो भवतः ॥

॥ छेयनसपनोनीत्‌ ॥ ce ॥

नकरारान्तेषु | FIA छेदे । सपन संपन्ने | BAIA वर्पमानपरय-
यादेशाद्या भवन्ति | तत्र सपन सहचरयोः सपद AIT | GIT संपन्ने | Fae
नयोवेत्थं वतमानादेशादयो बद्धिमतोह्नाः॥ सप॑तु। संपन्नः सपनि daa ll
elise । ada! संपन्न।॥ सपञ्न। संपननास्ताः ॥ साधनं पूर्ववत्‌| aI!
समपादे ॥ सपञ्नाब्‌। संपदे | इति च विज्ञेयम्‌ ॥

॥ वुपश्रपोः पात्‌ ॥ ८९ ॥

दुष अन्तदाहि । अप नौर्णने। इत्यनयोः प्रान्तेषु sag भूतविषये
वतेमानप्रययादेशाः स्युः waaay ॥ ag [। अन्तर्दग्धः ] ॥ ठुपि | अन्त-
areas] Ul पु ॥ जीर्णः] ॥ शर॑पि जीर्णाः] ॥ बुप्यौबर्‌ [| अन्तरो भूत्‌
बुप्याब्‌ [I अन्तदेगो बभूव] ॥ साधनं सुगमम्‌ ॥ विक्षस्पेन पूणभूते। ates,
[1 अनपरदपो बभूव] ॥ श्रपिषाब्‌ | siete वश्व] ॥ इति स्वरूपे भवतः ॥
e

aller J SMEMAT Aa भृतपादः। २२७

॥ प्रयलख्यवयां यात्‌ ॥ ९० ॥

यक्घारान्तेषु धातुषु | परय प्रीणने | क्य aan | वय प्थ्यी पवने | श्येषां
धातना भूतविषये वतैमानप्रययादेगाः पूरववरसयुः॥ ag [ । भरीणितः ] ॥ fa
[| प्रीणिताः] nea! अधितमू्‌]॥ कयि (i आधतानि]॥ ब॑यु [। पथ्यी भूतम्‌] |
df [ । पथ्थीभूतानि ] ॥ साधनं qaqa) भ्रस्योब्‌ । प्रय्याव्‌ । Seale
ङय्या्‌ | वय्योव्‌। चय्याच्‌ । ईति सामान्यपूर्णस्वरूपाणि भवन्ति ॥

॥ खरतरफरफेरमरसोरां रात्‌ ॥ ९१ ॥

रकारान्तेष धातुषु | खर अपीतौ । तर तरणे । फर स्तेये । फेर AAMT
विह्वीभवनपश्ाततापवेढोम्येषु | मर मरणसंधापनयोः सोए अवघाने । rat
भूतविषये पुशवत्‌ वर्तपानादेशादयः स्युः । तत्र पर; संधापनार्थे कपयोगाः
करमयोगाश्च भवन्ति | मरणाय तु केवं करेपभयोगा एवेति निर्भयम्‌ ॥ सद्‌ ।
[i अमरीणितः]॥ सैरि [ । अपरीणिताः]॥ त॑ड। तीणः ॥ वैरि । dint: ॥ eI
चोरितं तेन ॥ परि । चोरितं तैः ॥ Fae परिवतितः ॥ एीरि । परिव-
पिताः ag । मूतः ॥ पदि । मूताः ॥ सूर्‌ । अवसितः ॥ सूरि । अर्वसिताः॥
af सर्वाणि साधितान्येव । मरः संधापनाथे तु। dg) संधापितः ॥ पररि ।
संधापिताः ॥ शत्यादयो भवन्ति | प॑रुन्‌ । संधापितस्तेन सः ॥ मरिन 1 संधा-
पितासत तेन ॥ इर्पादीनि कपैस्वदपाणि स्युः । द्गीकतैस्वरूपाणि च पर्ष
वरताध्यानि॥

॥ मरः erat खीप्रययादेश्ाः ॥ ९२॥

भक्तानां धातूनां AAA AT मरण इद्यस्य स्रीकतरि सति मोब्‌ आदीनां
भरलययानां वर्ैमानसंबन्धिद्वी्रययादेश्ाः स्युः । न तु पकदेप्रययोकार
(Jo १०) इत्यादिना सिद्धिः ॥ स्वय । मृता सा ॥ PTT । मृता; ॥ स्वयच्‌ ।

Re कश्मीरशब्दाशरतम्‌ | [ ८।३।६३

भूना स्वम्‌ ॥ म्बयव । शता सूयम्‌ ॥ FATAL एता अहम्‌ ॥ ग्य । पता
वयम्‌ ॥ मर परण ओब्‌ आदीनां क्रमात्‌ GaAs Sat SAA छ्यव च्यम्‌ छ्वद्‌
इति आदेशेषु Bay seat: | fast भूते ऽपि ( सृ० ३१ ) इति दाया
वत्वम्‌ \ SS Thy (ao ५९ ) इति रकारकोषः। TAT तु । Ae
सेधापिता ॥ पयं । संधापिताः | इत्यादयो भवन्ति ॥

॥ WASTSSSHSTSAST TA ॥ ९३ ॥

BRUFAT WIT | गख नाशे | AS qaa । उरु wea | डोर
अपरिचयते | फल वसखादिजीणने साफरये च । एक विकसने | पे ant |
येषां धातूनां वक्षमानप्रययपादेशाः स्यः भूतविपये ॥ ग॑दु । नष्टः ॥ छि ।
नष्टास्ते i AS परङायितः ॥ ais | पलायिताः sel उ्नङ्धितः ॥
२ । seer ॥ दृलु । अपरिचितः eh । अपरिचितं तैः ॥ फलु ।
लीर्णः॥ पलि । जीर्णाः ॥ एकु | विकसितः ॥ geet विक्सितास्त ॥ Fay
संगतः सः ॥ मीलि । संगतास्ते ॥ दोकः ओकारस्वोकारः सादेशपंकतेरि च
(ao -R2) इत्युपधाया ऊकारः | Wat Heat च (Ao २२) इत्युपधाया
एकतमे THI: TA ईकारः । TY सुकरम्‌ । दीकरैरि यथा | A । नश ॥
गञ्य | नष्टा ॥ Aa! पढायिता सा ॥ च्ञ्य | पलायितास्दाः ॥ उजु। उन्न-
afaatll इञ्य। उन्नस्धेताः ॥ Sa! अपाशिचिता ॥ डोड्य । अपरिचितास्ताः॥
gal जीर्णां ॥ फञ्य | जीर्णास्ताः ॥ Se विकसिता ॥ एञ्य । विक
सितास्ताः ॥ मीञ्‌ । संगता ॥ मेञ्य । संगतास्ताः | अत्र दोर; faatgat-
चाय्‌ ( Jo २५) STAT उकार-ओासौ । मेकः च्ियामीदेतौ सव॑न
(qo २२३) इति THT ईकारः | एवं । SSAA) पङायामास ॥ च्ज्याद्‌।
रुराव ॥ इत्यादि स्वरूपाणि साध्यानि ॥

८।३।६५ ] = आख्यातघ्रक्रियायां भृतपादः | २२६

॥ बुवरावोवौत्‌ ॥ ९४ ॥

वक्वारान्तेषु धातुषु ध्रव उत्पत्तौ । राव नटी मवने | इत्यनयो भूतविषये
भ्रोक्तवत्‌ TATA स्युः ॥ श्रवु । SAT ॥ दरि | उदास्त ॥ रोर}
नष्ट; स) ll रवि । नष्टास्ते ॥ एत उधयुतस्येषधाया आत ओल्‌ (Fe २०)
इति । अन्यत्र इदद्तानां पूर्वणस्वरा्रसिदधता (Fe १९) इति ॥ सीकति
यथा । Ua) नष्टा सा॥ राव्य । नष्टास्ताः ॥ वू । उत्पन्ना ॥ बैव्य । उत्प्‌-
न्नास्ताः ॥ TERT | STATA सः UST! नाज ॥ ATTA सामान्या

दरिषु विचार्या; ॥
॥ हषपोषमषरोषां षात्‌ ॥ ९५ ॥

पकरारान्तेषु धातुषु । द्रप च्यवने | पोष पर्याप्तायाप्‌ | मप ॒विस्पतौ ।
रोष रष्टौ । येषां भृतक्ाखविषये वतेपानादेशाः परक्तवद्धवन्ति ॥ दु ।
शयो तितः ॥ दपि । श्रयोतिताः ॥ एषु । पयां; ॥ प्रषि। पर्याप्ताः ॥ पदु ।
विस्मृतः सः॥ dfs विस्पृतास्ते ॥ रुड्‌। रुष्टः सः ॥ रूटि। रष्टास्ते ॥ TTT
ओकारस्योकारः सादेशपुकतेरि च (Fo २४ ) इति उपधाया उकारः । Aa
रोपोः डषव्यदरोपमपां ठः सर्वत (Ho ६२) इति ठकार; ॥ द्वीकतैरि यथा ।
पू । ्रचोतिता सा ॥ द्रष्य । बचोतितास्ताः ॥ परषू । पप्रा सा ॥ पोष्य ।
पयौप्तास्ताः ॥ Az विस्एृता सा ॥ ल्य । विस्पृतास्ताः ॥ च्दू। रष
सा ll Wert | रुष्ास्ताः ॥ पोपरोषो; च्ियाप्रदोताब्‌ ( मू० २५ ) इति ।
मषरोपोः टकारे कते | सादेशभतकनकपिणोरनेकत्वे च चियाम्‌ ( Go wo )
हति ठस्य छः । दरष्योव्‌ । द्रष्याब्‌ । चश्चयोत ॥ पोप्योद्‌। पोष्याब्‌ | पर्याप ॥
मचज्योब्‌ । व्यस्मारि ॥ मछ्य।व्‌। विसस्परे॥ Teal अरोषीत्‌॥ रोख्चाव्‌ ।
BUT ॥ इति सापरान्यपणयोः साध्यानि ॥

२३० कश्मीर शब्दाश्तम्‌ | [ ८।३।६६

॥ जास्खसफसबसरसखोसवसां सात्‌ ॥ ९६ ॥

सकारान्तेषु WAT | आस सत्तायाम्‌ BA आरोहे | फस बद्ध भवने |
aa निवासे | कुस सम्यग्जीवने | छोस श्रमे । वस अवरोहणे | gaat Ya
कारविषये वतेमानदेशाः AMAT ॥ ओसु । आसीत सः ॥ ओसि 1
waa ते ॥ ख॑थु । आदः सः ॥ खयि । आरूढास्ते ॥ फंसु । बद्धीवभूव
सः ॥ पति । बद्धीभवुस्ते ॥ tag | निवसितः सः ॥ चपि । नि्रसितास्ते ॥
ard | जीवितः सः ॥ स्ति | जी वितास्ते ॥ टसु । आन्तः सः ॥ दसि ।
शान्तास्ते ॥ बै । अवरूढः सः ॥ APT अवरूढास्ते ॥ प्रथमस्य उदतस्यो-
पधाया आत ओत्वम्‌ (Fe २० ) इति । खसवसोस्थः सवत्र (To ६६ )
इत्यनयोः सकारस्य थकारः | सः BAT पुभूते (Feo ३३ ) इति तका-
रागमः। saa (Fo २७ ) इत्युपधाया Keay एकत्वे ख्यातः षत्वे अ-
stag: | कोपः ओङारस्योकारः सादेशषपकतेरि च ८ qo २४ ) इत्युप
धाया उकारः | स च ठसधातुवससिद्धाभरसिद्धो निर्णयः ॥ द्वीकतैरि यथा।
आंसू । आसीत्‌ सा ॥ आस । आसन्‌ ताः ॥ ख| आरूढा सा ॥ BH ।
आख्ढास्ताः ॥ फंसू । बद्धीवभ्रव सा ॥ फस । बद्धौवभव॒स्ताः ॥ aa । नि-
वसिता सा ॥ वस । निवसितास्ताः ll Sal जीविता at it ala | नीषि
तास्ताः ॥ BALA BHI श्रान्ता सा॥ Blea वा SS | ्रान्तास्ताः॥ cal
अवतीणा सा ॥ am) अवतीणास्ताः ॥ आस THEA CET TATA ( qe
१९ ) इति आकारस्य अप्रसिद्धता | वहसे सकाराच्च ( सू° १३) इति यक्ता
रस्या कारः | खसवसोस्थकारे ते | तवर्गस्याप्रसिद (सू° ७२) इति HAT
यकारस्य चाकारः; | कसः fara ऊदातावपरसिद्धाब्‌ (Fe
२८) इति उकार आकारौ । कोषः चियाध्रदोताब्‌ (Ae २५) इति छकारः
आक्षा । facta यक्ारद्ुकारौ । शेष GTA! आस धातोः सामान्यपूणं्त-
भ्रयोगाः साधुशाब्दवन्नोचारयन्त अतो नोदाहताः ॥ ख्व्‌ । GHIA भार
रोह ॥ HALAL HALAL TAT ॥ TAAL TAAL उवास wea!

८।३।६७ ] आख्यातप्रक्रियायां भृतपादः | २३१

ala । जिजीव ॥ रोसोव्‌ । छोसाव्‌ । शश्राम Ul aaa । वदाव ।.अव-
रुरोह ॥ इत्यादयः सामान्यपूणयोः प्रयोगा वेदितव्याः | SATA | SALA
sara! जिजीव । इति विकल्पेन स्वरूपाणि सेत्स्यन्ते परंतु [अ] साधश-
ब्दतया नादीयन्ते। फसवसटोसां यागमस्य प्रत्ययायवयवते सिद्धे । सकारा
(qo १३) इति निरदेशतः [सकारा बहृङम्‌ (Ae ४८ क) इति सूत्रेण] तस्य
BI | यद्वा खसवसोस्थ (Ho ६६) इति ज्ञापकात्‌ सक्षारस्थकरारपरिणतो भवति
ART TINCT (He ७२) इत्यनेन BRIG: सिद्ध एव
अतः सक्नारात्परस्यापि यकारस्य अपरसिद्धच्वरगाह्छोप (Fo ४७) इति sis
विधिः॥

॥ व्यहो हात्‌ ॥ ९७ ॥

हकतारान्तेषु धाठुषु व्यह उपवेशने इयस्य भूतविषये र्तमानादेशाः at ll
sag | उपविष्टः ॥ बीठि । उपविष्टाः ॥ उेषव्यहरोपमपां ठः wiz (सू० ६२)
इति ठकारः | फेरव्यहमेलां च (Ao २२) इति उपधाया एकत THT बृहते
ईकारः । twat । वीद्‌ । उपविष्टा ॥ वेच्च । उपविष्टाः ॥ अन्त्यस्य उकारे
Bil सादेशमूतकरैकाभिणोरनेकत्वे च चियाम्‌ ( Ho ७० ) इति छकार! |
चियामीदेताव्‌ (qe २३) इत्युपधाया ईकार-एकारौ | शेपं aa बेज्योव्‌ ।
उपाविशत्‌ ॥ वेख्य।व्‌। उपविवेश ॥ इल्यादयः सापरान्यपू्णयोषिवेच्याः ॥
्रियातिपस्यपरपर्यायपूर्णंभूतस्यो यो भविष्यद्‌ तीतयो रन्त त्वात्तनिपणं दवि
तीये भविष्यत्यादे यथासंभवं विरचितमिति FATA ऽतीतक्ाङः ॥

इति शारदाक्ेत्रभाषान्याकरणे FMEA आख्यातप्क्रियाय।
भूतप दस्तृतीयः ॥८।६ ॥

अधाख्यातप्रक्रियायाम्‌ ॥ ८ ॥
TINT UN

॥ स्वाकतृ्वावस्ररे परक्रियाकतुसवारोपो STNG

[3

निखिलस्य वस्तुजातस्य करत्वं भवत्येव अतो यस्य कस्यचिद्रस्तुन आरपनः
कतत्वाकाठे क्रियाकरणे भ्रवतेमानस्य तदितरस्य वस्तुनः कर्मत्वे य आरोपः स
देतुरवधार्यः । यथा SVT कुरूते पापमिखनत्र लोभस्य स्वकं । लोभः कारयति
पापमिलयत्र कोभग्यतिरिक्तस्य पापक्रियापरवतंपानस्य जीवस्य करते लोभस्य
HIATT | अस्यामवस्थायां ara स्वयं करणक्रियां न विदधाति fa
जीवस्य पाप्क्रियाया देतुः संप्र क्रियायाश्च कर्तेतयभिधीयत इति ॥

क = भ 9
॥ हतो ATA ॥ २॥
क्रिषाया अर्थ हेतोः कतरैतया अभिधेये सति धातो; प्र आव्‌ भवति स
ष्च धातु्द्धवति। यथा ast धातुतरिभक्तिसमुदायेषु परिणतो भवति तथा आन्‌
भ्र्यविरिष्टो ऽपि भवतीः ॥ करनावान छह । कारयति ॥ परनावान्‌
छह । पाठयति ॥ रननावान्‌ छद्‌ । पाचयति ॥ साधनपृत्तरसूतर ॥

५

alee ] श्रख्यातप्रक्रियायां हेतुपादः | २३३

॥ आव्य ऽनागमः ॥३॥

धातो; आवि आवृतौ परं अन्‌ आगमो भवति ॥ करनाबान्‌ छद \
कारयति ॥ परनावान्‌ Be) पाठयति ॥ रननावान्‌ छद्‌ । पाचयात ॥ कर
रणे | पर पठने । रन TR । हेतौ धातोराब्‌ ( FoR) इति AMAL अनेन
अन्‌ आगपः । करनाब्‌ । TALL रननाव्‌ इति सिद्धे बतमानायां छद्‌
पर्ययः ( ८।१।११ सूत्रेण ) । धातोरानागप; (Fe ८।१।१९ ) ॥

TH नो छः सूचनायाम्‌ ॥ ४ ॥

उफ विहायसा गताविलस्य मनुष्यादिसृचनाया अर्थे अनागपसेबन्धिनो
नकारस्य छकारो भवति ॥ वुफलावान्‌ च्‌ । सूचयति ॥ स्चनायां किम्‌ ।
वुफनावान्‌ छ्‌ । उडाययते ॥

॥ वुज॒कांम्पत्रसां वा ॥ ५ ॥

बुजञ जागरणे । HET कम्पने । रष प्रसवे । एषां धातूनां आवि परे विः
कल्पेन अन्‌ आगमो भवति [ १४-१५ सूत्राभ्याम्‌ आव आदे हस्वः | ॥ बुन्‌-
चान्‌ छस्‌। जागरयति तम्‌ ॥ को म्पवान्‌ छस्‌। कम्पयति तम्‌ ॥ प्रसवान्‌
छस्‌ । परसावयति ll Ga । AAAI छम्‌ । जागरयति ॥ काम्पनावान्‌ BALL
कम्पयति ॥ प्रसतनावान्‌ छस्‌ । प्रसावयति ॥

॥ येरनादेशो ऽनि ॥ ६ ॥

यि आगमने इलस्य आवरसबन्धिनि ` आनि प्रे अन आदेशो भवति ॥
MAMA चह आनाययति ॥

२३४ कश्मीरशब्दाश्तम्‌ | [ ४७

॥ सादेशानादेरामृतेभ्यस्रयक्षरधातुभ्यो SAT
BITE ॥ ७॥

येषां कतृधातूनां भूतकाठबिषये भ्रययानामादेश्ष ङतो न भवति येषां
घ Bt भवति ते तथक्षरा्रत्स्युस्तेभ्य आवि परे अन्‌ आगमस्य रोपो
भवति ॥ व्रु्ररावान्‌ BAI समापयति ॥ काच्चरावान्‌ छ्‌ । पिङ्गलीकरोति ॥
Sasa छह । कोमखीकरोति ॥ वचोंखरावान्‌ छह । संकोचयति ॥
छ छनावान्‌ BA) रष्वरीकरोति ॥ मन्दछावान्‌ छद । देपयति ll aaa
BEL उञ्ञ्वीकरोति ॥ परृषर समाप । कान्नर पिङ्गी भवने | कुमर कोमी-
भवने | चोर संकोचने | ह्दन रष्वीभवने । मन्द्छ aaa प्रु
रक्ती भवने | हेतौ ध।तोराब्‌ ( सृ० २) sara । आव्यनागमः ( Fo १)।
अनेन लोपः | सादेश्ानां यथा | सप्रखावान्‌ | समक्षीकरोति ॥
वरपजञावान्‌ छ्‌ । उत्पादयति ॥ सादेशानादेशमूतेभ्यः क्रिम्‌ । कमवनावान्‌
BRI अनेयति ॥ कतरनावान्‌ BA दरन्तयति ॥ कपटनावान्‌ BL शकटी
करोति ॥ तरचक्षरेभ्यः किमू । बुडनावान्‌ दुह्‌ । स्थविरीकरोति ॥ ख॑लूरावान
छह | विस्तारयति TATA BAL भावयति ॥ थक्नावान्‌ ख्‌ । भ्रामयति ॥

॥ वुष्णन्च ॥ € ॥

बुष्ण उष्णी भवने इद्यस्य आवि परे अनागमस्य लोपो भवति ॥ दृष्णावान्‌
च्छ्‌ | उष्णीकरोति ॥

॥ पिद्योरिलेपश्च ॥ ९॥

9

पि पतने। दि दाने । इत्यनयोः आबि परे अनागमस्य लोपो भवति
धातोरिकारस्य च कोपः ॥ पावान्‌ छर्‌ । पातयति तम्र ॥ दावान्‌ eI
दापयति ॥

€

८।४।१४ ] आख्यातप्रकरियायां SIU: | २३५.
॥ इकारान्ताहा ॥ १०॥

शृकारान्ताद्धातो विकसयेन अनागमस्य BIT भवति ॥ न्यावान्‌ चर ।
नाययति ॥ ख्यावान्‌ छर्‌ । खादयति ॥ च्यावान्‌ ee । पाययति ॥
दयावान्‌ BE) हारयति ॥

॥ अनः पृवेमाव्‌ वा ॥ ११॥

इकारान्ताद्धातोः AAAI विक्रस्पेन आच्‌ प्रयोऽयः [पके अनागम-
लोपश्च] ॥ ख्यावनावान्‌ BE AT WAAL BEI खादयति ॥ च्यावनाबान्‌
BLA च्यावान्‌ BEI पाययति ॥

॥ नियोरावादिखोपः ॥ १२॥

नि हरणे। दि दाने | इलयाभ्यां परस्य आव आदिरोपो भवति ॥ निव-

नावान्‌ BE । हारयति ॥ दिविनावान्‌ छह । दापयति ॥ [ अन्‌लोप ] पक्षे ।
न्याबान्‌ छ्‌ । हारयति ॥ दावान्‌ छद्‌ । दापयति ॥

॥ हेदरस्वः ॥ १३ ॥

हि परिग्रहणादिषु | इलस्मादाव आद स्वो भवति ॥ श्ववनावान्‌ BE ।
प्रतिग्राहयति ॥ [ अनलोप Jue । श्ववान्‌ छ्‌ । प्रतिग्राहयति ॥

॥ वुजरुडखारपिरुकाम्परन्जभ्य आवो हस्वः
॥ १४ ॥

am जागरणे | ge निप्रजनने [ । लार स्पशनुगमनस्िग्धीकरणेष ]1
a ॥ = < भ
पि पर्यापौ । कम्प कम्भने । रन्् भीतौ रो च। एभ्यः परस्य [Rea]

RRR कश्मीरशब्दाश्रतम्‌ । [ ८।४।१५

अनो छोपे छते आच्‌ TAIT स्वो भवति ॥। वुज्ञवान्‌ छद | जागरयति ॥
घडवान्‌ छ्‌ । निपज्लयति ॥ [ रारवान्‌ छर्‌ | स्पशयति ॥ ] पिक्वान्‌
Bel भापयति ॥ काम्पवान्‌ Sel कम्पयति ॥ रन्जवान्‌ छु । रन्जञयति ॥
[ * अन आगमस्य लोपाभावपक्ञ तु । | बुज्ञनावान्‌ चह | जागरयति ॥
घ्डनावान्‌ छह | निमज्जयति ॥ [ लारनावान्‌ छ्‌ | स्पशयति॥ ] anata
छट । पर्यापयति ॥ कांम्पनावान्‌ छह । कम्पयति ॥ STATA इ ।
रन्ञयति ॥

॥ प्रसः TART वा ॥ १५ ॥

Ha TAY इत्यस्मात्परस्य आन्‌ प्रयस्य दस्मो भवति विक्षरपेन पीन
आदेश [अनो दोष] च स्यात्‌ ॥ भर्वान्‌ छद्‌ । प्रसावयति ॥ पक्ष | पीनवान्‌
ह । भरसावयति ॥ प्रसनावान्‌ छ्‌ इति तृतीयं स्वरूपमुक्तचरमेव [सू०५]॥

॥ फट उपधादी्धेश्च ॥ १६ ॥

फट काष्रमेदादिषु इलयस्मासरस्य आच्‌ प्रयस्य स्वो भवति धातोरूप-
धायाथ दीर्धः स्यात्‌ ॥ फाटवान्‌ छ्‌ । निमज्जयति Ul [ अनो ङोपामाव | पे ।
फ़ाटनावान्‌ BE उद्धेदयति ॥

~

॥ न कुचूदिभ्यो ऽनो Sra ॥ १७ ॥

गरक चा्चरयपाकातिक्चययोः। Sia दीक्षौ। 2H धावने | AS विस्फाटादिदं
तोष तोये | दोर गतिच | नाम्ब दीतौ | नील इरिती भवने | पिस पाकेन

aaa धातुरधातुपाठे सिद्ध एव पटितः कूच आद्र भवने । ग्वह दीपौ t
दिदे |

~

[ # अस्मिन्स्थाने HUGE एन्यः परस्य fain पाठो ऽक्तार्थो sual J

८।४।२० | SUA HAA हेतुपादः | 229

बहििःसरणे | पेड निर्याते । पोर पर्याप्त्यनाद्रत्वयोः । परार समीक्षणे । Ga
अशस्ती भवने | फर स्तेये | फल AMAA । एद एश भन्तःकोपे | फर भ्र
HURT फोर स्फरणे। बाद्‌ TABATA बास भासने। Ts स्थविरीभवने।
अरज दीप्तौ । याप व्याप्तौ | रम्ब सभायाम्‌ | रस सरसीभवे । रोच रोचने |
रोट अवष्टम्मे ce र्दी भवने | रण जीर्णने | eae पराजयीभवने | ढोर
वैरर्ये इत्याद्यः [कन्नादयः] ॥ पएपापनो लोपादि न भवति आदिशब्दात्‌
द्रस्वविक्ररपादि च न भवति ॥ RAAT छद्‌ । आद्रौकरोति ॥ गहनावान्‌
छद्‌ । दीप्यति ॥ ग्रकनावान्‌ छ्‌ । पाचयति ॥ जोतनावान्‌ BE | दी पयति ॥
टकनावान्‌ BAI धावयति ॥ इत्यादि ॥ [ अत्रानो छोपादिविधेरमराप्तावपि
वक्ष्पपाण (Go २०) शिष्ेल्ादिसूत्रविध्याश्रयपरिशिषटधातुपयदासङ्ञापनार्थपयं
योगारम्भः॥ |

॥ मरः संधापने ॥ १८ ॥

मर परणसंधापनयोरिलस्य MATA अनो लोपादि न yale li
मरनावान्‌ छह । सेधाप्रयति ॥ संधापनार्थं क्रिम्‌ । मारान्‌ छह । मारयति ॥
यद्यपि पार पारणे इल्यादय; केचिदधात्ो Was सिद्धा एव afar: पर-
सवत्र पाठक्रानां श्रमनिरसनाय तेषां कारितक्रिया ति्ञदी छता ॥

॥ व्यो वा ॥ १९॥

द तिक्तीभवने इत्यस्य (ARIA अनो ठोपादि न भवति ॥ AAA
छ । तिक्तीकरोति ॥ पके । areca wz) तिक्तीकरोति ॥

॥ रिष्टेन्य आ रागमो ऽनदेरोष ॥ Ro ॥

MATT RETREAT धातुभ्य MALIA पर रफारागमो
4 |

॥।

Ras कश्मीरशृब्दास्रतम्‌ | [ ८।४।९१

Mala ll कट्रवान्‌ SE) मृीकरोति॥ ख॑र्रावान्‌ BE वा GATT BE I
विस्तारयति ॥ ग्व॑ब्रावान्‌ छ । ग॒वींकरोति ॥ च॑करावान्‌ छह । अम्छीक-

(+

रोति ॥ चुकरावान्‌ BE । कोपयति ॥ परदरावान्‌ we । स्थृीकरोति ॥ व्य॑व्‌-

रावान्‌ BE । स्थृख्यति ॥ तीज्‌रावान्‌ छद्‌ । उत्तेजयति ॥ रीकूरावान्‌ BRI
स्थापयति ll इयादयः स्वयमेव साधनीयाः ॥

॥ चरुख्यन्नथकफसफुटफुमषरावकखकचश्न-
पेभ्यो वा ॥ २१ ॥

सादेशभृतप्र्ययेधातुषु प्रोक्तेभ्यो धातुभ्यः आच्‌ प्रयये परे रकारागमो
चिकरपेन स्यात्‌ ॥ च्र॑ट्रावान्‌ छह । प्रद्रावयति ॥ ्रनावान FE! विद्राव-
यति ll छय॑भरावान्‌ छ्‌ । छेदयति ॥ छ्यमननावान्‌ Fe! STAT थक्रावान्‌
चछ बा धकनावान्‌ SEL भमयति ॥ HAMA GE बा फपनावान्‌ BEI
निबद्धयति ॥ एट्रावान्‌ छह वा फुटनावान्‌ छद्‌ । भनक्ति ॥ एवमितरेषामपि
447 Il

छपचेनमानां भूतकमंधातुषु WWW

भूतकाले ये धातवः क्रयो गिणो भवन्ति तेषु मध्यात्‌। छप दष्टिकाख्योः
स्पे | ब्रेन चेतने । पान स्वीकरणे | शयेतेभ्य आच्‌ प्रलये रकारागमो बा
मवति ॥ छंप्रावान्‌ छद्‌ । क्षेपयति ॥ च्री॒रावान्‌ छ्‌ । संजञापयति ॥ alse
रावान्‌ BE । स्वीकारयति ॥ पक्त | छपनावान्‌ छ्‌ । Banal छ्‌ । मान-
नावान्‌ BEM भ्रथमो वक्रारविश््ो ऽपि दयते ॥ gana छ्‌ । इति ॥

अ ~ ~~~
[ १ चरक धातुर्थातुपाठे वकारोपधः पठ्यते FRAT GE इयेततप्रयोगनिष्पत्या
4

खत्रे।क।रोपधो ज्ञेयः ॥ ] ८

६।४।२६ ] आख्यातपघ्क्रियायां हेतुपादः | २३६

॥ छकः स्वाथ ॥ २३ ॥

छक कीर्णने इयस्य आब प्रलये प्रे रक्रारागमो भवति स्वायं एव ॥
छकान्‌ BE) अवकिरति॥ छैर्रावान्‌ FI अवरकरिरति ॥ Bata Sel अव-
किरति ॥ हतौ त। छफनावान्‌ BE वा BAA BE | इति VT स्तः Ih

॥ रादावो SAN वा ॥ २५ ॥

TRA Mara sea लोपो भवति ॥ चङ्रान्‌ छद्‌ ।
कोपयति ॥ edz च्‌ । उच्छष्ठीरोति ॥ क्य॑वरान्‌ दुह्‌ । शमयति ॥
dara छह । संक्तपयति ॥ GATT छु । स्थलयति | इद्यादि ॥ पते ।

FRU छ्‌ । कोपयति | छ्य॑ट्‌रावान्‌ छ्‌ । उच्छिष्ठीकरोति ॥ छयव्‌गावान्‌
ax! शमयति ॥ Bala BAL शपयति ॥ एूदरावान्‌ छ्‌ | स्थलयति ॥

॥ तवर्भस्याघ्रसिद्धववरगो रे ॥ २५ ॥

तान्तस्य धातो; रे CHIT परे भग्रसिदधश्रवगदेशो भवति A
रावान्‌ SK) श्वेतयति ॥ त॑न्नरावान्‌ दष । तापयति ॥ WANA दह्‌ ।
शमयति ॥ श्ज॒रावान्‌ wel शोधयति ॥ य॑ज्‌रावान्‌ S| उसरतीकरोति ॥
devas Bel भावयति ॥ तैञुरावान्‌ दर्‌ । HAT ॥ AAT BE
छेदयति । इत्यादयो FRA ॥ छत AT तत तप्तीभवने । स्वत शमने ।
शद्‌ शोधने | थद उक्षतीभषने | बन भवने | तन विरी भवने | फयन्न छेदन |
हेतौ ( ९ सूत्रेण ) आव्‌ । PTET आवि रागमो ऽनादेशेषु ( Te २० ) इति
रकारागमः। अनेन भपरात्तवर्याणामपरसिदधन्नवग्यदिशः ॥

॥ जेरन्स्यस्योब्‌ ॥ २६ ॥

जि जनने श्यस्य रारे परे अन्त्यस्वरस्य ओव्‌ आदेशो भषति ॥ aca
६ । जनयति ॥ TR TACT इद्‌ । जनयति |

२४० कश्मीरशब्दाभ्रतम्‌ | [ ८।४।२७

॥ भूतोक्तखयेकल्ववदुपधादेशादयश्च ॥ २७॥

धातूनां रकारे परे उपधादेशादयः धरतोक्तद्खीलिङ्गेकत्ववत्‌ भवन्ति ये wa-
काले स्रीरिङ्गेकवचनसंबन्धिन उपधाया अदेशादयो भवन्ति ते हेतुसंबन्धिनि
रारे ऽपि भवन्तीत्यथः MIATA छद्‌ । मानयति ॥ aA छद्‌ ।
काणीकरोति ॥ ब्रीद्रावान छ्‌ । प्रदीरुरोति ॥ मीदरावान्‌ छद्‌ 1 मधुरीक-
राति ॥ एठरावान्‌ दद्‌ । रथर्यति ॥ SRA छद्‌ । कषद्रीकरोति ॥ मान
alain | कान कागीभवने | as मूखीँमतरने | as मधुरीभवने | षोड
स्थली भने | लोक धुद्री भवने । देतौ धातोराच्‌ ( सू० > ) इति a TAT!
छपन्रेनपानां भृतक्र्मधात॒पु (Fo २२ ) इति रकारागमः | रिष्टानां पानां
faded आवि रागमो SAAT (ae २० ) इति रकारागमः । तवर्भस्या-
प्रततिदन्नवर्णो र ( Fo २९ ) इति नकारस्य AHITE | एकतरे उमात्रादेशः
(सृ ८।३।८) इति सूब्रृत्तिसिद्धा उपधाया आक्रारस्याप्रसिद्धता | खियामी
zat aaa (Fo ८।३।२३ ) इति एकारस्य इकारः । क्तियामृदाताव्‌
(eo ८।३।२५) इति ओकारस्य उकारः | माननराब्‌ इत्यादिसिद्धौ वतपानायां
छ्‌ ( qo ८।१।११ ) । धातोरानागमः (Ae ५१।१९ ) ॥

॥ तरमरडल्रगां देतुप्रव्ययागमेपोपधादीघां ॥२८॥

तर्‌ तरणे । मर्‌ मरणसतधापनयोः । इल TEAL BA ai aferat
संगतीभवने च । एषां धातूनां हताः कारितस्प संबन्धिनोः प्रलययागमयोर्छोप
पधाया fiat भवति ॥ मरः मरणाय एव | खगः संग एव ॥ तारान्‌ ह्‌ ।
तारयति ॥ मारान्‌ wa । मारयति ॥ दालान्‌ छद्‌ । उद्यति ॥ रागान्‌
axl संगमयति ॥ मरणाय क्रिम्‌ । मरनावान्‌ ह | सधापयाते ॥ सग fal
wnalala, छद्‌ । साधनं GAT ॥

€

८।४।३३ ] आख्यातप्रक्रियायां हेतुपादः | २४१

॥ खस्तवसोरन्त्यस्य रश्च ॥ २९ ॥

= s = = .

