BIBLIOTHECA INDICA; COLLECTION OF ORIENTAL WORKS ASIATIC SOCIETY OF BENGAL.

Nos. 30, 33, 38, 39 and 41.

TITE KAVYADARSA OF SRI DANDIN, EDITED, WITH + COMMENTARY, BY PANDITA PREMACHANDRA TARKABAGUS’A. Professor of Rhetoric in the Sanskrit Cullege, Caleutte,

FASCICULUS V,

CALCUTTA : PRINTED BY ८. 0, LEWIS, AT THR NAPTIST MISSION PRES.

1863,

काव्यादगरः।

महाकवि ओ्रीदख्याचय्यैविरचितः।

आसियारिक्सेमादटीसमाख्यसभासमादेभेन

गवलमेष्टकणिकातासंछ्तविधामन्दिराख ड्‌ राध्यापक

RTA TAH AT ATS A

माजिन्यप्राष्डनोनगामकटीकाघह्हितः |

कनिकाता राजधान्यां

fara मुद्धितः ॥

WTR १५८६ ॥ चोषाष्दाः te ees

fear |

meter रचयता किल afagrae: श्रीदरथाचायः afar दं किन्‌ काले बा लात एति fae a wand किम प्रबन्धेःखिन्‌ वेदग्भमागंस्य नितरां wea तन्मागानुसारि- गुणालङ्करोदारवप्रदणरनेन afer विदग्भदेश्रजा{यिति सम्भाद्यते "जाते जगति qatar षविरि्मिधाभवत्‌ कवी एति ततब्यासे कवयस्ठयि ददिनि' इति प्राच्चीनपद्येन प्राचोगतरः कवि. वरख्ञायमिति नाच सन्द्हः।

mag कलापरिष्छेदच्छन्दोविचितिप्रमतीम्‌ सुबङ्कन्‌ प्रबन्धान्‌ fa. बबन्ध, तेषु चायं कायाद दश्रकुमारचरिषद THE रेषे sf पर्‌ प्रचरति।

ry am दिदिधमेवालङ्गारिकप्रशयानमीषते, तथं मनिभिरप. fee प्राचोनं रेन मोजराजप्रभतयः समच्चरन्त, अन्धदभिनव- गुप्रादिभिरद्भावितमभिनवं येन च मम्मटभटप्रररतयः प्रतद्थिरे |

GIA प्राचीनमेव प्रश्यानमाद्याय UMMA गुडालङहारादय- wur निरूपिताः यचाङ्जिद्रष्वनीनानां waged) कदमदुर्गंमेव प्रतिभाति

पराचीगतरस्यास्य यम्य षपरिशुडपुन्हकं प्राये ceca सीदिति कटिकासासंखकतविद्यामन्दिराध्यद्ेवाध्यकोषहृतसखतग्राख्र- HAVA ग्रोमता काञ्चारलसाश्वम वाराङस्छाटिद्‌षतः कतितित पश्तकान्धानाय् मे दक्नामि, aa wars समाशा सम्यमदिहिथ च यथामति परिधिताऽयं प्रबन्ध मन्ये मदमाधास्यति सष्द्वाना. fafa | ° भरप्रम we WAT |

eee ny

काव्यादभ

प्रयमपरिच्छदष्ट निचण्टपत्रम्‌।

मङ्ुलाचरगम्‌,. -. .. -. =. १ वाक्सामान्धस्य प्रशसा .. .. 8 BIORUST .. ., =, (1 genre faa... .. -- we =. ई काद्यमोमासागशास्रक्नानम्यावग्यक्त्वम्‌ .. = काव्यस्य प्रजायद्पनिः प्रयाजनम्‌.. ,. € MUMBA. .. .. .. ,, ., € MMR -. .. -- `" .. .. १९३ AMMAN .. -. : .. . र्द मद्यकायमेदाः.. -. .. .. .. .. २३ मिखकायमभेदाः .,. .. .. .. .. ण्ट BTID संखवातादिभदान्तराणि .. .. .. ३ कचाठ्हत्ययभाषाविवेकः .. .. .. ३५ सोतिषु बंदम्भीगियेादिवक्षः ,. .. .. १७ पेषादिगणाः.. .. ^. ., ,. ge a AMMAR. .. ,. .. .. ३९ प्रसादगुषम्य सषमम्‌ .. .. .. .. ४२ समतागृणम्य लक्षणम्‌ .. .. ., :: ॥

माधुथगु गस्य MWA .. .. ,. ,. ४९ प्रसङादनप्रसिकूपफम्‌ ,. .. .. .. ५२ VARIAN . ८" aes ois, Us ed, ~ ad यारत माधुयप्रतिबन्धक्षत्वम्‌ ,. .. .. ५९

सेोकुमार्ण॑ग सस्य लच्तडम्‌ . अथयक्तिगडसा ल्कम्‌ .. उदारत्वग्मस्य लदेडम्‌ ., SATAY Tey काज्तिगृग्स्य लक्लबम्‌ ,, समाधिगृढष्य लक्षणम्‌ .. काव्यस्य कारणानि प्रयमपरिच्छेदसमा्भिः

ध! दुः ६६ dé ७२ > | Sc ce ९१ ६.8

दितीयपरिष्छदस्य निर्घष्टपनम्‌।

दितोयपरिच्छेदारम्भः, लङ्ारसामान्यलच्तकम्‌

चथालब्रमरविभागाः खभावाक्किः.. =. उपमासामान्धलक्तगम्‌ धम्मापमा .. .. वस्तपमा विपम्मसापमा अन्धान्योपमा. गिवमापमा अनियमापमा,.. समचयोापमा .. अतिश्यापमा.. safaaar. . Be तापमा Algal संशयेपमा famaiqat

व्‌ १०० vet १९०५ Los tte ११० ११९ १९९ ११२

११९.

१,१९१ ११४ ११९ ११५ ११५ ११६

WISE: ६९

i)

BalTAT @e een es one bid

समानोपमा ... ,, .. . ५५१

निन्दे।पमा os oe 29 ae s * प्रग्रसापमा ,, 6. lw. ,. अाचिख्यासाप्रमा .. ,, +

fatiumat og ,, „^ ,. प्रतिषेधापमा .. ., . चटुपमा., .. ,. , ,. त्वास्यानापमा ,. ,. ,, ,,

असधारयोाप्रमा ,, ,, ,. अभूतापमा,. ,, .. .. ., असम्भावितापमा ,. ., ., , बहपमा.* ,, ,. .,* ,, र, विकियापमा.. ,. .+ . मालापमा ,, ., .. ., वाक्ाथापमा,, ,, ,. ,, , प्रतिवस्तूपमा. ,५ ,. ., ,, तुल्ययोगापमा =, ., ,. हेतूपमा .., ` be उप्रमादाषविच्वारः.. ,. ,, उपमागाधक्षश्ब्दाः .. ,.

रूपक समान्यलक्त गम्‌, समस्तरूपकष्च. , SOR ,. ,. *., ,, समसतदयष्छरू्पकम्‌ ., .. ,. ,., सकलै कम्‌. „ ,, ,„ ,, ., अवयवङ्प्रकम्‌ .. .. ,.+ अवयविरूपकम्‌ ,., ,. ,, रकाङ्ादिसख्पकम्‌ ,, ,. ,, , द्रूपङ्षम्‌ ,,, ., ,, ,, ,., अयुक्र रूपकम्‌. ok ,, ,, cg

ile

श्छ द्रुः दाङ द्धः विषमसू्पकम .. ,. ,, ,, .. -- १४४ ७९ सविश्रषगसत्पक्म्‌ .. .. ,. .-. .- ११५ ,, ५६ विर्दरूपकम्‌ .. -- -- = -" .. ९९४ .- १ इतुरू्पकम्‌ =. - ~ न " - चण्ु -- प्प चिषटरूपकम्‌ .. .. -- -- .-* -. १४७ .. 59 उप्मारूपकद्यतिरकरूप्रके., .. .. .. १४७ .- «स्ख अत्तेपसू्पकम्‌ .. .. -- .. -- ee र्ण्ट .. aR समाधानसरूपकम्‌ .. - ° we -- ९४ -.- ER रूपकरू्पकम्‌ .. .. $ -- -- -- १५४९ -- «8 तत्त्वापकवरूपकम्‌ .. + -~ „^ -" १५० .- €8 SWRA „ज, ee „+ .. ., .. .. १५९ .. <% मालादीपकम्‌ ee - .. . “~ ५८ `" १, विश्डार्पदीपकम्‌.. ww -- -. + ~ १५६ .. १०८ रकाथदीपकम्‌ .. -- ..-: --: -- -. १९६० .. १११ चिरा्यदीपकम्‌ .. .. -- -* - -* ९६९ .. ९९९ ara frerg tt: te ८ de, fs | eee ^ १६२ es ९९६ खादोपसतदरेदाः . .. -+ -- .. ९१८४ .. ११० UMTS. . . = ==. = शश ,„. १९४ धम्भ्टास्तेपः = ~~ = -* =" -. “* ५९८ ,, १९१९ कारणचतेयः .. .- .. -. -- -- १९० .. RRR कायाच्तपः.. .- .- .- .- .. .. १० . ९१९ GANTT .. .. ~ -. -. = १९५१ .. २९५ UNM .. .. .- .. .. “~ ९७९ ,. ९९७ WATT .. .. .. .. -. .. ५७४ .. # १६९ ष्याशोन्वचनाद्तोपः .. .. .- .. .. ११४ ... cet पदषद्योषः.. rr .. -- १९५ .. १४९ ahh .. .. =. .-. .. .. ११४ .. १४ BATH .. .-. .. .-. ., .. .. ११ ... १४७ परस्वग्राह्तेषः .. -- ,. -. -. .. १५७ -. ९४९ उपायाद्येषपः ,. ee .. १५८ .. RMR

राषात्तेपः...

म॒च्छाच्ेपः a ae ~ च्यनक्राप्रादच्पः .. ,. . शिटात्तपः..

HATA:

संप्याच्तेपः ., BUA: .. दैत्वाच्तेपः oa थान्तरन्यासः . अथान्तरन्यासभेदाः

॥ ^

उभयव्यतिरक्ः .. azaufar कः साच्पसद्तु्यतिरका.. प्रतयमागसाटश्यव्यतिरेकः .. सदट्षव्यतिरकभदान्तराणि .. विभावना .. .. समासक्त समासाक्तिभेदाः.. खपृव्वसमासाक्तिः ऋतिशया{किः सतिष्रयाक्तिप्रशंसा

SATE

SAAT ARMM: हतुस्तद्धेदाः

ष्पः. ४ x ts : Us: ke i be ou: क्रमः. | ne

प्रयारसवद्रजं{खनां weants

11

॥ 1

॥ ॥

TRE: QAR १२५५ १९५० १५९ ९६१५ ER १९८५ १९७ १६९ ६७० {se १८१ ase Usa र्‌ १९८९ १८६२ १८९ २०४ 2ot RRR २१९४ २० RAV RRB २३२५ Rde RU ROR २७५

+

पथायेोक्तम्‌ . .. .. समाहितम्‌ उदात्तम्‌ ,. .. .. ..

aux fa: i 4

सवभदा: ..

विशषेाक्तिः

` तुल्ययोगिता

विराधः

guage

ठ ।जस्ततिः sg

निद्ष्रानम्‌ .. ह सद्दाक्तिः ufeafas .. aft Sle ha. -

भाविकम्‌ .. भाविकभदाः दितोयध्रिच्छदसमा्षिः

टतौयपरिच्छेदस्य निंघंण्टपचम्‌।

दतीयपरिच्छेदारम्भः; यमकं, Tee, ..

wa faa

ऋद्धंममः, सव्वंताभदश्च, खरस्थानवसनियमाः .. प्र्लिकाः.. .. .. प्रहेलिकासख््ानानि ..

समागता प्रदेलिका, वच्िता प्रहेलिका .

वयत्क्रान्ता, प्रमुषिता

are ९०५ ३७७ ae (| ए ३९० Ree REL

समानरूपा, पर्षा agar, प्रकल्पिता नामान्तरिता, मिभ्रता समानशब्दा, GAG . परिदारिका, रक्च्छन्रा SHIGA, सङ्कोखा .. दोषविभागाः

अपायत्वम्‌ ..

quae

रुकाथत्वम्‌ .. .. -- . स्सग़रयत्वम

खअपक्रमः

ब्द Saga

afaeag: .

रेत्तभङ्ः विसन्धित्रम्‌ -- .-

दगशकालकनलालाकन्यायागमविसेधाः

दष्राविराधाद्‌ाहरणम्‌ .. कानलविरेधदाडइर्णम कलाविरोाघादाडरगम्‌ लाकविराधादाङ्रणम्‌ न्यायविरोधघादादरणम खागमविराधादाइरगम्‌ ` .. देषविरोाधस्य गृगत्वम्‌ .. कालविरधस्य गुगात्वम्‌ कलाविरोधस्य गुगत्वम्‌ लाकविरोाधस्य गुणत्वम्‌ न्यायविरोधस्य गुणत्वम्‌ खगमविरोाधस्य गगत्वम्‌ ग्रन्समान्निः ..

ष्ठुः

३९२ ६९२ २९२ RER ३९8 ३९४ god god ४१० १ ४१६ ४१९ ४२ ४२१५ BVT ४३० ४२

४२४।४३५

४२५ 8३७ ४३९६ 88०

BBR

४६२ ९४२ ४४३ 988 888

BBY

8e¢

१३६ १४६ er १५२

११६

९५८

९६२ २६५।९६६ ९६०।६६८ ९७० - ok. = १.७९।२७५ १७७१. Se

se pm Oot मरस्य)

१८९.. > ९८२ -- ९८३ -- ९८४ -- ५८५ --

कक

MAINA AA! |

ATA: |

~~. Gy Cm meee

दतुमृखम्‌खाम्मो जवनदंसवधृमम | मानसे रमां नियं ear सर्वगो ॥ १॥

घवौनथान्‌ छते कामपि ayaa निरतिं aaa away, तां सन्तः खादरवनतः सदा HAAN UHI सगणा सालार BUTI पद पदे ध्वनिभिः सन्कविभणिलिः सरसा ae a ar मानसं ररति।९॥ द्िजश्रीप्रमचन्रम्य व्यास्यानप्राज्छनाश्िते। काव्याद Brews सन्तः सन्त ममदाखाः॥ २॥ निखिलश्रस्तपारावारपारोणः सहदयधुरेणः कविनि- ava: श्रोदण्डयाचाय्यः कनापि HAITI TYAAT गृप- तितनयन wanra: सविनयमनरुष्यमामः, किमनया पर- प्रबन्धाध्यापनया खरवितमवाभिनवमलङ्ारप्रबन्धमिममष्या- पयेयमिति मन्यमानः काव्याद्ध्नामकं कायारङ्ारादिनि- eqquaafad faara तमध्यापयामासेति किंउदन्तो। AM तावत्‌ सदाचारपरिपालनमनर्न्धानः सरखत्या मनमलच्णं मङ्गलमाचरति) चतुमखेति। सरखतो वाक-

र काव्ादश्ः।

सखषूपा भगवता विष्ण मूनिं मम मागे “चत्त WEY सरा faq नित्यं सब्यदा रमतां विद्रु, `" मम मानस- ज्ञानविषयोग्रता सती fawefame: | नन भगव्त्यदापा सदोषा चानश्यते तच सदोषाया मानपमन्निहितलप्रायन- मनुदितमिति faraunat तां विग्न Guar ब्रह्मा त मृखान्येव ्रमोजानि तषां वनं ममूहः, टत्त[द्ममष्टा- aq वनशब्दस्य esata तदर्वच्छन्नप्रदग्र तु लाछणिकतात, ततर मवधुरमोय, aM RGA AEE TT वदादषूपा सरखतो यया परिद्रद्धा ATH सरश्वतोमे मानसमर्निहिता भवतु न तु दालिकादिमखदमःतः स्देषति भावः) भ्रतएव aaa सन्तः सर्पतेऽरखतसु mmr निम्ना निटापै- व्यर्थः पद्पद;शवाक्यायंरसगतदापरितिति याप, श्रय चं धवला, एतन काव्यरूपा TAA Hala सदाषाया सप्एुडुकाचलानङ्गकागात्‌, RYE WAT, ATA भगव fea यथा विष्णप्राण, कव्यानापायये कचिद्‌ ग'नकान्य- खिलानि a श्ब्दम्‌त्तिधरस्येते frais महात्म: | इति। यज्यते च तदुपामनारूपं मङ्कलाचरूणं यन्धादा, उपाश्षना GMT: अ्वणमनन{नि[दिामनष्पा, मानम रमतामित्यमम च त्ितयदट्पाणपासना हृतेति प्रतोयत मानसद्ापारविेव- सूपताश्चास्याः। WA BTR दमबध्वागोपं प्रति खतम मख श्रभोजवनत्वारोपस Waa परम्परितरूपकमबिष्ट- ४व्दनिमन्धमम्‌, श्रम्माजवनलारोपणेव ATIVAT माने मा-

e

प्रथमः ufcepe: | |

नमारापकरणन्त न चिरं सरःप्रतोतिम्तु यञ्नयेति यक्र- aqua: एकान्ततद्‌ाग्रहे तु द्िष्टाञ्मिट्ब्दनिवन्धनयाम्तयोः eet | ्रन्यापि Waa: Baral श्रगमोजवने विहरति मानषसरसि च रमते। नित्यमित्यच दीघेमिति कशचित्‌ पाठः दीं सुचिरं प्रारिख्ितयन्यसमाभ्निं यावदिति ace: | सरखतो वागधिष्टाज्रौ देवतेति कंचित्‌, ama तस्या ब्रह्ममख- समन्धऽपिषयाधिषातरोरमेद्‌ाङ्गोकारात्‌, सव्वद्राक्रति च सति बाधं सदाचस्यादरणौयलेम सर्व्वपदस्य कर्रणतलाधर- नयनादिभिननाङ्गपरलाद्‌पपर्म्नमिति wan मम सुरखती मानसे श््थाणणं रि रमतामिति येाजयन्यन्ये॥ ९॥

व्वगास्त्ाणि संहत्य प्रयोगानुपनम्य च | यथासामथ्यमस्ाभिः क्रियते काव्यनशषणम्‌ ॥ > ॥

मन्‌ कदूशशोयं काव्यष्पा सरसखतो यम्या पपासषनयाति- मदहाघवमािष्वुतमित्यनुयज्यमान दव awed तावत प्रति- जानोते | पर्ववति । पृन्ब्थां भरतादोननां ्रास्ताणि arafae- पणयन्यान्‌ संत्य सुक्तिय श्रतिविस्तृतानामेतेषामल्यन्तानुणा- देवांप्रपरित्यागेनोपादेयां्ान्‌ संरुद्धः, तथा प्रयोगाम्‌ महाकविप्रणौतान्‌ काययप्रबन्धानुपलभ्य च सम्यगालेच्य च, suey सति कतित पाठः, एतेन प्राचोमप्ररोतमपि wer

मयोगव्ङसचेदनुपादेथमेवेति म कवलं पूर्ास्तामखारे ne

2 meee: |

किन्त प्रयोगानुसारेण चाद्माभिरतत्‌ 94 via ufaan | Squares चथाग्रक्रि, Aout saa) क्रा- gu, WA Weaasaafa, Wer wary e args r5- साधारणा wa caw, faa र्टाः -च्छन्ना पदावर. लोति aaa म्रतिप्राद्यते। एनः: मधयं za काव्यं fe गम्यस्वास्य प्रतिपाद्यं प्रयाजनश्चानन्तरमव ama WANA यथाव WINE: | एतषां यन्थादावषश्ष- वक्रव्यत्रं यया, Sale Waal By RAT waa Gael तेन घक्रयः सम्वन्धः Bwana द?) fawuag- माणानां wg lara उपेाद्ातमङ्ल्टखा' VIA ara fa-

रूपणप्रतिज्ञवेव प्रनिज्ञाततवा न प्रथक्‌ Waar हता॥९॥

दर from शानां शिष्टानामपि मव्वथा । वाचामव प्रसादन नाकयाता प्रवन्त |; ३1,

दृत्यं प्रतिज्ञया वागःवन्वरूपस्य कायन्य yor -पाद्यन- मक्ता wey Hey रन्यप्रयाजनं वक्र प्रचमः उत्‌ Bra दयन वाकमामान्यम्यपःदरेयवमादर I Tea Te मंमारे शिषः fara zat, न पाणिादचपत्नः न aga! Bem न च वागङ्गदपल दत wee wen aa aeraizaim- wana gue ats ae wininarelenafafairatm gai प्रहतिप्रत्ययिभागाःद्ना यत्पादितामां sRarat आहना- TEU, afgaaeastaramemarizta भावः। तया

क

प्रयमः परिषदः a

शिष्टानामपि wagarafasrarg देभोनानित्ययः, तारामनु- ण्रासनाभावादिति भादः) faurat खतः faarat सज्ना- ख्पाणामिति कचित्‌। दृत्यं विविधानां वाचामेव प्रसादन सा{चययेन aur eau प्रकारेण लोकानां दवा{दपाम- रान्तानां याचा व्यवहारः Waa प्रकषण wala तचात्त- मानां सं्तया मध्यानां प्राकृतया नोचानाश्च देषा वादा व्यवद्यारः॥ २॥

इद्‌ मन्धं तमः कः लतं जायेत भुवनचयम्‌ | यद VBI LATS न टोप्यते॥४॥

श्रन्यन वाचां ब्यतहारोपयोा{गल्म्क्रा दटिरेकंण तदेव द्रटचति। tzfafai शनब्दाह्नयं ware ज्छातिः, प्रकाश्नक- QA दृव मंसरत्यन्ने(त HHT: Bleway: आसंसारं ख्ष्कालमारभ्य, यद्वा PATA Aa ATT जगत्‌ श्रा- eat anzfuaigq यदि न टरौोणते न TA तदा TF त्तं wy जगत्‌ तदतलाकजातम्ित्यर्थः, तमा मेादान- कारमयं सत्‌ wa च्॑तन्किलमिव gina आयत, Wal तमा गाढष्वान्तयाप्रमिलिवा, wi गाटेऽन्धतमम[मत्यम्र्‌ः। चटा दरदामिद्धयास्न्रिषटष्टं तलं जगत्‌ इन्धे तमा गाढ.न्ध- कार्कर्वालितमिवाङ्गातं जायेत, यथया ज्यातिषि qaseig- माने जगदन्धकारमयं arya भवति तथाश्ब्दाभावद्व्य- यः, वेदाप्रवाक्यैरेव सर्वेषां शानसमवादिति ara gt

< WITT |

श्रादिराजयग्ोविम्नमादशे प्राप्य बाङ्ययम्‌। तेषामसन्निधानेऽपि न खयं पश्य नश्यत ।॥ ५॥

दत्य वाक्मामान्यस्य व्यवदारमूललेनेापादेयलं Ww तस्छेव गणणलङ्ारादिभिरुपछ्ठततया कावयद्पनामापभ्नन्या- पारेयत्माद। श्राद्िराजति। श्रादिकालोना य राजाम दृच्वाकुप्रम्तयस्तेधां amred faq प्रतिष्पं कायेत्यथः, उा- qa क्िगणकृतकाव्यप्रबन्धख्पमाद्शं zim प्राप्य ष्दान तेषां राज्ञाममन्रधानऽपि न anfa न विच्छिद्यत इनि wa पथ्य विचारय, दप्रामाष्यम्दात्यन्तपरिद्ारःधनत्‌ श्रतएवात न गद्ितवं दापः। श्रन्यश्न्नादभ fe मन्निहरनानाम्त faq पतति Na चव्मब्दतानामपीौःन Bara: । एतना तोतानां QWs Fw प्रयाजनमक्र, एतश्च ःपलनप्णं काव्य- HUANG SY यण्रःप्रम्टत)न्यपि प्रयाजनान्तराःण भयानि, Ot, प्रकाग्छता, काव्यं QwWaswad वयवद्ागविदे िवेलर्‌- सततय । मद्यःपर{निटरतयं कान्तामन्िततयापद्‌ ग्य yf | सन्न च पुरुपा्ा एतस्माज्नायन्ते, यदुक्त, WH ATARTSY वै चचण्यं कनासुच) करेति ata प्रोतश्च सःधकाव्यमि- पेवणमि{ति॥५॥ | गागाः कामदुघा सम्यक्‌ परयुक्ता सार्यते वुः । दुष्ययुक्ता पुनगाल VA: सव शंसति ॥ ६ ॥

काव्यस्परापादयत्वमक्ता तष्ट गणाल्लङ्गरादिभिश्पख्कारे

प्रथमः परिष्छेदः। श

fatraararg यतनोयमि्याह । गेरिति। Ararat सम्यक प्रयक्षा दाषाभावन गणालङारादिसद्भाकेन च कविना wut निबद्धा खतो कामदुचा सर्ववकामप्रपूरिका गोर्धेनरिव ay: सामाजिकैः सयते सुप्रयक्षा वाणी कामधेनुवत्‌ बनकाम- परिका भवतोति ज्ञायते । तद्याच चरतिः va: wa: सु- Wom: मम्यक्‌ ज्ञातः खगे लाकं च कामधुग्भवतोति। वैष- Ca दोषमाद) सेव गोः पुनदुंप्रयक्रा सदोपतया रचिता सतो प्रयाक्रः Hania TINA मृखचनिव्यथः, wala खव- यति, एतेन दापाभावे गण्णालङ्गारादिमद्धा3 च खन्या यतनोयमित्यव प्रतिपादितं नतु शदाषषाकाव्यतवमिति w- यम्‌ ॥ ६॥

तदल्पमपि Ae काये दष्टं कथञ्चन | स्यादपः सुन्दरमपि िचेणेकेन TAA ७॥

तदिति। तत्तस्मात्‌ प्रयाक्ररविक्ञतास्यापकलादित्य्यः काव्ये way पद्पदांश्रमातरगतमपि दष्टं दपः कथन aay सव्वथा तत्पश्त्धिगे यतनोयं। ननु गृणालङ्ारादि- ना सुन्द्रतर तस्मिन्‌ तिष्ठतु नामान्योयान्‌ दषः fa fa- aA तनेत्यचाह सुन्दरमपि लावष्छदाराकुदाद्ना रम- णोयमपि वपः एकन कंवलेन एकावयवस्यितेन वा feay कुष्टभेदेन cua निन्दितं धात्‌ एतेन दोषाः कायख्ाप- कपमाचजगका ग तु कायलवविघातका cf दितं caw

ह RATT: |

च मदाकविप्रयोगेपु agfen ते रोषा दति एतदिश्चा- पनार्थमेव प्राचां तददापी शन्दाथाविति were गणवत्‌ काव्यमित्यादि काद्यलत्तणषु दोाषप्दोापादामः नतु सतितता- काव्यताप्रतिपादनाथमिति Tea! SMAI कोटात- विद्धरन्नादिसाधारण्ठेन काव्यता। दुष्टेव्वपि मता यच रशा- GANA: स्फर iq i ७॥

गुणद्‌ाप्रानगाप्तन्नः कथं विभजते TA | किमन्धस्याधिकारेऽत्ति रूपभद्‌पल व्यषु ॥ ८ ॥

THY काव्ये CU TAS गणानामृपादेयनवम- यादक्रं भवति दस्पादेयानान्च wart wfryrae शा- स्तापटेशमापटेतया aa खक्रियमाणण्रास्वस्यापया गतां दभ्र Be awa) wean: कायमोमांमाग्रःस्तःन भिज्ञ जनः, गुणः उपादचध्कौा वच्छमाणाः प्वेषप्रसादादयः श्रनप्राने(- पमाद्यलद्धाराख श्रलङ्राणं काव्यशाभाजनकत्वनापारेय- त्वात्‌, दषाः श्रनिकटलाद्यद्य, तान्‌ कथं विभ fangy भजते विभक्तया जानातोत्यर., wafata wrart: | देचित्यभ्रम्दजनकलन गणदापाणणं [कद्ित्प{रन्नानष्य खतः सम्भवेऽपि विशेषपःरश्चानं शास्तादेव जायतं शस्तकटरं निपफाभिनिवेध्रादिना तन्न द्रभषाद्ावसादिति विपदाष- zai दृष्टमोनद द्रढयति e«arfy द्रव्यगणविधेषा- स्तेषां भद्‌ उक्छष्टलापषटष्टलरूपः Waadaarfeedr वा

1 ॥

प्रथमः परिष्छट्‌ः। ९

विशेषखसापलभ्िषु प्रत्यरेषु saw वक्तविंकलस्य किमधि- कारो याग्यतान्ति मास्येवेव्ययेः, तस्माच्छास्तापदेग्रनेव जना- रेयेोपादेयश्चामवन्ता भवन्ति तदथं va ममायमारम दृति

भावः ॥ ८॥

aa: प्रजानां व्युतयत्निमभिसन्धायं रयः | वाचां विचिचमागी्णां निववन्धुः क्रियाविधिम्‌॥ < ॥

अत दति) श्रत गणदोाषविभागादेः शास्वसापेषतवादि- त्यर्थः, रयः पण्डिता भरतादयः प्रजानां लकानां य॒त्पत्तिं वा गव्यवदहारनैपष्णमभिसन्धाय view, विचित्रा बहविधा त्रेदभ॑गेडादिषूपा मागा रत्या यासां तादृशोनां वाचां काद्यवाक्यानां क्रियायै करणाय, उपलक्णद्धेतत्‌ ज्ञाना- यापोत्य्थः, करणवन्त्नानस्वापि यश्रःप्रण्टतिजनकलात्‌, विधि- विधानं ufauaifanrnfca निरूपणमित्यथः, तं निबबन्धेः निबन्धेन प्राचः एतेन तद्‌गतानुगतिकतया ममापि प्रजा- खत्यत्यचमेवायमदयमानतु प्रतिष्ठामिति चितम्‌, तस्माद्‌ गन्यस्यास्य wares: प्रयाजनं यन्यामिधयस्य काव्यस्य , प्रयाजनन्त्‌ यथायं कविबद्धूगतं यद्रःप्रशतिकं पण्यं ज्यम्‌ ॥ < ॥

तैः शरोरच्च कान्यानामलड्गराञ्च STAT: |

शरोर तावदि शटाथव्यवद्िन्ना पदावली ॥ १०॥

अय Wie NTA पक्माणां इयापादयता waa whe

८

१ RBM: |

वास्य शरोर तदेव प्रथमं निरूपयन्नाह तेरिति। तैः पवय स.रभिः काव्यानां wiry was रसादिव्यङ्गम्य SUA श्राश्रयखच तथा अलद्धागाख cian. चदयम्‌- भयप्राघान्यद्यातकम्‌ | काव्यानामिलि aera मक्रकाद्भि- देन FINRA वद्धविधव्वषधचनाय। wagivazy we क्रियते प्रष्टौ क्रियतेऽनन ति AMT छषप्रमाद्‌ादिगुणानामनुप्रामा- पमाद्यलङ्ाराणाञ्च प्रतिपादकं गणानामपि का्यग्राभा- जनकतया तेदंश्ितवात्‌। भदद्यानयेःग्य दशयते) यद्रा शररश्चत चकारा मिनक्रम तखव्यरः | अनदडूगासुःत च- काराऽनक्रममख्यायः, तेन च गणानां Tray पिय: तद्ितयानामपि निरूपितवादित्यत्रगन्तय्यम्‌। दशिता tas ARITA पुस्तञ्च WATT दति परप्रयुक्रापत्तया, कच दगविभक्तारित्यनग्रामनाट्‌। इत्यं प्राचां मंवाद्‌ प्रदग्यं तन्ता- मनारलेक wa waney काव्यणररौर निरूपयति writ तावदिति arvafefa वाक्यालङ्कार दषाः मन्दयश्द्ा- खमन्कारभृमय त्यथः, यःया: AVA , +खक्तणोरता पदावली पदममरः काव्धम्य ्ररोरमित्यन्यः। Waza चम- त्कारभु[मिल, चमन्कारद्य लाकात्तरष््ादः तद्भ-मम्तत्मनकः, ` MSTA ETNA मुषलव्याणाऽनभवस{छका जाति- fang. fram wa: oe जात दृत्याद्वाकार्यज्ञानजन्या- EITe न लेाकान्तरतलरमिति मतत्रे काद्यतप्रमक्रिः। ary- WBS प्रत्ययानां कारणताच व्यज्यत शिष्यम Trarwarar(w-

*

प्रथमः परिष्छंदः। Lt

HTTAUTA ETH FAVA TAG AAA च मम्भवति, मम्मति च तेन काव्यस्य भेदत्रयं, तथाहि यङ्वेगि्यजन्या चमत्छति- aa वाच्यवमत्छतेरत्यधिका तच प्वनिगि्ति व्यवद्दार. gay वयद्धाचमक्छतिवेच्यचमन्छतेः कुठिनिकोना तत्र गणोभृनव्यज्च- fafa व्यवदारः, यच च व्यद्यचमन्कतिनंस्येव वाच्यचमक्कति- रव पर वगवत तच faafafa व्यवहारः, दत्थ जिवि काव्यमन्देश्करमनमन्तव्यं, यदि च वाच्यव्य्ाचमत्छतिनिरपक्तः शब्दोऽपि mga जनयति aria काव्यनमन्रेरङ्गोकतं, यथा, सुपां तिङश्च ब्दत्पन्तिं वाचां वा- SERIAL AA | ATATIF: HMR] नाग aT Ea, तदा Tuia यक्‌ पदं पदावल्लोविग्रषणं मन्तव्यं, fafa laa- quate रूपौ घटाऽनिद्य दत्यदौ स्पचरयारनित्यवप्रतो- तिव्रद्थपदयादयारपोषत्रप्रतोतिः ततश श्ब्द{चिचमर्य{च- चञ्चति चिचम्य भदद्वयम्‌। उक्तञ्च प्रकारता गन्द वाच्यचमव्यदुष्ु त्वरं स्मतमिःत, चिचमित्ि WMT TIT माचयुक्तम्‌ | एतेन लचेणऽनुद्ष्टानां गणालङ्कारदाप्राणां कथमयं निष्पणं aafafa चाद्यस्य नावकाशः दृषपदन तषा- -मटृशादिति प्ययम्‌। Wat वाच्यलन्लव्यङ्कतया fatay: : तेतच्राभिधयोापम्बाष्टा वाच्यः HATA Wey: यश्नया ay इति यञ्नकताच Weal सव्वषामधानाश्च, तेषां यद्लाऽ- पि वस्ललङररत्यादिभेदाश्लिविधः, aa वस्ललङ्गारस- „ प्य जन्यच्मत्कारः संलच्छक्रमः रत्थादिक्ञ्मजन्यचम-

५2

tz WITT: |

मकारा रसादिपदव्यपदण्याऽमंलच्यक्रम va wae विर्‌ दृति fan wa निरूपिते पदानि श्रममासाङ्गसुप- तिङ्न्तामि तष्गन्तानिच, प्राकृतादिपदानानत्‌ संरतम्वानो- यतया तद्‌न्ततास्यव्। निराकाङ्खुःपद्‌ानां काव्यवाव्वहा- रात्‌ साकाङ्कति पदावनलोकिगेषणं देयं तेम पद्‌ावखो वाक्य- मि्छेवार्यः। IY श्र्यापक्तं वाक्यमेव काव्यशरौोर न तु वाक्यमर्थश्च दाविति, का्यताया उभयप्यंप्रवे HAAS: प्यते काव्यादयाऽवगम्यते काव्यं श्रतमयानक्ञात दृत्यादि- विश्चजनोनव्यवहारविगाधात्‌ सलच्णाभ्यपगमस्य Vaal WRISTS च एकिन्‌ पद्ये काव्यदयव्यवदहारापन्तः तस््मादाक्यमाचम्येव wtivafafa सृुषटकम्‌। शरोर मनक WET चापत्ये WAT चा चित्रकाव्य गृणालद्ूारा पर्ता वाच्याय VA WAM YADA वस्वम्रहाररमाःदष- Ul QTY | उक्रश्चष्वःनछता WE. PHTABI DA: RST या व्यवग्यितः। वाच्यप्रतोयमानास्यो Aw Azar सुः aTfala, मच रसस्येवा[ङलमन्येस्क्रमादरणोयं ATA awa वस्वन- ङा रव्य्नकानां गृणालङ्ागमावापस्कनामः च्च काव्यतया म- कलालङ्ारिकरङ्गोहतानामकाव्यतापत्तः म ख तचापिकथ- श्वित्‌ परम्परया गसस्पशंाऽसतोतति aw vifauraawa गः श्रते सगाधानोक्यादोनामपि काव्यनापक्नः पदार्थमाच- स्टापि विभावान्‌भावद्यभिचार्भिवान्यतमलान, न शरस. ब्यानात्मवे विनयानामग््रखोकारासम्भवः HIE प्रथाजनं

#

प्रथमः ufcepe: | १३

fe वेद्रास्तरविमखानां सुकुमारमतोनां रसाखादसुखपि- ष्ड़दानदारा हलाषृच्यप्रसिनिदच्पदप् एति वाद्यं चम- त्कारजनकवाच्या्थादिनापि ततमख्मवादिति दिक्‌॥९०॥

पयं mas मिश्र तच्चिधेष वयवस्थिनम पद्यं चतुष्यदौ तच्च वृत्तं जातिरिति दिधा ॥ १९॥ कायस्य शरोरमक्रा ARIA क्रमणादह । पद्यमिति।

तत्‌ कायं पद्यं ne मिभ्रञ्चति fata विप्रकारमेव cafe प्राचोने(न॑टपितम्‌। एवकाराष्ातुविध्याशदकमम्य नास्तोति wad) aa पद्यनक्तण्माह) पद्यमिति। weet पदानां ममाष्ारश्य॒तुष्पदौ पादचतुष्टयात्मकं VS Bq द्िष्यादि- कन्त aqiigea नियतमिति नोाकक््ास्तपु तदभावा्टतु- wat, वस्तुतस्तु इन्दानियतं वाक्यमेव प्च, महा- काव्यादौ प्रायेण पाद्चतुषएयाद्मकानामे faanataare- QUE) AIH) इन्दानियमवद्ाक्यं पद्चमिव्यभि- घौयत दति कन्दा agus पद्यमित्यादि च) ae wy ga aifagia faut) .तचात्तरस्द्यात CHAM VLA araragiat जातिरायदिः॥\१९॥

कन्द विचित्य सक्रनस्तनप्पश्चानिद्‌ गिनः।

सा विद्या AINA Ut MAN कव्यपागरम्‌॥ १९॥

कन्द दति । हन्दांसि विषोयमे frente इन्दा विचितिः रेषादिरतच्छन्दो न्यः इन्दोविविलिनामकः

१४ WITT: |

खछनन्कन्दायन्थेो वा तस्यां सकण: AAT TAT: WoW विष्लारा निद्रितः wargaafaraay -उक्याव्यक्यादिना च gw अ्राग्यागोन्दङोलोन्यादिगा जा{तमदाय गि पिता दत्ययः। आतः रंराम्भ्ोननोया रा. वाङ्न्धमिया तत्‌ स्वमत नाक्रमितिभावः | कवोनां ` -दाजामम्यावग्य- कत्वमाह। मा fay Swit इन्दाविःचतश्व्या ar mate विविधच्छन्दानपद्धवाश्यदममोयग्मभा वाद भन. डम्‌, SUIT काव्यस्‌ मागर लितोप्रणणं arma WIAA च तत्परं जिग{मिषृणाम अर्च {लणदयषषां ar: पातरूपा । fadiguifams विदिसूणा{मिि waa पाठः, मागर प्रवषटुमच्छ्नां यथा मानावम्दुपमा मरूपद्ागायमभ- वति तथा काव्यं व्यतुमनगोत्ायतु वा रतयन्नानां कन्द

fafefafagay: wren

मुक्तक कुलकं FT संघात इति aren: | सगन्धा ख्पतादनृक्त पद्यविस्तरः ॥ १३ ॥

एवे तिविधपु aay पद्यमयस्ानरक्रामामवाम्तगमदा- नां प्रदण्नमनतिप्रयाजन(मनि ददन प्रप्रानप्रभदर म्ा- काव्यं प्रदध्यतुमृपक्रमत। मक्रकमिलि | came एवम, मक्रक THe कावः सहुातश्चु द्युव तादूष्सानमजानोया- Te यग्म्रकादिरित्यथः, णवंष्टपः qyfaqar: Wem: पद्यमयकाव्यभद्‌ ayy: मगवद्धाक्रकपतात्‌ faq emary-

1

परथमः परिच्छदः | १५४

महाकाव्यद्टपप्रधानमेरेकदेग्रसखरूपवादन्‌क्रः ग्न्थवाङन्यभि- या quzfaa: यन्धान्तरेषु वेदितव्य दति रषः, एतन प्र- तिषधनञा कथं anced इति Uae नावमरः श्रष्याइतस्य यन्थान्तरवेदि तव्यलम्य विधेयलन aw पथ्यद्‌ामत्वात्‌, wa aq मादृष्यायकपणंदाममजा BAW उक्रप्राय VAY TANT: | तच AMA द्ाकान्तरमम्बन्धन परित्यक्रमकपद्यात्मकं, तया चाप्रय। HER दाक एवेकञ्चमन्कारक्तमः सतामिति। | लकं पश्चान्युनदयाकात्मकम्‌ | SRA, CEDAR UF सन्दानितकं fatafrea) कलापकं चतुर्भिश्च पञ्चभिः कुलक मतम्‌") tf, श्रपरे तु पञ्चात्मकम्य armas BAAS. | यथा, “एकः RAT BRR RIA sat युगलकं wan वरिभिगुणवतो war चतुर्भिस्तु प्रभद्रकम्‌। वाणावली पञ्चभिः स्यात्‌ afga area’: इति। काषः परस्परनिरपेचः WSGAT: | UTM, “काषः न्चाक- WHEW स्यादन्योान्यागपेचकः। Wasa कथितः स एवातिमनार्मः'। इति। अश्या स सजातोयममृः। यत्र

५,

waa परिममाप्रारथः" पैः कथा समाणते स संघातः, UH! यत्र कपिरेकमथं टत्तेनेकन वलयति काव्ये, मं ara: म निगदिता न्द्ावनम्चदूतारदिरिति, दत्यमक्रख- चणा मृक्रकादया महाकायेकदेशखूपलास्र ए्यगलक्तिताः, काषमंघातावपि ARTA तत्लदुावचपश्न सम्भवत एवे- MAGMA ॥ ९२ ॥

t¢ na CE ।

सगेबन्धा महाकाव्यमुष्यते तस्य HATA | आनम कया वस्तुनि TT वापि तन्मखम्‌ ॥ १५॥ दनि्ासकथोद्‌भूतमितरदा सदाश्रयम्‌ रतव॑गफलापेतं चत्‌ रादात्तनायकम ॥ १५॥ नगगावग THERES DAR: | उद्यानसनिलक्रो STAYTATA TARE: 11 १३ ॥ विप्रनम्मे विवादश्च कुमारेादर यवनैः |

HA TATA, TABS येरपि ॥ 29 श्रनद्रुतमसंकतिप्तं रसभावनरन्तरम्‌ |

से रनतिवस्तोखः BIT: TRIG: |! I सन्वच भिन्नवृत्तान्तरुपेतं नाकः AHA ।

काव्य कन्पान्तरस्छायि जायेत सदन्त | २८ ॥

HSH WGA: UTFSIAIAM FTA न ण्यग न foal दत्याकाद्गगायामाह। मगबन्य fa; म ताद्य मर्ग- बन्धः तम्य र्गरनिबध्यमानलात्‌। तदप ।कम्बरूपमिति aman तावत्‌ प्रतिजानोत्‌। उच्यत दृ त। तम्य म़ा- काव्यस्य AY स्वरूपमच्यते श्रमन्तरमव निरूप्यत ) श्राथो- रित्यादि श्राशौरिष्टजनम्य एभाभ्ममं, walmart ब्वापकष- बधानकृलव्यापारवि्षः सख प्ररत वागमविद्ववात्मकः तम्य वािककायिकमानमिकलत्रन त्रैविध्यात्‌) तथा वशति परम्तनटृत्तान्ताऽख्िन्निति वस्त प्रबन्धेनायकः WITT वा तत्‌-

^

त SEY

प्रचमः पररिश्डेदः। te

| सम्बन्धी, aa fatw उपन्यासः, वाधब्दा विकस्य, मखमा- fear, आश्रौ; प्रश्तोनामन्यतमं तस्वादिभाग caret wa: कोचकवधादे, भमख्छिया रधुदंशारौ, वस्ठनिरधः

जिग्रुपाखबधारो ॥ १४॥

इतिहासति। दतिदहाषा रामायणमराभारतादयः ते

षामन्यतमद्य कथया राम्यधिष्ठिरादिटन्तान्तम उद्धुतं

निबद्धम्‌) Atel एतष्मादन्यदा, सन्‌ सत्यग्ताटततान्त आश्रीयत TATA awa यत्र तत्‌) षद्‌ाश्रयमित्यनेन कण्पितटकान्तख्छ महाकाये वणंनं प्रतिषिद्धं। तया चतुणा

~ ध्र्थकाममेक्ाणं वर्गञ्चतुवेगः तद्रपेण फलेन प्रयोजने ` नेपेतम्‌, एकत्र चतुशौ फलवासम्वात्‌ सं एनवशमोयाः

परन्तु अन्यतममेव फलमिति मन्तयम्‌। omg, चलारस्तच वगाः स्यरष्वेकञ्च फलं भवेदिति। तथा चतुरा यवहार- “` कुशल उदानाधोरोदात्ता मायकः कथाव्यापो प्रधानपम्षो

यत्र तत्‌। यद्यपि qr am gata: सुश्रोकारूपयैवना-

TR दकऽनुरक्रलाकरेभवेरग्धयश्ोलवान्नेतेति नायक.

MAW दक्तदग्ष्यपदापादानेन चतुरस खत्तणघट कतया प्रा- ` *प्रवात्‌ एयक चतुरेति नायकविभरेषणमफलमित्यषन्ताषसतदा - VAUIATIAITS Wray दष्येवायः क्सयः चतुरधो- 2 रपदयाः पय्यायलात्‌। धीरोदान्तलकषएं यथा। *“श्रविक- am कमावानतिगम्नोरोमहासत्ः। द्येयान्निगडमानेा-

#ीरोराकेदृढब्रतः कथित'' cfs wre नायकः कवि-

1)

ts wTETCW: |

देकोरेवः, wate: vive: WU, करिह UTE, ava: चस्िथाः, दुक । ATRTATER: सुरः। “ayy. afaararfa धीरोदात्तगशाश्वितः। एकवरभवा दण कुलजा वद्वोऽपि ar” दरति। तचाग्ष्टादाहरणं Ty. aa ९५॥ महाकाये नायकटत्तान्तवर्शनमानं न कवीनां oT au: दृतिहामाद्भिरव amfemrafag: किन्त प्राम- ङ्गिकतन्तदखावचवणनया कायेाभामम्पाद्‌न(मलत वणमो- यान्‌ विषयान्‌ fafenfa antanfe goat: zajar- न्तजातस्यालद्भुःतमित्यननाचयः) सनद्राकादयति चन््राका- स्तमनापलक्तणम्‌ । क्रोरेति उद्यान्मलिलयाटदयारष्यन्ति। Taga: सम्माग्प्रटङ्ारः स च विप्रलम्भव्पनात्‌ परमव वएनोयः) खउक्रश्चु न विना विप्रलम्भन ears: qfeaqa tfai fanaaiftfa ayayqaia aw पुष्वेरागमानप्रवाम- कर्णाद्मक्तया चतु व्विधलं खचितम। Satz: पना- त्यत्तिः। मन्त्राविपचजयाद्चथं मन्तणा। २; कार्य॑तरेयः ख च निष््टायमितार्थमन्देष्दारकत्वेन जिप्िधः। प्रयाणं युद्धा्थेयाचा। wage) मायकद्याम्ददया{रिपृजया- दिः। मन््ादिपञ्चकं क्रमिक, तया हि प्रथमं मन्त्रणा तता दूतप्रेषणं ततः प्रयाणं तता युद्धं aay रिपजयादिङर्ूषपा- wail Le Mea एतःनिभ्रपिना चान्यान चबाङ्गापा- गानि महाकाये वणनोयानोत्ययः। यदुक्र, “ERT Gal ae

e

प्रथमः परिण्छेदः। १९

दजनोप्रदेषध्वानवासराः। प्रातम्॑याङ्टगयाभ्रेलन्तुवनसा- भराः। सम्मोगतिप्रलमी स मृनिखगंप्राध्वराः । रणप्रया- | शोपयममन्तपजदयादयः, AURA यथायोगं साद्गापाङ्का ५ अमो द्द" टति॥९६॥९०९॥

श्रद्ध wma, महाकाये हि quae

श्या URI वद्ठवणनं म चमत्कारं पष्णाति, तद्यथा,

“रामादगरथाव्णातः प्राप्रत्िदयञ्च arfaata 1 fafearat धनभङ्गा मेथिलीं परिणोतवान्‌” fai रषाः प्एङ्कारा- दयः, भावाः प्राघान्येनाभियक्रा व्मिचारिणशः उदङ्‌ माता: स्थायिनः देवादिविषया रतिश्च, तेनिरन्तरमभि-

ard, तच प्रटङ्ारवोरशान्तानामन्यतमोाऽङ्किलिन wa तु

रसा भावा वा श्ङ्गवन, यदुक्रमन्यज प्ररुङ्गारवोरशा- nt, Dee „~ म

न्तानामेकाऽङ्गोरस vad दरति। स्गरिति उण्तमित्यने-

नानेति, सगाऽवान्तरदटत्तानसमापतेनाम, बड़वचनमष्टान्य्‌-

नल्िशदनधिकलयाबेघक, श्रष्टसगीन्नतु न्यूनं चिंशतस- are नाधिकम्‌ । aerate प्रयोक्रययं महापरुषकोत्तिं- यगितोश्नानसंहितेक्रैः ।* वस्तुतस्तु प्रायिकमेतत पेपरीद्यसया-

ऽपि दशनात्‌ अ्रनतिविस्तोररिति चिंशदन्यमदिध््यमधिक-

+, पद्यात्मकरिल्ययः। यदुकमोधानसंहितायाम्‌ । नाल्यन्त- + विरः सग्स्तिप्रतोवा मचसानता। दि्रत्यानाधिकं काथं मेतत्‌ प्यस्य लक्षणमिति, अयटेरिति ₹तटकतादि

दाषपरिल्यागेन माधु्यादिगुणषद्धारेन. च परर्यानावद्‌-

b2

९१ araney: f

afraerewfcard:: eqn: चिन्‌ शते fore Wee, भ अ went) लानि waite vers परिधि. पष्छतानि i) इशपदश्च परश्चर Ufeerarerty दशनात्‌ । सृषन्धिभिः सुष्टिमन्धानेः भाविरमगारेषरि We SEN, स्मागमो भाविषर्गख कथाया; सरन भवेदिति) यदा श्न्यया मारकशक्दयाका मखपरनिमम- गभविमगनि्व्वरनास्याः पञ्च। wy we गारकञन्धय द्रति। तेषां सुश्रिष्टवञ्च साङ्कानामतषां यथाक्रमं विनि. am, रङ्गानि दापरुपादीनि दग्ररूपकादावक्रानि क्रयानि। भिन्नटरत्तान्तेः एयकप्रयगवान्तरकथाप्रकाप्रकेः.यदा भिन्न TH

ष़्यककन्दानिबद्धः द्ाकाऽन्तेऽवसान यषां तः, एकेनक्रन्दसा सगं निमाय ङन्दाऽन्तरण धमापय(दित्धर्यः, amy, vas- Waa: पद्येरवसानेऽन्यटत्तकंरिति। एकषलमयतलश्च समां भरायक नानादटृततमयस्यापि कस्यचिद्श्रनात्‌, उक्रञ्च, मागा- रत्तमयः क्वापि सगं; waa दृश्तद्ति। यथया ¦ frnqe- बधे चतुर्थं; aa: | सदलद्धुनोति सत्यः शनब्दार..भाजमम्‌- दारा रसोपकारिका श्रल्ुतया यमकापमादयेा यज तन्‌ । Ta लच्णमका म्रधंमति जलाकरच्जकमिति, एवं लचणमन्पश्षं. काव्यं लाकरश्जकं सामाजिकगएविनेाद्‌क,मत्‌ कम्यान्तरश्याि प्रलयकालावधिम्धायि जायेत तद्धिनेादलालयेर्यनतारषणोय- त्वादितिमावः। श्रतान्तरशब्दाऽन्तावधयर्यः। एतमामपायिको- न्िपरत्याश्चया कविभिरत्र यतनोयमिति द्यातितम्‌॥ १९८॥१८॥

+

प्रथमः afcege: | Re

apres येः केचिदङ्गः काव्य न Te

VAG सम्यननिराराधयति AE: ॥९०॥ `

~ दत्य ख्णरूपतयोक्तानां धमाणां केषा्चित्‌ खण्डका- ( erat सम्मवेनातिथ्यातिकलदारणाय समदाय wawar- भ्येपगमे कुचरचिदापतन्तीमव्याश्भिं वारयति । न्यूनसिति। श्रत एषु निरकरेषङ्गेषु we यैः कंथिक्नवएघट केर क्ैन्युनं होन- मपि ara म दुख्यति लचणालदितवान्निन्दितं न भवति। यदि उपाक्तेषु थथा लाभं वणिंतेषु amie: रषपरिपाष- wfaz: कायनज्ञान्‌ आराधयति सन्तोषयति, एतदेवेाक्र

भोजराजेन, नावनं नगयंद्द्‌षाय, विदुषां मनः। यदि भेल रा चदे awa aa तव्यतोति। यथ्पान्नार्थसव्य्तिरिति पाठे उपात्तानामथानां सम्पस्िः सण्टद्धभिराराघ्यति चम- त्कारमग्धान्‌ करोति। एतेन चमत्कारविश्रषजनकलमेव महाकायलच्णमिति फलितं नगरादि वणनघरितलम्त परि- VHA, चमत्कारश्च महाकाव्यखण्डकाव्ययोविभिन्न cla ararafaarfangta धेयम्‌ ee i गुणतः प्रागुपन्यस्य नायकं, तेन विदिषाम्‌। निराकरणमिल्येष माग GATT ॥ ९१॥ वंशवोय्यश्रुतादीनि वर्णयित्वा रिपोरपि । तज्जयान्नायकेत्कषवणन्च HALA नः ॥ २९ ॥

गायकप्रतिनाधक्योर्त्फष पकौ Brae प्रतिपाद्यो, ax-

९२ MTR TREY: |

एने प्रकारदयमाइ। गृणत इति। गृकतागृणवक्वेन प्राक्‌ प्रथमं नायकमुपन्यस्य aaa तेन गुणवता ना यकम, वि- द्विषन्ति साधूनिति विदिषः भ्रन्याय्यपथवक्तिंनः प्रतिनायका- wat, बहवचनमनगाभिप्रायेण, निराकरणं पराजयः, ट- त्येष मागारोतिः प्ररुतिसुन्दरः खभावतारम्यः raed वह्कभिवष्टत इत्यथः, भ्रयमथंः नायकस्तावत्‌ स्च(रिचतया प्रतिनायकयखासचरिततया awatar, aufauary तथा- जंयपराजयो सर्व्वां प्रश्रषणणोयेो भवत दति । यथा राम- चरिते पिच्राश्ापरिपालनारिसत्कर्मावता रामेण परस्तीरर- णाद्यसत्कख्मवतारावणस्य पराजय दृति। गृणत दृति मायकस्य सामान्यगृणास््ागाद्यः पूत्वमुक्ताः, वगिषाः णेरुपगणाशु णेभादयः, यथा, “शेभाविलासो माधुयं araita धयं तजस ललितेदाय्यंमिल्यष्टै स्वजाः परुषा गणः" दति॥ evi

वंशेति । frarefa aw: सत्कलता, वीय बं, श्रतं श्या, श्रादिनाद्‌ानादिपरिग्रहः। एतानि व्यिला तव्नर्त्‌ तथा ग्तरिपकर्ब्कपराअयात्‌ नायकात्कषवणनश्च, च ay, नाऽ स्मान धिवोाति प्रीणएयति। यथा इयग्रोवबधं इयग्रीवस्य खर्ग- विजयादिवणनं । न दृव्यननाख्िम्ेव कम्पे खस्याभिर्{षिः घ चिता, म षधोरोद्धतः पापकारो wea प्रतिनायक दृति प्रतिनायकलचषणविर्डमेतदिति वाच्यं परपोड़नादिदाषषा- मागाधिकरष्ठेमेव तेषां read neqfqara एकामगणवतेा-

प्रथमः परिष्छेदः। २३

wisn पराजयेन च नायकस्मात्कषासभ्भवात्‌ aa निन्द्‌ नीववप्रसङ्गादिति Waa ee tl

अपादः पद सन्तानेागद्यमाखयायिका कथा |

दति तस्य प्रेद ह, तयोराख्यायिका किल ॥ २३ । न, यकेनेतरे

नायकेनेव गच्यान्या नायकेनतरेण वा |

खगुणाविच्छियादोपोा नाच Te AA: ॥ Be ॥

seuman गद्यं निङूपयति। wore दति। माचा- त्तरप्रतिनियतवकर्पः परिच्छदः पादः ATED: पदसन्तानो गद्यम। AA A ASM: पादः प्ये, यथागः रोः, Fr स्तीत्यादिः, लच्छेतत्सप्रगणा दत्यादिश्च। श्रस्य च चरंका- दयाभेद्‌ा मूक्रकादौनां महाकाय दरव आख्यायिकादा- वन्तभावान्न एयग्‌ लताः, ते च यथा, चुरुकात्कलिका- प्राये श्राविद्धं टृत्तगस्षि रेति। श्राविद्धम्धाने मक्रकमिति विश्वनाथः पठति, तत्र, चृणकमन्पषमासं दीघसमासमत्कलि- काप्रायम्‌। समासरहितिमाविद्धं टत्तभागान्वितं टत्तगन्धो- ति। प्राचौनमतमनुस्‌रन्‌ गद्यस्य प्रघानमेददयं दश्यति। श्राख्यायिकेति। श्रख्यायिका कथा चेति aw age द्र प्रभेदो। एतयालंचण मन्देरक्रं यथा। "कथायां सरम वस्त॒ gta दिनिभिंतं। कचिद्च भवेदाणीा क्विदक्रापवक्कक। Wet पदयेनमस्कारः खलारटं सकोत्तंनमिति"। यथा, का- दम्बयादि। “श्रास्थायिका कथावल्छात कवरवैश्रादिकोन्तनं।

२ काद्ादश्न।

अस्यामन्यकवीनाश्च wet we कचित्‌ wher) कथानां greg ware षति बध्यते। श्रा्शावक्रापवक्नाणां eae, येन कंगदित्‌। अन्यापरेशेगाश्वासमुखे भाव्यचष्टदनमिति'ः, यथा ₹धचरिताटदिः। एतेषषणदयाकपरस्यरमरकधष)- णां प्राचोनप्रमन्धेषु व्यभिचारमाकलय्य AUTRE UTA AN वेलच्तष्यलताऽमयोर्भद एति मतं दषयितुमुत्यापयति। तया- रिति। तयोः कथाग्यादिकयामध्य श्रास्यायिका किल नाय कने वाच्या नायक एवान्यायिकायामितिटत्तवकरत्धर्यः। यदुक्तं टत्तमास्यायत यस्यां नायकन खचषटितिमित्यादि, एवक्रारेण वच्नन्तरव्यवच्छदः। चन्या कथा पमनायकनेतरेण वा वाच्या, Wa वाशब्दश्चायं कचिन्नायकम्य क{चल्दितरणस्य च वक्रुतरमित्यथैः । दृश्यते च कादम्बर्यां चन््रापोडस्य नायकम्य महाद्यतासंलापादा GHAR अन्यथा गायक्वाच्यायां कथा- यामःख्यायकालप्रसक्या दुरपनयातिया्षिः स्यादिति fa- भावनोयम्‌ । गन्वाख्यायिक्ायां नायकवक्रृवनियम नत्रात्म- गृणकथयनस्यापि सम्भवेन नायकसाद्‌ात्तवव्याख्य' TTT द्या । सगृणति । wa नायकवक्रकल्रे, भूतायशंमिमः सत्या- यवाद्नि नायकस्य खगृणाविश्छिया निजगृणेत्कषं ख्या पर" दषो न भवति, अ्रमत्यभूनानाकाङ्कितस्रगणकयनसैव दाष-