Ga आरोहे | वस अवरोदणे | अनयोदैतुप्रययागमङापा भवतः

AAT च रकारो भवति ॥ खारान्‌ FLL आरोपयति ॥ बालान्‌ छद्‌ ।
अवतारयति ॥

॥ as: सावादेशो वा ॥ ३० ॥

ag शयने इत्यस्य देतुभत्ययागमोपौ सावादेशच विक्घस्पेन भवति ॥
सावान्‌ BE! शाययति ॥ पक्ष । शवङ्गनावान Bz ॥

॥ दजो जारः ॥ ३१ ॥

दज्ञ भस्मीभवने इत्यस्य देतुभययागपलोपौ ज्ञाक अदेश भवति ॥
जान्‌ BEL दाहयति ॥ दज्ञनावान्‌ Be इति न साधृशब्द्‌; ॥

॥ उषो हावो वा ॥३२॥

By प्रेक्षणे इत्यस्य धातोरदतुप्रत्ययागमलापौ BAFTA भवति ॥ दावा
छद्‌ । दशयति ॥ पते । देषनावान्‌ छ्‌ । इति गौणः ॥

॥ गदः पकः ॥ ३३ ॥

गदु गतो इत्यस्य देतुप्रययागमछोपौ पादेरश्च भवति ॥ पङनावान Era
गपयति॥ nA Se इति न साधशन्द्‌ः। करं तु गंगाय गद्नावान्‌ Ba ।
गङ्गां गमयत्ति । इलवेविषे स्थाने यत्र AMIE न स्या्त्रापर एव युख्यः।
यत्र तु स्वसाहचर्थ स्यात्‌ यथा isa पकनावान्‌ दह्‌ । गा गमयति ॥ इवं -

^

विधे स्थाने परधम एर पर्य इति निर्भयम्‌ ॥ a

२४२ कश्मीरशब्दाश्तम्‌ | [ ८।४।३४

॥ वृथस्तुरः ॥ ३४ ॥

a4 उत्थाने | इत्यस्य देतप्रययागमरोपौ तङादेशश्च भवति ॥ TBA
द्र । उत्थापयति ॥ व्रथनावान्‌ छह । इति गोणः। अत्रापि स्वहस्तेन वस्तुन

ASS

उत्थापने आयो पुख्यः | पेरणादिना सजावस्यारथापन अरा ख्यः ॥

इति शारद्‌।क्ेत्रमाघव्याकरणे वाङ्म रशब्द मृते
य।ल्यातप्रक्रियायां Sausages: ॥<।४॥
> समाता चेषा आ।ख्यातप्रक्रिया ॥<॥

अध लदन्तप्रक्रियायाम्‌ ॥ € ॥
कृक्कियादिपादः ॥ १ ॥ .

॥ चाहते नेककारक्रियायुगपदुक्तावघ्रधाना
कृत्किया ॥ १ ॥

चशब्दं तदपरपर्यायमपि्ब्दं च विनां दयोः काख्योक्ञयाणां बा वतेमाना-
तीतभविष्यद्रपाणां काठानां क्रिययोः क्रियाणां वा युगपदुक्तौ एककाङं भाषणे
सति कृदन्तस्ंबन्धिनी क्रिया अप्रधाना आख्यातक्रिया इदन्तपुख्यक्रिया वा
एकैव प्रधाना ऽवधार्य | यथा हयोर्व्तमानक्तिययोधुगपदुक्तावेका BEAT अपरा
अप्रधाना। अततीतवतंमानयोयुगपटक्तौ तयोरन्यतरा ख्या | अती तपएख्यतायां ब-
तमानः अप्रधानः | वतमानपुल्यतायामतीतो मधान इति । एवं वमानभविष्य-
न्तौ ३ अतीतातीतौ £ अतीतभविष्यन्तौ ९ भविष्यद्धविष्यन्तौ ६ वैमानभविष्य-
दतीताः ७ अतीतपविष्यद्रतेमानाः ८ अतीतवतेमानमविष्यन्तः ९ वकमान। तीता-
सीताः १० वततैमानमविप्यद्धविप्यन्तः ११ अतीतभविष्यद्धविष्यन्तः १२ अती-
तवर्तमानवततपानाः १३ अतीतभविष्यद्तीताः १४ भविष्यद्रतमानवतमानाः १९
इति पञ्चदश स्वरूपणि भवन्ति । तत्र द्वयोः क्रिययेवतेमानद्यसखे भविष्यदरतै-
AIAN वा परस्परपुख्यगणङ्ल्पनया न कोप्यथंस्य विनिपरयः स्यात्‌ । केवकं
एख्यक्रयागाणक्रिय। निदेश इति। क्रियादये बतेमानागीतकारयोः सशव प्य-

२४४ कश्मीरशब्दाश्चतम्‌ | [ &।९।२

गौणकरसपनया्ीविपर्यास इति। एवं क्रियात्रतयसमुदाये वतेमानदयसस्वे GET
गौ णकरपनयार्थविोमता न संभवति | वतमानेकस्छे तु भविष्यदमधानक्रि-
यया संबन्धे सति पुख्यगो णक्ल्पनया्विनिमयः 1 प्रधानक्रियया तु anata
यय इति। अत्रातीतादिकालाः क्रियाकारूपिक्षया निर्भयाः न तु वतेमानकाला-
वेक्षयेति। क्रपादुदाहरणानि ॥ ख्यवान्‌ गदान्‌ BL) खादन्‌ गच्छति ll ख्यथ्‌
aad गछन्‌ SE भक्ता गच्छति ॥ ख्यवान्‌ ats | खादन्‌ गमिष्यति ॥
ख्यथ्‌ गयाच्‌ । THT जगाम ॥ ख्यथ्‌ ग्ध | यक्ता गमिष्यति ॥ परनस्‌ क्रतु
गच्छि । पठितुं गमिष्यति ॥ ख्यवान्‌ ख्यवान्‌ परनस्‌ कितु गयोब्‌। खादन्पटितं
लगाम्‌ ॥ परिय ज्ञनन्‌ कितु गच्छन्‌ दुह्‌ । परित्वा जेतु vata ॥ wy क्यथ्‌
दवान्‌ पकरि | seat धावन्गमिष्यति॥ दिथ्‌ क्यथ्‌ दकान्‌ गोव । दसा धावज्ञ-
गाप ॥ जेननस्‌ कितु दवान्‌ गच्छि | जेतु धावन्णमिष्यति ॥ fey क्यथ्‌ ख्यन-
a tha ate | द्वा win गमिष्यति ॥ च्यथ्‌ क्यथ्‌ असान्‌ यिवान्‌ इह ।
पीत्या samara ॥ श्रान्‌ करिथ्‌ परनस्‌ कितु गयोव्‌। खात्वा पठितुं Fai ll
aaa बसनस्‌ fg गच्छन्‌ Be saraatad याति ॥

॥ वतमाने धातुभ्य आन्‌ ॥ २॥

मुख्यक्रियायः वु्नप्रानकाठे चशब्दं विना अप्रक्रियायां वाच्यायां
सत्यां धातुभ्य आन्‌ प्रययो भवति स चाव्ययः ॥ करान | केन्‌ ॥ बोजान्‌ |
श्रृण्वन्‌ ॥ परान्‌ । पठन्‌ ॥ इत्यादि | कर करणे | ATT निकश्षापने | प्र पठने।
अनेन आन्‌ प्रययः ॥

aga: स्वरान्तात्‌ ॥ ३॥

स्वरान्ताद्धातोरान्‌ प्रलयः वकरारपूर्वरो भवति क्रियावततमाने गम्यमाने
सति ॥ दिवान्‌ । ददन्‌ ॥ ख्यवान्‌ । खादन्‌ ॥ च्यवान्‌ | पिवन्‌ ॥ दि दानि |
fe खादने । चि पाने । अनेन वान्‌ प्रलवः | बिख्योः सव्नकारारमा
निदियिवाजतात्‌ ( सू०८८।२।११ ) इलयकारागमः ॥

हाद] छदन्तप्रक्रियायां कत्करियादिपादः। RWW

॥ आभीक्ष्ण्ये दिश्च पदम्‌ We 0

आभीष्ण्ये असद््कमीणि गम्यमाने पदे द्विद्रिवारं प्रयोऽयम्‌ ॥ दिवान्‌
दिषान्‌ Wa ददददहृतः ॥। च्यवान SATA ATA पिवन्पिवन्नागतः ॥ परान्‌
परान्‌ क॑सन्‌ । पठन्परन्नकर।त्‌ ॥

॥ अतीते इथ ॥ ५ ॥

मुख्यक्रियाकाले चशब्दं विना तदितरतीतक्रियायां गम्यमानायां धातः
इध्‌ प्रत्ययः स्यात्‌ ॥ करिय्‌ । छृतवा ॥ परिभ । पटित्वा ॥ द्‌।रि्‌ । पृत्वा, ॥
साधनं सुगमम्‌ ॥

॥ इथः FUT वा ॥ £ ॥

दथ AMAT विक्सयेन क्यथ्‌ प्रययो भवति ॥ करिथ क्यथ्‌ |
त्रा ॥ प्रिथ क्यथ । पटित्वा ॥ द्‌।रि्‌ क्यथ्‌ । धत्वा ॥ पक्षे । करिथ |
कृत्वा ॥ प्रिथ । पटित्वा ॥ द्‌। रिथ । धृत्वा ॥ इति ga साधितानि ॥

॥ स्वरान्तादिथो ऽत्‌ ॥ ७॥

स्वरान्ताद्वातोः इः इकारस्य अत्‌ अकार भवति ॥ ह्यथ कंपथ्‌ |
gear ll ख्यथ्‌ क्यथ । खादित्वा ॥

॥ निदियिभ्य FST ॥ ८ ॥

निदहरणे। दि दाने। यि आगमने | एभ्य इकारङोपो भवति ॥ निथ्‌।
हतवा ॥ दिथ । द्वा ॥ विध्‌ । आग ॥ ।

२४६ कश्मीरशब्दास्रतम्‌ | [ ६।१।६
Nast ज इथि मोक्षे ॥ ९॥

उड उङ्यने इत्यस्य इय्‌ प्रयये परे डकारस्य जकारो भवति मोक्ष गम्य-
माने ॥ बजिथ्‌ गौव्‌ । पोक्षं गत इयर्थः ॥

॥ म॑ष्रावो रोपः स्वरविनिमयश्च मरणक-
मेणि ॥ १९ ॥

daria विस्मारणे इत्यस्य धातोर्मरणपदे कमणि सति FTAA परे रका-
रस्य लोपो भवति पू्वापरस्वरविनिपयच स्यात्‌। पूर्वस्य दीर्घो द्वितीयस्य हस्व
भवतीलर्धः ॥ मरन्‌ मापविथ । मरणं विस्मारयित्वेथः ॥

॥ इ प्रत्यय आभीक्ष्ण्ये दिश्च पदम्‌ ॥ ११ ॥

~ ८.५ ~ ~ ~ ~ x . ©

अतीते काटे आभीक्ष्ण्ये गम्यमान धातोः इ प्रलया भवाति पद्‌ च द्भ
वति ॥ करि करि । कारं कारम्‌ ॥ इनि शनि । शरावं श्रवम्‌ SET रि |
Bla Bla ॥

॥ स्वरान्तादया ॥ १२॥

स्वरान्ताद्धातोः अतीतकाठे आभीक्ष्ण्ये गम्यमाने विकल्पेन इ प्रययो
भवति। पदं च द्भवति ॥ दि दि। दायं दायम्‌ ॥ वि fa) एत्य ॥ ख्य ख्य ।
अटा धृता ॥ प्रथमयोः निदिविभ्य gait: (सूर 2) । तीयस्य स्वरान्ता-
frat ऽत्‌ ( qo ७) इति इकारस्य अकारः । ईकार सवरं यो SITS
(qo १।१०) 19a fea दिथ्‌। दायं दायप्र्‌॥ विध्‌ विध्‌ | wae ॥ waz
ख्यथ्‌ | भक्ता VHT ॥ च्यभ्‌ च्यय्‌ । पायं पायम्‌ ॥ साधनं Gaal

€

&।१।१७ ] दन्तप्रक्रियायां छच्कियादिपादः | R29

॥ आदुपधाया अभ्रसिडता ॥ १३ ॥

अतीतक्रियायां धातोरुपधाभ्रतस्याकारस्याप्रसि द्धता भवति ॥ क।रिथ्‌ ।
कथिता ॥ प।रिथ्‌ कय । हत्वा lathe । तारयित्वा ॥ एवं । करि करि ।
कायं कायम्‌ ॥ मारि पारि । मारं मारम्‌ ॥ त।रि त।रि। तारं तारम्‌ ॥ साधने
सुगमम्‌ ॥

॥ एत इत्‌ ॥ १४॥

अतीतक्रियायां धातोरूपधाभतस्य एकारस्य ईकारो भवति ॥ चदि MEA
Se कट्‌ ॥ बीदि बीरि | आसमासम्‌ ॥ टीखि gifa | sa saa il ye
Hea | व्यद TTA Ba टेखने। इ प्रत्यय आभीक्ष्ण्ये द्विच पदम्‌ (Fo ११)
इति इ प्रत्ययः ॥ [ व्यह धातुरस्य विषेरनाश्रय; | च विहि बिहि इति
द्स्वेक्ारेणेव पाठः शद्धो ऽस्ति ॥ ]
॥ ऊदोकारस्य ॥ १५ ॥

अतीतक्रियायां धातोरूपधाभूतस्य ओकारस्य उकारो भवति ॥ सृति
aia) भार्यं भायम्‌ ॥ इजि व्रजि । ara श्रावम्‌ ॥ तलि तृचि । died
तोढपम्‌ ॥ एवं | ATL भीत्वा ॥ alse । शरुत्वा afer | तोरयित्वा ॥
साधनं सुगमम्‌ ॥

॥ आनादयो ऽव्ययम्‌ ॥ १६ ॥
आन्‌ ईय्‌ PLA इ इति चारः प्रत्यया अव्ययमव्ययसंन्ता भवन्ति ॥
॥ भविष्यति कितु पदम्‌ ॥ १७ ॥

सथानक्रियाया भविष्यत्काले इतरस्यामनभानायां क्ियायां गम्यमानायां

गध कंश्मीरशब्दाश्तम्‌ | [ alates

धातोः Tag इति पदं भवति | पदग्रहणात्‌ fag इत्यस्य पुस्रीत्वमेकत्वान कतं
ख भवतीति विज्ञेयम्‌ ॥ परनस्‌ कितु । पठितुं सः ॥ रननस्‌ कितु । पक्तुं सः ॥
परनस्‌ PRA! पठितुं सा ॥ रननस्‌ PRL पतु सा ॥ प्रनस्‌ किति । पठितुं
ते ॥ रननस्‌ किच्च । oe ताः ॥ पर पठने । रन पाङ्ञ । अनेन कितु । किता-
aaa (qo २० ) इति अनस्‌ आगपः | दितीययोः सर्वेषामुकारान्तानापू-
कारादेश (Fo ६।४ ) इति सूत्रेण उमात्रादेशः | तवर्गान्तानामप्रसिद्ध
(Ho ६।११) इति तकारस्य चकारः | तृती ययोरेकस्य उवर्णान्तानामिकारः
(सू०२।१।३० +) इति उकारस्य इकारः | अपरस्य ऊपरात्रादेशे तकार
देशे च BAL TEA ऽक्रारागम (Fo 2121 WR) इलयक्रारागमः। उव
णान्तानापिकार ( Jo २।१।३० ) शति HALT श्कारः। शकारो SE
वर्णे यो ऽपरश्लोष (सृ १।१०) इति यत्वम्‌ | तस्य अप्रसिद्धन्नवर्गाछोप
(qo ८।१।४७) | Xam fag! कषट्यितुं सः ॥ त्रस्‌ क्तु
(Fo ९। २।१२ ) HEAT सः Ul AMAT fag | गजितु सः ॥ ग्रजि 1
( Jo ९।२।६५ ) aga सः ॥ इति चतुींस्वरूपाणि च तेषां saat
इष्यन्ते येषां भावा अनेकधा भवन्ति | येषां तु पंञ्ी भदादद्विविष एव स्यान्न तत्र
aquiaatia सिद्धिः | कित वक्ष्यपाणव्यञ्जनान्तेभ्यो धातुभावशब्देभ्यश्चतुथी-
भोक्तमल्ययेषु कृतेषु व्यञ्जनान्तस्योकारोपधाया अत्‌ Cae २।१। ER )
इत्यादिना watered सेरस्यतीति ॥

॥ अनि च ॥ १८ ॥

प्रधानक्रियाया भविष्यत्काठे हृतरस्यामप्रधानायां क्रियायां गम्यमानायां
अनि भत्ययो भवति ॥ परनि गदान्‌ BE । पठितुं व्रजति ॥ रननि

धातोः परः | न
॥ ख्यनि गच्छि | अत्तुं यास्यति ॥

ATL परुं तः

६।१२३ ] छदन्तप्रक्रियायां छृत्करियादिपादः । २४६.
॥ समखः arsed AAT ॥ १९ ॥

समख समक्षी भवने इत्यस्य धातोः शोके asa सति नित्यमनि मत्ययो
भवति ॥ समखनि MAI शोकपृच्छाये गत इयथः ॥ अन्यत्र | समखन-पय
Rg । समक्षीभवनाय सस्थितः ॥

॥ कितावनस्‌ ॥ २० ॥

धातोः कितु VAT परे अनस्‌ आगमो भेवति ॥ करन्‌ कितु । aq ail
साधनं सृगमम्‌ ॥

॥ निदियिभ्यो SATS: ॥ २१ ॥

निहरणे। दिदाने। यि आगमने। एभ्यः परस्य अकारस्य लोपो
भूवति ॥ निनस्‌ क्रतु । हतु सः ॥ दिनस्‌ क्तु | दातुं सः ॥ यिन्‌ क्रिषु |
आगन्तप्‌ ॥

॥ उनु वा ॥ २२॥

धातो: fea प्रयवे उतु (Fo ९।२।३ ) आगमो विक्ररपेन भवति ॥
करु fag कत सः ॥

॥ उन्वन्तं रिङ्कवत्‌ ॥ २३ ॥

अत्र वक्ष्यमाणे भावविक्गस्पस्वश्पे च उन ( Fo ९।२। ३ ) अन्ते यस्य
तत्पदं टिङ्गवद्धवति | यथा कितु प्रलयस्य पृद्धीत्वमेकलत्वानेकत्वं च संभवति
तथैव तस्मात्परस्य उदु विशिष्टस्य धातारपि भवति ॥ रतनु कितु । पं सः ॥
रनैनि किति । पक ते ॥ करन्‌ PRL करतु सा ॥ करन्न किन्न । कर्तु ताः॥

साधनपृक्तवत्‌ ॥ १

२५० कश्मीर.शब्दाखतम्‌ | [ ६।१।२्४
॥ स्वरान्देभ्यो ऽनिदियिभ्य आदेरत्‌ ॥ २४ ॥

नि हरणे । दि दाने। पि आगमने एतान्वजेयित्वा स्वरान्तेभ्यो धातुभ्यः
TA प्र्ययस्यादेरुकारस्य अकारो भवति ll wig कितु । खादित सः।
sag fag | पातं सः ll cdg कितु । पतितुं सः ॥ dg कितु । aig सः |
अनिदिपिभ्यः faa दिन fea । दातुं सः॥ निर कितु । हतुं सः ॥ fag
¢

क्रतु । आयातुं सः ॥ साधनं gaa ॥

॥ कतरि TT ॥ २५॥
धातोः कर्थ ag परयो भवति ॥ करु । कता ॥ प्रुत । पाठकः ॥
॥ वुनावकारागमः ॥ २६ ॥

धातोः दतु प्रलये परे अकारागमो भवति ॥ व्यजन । स्थूर्टीभिवन्‌ ॥
पोठवृनु। पोष्टा । सुगमम्‌ ॥
~ ष ~ is
॥ स्वरान्तभ्या वपवः ॥ २७ ॥

स्वरान्तेभ्यो धातुभ्यो वपूर्वैः अक्रारागमः बक्रारागमो भवति ॥ निववृनु।
हारकः ॥ दिववृनु। दायकः ॥ Praag । आगन्ता ॥ एवं । ख्यववुनु ।
खादकः ॥ च्यववनु | पायकः ॥ aaa | क्रायकः ॥ अत्र वक्रारागमे छते
सर्ब्राकारागमो निदियिवजितात्‌ ( सू° <।२।११ ) इति धातोरेव अका-

रागमः॥
॥ ASMA पदौ च ॥ २८ ॥

धातो; BATT बो प्रत्ययः प्राक्‌ पर्यश्च मवति उद्‌ हूरणपुक्तरमृते ॥
५ ¢

६।१।३० ] कृदन्तघक्रियायां कत्कियादिपादः । २५१
॥ तयोरनागमः ॥ २९ ॥

TAS WR प्रत्यययोः परयोरधातोः अन्‌ आगमो भवति ॥ करन
ag । कता TELA | पठिता ॥ एवं । करन्‌ | कता ॥ TATA |
पाठकः ॥ पदत्नाव्यपदेशादरकष्यमाणपृ्वी भावपदात्परौं TAT! सन्तौ पोक्त-
समासवात्सिद्धिरवधार्या ॥ तद्यथा । जातुन्‌ भावपदात्‌ अओ दोषदं | व्यज्-
नान्तस्योकारोपधाया अत्‌ (Fo २।१।३२) इति उपधाया उकारस्य अकारः ॥
एवं । WTA । अत्र ज्ञान्‌ (Fo ९।२।७१) भावपदात्‌ अत्र बोल पदम्‌ ।
तवरगान्तानामप्रसिद्ध (Ho ६।११) इति नकारस्य ञकारः । Hazara
माता आगम (Ho WU) इति RATA आगमः ॥ जानन-बोलु । ज्ञाता ॥
FTANS | ज्ञाता ॥ इति सिद्धम्‌ । यस्यैव धातो; स्वार्थे पखीरूपे भावपदे
स्यातां तस्यैव स्वद्पढयं संगच्छत इलयवधार्यम्‌ ॥ [ यस्थैवत्रायमर्षः यस्य
धातोः स्वार्थे FATT कतुः स्वस्यैवात्मन आन्तरधर्म्ोतके न तु केनचिद्वाचेन
कर्मादिना संयुज्यमानाथके daisy पसि fant च न त॒ दयोरन्यतरस्मिनेव
निष्प्यमानप्रयोगे मावपद्‌ वक्ष्यपाणभावभ्रलययान्तद्पे स्यातां तस्येवति। यथा
WIL जान्‌ इत्युभे परीरूपे भावपदे कदैसंबन्धिङ्नानरपस्यान्तरधर्मस्य वाचङ्गे
स्त इति बाध्यम्‌ | करादानं (qo ९।२।२। ) स्ववाह्यकर्मसंयोगात्‌ चरादीनां
(Fo ९।२।२४) निलनी भावात्‌ छरुकादीनां (qo ९।२।९) सखी भावप्रलययान्त-
MAMA उलादीनां (He ९।२।२७) वाच्यधपसयेोगभावारपदसंज्ञाव्यपदेशा-
दित्यादना सृचितविधरप्रसक्ततो्येति ॥]

॥ स्वरान्तात्सस्वरः ॥ ३० ॥
सः; अन्‌ आगमः स्वरान्ताद्धाताः सस्वर; स्वरान्तो Vala |] ख्यन AS |
खादता ॥ च्यन-वाद्टु। पाता ॥ एव । ख्यनग्राख । भक्षकः Ul च्यन ग्राख्‌

पायकः ॥
3

२५२ कश्मीरशब्दासरतम्‌ | [ €।१।३१

॥ न्यादीनामद्छोपः ॥ ३१ ॥

नि हरणप्रापणयोः। दि दाने | यि आगमने | इ्येषामर्‌ अन्‌ आगमस्य
HRB भवति ॥ निन-बोलु | नेता ॥ दिन-वोलु । दाता ॥ Parag!
आगन्ता ॥ एवं । Praga नायकः ॥ दिनःप्राख्‌। दायकः ॥ faa
mal आगन्ता ॥

॥ दिदावोर्नह्छरो व्यभिचारिण्याम्‌ ॥ ३२ ॥

दि दाने । दाव दापने | इत्यनयोव्यभिचारिण्यां feat क्रमेण नल्‌ अल्‌
प्रययौ भवतः ॥ दिन्‌ । व्यभिचारिणी ॥ दाबल्‌ । व्यभिचारिणी ॥

कह ५ 1 an
॥ कमापपद्‌ पुस्य SBS Ul ३३ ॥
तयोदिदाब्रोः क्ण्यपपदे सति पुंसः AIS नल्‌ अलौ भवतः॥ पाञ्य-
दिन्‌ । पातृगामीं ॥ व्यञ्च -दिनल्‌ | स्वसृगामी ॥ कोरि-दिनल्‌। कन्यागापी ॥
एय | AIST SIAM | व्यञ्च दावल । कोरिदाबल्‌ ॥
~ ~
॥ asl Sl at W ३४॥
नल मर्ययस्यादविकरपेन ककारो भवति ॥ माञ्यःदिलर्‌ ॥
क
Ul Halt: ॥ २९ ॥

नद्‌ पररययस्यादेः कचिदधोपो भवति ॥ माञ्य-दिद्‌। मातृगामीं ॥

on
॥ Talatala उः ॥ ३६ ॥
~ <
धातो; प्रधाने Pearse अतीते गम्यमाने ९ प्रत्ययो भवति ॥ ऋ ॥
तमू ॥ det पठितम्‌ ॥ ag | खातम्‌ ॥

६।१।४० ] कदन्तप्रक्रियायां कक्करियादिपादः | २५६
॥ चिचख्योरो वादेशः ॥ २७ ॥

चि पाने। खि खादने | इत्यनयोः उ प्रययस्य ओव आदेशो भवति ॥
च्यौव्‌ । पीतम्‌ ॥ ख्यौब्‌ । युक्तम्‌ ॥

NAST ॥ ३८ ॥

नि हरणे इलयस्पात्‌ इ प्रत्ययस्य उव्‌ आदेशो भवति ॥ न्यव Atay ॥
तत्र युषच्छब्दकतंरे आख्यातोक्तमृतक्रियेव (Ae ८।३।३४) BEAL स्ट च
भोक्त त्‌ गौणेति बोध्यम्‌ ॥

॥ कतृधात्‌नामाख्यातमृतक्रियेव निलयम्‌ ॥३९॥

येषां धातूनामतीतकाके BATA एव भवन्ति तेषामाख्यातोक्तभूतकाछ-
क्रिय निलयं भवति कपप्रयोगाभावात्‌॥ चट्‌ । Tareas ॥ चलि | पलायिताः ॥
ग्यवल्योब्‌ । पृष्टः ॥ व्यस्वेय्‌ । पृष्ठाः ॥ आख्यातप्रक्रियायां साधितानि ॥

॥ भूतपदान्मतु पदं कमेणि ॥ ५० ॥

कक

कमणि TETAS पदार्थे अभिधेये सति कपपातो; कृटुक्तभतक्रि-
WIT ALUAA TATA MIATA प्रतु पदं भवति | Hd पदे तु पतु इति
उकारविशिष्टः च व्यवद्धियते | भूतपदग्रदणन यथा da पदस्य प्रथमा दििभरि
परिणामो भवति एकत्वानेकत्वप॑खीपरिणाप्च भवति तथा तक्तदक्निय।पद्स्या-
पि भवति। da विशिष्ठ पदे त्वेकमेव भवतति न तु दितयम्‌ eda! कृतम्‌ ॥
RGA | कृता ll गर्-पतु। याद्रतम्‌ ॥ गरू-मन्न्‌ | TAT ॥ RITA |
कृतानि ॥ RIAA! कृताः Ul TEAL | घटितानि ॥ गयं पच्च AEA ॥ कर
ACT! गर घटने । प्रधानातीते उः (सू ३६) । ae प्राच्‌ गर्‌ पदाचानेन म॑तु
पदम्‌| पुनत पृवत्तरपदयारन्त्यस्वरस्य इकारः | खीलिङ्गे उपात्ादेशः। तका

१

22

२५४ कश्मीरशब्दाग्रृतम्‌ | [ ६।१।४१

रस्य च AeA एत सर्वत्र विभक्तिगणे HAAN करैधातूनां यथा। व्यव्यो-म॑तु।
waiaa: ॥ वृज्ु-म॑तु । भीतः ॥ व्यद स्धूकीभवने ओव्‌ यागमः (८।३।४६
GAM) व्पव्योब्‌ पदात्‌ AS पदम्‌ । संबन्धिप्रलयेष वयोर्छोप (He ८।३।४१) इति
ARN BWI | एवं | Gls भये ओब्‌ तस्य BE आदेशः Gers | ओ-
कारस्योकारः सादेशपुकतरि च (Ho ८।३।२४) इत्युपधाया ऊकारः। ख पदात्‌
Hg पदम्‌॥ नु कतैधातूनां वकारस्य कोपे ओदन्तावशेषणादोदन्तस्य च fay
भरयोगादशनात्कथं पूैपदस्य ङिद्गपरिणापः क्रियते। अत्रोच्यते यथा उकरारान्तस्य
भ्थमावहतवादिषु एकमात्र एव इकारादेशः क्रियते तथेव द्विपात्रस्य संध्यक्षरस्य
ओकरारस्यापि द्विमात्रसेध्यक्षरस्य एकारस्यादेशो भवतीति वोध्यम्‌ तन व्य-
ay मूति। स्थी भूताः ॥ यद्रा । व्यव्येय्‌ इति बहुवचनभूतक्रियाया भ॑तु पदे Ba
भोक्त मूत्रेण यकारछो पातेत्स्यतीति ॥ एकाक्षरावशिष्टानां तु पद संज्नानिटत्तिः ॥
तेन sind । आगतः ॥ आति । आगताः tl srg । प्रविष्टः ॥ saga |
staat? ॥ द्रा॑तु | निगैतः ॥ द्राम॑वि | निर्गताः leary | मसूतः ॥ प्याम॑ति।
agar: ॥ जाहु । जातः ॥ जाभ॑ति । जाताः ॥ मृ इति क्रियापदस्य dat

स्त्यग्यञ्ञनादेविङसपेन कोप इष्यते Ul agg | मृतः UTA gag ga ॥,
सीते a निलयमिष्यते tl qty! मृता ॥ gaat । gate ॥

॥ हेः पूर्वै भावपदं चारब्धे ॥ ४१ ॥

हि ग्रहणादिषु इयस्य धातोः कृटुक्तभूतपदात्परं म॑तु पदं भवति। धातोः
qa च भावपदं ( सू° ९।२।३ ) प्रयोज्यम्‌ tea कमणि अभिधेये सति ॥
wqag tg dg | गीयमानम्‌ ॥ करु ag म॑तु । क्रियमाणम्‌ ॥

TST ऽतीतानागतो धातुभावतस्तव्याथं ॥४२॥

अत्र शब्दृशाद्धे तव्याथक्रः शब्दः अतीतक्रारे भविष्यत्काछे च भवतीति
वोध्यम्‌ (ng सापज्स्ये इयस्य परधानमृतकारस्वरूपं मधानभविप्पक्ताङस्वरूप

६।१।६५. ] छकृदन्तभ्रक्रियायां कृत्कियादिपादः | २५५

च धातो भीवशब्दादव्ष्यमाणसौल्या पूवे परे वा भयुज्येे क्रमेण भूततव्यायमा-
षयत्तवयार्थके भवतः ॥ च्य भ॑द MGT! त्वया गन्तव्यं भूते ॥। AAT चु TAY ।
यष्पाभिैन्तव्यम्‌ ॥ अनागते यथा ॥ तंतु गच्छि गच्छतु । तत्र गन्तव्यम्‌ ||
साधनं सुगमम्‌ ॥

॥ विधिनिषेधयोरंगः ॥ ४३ ॥

ग सगे पीडायां च इत्यस्य स्वरूपं धातोभावशब्दासयोज्यम्‌ विधौ
Peay च गम्यमाने । तत्र अतीतक्रियाया विधिनिषेधयो निपेधाद्नागतस्वरूप-
मेव ज्यायः न भृतस्वरूप। ्र्वपूर्णभूतस्वरूपं युज्यते ॥ त॑तु Sit nag | तत्र
गन्तव्यम्‌ ॥ तैतु कनि न AR । AA न गन्तव्यम्‌ Il ag wing aaa [| तत्र
गन्तव्यं येग्यपभविष्यत्‌ ] ॥

॥ माव्यार्थं पजश्च ॥ ४९ ॥

GH युक्ती भवने इत्यस्या तीतापणमृतस्वरूपं धातुभावतः प्रयोज्यं चशब्दा-
ZAIN भाव्ये सापज्ञस्ये गम्यमाने ॥ dg पजि NAL! तत्न गमनेन
भाग्यम्‌ ॥ तैतु पज्ञहे nag | [तत्र गन्तव्यं योग्यमभविप्यत्‌ ॥] एवमन्यत्‌ ॥

॥ षष्ठी तृतीया वेषां कतरि ॥ ५५ ॥

एषां Talat गच्धादीनां कतेरि षष्ठी ठत्तीया वा स्यात्‌ ॥ च्य ग॑छ
करन्‌ | स्वया HAST भूते ॥ वा | Sais ग॑छ करुन । ते कतेव्यं भूते ॥ त्य
पञ्जि रतन । सया पक्तव्यम्‌ ॥ Sas पजि रन्‌ । तव पक्तव्यम्‌ ॥ च्य aT
दपुन्‌ | तया वाच्यम्‌ ॥ च्योनु गि न दृपुन । तव न वक्तव्यम्‌ ॥

२५६ कश्मीरशब्दाश्रतम्‌ | [ cities
॥ एभ्य एव संबन्धघ्रत्ययाश्च ॥ ४६ ॥

एभ्यो गदादिभ्यः स्वक्पेभ्यस्तत्संवन्धादिभत्ययाश्च भवन्ति न तु धातु
भावतः ॥ WRT करन्‌ | तस्म HAST भृते ॥ aT करन्‌ । ava कर्वव्यम्‌
भूते ॥ एवं । छग्यस्‌ करन्‌ । HAT तस्य ॥ छगिय्‌ करन्‌ । करव्यं तव ॥ ङग्यम्‌
करुन्‌ | कतं मम ॥ एवे | पज्यस्‌ परन्‌ । पाठेन तस्य भाव्यम्‌ ॥ पज्यम्‌
परन्‌ । पाठेन मपर भाव्यम्‌ ॥

॥ एकपदे भावतः परा वा ॥ YON

एकस्मिन्नेव क्रियारूपे पदे वक्तव्ये सति गद्ादीनां प्रयोगा भावतः परा
वा प्रयोज्याः ॥ ग॑छ aa वा ग्युन्‌ ग॑द्ु [। गन्तव्यम्‌ |॥ sit परन्‌
ट + 1 2
at परन्‌ छगि [ | पठित्यष्‌ ] ॥ पनि wag वा wag पान्न । अत्तव्यम्‌ ॥

॥ अनेकपदेषु वाक्यारम्भपदात्‌ ॥ ४८ ॥

एक्ञाधिकपदेवीक्ये वक्तव्ये सति वाक्यस्य आरस्भपदादग्रे ते गादीनां
qatar: स्यः ॥ अद्‌ भ॑ da age | ततस्तत्र गन्तव्यम्‌ ॥ एवै । अद ait
तति विदन । ततस्तत्रासितव्यम्‌ ॥ एवम्‌ । अद्‌ पनि तति age) ततस्तत्र
वक्तव्यम्‌ ॥ एवमन्यत्‌ ॥

॥ गद्धो गतागतप्रयोगा उदृन्तभावतः कामार्थं
nes ॥

इच्छार्थं गम्यमान साति गद गतो सामञ्जस्ये च इत्यस्य अतातानागत
कालिकाः सवे प्रयागा उकारान्तमावतः TSA; | AT कतेयव VAT | भाव
स्याक्रारारततवे च WATT. ष्व्कत्वानेकलपरिणापायामात्‌ ॥ त॒त्रानागते यधा |

८

[क = ar aa

६।१।५१ ] कदन्तप्रक्रियायां कृक्कियादिपादः | २५७

सुह गि agg [ । स गच्छतु ] ॥ तिप गन्‌ ग्नि [1 ते गच्छन्तु ] ॥
चह ख्‌ nga ॥ सवं गच्छ] ॥ cafe TBS asa [| युयं गच्छत] ॥ az
ag nag [| अहं गच्छानि] ॥ अपि aga stata [| वयं जयेम ॥ इला-
दयो वाक्याथां इच्छार्थं बोध्याः] ॥ अतीतकालिकेष यथा । ताफ्‌ गछ eT
[ । आतपो ऽभविष्यत्‌ ] ॥ कुलि गच्छि खस॑नि [ । दक्षा अरुकष्यन्‌ ] ॥ चह
naa wag [| त्वमगमिष्यः] ॥ ATE म॑द्ि गदनि [I युयमगमिप्यत] Ul az
मुम nga (i अहमगपिष्यम्‌ ] sift भ॑न्छि बडनि [i वयमवधिष्याम ॥
इति वाक्यार्था आ्गंसापरा बोध्याः । अर्तीतकाटशरात्र क्रियातिपत्तौ चार

“aris सर्वेषाम्‌ ] साधने पूर्ववत्‌ ॥

॥ भावकर्मणोरनी ॥ ५० ॥

WAAR अनी प्रययो भवति ॥ करनी | करणीयम्‌ ॥
aaa । गमनीयम्‌ ॥ त्रथनी । उत्येयम्‌ ॥ दिनी | देयम्‌ ॥ mat | क्रेयम्‌ ॥
हेः सवैत्राकारागमो निदिविवजितात्‌ ( सू० ८।२।११ ) इलयङारागमः |
ad स्पष्टम्‌ ॥

॥ नजो भथ धातोरनय्‌ ॥ ८१ ॥

धातोः नजशब्दरस्य अभावस्यार्थे वाच्ये अनय्‌ भवति स चाव्ययम्‌ ॥
करनय्‌ | अङ्केतप्‌ ॥ गरनय्‌ । अघट्टितम्‌ ॥ परनय्‌ । अपठतम्‌ ॥ पोठ-
नथ्‌ | agen ॥ दिनय्‌ । अदत्तम्‌ ॥ हयनय । अत्रीतम्‌ ॥ साधनं सुगमम्‌ ॥

इति शारद षत्रभाषान्याकरणे करमीरशब्दामृते छृदन्तप्क्रियायां
छृक्कियादिपाद्‌ः प्रधमः ॥ ९।१ ॥

अथ कछदन्तप्रक्रियायाम्‌ NEN

भाव्रपादः ॥२॥

॥ भावे ॥ १ ॥

इत; परं ये वक्ष्यमाणा; AANA सवे भावे विज्ञेयाः ॥

॥ पुस्युन्‌ ॥ २॥
धातो भावे उन्‌ प्रययो भवति स च Stee वतेते ॥ करन्‌ । करणम्‌ ॥
परन्‌ । पठनम्‌ ॥ द्यून्‌ । दानम्‌ ॥ असुन्‌ । दसनम्‌ ॥
॥
naa [उनु | वा॥३॥
धातोर्मावविषये sig भरत्ययो वा विकस्पेन भवति सो ऽपि पुलिङ्ग ॥
aig | उपचयनम्‌ Il aag । जीवनम्‌ ॥ [ अंदु भ्रलयस्थाने उल भत्ययव्यव-
हारो CATAL यथा ९।१ FAY २२,२२,४१,४२ इत्यादिषु ] । पक्ष । चरन्‌ ।

gat | इति स्वरूपे स्तः ॥
॥ तल्वजोयागमो वा ॥ % ॥

तल सेदपाे । ae सेवायां सहने च । इत्यनयोः उन्‌ प्रये र

६।२।८ J करदन्तप्राक्रियायां AAT: | २५६

विकसपेन यक्षारागमो भवति । तत्र बनः जेहन एव ॥ तस्य॒न । ETRE ॥
ayaa | ema: ॥ प्र । तलुन aa ॥

॥ मपश्च र्‌ ॥ ५ ॥

मष विरपरणे इद्यस्य भावे रञ्‌ प्रययो भवति ॥ मपर । विस्मरणम्‌ ॥
qa | पन्‌ ॥

॥ द द्रज्वजरस्वसरां च उ ॥ ६ ॥

दद्र जी णौ भवने | ज्वज्ञर जरते | स्वर काष्ादिजीणेने | इयेषां
भावे च प्रलयश्च स्यात्‌ adsl जीणनम्‌ ॥ ज्वज॑र्‌ | जीन्‌ ॥ स्वर्‌ |
नीर्णनम्‌ Il Ga | द्रदरुन्‌ । ज्वनरुन्‌ । TARA ॥

॥ छुम्बज्व॒स्वगारव्यहरुमखीसवुनाम ऽच ॥७॥

He कणमर्दने। ज्वस कासे । बगार HAT । sae उपवेशने | लम
आकषे | sta श्रमे । aa दैवानाजेवे | एषां भावे अ प्र्ययश्च भवति ॥
करम्ब | मदन्‌ ॥ ज्वस । कासः ॥ वगार । स्रक्षणप्‌ ॥ Faz । आसनम्‌ ॥
खम । आकर्षणम्‌ ॥ रोस । रपः ॥ दुन [। दौ भाग्यम्‌] ॥ पक । BAVA! इया-
दयो भवन्ति ॥

bos

॥ Seay वेतने ऽपि ॥ ८ ॥

Bz वस्तपरेपणे गरहादिनिर्माणोर्ध्वान्तरी करणयोः FATA च इलस्य
भवि आच्‌ परलययश्च भवति ॥ तदेते ऽपि गृहा दिनिर्ांण एव बोध्यम्‌ । इतर.