ATAU RAN RB I afd तनियमेद्ष्टस्त चाण्यन्येस्टौर णात्‌ HUTA स्वयन्नेति कीदम्बा भेद लक्षणम्‌ ॥ २५॥

प्रथमः ufcsez: | Re

Ta प्राचोनमतमनुद्य दृषयति। श्रपिविति। श्रपित्‌

` किन्त तच श्राख्थायिकालेन प्रसिद्धे ava श्रन्ेरणदीर-

शात्‌ नायकभिन्नवक्ुकलखापि दशनात्‌ ्रनियमेानायकमात् ` बनुकवनियमव्यभिचारोदृष्टः, तस्मादयाभिर्दचणदाष दति

Fa मेदकरणमादरणोयमिति ara | ननं यत्र नायकभि-

qaqa तस्य कथावमेवास्तु श्रास्यायिकालप्रषिद्धिरबाध- 7 मूलत्यत्राद | aa इति श्रन्योनायकमिन्नः, खयं नायका ar ~ ~ ¢ < cs anfa भेदकरणं alga न किमपि, खरूपगतवेलच्यस्यैव भदरकवात्‌ वक्वैलच्तरतमेरोऽकिञ्चित्कर TATU: ॥ २५ ॥

TAMA SHIRA भेदकम्‌ | रिङ्कमाख्यायिकायाशचत्‌, प्रसङ्गेन कथाखपि ॥ २९ ॥ आय्यादिवत्‌ प्रवेशः किं न वक्तापरवक्रयेः।

भेदश्च TEATS RATA किं ततः ॥ २७ ॥

इत्यं वकुपेलचण्णृतमेदं निरस्य प्रकारान्तरेण खजुधियां ` भेदकरणं दषयितुमव्यापयति । awe वक्तापदक्त ड- न्दो विरेषो | वक्रं नाद्यान्नमा खातामसयाऽनुष्टुमि स्यातमिति 'वक्षलक्तणं । श्रय॒जि ननरलागरुः समे तदपरवक्रमिदं नजैी- 2 जरावित्यपरवक्गलक्षणम्‌ । वेतालोयं पथष्यतागराञचेच्छन्यपर- A वक्रकमिति च। उच्छासः ayingasze संज्ञा, कि ` द्‌श्वास दूति दृश्यते। तकहितवञ्च। भेदकं कथाता- मेदसाघकमेतत्तयमास्यायिकायाखिङ्मवाषारणोाघः.कथा-

4

२६ STALE 1

यान्त नेतस्रयमसोति Ue धिय मतम्‌| ay वक्वापवङ्गहृतभेदं दूषयति, प्रसद्गंनति। सप्तस्प्रामुपेचको. यलं प्रसङ्गः, श्रयमाभ्रयः यदि कथावामााकरखे प्रन; कविवक्मपरवश्जम्बा war faavafa तन्‌ fe कमपि दाष- मक्नाषयत्‌ au: कथानं विघालयेन्‌ अपितु नेव तदभाव घटितकथालकषणस्य कनाप्यगक्रतवान्‌ प्रयत Alea wT. स्यापि gafaquara, eam कयास्तणमघहत्य। श्राणा वघ्नापवक्राणां ear यन कनशचदिति । amizfayrsy. ऊम्मिताऽयं भेदकगणप्रयाम एति | arg मदकलं दूषयति | भदद्धति। लमः कथापरिच्छदम्य मज्ञा. श्रादिना Sweet प्रण, Yerfag:, वाश्ब्दश्ा्य, warize- raga विभिन्ननामा कयास्यायिकयोाः पश्च्छंदादृ्टटाऽमः ततः कि, मश्नाया fafuaqara किमपि, न fe घरकनलमति मज्ञादयन saree भदः शक्यत वकर, BETING स्यैव मेदकल्वात्‌ यथा घटपटयारिनि, दृष्ट इति 4afefe- तिश्ेषः कादम्बयादा लम्भकस्यायनिवेशात॥२९॥२७॥

त्क थाख्यायिकेत्येका जातिः संक्नादयाद्भिता। अचेवान्त्भविष्यन्ति गेषाश्चाख्यानजातयः । रयः ॥

श्रव समतमाद । तदिति एका जातिरकजातोया गद्यम.- BASHAM केवेत्यथंः। संश्नादयाद्भितति घरकलष- संश्नादयवत्‌ कयाख्यायिकासंन्नागभ्यामेक एवाः xfaqpua

प्रथमः परि्छेदः। २७

| gare: । दृत्यं प्रधानभेदयोरभेद्‌ प्रतिपाद्य catazrarag- रक्तानां तत्तद्वेदकधम्ंमप्रयोजकं मन्यमानस्तान्‌ सामान्य- 0 एवान्तभावयति। अरेठेति। पप्रधानवणंनमास्यानम्‌, श्ास्यानजातयः आरास्यानलरूपसामान्यध्वंवनतः खण्डकया- : |, ; । We भ्रच्रवान्तभविययन्तीतिभाविप्रयोगात्‌ प्रीदिवारेना-

भेदप्रतिपादनं ग्न्य न तु वस्तुतः, प्रामाणिकतमेमनि- भिरपि तत्तद्धेदाभ्यपगमात। चथा wpa) “sre feat

कया खण्डकथा परिकथा तथा। कथालिकेति मन्यन्ते गद्य

काव्यच्च Veer” tia एवं कथास्यायिकयारप्यभिन्नवप्र(ति- पादनमेतन््रलकमेवेति मन्तव्यम्‌ ॥ २८॥

कन्यादरणसग्रामविप्रलम्भोदयादयः। सगवन्धसमा एव नेते वेशिपिका गुणाः ॥ २९॥

| वणनोयभेदेन कथाख्यायिकयेोर्भदं व्रवतामपि मतं दूष - यति। कन्येति) कन्या श्रजातापयमा परूषान्तरं प्रतिपाद्‌- माय तन्या तस्या रणं यद्धादिना यदकं राचसविवाद Fae) राकत्तसायुद्हरणादिति Wa: fayea: ge. रागमानप्रवासकरूणात्मकतया चतुर्व्विधः, स तं सम्रोाग- सपपलचकः, विप्रलम्भाननरं सम्भागवणनस्यावश्कत्वात | उदयः भूय्याचनद्रमसाः नायक्स्याज्यदयोा वां श्रादिना पर- पव्ततकाननादयः। एते श्राष्यायिकाया fawawar: परर्‌-

(SI) यथास्यायिकामपक्रम्याडह भामरः। कन्याइरषषयाम- oe KE 2

ac कायादश्र- |

दिप्रनन्नादरयाग्िते्यादि। सगबन्धेति। षगंबन्धममाः ay. कायसाधारणा एव, का कथा कथाया, मदहाकायेरत वरन्ते तस्मात वेधिका गणाः यवच्छटका WaT! । मचा स्यायिकायामेषां नियतलमन्यत्रानषङ्गिकवभितोदमत्र भद safefa are कथश्चिदपि माधारष्यवतां भेदकवा- नङ्गोकारात्‌ श्रसाधारणानामेव तथालेचित्यात्‌ INT, भ्रय- aa fe मदोमेदरतग्बा यदिरुदधघम्माध्याम tia ee ii

afta चिङ्मन्यचापि न दुष्यति । मखमिष्टाय॑संसिो किं दि न स्यात्‌ छतात्मनाम्‌ । २०॥

नन कवेरभिप्रायप्रैरङ्मर{ड्ता कथेति भामरोक्ा कथायां fatafes निवेश्रनोयं तदेवानयाभंदकमिति मतं दूषयति । कवीति | कवेभावेऽभिप्रायस्तन aa fax 1 यथा faa BATABIAy WET, किरात ita च aga: | तदन्यचापि न दुग्यति श्राख्यायकायामपि निवेणनीये fas दुष्टं न भवति ae कवरिच्छाधोनतना- नियतत्वात्‌ । एतदेवाद । म॒खमिति । दष्टारयम॑मिद्धा afar प्रतार्थषम्पादने मद्गलाद्यथमित्ययंः हतात्मनां रतयन्नानां fa fe AG mR प्रारम्भा न्यात्‌ वमेवेच्छयः प्रारम्भणीयं भवेदित्यर्थः, मृखमित्यत्र सुखमिति पठे सुखं सुखदमप्रति-

&

बद्ध मित्यचः॥ २०॥

प्रथमः परिच्छदः ०८

मिश्राणि नारकादीनि, तेषामन्यच विस्तर | गद्यपद्यमयो काचिच्म्पूरिलयभिधोयते ॥ 9 1

mane सिश्रकायमाद। सिभ्राणोति। नारकादौनि दृश्काव्यानि मिश्राणि गद्यपद्याभयमिभ्रितलान्‌ मिभ्रम॑ज्- कानि यागा्थबलादेव लकणलाभः। श्रादिश्ब्दात्‌ प्रकरणा- दिरूपकाणां नारिकाद्युपरूपकाणाश्च परिग्रहः | नाटका- दिलकचएजिन्नान्‌ ware: तेषामिति । तेषां नाटकादो- नामन्यत्न भरतादिग्रन्येषु विस्तरः प्रपञ्चः, तस्मादस्राभि- ्दफल्यभियाच नोक्तानि तवैव ्ञातयानीत्यधः। तानि च नामता यथा । "नाटकमथ प्रकरणं भाणवयायोगसमवका- tian | दृदाष्टगाङ्वोणः प्रहसनमिति रूपकाणि zy | नाटिका चाटकं गेष्ठो aga नाखराष्कं। werarer- णकायानि ग्रहनं रासकं तथा। संलापकं ale गिक विलास्किा। दुल्िका प्रकरणो दक्ोगाभा- णएिकत्यपि। seared प्राहरुपरूपकाणि atten” दति। दृष्टकायस्य मिश्रलमक्रा अयकायस्यापि तदाद गद्य पदयमयोति | Wa गद्यमयं प्मयल च्ाधिक्येन ज्ञेयम्‌ । श्र- i न्यथा श्राख्यायिकादोा यत्किञ्चित्‌ पद्यषद्धावेन मिश्रं ya- ` च्येत। काविदितिनतु सनौ तेन aguemer राजसुते विहदसंननान्येरक्रा SITET) यथा "गद्यपद्यमयी राजसु- तिविरुदमुच्यतदूति॥ २९ ॥

Re MQW: i ACART EA | पः I Pit Tal प्रातं | नधा । TART कः संस्कृत प्र : अपथंशख मिश््चेत्याङराय्याच्चतुबिधम्‌ ।। ३९॥

एवं गद्या{दभेरेन कायस्य च व्यर्का पनरपि भाषा- fauza खातुरग्विध्यमाड तरेतदति। aya कायान: HBA SHAH, एवमर्डपि, मिश्रं मश्कना{दमनागाभा- षामयम्‌। va भाषाणं मानानात्‌ कवयः स्त्छायभेन एक या दाभ्यां faafaagifaar ura attfage वणं Tay दाह माजगाजः। CSMATI काणः RAAT दशापरः; कावाचतु कद्धिदपभंगेन a om: | GRIST HIT HRT मागव्यान्यानिकष्यते। fearter: कावि arg: warfare’

कद्यमति॥ 22 i

संस्कतं नाम देवो वागन्वाख्याता HeLa her: ARAVA AMAA: MAHA: || देर,

मंसछरतादोगां wanare | मतमिति । Ta दैवतम- ITAA Tagg aaa वावाक्‌ aviefa: पाणन्या- दिभिः, नामेति प्रसिद्धा, मंस्कारमम्यन्नतात्‌ संस्कृतमना- स्थाता मंस्कतेव्याख्यया पाद्वत, उदग्ाघोनलात्‌ स्तौलम्‌ । अनुपदप्रयागाख गव्दनिव्यतावादे ace: द्वितः, पाणिन्यादया हि तत्तद्चाकरणत्रेः प्रकतिप्र्ययादिविभा- गपरिकन्यनया नित्याया; संक्ततवाचः प्रतिपत्य भिश्चा-

प्रथमः परिच्छेदः Rt

Ct संखारोपायः uzfta: गतु वाकषम्यादिता faarar | कवाखास्थागसम्भवात। wad निवक्ि। aga श्ति। प्रा ऋता नौ चास्तत्छम्बन्धिवात्‌ प्रातम्‌ | श्र्र्थवखादेव लचए- चाभ) सछतरूपायाः प्रहतस्त्पन्नतात्‌ प्रारृतमिति कञ्चित | चख क्रमाव्यवस्या waaay संखकतसदू शतेन तन्तटेश्र- व्यवहतत्वनचानकावङ्विधः, तच सात्तात्‌ रुखतेात्यन्ना MIT भाषा, शारसन्यादयः संख्कततुन्याः Ww” तन्त इ्रविलमिताः, केचित्त दे्रोनामपि संस्कतसादृश्ात दा- वव भद्‌ावाङः। यथया, “ज्राषाल्यमाषंतु चश्च दिविधं ured विद्‌" टति। वस्तुतस्तु सन्दासामपि प्रारतभाषाणां aah तात्पन्नवात्‌ क्रियाकारकान्वयादिमत्वेन संस्कनसादृश्यात्‌ म- ाराद्रादितत्तद्‌श्खयवदतचरलाच्ेकत्रेव सस्वनभव््वाद्‌ ध- अतयमस्तोतिज्ञयम्‌॥ ३३॥

महार द्राश्रयां भाषा प्र प्राछृतं fae: सागरः Satara सेतुबन्धादि यन्मयम्‌ । ३४ ।

प्राहतस्यात्कष पकी दश्यति। मदहाराष्ाश्रयामिति। मदारष्रद्ङ्णापधवर्ती, देशविशेषः, तदाथरयां पमं aq- त्यजनयवदहतां महाराष्ट भाषां प्रशटमुत्नमं प्रातं विद्‌ पण्डिता जानन्ति, सात्तात्‌ संसकतात्पन्नलन VAI yrs श्तिसुखजनकल्वात्‌, अतएव प्राक्रनाः कवयाऽनमया भाषया Baa चमत्कारकारिकाव्यप्रवन्धान्‌ निश्मम्‌रित्याहइ) grax

३२ काद्‌ गरः |

दति दक्यश्चमत्कारजनकवचनान्येव रब्नानि तेषां सागरः सागररूपानिलयः सेतुबन्धः प्राज्नतकाव्यविशेषः तदादि, ्रदिना दश्रसृखबधादिपरियरहः, यन्मयः घवा ARITA र चितः॥ ३४॥

= न TAA च गोड च लारो चान्या BAM | याति प्रा्ृतमिः्येवं व्यवदारेषु सन्निधिम्‌ २५ ॥

अन्यान्यपि प्राकृतानि दशंयति। गशेरमेनोति। श्रमे ने मथुरासन्निदितदे शविशेषः, गडः कोकटवङ्गयारन्तराल- देः, लटो दकिणदे विशेषः, एतद ्रच्यव्यवदतपव्या भाषा, जओारसेनोप्रशतिः तथा तादृशौ तत्‌मजातोया ANE श्रनामाप- ufaar श्रन्या च्रावन्तीमागधोप्रटतिख्, waafaaa प्राछ- तति नाख्ना यवद्ागरेषु नारकादिवणनोयतन्तदटेणोयजनाक्रि- yafaq सन्निधि याति कविभिनिवश्यते, तादृशीत्यनेन देश्नामेापलक्िताः सव्व एव भाषाः प्राृतमेश्ञयाच्यन् दूति खचितम्‌। ताञ्च प्राच्यावन्तीमागव्यद्धमागधोद्रावि०,वाह्वी- AWWA: | जात्यादि नामे पलचितानान्परभेण वमित्यनन्त- रमेव वच्छते॥३५॥

आभोरादिगिरः काव्येष्वपभ्रंश दनि AAT: | Way संस्कतादन्यदभे्रनयेदितम्‌ | Se |

श्रपभ्नशं निरूपयति । श्राभौरादौति। कायेषु arzarfzg श्राभोरादिगिरः श्राभीरोप्रश्टतचा गेपचाण्डालश्कारादीर्मा

प्रथमः परिच्छेदः। a8

व्यवडरणोया भाषा wen दति Wal: WATATST भाषा fanuafaefaar: | काग्येखित्यख arefa दशंयति। शा- wfafal uray वेदादिशास्ताक्रयज्ञादिषु। awa, म afeqaa anrafafa संख्कतादन्यदिति। aa area- स्या्यपभ्मेशलमित्ययैः । प्रसङ्गादिदम्‌क्रम्‌॥ Re

संस्कतं सगेबन्धादि प्रातं स्कन्धकादि कम्‌ | आसारादोन्यपश्रंश नार कादि तु PRA | ३७॥

एवं संस्कनप्रारृतापभ्चेशान्‌ Besar BUTT ककणो- यस्य मिश्रस्य योागश््या नानाभाषामिितलदूपलच्णलाभात्‌ निरथकं तत्मदशंनमिति तत्परित्यज्य संप्रति नियमाय सर्वषां लच्छाणि प्रदश्यति। संस्वतमिति। wine: खगेनामकः परिच्छदे बध्यमामः warariaafage:, ्रादिना देवस्तु- त्यादि खण्डकाच्यपरियहः, संस्कतं संस्कतभाषामयमेव । श्रत- UNHA | सगंबन्धामहाकाव्यमारं संस्कतेन यत्‌ । aga न विशन्त aga नापि किञ्चनेति cere मष्टाकाच्यस्य संछ्लतलनियमात्‌ तच ङ्ोचानामपि संक्रतप्रयोगा म दोषाय, भाषाणं वक्रविशेषगततनियमस्त्‌ नाटकादिमिश्रकाव्य एवेति वच्छामः । प्रातमिति। waa ङन्दाविध्रेषः आदिना गजितकादीनां यणम्‌ । उक्ञचदढन्दसा सछन्धकमेतत्‌ कन्विद्‌ गलितकंरपोति। सन्धकादिच्छन्दोबद्धं काव्यं प्रारतमयमेव भवतोत्यथेः। यथा सेतुबन्धादि एतदुपलशणम्‌, उपश््‌-

Ek

१४ क्षाथादर्रः।

पकान्तगिषट्रकलयापि प्राहटतमाजमयवं We; यदाह) सट्क प्राताश्षपायं श्यारप्रवेश्रकमिति। खन्धपकारिकमि- aa खन्धकादि यदिति क्षित्‌ पाठः| श्रासारादीनीति। श्रासारादीनि इन्दाविशषाः तन्िबद्ध काव्यमपभरे्रमयमेव कन्तव्यमित्यथः। तच परिच्छेदस्य कडवकसंश्चा, यदूक्रम्‌। अरपर्भशनिबद्धेऽस्िन्‌ सगाः कड्वकाभिधाः। तथापभश- योग्धानि छन्दांसि विविधानि चति। यथा क्णपराक्रमादि। नाटकादिविति। तुरेवाय, नारकायेवेत्यर्थः, श्रादिना प्रकर- णारिरूपकाणां areas नाटिकादयुपरूपकाणाञ्च ग्रहणं | तच शूपकाणि दण, उपषूपकाण्छष्टादश, UH, नाटकमथ WATT भाणव्यायागसमवकारडिमाः। रश्दाष्टगाद्ूवोखः प्रहमनमिति रूपकाणि दश । “नारिका चोरक गेाष्टौ ara नाखरामकम्‌। प्रस्थानोाल्ना्काव्यानि प्रेङ्खणं रामकं aT | संलापकं श्रीगदितं ग्िन्पिकश्च विलासिका, दुखल्िका प्रक- रणी east भारिकत्यपि । श्रष्टादण प्राङृर्पष्ट्पका"¶ मनी- faa.” gia एषां लचणानि दशरूपकादौ भातद्यानि। मिश्रकमिति, ATT MTA MAS fas Ha RATT: । यथा श्रभिभ्ानशकुन्तलमालतीमाधवादि। मानाभाषाह्मकवश्च aT टकाद्‌ तत्तदक्रणं तत्तद्धाषाभिरेवाज्िप्रद्यकिनियमात। यदुक्रं नाटकाद्यधिषत्य। “ङषाणामनोदानां twa खात्‌ SATHANA । MICHA प्रयाक्रवया तादृश्येनाद्च याषिताम। WETHA F MANY महाराष्ट प्रयोजयेत्‌। warm मामो

‘te 6

प्रथमः परिच्छेदः। १५

` भाषा राजान्तःपुरचारिणाम्‌। चेटानां राजयन्ाणा मेष्टिा-

arena । प्राच्या विदूषकादोनमां धुन्तानां स्याद्वन्तिका। याधनागरिकादीनां राचिणाव्यादिदीव्यताम्‌। ध्काराणां शकादीनां warty संप्रयाजयेत" इत्यादि esi

कथा हि स॒न्बंभाषाभिः संस्कुतेन च बध्यते | भ्रूनभाषामयों TBAT FHA ॥ Be ॥ मिश्रस्धोदारणान्तरं दश्यति। कथारोति। कथा गद्य

काव्यविशेषः warm) दीति यस्मादयं, यतः कथा सन्व॑भा- षाभिवध्यते wa: सापि मिश्रमित्ययंः। Vara श्रपोति पाठे, कथापि मिश्रं यतः सा सव्वंभाषाभिर्बयत दति ₹हतुदतु- मद्धावेनान्यः। ननु क्थयावेन प्रसिद्धे कदम्बादौ सव्व भाषामयवं नास्तोत्यचाद। HAT चेति। भ्रयमाश्रयः, सर्व्वभाषामयलं कवलसंखंतमयल्चेति कथायां प्रकारदयं, तत्र प्न्वक्तप्रकारो मिश्रलमिति। कथाप्रसप्नन टरत्कयां लक्तयति। ग्तभाषामयोमिति। तभाषा पैशाचो भाषा, श्रहुतायामहु तरसव्यञ्छिकाम्‌ । पे्राच्याञ्चापभेशरूपलादप- संश्काव्यं टदत्करेति Waa, यथा TRH ITB IAT: | इृरत्कथासरित्सागरसारस्हु संखुतेन तस्यानबादरूपः ॥ २८॥

लास्यद्धलितशल्यादि प्रच्याथ{मितरत्यनः।

भव्येति VAT इयो गतिर्दाहता ॥ Be

पनरपि दुश्यश्रयवभेदेन काव्यस्य भददयमाह। खा ¥ 2

११ MTSE: |

ata) we शएङ्गाररसप्रधामं A WTS) तदार । लासः स्लीपुरयोभवरददं तजर बधु वा। are, wafer. लाख्करः खदङ्गहाववत्‌। Ze दवापदिष्टलात्‌ प्रायः स्तोभिः प्रयज्यत इति । भरतस “कामलं मधर BTS प्रङ्गाररस- संयतम्‌ । गेरीताषकरञ्चापि Maya तदुश्यत'' इति। कलितं daa तदाद | daa] कक्तं प्राहुरिति । शन्या, भाले रस्तं समावेश्य qa wefa कौक्तिंतमिल्युक्षलक्तणा | शस्येत्यचर MRA पाठे, साम्यं गोतवाद्यलयसमयनत्यमन्धेगा- सकनान्ना पठितम्‌ “afar ताण्डवदक्रौशरामामां ग्रद- Ua’ | SHA CARTS ताण्डवश्नेति कणित भन्यया मड | दक्तोश्कश्च Way षटप्रकारं प्रचक्तते इति | ताण्डवमद्धत- पुन्य, यथा, "्वररोद्ररसाधारमदतं WET ATA | पस- षेए aT नृत्यं ताण्डवमच्यत' दति । अन्यश्च | “3 gaa AVN प्राषनान्तष्डुनादितम्‌ | भरताय, ततः स्यातं ल्लोकं ताण्डवसंज्नया'' इति। दृष्ठं मण्डलाकारेण Se HET, यथा, "मण्डलेन तु यत्‌ wut Tay दष्ठोरकनःः AA) तत्र नेता भवेदेका गापस्तौणां यथा हरिः" इति) श्लोग्रमेव तालबन्धविश्षयुक्ं रासकम्‌ । Te लास्यादिषहितं कायं, Fy प्रच्य: सामाजिरकद््ाऽचैः नटेरामावस्थानकरणेन प्रकाश्यमानं काययप्रतिपाद्यं यच तदिति व्युत्पत्था लकणलाभः तद्चाभिनयप्रधानं नारकादिकम्‌। weary श्तरदिति, kata, Ayah मृककाद्कं gaia may-

ah th

प्रथमः परिच्छेदः! Re

जाचविषयताषत। अवणमाज्रविषयत्वं अरयखकतणमित्य्ः, तदार भाजराजः। अयं तत्कवायमाडयंकने च्यते नाभिधीयते | ओचयारेव सुखदं भवेत्तदपि षड्डिधमिति। एतेन नाट- काट दशंमविषयत्सामानासिकरण्येन अ्वशविषयलान्न श्रय- 7 लपरसक्रिः। afar अव्यमवेत्येवकारेण गेयलादिना परहल- तानां खयभदानां निरासः कतः तषामस्मन्मते श्रवयषएवान्ल- ` भावादिति वदन्ति दति tat षा प्रसिद्धा प्राचोनेरङ्गोश्ते- त्यर्थः, एषापि, श्रपिः पूव्वभेदसमद्ये, दयो गतिः पन्था दिवि- घामेद दत्यथः॥ ९८. ॥

MAAK UAC मागः AIT: TATA | A tA AA _ न = तच TTS AA प्रस्फुरान्तरा ॥ ४० ॥

cy सप्रभेदं काव्यशरीरं निरूप श्रलद्भाराश्च दश्ति इत्यनेन freufaqayg MUTA RTTY प्रथमं तावद्णान्‌

` निदूपयितुं वाचां विचिचमागाणामित्यनेनोाडङ्धितां रोति- caver ware दरति मागः पदविन्यासप्रणली रोतिरि- त्यर्थः । wate इति। We Aza पाञ्चालो चेति चिविध ° दूति वामनः। लारीसहितास्ता षति चतुर्विध दूति विश्व | areas: | fee दरति मेाजराजप्रशटतयः। यथा “ैद- a Hara पाञ्चालो गेडोयावन्तिका तचा। लाटीया मागघी A चेति षोढा रीतिनिंगद्यतः' tii श्र्तोति प्राचां यन्धेषु | निषूपित <fa we: श्रि सेत्‌ भवतापि मिरूयताभिद्य-

ac काद्यादश्रः |

चाद) षेति) परस्परं ae प्रणिधाभमम्यः way द्व्यर्थः मेदोयस्यसः। aufe were, वेदग्मोगिद्योरन्त- रालवन्तिनीति तदुभयरूपैव, एवं लाटी वेदर्रीपाश्चान्यो- रिति तद्रू पैव, एवमन्या श्रपिबोध्याः। wae किञ्चिङ्धदवतां प्रदर्भनेन यन्यपल्लवनमप्रयोजममिति age यन्यान्तरतावे- दितव्यमिति भाव्रः। tet पाञ्चाल्यादिव्वसग्मतिं nem वेद- afar निरूपणं प्रतिङानीते। तवेति तच तेषु मा- गेषु मध्ये। वेते दत्य रेतुः प्रस्युटान्तगाविति, सुकुमार- विकरात्मकत्वेन श्रान्तविसदृ गा वित्यथः, ईदृ शानामवषएयङ्कि-

रूपणम्‌चितमिति भावः i Bet

सपः प्रसादः समना माधुयं सुकुमारता | अथव्यक्तिरुदारत्वमाजःकान्तिसमाधयः। ४९ ॥ इनि वेद्न्भमार्गस्य प्राणा द्‌ शगुणाः AT: | एषां विपर्ययः प्राये दृश्यति गडवर््मनि ॥ ४२ ।

प्रतिज्ञाते वेदर्कीगेाडी क्रमेणा द्वेष इति। गुणाः श- ब्दाथयोरुन्कषाधायकल्वादणग्ब्दवाच्याः सेषादिसमाष्यन्तादग वेदङ्मार्गस्य वेदारोतिमत्कायवन्धस्य प्राणाः प्राणवद्‌ष्ली- वकाः तान्‌ विना aa निष्याणदरे देहव्यवदारस्येव azy- जनानां काव्यव्यवदारस्यानङ्गगेकारात्‌। Tay Bafeaq- वतौ पदरचना azaffa wavarard भवति, wa च स्लन्यप्राएाचरवत्वादिसामानाधिकरण्धेन गृणामां संशैणलम-

प्रथमः परिच्छेदः | १९

शगन्तयं तादृ्रसामानापिकरणस्यापि तत्रावश्यं निवेश्रवा- दाद रुद्रटः “श्रसकेकसमस्ता युक्ता Taf” वेदी ।

बगदितीयवहृला खस्यप्राणाक्तराच सुविधेया” इति | नया- erat भेयादीनामिव रसस धष्मणां माधूर्याजःप्रमा- दानामेव गृणलं न तु शब्दाथंमाचट्त्तीनां द्रषादीनां

दणानामि्याङस्तप्माचीनसम्मदायविर्द्धमिति सखचयनाद,

` सूता दति । प्राचोनेरान्नाता अवश्यं मन्तया द्यैः । जाडो- caret एषामिति । गेडव््मनि गडरोती, एषां इषादि-

दशगुणानां दिपय्यावेपरौ्यं, स च कचिदत्यन्ताभावरूपः aia सम्बन्धरूपसःप्राय इत्यनेन च कुचत्िदेदक्रोभिदयाः

साम्यमपि ada इति खचितं | साम्बश्च गुणविधानात्‌

किञ्चिद्ुएमम्बन्धाच, श्रतएवेक्रमसमस्तगणा गेाडीति । इत्यञ्च

३द द विरद्धघर्वतो पदर चना asia ल्तणमूक्तं भवति, ता-

दृ प्रविरुद्धघ्मावच्चञ्च दौोघषमासादिना बन्धवेकखषूपं | यदाद

पर्पात्तमः बहतर समासयुक्ता सुमहाप्राणाचरा च Aster |

रोतिरनप्रासमदिमपरतन्त्ाऽसेभवाक्या चेति ॥ ४१॥ ४२॥

श्िष्टमणष्टश्थिल्यमल्यप्राणाक्षरे त्तरम्‌ शिथिल, माललोमाला लालालिकलिला यथा ॥ 8s 11

क्रमेण संषादिगणानां खरूपमाह) festa: wa:

प्राण उचारणप्रयला येषां तादृशान्यत्तराणत्तराणि प्रधा-

नानि, SIRE, यत्र तत्‌, श्रस्पप्राणाञ्च खरा वर्गोया-

ae कावयादशः|

amar यरलवाञ) भ्रतएव श्ियिलम्‌। भ्रचापिकारोाऽध्या- इत्तवयः। ग्रिथिलमपि श्रनद्धतमपील्यथः श्रस्युष्टमप्रकाशचितं धियं wa तत्‌, विन्यासविगेषेण ग्ियिलवेनाप्रतीयमान- मित्यथः तादृशं वाक्यं द्विष्टं द्ेषाख्यगणवत्‌ | इत्यञ्च We प्रणवणचरि ततेन श्थिलस्यापि विन्यासविशेषवग्रना्शियल- लेन प्रतिभासनं छेष दति लक्षणं ज्नातययम्‌। wea दश- यति ¦ माल्लतोति। लालेरितरूतः पतद्भिरलिभिः कलिला व्याघ्रा RA मकारादयावणा अ्रन्यप्राणाः, तदरितमपि वाक्यं सानुप्रासविन्यासमरिघ्ला किञ्चिद्धाटसिव प्रतिभाति। श्रन्येतु वणमाच्रघरितानामपि बहनां पदानां गाढतादतु- दोर्घममासर्‌ दितवेऽपि विन्याशविशरेषेरैकपदवद्धामनरूपमे- fae पेषः तादृ शद्रषख गेाद्यामपि षम्मवतोत्याडः। तस्या- दादरणं यथा “उन्मज्नव्ललकुञ्जरेन्ररभसास्फालानवबन्धा- ga: सव्वाः परव्वतकन्दरोादरमुवः कुर्वन्‌ प्रतिभ्वानिनीः। secetia ध्वनिः अ्रतिपथोम्माचो यथायं तथः प्रायः ्रह्कदस्ह्यग्ह्गधवला वेलेयमद्रच्छति'' दसि । अञ बन्धवेक- ANA । वस्तुतस्तु श्रर्पप्राणा्रचटितस्यापि बन्धस्यान-

रान्तरा महाप्राणाच्षरविन्यासेम किञ्चिद्गाढवं केष दृति

क्रमदौखरोक्रमादरणोयं यथा, श्रन्पप्राएेषु avg विन्यासा- ऽयन्तरान्तरा | मद्ाप्राणसख च शेषायथायं भ्रमरध्वनि- रिति। waar क्ेषस्यानुप्रास्ादिघरितल्े तद्रितवच्यमाण माधय्याद्यभिन्नलापत्तिरिति ध्येयम्‌॥ ४३॥

न 2 Bg ET SAE द Le

Se

प्रथमः परिच्छेदः | at

अनुप्रासधिया गेडेशदिष्टं बन्धगोरवात्‌ | बेदम्भमालतीदाम लितं भमरेरिति ॥ ४॥

swam: देषः कचिद्गोडेरष्याद्धियतदल्यार ) अन्‌- भरासेति। अनप्रासावणाटृत्तिषूपः शब्दालङ्ारविगरेषः तशव धिया ज्ञानेन, बन्धगैरवात्‌ रचनाया गाढलज्नानात्‌। गे- डा डदेभो यकविभिः, तत्‌ तथाविधं मालतीमाला लालालि- कलिलेव्यादि देषादाहरणम्‌, दृष्टमिति गेःडानामनप्रास- प्रियलादिति भावः। एवश्च परुषात्तमादिषृतगेडोल्णे समहाप्राणात्तरति विशेषणं प्रायिकाभिप्रायेणेति ज्ञेयम्‌ | नन्वेवं वैदर्मीगेद्योरेक्यमापतितमित्यचाद। प्रेददरिति। दतोति tated: श्रनुप्रास्रून्यमपि मालतीदामेत्यादि- वाकं विदकदेणीवेः सिष्टवेनष्टमित्य्ः, कु चचिदनप्रास- स्घावेऽपि wa तदभावादनुप्रासविरदि्छयि वैदश्माणां ayaa azafirg: समानविषयवमिति ara: af wamuifuwd सहदयानभवसिदम। qa मका- wat चारणा लकारयेस्तकारयाख दयाराटत्तावपि य॒व- Rafer चमत्काराजनमाक्नानप्राससम्भवः, वच्यति च | प्वानुभवेसक्कारवाधिनौ यद्यदूरतेति। wae सेषः waz- गृणः। wee: Brg maa रिख्यामल्वणता पपन्तियाग- रूपघटनातमकोऽन्येरक्राज्ञातयः, तच कमः किवयासनाति;, ae विद्‌ग्धचेष्टितम्‌, श्रनुलललमप्रसिद्धव्गाविर हः,

(५

se HINT |

उपपन्तिरपपादक्य॒क्रिविन्यासः, एषां योगः संमेखनं स एव रूपं यस्या घटनायासदात्मकः। यथा, “TeaTaadfe- ते प्रियतमे पञचादुपेत्यादरादेकष्छा नयने पिधाय fafea- कीडानुबन्धच्छलः। ईषदक्रितकन्धरः सपएलकः म्रेमाश्रस- म्मानसामन्तदासलसत्कपालफल्का धूताऽपरां चम्बति"। शच दशनादयः क्रियाः, उभयसमयनरूपं afew, लाक- व्यवहाररूपमनुख्णएवम, एकाभनसंस्थिते, पञ्चादुपेद्य, मयनं fama, दषद्रक्रितकन्धर दति चापपादकानि, द्ल्येषामज्र यागः॥ ४४॥

प्रसादवत्‌ प्रसिदवाथमिन्दोरिन्दीवरदुति | SA लच्छी तनानोति प्रतोतिसुभगं वचः ॥ ४५ ॥

प्रसादं श्यति । प्रसादवदिति। प्रसिद्धाय प्रसिद्धाय प्रतिपादकम्‌, उभयायकणश्न्दस्याप्रसिद्धायं प्रयागे निहता लरूपदेषापतत्या प्रसिद्धार्थं ्रयुक्रमिव्ययः, तथः प्रतीता सुभगं सुन्दरम्‌, श्रधिक्पदत्कष्टवादिदोापासम्नन्पेन gfz- व्ययापद्यापकमित्यथः। ईदृशं वते वाक्यं प्रसादवत्‌ प्रसा- दाष्यगुणयक्रमित्यन्वयः, एवश्च दाषाभावहतमर्थस्य प्रेमदं ware दति लक्षण, तस्य वाक्यगतलं परन्यरयेति बोधम्‌, अख्यादाइरणं दशयति दन्दारिति। दन्दीवरय॒ति श्याम- लम्‌, SH कलहः) अत्रन्दिन्दोवरादयः wer: प्रसिद्ध- चन्दादषु TINT: शरतिमाचतस्ायनाधकाः॥ ४१५ ॥*

प्रथमः परिच्छदैः | eg

्युत्न्नमिति गेडोयेनीतिरूटमपोष्ये । वैथानत्यज्वुनाजन्मसरकतादधावलक्तगुः | ४६ ॥

wa frat विपर्ययं द्यति, वत्यन्नेमिति। att Wa: पनन तिरूहमपि श्रनतिप्रसिद्धूमपि निरताथंवादि दाषवदपोत्यचः त्यन्त व्यत्पत्तिमत्‌ बग्धनोरवप्रतिभासनेन वेवित्रवदिव्य्ः, tad मला real श्रयं भावः, नाडा fe श्रिथिलबन्पे काव्ये निहतार्थलादिदोषान्‌ मन्यनणएव परन्त यतर गाढेबन्धललदष्टमपि पैचिज्रवदिदमिष्याद्धियभ्त tia ययेति। अनत्यष्लुनमनतिधबलं कि्चिन्नोलमित्य्थः यदनश्म Tal AM षदटृचस्तच्याऽङ्कः BEE सः, बलत्ता- धवला गोः किरशोयख सः we rad: | अचारव्जुनशन्दः कान्त वीय्य पाण्डवविगेषयोः प्रसिद्धः, weal anfeg दति frat, ्रब्नन्मभव्दञ्च न केनापि प्रारेलात्पसे प्रयुक्त टत्यप्रयुक्रः, एवमपमितिगद्बव्रौदिणेव wrewaruaaya पदृतग्द चाधिकः अतिकटुख्च, एवं बलचेणन्देऽप्रयुक्तः अरुति- फटुख, Wwsey हषष्दो ufag: किरणे aufag इति

oo fava, किश्च अनन्यञ्नेनाजन्ेत्यच सन्ध कष्टवं, तदेवं

द षबहलमपि वाक्यं बन्धगाढडवमदिच्ना Hs: कावयत्ना- Witwer दृति गोयं निरक्प्रसादाभावाद्वैदर्ीतेभेदः। WAG वेद ंपृपातितया waadaan Frerarata

दाषाएामनङ्गोकारादिति Gaal wag प्रसाराऽचवेमख-

tbe, 4 ॥ ४ \

a &

G 2

शै,

४४ कायादशः।

खूपोऽ्थगणः, शन्दगणः प्रसादस्तु त्रोजोमिशितरेयिदात्मा | यथा। “यायः wet निभक्तिं खभुजगरुमद्‌ात्‌ wat चमनां यायः पाञ्चालगोत्रे शिष्ुरधिकवया aalwat गता aT Graeme दरति मयि रणे चस ag प्रतीपः क्राधान्धस्तस्य तस्य सखयमिद जगतामन्तकखान्तकेाऽदम्‌ दति ।॥ ४६॥

समं बन्धेष्वविषमं ते चदुस्णुटमध्यमाः | बन्धाद्दुर्फं टोज्मश्वणविन्यासयोनयः | ४७॥

समतां लयति । मर्मिति । बन्धेषु संघरनासु अ्रवि- वममविभिन्लम, उपक्रमापसंहारया्न्धगतवेषम्याभाववदि- त्यथः ईदृशं वाक्यं समं घमताख्यगणवत्‌ | इत्यञ्च येन बन्स नोपक्रम्यते तेनेव बन्धेन समापनं समतेति लचणं ज्ञातयम्‌, बन्धास्तावत्‌ कतिविधा दत्यवादह। ते दति। ले बन्धाः, aq: कामलः, स्फटाविकटः, मध्यमसदुभयात्मकः, त- दात्मकाः, बन्धानां ख्दुलादिकमपि कथमित्यत्राह । we- स्फुटो क्िश्रवणविन्याष्यानय दृति, ददुवा इसलखरवगा- मादनधयश्जनरूपाः, स्फुटाविकरा दोधलराष्टटडढश्षरा- ख | एतछषा उद्धिश्रा मध्यमाः, एतेषां विन्यासयागिः कारणं येषां ते। श्रच aaa: अ्रसमासमध्यमसमासदोध- समासानामुपश्कः, यदाह, “श्रसमासा, उमासेन मधयसेन

प्रथमः Uf! | ४१

` च दूषिता। तचा दीर्घसमासेति विधा सह्नटनोादिता" । दति । ++. भिविधवणंसमासघरितार्मां बन्धानां चेविधात्‌ agar खमतापि चरिविधेति भावः) इयञ्च षमता श्न्दगणः, ` श्र्थगणभ्चता तु प्रक्रान्तप्रह्ययाद्यविपययसेनायेस्य विसब्बादिता-

„ विरहः सच प्रकरमभङ्गास्यदोाषाभावरूपः श्रन्येसक्राज्ातयः।

यथा, उदेति सविता ताला एवास्तमेति चेत्यादि॥ ॥ ४७॥

केकिलालापवाचाला मामेति मलयानिलः। उच्छलच्छीकराच्काच्छनिद्यराम्भःकणोाक्षितः ॥ ४८ ॥ STATA Maes ATTRA: |

७ ate =~ Uae RAK AM वररामामुखानिनः ॥ ४८ ॥

A =

इ त्यनालोच वेषम्यम्थालङ्गारडम्बरो | अपेक्षमाणा वव्रे परस्या कोव्यपद्तिः ॥ ५० ॥

ca बन्धतरेविष्येन विविधां बमर्तां करमेण .माद्चेकेन द शयति । काकिलेति । एति पोडयितुमागच्छति) भ az- बन्धेनापक्रान्तस्य Weya Beading समापनमिति ग्टद्‌- बन्धगता समता । स्फुटबन्धगतां द्यति) उच्छलदिति। उच्छलन्तोादूरम॒सपन्तः WATT यस्य तत्‌, तथा अच्छादय- च्छमतिनि्मलं afastraqe कणरषितः fom maw द्यैः, wate मलथानिलोमामेतीत्यमषङ्कः । अच सुट -

: बन्पेनोापक्रान्तष्य तेनेव संमापनमिति स्फटबन्धगता ।॥ ४८॥

४६ erated: |

मध्यमबन्धगतां समतां दशयति चन्टनेति। चन्दन प्रण्यखन्द नवनसंस्गस्तेन उरधिकागन्भायख षः य fe मिश्रवशं मथ्यमसमासधरितल्ाकध्यमोावन्धः। उपक्रमोपसंरार anata ५ ~ च तेनेति मध्यमबन्धगतेयं समता। afen कोाकिलाला-

पेत्यादिञ्चोकद्रयमिदं समतायाः प्रत्युदाहरणं प्रतिच्चाकमुप- .

क्रमापसंहारयाविंभिन्नवन्धकवादित्याङखन्न र्चिरम्‌, उ- दाहरणं दयितेव प्रत्युदादरणदण्नाया भ्रारिन्यात्‌। ca समतात्रयं wefaat गद्यामेतदिपय्ययं दश्रेयितुं प्रथमं वेषम्यप्रकारं दश्यति। wea tia. विरद्दिण उरि रियम्‌। wa मलयमारत दति कदेपदमध्यादत्तयम्‌ । CZ सम्मितं मम a येन सः मामधोरं कुमननित्यः, वररामाः पद्विनीस्ियः, तासां मखानिलेः wea ततमदृ भो भवति समानसेगन्ध्यवच्वादिति भावः। अचर प्रथमपाद स्पटाब- न्धः दितीयेतु ददुरिति विभिन्नवन्धकलान्नास्ि समता॥ ॥ ४९ ॥ |

निरुक्रषमतायां गेडीयानामनास्थां दशयति दत्यना- लाद्येति। cad खद्धंतदत्यादिभकाद्धप्रदर्धितं dan स- मताविपयंयजन्यदाषमनालोच्य GPW, अरथा zefa- कटमथ्यमर्ूपाः FATT, अलङ्धारा श्रनुप्रासापमादयः, तेषां डम्बर ` उत्क, प्रतियागिद्धिलाद्भिव चनम्‌, अपेलमाणा श्रथविशषानुरोधग्रयकषा गणनेरपेकेणाऽल ङा र कते चिश्चान्‌- रोधप्रयक्रा चेद्यर्थः, परस्या डरे पोया काव्यानां पदति

न य" ~ e Pets च Eg

प्रथमः परिष्डेदः। 69

मौज वद्धे afg गता, वटति दति पाठे प्रठत्ता। गे- डानाद्ु्माग्रयः। अधीमुसारिणे दि बन्धाः, श्रथाञ्चद्टद्‌- विकट मध्यमात्मकाः, तत्र यदि प्रथमं acta: अवसाने च विकटः तदा ख्दुबन्धेमोपक्रान्तमपि विकटबन्धेन समापनोयं बन्धानामचानुगतलनियमात्‌ wafers खमतापरित्यागा गृण एव । यथा सारङ्गाः किम्‌ afena: किमफसैराडम्बरेज- mat मातङ्गा afear ag व्रजत किं अन्येऽय टरा न कं। कापाटापसमुद्धटोत्करग्रराकोरेरिभारेः एने; सिन्दुध्वानिनि- Bea स्फुरति यत्‌ तद्रज्लितं गश्िंतमिल्यादवुत्तराद्धं F- पितसि रूपाया दूतलात्‌ सुकुमार बन्धल्यागे गण एव) त्रचाथपद ञ्च वक्तादुपलचकं तेन वक्ताद्यदित्यवश्रादपि बन्- qua युज्यते, wad च खद्धंते रद्धमद्धेवयं waa प्रङ्गारि- णाऽपि amuatiaa वायं प्रति कुपितलात्‌ कुपितवाक्चखय चेद्धलयो चिल्यात्‌ युज्यते विकर बन्धः । वररामामुखानिले- रित्यच तु कापाभावात्‌ श्टङ्गाराङ्गस्य वररामापदवाच्य- नाचिकाषूपार्येख agare wea द्रति समताद्यागोगुण एव, श्रतएव पतत्‌प्रकषतादोष्याऽपि कविद्भुणतवमक्रं | यथा । चञ्चद्ुजभरमितचण्डगदाविघातषश्चुणितोरुयुगलख Baya) स्यानावनद्भचनशणितिणाणपाणिरुत्तंसयियति कचांस्तव देवि भीम, ray चतुर्थपादे सुङुमाराथतया भ्दाडम्बरत्यागेा गृण एवेति । azar गृणपक्षपाति- : तवा विखदृद्ाचकेऽपि aed summa रेष

8८ WITH: |

एवेति Fae दत्यनयोाविपथ्ययः । अरलङ्ारेति । गण- समानाधिकरणाएवालद्ारा रसोत्कषका नतु तङ्धिरपेचा द्रति वैदभाणं मत, गेाडानान्तु तत्निरपेचा अपीति Az: | यथा च Wad Wea rarer उपमानप्रास्योः संृष्टिः VAS प्रसङ्गाद्‌ क्रम्‌, श्रवेपरोल्येन Meat बन्धवेषम्या- Fates भस्ह॒तलादित्यवधेवं । केचित्त ्रथालद्ार उप- मादिः, उम्बरोविकटवणता ar श्रपे्माणा इत्यादि या- add, तन्न सक्तं गेडानामनप्रासादेः श्रव्दालद्भारस्याऽपि प्रियतमवेनापेच्यमाणएवात्‌ वेदभाणञ्चाधालङ्ारोदासोन्य- सखादृषटचरलात्‌॥ ५०॥

मधुरं रसवद्‌, वाचि वस्तुन्यपि रसस्थितिः | यन माद्यन्ति धोमन्ता मधनेव मधुव्रताः ॥ ५९॥

माधुयं लयति । मधुरमिति । रसवदराक्य म" मा- धगुणवदित्यन्वयः। नन्वेतावता रस एव मापुखंगण TaN यातं, त्च प्राचीनानां नवोनानाञ्च-मतविर्द्धं, गणानाम- खङ्कारवच्छन्दाथेनिष्टतया रसोपकारकलस्य Teas, सा- ताद्रसध्मतलद्ध च नवोनेरङ्गोरततात्‌ CIMA तु न केनाण्यक्रलादि्यत्राद। वाचोल्यादि । वाचि वाक्यघटक- तक्नदलदो, तथा वस्हन्यपि वाक्यप्रतिपाद्यतन्तदचे च, रषाः श्रङ्गारादयः रसनपम्यागिवाद्ावतदाभाषादययख,

प्रथमः ufcege: | 8€

तेषां स्थिति्य॑ञ्चकतया सम्बन्धः । एतदुक्तं भवति वाकाय रस्यश्नकवणादि मलं तादृ शाथवल्तञ्च माधव्यौस्योगण दति। तचासमासा श्ररपसमासा वा AAT: WHITRETATATAL, विकरवणाशङद्रतदीरघधसमासाख्च वोरवीभरो द्राण, मधय- वणा मध्यसमामाश्च हाखाहुतभयानकानां GMAT: | श्ररा- ख॒ तन्तद्रसोयविभावानभावव्यभिचारिभावरूपासत्तद्रस्यश्च- काः । श्रयानां रसव्यद्नकत्श्च रत्यादिस्थायिभाववयश्- कलरूपं, UTA प्रकाण्छता, UM: स तेविंभावाद्चैः wre भावे रसः Wa इति। ननु रसमेव तावन्न जानोमस्तत्कथं तद्मञ्चकवणादीनां माधुग्ययन्नेकलमवगन्तव्यमिति रषप्रकार्‌ निवक्रि। येनेति। धमन्तः सामाजिकाः नतु faa gar हालिकादयः, येन माद्यन्ति मन्तप्राया भवन्तिष रस दल्यर्थः, एतदुक्तं भवति, धीमतां मन्तताहेतुावत्‌ काव्याथानुशीलनोदु- दश्चमत्कारापरपग्ायालोकात्तराद्वादःस एव रस CYT: | वेषयिकामन्दस्त ब्रह्मानन्द्निटताजिव न तानु काद यति । श्रत- Warm | “कायशास्तविनोादेन कालागच्छति धीमताम्‌ | वमनेन तु मृखाणां fara कलेन च› cfs एतदेवेा- aaa विश्रदयति, मधुमेवेति। wai ate: एथकपदरलव माधुयं तच्च MAT: यथा श्वासान्‌ मुञ्चति तले विखढति वगरागमालोकते दव्यादि। उक्तिवैदिवषद्पन्तु माधुयं मथ- गुणः, यथा, “भानुः सह्‌ यक्ततुरङ्ग एव राजिन्दिवं गन्धवः ` प्रयाति" दृव्यादि॥ ५९॥

11

कायाद्ष्।

Uo

यया FAITH TI यदमानमनुभरयते | aga fe पदासत्निः सानुप्रासा रसावद्ा ॥ ५९॥

areal shea वदर््रगि दायः wuz दशयितु प्रथमं वेद्य नक्रलतया "वाचि रस््वितिः' TAA ग्रत्यनप्रामवद्रणमं- घस्य रमच्यञ्जकवमाद । ययति। भुयतेऽनयति भ्रतिष्चारण, करणे क्तिः, यया कयाचित्‌ ATI दन्ययाश्रपरयावा AA उद्धारणेन, यदिति fratfanuc, समान पृन्दचरितिव्यञ्चनम- दृशं यदनब्धयत, रीति निश, ALU तादृ WATE TA HA विष्रयदयन्ननवतो पदर्सात्तिः च्रयवधानन तादृशपदानां प्र यागः सानुप्रामा BBA, मैव THAR गम्य[ञ्जिका। श्रयमयः, कण्टताल्वादेकम्यानाचाख॑स्न यञ्जनानां सादृ FOTN, VTE विग्ना्यः। उष्धा्टवाट्‌यदकफतर wea UMMA | MEW यज्जनेष ware saa cla | अयद्चानप्रामाविभिनेवणविषदया परदूभाणामतीव श्रतिसखा- वहः | एक्वणविषयमतु क्कट्तमंज्ञागाडानां गतिः जाद दरति awa तदक्रयञ्ननवदाक्यं रमावद{मति, wha चेवं विधम्यले TAMA THT THT ECA, | THQ “Bay BGT WTVex यथा लावप्वमङ्कनाम्‌ । चनप्राषस्तया कादमलङतुमिह चम" इति। गन्दालद्भारस्यानप्राषसा- लङ्गर्निषूपणप्रकरणे लक्तणोयतेऽपि मा्गवभागप्रमङ्गाद ब Ta" छतं, वच्यति च । कादिन्मागविभागायमक्ाः प्रागण- wigan” इति॥ ५२॥ |

1 wa ४० on any a ih ॥ षिः 1६"

fi a“ प्रथमः ofc pz: | १९

एष यजा यदा लच्छी प्राप्रवान्‌ ब्राद्माणप्रियः। तते प्रष्टि धम्य नेकेऽकिनुह्षवोऽभवत्‌ ॥ ५३॥

उदाहरति) एष दति। wal tafe | ब्राह्मणाः प्रिया यव्य मः। धममस्योव इति दानादिना uaa प्रवन्त aaa: | Wa पकाररकागयारेकम्मिन्‌ मृद्धनि, एवं भकारयकाग्यास्ताने, द्कारलकारयाञ्च दन्ते, उद्ा्यमा- एलात्‌ साम्यमिति BATA: मच धकषवोरपरिप॒षटस्य राज- विषयकर{तिभाव्रम्य aaa दति माधगयसद्धावः॥५२॥

TAS नानं गोडरनप्ासम्त्‌ तन्पियः!