योस्तु गौणतया ॥ कदा । [गृहादि] निर्माणम्‌ । तदेतनं च ॥
कै

२६० कश्मीरशब्दास्नतम्‌ | [ sie

॥ दुक्वद्ुकटकटुकटुकटुकनुकथकपाकवफुकफुक
AMARA वा ॥ ९ ॥

दुव जकछावगाहने। क वाङ्नेबट्ये | SH शब्द्बदन्तेर्छेदने। TH आखु-
च्छेदे | FHI कूटाद्याघाते | TH उर्खनने | TH ANITA भक्षण च। थक
aq पाकव Taal SR अङ्गारमदीपने | aH दंष्राघाते | एषां भावे उन्‌ Tae
ART BAU al भवति ॥ तत्र Hal दाहवेदग्ध्ययोः | SHWwTA एव । FHA
छकवपाकवानापन्त्यस्वरादिरोपः ॥ HRY Beat उपधाया वत्वपिष्यते ॥
BAL जशोधना ॥ छुख्‌ । दाहः वेद्ध वा ॥ र्‌ । छद्‌; ॥ ट्‌ । द्र
वच्छेद्‌ः Naa । स्रगादि हननम्‌ ॥ दुख । उत्ननम्‌ ॥ चुख्‌ । कणभक्षणं
छेदनं वा ॥ थख्‌ । रपः ॥ पाच । पाकः ॥ फुष्‌ । अङ्गारमदा पनम्‌ ॥ FL
पफूत्कारः ॥ त्रल्‌ । आघातः ॥

॥ BUA गात्‌ ॥ १० ॥

ana अवखण्डने | रङ्ग रञ्जने | सगव दक्षादितिश्वने । गकारान्तेषु एषां
धातूनां माते उन्‌ प्रत्ययस्य (ARTA छो पो भवति | दगवपगवयाशूलधात्रू AT
Gaeta कारितात्पन्नाव प्रत्यया Saga | अतः ठकवधातुवदजापि अन्त्य-
स्वरादिढोषे गान्तेषु पठितौ ॥ दर्‌ । खण्डनम्‌॥ TEL रागः ॥ सग्‌ । सकः ॥

॥ aa ॥ ११॥

अग्रतिद्धन्रवर्गान्तेष UIT वात्न वञ्चने इत्यस्य धातोर्भावे उन्‌. प्रलयस्य
Bat वा भवति Ul Ay । व्वनम्‌ ॥

ए.

eRe] = छदन्तप्रक्रियायां भावपादः i २६१

॥ चेटटुटवाटां यत्‌ ॥ १२॥

रकारान्तेषु धात । बेदक्टने | कर लाने | वाट सेधापने । इत्येषा भाव
छन्‌ meter छोपो at भवति ॥ तेद्‌ । कटेनप्‌ ॥ द्द्‌ । टुण्ठनम्‌ ॥ वाद्‌ ।
संधिः ॥

॥ गण्डो डात्‌ ॥ १३॥

दकारान्तेषु | गण्ड Hea | इत्यस्य भावे इन्‌ प्रलयस्य रोपो बा भवति ॥
गेद्‌ | ग्रन्थिः ॥

॥ खनच्यनोनात्‌ ॥ १8 ॥

नकारान्तेषु । खन अवदारणे | TA छेदे | इत्यनयोभावि उन्‌ प्रयस्य
रोपो वा भवति ॥ खन्‌ । सातः ॥ Hata । छद्‌; ॥

॥ काम्पदरपचापजपटपां पात्‌ ॥ १९८ ॥

पकारान्तेषु | ale कम्पने | छप कर्तने । AT अदने | जप जपने । रप
परोक्षपरिभाषणे | एषां धातूनां भावे उन्‌ प्रययस्य कोपो वा भवति । टप
अश्वाघाते BAMA च ॥ HEB) कम्पः UGH । ढृन्तनम्‌ ॥ न्ना । अद्‌-
नम्र ॥ TELAT ॥ टर्‌ । जश्वपादादिपरहारादि ॥

॥ AAT मात्‌ ॥ १६ ॥
च्म श्रान्तौ | इयस्य ARIAT धातुषु भावे उन्‌ प्रययस्य लोपो ar

भवति ॥ त्रम्‌ । भ्रान्तिः ॥

1

२६२ कश्मीरशब्दाश्तम्‌ | [ ६।२।१७

॥ चारचीरतारफुकारप्यारमारस्वरां रात्‌ ॥१७॥

रकारान्तेष WAT | चार बखाद्वन्धने | चीर निष्पीडने। तार तारणे |
GR RUB | प्यार रसनिष्करासने। पार मारणे। स्वर स्मरणे ।
इत्येषां भावे उन्‌ प्रत्ययस्य रोपो वा भवति| फकारः WHAT च। स्वरथेष्टा-
यां च॥ ANT) अतिवन्धनम्‌॥ FIT) निष्पींडनम्‌॥ तार्‌ । तारणम्‌॥ फुकार्‌।
FEMA ॥ मार्‌ । मारणम्‌ ॥ स्वर्‌ | चेष्ठा स्परतिश्च ॥

॥ च्यर्छल्ज्‌खुतोरख्दरमेखां खात्‌ ॥१८॥

BRUT WAT | इयल वटातपवेशने | चुल छलने | As नचैसतक्षणे।
तोक तोलने । दल विदारणे । मे संगमने । एषां धातूनां भावे उन्‌ प्रलयस्य
लोपो वा भवति ॥ SAS । ABIEAAT ॥ Fal छलम्‌ Ul जल्‌ । ABTA
AA! तौर्यम्‌ ॥ द्‌ । अवखण्डनप्‌ ॥ AAI सङ्गः ॥

॥ जुवड़वताववुहवां वात्‌ ॥ १९ ॥

चकारान्तष। जु्र जीवने। इव dara | ताव तापने । ब्रुडव शापे । इर्षा
भावे उन्‌ प्रलयस्य टोपो वा भवति ॥ जुव्‌ । जीवः ॥ इव्‌ । नाशः ॥ तान्‌
तापः ॥ eal शापः ॥

non
॥ Tae: ald ॥ २९ ॥
=€
रस सरसी मवने । हसत श्वादिसूचनायाम्‌ | इत्यनयोभौवे उन्‌ प्रययस्य
लोपो वा भवति ॥ RAAT अत्रापि पररबदरकाररोप इष्यते ॥ रस्‌ । रसः ॥ दष ।
सचना ॥

&।२।२६ ] कृद न्तघ्रक्रियायां AIIM: | २६३

॥ गूहः ABT वा ॥ २१ ॥

गह घर्षणे इत्यस्य भावे उन्‌ प्रलयस्य कोपो बा भवति। धातोरन्त्यस्य च
~ ~ s ४५
विक्षस्पेन सकारो भवति ॥ ग्‌ । पर्षणस्‌ ॥ GA गस्‌ । TIT ॥

॥ चह्श्च ॥ २२॥

चर चपे इत्यस्य भावे उन्भ्ययस्य रोपो बा भवति ॥ न्द्‌ । चृपणम्‌ ॥
॥ खियाम्‌ ॥ २३ ॥

शत उत्तरं ये वक्ष्यमाणाः प्र्ययास्ते Peat भावे विज्ञेयाः ॥
॥ चुरचुवमोरवमचौ नित्यमि ॥ २४ ॥

AT अन्तःकोपे। सव RSE । मोर पीडासहने । aa अमरे । cast
भावे नित्यम्‌ इ प्रययो भवति स च च्वियामेव ॥ ARAL अन्तःकोपः ॥
चवि Ree ॥ मोरवूत्‌ । सहनम्‌ ॥ दञ्‌ । अमर्पणम्‌ ॥

॥ मोरवमचख॒सकषिचादिभ्य उदादेः Ue

मोरव पीडासहने । ad अमर्षे | इत्याभ्यां परस्य उत्तरसूत्रे वक्ष्यपाणफि-
ज्ञादिभ्यश्च इनन प्रलयस्य आदिस्वरस्य ऊपातरदेशो vata tl Ava | सह-
ay] asta [ । अमैणम्‌ ] ॥

॥ fos [ aa ] एटफुशव नवनबुचां ता ॥ २६॥

पिञ्च Peach! [ खस agai । ] एह एय अन्तःकोपे । जव

साद्रीकरणे । aa ae भवने । Tate भावे द्वियं बिकरपेन इस्‌ प्रत्ययो

s

२६४ कशमीरशशब्दाश्रतम्‌ । [ ६।२५२७

भवति ॥ किन्न । कायविस्प्रति; [wa । तनूरुह + + कर्षणम्‌ ॥ ]
र्‌ । अन्तःकोपः GIT । अन्तःकोपः ॥ asia [ । साद्रीभावाय
जादौ स्थापनम्‌ ] Sat दाद; [ aris कोषेनैवान्तदाइ इव संताप

इत्यः ] ॥ पे । fag [ wer! ] एहन्‌। शन्‌ । वज्ञवुन्‌ । ATL

॥ सारख॒तट्वड़वडलन्रुकथ्यकनचनटनमवुन्‌-
वुटवुपां च ॥ २७॥

सार स्वारादिष । खत अन्तःखनने | za सेकोचने । इव समाने ।
डर उ्टङयने | चक भक्षणे । ध्यक वायाम्‌ | AT नर्तने | नट कम्पे | नम
asta | at जछादिष्यक्तीभावे | बुठ वेष्टने । दुष अन्तदीहि | हयेषां भवे
faat विकर्पेन इस्‌ प्रत्ययो भवति ॥ स।रिन्च्‌। स्वारः ॥ खुतिन्न्‌ । अन्तः-
खननम्‌ ॥ aaa । सेकोचः ॥ इवि । संमार्जना ॥ stead | प्रवणम्‌ ॥
किन्न । कणभक्षणम्‌ SARL । वा MATTE नतेनम्‌ नतेकी च ॥
ates । कम्पः ॥ alae | नम्रता ॥ बजि । जलादेराविर्भावः ॥ बुर ।
वेष्टनम्‌ ॥ ave | अन्तद्‌ीदः ॥ तत्र प्रसङ्गागतस्तद्धितोक्तः असमत्ययश्चजञन्त-
भाबादेव व्यवह्नियते नान्यत इति धीमद्धिरवधायम्‌। तद्यथा । थ्यकिञ्नट्‌
ऋाघी ॥ नटिञ्नद्‌। कम्पवान्‌ । स्यादि ॥

॥ टिवल्यवोश्च ॥ २८ ॥

faa Saat | स्यव ङेहने । इत्यनयोभावि feat facia १न्न्‌ मलयो

भूवति ॥ छिबिस्‌। टेपनम्‌ ॥ रयविन्न्‌ । ऊहनम्‌ ॥

॥ foal वस्य पश्च ॥ RA ॥

reer वकारस्य पकारथ भवति Ul FTAA Bra ॥

fea दडेपन।ईइ

३।२।३५. 1 कृदन्तप्रक्रियायां भावपादः | २६५

॥ करो STAT ॥ Ro ॥

क्र करणे | इयस्य लेपकायुषे गम्यमाने fas इष प्रत्ययो भवति ॥
BA! रेपकायुधः ॥ भावे करन्‌ इति पुंङिङ्गपेव भवति ॥

५.
॥ वटः सग्रह ॥ ३१ ॥
बट Foal इयस्य संग्रहाय याम्‌ इल्‌ प्रलयो भवति ॥ Ties! SAI

॥ फरश्योरिण्याम्‌ ॥ ३२ ॥

फर स्तेये | इयस्य चौरिण्या अये स्वियाम्‌ इन VAT भवति ॥ फरि स्‌ ।
चौरिणी ॥

॥ च्वकतपरद्भामिश्‌ ॥ ३३ ॥

चक कोधे ऽम्कीभवने च । तप ओष्ण्योादाने | लङ्ग पदवी भवने |
श्तयेषां भावे Pears इश परयो भवति ॥ PNT! कोधः ॥ तपिश्‌ । तापः॥
win | प्ता ॥

॥ मिरख्वो ऽन्त्यस्य मश्च ॥ ३४ ॥

पिरव संयोजने इत्यस्य भावे इ१ प्रत्ययो भवाति । अन्त्याक्षरस्य च मकारो
भवति Ul frei) सेयोगः ॥

॥ कपटद्ननहावपिरुफिरमाजमिटवमुच्‌रमूर-
ल्यववुठवुहामन्‌ ॥ ३५ ॥

कपट छृन्तने । दून दूनव ATTA TENT । ° ATT क्रियाघाते | पिक

’

२६६ कश्मीरशब्दाशतम्‌ | [ €।२।३६

mat! फिर पुस्तकादिपरिवर्तने। माज तत्परतायां शोधने च। मिङ्व सयोजने।
Gat Sgt । पूर त्वचो निष्कर्षं । टयव Bea | as वेष्टने । ae अनि
बाणे | इत्येषां भावे (AAT अन्‌ प्रयया वा भवति ॥ कपटन्‌ । कृन्तनम्‌ ॥
द्नन्‌ । [वन्नादेः] रजोपहरणा्थं कम्पनम्‌ ॥ नहावन्‌ । क्रियाघातः ॥ fea
aa? Wl किरन्‌ । परिवर्भनम्‌ ॥ माजन्‌ । श्नोधना | सा तु धान्यादिक
एव व्यतरद्वियते ॥ मिलवन्‌ । संयाजना ll war । उद्घाटनम्‌ ॥ परन्‌ ।
त्वड्निष्करषणम्‌ ॥ सयवन्‌। छेदः ॥ वुढन्‌ । वेष्टनम्‌ ॥ बुदन्‌ । अनिर्वाणः ॥

॥ गिख्वश्रेष्टा्थ ऽन्त्योपश्च 11 ३६ ॥

शिव VAT | इत्यस्य चेष्टाया अथं अन्‌ प्रत्ययो भवति अन्त्याक्षरस्य
च Bia Wala ॥ गिखन्‌ । चेष्ठा ॥

॥ अ।इरखंण्डरद्ट्रजीट्रदट्रषीट्रफुट्‌रवड्रबा-
गूरम्ब॑ट्रवोवूरां च ॥ ३७ ॥

आदर मिश्रणे । खण्ड्र विभाजने) az Rear | जीद्र दीषी-
करणे | sae इत्तिसंकोचे | पीटर ahaa परतितेपणे | Sze भञ्ञने | बद्र व-
SA वगर विभाजने । eee घनींकरणे । alae धातूनां तक्षणे । east
भावे अन्‌ प्रत्ययो भवति ॥ अ।दरन्‌ । मिश्रणम्‌ ॥ खण्ट्रन्‌ | खण्डना ॥
sara Gara ॥ जीदशन्‌ । विस्तारः ll eat । दत्तिसंकरोचः ॥ पीव्‌-
रन्‌ । सगिक्षमुपाछम्भः ॥ gat | भञ्ञनम्‌ ॥ ब॑दट्रन्‌ । TIAA ॥
alma । विभागः ॥ स्व॑ट्रन्‌ । घनता ॥ aaa । तक्षणम्‌ ॥

TO i TO NF

६।२।४२ J कृदन्तप्रक्रियायां भावपादः | २६७

॥ नव उपधाया वश्च ॥ ३८ ॥

नव FAUNA | इलस्य अन्‌ प्रत्ययो भवति उपधाया अकारस्य
कारश्च भवति ॥ न्व॑व्रन्‌ । दोषो पचयनम्‌ ॥

॥ त॑ज्रत॑चरस्य॑ज॒रां च कचित्‌ ॥ ३९ ॥

dae विरलीकरणे | wae तापने । स्य॑ज्‌र ऋञ्वीकरणे । इत्येषां भावे
फचित्‌ अन्‌ प्रययो भवति ॥ तन्न्‌ | ततता ॥ aaa | agar ॥
esta | RAT ॥

॥ खारः कम्पे ॥ geo y

कार स्प््ािगमनल्िग्धीकरणेषु | इयस्य कम्पाय अन्‌ प्रययो भवति ॥
Blt | कम्पः ॥

॥ चिलिह्यां पुंस्येव ॥ ४१ ॥

चि पाने। चि खादने । हि धारणादिषु। इत्येषां भावे पुत्ति अन्‌ प्रत्ययो
भवति ॥ च्यन्‌ gay ॥ ख्यन्‌ । अश्चनप्‌ a | धारणम ॥

॥ कडपास्रश्चुकामञ्ञ ॥ ४२॥

कड MACHA | VAT RCT | श्चकर Ferd | इत्यपाप्‌ अन्न प्रत्ययो
भवति । तेषां त्‌ नित्यं बहत्वमेव ॥ कडञ्च । धिकारः ॥ Was | पिक्ारः॥
शकन्न | रोदनप॥

२६८ कश्मीरशब्दाभरतम्‌ | [ ६।२।४३
॥ चेनश्चावागमः ॥ ४३ ॥

त्नेन चेतने । इत्यस्य अन्न प्रत्ययो भवतति अव्‌ आगमश्च ॥ जेनवक््‌ ।
संत्तापनम्‌ ॥

॥ अजवावत्रृपजृन्रपस्यद्‌गरवटशहरद्यकामत्‌ Ue vl

अजे अजने । ara अभिप्रायाविष्करणे । व्रपज्ञ उत्पत्तौ tart जीणेने ॥
स्यद लिद्ःमृज्यी भवने च । गर धने | वट वेष्टने । aes शीती भवने ।
ga शक्तौ | एषां भावे [सख्याम्‌ अत्‌ प्रत्ययो भवति ॥ प्रृषजो ऽन्त्यसरादि-
ोवश्रेष्यते ॥ वटः संग्र; ॥ गर; पुंसि च ॥ अर्जथ्‌ । अजनम्‌ ॥ TALL
अभिपायाविष्करणम्‌ aa । उत्पत्तिः ॥ श्रपथ्‌ । अन्नादेनौणनम्‌ ॥
स्यद्थ्‌ । सिद्धि; ॥ गर्‌ । घट्टना ॥ वर्‌ । संग्रहः ॥ शदरथ्‌ । Tawar ॥
ant शक्तिः ॥

॥ पोलो ऽक्‌ शक्तौ ॥ ४५ ॥

dis स्थदीभवने । इत्यस्य धनादिशक्तयर्थे अक्‌ प्रत्ययो भवति ॥
गोद । [धनादि संचयेन] शक्तिः ॥

॥ बखनखारजागवाखनचृक्ृखामनाम ऽय्‌ ॥४६॥

वखन व्याख्याने खार आरोहणे । जाग प्रतिजागरणे। बाढ अवतारणे।
ad नर्तन । हख Wl आमन वैवर्ण्य | इत्येषां भावे fear अय्‌ प्रत्ययो भ-
बति ॥ खारवारोनिन्दारये तयोस्तु अन्‌ आगमो वेष्यते ॥ बखनय्‌। व्याख्यानम्‌
खारनय्‌ बा खारय्‌। आरोहणम्‌ ॥ जागय्‌ । प्रतिजागरणम्‌ ॥ वाख्नय वो बाढय्‌
अवतारणम्‌ ॥ नन्नय्‌ ।, नतेनम्‌ ॥ SAT शोषणम्‌ ॥ आमनय्‌ | वैवर्ण्यम्‌ ॥

¬ eae

६।२।५२ ] HAMA AAMT: | २६६

॥ मद्धो दीर्घश्च ॥ ९७ ॥

मङ्ग याचने। इत्यस्य भावे अय्‌ प्रत्ययो भवति TAME च दीधे; स्यात्‌ ॥
पाद्गय्‌ । याचून। ॥

॥ ब।ग्रो रटोपश्च ॥ ४८ ॥
स्पष्टम्‌ ॥ वागय्‌ । विभागः ॥
॥ जेन उपधाया SAA ASA ऽपि घ्रत्ययधाव्वोः ॥५९॥

ज्ञन जये | इत्यस्य अय्‌ प्रत्ययो भवति उपधायाश्च इत्यं भवति प्रत्ययस्य
आचक्षरस्य धातोश्ान्त्पाक्षरस्पापि खोप भवति ॥ FHT जयः ॥

॥ उदोपपदे साव उन्निद्रतायाम्‌ ॥ ५० ॥

साब शायने | इत्यस्य उदशब्दे उपपदे सति उनलिद्रताया अर्थं अय्‌
प्रत्ययो भवति ॥ उद साचय्‌ । उन्निद्रता ॥

॥ कंबखात्मुखाथं ॥ ५१ ॥

साव शायने | इत्यस्मात्केवलात Bala अय्‌ प्रत्ययो भवति ॥ aT!
सतप ॥

॥ होपपदे आमनो मिथ्याभियेगे ॥ ५२ ॥

a ~ ~ a fs ~ ~ ~
आपन ववर्य | इत्यस्य BET उपपदे सति मिध्याभियोगारये अय्‌ प्रत्ययो
भवति ॥ दापनय्‌ । भिध्याभियोगः ॥

.

२७० कश्मीरशब्दा्तम्‌ | [ ६।२५३

॥ खगो SAT SPAT ॥ ५३ ॥

स्पष्टम्‌ ॥ कागनय्‌ । SIA ॥
॥ AT ररोपश्च ॥ ५९ ॥

स्पष्टम्‌ ॥ बागनय्‌ । विभागः ॥
॥ सादो निमित्ते ॥ ५५ ॥

स्पष्टम्‌ ॥ सादनय्‌ | मुख्यहेतुः ॥
1 छउककिकचमकट्कफुंकर कामिनो AT ॥५६॥

छक कीर्णने | चिक सेचने पमे्ने च । चमक दीपौ । टक धावने । पक
आघ्राणे । जक TEAL शेषां धातूनां भावे इन्‌ TIA कोपो भवति॥
छस्‌ । कीणंनम्‌ ॥ छिख्‌ । सिञ्चनम्‌ ॥ चमख्‌ । alias ॥ ee धावनम्‌ ॥
टल्‌ । आघ्रणम्‌ ॥ रेख । TET ॥

॥ जागर्यँगदगमङ्गखगखागवुङ्गशव्ग गात्‌ ॥५७॥

सकारान्तेषु MST | ज्ञाग प्रतिजागरे । टश धोरवाशचिते | दग घातने |

मङ्ग aaa | wt ay पीडायां संगतीमवने च । दाग अनुकरणाद्षु | वङ्ग
श्वरे । az Waa | TAIT धातूनां भावे इन्न प्रययस्य षोषो भवति ll जाम्‌।
ear il र्यम्‌ । घोरवाक्चितम्‌ ॥ दग्‌ । वातः Wag । याचना ॥ छम्‌ ।
सङ्गः ll छागम्‌ । नियमाष्टगनम्‌ ॥ aq | श्वादिरवः Ul चङ्ग | fagt ll बुङ्गस्तु

अक्गारान्तस्वदपं परनुष्याणां चिन्तया राक्षे चेति ॥ [ ae] ॥

६।२।६२ ] HAA Hala ATTA: | २७१
॥ पचरोचश्रोचां चात्‌ ॥ ५८ ॥

अपरसिद्धच्नकारानेष। पञ्च ऋणादिविश्वासे | WH रोचने। Ie TAT!
इत्येषां धातूनां भावे Parry Fa प्रस्ययस्य रोपो भवति ॥ पद्ध । विश्वासः ॥
रूष । रुचिः ॥ धाद । शौच; |

॥ इखप्रिेश्छात्‌ ॥ ५९ ॥

इष इच्छायाम्‌ । भि पृच्छायाप्‌ | अनयोरप्रसिददयुक्तारान्तेषु शक्‌ प्र्य-
यस्य छोपो भवति ॥ Hl इच्छा ॥ ग्रु । पृच्छनम्‌ ॥ दितीयस्योदा्ृति-

यैया। fra प्योब्‌ । पृच्छनयोग्यः सेपन्नः ॥ यथा च । Pane कनम्‌ ।
पृच्छनादिका रचिता तस्य ॥

॥ FBT ऽन्त्यव्यञ्जनरोपः ॥ ६० ॥

TAT पृथक्पृथकरणे | इलस्य मावे इस्‌ प्रत्ययस्य छोपो भवति भन्य-
्यञजनस्य च लोपो भव्ति ॥ SH पृयकृपृथक्षरणम्‌ ॥

॥ तछमन्दछरछां छत्‌ ॥ ६१ ॥
भरसिद्धडकारान्तेषु TAT | त ANT! मन्दछ FTI | रछ TATATY |
इत्येषां भावे इश्च प्रत्ययस्य छोपो भवति ॥ तद्‌ । कण्टः ॥ मन्द | लज! ॥
41 रक्षा॥

॥ तछ GATT वा ॥ ६२ ॥
स्पष्टम्‌ ॥ ABZ कण्टः ॥ ५

RR कश्मीरशष्दासरतम्‌ | [ ६।२।६३
॥ रो नियम्‌ ॥ ६३ ॥
अस्य निलयम्‌ उमात्नागमः स्यात्‌ न त॒ विकसेन ॥ tee । रक्षा ॥
॥ जो जात्‌ ॥ ६० ॥

जङरारान्तषु धातुषु! TST TMA | इत्यस्य FA प्रत्यय पो भवति ॥ ATL!
गज॑नम्‌ ॥

॥ चटख्टषुटां टात्‌ ॥ ६५ ॥

चट अपानशब्दे | छट BAM । फुट भङ्गे । इलयेषाम्‌ इनं प्रयपरोषो
भवति ॥ चट्‌ । पर्दनम्‌ ॥ चट्‌ । उत्सपनप्‌ ॥ एद्‌ । वलिः ॥

॥ स्यठः प्रयोजने ॥ ६६ ॥

ars तिक्ती भवने | इखस्य प्रयोजनार्थे इञ्‌ प्रययलोपो भवति ॥ व्य्‌ ।
प्रयोजनम्‌ ॥

॥ मो डव॑डरोडात्‌ ॥ ६७ ॥

४ ५५ ++

मोड मिश्रीकरणे। dee निक्षपे। इत्यनयोरिञ्च्‌ परययरोपो भवति ॥
मद्‌ | मिश्रणम्‌ ॥ व॑द्रो ऽन्त्यव्यञ्जनलोप इष्यते ॥ वड्‌ । उत्कोचः ॥

Bs ऊपात्रागमो वा ॥ ६८ ॥

giz अन्बेपणे | इत्यस्य उमात्रा आगमो वा स्यात्‌ ॥ छद्‌ aT Ale, ॥
HAIN ॥

«

६।२।७२ J कृदन्तपक्रियायां भावपादः | २७३
[ ॥ छडो निलयम्‌ ॥ ६८ क ॥

BS अन्वेषणे । इयस्य धातोः खियां भावे इस्न AIT उमात्रागमश्च
निलयं भवति ॥ छद्‌ । अन्वेषणम्‌ ॥]

॥ न्यतर्तोस्तात्‌ ॥ ६९ ॥

म्यत पशरोपदन्तने | रतव BATA । ह्यनयोः FA TAIT
स्याम्‌ । BAR वकारस्य च VT इष्यते ॥ न्यथ्‌ । एदरोप्रहृन्तनमर्‌ ॥ Sul
खत्ताघातः ॥

॥ पदप्यदप्वन्दां दात्‌ ॥ Vo Ul

पद्‌ कुरिसते शब्दे | TT ZARA । APE SA! एषां भावे इस्‌ प्र्-
यस्य BUT? स्यात्‌ ॥ पद्‌ । पद॑नम्‌ ॥ TT | TARA ॥ AFT । क्षतम्‌ ॥

॥ आमनजानोनीत्‌ ॥ ७१ ॥

आपन Fad | जान अवबोधने | FTAA CA प्रययस्य लोपो
भवति ॥ आमन्‌ । आपत्ता ॥ जान्‌ । ज्ञानम्‌ ॥

॥ छनदोनोरूदागमश्च ॥ ७२ ॥

छान उत्पवने शातने च । दोन aA | अनयोः इनन परययस्य
लोप उमात्रागमश्र भवति BIN उत्पवनम्‌ ॥ ZT पृथक्पृथक्रणम्‌ ॥

२७४ कश्मीरशब्दाश्तम्‌ । [ ६।२।७३
॥ चपः पात्‌ ॥ ७३ ॥

साप अदने | इत्यस्य EA SIT भवति ll AUR | भद्नम्‌ ॥

॥ वुः BAN ७४ ॥

ay विहायसा गतो | इयस्येश्नो sat भवति ॥ इर्‌ । उङ्गेतिः ॥
= =
॥ Gal न्त्यस्य च फः ॥ ७९ |

Ba Sad | इलस्य FA प्रल्ययरोपो भवति अन्त्यस्य खकारस्य च
फक्ञारः ॥ BH | लिपिः ॥ शाच्दाीनां मते एवायं प्रयोगः ॥

॥ रम्बरबोर्वांत्‌ ॥ ७६. ॥

रम्ब शोभायाम्‌ । शुव शोभायाम्‌ । ब।न्तेषुनयोः इनन्‌ प्रत्ययस्य लोपा
भवति ॥ रम्ब । शोभा ॥ शृत । श।भ। ॥

॥ Tal यात्‌ ॥ ७७ ॥

अ

aq भणे | इत्यस्येन्नो छोपो भवति ॥ परय्‌ । प्रीतिः ॥

Ley, ~

॥ आवरडखुरतुरर्थरदोरमूरखरसखरां रात्‌॥७८॥

स्कारानतेषु | आवर्‌ व्यापने आवरणे च । STAT आधारीकरणे | dt
Stavinaa । थर ara । दोर सतिचातुर्यं । पर त्वचो निष्कर्ष
भक्षे च । छार स्पशादुगमन्लिग्धीकरणेषु | सखर परस्थाने | इत्येषां भावे
इन मरत्ययस्य ठोपो भवति ॥ | आवरदंखरतररामूमाज्ागमश्च बोध्यः ॥ |

आवह्‌ | आतिः Saw । आधारः ॥ तुरू । शीतम्‌ ॥ षर्‌ । [ सभयं]

alla? ] कृदन्तप्रक्रियायां भावपादः | २७५

स्वरा ॥ दोर । धावनम्‌ ॥ पर्‌ । faerie ॥ छार । पायनम्‌ ॥
सर्‌ | प्रस्थानमू ॥ [परो ऽनच | पूरन tl)

॥ थारर्बवरसारह॑न्द्रामूदागमश्च ॥ ७९ Ul

थार त्वरायाम्‌ aa त्वरायाम्‌ । सार स्वारेकञ्नीभचनक्रमानयनेष |
eae शौतीभवने। एषां भावे इल्‌ प्रययस्य कोपो भवति उमातागपच्र स्यात्‌॥
ale | [ सभय ] तरा ॥ वांद । cat स।्‌। स्वारः ॥ ईन्द्र । शीतम्‌ ॥

॥ गागैर्टारतम्बलम्बकख्बुखरशहखां खात्‌॥८०॥

nine प्राग परैशाश्चस्ये । टाक उपेक्षागपने | AFIS Weed | स्वक
क्तौ | gam अकरणे | शक शीती मवने | BHAT एषां धातूनां भावे
न्‌ प्रत्ययस्य रोपो भवतति ॥ गाँगल्‌ वा Tae | चश्चरता ॥ 21%)
दपक्षागमनप्‌ ॥ तम्बल्‌ | चाज्यम्‌ ॥ स्वकल्‌ । पृक्तिः ॥ वृख्ल्‌ । वेशः ॥}

Tes । शीतरता ॥

॥ दवो वात्‌ ॥ ८१ ॥

दव शीघ्रतौ | इत्यस्य भावे SA प्रत्ययस्य SIT भवति ॥ दव । दीघर

गातः ॥
॥ AAA धातोवेञ्‌ CR ॥

क्रियाया वेतने गम्यमाने सति धातोभीवे feat aX प्रययो भवति ॥

en ~ ~ x
HAA | कमवे्तनमर्‌ ॥ GASL| पातेतनम्‌ ॥ रोनव्रज्ञ्‌ । छवनवेतनम्‌ ॥
TTT । स्थितिवेतनम्‌ ॥ 4 ॥

२७६ कश्मीरशब्वामृतम्‌ | [ ६।२।८३
॥ व्यञ्जनान्ताद्कारागमः ॥ ८३ ॥

व्यञ्जनान्ताद्धात्ोरकारागमो भवति उदाहरणानि GAT ( ८२ )
उक्तानि ॥

॥ स्वरान्ताः ॥ ८ Ut

स्वरान्ताद्धातोः वक्रारागमो भवति ॥ दिववन्न्‌ | दानवेत्तनय्‌ ll Faas!
हरणवेतनम्‌ ॥ waa । भक्तिवेतनम्‌ ॥ च्यवचक्न्‌ । पानवेतनम्‌ ॥
(र श द ~¬
॥ छानदहासट्भ्या वय्‌ ॥ ८९ ॥