अनुप्रासादपि प्रायेवेदभरिदमिष्यते॥ Ye

श्रत azytirgraqaig दशवति। दृतीति। द तिषद्‌ पदचममाप्िषठ चकम्‌ । दृद मनन्तरोक्रश्रदयनुपरामवत्‌ पद्यं ना- नादृतं न माधुग्यगणवत््ना ङेतं समानश्रतिक्वणीनां रमेापकारकताविेषानन्‌भवादिति भावः। कलर तैस्तया- लेनाङ्गोक्रियते CAATE | श्रनुप्रासस्िति | श्रनप्रामाऽय- मनन्तरवच्छयमाणा वणदटिन्निरुपः, तत्मियः तेषां Frerat

" रमापकार्‌कत्ेनादरणोयः। श्रनप्रासादपोति। व्यमाण-

वणाटृत्निरूपादिल्य्थः। wa श्रपेच्छेति पदस्यान्तभ्र तलेन यज्‌गभवात्‌ पञ्चमी ददं निरक्रथ्ुत्यनुप्रासवत्‌ कायम्‌। wa श्रपोति प्राय दृति पदान्यां परदभाणामपि कोमलवणा- एत्यनुपरामेऽयादरः दितः, WATT टत्यनुप्ासप्रलाे का-

2 ॥+

५२ कद्यादणः।

गप्रकाे Aya THAT ETAT THAR | STH VHTW- 2Sq परुषा, कामला परैरिति, मधुरवणानुप्रासवद्वन्धस्या- पनागरिकालमृक्तम्‌ । उपनागरिका वेदर्भी, परुषा Fv, कोमला पाञ्चाली, WI ATATUT शरुत्यनुप्रासमातरे गेाड़ामाश्च वणौ gaa Haars afearqqra तेषामनुभव ए३ प्रया-

जकः ॥ ४४ ll

वणीव््निरनुप्रासः पादषु च पदषु च पव्वानभेवसस्कारवेधिनी यद्यदू रला ॥ YY

गोडानां प्रियमनुप्रामं लयति | awrafafrfa t पा- देषु च पदषु चति चद्यम॒भयप्राधान्यष्टचकं, पादगता पद- गता वेत्यर्थः | श्र पादेषु चति प्रथमेापाद्‌ामेम बङवमेम च द्ाकव्यापिन्या एव वणादटृन्तवैखिवजनकत्वमिति प्रयमः कन्पः चितेः, ्रतएव पततुप्रकषताया दाषवलनिग्वंसमं मङ्ग- च्छते यथा,क; कः कुच नघचृरायतघरोह्यादि । % 4 चति, एतद्शक्ता पादगतेषु ayfaa agate मा गिवेधनोयति कन्पान्तर द्भितम्‌। वणादृत्तिरिति वंपदमच यश्चमवर्णं- परं, BTA wea न वेदित्रावहमिश्युपेकितमभि- GA.) वस्य वणयाद॑णानान्ना rate: पुगर्श्वारएमन्‌- मामः एनर्द्धारपन सादृद्प्रतोतिगनुप्रास दृश्यैः साद्य प्रतर वै{चित्रजनकवनालद्धारलात्‌ । UWE. HATE टता ¦ वण्मास्वमनप्रास tia arg” विभिन्नयारेवस्म

"क

प्रथमः परिच्छेदः ५३

वतोति उश्ारणकालभेदन एकस्यापि ave भेदाबाष्यः। aaa awrafaiee awe पुनरुदारणेन प्रत्यभिन्ना- प्रत्यय दत्येवाौबेोध्यः पनःपनःञ्रवणएसमवायजन्यायाः प्रत्य भिज्ञाया wi वैविचञ्जमकलात्‌ | अ्रटृत्ति्च पुव्वाचचरित- arufeaaara नियमा न वाच्यः खरवेषम्येऽपि वैचिवम्ान्‌- भविकलात्‌, तदाह विश्वनाथः श्रनप्रासः waar वेषन्येऽपि are यदिति। निर्क्रं सादृश्यप्रतोतेः प्र्यभिज्नाया वानुप्रा- सलं स्यष्टयति । पुन्व॑ति। wae प्रथमो खरितवस्थानुभवः ज्राव- WIIG Aa यः संवारो भावनास्यस्तस्य बेाधिनो उदा- धिका श्रदूरता fadiaaue सन्निरृषटकालोनता चदि भवति तदा वणाटत्तिरनुप्राष TS | श्रयमथः, संखारानदेषं सादृश्यप्रतीतेः प्रत्यभिज्ञाया वा श्रसम्मवात्‌ इितोयादिवणक्ना- ममाचस्य च वेचिश्चाजगकलात्‌ वैवचिचररोवालङ्धारलात्‌ दि- तोयवणज्ञानेदुदुसंस्कारजन्या सादृष्छप्रतोतिः प्रत्यभिज्ञा वा विषयतया वगता श्रनप्रास्यपदेशर्तुरिति। तादु शसंस्का- रोट्ाघश्च एकद्िजिविसदृश्चवणव्यवधानेऽपि समवति बह वणयवधाने तु ग सम्भवतोल्यनन्तरं प्रह्यदाहरणेन दश्रयि- Bai अयश्चानप्रासम्देकट़त्तिगतत्ेम द्िविधः। यदाह प्रकाप्रकारः। @aafanafeula i aw aqaape खङू- पतः कमतञ्च VBR CRAG | तथा ग्येञ्जनसहख BRI एव सषद्पषटदा सामभ्य तरेव च WRI: कमतखास- BQH, एकस WAG सटद्सटश साम्य TAA: |

५९ HTN |

azie विश्रनायः। “ATUBAITS महन्ाम्यमनेकघति । श्रनकरीकधा साम्यमसकछदाणनेकधा | एकस्य VATA टत्य- vara उच्यत दृति। ग्दार्थयाः पोनर्क्ररूणलाटानप्रा- साऽपन्येरक्रा वणाठरत्तिरुप एव | यदाद विश्वनाथः “शब्दा - Gar: पौनरुक्तं भदे तात्पर्यमात्रतः" । लाटानुप्रास Tam दृति । यथा, ““स्मेगराजोदनमयने नयने fa a ahaa पश्य निर्ज्नितकन्दपं कन्दप॑वशगं fran” दटति॥ ५५ ॥

ag PAT कुन्दस्तक्कविधमे । cea न्म सन्द धार््यनिनः श्रियम्‌ ५६ ॥ चार्‌ चान्द्रमसं मोरु विम्बं पश्चेतदम्बरे। मननेामन्थाक्रान्तं निह यं दन्तुमुद्यतम्‌ ॥ ५९॥

्रम्गादादरणं दश्रयति। we दरति। शगन्निणेात्तमं शगन्निशायाः शिराग्षणायमाने, इद्रनोलनिभं शान, MH AIT | श्रत प्रयमपादे शरकारयाः, दितोयं नकार- ाकेकाग्याश्च तोय च नकारयालंकारयाश्चानतिदूगा- aaa साम्दप्रतीतिरिति दृत्यनप्रासः। चतुर्थपादे तु रध त नकाराणां दन्यवाददमप्रियः श्र्यनप्रामः। उभय- विधनानेनापछ्तः शब्दः सपम्या प्ररङ्गा रो दोपनयविभाव- a4 WRAVGT प्रङ्गारमृपख्करोातोति श्रष्दनिष्ठ माधयम्‌ | waa च सूपकापमानप्राणितया निदग्रनया UMAR EN THY: WT TMA AU AT y Ne |

प्रथमः परिच्छदः। yy

ta खरतरसादुश्ेनान प्रासं THifaaT BTA yYWATaI- तीकैदिरलवं स्यापयितुम॒दाहरणान्तरं दश्रयति। ar य्वि fa, मानिनीं प्रति कामिन उक्रिरिथयम्‌। faa मण्ड- GA) WA प्रथमे पादे चाकारयाः र्कारयोञ्च साम्यादृ्य- न॒प्रासः, दितीये म्बम्बया; मरृताम्याच्छंकानुप्रासः, TAT च मन्ममनमयोरपि तथालाच्छकानुप्रासः। WEY GF दकारया- स्कारयाश्च स्वरपेसादूश्येन साम्याद्टच्यनप्रासः। what पदेऽपि शब्दा्यौभयगतं माधुयय॑मस्ति चरथाऽपि wef विरडिनिदंयदननोद्यमासम्बन्धऽपि तत्कन्यनाद्‌तिग्रयान्छपल्छ- at विप्रलं पष्णातीति रसावहः। एवं खरसादृष्ठवेषा- दृश्याभ्यामनप्रासे भवतोत्युद्‌ा दरणद्रयेन छदितम्‌॥ ५७॥

इत्यनुप्रासमिच्छन्ति नातिदू रान्तर श्रिम्‌ | न तु रामामुखामाजसदृशखचन्रमा इति ॥ ५८ ॥

श्रनप्रासलकत्तणकारिकायामदूरतापदस्य प्रयोजनमन्वय- व्यतिरेकाभ्यां दश्रयन्नाद। ईत्यन्‌प्रासमिति। अ्रतिदूरमत्य- धिकमन्तरं व्यवधानं वस्ारूादृ्रौ श्रतिर्यव स तथा तद्धि afaad पु्वकषाकदयप्रद्शितप्रकारमनप्रासमिच्छन्ति गेडा fa शेषः। नलिति। waar tia माकारख्रवणस्याति- दूर waar इति माकारस्य शरृतिरिति पुन्वरंसं्कारोादा- धाभावात्‌ द्व्येवविधस्ले न तु न पनरनुप्रासमिच्छन्तौ- BAG | WI सखरसादृश्रघटितसटेवानप्रासस्याभावः नतु

ug काद्यादशः।

स्रत्रसा दृ घटि तस्य, विभिन्नखरयाः wens मकारयेार- त्रपादे दकारयोञ्चानतिदूरस्ययाः TAT टत्यनप्रासस्यान-

पलपनोयलादिति ध्येयम्‌ ॥५८॥

स्मरः खरः खलः कान्तः कायः केपञ्च नः छः | च्युतोमानेऽधिकारागे मोहाजतेएऽसवेगनाः ॥ ५९ ॥

सानुप्रासा रसावहत्युक्तं | यत्रामुप्रासः सन्तमपि रमसंदेष- सद्धावान्नापकरोाति न तत्र माधुय्यमिति rafal खर्‌ द्ृति। नायकाप्चया गलितमानाया नायिकायाः पञात्ता- पवएंनमिदः। खर्‌ GAMA: | खलः प्रण्यभङ्गात्‌ RT: । केप Tear, मानः सखीषु मान्यता, द्यत दरति तासां वचनाकरणादितिभावः, Baa: प्राणा गता गतप्रायाः | Wa पववद रकारयाः खकारयाः ककाराणाच्च साम्याहुत्यनप्रासः, SUITE च तकारादोनां carat तथात्वा PATE: | एवं द्विविधाऽप्नप्रामाद्‌ाषसभौचोनः सपरिच्छदः a uafaa विप्रलम्भष्रङ्गारं नापकुर्ते॥ ५९८ ॥

लादि बन्धपारुय गेयिच्यश्च नियच्छति । अतानेवमनप्रास्‌ दक्षिणायाः HAA ॥ ६० ॥ श्च दोषं तावदूग्यति। इत्यादीति, ्रादिश्रष्दः प्रकार- वचनः, इत्यादि एवप्रकारकमनुप्रासवदाक्य बन्धस्य पार्यं भ यन्यञ्च नियच्छति वेधयति, aa Way पारव्यमुकल- राद्धं wad aaa माधय्य॑मिति भावः। aw UTES

1. 4 नि

प्रथमः परिष्डेदः। १७

तिकटुलं तश्च बह्ुविमरगेश्रतिजनितम्‌। THY) WATT विसा त॒ पारुष्याय निरन्तराविति। शेधिद्यमाहतविषग- तया बन्धस्यागादलम्‌, श्रारतपिसगता च त्रालप्रप्तविम्मेता एषाञ्चामश्ृतप्रयोग एव दोषः । श्रत इत्यादि एवं दाष- समानाधिकरणं, दािणत्या वेदद्माः, वस्तुतस्तु दोषाणां रमपरिपन्थितया जडानामपि परिदरणोयलार्‌ग्रन्यर्ता प्रेद दरंपच्पातितया दाचचिणाद्या दयुक्त, यत्रतु वक्तायी- चित्यवशात्‌ URGE रसाम्‌ कृलता, तत्र सानुप्राते माधुथं- सद्धावऽव्यादत Wal यदादह। “वक्तरि क्राधमंयुक्रे तथा वाच्ये समृद्धते। TIZTAT तु THA द्‌:खरवलवं गृणाभवत्‌'" दृति । प्रहृते रेतच्चयं नास्तोति दोष एव ॥ ६०॥

आत्रत्तिं वणसहनतगे चरं यमका विदुः | तत्तु नेकान्तमधुरमनः प्चादिधास्यते ॥ ९१ ॥

नने वणाटृततेरमावदवस्लीकारो तथाश्धते चमकमण्यदैव

निरूपणीयं स्यादित्यवाइ। श्राटृत्तिमिति। वर्ण॑सङ्कातः प्‌ ॥ व्वारितवण॑समदाया गेाचरो विष्यो यख्ालादृग्रीमाटरन्ति , ध्नरुखारणं यमकं विदुरालङ्करिका staf wa वणस Was सरव्यञ्जनसमृदायपरम्‌, WAI BANTER | यमकल्वाभावात्‌। यातु arg किमनेन तिष्ठता ay म

पखिसाद्रं वच दृग्यादवेकार्थपदस्याटत्ता VARA AINA पिभिन्ना्थकेति वणसहगतविग्रेषणं दयं, quae ardaar-

प

ee arene: |

रेव qaaautal ससुरमिं सुरभिं सुमगेाभरेरित्यादरौ chi सुरभिखित्यादोा निरथंक्यारपि यमकवदश्रंनादथसद्भाव एव विभिन्नार्थकलविशेषणं waa, आटि विभिन्नकरमे रषः सर प्त्यादौ यमकत्वाभावान्‌ पर्ववक्रमवतो बोध्या, aagaa avid विश्वनायेन, यथा, “aay एयगरायाः स्वरव्य्चनसंदतेः। क्रमेण तेनेवादन्तियमकं ` विनिगद्यतः' दति। एवमेव यमकानुप्रासयाविवकेज्ञातव्यः। तच्िति। तत्‌ निरुक्रयमकवद्वाक्यन्त्‌ नेकान्तमधुर्‌ नातिश्यन माधुय गणवत्‌ श्रथौनुमन्धानव्यग्रतया रमप्रतोतेव्येवदितवेन तदुप- सकारकलाभाव्ादिति भावः, श्रनप्रामस्तु श्रथानमन्धानमन्त- ररेव श्रुतमात्रेण श्रब्दमलङ्ुव्वन्‌ रमं पुष्णालोति तच मा- wag, निग्यकयमकंऽप्ययसद्धावषन्द दनव भवति विल- मबारमाभिव्यक्ररिति नास्ति माधुययम्‌ | ननु यमकस्य रमानप- कारत्वे कथमलद्धारतवं शब्दायाऽन्यतरग्ाभाजननरः णा रमा- पकारकधष्माणामवालद्भारतादिव्यत उक्रमेकारः)त, यमक- वति माधुयं ana va ata अगप्राम््रान्यन्मिनि। ugiicfa अनलङ्कारनिरूपणप्रस्तावेद्द्यर्थः, विघास्यत प्रपञ्च fawa | वणत्यच vafa पाठा wafer: nag

» “sO . प्य ९ ~, aC f fz काम AALUARIT रसमय fafa | तथाघयराम्यतेवनं भारं वदनि WAT ॥ CP ॥

+ 9 ९. एवं भ्रब्दगतं aye दथयिला agate रषश्यिति-

gee SS oes ey -

BE S58 SF esi leo ca: Sip sosie ey 2 FT

oe mt

प्रथमः ufcwez: | ५९

रित्यनेन खदितम्थैगतमाधुयै दरशयति। काममिति। vaste, श्रपिष्न्देन यथाकथञ्चिदर्थसमवन्धवतां पनरक्र- वदाभाष्गब्ददधेषादीनां परिग्रः, qagre उपमाद्ययाल- इरः, कामं पणाप्नं यथा तया Way वाच्यलच्छययद्यात्मक- शब्दप्रतिपाद्यविभावादिवस्त॒पु रसं निषिञ्चति निवेशयति उत्कषकतया खाभ्रयाथेगतां रसव्य्नकतामन्तेजयतोत्ययेः। द्रव्यञ्च सालङ्ारतया रसव्यन्नकाऽया मधुर ईति प्रतिपादि- तम्‌। एवं दिविधमाधुय्यानुभवं प्रति दाषमाचस्यैव प्रतिवन्ध- कलऽपि ग्रास्यताद्‌षस्य विप्रेण प्रतिबन्धकत्वं दर्यन्नार। तथापीति, तथापि रसात्करषकस्यालङइ्ारस्य सद्धादेऽपि, at- मोणएदालिकादिजनव्यवदतः शब्दोऽयश्च याम्यः तदिपरोता विद ग्धजनव्यवहताऽगयराम्यस्तत्तेव Waal IHGA एनं रस- निषेकष्पं भार वदति श्र्याम्यताममानाधिकरणा एवाल- डरा रसं निषिञ्चन्तोत्यथः, एतच्च अनद्नोलतादोनामुएल- तकं प्राम्यतावद्न्नीलवादौनामपि रषप्रतिवन्धकलात्‌। या- म्यताया रसप्रतिबन्धकतलश्च विदग्धवाक्येष्वव, अ्रधमवाक्येषु तु तस्य गृणल्वमेव, उक्तञ्च गण CAAT, गराम्यवमधमेाक्रिश्विति MUTT WEI बाह्ृच्यनापयागाऽलङ्ाराणान्त्‌ यथा : कथञ्चिदिति चितं, निरलङ्धारयारपि विष्दधणन्दार्थयोः खत एव रस्यश्चकतासम्भवात्‌॥ ६२९ ॥ कन्ये कामयमानं मां न तवं कामयसे कथम्‌ | इति यान्याऽयमथात्मा वेरस्याय प्रकल्पते ॥ ६३॥ ॥

९० TST:

च्च प्रथममर्थस्याग्राम्यवश्ञानाय तद्तं Tid दर्ण्यति। saci, wa विद्ग्धोावक्रा, श्रविदग्ध्याक्री याम्यताया गृविनेषटलादित्यक्रः कन्ये टति सम्बोधनं हि पचम्धानोयानामेक यज्यते नायिकानान्त सुन्दय्यादिपदेन, तदच वेरस्यादयादथष्य ग्राम्यलं, aaa श्रब्दस्यापि तथा, विद्ग्धानामपि कु्बचित्‌ कन्या पद प्रयोगसम्मवात्‌ यथया, “Hwy कलयोातकामलर्‌चिः aifay नातः पराः इत्यादि) यामिकञजनमाचप्रयाज्यकयखा- दिशब्दानामेव दि प्राचोनेाम्यलवमक्र। कामयमानमिति। सुरताभिलाषरूपः कामा हि ns एव भदा खच्यमानः कामिनोक्‌चकलग्वमत्कारमावदति स्यष्रषब्देनाभिधोयमा- मस्त मामाजिकानां लन्नामापिभावयन्‌ रसाखाद्‌वेमख्यं जन- यतोति याम्यं wai wa नायिक्राकाम प्रति मायककाम- प्रकाशस्य सतुलात्‌ मति च तादृशे हते तादृ्रकाथानदया- दिर्पाक्रिरलङ्ारः, तदयक्राऽयनप्रासवद्राक्याऽथा AAT निरृष्टोकृतः सन्तमपि प्रएङ्ारं नेपकुष्त इति ।धव्याभावः, एतदव दशर्यति । Talia) Tae याम्ये ग्राम्यतास्यदोष- वान्‌ WMI BEG Frere एमानभवप्रतिबन्धाय प्रक- न्यते भवति, तस्मान्ना माधयं सद्भाव दृति Ha: ६३॥

काम्‌ कन्द्पचाण्डाने मयि वामाति निरयः | वाय RAT श्यत्ययान्योऽधार वदः | ६४ ॥

द्यं ued दश्यिला तद्िपरोतमयाम्बमयं दर्शयति

i

प्रथमः परिण्डेदः | qt

काममिति। Wa वामे मनोश्च वक्रं वा afaat यद्या दति दत्यत्तिलभ्यो वामाचीति घम्द्धि पदार्था विदग्धजनेादितः ना- यिकासान्दयप्रकाग्नकतया चाटुकारस्याभिप्रेनसम्यारनसाम- थ्थादित्यग्राम्य wal एवं कन्द्प॑चाण्डाला मयि निटर्‌यसूयि तु निश्बक्र दति वाक्याभ्यां afa कामपराधोनेऽङ्िलन्त मां नेच्छसोति YaRTATH एवाय HRT चित Taras एव गृढतया BYR चमत्कार जनकलेन वक्गवेदग्धय- व्ञ्नकतया सद्दयहद्यदहारिवात्‌, AAs afaarsarars- रसावहः रसबच्कतया माधृ्यगणवान्‌ ॥ ६४॥

शब्देऽपि ग्राम्यतास््येव सा सभ्येनरकीत्तनात्‌। यथा यकायादिपद्‌ रद्युद्सवनिर्‌ पणे ॥ ६५॥

श्रयगतमाधयंख प्रतिबन्धकं तद्गतग्राम्यलं दङ्नंयिला त- था विधं शब्दगतम्प्याद। श्ब्देऽपोति। साश्व्टगता याम्यता, सभायामृच्ारणएयाग्यलेन साधु सभ्य तस्म्ादितरदसभ्ं यामि- कहालिकादिमावप्रयुज्यमानमित्यथः तस्य sa war गाद्धवति। यथेति । Tawa निरूपणे बोधने, यकारा- दिपदमिति। चकार wet यस्य तादृशं पद्‌ quaga दति यभधातुनिष्यन्नं पदमिव्यथः। तादृश्पदानां fe ara प्रयोगः प्रयोक्ुमामिकतयापदसनोयलमुद्धावयन्‌ प्रोदणाशच लब्नामुव्नागरयन्‌ रसाल्ञादमन्तरयतोति ग तत्र माधुय agra | निधुवनादिपदानान्हु विदग्धेर[पि प्रयज्यमानलान्न

६९ काथादणः |

गराम्यवम । waua ard, “afatavafatrar रागिणां a- ¢ $ 1 ~ क 9१ aA atid नवनिधुवनलीलाः कातुकनाभिवोच्य" इत्यादा निधुवनपदप्रचागः। ६५॥ |

पद सन्धानकृत्या वा वाक्याथत्वेन वा पुनः । दुष्प्रतीतिकरं रम्ये यथा या भवतः प्रिया ॥ ६९ ॥ खरं प्रहत्य विग्रान्तः पुरत बोय्यवानिति | एवमादि न शंसन्ति मागयेरुभयेएरपि ॥ €9 I

्रन्येरक्रस्याद्योलतदेषस्यापि माध्खप्रतिवन्यकवात्‌ ख- मते तस्यापि ग्राम्यपदोन यदणएमित्याद) पदमन्धानति। प दानां सन्धानं माकाङ्घुतया विन्यारा यतेति पद्‌मन्धानं वाक्यं, पदसहातिति पाठेतु BAS: HIV, ALA वा, तया वाक्याथवन वाक्यार्थगतव्न वा, दुनिंन्दिना ब्रीडा जगप्पाऽमङ्गलवय{्िका प्रतोतिदंपनोतिः तत्करं, वाकः वा- WIA वा तादृणद्प्रतोतिकरलरूपमद्मनोलवमिकथः। तद- पि याम्यं याम्यपद्‌ापल{रितिलन माधुयं परिन्याज्मि्य्यः। तत्र व।क्यगतं ब्रोडाव्यञ्रकववरूपमद्धोलवमदाडइरति। यय. ति। या भवतस्तव प्रिया प्रणयन(ति प्ररतार्यबाधानन्तर याभवतः, याभे Hae, यभभेथ॒न इत्यस्य घणि रूपं, तद्ि- free प्रिया मंथुनमाघनलतेन प्रोणयिजील्यसन्यार्ययश्ननेन षा- माजिकार्नां ब्रोडात्पादनादाकयमिद्‌मन्नीलमिति माज माधु वयसमः | RAMA च पद पद्‌श्पदार्थगतलस मवेऽपि

1

Lal 4% १; 1 st . 1 AN if 4 a Kv.

ल

प्रथमः परिच्छेदः | ९१

व्यापकत्ाजावेन न तचात्यन्तवैरस्यमिति तदगश्यिवैव वाक्ध- वा्या्थमाचगताश्नोलवस्य WA यन्धरतेति Faq नच यथा यकारादिपद्मित्यगन यमधातुनिष्यन्नपदप्रयोगे सख्य ग्राम्यत्वमुक्र, याभवतः fatwa च तदेव ufaquifa तत्कथमद्ौललरूपातििषटग्राम्यलस्याद्‌ा दरणएलवेनेद मपन्यस्तमि- ति वाच्यम्‌ च्रभिघया त्या च्रसन्यारयोपम्यापकग्रच्द रव मुण्य- MAT या UIA TST तदभावात्‌ यज्ननयेवाचामन्धाय- द्योतनात्‌, समानेऽपि ग्राम्यवाद्ोललयोारमभ्या्॑प्रकाश्कलच- रूपमस्वरूपे टत्तिमेदक्तापग्धापकवमदरन मेदाङ्ेकारादित्य- वधेयम्‌ ॥ ६६ it

वाक्यायगताद्नौलत्वरूपगराम्यवमदादरति। खरमित्यादि। वीर्यवान्‌ प्रशस्तबलगशरालो VET. कञ्चिदरोरः खरमृद्धटं WHA रिपूनाइत्य विभ्रान्तः विश्रामं लेभे दृति प्राकरणिकार्थः भाब्दवाघविषयोभवम्‌ वक्तादिवेलत्तष्यप्रतीतिसप्रोचोनया्य व्यञ्जनया वीर्यवान्‌ Waar परुषः sya खर प्रत्य सुरतप्रदारं कृवा विश्रान्त दत्यसभ्यार्थयातकतया ब्रोडा- व्यञ्जक TAMA | नचात्र वाक्यगतमन्लोलत्म्‌ एकार्थमाच- सद्धतितानां खरमि्यादिवाक्यघरटकषपदानां शान्या यन्नना- या ्रनाश्रयलेनासभ्या्यापस्थापकलाभावात्‌ वाक्यार्थस्येव च वक्रादि वेशिश्चस{िदयाथ्या व्यञ्जनया दितोयाथापस्यापनात्‌ पदानां परिदटत्तिसदतरेन च दोषस्य तदतवासम्भवात्‌ घ्वमि- THAME cat हि शरब्दाथगतलव्यवस्धायां

६9 काद्यादशः।

तद चयब्यतिरेकान्‌ विधायिलमेव wafefa प्राचां ्सिदूान्तः, यच fe शान्या यञ््ननयाऽसभ्या्यनाधस्तत्रैव NIAAA शाब्दी च व्यश्ेनानकाथगब्दनिष्ठा, यदुक्त प्रकाप्रङता। “चने कार्यस्य शब्दस्य वाचकते नियन्तिते। संयागादैरवाच्यार्थधो- छडाएतिरञखनम'' षटति। नचात्र Page वलप्ुक्रयावाचक- तया नानाथ, बलस्य प्रक्रमा चजन्यलेनैकवाङ्गोकारात्‌ वो- Baz परि ्तावप्यश्चीललस्यानपायनायेगतलस्या वश्वाभ्येपयवा - aust विपच्य: प्रायो दृश्यते गेाडवत्ंनीत्यच प्रायः पदस्य प्रयाजनं दशयति एवमादोति। एवमादि निर्क्र- गराम्यतादेाषवद्मण्टति, च्रादिना श्रनुचितार्थलविर्द्मतिका- रिलादिदोषवतां ग्रहणम्‌, उभयारपि गेाद्ख्रेदद्मयाः, न सन्ति नाद्भियन्ते। एतेनानप्रासछतपेलच्टऽपि याग्यता- परदारे car. समानतेति चतम्‌) ६{७॥

भगिनीभगवत्यादि सर्वचेवानमन्यते ! विभक्तमिति माधुग्यमुखने सुकुमारता ॥ ६८॥

श्रमभ्यार्प्रतिपाद्‌कस्यापि सरवव॑जनव्यवदहइतस्याद्‌ष्टवं प्रति- yaa भगिनोति। श्रादिना योामिरलिङ्गादीनां ग्रइणम्‌। सव्व व्यवहार्य काब्येषु च, waa WaTTVAAT खो- क्रियते, सब्यैजनपरिग्टदोतस् हि प्रयोगे दाषानुमन्धामायागान्न श्रादटजनवेमुख्यसम्भव इत्यदाषः। Gem सम्बोतस् हि शाकं stay दाषान्वेषणं तमम्‌ गिवशिङ्गख सन्धाने कल्यासभ्यव-

प्रथमः परिश््दः। qh

भावममिति | सम्बोतस्यादृषटतयाङ्गोकतम्य | एतदु पल णं ग॒पर- लचितयारणदष्टवं FH! VR! याम्यं घृणावदद्नोलाम- sare यदीरितम्‌। तक्सन्बीतेषु aay लक्तिषुन दुय- तोति। maria अमभ्या्यप्रसिद्धानि चथा, ways सद्टार्ये प्रसिद्धं स्तोचिद्धाथे लप्रमिद्धमिति। लचिनानि लचणयाऽसभ्यार्यबोधकानि, war जन््भरूमिपदं लचणयवा सती चिङ्रबाधकमिति। fay सुरतारम्रगेष्ठवां शान्तबोभ- रमार च UW was न दोषः WA गुण एष। क्रमेण यथा, “afcyea सम्बाधे प्रविश्वान्तविलाडते। उपसर्पन्‌ ध्वजः पमः साधनान्तविराजत'' टूति। श्रत करिदम्तादिश्ष्दा श्रसमभ्याथाः, दयं fe सुरतप्रसङ्गसभायां कस्यचित्‌ कामिन उक्रिः। ““उन्तानेच्छुनमण्टुकपारि- तादरसन्निभे। क्तेदिनि स्तोव्रणे सकरिरक्रिमेः कस्य जा- यत दूति aa शान्तारमः। उत्छटात्छत्य aft प्रय- ममय प्रुच्छायदयांसि मांसान्य॑मखफिक्‌प्र्टपिण्डाद्यवयव- सुलभान्यगरपूनोनि aT । श्रन्तःपयय स्तने: प्रकटतद- गरन: प्रेतरङ्कः करङ्धाददंग्यादग्वमस्यं खपटगतमपि क्रय- प्यग्रमत्ति। श्र Tae रसः। माधुखमृपमंहरति। ‹ विभक्तमितीति। विभक्तं रसघटितलादरदेण दर्त्‌, a शरनुपरासषटतैरक्तछञ्च वैद द्म गेउयोाविभक्रतया दभिंतमिति वा । क्रमप्राप्तं tea निरूपयति। waa दति ॥

éd काद्यादट्‌श्रः,

अनिषुरात्तरप्रायं सुकुमारमिदष्यते ¦ बन्धशेथिल्यदोषस्तु दशितः aH TAR || ६८॥

श्रनिष्टुरति। निष्टुराणि भुतिकटूनि तद्िपरौोतानि ar- मलान्यत्तराणि तेषां प्रायाबाङन्यं नतु सामस्त्यं यत्र तादृशं वाक्यं सुकुमारं तीकुमाय्यगणवत्‌ | एतदेवाक्तं क्रमदीश्ररेण। कोमलाचरबाडव्यं वदन्ति सुकुमारतामिति। प्रायपद्‌- प्रयोजनं दग्रंयति। बन्धभेःयन्छति। wana मर्व्वकामना- त्तरात्मके वाक्ये तु aw शैशिन्यरूपादोादर्गितः मयेव, मालतोमाला लालालिकलिला यथयेह्यत प्रकाशितः देाष- स्तित्यच दापादीति we पदं प्रायपदप्रयोागं Waa राद्धंवाक्चम्य qa बाधयति, aaa कामलाच्तराणणं वह्नामन्तरान्तरा पर्षाल्तर विन्यामेन माक्रिकडारस्यान्तगा- न्तरा माणिकयानिवेशरनव बन्धस्य Wad मोाकुमायमिल्ययः, aad द्यषतैकुमाग्ययारभदः लच्णस्येक्यादिति तथं स्ेष- स्या ऽन्यप्राणमद्ाप्राणाक्तरघरितनेन साकुमायम्य च काम- लाकामलवण्घटितवेन दइयाविभिन्नवात्‌ नचान्पप्राणल्वरोव RAMA महाप्राणतवमेव च पर्षत्यम्‌ श्रन्पप्राणस्याऽपि बणवि- शेषसंयागेन पर्षतमस्भवात्‌, यथा, “चक्ति farerwr ar लत्कोल्तिश्रूतिमङ्गना'' इति, Wa कक्रारतकारावन्दप्राणा- वपि रकारसम्बन्सन पार्यं भजतः, एवं महाप्राणाऽपिवि- arafanae कामलवं भजति। यया, "मधुरया मघुबाधित- माधवोमधुमद्टद्भिसमेधितमेधया । मधुकराङ्गनया BREA

is ;, न

प्रथमः परिच्छेदः। ६७

दध्वनिष्टता निश्तात्तरमुज्जगे"' tf | श्र धकारा महा- प्राणा रपि faareafear मधुरतां प्राप्रुवन्ति। Tay सुकुमारता श््दगणः, श्र्थगुणण्छता तु श्र्स्यापार्श्यष्टपा। पारुष्यञ्चाथेम्यामङ्गलव्यञ्नकवरूपाद्मोलवम्‌, WAV ANAT: श्रतिकटुवस्याद्मोलवस्य च देषवाभिधानेन परित्याज्यलात्‌ फलवलादेव तदिपरोतस्य रेकुमारयेस्य wet तस्य गृणत्- कौत्तन प्राचामन॒चितसमिति वदन्ति ॥ €< ॥

मण्डगेछल्य वाणि कष्ठे्मधुरगोनिमि | कलापिनः प्रन्यन्ति aT जोमनमाजिनि ॥ ७०॥

उद्‌ादरति। मण्डलोरुत्येति। मधरा गोतिर्मोतिमदृश्र- HATA यत्र तादृ्ैः BAe, मधुरगौतिरूपेः कण्टः कण्टस्वररिति वा, उपलक्षणे eda! जोमूतमालिनि are प्राद्रषि, अन्येऽपि न्तका मधुरं गायन्तानृद्यन्तोति aay THRU: ममामाक्रिरलङार्‌ः। श्रव मकारादौनां कामलानामन्तरान्तरा THT ययुक्रयुक्रान्तरहप पर्षवणनिवेशेन Tse कामपि चारूतामावद्ःत॥ ७२॥

CHAI एवाथ नालङ्गारेए5पि तादृशः । सुकुमारतयवतद्‌ारेादति सतां मनः ॥ 92

नन वणंविशेषविन्यासात्मकसछ सोकुमायंस्य न गणतलम्‌[(च- # ॥ तम्‌, श्रथालङ्ारृतवेचित्रमन्तरेण सतश्चमत्कारजनकला-

. भावादिति नवोनानां मतं दूषयनाद। इत्यनज्जित एवार्थं a

ge RAW: |

fa, vafaa मण्डलोषृेत्यादि पद्ये, we: कनल पिनत्य- रूपः GAPS एव रममन्पकाभावाद्मत्काराव्यञ्जक एव, तथा शलङ्ारः समामोक्वनप्राणितः खभावेक्रिरूपः, नापि तादृश्रः न चमन्कारजनकः। तथायतत्पद्यं सुकुमारतयेव भकुमाखगणमम्बन्ध मातेव सतां सामाजिकानां मन ्ररोा- इति चमन्कारमग्धं कराति। Uae गणकृतेचिच्यमनङ्ग- gaat मृखमद्रणायाक्तं वस्तुतस्तु ्ब्दाथानङ्धाररतवेचि- aut पिभिन्नलात्‌ सत्ययथालङ्ारयारोज्जित्य तदनमन्धा- नात्‌ प्रागेव गणषतवे [चिं मामाजिकानामनुभवपथयमदतवति, श्रत एवाक्तं, तया कवितया किम्वा तया वनितया च faa | पद्विन्यासमातरण यया aged मनः" tal aay गण- afaa नास्ति तत्र azuyagirated न काव्यशाभां पुष्णाति | यदाद भोजराजः “श्रलङ्कुतमपि श्रव्यं न काय्यं ` गृखवज्जितम्‌"' दति । रपरे च। यदि भवति aaa भृणेभ्या वपुरिव येवनबन्ध्यमङ्गनायाः। श्रपि जनदयिताःन दुर्भगवं नियतमलङ्करणानि agama इति। एतदथमेव awa, प्राणा THAT: खता TIAA गृणाना प्राणलमुक्तम्‌ ॥ ७१॥

Q ay ¢^ ~ =, दोप्रामत्यपर भ्रनना HITT वध्यते | aan यितः पः कन्चियाणां कणादिति ॥ ७२ ॥

सोकुमायं गेाडवेदद्मयेाविपय्ययं wage, दोप्रमित्य- परोरिति। दो्तिरात्मविषकृतिः उच्छाहादिषमृद्ाधन्‌ fang

प्रथमः परिक्छेद्‌ः | ६<

दोघेम्रायलमिद्यर्थः जनकतया तदिष्टं दौ वीररोद्रषो- भत्सरसादिरूपमाजखि यङ्खामिव्यर्थः, aca ada दति रला watfara लच्छराद्यमपि ्रजखिवयद्चय्ननानकू- लतया परषवएघटितलात्‌ कष्टेनाच्चायय॑मपि वध्यते विन्य- सयते दृत्यचयः। श्रयमर्थः जडा, यच, वोरर्मादिरप- माजखिवयज्खं तत्र॒ पर्षवणं सतदाञ्नस्यावग्यकतया मेल्माय्य नाद्रियन्ते, azure तवापि Haare परवे्रयन्ति। यया, रुतमनुमतं दृष्टं वा यैरिदं गरुपातकं मनजपग्रभिनिर्मखः- दभवद्धिरुदाख्यैः | नरकरिपुणा साद्धं तेषां सभोमकिगोटि- नामचयमदमरुट्येरामांसेः करोमि दिशां afatafa, अच रोद्रेऽपि रमे नात्यन्तमृद्धतावणाः । जडानां सकुमार्य- वच्जनमृदाहरति | न्यक्तेणेति। न्यञ्चन्ति विप्रवधादिरूपनोच- कम्मं कुर्वन्तीति wae: कात्तवोय्यास्तान्‌ सति नाश्यतोति न्यच: WUT: | WATT: स्तुदादाविति wa च्च TRI TH, भरतञ्च सुकुमारबन्धत्याग उचित cla नाडा awa | न्यच॑णान्पन ्टतरा्रेेति केचित्‌, aq xfer तराष्दुखं- fain कत्तियक्तयात्‌ करुणरससम्मवेन तच गोडानामपि TAMURA चित्यात्‌ ॥ Oe |

aaa ARTY, दरिणेहृता। भः खुरलखनागाद्गलोहितादुद्‌ AA । ७३॥

अयव्यक्रिं freqata | श्रययक्तिरिति) wed.

समकखनोयलम्‌ उपान्तगन्दादेरःपखितिरि व्यचः. यावन्ता-

७० RSW: |

sar शन्यापयागितया श्रपेच्यन्त aatumaar तावतां पदानामपादानमिति निगलिताऽ्थः। श्रतएव RAZIAT:, यावदा च्याभिधानं यत्तद्‌ यव्यक्रिलत्तणमिति) इयद्चा्यब्यक्रिः शब्दगणः, PUNTA तु वस्तुखभावस्पुरोकर्‌णषटपा, WA- एव तस्याः स्वभावेाक्तन्नहारण परिग्रह दति नवाः, यदा- ङः, श्रथव्यक्तिः warimagiem तथा एनरिति। पदानां द्टित्यर्यापम्यापकत्वं शब्दगतारव्यक्रिरित्यन्ये, यद्‌ाडः, अरय व्यक्तिः पदानां दिद्यटित्ययममर्पणमिति) उदादरति। दरि रत्यादि “fear arreafaur, श्रवाप्रम्द्धस्यादधिनदि- त्यस्य वणन कञ्द्धुतुरवग्यमपच्छत मच Vaasa: ग्र त्याद्यपात्तशरव्देनैव प्रत्याच्यते नतु कर्थाद्धत्‌ कल्प्यत दत्ययस्य पदेव व्यच््ननादयंव्यक्रिः। aa प्रसिद्धिरस्ति नच ₹तुना- पच्यते, यथया, “awmfa मन्ध्याममययुक्रदन्दानि fauzafa” दृति, Ba मन्ध्यायां चक्रवाकमिथुनविघरनस्य प्रसिद्धया न ₹ह- चाकल, wava न तत्र fae garar दाषलं, यः ^, निर तुता तु ख्यातेऽ्यं दाषतां नव गच्छतोति। भेगराजेनापि, श्रध्यादागा{दिगमा्ं नयायं प्रागद्‌ाष्तम्‌। म गम्यते प्रसिद्धि aq तटहाषतयय्यत इति॥ 93 1 He मद्ावरादेण नादिनादुद्रनादषेः। # = दतोयल्यव निदि्टे AAAS जः ॥ ६४ ॥

श्रनयत्वम्यव्यक्रिरित्युक्रं नेयलन्त्‌ कोदृगितिदणना्थं प्र-

तयुदादरलति। महौति। दयति एतावनात् बुरन्तषनागा-

gua: परिच्छेदः | ९९१.

सगि्यंणं परित्यज्य लादितादिति विभेषणमाचे cau, निर्दिष्टे उक्र सति उगर्गाष्जानेयत्वमध्यादारादिना कन्प- नोयलम्‌ | उदधिगतलेदिव्यस्थापाधिकत्वाद्‌ पाथिपदप्रचाग- मन्तरेण तस्यासद्गतव्प्रतोतेरवश्यमव क्यञ्िदुपाधिरभ्यादह- गणेय दृति नास््यचायव्यक्तिः। यच लन्वयवेाघात्‌ प्राग्बा- धादिन्नानन लक्णया्यान्तरापम्थितिस्तचाप्ययव्यक्रिः सम्भव- त्येव, WHI लच्णयाणेपस्या्यायस्यान्रयवेधविषयतायामवे- AIGA! श्रन्यवेाधानन्तरमनुपपत्युदयेन कन्पनोयायेरोव नयलात्‌। परन्त्‌ यत्र रूढिप्रयाजनाभाव्रेऽपि waar: प्रयाक्गरमामथ्यं द्योतयति तत्राथेस्य नेयलमिति नार्य्यः, अतएव तथयाविधलाचणिकपद्स्य नेयायतास्यद्‌ाषद्‌षएटनम- भिरार्तसुक्र, तथाच नया्थेवव्धाकारे प्रकाशकारः। निष्टा न्नच्तणणः काश्चित्‌ मामण्णदभिधानवत्‌। क्रियन्ते साम्प्रतं का-

~. «

=

fga aifgda लशक्रित cia यन्निषिद्धं लाचणिकमिति॥ ॥ ७४ ॥

नदशं ay मन्यन्त्‌ मार्मयेरुभयारपि | „ नदि प्रतीतिः सुभगा शब्दन्यायविनङद्धिनी।। oy |

अय्या VAM NTE UTR गेाडवेदभयाः साम्य दश्यति। नेदृशमिति। tgs नयार्थकवाक्यम्‌, उभयोरपि मागंयाभाड्तेदर्बायाः। न बद्ध awa दति wa चतुमा नहीति। श्ब्दन्यायः श्ब्द्जन्यान्ययवाधे नियमः टेक्यपस्था-

RITE T: | rd

grararaareraraaaary Tea: त faye तिक्रा सतीति तादृश, श्रष्याहाराद्ुपम्यितार्थविषये्यथः, प्रतोति- रन्यवबेाधः, न fe सुभगा समोचोना, श्रथापत्यादयुपम्धापि- तार्थप्रतीतेस्तु न WIAA तलदुत्तरमव ART: सद्भावात्‌ एवं तात्प्यपर्यालोचनया्थान्तरप्रतोनिर{प श्ाब्दबाघान्तर- कालो्ेव, यच तु दार द्वारमित्यादोा लररादिना पिघंरी- त्यादिमाकाङ्कपद्‌ान्तरानपादानेन शाब्दवाधासमवात्तद्यं श्रताथापत्या तादृग्रपद्‌ाष्यादारः तच्राष्यदतपदेऽपि शक्रिग्र- दाभ्यपगमन तदथस्य दच्युपम्याप्यतान्न तनल्ियमालतिक्रमः। एतच्च विशिष्टभक्रिवादमभिप्रत्याक्रम्‌, उपाधिश्क्रिवा{दभिम्तु श्राक्तेपगम्वाया WT सक्र; शाव्द्वाधाभ्युपगमान्निर्‌क्रनियमा-

atgiinaa दृति विभावनीौचम्‌॥ ७५॥

उत्क पवान्‌ गणः कश्चिद्‌ यस्मिन्नुते प्रोथते । AZT, तेन सनाया कान्यपद्वति |i ५६ ॥

sara निरूपयति । उत्कपंवानिति। ahaa वाक्य उक्तं मति उत्कष्वान्‌ वषनयस्यात्कर्पंञमकः afafeae- णागणस्यागओे्खीदिरुणाध्र्फः alee वयञ्ननया बाध्यत a- दाक्यमुदाराक्यम्‌ उद्‌ारल्रगुणवन्वन कथितमित्यवयः, दत्य- ञ्च वाक्यानां वर्णनोयस्यात्कपंजनकगृणव्यच्नकलवमृदारत्वमिति न्यच्तणम्‌, उत्कषवानित्यनन च श्रपकपजनकधष्मव्यश्नकत्वस्य

न॒ निर्क्रगणत्वे, यथा, ₹े रेला{जितमाधिषत्व वचसां किं

प्रथमः परिच्छदः | ७६

faaterad मास्ति वल्हदृश्ः परः परहिताधाने एदोत- AA | दब्यत्‌पान्यजनेपकारघट नावेमृ्यलभायगेभारगराद- इने करोषि कपया साहायकं BATT: | Wa तायघेरप- कषंजनकोऽपेयपानोयवद्पधर्भायजङ्ज दति नादार्यषद्भावः। वस्तुतस्तु, उत्कर्षवान्‌ wy प्रतिपाद्यलेन चमत्कारजनकः गणः उत्कर्पकोाऽपकषेकोा वा वणंनोयधर्ं हत्येवायः, एवश्च श्रपकषजनकाऽपि War यच वञ्यमानशखुमत्कारं जनयति तदपि वाक्यमदारभिति तेन र रेलाजितेत्यादवेादा्णम- स्येव, BAVA MACPATY, तदुदारं, wa: केऽपि यञि- am प्रतीयते, इति लकणं एला, यथा तावच्छरीरं मे या- वत्वं पिहिता ननेव्युदा रता वणंनोयस्यापकषंजनकयमयञ्ज- कल्वेऽष्यदारत्वमङ्गोरृतं। तादृ शवयन्ञकता च वाक्य वाच्यां दारा तेनाथंगतमिदं, शब्द्गतन्त्‌ विकटत्लक्षणं, विकरलञ्च पदानां नृत्यतप्रायलं, यथा, खचरणविनिविष्टनुपुरनन्तको- नां afefa ररितमासीत्तत aaa तेनेति । तेनादा- रवेन काव्यपद्धतिनड््रेदद्रूपा काव्यरीतिः। एतेनादा- रले गडवेदगयाः साम्यं cia सनाया साश्रया सात्करषै- व्यथे. ॥ ७६ ॥

अथिनां छपणा दृरटिस्वन्मसे पतिता war |

तदवस्था GAA नान्यस्य मुखमीक्षते ॥ ७७॥

इति यागस्य वाक्यऽसिसुत्वणः साधु TWA |

अनेनेव पथान्यत्र समानन्यायमृद्धताम्‌ ॥ ७८ ॥

८

& RTT WH: |

उदारलमुदाहरति | अर्यिनामिति । शपणा दगा, पन- स्तदवस्था दीना सती, मान्यस्य मषखमीक्तत दति warty ङता- चयौानामपरोपसपंणासम्भवादिति भावः) Wa वर्णनोयम्य राज्ञः प्रतदानरूपधम्मः प्रतिगरहीदठकशां दाचम्तरोापसर्पणाभाव- ङ्पभज्ञा aga: कमपि खमत्कारविरेषं जनयति ॥ ७७ ॥

दृदमेव दश्यति। दतीति। श्व्यस्िम्‌ वाक्ये त्याग HR वयज्यमानस्य वणनीयराजरामस्य उत्कषंख मत्कार विगेष- जनकत्वे साधु शाभनं लच्यते सामाजिर्कक्लायते। खास्वित्यच खल्विति कचित्‌ पाटः, खख यतालच्छते, श्रत द्दमैदाय्य॑- गुणवदित्य्थः | शअरनेनेवेति | अनेनैव पथा एततपदयप्रदभिंत- या रत्या समानः VERA Bale fade तादृश्रमुदारलव मन्यच पद्यान्तरऽपि Hyatt ea विभाव्यताम्‌।॥ऽ८॥

9 वि ~ म, € 7 >» खाय वि शषणयुक्तमुदार' कंशचिदिष्यत | यथा. AGH, ASTI, चमाङ्गदाद्‌्यः !' ९८ ॥

wa मतान्तरं दर्श्यति च्रादधैरिति। aera. त्कषंदलेनाभिपेताचवाघकलात्‌ सददयप्रशसमोये :, fanaq- रिति बह्वचनादेकदिवि्रेषणयागे ग चमत्कारातिशय दति छवचितम्‌। चक्रमिति वाक्मिद्ययैः) उदारमदा- रलगृणएवत्‌। कंञ्चिदित्यगेन साभिप्रायविरेषशवष्वस्यापष्टा- यचदषाभावदूपतवादन्येः परिकराशद्धारलेगाकरत्वाश्च म गृणलमुचितमिल्य्मिन aw सष्याखरषः सुतिः । खदा-

nwa: ufeege: | ou

wai लोखाम्बजेत्धादि। Meat श्रन्बुजस्य लोलेतिविक्रेषणाषशीलापयागित्वेन वणाकारभेरम्धाद्यतिश्रयः प्रतीयते, एवं क्रोडासर Taw सरसः क्रोडपयागितया कमलकुमदजलचर विदङ्गणाभितखच्छस्रादुजसवतादिक, ₹ह- माङ्गदमित्यच च रेममयलेनाङ्गदस्य सुद्‌ ्वतलबङमुन्यला- दिकं। कंचिन्त ्रयराम्यवमथगणमदारलमाडङस्तन्न सम्यक्‌, श्रग्राम्यताया माधृण्यूपलेम माधर्यादा्थयोारभिनतापनत्तेः, यदाद क्रमदोश्ररः, सानप्रासलमयाम्बभावश्च मधुरोगुण दृतिः arava canta, तथाणग्राम्यतेवेनं भारं वहति ग्छय- सेति॥ ७९ ॥

अजः समासुभ्रयस्मेतद्‌ गद्यस्य जोवितम्‌ | पद्यऽयद्‌ाक्िणात्यानामिद्‌ मेकं परायणम्‌ ॥ ८० i

ओ्राजालक्तयति) sre दति समासः पदानामेकोभावः तस्य wae दीर्घलं बह्भिः पदेः समास caw, तदोजः, एतत्‌ सुमासन्दयस्वरूपमाजः, गद्यस्य yaaa खत्क- लिकाप्रायात्मकरछेत्यथः, ` चु्ण॑कादै दीर्ममासत्ाभावात्‌। ` जीवितं जीवितवत्‌ सारश्ठतम्‌। इदञ्च मागेदये wars | विष- ग्ययमाद | पद्येऽपोति। श्रदाक्िणाल्यानां गेडानाम्‌। waar गद्यसमुखयः | ददं समाख्न्डयस्रूपमाजः। एकमदितीयं परायणमवसलम्बनं, TVA बन्धगाढतापरियलेन तश्मखतचान्‌-

माशवडर्घसमासखछाण्यत्यन्तमपेचणीयलात्‌ | दद दै जः Wee L 2

og काद्य दशः |

गणः समासम्रवस्लरूपतया अब्दमाजगतलात्‌। अन्ये तु, भ्राजः Arfe: साच पञ्चविधा यथा, “पदाय वाक्यरचनं वाक्यार्ये च पदाभिधा । प्रीडिर्याससमाडा च साभिप्रायलमस्यच'' इति। तजर पदाय वाक्यरचनं, यथा, चन्द्र दत्येकस्मिन्‌ पदाय awa श्रवेनंयनसमत्यं ज्योतिरिति वाक्यरचनं | वाक्यायं पदाभिधा यथा, निदाघणीतलहिमकालाष्णश्रौोरा सुकुमारी वरया- पिदिति बाक्यायं ama वरवणिनोति पद्‌ाभिधानम्‌। एव- aay वाक्यार्थस्य किश्चिद्धिरेषाभिधित्छया agar awa व्यासः, aeaaufayraqeanaraga प्रतिपादनं समासः, ए- तच्तुविधपरोटिटपमाजः शब्दगणः साभिप्रायरूपन्वर्थगण TATE! । ८० ॥

[1

= THOM AYN ASAT AT: | उचावचप्रकरार तद्‌ दश्यमाख्यायिकादिष्‌ ॥ ८१॥

तदिति। तक्छमाममभ यस्त मृखावचप्रकार नाना, कथय- मित्याइ । गृूणामित्यादि। कचित्‌ समामाङ्गपदघरकानां गरूवणानां वाड्धद्येन लघवणानामन्पतलेन, क्चर्‌ गरूणाम- war लचुनाश्च वाङन्दन, afeq दिविधानां तेषां faa एेन साम्येन च। तच्च श्राख्यायिकरादिषु प्राचां रचितेषु ग्- प्बन्धविश्षेषु; ्रादिना चम्पूक्सिदिादोमां गणं, बृप खयमनभवनोयम्‌, एतच वेद ममतानसारेोाक्र गाडार्ना पद्यमयेष्वपि त्सद्धावाभिमतेर्क्रलात्‌, यथया सूंश्नतकादौा

प्रथमः परिच्छदः | £9

पथ्चमयेऽपि दोघंसमाशाः । अआख्यायिकेत्युपादानात्‌ कथायां 2 रोद्रादिररेऽपि न दीघंसमासोविघेय दत्यवघेयम्‌। प्रकारमि- aa प्रकारेणेति दृश्छमित्यज च दृष्टमिति कचित्‌ पाठः| न्यच च टितीयतदिद्यच सदितिपाटः॥८९॥

RATHI AAAS TT | पीनस्तनस्थितातास्रकंस्नवस्त्रेव वारुणो ॥ ८९॥

गाडामामभिमतं पद्चगतसमासश्दयस्वमुदादरति श्रे ति। श्रस्ताऽस्ताचलस्तस्य मस्तकं RA तच wwe: परितः पतिताः समस्ताः सायं तन्माच्रटृत्तिवात्‌ सकला येऽकीं- शवः सायंकालोनलादारक्राः qa RT UTS: संस्तर श्राव- रणं gargs वारुणी परञ्चिमदिकक्रौनस्तने खितमातापं कम्रंशाभनं वस्तं यस्यास्तादृशी काचिन्नायिकेवेत्यवयः॥ 2 1

दति पद्येऽपि परस्या बघ्नन््ोजखिनोर्मिरः। अन्ये AHS इद्यमिच्छन्त्योजे। गिरां यथा । ८३ | पयेधरतरोत्सङ्गलद्रसन्ध्यातपां एका |

, कस्य कामातुरं चतो वारणौ न करिष्यति | ८४॥

Safa परस्या aren, Wafer: समास्भ्डयस्व- : रूपाजागणएवतो | श्रप्राभिमतमेजे aeala ¦ wa विति। गिरां वाक्यानामनाकुखमनाकलवम्‌, उद्वटष्मासादिना ` ओदरबुद्धूराह्लोभावात्‌ तद्रदितवमिद्यर्थः, तथा wi इद्यतं

= MATT: |

पार्यत यिद्याभावेन wecuyzauftatagqy: एवेरूप- माज श्च्छन्ति श्रयमर्यः दोघंषमासः खल्पषमाषः समासा- भावावास्त afer श्रते ओद बुद्धेरमाकललवं अ्रतिसुख श्च भवति avara इति, एतद्दाइरति। यथेति । पयाधरो- मेघ एव प्याधरः स्तनः िष्टरूपकम्‌, तस्य तरस्य प्राम- Saxe GH सन्ध्यातप एवाग्ुकमारक्रवसनं यस्याखलादूश्रो, कामातुरमिति श्रारक्रवसमनाष्डेलसनतरनायिकासाम्येनाद- पकलादिति भावः Wa Wargame दौधषमाख्वदपि श्रस्तमस्तकत्यादिस्नाकवाक्यवस्र Breet बुद्धिमाक्लयति म त्यत लालित्यन श्रवणएसुखमादधाति, उन्तराद्वाक्ये तु का- मातुरमित्यल्पसमासः wary समासाभाव्ख, तयापि तत्‌ किञ्चचिट्‌गाढतया लदैनत्येन च प्रतोयमानं श्राटनानन्द- यति।॥प्२।।८४॥

EN कान्तं सव्वजगत्कान्तं लाकिकाथाननिकमान ¦ तच्च वात्ताभिधानेषु व्णनास्वपि दृश्यते ॥ ८५॥'

कान्तिं लच्चय{ति। काममिति जीकिकार्यस् लाकप्र- सिद्धवस्तनाऽनतिक्रमाद्परित्यागात्‌ साकप्रसिदवम्हुवर्णना- दिद्यथः सन्जगतां देवादिमनुब्याम्तागां कान्तं कमभगोयं बाधाद्यनुद्‌यहताच्वेधमेकर्येण चमत्कार्‌जमकतया We एोयमित्ययंः, दृं वाकं कान्त काज्तिगणवरित्यन्वयः, एवञ्च शाकसिद्धवस्तवर्णमं कानिरिति WITH | स्म्वंजगत्का-

प्रथमः ufc: | et

म्तमिति oo miei यदाद क्रमदोश्वरः। aware न्याया सा कान्तिरभिधोयत ta दयश्च काज्तिरथेगणः श्रथानुसन्धानप्रागनुपलम्भात्‌। अज््वल्दषूपा तु WITT: ओज्चसखञ्च हाखजिकादिपद्‌विन्यासवरेपरीत्येनालाकिकणाभा- शालित्मम्‌। WA तु दोप्तरसत्वरूपमर्थगतं afar: | कान्तेविंषयं दशंयति। तदति। तत्कान्तिमदाक्यं। वात्ता- भिधानेषु अनामयप्रियालापप्रस्ताकेषु । श्रनामयप्रियालापा- वत्तिंवान्ता च कशत दृल्युक्तेः। प्रियालापे fe लाकप्रसिद्ध- वस्लभिधानमेवोचितम्‌, अन्ये तु वान्ताभिधानेषु इतिडा- सव्णनेषु, दूतिदासानां यथावद्‌ वर्मस्य चित्यात्‌ अ्रय्ावणने श्रसत्यताप्रतिभामेन विनेयानां प्रटत्यसम्भवात्‌ प्रबन्धस्य रा- मादिवत्‌ प्रवत्तिंतव्यं न रावणादित्युपदे्रपय्यंवसायिलानुपपन्ते- fcars: 1 वणंनाखिति। वण्नासु वस्हसखरूपनिरूपणषु, तत्रापि चथावदणनदाचित्यात्‌, एताभ्यामन्यच तु न भियमः, श्रतएव ayaa सखतःसम्भविलेन परोढेकरिसिद्धलेन च नव्यानां काव्यमेदकरणं सङ्गच्छते यदुं प्रकारता, श्रय शक्षद्ध वाऽप्यथाव्यश्जकः संभवो खतः। प्राढाक्रिमाचात्‌ fagr- al क्वेस्तेनाम्मितस्यवा cfs 1 oy

TENT नाम तान्येव तपाराशिभवादश्ः। सम्भावयति यान्येव पावनेः पाद्‌ पां्एमिः ॥ Te it

तत्र॒ वात्ताभिधाने काक्िम॒दाइरति। रहणोति,

es MIATA! |

नामेति. सम्भावनायाम्‌ तान्येव गटदाणि प्रशस्तग्टहाणि, ग्टदपद मच wwe लाक्षणिकं प्राशस्यातिश्यख wy: श्र तएवेद मथान्तर संकरमितवाच्यं नाम ल्तणामूलध्वनिकाव्यं शक्य तावच्छेदरकलच्छयतावच्छेदक्योाः सामान्यविशेषभावात्‌। तपा- राशििस्तपावङ्लः | सम्भावयति गारवं प्रापयति, wa भा- ढोक्रिमन्तरेणापि सत्पुरुषचरणसम्पकेण स्थानस्य प्रशस्तताखूपेा- वणंनया्यालाकप्रसिद्ध एव, coq प्रियालापषूपा वात्ता ॥ ॥ ८६ ॥

अनयेारनवद्याङ्गि सनयेवग्रमाणयेः |

FARA न TAHA बाड्लतान्तरे || ८७॥

वनायामृदादरति । च्रनयोरिति । जुममाण्योदद्ध गच्छता, ABARAT safe, श्रवकाश्ः स्यानं न GATT न प्रश्टतः श्रतिपोनोन्तङ्ख सने द्रायतने वचसि ससमाधा- वेव ata Ta) Wa स्तनवंनायां waar: पोनोसुङ्ग- यावेच्चसि सखम्बाधावखितिलक प्रसिद्धैव afear ॥ ` ou

दति सम्भाव्यमेवेनदधिशेषाख्यानसंस्कतम्‌ | कान्तं भवनि स्वस्य लोकयाचानुवर््तिनः ॥ ८८ ॥

क्ञाकदये कान्तिं सङ्गमयति दतोति। इति वान्तावस- माविषयकक्चाकद्रयमप्रतिपाद्यं सम्ाव्यमेव लेाकप्रसिद्धतया स- स्ावनीयमेव Tae श्रसश्मवद्पि कन्पनीयम्‌ । एतच विशेष च्राख्यायतेऽनेनेति वि रेषाख्यागमत्कषंबाधकविद्ेषणं तेन

प्रथमः परिच्छेदः। ct

संछ्छतमलङ्तं सत्‌ जोकयाचानवत्तिनोा लोकव्यवहार मनर्‌- Alaa लाकव्यवद्ारजनितसंसखतारमन्पन्नस्येत्य्यः। wie ज- नस्य कान्तं कमनोयं भवति, तस्मारेतदथप्रतिपादरकवाक्यं कान्तिगणवदित्ययैः | विशेषाख्या नसंक्ठतमित्यनेने तदक, लेक - प्रभिद्धवस्तुव्णनमातरेणेव न कान्तेः सम्भवः WII, गारपलयं बलीवर्दे घासमत्ति मृतेन स, दृत्यादेरपि ले(कसम्नाय- वलोवदकटकघासभक्तणसह्पवस्तुवणनया कान्तिमतच्तेन काय- लापन्तेः, किन्त उत्कर्षवोधकविगेषएविन्यामेन पैचित्रजनक- तया, वैचित््यैव गृणालङ्धाररूपवात्‌, प्रते च ग्रहाणि नाम तान्येवत्यादिपद्यदये तत्तदिगेषणछतप्रैवितरं स्फट मेवेति व्रिभावनोयम्‌॥त्८॥

लाकातोत द वाल्यथ॑मध्यारेप्य विवितः | यऽथेसतेनानितुष्यन्ति विद्‌ ग्धा नेतरे जनाः ॥ Te ॥

| गडमागे निहक्कान्तेर्विपर्ययं tafe: साकातोत ` दवेति। दवाय योाऽथाऽव्यन्तं लाकातीताऽपि लेकप्रसि- द्धिमतिकरान्ताऽपि श्र्यारोण उपचयं faafaa:, तेनाेन विदग्धा विदग्धं मन्यमाना जोडा दृत्यथः, साषण्डनोक्रिरि- यं। विगतं दग्धं दादाऽसमरययानभवहतमनःक्तेगो येषां ते । दतिवा। अत्यतिश्रयेन तुखन्ति, cat जना Seal: cad ` त॒यन्ति। श्र्ारोेति। नच योग्यतायाः wea Fz ` लादारोपितार्थसायेग्यतेना वयबेपाऽपि कथमिति वाचं

स्श काव्याद्‌ |

रूपकाद्यलद्ारस्यालङ्ारिकेः मर्ववरेवाभ्यपेयतेन शाब्दमते- रा दार्यतस्यावग्यवक्रव्यतेन याग्यतायास्तव्रयाजकल्वामङ्गोका- रात्‌, श्रतएवेाक्रम्‌, ्रत्यन्तासत्यपि We ज्ञानं ब्दः करति दोति॥ ce ॥

देवधिष्ण्यमिवाराष्टमद्यप्रम्टनि ने रदम्‌ | = ~ - युकलपाद्‌ रजःपानघातनिःग्र पकिल्व॑पम्‌। ८० ॥

वान्ताभिघाने कान्तविपर्य्ययं दशयति। देवधिष्एयममिति। fam wis | किच्िषममङ्गन्लम्‌ | wa मदापर्पचरणरजः- BURY WU प्रशस्ततेव लाकप्रमिद्धा, दवानतामम।म्यनारा-

WA तु त्रटेाक्वाध्यारापिता॥<०॥

अन्यं निस्धिनमाकाग्रमनानाच्यव वधसा। इद मेवं।वधं भावि भवत्याः सनजुम्भणम्‌ । ८१ ॥

वणनायां fagay दर्भयति। च्रन्पमिति। war. स्लन- man सनयारुपदितिरेवंविधं वह्धउकाश्चयापि भावि मव. ala इदमनालान्येव वेमा watnaw {न{खतःमत्यन्वयः। 34 विधातुरनानाचनप्व्वकान्पाकाश(नम्भाणवर्णनन WAT: योनोन्तङ्गत्प्रतिपादनं ष्दाटुकारस्यात्यक्किविजुम्भितं, aay ्रतिमद्ताऽप्याकाशस्यान्पतं, wagenfa विघातुरमाला- चनपूव्विका ष्टिः, विव्वकालङ्गतुन्येोरपि खमयार्म॑रूमन्द्र- दिमास्याद्भिगिरिवररणयपुयमारएऽतिमदत्थाका्च षसमना-

nwa: परिच्छेदः। ce

धाप्रम्नि(निरिन्येतन्‌ ai लाकप्रसिद्धिमतिक्रान्तमपि aqara प्रयाक्रर्पदसनोयतामाविभाकयतोति न कान्तता वाक्यस्य ॥ ner

CTH eC MAAR SIT AA |

प्रस्थानं प्राक्‌ ANA सारमन्यस्य AAA ॥ ८२॥

उपमंदरति दृद्मिति। दृद्मेदविधं काव्यवाक्यमत्युक्ति-

रित्युक्रमलक्तिरिति arar श्रालङ्ारिकेः कथितम्‌ । यथा माजराजः, ““लाकिकाथमतिकरम्य प्रम्यानं यच व्यते। तदत्यु- क्रिरिति ate डानां मनमेा मदेः" sian इदमित्यव द्यमिति क्रचित्‌ पाठः गेडपलाल्ितं जैरेचमत्कार- जनकतया BACAR! WA वैदद्जाष्णमनादग दत्याद। प्र ग्यानमिति। प्राकप्रणोतं प्रम्यानन्त्‌ लाकमम्भाव्यवस्तवणंनसू्प- AMR AMAT AQAA सारमुपादेयं, तदयं कान्ता गेाडवेदर्बायार्विप्ययः।।<२॥

अन्यधन्द्मसलतेऽन्यच नाकसोमानराधिना ।

सम्यगाधोयते यत्र स समाधिः सता यथा ॥८३॥

कुमुदानि निमोनलन्ति कमनान्यन्मिपन्ति च ।

दूति नेवक्रियाध्यासान्नव्धा तद्वाचिनो WA: 1 ८४ ॥

समाधिं waufa; wayq fai अरन्यस्य्ाप्रस्ततस्य aafagar गृणक्रियारूपः, aawargieanaa कस्मि सित्‌ wea लाकसोमानुरोाधिना saRVIAARTAT

un?

ce MINT: |

वक्रा यच ARTY सभ्यगाधोचते गाणश्ब्दप्रयागेण साध्यव- सानगो्छा लक्षणया उपचयते wary: समाधिः समाध्या- ख्यगणवान्‌ सतः, waga afafa पाठ क्रियाविशेषणं, चत्‌ समाधीयते स समाधिः सम्यगाधानरूपः समाध्याख्यो गृण TOU! | उपवचारथावादाय्यामेदप्रतोतिरूपः स च लक्तणा- याः प्रयाजनन्दतः लचणाजन्यसादृश्धप्रतोतेरनन्तरमेव तन्मून- व्यञ्जनया तस्य प्रतोतिसम्भवात्‌ | उक्रञ्च प्रकाशता गाण- लचणप्रस्तावे, भेदेऽपि ताद्रुष्यप्रतोतिः सव्व॑थेवाभेद्‌ावगमथ्च प्रयाजनमिति। लक्तणा चाच साध्यवसानरूपामा च विषयम्या- aurea एव सम्भवति तेन च त्रिषयोपाद्‌ने सारापगे्वां न समाधेः सम्भवः इत्यञ्च प्रस्तुतस्य ua faite तच सदू- रतया WAI azarae समाधिरिति लक्त- UH! waa धर्णोाऽध्यवमाने नायं गृण इति waa | यथा, लतामृले लोन दरिणपरिदीना इदिमकरः स्पुरत्ता राकारा गलति जलधार कुवलयात्‌। धुनोते बन्धकं तिन कु सुमजन््मापि पवना वदिदारे प्यं परिणमति कस्यापि a- तिनः, इत्यादा मुखादं t ufafa CER ACR OCLC CIOL. ्रचातिश्याक्रिरलङूारः। लाकमीमान्‌राधिने्यनेन WeE- या विषट्ग्रघप्नाध्यासेनसाकविरोाघ न समाधयिमम्भवः। यथा दंदभ्ति मश्रका यच तत्र निद्रा सुदुलभति, wa dfed करि- गञ्जिंतमित्यमिधानात्‌ aftade gwwe मभकर्‌तेऽष्यव- खानं लाकविरद्धम्‌। उदाहरति ययेति, श्रवाप्रस॒तस्य चषा

nya: परिश्छेदः। Ty

war faapaaraar WIAA: कुमुदकमलयादलसङ्धच- विकाशषूपधर्मतादाव्येनाध्यवसितेा, ददश्चाध्यवमानं न लाक- fang विधयविषयणारनयाः सादृश्यातिगशयवन्तेनाभिन- प्रायात्‌, Agata षानयारेकण्रब्दप्रयागप्रतिपाद्यलं, यथा चघ्निमीलति कुमदं निमोलति चच्तर््छिषति कमलमन्मि- षतोति, द्दमेव दश्यति | इतौति। नेचक्रियाध्यासात्‌ नेचस्य क्रियाभ्यां निमीलनेन््रषाण्यां we तादाव्यारोपात्‌ कुमद- कमनलधग्मान्यां दलसद्धाचविकाश्राभ्यां तदाचिनो भ्रुतिलंभा नेचक्रियावाचकः wee: खप्रतिपादकतया प्राप्तः, पदार्याना- Haar कशब्द प्रतिपादने चित्यात्‌ वया घटो घट दृति विभि- aa तु विभिन्नगब्दप्रतिपाद्यलं यथया uz: पट cia; wag समाधिरर्थेगुणः श्रये श्रयान्तरारोापखरूपवात्‌। केचिन्न, अयोन्यन्यच्छायायानिषूपद्धिविधाथदृटिूपमथेगणं ससा{धि- ae, तचायानिरथंः कविसम्प्रदायपरिभोलितपद्ध{ति- मन्तरेण स्ववुद्धिविभवमाचप्रादुभावित उपमानापमेयभावा- दिष्हपः। यथया, सदयामुण्डितिमन्तह्नचिवकग्रस्प द्धनारङ्गक- मिति। अच नारङ्गकस्वं हनच्विकन सदापमानापमेयभावा न कंमापि प्राक्रनकविना प्रद्शिंतः केवलमेतत्‌कविनेव wag प्राद्‌भावितः। श्रन्यच्छायायान्यथस्त प्राक्रनकविपर्‌- म्पराव्यवदतः क्िञ्चिर्‌मद्धयन्तरण वणितः। यया, ‘fas- नयनप्रतिविम्बैरम्बनि age: प्रतारिता कापि) नोलेात्पल $पि विष्टश्रति करमपयितुं कुसुमलावी" tii wa नयन-

८६ काव्ादष्रा,।

नीलेत्पलयाः सादृश्यं कविमम्प्रदायप्रभिद्धं fafafafarg- णात निबद्धम्‌ wana: समाधिस्त्‌ ्रारोहावरोादक्रम- खूपेऽन्येरक्ता WIAA: । तच आरोदाऽनप्रासादिना उत्कः WATT VOT UTA TARY: तयाः RAT वेरस्यानावदा विन्यासः, यथया, चच्चद्धुजभ्रमितचण्डगद्‌ा विघातेत्यादि । aa पादत्रयं बन्धस्य गाढता चतुर्थपादे BRE: साऽपि तोतव्रप्रयन्ने।चाख- तया गाढायमानो वैरस्यं न जनयति| <२।६€४॥

निष्टूते ्नोणंवान्तादि गणरन्तव्यपाश्रयम्‌ | अतिसुन्द्र.मन्यच याम्यकक्षां विगाहते |] ८५॥

समाघेगाएलचणामूलकलं प्रकरटयति। निष्टतेद्रीणत्या- fai निष्टतोद्गोषवान्तादिपदं गणटन्तिव्यपाश्रयं गेाणलत्त- एामृलकं गेाणनलचणया BRAT ऽयं प्रयक्र स{दित्यर्थः श्रतिसुन्दरं संददद्‌यदहदयदरत्येन ममाधिगणवत्‌। अव्राग- गणस्यास्य शरब्दगतलं परम्परयेति वेध्यम्‌ अन्यतरेति। ‡ श- खत्ति्यपाश्चयत्वाभावेन ANY एव प्रयागे इत्यथः, ग्राम्य कचं famed ग्राम्यवष्ूपदोषदुषरतां प्राञ्नोति। aman प्रयुक्तं fagarigad न परं गृणवत्‌ प्रत्युत देषवदपि ग ण- oat त॒ गृणवदेव्ति लक्षणाफलग्डततादाव्यागप एवात wafefa विभावनोयम्‌। wa गेणद्त्तिपदं सम्भावनाया उपलचकं तनाप्रे्लायां मृष्ययापि टत्याग्रीलपद्‌प्रयागे गृणएव एतचाग्रिमस्ाकं दग्रयिय्यामः।॥<५॥

प्रथमः परिच्छेदः | ८७

¢ , Waning: पीत्वा पावकविप्रुषः |

एतदेव दभ्यनुदादरति। पद्मानोति। सायन्तनममोर- मङ्कस्ललत्परागपद्मवर्णनमिद्म्‌ | श्रकांगरुनिष्टूताः qafar- रौनिचि्ताः पावकविप्रषो वद्किकण्णन्‌। उद्नोणौर्णएरेणमि- रिति पावकविन्दु्मनात्पेत्तायां देतुः। wa देदान्तःकफादि- निकेपशक्रयाः निष्ठिवेद्गधालानिकतेपमाता्यं war मामान्य- शब्दस्य विगेषार्यपरलवदिरेपार्थकस्यापि मामान्यपरतरे तद- WIAA चित्यात्‌, साच श्क्यायलच्दार्थयाः मादृश्ाट्‌गाणी सादृश्चञ्च कफनिचपा favefadq द्रपेति विगिष्टनिचेपया- स्तयातिंभिननेवात्‌ | वमन्तीकेत्यत्र तु न लचणा ्रादाय्यवत्‌ सम्भावनायामपि बाधाद्‌ यस्याक्िञ्धित्करत्वेनानयवाघाप्रति- बन्धात्‌, लत्षणाफलोग्धतताद्रप्यप्रतोतेरिव सम्भावनाया श्रपि चमत्कारजनकवन गुणत्वं युज्यते, तस्पात्‌ waa गेाणटत्ति- पदस्य सम्भावनापलक्षकत्वं सुक्तम्‌, एवम्‌, wary निरवगेषं विरहिवधूनां agi मांसानि। करकाभिषेण मन्ये निष्ठौवति नोरद्‌ाऽम्योनि, Ta सापक्तवेाव्मेक्तायां निष्ठोवतीत्यच न MIU We ll

इनि दद्यमदद्यन्त्‌ नि छौवति वधरिति। यगपन्नकधम्मराणामष्यासख समता यथा |} 9 II

दतीति। इति पूव्व्याकगतं गाणएटढत्ियपाश्रयं निषूता-

ee MBIT: |

०९ C . fe ¢ “~ तद्‌ तत्काव्यसव्वखं समाधिनाम यागृणः। A न्व i 3 कविसाथः समग्राऽपि तमेनमनुगच्छति ॥ १०० ॥ समाधिमुपसंदरति। तदेतदिति। तन्तस्मात्‌ पूर्न्वप्रदर्शिं- तनयेन काव्यस्य चार्त्नातिश्यजनकलाटित्यथः। समाधिमाम यगणः, एतत्‌ काव्यस्य Was काव्येऽवश््रमपेचणो य मित्य न्यः | ~ ee =~ ~ ns ~ समगरोाऽपि गडा agaisatiafy, तमेनमनुगच्छति Fray तन्निवेशय यतते) एनमित्यच एकमिति कचित्पाठः, मष्य- मित्यथः, प्रशंसनायेतत्‌ सर्व्वषागेव प्राणत्वेनोक्रलवात्‌ । दति quart निरूपिताः, एषु प कचिदहाषाभावरूपाः कचिच्वाल- Seitear श्रपि प्राचां मतमनर्न्धानेन Uy AAT गृणलना- क्राः, नव्यास्तु Aas HAAS CAAT AAT: WATTS रस- गतं गण चयमेवेच्छन्ति यथा प्रकाश्कारः। माधु्याजःप्रसा- : द्‌ाख्यास्तयम्ते न पनदगशति॥९००॥

famed भिन्नं लत्सषूपनिरूपणान्‌ | AREA न शक्यन्ते वक्तं प्रतिकवि सिताः ॥ १०१ ॥

तच वैद्गेडोटेा awa मरस्फुरान्तरावित्यनेम प्रतिज्ञातं भे डत्रदेयाविभिन्नरतया निरूपणम्‌पमसंदरति। इतीति, sfa पनीक्प्रकारेण तयोर्गाडैद्द्मयाः, सखकूपनिरूपणात्‌, दति Bewarie प्राणाद्शगृणाः सताः, एषां faqaa: भायेादृश्छते गेाडवत्मनोत्यनन गृणसङ्धावाभावरुतसख्रूपप्रति- पादमनादिद्ययैः। भिन्नमत्यन्तविष्डूशं। नन्वन्येऽपि लार-

प्रथमः परिच्छेदः | ER

पाञ्चालादिका मागमेदाः सन्ति तेऽपि faxucfaara- qe agar इति। areazanat भिन्नास्तस्य कायमा- गस्य भेदा लाटपाश्चालादयः प्रतिकवि fear. तत्तद्‌गजात- कविभिरादृताः। न शक्यन्त इति, भेदाः मत्यं सन्येव परन्त अननकलेन वक्रमशकयत्ान्न निर्पिता इत्यथेः। तद्भेदा मेड विदव्रयारवान्तरसदा इतिवा) yoru

इ ्तररगु गदोनां माधुव्यस्यान्तरं मदत्‌ । AAT न ATTRA सरखल्यापि प्र क्यते ।। १०६९ ।

पव्याक्तमेव दृष्टान्तेन द्रढयति। दृच्छिति। wear मधुरमात्राणां यदृणं । WAT भेदः। मददितिस्फर प्रतोय- मानवचाद्‌नपलपनोयमित्यथः। तदन्तरम्‌ आख्यातुं तत्तन्ना- नाद्वखेन fate सरखत्याऽपि का कथान्वेषां वागधिष्टठा्या देव्यापि, न शक्यत दृति श्रसद्धयलादिति भावः। मधुरवस्ठरनां माधु््यभद्वत्‌ काव्यमागाणणं भेदोऽनिन्व्चनोयस्तस्माद्‌भेददय- Haq wu yafaafata aia: eek I

safc च प्रतिभा aaa as PE । अमन्दश्राभियगोऽस्याः कारणं कान्यसम्पद्‌ः ॥ १०२ ॥ एवमस्य WTR कारणमाह । नेखगिंकोति। नेस-

fiat खाभापिकी प्राक्रनजमकसिद्धेव्यथः प्रतिभा शक्रिः सं- BUA इत्ययः तथा बड BAH इन्दाव्धयाकरणरकाष-

Nou

gz काश्थाद्‌ MW: |

कलाचतुरवर्गगजतुरगखङ्गादिलक्णाक्मकमित्य्थैः, faded az- पदेगेम निःसन्टेहतयापधिग्त्य सम्यक्‌ परिश्ोलितमिन्ययेः, श्रतं शास्तश्च बङनिद्मलशास्तानुभ्रोखनजनिता व्यत्प्तिरि- व्यर्थः, एतदु पलचुणं लोकद शंनजनितापि व्युत्पत्तिः काव्यका- रशं, तथा श्रमन्दोऽनन्पः श्रभियोगाऽग्यासदख काव्यज्ञोापदेगेन Gavan प्रत्तिरित्यर्थः, एतच्ितयं wafed नतु यस्तम्‌, रस्या निरुक्रश्रोरायाः काव्यस्य सम्पदः Has: कारणं का- qunfgafanaied: करणवन्त्नानस्याष्येतच्ितयजन्यतात्‌। कथयञ्िख्िरपरिचिन्तनया श्रप्रतिभादिमतामकद्धिकाव्यक्रण- ऽतिप्रसक्गवारणाय सम्पद्‌ इत्युक्रम्‌। WA कारणता व्याषक्रा नतु प्रत्येकपय्याप्ता अव्युत्पन्नानामयतमानामाञ्च बालादीनां कवलप्रतिभया काव्यानदयद्शनात्‌ तेषामेव च कालान्तरेण QMO RATATAT, तथा व्यत्यन्नानां यतमाना- नाञ्च कषाञ्चित्‌ प्रतिभाभावेन तद्दशनात्‌ तया यतमानानां तेषां दरश्नादयतमानानाश्चादर्शनादित्यन्वयव्यतिरकाग् व faqa । दृद्मवाक्रं प्रकाशता, शक्रिनिंपणता लाकशा- ~ तम्तद द्व इति व्धाख्यातञ्च तेनेव, दति चयः “qufzat a तु वयस्ता- we काव्यस्याद्भवे निन््ाणे समन्नासे च दतुनंतु eaa” via अन्ये तु प्रतिभेव काव्यस्य कारणं, व्यत्य ्तिस्तस्य चार्वदेतुः अन्धास्त टद्धिरेतुः। प्रतिभा च क्षचित्सतः प्रमरति alae देवताद्यनग्रहान्‌, भाविकवित्वानां बालानां सत्यामपि प्रति-

स्लकाव्याद्यवेचणात्‌। Mays द

प्रथमः प्ररिच्छदः। ८३

भायां कागयानुदयात्‌ कालस्य तत्छदकारिवमङ्गोकायमि- व्याडः, यथा, “कवितं जायते श्क्रेवंद्धतेऽभ्यामयागतः | तस चारवनिष्यत्ता यत्पन्निस्तु aaa” द्रत्यादि। मते चान्‌ कार्यमेदान्न प्रतिभ(दिबितयगता कारणता यामक्ता\ वय- न्त्‌, प्रतिभापरपय्याया wfata काव्यहृतिश्नतिहतुः शक्तिञ्च संस्कार विप्रेषरूपा, श्रतिरिक्रावा मण्धाददाहिकादिवत्‌, साच प्राक्रनी चदानोन्तनो च, तत्र प्राक्तनी सिद्धवाल्ति ददानी- mat तु शास्तकाव्यलाकद्श्रनादिजनितविलत्तणव्यत्मत्या नि- यतान्यामेन च परुषं जायते कारणलवश्चानयादष्डवचक्रारिव- न्मिलितयारेव, श्रदयुत्यन्नानां बालादौनामेदिकग्रत्यभावेन व्ु- त्यन्नानां यतमानानामपि कंषाञ्चित्‌ प्राक्रनश्ह्यभावेन काव्या नुदयद्नादितिन्रमः॥९०द॥

न विद्यते यद्यपि पव्ववासना गुणानुसि प्रतिभानमहम्‌ |

श्रुतेन यत्नेन च वागुपासिता

रुवं करे त्येव कमप्यनु्रदम्‌ || १०४ |

प्रतिभादिचितयं काव्यसनश्यदः कारणमित्युक्तं तत्र यदि गयत्यत्यभ्यासवन्त सत्सम्पराद्नप्रटत्ता रपि कृताया न भवन्ति

शै ५ प न. ~ afe fa ते प्रतिभाया wsarafrqea तस्माद्िरमय्‌- af atiarei न विद्यत इति। अ्रह्ुतमनगलकाय- सम्पत्सम्पादकलादाश्गय, पन्वेवासना अन्प्ान्तरोएसंस्काररूपं

९9 WAIT: |

तया रणानृबन्धि काद्यसम्पत्‌सम्पाद्मेनत्कषातिश्यजनकं प्रतिभानं प्रतिभा यद्यपि न विद्यते) यदा वासना वाचका, वासनाविषयागणणेा वासुनागणः सव्वप्रार्थनोयकविववकोन्यं(- दिरूपगण इत्यर्थः, शाकपार्थवादित्वान्‌मध्यपदलापिकर्म्मधा- Ta.) पूर्व्वषां प्राक्तनकवोनां वामन।गोणमाम्यानव्र्कि जनकं ग्रतिभानमित्यन्वयः। samt तथापि न विरम्यतामि- त्यध्यादाय्यं। नन्वमत्यां प्रतिभायां कोागणस्ततप्मयामेनत्या- WRTATATR | तनति । waa दृति Aa वणं प्राक्रन- काववयप्रवन्धानग्ौलन(मत्यय; तथा Gay तत्करणप्रयामन च, surfaat निरन्तरमाराधिता सतौ, कमप्यनगरं प्रवं atiaa way किञ्चित काव्छसम्पादनसःम््थं जनयत्येव. Wa प्रवैवलिश्व्ददयन व्यभिचारशङ्का निरम्ता। cape प्रतिभा- दिममुदायः काव्यमन्टद्धं wea देतु; fare ख॒त्पत्यभ्या- माग्यामपि भवतोति न पृव्वपरविरोाधः। ९०४ ॥

तद्रस्तनन्ेरनिशं सरस्वनो

्रमाद्पास्या खन्त्‌ BAT सुभिः।

छश कवित्वेऽपि जनाः HAART

विदग्धगे्ोपु aera ।। १०५ ॥

इत्याचार्यद्ण्डिनः Hal काव्याद AANA नाम प्रथमः परिच्छेदः ॥ १॥

पव्वक्रमपमंदरति। तदिति । तत्तस्मात्‌ । WRARTA-

प्रथमः FCB: | ६५

षेः । श्रमात्‌ THAR | उपादा भ्रनुोल्नोया ॥ ant fr: तिज्ञघ्यन्यतरजन्यं Vw | फणान्तरमाई | aT दद्यादि । ai we कविलेऽपि काथय करण wit च, विदग्धगेष्टोषु कविसामाजिकंसभासु। विहन्तुमोप्ते समादरं लुमरंन्त, एतेन कीर्तिंषमादरो कविलसामाजिकवया; waa प्रति- पादितो afwufaramdara सततं यतनीयमिति चितम्‌ | खन्पयारणनयाः समादिषाधनलं सतिरणाहइ यथा । एकः WS सुप्रयुक्तः SRA: खगं लोकं च कामधुम्भवतीति। एक दर्यतापिकारोबेाथः, एकाऽपौत्यथः। सम्यगृज्ञात Cas च वाकार्‌ः, सम्यगन्नातावेल्य्थः ॥ ९०१५ ॥

दृति श्रीपरेमचद्धतकवागीश्मट्राचा्ंविरकितायां मालि- न्यपरोञ्कनीसमाखयार्यां कायाद्‌ ्ररीकायां प्रथमः acer: i ॥ ९॥

काव्याद्‌ शैः। — SAD ear दितोयः after: |

काव्य्ोभाकरान्‌ VYTAAHICT TIAA | ते चाद्यापि विकर्पयन्ते कस्तान्‌ कात्खेन वच्यति । 2

श्रय धञ्िणि निरूपिते घ्राणं दयेापादेयता जायत इति मयमपरिच्छदे शरोर तावदिष्टा्यव्यवद्छिन्ना पदाबन्लो- त्यनेन ufaad काव्यशरोर faeu, काव्यं कल्पान्तरस्थायि जायेत स्दरलङ्कतोत्यनेन प्रणंसनाद्‌पादेयघम्नानलङ्गारान्नि- रूुपयितुः द्ितीयपरिच्छेदभारममाणएसतच लत्तयतव्यानां तत्त दिश्रेषालङ्ाराणां feat सामान्यलच्णनिरूपणामन्त- waa सुप्रतिपादमिति प्रयममलद्भाराणां सामान्यलक्षणं निरूपयति काव्यशाभाकरानिति। काव्यस्य इष्टरवयव- च्छिन्ना पदाबलोन्युक्रलक्णएस्य काव्यश्रोरस्य शाभा दषादि- गणङतवेचिचं तच्च चमत्कारविग्रषनकन्नानगाचरत्वं तत्क- रान्‌ तद्‌ तिश्यदेद्धन way ग्ब्दा्थगतान्‌ वादटत्यादिसा- दुश्चादोन श्रलङ्ार्‌ान म्रचच्तते WaQrefaarar प्राञ्चोा- व्यवदरन्ति यथया हारादयः शरौोरस्य ष्हपयेवनारि छ॑त- TAT पष्णन्ताऽलङ्कारपदवाश्यासलया WAVE काव्य रोगस्य द्वेषादि गणतवेचित्रं पुष्नोऽनुप्रासोपमादय द्रति

दितीयः परिच्छेदः és

मते चास्मिन्‌ गणानामलङ्धाराणाञ्च णन्दर्थगतवम्‌, TAY काव्यगेभाचाः HATTA AT ALAA AST Tha ग्‌- णालङ्धारयेार्विवेक दति वामनादयक्रमादरणोयं। नव्यास्तु रम- a धमी माधयाजःप्रसादास्तय एव गणाः, दारादिवदाच्- वाचकन्नचणाङ्गगताः खाश्रयशेभाजनमदाराङ्गिनारमयसय श- भाजनका श्रलङ्धाराः गुणालङ्ाराणां विभिन्नाश्रयत्वाद्‌व च मेद इत्याहः, नेतत्‌ समोचौनं मधुरारस दव्याद्यन्‌भवसिद्धानां रससखसूपविभ्रपकाणां माधुच्यादीनां MUA HAT यन्थकटं at aa तादृग्रमणनिवेशाभ्यनुज्ञानदेफन्धात्‌ सरसत्वप्रतिपादना- WANA ta तदग्यनक्नानमिद्धेः तादृशगृणानां Tarafaar- frara, गुणाभिगच्ञकथब्दाप्रयागाय तदिति wa are ar- दृशरव्यञ्चकताया एव wos वक्रमुचितं िन्दच्णादेरात्मोन्कपंक- Aaa तस्या एव रसात्कर्षकत्वात्‌ TRIAS च गणलात्‌, ता- दृ गशव्यञ्चकता च द्यपादिधममवत्वष्ट्पेव cay fag प्ेषादीनामेव गणत्वं शन्दा्गतलञ्चेति। एवं खाश्रयग्नाभाजननदारा रसशेा- भाजनकत्मलङारत्वमित्यष्यविचारविज॒म्मिते नव्यानां, नौरम- ऽपि सकलालद्ारिकैः काव्यतया खोकते मंलच्यक्रमव्य्चुप्रभरे fea चापमादीनामनलङारतापत्तेः न चेष्टापत्तिः, नयेरपि तच तेषामलङ्धारत्वनेष्टलात्‌। यथा काय्यप्रकाथे। AY वाल- ङ्तिव्यापि षडुोाऽतती नकियत्‌। वस्वलङ्धारमयवा तनाम दादशात्मक दति। wefea वाच्य{खिजमव्यङ्ं लवर खतं, faafafa गुणालङ्ारयुक्रमिति। aa g नारि रससजेाक्ति-

0

९८ TITS: |

पेच चम7चपर्यवसा{यन दत्यादिषन्दद्ञ्च। न चख तत्रापि कथञ्चित aware रसस्पथाऽसीति वाच्यं aft ELE दुशरससद्धावेनारंखलच्छत्वापत्या तेषां निर्क्रभेदकरणानो- चित्यात्‌) न च नौरसस्यले रसापकारयेग्यत्वमेवालद्ारत्व- मस्विति वाच्यं योग्यताया निव्वक्रमशक्यलात्‌ कारणतावच्छ- THUMM तथात्वे च तादृशघरम्धाणाममनुगमात्‌, तस्मात्‌ SVU रूपयेवनादय इव शब्दाथयेः; द्वेषादय एव गणाः सेान्दय्थाप्छतस्यात्यन्तोत्कषंजनकाहारादय द्व सवेषाद्युपस्त- यास्तयाः शेोभातिश्यजनका श्रनुप्रासोापमादयोाऽलङ्धारा दति wat मतमेव साधीयः समन्रसतोति सुधोभिविवेचनोयम्‌। उक्तञ्च, यदि भवति वचश्यतं गुणेग्यावपुरिव यैवनवन्ध्यमङ्गन- याः) पि जनद्यतारि quand नियतमलङ्रणानि संश्न- यन्तेदति ) इत्थं सामान्यलख्णमभिधाय anag विश्रेषलत्त- शेषु खस्यासामय्यं प्रकाश्यन्नेद्धूत्यं परिदरति। a चति। कः पण्डितम्मन्यः, तानलद्भारविगरेवान्‌, FIA AGT सप्र दानित्यथंः, वच्यति वक्र च्छति, भाविप्रयागेन qa म कोा- $प्यवे चत्‌ परञ्च न काऽपि वक्र श्च्छतोति सव्या तेकार्त्लंन gaa दति खचितम्‌। यतस्त चालङ्कारविशेषा श्रद्यापि विक- ean विविघन भणितिभङ्गोप्रकारेण aera मवीनेर्‌द्धा- व्यन्ते प्राौनोक्रलक्षणा एवते किञ्चिदेचिचमद्धाव्य बलोक्रि- यन्त इत्यथः | Wa कन्पनाया अरविरामात्‌ Tawar निरूपणं खुद्रपराहतसमितिभावः॥९॥

facta: परिश्छेदः। de

frat Asi विकप्पानां पुन्या चाययैः ्रदूर्ितम | तदव ए्रिसंख्वन्तुमयमस्सत्‌परि श्रमः॥ ९ ॥

afe किमलद्ार्‌ विश्रषा भवता न निरूपणोया इत्या ware) किज्तिति। किन्त विकल्पानां नवोनेविकन्पनी- यानामलङ्कारमेदानां वों सामान्यलचणरूपं मूलं पन्वा चार्यः प्रदर्भितं, यथा नवोनेरुद्धावितानामुपमाभेदानां वोज- wa ware yafia सादृ श्यमुपमन्युपमासामान्यलत्तषं तद्पजोद्येव मेदानां प्रव्तितवात्‌ एवं रूपकादिभेदानां रूप- कादिसामान्यलदणमिति। प्रदश्ितमिद्यते च प्रयेति ara नयीनैरद्धावितानां कषाञ्चिदलङ्ारदिश्रषाणं सामान्यलच- णस्य पनवाचार्यरनुक्रात्‌ यया नि्याल्लेखादया नवीना- लारा; प्राचोनेरनक्रलकणाः | तदे३ेति । विकन्पमुनश्तं UAT UA सामान्यलक्तणमेव afin स्फटशब्दाभिधा- नादिना विश्द्यितुम्‌) श्रयमस्मत्परिश्रम tf) सामान्यल- चणान्येव मया विश्दोक्रियनते। afgefaan भेदाः समावन्त चेत्‌ स्वयमूदनोया दति भावः। रएतद्धादूत्यपरिदारार्थमे- am सखयमवापमाद्भिदानां निरूपयिग्यमाणएवादिति ये MAR I

काश्चिकागंविभागाथमुक्ताः प्राग्यलङ्भियाः।

साधारणमनङ्कार जातमन्यत्‌ प्रद्‌ श्यते ॥ २॥

अणङ्धारनिरूपणएप्रतिकश्नया एन्वेनिर्पितानां यत्छवप्रा

oO 2

१०० काव्याद |

सादीनामपि पनर्मिंशूपणप्रसह्या िरूपितानां निरूपकं पि- एपेषणएवददिफलमिति मन्यमानस्तद्धिस्ानां faery प्रतिजा- aia काचिदिति) मागंविभागा्ं गेाइवेदर््ममामयोः प्रस्फु- टान्तरलप्रतिषादनायं। काखिदलङ्गियाः भरुत्यमुप्रामच्छेकट- त्यनुप्रासयमकरूपालङ्ाराः। उक्ता दति) यया कयाचिष्ु- त्या यत्‌ समानमनुग्धेयत दत्यादिना श्॒यनप्रास उक्रः, तथा वणोाटत्तिरनप्राम इत्यादिना छऊेकटत्यन्‌प्रामावुक्रा । श्रान्तिं वणंसद्कातमे चरां यमद षदुरिव्यनन anny श्रता वेफ- न्यान्नेते पननिरूपयिग्यन्ते इति भावः । श्रन्यदनन्यामिन्नं। मा- धारणं गाड्वेदर्बयाः समानं, सखभावास्यानादौनां surly मागवानिवेश्नोयतकात्‌ | शव्यनुप्रामादयस्वमाध्रारणा एव गृणनिरूपणप्रकरणे ज्ञातव्याः | टतीयप{रच्छद्‌ यमकस्य पन-

निंखूपणन्त्‌ प्रभ॑दप्रदश्रनार्यमवति वोष्यम्‌॥२॥

सखभावा ख्यानमुपमा शू पकं STATA | अनेपाऽथान्तन्यासे व्यतिरे केाविभावना | 8 ॥ समासानिश्योातप्रक्षा SA: SATIS: क्रमः| प्रेयारसवदू ज्न॑ख्िपय्यायेक्तं समाडितम्‌ ॥ ५ ॥ उदात्तापड्भूनिक्षपविशेषास्तुल्ययागिता | विरेधाप्रस्तनस्तोचे व्याजस्तुनिनिद गेने ॥ € ti सदक्तिः परिव्त्याशेःसदमोणमथ भाविकम्‌ | इनि वाचामन्तङ्धारा द शिताः THAT HA: 119 1

दितीयः ufc: | Ror

afawraneercsraafe nia | मावाल्यानमिद्यादि, खभावास्यानं खभावाक्रिः | दोपकाटतो दति, श्राटतिरा- ` ठत्तिः। अङपूष्वात्‌ gaat दरत्यस्माद्‌ ब्रूजादिलारिप्र- त्ययः । समासः समासोक्तिः, अ्रतियोऽतिश्याक्रिः। समाहितं समाधिः अ्रप्रस्हतस्ते चमप्रस्ठतप्रशसा । इति पश्चचिशत्ःद्काः। वाचां कायवाक्यानां, खभावास्यानादीनामेषां प्रायेणायनिष्ठ- asfq ata ITS शब्दतदथययास्ताद्‌ाद्याङ्ोकारात्‌, यदाद पातञ्लद्धचभाय्ये मगवान्‌ व्यासः, भ्थितेऽस्य वाचकस्य वाच्येन महामेदः सम्बन्ध इति । पृव्व€रिभिद्भ्िता दत्यनेन एतानेव परिमंस्करामि नलन्यान नवीोनेरुद्धावितान्‌ निययाल्ंवादौोन्‌, तादृ शय्त्कि्चिदचिचावलम्बनेनालङ्कारान्तरकन्पने WaT स्तद्धेदस्म्भवादिति खचितम्‌। su ene Ot

नानावस्यं पदाथानां रूपं wea | खभावेाक्तिश्च AMAA साल ङनियथा 1c ॥

तच प्रथमं सकलश्रास्तकायेख्वोख्ितवेनाभ्यदितिलात्‌ खभा- वास्यानमृदिष्ट, aga लंखेयति। नानावस्यमिति। सा श्रल- 'ङारपु प्रसिद्धा च्राद्या प्रयममृदिष्टा श्रलङ्कतिः aurarfng जातिखेति नामदयवतोग्यन्वयः। खरूपमाद कीदृशो नान- त्यादि। पदाथानां जातिक्रिवागणद्रव्याणं नाना अ्रनका saat विशेषा Ga तत्‌, रूपं वणसंख्छानाद्यात्मकमसाधारणं धम्ममित्ययेः साचादिदृष्ठतो द्वा दु लंरमपि प्रत्य्मिव द्ं-

१०२ कादयादगशंः।

यन्तो। इत्थञ्च वणंनाविभ्रेषण aga: खच्मसखरूपम्परीकरणं खभावक्रिरिति लकणम्‌ । नानावस्थमित्यनन एकावस्थवम्तु- रूपवणंने न वेचिचातिश्य दति नालङ्ारता, यथा, 'च्रसा- दमुदितं दृष्टा मुदा नत्यन्ति विण दति wa नन्तनमाचर वेणिंतम्‌ । रूपमिति क्रियोपलक्तणं । यदुक्ं प्रकाशता, सखभावाक्तिस्त॒ डिम्भादेः खक्रियारूपवणनमिति। troy रपं सहजम गन्तकञ्च | यदुक्र। खभाव एव भावानां खरूपमभि- Wadi निजमागन्त्‌कञ्चेति दिविधं तदुदाहतमिति। येतु वस्तु खभावस्फटोकरणषूपामययक्रिमयंगणमा स्तेषां मते ख- भावेक्तगृणत्वम्व नालद्धार्त्वमिति वेध्यं | भाजराजस्तु माव्य कालिकस्य वस्तुरूपस्य गणत्वमागन्तकस्यालद्कारल्रमाद | यथयति उदादरणएदश्रनसङ्गतिः॥<॥

= +~ ~ = (^~. AA तुण्ड राताम्रङु[र नः पक्त देरितकामनः। न ~ a न ~ चिवणराजिभिः कण्डे रेते मच्जुगिरः प्रका: ॥ ८ ।

स्षाकचतुष्टयेन क्रमेण जात्यादिचतुषटयरूपस्फुरोकरणम्‌- दादरति। तुण्डेरिति। quae: ्राताव्राणि कुटिलानि वक्राणि चेति a:, fatiquar: कम्मधारयः। एवमन्यव | दरिताः पालाश्वणाः कामला तैः चिव दरितरक्रधमरवणवती राजो रेखा यत्र तैः) स्यच उपलच्णेटतोया। WaTaTay- रिलतुण्डलादकं प्रएकजातीनाममाधारणं रूपं diag Wala: कथञ्चिद्गवधानात्‌ पुन्वंमलक्तितमपि करिविणनया

दितीयः परिच्छेदः। १०३

साक्तादिवानग्धयते। प्रुकानामनेकलाच्छुकश्न्दाजातिवाच- के; ॥ ६ ॥

RAH णितगन्भण RUS ATA |W: | पारावतः परिभ्रम्य रिर aaa प्रियाम्‌ । १० ॥

क्रियागतस्भावास्यानमदाहरति। कलति। कण्टेनेति उपलचणे ठतोया, तेन VATA प्रागेव कण्टम्य कलक्कणि- anya Wana तदभावात्‌। wadtfa पाराउता हि एवंविधा ग्ला च॒म्बन्तोति पाराउतचम्बनक्रियाखभावेाऽयम्‌। Noto ॥।

क, = क, + ¢ £ TARY रामाच्च कुव्वन्‌ मनसि farsa । ने चे चामोनयन्नेष प्रियास्यशः GTA ॥ ११ ॥

गृणगतमुदादरति। ब्नन्निति। aya जनयन्‌ निर्टनि- मानन्दातिश्रयम्‌ ¦ आमोलयन्‌ मुद्रयन्‌। प्रियास्यशं इति WHA गुणल्वाद्रणगतेाऽयम्‌ ॥ ९९ ॥

HUSH: ALA RAAT TAT: | जराभिः स्लिग्ताम्राभिराविरासो RAT: ॥ १२ ॥

द्रवगतसमुद्‌ादरति। कण्ठेकाल fai कण्टेकालपदम- ल्क समा सनिष्यन्ं। कपालेनेति अराभिरिति चख विगरेषे

१०४ RTYTT WU: |

ठतोया। wa इषष्वजश्ब्यायादृ्‌ च्किकः संज्ञायां ean: asa द्रवयं संज्ञासंञ्िनारभेदाच ds श्वाऽपि za aq च कण्टेकालत्ादिकमसाघारणं रूपं प्रकरीरकुतमितिद्रय- गताऽयम्‌।\ १२ ॥

जातिक्रियागृणद्रन्यस्वभावाख्यानमोटणम्‌ | ~ > > = ~ TRAST साम्राज्यं HATA सितम्‌ ॥ १३ ॥

खभावाक्रिमुपसंहरति। जातीति। अचद्रव्यपद्‌ं वेयाक- रणपरिभाषितेकव्यक्रिवाचकशब्दप्रतिपाद्यसूपद्रवयपर नत्र शरे षिकोाक्रल्तित्यादिद्रवयपरं तेषां जातिपदन ग्रदणात्‌। जाति- क्रियागृणद्रव्याणणं खभावाख्यानममाधारणदपस्फटोकरणमी- दृणमेदविधं wage wane fide दिश्नान्यत्रापि ज्ञातव्य- मित्यथः । जातिक्रियागणद्रव्येरिति दतोयान्तपाठे पू्वद्राक- चतुष्टये करमेण सविगिषणतयापन्यस्तजातिक्रियागणद्रदैः छनः स्वभावाख्यानमोदृश्ं बोाद्ध्‌यमित्यवयः। wreifafa शास्तंपु पदा्स्वषूपनिष्टपणगप्रधानेपुं वेग्रषिकदश्नादिषु पुराणतिदा- wifey च मायान्यं वाङ्कन्यम्‌। Bela एवकारण अलङ्ा- TATU, Wey ना्यन्तापयाग दति चितम्‌ निजा- पयागं दश्यति काव्येष्वपौति, एतत्‌ खभावास्यानम्‌, tfua- मिति अ्रलङ्धारान्तरपेच्चया एतदचिचे fe विसचएमेवति सदृद्येरादृतमित्यर्यः॥ ९३॥

दितीयः परिच्छेदः। १०५

यथा कथच्चिन्‌ सादृश्य Gaga प्रतोयते | उपमा नाम सा, तस्याः प्रपञ्चोऽयं निद श्यते ॥ १४॥

उपमां लच्यति। यथेति । यच वेचित्रे यथा कथञ्चिद्‌ ga सादृश्ये प्रतोयते, मा वेचिचरूपा उपमा नामेत्यन्यः। gafa विषय मप्रमो faqay प्रतिपद्यषटपः। Taq a- चिचजनकं मादृण्यमपमेति लक्षणं, वैचित्र प्रस्त॒तात्कषंजन्य- चमत्कारस्तन चमत्कारस्याजनकं BTM नापमालद्धूारः यथा गोरिव गवय इत्यादौ, Wawa रसगङ्ाधर, सादृश्य सुन्दरं वाक्याथापस्कारकमृपमालङःतिरित्यपमालत्तणे सुन्द- रमिति मादृग्यत्रििषणमपन्यस्तं, sia चमक्छत्याघायकलं चमत्छतिरानन्दव्िरिष इति व्याख्यातन्च । यथया कथयञ्धि- दिति, येन कनापि र्ण गणेन क्रिययान्येन aay यया EMT धवन्ना HPA Tart घावच्छरूपगृणेन, सलो- लमियमायाति बधृगेजवधूरिवेत्यादावागमनक्रियया, श्रा- काश; amas शिववद्धुभ्षण caer च विधृरूप- द्रव्येण सादृश्यम्‌, एवमन्यत्रापि बाध्यम्‌ । एते च गृणण- zara करचिदुपात्ताः, कचिदन॒पात्ता श्रपि सामथ्या- वसेयाः, तवापाद्‌ानं पन्वाद्‌ादरणानि। श्रनपादाने यथा, “मखमिन्दयया पाणिः पष्नवन समः प्रिये। वाचः सुधा tase विम्नतुन्यामसनाऽग्पवत्‌'' इत्यादि, श्रव मृखेन्द्‌- प्शछतोनां स्फुटसादृष्धानां मनोज्नवादयाधष्ा श्रनुपात्ता

\'

१ ०९ MITT Ws |

श्रपि सामच्यादवसोचनते। उद्ूतमिति प्रष्ढटमित्यर्थः, प्रस्प्‌- रलश्च पैचिज्रानरानिगोणएप्रैचिचजगकलं, ततश्च रूपकादौ सादृ श्यप्रतोतिजन्यत्रैचिचमस््यव uta तत्‌ ताद्रुषयादिप्र- तो तिजन्रे चित्रस्य कुक्तिनिनोनमिनि न तचापमालपरसक्निः, WAU सूपकदोपकादावपमाया गृएन्तत्वमक्रं विग्यनायेन. ्वनिकारेणापि, श्रलद्धारान्तरस््पि walar यत भासते, तत्परं न काव्यस्य, नामा मा्गाष्वनेमन, दत्यननाप्रधाना- लारस्य wid प्रतिषिद्धं wag व्यतिरेकं दवा{दि- शन्दप्रयागेन TAG स्फुटं प्रतोयमानलवेऽपि नापमा- व्यतिरेकयेाः साद्धर्य्यम्‌, भेदप्रतोतिजन्यप्रैचिवेण मादु्रप्र- तो तिजन्यवैचिचस्य तिरादितवात्‌, शअङ्गाङ्गिभावसाङ््म्वलं त॒मादृ श्यजन्यवेचिचं न तिराधीयते, परन्त प्थालाच- नया प्रधाननिव्वादकवप्रतीत्या पञखादङ्गलन प्रतीयते दति विवचनोयम्‌। सादृण्यमिलि। मादृण्टमतिरिक्रः पदार्थ <a केचित्‌ माधग्यमित्यन्ये, ay उपमानापरम्ययारः जख वत्वम्‌, एकतश्च धमाणां कचिदन्तताऽमिन्वं कचिदेकजातो- यत्वं क्चिदकशब्दप्रतिपाद्यतं क्[चिदकध्मपत्श्चु, तच गण- Parag Seat साध्यते प्रयमं, तषामभिस्नवम्य त्रैयाकर- एरङ्गोकतलात्‌, ACH प्रकाशता, गृणक्रियायदृच्छानां aya एकरपाणामाग्रयमदाद्धेद इव UA यदेकस्य मखन्य खङ्- म॒क्रतेलाद्यालम्बनभेदादिति, द्रयसामान्यादनां aura दि- तोयम्‌, एकजातोयलश्च एकजातिमनचं जातिपद्‌श्चापाध्यपल-

प्रथमः परिच्छेदः | Loo

लकं । श्िष्टपदपश्यायवे टतोयं, तत्र शब्दद्भेषे, सकलकलम्य- रमेतव्नातं सम्प्रति सुधां्रगविम्बमिवेत्यादि sa सकलकलप- दस्य कनकमनमददितं, कलासमदाययक्रञचेत्ययैः, एवमथरेषे- ऽपि। विम्बानविम्बतायां चतुथं। चया भद्ठापवश्छिते स्तषा भिराभिः ग्मश्रुलेमदीम्‌। “तस्तार सरघाव्या्रैः षक्तेद्र- परलेैरिव" इत्यादि, रच ग्रुललसरघाव्याप्नवयोर्धशनंयार- कछृष्णतलादि गणयागादेकलत्वम्‌। TE सवं सर्च्छमं | माधमरटप- दस्य मदृग्रधग्वन्वायेकले तु श्रात्माश्रयापन्तिदंन्वारेति सुधौ- भिविभावनोयम्‌। इदञ्च सादृश्यं दयारवेति न नियमः एक- स्येवेपमानापमयवष्हपस्यानन्वयस्योपमातेन WIAA Bi T- Quad एकस्य तथावश्च aaa समर्यिव्यामः। एवं वाक्यद्यगता उपमेयोपमा च खमते उपमैवेति तदथं सादृश्यम्य anand न देयम्‌। प्रतीयते इति श्रभिधयै- afa a नियमः, लक्षणया वच्रनया वा म्रतोयमानस्य सा- दृ ्स्यपमालान्दृपगमात्‌ रूपकाद्‌ाउतिव्यासिस्त पृनवौक्रयुक्चा परिदरणोया, aa दृवादिप्रयागे वाद्यं तदप्रयागे afe- aw afagyfata सन्क्मतदेच्यमाणोाद्‌ाहरणषु स्फटोभवि- श्यति। तस्या दूति, श्रयं वच्छमाणप्रकारः प्रपञ्चोविस्तारः नानाविधत्वमित्ययः, facwma उदाहियते॥१४॥

ATR RAAT मुग्धे करतलं तव | दनि ध्मापमा सासान्न्यधर्मापरद शनात्‌ ॥ १५॥

Pr - 4

१०८ कायादशरः।

ay प्रतिज्नातमपमाप्रपञ्चं क्रमेण सेदादरणं निरूपयन्‌ प्रथमं साधारणधबांरोापादानान्‌पाद्‌ानप्रयुत् धर्वस्त्रपमा- नामकं zed क्राकद्येन दर्शयति । wareefaafa | च्रममोरुदं कोकनद तस्येवातावव्सम्भवात | श्रस्भार्‌ मिवेति ug समस्तम्‌, द्वेन नित्यसमामा व्िभक्वलापः पृवपदप्र- टतिखर वश्चेत्यन शासनात्‌ | श्रसारुहपद्श्च श्रमार्दमटृे लाखणिकम्‌ vane: सादृण्द्यातक wa कचित्‌ एतन्मतं सादृश्यं लच्णागम्यम्‌ | अन्येतु TaN एव षष्टोवदुपमानाप- मेययाः सादु श्यलकच्तणं सम्बन्धममिधया बाधयति मादृगपर चोपमानेापमेययारम्भारदकगतलयाः प्रतियागित्वानयागिवा- म्टामन्वयः, ततस अरश्नोरुदप्रतियागिकमादृश्यानुयागि करत- लमित्यन्वयवेाधः caw ष्ष्ठोम्यानोयतया च तदथं मा- दृश्ये उपमानेापमेययारन्वय, नामार्यवाभद्‌मम्बननाचयाऽ- aaa इति नियमान्‌ प्रतिवध्नालि agama विभू ग्या- नीयत्वात्‌ द्वारभूतेन तेन तच्तापमानस्यापमयन बदहाव्या faaty एव, निपातातिरिक्रवन वा निरुक्रनियमवाक्य- घरकनामपदं विग्षणोयमित्याद्याङकः। wa ufaarfaar- नयोागिल्लयाभानं मंमरगम्यादया, न चापमानात्तरवरिभक्रि- रेव प्रतियागिलं वाघयचिति वाच्यं तादृग्रविभक्रेम्तदयं वि- धानस्यानुश्रासनाभावात्‌ नचिवपदम्य सादृ ग्यवाचकल्वाभ्युपगम तदथं BPR उपमानस्य weary चन्द्र ta म॒खं भाति चन्द्रमिव मुखं gafa weua मुलन शभम Tart

faata: परिच्छदः | १०९

उपमानापमेयपदयोाः कथं समानविभक्रिकत्वम्‌, श्रमेदान्वय- ae एव विशरेषणविशेव्ययाः ममानविभक्रिकत्नियमात्‌, लत्त- णावादे तु तयारभेदोनान्वयात्‌ aaa तदिति चेन्न श्रमे द्‌ान्वयम्यललवद्पमानापमयभावम्यनंऽपि मसमानविभक्रिकत्वस्य aad, यदु क्र, विभक्तिः एनरेका स्यादुपमानापमेवयारिति। रच माघारणघर्माम्याताखलम्य प्रयममुपमेयग्डतकरतनलनेवा- न्वयः न तपमानग्डतेनाम्मोर्रेण, तम्य ममस्तेकद्‌ग्रपद्‌ वेाभ्य- त्वात्‌, Aaa प्रतोतिम्तु पव्यानाचनयान्यवेधोात्तरमेव, श्रतएव WA माधारणलप्रतीनिम्तयंव च afaafafa प्रमङ्ग- Sma इतोति। इत्येवं साघारणधम्मप्रयागम्यने | घन्चापमे- ति भन्मापादानेनेयम्‌पमा HAT धष्ापमेत्य्यः। Wa AAT aratfzarfe । areata शब्दन प्रतिपादितस्य तुन्यम्य सा- धारणस्य WAAAY प्रद्शर॑नात्‌ ज्ञानात्‌। श्रतेवभरब्द- प्रयागख्वणमाच्रणापमानेापमेयगतसादृश्यलत्तणसम्बन्धप्रतोतेः ओतो, उपमानापमेयसाधारणयर्ममादृण्यवाचकानां WUT प्रयागात्‌ पणा चेयमुपमा, PATRIA धष्मानपादानाच लपेति नव्धानां भेदकरणं, तत्प्रौचोनेर्‌नङ्गोकलःमत्यनादृत्य गरन्धरता "प्राचोनमतानुमारेणेव भेदाः प्रदशिंताः | तयाचाग्रेये, यत्र साधारणा UA कथ्यते गम्यतेऽयवा। ते ध््॑वस्तुप्राघान्या- Ema उभे दति। एवमन्येषामपि दभयियखमाणभेद्‌ानां मूलमनुमन्तवयम्‌ ॥ ९५ ॥

९१० TCT |

राजोवमिव ते वक्तं नेचे Aas इव | दयं प्रषीयमानेकधम््ौ TIGA सा ॥ १९ ॥

राजीोवमिति। म्रतोयमाना गम्यमानः वाचकश्ब्देना- प्रतिपाद्यमान cae: एकः साधारणा war मनानज्ञलादि- का Qa Al, श्रता AWWA वस्तुनारुपमानापमययारवापा- दाननयम॒पमा वस्ठरपमा। स्पुटसादृश्चानां साधारणधर्म प्रयागमन्तरेणाष्टापम्यप्रतोतिमम्भवादिति भावः, धर्म्य प्र- तौयमानत्च्च शाब्दबेाघानन्तर्‌ मादृश्यनिवादकतयापेचणो- यत्वात्‌ afe ua विना माधे सममवति। यत्र सादृश्य AGE तच धब्मापादानमन्तरेण नेापमानिव्वौदः यथया सकलकलं पएगमित्यादिप्रागुक्रष्राकं सक्रलकल्तमित्यंगानक्रा, afe मुध्गृविम्बपरयालंाकप्रमिद्धं सादृश्ये किमष्यस्ति wa- एवेवेविधम्बले उपमाया अ्ननचिता्वदोषकवल्वितल्वं नव्ये tfafea यथया द्यामि काव्यशग्रिन[मित्यादि | सक शले- त्यपादानेनेव तु तत्‌प्रतोतेः, तस्म्मादेवंविधम्धलन aaqarar: सव दृति विवेचनोयम्‌॥१६६॥

तवाननमिवेन्निद्रमरबिन्दमश्रदिति। सा प्रसिद्धिविपय्यासादिपय्यासेापमेष्यते ॥ ९७ ॥

विपय्थसापमामाद । तवेति । प्रसिद्धिविपर्य्यासादिति प्रस्हतत्न वणनीयानां मखादौीनामुपमेचल्वं तदुत्कषंकतयेापन्य

दितीयः परिच्छेदः। ९११

erat चन््रारविन्दादीनामुपमानलमिति प्रसिद्धिः तस्याति पयं मे FTAA, ्तयुन्क्ष प्रतिपाद नाथं मृखादौनामुपमा- aa चद्रादीनामृपमेयलमित्यर्यः तम्म्ादिपय्यानापमाग्येयमुप- मव्यर्यः। aufe श्राननमिवेत्यत्र दरवान्तसापमानवनियमा- दाननषट तयावेनापमानलप्रतोत्या wags: | नव्यास्त यत्र प्रमिद्धोपमानमपि प्रम्नुतवात्‌ प्रमिद्धापमयनापमोयतें aa नोपमा किन्तु VARIA SARI इत्याडः, यथाद वि- qa) प्रसिद्ध॒ब्यापमानस्टापमयवप्रकन्यनम्‌ | निष्फलत्वा- मिघानम्बा प्रतीपमिति कथ्यत इति। यथा यच्वन्नेवसमान- कान्ति ufaa ad तदिन्दीवरं मेघेरन्तरितः faa तव मुवच्छायानुकारो um । येऽपि लङ्गमनानकारिगतयस्ते साजदंमागतास््तमादृश्धविनेादमाचमपि ने दवन न चम्यते दति ॥९७॥

तवाननमिवाग्भोजमम्भाजमिव ते मुखम्‌ | दतयन्याऽन्योपमा सेयमन्याऽन्यात्कषशंसिमी ॥ १८ ॥

श्रन्याऽन्योपमामाद | तवेति । श्रन्येाऽन्यात्कषशएालिनीतिश्र- AN जस्पमानतया मृखस्दात्कषः सुखस्य चेपमानतायाम्ाज- स्यात्कषस्तच्छालिनो तदधिका, अवदयोारेव मृखामाजयाः प्रस्तुत बाध्यम्‌ अरन्माजस्याप्रस्तुतले तदुत्कषप्रतिपादनप्रयास- RRMA प्रसतुतात्कर्षप्रतिपादनायेमेव VURAL गृणालङ्गर- निवेश्रगाग्वनुश्ञानात्‌। ननु न्यून गृणेना पमेयोनोप मोयमानस्यापि

१९२ MITT: |

गणाधिकस्यापमानस्यात्करः कथमिति चेन्न ्रन्याऽन्यस्याषमा- नापमेयलेनानन्यसदुगशवयप्रतिपत्या तज्नाभात्‌। दतौति। दति इत्यं पृन्वाद्धप्रदशितप्रकारणेव्यर्थः, तेन प्यायणापमानेपमेय- aaa: dea वैचित्रातिशयजनकलत्वात्‌ अतएव मखमम्भाजच्च तुन्मित्यादौ परस्परम्दापमानामयचप्रतोतावपि तेचिचाभा- वान्नास्याः स्वः, UGH न सम्भवतोति वाक्च दयगतत्मम्टा Fl नव्यास्तु पथ्यायोपम्य उपमयापमति नामकमनङ्ागान्तर{मच्छ(न्त Bure fagary:, ““पय्या- यण दयारेतदुपमंयापमा मता! इति । श्रद्राननः मूखमिःत प्रक्रमभङ्गः प्राचां निरदुगरत्वात्‌ Bsa Vs i * wh : ~ BUG कंमलनव तुन््यं नान्यन केनचिन्‌। इत्यन्यसाग्यव्याव्रत्तरियं सा नियमापमा ॥ %८ ॥ नियमापमामाद। त्वन्मृखमिति। कमन्नेन्यवकारच्छव- sy नान्येन कनदिदिति। अ्रन्यमाम्यव्यादरत्तरन्यसाग्याद्र- जिजनितत्रै चित्रात्‌, बह्पमानमद्भाते fe प्रस्ततस्य निकपं ख्यापयति agar पररष्टतमनेकंन मास्यप्रतिपाद्नन्त ग्रक- घातिश्यमिति वे{चत्रातिग्रयः।। १९८ i पदं तावत्तवान्वनि मुखमन्यच्च नादम्‌ | असि चेदस्तु तत्कारोत्यसावनियमापमा ॥ २०॥ {नियमापमानन्तरमनियमापमां दशयति पद्ममिति | पदं तावत्तव मुखमस्येति सदृशरोकरोति wae तादृशं पद्म-