छानशब्द्‌ दरसिलशन्दाभ्यां तयोवेतने गम्यमाने वय्‌ प्रलयो भवति ॥

द्धानवय | तक्षवेतनप्‌ ॥ दसिट्वय्‌ । ठेपकरवेतनम्‌ ॥

= ~
॥ नावां ASIA ॥ ८& ॥
नान्‌ शरव्टाततदरेतने अभिधेये वम्‌ प्रत्ययो भवति वकारस्यच रोषो
भषति Ul ara । आत्तरः ॥

॥ बार उपधाऽप्रसिदडता ॥ co ॥

बार शक्दात्द्रेतने वाच्ये वय्‌ भत्यथो भवति उपश्ायाश्चाप्रसिद्धता |
तदभसिद्धत्रे सिद्धे | व्यज्नान्तात्‌ ( ae ८३) इत्यादि सूत्रेणो क्ताकारा-
गस्य च ऊमात्रादेशो ऽवगन्तव्यः ॥ बाहकय्‌ । भारवेतन्‌ ॥

॥ कयाद्रर recat ॥ ८८ ॥

[ द्यामिति नित्तमू ] श्रिल्पिनः अयं तस्य | वि ]नेयाद्रस्तुनः 18

६।२।६२ ] Hea HA भावपादः | २७७

म्रत्ययो भवति ॥ छायभ॑र्‌ | लानाविक्रेता ॥ deme | पृस्तकसेदर्भी ॥
arate । कङ्तिकाविकरेता ॥ ण्डन॥र्‌ | aint: ॥ पएवपन्यपां
ख्टपदन्यतिरिक्तानां पदानां aay । यथा RAAT इति स्वर्णकरारस्य Zizi
तस्य taane इति न भवति ॥

ध ऋ. 6
॥ Gi Stes: ॥ ८९ ॥
amas क्रेषाद्रस्तनः PIE We प्रत्ययो भवति । आचक्ष्य

दकारस्य डकारो भवति | TACT परे त्‌ ्हारस्वानुस्वारः GA (स्‌०३। ८)
सिद्ध एव ॥ srs । धान्यविक्रेता ॥

॥ योग्यां SAT ZIT ॥ ९० ॥

का सङ्गे पीटायां च। इल्यस्पान्‌ IT प्रत्ययो भवति योग्याय | BAIT
योग्यः ॥

॥ धातस्तयोग्यायथं ऽनागमश्च ॥ ९१ ॥

तस्य धातोः क्रियाया योग्ये ANITA सति हार्‌ प्रत्ययो भवति अना
गमश्च स्यात्‌ ॥ HUTT | करणषोग्यः ॥ गण्डन्‌हार्‌ । ग्रन्धनयोग्यः ॥

॥ स्वरादागमसः FAITE: ॥ ९२ ॥

स्परान्ताद्वातोः अन्‌ आगमः TIS सरण अङ्गारेण ददः भवति
खथोत्‌ अन आगमो भवति ॥ ख्यनहार्‌ । खादनयोग्यः ॥ च्यनह्‌।र्‌ | पान-
योग्यः GARR । धारणपोग्यः ॥ तत्र न्यादिभ्यच्खिभ्य AMAT ANS
इष्यते ॥ निनहार्‌ । BAIT ॥ मिनह।र्‌ । आगपनयोग्यः ॥ दिनहार्‌ |
दानयोग्यः ॥
इति शापदक्षतमाषव्याकरणे वड्गी(शब्दामृते BAA HAA
भावाद्‌ द्वितीयः ॥९।२॥ छदन्तप्रक्रिय। ama | ९ ॥
सगां चेदं TERIA नाम व्याकरणम्‌ ॥

भि कश्मीरशब्दासृतम्‌ |

निष्प्तयृहानिरगंछत्वदिधय योगं जपद्धय।प्रिव

सभ्या विषये' ऽत्र पण्डितपट्‌ः भरोद्धावितो ऽहं पुरा । `

तत्पादाभ्युपपात्तितः BS AAA ATTA च

Hea नूतनमव पृतिमनयं सच्छान्धिकोट्धासनम्‌ | १॥

वेदव्याकररण fe त्रिनयनाभ्यस्ते च सारस्वत

Uz सादर देन्दवे स॒पनसां यो वादृख्ये ऽपि च।

भरत्या ईश्वरकौल ईंशनिरतः कदभीरदब्दा तं

agi सतिथौ शभोडनि शुभे aa च मासे व्यधात्‌ ॥ २ ॥

दोषाच्छादनद्रन्म्ल्यः किल देदमियो भवेत्‌।

स देवानां भियो यस्त॒ दोपाच्छादनछृद्धवेत्‌ ॥ ३ ॥

इति श्रीकादमीरगणडकान्तष्यनगरवतकषिद्धलकयुपचितप्रशसूयवितस्त।कगला-

छठावितन्रौडा मयप्रदेशनिव।पिनेश्वस्वो लेनेषा ANAM UAB: कदणीररन्दामृत। र्था
quinta विस्तरतां नीता ॥ गुमाय भव्रतु वाचक्श्रोतृपाठक्रान।मोम्‌ ॥

भदरं पमेम gata aR | सगाप्ते चदं साङ्गं शन्दश।खरम्‌ |

(१) ' विपे देशे च “ata aaa तन्न प्न गति च|

3 yaa देवेन तन्नाम्ना पित्रा च ॥

(२) वेदेति इदं प्यं प्रन्थारम्भ एव eI प्रकाशितम्‌ ॥

[al Zama दोप।णामाच्छादनं गोपने शोधनं च करोतीति दोषाच्छादनक्ृत्‌
तादशो मर्यो देवप्रियो देवस्य प्रकाशञ।तनो उथोतःस्वरूपध्येश्व^स्य प्रियो मवति ईश्वरस्ते
परति प्रन्ने waded: | यस्तु दोषाच्छादनृत्‌ दोधाणामाच्छ।दनं age Heald
Szadifa स देवानां (rar ( देवानां प्रिय इति च मर्वे qre सू०६।३। २१ स
agama) war ११ च waa: ॥ |

अधाकारादिवर्णान्तक्रमेण धातुपाठसुचो |

.चि.जञि.दि. नि
Tata गरक. चमक .
UR. ठीक . SH. इक्र

a
=)
7

Ya. छक . चकि. [दर]. टक . टक. ah.
- दुक . an. थक

^ ध्यक . ध्वक् * दरक . निक ^
पक" GR. फक. फ. फक . वक. तरफ. लोक . दुक . TH. श्रु ,
ah. दयक ॥
qa. खख . लिखि . लेख . सप्रख . इ ॥
SAR. जाग . ग. aT. aR. दग. दग. HIT. aN. AE
TF Ol. OF. राग कग . जलग. A. स्वग . सग. eT II
खरच . बच ॥

अन्न. AX. GT. TA. चरस . चच. छरुत . ad. ag. पन्च,
4
ha. पच्च

. व्यच्च . वुच्च . AA. eT
कछ, तछ . वु . वे . मन्द्छ . पृछ . रछ . as. US ॥
अच. इचु. गकु. षटु. तिद्ध ॥

मान ॥

^ म्वच्र . रोच, wa. dig

२८० कश्मीरशब्दाश्रतम्‌ |

अजं . RA. aT . ग्रज . तज्ञ. दज . न्यवाज् . पज्ञ . पछ्ज्ञ .
पाज . पूज . eT. वज्ञ . AAT. aT. वोज. AT. WIT. रन्ज.
UH. लज . बज . वुज्ञ . a. सपरज . सोज् ॥

कपट . कौटि. gz. HE खट. WIZ. TARE. चट. चट. चैट.
वरुन . छट . BAZ. कर. द्र ट . नट. पट. प्रट. पिद. पीट.

मख . प्राठ . फट . GS. TI. TZ. रोद. लृट. वट. वाट. बट. II

काठ. HF. TS. WAS. जठ. व्वठ . aS. HS. ais. पठ.
qs. a3. पेठ. व्य. as. शिठ. Pas. ड ॥ ;

अद कड. गण्ड. FST. HST. HS. ताड . पड. as. ae.
qe. मण्ड . पाड . FAVS. CS. BE AT वड . स्ड . ड ॥

तुरण . प्राण .प्रिण. रण. eT ॥

कत . खत . छत . जोत. AT. WA. प्रत. रत. स्वत . बात .
al. धुत . स्वत . सत ॥

पाथ . प्रथ. वृध ॥

अन्दर. आरद. गुन्द . गिन्द्‌ . तुन्द ` यद्‌ - IT A gq. वाद्‌
AYE मन्द्‌ . छद ~ बद . वन्द्‌ - HT. बुद् AIT. साद * स्यद्‌ ॥

ag ॥

अन. MGA. आन , आपन . कान , BIA. TA. TTA. खन “
aa. गुमन , त्रान . चरन. छन. छान. GT. A. aT. चरन.
ज्ञान . ज्ञेन . दलन. तन . तीलन . दोन दून ` नन पान्‌ ° पजन .
त c ति , पृच्रन . एन . AAT. मन ` फान ` बन ` बसन ` बाखन `
अन्न , मान . मुन . मेत . रन . क्न ` FT. BIT: लहन ^ बृहन AT

अक्रारादिवणन्तकरमेण धातुपाटसृची । २८१

saga . व्वणन . वन. ala. faa. सन . सपन . स्यन्न. दयान. दामन.
होन . 24 Il

काम्य. का. छा. खप गुप. WIT. BT. ज्ञप. प. च्व:
तप. जप. PUT. TAT. AT. पव . पष्प. याप. व्यप .वुष.श्रष.
all |

av ll

कव . I. WRT. दम्प . व्यम्ब. इव . यम्ब. AT. FFT [निव.|
Hl. रम्ब. कष टू. नुवर ॥

खम . गमे . चप. चुप. थप. दम. नप. AW छम . वाप, वष.
शप. सप. एप. FA Il

काय. द्रप . दुय. प्रय . प्रय. विय. ख्य. छाय. च्य. वरय. वाय.
a7 ॥

अदुर्‌ , AAT. अव्र, ABT. आज्‌ . ze. आद्र . पर.
MAL. ईर , कतर . MAL. कर. कदर . HAC. कायर. कार. कावर ,
क्र . कूर. WT. खर. खार , at. Git. भ॑न्ज्र. गर. गार.
giant. गीर. भेर. गोर. WAT. चर. न्नर. चार. ANT. SAAT. iat.
चीर श्र. चुर. चख. dae. at. ae. व्वुट्र , छन्दुर.
AAR. BAC. BU. BU. BU. छोर. जर. जर . ज्ञ्‌. Size.
सङ्ग ` FAME. HAE. नूर . HAC. HAC. ठहर . दंव. इर . तत्र.
ae तर. तार . तीज्‌र . व॑र. तोवर. तकर. त्रप , जोर. य॑ज्‌र्‌ ,
we. Wat. ant ae. ae. at. दान्‌. दार. ददर. bat,
BA TL. ame. alae) निकर , "न्व॑मूर. ar. नेर

’

२८२ कश्मीरशब्दाम्रतमर |

नोमूर . पनर. TE. पवर . प्र. पार. ota. प्पतर , पीवर. पीर.
TAC. THC. TE AT TE ATE . फ. HAE. फर .फ।स्र फिर.
फुकार . FA. फर . फोर . फार . वगार . ae . बन्ज्‌र ब्र . dar.
ART. बांगर . aT. बर . विगर . व्य॑मुर वरैर. मदर्‌ . deme.
मर . पर पा . महार . मार . WA. म्व॑ट्‌? . Hoey. म्ब॑दर . maT.
Wat. WA. AT मोर. य॑त्र. यार. येर. छर. रावर . कतार.
लार. TAL. BL. छोर. बद्र . वधर. वर. TET. षार. विन्नार.
AMT . SAGE . SASL. SAL. SAIL. Saar. व्य॑व्‌र , STAT. बुक्र ,
FAT .वुथर . वद्र AHL. TAT. वुर वृर. वोर . बोर . शबर . शेर.
सखर | UAC. सन्न? . सन्दर . सन्दर . सर . सागर . AIT. TAAL
स्यन्द्र . सीर . स्व॑म्ग्र . स्वर . स्वरसर. सार. इकर. ट्र. ईन्द्र.
हर , TAU. दार . BY. Bae. BAT. हर . द्र ॥

अ. अदल . FS. BNSF. WS. AT. खोक . गल . ans.
गाल . AS. IAS. As. WS. इयखल, VY. Bw. Gs. दकल
Ws. HS. जक . टल . रा. इल. दाल . उ्यल . इल. डो.
avs. त्छ , ताल . aD . तेल . ताल . थल. aw. न्यङ्गल . नीक.
प . पाल . पिल . fas. os. ats. फक . Hs. gs. aw.
वो . ममल. मल . ARS. मेल . ठृ. वह . वाल. fans . a7.
दुत . 743. शल . ais. Wes. AAS. दल . elas. fea. दढ ॥

Aza. AANA. AIT « HAT . AYA. ABUT. HET.
आप्राव. AMAT. आरव . आल्व आवराव . ATT. HITT *
RAAT. कमव . BURA कलव. काव WUT. BAAN. MATT

अकारादिवणीन्तक्रमेण धातुपाटसूची । २८३

गित्र . ग्यव. THU. TST. गर श्राव . चताव. AN. SISTA. THA.
सराव SUA. SAQA. चव. GANA. BANA. छाव. BAU. च्वि.
(PATA. FAT. SAAN. BAT. BINA. HANA - प्राव. जीद्राव .
Hl. HANA. HANA . FCA. टव . दकव. ठगाव . TUT. ईखराव .
ुरनाव , SBI, डव . त॑चराव. AAA. तव . ताव. तीज्ञराव . तोवराव,
त्रात. AMAIA. ATCA. AACA. तात, Tea. ATTA. ASTI. थव.
थाव. द॑द्राव. द्वव. दव. TIANA. दाव, ENA. दरगनाव, द्रदराव , BATA,
Zea. TAT. BMA. दपणव . MAA. चट्गव . नव, नाव.
नाव. aA. ARTA. न्व॑पूगव . Haat. नेव . नोम्राव ,
स्याव . TBAT. धजगाव . पज्राव . पटाव . Gay. Gala. aaa.
grat. पाव. lata. पिद्गव . पिलनाव . प्यव. diana. पान.
पशव . पृट॒राव . पोरव . TRAIT. प्राव . GRIT. फाटव . फ।स॒राव .
grasa. फिरव . GT. व॑चूणाव्‌ . टाव . eT. दट्णाव, भन्नगव .
deena. dua. alta. aia. वाव clang. aq. aqua.
Waa. मनव . Wea. wala. aaa. alana. मिखनाव . मिदव ,
GATT. FATE. FUEL. HEI. म्ब्व मुपसराव . मन्छराव.
भताव ANA त्राव . रद्रा , रन्जनाव , GT. राव, रावराव ,
Rega . fa. सष . CHT. Bea. ठडाव . लतव . aq. feng.
सय॑टूगाव . छिव . स्पत . BANA. वजञव . य॑ट्राव , वथराव , वनव , aa
वहाराव , GANT. AANA. व्य॑ट्राव . व्य॑ट्राव . व्यप्रव, व्यब ,
WUT. aaa. TUT. ATT. aziz. यरा , guy .
ae Want. द्रव , शराव ANAT. and. dana. aaa.

२८४ कश्मीरशब्दाश्रतम्‌ |

~

सन्द्राव . साव . स्य॑ज॒राव . स्य॑ञ्चगव . सिव . स्वखनाव . waa.
स्वग्राव . WUT. BA. Ts. सुव. सव. सुगगव. tar.
BAT. HAUT. हाव . BAT . CANA. SUT. aaa. दसनाव .

कंश . RI. GU. नक. WT. FIT. ST. (कुश) फेश-
aq. शाश. a ॥

उप. ताप. दप. पोप. IT मप. पृष. रोष. वष. TT

अवस . अष. MAA. WA. कस. BA. खस - aa. त्रस ~
ज्वस . दम . ठास . ठप . त्र - दप - पि - प्रघ . फस - षम बा
मुष . रस . रस . र्त. faa. खोप. वस . वित्त. वरस. JHA. वृस -
सम ॥

Bl. खड . गह . गद . TE. पिह. फ - व्यद" षह, ल्ह , वृह -
az ॥

ट्त शारदा क्ेत्रभावराव्याकरण वद्पीरशब्दामृत
अकारादिवणीन्तक्रमेण धातुपाठः

सूचीपत्रं समाप्तम्‌ ॥

अथाकारादिक्रमेग TIGA |

अक्रार TANT T VNR

अकरारोषोपधा स्वौ ASA २।
३। ३७

अकारव्यञ्जनान्तानां पुस्येकवचने
चा ऽन ऽपवेनान्नाम्‌ २1 १।५८

अकरारान्तानां मरथपेकषदसवे Tex
वत्‌ २।१।१

[ अकारे ऽङारखोपः 2146 क । |

अख॒जोरयोरादागम निश्वयसापान्पे
२।३।३८

अङ्गीकारे संबोधनपरख्यप्रयया आह-
न॒शब्दात्परा उक्त्युपक्रमे २॥
२।२६

अन्न आदेर्छोपश्च ८।३। ५७

अन्नपरपोराक्ारः ८।३।५२

अदधिशन्दाइष्टाविर्‌ ४ 1 ३६

अदर्य॑ुशन्दो As ४ ।२६१

अतीते इथ ९।१।५

अधिकरणे वययन्तौ २। १।५३।

अषानार्थे बुज्य्‌ ४। १६०

| अनः पुववमावरा ८। ४। ११

अनादरापलयायं STATA कद्‌
४।९

अनाद्रार्ये FST ६।३

अनादेशकरनृधातुभूतादौ नो आदेशाः
८ । ३।६८

| अनारब्धा क्रिया भविष्पकादः

| 121?

अनिच९।१।१८

अनुवा९।२। ३

अनेककायवित्करृसत्तायां Tama
धातुभ्यश्च ८। १। १०

अनेकपदेषु वाक्यारम्भपद्‌ात्‌ ९ |
१। ४८

अन्ते at प्रयश्च 71 २।

अन्त्यस्य वानः २।२। ६

अन्नतौ AMC च २।१। ५७

अन्ती ऽपि च ४। १२९८

अन्यतो ऽपि च ४। १४३

| अन्यतो ऽपि gaara: ६। Re

¬

कंश्मीरशब्दाम्रतम्‌ |

न्यत्नापि च षठिदानस्थाने ४।१७२्‌| अजबावव्रृपज ध्रपस्यदगरवटशहट-

अन्यप्राधान्ये सहायं सत्य्‌ ४। १८४
अन्येनापि कचित्‌ ८ । १।३२
अन्येभ्य ई HABA ४। १५९५.
अप्रा MAG वा द्धियां मध्यमे < ।
१। १६
अपरा; प्रययाः ATA ८।२।३०
आपिशब्दा्य ति ४ । १७९
अपरथमान्ते 9992 विभिनविभक्ति-
कयोः; पदयोयुगपत्कथनं तत्पुरुषः
ॐ । ५.
अप्रसिद्ध्चवगादकारः ८। १।१२
अप्रसिद्धन्रवगीदां ८ । ३ । ३७
अग्रतिद्धच्रव्गादायः ८।३। १७
अप्रसिद्धच्चवगीद्धोपः <12129
अप्रसिद्धादिखोपः ४५१
अपभ्राणिना पंसोक्कक्यौ एसि २।१।
अप्राणि- :
ख २।३।७
अप्राणिभ्य स्थाने . प्रलयश्च 21
शर्‌
अश्रध्ूमवातमात्रायां रिग ere
अयागमः स्वरे २।३।६३

८

THAT ९।२।४४
अ वा २।२।१९
अश्रोदश्रोठवकृभेदासथममध्यमो-
ततमाः ८।१।३
अष्टसंल्यावधि TA हत्‌ ४।११५
असवर्णे ऽकारस्य BIT १। ४
अततेराचन्तस्वरयोर्टोपाकारावुलुन्नोः
२।३।१९
अ; प्रलयं लिङ्स प्रथ्‌ च 2 |
१४द्‌
आक्षे ऽपि नय्‌ पराः ८। २। ३४
आ।द्रखण्द्रश्रटूरजी करदैटर पीवर द्र
वदरा ग्रम्ब॑दरवोवरां च RAE
आहुपधाया अग्रसिद्धता ९। १। १२
आचखण्डवीप्सापूर्वाः TIA वा Bt
१८९
आनाद्यो ऽच्ययम्‌+ ९। १। १४
आपरोवा ८ । १।२८
आं Taq; कनिष्टनी चयोः २।२।७
आमक्षण्ये fea पदम्‌ ९।१।४
आमनज्ञानोर्नात्‌ ९।२। ७९१
आमन्त्रणे २।३।१
| -यारव्धानारव्धसपापितक्रिषाकाच्छ

अकारादिक्रमेण TTA |

वतेपानभविष्यद्धतसंज्ञाः ८।१।२

आवरद॑ख्‌रदूरथे।रदोरपृरखारस-
ait रात्‌ ९।२। ७८

आग्यनागम; ८ । ४।३

SAY यन्‌ यन्‌ यख इर प्रययाः
SVR

आपसखसफसवस्षङखरोसवतां सात्‌
८।३। ९६

आसन्नदृराभ्यां विधिद्िविध; < |
२।३

आसो डोपो धातोश्च ८। १।२१

हकारस्य यत्‌ ८।३। ११

इकारान्तादेकसे ऽपि ८।३।६

इक।रान्ताद्रपूर्वः ८ । १।२०

इकारान्ताद्रा ८ । ४। १०

इकारे BT २। १।७९

इकारो ऽसवर्णे यो SISTA १। १०

THAR ९।२। ५९

इतो BIG २।१।६

इयः क्यथ्‌ वा९।१।६

इदददन्तानापवणाप्रसिद्धता २ ।
१॥।७9०

eqs एववर्णस्ररापरसिद्धता
<।३।१९

aco

इ प्रत्यय आीक्षण्ये a पदम्‌ ९।
१॥।१९१

इ प्रययस्याकारो व्यञ्जने २। १। 9

इवार्थे जन ४ । १८१

इद्र दशव्दाभ्यां व्पार्थे उस्‌ ४।
१५०

इददो्तरच्ञादेशौ 2 । १३९

उकार HT VL

उकारोपधायाः feat चतवमप्राणि-
निच२।३।३

THI TE VLR

TF TATA कारस्याक्ञार२।१।६४

TAA GAIT कमात्‌ <1 2129

उत्तरपदस्थस्य WAIT पो वः
३।६

उदन्तत्रयक्षराणापुक्ञारस्याकारः २।
१ । ७३

उदन्तानामोहुपधाया AAA TAN:
HA २। १। ६९

उदन्तानां लिङ्गवदेकल्वमेव २। १।८

उदोपपदे साव SAAMI ९। २।
Go

उद्यतस्थोपभाया आत ओंत्वम S |
21 39

iat

STA SLVR

उन्वन्तं लिङ्गवत्‌ ९।१।२३

उपमाने शु V1 १२६

उभयेषां तपयम्‌ङ्गमइप्रहमो द्वितीया-
येकवचनेषु २।३।५

BRIG OR

उलन्ताभ्यां राददभ्यामिः 21 73k

उवर्णान्तानामिकरारः २। १।३०

Sar 21

HARUHI TAT २।१। २०

उद न्तटवरभस्य चवगैः परथमाबहुत्वा-
IRI

Baraat पंि२।१।२

ऊदितोरकारागम्‌ः feat wat
RL १९1२१

उदोक्रारस्य 21 21 2S

एक्त्वनिदिष्टपरिमाणादिशब्दात्-
ण्डाच२।३। ४९

ष्कते ऊमात्रादेशः ८।३।८

एकपदे भावतः परा वा ९।१। ४७

एकानेकाभ्या दे दरे वचने ८।१। ४२

एकारे १।८

पत ईत्‌ ९। १।१४

एभ्य एव सब्रन्धप्रययाश्‌ ९।९।४६

कश्मीरशब्दाग्रतम्‌ |

ary पुंसि ८।३।१८

देडादिभ्यो ऽमरागमश्च २। ३। ४४

ओकारस्योकारः सादेशपुकतरि च ८।
३। २९४

Maat TAMA ८ ३। ४३

ओदेद्पधाया उदीतौ ८।२।७

AGIA TABI ४।१२६

ओवावादयः सामान्यपूणैयो; ८।३।
we

ओकार ओं १।९

ओं भरलययः प्रियकनिष्टयोः २।२।१७

HAT STI TAA ६। १२

कडपांस्रशुकामन्न्‌ ९। V1 BR

कथादीनां च २।१।२५

कपटदननदावपिकफिरमाज्ञमिटवः-
मच्ररमूरल्यवव्गयुदामन्‌ ९।२।३९५

करो BIRT ९।२।२०

कतरि FTI ZUG

करः परौ aT ८।२।३९

करीठतीयायामिदौतौ २। १।५६

कदीधातुनामाख्यातमूतक्रियैव निलयम्‌
CU TAR SES

करैयक्तायाः HALT च २।२।२१

। कणि Gages इदायस्वरस्य ८।३।४

अकारादिक्रमेण FATA |

कप्ण्यन्‌ ८ । १। ३४
कर्मण्यस्‌ भृते ८ । १। ३
HATTA: कर्मान्ते २।२।३०
HUGS पस्यऽ्छीठे ९ १।३३
कवगस्येकत्वे ऽपि ८ । ३। ७१
कवगन्तानां चव; ६।९
कवगान्तातां चवगदिेशः FATA, ४।
७
कशीरदेशभवे उर्‌ अन्यस्वरादिरो-
TTA च ४। ११८
कांठाट्केदादशन्दाविकत्वे २।३।३१
कामप्रवेदने AIT < । १। १४
कांम्पछ्पच्ापजपटपां पात्‌ ९।२।१५
फाठत्रयतद्विशेपक्रियाकमकमैवबोध-
कृदाख्यातः ८।१।१
काटार्थे काठवाचिभ्य; ४। १५४
कावूनागरटूभ्यश्च ६। Ro
किचिदर्थे पान्‌ ४।१९३
कित्तावनघ्‌ ९।१।२०
जितिक्रिच्रन्तौ कवहत्वतः २। 21
९५५
SI THAT ४। १९१
कृटुशब्द।दलपार्थे उनु ४ । ९७
कूतुशब्दस्योपधाया; «WATE

२८६.

3

द्वितीयाय कवचनादिषु चाप्रसिद्धता
२।३।२९
RU ऽन्लस्य स्च २।३।२९
छृतादेशव्यज्ञनान्तभ्यश्च २।१।१४
HAUT UAT आगमः २।१।१६
केनत्शब्दो निदं बहृत्वे २।६।३०
केवछात्सुखार्ये ९ । २। ५१
केवो हतरब्दः कचिनेकव्ये २।२
२४
गजुमिम्यजुशब्दाभ्यां स्‌ 21 222
कतके सरवे प्रयया ETI; SIRI
३३
कलत्रखे।चपच्नरोत्रव्यच्रहच्नं च्रात्‌ ८।
३।८१
कत्रहच्नोस्तः ८ । ३। ६३
कयाहः कर्‌ 21 १४०
क्यादो हस्वः ४। १२९
क्रियातिपत्तिः इे अहान्‌ sere इ-
दीव्‌ अहा अहा प्रयया; ८।२।३२
क्रियाऽभावे नपराः ८। १। १३
क्रियायाः क्रिमादिकब्दस्वरूपेभ्यो वा
सन पर्ययः शङ्कायाम्‌ ८।१।२९
क्रियासंवन्धिनो ऽव्यया निलयम्‌ ५।१
wage PW ९।२। ८८

चै

२६०

Braga एव 21 ४
कचिदे कतरः 21 ६०

काचदचुगपच्च ४।६१

क चि्छंदपि ४।२०

कचिद्धोपः ९ । १।३९

कच्शन्द्‌ाद्धारिके ४ | ८१

कंडो ऽस्पार्थे ४। ७४

कंवुग॑गुभ्यां वा रोपः ४।४६

खनच्यनार्नात्‌ ९।२। १४

खरतरफरफोरमरसोरां रात्‌ ८।३।९१

खरश्च ६।६

खसवसोरन्त्यस्य रश्च ८।४।२९

खसवसास्थः aaa ८। ३।६६

खारपीसौरसशादीनां च २।१।१८

स्तनिक वा ऽपायपच्वम्याम्‌ २।
१।६२

ng; पकः ८ । 9 1 ३३

Ta गतागतप्रयोगा उदृन्तभावतः
कामारये 212188

nat ऽतीतानागतौ धातुभावतस्तः
satya 21 21 BR

nat ऽपि योग्यार्ये ऽत्र ८। १।४७

nat योम्यार्थे SER <

गंडाढात्‌९।२। १३

` कश्मीरशब्दाश्तम्‌ |

गंडो वस्तृसाङस्ये ४ | ७५

गतौ Wa ऽन्लयस्यैव ८।३।९८

गद्‌ vl ७७

गरः कारिन्ये च ८ । १। ५३

गराद्रुहसंस्कारे ६ । २६

गढन्ररडर्डोरफरफ्वष्टमेखां खात्‌
८।३।९३

गांगकटाठतंवङम्बकठ्दुरकशइलां
कात्‌ ९।२। ८०

गाटशब्दा न्निएणे ४ | ७३

गावृश्ब्दस्यौकारः ९। १।७२

गिदवश्चषठार्थे ऽन्त्यरोपश्च ९।२। २६

गौणे प्रययस्वरात्तः ८।२। १४

गतश्चब्दादतिशये 9 । OR

ग्रजो जात्‌ ९।२।६४

ग्‌हः सकारोवा९।२।२१

ज्रट्‌शब्दाचचौरे ४ । ८३

चतुर््या कितु ित्रान्तौ delat
२।१।५४

AMAIA MAA ९। २।
२४

च्रफवश्चणुदमर्चवत्रफिन्रां निखं

सेवन्धप्रयययाः < । १।४९
च्ररादीनामिनलय संबन्धप्रय्ोविः

अकारादिक्रमेण GAGA |

पिः८।२।९
प्ररव्ट्टनथकफसपुटपू्टपयराव-
हखहन्रकषपेभ्यो वा <1 Bt RR
Gea ऽनेककालक्रियायुगपटुक्ताव-
भधाना BlewAT ९। 21 १
चापः पात्‌ ९।२। ७३
चारचीरतारणुक्ारफ्यारमारस्वरां
रात्‌ ९।२। १७

Fla BIA सस्य च खः ६। १३

fafaat पंस्येव ९। २। ४१
चिख्यो रौ वादेशः ९। १। ३७
नुषरमोरवयोनिलयम्‌ <८।२। ९
Sat च fame १।४९
चरटद्रटफटां टात्‌ ९। ९। ६५
च्रूप्शब्दाद्वारक्रीडायां च ४।३
त्रदलूटवागं टात्‌ ९।२। १२
च्रेनश्वावागमः ९।२। ४३
WIT २।३।४०
SAA TILIA ४। १९०
Si विश्वगर्थे च्वच्ववादेशौ च ।
{५७
स्यरच्रटज्‌ठतोखद कमलां जान्‌ ९ |
२।१८
स्वृकतपरगापिश्‌ ९।२।३३

२६१

दवच्छन्दात्स्वव्यभिचारे ४ | ८५
स्वशब्दस्य भ्वंद्‌ आदेशः सस्य
व्यतिरिक्ते 21 १२
Heals च २।३।८
चह ९।२।२३९
छङुचिकन्रपकट्कपरीकामिननो
प: ९।२। ५६
छक; स्वार्थे <1 21 82
छपच्चनपानां AARATAT ८।४।९१
छट्तिङिमावन्यतश्च ४ । १६५
[aret नियम्‌ ९।२।६८क]
छोड ऊमात्रागमो वा AL RIGS
छानदोनोषूदागपश्च ९।२।७३
छानद्रसिरभ्यां वय्‌ ९।२।८५
छवो यखि यो वा ८।२।.२७
छनसपनोर्नात्‌ < । ३। <¢
wat छ्यह्‌ छ्यख्‌ छ्यव छ्यस्‌
wag faze । १।१२
BRAG कटकटुकटू रव टुकचकथकपा-
कवफुकफुकव्रक्ापृल्लोपो बा ९।
२।९
छक्‌शब्दार्सपष्टताथाम्‌ ४ | ८२
दुम्बज्वसवगारव्यदठपरोसदुना-
मञ्च ९।२।७

,

२६२

HIRATA शाककाष्ठमेदयोः 2
१६८

जत्‌शग्दात्तदति 2 1 33

जङस्थानार्थ एव बट्‌ 2 | १७१

जरात्पादनिदापे ६। २५

ज्ञागयाङ्गदगमङ्गलगणङागवङ्गष्ङ्गां गात्‌
९।२। ५७

HACIA पूतु ४ । !

ज्ञाना भविष्यन्टाश्च ८। १।५८ |.

HUM ओत्वं प्रस्वरलोपचच २। १।
जिघरपावकोपञ्च 21 Fk
जीवादिव्यथाकारिभ्यो हंतु 21 २५
घुवड़्वतावदृदवां वात्‌ ९।२। १९
क्तेन उपधाया इदाचन्तरोपो ऽपि
प्र्ययधालोः ९ । २। ४९
जञेरन्त्यस्यौव ८ । ४। २६
जेरन्त्यस्वरस्य TATA <।३। ५४
ङ्यवरच 2 1 ६८
द्यवः सूचक ४। १७
जुदशब्दस्य ठु द्वितीयादिषु ३। ३।
देर
दटुशब्दान्मानावपन ९ | ७८
दुनटोनैटाधारिणि 8 । <९
उवगान्तानां च 212128

कश्मीरशब्दासरतम्‌ |

टवर्गान्तानां च £ । ४९

टोो्बा ऽनागमो न्लस्वरछोपश्च ४
23

व्यठः प्रयोजने ९।२।६६

व्यठोवा<।४।१९

डास्फासोविनाश्नकभेदक्योः £ |

उेषन्यहरो षपरषां ठः AIA ८।३।६२

कोपो द्रँटदेश्चश्च <I १।
५४

Sqr gar at <।४।३२

उ्यटातिशये a च ८। १।२७

तकारादोकारः ८।२।१८

तगश्वेगखगां गात्‌ ८ | 2 1 <°

त चार्थं ४। १७८

तच्छब्दस्यैकलवेन क्रियासंबन्धे ऽस्‌
८।१। २२

ag उमात्रागमो वा ९।२।६२

तचछमंदखछरछां छात्‌ ९।२।६१

त॑ञचरत॑च्ररस्य॑ज्‌रां च कचित्‌ ९ | २।

३९

तत्परतो इत्‌ ४ । १७५

तत्परतो हस्य शः ४। ११६

तद तिप्त हे पराः ८।२। २३

अकारादिक्रमेण FATA |

तदभावे पूर्वाः २।२।२९
तदस्यास्तीलयलादयः ४। १४
तदात्वारव्धे वतमाना ८। १।७
तयोः परवीकार ओदभरसिद्धत्वे ८ |
31 ४२
तयोरनागपः ९। १।२९
तयोरेकतराये तदितर; ८।१।३६१
तरमरडकगां देतुपरययागपररोषो-
qaalat ८।४।२८
तद्वजोरयागपो वा ९।२।४ |
तवस्यप्रसिद्धननवगो रे <। ४। २५
तवरस्याप्रसिद्धः सर्वत्र सामान्यादौ |
<।३।७२
तवर्गान्तानाप्रपसिद्धः २। १।२३
तव्रगान्तानामप्रसिद्धः ४।५० |
तवर्गान्तानापपसिद्धः ६। १!
तेस्परात्परौ पठि पाटिन्वा 21 १२७
तस्मादनऽनसौ बा ४। १३३

® SS

तिपूविूकमूइपहमार्चोभयषाम्‌ २।
31 १६

तिहादिभ्यः as ऽछिः४। १३८

तिदहादिभ्यः प्रकारोक्तौ यः४। १२५

तद्‌ चिद्‌ काह इद्‌ दद्‌ शब्दाः पुस्य- |

प्राणिनि २ ३। १ |

२६३

तेभ्यस्त।ञताञ्जतो
८। १।२६
तौरयपरिमिते युन १ । १०९
wa नियप्‌ ८। ३ ।४९
ARTISAN ६।१४

FATA ATE,

तरकरुशब्दस्य च ‰। ५३
त्रिषहोरन्लयखोपश्र २।३।३४

| तिदस्तारादेशः २।२३। ३९

तरदक्षरादीनापृखोप Tala ६। ८
क्षराधिक्रानामार्‌ ६। ४२
त्वच्छब्देन कमणि भरते च cl १। ३६३
तच्छब्देनाय्‌ € । ?। Yo

| सेन्दौ दोपः एचिषोनस्या त्वं

चर२।२।१८

| स््॑ऽस्यौ बहुतर २। ३। १५
| थङपकोरोवादीनां पंवतमानदिशा-

[SBI मृते <।३। ७७

| यारवाबसारहन्दगपरदागपडच ९। २।

७९ |
दगादायष ६। ९७
दजरोजत्रपजां दः ८ । ३। ६४
aa जालः < । 81 ३१
दन्दनस्तोरनिषट्थे आन्‌ ४।२८
दबो वात्‌ ९।अ। ८१

२६४

ZIM ARS; ९।२।८९
दाञ्जशब्दस्यापि ३। <
द्‌।रशब्दाद्यागमो बा ४। १९
दाहः करुणायापुपधाहस्वञ्च ४ |
<९
दिदावोरनछढो व्यभिचारिण्यामू
९।१॥। रेरे
दरगरङ्गसगां गात्‌ ९।२॥।१०
बैगुप्तुशब्दाभ्यां सादृश्ये ४। ७९
उद्‌रञ्वज्ञरस्वसरां च उ्‌ ९। २। ६
दंदशव्दारसुगा्ये ४। ६७
दडशषब्दादायुषे ६। २७
AAW षात्‌ ८। ३। ९९५
दहः TABI वा ४। १४७
EH ऽन्त्यव्यज्ञनढो१; ९।२।

दूरविधौ frat: सर्वेषु ८।२। २२

रे पर्वे हतोद च २।२।२१

देशकालभवे We अच्धियाम्र्‌ ४।
११९

aaa ९ IAT ४ । ११७

Rye चयारादेशश्च ४ । १२

दितीयायां स्लावेबन्धपष्ठयां च
२।१। ३८

fram च ३1 १8

कंश्मीरशब्दाभ्रतम्‌ |

दव्यादिभ्य; पञ्चभ्यो युगपद
शव॒ 21 १८द्‌

धातुभ्य आनव्यये ५।२

धादो; परे प्रययाः ८।१।६

धातोरानागम; <। १। १९

धातोरे बहते ८। ३ । ३६

धातोस्त्योग्यार्थे ऽनागमहच ९। २।
९१

न कत्रृचनच्चच्च ्रत्रतजपज्रोतच्रत्रज्ञ-
बावज्ञल्यच्चशरोन्नाम्र्‌ 4 ३1 ४९

न कच्रादिभ्यो Sat डोषादि <I 2!
१७

न कुरादीनां शेषे TAU १। ७9

न ख्वन्तन्ना्स्वन्हन्बनादीनाम्‌ २।
१।२४

न प्वूच्वकोः ६। १०

न nat ऽपसिद्धचवगाचच ८। २ ।
५१

न गत्वं हृस्वस्य संयोगे VW १। ५९

न ARTI! ४। ४८

नञर्थ धातोरनय्‌ ९। १1 ५१

न पृकादीनाप्‌ २। १। ३५

ABI BI at al tl Fe

नव उपधाया वश्च ९। २। ३८

—_~

अकारादिक्रमेण FATA | २६५.