दितोयः परिष्देदः | ११३

वदतिखुन्द्रं वस्त चद्द्रादिकं तत्कारि त्वदरखामकारि श्रि चेद स्वित्यन्वयः | Tama श्रनकारकटंनियमाभावादिल्यर्थः। अच पद्ममिति कर्टपदं मृखमिति कर्दः तेन च aed aaa तत एव sfaarfana: dada तु न तयति प्रमिद्ध- पम्यस्यापमानव WAAL वेध्यम्‌ ।।२०॥

ASAHI. न कान्त्यैव मुखं तव ।

ममृचयापमामाद। ममुचयापमेति | कान्तेव केवलं कान्त्या | चकारः सम्‌च्यदयोतकः | RATT क्रियया च| wa गृणक्रिययाः HAST, एवं केवलगृणसमच्चय कंवलक्रियासमृयेऽन्यमाघा- रणथग्ममम्‌चय च समुख्यापमा ज्ञातव्या Rr

त्वय्येव wae te दश्यते दिवि चन्रमा: | cae भिद्‌। नान्येत्यसावतिशयेोपमा ॥ ९६॥

sfanarqai दशंयति। aaafa | पव्या दुं मखचन्द्र ममे विभिन्नाख्रयल्प्रनिपादेकम्‌। तश्रादि यत्येवं भिदा ama "माचछताभदः। नान्यानगुणक्रियादिक्ता | दयस््ाद्‌तिश- यापमा, Wang: प्रस्तस्सात्कषाधिक्यं सच गणक्रियाकारा- दिभिः सत्यपि मदति भद नान्येत्यनेनाभिन्नताष्ययमानप्रति- पाद्यः देदृश्रातिग्रयख भेदान्तरेषु नास्तोव्येतद्धेरसैव तथात्वेन व्यपदेशः| Wa AA] वाचकश्रब्दाप्रयागटाच्ननयैव गम्यते Bar

५

११९४ काथादणः।

च वक्तवेशिषच्यसचिवया भेदामेदप्रतोल्या प्राप्तप्रसरा,नषरूप- कध्वनिरयं भिन्नाञ्रयतेन भेदस्य स्यटतया प्रतिपादितवात्‌ नापि व्यतिरेकः उपमानादुपमेयस्वाधिकतायामतात्पयात्‌ तस्माद्‌ पमेदेयमिति विवेचनोयम्‌॥ ९२॥

RATA मुखश्रोरित्यनमिन्देरविकत्यनेः | पदोऽपि सा यद्‌ स्ेवेत्यसवुतप्रकितिपमा ॥ २३ ॥ उत््रकतितापमां दशयति । मय्यवेति। मृखभ्रोर्मवग्रीमजा-

तोया गओरीरिति निदशंनागरदयमुक्रिः। विकव्यनरात्म्नाघनेः, सा Hayy: | उद्रेचितापमेति, निर्क्रदाघा fe veer परमा- थता area केवलं चाटुकारेण सर्ममादनया कन्पिता मम्भावना wae तन्मृललारि यमत्रकितपमेत्ययः | श्रवापि ard व्य- ATMA | एवमग्रेऽपि बाध्यम्‌ ee

यदि fafagaad ay विधरान्तनाचनम्‌ | तत्ते aay धन्तामित्यसावद्रुनापमा । Fe! ्रह्वुतोपमां दश्यति। यदीति । तत्तदा, श्रहुतेापमेति fa- भ्रान्तसे ITAA मखस्येव anfaurfafa vy a तेषं सम्भावनया मिचःमादृग््रय्योतनाचमत्कारातिगय इत्युपमाया श्रह्वुतलं, तथा WH! यचापमयधन्माः व्यर्पमानऽधिरापि- at: | चमत्कारविधानाथं तामाङ्रद्भुतापमामिति। wary यदर्दबलेनान्यधम्मस्यान्यच कच्यमेऽतिश्याक्चाष्यमलद्‌रमिष्छ- fai यदुक्रमतिश्याक्रिप्रस्ताव प्रकाशता) निगोय्याष्यव-

इितीयः परिच्छदः! १११

WIAA VAS परेण यत्‌ । AMA यदन्यलं यदयीक्ता च कन्पनमिति॥ ९४॥

WGA तन्वङ्गि त्वन्मुखं SAAT | इन्दु म्यनुधावामीयेषा ATTA BAT ॥ २५॥ माद्ापमामाद | श्णीति। aa witha उच्च सम्भारा afaaaa नं भमविषयीषृत्येत्यय॑ः आ्रनन्तर शशिनं दृष्टा लन्दुखाग्रया लन्पमिदमिति aq इन्दुमपि श्रनुधावामि zu स्यरयामोत्दनयः। मेदापमेति मारघान्तिः इन्दाम्‌- खन ज्ञानमित्यर्थः तेन सादृश्वद्यातनादियं मोादापमेत्ययः। उक्तञ्च) एरतियोागिनमारोष्य तद्भेदेन कीत्तनम्‌ | WRIT यन्धारापमामेा भरान्तिमदच tf. एतेन नवीनैरङ्गेङतस्य भ्रान्तिमिदलङ्‌ारस्य प्राचाम॒पमालेन संग्र दति awa श्र- तापि witfa दन्दिति प्रक्रमभङ्गः पूव्वाक्ररोत्यासाटवबयः॥ ९५ ॥

किं पद्ममन्तभरान्तानि किन्ते लानेक्तणं मुखम्‌ । मम दालायते चित्तमिनोयं संश्यापमा ॥ २६ ॥

संग्रयापमामार) किमिति) दाललायते" संश्यानं भवति संशयस्य रत्र भ्रान्तालिचलालेक्तएलयोपिम्बानुविम्बता | संग्रयापमेति संग्यस्य सादृ श्वपर्यदसायिनादिति भा३;ः। दत्य शच नवोनाक्रः सन्देदालङ्रोऽपि प्राचाम्‌पमेवेति न US निरूपयिष्यते उपमानापरमेयविषयकस्येव संश्रयस्य नवोभेरल- ङारवाश्यपगमनादिति ara ee i

>

११६ TBM: |

न Tapers निग्राास्येन्दु RSA दयुतिः। VAUGHT AAT निणयोपमा ॥ २७ ॥

निष्योपमामार्‌। नेति। यस्ादिन्दुनिगाद्यस्य इन्दुना रृतनिग्रदस्य we दृन्द्‌ारंज्जाकरी द्यतिनास्ति निग्टरीतस्य निग्रादकल्ाभावात्‌, WA TT वन्ुखमेव, एदकारान्न पद्मम त्यर्थः, fawargafa उपमेयरः निणयभड्भा सादृ श्यद्यातना- दिति भावः, निण्यस्य च संग्योत्तरकालोनल्लात्‌ प्रथपरमिदं THA! UVa संग्यावाद्धवयःमंण्यात्तरग्धेव नियस्यान्- RITA! यदुक्रमश्गिपराणे, उपमेयस्य dna निश्ययान्नि- श्यापमेति । चथा, भिग्रुपालबधे । किन्तावत्‌ सरसि मराज- मेतदारादादाखिखमव्रभासते agra | waa चणमित fafgara कञिद्धिव्वाकेवकसदवामिनां trata) way विगश्नायादिभिरङ्गोकता निश्चयालङाराऽणएटपमेव Ala RI- रान्तरमिति awa ९७॥

शिशिर पएप्रनिख् ओ्रोमत्सरमिगन्धि च। अन्भाजमिव ते वत्रोमिनि शोपापमा स्मृता ॥ ST ॥

सेषापमामाद। ग्िगिरांश्िति। fafariz: प्रतिस्पर्धा विरोधो aw तदिव्यग्भार्जा पणं । aaa a fafatiar: प्रतिम्पद्भिनी न्यक्कारजनिकायाश्रोस्तदत्‌ | प्ापसति। श्र परेपपद्‌मर्पपरं WRI वच्यमाणम्मनापमाविषयः।

दितीयः परिच्छेदः। ११९७

रत्र च प्रतिम्यद्धादिशब्द परिवत्तनऽपि दषलानपायाद्‌्प्मय एव, शब्दपरि वत्तंनासरत तु द्वेषस्य शब्द गतलं यथादादरि- Bai श्रच्रालङ्कारान्तरस्य Haw मद्धावेऽपि न awa प- 1 = भु 0 = ~

em: wuatqaw प्रधाने सादृग्यवेचिच निलीनतया व्यप- द्श्कलत्ाभावात्‌ प्रधानेन यवदेभा Waa: 1 ee ॥

सर्‌ पशब्दवाच्यत्वान्‌ सा समानेपमा यथा | बानवेोद्यानमानेयं सानकाननगराभिनो | २८ ॥

ममानापमामाद। सरूपेति | समानं वाच्यभेराद्धिन्नमपि शिष्टेन कमिव प्रतीयमानं रूपं तन्तदणात्ाकं खरूपं यम्य ता- दृशा यः शब्दस्तन वाच्यात्‌ माघारणधन्मस्दापम्याणयनात्‌, यटा य॒गपद्ध्दयापर्यापनदारा प्रयाज्यलात्‌, मा समानाप- मति aa सष्टगब्देन साधारण्दम्चपस्यितिः सा ममानापमे- त्यथः, कचित्‌ सरूपापमेति पाठः | area युवतिरिव । माल- काननश्राभिनौति सालकं सचणकुन्तनं यदाननं तेन HT भिनोद्युपमानविश्रपणं । सालस्य सञ्जटत्तस्य काननेन भाभि- नोद्युपमेयविशेषणम्‌, श्रत भिन्नयारणपमानोपमेयधरमयाः स- मानण्ब्दवाच्यत्मत्‌ साधारणमिति पृव्यमेवेक्रम्‌ | इत्यञ्च पेपमूनलकतवे सेषापमा Taam गन्दद्यषमूलकते तु समानापमे- त्यनयाभदः | एवश्च पव्वदनोके भरिगरिरप्रुपरिसदत्यतर भन्द्‌ षः श्रोमल्सुरमिगस्मि रेत्यता्थदरेष द्रति केषाश्चिन्तिन्धचनम- नवबाधविजभितम्‌ । २८ ॥

१९८ RTH |

पद्मं SUH: सयो नाभ्यां तवाननम्‌ | समानमपि सा सेकमिति निन्दोपमा BAT ॥ ३०॥

निन्दापमामादर्‌ | पद्ममिति बहरजा बडपरागम्‌ WaT THM fad, चयो छष्ण पत्ते तयिष्णः way gating | समानमपि गृणान्तरण quay तवाननं ताभ्यां पद्मचन्द्राभ्यां मोात्सकमधिकं रजस्वललचयिवाभावात्‌ मात्कर्षमित्यर्यः | ता- भ्यामिति पञ्चम्यन्तम्‌ । दत्युपमाननिन्दापूर्व्वकलान्िन्देापमा। नचायं व्यतिरेकः माम्यमाचपय्यवमायत्तन वाक्वम्य uz ता- तपर्ययाभवात्‌ यच भद्‌ एव alma तच व्यतिरेक दति वच्यते । Re ॥

ब्रह्मणाऽप्यवः Wye: ग्रम्म शि TTA ता तुल्यो तलन्मुखनति सा प्रश॑सेपमेखति ॥ ३१ |

परशमापमामाद। ब्रह्मण इति) उद्गवन्थस्मादित्यद्धव उत्प्तिम्थानं | सन्व॑जगतामद्भवस्यापि ब्रह्मण उद्धवः, Way शिरसा नलङ्गान्तरेण धृत इति पदमचन््रया्महतो प्रमा तया च प्रस्ततमखस्यापि प्रमेति प्रणंमापमेयं | fay aay auras मखस्योपमानतया प्रसिद्धापमेयवविप्यासाद्ि- परामापमापि तदनया; सद्धरः । waaay एति पलिङ्गपद्म- गन्दा न बहभिः vem दतयप्रयुक्तलं waa EET, पद्म fafa पाठः सम्यक्र॥ ३२१॥

facta: परिच्छेदः। ११६ चन्द्रेण त्वन्मुखं तुल््यमित्याचिख्यासु मे मनः। स गुणवास्त दपषेवेत्याचिष्यासोपमां विदुः ॥ ३९ ॥

श्राविष्यासापमामार। weufa) श्राच्ष्यासु, श्राव्या त॒मिच्छु । सत्राल्यानाभिलाषः गोवा दोषोावास्तु भ्रनेन च ष्द्तभावप्रकटनया शारच्यद्यातनाखार्वातिश्यः। २२.

WIA Wea द्‌ाननमितिचयम्‌ | परस्परविराधोनि सा विरेधोपमा AAT 11 रे ॥

विगाघापमां दरयति। श्तपचमिति। श्रतपचं पदां पद्मचन्द्रयार्विरोपघाविभिन्रकालोनशाभाशालिवरू्पः, aay सदहाननस्य विराघामनोन्ञलाद्येकघम्मवत्वरूपः, विरोधस्य च

साम्यपय्यवसानादियं विरोधेापमा। ९३,

न जातु शक्तिरिन्दास्ते मुखेन प्रनिगज्नितुम्‌ ¦ कलङ्क नाजडस्येति प्रतिषेधोपमैव सा ॥ २९ ॥

* प्रतिषघापमां दशयति। नजाविति। प्रतिगञज्जिंतु fa- रोद्धुं सदृ शौभवितुमिव्य्थः, यतः wafer: तथा जड शीतलस्य रथच मृखंख, सादृश्यप्रतिषेधन तद्तिश्रयद्ोतना- देषा प्रतिषघापमा। निन्दापमा्यां प्रतिषेधा नासोत्यनयोा- भदः, मेदताव्पयाभावाख खतिरेकात्‌ sey ॥

22> RTATTU: |

क 9 भ + = t ANAM FAR BAMA SA: शशो | तथापि सम एवासे नेत्कर्पोति चयपमा ॥ ३५॥

चटपमामाद | गटगेचणाङ्कमिति। सगेच्चणाङ्कं ग्टगस्याव- यवविशेषाग्यासोक्तणाभ्याम{ङ्तं | सगेणेवाङ्कितः ईचणाद्यव- यवममुद्‌ायवता सन्यृणब्टरगणरौरेणेव विद्धितः। सम एव तुन्या- द्ादजनक एव, दएवकारव्यवच्छदयं द्रायति, नोत्कर्षं नाधि- काद्वादजनकः। चटुपमति az: प्ियाक्गिस्तप््रतिपादितलाच- युपमा) श्ररात्कर्षंकारणे सत्यपि नोत्कषं दृति विेवाक्निग् AHA वक्तव्यम्‌, WUT सन्पै्ाष्युपमामेदपु चटुमच्वाद्युप- Alaa: Sy ॥

न पदं मुखमेवेदं न FT TAA दमे। इति विम्पष्टसादश्या्तत्वाख्यानापमेव सा ॥ ३६ ॥

तच्चाख्यानापमामाद्‌। न agfafa | मख UWA "न्तं ्रह्युक्रिरियं। व्स्पष्टमादृण्यात्‌ भ्रमदोदामेन मादृशस्य fai भ्नमनिरामायं स्वरमव्रिषयस्य तत्कथनं तत्वाख्यानं तत््रयुक्रला- दवा तच््रास्यानापमा। निण्यापमाया; मंग्रयपृब्वकतमस्वाम्ु ग्रान्तिपर्वकल्मित्यनयाभंद्‌ः । १६ ॥

चन्द्रारविन्द योः कान्तिमनिक्रम्य मुखं तव | आत्मनेवाभवत्तुन्यमिल्यसाधारणोपमा ॥ BO ॥

feria: ufcwe: | ९४९

असाधारणोपमामार) चष्दरेति। काम्तिमतिक्रभ्य खका- भ्या निरषटोहत्य । आत्म नेवाभवनुस्मिति चन्द्रारविन्दे एव स॒खस्यापमानतया जगति प्रसिद्ध, तत्कान्तेरतिक्रमे तु उप- मानान्तरासम्मवादाक्ममाबतुष्यतलमित्यभिप्रायः, wary fa- TAC; साभ्यमृपमा एकस्योपमानेापमेवले लनन्वयास्याऽल- Ell CATS: | AVIA वाऽनन्वया वा भवतु एकस्धाप- मानापमेथलमेव कथमिति वाच्यम्‌ श्रनन्यसदृश्नलप्रतिपिपाद- यिषया कारपनिकभेद्‌ाग्यपगमेन aa faafaaara यया श्रात्मानमाद्मना aaa खभिन्नाभावादेकस्य परमाम वेन्तवेदयत्वादि कमिति। श्रसाधारणापमेति प्रतियोाग्यभावात्‌ साम्यरीकमाचटन्तिलेन साधारण्याभावादिति मास्या Vol

सव्वपदप्रभासारः समाहत इव कचित्‌ | त्वदाननं विभानोनि तामभ्रतापमां विदुः ॥ दे ॥

—IATTATATS | wala, कंसिदिकच स्थाने विधाना समाश्तः GAVIA: सवषां पद्मानां प्रभासार दव तदाननं विभातोल्यग्वयः। ताद्शप्रभाषारसमाहरणस्य वस्तुताऽभत- ल्ादिमामण्तेापमां faz.) अवेवशष्दस् स्मावनार्थकला- दस्मविनख प्रभाषारमयवस्य सभ्मायमानलादुक्ोदेवेधमिति बहवः प्रभासारमयलसन्ावनया पद्यामनयोाः साभ्वप्रतीते- रुपमेवेति प्राञ्चः, एवश्च यज प्रस्दतेऽप्रषुतस्छ wfaw: षना- वना तजेवातोला, US UMS सक्ावना तयाचप्रस्तुतापस्यु-

1१

१२९ काथादशंः|

तयोः शाग्यप्तोतिशचापमेवेति प्राचामभिप्राय एति Mra neti

चन््रविम्नादिव विषं चन्दनादिव पावकः। परुषा वागितोवक्रादित्यसम्भाविनापमा ॥ ३८ ॥

असम्भावितापमामाह | wefai wa निःषरणक्रिया- WUT पञ्चमोजयम्‌। श्रषम्भावितापमेति उपमानयोार- सम्भावितलेनापमेयस्याषम्भाविततप्रतीतेरि यमसम्भावितापमा। किश्चेकस्य बहपमामसद्धावादच्यमारुबहपमापि |) ३९

चन्द नादकचन््रप्चद्धकान्तादिशौनलः। सशंसवेत्यतिशयं बोधयन्ती बहृपमा ॥ ४०॥

बहपमामाद) चन्दनादकेति। wig, उपमानार्नां सामान्यवाचिभिरिति saute: |) wae wie णोतल- लवाय चन्द्गारीनां बह्ृनामुपमानानामृपन्यासारिस वकपमा। मन्वेकनेवापमानेग WATS WAR उपमामान्तरोपादानमन- wa स्यादित्यत श्राह, ्रतिश्रयमिति, अतिशयं Mawaer- धिक्यं, यथा बहनां मधरवद्दरनां सबोलनादाखादखाधिष्चं तथा बहनामृपमानानां सषोखनगादुपमेयधर्द्याधिक्यनिन्य्चः। ABTS मालपमामिमामाङ्ः॥ ४०॥

चन्रविन्नादिबेत्कीं पदमगस्भादिषेद्रुत्‌ | तव लगबङ्ि वद नमिल्यसे विक्रियोपमा ॥ ४९॥

दितीयः परिश्छेदः। १११

विक्ियोपमामाहइ। wefai विक्रियेपमेति, warqar-

नभते चन्रविम्बपद्मगर्ो परतो ताभ्यामृत्कोषंमद्धुतच्च वदनं faafa:, wafafamare साम्यमेवेति विक्रियया उपमान- विषटतलेनेयम्‌पमा, यदुक्माग्रचे, उपमागविकारेण तुखना विक्रियेपमेति। way च। उपमेयस्य यच श्यादुपमानविका- गता) प्रशतेर्विशतेः षाम्याक्तामाङ्विक्ियापमामिति। अरचापि पभ्ववद्धमायोरत्कीपंलेोड्ध तलयोरप्मेचया धर्थिणाः साम्बप्र- तीतिखश्ैव च विश्रान्तिरिष्युपमेव प्रधानं न दरेचेति बे- ध्यम्‌ 1 ४९॥

पुष्पयातप LABIA पूषा, SAAN वासरः

विक्रमस्ग्यधाक्ञचमोमिति मालापमा मता ॥ ४९॥

मालापमामाह पृष्णयातप दूति, मालापमेति। यथा, मालायां पच्यादीनां प्रयमस दितीयेन दितोयख्ड दरतीयेन ae च चतुयेनेलयेवं क्रमेण सम्बन्धस्तयाचाणुपमागवाक्यघरकाना- मेकस्यापरेण तस्य WILT सम्बन्धान्‌ मालापमासमास्या, AUT fe ्रातपेा यथा प॒र्ि खये ल्छोमादधाति, पुषा यथा अहि, अदयया aife, तया विक्रमस्य खक्ोमधादिति canis अङ व्याकि सम्बन्धः, एवं विन्याशचातुर्येरेव वेचिचातिश्व- खेन च ARVANA मेर्‌ः अन्यथा उभवनाणयुपमानबडलात्‌ एयग्भेदकरणमसङ्गतं शारि ्यवधेयम्‌। गयाश्भयनापि मा- लपमलं वदन्ति तज्जिर्करवेचिषविभ्ेषानवलेाकनविजुश्ितम्‌, We वासर दति प्रक्रमभङ्गः THAT सोढव्यः 1 १९॥

ॐ 2

१९४ काश्यादश् |

धाक्यार्येनेव areal: काऽपि यद्यु पीयते । रकानेकेवशब्दत्वात्‌ सा वाक्याथापमा FRAT ५३॥

वाक्या्ापमामार्‌। वाक्यायनेवेति। वाक्या विग्रेषण- विशेव्यतामापन्नः पदा्ंषमृरस्तेन तादृशः काऽपि प्राकरणि- केा वराक्या यथ्युपमौयते सा दाक्यययार्पमानोापमेयवादा- MIAN, TITY साङ्गनाप्रसुतवाक्यप्रतिपादयेनाङ्किन- MEW प्रस्ततवाक्यप्रतिपाद्यस्याङ्िमिः साम्ये वाक्धारापमेत्ययः tava हि वेचिच्रातिश्रयःःअन्यथा यथायोनि विधभातितया wat मुखं तेवेत्यादे वाक्यार्थयेोर्विधुमृखयोः सान्यादाक्याया- पमालापन्तेः न चष्टापत्तिविधरिव मुखमित्यादाविव वैचित्र विशरेषामपलम्पात्‌ तसैव च भेदकलान्‌ | सा चापमा द्िधा तच रेत्रकानेकेवशब्दतवादिति, waa: यत्रेकेकद्धेकेकस्िम्‌ साम्यस्वाग्वयबोाये तात्पर्ये तचानेकवश्नब्दप्रयोगः यतु fa- शिष्टस्यान्वयवाधाननरं पव्यालोचनया fataerat षाम्य- भतोतिखूत्रेकंवश्ब्दप्रयोग द्रति । साङ्गापमायाच्च प्रायेण कवि- भिरि वशब्दः प्रयुज्यते, श्रत वश्ब्दघटितलम्‌क्रम्‌ ti eR li

त्वदाननमधोरारमाविर्दश्ननदौधिति। ेमहङ्गमिवालच्छकेसरं भाति TERA ४४ ॥

तजेके AWE परथोगे वाक्यारापमामुदाहरति। लदाभनेति। अधीरे wee afew यर ani अविराविर्भवन्तो वहिः

दितीबः परिष्डेदः। १९५.

शिञथ्चिलच्छमाणा दद्ननानां दीधिति तत्‌। श्रा keer: matt: किच्चस्का यद्य तत्‌| ्रनासिद्श्रनदोधितिरूपा- क्वतारङ्गिन आगमनस्य उङ्गकसरसूपाङ्गवताङ्गिना wes साम्यमिति ae बड्पदायंरूपवाक्यार्यगतवादाक्या्यापमा | aa विशिष्टयारवापमानोापमेवल्प्रतोतिरिद्येकवश्नब्दप्रयागः। अचेवग्ब्दस्यापमानोात्तरप्रयुक्रत्नियमलहनं प्राचां निरङ्कू- wafanfaafafa Warn ४० ॥

नलिन्या इव तन्बञ्चासतस्याः पद्ममिवाननम्‌ | मया मधुत्रतेनेव पायं पायमरम्यत ॥ ४५॥

अनेकवशब्दप्रयागे तामुदाहरति) नलिन्या fai म- fon नलिनस्तम्बः मलिनसमुहः नलखिनयुक्रं तडागादिकंवा। पां पायं पनःपनः पोला। श्ररम्यतेति भावे we) श्रव MAY: प्रयुक्ताः, तेन च तन्व्चादीनां प्रत्येकं नलिन्या- दिभिः साम्य शाब्दवेोधविषयोभवत्‌ कमपि चमत्काराति- ध्यं जनयति, प्वीदाहरणे त॒ विद्िष्टयोर्पमानोापमेय- योः Vea WI कराते पञ्ादिग्रेषणानां पथालाचनया नखाम्यप्रतोतिरिद्येकामेकवश्नब्द प्रये गरताभेरः went

वस्तु किश्िदुन्यस्य न्यसमात्‌ तत्‌ सधम्मणः | साम्यप्रतोनिरस्तोति प्रतिवस्तूपमा यथा ॥ BE 1 नेकेऽपि त्वादशोऽदयापि जायमानेषु राजव |

ननु द्वितोये area पारिजातस्य पादपः 11 ४७ ॥

Led WATT: ॥

प्रतिवस्दपमामाइ। afer fafen किमपि nad ay उपन्यस्य उत्कषंयापकषोय वा es वाद्येन प्रतिपा AGATA AY AAO YATS ACS न्यसनादाश्याक-. रेण प्रतिपादनात्‌ साम्यप्रतोतिरसि इवाद्यभावेऽपि qyrar सादृष्ावगमोभवति दति रेताः शा वस्त्नावाक्धार्येशोापमाम- लवात्‌ प्रतिवस्छपमेत्यन्यः। aquaw दति wade एक- धर्मवत्‌ tae: सुच धः कथितपदलख दुष्टलाभिधानात्‌ भिन्नवाचकतया निदंग्रनोयः। age प्रकाश्ता। प्रति- aaa त॒ खा। सामान्य दिरकसख्य ay area fafa- रिति। साग्यप्रतीतिरस्तोतिरेतुमन्निगरेन प्रतिवखुपमाया गवी- नेर्क्मलद्ुगरामरलं प्रतिषिद्धं साग्यप्रतोर्या ware नालङ्कारान्तरतवाभ्यपगमस्यानेाचित्यात्‌ | उदाहरति यथेति। जायमानेधिति जातेविित्यस्टो पलक जातेषु जायमामेषु च राजसु मध्ये एकोऽपि लादूश्रस्लतसदधे मास्तोत्यन्वयः, पएा- रिजातस्धेति पारि जातपष्पस्ेत्ययः, यदा राहोः fir, car- दिवद्धदविवच््या षष्टो, wa arene दितीयानासोति साधारणधस्मा AY एक एव पानरकगिरासाय अष्दमेरेन fafee: | vd पेधमेमैणापि भवति यथा, “aera एव चतु- ` दाखदिकापानकषंणि। विनावनीनं निपुणाः सुदृशारतन- wife इत्यादि, चष चातयचातुग्टामात्रे बाश्चार्थयोाः साप्य प्रचाजयतः ॥ ४६ ॥ ४५॥

दितोवः afew: | Rs

अधिकेन समीकृत्य शोनमेकक्रियाविभे ।

यद्‌ष्वन्ति सुना सेयं तुल्ययोगपमा यथा ॥ ४८ ॥ दिवे जाग्नि रसायै पुलामारि्भूवो भवान्‌। असुरासेन CHT सावरेपास्लया AT: ४८॥

तल्ययोगेापमामाद । श्रधिकनेति। एकस्या एकजातो- यायाः क्रियाया विधी करणे Wa न्युनगृणम्‌ श्रधिकेन गृणा- धिकेन खमोहृत्य, रत्र उदरं पुरयिवा aR दत्यादिवद्‌ Wale का, समीकुनवन्नित्यर्थः, यद्‌ बरुवन्ति, यदि त्ययं aa wai यच वेचिजे यदेचिजवेाधायेत्यथः ब्रवन्ति कवये वयन्ति खा तादृभरवेचिचरूपा तुद्ययागात्‌ क्रिवायामपिकदहोनयाः समागसम्नन्धादुपमेयमिति GaAlAs: | एकजातोय- क्रियाकरणेन प्र्टताप्रहतयाः षाम्यप्रतिपादनं तुद्ययागेापमे- व्ययः । प्रहतानामप्रहतागां वा एकधण्मं सम्बन्धरूपा मवोमेर- ्ोहता ठस्ययागिता लिते भिन्नेव रूपभेदात्‌) उदाहरति ययेति पलामारिरिद्धोदिवेरकषाये जाग्नि, भवान्‌ yar राये Wats, तेन पृलेमारिणा WET Wa, त्वयाच AAI; सगव नपा इन्यन्ते एत्येकजातोयाभ्यां जागरष- wafmanat Waa प्रत राज्ञो गणाधिकेनेद्रेय खाम्यै वपंगचा प्रतिपारितम्‌।॥ ४८। ४८ ॥

काना VAG, धाना Tei, पेण MTU | राअश्ननुकरेषोति सेषा VATA मला । Yo ॥

१८ काश्याद्शः |

रदपमामार) कान्येति। wa काग्धारिभिरतुभिय- नद्रादिषानग्यप्रतीतिरिति रद्रत्थापितलादेषा CAVA wet

न लिङ्गवचने भिन्ने न दोनाधिकनापिवा । COAT षणायालं यचरदेगा न धोमताम्‌ ॥ ५९॥

<a सप्रभेदामृपमां निरु प्रसङ्गगालदोयदोषेषु वक्रयेषु aa, Wafers वचनलिङ्भमदोाविपय्ययः | श्रसाद्श्यासमति च दषाः Baar nar cia प्रारीनाक्रानां eytat दा- षाणां aw खमते विपय्ययादिदेषचयद्धापमालकच्णे षादु- श्यस्याद्धततविधरे षणेनेवाप्राप्रावसरलं प्रतिपाद्य सम्प्रति ससवि- नाऽ वशिष्टदोाषचतुखयस्यापि दूषकलष्य weafand परिद्‌- रति। म छिङ्गवण्वने दति। faxaet एति प्रथमाडिवच- नान्तं। faa दति उपमानापमयपदयेाः एयग्डते cae: | होनाधिकतापि वेति उपमानस्टेवेति बाध्यम्‌, उपमेध्पेचया उपमानस्य ward प्रमारगतश्च न्युनल् मधि सम्बेद्यचंः । उपमादूषणायालमिति wa तजेति बोध्यम्‌ उत्तरवाक्ये यत्रेति श्रवणात्‌ | Baran इति vee: प्रतीतिमान्य्ये ख च fey- वचनमेदम्यले साधारणएधर््मस्याभयान्याभावेन GUT सम्ब- गनि््वाहात्‌, ₹ौगताश्यले चापमामद्यापरषटवन्नानेन तद्‌- पमितस्य प्रस्ुतस्यात्कषोमुपलम्भात्‌, च्रधिकताश्वलं दाधिको- पमितद्य शुद्र पमेयद्यापहसनोयनक्तागाश्च WA | Te ay न भवति तच षनधणेतान्धपमादूषणाच we समधानि नभवनि।

दितीयः परिच्छेदः | URE

तथा fe लिङ्गवचनभेदेऽपि यत्र arencqumararaa बाधाभावः, दोनताधिकतयाख नात्यन्तिकलं तच न दाष इति यथोादाररिव्यते। ware कालपरुषविष्यादिभेदसयाणु- पमादूषकतामाङ्ः। क्रमेण यथा “काप्यभिख्या तयोरासोद्र- जताः WeAWaT: | शिमिनिदयक्योर्यीगे चित्रा चन्धमसारिव' दति । श्रत चिच्राचन्रममारभिस्या न खल्वामोदपितु ष्वव दापि भवति। लतेव राजसे तन्वि दति, 9a wal Tad a राजसे टति। fat जोवतु ते ठनुमाकण्डयम॒निरययेति । भ्र माकण्डयमनेजींवनं न खल्‌ विधेयमिति । एतेषाञ्च दूषकलं wz प्रतोयमानमपि प्रायेण कविभिन गणितमिति म्न्वहता- प्यप्चितम्‌ | ५९ ॥

स्लोव गच्छति पण्डाऽय, FATT स्तो पुमानिव, | प्राणा a प्रियोऽयं मे. विद्या धनमिवाज्निता ye ॥

लिङ्गवचनभेदस्यानद्ेगकरलं दश्यति। स्तीवेति। श्रव प्व दं गच्छतोति वक्रोति च तिङ्न्तपदप्रतिपाद्यस्य क्रियार्‌- पसाधारणधम्मयाभयत्रान्धादिङ्भेदोा म RITUAL ज- नयति । एवम्‌भयान्वययोग्यक्रियया वचनभेदस्य दूषकला- भावो यथा, “तदगाऽसदृगाऽन्याभिः स्वोभिमेधरताषटतः। awa Hatt Trt तदीया fawar ca” दति, अच धादध- धातुग्यामेकवचनबङ्वसनमनिष्यन्ना दधते दति क्रिया बिष्ट नाभयावथयाग्या | यज प्रताचितलिङ्गवचमपयं यश्ब्दान-

$

१३० HITS |

[ष

राभावाज्नियतलिङ्गवचनपदेरेवेपमानोापमेयभावाऽवश्यं विधे यस्तचागत्या व्यत्ययेनान्वयसिद्धो ara इति दश्रंयति प्राणण इवेत्यादि, श्रव म्राणपद समृदवादकलान्नियतवबङवच- नान्तं धनपद्‌ञ्च नियतक्तोवलिङ्गम्‌, waaay प्रता चिर्तलि- ङ्वचनपच्यायान्तरमप्रसिद्ध awa प्राणा यथया प्रियास्तयायं प्रिय दति, धनं यथा श्रितं तथा विद्याश्जितेति विपरिणा- मेनान्वयाऽगत्याकन्तव्य दृति Asm, एवं सलादकारभस्त्ेत श्वसन्नपि न जोवतीत्यादौोनि महाकविप्रयुक्रानि बह्न्यवंवि- धानि द्रषटयानि, तथा wea तुन्यममलाङ्गि ad aia मत्कौतुकाष्टतपयानिधिदरद्धिकारि caret तुन्यादि शब्दप्र- यागे, मधुरः गृघावदधर इत्यादो वदादितद्धितप्रयोगे, wx इव मखमित्यादा साधारणधद्माप्रयागे व्टरपमायामवेकि्र- ऽन्यत्रापि च लिङ्गवचनभेदस्यानुदगकरत्वं बाध्यम्‌ ।\५२॥

भवानिव मदोपान Sac विराजते । अन्मग्रमनः FAAS तेजसा AT ॥ ys |

उपमानस्य दीनलाधिकत्वयारमदजकतवं दग्यति। भवा- निवेति। दृवान्तखयापमानत्नियमात्‌ भवच्छब्दवाच्या राजा- चापमानं तम्य च मनब्यलाटेवराजापच्या दीनलमस्येष परन्त्‌ UT लाकपालांगसम्यतलवाक्नाव्यन्तं तदिति म श्राट- बद्धिमाकल्यात तथा, यथा चण्डाल ध्व राजामा सग्रामऽधि- HAVA इत्याद्‌ाउतिनिहृष्ट चण्डालस्धापमामतायां । ननु

दितीयः परिच्छेदः, १३९

विप्यामापमायामस्यां ative रान्न उन्कषानिश्या्खम- वापमानलत्प्रतिपादनं पय्यंवमाने घ्रुपमेयवमेव प्रतौयत दति चेत्तदि, उत्सङ्गितकुरद्राऽयण्टक्तमण्डलमध्यगः। विधृव्याघ्र दृवा- भाति दन्तः विरददुबंलानित्युदाहरणमच gra, श्रच faufauguatear निचृषटस्यापि व्याप्रस्यापमानलं नादगं जन- यति। एतच्च जातिगतन्युनतायां, प्रमाणगतायान्तु, वामवा- शाम्से भाति विधुश्चन्दनतिन्दवदिव्युदाहरणएम्‌, श्रच विध्व- Gaal चन्द्नविन्दाः प्रमाणगतन्यूनलेऽ्यस्ति कञ्चिञ्चमत्कारा- तिश्रयः यन न्युनवृतादगस्तिराधोयते । अलमिति, श्र मनुव्यविशरेषस्य नपस्यापमानमंग्रएमान्‌ जात्याधिकः, ्रधिकले- नेव सापमानत्वम्‌ श्रन्ययापमायाविलोपप्रमङ्गात्‌ निरृ्टनाप- मोयमानतायां प्रम्दतस्यात्कषप्रतोत्यनपपत्तेः तस्मादत्यधि- कत्र एवादटेगः, यथा शरवन्नोलकण्टेाऽयं पिराज{ति गिखाबल tfa, wa प्चिणः शिखाबलम्टात्यधिकादर्‌ उपमानम्‌, एत- श्चा धिक्यं जातिगतम्‌, प्रमाणएगतन्त कुम्भाविव कुचावेतावित्या- दो, रच कुचापेचया gare arafysafata नादेगः, we- ny, तालोफलमिदं माति Ne नोलाचलापममिल्याद्ध, उप- भानस्य प्रमाणताऽत्यधिकलात्‌ WAR ॥

दर ेवमादे सेभाग्यं न जदात्येव जातुचित्‌ | अस्त्येव करा चदुदेगः प्रयोगे वाग्विदां यथा ॥ ५६ ॥ SUF धवलश्वन्रः. सरां सोवामनं aa: | HIRAM: श्व. खदने भाति भानृवन्‌ ॥ ५५॥

9 ५

१६२ RTM |

Seat qasaa सद्भिः, कारणं तच चिक्यलाम्‌ | गुणदेषविचाराय खयमेव मनोपिभिः ॥ ५६ ॥

प्कनाकदये (axa wana दशयति) दत्येवमादा- विति) ara a जदात्यः;लि, wa लिङ्उचनभंटा दौीनाधि- कता चेनि HUTA | GHIA प्रम्हुतम्यात्क्पं TINEA A प्रनिबभ्राति। यचेदरगा न घोमतामित्यत्र यत्रत्यनन afe- दुद गाऽ्यस्तोति चितं तदूर्नायाद wala, कचत्प्रागे वाग्बिदामदगेाऽस्यत्धन्वयः। ंमोवेत्याद, भ्रव प्रथमपाद उपमानोापमेयपदयालिंङ्गमदः, feta वचनभ्दः:। ata उ- पमानम्द जात्या TAA चतुथं चाधिकता, एतषामद्रगजन कतव oh ॥ ५४५५. ॥

toufafa सर्द्धिनिपृणकविभिः। तत्र कंचिटज्ज्यते RAIA च कारणमद्गानदटगरूपं, गृणदा. उचाराय मनोविभिः प्राप्रबृद्धिभिः waaay famafawaa:, एतेन गणद्‌ाषाः खयमेव eafgfasiam, तम्तषां माकन्येम प्र दभ्नया यन्धबङ्न्लोकरणमप्रयाजनमसिति feqraaa दश्रित- fafa quant सस्य न्यूनं पररिद्तम्‌ we

दववदायथाग्रन्दाः समाननिभमन्निभाः | VAT ETA AMARA ATS || ५७ 11

दितीयः परिष्छेदः| १३३

प्रतिपसप्रतिदन्दि प्र्यनोकविरेाधिनः।

सटकसद शसंवादि म जानोयानवाद्वि नः ॥ ५८ ॥ प्रत।वम्बप्र च्छन्द सरूपसमसम्मिनाः। सनन्षणसदृग्राभसपक्तापमितेपमाः ॥ ५५ ॥ RMS MAS as: प्रख्यप्रतिनिधौ Be | सवत्‌ नित शब्दे ये चान्यृनार्थवादिनः ॥ eo ॥ समास seas: शशाङ्कवद नादिपु |

सपद ते जयति Sle द्र दाति प्रनिगन्ननि ॥ ९१॥ आक्राशत्यवजानाति कद थयति निन्दनि। विडम्बयति सन्धत्ते दसनेप्यत्यख यनि |i ६२ ॥

तस्य मुष्णाति सेभाग्यं तस्य कान्ति विनम्पनि। तेन ae foes तुलां तेनाधिरेादति । ६३॥ तत्पद्‌व्यां पदं धत्त तस्य कंसा विगादन | तमन्वेत्यनुवघ्नाति तच्छीलं तन्निषेधति ॥ ६४॥

स्य चानुकरेनीति शन्दाः VELLA: | उपमायामिमे Dra: कवीनां बृद्विसोख्यद्‌7: । ९५ ॥

उपमाखलचणे प्रतोयतदव्यच प्रतोतिरभिघया wawar VATA च भवतोल्युक्त, तज वाच्कादिषब्दान्निदिशति। दवेत्यादि। वदिति तद्धिता वतिप्रत्ययः स च aa तस्येञत्य- नेन wfafeaa fafea:, तम aqui क्रिया सेदतिरित्यनेन

९३४ HTT! |

च afer’ fafea: | वा tfa वश्ब्दस्योपलक्तकः तस्या- पि सादृ्छवाचकवात्‌। निभादयः कंचित्‌ समासमध्यगता एव प्रयज्यन्ते। कन्पदं ्रोयदेश्याः प्रत्ययाः | अन्यनाथवा- रदिनाऽदीनांवाचकाः | समासद्धति बडतोहिः कम्मधारया- पलचकः यथा शस्त्ोश्ामा, पर्षव्याघ्र इत्यादो | ्रग्राङ्वद- नादिखिति शाद्धमदृगरं वदनं यस्याद्ति TEM eT पर्व्वाद्ध- सम्बद्धा त रपदस्य्त्यादिना सदृश्पदलापः। सन्तत दत्य eee दति waaay पष्णातोति क्रचित्पाठः। तस्य मष्णाति माभागमि्यादवाक्यप्रयोगदश्रनया Heim HT भाग्यादिमाषणादिमापक्ततयेव सादृश्चप्रतीतिनान्ययेनि स- चितम्‌ श्रतएव चगो धनं मुष्णतोत्यादा न माग्यप्रतोतनिः। aaa तच्छब्द BAT: | तुन्नां तेनाधिराषहतीतति तन सद तुरं मानयन्तं स्वसमोकरणायाधिरादति। तुलामा- दुश्यमानयारिति aft aagal, तयाव श्रक्िर-द्‌- तीत्युपादानवेफन्द्ात्‌ तुलाश््देनेव सभ्यप्रतोतेः, तदाः तने- त्य दतोयानुपपन्तेश्च, श्रतएाच तुलापमावन्नान्लन्या- रित्यादिना adtarar awit भदार्यत्रिवचया दनोये(ति गायोचद्रम्य प्रयासा विफन va प्रतिभाति | तच्छोल{म- व्यक, तच्छल[ति परि{चिनातोति तस्य शोनं @urar wala वा विग्रहः नतु awa We यति, तथात्र समामय॒ बह तरौदिरित्यनमेव सिद्धा विभ्षप्पपादानमनयकं स्यात्‌ । त- ज्निषधति उत्कषकल्तायां way वारयति। बादृष्ट्टचकाः

हितीयः ufcege: | १३५

सादृश्यस्य बाधकाः वाचका लचका व्यश्चकाद्यत्यर्थः। नव दवादया वाचकाः, स्यद्धत TATA Beat: wWerfeura- at सादृश्ये सद्धतिलाभावात्‌, तस्य रष्णाति साभाग्यामि- त्यादया BAR: | चका Taya वाचका दति wag a मनोरमः स्वां वाचकवाभावात्‌। वादकश्ब्देषुच टवादि- प्रयागे Hi, ठन्यादिप्रयागे लार्था्िपमामेदा aaa: y- fia: ) उपमायामिम tarag न सर्व्व पस्तकंषु दृ श्छते | WOU MHA Ween ६९। EVN GF eB ६५॥

इ्युपमाचक्रम्‌।

उपरीव तिरेभतभेदा रूपकम्‌ खते। यथा बाद़्नता. WMI. IAA: ॥ ६६ ॥

शय aun लक्तयति। उपमेति तिरोाभूताः;प्रकटः सन्नपि प्रतिबन्धकलमंकाचात स्वाकसरकालोनेनाभदन नि- HAMS इत्यथः, भेदः प्रस्हताप्रसतयेमंद्ग्ररो aa तादृशो उपव मादृष्यमेव CVAD इत्यन्वयः | प्रम्तताप्रमुनयोः " माद्‌ पप्रस्ययजनामेदप्रतोःतसप्रोचौनाम्दप्रतोतिजन्यवे(रचं र पकमिल्यर्यः दयद्चाभदप्रतोतिरादार्यषट्पा, श्रादार्यलश्चु सत्यपि बाघे प्रमातुरिस्काप्रयोज्यत्वं प्रतिषध्यतावस्छेदफ- केाटावमाहार्व्यवबष्य निवेशनोयलेन तादृ्रामेदप्रतोतबाधा- प्रितिबध्यलात्‌ सादृष््ञ्चाच गेणसारोापलक्णागम्य बाध्यं तेन

१३२६ काद्यादग्रः ।

ारसाप्यवसानलक्तणामे्यमा दृ ष्ठमूलायामतिण्याके नाति- arfa: नापि wags ad चन्र इत्याद शन्दवाच्यमाद्‌ श्र गद्यत्तरामेदयहेःतिमङ्गः, WHEAT त AT मभोमण्डल- मम्बराशिरिल्यादा न लक्णाअन्यसादृ WHA (AIA मभेदा - ष्यवसानस्व, नृनं मृखमिदः we दत्यादवद्रे्तायामपि म तथात्वं नाप्यादाखत्मकवं सम्भावनायाः इत्यन्यचव च निरक्र- दिश्ातिप्रमङ्गानिरसनीयः। wad मखं we दत्यादो प्रथमं MIVA चन््रपदात्‌ चन्द्रमादुश्वापस्ित्या wag मृख- मिठ्न्वयवेाधः, ATMATAI च लक्षणार्ष्या YRAAT च- द्रोामखमिव्यभिन्नतया मुखचन्धयोः प्रतीतिः माच सद्य एव विदव्ननहदयेन्द्रादकर्‌ः किमपि afeangraufa यन च सादृप्रतौतिजन्यमपमावे agar निकियते ततस्च ना- तरापमारूपकयोाः साङ्भयंमिति पव्वमेदाक्रम्‌, दयन्चादाणा- त्मिकाऽमेदप्रतोतिलंचणायाः प्रयाजनश्ता लकणाजनमिर्ण्‌- दृ ्प्रकारकग्राष्दबेधागन्तस्पुरणात्‌। THY WHT रता) भेदेऽपि ताद्रप्यप्रतोतिः स््यथेवाभेदावगमय॒ प्रयाज्ममिति। लचणाजन्यमादृ शच प्रतोव्यनन्तरात्पन्नायौ एव ताद्रणप्रतनर्व- चिचातिश्रयजनकवादतद्लङ्धारत्मिति स्पष्टीङ्तं * कण्ठा भरणे यथा, “यदेपमानश्रब्दानां गाणटृत्तियपाश्रयात्‌ | उ- waa भवहिस्तदा axan fag.” दति । शारीरकमोमां- साभायव्यास्याने वाचस्परतिमिन्रैरपि उपमानश्ब्दस्छापमेयदट्का गेाएलचणाया इतुलम्‌त्र यथा, faq परण्रब्दः परनब-

दितीयः ufcwe: | १३७

शच्यमाणगणयोागेम वत्तत xi) विश्रनाधसु रूपकारा VAG यञ्चलं, रूपक च गेएोमृलकलमा र्‌, तत्‌ सवचनद- यमेव प्रमादप्रतिपादनादुपेकणोयम्‌। उपमैवेद्येवक्रारेए सम- न्ानरबाट्तिः, तेग श्रायुधृतमिन्यादो लचणाजन्यकाणका-

रणभावादि प्र्ययेन भिन्नयोरभेदो न इपकम्‌। TATE

सादृ परयक्तः सम्न्धामर्‌प्रयक्तो वा यावान्‌ भिन्नयोः सामा-

नाधिकरष्यनिदे्ः ष सववीऽपि रूपकं, ATTA TATA

वर AMAT सादृद्यप्रयक्रस्य ताद्‌ाव्यणेव समबन्धानतर्‌प्रच-

कस्यापि argiare संग्रहीतुमोचिद्यात्‌, तस्मादु राह ware

मराचामृपमानापमेचयोरमभेदोरूपकं न काथकारणारिक्यो-

रितील्यार | WUT च कायकारण्यारमेरोारेवलङूारः, उप-

मानेपमेययारमेदोरूपकं, VAATATAAN TATE afqar-

FAATAATIT CATH. 1 AAMAATTY रूपक्य सादृश्य

प्रती तिपुव्यकलमेव, AW AT प्र्य्ादिप्रमाणाकरगम्, गतु गोणसारापलक्तणया शष्दप्रमाशगम्ये, तच साद्य we- वे्यतवादुपमेव, श्रतएवाप्रये, VATA तक््॑यदुपमेये तु BAA गणानां षमतां दुहा रूपकं नाम तदिदुरिति। ws "FRM, तस्मात्‌ ATW प्रमाणान्तरवेद्चव एव रूपकं | MINT तु शरणाफललेनाभ्युपगताऽयमेदबडरो च- बाधतया श्ाब्दबोधविषयतां गतस्य TWA तत्काल एव परटत्तमुपमायपरशं म याइनमीषटेप्रटृन्तलात्‌ तख, महि नि- बोधं समेषन्ताकं ay कालानरोयेण प्रतिदद्िनानधाकक

1

११८ काथादश्ः।

awa दूति वदन्ति tae पकस सामान्यलख्णममिधाय तक्ममेदान्‌ दध्यन्‌ aa समफयसग्रन्दगतलेन दिविधम् तस्य प्रथमं समसतगतवमदाररति। Bala) बाङ़लतेत्या- दि, areta लता, पाणिरिव पड़ा, चरण एव पण्य एति मयुर वयंसकादिनात्‌ कम्मधारयः, Wa बाड़लंतेव्यादियाष्वा- Haq समासवाकोऽपि प्रथमं गैणलकतणया लतादिपद्‌ात्‌ तत्‌ खादृ प्रतोतिस्तदश्रनन च समन्दिषन्या ्ञ्ननया ताद्रणप्र- तीतिरिति ava: नव्यास्तु व्यस्त्पकस्यैव awa न समस्तरूपकस्य, समसत लभदप्रनीतिमा्मिति वदन्ति। #- चित्त बाह्लंतवेति उपमितं arefzfy: सामान्याप्रयाग Tay क्मधाररमामनन्ति तन्न चिरम्‌, एवादिवत्‌ ता- दृ धकमरधारयद्यापि साम्यवाचक्रलेनापमायाः सवात, श्रत- एवं विधम्यले साधकवाधकाप्रयोगे द्पकापमया- सार्थ मपोच्छन्ति तदन्यतरप्रयागे लन्यतरमव, यथा मखचम्धं शम्ब - तीत्यादा चुम्बनम्‌पमेयमख एव waa «कं तना- च मुखं चद दृव्युपमितिसमाणः) “aay मे तमारम्ति मखचनद्रसतव fra” caer तमादमनमुपमानचद्स्ेव WH दति Suse साधकं तेना मखमव WR Ufa ्पकषमासः। WICH: HAA LATS त द्यारपि ओोभासम्भवात्‌ एकतर साधकनाघकाभावनोपमारूप्कयाः सद्धरः तेनाच AE UX एवेति मखमेव wy fa y समाश्दयाश्रयणम्‌। एवं Geet TAMA AAT सामान्यधश्चप्रयोगे sufafaaarerarary

feat: एरिण्डेदः | ११९

सुन्दरमिति रूपक साधकं, तेन वदनमेवामरभमिति रूप- कममासः। Vy Barra awaal नाङ्गोकषुष्ेन्ति तेषां ad परुषयाप्र water बयाप्रादिषपदं याप्रादिषदृश्े लाचणिक- मिति लणाजन्यषादृश्यबाधामनरं तयार्भेदारोपे TIF VINA, परनन तदाखङ्गारिकराद्धानाकिद्धमेव मन्तयं। yaa तु बाडलतेत्यादो निरक्रयह्या TFT एव, श्रद्धादाह- रणन्त्‌, तव बालता षाले पष्पिता नखर्रियद्यादिकं aaa, wa प्यितलम्‌पमानृल्लताया एव ue हति रूपक साध-

कम्‌ ॥ ६६॥

मङ्गल्यः पक्नवान्यासन्‌ कुसुमानि FAST: । बाह लते THM नः प्रक्षचारिणो ॥ ६७॥

वारूपकमरादरति। wpa fa वं वषन्तश्रोरिति, नवस्फुटसादृ्रयोनायिकावसन्तियोः कथं प्रिषयविषयि- भाव tfa argene तद्भयटृत्तिवस्नां प्रथमं विमप्रति- विम्रतया दिषयविषयिभावं द्र्यति BES: पष्ठवामोत्यादि, शव॒ वाद्यत्रयेऽपि दिषयविषयिोदिभिन्नलिङ्गलप्रद्नया रुपके लिङ्भेदो न दूषणायेति दितं, कसिदसनभदोऽपि यथा aera श्गवमिद्यारे, wa श्रास्ताणोति TRIGA सकण श्ास्तश्नागव्वश्ापनाशमत्कारातिश्यः, Raa BIT Ua VAT AS garetts neon |

4 ..

१४१ RETR: |

द्येतदसमलास्यं समसं THETA | षतं मुखेन्दोज्चाल्ेति समसव्यसदूपकम्‌ ॥ ६८ ।

द्येतदिति। एतद्र पकमसमशश्रब्दगतलादसमराखयं | पुय पकं बा हलतेत्यादिपृव्व्ाकप्रदथिंतरूपकं समरं षम- सधब्दगतलात्‌ TAMARA | उभचगतलादुभयब्रब्दघटि- तमामकमणाह | समितमिति । समलयसतरूपकमिति Hee रित्य समासः खितं Base ATT ET

aay realy नखदोपितिकेसरम्‌

भ्रियते मृ भ पानेभवश्चरणपडजम्‌ ॥ ६९ ॥ भङगल्यादे। TATA, पादे चारोप्य पदाम्‌ | तद्योग्यस्यानविन्धासादन्‌ सकल पकम्‌ |! ७० ॥

सकलरूपकमाइ | तासाङ्गुलोति, तघाङ्गलय एव दलानि तेषां fuera तत्‌। नखानां दीपितय एव कंसरा यत्र तत्‌। दलादिल्ं cua i तद्योग्स्यानविन्यासादिति। we पङजधारणस्व amar agi aw विन्यासात्‌ wen प्रति- पादनात्‌, यदा AW VER योग्म्वाने ale विन्याषाङा- रणात्‌ तादृग्रधारणष्् वणंनादि ्यधेः। wana: मद्धि धा- रणं पड्गलोवोरितमिलयुपमानमाजमतवाद्रुपकर साधकम्‌, उपमेये च चरणोऽसमवादुपमायागाधकम्‌, एतदनषो हु शा-

दितीयः परिच्छेदः Lar

धकबाधकाभावात्‌ पृष्वोक्रदि्ा VET एव खटादिति। षक- लष्टपकमिति चरणस्य WEA रूपणे तदन॒गणतया चर्‌- णशावयवेष्वपि पडजावयवानां IIA सकलद्टपकता। दद्‌- मेव नव्याः साङ्गरूपकमाहङ्ः। यथा दपर, “afar यदि साङ्गस्य रूपणं ayaa aq” दति, उदाइतञ्च यथा, ^रावणा- वग्रशक्तान्तसितिवागण्डतेन सः! ्रभिटख मर्च्छस्य रष्णमेघ- स्िरोादघेः'दइति॥६८॥७०॥

श्रकस्मादेव ते चण्ड स्णुरिताधरपन्नदम्‌ |

मुखं मुक्तारुचा धत्ते घम्मान्भःकणमश्जरोः ।। ७१ ॥ मन्जरोछत्य TH, THAT चाधरम्‌। नान्यथा छतमचास्यमतोऽवयवष्पकंम्‌ ॥ 9% 1!