नवथ वा SUAVT 21 १८७

न बाक्येष १।२

न सख्यावाचिभ्यः २ १। ^

न सकषाया; ४।२

न संयोगे तच्नोः २। १। ६८

नदौ 4२८

नान्तस्य ज्ञ; Cl 31 ७३

नावो वरोपदच ९। २। <६&

नाऽसमाोर्छोपो ज्ञः <। २। २५

निकटविधौं इन्‌ इन हि इव्‌ TAIT:
८५२।५

निदियिभ्य इरोपः९।१।८

निदियिभ्योकराररोपः ९। १।२१

नि्योरावादिरोपः ८। ४।१२

नियमारन्धे च ८ १।९

निधौरणे च 21 १८३

निदचयार्ये धातुखिङ्गस्वरूपान्ते यः
प्रलयययोमध्ये AT २।३।२१

नख्दीतो प्रययोकारेकारयोः < |
३। ३४

ABTS १। ३८

नेरोद्राच <€ ३। ५६

नेऽचाञ्चर्येपि ८। १। ५५

नैरन्त्याररे च ८ १ <

नोदन्तानां पत्ति २। १। १३
नोदन्तानां पुंसि 3 १। २१
eA Aaa २। १। १२
न्यतकतोस्तात्‌ ९। 1६९
न्यादीन।पहोपः ९ १। ३१
पच्चरोच्श्रोचां Ba ९। २। ५८
पजुजधजुशब्दाभ्यां यो ९।२२्‌
पञ्चम्यन्ताद्दिगये क्रिनि ४। १५३
पञ्चम्यामपर ओर्‌ ४। १३७
पञ्चम्यामिदौतौ प्यगन्तौ निश्ना-
न्ताबन्दरान्तौ वा २। १। ६५
पञ्चम्यां प्पडान्तोपि 9। १३४
पञ्चराहः समासे ३। १०
पटस्य त्र्‌ ४। १६४
पण्डितगुजरयोर। & । २१
पतश्व्दाट्ड्पे ४। ८४
पलयाहाने स्टेच्छयापि UW २। २२
पथो रकारश्च ४। १५१
पथरशब्दस्य Gee च २। ९
पदप्यदप्वन्दां दात्‌ ९। २। Vo
WARE 21 १२४
पाशब्दस्य वस्य शर्च ४। ११०
पाथो निलयम्‌ ८ 1 १।५९
पानशब्दादिषरययरोपः २।३।३६

९

REE

पानशब्दादुन उपधाहस्वश्च ४।१२३
पान्त्रः पशः २।३। ४१
Tinga ८ । ३ । ४८
Fina: ज्ियापरसल्ययस्वरस्य ८।
2 । ६०
Tal; सहनापल्यीयसंबन्धे पुंसि ae
।८
त्रशनब्दात्तरलोपः ४।१०
fattest ८ । ४।९
पिदुदसदग्‌हचहां शः ८। ३ । ७५
daa ओब्‌ एय ओख्‌ एव ओस्‌
एय भृते प्रयया; ८ । ३ । ३९

=

=

aaa चियां च < |

३।१०

पपरादरादयाने asia वा
पर्वहे२।२।२

aq एकत्वसंबन्पे दस्य स;
सर्वत्र २।१।४द्‌

पतति संबन्धपष्ठ्यां च २।१। ४१

पुस्यन्‌ ८ ।२।२

पंस्येकारस्य यदीतौ कपेकत्वानेकत्वे
८।३।२१

IA आन्‌ आख्‌ आय्‌ आव आम्‌
जान्‌ प्रययाः THAT 613134

कश्मीरशब्दाश्रतम्‌ |

परेताय प्रायदिश्चः 21 १५२

Tea ्स्यानुस्वारः ३। ७

पैवर्णोकारस्यौकारः चियाम्‌ २।
१।३३

पूर्वे परे बा यिधातुरूपतः ८।१।५०

पर्वोत्तरपदस्थभेयभेदकोभयविशेष्ट-
न्यपद्बोधको बहव्रीहि; २।१३

Faas 2% ४। १७४

qiat SE शक्तौ ९।२। ४९

TATA कोपो दितीयाक्तट्ती ययोः
२।३।९

प्रययादेरोत्पं्ति २।३। १३

प्रलययादेर्यो रान्तेभ्य; ६ | Fo

TAT प्रलय खकारस्य हः ८।१।३८

| प्रत्ययेषु हटोापः सर्वत ।१३१

भ्रथतैकानेकत्वे च ८ । १।४८

| भरथमोत्तमेकतवे दीः ८।२। ३१

प्रधानातीते उ ९। १। २६

| TISAI यात्‌ ८ । ३। ९०

प्रयोगलिङ्गस्यौकारोपधाया आत्वं
सर्वत्र 213122
प्रयो AAI RI

| प्रसः पिच्च ८।३॥। ५५

प्रत; पीनादेगरच बा ८।४।१५

अकारादिक्रमेण FATA |

ATT RITA 2 | १६३
भ्राणिद्रतादेशेभ्यो रंग च ४।१२८ |
प्राणिनि Hest वा सकारे २।३।२०
फट TWIT ८ । 8 । te
फटफुटरोटं टात्‌ < । ३। ८४
फरथौरिण्याप्‌ ९।२।३द्‌

HT उन्परादिनि ।२९१
फित्चफुदफवशषजववनच्चां वा ९।२।९६
Heat च ८।१। २१९
फवैतृशब्दस्य च ६। १६
षंगात्तत्पायिनि ४। १०१
व॑हुशब्दादीमी वा ४।५६
बमोन्तरायिणि 21 १०२
वरसाश्ब्दादाव्यारये 2 । २७

GEA ऽकारागमः २।१। ११
बहुत्वे आ HAW! < । १। १८
TRA एकार; ८। ३ । १५
चहृत्वेनाख्‌ ८ । १। ३५

बहवे वैत २।३।२६्‌
वषटतेस्मलयोगसंरन्धएव च ८।१।४४।
बहते दन्न अन्तो २। १।४९
बहवे हन्यन्तौ २। १।४३

बहप पुस्यप्रथपायाम्‌ २। १। ३४
ala TTT ९।१९। ४८

२६७ `

ala TIT ९।२।५४

बा प्रययः परादितसामान्यदासेष
२।२।५

बायवायौ सामान्यसज्ञायारच २।३।
Qo

बार उपधाऽप्रसिद्धता ९। २। <9

विज्ञ सामान्यायाः २।२। १२

faa पुनरपरा ४ | १८०

उगियश्नब्दाय्रोपइच ६ । २४

als; कमकत चाक्षषङ्ञान एष
नियम्‌ ८ । १।५९

बोजुशब्दादवट्‌ च ४।६९

ग्यन्नर्रूशन्दाभ्यापछीरे ४। १८

व्यञ्नवोयुशब्द्‌ाभ्यां TITS य॒रन्य-
यो्नबौ च £ । ११

व्यहो हात्‌ ८। ३। ९७

NaI बिय्‌ भयमावरहुत्ा-
दिषु २।३।२४

बमो भ्रषपदे ४। १०७

AG मात्‌ ९।२। WB

ब्राह्मण्यां पतिसंबोधनाभावः २ |
२।२३

व्वटशब्दात्स्ियाम्‌ ६ । ३३

AST दात्‌ ८।३।८५

R&a

व्वव इनियोवा८।९। १३

व्ववरावोर्वात्‌ ८ । ३। ९४

भविष्यति fig पदम्‌ ९। १। १७

भविष्दरतेमानोक्तमेप्यय्‌ ८। १। ३७

भविष्यन्ती इ अन्‌ अख्‌ इव्‌ अ अन्‌
प्रययाः ८।२।२८

भावकर्मणोरनी ९ । १। ५०

ARATE भूते उन्‌ उख्‌ उथ उव
उम्‌ उ प्रयया; $1 F212

भावकन्देभ्यो दे्भतभयोगा वतपान-
बोधकाः ८ । १। ५७

भावे ४।४०

भावे ९।२। १

भाव्यार्ये qT ९ । १। ४४

भूतपदान्भतु पदं कर्मणि ९। १। ४०

MAA AAI Ge TAT
८।३।२

भृतोक्त्येकत्वबहपधा देशाद यश्च
८ | $ । २७

मकशब्दाच्चर AAT ६ 1 १८

dar दीर्धश्च ९॥। २। ४७

मच्छन्देनाम्‌ ८। १। ४२

मच्रसिहोः सरहवति ४। ९२

मध्यमानेकसे यत्‌. ८ । २ । ६१

कश्मीरशड्दाश्चतम्‌ |

मध्यपैकत्वादित्तये ऽपरा at ८।
१।१९५

मनुष्यजातेरन्न्‌ ६। २९

मरष्यजातेः WIA बाय्‌ ६।२

मलष्यसंज्ञयोनुन्योौ पसि २। १। ५०

AFUE 21 २३

मन्दछमोदमानभ्यो व्य॑तु 2 | RG

मयां Fz 21 १५९

Aisa पि ८ ।३।२६

AUST मरणे SHAT <I ३। GS

मर्चापुंभूते < । ३। ५९

मरः संधापनं <1 ४।१०

मरः feat द्जीभ्रलययादेश्ना; <i 3
QR

मरो वक्रारः ८।२।३०

मलायन्न तद्रति ४ । ९६

मपरच रब्‌ ९।२। ५

प्रावो रोपः स्वरविनिमयर्च
मरणकमीनि & 1 १। १०

माजूप्र्यो dataat नान्नः २।
२।११

माजशाब्दादपत्रिष्णौ ४।९९

मांडव॑दरोडात्‌ ९।२। ६७

| माशब्द आदावन्ते वा 4 १। २९

अकारादिक्रमेण सूत्रसृची |

सेबादधगौ णप्रसपया माता अपि
८।२।२०
सभत्राकाशागमो निदिपिवजितात
८।२) ११
ajala: सकपैकभ्यः कमैकतेरि
८। १।४९
स््रनामहब्देभ्यश्च ४।११२
सर्वेभ्यो बहव चनान्तेभ्यो ज्‌.४६२।|
सर्वेभ्यो ऽसस्येभ्या स्वया हना वा
रक्षयतः 21 १७०
सर्वेभ्य; Wt च ४। \५६ |
सर्ेषापुकारान्तानामूकारादे शः ६।४ |
सञ्च २।३। १० |
सस्पादीनां FS ४। १६९
सहार्थायां खौ २।१।६०
सादेशभूतकतकपिणो रनेकत्वे च
चिम्‌ ८।२३।७०
सादेशानादेशभूतेभ्यञ्चयक्षरधातुभ्या
sit खोप: ८।४।७
सादो निमित्ते ९।२।५९
साद्दयार्थे दुद्‌ ४। १८२
सान्तानां वा छ; ४। ५५
सापान्यचतुर्ध्या TLR) १।६३

AAW; आव्‌ आय्‌ आव

ROR

आव्‌ आस्‌ आय्‌ प्रययाः
८।३। ४०

सारखुतट्वद्बडटनुकध्यकनश्ननट-
नमवुजवृवषां च ९ । > । २७

सामान्यपर्णयोरान्तिमः BAA ८।३।२९

सामान्यपणीये एवस्य AAT?
८।३।६९

सामान्यभृते ओन्‌ आख ओथ्‌ ओव
ओम्‌ MA प्रलयाः पुंसि ८।३१४

सापान्यवत्छीकमेणि ८।३।३८

सारो जन्ये 21 १०५

सृदयमकस्‌इदददशब्दः च प्राणिनि
२।३।२

सोरुशब्दस्वखपेभ्यो नित्यमेव २।
३।२२

चियादराहृते GAA षा प्रययः
२।२।१६

चियाम्‌ ६। ९

faa ९।२।२३

खियां Far च २। १।५१

चियामाकारः Gaza च २।३।१२

farina २।१। ३७

चियामिदृदन्तानामर्‌ 21218

सखियामीदतौ सर्वत्र ८ । ३।२३

३०४

चिवामररोतौ ८।३।२९५

Parana ऊदात्ताबभकिद्धौ
८।३।१८

स्ियामेक्वचन एव २। १।.६७

चखिाम्‌ एय एय एयस्‌ 'एव एय्‌
एय प्रययाः ८।३। ४४

स्ियाभेयदेशः ada ८।३। १६्‌

खयां त्र ४।९

fart भृते ऽपि८।३।३।

fait यत्‌ ८।३।९

fart ey अन्तावरेकतखे २। १।
-४४

सीपंबन्धकरानक्गसे सौ दृनद्रन्दावेकते।

२।१। २
स्री संबोधने GL RL RS
ATI जो नवो च ४।१२
TAT इकारागमः २।३। १७
स्यः स्वरादादिसाद्श्ये ४ । ९४
स्छाप्ः feat सर्त २।१।४०
स्वनरुपशन्दयोर्वा २। १। ४७
स्वनशग्दाद्वहु ४।६८
स्वपाप्रान्पे सान्‌ ४। १८९
स्वमृतिवतमानद्रव्यगुणदत्राभिेये

ञ्च | १९

कश्मीरशब्दामृतम्‌ |

स्वरः सवर्णे Tawa १।५
स्वरादल्नपः ८।१।३९
स्वरादागमः TUTTE ९।२।९२्‌
स्वरान्तात्सस्वरः ९। १।३०
स्वरन्तादितो ऽत्‌ ९। १।७०
स्वरान्ताद्यागम्‌ इकारे ८ ।२। Lo
स्वारान्तादः ९।२। ८४

स्वरान्तद्रा९।२।१२

स्वरान्ताद्रान्‌ ५। 9
स्वरान्तानाएत्तपे मागमः <।२।९९
स्वरान्तभ्यो ऽनिदिविभ्य आदेरत्‌
९।१।२४
स्वरान्तेभ्यो IIa ९। १। २७
स्वस्वकार्योयमेनाभिषेये FZ ४।६
स्वाकवेत्वावसरे परक्रियाक्ररंलारो-
पो हतुः ‹।४।!
हतप पर्वे च २।२। १३
WAY पर्वे च २।२। १८
eagle पूर्वे बा २।२। ४
दत्ते पूर्वं वा ृद्धषु २।२। ६
हतादिभ्यः संख्यायाम्‌ ४ | wo
BUTT? पर्वं च २।२।८
इतो वा२।२।१०

| दूर्वा केषरक्रियाया अन्ते२।२।२७

अकारादिक्रमेण FAIA |

ETUSTAMTieT ४।३२
BEAT TAB ४। १९२
Bal Sais 2126
दस्तुशब्दान्नियमिन्न्‌ ६ । १९
हदरस्तु मध्यान्लवणंविनिपये वा
८।३।७६
हान्नो ऽभियोक्तरि ४।१६
हा AAU IR AAI
, २।२।९
हन्तानां शः ४ ।५४
दान्तानां TW २।१।१९
हारशब्दस्य (eal समास ऽपि २।
१।२८

३०५

हा हत हता पैः OF च URLS

RA ८।३। ७

दिदयोस्तक्रारागमः ८।३।३२

हेतोः सेबन्धपषटीकनृतृती ययो; भयो -
गलिङ्गासलययौ वा २। १।६१

हेतौ धातोराब्‌ ८।४।२

Ral सूति्न्तौ स॑लन्तौ ar २।१।५९
£ पूर्व भावपदं AREY ९।१।४१
SFT ऽपि ५।।।५६

tet ८।४। १३

Uae आमरनो पिथ्याभियोगे
९।२।९५३

ह्यं धातोख८।२।१५

द
हे

इति श्रीशारदाक्षेनभाषाग्धाकरणे HAIER HA

FART सृत्रपुचीधतरं

पम।प्तम्‌ ॥

अरकाराटिक्रमेणोदादहरणसू ची |

——
(1 ५ ३। to | अडल्य॑चू कोम्‌ 9। १६१
1 THES ३।११ | अद्रातन्‌ ४। १४५
अक्रिरंग ४। १३० आति 21 १३२
अक्यपु ४ । ११४ | अति ४।१।३२
अच्‌ २।३। ३८ | अतु ४।१३६
अख्नोर 9।१९२ | अतुकुन्‌ 8 । १५८
AGEL ४। ११९ | अतत्‌ ४ । १३६
MALS । १९२ , | अतुय्‌ ४। १३६
अखाद्‌ २।३।३८ HAA ४ । १२३
अखाद्‌ खण्डा २।३। ४५ अत्यनन्‌ ४। १३२
अछ्र्‌ 9 । ५१ “ अत्यनस्‌ 2) १२२
अछि 2138 अथ Hat Sg २। १। ९९
अष्ीर्‌ १1९५-8 । २६ Hae माज्‌ २।१।४६
अदु ४।५१ अथौ सृतिन्‌ BHT २। १।९९
अच्चौव्‌ ८। ९ । ४९ अभ्‌ FA ४। १५८
अजनि ४ । १५४ अद ग dg ng ९।१।४८
अज्यक्र 21 ११९ अद्‌ पजि तति दणएलु ele lee
BAT 9। ५१ अद्‌ win तति बिनु ९। १।४८
अद्रक-म्बदु 21 १२

अदल्य॑क्‌ ४। १६१

श्रकारादिक्रमेणोदाहरणसृची 1

इषु २।३।२०

हृद २।३। {-२।३।२
इन्दु र२।३।२०

इषस्‌ ४। १५०

ईति २।३।२७

gg ४ । ११२

gag ९। ११४

हरनि र्‌ ४। ११७
$a ८।३।३९
ईरयोख्‌ ८। ३। १९
ईन्‌ ag २।१।५८
Pail eg २।१।५८

ईर छ आसान्‌ कांशिय HAT

८॥ १।२४

PAT जगतस्‌ रछा चह ८।१।८

STATA ९।२।५०
उदु पहान्‌ ४। १९३
BARA 21 १५४
HH ९।१३६

| Ha e121 Re

| क्रयाद्‌ खण्डा २।३। ५५
कप्त ५।६५
पठप्र्‌ २।३। ४४

| पूठय्‌ २॥।३॥। ५४

) qaqa ४। शय्य

Ufa ४।१६२

एदि daa २।१।५
ard वोन्तु८।१।३२
भाष % । ५५

| ओय्‌ cl sl ue

| आर्‌ ४।१३द्‌

ओर ४। १३७
| आरकनि ४। १५३
ओन्‌ ४। १५८

BHAI ९।२।८८
HAT ८ । ३ । ७२
FAM ८।३। ४७
कन्चांपन्‌ ८।३।५७२
aia ४ | ११४
HAAS | FR
क्यु ४ | ११४

| कंज २। १1२७.

Ree

आसु ८। ३। २०-८।३।९६

३९१०

केव्‌ सतिन २] १।२७
कञ॑जू२।३।४्द्‌

न्न
FA WL खल्‌ २।१। ४६

क्न हन्दि खृत छह ASE २।१।६२|

BA VEG R12 1 va
;

FET २।२। ४६

कट प्य्‌ २। १। ६६

कट पत्‌ ४।१

FEL छह मारान २।१। १२ -

FEUBAIT ¥ | Go

कटमछितु ४। ९५०

कट UT AA २।१। ४६

कद्‌ २।१।६६

HEA &।२। ४२

कतरनावाएन्‌ छर्‌ ८। ४। ७

कति ४। १३१

कति आण्‌ १।१०

कति किनि ४। १५२

कतिच्‌. ४। १२०

Ra Yt ररे
कूत्यनस्‌ ४। १३३.
कलयनी ४। १२५

कतिप्यढ ४ | १२४
कति सना Wa ८ ¦ tl

न्ट

# कश्मीरशब्दामृतम्‌ ’

कतु ४।१३द्‌

HIST ४। १५८

FIT ४ | TPE

कतुय्‌ ४। १३६

HTH ४ । ११६

कथ्‌ AL १९।१६--२।१।२५

| कथ २।१।२९

कथाद्‌ २।३।रे८
कथ्‌ BLY | १५८

कथो सतिन २।१।२९
args 31 १३

HIF बाट्‌ २। १।५६
HART, 2 1 2R

कपटन्‌ & । २। ३९
कपटनावान्‌ छद्‌ ८। ४। ७
कपर्छल्‌ ४ । १६९
HITAT ४। १६४

कपर्‌ तिच्िप्र्‌ ४। १६५
HIT रेच ४। १६७

कपारि ४। १९६
कपांयेषु ४। १२०
FAT २।२३। १६

HAL इन्दु २।३।२०

कमवनावान्‌ छ्‌ ८ । ४। ७

अकारादिक्रमेणोदाहरणसूची |

कमिक्रानि ४। १५२
कपमिपारि ४। १५६
कमिरा ४॥। १३२

alata ४।१४२

कमिस्‌ २।३।५--२। 31 २०
कमिधन्दु२।३।२०

HMA वनि 2121 88

कर्‌ ४। १४०-2 | २।५-८। |

२।६

कर्‌ ८।>२। २८

AU ८।२।२८

HIG ८।२।३१

HA किन्न &।१।२३

RU PRA ६।१।२३

क्रथ ८।१।२७

करन्‌ ८।२।२८-८।२। २६-
८।२। ३१

कृरनय्‌ ६ । १।५१

करनस्‌ ८।२। २६

करनस्‌ THI & । १।२०

करनाबान्‌ Bz ८।६४।२--८।४।३

करनी 8 ।१।५०

HUM 121 २६

HAMS CVE

३११

करन्‌ हार्‌ ६।२।६१
BURG ४। १६६

| IOI Al रस

करब ८।२।३१
करवन्न्‌ FLAIR
RTE । १।२९
HA ८।२।२६
करहन्‌ ८।२।२६
करदस्‌ ८।२।२६
करदा ८।२1३२
करहाख्‌ ८ ।२।२३२
करहान्‌ ८।२। २३२
करहानस्‌ हय्‌ ८। २। RR
करदान्‌ नय्‌ ८।२।३४
करदान्‌ हय्‌ ८।२।३३
करदाब्‌ ८।>२। ३२.
करा ८।२।३१
करान्‌ 8।१।२
UAT छर्‌ २।३। २१
करान्‌ छिख्‌८।१।३५
करान्‌ FIG ८।१।१२
करान्‌ TAG S121 द्‌
करान्‌ SAAT ८। १। १६

| करान्‌ Fara ८। १। १३

३१२

करान्‌ छ्यखनय्‌ ८ । १। १६
करान्‌ FAA ८। १। १६
करान्‌ FIAT ८ । १। १४
करान्‌ BTS! १। ३७
करान्‌ छिन ८। १। १३
करान्‌ छ्यन ८। १।१३
करान्‌ छ्यना ८। १। १४
करान्‌ छम्‌ ८। १।४१
करान्‌ छिय्‌ ८। १।४०
करान्‌ छ्यय्‌ ८। १।१८

करान्‌ छिव ८।१।१२-८।१।१५- |
। करान्‌ छस्‌ ८। १।१२--८।१॥।

= ॥ .{॥ 4

करान्‌ छ्यव ८ । १। १२
करान्‌ fea ८। १। २६
करान्‌ छ्यवनय्‌ ८ । १। १६
करान्‌ छ्यत्रना ८।१। णद्‌
करान्‌ चिम्‌ = 1 2 1 4?
करान्‌ FAIZ 1 १। १६
करान्‌ छिवरस्‌ ८। १।३६
करान चवा ८। १। १९
करान्‌ PSA ८।१।३३-८।१।३६
करान्‌ छयस्‌ ८ । १। १२
करान्‌ saa = | 271 १७
Fla FIAT ८] ६ । १७

कश्मीरशब्दामरतम्‌ |

करान्‌ PSE ८।१।१२

करान्‌ छ्य ८। १। १२
करान्‌ छिद्‌ अस्य ८। १। ४४

| करान्‌ छख्‌ ८। १। १२८ 1 १

१५८ ९॥ २५
करान्‌ Baral १1 १५
करान्‌ छन ८।१।१२३-- २८,९।१६
करान्‌ Baro १। १४
करान्‌ छम्‌ ८।१।४१
करान्‌ छय्‌ ८। १।४०
करान्‌ छव ८।१।४१

३३--८। १।३६
करान्‌ BA ८।१।१५
करान्‌ BATS । १। ३५
करान्‌ ways | १। ३७

| करान्‌ BeTS | १। ४०
। करान्‌ BAT १। ४१

कृरान चछस्स्‌ ८।१। ३३
करान्‌ Baral 21 १५
करान BE ८।१।१२--८।१।१९
करान्‌ चद्‌ अस्य a1 १। ४४
करान्‌ छद्‌ ८ । १ । रय

| करान्‌ RS १। ५१

अकारादिक्रमेणोदाहरणसृची |

करान्‌ BRA ८:१।३५--८।१।३८
करान्‌ च्य! १।५।-- ८] १।१४
करान्‌ छ्या अमिय ।१।१द
करान्‌ छ्या तिम 1 21 शद
करान्‌ छया स्वद्‌ ८।१। १८
करान्‌ घ्रा १। ११--२८।१।१४ |
HULA BET १।२६
करान्‌ वरान्‌ BLT 1 2 1 Fo
A cole lac

करि ९ 8121-22

॥
fia =

[212%

Parl Sets

रिज्ञदेस्‌ = 121 २८
रिषन्‌ न ८।२।१६

कैरिञ्यम्‌ ८।२॥। २८
fA ८। २। २८

FRA &।२।३०
तिन्‌ ८।२। १४

कित्‌ ८।२॥] १५
र्तिख ८।२। १८
कारितो ८।२
alata

५--

३१३

afta ८।२।१८
कैरितोस्‌ ८।२। ८
करिया ८। १। १४
रिथ्‌ &। १।५--& 1214

करिथ्‌ FAT 8 ।१।६

करिन्‌ ८।२।५-८।२।५द्‌

करिनतिम्‌ ८।२।५

कारिमति &। १।४०

करिय्‌ २।३।२१

करि ८। २। ५--८।२।१७.
८२ ग्ट

AT ८।२।२१

ह्‌ गरान्‌२।१।३६
८।२।३२
12132

FRE ATO 1 21 ३४

करिहेस्‌ RTS 1 २। ३३

कर्‌ २।१।८-८।३।३-
&। १। रेद्‌

ARH ४। ११६

कर्ख्‌ ८।२। १३

क॑रत्‌ ८।३।३

HE ह्‌ गरान्‌ २।१।३६

रि

रिस्‌
पी
रिद

| क्‌ ८।३। 3

ake
करन्‌ ८।३।४द्‌
करन्‌ &।२।२

mtg Ug dT &। १।४९
HRA कितु & । १।२२
करन्‌ जानि = 1 214s
करन्‌ न ८।२। १६
करन्‌ ह्यतुन्‌ ८। १। ९७

करम्‌ ८।२।१६
करम्‌ ८।३।२३
क॑रपख्‌ = । १।३६
RE प॑तु&।१।४०
करव ८।३।२
करसम्‌ ८। २। १६
करन्‌ ८।३।८

HEAT &। १।४०
करेयेख्‌ ८ । २। ३६
करेयेय्‌ ८ । ३ । ३६
करेयेम्‌ ८।२३।३६
करेय ८। ३। ३६
करयेय्‌ ८।३। २६
maga ८ । २) ३६
करोथ्‌ ८। १।३७
करोन्‌ ८।२।२६
करोस्‌ ८।२। 38

कशमीरशब्दाश्रतम्‌ |

AT ।२।४५

Hag सूतिन्‌ २। १। २६
क्तन्‌ = । २। १५

HAS २।१।२६

ककि AAT २। १।२६
कर्तस्‌ ८।२।१६

कर UA आव्‌ S181 RR
aaa ८।३।५

करन्‌ ८।२।२६-८।२३।५
कमेमनच्न &। १।४०

क्स्‌ ८।२। २६

कया ८। २1३१

कयन्‌ १। ३-८। २। ४६
कयीव ८।३। १४

Fas १। १०

HAAS । २। १७-८।२।२६
Raa ८। ३ । १५

Hay ८।३। १५

aad ८। ३} १५

क्यम्‌ ८।२३। १५

कर्येय्‌ ८ | ३। १५

कर्येयख ८। ३।१६

ayaa ol ३। १६

HT ८।३।१९ `

अकारादिकमेणोदाहरणसृची |

aaa ol 3) १४
कर्योध्‌ ८।२३। १४
कर्योथस्‌ = | १।४३
Hata ८॥ ३। ४द-८।२। १४
कर्योनख्‌ ८। 21 दै
कर्योनिस्‌ ८। १।४२
कर्योनूय्‌ 21 3122
कर्योनूलया ८। १। १४
कर्योन्मा ८।१।२६
wg ८।३।१४
Fao} Fb द्‌
करसना ate यिवान्‌ छद्‌ ८।
१।२६्‌
कर्पना rol 2125
कल्‌ २।९।२७
RAMA छ्‌ =| ¥ | Re
कवक्रानि ४। १५३
कस्‌ २।३।२०
Hd २।३।२०
कस्तृर्‌ 2121 3%
HUE २।३।२०
ale ६।१२.
HAMA BZ ८। ४।७
FIAT ४।४४

| काञ्च az २।१
| काछ्यन्‌ छ्‌ फटरान्‌ २।१।२२

२१५.

| ara af २।१।६६

का 2121 RR

HIST २।१।७०

२२
काचि सतिन्‌ २।१।२२
कांजिस्‌ ४॥ १४४

काद्‌ २।३।३१
RAMA BEL ४। ४७

| काठ काल्‌ ४ | १६८

काठ जंद्‌ ४। We
काठतुलु ४।१दे८्‌
काटुबु ४। १५६
काद्‌ २।१।७२
कानियाव्‌ ८।३। ६८
कान्जून २।१।१३
काद्र ४।88

| RITA ६।३०

कान्याब्‌ ८।३।६य८

कान्योव ८।३। ६८

कांम्पनावान्‌ छह ८। Y 1 ५--८।
Vl

RITA छह ८ । ५ | ५-८।

| 5

३१६

RIES &।२। १५
कायर्यर्‌ ४। ४४

कर करि ६।१।१३
काडचनन्‌ ४। १४९
कालि ४। १४३
काटिक्यथ्‌ ४। १४३
कांलिक्यथ्‌ कनि ४। १५४
काव्‌ २।१।२३द्‌
BITTE ४।१

काव्यैर्‌ ४।४४

काव dee १ । ३६--२।
१॥ टः

काविज्ञ्‌ ६

कावौ सतिन २।१।३६१

FAS कद्‌ ४। ११८
कांुर्‌ कंग्‌ ४। ११८
कार्‌ पदगरीन ४। ११८
का शुर पहान्‌ ४। १६३

काबू २।१।१६
alga संतिन्‌ २।१।१६
काद्‌ २।१। १६

aqaald छह ८।४।२५
काद्‌ शथ्‌ ४।११६
दयुथ vl १२५ ~

| eee

कश्मीरशब्दारतम्‌ |

क्यथतान्न पठि ¥ 1 १२६

FAY GIES ४। १२७--५।१२६

क्यथय्‌ ४। १२६

fag ४। १२६

क्य॑छि ४। १३८

कयि ४। १२८

FAY

BRT प्रतु ४।१

कष्‌ ४ | ८१

Bae २। १।७४

Fag २॥ १।७४-४।य८१

कछ २। १। १६६ । ११-६।
Ve

eR FTE! 21 23

BHA BE IIA २।१। १४-२॥

१।२३
waa afar २।१।२३

Hea सतिन्‌ 2121 x8
HES VI TIRE

लि dfaa, २।
1 ४.३

[Re

अकारादिकरमेणो दाहरणसूची ।

कथ्‌ २।१।१४-२।१।२२
ey ६। ११६1९१८
कनवन्जाद्‌ ३। १०

HART २। ११

BT ४। १६१

क्यर्‌ ४।४३

कु ४।४६

FASTIT ४।५२

PABA छ्‌ ८।४।७
Haq ८ । ३ । ४१
BAIA ८।२।४१
कुएल्यास्‌ ८।३।४१

BIZ Y1 aR

BSI ४। १९०

कुछिङ्गि qt २। १।४८
कलिकुन्‌ ४ | १५८

कुठि गि खसानि & | १।५६
HSA SEIT २। १।४६
BISA क्दू २।१। ४६
FIT 2121183

कुट्यन्‌ VA BT 212 | vs
कुरयन्‌ हन्द AAT 21 2 | ve
BLUE वधूर्‌ २। १।४८

कृषति २।१।७१ +

३१७

कुम्‌ २।३।२

era २।३।४

Fle BARI १७

कूटु २। १।३५--४। &9
कूट॒नु ४। &७

ala २।२।२९

कूलन्‌ २।३।२६

कूतिस्‌ २।३।२९
कुतिसना आसान्‌ ८ । १। रय
FI २।२।२५

कूतु तज्ञ दितुन ८ । १।२९
स्यतु ४। ११२

कल्ये dt 21 3128
कृ 21 2 1 32

FLY 1 १३६

कपु ४।९५

कृद्‌ २।३।२६

BINT ४ | ४४

कृपारामन्न FAA 2121 42
SUUAT Wig 212142
कृष्‌ & ।२। १९

HAT ४।४४
छहपाज्‌छल्‌ ४। १६९
WAR 3 [ave

३१८

HTT 1 31 30

HA २।३।३०

HHA 3 | 32

FAT Y | ५८५

FUT 13 1 2G

Fulat ठृख्‌ अ।सि ८ । १।२६
केलौ स॑तिन्‌ २।३।२द्‌

कैसर्‌ ४।५५ |
ala eZ २।३।२६
aft eg 212128
पैसिर्न्ु२।३।२६
HSA ४। १५
कोतरज॒रि ४। १६२
कोतर प्रतु ४। १
कोतर्‌-बाय्‌ ६।२
कोत्र R12

HITIS ८४। WR
कोर्‌ ४।१३६

कोर ४। १३७
कोरकानि ४। १५३

ifaw &। १।३३

yo, S |

aca ४। १द--४। २५

कश्मीरशब्दा्तम्‌ i

2121 33-2121 dv
BE WTR 1 21 33
12133

रछान्‌ २।१।१२

| चत्र ८।३।८१

क्च्ननावान्‌ Bol vl १७
कृच्च ८।३। ८

~ छ

कूच्याच्‌ ८।३। ६३

HEMT ८।३।६२--८।३।८१

| कल्यौव्‌ ८। ३। ४६

कति ८।३।९६३--८।३।८१

| कतु ८। ३। ६३--८।३।८१
| क्याद्‌ २।३।१

क्याद्‌ छद्‌ जान्‌ Sala ८।१।१०
क्याह्‌ BE यु करान ८। १। १०

। वया छ्‌ रतु ग्यवान्‌ ।१८।१।१०

श्रकारादिक्रमेणो दाहरणसृची |

चया AT ब॑नुन्‌ ८।१।२६
क्याद्‌ तान्न्‌ बनून्‌ ८। १।२द्‌
क्याद्‌ ताम्‌ व॑नन्‌ ८।१।२१६
कयासन ख्यवान्‌ BT ८।१।२५
क्यासना VIA BF ८।१।२८
PRR २।१।१०-२।१।११-२।१।६७
क्र २। १। १०-->।१।६७
क्रटियाव्‌ ८।३।६८
व्याव ८।३।६८

रथ्यो ८।३।६८

क्रीरि A P18

MEA ¥ | १७१

Ti खण्द्‌ २।३।४५

FUL खण्डा २।२३।४५

दहतु ४।२९
$A ४। १५१
खन्न ८।९।२१
खष्ु ८।३।१२-८।३। ६६
खच्‌ ८।२।१८
GRITS ३। १७-८।३।५१
खद्‌ ८।३। ६६

खु ८।३।६९--८।३६१
GHATS 31 8g
SIT V1 SR

३१६

ख॑न्रावान्‌ छर्‌ ८।४।२०

| aa & 1 २। ३७

खं ८।२।६६९--८।३।६ब्‌

खधि८।३।६६
खन्‌ &।२। १४
खनु &।१।२द्‌

| MAT २।१।५
खी ८।३। ६!
खरिन्न्‌ ६।६

Me द | ८-६ | १८-८।३।६१
ख॑र्‌ ६ । ६-६। ८-६ श्ट
खैलु ४।५२

WBA BE ८ ४।७-८।५।२०

| खार्‌ २।१। य

खारनय्‌ &।२।४्द्‌
खार्राय्‌ ६।२

खारय॒ EL RL YR
खारान्‌ BF ८।४५।२६
खौएितन्‌ ८।२। १४
ख।र्‌२।१।१८
ख।रूम्‌ ८।३।८
ख।यन aig ४। १०६
BT ET E121 RR
wait ८।१।२४

Be

ख्य FAY NTA BEE | १

BTY ख्यध्‌ & । १। १२

ख्यथ्‌ गहि & । १। १

ख्यथ्‌ गयाव्‌ & । १। १

ख्यन्‌ & । २। ४१

VAT ART E121 Fo

VITAZY & 1% 1 Fe

STANT & 1 २। SR

ख्यनि गदि & 1 १। १८

wig fag &। २।२४

wig पजि & । १। ४७

ख्ययन्‌ ८ । ३ । ६-८।३।७

wag ष॑थ्र्‌ ३।&

ख्यववरन्न्‌ & । २। ८४

ख्यवबुनु & । १। २७

ख्यवान्‌ & ।१।१

VAAN ख्यवान्‌. ५। ४

SAGA ख्यवान्‌ परनस्‌. fag aly,
&।१।१

ख्यषान्‌ WHT छृष्‌ & । १ । १

ख्यषान्‌ Ti & । १। १

ख्यधान्‌ छू ८ । १ । २०

ख्यवान्‌ छन्‌ ८ । १। 4;

ख्यवान्‌ BAT ८ । १।२५

` कश्मीरशब्दाभ्रतम्‌ |

ख्यह्‌ ८।२। ११
Gift 21 21 33
Wsayz ४। १६०

way & । २। २७

खन्‌. २॥। १।२४

AARP VL

खुर सूत्य्‌ me2 12148
qt सत्य्‌ a2 1 १।९६

Wg ४। ४८-६।१०
तूल्‌ ९। १०

RAT ४ | ८

aia ८। ३।८१
खृन्नि सूनरि & । १। १९
खृन्निय्‌ & । १। १५
खज्रु ८।२।८१
Wag 8 । १।४०
mses

तेय २।१। ३३

खोन्न ८।३।८१

Atala ८।३।१७- ८।३।५१
खोन्नाव्‌ ८।३।८९१
Bae 1 १९५

~

खोब्‌रिकिनि ¥ | १५३

=

in छ
खोशरूिपाएि ४। १९६

अकारादिक्रमेणोदाहरणसृची |

खोवयंर्‌ ४। ४४

सोवर्युकु ४। १२०

ख्यावनावान्‌ छ्‌ ८।४।११
ख्यावान्‌ GE ८।४।१०--८।४।११
ख्पोन्‌ १।७

ख्योब्‌ & । १। ३७

WAS ५१६२

WAT EI RL २६

BALE । २। RR

MT 21 2 | ow

ग॑ह ६।४

ATE) १।७४-६।५४
WTIH ४ । १७१

गंग ay Fe

गेगाय ABA BE ८।४।३३
WT NA दुद्‌ प्रथ्‌ कुबरस्‌ ८।१।& |
गच्यर्‌ ४।४६
गनावान्‌ ह्‌ ८ | ४। ३३
MAG छत्‌ ८ । १ । ४८
ARAB ८।१।४८
AW छ्य ८ | १। ४८
गछन्‌ छत्र O12 | ve
WAT BAC 1 १। ४८

NRA SL S| 2 | ve

३२१

गि ८।३।५८-८] ३।८२-८।३।८२
गच्छि ८।३।८२
ग॑छ ८।३।५८-८।३। त्र्‌
Wa ८।३। ८२

| गु गह्युन्‌ & | १ । ४७
द

गछन्‌ ग॑छ & । १। ४७
Aga करन्‌ &। १।४६
म्‌ ८।३। ८२

VARA करन्‌ & । १। ४६
गू ८।३।६३

गञ्य ८।३।६३

गेञ्यन्‌ | ३। ७०
गेञ्यान्‌ ८।३।६६
गेञ्येयन्‌ ८। ३ | ७०
गेज्योन्‌ ८।३।६६

ग॑टु ४।४६

HEV । ७५-& । २ । १३
गंडन्‌ ङ्‌ &।२। ८८
गण्डन्‌ हार्‌ &।२। ६१
गंडक ¥ 19%

गैदून्‌ = 121 ७०

गणन न्यचिह्ु 2121 ५०
1ZZ ४।७७

MHA २।५१ | १५

३२२

WHA चद्‌ पारान्‌ २।१। १५
म॑न्जूतर सुत्य्‌ २।१।३१

ग॑य्‌ ८।३। ४३

गय ८] ३।४८-८।२।५८-८) ३।६९
गय ८। ३।६०

गयत्र ८।३।६०-८।३।६१
गयम्‌ ८।३।६०

गयाब्‌ ८।३। ५१

गर WZ BE नान्‌ SA २।१।५७
गर अन्द्रद्राव्‌ २। १।६५
mH ४॥ १५८

गरथ्‌ EI RI ve

गरन्‌ १।५ क

गरन्‌ अन्दर्‌ RI TNS

गरनय्‌ & । १। ५१

गरन यिबान्‌ छ्‌ ८। १। ५३
micas ४। १३४

गरबोलु ४।२४

गरस्‌ अन्दर्‌ २। १॥। ९२

गर aay २।१।४

AST 21 र्दे

म॑रि-भति & 1 १।४०

ग॑र्‌ &।४

Nee ४। ११६ (=

कश्मीरशृब्दामरतम्‌ |

eg 8 ।१।४०
Ie ६।४
ग॑न्‌ 8 । १।४०

गरौ अन्ध छ्‌ जान्‌ आंगन २ १९७
TAT & । १। ४०
गरवाञ्यज्न्‌ ६ | २६--६। २६
WIZ २।१।२६

गवि ध्य्‌ २। १। २६
nam ४ 1 २४

गल्‌ २।१।२७
म॑छि८।३।६३
म॑लु८।३।६२

nat diaz २।१।२ॐ
गहयर्‌ ¥ | ४६--४ | ५४
ग॑शु ४।४६

गस्‌ &।२।२१

गूह्‌ &।२।२१

| गगल ९।२।८०

गान्‌ ६। ११

| गादस्यन्‌ २ । १।७३

गाटयिस्‌ २। १॥। ७३. २,१।७५
गाटछिस्‌ प्यठ २।१। ७२
गाररयौ २। १।७३

| mes PL ४-४। ७३-६। ८

अकारादिक्रमेणोदाहरणसुची | ३२३

mast २।३।२१ ग्वगल्‌ २।१।७४

nas, (|| ग्बगृढु २॥। १।७४--६। ८
गाटरूछि 21 21.9% | ग्बग्नि ag ४।७१

mzfs 4g २।१।७९ ग्बगनि प्र ३। £

गार सन्दि पच्य २।१।७५ | AAR als

mags dq २।१।७५ | aA ६।३१

गान्‌ ६।१९ | गुन ख्य॑लु ४। १२१
गान-कन्‌ ४।५ | गुन बो ४।२४

गाप As २॥।१॥।६५-४।१३४ | HT ४। ५५

mat ey २।१।६५ a 1a BE पकान्‌ ९।९
MAST ¥ 1 १९८ | ख पकान्‌ छ्‌ ५।५

MA २।१।५२्‌ | ग्रन्यर्‌ ४ | ५५

MARL ४। १६३ | खवव्योस्‌ ८ । ३।३६
गासन 2121 %S WANA BC | ¥ | ze
ग|सून्‌ 2121 2% WAIT ¥ 1 Se

ग्यज्नर्‌ ४। १९ mag 41 &o

WAST 91 Ro waza ¥ 126

गिन्जान्‌ ८।३। ५७ | म्ष॑य्‌ ८।३।५३

गन्‌ & । २।३६ TATA अन्दर्‌ २।३।२१
गपवतु gig 8 । १। ४१ waa इन्दि पय्‌ २। ३।२१

ग्यदपास्यर्‌ ¥ | ४४
गीद्‌२।१।३३

गौरि सतिन २। १1३३
गीर्‌ २।१।३३

ग्वरन्‌ किच्च 21 2146

ग्वरन्‌ हन्दि THT २।२३।२१

TAA हन्दिय्‌ एय्‌ २।३।२१
ग्र सन्द खत चह गाल २।१।६२्‌

३२४

wal सन्दिय्‌ TT २।३।२९१
FAT सन्दुत्राद्‌ २।१।४१
गरसूय्‌ अन्द्र्‌ RIN FUR
वरस्‌ BL नमस्कार २।१।३८
TATA किच्च AAT TET २।१।५५
वरस्‌ छह नमस्कार्‌ करान्‌ २।१।४१
गरि GAZ ४ | १२१
गुरिजू२।३। द्‌

Tat ४1 १६२

गरि मो २।१।५६

गरि रेम्फ्‌ ४। १६६

गुरि लीयु२।१।४

गरि Ary AT २।१।४६

गुरि सन्दि सतिन्‌ २।१।६१
गुरि dg 21 21 28

a 21 ४-२।१।३०
गरि dea आतर्‌ २। १। ६१
ana किति अनन्‌ रव २।१।५५

[8

a
OA छ. खसान्‌ २।१।२०-२।१।

गुरिस्‌ प्यद्‌ २।१।५२
गुर्‌ २। १। ३०-२॥ VI ३८
gle

कश्मीरशब्दाभ्रतम्‌ |

गरू & | ४--१९।.द
THT 2121 30

aaa करिति 212144
TAL BE खसान २। १। १२
गु्यन्‌ BL WIA २। १।३८
THT प्यव्‌ २।१।५२
wai मोर्‌ 21-2148
गर्यो AAT २।३।२३
wim dy 213123
ग्वहनावान्‌ Bly | १७
Tile

Tia 2121 3%
Tim ४। ५६

MBIA ४। ६१

गररिस्‌ २।१।३४

गर्‌ २।१।३४-९।८
गरू ६।८

ms 2121 3%

mea 21 21 रेट

Ts २।१। ३४६९ ls
WA १।८

MZ ४। 2S

गोख्द्‌ ४।२०

AL ¥ L&E

अकारादिक्रमेणोदाहरणस्‌ची |

waa २।१।३५४
गर्यो dita २।१।३८

गोत्र ख्य॑लु ४। १२८१

गोवन्‌ २। १।७२

WAL प्रकनावान्‌ छर्‌ ८।४।३३
गोव स॑तिन्‌ २।१।७
TNA WT TBR २।१।य४्द्‌

गोबर दनद २। १।४८--२।१।७२ |

गोव इन्दु व॑नरु२।१।५६्‌
~ 2
गाच्‌ १।६--८।>।४८--२८।>।५८्‌
गति स्य २। 212%
HAZ ४।७द्‌
T2121 24
ग्रषनावान्‌ BEC । ४ | १७
WHEL २। ६४
ग्रजनस्‌ fia 81 १। १७
ग्रज्ञान्‌ ८।३।४७
ग्रजि कितु F121 १७
FAITH ४। १७२
HH २।१।१६
HH छव्‌ २। १।२३

।न्ज्‌ः 2 >
Hem छ्‌ WHA 18

३२५

रनजन्‌ छद्‌ SIS । !। १५८

HT २।१।१४-२।१।१६-२।१।२३

gins & | २।८०

गर्पौव्‌ ८। ३ । ४8

WIA ८। २। ७५

mya ८।>३। ५५

may = । ३। ५५

चप्‌ & । २। ५९६

चार्‌ &।२। १७.

च्यथ्‌ क्यथ्‌ &।१।७

च्यथ्‌ क्यथ्‌ असान्‌ Mal छर
SIU WE,

च्यथ्‌ च्यथ्‌ E121 १२

च्यन्‌ &। २। ४१

च्यन-ग्राख्‌ &।१।३०

च्यनवोलु&।१।३०

| च्यनइार्‌ EL २।&२
| tag fer &। १।२५

च्यपहा ८।२।३२

च्यपहाबर्‌ ८।२।३२

च्ययन्‌ ८।३। 4&-c 13219
च्थयिषटीव्‌ ८।२।३२
च्ययिहे।२।३२

TATAH_ EX Rl ८४

३२६

चथववुनु & । १। २७
च्यत्रान्‌ 8।१।३

च्यवान्‌ च्यवान्‌ आव्‌ &। १।४
च्यवान्‌ छ्‌ ८।१।२०
च्यद्‌८।२।११

च्यहाख्‌ ८।>२। ३२

च्यहान्‌ ८।२। ३२

चीनि खाम्‌ ४।११७

चीर्‌ IRL

चीरि VL १।३३
Talay छ्‌ ८।४।७
च्य॑ञ्न्‌२।३। १२
च्याज्ञ२।३।१२

चयानि न्यचिषि २।३। १२
=aifa सन्दि सूंतिन 2131 १४
च्प्रानि सृतिन्‌ २।३। १४
च्पान्यौ तिन्‌ २।३। १४
च्य(वनावान्‌ छर = । ४। ११.
यावान्‌ छद्‌ ८।४।१०-८।४।११

ATS २।३।११-२।३।१२-२।३।१४
satg ty करन्‌ ६ । १। ४५
च्पोनु पजि WTS । १।४५
=H BT A दपुन्‌ € । १।१५

4 6

कश्मीरशृब्दाश्तम्‌ |

च्योब्‌ &।१।३७

त्क १२।१।७४

FEZ २। १।७३-&।८
FELIS

न्नच्यान्‌ ८। ३। ४७

चर॑नू ८। ३।७४-८। F183
चज्प mo | Fl ७४-८।२। &F
च्रज्याव्‌ ८।३।४६-८ | 31 8३
चरज्योब्‌ ८। ३।४३--८।३।६२
च्रटृलु ४।८३

चतर ख्यवान्‌ छ्‌ ९। ५

चतुर Haq ९।५

चतूर्घर्‌ ४। ४४

AT ae ३। १९

AI ४। १५

त्रमूर्‌ ¥ 1 &&

aig &।२।३

Aa FITS 1 १।४९
ANA &।२।२४

न्रीग्निख्‌ ८।२।&

च्ररिनय्‌ 2 ।२। €
च्ीरिनवय८।२।६
न्नरिनिस्‌ cl २।&

FAT ४ | ५२

अकारादिक्रमेणो

चरन्‌ &।२।३
चलनावान्‌ छ्‌ ८।४।२१
ALS ८।३।४६-८।३।६ ३-६।१।३६ |
AS ८।३।४६-८।३।६२-६।१।३६
च॑लूरावान्‌ scl ४। २१
च्॑सन्‌ ८।३।३

Ala ४।१६२

SAE खण्डा २।३।४५
waz ६।१३

चगि ४। १६३

ग्यक तील्‌ २।१।४्द्‌
च।रहारस्‌ अंदर 212) २८
aa ति ala न्यचिवुब्‌ २।३।२१
चाप 2121 RS

ATE २।१।६७-&।२।१५-& ३।७३
च्राभ॑न्रु२।१।२३

BIAS Fas 3 | 22

SNH Afar 2121-23
Alfa &। १।४०

AMA ६।१।४०

च्रामन्‌ २।१।२३

AIRE २।१।६८

च्राय्‌ ८।३।५२

त्राय । ३। ^७

|

दाहरणसूची | ३२७

aaa ८। ३। ५२-८।३।५७
च्रायेय ८।३। ५७
च्रायोब्‌ ८ | ५७
च्र।व्‌ ८।>३। ५७
चाडइयर्‌ ४। ५४
च्राष्यर्‌ ४।१५
च्रास्ि्द्‌ ४।२०
34 भु करुन्‌ & । १। ५५
च्य AR NTT &। १।४२
=
य छ्‌ वनान्‌ २।३।८-२।३। 8
त्रित २।१।२९

| चित्य्‌ २।१।२९

च्य UH रनुन्‌ &। १। ४९
स्यल्‌ 8 । RAI १८

च्य रणि दपन्‌ & | १। ४९६
ख्य व॑नुध्‌ २।३।&

च्य सूतिन्‌ २।३। १०
SAU छ्‌ =| ४।२२

| atte Hi &। १। १४

च्रौटिन्‌ ८।३।२१

चरीदून्‌ ८। ३।२३-८। ३।७०
त्रीनि २।१।७७

च्रीनिस्‌ २। ६। ७७

` त्रीरि पदान्‌ ४। १६३

३२८

TAT ४।४८
gina & 121 33

as ४।४८-६।१०
FEA! १०
चक्रान्‌ दृ ८ । ४। २४

चक्‌ रावान्‌ छ्‌ ८।४२२-८।४।२४ |
॥ {८ ~
AAA &।२।२४

चङ्रावान Tc |e} Re

चच्यछठल्‌ ४ । १३५

च्च्य ष्र्‌ ख्यवान्‌ २।१।२६-२।
१।३६

चच्याता्म्‌ ४। १६३५

त

च्रच्यन्‌ छ्‌ ख्यवान्‌ २,१।३६
zy न्दे

~ 121 ve
gait diay २।१।२६
dz, 12 124-3 1 १२
चरत्‌ ४।८५९

a

|
चन्‌ प्यद्‌ २।१।२९५
चरतल्‌ २। १।७८
FIZ २। १।५.४-४ | ८^-६।य८
a3
Foe lic
चत्र।क्य॒न॒ ४।१०६

a >^ ¬

बर 5 9६
चना 21 १८६ (~

थ्‌ 212 | 2%
ose

कश्मीरशृब्दाश्टतम्‌ |

| HUY 1 १६०

P7212) 3s
चनवय्‌ ४। १८७
1 ~
Fue ४। १५७
चभर्‌ VR F 1 ४०-२।३। ४९
चरव१।र ४। १५७

qaqa ८।३।&

Wiz ४। १६०

Fol Fs

uaz ४।१८३-४। १६०

| ज्रि qaqa ४। १८६
a a >

टल्‌ ४1१५

चर्‌ EL RIAS

Spates ४। १९६

aq २।१।२९

च्र-कय्‌ ४।५

acga ४।३

च्रेच्यन्‌ ८ | ३। २३-८। ३।७०
च्रेच्यान्‌ ८।३।६६

च्रच्येयन्‌ ८ | ३।७०

| चरट्‌ क्तु &। १

च्रेच्यान्‌ ८।३।६६

(र 9 >
Ream fea e121 %9
129

©

अकारादिक्रमेणोदाहरणस्‌ची |

चरे &।२।१२
चरेननावान्‌ छद्‌ ८।४। २२
च्रेनवक्न्‌ ६।२। ४३
चरन्न्‌ २।१।७८

Waa प्यद्‌ २।१।७८
चरेति सुतिन्‌ २1 १।२५
WAZA

चन्युकु २। 2 1 oc

Bat Aaa V1 2 1 ec

च्रोय्‌ ८।३।४२
AT VF 1 ३५-२।३।४०
Wt २।३। ३५

च्रोरय्‌ २।३।४०
FUE खण्डा २।३। ४९५
चोरिपा(र ४। १५७
AED ५। १७५
Fim ४। ५४
WARY ४। १६६
AAPA ४॥। १७०
AAAI ४।१७०
TWA ८।३।२१
ala Qc
WZRI

AAT ८। ३। ७५

®

३२६.

qaqa ८ । > । ७५

| च्रहयेयन्‌ ८ । ३ । ७५९

AREL AIR

az atiat 1) 21 3%
चह nay ngs & । १। ४&
चह ॑ल्‌ nga 8 । १।४६
चह त बृह्‌ पव्‌ = 131%
WIS 21%
छकनावान्‌ छ्‌ ८ | ४।३२
छकान्‌ च्छ्‌ ८।४। RF
BRA छ्‌ ८।४।२३
BRUA छ्‌ ८।४।२३
BRUNA छह ८। ४।२३
छख &। २।५६

छच्यन्‌ ८ । २। ७१
छचून्‌ ८।३।७१

छच्यान्‌ ८। 3 1 ७१
छच्योन्‌ ८। ३। ७१
BANANA छह ८। ४।२५
Bal Tat Paz आव्‌ ३।२
छपनावान छष््‌ ८।४।२२
BUNA BE ८। ४।२२
छाज ६।११

BITE PRI ER

३३० कश्मीरशुञ्दामृतम्‌ |

छान्‌ ६। ११
BIA AZ ४।६
छान BATE | 3
BATT EL २।८९५
छानाज्‌ ¥ 1 48
छानिल्‌ ४ 1 ५8
छनि sis 1 82
छाय्यख्‌ ८ । २॥। २७
छाव्यख्‌ ८ । २। २७
fea &।.२। ५६
way ८।३। ७३
suv cl Fl ५३
चिद्‌ ८।१।२१
कुक्‌ | oR

BRST ४।२०

Bag Yi sk

ख्‌ & । २।&

चरुप्रावान्‌ छ्‌ ८।४।२२
कुम्ब &।२३।७
ara &।२।७
र्‌ ८।१। २१
BARI V1 34
BL 8।२। ६९
छक &।>२। १८

हनाबान्‌ Bol ४। ७
दाद्‌ &।२।६९८
RPL Rika
HEIL a

FIAT ४। 49

FIAT 131 v0

FIA o1 31 ७०
छ्यज्ञाव्‌ 1 31 ६६
FUAUAA छह ८। ४।२१
छ्य॑टियारज्‌ ¥ | ५८
छ्टिय।रू ४। ५७

wag 2149

wuz छ्‌ ८ | ४। २४
FARA छ्‌ ८ | ४। २४

HAIL & । २। १४
HAMA छ्‌ ८ । ४। २१

FAAUA छ्‌ ८! ४। २४
छु्॑व्‌रावान्‌ BET । ४। २४
HRVT ४ । २०
छख & । २।&

Sy

छुच्य।ब्‌ ८।२। Ve

ins NEN x
ARUTRAUTEITAal |

Betis

B18

SAE IRI 39
रदन्‌ छह ८॥४॥।२४
TAA BC । ४ । २४
Ga ५ 133

Gz ४।८६

Wag ४।८६

जथ्‌ ४। 33

जोराद्‌ २।३। 3a
SUE सूतिन्‌ २।३। ३८
HM BZ V1 Se
जनानख्य॑लु ४।१२१
जंनिपरत्रादमर ४। १७६
जनिपथज्नि ४। १४६
WA ६।२९

ज्।ग्‌ & ।२। ५७

FMT &।२। ४६

जानू २।१।२७ र
wiga सुंतिन्‌ २। १। २७
HAAS &।१। २६
जान्‌ §।२।७१ «~+
WALT € । १ ae
जाम्‌ २। १ 8१

FHA &1 १।४०
जाम॑तु &1 21 4e
WaT ८।३। ५४
ज्ञायोव्‌ ८।३। ५४
HAST ४। ९२
जाल २।१।२७
जाखान्‌ छ्‌ ८ । ४ 1 ३१
Wits सत्य्‌ २।१।२७
HW ८।३।५४
fr 2121 98
TAA 21 21 0%
iI ४। १६८
ज्ञिय्‌ &।२।४६

FAT ४। १७--४।| रेट

FIM ४। १७
ज्यविद्‌ ४।३८

ज्यवि वोल्‌ ४। १७
FAHEY | १७

| जीद्रन्‌ & । २।३७

FARE &।२।६
ज्वजसन्‌ & । २। €
जब & ।२। १६
Wg &।२।३
SNS

ङ्प € | >| ७

३३१

३३२ कश्मीरशब्दाभ्रतम्‌ |

जेङ्यन्‌ ८।२।२६९

ज्ञेठियाच्‌ ८1 ३ | 4°०-८२।९८

Hamat ३। ६८
जेव्योव्‌ ८।३।६९८
जेव्यौव्‌ ८। ३। ९०

ज्ञननस्‌ Pag दवान्‌ गदि &।१।१ |
| ट्यजु९।८

जेन॒न्‌ जानि ८। १।१८
जोतन यिवान्‌ छह ८। १।५१
जतनावान्‌ छ्‌ ८। ४। १७
जोतान्‌ इह ८। १।५१
HARI 1 82

WY NMEA ३।२३
HST २।१।७।
जोमून्‌ २।१।७)
WAT CL?

WH बन्‌ २।१।७१
जम्‌ इन्दु VIAL?
जोव्‌रान्‌ छ्‌ ८।४।२६
Haar छद्‌ ८। ४। २९
जल्‌ 8 ।२। १८

az 2 131 3%

Hz जोर ४। १६२

He हय्‌ ४।११९

जह्य्‌ BH ८। १७७.

ॐ

FE हरि ४। १६२
ठक्‌ ४।४७

ट्‌ &।२।8&
टच्यर्‌ ४। ४७
टबु ४।७८

aS टं | ७८-९। ८

272m ३।१४
aq ४।८६
zag ४ । ८&
टफ्‌ & ।२। १५
aim &।२। SY

| zeae ४। ४३
| टाठज्ञार्‌ ४। ४३

टाक &।२।८०
व्यद्‌ &।२। ६६९
dig २।१॥। RR
Zim 210133
Zales
टरुख | aire

EA न्‌ &।२।३७
ट्विज्ञ्‌ &।२।२७

me २।१।३५

os

?

€ | 29%

”

अकारादि क्रमेणो दाहरणसूची | ३३३

रोषि फलु ३।५
टकनावान्‌ छ्‌ ८। ४। १७
BEL २। ५६
aia ८।३।६८
ठीक्याब्‌ ८।३। ke
Hagia ८। ३।६८
टीक्‌तवान्‌ छ्‌ ८। ४।२०

ट्ख्‌ ६।२। €
दर यूल३। १४
दुक्‌ ४। १५
3h ख्‌ 31 १४
दल्‌ ४। १५
aH Hz 3 1 १२
दख॑र्‌ &।२
खल्‌ ४। 2%
डज्य८।३। 8३
खज्‌ ८।३।६३

कि 13182
STA । २। २७.
खंलु८।३।६३

side & । २।८६
SISIZ छर्‌ ८।४।२८
डास्‌ | १००

STAT ४।१००

SR २।१।१

ङ्यकन्‌ कर्‌ २। १।५८
ङ्यकुङू १। ४--२। १। ४१
SRF बत 21% 1 Ko
SSE रथ्‌ २।१।५०
ख्यञ्यहर्‌ ४ ॥ १६२

Ss कन MAC 1 १।२७
waz aft ८ । 21 २७

Ss कर्‌ आव्‌ ८ । १। २७.
Sy कति ८।१।२७

Ss क्याद्‌ ८। १। २७.
HARI

डीदिन्‌ = 1 31 RR

दीबून ८।३।६२-८।॥ ३। ७०
इनि ६ । ७

लु ६।७

ब्‌ &।२। १६

SAA & । २।२७

ड्न्न ८।३। 8३

द्र २।१।३५
ef ८ । ३। &३
दल ८। ३। az

दस्‌ २।१।३९

BITS । ३।६२-८।३।७०
॥ 1

३३४

उछ्यान्‌ | ३ ।६२-८। ३।६६
उञ्येयन्‌ ८ । ३ । १२-८।३।७०
देछ्योन्‌ ८ । ३ । ६२-८।२।६६
Sq यिवान्‌ छ. ८। १। ५४

डेषनावान्‌ छृष्‌ ८। ४।३२
डोल्य ८।२। 82

a are

व्यूठुन्‌ =) F1 ६२

त॑गि द| २ ८9

तगु ८।२।८०

तन्नर्‌ ¥ 1 Go

data & 121 38
AANA छह ८।४।२५
AR 8 ।२।६१

a &।२।६२
तञ्य८।३।८०

त॑ जू ८॥ 3 ८०

तञ्याब्‌ <1 31 ce
तज्योब्‌ ८।२े। ८9

ant ४।५०

APT २।१।२१

मू २।१।२१

AAT S121 88
Amal छ्‌ ८। ४।२९

कश्मीरशब्दाश्तम्‌ |

तति ४। १३१
तति ४।१३१

तत्तिकांलिक्यथ्‌ ४। १४३
ततिकिनि ४। १९३

TAL । १२३

तलयनस्‌ ४। १३३

तलयनी ४। १३५

ततिप्यठ ४॥। Re

ततियाब्‌ = | ३। ४९-८।३।९८
ag ४।५०-४। १३द्‌
ager ४। १५८

ag गच्छि MAT &। १।४२
ततुत्‌ ४ । १३६

dg पञ्जि गन्‌ & । १। ४४
dg पजिहे THA & । १। ४४
ततुय्‌ ५ 1 १३६

ततुङ्‌ ६।१८

ag win गचत 8।१।४२
ag गि न mag &। १।४३
ag sin & ग्य &।१।४६
तल्याब्‌ = 1 3 1 eR ८।३।६य८
तत्युकक ४} ११९

तयोब्‌ ८। ३ । ४३--८।२।६८
ततर्‌ ६।१८

अकारादिक्रमेणोदाहरणसूची |

नूत्तथकु ४ | 24a

तथ्‌ छद्‌ TIT २। ३। ७
aaa ४ | १५८

तन्‌ २।१।२४

तन २।१।२४
तनिं२।१।७०
तनियाव्‌ ८।३।६८
ag 2121 ७०-४। ९५०
तनौ सत्य्‌ २।१।२४
तन्याब्‌ ८॥३।६८
तन्योब्‌ ८।२३।६८
तप्र॑रि ४। १९६

तपायेषु ४। १२०

तपिकश्‌ &।२।३३
तपरज्ञार्‌ ४। ५०

aug ४।९०

तमिक्रनि ४। १९३
तमिपतत 2 1 १५३
तमिपांरि ४। १५६
तमिरग ४। १३०

त॑मिषनु २।१।९६
तमिविजि 2 | १४३
aA २।३।१-२।३। १७-

RUF Re

३३५

aides २।३।२०.

att सन्दय्‌ २।३।२१

तमिस॒कुन्‌ 9। १५८

ata aaa इनि परश
८।१॥। ४७

aaa न्नरान्‌ छ्यद्‌ ८ । १ । ४३

तमिस द॑षिजि २। 24 28

तमपिस्‌ स्यृखथ्‌ Ale ANEAIT
८॥ १। ५८

तम्बल्‌ & ।२।८०

तम्बङियाव्‌ ८ । ३ । ५०

तम्य २।३।२०

at ८।३।६१

तर्‌ ८।३।६१

तर्याब्‌ ८।३।9द

तर्योब्‌ ८ । ३।४६

aps ४। १५९

त॑छिक्किनि ४। १५३

तख्न्‌ 8 ।२।४

तल्य॒न्‌ & । RLY

FIT ४। १२०

तवक्घनि ४ | १५३

तव पत Yt १५२

तत्र पत आसनम्‌ प्यव्‌ विष्टि

3

३३६

पजा करान्‌ च्छ्‌ ८।१।२४
तव परत छर्‌ आसनस्‌ Aa fates
TST करान्‌ ८। १।२३

तस्‌ २।३।२०

त॑नु २।३।२०

तसन्दुय्‌ २।३।२१

तापस्‌ प्यव्‌ २।१।६६
ताष दतु ४।२९.

ws 21%

TE 2121 8R

ae ig, BEL & । १।४६
WA गट 31 2

तार्‌ &।२। १७

तार २।३। २३६-२।२। ४५
तारान्‌ छ्‌ ८।४। Rc
तारि तरि &। १। १३

त।रिथ्‌ 8।१। १३
त।रिन्‌ ८। १। १8--८)३।२०
ताव्‌ &।२। १६

तावत्र FAUT ४।२९
aaa ४।२९
तिञ्गि-प्रतु ४। 2

तिथ ४।१२५

तिथ af ५। १२७

कश्मीरशब्दाम्रतम्‌ |

+~ ॥

तिथ पाठिन्‌ ४। १२७
तिथय्‌ ४। १२६
fe

तेथु ४। १२६

fanz २।२। १६
तिमन्‌ प्यव्‌ २।३। १६
तिमन्‌ इन्दु २।३।२०.
तिमर आय्‌ १।३
तिमौं प्यक २।३।१६
fant aq २।१।५६
fant Haz २।३। १६

faq करि ८।२।२४

fay गचन matt € । १।४६
पिम्‌ छि परान्‌ ८। १।४
तिम्‌ नय्‌ करहान्‌ ८ । २। ३९
दयंबियेयस्‌ ८ । ३। ४९
लयन्येयस्‌ ८ । ३। ४५

तिम्‌ हय्‌ करदान्‌ ८।२। २३९
dfs ४। १३८

wie ४। शरद
तिह्‌२।३।१

तिहन्दि wo २। > । १६
fadeg २।२३। १६-२।३।२१
तीज॒रावाच्‌ छ्‌ ८ 1 ४।२०

ns

| तीति २।३॥। २७

अकारादिक्रमेणोदाहरणसुची |

तीर्न ४1 ११२ |
तीत्यषु ४। ११४
तीरि TIS ४।१२१
त्थमूल-्टर ३। १२
ways फलि ४। १६६
स्वमूलफलु ४। १६६
PASAT ३। १२
त॒रान्‌ छ्‌ ८। ४।३४
GRIF 1 2x
तुहन्दि सूंतिन्‌ २।३। १४
dE २।३। १८
तदन्यौ Afi २।३। १४
स्व॑हि २।२। १९५
FT २।२। १९
त्व॑हि wt <1 2124
Ue गिति गचूनि &। १।४६
त्वैहि nA aA &। १। ४६
AM ग॑छ MT 1 १।४२

= 2
TAU छद्‌ वनान्‌ R131 &
तवश वैच २।३। &
AIT ४।५०
Uta ४।५०
तुरिदतु ५।२५
वृर्‌ २। १। ३५-§ | २। ७८ |

३३७

sa
^>

ou +>
=) ^ „52

pa.
ai
AS

3

तेज्ञेय = 131 १७

ayata = 131 ४६

तोत जन्‌ छह परान्‌ ४ । १८१
तेति सुतिन्‌ २।१।२५

WA ८।२।८-&। Al १८
wR ४।१

MI २।३।२७

ARSAIT ४।५३

ARAT ४1 ५३

जक UML २।१।६९६

कुर्‌ ४ । ५३

WRT GI १

जख 2121 ६६-8।

४

ae

२३८

तरद्यौव्‌ ८ 1 ३। ४६

न्रकयुनर॒ कव्‌ ४ 1 १०६
alzag न॑दु ४। १०६

त्रिच ४। १६२

fais कोरि goa ३२।४
feat ४। ४७

यनवय्‌ ¥ | १८७

faa 213128

ज्ययरेग ४। १३०

saat dia २।२३॥ ३४
sqqqa ४ 1 १८६

उ्य॑श्षि उयश्चवय्‌ ४ | १८६
faz २।३। ३५-२। २।२६
अयदूजोर ४ | १६२

Prea, ४। ११५--४। १७५
तिहयलूर ४॥ १७७

उयहह॑रि ४। १६२

aaa &। २। २७
TIRE

तेष eg ४।१५

sag ४ | 4७

यकनावान छद्‌ ८।४।७-८)५।२१
dfs ८ ।३। ११--८। २।७७

qu | ३। ७७
भ +
€

कश्मीरशब्दाश्रतम्‌ ।

य॑क्रावान्‌ BS । ४। २१
थख्‌ & । २। &

थच्य ८ । २। ११-८।३।७१
dsc 1 31 02
यच्याव्‌ ८।३।७१
थच्योव्‌ ८।३।७१
यज्ञर्‌ 9 । ९०

थ॑ज्ञ्‌रावान्‌ HAS । ४।२५
ug ४।९०

YH २ १। १७

थर्‌ सूतिन्‌ २। १।७
yids & । RI ७८

we & । RIVE

थालन्‌ क्यथ्‌ V1 १।५३
थाङस्‌ क्यथ्‌ २।१।५२
ध्यकिल्न्‌ GARI
ध्याङ्गेजट्‌ & । २1 २७
“ATRL VL As