श्रवयवसस्पकमार। श्रकस््मारेवेति। ₹े शण्ड, कापने, स्फरितं श्राक्म्पिताऽधर एव wae यत्र तत्‌ ते मसं सक्रारुचेा मुक्राकारा घकमोमनसां कणा एव Awe: कणिकाप- रिस्यगलिका व्यथः, ता MHRA धत्ते THAT: ॥ ७९॥

मच्रोत्ये(ति । शत्र पदर aaa घर्माममःकणान्‌ मश्चरोठत्य मञ्जरोत्ेनारोण्य, WANT पष्षवोरत्य च श्राख्य- मवयविग्ठेतं मखम्‌ नान्यथाहृतं विषयन्सराभिन्नतया ना- रोपितम्‌, अताऽवयवमाजङूपणादवयवरूपकमिदमित्यग्यः। अच प्रस्ठते मुखे प्मवारोपेऽथैवधाद्‌वसेयः, श्रतएवेद मेकरे-

१४१ STARA Le |

्रविवस्तिरूपकमि्या हमव्याः। यथा <dd, “ay weft दार्थलमेकदे श विषत्ति aq” tia ७२॥

वर्गितथु गरहू्ममजलमानोदितेश्षणम्‌। विदृणोति मद वद्यामिद्‌ं वद नपडजम्‌ ॥ ७३ ॥ अवछित्य मुखाङ्गानि मखमे वारविन्दताम्‌। आसीद्रमितमचेद्‌ मनाऽवयविद्पकम्‌ | ७४ ॥

श्रवयविष्टपकमाह | वल्तितेति | वलितभरे चलखितभूयुगम्‌। aziaeifafa मद मद्योपयागञनितविकारःसष सषादा- ARV TTA ATI दयकरष्पः, AAA FHA | वद्‌ नपड्ूजमिति, waa वदनमेव ugafafa रूपकप{रि- ay fa विनिगमकम्‌, उपमानपङ्जमावाव्वयधश्नान्तगा- मुपादानात्‌ प्रत्युत वल्ितभ्लादोनामपात्तानामपः धवदन- मातरमम्बन्धिवनापमामाघकलाद्‌ पनेवाच भवितुरुहतोति चे- त्तद वदनमम्बृजमिति स्तमेव पढनोयमिति । ७३ ॥

श्रवहृल्येति। wa रसखस्याङ्गानि ` भूप्रष्डतीनि whan उपमानान्तराभिन्नतया ATTY मृषठमेवारविन्दतां गमितं पद्कजलेनारोपितमासोत्‌ अरताऽवयविनेा Beara ary- WEI रूपणादवयविरूपकसिदम्‌। we aa पमां दशं, VUNAY मकरन्दः, से हितेशणएस्य च wiafagraa- राऽमपाक्तः, दं निरङ्गरूपकमिति नयाः ॥ 98 |

दितोयः परिष्छेदः। १११

मदपारलगणडेन रक्घनेतोत्यलेन ते । मुखेन मुः AIG जनेारागमयः छतः ॥ ७१॥ एकाद्ृरूपकच्ेनदेवं (STATA । sagt यन्तर, येगाधेगो मिदाकरे ॥ ५६॥ पूम्धाक्तावयवरूपक्स्य भदान्‌ THIF प्रचममेकाङ्गरूपक- मदमार | मदेति। एष अना मवण रागमयः भ्रनराग- बहलः श्रथ च लोाद्दित्यमयः। एकाङरूपकमिति रक्रनवेा- त्यलेनत्यतरैवारापात्‌, मद पाटलगण्डेनेष्यव्र ष तदभावादेका- ्रमाचरूपणनेदमेकाङ्रपकास्यम्‌। एवमिति wa दिप्रश- तौन्यणङ्ान्येवं रूपयन्ति, तेन च 7rews areqnfagr- दीनि नामान्यवयवरूपकस्य wars: तेषु च farerare, येोगायागे भिद्‌ाकराविति, याम श्रारोणमाणानां प्रश्रं THAT, सबन्धः, श्रयोगत्तदभावः ते भिदाकरो भेदका, दविप्रत्यङ्गारपेषु श्राराणयमाणानां परस्यरसम्बन्धापमबन्धाग्या यक्रटपकमयुक्रूपकमिति, च भेददइयमिद्यधः ॥ ७५॥ ७६॥

fared लारनेचश्ङ्गमिद्‌ं मुखम्‌ दि पुष्यदिरेफाणं सङ्गत्या युक्तूपकम्‌ ॥ ७७॥

तज प्रथमं च॒ष्रूपकमदाहरति। सतेति । दतमेव Om] तेगोज्वं, लोले AT Ua सङ्ग यभ तत्‌ र मख-

TT कायादश्रः।

खा वयवयोरेव स्तने चयाः TIM AAA CITT EIA वरूपकम्‌ अ्रवयववश्चाधेयलं, AVIA fanaa विद्यत एव । रतीति, एथद्विरफाणां सङ्गत्या सवता परस्परयागोन TTY दिरफाणां सम्बन्यस्य yaaa: य॒करूपकनामकरमिदम्‌॥

।| ७७ i]

द दमा्रस्ितज्यात्लं लिने चोत्पलं मुखम्‌ | दि ज्याल्जञोत्यलायेगाद युक्तं नाम रूपकम्‌ | ७८ ॥

९. श्रयक्ररूपकमद्‌ाहरति | टदरमिति। we सरसं सित मेव Gram यत्र तत्‌! ब्योक्छोत्पलायोगादिति, च्यातछलात्प- लयोारारोणमाणएसारये गात्‌ उत्पल व्यात््लायागस्याभावाद्‌-

युक्रषूपक(मिदम्‌ || ७८॥

SUMS FATA SIMS IMT AAA | soa विषमं नाम ललितं जायते यथा ॥ ६९ ॥ मदर क्तकपेलेन AMAA ना | नर्तितथू नतेनालं afer भेवनचयम्‌ | ८० ॥

विषमरूपकमार्‌ | रूपणादिति | श्रङ्गिगाषरूपणात्‌, तथा अङ्गानां सूपणाषरूपणाश्रयात्‌ कस्यचिदङ्गष्य रूपणात्‌ Fe- चिदरूपणाष्त्यथंः | श्राश्रयपदं भावषाधितम्‌। एवं रूपणा-

रुपणषरूपवेषम्यादिषमष्टपकमिदम्‌ ii ०९ ॥

दितीयः परिषदः | १४५

उदाहरति। ATTRA | HUA मृखथाङ्गिनोर- पणम्‌ | WEA पूक्पोलयेमये भूषोरूपण, RIT TATET- एमिति वष्म्‌॥ ८० I

acne: शिरोनप्रजहूकन्याज TT | जयल्यपुरनिःश् हृसुरानन्दादवध्वजः ॥ ८१ ॥ किेषणसमग्रख रपं केते्य॑दीदणम्‌। ` पाद्‌ तदपणादृतत्‌ सकरिपगषटपकम्‌ ॥ ८९ ॥

सविेषणष्पकमाद | दरिपादद्ति। fat: Wize wy जच्छ चाग्रभागः, तत्र AT TERA मन्दाकिन्या जलमेवां- Wa पतपटाश्चलं यख्य a) water निः्रङा afazaar- निभवा ये सुरारषामानन्दात्यव्य WI FATA .. पादा वामदरणः।८९॥

विगषणेति | विरेषणएममगरस्य विगरेषणएपिगिष्टख, केतार्व- जस्य, faraugra गिरोालग्रेत्यादि श्रसुरनिःशदुत्यादि च॥

॥ ८२॥

न मीरयति पदानि न नमोऽयवगादे । चनखन्दुमेमादना दरणायेव कल्पो ॥८३॥ अक्रिया चन्रकाय्याणामन्धकाखयस्य च त्रिया | अच सन्दश्यते यादशं नाम VIHA ८४॥

विषदरूपकमाह। मेति। arfaat प्रति मायकसेजि-

11

१४६ काथादन्ंः।

Ga ग meats न सङारदति। जनां इषा रेति विप्रलन्यरोपकत्वादिति भावः, SAT एत्य यद्मतोति

क्ाचित्पाठः, यस्यति aad il Se | sfeafa weertraawe का्यासि पद्रमीखलन-

नमोाऽवगाहनादोनि, अरन्यस्यारोयमाणचग्रभिक्नख TAG ¥r- यखमसुहरणरूपम्‌ | विरमति, उपमानाभिन्रतया रूपि- तस्योपमेयस्यापमानकार्यकरणमेवाचितं तदकरश्षात्‌ प्रत्युत तदन्यकार्यकरणाख विराधप्रतिभाषादिरङ््‌रूपकमिद, विरो-

धञ्चाचानोाचित्यशूपः ॥ ८४॥

nian समुद्रोऽसि क्रौरवेणासि परवत | कामदलत्नाच लाकानामरसि तवं कश्यपाद्‌ पः॥८५॥ arpa Vale: सागरोगिरिः। कर्पट मश क्रियते नदि दं दतुरूपकम्‌ ee :

₹रतुषूपकमाद। गाम्रोयरति। गामी मरताभ्याश्रयलं, arta सारशालिलं) ठतीया पञ्चमो चाच Sar <y t bo क ~ fi [र (षि गाम्मोय्यप्रमृखेरिति । क्रियते प्रस्तुते राजनि च्रारोयते, wa गस्भीग्यादिसाधारणधम्माएणं रेतुतयापाद्‌ानेन सम- द्राद्यारापणद्धतुरूपकमिदं। विश्रनायादयस्तु wu प्रस्तु तस माकीययादि विषयमेरेनानेकधेकेखादु रेखा लङा राऽयम- TB: hl ८६५

दितीयः परिष्डेदः| tee

राजदसोपभेगाद ATTA STA | सखि ! वक्काम्बजमिदं तवेति खिष्टूपकम्‌ ॥ ८७ ॥ ज्रिष्टरूपकमाद । राजदसापभागादमिति । राजरंसान्‌- uae: पकचिविशेषश्च, भ्रमरः कामुकाशङ्गद्च। “राजदृषस्ठ कादम्बे कलमे नुपात्तमे'' cia | भ्रमरः कामुके wR द्रति च मदिनी, बिष्टरूपकमिति साधारणधर्मस्य सषनिष्यन्नवा- दिति भावः। साघारणधक्मप्रयोगाखाच वक्तमम्बजमिवेत्युप- मितिसमासाभावान्नोपमाग्रद्धा ॥ ८७॥ इटं साधम्म्यवेधम्म्यदूर्शनाद्‌ गेाणमुख्ययेः। उपमानव्यतिरोकाख्यं रूपकरितयं यथा ॥ स्ट | BAAS LABIA ASA YATRA: | सन्नद्ाद यरागस्य मुखस्य प्रतिगर््ननि ॥ ८९ ॥ TRA: NIA SAAN ASAT: | असमग्रोऽप्यसे। शञ्द यमापूरछ॑मण्डलः ॥ ८० 1

उपमारूपकव्यतिरोकद्पके क्रमेणा इृषएटमिति | Fre: गुणसम्बन्धाद्ारोष्यमाणएसद्रादिः, मख्य आरोपविषयोा मखा- दिः, तयोः साधमण्द्शंनादुपमारूपकं व्रेधम्वैदभ्रंगाद्भातिरेक- aang इष्टं कविभिरमिलपितम्‌ । क्मेणादाररति, यथये- fai ्रयमिति मदेन मद्यपामेन warfare: किञ्चि Winnie: । THE: स्एुरश्ुदयराग उदयकालोमले रि

1

१४८ कायाद्‌ श्ः।

यस्य, तस्य wee प्रतिगल्लति समामरागवत्वात्‌ REA नतु सदृ श्रौभवतोत्यथेः, तथा स््युपमाया विश्रान्तिधामतया प्राघा- न्यात्‌ तया निमीष॑स्य मुखचम्दरमा दूत्य सतेऽपि रूपवेचिचस्य व्यपदेशकत्वाभावेन भेदकरणानेचिव्यात्‌ चन्द्राभित्रं मुखं चन्द्रसदृशमिति प्रतोत्यसङ्गतेख। वस्तुतस्तु, TH तव मुखं चण्ड साचात्‌ सन्ध्येन्टुमण्डलमित्युदाषरणमस्प्र बाध्यम्‌, Wa Tha मस्यगाणयोाम्‌खेन्दुमण्डलयेाः साधमरटमिल्युपमारूपक- मिदे। न दचापमाया Wada कयमुपमारूपकमितिसमास्या- लाभ tfa वाच्यं, तस्य खूप्यर्पकयाः साधमर्यमद्भावरूपतया पारिभाषिकलात्‌। चन्रमा इति। wat दवेः पौयमान- az: शग्दसमग्राऽसन्पुलः, श्रयं मया पोयमामस्न्परखचन्द्र- माः पुनः श््यदापूखमण्डल दति मृस्यगेाणयामंखचन्द्रममाः सम्यसंत्ासम्पूषलष्टपवेधमयेप्रयो गाह्य तिरोकरूपकमिद व्यतिरेक- खात्रापमानादुपमयस्यात्कषंः। मच वच्यमाएव्यतिरेक एगा- यमिति वाच्य, सादृश्छम्रतोतिपून्वकभद्‌ पय्यवसानाभावार्‌, यधा वच्छति। शब्दान्ते प्रतोतेवा सादश वस्तुनोर्दयोाः। aa यद्धेदकथगं व्यतिरेकः स उद्यतद्बि॥ cc y ce nee Il

म खचन्द्रस्य चन््रत्वमित्यमन्योपतापिनः। न ते सुन्दरि '! संवादोत्येतदाक्तेपरूपकम्‌ | ८१ ॥

प्राचपरूपकमाद | गमृखचन्दर्येत। इत्थ{मतिपदं वाक्य- UG कमलमद्धाचनहतचनद्रनिन्दावाधकवाक्यागम्तयीः षच

दितीयः परिशष्छेदः। १४९

यति। इत्यं कमलसङादनन श्रन्यापतापिनः परपीडयितुः, यदा दत्यमेवमतिनिदंयमवेव्यर्थः, श्रन्योपतापिनेा मादृश्विर- दिजनतापकस्य Vem Wea तव मृखचन्द्रस्य न संवादि न यज्यते सव्वषामाष्ारकवन परपीडकधश्मध्यासायागादिति भावः। विलचरणमवेदं वनुखचन्द्रस्य चन्रवमित्यथः | श्रा- सोपषरूपकमिति श्राचेपः प्रतिषधाक्रिः तदुपादाननियतवा- दाक्ेपरूपकमिदं । न चायं यतिरेकः सादृ श्रप्रतोव्यभावात्‌, नाणपङ्भूतिः प्रसतश्यामिष्ठधात्‌ चद््रवस्यारोणमाएतया WE तलाभावात्‌॥६१॥

~ न रि ¢ 6 ¢ मृखन्दुरपि ते चण्डि ` मां नि्‌ इति निह्‌ थम्‌। ~ aK MATA HAAG तत्‌ समाधानष्पकम्‌ ॥ ९२ ।

समाधानरूपकमाइ | मखन्दुरपोति भ्रपिना निद्‌हन- खात्यनायाग्यतं चितं) तख खयं समाधत्ते भागदाषा- नममेवेति नद्यघरनघटनार्यां भाग्यातिभार इति खयम्‌- त्याप्रितानपपन्तिखमाधानसदशटतवात्‌ समाधानरूपकमिदम्‌॥ Heel

मुखपद्कजरङ्गऽस्सिन्‌ भूलतानत्तकी तव | TAS करातोति TA रपकं्पकम्‌ ॥ ८२३॥

रूपकरूपकमा₹्‌। HATHA | सखम VEN तदेव रङ्ग नाद्ालय दरति खमासद्यम्‌, एवं Ata लता सेव मन्त

११० काथादशः।|

कोति। रूपकरूपकमिति एकन रूपितस्याथपरण eqar- दिति भावः। यथा प्रथमं मखस्य पडजलेन रूपए तत रङ्ग लेन रूपण मिति एवं भ्रूलतानर्तकौत्यजापि, ty समास- गतमेव, व्यासे तु एकस्य बङ्भोरूपणे रेतूपाद्‌ाने raza समुद्रोऽसि गारवेणासि पन्वेत स्यादौ रेतुरूपकं Way तदनृपादाने मालावयविषूपकमिति। यथा मेन्दस्य तर- ङ्गिणण, तहणएिमात्कषंस्य दषोदमः, कान्तेः HAWK, नर्वार- दसामन्ञासनावाषण्डः। विद्या वक्रगिरां, विधेरनवधिप्रावोण्य- साचातक्रिया, वाणः पश्चशिलोमखस्य, ललमाचुडामणिः मा प्रिया, द{ति। रम्यमिति, यत्र बह्भोरूपणे रम्यता न भवति तत्र नेदं यथया, नागोवाहलतायालोपरिरभः, कुतः सुखो. त्यादि, श्रच बाहा सतालारोाप न कापि Tear, अपकषं- प्रतिपाद नद्येव प्रस्तावात्‌, WHA तु AVG पडजलारोपेणे त्क प्रतिपादनं युज्यत एव er i

नेतन्मुखमिदं पदां न नेतरे भेमराविमे |

एनानि केस्राण्येव नेता दन्तार्िंषस्तव ८४ ॥

मुखादिल्वं fara पद्मादि त्वेन Sour | उद्वावितगुणोत्कषं तत्वापडवटपकम्‌ ॥ ८५ ॥

तत्वापड्कवरूपकमाह | नेतरि व्थारि । मृखादिलं मखला- दि, faatia प्रतिषिद्धोव, पद्मादिलेन पश्मलादिना प्रसुतच्य सूपणात्‌ उडावितः रूपकाभरेन्यः Baw व्ख्ितेगणा-

हितीयः परिण्डेदः। १५१

HY: तादा्रणारोपरेतप्रष्ठतगणाधिक्यं यच तत्‌, WATIZ AMY प्रसुतखरूपस्या पड्कवेनाप्रस्दुतखषूपारापा त्वा पड्व- रूपकं, रुपकान्तरेषु खामामाधिकरणादिना उपमेयद्यापमा- गामिन्नतया प्रतिपादनार्‌ यावान्‌ गुणात्क्षः wag प्रति- पेधपव्वकारोपेण ततोऽप्यधिकं दति संहदयमंवश्चं। नचापलु- तिरेवेयं घर्िधम्मगतवेन दइयाविभिन्नविषयलात्‌, रूपकं दखिन प्रस्तुतस्य wise: प्रतिपेघन धम्ंन्तरारापः, WHAT प्रस्हतस्य ध््प्रतिषेयेन धश्माम्तरारोाप इति। विभागञाय- मृदाररणदशंभादवमोयते, तथाहि रूपकंऽछिन्‌ नेतग्मखमिदं पदामित्यारौ मखादेधश्विंणः प्रतिषेधेन WATE पद्मादे- TINT, TV BT षसं पत्रिणमितोत्यपङ्कल्ु दारणे ate धर्मिणः qgarwarwa प्रतिषिध्य सदस- वाणतारूपधण्मान्तराराप इति बहवः अन्येतु सादृ श्ठप्रतोति- पुष्वकारोपोषूपकम्‌, श्रपङ्तिष्हु न तथा, प्रते प्रतिषेषेऽपि सादृष्पप्रतोतिर स्यवेत्या ङः | मयास्त्रभयत्रायपद्कूतिमेव वदन्ति सत्यपक्कवे रूपकायामात्‌, BATT TIAA, रूपकं रूपि- तारेपोदिषये निरपङ्कषे दति निरप्कवेति विषयविग्षण- " म॒पन्यस्तम्‌ eg ९५॥

न पय्यन्ताविकण्यानां शूपकेपसयोरतः। दिम दर्भितं धीरेरनुक्तमनुमोयताम्‌ ॥ ९६॥ ॥ शतिं हपकवक्रम्‌ ॥

१५२ कायादश्ः।

रूपकमपसंहरति। म परथन्त दृति । faa: fafee- दित्रमालच्छ भेदकन्पनाः तेषां पर्यन्तः शेषसोमा । अनुक्र- fafa aur fe परम्परितमपि रूपकभेद एव यथयोाक्रं प्रका- शता, नियतारोपणापायः खाद्रोपः Wea) तत्‌ परम्परितं fas वाचके भेदभाजिवेति। fagaraa यथा “fa- sara मदेरिकमलासङ्क चदौत' इत्यादि, भेदभाजि यथया “at जयकुष्नरस्य दृशदां सेतुविपद्रारिघः'' दत्यादि। ददश्चाधिकाषढत्रैशिष्यमपि। यथा, "ददं aa सात्तादिरह्ितकलद्कः ए्रण्यर्‌" varie, क्चिदेयधिकर- ष्ठेऽपि यथा, विद्ध मधुपश्रेणोमिह भ्चृलतया विधिरिति, कचिदैधर्म्येऽपि, यथा, मोजन्याग्बृमरुख्यलो, सुचरितालेस्य- द॒भिन्ति,गृणज्योत्नाकष्णचतशो, शरलतायेगश्मपच्छच्छरटा। येरषाप दुराशया कलियुगं राजावलो मेविता तेषां इलि fa भक्रिमाचसुलमे सेवा कियत्‌ कैश्रलमित्यादि । एवमन्येऽपि मेदा नवोनेरद्धाविता ज्ञातव्याः | करितेनापायनं दूर ।द्‌ागतस्य छृतं मम । स्तनापपोडमास्ेपः छतादते पणस्सरन्यादरेा मवोने- रद्गोष्टतः परिणामम्तु न रूपरकंष्वन्तभ॑वितुमदंति गाणनचण्‌- मूलकलाभावात्‌ रूपकस्य च तन्पुलकतवस्य प्रतिपादितवात्‌ लस्मादतिरिक्र एवाचमनङ्धारः afaafanye स्फुटं प्रतोय- मामलादित्यवधयम्‌॥८६॥

जातिक्रियागृणद्रव्यवाचिनेकच वर्तिना |

सव्वाक्यापचारेन्‌ ABA पकं यथा ॥ ८७॥

feala: परिच्छदः १११

wy दीपक्र लत्तयति। जातीति। एकच afar प्रवन्धघरके कस्िंधिदेकस्मिन्‌ wer मध्येऽन्ते वा वाक्ये सितेन जाति- क्रियागृणद्रव्यवाचिना जात्याद्यन्यतमवाचकन पदेन यदि स- व्यैवाक्योपकारः QUST वाक्यान्तरा्ान्वयय्यापपन्तिभवति, तदा तद्रौपकम्‌, एकान्तःपातिनाऽपि दौपवद्राक्यान्तरोटौपक- त्वाटोपकास्यमलद्ारमाङरित्यन्यः) STG यथा एकदंश- ग्यिताऽपि देप्रान्तरौोयपद्‌ायान्‌ दीपयति तचैकवाक्वगतमपि नाव्या द्न्यतमवा चकपदं काकाचिन्यायेनानषङ्गण तदादि- सन्वेनाम्ना चकारादिना वा ARIAT WAG षत्‌ खार्थ- दारा तदथान्यं सम्यादयतोति। दृत्यश्चेकवाक्योपात्तपद- प्रतिपाद्यस्य नात्याद्यन्यतमस aaa जनितान्यतया निरा- काद्कुस्यापि पुनरनषङ्गादिना वाक्यान्तराधानितवं रीपक- fafa निगंलिताऽ्यः, श्रतणएवास्याथालद्धारतं यथा खरतान्वये ण्ब्दालद्धारता स्यादिति ara | प्रस्तुताप्रम्ततयारकधर्पस- सबन्यरूपमपरेर ङ्गोकृतं दीपकमण्नेकवाक्यगतले निर्क्रदो- पकलचणलचितमेव यथया, “'किविणाणं धणं णाश्राणं फण- मणो FITS TWIT. कुलवालिश्राणं व्यणश्रा कुता wafer श्रमिश्राणं"' इत्यादो । एकवाक्यगतवे तु भिन्नप्रकार- मेव तदिति बोध्यम्‌ । एवमुपमाङूपक्याः साधारणधर्णला- भयाचयिलेऽखनषङ्गादिपराश्ष्टपदपखखाणव्ाभावान्नातिया- fa. स्व्ववाक्यापकार दति जात्यादिपदं यख aera. गतं यच च WIRE तयादंयावाकययेरपकार्‌ cae: |

A

१५५ काथादश,। एतेन चकस्मिम्‌ ace म agra इति उचितम्‌ ॥९७॥

पवनेदकिणः पणो जोषं दरति वीरुधाम्‌। स एवावनताङ्कनां मानभङ्गाय कल्पते ॥ ०८ |]

एवं जात्यादिगतत्ेन चतुविधेऽस्िन्‌ प्रथमं जातिगत- सुदाशरति। पवन tia जौण्मित्यनेन पवनस मान्दं ख्चि- तम्‌ । श्र पु्ववाक्योपान्तस्य पवनस्यात्तरवाक्ये ष एवेति तच्छब्देन परामर्शः, तेनेव च तद्थान्वयनिष्वाहः। पवमश- xa बङव्यक्रिवाश्चकलाव्नातिवाचक षति जातिदोपकमि-

ZTHNET II

चरन्ति चतुरम्भाधिवेलोद्यानेषु दन्तिनः । चक्रवानाद्रिकुच्ेषु कुन्दभासेगुणाश्च ते ॥ ९८ ॥

क्रियादीपकमुदाश्यति। ररन्तीति। ..कनादिक- रिणः। च्क्रवालाद्रलाकालाकाचलः। कुन्दभासः WAT, मणा चश्रांसि) तव यशांसि ब्रह्माण्डव्यापकरानोत्यथः | Wa च- कारेण पराद्टृष्टायाः पूरवववाक्यगतचरन्तोतिक्रियाया उक रवाक्यगतेन गृणा इद्यननाणन्वय दति किवादोपकभमि- दम्‌॥८९॥

श्घामलाः प्राृपण्याभिदि ग जोमूतप द्धि भिः । भुवश्च सुकुमाराभिनवशराद्लराजिभिः ॥ १००॥

दितीयः प्ररिष्छेदः। १५१५

गुणदीपकमदाहरति। मामला दृति। प्राटृषे्छाभिः प्राटेडभवाभिः। Wey एन्य दल्येन्यप्रत्ययः। नवश्रादलरा- fafa: नवटणदरि तीषृतप्रदेशेः । श्चापि मुवद्धति चका- रेण पूत्वैवाक्यगतस्य श्यामला इति गुणवाचकपदस् पराम दति गुणदोपकमिदम्‌॥९५००॥

विष्णना विक्रमसेन द्‌ानवानां विभूतयः | कापि नोता, कुतेऽप्यासन्नानोता देवद यः ॥ १०९ ॥

दर्दौपकमुदाहरति। विष्णनेति, विक्रमस्येन पादवि- QW कव्यता, दानवानां afeuwarat ; देवतद्धंय इद्धा रौनां faa: कुताऽयानोता श्रासन्नित्यन्वयः। wa विष्णा रकताद्िष्णनेति द्रव्यपदं तस्य चान्रवाक्ये काकाकविन्याया- दनुषङ्काद्रा परामश इति द्रवयदौपकमिदम्‌॥ Yo ॥

दत्यादि दौपकान्युक्तान्धेवं मध्यान्तयोरपि | वाक्ययोदं शयिष्यामः कानिचित्तानि तद्यथा ॥ १०९॥

एवं जात्यादि चदुष्टयभतवेन चतुर्विंधस्याख पनरपि जा- त्थादिपदानामादिमध्यान्तवाक्यमतलात्‌ वैविध्यं दञ्गयन्नार्‌। द्यादीति। Tay चतुषु ww श्रादिदोपकान्टक्रानि पराष्टम्यमानजात्यादिपर्‌ानामादि वाक्यनिवेशरिततात्‌। एव- मिश्यादि एवम्‌, शआरादिवाक्य द्व मध्यान्तयोरपि वाक्चयोा- दीपकानि afafersfaara:, कामिदिदिति यन्धबाङल्य-

४ 2

tad HINT:

भिया नतु eae: | तद्ययेति तानि चयेत्य्ः, तत्‌कं- षाञ्चिद्मं यथेतिवा॥१०२॥

नत्यन्ति निचनोत्सङ्गं गायन्ति च कनापिनः | agin च Garey दणेदषाश्गन्भिणोः॥ १० ॥

न॒त्यन्तौति | निचलः स्यलवेतमद्रुमः तस्यात्सङ्गे AAT | गायन्ति कंकाध्वनिं gata | Vasa get: | wa कलापिन दति जातिपदं चकारेण वाक्यान्तर- ऽपि पराग्टष्टं, aw मध्यवाक्यगतमिति जातिगतं मध्यदीपक- मिदम्‌ oat

मन्दागन्धवदः MU, AKA जायते | चच्चाचन्दनपालश्च WATT: प्रवासिनाम्‌ ॥ ee I

मन्द षति क्षारः त्ताररसाद्वारो क्रगरकर TY | VA षजसलवस्छरनां fad: तद्रपश्चन्द नमम्पातः | WA जायत दति मध्यवाश्चगतया क्रियया सरव्यवाक्यदोीपनमिति क्रियागतं मध्य- auafat, fagra रूपकमपि," तदना; age.) एवं wager जातिगतं क्रियागतश्च मध्यदोपकमद्ाइत, गुण- द्रवयगतम्त्‌ मध्यद्‌ोपक खयमदमोयम्‌ क्रमण यथा, “तडि- द्धिवारिवाहाणां यागः, wifa: प्रवासिनाम्‌ शतानि: पाद- पानाच समायाते घनागमे sia, आक यागः संयोगः सच गणाः, मध्यवाक्धगतेभ च तेन सव्यवाक्यरोपनाहुणगतं

feta: परिच्छदः १५७

मध्यदोपकमिदम्‌। “मृड्विं रुजति विभक्तिं च मङहरिः। ayy नां नयति बालक्रोडनकैतुको vias wa दरिद्रयं तच्च मध्यवाक्यगतमितिद्र्‌यगतं मध्यदौपकम्‌॥ tog ॥

जलं जलधरे द्रोण कुनं ग्रदशिखण्डिनाम्‌ | aug तडितां द्‌ाम, वलं कुसुमधन्वनः ॥ Vey I

शरन्तदोपकमदादरति। जणलमिति। बलं de तच जाति- वाचकमन्तवाक्यगतञ्च सत्‌ वाक्यत्रयऽपि विधेयमिति जाति- गतमन्तदौपकमिदम्‌ ॥ ९०५ ॥

तया DATTA कण, ATU शरासने | मयापि मरणे Wa AQAA समं छतम्‌ |i १०६ ॥

क्रियागतमन्तदीपक्षमुदाहरति। त्वयति। मानिनीं प्रहु करिरियम्‌। श्र कतमिव्यन्तवाक्यगतं क्रियापदं वाक्यबये- sufaafafa क्रियागतमन्तदौपकमिद्म्‌ | एवं गृणद्र यगतं खय महनीयं, कमेण यथा, ^ईदमुज्जमते विम्बं भानासता- * पयितु जगत्‌ । ममेव इदयं चण्डि Bay तव लाहितम्‌'" ॥ श्रचाग्तवाक्येगतं लोाइितमिति mage वाक्यदयं दोपयति | “ay fay सन्तपति सत्यं कषति वे रसान्‌ ¦ तमांसि तु निद कोति प्रायेनोयोदया रविः""॥ wa रपि(रति दयपदं ष- व्योणि वाषयामि दौपयति॥१०६॥

१५८ RINT |

रकः खेतार्चिपोबरह्य पक्त, पञ्चशरस्य सः।

सच रागस्य, रागोऽपि यूनां रत्युत्सवश्रियः ॥ १०७ ॥ रत्यादि दौपकत्वेऽपि पृव्वपु्वव्यपेक्तिणी | वाक्यमाला प्रयुक्तेति तन्मालादीपकं मतम्‌ ॥ १०८ ॥

दूत्यं जात्यादि चतुष्टयस्य!दिमध्यान्तवाक्यगतवेन दाद्‌- विधं दोपकं प्रदश्यं तत्रैव किञ्ित्कि्िदेचिचाद्भावनेन प्रभेदान्तराणि दश्रयन्‌ सम्प्रति मालादौोपक दण््यति। Wa efai प्रकरः प्तः श्तार्विंषख॒द्धस्य agi भवति, स प्रक्र: पत्तः TENT, सच पञ्चशरा युनां रागस्य, स रागेाऽपि तेषां रल- कछवभ्रिय इत्यन्वयः | सव्वेच ट्ट दत्यस्यानषङ्गः। इश्यादि दोप- कलेऽपि agi दत्यस्यानुषव्यमानपदस्यादिवाक्यापान्तवादादि- दौपकलवसद्धावेऽपि पृव्व्व॑व्यपेचिणौ सखापकारकलेन पव aa मपेक्तमाणा वाक्यमाला उन्तरानलरवाक्यषमृहः परय इत्यता वैखि्रादिदं मालादोपकं मतमित्यन्यः, tary पूरमवपृष्ये- MASAI ATA जाव्याद्यन्यतमपद्‌नुषङ्गामालादौप- कमिति लच्णम्‌। तादूगशान॒षन्यमागपदश्च सापेकवाक्येक- तममिष्ठमेवेति न नियमः वाक्यान्तरगतेनाणेतक्षम्भवात्‌ | श्र- तएव प्रकाशता, संय्ामाङ्गममागतेन भवता चापे षमारोापितं देवाकषंय येन येन महसा यद्यत्‌ समामादितम्‌। केाद्ष्डम राः श्ररैररिश्िरस्तेनापि wage तेन लं भवता स्की- स्तिरतुणा ater च लाकचयम्‌, दत्यजासाडितेति कि-

हितीयः ufc: | १५९

यापर निरपेत्चवाक्चगतलेऽपि मालादोपकमक्गोहतम्‌। Neo yout

अवलेपमनङ्गस्य TAM वनादकाः |

UAH तु TH मारतेदूतश कराः ॥ Woe I अवलेपपदेनाच TACARITA च।

किये विरे संयुक्त, तदिर्राथटदीपकम्‌ ॥ ११०॥

विरद्भा्थदोपकमाह। श्रवलेपमिति। aval हष ङु- न्ति, WHE MRS, मारुतेद्धल्ीकरा CINTA हतुः ॥ ॥ १०९ ॥

श्रवलेपेति। श्रवलेपपदन वलारकपदेन रेति वद्धंनाक- नाक्रिययाः क््चतेन Fenda चत्यथैः। किये बदनाक्शंना- रपे, fag इति श्रवापिबाध्यः, विरद श्रपि श्रसमानाधि- करणे WHEE, COR सामानाधिकरणं प्रापिते । भ्रराय- म्यः, निरक्रक्रियादयफलम्रते afgyier विरुद्धावपि एक- छन्‌ कश्ंखदलेपे adarar वर्णिते । एवं तत्फलकङ्रिया- इवद्ेकङिन्‌ क्तरि वलारक वरएितिमिति। सम्रन्धिभेदाचा- वलेपद्य विरोधप्रमनम्‌ । दिरुदूक्रियया्चानयारेकञ्िन्‌ कणि HAT च एम्बन्येन वैदिवविशपापलम्नादिरद्धाचदो- पकमिरम्‌। इद श्चादिदीपकम्‌ श्रारिवाक्यगतयोः कक OTA TAMIR ERATE ATARI TTA | तदपि चाव

१६० MATH |

लेपस्य गणएवाचकलाद्गृणगतं, दलादकस्य जातिवाचकला- ज्जनातिगतश्च तदनया; सङ्ःरोाऽयम्‌॥ ९९०॥

दरत्याभागमाशानां गृह्णाति saat गणम्‌ | AMSA चाद्य मे प्राणानमो जलधरावली ॥ १११ ॥

_ ~ EN ~ अनकशब्दपाद्‌ानान्‌ कियकं वाच SYA | यते जनधरावन््या तस्माद्‌ काथदोपकम्‌॥ ११२॥

एकार्यदोपकमाद दरत्यामागमिति । श्रागानां दिग्रा- माभोगं विस्तारं । ज्योतिषां गणं ग्ररनचत्रमम्‌हम्‌॥ ११९॥

श्रनेकेति। अनकण्ब्दापादानात्‌ उपात्तेदरतिगहात्या- दत्त इति fafa: परेरुपम्याण््य्थः, वस्तुतस्तु श्रनकश्रब्दा- पादानेति प्रथमान्त एव पाठः सम्यक्‌, Wea: ्ब्देरुपादान- मुपम्यापनं यस्याः सत्यर्थः । एकव अर्थताऽभिनेक क्रिया जलधरावन्धा अनन्तवाक्यगतन लनलधरावलो तिकः .दन यता- dea निर्यढान्वयः क्रियते, aaa श्ररकपदप्रतिपाद्यस्या- पेकार्थस्य दीपनादेकाथदीपकमिदम्‌। श्रनेकक्रियाणामेक- कारकलद््पं HAT Had दीपकज्तिता भिन्नमेव, यथा gt समागतवति लयि जीवमा भिन्ना ममाभवश्ररण तपस्तिनी ati उल्तिठति afafa वाषण्टदं व्दोयमायाति याति हमति सिति चणम, दति श्रतत्यानादिक्रिया भिन्ना एव

॥ १,९५.२ ॥

दितीयः परिन्छदः। १९१

हेद्यगसवदासतुङ्समानष्यामनव्िषः |

दिवि भ्रमन्ति जमुना भूवि चते मतङ्गनाः॥ ११३॥ अच धर्ममरभिन्नानामन्भाणां दन्तिनां तथा| भेमणेनेव स॒त्य इति (ALIAS ITAA ॥ ११६ i

शिष्टायदीपकमाह | हरेति इदोऽनद्धता गन्धवहो वा- aaa ते इति जौमृतविपरेषणम्‌ । इदयं गन्धं मदमारभं उद- नोति मतङ्गजविग्रपणच्च ॥ ११२ ॥ saa) धकरमिन्नानामनिनधर्वताम्‌, waaay ध- माणामेकश्वद प्रतिपाद्यत AYA UREVAY, तच TITAIT THI प्रथमम्‌, Waa दितोयं। Wasa सम्य एति मा- मान्यनचणमङ्गमनाथंमिदम्‌, भ्रमन्तोतिक्रियाया aga shy याजनात्‌। शिष्टाथरोपकमिति fade: दिष्टणन्दप्रतिपाय्य- धर्वतेरर्थयेर्जमूतमतङ्गजयेोः कतरर्भमन्तोति क्रियया दौ- पनात्‌ दिषएायदोपकमिदं | प्रेषथाच wea RYy षाध; ततर WIAA इत्यत्र शव्द पेषः, भ्रन्यवाष्षः॥ ६९४ ॥ अनेनव प्रकारेण TAMA aR विक््ामामवगतिविधातव्या विचश्षणेः। ११५॥ दति दोपक्रचक्रम्‌। दौपकमुपसंहरति | श्रनेनेवति। प्रकारेण प्रदिवविभे- पण | गेषाणामक्रावश्ष्टानां विकन्पानां भेदानां जाद्या- दोनां दिकादिगतवेन समहरोपङानामापतिमंपटग्रभो-

¥

१९९ काद्यादश्रः।

argae: | तजावल्िदोपकरं यथा, sane मामस्वमसि पवनस्तं ह तवहसूवमापस्तं ara तलम्‌ धरणिरात्मा वमिति च। cafe, श्रचाषोति क्रियया वाक्यार्बलिर्ट्‌ते। एवमन्यदपि शयम्‌ | ९११५ ।

अथावरत्तिः पदाव्र्निरूभयाव्रं्तिरेव च। दोपकस्थान एवष्टमन इर चयं यथा ॥ WE I

रय दीपकनिखूुपणानन्तग तत्सजातोयमाटच्यनदाग मि- रूपयति | श्रयादटरत्तिरिति। wa: वाक्डान्तसोयपदप्रतिपाद्यः, तस्या टृ्तिवाक्यान्तरे तदथकपदान्तरग्रवणेन UTE GAY रित्येकः। तथा पदस्य वाक्टान्तरोयम्य ्रातरत्तिताश्याम्तर पर्चारणएमिति fade | एवमेकाभयारर्पद्याराद- faftfa ततीयः) दत्यलङ्कारत्यं दोपकम्यस्थाम सम्भव एवे- टम्‌! श्रयमयंः यच वाक्यान्तरे तन्तत्पदम्ट -पादानेऽपि वाक्यान्तरीयपदस्वानषङ्गादिनान्वयनिव्वादाहपकमम्भवसाच्व तदथंकपदान्तरम्य तत्यदस्येव वा प्नरुपादानऽयमादटत्य- agit दति, एतेन पद्‌ादरस्तयमकाद्‌ावतिप्रसबु; परितः aq दितीयपदानपादाने ABTA AIT AT FAG विवङ्िताखयामुपपत्तेः, याग्यत्वे वा निस्क्रविषयगतवनियमे नास्ापवाद्‌तया तद्ाधक्लारिव्यवगनयं। दौोपकम्यामम- avfafa पाटे हु दीपकस्य प्यानं fafa: amar यचति माषः arcing “जिविधाणयाटश्तिर्दीपकस्येव az”

दितोषः ufcage: | १९९

CHIR) यथा दीपकमेदप्रस्तावे, “Murata: पदादठत्तिरभ- याटृत्तिराव्लो। daz रमना माला चक्रवालश्च तद्धिदा'' दति। एतन््ते वाक्यान्तरोयपद्‌ पदा चये वोक्यान्तरऽनुषङ्गा- दिना वा साक्तात्पुनःप्रयागेण वा$वगमादीपकमिति। भ्रवा- टत्तिरिथंपदयेः पुनरावन्तनमित्यादृत्तिपदस्य यागाथ एव लक्तणमवगन्तयम्‌ ॥ ९१६ ॥

विकसन्ति कदम्बानि स्णुरन्ति कुरजद्रमाः | Sala च कन्दन्या दलन्ति ककुभानि च ॥ WVU

क्रमेणाटृत्तिचयमदाररति। विकबन्तीति। RAAT

कद्म्बमकुलानि VARTA | कन्द्न्धागल्तरभेदाः, कन्दलौभ-

ब्दस्य रोतक्यादिपाटात्‌ waste wld | ककुभान्यव्नन-

ठचमवुस्ानि । प्राटृषोत्यधिकगरणमत्र बाध्यम्‌ । wa विक- व 3s

a ॐ ft प ॐ सन्तोत्यादिक्रियाचतुषटयं विभिन्नश्ठरूपमप्यकायमवत्ययस्यवा- वन्तनादयाटृत्तिरियम्‌ NWS ॥

उत्कण्ठयति मेघां माना बृन्द कनापरिनाम्‌। THAR STAY मानसं मकरध्वजः ॥ UE ॥

उत्कष्डयतोति | कलापिनां ठन्दमत्कष्टयति खदिदृचया oH करोति। यूनां मानममृन्कष्डयति मघलोदौपकलाद्‌- ककं कराति। श्रव qzaraearafaa वयस्य, इयाविभिन्ला- थेकलात्‌ ९८ ॥

¶ ~

१६४ MATE |

+ । ~ =~ जित्वा fad भवानच faeceatras | विदरत्यरभिसते रिपवे fea गतः 11 AVC 1

fafa श्रवरोधनेरन्तःपृरिकाभिः। दिवं गत इति युद्धमरणादितिभावः। भ्रव विहरतौतिप्दस्य तदर्थस्य चा- ava wef, वाक्यटयेऽपि इदारेकार्थवादिन्युभया- afa:, नच तथाते कथितपदत्वदाषापात इति ars त- स्याटश्यप्रतिनिदेश्व्यति{रिक्रविषयत्वात, उदटोश्यप्रतिनिदश्षता- यान्त्‌ प्रत्युतेकशब्दप्रयागम्धेव य॒क्रतात्‌ | यथा उदेति सविता ताचस्ताग्र एवास्तमतिच्त्यादि उदेश्यप्रतिनिदेश्वश्च, एका- gua विधेयस्य उदटग्रान्तरेऽपि विधेयलम्‌, एकविधयसम्‌- दिस्य विधेयान्तगेऽ्दरग्लं, एकविधयममरद्रिष्टस्य उदग्रा न्तर विधयत्मिति विधम्‌, प्रकते च tier fava विदरणस् रिपवगीदृ्नापि विधयवमित्युद्‌ शप्र, कट्‌ व- मिति युज्यत एवकथब्दप्रयागः ॥ १५९ ॥

TOTS TAU: | परनिपधोक्तिरानपस्येकराज्यापेश्टया FANT | श्रथास्य पुनराकतेप्यभेदानन्त्यादनन्तना | १२० ॥

श्रथयाचेपं लसयति। प्रतिषधाक्रिरिति। प्रतिषंधस्य उक्रि- ्क्रिमाचं नतु वस्तुतः प्रतिषधः ताज्चिकप्रतिपघम्य चे(खत्रा- जनकलयेनालद्ारत्ाभावात्‌, प्रतिपधाभास WTI द्रव्ययः,

दित्तीयः परिच्छेदः। Cait

प्रतिषरेयोक्रिञ्च विगेषत्रिव्तानिबन्धनेति ari aa va fe a- विचातिशयः, प्रतिषधश्च इष्टार्ययेव श्रनिषटप्रतिषधे afearar- वात्‌, सर्ववशचेतदुक्तमाग्रेये। यथा, प्रतिषेध Tage यो विशेषा- भिधिक्छया । तमाक्ेपं ह्ृवन्तोति । उक्तिरिति प्रतिपाद्ननि व्ययः, नतु वाचकश्रब्देनाभिधानं, वयज्ननादिनापि प्रतिषेध- प्रतोतेराकेपताभ्धपगमात्‌ | श्रन्याभ्यवसानाभावान्नाख्यापन्भुता- व{तप्रसङ्गः। स चाचतपस्परेकान्धापेत्तया प्रतिषिष्यमानन्रैकालि- कवस्तुगतत्न टृत्तवन्तमानवन्तियमाणव्रस्तरनां प्रतिषधप्रति- या गिलेनेत्ययः, प्रथमं faut wafa नव्यास्तु प्रतिषेघधकन्तः सखेक्रसखवच्यमाणयोारेव प्रतिपघाकरिराक्तेण न वम्तुमामान्य- सयत्या ङः | चे विध्यद्चेतत्‌ Wai दृ टवा, वस्त॒ तस्व स्यामह्येयचमे- वेत्याद ) श्रयति, श्राक्तेणाः प्रतिषध्यास्तेपां मेदा waufaar- य्कारणाद्‌ यरूषामा नन्यादनन्तप्रतियागिकस्याणार्चपस्य पन- TAMA श्रस्ष्येयवमित्यन्वय; ॥१२० ||

अनङ्गः पञ्चभिः yaad व्यजयतेषभिः । दूत्यसम्भाव्यमथवा विचिचा वम्तुशक्तयः।। १९९ ॥ दू त्यनङ्गजयायागवुइिदतुबलादि द a HATA यद्‌ाकिप्रा IAAT: स LET: ॥ Ye क्रमेण विविधमाक्तेपमुदादरति। wag इति। पष्यरर- विन्दादिभिः, यदुक्रम्‌, 'अरविन्दमशाकश्च wy नवम- जिका । मीलात्पलश्च Wa प्चवाणम्य सायका ट्ति। श्रष-

१९६ RIG: |

wafafa श्रन्‌ पपत्या श्रविश्रसनोयमित्य्थः, तथाहि विजेता तावदङ्गरद्ितः, WAY wea, तेच पष्पाणि न argar:, विजेतव्यञ्च विश्रं ब्रहमोद्रादिधीरवीरपुषं समस्तं जगदिति सव्वेया विजयोाऽग्रद्धेय द्रत्यनपपत्तिस्थिरेृतं विजयामसम्भाव्यतवं म्रतिषेघति, श्रयवेति, वस्द्रनां शक्यः कार्ययमम्पादनयोग्यताः विचित्रा दुबाधाः, श्रन्यव्यतिरेकादिना तर्कितुमश्रक्या Tau: | तस्मात्‌ सममव्येवानद्गस्य प्थ्यदाणकरणकविश्च विजय द्रत्यसषम्भाव्यत्वबद्धेः प्रतिषेधः) ९२९॥

श्रच टृत्ताचेपं सङ्गम्यति। दृत्यनङ्गेति। vada द्व्वार- WAV UAT, अनङ्गजयम्दायागेाऽमम्भाव्यतं तस्य बद्धः, दच्तुबलात्‌ वम्त्शरक्रोनां विचिच्रलरूपकारणमदिक्षा दद यदाच्तिप्ता प्रतिषिद्धा म tent aaray इत्यन्वयः अच वाचकशब्दाप्रयागात्‌ प्रतिषेधा ay एव, विगेषञ्ाच जन- मात्स्य कामपरतन्ता, तत्प्रतिपादर्‌नच्छयेव वाक्यस्वास् v-

यागात्‌, एवमन्यत्रापि FGA 1 ९२२॥

कुलः कुवलयं कणं RUG कनभापिणि ` | किमपाङ्गमपय्यापमम्मिन्‌ AAMT मन्यसे ॥ १९३॥ स॒ वत्तमानान्ेपोऽयं कुर््वल्येवा सितेत्यलम | क्षं काचित्‌ प्रियेणेवं चाटुकारेण रुध्यते । १९४ ॥ कुत tial कुवलयं नोलात्पलं, करापि धारयसि, श्रपय्याप्तमसमर्यम्‌, whe कर्कणि कलंगरभाषम्पाद्ने। जज

दितीयः ufcwee: | ११७

कस कुवलयकरणष्य कुत इत्यनेन aaa प्रतिषेधः न कुव्वि- त्यर्थः UW UR

स द्ति। asa adararay:, यता;सितित्पलं aa aaaa काचित, एवं कुत दत्यादिवाक्येन, प्रियेण रुध्यते प्रतिषिथ्यते, दति देतुरुतुमद्धावेनान्वयः। श्रत कुर्व्व्॑येवेत्येव- कारेण aA RAI नवा करियन्तोति प्रतिषेधस्य करण- समानकालोनताप्रत्यायनया वत्तमानप्रतियागिकतवं afaa | faragia श्रपाङ्गकुवलययारतिसाग्यप्रतिपाद्नन नायिका-

सन्ताषणम्‌ || १२४९ ॥

सत्यं aaa, न त्वं मां द्रष्टं वन्न ' TEAS | अन्यदुम्ननसक्रान्तलासार क्तेन BIT VEY I सोऽयं मव्ष्यदराक्तपः, प्रागेवानिमनखिनो | कदाचिद पराधाऽस्य MATAR यत्‌ ॥ १९६ |

सत्यमिति । द्रष्ुमिति, ज्नादिभियुक्रादक्रियायार्याचेति Gas | दशनमित्यथंः, at द्रष्टुं न लप्यमे न Twa, तत्‌ कुत इति aafafanty, शरन्येति, अ्न्यस्याद्ुम्बनेन HET न्ता तरधरतः efaaal या Arar तयेव रक्तन सलेादि- तोभविष्यता भ्रयचानुरक्रोभविव्यता। Wa लप्यम दति प्रधा- नक्रियाया भविव्यत्कालबेाधकलात्‌ सङधान्तेति रक्ततिक्रान्त- क्रियादयस्यापि भविष्यष्कालबेाधकत्मेवाप्रघानलात्‌, aca ज॒मर्नन्द्ि, छदादिभिल्ि्ग वा fafed कटं लादयुक्रलादि

१९८ RITA: |

च कालपिप्रिषच्च परम्परमाध्याकाङ्कगविरोधेन प्रधानवान्तिडा बाध्यत दति ॥ ९२५॥

सोऽयमिति | भ्रतिमनख्िनौ सुप्रशरमनस्का सुनिपणे- त्य्थः। श्रपराधा नायिकान्तरानरागरूपः, wea प्रतिवि- षेध, Wa सत्यं त्रवोमोत्यादिवा-चभद्ा ada उ्तिष्य- माणएनायिकान्तरानरागम्य प्रतिषेधात्‌ aa Sareea se | विशेषञ्चाच नायकस्य fat खदभे स्यापनम्‌॥ VRE I

तव तन्वङ्गि : मिष्टेव रूढमङ्गेष॒ मार्दवम्‌ |

यदि स्यं ठट न्यव. किमकाण्ड रुजन्ति माम ॥ १८०॥ धन्राक्तपाऽयमादिप्रमङ्गनागाचमादह्‌ वम्‌ |

कामुकेन यद्‌ तवं UT तदि TWAT ॥ OT ॥

दत्यमाक्तेपस्य म्युलभेद चयं दश्यिला, श्राचतेणभेदाननछा- दनन्ततत्यनेन तक्मभद्‌ानामगक्यनिदह्पणल्वमक्तापि faz at fafgumattiaenty कतिचिद्धदान्‌ दश्यति। aafa | ग्टदून्यवेत्यच श्रङ्गानोदि विश्रष्यम्‌ | wares निष्कारणं cal तापयन्ति) ग्टदूनां तापकत्वासम्भवान्न ताच्विकमेषां मादव- fafa प्रतिषेधः ॥२९२७॥ धम्माकेपाऽयमिति | afatifuar माह वविरद्धन | कर्म्मणा तापद्‌ानक्रियया॥२९८॥ सुन्दरो सा नवेत्येष विवेकः केन जायते | VATA हि तरनं दश्यने न तेद्‌ाश्रयः ॥ ९९२२ ॥

दितीयः ufcwe: | १९९

धम्मयात्तपोऽयमाक्षिग धर्मी, ध्र प्रभाषटयम्‌ | अनुत्तायैव ALTA TA FATA ॥ १२० ॥

weary! सुन्दरीति wa श्रवेति विद्यत दति चाथ्यादाययं। Geta गायिकत्य्ः नतु मेन्दर्यवतीति तथाते मेन्दयंघफैव प्रतिषेधेन wary एव सात्‌ ततयेवमन्वयः, VI Al Bett नायिका विद्यतेन वा इत्येषः, ame एवेति we: | विवेकः नायिका विद्यते इति निश्चयः एनः कन HY जायते वस्ुतप्तु सा सुन्द्रोयमिद्येष' taya war लिपिकरप्रमादादन्यथा जातः सङ्गतवात्‌। यथाग्रे संश्यमप्र दशना निष्ययोजना way न सम्यक्‌ सङ्गच्छत द्रति बेध्यम्‌। ननु प्रत्यचविषयं कथयमपलपसोत्यत्राह। प्रभामा- चभिति, हि यतस्तरलं wae wana प्रसरदिद्यर्थः प्रभा- मातं दृश्यते नतु तस्याः प्रभाया श्र्रयाऽ्धिकर्‌णं नायि- कति, afe प्रभामावस्य प्रह्यचेण तदाश्रयनायिकासद्भावः शक्यते ज्ञातु, प्रभायाः प्रतिनियताश्रयलाभावात्‌ तस्मान्ना यिकानिश्चयेादुरुपपाद दति प्रभारूपध्ं संखाएेव तदूर्भि-

भूताया नायिकाया एव प्रतिषेधाद्‌ ग्यते ॥ १२८ ॥ sa धर्मिणः प्रतिषधं सङ्मयति। धमयात्तपाऽयमिति। श्रद्याश््े रूपं प्रभावधिक्यवर्णनेन नायिकायाः सैन्दयाति- श्यं विवक्षता प्रतिपिपादयिषता चाटुकारेण प्रभाय घ्म मनुञ्ञायेव Wawa श्रप्रतिपिश्वेय्यः agargel नायि-

कारूप ्राकषिप्रसतस्मादम्याचेपाऽयमित्यवयः॥ ९३० ॥

Z

१७० ATMA: |

TIA तव रज्ये, सफुर्धरपन्ञवः |

सुवो ARAL, न AMAT मे भयम्‌ । १६३१ ॥ स एष कारणाक्तपः प्रभानं कारणं (AT: |

खापराभो नििदरोऽच यत्‌ प्रियेण पटीयसा |! VBP Il

कारणाेपमाद। चचषोटति। TA खयं रक्ते भवतः। च्रदुष्टखय नायिकान्तरानरागादिरूपदषाभाववतः। प्रधान- मिति, साक्ताव्ननकलाचल्यमित्ययः तादृ प्रजनकवश्च स्वापरा- Wea, चच्रागादीनान्त्‌ कापयश्जकानामपराघाद्धावनदवारा परम्परया, WAT प्रधानकारणाभाव्र एव कारणातेपस्य विषयः श्रप्रधानकारणाभावस्तु वच्छमाएविभावमाया दति खचितम्‌। waar दयारपि समानविषयलेन भेद यवस्थाया- मनन्पः प्रयासाभवेदिति are किश्चाच न भयमस्तोत्यनेन भयद्पका्प्रतिषेघान्‌ कायीक्पोऽपोति इयाः we यं | पषद्धादादरणन्त्‌। श्रस्माकं सखि वाममो न स्[चिर्‌.थकं ने- ज्वलं नो वक्रा afaaga न इमितंनेवास्ति कश॒न्मद्‌ः | कि- न््न्येऽपि जना वदन्ति सभगेऽपल्याः प्रियो नान्यतो दृष्ट निचिपतोति विश्वमियता मन्यामहे दुःखितम्‌, दति । war MUSING वशीभ्रतपतिकलरूपकार्यस् वामेरचिरलादि- ख्पकारणान्येवात्तप्नामि॥३९॥।३९॥

दू रे प्रियतमः, सेाऽयमागते जलदागमः | टा पुषा निचुला, न षा चषि किं निदम्‌॥१२२॥

दितीयः परिष्छेदः। LOR

RATT: स, काय्यस्य मरणस्य निवर्तनात्‌ | तत्कारणमुपन्यस्य दारणं जलदागमम्‌ १४ 1 काय्याकेपमाह। दूर्‌ दति। सोऽयमिति प्रत्यभिज्ञया ज- लदागमस्य प्रसिद्धदु;ःखदतं खचयति। जलदागमः wraz- कालः, कयमस्यागमनं wiafagare gurafa, श्रच चदयं फननिचलदशंनमरणाभावयाः सामानाधिकरणं बाध- यति, waeranafaary fa facfafa, ददं निरूकरमा- मानाधिकरण्यं किं नु श्रत्यसश्भवमित्यर्थः॥९२९॥ araraa इति। निवत्तनात्‌ प्रतिषेधकथयनात्‌ | तत्कार-

णमिति । तेत्‌ fatfeartaaa प्रसिद्धमिच्यथंः, नतु aa कारणमिल्ययंः उपन्यस्यति क्रान्तक्रियाघरि तख्ात्तरा द्धम्य या- जनया पूव्वाद्धरूपवेन तद न्तवत्तिना तच्छब्देन मरणपरा- मश्रासम्वात्‌। एतेन ख प्रसिद्धकारणापन्यासेन काच्छाभाव- वणएनऽयं काय्याक्तेपः, श्रप्रसिद्धुकारणापन्यासन तु विक्रेषाक्रि- रिति दयाभद्‌ाऽपि प्रतिपन्नः, कारणस्य प्रसिद्धलाप्रसिद्धलाभ्यां भेदस्य सुवचल्ादन्यया तदथं दुरवध्या खादिति gaa, agayg निवन्तनादित्यच्र निवच्वनमिति तदित्यच यदिति पाठः सम्यक्‌ । Ware तु विशेषोाक्रिताभेदाय कारणपदग्य प्रसिद्धकारणपरतं वक्रव्यम्‌॥९२४॥

न fat मम नापाय तव याचा भविष्यनि।

यदि यास्यसि यातव्यमलमाशङ्गयाऽच ते ॥ १२५ ॥

2 ~

१७९ MICH: |

दत्यन्ञामुखेनेव कान्तस्याकषष्यते गतिः । मरणं GAIT TIT MAI उच्यते । १३९ ॥ अनज्ञाक्तेपमार। न चिरमिति। याचा विदेशगमनं । म fat तापायेति विरष्वेदनया इमरितिमरणसमवेन चिर जीवनाभावादिति भावः। wa यात्रायाम्‌। श्राश्द्धयेति मरोयचिरतापस्येति शषः ।॥ ९१५ i targa) अरनज्ञामुखेनेव गमनानृमतिद्वारेणेव aq निषेधाथेकशब्दादिना। afacifaua दत्य हतुः मरुणं ख चयन्येवेति श्रनिष्टस्य विधेयत्वासम्भवेन प्रतिषेघधपय्यवसामा- दिति भावः। श्रनन्ञा्तेप दति गन्वाक्तेष्यभेदानन्तयादनन्तते- ्युक्तेराचचेपयभेदेनेव व्यपदेभयुज्यते कथमचाननज्नाक्तेयेति यप- eu दति चेन्न श्राचेष्यभेद्‌ानां मेदकर्णं प्रत्येव तच देतुल- स्याक्रतात्‌, नतु व्पदे्रं प्रति, व्यपदेश्स्त॒ आाकपाल्यापकानु- ज्ञादिनापि wadifa बाध्यम्‌ । नव्यास्तु एवंविधम्बले विाच्ेप TAB: ॥ ९२६ ॥ धनच ae लभ्यं ते सुखं Hay aa | न चमं प्राणसन्दे दस्तथापि प्रिय ATH गाः ॥ १२७ ॥ इत्याचक्ताएया देठन्‌ प्रियया चानुबन्धिनः। DAMA रुदस्तत्‌ प्रभृत्वात्तेप उच्यते ॥ १३३८ ॥ भ्रभत्वाकेपमाह । धनश्चेति । चकारो भिन्नक्रमे सुखमि- त्यगन्तर याच्छः। यदा सुखमनायामनल्यथः, शभ्यमिति

॥ ।

हितीयः परिश्छेदः। , १७४

fade इति रषः, तथा वत्म॑नि Gag विदेश्गमनवक्छापि निरपद्र वमिल्यथः। तथा नच मे प्राणसन्देरः, तव धनलाभा- दिना लरितागमनसम्भावनया वा प्राणान्‌ धारयिग्यामी- au) तथापि धनलाभादिसद्धावेऽपि ara गाः देशान्तरं मा गच्छ ॥९२७॥

दत्याचक्ताणयेति। cafe सोके, प्रियस्य याचायाः श्रनवन्धिनाऽनकूलान्‌ श्रवश्छकन्तव्यतानाधकानिल्यर्थः, tar धनलाभादोन्‌ श्राचक्ताणया उपन्यस्यन्यापि, wy प्रत्याचक्ता- एयेति पारस्तु न सम्यक्‌ | रुद्धा गमनात्नि्रारितः foe cia शेषः । WA ₹रेतुषद्वावादवग्यकरणोयमपि गमनं प्रभुवेनेवा- चिप्रमित्याच्ेपस्य प्रभुलप्रयक्रलवात्‌ HATS: | ग चाच EAI न्यासनावश्रकन्तव्यतयाभ्यनज्नातस्य गमनस्य प्रतिषेधे विरद हेलन्तरानुपादानानिहंतुलदोषापात दति वाच्यम्‌ अनुरकत- नायिकाया नाचकविदेश्रगमनाभ्यनुज्ञानस्य हेतुखाधितस्या- प्नभिमतत्रेन FATT IAT ततप्रतिषेधाप्रतिबन्धकलात्‌ खतःसिद्धायमानस्य च प्रतिषेधस्य विधानस्ानुवादद्ूपतया ₹ेत्पेत्ताभावाखेति बाध्यम्‌ | vec |

जीविताशा बलवमी धनाशा TIA मम!

गच्छ वा तिष्ठ वा कान्त TT तु निवेदिता ॥१२९॥ श्रसावनाद्‌ रात्ता यदनादरवद्चः |

प्रियप्रयाणं रुन्धत्या MAMAS र क्तया ॥ १९० ॥

१७8 RTT: |

अमादराच्तेपमाद) जीविताग्रेति जोविताशा बक्लवतीति तष साज्जिष्छेम fet mfaqfaeatfa, तव विदेशगमने तु मरिथ्यामीतिष्वनिः। aaa लदिदेग्रगममनिबन्धनमरण- BAT ९२८ ॥

श्रसावितिं। अ्रनादरवदचः गच्छ वा तिष्ट वेत्यनाग्थाव- इाक्यं। रुन्धत्या, जीविताशा षखवतोति वाक्ययङ्खखमरणप्रति- पादनेन प्रतिषेधन्त्या ।॥ ९४० ॥

गच्छ गच्छसि चेत्‌ कान्त, पन्धानः सन्त्‌ ते शिवाः | ममापि जन्म तचेव ्याद्यचर गते भवान्‌ ।। १४९ ॥ TAMA IANA यद्‌ाश्णेव्वाद्‌ त्मना |

सावस्थां चयन्त्येव कान्तयाचा faraway ॥ Wwe ॥

अशोव्यैचना्ेपमार्‌। गच्छेति। ममापि safe तव गमनानन्तरमेव Baia मरणानन्तरद्चावश्यं धमेत्‌ तच्च त्वदौोवगन्तवयदेशे भवतु तथा स्ति पनम्बदर्भनं प्राप्या मोत्ययः।॥ UB ॥

दत्यागीष्वचनाकतेप दति, आ्राभ्ोगवादवत्मना ्राग्रोन्वाद- प्रकाशनदारा, WATE पन्धानः मन्तु a frat दत्य- मेन । यदा श्रा्नोरा्रसा साच प्रियार्थस्य प्राप्तोच्छारूपा, तस्या वाद; ममापोद्याघुत्तराद्धंम प्रकाशनं, aZieaq खा- वम्यां भाविमरणष्ह्पां Wea सत्या aime rat fafe-

दितीयः परिच्छेदः १०५.

wa tamara भाविखमरण्चनदारा प्रिवयथात्रा- रेपकलादाशशौव्वचनाचेपाऽयम्‌ ॥ ९४२ ॥

यदि स्येव याचा ते, काणन्या ्ग्यतां त्या | अहमेव रहसि TANTS A ॥ १५२ | TAY परुषाकतपः TATA कान्तस्यारिप्यते यस्मान्‌ TA प्रमनिघ्नया ॥ १४४॥

पर्षाच्तेपमाह | यदीति | काणन्या प्रियतमा स्धग्यताम- चिष्यतां । ननु लमेवेका मे प्रियतमा, किंमन्ययेत्यत्रा इ, we मथैवेव्यादि, रमरापेचेण दिद्रानुषन्धायिना, रनराच्षणष्टव्यु नेति करित्पाठः) targra तव विदेश्गमनरूपं दारं, र्द्धासखिश्राक्रान्ता भवामि। १४१॥

ram दति) पर्पाचरपृववकं, काणन्या द्ग्यतामिति भ्र देव BEAT रुदधासमोति कठोर वाक्प्रचो गपुरःसर्‌ । प्रमनि- प्रया प्रण्यमावावलम्बनजोवनया ॥ ९४४ II

गन्ता च्छ ठं ते कसा यान्ति पुरा रवाः |

आत्तवनधुमुखेङ्गीखीः प्रयाएपरिपन्धिनः॥ १४५॥

साचिव्याक्षेप Vag यद्‌ प्रतिषिध्यते |

प्रियप्रयाणं, साचियय FATT AA ॥ WE

साचिदयाक्तपमाह । गन्तेति। गन्ता भाविगमनवान्‌, भविष्यति दडः कथमियं तेमां गमयितुं ataare कशा

॥

१७६ RTT: |

विद्यादि, रवाः मकारण्योधका वलाः ते wer परा यान्ति यान्ति, पुरायागे भविग्यति wei चतः प्रयाएपरि पन्यिना याताप्रतिकूलाः॥९४१५॥

साचिव्यारेय tia. साच्यं quaa रषं गच्छत्यनेन प्रयाणे खसदायतां crews यत्‌ प्रयाणं प्रतिषिध्यते खम- रणदयोतनया निवाते अरत एष साचिव्याकतेप raya: i ॥ ९४६ ॥

गच्छेति वक्तुमिच्छामि Ale, मन्‌प्रियेषिणो | निगच्छति Beaten मागा दति, करेमि किम्‌॥१४०॥ यनना्तपः स, FAY छंतस्यानिष्टवसतनि । विपरोतफलोत्यत्तेरानथक्योपद्‌ शनात्‌ ॥ १४८ ॥

यत्नाक्तेपमा इ । गच्छ तोति | तत्प्रियं धनलाभारि प्रयो जक- लान्तवानुकूलं गच्छति way वक्रमिच्छामि, किरः मत्‌- मियैषिणी मागाद्ति वाणो मम मखान्निगंच्छति, ta करा- Mama: wa मतप्मियेषिणोल्यनेन तव zy एव चिराव- स्यानं मम प्रियं, तत्‌ स्ववया मागच्छेति घ्वनिः ॥९४७॥

यल्नाचेप tf श्रनिषटवस्त्नि गच्छेतिगमनविधामश्पे कृतस्य BANG, wae विपरीतं चत्‌ फलं मागा इति वाणीनिःखरणदूपं तय्यात्पत्तरं तारा नथक्योापदनात्‌ गमन ऽनर्थसम्भावनाद्धचनात्‌ गमनमादविक्तमिति asd यन्नारप TAIT WUE ॥

हितीयः परिच्छेदः | १७७

AU द्‌ शनविष्नाय VENT कुष्यनः | Bem: प्रयाणं तं नदि, मया नस्यष्टमिष्यने ॥ Wwe ॥ साऽयं परवशा्चणा यत्‌ प्रेमपरलन्तया | तया निपिध्यने याचेत्यन्याथस्योापदग्र नात्‌ ॥ १५०॥

परवशाक्तपमार । क्षणमिति । प्रयाणेऽनुन्नां wast प्रति नायिकाया उक्िरियं | ad ara रग्ंनस्य विघ्नाय प्र तिबन्धकाय) कचित्‌ चणएद्शनेति समस्त एव पाठः पत्म MACY कूपतः पच्छस्यन्दमषष्मानस्य प्रेम्णः प्रयाणं सवीय- faguarat ब्रूहि निवेदय) प्रेम्ण इति कषठचाविवत्ताधां सम्ब- न्ध विवक्षया षष्ठौ 1 प्रेमाणएममज्ञापयत्यथः। नन्‌ त्वामेवानज्ञा- पयामि किंप्रम्णेऽनुज्ञापनयेत्यचार, मयत्यादि। यता मया तस्य tw tgafuanfaad अभिमन्यते, प्रेमपरवशास्मि प्रेम्णा यदभिमतं तदव ममाभिमतं, तव प्रयाणं Tearsfa- मतश्चेत्तदनष्टोयतां, नाच प्रतिक्रुलायिये परन्त्‌ चणविच्छेदा- पडिष्णना प्रेम्णा तन्नानुमंस्यते दति भावः ॥ tee ॥

aisafafa । प्रेमपरतन्तरया wa प्रेमपरवश्नलं प्रतिपाद - यन्धा सत्या इति श्रनेन पष्वकप्रकारेण चरन्याथेस्य प्रमान- मतियरणस्य उपदध्रंनाद्‌पदेभ्रात्‌ याजा निषिध्यत दृति राऽयं परवश्रा्तेप TIT: | ATG Guarfzfa क{चिखतुय- पादः, वज्र तख्ार्थस्येव याजाजिपेधस्येव चनात्‌ पच्छस्यन्दाच gua दति पेमविश्षणम व्यश्चनादित्यथंः ॥९५० ॥

=

१७८ काशाः |

afea faced नाथ ' दद्धर्याच्नं मम ।

यद्‌ क्तनेचां कन्दपः प्रदन्तु मां न पश्यति 11 १५१॥ दुष्करं जोवनेपायमुपन्यस्योपरुष्यते |

प्यः प्रस्ानमिल्याद्रूपायाक्तपमोद णम्‌ ॥ ९५२ ॥

उपायाक्तेपमाद। wea cf) ्रदृश्ाञ्रनमदृश्ता- जनकसिद्धकनज्जलविग्षं | मम मद्यं) यदक्रनेचां यनान्नने- aim प्रसिते Ta यस्यास्तां | पश्यति पश्यत्‌। तव प्रयाणाद्यमे कन्दपंप्रदारणग्रद्धेव परं मां व्याकुलयति, सा यदद्‌ निवार्यत afe face ar afawagaa गम्यतामित्यर्थः॥ १५९ ॥

दुष्करमिति। दुष्करं Tus 1 जोकनापायं कामप्रदार- नितारकसिद्धाञ्जननदानरूपम्‌। उपरभ्यते तादृश्राञ्ननद्‌ाना- सम्भवात्‌ प्रतिषिष्यते॥ १५२ ॥

वततव प्रयामोति वाणो aan ने ATT |

श्रयनापि त्वयेदानीं मन्दप्रेम्णा ममास्ति किम्‌ CER रापाक्तपाऽयम॒द्रिक्तस्ेदनियन्तिनात्मन |

संरब्धया प्रियारब्धं प्रयाणं यन्नि पध्यन ॥ १५६४ |

रोाषाकेपमाह। wenafal wa एवकारेण क्रप्रद्ययेन चातिव्रि्मयो ध्वन्यते । ददृश्रे afew तव wera प्रयामोति वाणीनिःखरणमतिवि्मवनोयं esa प्रेमान्‌राधस्वया fr यिलोकतसूस्मादि दानो मन्दप्रेम्णा श्रयतापि गच्छनापि वया

दितोधः परिच्छद" | १७६

किं मम प्रयोजनमल्तोत्यनवयः। श्रवतेति, दगतावित्यख परसोपदिना मवादिकखय EGAN १११॥ राषएाकपाऽयमिति। BEM उद्रकं गता यः सेः प्रेम तेन नियन्तिता दिव्हत wat AAT वश्याः षा तवा तवा श्रतएव ater श्रयतापोद्यारिना प्रकारितिरोषया म्या, शिष्एदूस् wen: स्वल्तितमविपद् fe भवतीति प्रेमभङ्गं GHIA एव रोषः ॥१५१४ ॥ मुधा कान्य TAINS ALA | gal वति प्रियं दृष्टा fa चिरे णागता मवान्‌ ॥ १५५। दति तत्वालसमतमृद्ध यारियते गतिः। कान्तस्य AAT यकाः स {टः ॥ १५९॥ मच्छातेपमाइ। मृग्यति | बदा मृच्छापगमात्‌ प्राप संज्ञा, Tela क्वान्तपाठ संज्ञां लब्धा | Waele न व्क पसतकषु gad, श्रधिकन्त प्रदिष्टमिति सङ्गतमिति चात WEAF ॥ १५५।१५६ ॥ नप्रातं न छनं कष RATT नापितम्‌। cafgat दोधिकीसेव विपणे नोलमुतयलम्‌ ॥ १५७॥ असावनुकरोशततपः सानुतरो शमिचोदयसे | क्त्य कमा तदयोग्यं TAIT TATA ॥ १५८॥ प्रनक्ाप्रारेपमाह। नाप्रातमति। मधुनि ay बह्व पा्ि्यख काकाकिन्यायात्‌ स्वौभिरिल्यनेन दोषिकाखिद्य-

) ५) ~ Am

१८० RATE HE: |

नेन च ama विगरोष्मिति श्रनुद्धततया परिणामेन प्रु प्कतामुपगतमित्ययः, feat पलायनादिति ara: iw

श्रसाविति। उत्पले सानुक्राशमिव सकर्णमिव यथा स्यात्तथा तक्त्पलस्य ww कमं स्तोजनकटंकाघ्राणादिकं व्यावत्ये प्रतिपिष्य शेच्यावस्या श्रनपमेगपुव्वकदिश्री्छता तस्या उपद्श्रनात्‌ प्रकाशनात्‌ श्रसावनक्राप्राचेप TIT: | ्राचपस्यानुक्राग्रजनकलादनक्राशात्तेप इत्यथः | वस्तुतस्तु नी- लोत्यलानुक्राग्रन AIT A सन्तीत्यारेपद्धचनादनक्राग्रा- चपः, व्यपद्‌श्कस्य Bory प्रति साचात्परम्यरया वा रतुता- सद्धावस्यीचित्यादति waa, Taare दूति कचित्‌, किच सानक्राणशाऽयमाच्प दति पाठः ॥ १५८)

BANA, पद्यानां Vai ल्लिग्धनार के | मुखेन्दा तव Rea किमिन्द ना | १५२॥ इति रू स्यन्द्‌ रातिना गुणान्‌ गेणेन्द वन्तः. । न्छमान्‌ द शयित सिष्टान्तपम्‌ रावः". ॥ १९०॥

शिषटाचतपमाद | श्रष्टतात्ममोति। श्रस्रतात्मनि ्रन्टतस्ये- वात्मा आद्नाद्‌ कवण्ठष्टपं यस्य तस्छिन waaay, तथा पद्मामां Zale सदृशे, Waa agian तथा fama तारकं च्तःकनीोनिकं यद्ध ama, waa fam: परमाखखदानि तारका Shearer aa ata shay Hear मव- ea ag सति श्रपरणेन्देना fa a at faBfame: ue

fj ~

दितीयः afcegz: | १९८१

दतीति। AMAA AACA MTT! सादृश्श्चाच शिषटकषन्दपरतिपाच्तं । गरेन्दुगणलषणयेन्दुपद प्रतिपा चं मखं तदत्ति गणान्‌ श्रदताक्मतादौन्‌ दग्रयिवा We रादि निप्रयोजननेन प्रतिषिद्धः | श्रिष्टाचेप इति fague- प्रतिपाद्ध॑द्‌्नपूनवंकलादिति भावः Ree

रथी न सुषुतः कित बिया काचिदन्निता। न तपः fae किञ्द्गनश्च सकलं वयः॥ १६१ ॥ शरसावनृशयात्तपो यक्मादनुशयोत्तरम्‌। अाज्ननादे तर ्तिद्‌गितेद गतायुषा ॥ १६२ ॥ श्रनप्रयारेपमाह। अथं thal श्रथ धनं कथित्‌ सुवश- रजतमदम्याद्यन्यतमः ॥ ९६१९ ॥ असाविति। श्रनुप्यात्तरं सानुशयं यथा तथा यस्माद्‌. धोर्लनारेयाटृत्निरभावे दिना ग्रताऽसावनु्याचेप दद्य कचः | १६२॥ किमयं शरदम्भोदः, गिं वा रंसकट्‌म्बकम्‌। रतं नृपुरसवादि श्रयते तत्न तोयदः ॥ Ves I द्यं संशयाचेपः संशये यन्नक्तयते। धरण द॑रुतुरमेनारुष्टषनजानिना ॥ १९४॥ सं्रयारेपमाद। किमयमिति। शरदकादः श्रत्वा शन: शता aT: | शसकरम्बकं धरसमयागमानषादागच्छतां चानां प्रणो । नूपररंवारि बृपरग्ञजितशदृ ध्म्‌॥ ९६१॥

१८२ कायाद |

दत्ययमिति। श्रस्पष्टवनजातिना aaa wate, इम- सुलभेन दंसमाचगाभिना धर्मेण नुपरमंवादिरुतेन । संग्या ufgawa दति, संशयस्याक्तपः संशयाक्तेप दति षष्ठीतत्‌प- रुषः ॥ १६४॥ चिचमाक्रान्तविश्वऽपि विक्रमस्ते. न शाम्यति | कदा वा दश्यते Sheesh दविभजः ॥ ९६५ ॥ ATA ATG: प्रक्रान्ता यन्निवाय्यते। HAL AAAS दर्भनात्ततसधर्रणः 1 १६६ ॥ अधान्तरात्तेपमाह | चित्रमिति । श्राक्रान्तविश्राऽपि fax arqaata ते fame: प्रतापान शाम्यति विषयान्तराक्रमणे- च्छायान विरमति एतदधिचमह्रुतमित्यनवयः भ्रथान्तरोापन्या- मेन चिचत प्रतिषेधति, कदेति | कदा वा नैवेत्यर्थः hey श्रयमिति | aquaur विक्रमसट्रशस्य श्रथान्तरस्यःःस- ae MYATT दनाद्शनातः, णएिङन्तमिद, भक्रान्तः प्रस्तुतञ्चित्रमितिपदप्रतिपाद्या विस्मया यच्निवाय्ते, warsur- न्तरेण प्रहतस्यात्तेपादथान्तराक्तपाऽयम्‌ i LEE Il न सतुयसे ATR ! लं दद्‌ासोनि HATA खमेव मता Dalen यतस्वदनमर्थिनः॥ VEO | द्येवमादि राक्तेपो Carag दति Ha | saa दि शन्योऽपि विकत्पः शक्य ऊहितुम्‌ ॥ १६८॥ र त्याक्षेपचक्रम्‌॥

दितीग्रः परि्छेदः। १८३

रेवापेपमादह | Aaa cia | खमेव मला खख खचा- खदमेव TAT । एतेन दाठुरोदाणातिश्रय ध्वनितः 11 ६९७॥

दयेवमादिरिति) समेवेद्यादि हेतृपन्यासेन प्रसुतख मरे. द्र्तवसयाचेपाद्धेलाचेपाऽयं | पववेकः कारणारेपमु कारण- VAI नतु कारएेनाचेप दति नानयारैकर्ण | {कन्या भद्‌; ॥९६८॥

जेयः सोऽधान्तरन्यासे, वस्त प्रय किन | तहाधनसमथस न्यासा योऽन्य वसुन; ॥ १६८ ॥

श्रयाधान्तरन्यामं लकयति। Ha इति। किञ्चन fa- मपि वस्तु वाक्यां प्रसद्य प्रतेने पन्यर, तख परसुतवम्हनः साधने श्रप्रामाण्छासमवश्दानिरासाय सापपत्तिकलमन्बा- दने समर्थस्यान्यस्य कस्यविदप्रसुतख वसना वाक्याथ या न्यासः साऽथान्तरन्यामे TI THAD | Wa Ayala क्रा WAIT प्रथमं समथनीयस्य प्रसुतस्यापन्यामः पञ्चात्‌ सम- थकस्याप्रहतरेत्यायातम्‌, एतच प्रायिकं दैपरो्यस्यापि द- नात्‌, यथा faraway (प्रतिकूलतामुपगते fe विधि विफलवमेति बहमाधनता। RATE दिनभनरभृत्र पतितः करसहस्रमपि" | भ्रव सन्धावएनखध प्सततवाद्‌त्त- रादुवाश्चाथेः समचनोयः पव्याद्धवाक्याथसतु षमथेकः | Wa राअस्यं विपरोतायानरन्यास TATE) द्यश्च प्रसुतवा- क्याधद्यापरतवाक्यायन षमरटनमानरन्यास एति सचणं

१८४ RATT: |

मध्यम । श्रव च समर्थसमथेकयेाः सामान्यविगेषमाव शाद्‌- रणीयः, सच क्षित aun कखद्रेधम्टण च भवति। AEM प्रकारता | सामान्यं वा favs वा तदन्येन सम- Bid । यत्र सेाऽयोन्तरन्यासः साधरमर्ेतरेण ar इति केचिन्न क्छकारण्यारपि समथ्समर्यकलेऽयान्तरन्याममाडङः यया, खि ! fatt भव मुजङ्गम, धारयेनां लंकृर््राज! तदिदं fead दधीचः रिदुज्ञराः, कुरत त्नितय दिधोषामायंः करोतु हरकार्ुकमाततन्यम्‌'। WF ATTA दरका्ंकात- तज्यीकरणं प्रथीग्े्ादेः कार्यस्य समर्थकम्‌ "सहमा विद- uta न क्रियामविवेकः परमापदां पदम्‌ ava fe fas- श्यकारिणं गणलब्धाः खयमेव WIT | इत्यत्र सम्पट्रणं कां रसा विधानाभावस्य विष्टश्यकारिलरूपस्य कारणस्य समयकम्‌ | श्रयन्तु वच्छयमाणरेवलङ्ार एवेत्यन्ये | खत्रतु Ua सामान्यविश्रेषभाता मवा कार्यकारण: .वस्तच साधारणधकयारभिन्नल प्रतिवन्टरपमा, भिन्नयाम्तयोविवान्‌- faa दृष्टान्त दति वेध्यम्‌ | man aur श्धन्यामि azfa: TERTTT SAT समारृव्यत नैपघाऽपि। एतः wea: का खल्‌ चद्भिकाया यदथिमण्युत्तरलौ करे।ति'। श्रव समाकर्षणमन्तर- लीकरण्च क्रिया एकंवेति प्रतिवस्तरृपना। “श्रविदितगणापि सत्‌कविभणितिः aug वमति मधुधाराम्‌ । ्रनधिगत्तपरिम- लापिदहिरहरति दृं मालतीमाला" श्र RW मधुधारावम-

AQ मेचरहरणस्य द साम्यमेव नलेकरूपमिति Tara Ne Il

हितीयः पररि्दः | | १८५

विरयापो किगेषश्यः विद्र विरोधवान्‌। अयुक्तकारो युक्तात्मा युक्तायुक्त (AA: । We ॥ द्येवमादये मेदः HATA TAT: |

A EN प्ति उदादरणमानष। SIA निद्‌ श्यते |! १७१॥

एवमथान्तरन्यासषछ परामान्यलत्तमृका समथ॑कार्थमेदेन afafagzra दग्रयनाह। विश्रयापोतिः fagardt ata qaqa: | farwanaafage: | प्रेषाविद्धः farfar- घणसग्यत्नः। विरोधवान्‌ विरद धषदयवान्‌। भ्रयुक्रकारी खभाकत एवासत्क्कत्ता | यक्तात्मा श्रीदियेन यृजमान- सरूपः, यक्ता दृति कचित्याठः। युक्तायुक्तः युकऽययुकर- कारे | fanaa: श्रय्तकायादितितयविपरोतः श्रयुकः सन्न- युक्तका र्यः | एते चाटविधाः सम्काचभेदाः | श्रादिना भाजराजाशुक्रानामनोकप्रत्यनीकादीनां यणम्‌ । एषाञ्च यागार्थ॑वलादेप लच्णलाभ दति लघणमहलेवादाहरणानि CUAT उदाररणएमालेषामिति। SIDR खरपप्रद्भ- नाय ॥ १७० ॥ १७१ ॥

भगवन्तो TGA दययाचन्रमसावपि। प्य गच्छत एवा, नियतिः केन लडश्यते ॥१७९॥

क्रमणादार्रति। भगवन्ताविति। भगवन्त रेश्र्यवीर्या- ufanaaar, waa तगप्मरमाप्रङे।। नियतिरिति, श्रव

५„ ४

१८९ RMT: |

ब्रह्मादि कोरपय्येन्तानां नियत्यधीनवमिति समर्थक्खतुर्थ- qatar विश्वव्यापो, तेन च सामान्येन पादत्रयगतविभ्ेषाथः सापपल्तिकः कतः ॥ ९७२ ॥

पयोमुचः परोतापं दरन्त्येव शरोरिणणम्‌ | नन्वात्मनाभोमदतां परदुःखोपशान्तये ॥ १७३॥ पयोमुच दति परौीतापमिति, (प्रादोर्घणि बङ्लमिति) दोचः । श्रात्मलाभः TUTTE: | भ्र मरतामेदेतादृशो- रोतिनं प्राणिमाचस्येति वि्नेषस्यता। watfa सामान्यन विशेषसम्थनम्‌ ॥ ९०२ ॥

उत्पाद यति लाक्य प्रोति मनयमारूतः। नन्‌ ciara: aay भवनि प्रियः। १७४ |

खत्पादयतोति। दाचिष्यसम्पन्ना दलिणदिगः 4: श्र- थच सारलादिगृणवान्‌ दति प्वषावष्टममनेवात्तराद्धाथः मम- aa दति watfag:, श्रवापि समथसमर्यकयाः सामान्य ` विरेषता ॥ ९७४ ॥

जगदानन्द यत्येप मनिने;ऽपि निप्†कगः। HATS हि परान्‌ सदोपाऽपि दिजेश्वरः ॥ १७५॥

जगदिति मलिनाऽपि कलद्धिताऽपि। श्रन्ति अनुगरदेएोपकमेति, सदेषेऽपि दषरवानपि, दविजश्वरोा

दितीयः परिच्छेदः १८१

arguas:, निशाकरद्यापि द्विजराजेन षामान्यूणाऽयं समर्थकः | एष च षदोषलानुगररोपकार्‌कवर्ूपविदध्दय- वान्‌, नहि सदोषा जना उपकुव्वन्तोति विरोधात्‌, श्रव मदेषऽपोतिपदख सरात्रिरपि सदूषणाऽपोत्यर्थदयन रेषम- वात्‌ aufagaaafgaae: तन्न रतिर तादृ शरपरषख प्रहतानुपयोगितेनानभ्युपगमात्‌ मलिनलषदूषणलयोरव षम- पमथेकयाः AVA ॥ ९७५ ॥

मधुपानकनात्कष्ात्निगतोऽयलिनां ध्वनिः। कटवि कणस्य कामिना. पापमीदशम्‌ ॥ १७६ ॥

मभुपानेति। मधुपानेन कलात्‌ सुखरात्‌ कण्ठानिर्गता- ऽपि तादृ श्रकणष्टनिग॑तवाक्रधुरोऽपोल्यर्थः। कामिनां facie णाम) पापमीदृशरमिति, ईदृशं सुखद्वम्तनोाऽपि दुःखद्व- मादकम्‌ | भ्र AAA पापरपसमधका्थेख मधृरस्या- ऽपि waza: कंटु वस्पादनाद यक्रकारिता ॥ ९७६ ॥

अयं मम TIAA AT लसंसरः। इताशनप्रतिनिधिद्‌ दामा नन्‌ यज्यते | 299 1

safafa | श्रम्ाजदलमलरः श्रभाजदलकण्िता श्या | ~ म नतद य॒क्रमिव्यार ताश्नप्रतिनिधिरिति, दादलापकता श्रा- त्मा खभावा यद्य a) We इताग्नप्रतिनिषदादकत्खभा- aren दति समर्थकस्य यक्रात्मता ॥ \७७॥

५५५

१८८ RINT: |

ङिणातु कामं Maley: किं वसन्तो दुनाति माम्‌। मःलनाचरितं कमं सुरमेनेन्वसा्मनम्‌ ॥ १७८ ॥ faurfafa fatrg हिनस्तु, matin: कलङ्वात्‌ परिसमं युक्तमित्यर्थः | वमन्तः पनः किं कथं दुनाति नेतद्य- यमिति सामान्यायैन द्रटयति मलिनाचरितमिति मलिनेन कलद्भिना रथच पापिना, सुरभविस्यातस्य way वम- ME | तथाच, मधो कामद्घायाञ्च विख्याते सुरभिर्दयारिति काषः | श्रसाम्प्रतमयुक्रम्‌। श्रतकषटस्यापि सुरभरपरुषट- काकरणाट्युक्तायुक्रता। fayra मलिनसुरभिशव्दयाः fa- लात्‌ हेषा विद्ध्‌तापि तदनया; सङ्करः ॥\७८॥

कुपु ढान्यपि दादाय, किमयं कंमनाकरः | FOS TITY RATE BHAA । १७९ ॥ दतयधान्तरन्धासचक्रम्‌ |

कुमदान्यपोति। श्रपिना गशोतांग्रुबोधिततेम शोतलानां दाहकतचमल्याञ्च्य मिति wind i किमयमिति जगद्‌ादक- खखवाधिततन दादखभावस्य कमक्षाकरस्य विरहिजनद्‌ इ- कलं नाखय्मित्यथः। कमलाकरः कमलानीत्यथैः कुमृदा- नीति प्रक्रमार्‌ । नदीन्दुगद्ययिति। we प्तः (पदपच- परतन्तेषु ग्रह दति क्यः) Wa श्रयुक्तस्तेवायक्रक्मकरणमिति श्रयक्रकारि, युक्तात्म, युक्रायुक्रतित्नितयादिपयेयः। एतानि AWAIT, ( FAT यथा, “इत्यमाराध-

दितोयः परिच्छेदः १८९

मानेऽपि क्रिप्नाति मुवनतयम्‌। शाम्येत्‌ प्रत्यपकारेण नाप- कारेण gaia.” दति। श्रवाराधनापकारयाः ममर््यसम- ्थकधम्मयाविरोाधिवं, प्रदेशम्यतास्योऽवं मेदः दुज्जनस्य सान्ब-

चिकत्वाभावात्‌॥ ९७९. ॥

TSA WANA वा सादृश्ये THAMES: | तच यहेद्‌कथनं व्यतिरेकः स॒ कथ्यते ॥ Yo |

ay ufara लयति | ग्ब्दापात्त दति दयावस्तुना- रुपमानापमययाः सादृश्ये शब्दोपात्ते षाधारणधकवाचक- ब्द प्रयोगेण द्मटितिबेाधिते तया प्रतोतेवा माघारणधग्मवराच- कस्यानपाद्‌ानात्‌ प्यालोचनयावगते वा सति, तचति, न तच करूणा टेत्‌,रित्यादिवत्‌ षष्टं मप्नमो तचोरि व्यथः, तयारप- मानापमेययेद्धेदकथयनं केनवचिदसाधारणधम्भान्तरणापमा- नादपमेयस्यात्कषायापकषौय वा वेधर्प्रतिपादनं सव्यतिरेकः कथ्यत THUS | WWI ATA उत्कषापकषंरेतु- wa तच क्चिदुपात्तं क्चिदनुपात्तञ्च भवति तन यतिरेकस्य भेद चतुषटयमन्येरुक्रं Hs, तथाहि श्रकलद्धः मखं तसा न eae विधया, द्त्यादौ श्रकलङ्लकलङ्त्िरूपरतुदया- पादानादेकः, प्रतयेकानुपादानात्‌ दा, समदाचानुपादानादेक दृति चलारामेदाः। dawg कचन्नजादिवाचकप्रया- गेण कचिद्धिर्द्धधक्ापाद्‌ानमातरण च शाब्दं सुम्वति, कचि पय्यालेो चनागम्यम्‌, एतच वच्छमःणाद्‌ारणएषु खष्टोभविष्यति।

१९9 Rae: 1

दत्यदचोएमानाद्‌पमेदल्योत्क् पकी गा वेदितरपिणेपजनक- तथा प्रतिपाद्चमानोव्यतिरेक इति लचणम्‌, तत्रात्क्षव्यतिरे- कस्य वच्छमाफणादाङरणा जि, श्रपकषव्यतिरेकस्य यथया, ‘Ble: Harsha शो भ्येग्दयाऽभिवद्धते नित्यम्‌। विरम प्रमीद्‌ सुन्दरि! यैौवनमनिवन्तिं यातन्तु"। अनापमेययेवनम्टापमान- चन््रापेक्तयापकर्प॑ः; यथावा 'हनमदाद्येयशरमा मया पन- दिषां vagauy: भितोकतः'। शच यश्रखिदनुमदाद्यपेचया रत्यफलामम्पादकतया नलस्यायग्रखित्वादपकषं;॥ wee ॥

धर्यनावण्यगाग्मीर्यप्रमुखेस्मु द न्वतः | गुणेसुन्वाऽसि, मेद्‌ सतु वपुपेवेदशेन ते ॥ १८१ ॥ TERA THA, WTS af ria | प्रतोनिविषयप्राप्भेद॒स्योभयवंत्तिनः ।। १८२ ॥

दृत्यं खतिरोकस्य मामान्यलच्णम्‌ क्रा बङधप्रभद्रू प्रथमं णब्दापात्तमादृश्धप्रभेदाम्‌ क्रमेण दश्यन्नेकव्यतिरकमाद। चैति । da पाण्डित्यमनरह्वितवेलतञ्च, लावष्यं deca लवणाक्जलमयवश्च, Wale द्ष्वाघाश्रयलं गभोरत्ञ्च, गा- म्भोखत्यच मादहाक्येति afar: | तत्र aera awa favaay । azfefa azrauaan,tqia अरतिसुन्दरकर- चरणादिमता) Wa घ्यादिसाघारणधगप्रयागात्‌ सादृश्य शाब्दम्‌) उपमेयमाजनिषटेन च शाब्देन विलकचणवपुभ्नलधर्म-

णाप्रस्तुलात्‌ समद्रात्‌ AGA रान्न SRT | १८९ ॥

दितीयः परिच्छेदः | , १९१

दत्येकंति । दव्यसिन्‌ wa एकच वर्तिना एकस्मिन्नुपमेय एव वन्तमानेम wan सुन्द्रवपुश्रवषूपेण उभयवत्तिन उपमानापमेयनिष्टठस्य भेदस्य उत्कषापकषंरूपवेधस््यस्य उप- नेयात्कर्षस्य उपमानापकर्षस्य चेत्यर्थः प्रतीतिविषयप्राप्रः प्रतौयमानतवाद्धतार्यमेकव्यतिरेक दत्यन्वयः। Wa विषयपद्‌ं विषयल्यपरम्‌। एकमाचनिष्ठटधबाणाभयामियेोयतिरिच्यमा-

नलत्वादेकव्यतिरेक दृति वन्तला्थः॥९८२॥

अभिन्नवेन्ता गम्मीरावम्बराशिभिवानपि । असावच्ननसद्भाशस्वन्त॒ चामोकर द्युतिः ॥ YS ॥ उभयव्यतिरेकेऽयमुभये भदक गुणा |

arene, पिशङ्गता चाभ यत्यु थग्‌ दभिनाविं ॥ १८४ ॥

उभयव्यतिरे कमा) श्रभिन्रदेलाविति। श्रभिल्लवेलेा श्न षङ्ितमय्यादे । RATATAT ATI Ee: WHAT मलिनः, लन्त्‌चामोकरदयृतिः सुवणकान्तिः। अचर भवानिति afafa च प्रक्रमभङ्गः Bisa र्द ॥ guafa अतरापमानेापमेयेोभयगतात्रैव निक्ात्कर्ष- Uys श्रश्जनसद्धाशवकचामोकरद्यतिलरूपभेदकावुपात्तावि- व्युभवयगतिरेकोाऽयम्‌ ॥ १८४ ॥

तवं समुद्रश दुरो ARITA TART | AMT FAAS: स HAA पटुभेवान्‌ || १८५ ॥

१८२ ,. काव्यादर्शः

स एष Reece wag इनि TET सापश्च ETT दश्यते तदपि दयम्‌ ॥ We ॥

सक्चषव्यतिरकमाह | त्मिति। दुव्वाराविव्यादि, दुन्वा- रलमनभिभदनीयलमवायं पुरश्च, सत्तं गणविग्रेषस्तिमिप्रश- fang, तेजः प्रतापावाडइवाग्रिञ्च, जडात्मा जलमयतात्‌ शोतलक्वभावामृखंचच, पटुस्तो त्ता निपुणश्च ॥ ९८५ ॥

स एष tia) दपरूपलवात्‌ जङात्मतिपटरितिचिषटम- दकधमदयसम्पादितत्वात्‌। न चाच दुव्वारावि्यादिषाधा- रणविगेषणएानामपि सिषटवेन सप्मषत्मस्येति वाच्यं तादृश- fanquiat सादृश्यनिव्वादकतया श्नब्दा्ान्यतरद्रषाव्यभि- चारिवेन way सदरेषवापत्तः तस्माद्‌भेदकविगेषण- सैव UWIAA सप्नपतवव्यपदेश्रः। WA प्रस्ुताप्रम्तुतरारन्क- षंकापकषंकविशेषणदयदधेव feud, afacaatiae ang fauasud भवति यथा एतत्‌पद्यस्येव, तथापि भवतः wat जडादा नायम तील्युत्तराद्धंपाठे, श्रचापमानमात्रगतं जडा- त्सति श्बष्टक्प्रिषणम्‌। ta भेदकविग्रेषणस्येकगतलनाभय- गतत्वेन द्वष्टतल्ेन च भेदत्रयमक्रा पनरपि भेददवमाद) साेपद्यति। waa: विर्द्धधर्ान्रोपन्यासन सादृष्यप्रति- qu: तक्छहितः। सदतुकः दृदूपन्यामेन साध्यमानः, रतु ara रेलर्यविहितपश्चुम्यादि विभक्य्तपद प्रतिपाद्यङूपः श्रत- एव हतुविगरेषशप्रयोगे म षरेतुकव्यतिरेकः॥ ९८६॥

दितोवः afc: | १६३

सख्िनिमानपि घोरेाऽपि रन्नानामाकराऽपि सन्‌ तव कक्तं न यात्येव मलिनेामकरालयः । १८७ ॥

कमेोदा हरति । स्थितीति। wa मलिनवरूपविर्द्ध- धरमप्रयुक्रषादृश्ाततेपेण प्रस्तुतखोत्कषं fa साकेपवयतिरेकः,“ quay एवायमिति वाच्यं तस्याचाङ्तया यपदेशकलाभा- TAU ATS I

वदन्नपि wel arat सशेलदोपसागराम्‌ | भदभावाहूजङ्गानां TTA ॥ श्ट ८ ॥

वदन्नपोति | भुजङ्गानां षपाणाम्‌, श्रयच विटानां। fa- wea निरृष्टोभवति। aw इति साथीद्धौयत दल्यादिवद्‌- पादामसंज्ञकस्याऽपि कटरत्वविवचया fanaa इति कर्मणि प्रयोगः। wa भटेभावादिति पञ्चग्यन्तपदप्रतिपा्येन रतुना प्रस्तुताप्रस्ठतयारत्कषनिकषषाध दति सरतुवयतिरकः॥१९८८॥

शन्दोपादानसादश्यव्यतिरे काऽयमीदशः | प्रीयमानसादश्याऽप्यसि सेाऽप्यमिपोयते ॥ १८८ ॥

te शब्दोपाक्तसादृश्वव्यतिरोकमक्षा प्रतीयमानसादृ्- व्तिरंक दग्रयक्नाद | शब्दापादानेति। शब्दस्य साधारण- ध््मंप्रतिपादकपरस्यापादामेन यत्‌ सादृश्यं तत्पग्वकोाव्ति- रोक tym frqwmagg: | wee उपादानं प्रतिपादका यख

५ 0

१९४ काद्यादेशः।

तादृशं सादृश्ये यतेति केचित्‌) प्रतीयमानेति, प्रतीयमानं साधारणएधब्माप्रयागेऽपि सामण्ादवगम्यमानं सादृश्ये VAT: साधारणधप्रयागाभावेऽपि म्रसिद्धमादुष्यारपमानापमय- यार्भदकथयनरूप tay) तादृशा यतिरेका;प्यस्ति सम्भवति, ` साऽभिधीयते श्रनन्तरमेव Twa ॥ ९८८ ॥

त्वन्मुखं कमनश्चेति दयोरग्यनयोाभिंद्‌] | कमनं जलसंरादि AAS त्वदुपाश्रयम्‌ ॥ १९ ° |

अभूविलासमणुषटमद्‌ एगं गणम्‌ । इ दन्तु नयनन्द्' तव तद्र एथुपितम्‌ ।। १८१ ॥

aweafafa 1 द्रतोति fazrar विशेषणम्‌ एषत्यथः, जलसंरोहि सलिलोत्पन्नम्‌, aga aatafaea । विभि- ननोपादौनवाचम्रषकमलयार्भद दृत्यथः। च्च पधारण- धश्माप्रयागाद्मखकमलयोाः सादृश्यमश्राब्दमपि प्रसिद्धान्‌ प्रतीयते।॥ ९८० ॥

श्रभूविलासमिति। श्रस्यष्टमदरागमप्राप्रमदयपानहतलेा- fea । म्टगेचणं ama was agwafad तेभूविलासा- दिभिर्गणेरलङ्कतम्‌ । श्रजापि वि्द्धध्ममाचप्रयागात्‌ साबृ- WAU NYE ॥

एव्वेसिन्‌ भेद मातेक्तिरसिन्नाभिक्यद्‌ शनम्‌। सद व्यतिरे कंच पुनरन्यः प्रद श्यते ॥ VER ॥

दितीयः परिष्डेदः। ९९५

उदादरणदयदर्शनायाः प्रयोजनं दण्यति। पूव्वैखि- fafa, पव्वंस्मिन्‌ amufagraziyte, मेदमाताक्रि- रिति नतु प्रस्तुतस्यात्कषंक्रिरित्य्यः उत्कषंबेाधकवेधमणा- नपादानादचोत्कषस्य व्यद्ल्मवेति भावः । भेद्याचकारण- भेदरूपः | उक्रश्च, wana fe भदामेदरतुव्वा afeeg- WRG, कारणमेदयति नच जलमंरारोत्यस्य जड- मंरोदोतिश्िष्टतया जडापादानात्‌ कमलादजडापाद्‌ानस्य मखरात्वषः रद्‌ादेदेापस्यितं इति कथं भद्मावङ्िरिलयु

कमिति वाचम्‌, तात्ययाभावेन जलदस्य जडाथवोधक- त्वाभावात्‌ वस्तुतस्त॒ जलसंरोीत्यच MCAT IVa पठनी- यम्‌। अस्मिनिति । श्रसिननन्तरोक्रे श्रभूविलासमित्यादिपये, आधिक्यदर्थनम्‌ उपमानापमेयनिकपंत्कष॑वाधकविशेषणेरप- मेयस्यात्कषमातरप्रतिपन्तिः नतु साधारणविग्रेषणमरङ्खि सा- दृ ष्यप्रतिपत्तिरिति। भेदखाच दयार्विरदड्‌ष्ष्मवन्तया प्रतो- यते नतु स्फुरटश्ब्देनाभिघौयते। ta विरद्धधर््प्रखागेण नजादिवाचकग्रन्देन वा स्फटभेदव्यतिरोकं nem सद््रध- धंमाचप्रयोगेणास्फुरभेद व्यतिरेकं दशंयति। सदुशव्यतिरेक- सखेति, सदेम सदु शधम्ममाचप्रयागेण व्यतिरेक आधिख्ं सदृशव्यतिरक Cay Weer i

त्वन्मुखं पुण्डरोकच्च qa सुरभिगन्धिनो | भेमद्भमरमम्भाजं खेलने चं FAY ते 1 १८३॥

2.6.2

१८९ maT |

सद्श्वयतिरेकाऽपि aaa श्ब्दापाकलवेन प्रतीयमा- aaa च दि षिधस्तव श्ब्दोपादानसादृश्रभदमृदाहरति। लन्रवमिति। waa स्ितशेभितनं विकसितत्श्च। श्रव Rega aa: साधारण्यात्‌ BTM WAIHI भ्रमदिति, भ्रमद्भुमरलं लालनेवलञ्च ध्द्यममाधारण- मपि बिम्बानुविम्बतया aguas नतु विरुद्धं, तेन च मखपु- WHAT: प्रतोयत एव UTAH AR ZUBIN यथा स़्टतरः, नात्र तथेति युज्यत एव भद्विधानम्‌ Wa भ्रमरा- पेया नेवरसात्कषंः पय्यालाचनया प्रतोयत दति मुखस्यापि

क्या छच्णसमन्वयः ॥१८ २॥

चन्द्रोऽयमम्बरित्तसे दंसेाऽयं तेायश्रषणम्‌। QATAR TAH ्नकुमुद्‌ पयः ॥ १२४॥ प्रनीयमानगेक्यादि साम्येन दंसयेः |

छतः VAISS भेदाऽसिन्‌ ITAA: ॥ १९५ ॥ व्च शरन्दवत्मान्यमुभयतापि भेदकम्‌।

खङ्गनेचादि Tea, तत्‌ सदृशव्यतिरेकता ॥ १८६ ॥

प्रतौतसादृण्यं मदृग्यतिरकमृदाहरति। we दति, ददमिति काकाचिन्यायाम्नभःपयमेाक्िषणं । नभा नच्च मालीदमिदमन्कमरं पय TAT BATS: ॥ ९८ ४ ॥

aa प्रतीयमानमादृश्रलं सवृश्वयतिरकत्द् aeraafa |

दितीयः परि च्छेदः। tes

प्रतोयमानेति। श्रस्मिन पद्ये प्रतौोयमानं वाचकाभावेऽपि प्रसिद्धत्वादवगम्यमानं यत्‌ शेक्यादि ्रादिना faaqewt- भितत्वारौीनां Get) तेन साम्यं ययाम्तादृशयाञ्चन्द्रदंसयोा- रुपमानोापमेयण्छतयोः, तथा Haat प्रद्धिनिम्बानविम्बव- बाधिका खच्छता ययास्तथाविधयाविंयदमसाय्च श्रा्रय- तया उपमानापमेयधम्मण्डतयारित्ययः, मेदः कतः प्रद- fila दृत्यन्वयः। श्रयमयैः साघारणधन्भाप्रयामात्‌ प्रतोय- मानमादृश्रयाश्चन््रदंमयाः खच्छतासाधम्म्यण सदृशाभ्यां विय- दमाषूपविभिन्नधष्माभ्यां यतिरेचनं प्रदग्ितमिति प्रनोय- मानसादृश्धव्यतिरेकस्य सदृशव्यतिरेकाख्याभेद fai श्र पृन्ाद्धान्त वियदम्भसारिति, उनत्तराद्धान्ते चन्द्रदंसयारिति पाठटान मनोारमः। २९८५ |

पू्व॑त्रेति | gas व्वनपृखमित्यादि्नाके शब्दवत्‌ शक्छविशिष्टं साम्ये फले इति सुरभिगन्धिनोदति च साधारणध्मवाधक- शब्दाभ्यां मुखपृण्डरोकयाः सादृश्यं प्रतिपादितमिति weer- पादानसादृण्याऽयं सदुग्वयतिरेक इत्यथः उभयच सदृश व्यतिरेकं सङ्गमयति उभयतापोति, उभयत्रापि स्ाकदयेऽयि तुल्यं छष्णत्ादिना खच्छतलादिना च प्रणधानगम्यसादृश्च स्ङ्गनेचादि श्रादिना वियदम्भमायंदणं,मेदकम्‌ उपमानापमे- ययोभिंन्नलप्रतिपादमेन निकपषात्कषंमाधकं, तत्तस्मात्‌ खदु व्यतिरेकतेत्यन्वयः | अन्ये लेवेविध सले उत्कषंनिकषंयाः स्फ़ट- प्रतौतेरभावात्‌ ABT एवच व्यतिरेकव्यपदशरस्य जोवातुखत-

१९७ काथयादश्ः।

ara afataaated किन्त घर्ययाविंनामुविन्बलाद्‌ पमा- ध्वनिरेवायमिति वदन्ति) ९९८६ ॥

CATA STAT BATTAL: | दृ्िरेधकरं zat arama तमः ॥ eo ॥ सजातिन्यनिरेकाऽयं, तमेाजातेरिदं तमः। दृश्ियोधितया aa, भिन्नमन्येरदर्गिं यत्‌॥ १८८ ॥

ऋधतिरेकचक्रम्‌ |

सजातिव्यतिरेकमाद। श्ररन्नालाकति। दृ्टगाघधकर- fafa, दृषटिखचभ्नःनश्च, तमामादहाऽन्धकारथ. देषवश्रादेव तमःपदेनेपमानेापमेयण्डततमाद्यप्रतिपादनात्‌ मामान्यलत्त- एष मन्दरः, यञ्चमया उपमानतमःप्रतीतेरच व्यतिरेक इति कचित्‌ । श्च दृषटिराघकरमितिविशेषणस्टाभयत््‌"तलात्‌ सादृश्यं Wes | अररन्नालाकत्यादिविश्षणदयश्चा+नयमात्- टृस्िबाद्धदकम, एतदव रश्यति सजानिः {तिरेकायमिति समाना जातिर्यष्यस सजातिः सजातिताययतिरं चनं षजातिव्य- तिरेक TMU: | दृद प्रस्ततं यावनप्रभवं तमः, तमाजातेज्ञान- प्रतिबन्धकलष््पतमस्ध्कवताऽप्रस्तुततमःमामान्यस्य दृ्टिरा- धितया दृषटिराधिवसूपसाधारणघन्मसम्नन्थितया qa, तथा अरेः अ्ररनालाकत्याद्यसाधारणध्मोर्भिनरचच रवा यद्रि aa मजातिव्यतिरेकेाऽयमिव्यश्वयः ¦ wa अन्धेरिति ay-

दितीोयः परिन्छेदः। १९९

वचनेन अरारात्रटन्तिलादोनां परिग्रहः अन्यथा विर्द्ध- धर्म॑डयदवेःपादानादङवचनानुपपत्तेः, भिन्नमित्यनेनान्वये चत तमालातेरित्यस्य विपरिणामेन पश्चम्यन्तता ज्ञातया, We तु तम एव तम दति favecafad विरद्धधस्मापादाना- द पिकारूढ्वेशिष्यमित्या ड़ः ।। ९८ ७ ।।९९ ८ ॥

प्रसिददेतुव्याल्त्या यत्किच्ित्‌ कारणान्तरम्‌ यच सखाभाविकत्वम्ना विभाव्य, सा विभावना] १८८ ॥

विभावनां लक्तयति। प्रसिद्धति। यजेति वैचित्र tau: | प्रसिद्धस्य सामान्यतालाकविख्यातस्य म तु ताल्िककारण- तापन्नस्य रेताकाटत्या अ्रसद्भावप्रदश्नेन यत्किञ्चिदतिगृढं कारणान्तरं यत्र वेचित्रे विभागं फलेात्यत्यनपपत्या निप- णाभिनिवेगनानसन्धानोयं, तथा खाभाविकलम्ना नियणान्‌- सन्धाननापि कारणान्तराप्रतोतेः फलमस्य सखतःसम्पदयमान- त्वम्बा विभायं, सा fafanafeaeut विभावनेति याजना, cag विना ufegequaae फलस्य गृढकारणान्तरवि- भावम्‌जन्यं कारणान्तरानुपलब्या मेसगिकलनिखयभन्यं वा afea विभावनेति wou, ततश्च कारणान्तरं खाभावकलं वा विभावतेऽखामिव्यधिकरणप्रत्ययान्तो यागरूटाऽयं fa- WAN, श्रणङ्धुारमश्चानां प्रायेण यागरूढत्रात्‌। a- Qe कारणाभावे फलात्पन्तिवर्णनं fanaa: तच विभावमेतिसंज्ञाया माग्वथंतेति नेतत्‌ सम्यक। we कार-

Roo RAT |

WATE कचिच्छाब्दं, यथा, “WABI मध्यमद्रडत- TS दृशे | अ्श्टषणमनोदारि वपवयसि qua.” | दृति, wa वयोरूपं AITUTATAR तस च कारणतया निदे ्रादिभा- व्यत्ं। afazta, यथयोादाहरियते श्रपोतत्तीवकादन्बमि- त्यादि, श्रचशरत्कालषूपकारणान्तरमनपात्तं विभावनोय। सखाभाविकत्मपि afar य्या, am निसगसुरभोत्याद्‌ क {चिचाय यथा, श्रनश्ितासिता दृष्टिरित्यादि। प्रसिदका- रणाभावख कचच्छाब्दः, यथा, श्रपोतत्तीवेत्यादि। wT साथः garam निमग्त्यादि) यचतु कार्णव्िर्डमद्वा- वेन कारणाभावप्रतिपादनं तचापौयं भवति aT a ष्णुट- तरा, यथा, यः कौमारदरः स wa fe वरस्ता wa चेचचपा- स चक्रोलितमालतीसुरभयः viet: safer | सा Safe तथापि तत्र सुरतव्यापारलोलादिधो रेवाराधसि वेतस्ोतरुतले चेतः समत्कण्टते। दति, भ्रतात्कण्डारू' HIE gfageaat पल्यभावादौनामभावेाविसद्धेन पष्ट, 'द्सद्धावेन प्रतिपादित इति नाच BARAT. Wa एवात प्रकाश्नहता, Wa Gey कचिदलङार TAM ॥ १६ ८. ॥

्रपतभोवकादम्बमसगटृ्टामलाम्बरम्‌। प्रसादितपएदरामनु जग दासोमनेादरम्‌ | २०० ॥

तज कारणान्तरव्रिमावनामृदाहरति, श्रपौतति। श्र पोताः HUAN AIMS Slat AAT: कादम्बाः RIVA

feats: परिच्छेदः | २०१.