थ्वति सूतिन्‌ 21 १।२५
ध्वथ्‌ २।१।२५

दग्‌ ४।&८-&।>२ | ५७
aig ¥1&=

अकारादि क्रमेणोदाहरणसृची |

दाणिनि पारं ¥ 1 १५६

[sas ४। १२०

दज्यन्‌ ८।३।७१

ST ८।३।७१

दञ्योन्‌ ८। २ । ७१

द्ञ्यान्‌ ८।३। ७१

दज्ञ ८।३। १२-८।३।७२
८।। ८३

ama पिवान्‌ छह ८ । १1 ५१

दजान्‌ छद्‌ ८ । १।५१

दज्ञाय ८।३। १७

awa ८।३।य८३

ay ८ | ३।७२-८।३।८३

दजोब्‌ ८। ३। ८३

दत २। १1२५

ait aT २। १।२९

दथ २।१।२५

द॑दि८।३।६४-८।३। ८३

द॑हुः८।३1६४-८।३। cd

दृदान्‌ ४।२८

देहु ४।२६

aE ४। २६

दय्‌ २।१।३

दूषि द॑षु२।१।५८

३३६
दर्‌ ४।१
दरकटु४।६

दरप्रतु ४।१

aaa ९।२
द्रियाव्‌ ८।३।४द्‌
दर्याब्‌ ८।३।४६
दुर्योच्‌ ८। ३। ४६
दल्‌ &।२। १८

द्व्‌ &।२।८१

दहन्‌ इन्दु TIT ४।१११
दहमर २।३।४४

दहु ४।१६२

दहुम्‌रुनि ४ । १५४

TIT ४। ११४

20% चद्‌ वदान्‌ ४। &°
दहा खण्डा २।३।४९५
a alt ३।८

TAZ खार्‌ ३।८
SIH AVA २। १। ४८
दोदज्ञरि ४। १६२

aig We ATVI V1 यद्‌

३४०

दानू२। १।२-२। १।३१

दानून छद्‌ ख्यवान्‌ २। १। १३

alqa, a २। १।२०-
> १।२१

at Bis ¥ 1 १६६

दो फुतु३।य

दाम्बय। ४। १७०

दायपोन्नु ४। ६३

qift-ag २। १२

द।रिथ्‌ & । १। ५-& । १।६

[3

ay क्वथ्‌ &। १।६
1

x

द्‌।रियाङ्‌ % 1 28

दार्येल्‌ ४।१५

ale ४। १६

दावल्‌ &। १। FR
alata, Be ८। ४। &-८।४ | १२
दाह ४।&०

दिख्‌ ८।२।२६
दिन्नन ८।>े। ७
frat ८।२।३२-८।३।४७
दिनच्र॑यन्‌ ८।२। १७
दिन्नोन्‌ ८।३।२३२
दिजि८।२।२४

दित ८।२। १५

८

कश्मीरशब्दाश्तम्‌ |

a4

यथ्‌ ख्यनम्‌ कितु गच्छि €।१।१
थ्‌ क्यश्‌ ZH गौव्‌ &।१। १
थ्‌ दिथ्‌ &।१।१२
दिदि &।१।१२

i ec a
दिन-ग्राख्‌ & । १। ३१
दिनय्‌ & । १।५१
दिनल्‌ €
दिनःवोलु &। १।३१
a कि

८२
॥..
~
a

9

दियि८।२।२६

देयिव्‌ ८।२। १०-८।२। {१७
८।२।२६

दिय्युस्‌ ८। ९ । १७

x

दिवनावान्‌ छद्‌ ८ ।४।१९

~

| दिववज्ञ्‌ & । २।८४

4

दिवव & । १।.२७

अकारादिक्रमेणोदाहरणसृची |

दिवान्‌ -& । १।३
दिवान्‌ छर्‌ ८। १।२०

~

दिवान्‌ दिवान्‌ गौव्‌ &। १।४

दिस्‌ ८।२।१६
दिद्‌ ८।२.। १-८।२।११
ZABT ४।२०
द्रग्‌ ६।२।१०
a] ४।५६

दरगु ४।७६
BERRI ६
ददरन्‌ &।२।१
वन्‌ २।३।३२
FATT ¥ | १८७
SINT Y | १४५
aA ६।२७

werd fait wat २।१। ३८
वैमिवाय्‌ ¢ | ¥—2 | 29
FAR ४।९७

ate. दिजि WT २।१।३६
दु ६।४

द्वम्‌ ४। ६७

82.41 ४-६।२७

afin ४। १३०

a4 तिन्‌ २।३। ३३

३०५९१

दयौ सूतिन्‌ २।३।३२-२।३।३२

ZAHIR ३। १०
दु वरिश्‌ ३। १३
टु-वईर्‌ ३। १३
दरशवय्‌ ४। १य्द्‌
ata दरशवय्‌ ४। १८६
रषि ८।३। &५
द्रष्य ८। ३।-६५
दरूषु ८।३।६५
acl diay

दष्याब्‌ = | र । ६५
दष्योब्‌ ८ । ३। 6५
HABIT ५।६०
दरमििल्‌ ४।६०
दिल्‌ बय्‌ ६ ।२।८५
दह्‌ ४।८१

दद पथ्‌ द्वह ४। १४६
ददय्‌ ४। Wee

BZ खण्डा २।३।४९
दल्‌ ४। xe

aes) ११

RS ४। १४१

दन्न्‌ &।२।७२

ब ६।२।६१

३४२ कश्मीर शब्दासतम्‌ |

Hie ४॥। १६२ दनम्‌ ६।२।३५
दूर्‌ २।१। २९ हस्या ¥ 1 १७०

दूर्‌ Tela ४। १६२ द्‌हरिग्‌ ४। १६२

दोर्‌ & । Alec | agar ४ 1 १७०

द्यारज ४।१३ | aq 8 । २।४्दे.

STAT ४। १२ | नच्नान्‌ बस्नस्‌ कितु Wa ङ्‌
AAG ४।२४ i arate

arc व्यार्‌ अनिन्‌ ८ । १।३० | AAR ६।२। २७

दन्‌ &।२।२ | न॑चुन्‌ ८।२।३

द्राग खद्‌ | Xe | नट २।१।६७

द्राख्यर्‌ ४। ५६ | नटिज्ञ्‌ &।२।२७

द्राति &। १।५० | नटिलल्‌ & । २। २७
द्राष॑तु &। २। ४० | नटि मूतिन २।१।य२द्‌
द्राय्‌ ८।३।५२ | नद्‌ २।१।२६-२। १।६७
दाय ८।३।५९ agit Fay, ३। १२

gata ८। रै न्‌ नमर्‌ फल्‌ रे । रै

्रायेय्‌ 1 ३1५९ नमवृय्‌ स्तिन्‌ २।३।२३
द्रायोब्‌ ८। 2158 ama & 121 २७

द्राव्‌ ८।३।५६ नमियाब्‌ ८। > । ४१

गु ४।५७ | ag ४।१६२

ame ४। ५७ नमौ सतिन २।२। ररे |
Ba यिवान्‌ Bac 1 १।५४ नम्याव्‌ ८। रे। ४६

Zig ४।५६ नम्यौव्‌ ८।३। ४३

4

~
य्‌ ८।३। ५ az Rl १८

अकारादिकमेणोदाहरणसूची |

ae ६।१८
AIT ZL Fl ४५ |
नवय्‌ 2121 ४४

नववय्‌ ४॥ शद

नवियेव ८ | ३। ४४

नम्यर्‌. ४। ५२

नव्येव 13 | ४१

AAMT ४। ९११६-५ | १७५

नस्त्‌२।१।द६८

नस्तान्‌ ४।२८

नस्तु ४।२६

AME २। १। ३५-४।२६
हवन्‌ RL RL ३५

AMA ATT २। १।४६

नाभ॑च्‌ ATA, २।१।५६

नागन्‌ हन्ज न।रिनि २। १। ४६

aT WA ३।६

न।गिन्ञ्‌ & { Ro

नान्‌ २।१।२४

नान २।१।२४

नानौ सूतिन्‌ २।१।२४

नायन्‌ FAT २।१।५३

नावन्‌ AFA २।१।५२
नावय्‌ AI RL यद्‌

३७३

नावि अन्दरद्राब्‌ २।१।६५
नावि क्यध्‌ २।१।५३

| नापे WF २।१।५२ -

नावि Hew बोतु २।१।६१

| नावि इन्दि Aer ata २।१।६१

~

qe sie

निकु aH 1 21 FR
नेच्यर्‌ 4 | ४७
न्यचिडि वोल्‌ ¥ | RY
निथ्‌ &।१।य८

न्यथ्‌ 8 ।२।६६
निन-ग्रासर्‌ 8 1% 1 32

| निन faa छ्‌ ८ । १। ५५
| निन-बौल्‌ 8 । १।३१
| निनस्‌ fa 8 ।१।२१

निन FT AI RL ६२
fag fad &। 2 1 Re

| न्य॑द्रि हतु ५।२५
| yaaa ४। ११२०

aay
नेयन्‌ ८।३। ६-८।३।७

नियिव्‌ ८।२॥। १०
निवनावान्‌ छ्‌ ८।४।१२

| श

निवरवज्न्‌ &।२। ८४

fad & । १।२७

»

३९४
निवान्‌ छ्‌ ८। १।२०
नस्‌ ८।२।१द्‌

N
3

निह्‌ ८।२।६-८।२।११
न्यहफुकति % | १४३

नीन्‌ ८।३।३४

नीरिन्‌ ८।२।७

नील्यन्‌ 21 १। ७७
नीलिस्‌ गुरिस्‌ ३।२

रयौ सृतिन्‌ २। १।७७
न्वपिस्‌ २।३।९

न्वैव्‌रन्‌ &।२। ३८

नेर ८।२। ८

न्यावान्‌ छ्‌ ८।४। १०-८।४।१द
न्य॒नु ८) रे। रेष

न्युर्‌ पष्टान्‌ ४। १६२

न्यलु २। १ | ७७

न्य॒ब्‌ & । १। 2a

पकनावान्‌ छ्‌ ८ । च | 33
पकनी & । १।५०

dfm ८।३। ७७

afar = 1 ३। ७७

4g cl ३। १६-८। F199
प॑कुख्‌ = । ३ । ७७

qa | ३ । ७७
[>

कश्मीरशब्दास्रतम्‌ |

We कनि ४। १९४

पच्य २।१।&-२।१।११-
>२। १।२१-२।१। ३०-
ख| ₹े। ७७

पच्य कूच्य ३। ३

पच्य छल्‌ ४। १९५

पच्य छ्यह्‌ २। १।२२९

पच्यन्‌ Rl Vl Fo

पच्यन्‌ BE गरान्‌ २।१।१४-
२।१।२२

पच्यव्‌ ८ 1 ३। ७७

पचि dita २।१।३०

पच्य स्र॑तिन्‌ २।१।२२्‌

पच्य HE २।१।३७

धचू ८।३। ७७

q चूख्‌ ८ । ३ । ७७

aaa = । ३। ७७

पच्याब्‌ ८।३।७८

पच्योब्‌ ८।३।७८

पच्चांय al ३। १७-८ 214%?

qa ८।३।८१

प॑ ८।३। <१

पछ्िन्‌-पतु ४। १

। प & 1 २॥ ५८

अकारादिक्रमेणोदाहरणसृची |

Wh ALS

पजर्‌ ४।५१

UH Tg &। १।४७

पञ्यम्‌ परन्‌ &। १।४६

प॑जियार्ज््‌ ४। ५६

पजियोद्‌ ४।२२

प्य्‌ परन्‌ & । !। ४६

ay ४।२२--४।५१

aq | १६२

qyata ८। ३। ४६

up २॥१।७०

पव्यक्रि पृच्‌ २। १।६४

पौत्र ४। १६४

पटु २1 १।७०--६९।४

पटु अन्‌ १।११

पट्‌ २। १।९--२। १।२१-
२। १।३०-९।४

पटिताज््‌ ४। ५६

पडितान््‌ ६।३१

पष्डितिल्‌. ४। ५६

पति ४। १५५

पौतिकरिनि ४। १५३

पतिम्‌ परन्‌ ४। १४५

प्रतिमिषारि ५। १५१६

३९४१५

Ws ४। ८४-६।य८

पतूनरू६। ८

प्य ४ | १२०

पथ्‌ पान्‌ ४। १६३

पद्‌ &।>२। ७०

पन्‌ २।३।३७

पनुनु २। ३।२३७-४। १२२
पप्यर्‌ ४। ५६५

पपु 214%

परनय्‌ & । १।५१
WATE) 21 29
परनस्‌ किति § । १।१७
परनम्‌ कितु & । १।१७
प्रनस्‌ क्रित गच्चि&।१।'!
परनावान्‌ GA ८।४।२-८।४।३
परनि ABTA BERL १। १८
TAMA &। १।२६
पएन्‌-बोलु & । 21 RS
WAT IR cr

WT & । १।२५९

परान्‌ &।१।२

परान्‌ छ्‌ ८ । १।६-८। ei
परान्‌ पराच्‌ ABLE) १। ५
aft = | १।९

३४६

परिथ्‌ & । १। १-&। १।&

परिथ्‌ क्यध्‌ &।१।६

परिथ्‌
&। १। १

de 8।१।३०

Ghz ४। १२४

dea ८।१।६

परन्‌ &।२।२

परन्‌ जानि ८। १।५

परुन्‌ ठनि & 1 21 ve

qua ४। १९१

परतस्‌ ८।२।१द्‌

पर्‌ वर्‌ ८।१।३१

GTS ४। ११६

Weer zig

Was aa ३। ७

पान्त्र्‌२।३।५१

aia caze ३। १३

पान्च्रय्‌ २।२। ४१

पौच्नवयु ४। १८द-४। १८७

्त†चरहथ्‌ ४। १७९

qifa qa ¥ 1 8?

पाञ्यन्‌ ८ ।३। ७४

पजन ८।३।८४ «

Haat क्तु गछन्‌ छद्‌ |

कश्मीरशब्दाप्रतम्‌ |

पाञ्येयन्‌ c | ३।७४
qista ¥ 1 ११०
qa ४।११०

पाथ cl १।५६
पाथस्‌ ८ । १। ५६

| पाथन्‌ ८ । १। ५६

पाथवर्‌ ८ 2148
पाथदाख्‌ =12 148
पाथदहान्‌ ८। 2 1&8

पान २।३।३६
॥ =
पानचू २।२। २७
पानज्ञार्‌ ४।५०
पान पानस्‌ tla छृद्‌ ८।१।८
पानय्‌ छ्‌ यिवान्‌ करन ८।१।९०
पानस्‌ २।२।२६
पाचक २।२। F9
पोत्रख्‌ २। ७
1
पानटु > | ७

अकारादिक्रमेणो दाहरणसृची | ३४७

पारिपरू ४। १२० | पिशज्यार्‌ ४।५२
qiag ४।१२० | पिङयन्‌ ८ | ३। ७५
qa छर्‌ ८।४।& | faga < । ३। ७५
पाजू२।१।१६ | विञ्येयन्‌ = । ३ । ५५
पौसृरन्न & ।२।४२ | पीदरन्‌ & । २।३७
पाद्‌२।१।१६ | पीडिन्‌ ।२।७
caf ४ । १५५ | पीति dea २।१।२५
cfs fafa ४।१५३ | fig 2121 2%
Ag ४। १२० | पानव्रान्‌ च्‌ ८।४।१५
पितुर्‌ ४ । ९४ | fig २। १। ३३
पितुर्‌ ala ५। १० पखरिविल्‌ ४ | ४७१
पित्र्‌ aif HIRT ¥ | Xo daz 1 ७६

पित्र्‌ व्यञ्ञ ४। १२ | पत ४।७६

प्यदू्‌ ६ ।२।७० | TATA ४। ६३
प्य fae । १।२४ | gaa इन्दि पय्‌ २। १।६२
प्थुय्‌ ८।३। ४३ Ga Ga आव्‌ २। १।६३

ष्यय ८।३।४८-८।३।६०
प्ययख्‌ ८। २।६०

पुत्र सन्दि Tae 1 १।६२
प्रौ Ga २। 2183
प्ययब ८।३। ६०-८। ३। ६१ | cae & 1२1७०
प्ययस्‌ ८।३। ६० || क
प्ययाच्‌ ८1 ३।५०

पृदल्‌ | 8S
प्रफतर्‌-बोयु ४ | ८
पिन्‌ 8121 36
पिछनावान्‌ छ्‌ ८ । ४। १४

gmat allt काक्ञ्‌ | ५०
THAT SAA ४। &
पिद्वान्‌ ह ८।४५।१४ प्‌ ५।१६३

>

२३९५८
RAR ६।३०
‘da पीच्नवय्‌ ४। १८६

पूरान्‌ छ्‌ ८। ४। २४

GALA BE ८।५।२०-८।४।२४-

८॥४।२७

प्रथि २।१।8-२९।१।२१-
२।१। ३१

पपि ८।१। ६५

परपु ८। १।६५

ape 2 ee

पेञ्यौव्‌ ८ ।३।२९

Ya २।३।४१

Wa fa दितिन्‌ ८। १।३१

पोग-कद्‌ ५४। ५

qa & । २। ४५

पोठनय्‌ &। १।५१

dizag &। १।२६

पोव्योव्‌ ८ | ३ । २४

पोथध्य २।१। &-->।१।११-
२।१।२१-२।१।३२--
२।१।३४

पथ्य Bz परान्न २। १। 33

पोयि aims, २।१।९- २।१।३३

कशमीरशब्दाश्तम्‌ |

| पथ्यो gem 212 | 27
पोरयोब्‌ ८।३।२४
पोष्‌ २।१।६६
पोपञ्ञां्न्‌ ४। १६८
पोषजंड्‌ ४। १६८
WWI ४ । १६८
पोषम्बया ४। १७०
पोष aye BIS

पोष सूतिन्‌ 2121 RE
पोषहना ४ | १७०
पोष्य ८। ३। as
पोष्यनय्‌ = । २।२६
पोष्यावब्‌ ८। १। ६५
पोष्यो ८।३। &५
प्यापरति & । १।४०
CIT &।१।४०
प्यायाब्‌ ८ | ३। ५२-८।३।५९
प्यायेय ८।२३। ९५
प्यायोव्‌ ८।३।९५
ca ८।३।५५
cdg ८।२।४

qa Qic

प्यौब्‌ १। &-८।३। ४८

प्रथ्‌ APRA, ४। १४६

शअरकारादिक्रमेणोदाहर्णसृची |

भजनानि ४ । १४६

थ्व ४। १४६

भथूद्रहय्‌ ४ | १४८

भ्‌ पहर ४। १४६
ग्रथूपहनिविस्‌ ५। १४६
अथूवरिद्य ४। १४३

परथूविज्ञि ४। १४६

भय्‌ &। २।७७

भवि = 1 31 &

भ॑यु ८।२३।&०

मय्याब्‌ ८।३।५०-८। ३।६०
भरय्योच्‌ ८ 1 ३। &°
भसनावान्‌ BE ८।४।५-८।५।१५
SANA छर्‌ ८।४१५
MAC % | ¥e

TITTY 1 १६३

mig ४। १९२

WaT ८।३। ३६

शिष्ठ &। 2148

WANS PEALE । २। ५६
RNa a1 २।५६

NT 4 1 ve

HRT ४।२०

फच्य S12 | ee-c| ३ | ay

क

३४६

| फच्याब्‌ ८। ३।६६-८। ३ । ८४

फच्योव्‌ ८।३। यद

फञ्य ८ । ३। ७४-८।३।६३
HAC ३।७४-८।३।६३
पफटि।३।८४

प टु८।३।८४

पौटू = । ३ । ७०-= | elo
WRIT ४ | ५५

पफ ४।५९

परि ८।३।६१

फरिन्न्‌ &।२।३२
फरिउयर्‌ ४।५४

फर्‌ ८।३। 8१

फलि ८।३। &३

फलु ८।२३। 83

फु फय॑तु ८।१। ३२

फञ्‌ ४।२१

HIF ४ । १९-४। २१
HAST ४। २१

फस ८।३। 8६
फसनावान्‌ छ्‌ ८ । ४। २१
फसाव ८।३।६६

Gi ८।३।६६्‌

WTO | 2 8h

३५० कश्मीरशब्दाश्रतम्‌ |

पसू ८।३।६१

फसोव्‌ ८ । 21 8h
wale | 31

फस्योव्‌ = । ३।४८
HAMA छ्‌ ८।४।२१
HEAT ४।५२

फाटनावान्‌ छ्‌ ८।४।१६
फ़ाटवान्‌ छ्‌ ८।४। १६
Fla ४।१००

फास्र्‌ ५। १००

फिन्रान्‌ छ्यस्‌ ८ । १। ४५
THAT & ।२।२९

PAPA ६ ।२।२६

किरन्‌ & | 21 ३५

फीरि ८। ३।२२-८।३।६१
Gig sl zt?

GAT EIR १७

HA &§।२।&

फ़र्‌ Fl RIE

फुच्य cl else

grata ८।३। ठ
फुच्योव्‌ ol २] ८

meq ८ | 3 | ७४-८। ३। 8३

फ चरू ८।३। ७४८) ३। &>

फुटनावान्‌ छ्‌ ८। ४। २६१
wf ८।३। ट्य
फुटु ol Ril ae

Bg fic

Lol ३। ce

ee ६।८

फद्रन्‌ & । Rl F9
फुट्‌रावान्‌ छद्‌ ८। SLR
फुद्‌ & । २।६५

फुतु ६। १६

Rat ६। १३

gis ८।३। 8%

we ८।३।६३

फशान्‌ FTA ८ । १। ४९
फशुन्‌ & । २।२६

BIA ६ ।२।२६

Bela TIA = 1 १। ४५
BET & । >२। २९

GEA & । २। २६

फ्‌ & । २। ५६

कैथ ८।३।२३

que ८। ३। २२-८।३। et

qRBT ४।२०

। amy er rales

अकारादिक्रमेणोदाहरणसूची |

TMS पहान्‌ ४। १६३

qMT ¥1 १०१

बट-कटु४।६

बञ्य२।१।२

बज्य HF ईन्दु३।४

AST छ्यद्‌ २।१।२२
बज्यन्‌ छुद्र पान्‌ २।१।२२
बञ्यर्‌ ४।४६-४। ५६

बनि wit qa ३। ४

वञ्यो सतिन २।१।२२
बजुन्‌ IRL

बज्युन्‌ &।२।४

TAU BE ८।४।७-८,४।२९
TZHBT ९। ३

बट कल्यान आसान्‌ छिह्‌ ८।१।२५
az 814 te 316

बरल्न्‌ F 1 ka

बटवाय्‌ ६।२

aang ४। १६६

AST TA छ्‌ जेनान्‌ ३। ४
बदियाव्‌ ८।३।९५०
बदियेयस्‌ ८1 ३। ४४

वडिस्‌ गरिम प्य्‌ 2 | ४
बरदीमी ५।५१

३५१

ag ४। ४६--४।५१

व॑डु पदान्‌ ४। १६३

ATVI १।२-२।१।२२
बच्येयस्‌ ८ । ३। ४४

च॑ट्रन्‌ &।२। ३७

बतक्‌ २। १।७४

वत चह रनन यिवान्‌ ८। १।५९०
वत छद्‌ सह्‌ ख्यवान्‌ ८।१।२२
बत द्वन्‌ ४। १५४५

बतन्यंगन्‌ ४। १४९

बतफरा ४। १७०

बतम्बया ¥ 1 १७०

बत बत ख्ययिन्‌ = | 21 30
बत सुह्‌ ख्यवान्‌ BE 1 १। १२

बतहना ४। १७०

बत॒क्‌ २।१।७४-६।&
FA २।१।६८
बतच्‌.६। ६

बनि सुतिन्‌ २।१।२९
TTYL RY

बल्‌ ४।१९

THE ४।१०२

वसव्यतु ४।२७

चस ८।। १३-८।३।६६

s

३५२

बसाब्‌ ८।३। ६६

वसि ८।३।६९

ag 21 eR

मू ८।३।६६

बसोव्‌ ८।२।९६

बागनय्‌ 8 | २॥५४

बागय्‌ &1२। ४८

वाग्रन्‌ & 121 ३७

बाच्रन्‌ २।१।१५

बांच्रू२।१।६

ब सन्‌ छद्‌ प्यतरान्‌ २। १। १५

alga सत्य्‌ २।१।३१--२।
१।२१

alfa बय्‌ ४। ९६

alfa ag ४।६६

बाब थर्‌ ४।११

बोबरियिय ८। २३। ४४

aide & । २1 ७&

्बोवर्येय. ८ | 31 ४४

घ॑यि 212188

alfa aig #1 83

ब।॑यिस्‌ 21 218%

alfa deg 21 2188

वायिस्‌ dina स्यु २।१।९०

कश्मीरशृब्दा्रतम्‌ |

बा॑रूवय्‌ & । rics
ala 4 1 22
बावजांय cl 31 १७
बावज्ञेय ८। २३1 १७
बावज्यौव्‌ ८।३।४६
aay &। २। ४४
बागू२।१।१६
बाह २।२।१६

वाह्‌ राथ ४। ११३६
aq 21212

eae दावल्‌ & | १।३३
sam दिनल्‌ &। 21 2?
ग्यञ्नल्‌ ४। १८
व्यज्ञ-बोलु ४। 2
व्यन थर्‌ ४।११
व्यनज्ञ ¥ 1 22

faz 21 312%

~

विय करिज्ञि४। १८०

विय्यर्‌ ४।५२
वियौ २।३।२४
व्यहं &।२।७

अकारादि क्रमेणोदाहरणसुची | ३५३

fare ।१।१४

वि
बीव्‌ = 1 31 २३-८।३।&७
BRA २। १।६८
a

~
x

mA ६।२४

aja § 1 2%

aotd 2125

asqc) 2 | so-cl Fl] cy

उवज्याव्‌ ८। ३। ६&-<८।३।८५

बरज्योब्‌ ८।३।८९

ब॒ज्ञायन्‌ ८।३। १७

व्वटवाय्‌ ६।२३

ary ६।२३

व्वटिङ््‌ ६।२३

बुडनावान्‌ छद्‌ ८ । ४।७-र॥
४। १४

ग्वडवान्‌ BEI | १४

aie ८।॥३।८९

वुडियाबर्‌ ८।३।६८

ववैहु८।३।८९

बहु दह अनिरयन्‌ ४। १८३

नवद्‌ ८।३।७०-८।३। ८९

बुङ्याव्‌ ८ । ३। ६८

इ्यौब्‌ ८। ३ ।६८

हि
ais o 131 २२-८।३। &७ |
%

|
|

| ART | १५८

arag ४।१२०
वरयिन्‌ = 121 १३
aqTol2l zy
AWTS 21 १६५
anfafeq ¥ 1 १९५
1
बरूवे८।३। 8४
त्रज्य८।३। 8४
तरविन्‌ ८।२। १३

वु ८।३। &४
azole 8४

32 गछ WHT & । १।४६
बद्‌ NGA WT & । १ । ४&
वरहमाकरय। १२६
aT & । १। १८९

इृूजिन्‌ ८ । ३। २४

बजि व्रजि &।१।११--€।१।१५
बरृज्ुन्‌ ८।३।२४

बरजून्‌ ८।२।२८

वृथ्‌ २।१।३५

बूलिन्‌ ८ । ३। २४

व्रन्‌ ८।३।२४

qT ८।३।२३--८।३।&७

| बछ्यान्‌ ८ । ३ । ६२-८।३।६७
s

३५४

देछ्योब्‌ ८ । ३ । 8७

बोजन्‌ ८।३। २५

बोजन आव्‌ ८। १६५२

बोजन fait =) १।५२

बेजन यिवान्‌ छ्‌ ८। १।५२

बोजनस्‌ अन्दर यिवान्‌ छ्‌ |
214%

बोजाख्‌ ८।३।३५

घोजाथ्‌ ८।२। ३९

बोजान्‌ ८। ३। ३५-६।१।२

बोज्ञान्‌ छह ८। १।५२

बोज्ञाम्‌ ८। 31 3%

awa ८।२३। ३७

बाजाव्‌ ८।२३।३५

बाजाव ८।३। ३९

afar vic २। &

aig २। १।६६

sql PAR

sag ८।३।२२-८।३।६२-८। 2189

व्रख्‌ &। २।&

ब्यौव्‌ ८। 3 1 ve

रम्‌ &।२। zg

ज्रमूर्‌ ४॥ १२७

व्रीिद्ट।ज्‌ 2 1 ६१

कश्मीरशब्दाश्तम्‌ |

ब्री्रावान्‌ छर्‌ ८।४।२७
BS ४। १५९

AUSTRIA ४। १९२

7. tS

ASTUTE 2 1 १५६

2
Fata | 31 २२
FIST ४। १५०

न्द्‌ elgg ४। १६३

मकर ८।२। १६

म कारिन्‌ ८।२।१६
पकरिव्‌ ८।२।१६

ae २। १।६८

म 8 & । २। 4७

मच्र्‌ ४।५०

म॑ ६।११

मर्य = | ३ । ७०-८। ३।६५

मछ्यव्यचल्‌ ४। १९
मछ्याव्‌ ८ । ३ । ६२-८।३।६५

मछ्योव्‌ ८ । ३। 8५
मच BIER

aga ८ । PIR
महान्‌ = 1 2 1 ४७
aglad_ = | 319%
Har. ८।३।७द्‌

अकारादिक्रमेणोदाहरणसृची |

nes ४।६२
भ॑जिभूय।र्‌ज्‌ ४। ९८
मुन््युमूयोङ्‌ ४।२३

uf ८।३।६५

dz ८।३।६२- ८ । ३। ६५.
dq ८। ३। ७०--८।३।६५
मण्डन्‌ग॑र्‌ 8 ।२। ac
मत करितन्‌ ८।२।२०
मत वरितव्‌ ८।२।२०
मत कर्तं ८। २। २०
मतवा कतै ८।२।२०
मतसर FI ८। २। २०
मता FA ८।२।२०
मत्िल्‌ ४।६१

म॑तिरांज्‌ ४।६१

Hg ४।५०--६। ११
मनिज्न कोयं २।१।५१
मनिज्ञ्‌ क्‌ २।१।५१
WAT ४।५०

मन्द्‌ &।२।६१

मदछ व्य॑तु ४।२६
मन्दछावान्‌ BEI ४।७
मन्दिज्ञन्‌ ४ १४९५

HZ ४।९०

३५५

| मनर्‌ YT ६8

= >
मनर्‌ कटु ५।३

| RAT FT ८१२।२०

म व्रय्यन्‌ ८।२।२६
मरनावान्‌ FOL el ze
मरि ८।३।&१

मरिन्‌ ८।२३। ६!

We ८।३1 ६१

भरन्‌ ८।३। ६५-८।३। ६१
मरुन्‌ पापविध &। १।१०
4H ८।३।६२

मर्क ८।३।६५

मरन्‌ FTA ८। १।४५
मन्न।यस्‌ ८। ३ । १७

WIA EL २।२४-६।२।२१

मर्थ ८।३। ६२
मस्य॒नु ४। 8६
naz 8 ।२।९
AMT EL RLS

मस। कर ८।२।२०

पस्त्‌ २।१।६द

महनिति Tas ४। १२१
महनिषि ति षन्‌ ति आय्‌ ४।

१७६
1

३४.६६

महनिव्यन्‌ इन्दि Arama २।१।६१|

महनिपिरस्फ्‌ ४ । १६९

महन्य॒त्‌ २। 2 | wae
महनिव्यौ dea गौव २।१।६१
AEH ६।३०

WaT SIRI Re

AT करान्‌ BET 1 21 RE
anita दद्‌ २।१।४द
माङ्गय्‌ & । २। ४७

मार्‌ करान्‌ ८।१।२६
qIsT 21 १।७०

माज्यकुन. ४। १५८

माञ्यकोर्यं 3 1 3

माजितोनु ४।६२

माज्य-दावल्‌ &। १।२२
माज्य-दिनिल्‌ &।१। 33
म्राञ्य-दिल्‌ & 12136
माज्य-दिख्य्‌ & ।१। २४
माञ्यन्‌ FH MA २।१।४५
माञ्पन्‌ WL FE २।१।५४
द्‌ न्यचिवि २।१।४२
mista ere vara २। १।५२ |

माज्य erst कोयं ZL VL es
HIST UH FE २। I ५४

कश्मीरशृब्दाश्तम्‌ |

AIST BH ATARI 1 YR
पराञ्य इन्दि न्यचिति २।१।४३
माज्य eg न्यचिबरु२।१।४२
AIST UG ASV १।४६
MARI १।७०-६।८
माज्य॒लु 21 ६५

RITA &।२।२३९

HIF रावान्‌ BZ ८।४।२२-४।२।२७
ae &§ । २। ६७
भातामाल्र्र छ्यह्‌ ४ | १६७
माननावान्‌ छह. ८। ४। २२
मानव्यैतु ४।२६

मापतुर्‌ बोयु ४।८

मामतर्‌ alta HAA ४।१०
मामत्र यज्ञ ¥1 8

MIT २।१।१८--&।२।१७
मारनावान्‌ छर्‌ ८। ४। १८
मारान्‌ छ्‌ ८।५।१८--८ ४।२८

म।रिथ्‌ क्यथ्‌ S121 १६

= =-= =< =< <

2 2 2
॥ @ {ड cy २

a
= Sy
8

ait

कि
i

अकारादिक्रमेणोदाहरणसृची | ३५७

न्ज्ञ काय २। १। ee
HE २।१।६६
संनु afar २। १।४६
तिन्‌ २।१।४

स्‌ रिच्‌ अजुन गाव्‌ २।१।९४
कस्‌ TRI अनन्‌ NA २।१।५४

स्‌ कन्‌ ४। १५

(oA जन्‌ छह रछान्‌ ४। १८१

ल्‌ सान्‌ अब्‌ ४। १८५

Hea aay | १८५
a [fz] vier

yay

FILA FAST ४।१०

मासत्र्‌ व्यन्न ४।8
Fala FIAT ३।५
FALTRG ४। १६६
म्यस्यम्बया ५ । १७०
म्य्प हना ४ | १७०
म्प्य ४ । १५६
मिज्ञ प्रतु 21%

tig 44g ८। १।३२
TTT ५।६४

~

ममिजिम्‌ | १४४

afi & । २। ३४
मिधवन्‌ & । २। 34
मिष्‌ 41 83

भिष्युलु ४। 8३

म्पसूल्य्‌ २।३।१०

WET L रे। २३८३ । ee
(iad छ्‌ ८। ४।२७
लि ८।३। २२--८।३।६३
स्वक्ञ्यार्‌ ४ | ४२-४।५२्‌
म्वरक्रट्‌ &।२।८०
म्बकलियाख्‌ ८। 3 | ४०
म्वक्कियाय्‌ ८।३।४०
म्बङ्टियाव्‌ ८।३। ४०
म्वकङियास्‌ = | 3 | ४०

३५८

म्बक्च्यिय्‌ ८ | 3 । ४०
Fam जरि ४। १६२
FING ४। १६६

FANT २।१।७४

म्बगुर्‌ २। १। ७४-६ । १८

कश्मीरशब्दास्रतम्‌ |

FAT ८ | २। >{-८।३।५६ -c
३। ६५--८। ३।६२

म्बयस्‌ = । २। GR

म्बयव ८।३।६३

म्बयस्‌ ८।३।६२

FANS ६। १८ म्बयाय्‌ ८।३।३०
स्बचिच्ुचि afta ३।४ म्बयाय ८।३।३०
म्वच्यर्‌ ४। Vs म्बयाव्‌ ट| ३। ३०-८। ३। ४दे
चरन्‌ & । २।३५ ८॥ ३। ५०-८ । F148
ञ्यत॒ल्‌ ४। १६८ म्बयेय्‌ ८।३।३०
मुनि daz 218 FIAT ८।३।३०-८।३।५९
सुजि ag ४।७१ म्बयोब्‌ ८।३।३०-८।३।४६
FIAT ४। ५ ८॥।३।५६
म्वञ्यर्‌ ४।४& स्वस्‌ ४ | ८०
टि गुरि सूंतिन गोव ३) १ म्बलुलु ४।८०
F4Z ४। ४६६ । ४ मुद्यन्‌ = | ३ । ७५
म्बू६।४ aga ८। ३। ७५
FZ &।२।३७ पृश्येयन्‌ = । २। ७९
म्द ४। ६६ ुसरमानज््‌ ६ । २८
भवह २। १२-४।४६-६।१५ | Hg *। ५६
म्बेट॒स्‌ el ६१६ मृदि ८।३।२६-८।२३।६५
Hz ३। १२ ८।३।६१
म्बंद्र्‌ ६।१५ ag ८। २।२६-८।३।३१-८।९।

युदक ५। ८७ चै aac । ३। ६५-८ । ३ । &

अकारादिक्रमेणोदाहरणसुची |

मूर & । २।७८
मरन्‌ & । २। ३५8 ।२।७८
Be २।१।३९

मृत्‌ २। १।३५-२। १।३५
Wea २।१।३९

मृरनि् २।१।३९

मरन्‌ प्यद्‌ २।१।३५

मृन्‌ न्दु २।१।३९

ae प्य्‌ २1 १। ३५

गृखस्‌ २। 2126

ae daa २।१।३५

मूकस्‌ प्यद्‌ २।१।३५

मृङ्‌ २।१। ३५

gal निश्च २।१।३५

मृदौ एय्‌ २। १। ३९

wat सृतिन्‌ २। १।३५

मष्‌ २।३।२८-४।७

मेज्य ८। ३1 २३-८। ३। 8३
ANTS | 1 Se

३५६.

पेव्यौब्‌ ७ । ३। >>
AMELIE

Gear ४। ४&
72185

Waa ४ 1 ६९

भेष 21212
मेष-क्टु ४।७

मैषन्‌ २।३।२<
स्तिन्‌ २।३।२८

मोरच्यन्‌ ८।३।&

AAA ९ । २। २४-8।२।२९
ag ८।३। &

aS २।२।६8-&।८
म्यानि न्यचिषि २।३।१२

| म्या॑नि सन्दि diaz २।३। 12
| sane संतिन्‌ २।३।१४

FAS २।३। ११-२।३।१२३--
२।३। १४

म्यान्यौ सुंतिन्‌ २।३1 १४

म्यो-पृतु ४।!१

Fay ८।२।२२८।३।९३्‌

यच्चिरंग ४।१३०

यंच॒काचि ४ | १४३

३६० कश्मीरश्‌ब्दास्रतम्‌ |

यड-व्डु ३। १३
यल्‌ ४।२०
az २।१। १७
Usa पृच्‌ २। १।२०
dg स्र॑तिन्‌ २।१।७
यद्ल्‌ ४।३१

यति ४। १३१
यतिक्रानि ४।१५
aaa, ४। १३३
यत्यनन्‌ ४। १३
यल्यनस्‌ ४। १२२
यनी ४ । १३५
यतिप्यट ४। १३४
ag ४।१२६

daga ४। (45
यतुत्‌ ४। १२१
यत॒य्‌ ४। १२६
यत्युकु ४। ११६
-यथ्‌ २।३।७
यथ॒कून्‌ ४। १५८
यथ्यूषन्‌ ४। १५८
aga करख्‌ ५। १
ag ४। १५६
aida ५।१२०

पि विज्ञि४। १४३

मिस्‌ २। ३ । ५--२।३। २०

य॑मिस्न्ु२।२३।२०
यमिस्‌ SAY | १५८
यत्रङनि ४। १५३
यस्‌ २।३।२०
यसन्दु२।३।२०
TEAS पहान्‌ ४॥। १६३
यारबल्‌ ४। २८३
यार्ज्ञ्‌ ४।५६

यिथ्‌ &।१।८

faa ४। १२६९

यिथ पठि ४। १९७

[3

यिथ पाठिन्‌ ४। १२७
यिथय्‌ ४। १२६

fag ४। १२६

qa fret १।१२
यिन-्राख्‌ &।१।३१

चिन Tis &। 21 32
यिनस्‌ fag §। १।२१

यिनहार्‌ &।>२।६२

अकारादिकमेणोदाहर्णसूची | ३६१

fag क्तु &।१।२४५
यिमन्‌ २।३।१९
fama न्दु २।३।२०

यियि&।१।१२

यिवान्‌ eel १।२०
यिदह २।२३। १-८।२। ११
यिहन्दु २।३।२२

यीति२।२३।२७
यीतिमू ४। ११४
पीयत ४।११२
यीत्यप॒ ४। ११४
य॒स्‌ २।३।२
य्वस्प२।३।४
यतु २।३।२७
य॒य ४। १२६
Tiga ४। १५८
FIT ४। १२६

योर ४। १३७
योरकानि ४। १५३
ज ©

MALY I १५८-४॥ १५८
य्यृतु २।३।२७

र्न्‌ &। RI १०

रंगर ४।६8&

Ws ६।३०

रच्च २।१।६७

रख्यतन्‌ ८।३।५

स्नु ।२।६१-8।२। ६२
WRIT RS

रञ्चन्‌ =| ३। ७०-८। ३। ७३
रञ्ञान्‌ ८।३। ६&-८।३। VF
WIT ८।२।२६

iga ८ | २} ७०--८।३।७३
रञ्चेयन्‌ ८। २। ७०

रञ्ञोन्‌ ८।३। ६8&--८।३।७३
स्थ्‌ २।१। ६८

रनन यिवान्‌ छ्‌ बत ८। १।५०
WaT HA & 1 १। १७
रननस्‌ fa &।१।१७
waa क्तु &। १। १७
रननाबान्‌ BE ८।६।२-८।४।३
रन॑नि किति &।१।२३ ;
रननि गौव्‌ & । १।१८

रतनु कितु GV IRF
रन्जञनावान्‌ छ्‌ ८।४। १४
VHA छ्‌ ८।४। १४

RRR

रम्ब &।२। OR

रस्‌ ४। &8१-&।२।२०

TIS द्‌ ग्यवाम्‌ ४। ६१

wR । १। १६

UT छ्यद्‌ २।१।२२

रान्‌ छद्‌ निबान्‌ २।१।२३

UPA छद परान्‌ २। १ । १४

UTS AAA २।१।२०--२।१।२३

UsTAA_& | ३०

ust न्यचिवि gaa ३।५

राज्ञ न्यच्युतु 31 १

राज्ञ्‌ ४। WR

रात्‌ २। 21 १४-२।१।१६-
२।१।२३-४। ८६

wag ४। ११६

wag Blk

राक्ितु ¥ 1 84?

wala ४। १४९१

राधाटृष्णैनि Te २1 १। ५०

र॑वि cl ele

श॒व्य द ।३।8&४

ua, ८॥२३॥। &४

राय्याव्‌ ८।>। &४

राव्योच्‌ ८।२३। ६५

कश्मीरश्दाभ्रतम्‌ |

राश्‌ २।१। ea
UT २।१।१८
रास-क्द्‌ ४।५

रुप॑च W212 1 vo
BI TAT छ्‌ स्वन्‌ जान्‌ २।१।६२
BAT २।२३। ४९
RITZ खण्डा २।३। ४९
रुप dey BT २।१।४७
रप UE GIA २।१।४७
RIS थाल्‌ २।१॥। ४७
BU Ga छिद यार्‌ जान्‌ २१।६२
स्त्रि ८।३।८१
sh A

9
खच्‌ ८।३।८१
रच &।२॥ GE
aima ८।२।७
was 13) <3
aioli ४
Zo | ३॥। ८
खदु ८।३। ८४
aig ८।३।२४
र्ट ८।३।२४- य ३।२५-८।२।९२
रूद्‌ ८। ३ | &९
खद्‌ २।१।३९

अकारादि क्रमणोादाहरणसृची | २६३

BTA PE

Biz ८।३।६४-८।३। ८२
ष्टु ८। ३।६४-८।३।८३
रूप्‌ ४।३७

रूपिद्‌ ४। २३७

रेम्फ्‌ २।१।६८

रोच्य ८।३।८४

रोच्याब्‌ ८।३। ८४

रोच्योब्‌ ८।३। ८४

WA oleic?

रोच्नाय <1 31 १७

WT ८।३। २५-८।३।६५

ci छयाब्‌ ८ । ३।६२--८।३।६&
८।३।९९

रोछ्चोष्‌ ८।३। 8५

रोज्‌ ८।१।८

रोज्ञ८।३। ८३

UAHA 8।२।८२

Usa = । ३। १७-८।३।५१

रोज्ञाव्‌ ८।३।८३

रोजोब्‌ ८।३।८३

Waly 13} ८४

रोच्योव्‌ ८।३। ८४

रोरु ८।३। 8४

रतु ४।४१

रष्‌ ४।३५

TIS ४। ३५

खग &। २ ao

छगनावान्‌ BL | ४।२८
BMT & ।२। 8०

zm cl? ice

लगि परन्‌ & । 21 ५७

BMT करन्‌ & । १ ।५६

लगु ८।३।८०

ङ्ग्यम्‌ करुन्‌ 8 । १। द
BIT करन्‌ § । १।५द्‌
खङ्गिग्‌ & 1 २।३३

ठच्यरहु ४।७०

Bsq cl ३। ७१-८।३।८०
छ Hol २। ७१-८।३।८०
छज्याब्‌ ८ | ३। ७१-८। ३ । ao
खञ्योब्‌ ८| ३। ७१-८|३।८०
खन्‌ ८।३। ७२

BWA ८] ३। ७२

BTL ८।३। ७२

खटु९। १७.

३६४
wzq ६। १७
BI VI WR

Bal HAI VRS

कथ्‌ २। १।२५--&। २।६६

छदाव्‌ &।२)\ ८

प्र &।२। ७

war 21 १०३

apa ८।२३।६०

ल्यु ८।२।8०

य्यर्‌ ८।३। &°

ङय्योब ८। ३। &2

wit MAY 1

Bilary ४। २४

watd ५।२९५

waa ८ । २। २६

छरयनय्‌ ८। २। रद

छसाच्‌ ८।३।६दै

wala ८।३। &&

ङाग्‌ &1 2149

ङागनय्‌ & । २1५३

खागान्‌ छ्‌ ८।४। २८

ङ] छ ८। ३।२८--८।३।६७-
cle 8६-८।३। २८

alga ८।३।२८५

कश्मीरशब्दाग्तम्‌ |

algal 3!) १८--८।३।२६

wlala =। ३।१८--८।३।२६

छाय ८।३।२६

Bley ८1 ३।२६--८।३। ३३
८॥२। ६

लब्‌ ८।३।२६--८। ३।६६

४ । ६२

टदिट. ४।६२

BlaT ४। १०४

छायभ॑र्‌ &1 2156

BIT &। २1७८

खारन्‌ & 1 २।४०

छारनावान्‌ छ ८। YI १४

खारवान्‌ छद्‌ ८। ४।१४

छारियेयख्‌ = । ३ । ४४

खून २। १। १३

छार्येयख्‌ ८ । ३ । ४४

स्यकलृट्‌ ४ | ३&

wavy ४ । ३६

ल्यच्यौव्‌ ८ । ३। ४8

feast € ।२।२६&

ल्यवन्‌ & । २। २५

लिविज्ञ्‌ &।२। र्ट

स्यविज्ञ्‌ &।२। ८

अकारादिक्रमेणोदाहरणसृची |

an

wife cl Fi ४

खीखिख्‌ = 1312

difezc 131%

wit@a ८।३।४-८। 31 २१

BRAY | १२२
Baal छद्‌ ८। ४।२७
BAI १।३९
चिल्‌ ४।६२
लृ ८।३। २८-८। ३। ६७-
Ss
८।३। ६६
चष ८।३।३३
s
BA ८ | 3 | गद
s
BHA ८ । ३ 1 रय
~}
BAT ४ । {०६
FRIAR
BIT 2121 34—¥| Yor

३६५
iq &। १। ११
लब्‌ ४। ३७
बिद्‌ ४।३७
लच्‌ >२। १।३५
aia ८।३। 8३
छ्षु८। Fz 8६
लमू ८।३। स्क
aia २८। ३। 29-5 1 ३।३३-
८।॥३। eR
स्तिव ८1 ३। २७

weg = | 3 । २७--८।३।३३-
८।३। ६७-८। ३। eR

लस्तख्‌ ८ । ३ । २७

ल्स्तुस cl ३।२७

छखृन्‌ ज्ञान ८। 21 &e

| छेख्यन्‌ ८।३।५ -८।३।

७१
Boa = | ३। ७१
छेख्योन्‌ ८। ३७१
छ्‌ & । २। ७५
छोच ८। ३।१३--८।३। ge
BAIA §।२। SR
wa cl 31 १३
<। ३। ६६--६।२।७

२६६

खोप्ठाब्‌ ८।३। 8६
waa ८।३। &९
aT ८। ३ । २१
वखनय्‌ & । २। ४६
qRol Fl] &R
वचर्‌ ४। ५०
बय ८।३। १७
asl) Fl ८७--८।३। 6३
व ६।१८
HEL ३।६६-८।३। ६६
बह्व्‌ ८।३। ६९
THE ६। १८
वज्ञवृन्‌ & । २। २६
वजवृज्ञ्‌ € । २1२६
चज्ञान्‌ ८। रे। ४७
व॑ ९। ११
चज्ञान्‌ ८ । २। ४७
वटश्‌ & । २।४५४
qa &।>1 ३१
वद्‌ & । २।६७
वद्‌ २।१।१७
dz सूतिन्‌ २।१।७
वत २। १ ६७
बध्‌ २। १।२९०२ । १।६७

कश्मीरशुढ्दाभ्रतम्‌ |

बधि ८।३।६६

वयु ४९०८।२३।९९ — ८।३।६१३

॥

वयु ८।२।&०
वय्याब्‌ ८।३।&०
वययोब्‌ ८।३। ke
afia पथ्‌ बरिद्य ४। {४६

| वव्यान्‌ ८।३।४६

वव्योन्‌ ८।३।४द

| बो कुर्‌ ३। ८

qa पाँगन्‌ अन्‌ ८।१।३१
वाच्च al Ft १२-८।३।४७
८।३।७२--८।३।८६

| वान्नाब्‌ ८।३।य८्द्‌

बाचु ८। १।१६-८।३। १०-
८ । ३। ४--८ । ३।७२-
८।३।८३

वाच्चोब्‌ ८।३। र्द

वद §।१।११
ब्‌. २। 2 1 २७-६।७-६।२०

वाजृन्‌ | ३। ७

{ तिन्‌ २।१।२७

qin
वाञ्येयन्‌ ८।३।७द्‌

अकारादिक्रमेणोदाहरणसुची |

FITZY 1 &
वाज Ist fez = 1 21 32
वाक्यञ्च A | Ac

1 १२

वाद्‌ & |
alas 21 १।७४

वाति o1%1%8—cl 318

WIZ २। 2 | ७४-६।८

Tals

चंदर २।१।३२
वदरी सृत्य २।१।३२
alee २।१।३२
ardg sic

AMET 2 1 १५८
वारि tie फर जल पच्य aa
213

avd ४।११३

बाट्‌ २।१।२७
चालनय्‌ & । २।४द्‌
चाट्य्‌ &।२।४६

वाढ BAT २।१।४-२। १।२७
वालान्‌ छ्‌ ८। ४।२६

वाटि २।१।६&

वाछितन्‌ ८।२। १४

वाल दषु २।१।६६

REY
व॑ंलिस्‌ २।१।६६
alts te 41 १६२
चाम्बया ४। १७०
alah ४। १३२
वावहना ४। १७०
व्यनच्च ८। ३। ८१
व्य॑न्नि८।३।८१
वधञ्च८।३।८१
स | ३। ८१
व्यच्याब्‌ ८।३। ८१
उ्यच्यौव्‌ स | २३। ४६
व्यछ्यो सूतिन्‌ २।१।३१
व्यठनस्‌ क्षिति आयू २।१।५८९

च्यटनस्‌ कितु आव्‌ २। १।५९
ASMA छ्‌ ८। ४। १६
व्यठवुनु & । १।२द्‌

व्यडन्‌ आब्‌ ५।२

व्यदान्‌ Sas गाव ५।३
Safa ६।२२

व्यदियेय ८ । ३। ४४
च्य 1 च ~

व्यु पहान्‌ ४। १६३
Hz A 1 RR

व्यव्ये-ति & । १। ५०
व्यव्येय & । {।३६

३६८

व्यव्येय < । ३। ue

व्यठ्यो-म॑तु & । १।४०

ग्यव्योब्‌ & । १।३६.

व्य॑ट्रावान्‌ छद्‌ ८।४॥ १६-
=I vil xo

व्यथ्‌ 21 21 ae
STAI ¥ | १७१
aay TIA PR

व्यधि हस्दि पाज्ञ सतिन ३।६
विद्या ज्ञानि ८। 21 Se
व्यस्त Wa ४।६३

विप्षम्यर्‌ ४।४४
बुगवोञ्चु३े।६

बुङ्ग ९। २। ५७

ब्ग & ॥ २। ५७

wal छ्यस्‌ ८ । १।४५
qaqa & । २। २६

दच्च 8 । १।२६

ava । ३। ४६
aol? | er-cl Fico
वर्धय ८ । २३। १७

रु = । ३।७२-८। F159
व्र्ाव्‌ ८ । रे । ८७

az गौब्‌ & । १। &

é

कश्मीरशब्दाभ्रतम्‌ |

वृज्ञञ्यार्‌ 21 ४२--४। ५२

बुज्ञनावान्‌ छ्‌ ८ | ४ | ५--
eS

ATS छर्‌ ८। ४। ७

IAAT छह ८। ४।५-८।४] १४

| Tita & । २।२७
ae) {१६

ay ४1 १३६
qr & । २। ३५

aay 8।२।२७
वरतकियाब्‌ = 1 3 1 4k

वरतस्याव्‌ ८।३।४६
वरृतल्योब्‌ ८ 1 ३। ४६
वुधनाचान्‌ छद्‌ ८॥।४। Fe
qaat &। १।५०

4

1

aya | ३। ८७

बरुन &।२।७
| aT ol रे । ठर

qaqa | रे। ८२
वरषज्ञावान्‌ छर्‌ ल les
qaqa ८।३।८३

तव ट

बरषज्ोव्‌ ८।३। ठरे
aq & | al ४४

अकारादिकरमेणोदाहरणएसुची |

घरषदि ८।३।६४-८।३। ८३
। [न

mig cle | ९४-८॥ 31 52

चषि ।३।८€

ama el rir

ुपिषाव्‌ ८।३।८६

वृषु ८।३।८६

agai el ce

ama ८। ३। ८8

वु & । २॥ OY

चफनावान्‌ छ्‌ ८।४।५
बुफकावान्‌ च्छ्‌ ८ । ४। ४
ata < । 31 vo

aria = | ३ । 38-61 31 v0
ara ८।३।३६

वुफयौव्‌ ८।३।३६

वरृवरावान्‌ छ्‌ ८। ४। ७
वुरबल्‌ ४। FoR

Fez ९।११

FLA ९। ११

वु ८।२। १२

FBGA २।८०

ब्रृलिन्‌ ८।२।१२

विव ८।२। १२

वृषण Fela | १६३

३६६

afen-dz 31 १२

बुप्णावान्‌ छ्‌ ८ । ४। ८

वदन्‌ 8 । २।२९

FELL २। १६

qag 41 ११४

विन्न & | Re

वद्‌ २।१।३९

बूल ४।५२्‌

वेस्‌ ४। ३४

वैर्‌ ४।३४

वोज्यर्‌ ४।५२

बोतु ८।३। १०--८।३।२०-
clei टद

ल २। १।६8९--६।७--
६।३०

वोचस्‌ RY

qas ६।४

वोवूरन्‌ & 1 21 39

वोौवरिषाय्‌ & 1 ४

व्याकरण्‌ परान्‌ GE RARE IVE

ie he १।३१

शल्‌ & । २। ८०

TESTE । २। ४४

wae ४। ६४

३७०

शामन्‌ ४। १४५
शायि as ४।२४
WET ४। १६३
शिमूश्ानदल्‌ ४। १७६
EN er ad ॥ >| ७
Mizar ४ । १११
शीन az 21g
"AR &। २। ५७
शवङ्गनावान्‌ छ्‌ ८ | ४।३०
श्वणि८।३।८०
AAT ८।३॥।८०
श्वेज्य ८।३। ८०
agi 13] ८०
श्वैञ्याच्‌ <1 31 ८०
मधज्योव्‌ ८।३।८०
SUA छह ८।४।२९
शरिरेम्फ्‌ ४। १६६
aft ag २।१।५८
TT 8।२३। ७६
शक्‌ ८।२॥। ८

श्‌ & । २। ५६
शेदजनि ४। १७९
श्रपथ्‌ & । २1 ४४
श्रीमि ८।३। ८६

RAST ITAA |

अपियाब्‌ ८ । ३ । ८&
्र॑पु ठ । ३॥। ८&

AT खन्‌ ३। ^

भराकौ सिन्‌ मोरुन्‌ २। १। ५६
रान्‌ करिथ्‌ परनस्‌ कितु गयोब्‌

२ ॥ 4 ॥ ५}
AA F121 vr
ala ae ४। ५७
श्रत्नि NTH ४।५८
4a 2149
aT ४। ५७

| MHA ८।३। १७

MATT 131 १७
asa ८।३।४६
श्रो &।२।५८
षक ४।१६२्‌
पाइ २।३।४२
पनवय्‌ ४ | १८७
षय्‌ २।२।४२
पयो सुंततिन्‌ २।३।३४
परावय्‌ ४। १८९
षद्‌ २।३। ५२
स२।३।३

। सग्‌ &।२। १०

अकारादिक्रमेणोदाहरणसुची |

| | 98
सन्रु२।१।१द्‌
azz २।३।४३
सत्‌ २। १। १६ AI ३।४२

सत वोच ३। १३
सतय्‌ २।३। ४३
सति सतिन २।१।५

Ha ४। १६२

aq Wat २1 दल
सपञ्ञ al Fl
WA ८।३। ac
सपञ्ञाब ८! Flac
WA ८।३। ८८

सपनु८।३। ८८

स्य

HAI ४1 १७२

GAGA एच्‌ खु &। १। १६
सप्रखनि WE | 2128
सपरखावान्‌ छह ८।४।७
समि ८।३। os
सम॑ ८।३।७६
सप्रछ्य ८।३। ७8
सभ॑च्ू. ८।३। ७६
समचछ्याब्‌ ८। ३ | ७8
सम्यच्‌ ८। ३ । ws

ay निश्च 212185

३७१

ai वय सूतिन्‌ ३।२

agi निश्च २॥।१।६५
| सरन्‌ ८ । ३ । ७९

संशुन ८ । ३ । ७५

| सहययन्‌ ८ । २ । ५५

सज्‌ २।१।२७

साञ्ञ२\२।१६

साद्‌ ४।८०

सादनय्‌ & । २ । 4५

सादुलु ४।८० ॥

AIT २।१।१८
साहि२।३।२२

IRA &।२। २७

alia २।३।२२

सारिय्‌ पाठिन्‌ ४। १२८
सारिरंग ४।१३०

सार २। १। १८-§ । २॥। ws
MBI VLR

साट्‌ ¥ | 204
४

ROR कश्मीरशब्दाश्रतम्‌ | *

सावय्‌ &।२।५१
सावान्‌ ह्‌ ८।१।३०
सासबहु ४।७०

सास्य॒यु ४।११४

सास्‌ जनि ४। १७७
AE ४।8४

स्यकिल्नू TAU ४।&४
स्यक्युलु चटु ४। &४
स्य॑ज॒रन्‌ &।२।३६
सिादिरंग ४। १३० `
स्याद्‌ जानि ८। १।५८
TR । २। ४४
fara az ४।१६८
स्स्‌. ४। १५

स्यसङ्द्‌ ४।२०

Hitz धाल्‌ ४।१०६
सीयृनु बान ४। १०8
सीरू२।१।३३
स्व-कट्‌ ४।५

GAZ | ५
स्वागियाच्‌ ८। ३। ६८
स्वग्याव्‌ ८।३।९८
स्वग्योब्र्‌ ८।३। ६८

RANA छर्‌ ८। ४।२५
é

CFIA ६।३०

स्वन्‌ २। १।२४-४।६९८
स्वन RI Xl ae

स्वन॑चू age २। १।४७
Ba उव अन्‌ ३।५

स्वन वहु ४।६८

सुनय्‌ करिहे८।२।३९
स्वन dry TT २। १।४७
स्वन Weg कर्‌ २।१।४७
स्वनुकु छूर २। १। ४७
स्वनुबु ४ | 248

स्वनो सतिन २। १।२४
FAT YES

स्वनूर्‌-कटु ४।६

RAAT बाय्‌ ६।२

स्वनन्‌ ६।३०

स्वन्‌ द्द्‌ छ्‌ जपान्‌ ४। १८२
सुब्रहन्‌ ४ । १५५

Ha करिह ८।२।३५
स्वर्‌ &। २। १७

स्वरहान् अंदर २।१।२८

aia ४। १४३
RT &।२।६

WASTE । RIS

अकारादिक्रमेणोदाहर्णसुची |

स्व२।३।३

aaa करिह ८।२।३९
सुद्‌ करिजि ८ । २। २४

स॒ह गि mag 1 १।४६
AE SL परान्‌ ८।१।४
FLA WEY 1 or

ET FE FT Fz परव्‌ ८।१।५
aa ae १।५
सुद्‌ तव्रहपष्व्‌ ८।१।५
ar fa aa fa ५। १८६
सुह माकरि८।१।२६

सूर्‌ २।१।३९

सूरि ८।३।६१

सूर्‌ ८।३।६१ |
सेयं २।१।३३

Az 2131 १४-२।३। १६
सङ्‌२।३।२१९ |
ATR 1 FL २२

12 पूरिनाच्‌ ४। ११७
सन्न २।१।९८
सिह ४।९२

fags ४।६२

an 21 ४७

FST ५ | ४७

RR

इच्य 217122

इटि 212190

BRI Zi vo

॥1.>4.
AVI

AAT ४ | ७०
इत वा ATA २।२॥। १६

»
| हत बा काका २।२। १८

इत बा महादेव वाय २।२।२०

| हतवबादेजनवा२।२।द्‌

हत विन्न WaT मांजू२।२। १३
इत चिन्न सरस्वत्‌ विन्न २।२। १३
हत मान्‌ पार्वत्‌ भाज्‌ २।२॥। १३
इतय्‌ बह्ुरिय्‌ २।२। १९

हतप गण al २।२।४
Wale नारान्‌ ज्ञब्‌ २।२।४

| AME ANTAL ST सा २।२।४

इताह रामकौल्‌ २।२।४
WAT MARS Al २।२।४

इतस। दे AEA बा २।२। ६

हता WAT AL Ris

हता AA BIST PL Als
| दता माना२।२। दय्‌

इताय्‌ वद्ुरिय्‌ २।२॥| १६

BIS | Wal BR

३७४

४१

हतो TA २।२।१०

TNL पनसारामौ २।२।२१
हतौ काकौ २।२। १८

हतौ गण २।२। १६

हतौ महादेव षायो २।२।२०
हतौ हिमत्‌ कोडौ 2121 १८
Brag ४। ११४

थ्‌ २।१।६९

इथाद्‌ खण्डा २।३। ४५

इथ जनि ४। १७७

हश्‌ BEY | १७

हनि सुंतिन्‌ २।१।२४
HTH &। २। ७8

हर्‌ ४।२३२

BITS । ३। ७६

हरल ४।३२

is पाठिन्‌ ४॥। १२८

इट क्लु८। १। ३२

(य AZ ८॥॥ २२

इश्‌ ४ | ४५

दशतु ४ | ४५-४। ६३
दश न्वषञ३े। ३

हरर ४। ४५

RATE नारान्‌ GI २।२।५

11

11

कश्मीरश्ब्दाश्चतम्‌ |

हस्तिन्न्‌ ६ । १६
द॑स्तिह॑ज्‌ HAT २।१। Re
RSLS । ३ । ७६
हाक१।ज््‌ ४। १६८
हाकग्राकज््‌ ६।२८
WAHT ४। १६८
WHIZ ४। १६८
WRIST ¥ | १७०
UAT ४। ७१
हाकस्वया ४। १७०
हाक व॑थ॒र्‌ ३। &
हाकहना ४ | १७०

Lic ce
हाच्रल्‌ ४। 28

हाच ४। १६

Us किन्य्‌ २।१। Rs
हज प्यद्‌ २।१।२८
दा २।१। १६

हान्‌ RL 21 ee

हा नारानो२।२।&
हान्जन्‌ २। १। १९
दन्न गान्जु८। १।३२
दान्जुन्‌ छद रछान्‌ २। १। १९
aaa सत्य्‌ २। १।३१

अकारादिक्रमेणोदाहरणसुची |

हापनय्‌ el Rl SR

हा प्रू २।१।२३५

हा मूलौ २।१।३९

हय्‌ वह्ुरिय्‌ २।२।१५
दार कनि ४।.१५४

हारक म्बरग्‌ २।१। ec
UMAR WIRE

हावान्‌ BS 1 41 FX
aa & । २। ४४

aya ४।॥ १५

दयच्रन्‌ ८।३।७

छच्रान्‌ ८। ३।३२-८।३।४७
द्यन्न।यन्‌ ८। ३ । १७
द्यन्नायेथ्‌ ८ | ३। ३७

aaa ८ 1 ३। ३२

aaa परन्‌ ८ 12149
Wat ८ । ३।३२

हय्‌ क्यथ्‌ & । 219

a4 क्यथ्‌ दवान्‌ पकरि &। १।१
हान्‌ & । २।४१

TATE । १। ५१

aa यिवान्‌ च्‌ ८ । १।५६

३७५

MAT GIRL ER

adt & । १।५०

da कितु &। १।२४
हन्दुस्तानि FIT ४ । ११७
dear ४। १५२

ह्यवनावान्‌ BET । ४। १३
द्यवरव॒नु 8 । १।२७

दिश्यर्‌ ४। ५४

दद्‌ ४।५४

हद्‌ ८।२।११

tiga ४। १२०

Bate । २। ४६

diac 1 3 18

aq ४ । ४७- ६1 &- ८ । F198
इन्त ८।२३।८१

हन्न॑य्‌ ८।३।६३

aac 1312

इन्नोव्‌ ८। ३। ६३-८। ३। ८१
इख्य ८ । रे । ७१-८ | ३ । Ve
हछ्यर्‌ ४ । ४७

eZee । २। ७&-& | &--
८।३।७१

२७६

हच्याब्‌ ८। ३। ७१
इचछ्योब्‌ c= | ३।७१
इड्‌ २।१।२६

इदि df २। १।२६ |
इति ४।१३२

इति Bl १३२

हति ८।३।६३-८।३।८१
इति किनि ४। १५३

इतिप्यठ ४। १३४

हतु ४। १३१

हृतु ८।३।६३-८।१। ak
डतु कन्‌ ४। १५८

हृतत्‌ ४ । १२ेदे

तय्‌ ४ | १३६

zuai ४। १३५

BaF ४ । ११६
इथ २।३।७

इथ ४॥। १२५

za qi ¥ | १२७
इथय्‌ ४। १२्द्‌
zy ४।२१२६
EARLY | १५८

कश्मीरशृब्दाश्तम्‌ |

Eqft ४ 1 १५६
zqla १

zag ४। १२०
EAT २। Ft १६
EAA इन्दु २।३।२०
हुमिकनि ४। १५३
हमि पारि ४। १५६

~

हमिरंग ४। १३०

| ^ | Secs ॥ 5 ॥ cee

3

हमि

ZAPT २।२३। Re

Grell UVa WS ie

हृद्‌ २।३।३
BE २।३। २०
| BL ९। RR
Et ay ३। १-३। १२
इल
द्रम्‌ २।१।३५

| इ गणकौल्‌ २।२।२

हे नारान्‌ aT २।२।२
हे नारान्‌ जब सां२।२।३

हे नारान्‌्रा२।२।५

। वि

अकारादिकमेणोदाहरणसूची |
ेनारान्‌ सा२।२।३ | होकन ४ । १५८
हेरामकोल्‌सां२।२। ३ 0
BT ४।१३६ | द्यून ४। १५८
होर ४। १३७ wala छर्‌ ८। ४। १३
होरकनि ४। १५३ द्रम्‌ 8 । २।२०

इति श्रीशारदाकषेतरमाघान्याकरणे कदमीरशब्दामृते अकारा दिवर्ण-
क्रपेणोद्‌ादरणमुचीषत्रं समाप्तम्‌ ॥

३७७

अध गणपाठः |

तत्रादौ ॥

कथाद्यः ॥ WINS ॥

कथ्‌ | वथ्‌ । व्यथ्‌ । कथ्‌ । eal ध्वथ्‌। चय्‌ । त्वितथ्‌। Ha! TAI
Gia | तोंध्‌ । इति कथादयः ॥

कखखादयः ॥ VINO ॥

BIB चुलु । TES ATS! वातुल | AVE । ATE! FATE!
इत्यादयः कच्लादयः ॥

HAUT: ॥ <८।४।१७ ॥

कत्र आरद्रभिवने | णद दीपौ । गरक चाञ्चरयपाकातिश्षययोः। जोत
at । Za धावने। ते विस्फोटादिदंशे। AT AT | द्र गतिचातुर्ये |
पि दीप्तौ | नील हरितींभवने। पिस पाक्रन elt? wr | पेड नि-
afa । पोर पर्याप्लयना्रखयोः । परार समीक्षणे। HA भरशस्त।भवने |

HT स्तेये | फक AQAA | SI एश अन्तःकपि । केर श्रमणाद्‌षु।

गणपाठः | RE

फोर HUT | बाद्‌ TAISOMTAT । बवास भासने | az स्थविरी भवने |
ast digt । यापि व्याप्तो । रम्ब शोभायाम्‌ | रस सरसी भवने । रोच
रोचने | रोट अवष्टम्भ | ce र्दी भवने । रण जीणने । व्यड पराजयीं-
भवने | कोर वैकय्ये | इत्याद्यः HAA! ॥

चराद्यः ॥ cleave ॥

At MUA | एश एड ANT । मञ्चे अन्तः कोपे । ay द्ग्धीभ-
चने] fea विस्परणे | इति चररादयः ॥

=~

तहादयः ॥ २।३।१ ॥

~ ~ ~, (~

तह । विद्‌ । क्याद्‌ । इद्‌ । हद्‌ । इति तिहाद्यः ॥
ASIA: ॥ २।१।३९ ॥

WI कस्त । ट । दु । छल्‌ ze । इ । दस्‌ । de!
Wee LAT ९ । रद्‌ । लल्‌ । BAC BAT ईड्‌। सूर्‌ । दरम्‌
इत्याद्या प्रादयः ॥

इति श्रीशारद।घ्षत्रभाषान्धाकरणे कर्भीरशब्दामृते गणपाठः YMA: |
समाप्तं चदं साङ्गं कदपीरशब्दामृतं नाग व्याक्ररणम्‌ |
मुदे भयात्ताम्‌ ॥

EE ee ~

SRI PRATAP COLLEGE LIBRARY
SRINAGAR (Kashmir )

~~

DATE LOANED

Class No. Book No,

Acc. No.

This book may be kept for 14 days.

An over~ |
charge will be levied at the rate of 10 Paise for each day
the book is kept over - time.

ee

ADDITIONS AND CORRECTIONS.

For
इष्वरकौक
%

PAT

सृतिन्‌

अन्‌

करिज्ञि

aris
तत्रेदानन्तिन
aaa

aifaa

सामान्य संज्ञायाः

Read.

तत्रेदानीन्तन
EGG
यिस
सापान्यसन्नाया)
य॒स्‌ । यः
अमि
daa
तसन्दुय्‌, संन्दय्‌
गाटुद्य्‌
ate [सू० २।१।१८]
कृदरादि
कलयनी

8

ADDITIONS AND CORRECTIONS.

1. Por

9 afi
15 मार्षल्‌
16 रिष्‌

धात्‌ पाठः

? > ८
a
अ

कररिवर्‌[करीरििल] ahaa,
is the form given in the
Ms. but is incorrect.)

धातुपाठः

9

2 After this line, insert

[ अ भा। BHR । वाद्नेषैस्ये (Ae 8।२।९) ]
a

16 After this line, insert _

[अक । निव। FORA (Ho २।१।२३) J

16 For aq

1
3 WF
3 walata
6 Wa

18 Dee HR
6 For दम्‌

3 Her
9 द्धौखिव
6.

9 चनेधिल्रा
16 गेद्न्‌
19 नाम्ब

6 42

7 “ चट्‌
11 खरच

Read बन
रङ्ग
ठन्ताघाति
चष

Read छपर
कर्व ( which is
more correct ).
ङीखिव (which
is more correct).

बनयिला

wm

ADDITIONS AND CORRECTIONS. 3

1, 1.. For Read.
284 9 डस ट्ष
307 14.16 wig ख्योन्‌
380 11.19 FA, FA eA, FIA,

and transfer to
proper place,
305 17 चिल्‌ चिल्‌
In a few instances, the dot under ज्‌ has been omitted. This
will cause no confusion, as ज without the dot cannot appear in any
Kaemirt word,

_ Sve