यत्र तत्‌। अपौतति, भजना्यलात्‌ पिवतेः कर्तरि क्रः। तथा च्रसब्टष्टमपि श्रमलमम्बरं यच तत्‌ श्रप्रसादितं कत- alfgar प्रमादमप्रापितमपि mg खच्छमम्ब्‌ यत्र तत्‌। अत पानं ्ोववम्य, मार्ऽ्जनममलवस्य, VITA WeAe, प्रभिद्धं कारणं azagrasla त्षौीववादिफलत्पःत्तरिति प्र मिद्धकारणाभावः श्ब्दः, तादृग्फलत्पत्तिख प्रभिदकार- णाभावेऽप्युपनिबध्यमाना WAIT WAI कारणान्तरमपच्त दृति शरत्कालरूपं कारणान्तरं विभावयति, azary का- रणान्तरम्‌॥ २०० ॥

अनन्तिताऽसिता दृषटिभूरनावज्जिता नना | अ्ररञ्खिताऽरुणश्चायमधरस्तव सुन्दर ॥ २०१ ॥

स्वाभा{वकलत्रविभावनामुदादरलि। श्रमज्जितेति। श्रन- च्जिता श्र्नननालिप्रापि दृरष्रसिता श्यामला तथा ्रनाव- fal अ्रनरृषकाटिद्यापि भूनंता वक्रा, श्रर्ितेा लाक्ता- दिभीरागमप्रापिताऽपि श्रघरा ऽरुणः | wa अञ्ितत्मसि- तत्वस्य, Wat ABATE, रञ्खितत्रमर्णएव्स्य प्रसिद्ध कारणं, तन्निटत्तावण्यत्यद्यमानमनितलादि काय्यं दृष्टकार- णान्तराभावादिधिनिर्िततष्पसखवाभाविकतवं विभावयति | aq स्वाभाविकल्मिह गम्ये । प्रसिद्कारणाभावद्च wre: ॥२०९॥

WIETEW: |

यद्‌ पोनादि जन्यं स्याम्‌ शीवत्वादयन्यरत्‌ भम्‌ | RETR AWE (ATSAATCEAT ॥ Pod ॥

उदाहरणरदय निह्क्रनचणदरयं सङ्गमयन्‌ फारणाभ्‌वे कथं कारयत्यत्तिरिति Satin वारयति यरपोताद)लि। पोतं पानं भावे क्रः, श्रारना उन्तग्द्याकगतानामप्यन- fsaaciat परिग्रहः, एवं कसीवत्ादोत्यादिना waq- त्वादीनाम्‌। श्रपोतादिजन्यं पानाद्यजन्ये faa अन्यरतुजं शरत्कालरूपकारणान्तगजन्य, तया श्ररतुक्श्च कारणमन- रेण स्वतःसिद्धञ्च यत्‌ चौव्रवादि स्याद्धवति तस्येह विवा दत्यताऽविस्द्धता वयभिचाराभाव इत्ययः, श्रयमर्यः, टणा- रणिन्यायेन प्रत्यकपय्याप्रकारणतायां यभिद।!रापत्याकाय- गते व्रजात्यमवग्मङ्गोकरणीयं, aay प्ररत पानाद्‌ जन्ये चोठतवादिकमन्यत शरत्कालजन्यमर्न्य{द्ति पानाद्कारणा- भावेऽपि शरव्जन्यं विजातौयमिदर्‌ चौवलादिकं aga व्यमिचारसमवः, एवमश्ननलेपादिनाकिककारणजन्यम{सित- तादिकमन्यत्‌ खभावसिद्धञ्चान्यदिति नाचापि यभिचार- wéfa, वैचिचन्त्‌ विभिन्नानामपि कषीवतादौनामेकताष्यव- सानेम wet भरसत्यपि कारणे कारणमिति चमत्कारादया- दिति विवेचनोयम्‌॥ २०९॥

वक्तं निसर्गसुरमि वप्रव्याजसुन्दरम्‌। अकारणरिपश्वद्रा निनिमत्ता{सुहत्‌ सरः ॥ Red |

दितीयः ufcwe: | Re

निसगीदिपदेरच ta: साश्वान्निवर््तिनः | उक्तश्च सुरभित्वादि फलं, तत्‌ सा विभावना । २०४॥।।

॥ इति विभावनाचक्रम्‌ ॥

wre खाभाविकत्वमद्‌ादरति । वक्तमिति। निमर्भण प्रभावेन, नतु केनापि कर्ुरादिगन्धवस्तना सुरभि अ्रव्याजे- नाकपटोम सुन्दर, नतु वस्नाभरणादिना ःमसेन्दर्यवत्‌। श्रकारणरिपः विराधादिकारणं fata विरद्दिषं ताप- कारे | एवं निनिंमित्ताऽसुद्दिति। wa सुरभितादीनां सखाभाविकलं मिसगारिपदकेाध्यमिति श्ननब्द्मेव। नन्वच प्र सिद्धदेदुवयाटृत्यभावात्‌ कथं लकणसमन्वय दृत्यचार, निस- गादिपदेरिति। साचान्नजादिवाचकप्रन्दवत्‌। सुरभिलदि- फलं रुरभित्वादिफलस्य खाभाविकवम्‌, eng arfuag | निसमादिपद्‌ामि aug निवर्तयन्ति, सुरभिलादि- फलस्य च सलाभाविकलं बेघयन्तीत्यर्थः। तत्तस्मात्‌ कारणा भावफलसवाभाविकत्योः प्रतोतलादित्य्यः | सा निरुक्रलत्तणा विभावना wa ada दत्यन्यः। तत्सा cara तस्मादिति कचित्‌ पाठः॥२०२।२०४॥

वस्तु किंञ्चिदभिप्रल्य तक्तुर्यस्यान्यवस्त॒नः | उक्तिः GATS TAT सा समासोक्तिरिष्यते ।। २०५ ।

अथयस्माषाक्रि woufe | वख्िति। किञ्चित्‌ किमपि प्रस्तुं

2 20 3

२०४ काष्टाद्श्रः।

वस्तु श्रभिप्रेत्य चमत्कवारिवप्रतिप्पादविषया व्यश्चनया प्रतिपादयितुममिलय्य तन्तच्यस्य तदुपमानग्रतस्यान्यवस्तुनः कस्यचिदप्रस्हतस्याक्रिः wea प्रतिपादनं सा समासाक्रिरित्य- AQ. | शक्तया प्रतिपादनापेचया वयञच्ननया वस्तुनः प्रतिपा- दनं हि चमत्कारविेषं जनयति, यदुक्रं ध्वनिता ववाच्या- यान तथा BTA प्रतीयमानः Bua येति, संज्ञावोज- aly, संेपशूपत्वादिति समासः संच्पः, मंदंपश्यु एकस्य प्र यागेणाभयप्रतीतिः, VRAW प्रम्हताप्रम्तयादयारकस्छाभम्तु- aw प्रयागण प्रस्तुनस्यापि प्रतिपत्तिरिति एतनापमाना- च्छाब्दादतिप्रमिद्धरपमयस्य प्रतोतिः ममामोाक्रिशर्त्ययः। AEM भोजराजेन, 'यदरापमानादेवेतद्‌पमयं प्रतोयतं। श्रनि- प्रमिदम्तामाङ्ः ममामाक्रिं मनोप्िणः। प्रतोयमान वाद्य al aga मेापजायनि। BET गहामभे नाभ तदुपाधोन्‌ प्र दतत । विघ्रव्यमाचभिष्नापि तुन्याकाग् विषणा ` werar- वपराण्यसम्ति न्छातुव्यकिहिषणा। संलपणाश्यते awa ष- Harter ततः मेवान्याकिरमन्याम्‌भयाक्रिद्च कथ्यत ष्ति। ama ममामाकराव्म्यामपमानम,व वाश्यमम्‌पम्य- wa awafata म नियमः -उपमयादष्युपमानग्रतोतेा तद-' भ्युपगमस्था{चत्धात्‌ | यथा, "व्याधूय यद्मगमम्बजलाचनाया व्चाअयाः कमककुम्भविलासभाजोाः। श्राखिदुमि प्रमभमङ्ग- मगषमस्मादुन्यस्वमेव मलयाचलगन्धवाह दति | अजभ्राब्दस्य मश्यानिखलोापमेचलं WIG च इठकाम्कष्टोपमानलमिति।

दिवीयः परिषदः Rey

अतएवाग्रेये उपमानमपमेयं वानन्तभाद्येव WET छतं यथा, यचाक्राद्म्यत;न्यायसव्यमानविग्रेषणः | सा wararfae- . दिता संक्तेपायेतया aay इति। wang प्रस्ठुतादप्रस्तत- प्रतोतौ समासेक्रिः, श्रप्रस्ततात्‌ प्रम्हुतप्रतोतावप्रम्हतप्रशमे- QE | वाच्ये प्रस्तुतेऽप्रम्ततव्यवदारममारापः ममामाक्रि- रिति विश्नायादयः। खमते समामाक्चप्रस्तुतप्र्रषयाभद- मप्रस्तुतप्रगमाप्रकरण विवेदयष्यामः॥२०१५॥

पिवन्मध्‌ यथाकामं भ्रमरः एु्नपङ्कजे ¦

AAALAC पश्च Wala कुद्मनम्‌ |! dod |

दनि प्रादाङ्गनाबद्वरतिनोनस्य रागिणः |

कम्याच्िदि द बानायामिच्छावत्तिविभाव्यते [1 २०७ ॥

WT वाच्याष्रु्यप्रतोता तयाः काययंनलिङ्कविशेषणानामन्य- तमस्य साम्य तुरति प्रथमं काणमसाम्ये उदाहरति पिद- fafa श्रसक्लदुमेारभ्यममश्नातमधुगन्धम्‌। BEG सङ्गम- यति | सतीति) vate इत्यस्मिन्‌ पद्‌, बालायामनद्िन्न- यावनायाम्‌, cearafa: सुरताभिलाषप्रटन्तिः, उिभायते कारंमाम्येन व्यञ्यते। अचाप्रस्ुतस्य BATA काय्यं फुषषपडज- BURRIS AAI THAT ST, प्रस्त॒तस्य कामुकस्य च मढाङ्गनारतिलोलापृन्वंकवाला सुरतेच्छा aay fararafa- म्बत स्यवेति साम्यमेव तेन चाप्रस्तताद्‌भ्रमरात्‌ WHA काम्‌- कस्य प्रतोतिः॥२०६॥२०७॥

२०९ WATT |

विग्ष्यमाचभिन्नापि तुल्याकारविशेषणा | अस्त्यसावपराप्यसि भिन्नाभिन्नविशेषणा ॥ eer ॥

विश्ेषणएसाम्यनिबन्धनां समासेक्रिं दश्यन्‌ विरेषणणना- gifaaaa भिलखाभिन्रवेन ख मेददयमाद । विग्रेय्यति। विश्रव्यमातचरं विशव्यपदमेव भिन्नं स्ेषानवषटम्भादरकमा-माधकं यच सा| माचपद्‌ाद्‌ faa ga ARAB: | शरपिना q- व्वाक्रकाय्यसाम्यसमासाक्तिसमखयः। विगरेव्यपदम्य स्ट g दयोः WYAS द्षालङ्कारः, एकस्य तयावेतु णव्दणक्रिमूला ध्वनिरिति बाध्यम्‌ | तुन्येनि, तुन्धाकार द्चेधावष्टमन वाच्य- व्यद्भोभयघम्मवाधकं fargd यत्र सत्यका, अत्र waant- दकाकारग्रब्दप्रतिपाद्यवेन विषण्णां साम्यम्‌ | श्रपरा- प्यस्तोति। श्चापि व्धिव्यमातचभिन्नेव्यनवन्यते। निन्नमेक- मात्रगा{मि श्रनिन्नम्‌भयगामि चं faa यत्र सा, भिन्न विभ्रषण्स्य qaRumy विम्बप्रतिविम्बतया Wee, THE faufaiaur fwurfmefanaat fm fr मटावि्यर्थः। श्न षचाच wegnarsunaaia fefaur बाष्यम्तमापरेरक्रोहतं वि्ेषणसाघारष्पगक्मिदामरं GUA वक्व्यम्‌ अरद्यषाव- विशेषणस्यैव साधारणा, चथा ‘fratdreargraay- खङ्कोतश्रालिनो 1 उदिते वासराधो्र समोराजनि सराजिनी'। अज गिसगत्धादिविश्रेषणं areca तेन च नायिकाप्रतोतिः। केचित्तु ्रापम्यगर्मलेन च विभ्ेवणवाम्यं भवति, जओपम्बगद-

दितीयः wfcwe: | Rog

त्रश्च उपमाङूपकतशछदरगर्मलस्स्यं तेन ख fawquera भेदज्रयाम्तर waafagrys: aq «fat तयाविधस्यले एकरेग्विवल्युपमातादूशरूपकयेारेवाङ्गगेकार सो चित्यात्‌ अ न्यथा, हेर धनुः पाण्ड़पयाधरेण धरदूधानाद्रनखल्ताभम। भ्रमेाद यन्तो eR EAT तापं रवरप्यधिक WAIT) टत्या- दावाद्रंनखकलताभेन्द्रधनघारशरूपविगेषणस्य नायिकाया श्रस- म्मवन विशेषणसाम्बाभावात्‌ कथं नाचिकाप्रतोतिः तस्मा ठेवमादावेकदेगविवत्तिन्यपमेव, एवं "लावण्वमधुभिः पृणंमा- रमस्याविकस्तरम्‌। लोकलेा चमरोाखम्बकदम्बेः HA पोयत'। दव्यादावेकद श्विव्तिरूपकमेव || २०८॥

CAA, फलभरेः पुष्णन्ननिशमर्थिनः | RBA AIT सेाऽयमासादि A मया Roe I

अनल्पविरपाभागः फनपुष्यसग्डद्धिमान्‌। सुच्छायः YAW SUSI लब्धा मया FA: [1 Vel

उभयच पुमान्‌ कथि रत्वेनापवणिनः | सव्वं साधारणा WAR: FAA तु दयम्‌ ॥ २९९ ॥ क्रमेणादाहरति। खूढमूष्र्ति। शूट neg मूलं शिफा, Way मृलधनं यस्य षः) फलभर; अस्यातिश्रयेः, अन्यच धनलाभेरयथिनः पष्णम्‌। साखा बहला छाया श्रातपाभावः, अन्यच कान्तिं सः! asd प्रसिद्धः| अनमूखादिश्षष्दा- नामनेका्ंलेन विशेषणानामभिन्नतवं, तथाच मेदिनो ‘ae

Roe STITT: |

ग्रिफाद्ययोाः, मृखविन्तेऽन्तिकं वा नेति! फलं wigs we च्तत्ये =ufeeraarftfa काया स्यादातपाभावे प्रतिविम्बा- कयेाषिताः। पालनात्काचयाः कान्तिसच्छाभापर्िषु स्ति- ura tia wi महाटृ्तपदन्त्वेकायमेवेति वाच्यय्वाक्या- warfare भिन्नमेव eee ॥

श्रनस्देति। samt विटपम्य भ्राखाविस्तारस्याभागः g- ता यख्य a | फलानां WAT पष्याणाश्च सष्टद्धिः प्राच्यं विद्यते aa सः। WR TOQUE फलपदस्य श्रस्यमाच- वाचकतेमेका्यवमेव। सुच्छायः पञ्मवनेविदद्यादधिकातपाभा- वः, waa भाभनकान्तिः। स्पे्यमविचलितमृलत्वम्‌, ware सत्यपि विप्रे वयवायादचलन, तद्वान्‌) दैवाद्‌ भाग्यात्‌॥ ॥ २१० i

उभयत्रेति | उभयत ITY, क्त्‌ VBA: पमान्‌, टच तेन -उपमानभरतटचस्पापमेयलेन, Bualwa: foe ष्णसा- धारण्डाव्याप्तिया व्यञ्जनया बाधितः | waaay ष्ट्य सर्ववे wir fangmaat: साधारणाः दिष्टपदप्रतिपाद्यत्मेकरूपलाद्‌- भयान्धयित्वनाभिन्नाः | Waa Urs uy Wy इयं सुच्छायन- waaauwaigad चिष्टपदप्रतिषाद्यवादभिश्ं। व्रिटपफल- प्रतौयमानण्स्पगतेम्तसजानो aU: स्ट विम्बप्रतिविम्बतयति मध्यम्‌ अन्यथा तर्षा व्यश्चनामन्थापकन्यनापष्रवदावापन्तः अयश्च शरममेदेा वे [चचविशेवाजनगकलान्नन्येर्पेशितः॥ २९९॥

दितीयः परिच्छदः | Fee

निवृत्तन्यानसंसगो निसगमधृराश्यः |

अयमम्भानिधिः HE कानेन परिप्रएष्यते ॥ २१९ ॥

दर्यपएुव्वंसमासेक्तिः पूव्वध््मनिवन्तनात |

समुरेण समानस्य Gar व्यापज्तिष्टचनान ॥ २१३ ॥ ॥ दति स॒मासेक्तिचक्रम्‌॥

श्रमिन्नविशेषणसमामाक्रा ूटमृल दल्यादयुदादरणप्रद्‌- परनन fanemrat तान्विकलतं प्रतिपादितं । awa विपमोन- प्रष्ारोापेण मदान्तरं दशयन््रदादरति । निन्रनलि। निद्रा व्यालानां मपाणाम्‌, अन्यच खन्ानां संमगा gata मः। तया निमगण मधुराग्रयः सुखखवादुजलाधारः, WIG मद्यद्‌- दयः, कालन ममय{उशंषेण श्रन्यत्र यमन, परिद्रुव्यते नि- अ्लोक्रियते waa विनाश्यते) wa व्यालमंसगिंवलनवणाग्य- त्वे एवाम्भानिधेः aaifaguat तन्निवन्तनेन तद्िपरोतव्याल- संममाभावनिमगंमभुगाग्रयतधग्ी वाच्यऽक्निधावारापते, व्य च ताच्विकावित्यभिन्नी, aay प्रम्दतपरुषकिषप्रतोति- रित्यपनयममामोक्रिरियम्‌, एतदव सङ्मयति। इत्यपून्वति। श्रपव॑ते हेतः पुर्बध्निवर्तमादिति, gedit पष्ैसिद्ध- धरा व्यालमंमर्गलवणाशयवरूपी तसानिंवन्तेनादपलापात्‌ तदपलापन तदपरोतधकोधष्यासादित्यथैः | ममामेक्रिमड्ापे रतु: समुद्रेणेव्यादिः। दृत्यं कारणंविश्पणयेाः साधारष्यललमेद्‌ा दर्भिताः। लिङ्गमाधारष््रमेदे यथा, "असमाप्तजिगोषद लौ

Pan

२१० TAS WL: |

चिन्ता का मनखिनः। अनाक्रम्य अगन्‌ waa ना सन्ध्यां भजते रविः waratrg स्तोपंलिङ्गसाघारण्येन नायक- नायिकाप्रतोतिः, एवमन्येऽपि समासाक्रिमेदा भेजराजादि- भिर्क्रासतेषां WAT ज्ञातव्याः ॥ २१२॥२२६॥

faa या विशेषम्य लाक्रसोमानिव्तिनो | असावतिशयोक्तिः स्याद नङ्ारेत्तमा यथा ॥ २१९ ॥

अथयातिश्याक्रि लक्षयति | विव्रक्तेति। fang: प्रस्तुतवम्तन उत्कः तम्य या लाकमोमातिवसिंनो लेाकमय्यादातिरिक्रा ्रत्यधिकत्य्यः, विवा उक्रिः apm प्रतिफादन{मित्यर्यः, असावतिश्याक्रिः स्यादित्यग्वयः। विवत्तति खाय सम्‌ दच्छा- या श्रष्लङ्कारताभावात्‌। विवक्षाया लाकमोमातितव्रत्तिषश्च परम्परया fangea लाकमोमाति्व्तिषेन प्रतपादितम्य चमत्कारञजनकलात्‌ स्यषटमक्रमाप्रय, “Aaa aay वस्तुधर्मस्य कोसनम्‌ | भवदतिश्नया नाम मस्मगाऽत्कता दिधाः दति। au WAIT Mom च्यश्टनान्कप् सोच. य; क्रचिच्च लाकमःमातिवलिम vaya पाटः tag

परस्ठतवम्तनऽव्यधिकेत्कर्पाक्रिरतिश्रयेक्रिरिति लत्णम्‌, श्र

fang उन्कषंलस्याकिरित्यन्व्थता। एवञ्च लाकमोमाति- वक्तव्य विश्रष एवाग्वयात्‌ प्रस्ठतवस्तुनि wagers का[िगरूवत्माभावञ्नङ्धा, प्रद्हतेवम्दम एव तथाल काश्िम- स्वायामात्‌ बाकलाभिधानादावेववा काश्लिषद्धावभियमेनान्यय

Wea BEE ee BS it a र

fedta ulcwe: | २१९

तदभावे दोषाभावात्‌। एवमपि वन्यमणणोदान्तेनास्या न ममानविषयत्वम्‌। wa प्रस्तुतात्कषातिश्रयप्रतिपादनञ्चाप्रस्त्‌- तामेदाध्यवसानादिना। श्रतिभयाक्रि प्रशंसति अलङ्गारात्त- मति सन्वालद्धारजोवातुभ्रततादटर्णनोयायात्कषातिभ्रयबाघध- HAA चमत्कारविगरेषजनकताचेत्धर्यः UPB afanaraling: as चन्दनाः।

ES

SAA न लच्यन्ते ज्यान्ज्ायामभिसारिकाः 11594 उदाष्टदति। afasfa | मालाग्ब्दस्यष्टकादिवान्तद्‌- न्तस्य ua Hel ईदृशं सामान्यालङ्ूारमिच्छन्यने अच ज्दातप्नेव वस्नयत्वात्‌ प्रस्तुता, तस्याः waar afeararar- दिकलनायकाग्ेतिमाभिन्नतया वसनादत्यधिकवेन प्रतो- यते, Sl Wiel रजन्यां तादुगशाभिसारिक्राणामननतच््यृत्म्या- सम्बन्धेऽपि तत्‌कन्नात्‌ WAAR: Afaarend: प्रतो- यते) २९११५ ॥ TRAV TS न्यमुक्तमत्कषवत्तया | संभशयानिशयादोनीं वयक्तो किञ्चिन्निदश्यते॥ २१६ ॥ Wa लत्तणं सङ्गमयति weaves | werage प्रस्तुन- RGA SRIAHAT उक्कष्टलप्रतिपादनारें ares गाढ- त्वमक्रम्‌ रभिसारिकाणां agesfaen सराभिन्तलप्रतिपा- दनन मत्धपि खच्यवेऽख च्यत्वप्रतिपादनेन वा aifuafa: | भेदान्तराणि प्रदभयक्नाईइ) dwarfs) dwaarfa-

रे £ 2

Vi mT SW: |

wa: प्रमतात्क्ः। atfear निषणयादिपरियहः। व्यक्रा garuara, निमित्ते anal) किञ्िद्धदान्तर दन्ट्बाड़न्यः

भिया नतु बडवा भदा दत्ययः। ९६ ॥

सनयेर्जघनस्यापि मध्ये मध्यं प्रिये तव। af नास्तोति सन्द दया न मेऽद्यापि निवन्तते ॥ २१७॥

waar) स्तनयारनिम्यलयाः, एतं जघनम्यातिम् लस्य, श्रपिभिन्नक्रम म्ये वत्तमानमपि, श्रपिना मन्दरा- सम्भवः wea तयापि मध्यम्यानिहत्रान्न सम्यगलत्यवात्‌ सन्ददावतारः। Wa तयःव्िधमंश्रयस्यासम्बन्धऽपि तत्सम्बन्ध- कन्पनेन मध्यस्य Hua तश्रयः प्रतिपादित इति anarfa-

प्रयाक्रिरियम्‌ i २१६५॥

fad शक्यमस्तोति मध्यं तव नितम्बिनि । अन्यथा AGUA पयाधरभरस्ितिः ॥ ६; - ॥

निषूयातिग्याक्रिमदादरति। निमतुमिति। तव मध्यम, अतेति निर्भतु शक्यम्‌, श्रन्यया मध्यमद्ाठं विमा पयार. भरस्दितिनापपद्यन, निर्वसखम्बनम्य wags: म्ितरमन्भवा ` fama: श्रन्ययानुपपन्येव पयाधरभरग्यितरिति करिम्‌ पाठः) wa निरवन्तम्बनपयाधरभग्य्यच्यनपपःनरनगप्या {म्तिविनिष्वयम्टामम्बम्धे;दप तन्कम्पन्न Au कृ्रालिष्याः

के(न्संयातिप्रयाक्रिरियम्‌ 1 र१८॥

दितीयः fee: | ९१३

we विशालं भूपानभेवनचिनयेद्रम्‌। माति HIATT LF यश्नाराशियद्‌ च ते ॥ २१८॥

अग्रयाधिक्यातिग्योक्रिमदाहरति। श्रहादइति। wet श्रद्ुतमत्यन्मित्यधंः, मातुमशक्टाऽपि श्रपरिमिताऽपि। ्चाश्रयम्रतस्य भुवनवितवस्याधिक्यप्रतिपादननाश्रितस्य य- शार ग्रगाधिक्दाक्रराश्रयाधिञ्चातिग्रयाकिरियम्‌। WAVAT- चधिकानदग्मिच्छन्ति नव्याः एवमम्यां yaaa निगर- एनाप्रम्ठुताध्ववमानादुन्कधी क्र चमन्कारातिग्यः, QUT लता aa लीना ररिणपरिदोना हिमकरः स्फुरत्ताराकारा ग- लति जलधारा कुवलयात्‌। धुनोते बन्धूकं तिलकुसुमजन्मा- पि qaar afer? om परिणमति कस्यापि कृतिनः । श्रव मखादोनां निगीसानां हिमकराद्यध्यवमाननात्कषातिग्रयः। AQUI कार्यकारणया; चैव्व पर्य्यविपर्ययेऽप्यतिग्याकिमि- <gfa, यया 'हदयमयिषठितमादो मान्याः कुसुमचाप- वाणन। चरमं रमणएोवल्भलेाचनपिषयं वया WHAT एत्या दा । समनेव वच्यमाएरेवलङार एव ॥ २१८ ॥ अन दुः रान्तराणामप्येकमाद्धः परायणम्‌ | वागो्महितामुक्तिममामनिगयाहयाम्‌ ॥ २९० | ॥ दूत्यतिशयाक्तिचकरम्‌ ॥ अस्या wagitiaad व्याकराति। wegrfai ar- awafeat दरस्पतिगापि प्रधंसितां वास्मौक्याटदिमदाकवि-

२९९ ATAU: |

भिरादतां वा दमामतिग्याङृयामृक्रिमतिश्योाक्िम्‌ wagr- रान्तराणाम्प्येकमदितीयं परायणमवसम्बनमाङ्खः WHA निबन्धार दति te: प्रस्तृतात्कषातिश्रयरूपाया war एव वेचिचरूपत्वात सव्व॑चाव्यभिचारिवाच श्रलङ्ार्‌ान्तराणामुप- जोव्यत्वम्‌ एतदभावे च वैकिचाभावेन विद्यमानानामण्यपमा- दीनां नालङ्ारले, यथा ‘afta गवय रत्यादौ aes | "सेव स््यैत्र वक्राक्रिरनयारया विभाव्यते। warsat किना काय्य; कोाऽनलद्धारोाऽनया विना' दलि awe, 'कस्ाप्यत- धयद्दोक्रिरत्यन्वधविचारणात्‌ । प्रायणामो अलङ्कारा भिन्ना नातिश्याक्रितः दति। एवं सर्व्वतरेवातिश्रयाक्रिसद्धावेऽ(प वैचिचान्तरणालद्भारान्तरव्यपदेशाः, वेखिचान्तराभावे तलति- श्याक्रिव्यपदग्र इति वेध्यम्‌) ्रनङारान्तगामपोन्यि.. उक्राद्‌ाच्रफगतालङाराणां समुदयः, age मद्धिकामा- लभारिण्य TAZ सामान्ये, स्तनयाजघनस्यापोत्यादैः ष zu, निसं श्क्यमम्तोत्यादा निखुयः | संग्रयनिदधये।र्‌- पमानापमेयविषयकलाभावऽप्यलद्धारलं बङ़भिर्दे(खिचजनक्र- त्वाद्‌ ङ्गोरतम्‌ । wet वि्रालमित्याद्‌ाएवधिकम्‌ एते चानल- EIT WAHT HAT: ॥९२०॥

अन्यथेव स्थिता वृत्तिशचेतनस्येतरस्य वा | अन्यथेतपर्यते यच तामुत्प्र्ा विदुयथा ॥ २९१॥

अयात्रां खर्य{ति) श्रन्ययेवेति। चसतमष्यतरदख्यायेतयम्ध

fedia: परिच्छेदः। २१५

वा प्रस्तविवयद्धान्यथा सखलाभावरिकलेनेव feat टनतिर्गृण- कियाद वन्तंनं यथावत्खरूपश्च, WUT प्रकारान्तरेण अप्र स्तृनखष्पत्ेनच यच वे (चच, यदेचिचयेाधायेच्धथः, ward मम्भरव्यते तां तादृ शवेचिवरूपाम॒णरचां विदुरि्य्रयः। अ- धिकरणसाधनोऽयमप्रे्ताश्ब्दः | afafa पाठेतु क्रियाविशे पणं AT भावसाघनः। ATH प्रकाण्रकता, .सम्भावममयाष्रे- तति" । सम्भावना चात्कटकारिकः सं्रयः, श्रप्रस्ततकाटेर- may प्रस्ततकाटनिगरणेन, निगरणञ्च क्चिदनुपादानेन का चदुपान्तस्याष्यधःकरणेन Yi aM "विषयस्यानपादाने- ऽप्यपाद्‌ानेऽपि BTS: | ्रघःकरफमातण faites wage’ tia) उपमये उपमानमम्भावनमेवेाद्मचति aaa तद्राचो- मानामनभिमतमित्यमे स्फुटोभविच्यति । श्रस्यारास्रेहणोया- wat जानिक्रियागणद्रव्यात्मक्नेन तेषाञ्च भावाभावाभि- मनेन जात्याईित्रयस्य च सखवरूपफलरतुखूपतेन TBW ख- रूपमाचग्त्न च उप्प्र्ानिमित्तस्य गुणक्रियारूपत्रेन एवं प्रकारान्तरेण च बद्वा मेदा श्रन्येर्क्रा ग्रन्धगारवभियाच TIT, खयमनुमन्धातयाः ॥ ९९९ ॥

मध्यन्दि गाकंसन्तप्तः सरसों ATA गजः।

मन्ये मान्तष्डट्द्याणि CN VETAA ॥ Pee ॥ लात पातुं विसान्यत्त्‌ करिणा जलगादनम्‌। तदरनिकयायेति कविनेत्परच्छ TRA ! ९९३॥

२१६ भावाद

दतमस्येलरस्य BOK तच स्तनदस्द्रेखामदाष्रत, म- यन्दिनार्कोति। मालवाल eae पान्‌, प्रणत परतन्तेषु यह tla काः। ज्दनमयानधयतुम्‌, चव सट त्रस्य चेतनस्य गजस्य सानपानाद्यस्कतया far मरम्यत्रगा- हन क्रया द्र्यपच्पद्माद्धरणाथफत्नाच्र्तिता, तत्रच मध्य- न्दिनार्कमन्तप्न दति मध्यन््दिनाककटकमन्तापक्रिया निमित्त. मन्ये इति पदमप्रे्ाद्योनकम्‌। उत्मलाविषयद्याच तादृणः मरोाऽवगादनमपा्तं। fagre मन्तापकम्य BAe प्रतोका- राश्रत्रोन गजेन खखपल्तप्द्याद्धरणादन्येरक्रः प्रत्यनोकानङ्ा- रोाऽ{प। यदुक्त, प्रत्यनोकमग्क्रन प्रलिकारे रिपाय{द्‌। तदीयस्य तिरस्कारस्तव्येवात्कर्षसाघकः' दति। तदनया; म- र: ॥ २२९ ॥

च wan सक्मयत | सन्तापकत्वादे.रणः BVO प्रत्यपकाराय।॥ २९६३ ॥

aiafafa | वैरलिष्छयाय

कर्णस्य wanfas ममायनिविराधिनः।

दरति कलीत्यनं प्रायस्तव द्यप विन्ते ॥ २९६ ॥ अपाङ्गभागपातिन्या दष्ट रप्भिसन्यन्नम्‌ |

स्ुश्यने वा नवेल्येवं HAHN BAA 1 २२८५ ॥

अदेतनमटत्यत्रक्तामृदादरति। क्शस्येति। इदमत्पलं मम अयतिर्दररघता तद्या विरोधिना fata ane षणम्‌ दति WRIA: | प्राय इव्धृत्रर्ाद्यातकं। दृष्या Waar

दितोयः परिष्डेदः। २१७

faagya खँगमन्पकेणात्सायेत दव । च्रवारेतनायादृषटेरप्ूनां सन्निद्दिततेन aes WTS गृण: कसन्पनासारणाचेन समावितः मचाचानपान्तः॥ २९४)

अपाङ्गति) श्रपाङ्गभागपातिन्या च्राकसान्तविग्रान्तायाः। ग्यते वा नवेव्यनेन श्रमन्नपि विषयद्युमत्कारप्रतिपिपादयि- vat विषयिणा केनचित्‌ कविभिर्त्रे्तणोया भवतोति |@- चितम्‌ एवमदादरणद्रये रेतनाचेतनयेः प्रम्दतयाः क्रिया- गणा उप््र्ताविपया, प्रम्तुनस्वष्टपम्य विप्रयलं चथा, "ऊरः कुरङ्गकद्ग्रयश्चलचेनाद्चलने भाति। सपताकः कनकमया ति. HAM: MATEY’) श्रत प्रस्ुतस्वोराः wea विषयः नतु गुणणादिः, विषयोच त्रिजयस्तमभ;, नचयगापमा स्रसम्ब- स्िविजयप्तमस्याप्रमिद्धवेनापमानलवामभातात्‌ fag ea तया- लात्‌ उपमाद्धातफरवश्रव्दस्य चापमानात्तरतनियगेनाच az- भावात्‌ मद्मावनाया एव स्फुटं प्रतीयमानवेनापम्यप्रतोतेग- भावाच्च TARAS द्यातकाप्रयागरपि क्रवचिदूवति यथया "तन्वद्ाः स्तनयुग्यन मखं न प्रकटोटतम्‌। हाराय गणिनं स्थानं न दत्तमिति लज्जया | श्रच स्तनयोाररतनतया लज्जा- या श्रसमवेन MVD, Ta प्रतोयमानात्मरेव्याञ््‌- विश्नायादयः।॥२२५॥

लिम्पतोव तमोङ्गानि वपनीवाश्जनं नभः | दनोदमपि भयिष्टमुपप्रलालक्तणान्विम्‌ ॥ २९९ ॥

a

Ric RTE: |

केषाचिदुपमाभ्रान्तिरिवश्रुये द जायते | नेपमानं तिङनन्तेनेत्यतिकरम्याप्रभापिनम्‌ ॥ २२७ ॥

मन्ये we टृत्यादिपदप्रयागणए्वाव्रेला इवप्रयागेतु मर्व जण्यपमेवेति प्रत्ययभेदपखन्तमन्यरा ज धियः, -उपम्ये उपमानस्येवात्कटः संग्रय GRIN, मतद्यद्लद्पयतन्राद। लिम्यतोवेति । wargfag रखच्छकटिकप्रकरणोयम, श्रस्या- त्तराद्धन्तु, श्रसत्परुषमेवेव दृष्टिविफलतां war इति इतो- दमपोति प्राचोनपद्याद्धंमपोत्ययः। ufasafaati, ना श्िकत्न । उतपरत्तालरणाज्चितमिति, तथयादडि ्रचेतनस्य quar व्यापनद्पा विषये qqaaa सम्भावितः, एवं वपतोवाच्ननं मभ Taga निरालाकप्रटत्तस्तमसः सम्पाता नभःकटका- ज्ञनवप॑णलनति, उभयव विषयस्ानुपादानम्‌॥२९६॥

कषाश्चिदिति। कषाञ्चिदृजुधियां मतु wagr उप- माभ्रान्तिरचापमालद्भूार्‌ दति भ्रमः, तव चतु; ९वश्रत्यति कमलमिव मुखमिव्याद्‌पिवातापौव्रगन्दम्प,,६।नन।[द्‌- ति भावः। नन्चापमाप्रतीतिस्ता(त्वक्यवान्लां कथं भान्ति. रित्यत्राद | नेापमानमित्यादि। तिङन्तेन तिङन्तपद प्रतिपा- दयेन रत्वा उपमानं कस्यचित्‌ प्रम्तद्दापमिलिर्मं भवनि, तिडन्पदप्रतिपाद्यस्य awa सिद्धरैवापमानलममवादि- व्याप्रभाषितम्‌, WAT: प्रामाणिका भाग्यकारादयसषां ववन- मतिक्रम्य श्रनालश्य उपमागरान्तिजायत Case: | ASA |

दितीयः परिच्छेदः २१९

मिद्धमेव समानार्यम्‌पमानं विधौयते। fasmrey साध्यला- द्पमानं न जायत tia) च्रवमाग्रयः, waa fe उपमानाप- मेयतायाम्‌पमयस्य वलनोयतयेन WW AAV IAAT श्र- नुपान्तस्य प्रस्तुतस्यापि व्यापनस्यापमेयतवाभावनापान्तस्य तमम एव तथ्ालस्यावण्दरवक्रव्यलात्‌ तम्य लिम्पतोति तिड्न्ताथं उप- मानसिति यद्रक्रव्यं तत्तिङन्तायम्य साध्यतवेनापमानताभावप्य

परामाणिकवचनप्रतिपन्नवाद्‌ विचार विजुन्भितमिति॥२२०॥

उपमानापमेयत्वं TAPAS । निम्यतेस्तमसश्रासा धमः केऽच समोच्यते ॥ २९८ ॥

दत्यमपमामभ्य्पगमे वदचनप्रमाणएविरेधं प्रतिपाद्य यक्रि- विराधमपि दभ्रंयति। उपमानापमेयलमिति। दुन्यधर्- व्यपकच्चया प्रस्ुताप्रस्दुतया; समानगणादिषरूपधरसापक्ततया उपमानापम्यलं भवति अन्यथातिप्रमङ्गः स्यादिति, प्रकृते तदभावं दशयति) लिम्पतरिति। fea: लिम्पतातिति- डन्तांस्य, पदस्यापि नामलानुकरणात षष्टो । लिम्पतेरखिंप- धातारित्ययस्तु न सम्यक" दलात्मकस्य धातारन्धकागरापमान्‌- " लस्यान्सनापि वक्रमयोाग्यलात्‌ | काऽच समोच्यत इति a काऽपौत्य्यः। तसात्‌ तमा{लिम्पत्यययेः साधारणघम्ाभा- वात्‌ कथमपमयापमानभाव दरति] ART It

यदि लेपनमेवेष्टं निम्पतिनाम Bae: | सएव ध्र धर्मी रतयु्मनाऽपि न भाषते ॥ २९९ ॥

ny , => ~ Fw

५२५ + 1) 1 row

नन्‌ नरा लम्पन्यर्यसार्सपनमव माधारकछकाऽमु तम साहयावरकतलया अओणलेपनवत्वात्‌ waar aanlafamaa च माघारण्याग्टपगमादित्यागङ्यार | यरि । यद नपनमप दष्टं माधारषधर््मतयाभ्यधगतं तरि न्निम्प{ति{लिम्प{लपदप्रति- पाद्याऽपरो व्दिखतामापन्ना घङ्िभिताज्यः कः Aaa, देयाकरणनय व्यापारदछेव क्िख्नया [लिडन्तपदप्रतिपाद्य- Ha) ATH `फलव्यापारयाधातुरास्रयतु fae: War: | फले प्रधानं व्यापारस्विडयन्तु favigma’ cai aura बाधः, दवदन्ताद्याश्चयकनष्यम्यागफननकनेपन{मलि। Wa- Sia धर्मर्यन्तराप्रतोतनपनरसेव ufaa नतु घम्मवःमति। पअच्ापि लिम्प{तिरित्यनकरणा प्रयसा | नन प्रामाःणकप्रयागे ऽस्प्रिन्निवपदप्रतिपादिताया उपमाया नियादणस्यावग्छक- तया vasa स्तपनव्यापारस्य UN घम्मितच्चाम्त्‌ यया. नन्वयापमायामकस्ापमानत्वमुपमयत्वद्धत्यजाद्‌ । HT A सएव लिम्पतिरव लिर्म्पतिपदप्रतिपाद्यलपनव्यापार came: | ayaa उन्मनतैरप्यक{खिन्नरकस्य uaa {म्मचञ्च ना- च्यते, का कथया सद्दयानाम्‌, अरमन्यापमायान्त्‌ एकस्या- पमानेापमयलमनन्यमदृश्लप्रतिपादना्यं वैव्तिकम्‌। इदन्न नितान्तनिव्‌द्धित्वविलमितम्‌ | तस्पाद्‌ धद्माभावात्‌ संव दुरवम्या जागण्धकति भावः ॥ eee i

कन्ता यद्युपमानंस्यान्यगमनेऽसे। क्रियापदे ।

सखक्रियासाएधनव्यद्या नार मन्यद पितम्‌ ॥ २६०॥

दितीयः परिच्छेदः। २११

नन्वस्तु नाम UAH सेपनव्यापारस्य, कन्तुरण्याश्रय- तया fast बाधितवान्तनेवेापम्यनिव्वीाडा जायता{मित्यचाद। कन्त(ति। कत्ता तिद्प्रतिपाद्धा व्यापाराश्रयः यदि उपमानं स्यात्‌ तमम उपमानलनाद्यंते ate aria न मम्यःगति शेषः aarsar कत्ता क्रियापद ल्िम्पतोतिक्रियापदन किग्रस्यतया प्रतिपाद्य नलपनव्यापार wma उपमर्जनोग्तः fase विरिषणम््यक्रः। लपनव्यापारे विशरषणतयाज्ितम्व कन्तः कथ्यमुपमानतचा तममा मान्य यर्वामिःति भावः) नन्वस्तु नाम कन्तः स्वव्यापारः तिगरपणतया(न्वतनम्‌ एकचान्वितस्दाप्यन्य- तान्वितलम्य चद्धयु दशनादिव्याग्द्रादह) WHA | WHAT स्वाय्रयकनलपनव्धापारम्तन्याः साधनं मिद्ध; विभ््यतया वाघ इत्यथः AA दगरव्याषतः प्रकारतामापन्न दृति यावत्‌, तादृशः सन्‌ SRA प्दायान्तरम्‌ अप्तु स्वप्रकारकान्वयवाध वि्रव्यत्वनाका्भितुं पद्ाथान्तरप्र्यकवाध पनः प्रकारौ ufaqfafa aad नाले न WAY. | अयस्मावः एकता- न्वितम्यान्यत्रान्विततं Qsqaua, परन्त्वकच fanguaaifaa- स्धान्यतज्रापि विशणतयेवान्वया न uma दति, wad g खब्या- "पार विशेषणतयान्ितस्य कत्तरुपमानलाम्धेपगम उपमये तमम्यपि वग्रषणलनंवा{्वतत्रमभ्पयमिति नंतेदुज्यतएव | एतदवाक्रं दौोधितिकृता दतरविगेषणत्वेनापम्थितस्वान्यच- विग्रषणल्नान्वयायेागात्‌' दति । तस्मान्ना कन्तुरण्टुपमानव-

fafa भावः।॥ Ree

२२२ काव्यादग्रः |

या निम्पत्यमुना तुल्यं तम इत्यपि शंसतः | अङ्गयनोति न RAT साऽपि Ay: समो गुणः ॥ २२१॥

ननु गग्द्यापारदगव्यकान्व्यबेाधवादित्रैयाकरणनये कन्तरुपमजनतयापमानतवं प्रयमान्तमस्यविभग्यकान्वयवाधवा- दिताक्िकनयत्‌ु स्ादतन्णाग्रद्रनार। ucfai या लिम्पत्य- सना Gaara! Ba यददःपद्रयाः प्रयाग उपमानाप- मयभातम्परोकरणाय, HAD AAR AI TH Ta वाधः, WAY UWAUTIGA: प्रहतप्रयागच यद्दमाग्नपाद्‌ानात्‌ Ba Maa ग्राब्दसाधविषयल्नियसमात्‌। इत्यपि सत tia Ba, मा दत्यथ्यादाय्यसम्‌, इति waar azar aaa, apinfa न aagiata श्रद्गानोति mage न RAZA उपमयतमःकटकतदन्वयापया.गक्रयान्तराभा- वादुपमेयंभेऽन्यितं न Hala) नन्वङ्गक्््रकनपमकर्तेव नम waa aim किमङ्गानोत्यग्यपमेयतमम्यनन्वित्व चिन्त ननत्यतराद, asia ग्यः समागण दति साऽ कम्मताप- नाङ्गा ग्या Wasa ममः माधारणलन प्दरग्याजन्वे्रययः Kay Te इत्ययं, श्रन्यया मसाधारणधब्पाप्रयारेण माघ BURA: कयम्पमानापसयभाव दृति भावः| तमागुष gia पाटे तमागणम्माधमलन WIM TUBE) नचाङ्ग- कमकलेपनम्व इयाः माघारणधमाऽप्त तस्य चापमानांगे मृख्यलमृपमेयांगे तु गणत्वं विम्बानुविम्बतयापि wae सा-

fedia: afcwez: | 228

धारणय्राभ्यपगमादिति वाच्यं, तादृशलेपनस्यापमानकचपम- व्जनतेनेापमेयतमस्यन्यायागात्‌। श्रपिच साधारणा fe गण- क्रियादया wa: प्रथममपमयगतलेनेवान्वयवेध्तिपयता- मापद्यन्ते UII AAG! दुपमानगतवन प्रतोयन्त दलि aut माघारणष्ठे, प्रकृते त्वुपमानगतवन लेपनम्याच्यवाध TAI मानतावनच्छंद्‌कतयापमानश्रगोरलमेव नल्ूपमानापमेययाः साधारणधर्चमिति विविचनीयम्‌॥२३१.॥

yaa ita ते वक्रमिनि कान्तिः प्रतीयते ।

न तथा निम्यता रपादन्यद्‌ च प्रतीयत ॥ ररर ॥

नन AWTS MGA साधारणधदधवं UR: प्ीपमतरयमस्तित्यत्राद। यथेन्दुरिवेति। tia was कान्तिः साधारणधभरतं मैन्दं यथा प्रतीयत वाचकाप्रयागेऽधप सुन्दरत्न प्रमिद्धस्येन्दारुपमानलताद्म्यते, तया, लिम्पता लिम्पलिपदघरटितप्रसगे लपनकर्तव्यपमाने सतोति वा, लिम्पतरिति पाठे तु लिम्यतीत्युपमानपदप्रयागादिन्ययः। लपनादन्यत्‌ उपमितिप्रयाजकपाधारणघम्मान्तरं न प्रतोयते, उपमानतावच्छद्‌कतया ज्ञायमानलपनस्य तु उपमानमाता- ' चितवान्न साधारणधममेवमिति पन्यमेवाक्रम्‌। श्रयम्भावः साधारणधव्माप्रयागेऽणृपःमतिरभ्यपगम्यतएव, ata तत्रा पमयापमानयाः स्पुटसादृ ष्टल्मपेक्षणोयं यथन्द्रिव ते am- मित्यारो, प्रते तु तमेलेपमकचार्न तालमिति साधारण- धममभावान्नातापमाष्मरवदति।॥९३९॥

RRB काश्याद्‌षाः|

तदुपश्चेषणार्थाऽयं लिम्यतिध्वान्तकरटकः। APRA च GHAR LEA TNA ॥ २३३ ।

va विपकच्तमते दापदानम्‌पमंदगरन्‌ स्वमतं द्रढयति, तद्पेति । तत्त््ादेतमुपमाग्ुपगमस्य मदोपलादित्यः, W- ङ्का तथा घ्ान्तकदका ल्तिम्प{तिन्निम्पतिपदप्रतिपाद्या लेपन (क्रया पुमा कविनिवद्धून वत्वा BATE सम्भाव्यतेद्ति द्ष्यतामकामेना्यङ्गोक्रियता{मत्यन्वयः, नन विषयाभाव विपयभनायाम्तयःविघधविग्रिटनपनक्रयायाः; कयमत््रलणो- यतं मंग्रयविग्यषएाया smarar काटद्रयव्रिषयङ्न्व{न- enifzfa विषयं दग्रयन faulauad fanaa दिगि उपक्मपणायं दृति BAIT तमःकल्कब्यापनम्‌ We Wis पयकेत्मत्ताया विपदा ura मः। WEAR, प्रम्तताऽथ- स्ावद्रिषयः AA RADHA WIM AMATI ATSHMA या विषयो, प्र्नते तमःकटंकाऽङ्गव्छापनमत्प्रक्षायात्रपर 'दृग- लपनं वषयोति ततखात प्रम्तनं तभाव्याण्नं तादृप्रनेपन- चनात्ेच्छते न तपमानन नमापमौयत thai sma waa wfazafaafafa कचिर्च्मचितमि(ति पाटदरयं न

सम्यक्‌॥९२२॥ मन्य शद्धः va प्राया ननमिद्यवमादिभिः।

BRAT व्यज्यत Nag र वग्न्दाऽपि तादृशः ॥ २३४ | । इ त्यत्प्रक्ताचक्रम्‌ |

feata: ufcape: | २२५

५

नन्‌ AVATAR, TAHA कथमेदापोत्यचा ह | मन्य ॐ

tf) व्यज्यते Mama तादृश -उद्र्ाद्यातकः। द्यातका-

प्रयागे तु श्रनयवबाधानपपत्या सम्मावनाल्याने प्रतोयमाना-

स क e HAG WHAM ॥ ९६३४ I

CAA SHAN च UA AATIT | HARTA दे AT चानेकविधा यथा । BBY it

रतु: waraa: क्रम taaaifearal waar. AAARITA भामरप्रशतया नेच्छन्ति यथा देतुञ्च खत्म लेशा च नालङ्धारतया BAT: | समुदायाभिधेयस्य वक्राक्रन- मिधानत.' इति, तषामयमभिप्रायः fatqarar दाषला- भिधानाद्ध्‌ तुदतु मद्धावाऽन्वयंपयागगितया सुतरामपक्षणोय दति नास्यालद्धारचम्‌ । एवमिङ्गिताकाराभ्यामभिप्रता्ं- प्रत्यायन वाद्यस्य कञमत्कार दति GRA नालङ्ारवं। तथा खयमेव प्रकाशितस्य प॒ननिगृहनेऽपह्भूतिरव fa एयग- लरम्यालद्धारचमिति, दृदमनमभवमिद्धवेचिवविशषानववा- धनिबन्धनं प्राचोननिबन्धविरद्धश्चेत मतमतत्‌ कटाचयन्‌ भयाणामेकच निदं nya देचिचदिपरिषात्मकत्वादनद्ूारान्त- मतमाह | रेतुसंति | लेश Sadana उकः | SRA नतु द्रषणएमातम्‌। yaaa विपक्ताणाभसः हदयवप्रतिपादनाय। यथ्यात्तमारङ्ारलं AUWAEITA सिद्धमेवेति भावः। तम प्रथमभदश्क्रमप्राप्रन्निर्‌ पणम

24

रेललद्ारस्यातिप्रसिद्धलाल्त्तणमनमिधघधाय गदान्‌ दग यति। कारकनज्ञापकाविति। लक्णन्त॒क्रमाद्रय। 'मिषाधयि- faqs देतुर्भवति area: | कारका ज्ञापक दति feur- सेाऽप्युपजायते | WAM कारकाख्य प्राक्‌ पञ्चात्‌ काग्यज- न्तः | wa: शेष इति स्यातस्तयेारेव विभेवष्यता। काय्य- कारणभावाद्धा wurarar नियामकात्‌ | अविनाभावनियमा- दविनाभावदभनात्‌। ज्ञापकम्व च गदोाक्रित्िद्या पृन्वाक्ि- दशनात्‌ दृति। एवच्च सिषाघयिपितार्थमाधकारेतुरिति लच्णं, सिषाधयिषिताऽथ्य क्रियादिरूपं वम्तु ज्ञानद्चेति fafau: 1 तच ux ara: कारकः, fanaa ज्ञापक दति, कारकज्ञापकयान्तंत्तणमक्रं भाजराजन। यः Wet निदत्तिश्च प्रयक्तिञ्चान्तराविश्रन्‌ । उदामौनाऽपि वा कुय्यात्‌ कारकं तं प्रच्तते। द्ितौयाच दनोयाच चतुर्यो मघ्तमोच aa क्रियानाविष्टमाच्े wat ज्ञापक्र a इति, ्रनयारयि प्रभद्‌ा बद्व BATETUY ज्ञातव्या दत्याद तै"! नेकविधाविति। sada रत्रलङ्ारेणारर्क्रस्य काव्य सलिङ्स्य, कार्य्यकारणभावेऽयान्तवन्यामम्यानमानस्य wine tla न ते एयग्‌ दभशयिव्यन्ते ¦ विश्वनायम्त्‌ दतुरेतुमतारमिन्नतयाप- न्यासा रतुरित्याद। यया ्रमरेनाभिघा दतुरताररतुम- ता सद्‌ दति, wag tq: स्लमतऽतिशयाक्रिरव ॥ ९३५ ॥ अयमान्दोानितप्रोट चन्द नद्ध मपन्नवः | उत्याद्‌ यति सव्वेस्य प्रीतिं मलयमारूतः ॥ २३६ ॥

दितोयः ufcae: | २२७

्रलयुत्पाद नयग्स्य STATISTI | अलङ्गारनयादिष्ट निव्त्तावपि तत्समम्‌ | २३७ ॥

तत्र कारकरेतुमद्‌ारति, श्रयमिति। श्रान्दालिता मन्दमन्दं चालिता: et: वमन्नत्ता; परिणामेन बह्लोग्ताः श्रप्रीटेति पाठं वमन्तप्रार्मेणाक्रुरप्राया Tay, चन्द न- द्रुमाणां पश्वा येन मः। श्रनेन मलयमारुतस्य मान्द्यं मेा- गन्ध्यं wag प्रतिपादितम्‌। wa मलयमारुतः ्रोत्युत्या- दनक्रियायाः कारकः तस्य चान्दालितेत्यादि विललच्तणवि- गेषणणविगश्ि्टतया fat शा्चमत्कारातिश्यः सरदयदहद्या- नभवसिद्ध दत्यलङ्कारता waar न तयालभिति यथा ग- रति wat धावतोत्यादो । वरिपच्ाणान्लच स्फुटमपि प्रतो- यमानं ३ेचिमपश्यतां गजनिमोःलकवल्येतदेाद। प्रोत्य॒त्पा- zafai eum कतुस्रयाविघतिशिष्टम्बरूपसम्य उपदरंदणं तेचिचरजनकतयापन्यासः। wagicauieufata तैचिचस्व स्फर प्रतीयमानवादिति भावः दद्श्चात्पादनक्रियायाः "प्रटेत्तावृदाइतं निदत्ताण्वम्‌दादन्तव्यमित्याद। निटत्ताव- पोति। तत्समं क्रियाप्रटत्तिसमानं। यथया "मुग्धे तव मखा- मादलालपेा मधुपा BAA! करणिकाकमलं फुकल्लमपि नाभि- सरत्ययम्‌। अरजाभिषरणक्रियाया निटत्तिः। एवं प्रयुक्राव्‌- दाष्ीमतायाश्च FWA! २२६९॥२२०॥

॥ ‘>

५ (८ “~

२२८ । का्यादग्रः।

चन्दनारण्यमाधूय YR मलयनिज्मररान्‌। पथिकानामभावाय पवनेाऽयमुपखनः 11 रेरे८ ॥ अभावसाधनायानमेवम्भने हि मारुतः | विरदज्वर सम्भूतमद्‌ नागन्यातुरे जने | ९२९ ॥

पज्याद्ाद्रणे ्ीव्युत्पादनक्रियायाः साधकस्य tad दितं, तत्‌ किं waa क्रियाया एव माधकेा दतुरिति wat far- स्वन्दादरणान्तमं दभ्यलि। चन्दनेति, चन्द्नारण्यमाध्रूय ईषत्वन्ययत्वा, एतेन Yang मान्दयञ्च प्रतिपादितं) wor मलयनिज्छरानित्यनेन चत्यम्‌ | BHATT ष्वंसाय॥२१८॥

श्रभावेति। एवम्भूतः मागन्ध्यादिगृणयुक्रः, तेपामवाद्- पकतया पथिकाभावे प्रति कारणतावच्छद्‌कत्वात्‌। {दियतः विर दज्वर सम्भृतः प्रादुभवन्‌ या मदन एवाग्मिस्तेनातुरे TF जनं, न तच करुणा दतुरित्यादिवदच ष्ट्यं सप्रमो तस्याः प्रतियागिचम्यंः तस्य चाभाव्यननान्वयः। श्रभावसा१=।- याल{मिति श्रतं याग्यः, उपम्यितिदारति we: | ततश्चाभाव- स्यापि सायका रेतुभ॑वतीति भावाभावसाघकतया इताद- fai बोध्यम्‌, एतेन क्रियायाः साधका दृतुरिति ag भा- जराजेन क्रियाया एव माध्यवमृक्रं तन्नाद्रणोयम्‌ श्रभावा- देरपि साध्यत्वसम्मवात्‌ sauna सिषाघधयिपितायस्य ₹तु- भ॑वति माधकः' दृत्यनम सिषाधयिषिताय॑वेन सामान्यतः पदायंमातस्यापि माध्यमानलं afiafafa कंचित्‌ | वस्तु-

fedia: परिच्छदः | BRE

ag श्रभावायापस्यित इति fafanaarsarafafagrar उपस्थितिक्रियाया एव माध्यवम्‌ श्रभावसाधनायेत्यभावशख्य साध्यलेाक्रिस्तु साध्यतावच्छ्दकतया परम्यरया,यचवतु क्रिया- पदं नास्ति तच तदध्यारत्तव्यमेव क्रियारदितस्य वाक्यवाभा- वात्‌ उक्रञ्च "यचान्यत्‌ फियापद्‌ a yaa ततरास्तिभेवन्तोपरः प्रयाक्तव्यःः दति। एवश्च awa saya प्रायकम्मणिच क्रियाया एव क्रचित्‌ कवलायाः कचिदिश््टयाः साध्यत्वं HAA W २६८ ॥

निर्वत्ये च विकार्य च देतुतवं तद पे्तया | प्राप्ये तु कर्मणि प्रायः RAIMA SAAT ॥ २४० ॥

एवमुद्‌ादरणद्रये कियापेचतयेव wad cfd whan क- खापत्तयापि भवतोत्याद। नि्व्यं चति। निर्व॑तत्य॑च विकार्यच कर्प॑णोति ae) aa नित्यं पून्वेमसदेव क्तः क्रिययेा- त्याद्यमानं, सदव वाऽलचिते प्रकाश्मानमिति fafa, यथा करः करोति va wea tia) विकाय्ये कन्तुः क्रियया षदेव पूवेरूपस्याच्छंद नानच्छेदन वा श्रवस्वान्तरमापाद्यमानमिति ˆ दि विधं, यथा काष्ठं ददति कुण्डलं करोतोति। aga ‘az- aaa qa जगना यत्‌ प्रकाश्ते। तजनिर्वत्यं, विकार््यश्च aa देधा व्यवस्वितम्‌ | प्रृत्युच्छेदसम्भृतं किञ्चित्काष्ठादि भस्मवत्‌ | किञ्चिहुणाम्तरोत्पत्या छवस्तादिविकारवत्‌' दति, agqaer निर्व॑स्यरविकाय्यापेकया तयोरेव तच काय्यलात्‌,

२३० MIAH: |

निर्टत्तिविकारापेक्तयति कचित। wa तदपेचयेवेति न नि- यमः क्रियाया श्रपि saa ₹ेतुतानिरूपकलात्‌ म्राणे- fafa कन्तुः क्रियया anfaard aa प्रतीयते न fanfare ` विङृतिस्तत्‌ प्रायं । यदुक्तं "क्रियाकृता विशेषाणां सिद्धिर्यच्न गम्यते। दशनादनमानाद्ा तत्ायमिति awa इति, क्रियापेक्तेवेति क्रियाया aut यच ur, क्रियापच्छैवति सय- कारपाटे क्रिया श्रपच्छा निरूपकतया श्रपेत्तणेया यतेति वि- ग्रहः, HQT जन्यवाभावेन निरूपकत्वामावात्‌ क्रियामा- चनिरूपितेत्ययः। ज॒मरनन्दिप्रतयम्त च्रनीश्ितमपि क॑ भेर मिच्छन्ति यथा पापं त्यजतोति तचापि क्रियापक्तिनमव tae, wag fasfafaga: ९४०॥

देतुनिवत्तनोयस्य sare: शेषयोर्दयेः | दच्वादादरणदन्दं ज्ञापके वर्छयिष्यने । २४१ ॥

eattfai दर्शति इति श्रयमान्दालितत्याद्यदादरणे दत्ययंः, तच प्रोतिश्टपस्य कर्मणा निवत्तनोयलात्‌। गेषयोा- दरयाजिका्यंप्राप्ययाः | wa रेतुरित्यनषङ्गः। उदादरणदनद दत्वा उपन्यस्य इतुदशयिग्यत इतियः, अनन्तरश्चश्नापकोा दतुवेषयिब्यते THAI) यद्वा गेषयादयाः शषकर््दयध- रितवाक्यायंदयगतरेलारित्यर्यः) प्रतिश्ना Sar ग्रि्याणां तात्कालिकात्कष्ठामिवारणायति व्यम्‌ ॥२४१॥

दितोयः परिच्छदः । Rar

उत्प्रवालान्यरण्यानि वाप्यः ARATE: | चन्र OMY कामेन पान्धद््टेविपं छलम्‌ || २४ ॥

aa व्िकायंकर्बरेत॒मृदादरति। उत्रवालानीति। Wa प्रहृतिण्ितमद्रवालारष्यादिचितयं पान्धानां FBI दा- enatfad ad विषीभावरूपविकारः नीतमित्यारोपितः yafafaafantama एवं चमन्कारातिग्रयः ताच्िकतु तस्मि THAT, यथा सुवणं कुण्डलं करोतोति॥ २४२॥

मानयारयां करेमोति प्रियस्थानखितां सुखम्‌ | वाना aR ATA पश्यति स्फुरिताधरा ॥ २४३॥

परा्यक्दतुमदाद्रति। मानयेग्यामिति | मानयोग्यां मानाभ्यासम्‌ | WTS: खरल याग्येत्यमरमाला' प्रियम्धान- म्ितां प्रियवेनारोापितां करामीोत्यभिप्रत्यति शेषः बाला SIN तम्या एव मानग्ित्तासमवात्‌। wa सखोमिति प्राप्यं ag तदिषयकदश्नक्रियापचधव बालाया Yaa तच तथाविधाभिप्रायमदरृतश्चूभङ्गत्यादिकान्यनिकविशेषणएपुर ङतं सचचमत्कार विशेषं पष्णाति॥ २४२ ॥

गतेऽस्तमकीनानैन्द्‌ यान्ति वासाय UAT: | इतीदमपि साध्वेव कानावस्थानिवेदने ॥ Sve I

अथय ्ञापकरेतुमद्‌ाइरति। गत wisi वासाय वास- aya, ग्य्योग करणि चतुर्था, इतोदमपि wefaar-

RaQ MTS |

arfeaate कालस्यावम्धा fans: wad सायंमन्ध्ेद्यथंः तस्या निवेदने साध्येव पात्रमेव, श्रचास्तमिताकादया ज्ञापका सप्यंसन्ध्याच war, wae कचित्‌ प्रतीयमानले कचि शब्देनापादानमिति gar गतिः, श्रतु प्रतौयमानवम, श्रतएव स्येवेत्येवकारोणानपात्तस्य ज्नाणयस् कथं ज्ञापका भवतोति wet निरस्ता सम्यति मन्ध्या वत्तते दव्युक्रौी वे- चिचाप्रतीतेनिरुक्रन्नापकम्‌ुखेन सन्ध्यःप्रतिपादनेच तप्रतौते रस्यालद्ारता॥९४४॥

HACE NTA ATE |

देदाकभिः सुबोधं ते सुखि कामातुरं मनः ॥ २४५ ॥

ज्ञाणापादाने ज्ापकमदाद्रति। अ्रवब्येगिति। श्रवध्य-

विनाशनः, अ्रसाशेरप्रतिकार्यः, देदाप्रभिदेरतापैः। सुवे सुखेनानमयं । कामातुरं विरद्धाकरुनम्‌ । we मनमः कामातुरल्ं ज्ञाणमुपात्तं तस्य SCAT ज्ञापकाः, तेषा विशेषणद्रयंनातपलद्गनादिजन्यलव्यावन्तनन्‌ विरदासाध.श्व- प्रतिपादनभञ्चा वैचिचातिगश्रयः।॥९४५॥

दति लच्छाः VAG रम्या ज्ञापकदेतवः।

अभावदेनवः केचिद्भाष्टियन्ते मनेदराः ॥ २४९॥

waa | दत्येवरूपा रम्याञ्चमत्कारजनकाः प्रयोगेषु प्राचां aay WIVES Vaal Bl: खयं waa: | Ud कारका ्ापकाय्च भावषूपा एव eaarafaar:, wart

दितोयः परिष्डेदः। दद्‌

केचिदभावदेतवः श्रभावरूपार्‌तवा वयाह्ियन्ते उच्यन्त दत्य- ग्बयः॥२४६॥

अनभ्यासेन विद्यानामसंसर्गण धोमताम्‌। अनि देण चानां जायते व्यसनं नृणाम्‌ ॥ २४७ ॥

अभावाख्च प्रागभावप्र्वंसान्यान्यान्याभावात्यन्ताभावमे- देन चतुधा, क्रमेण तषां इतुत्मृदादरति। अनभ्यासे. नति। धीमतां ज्ञानिनाम्‌) भ्रत्ताणामिद्धियाणाम्‌ अनि- ग्रदणामंयमेन। व्यमनं स्त्तौपानन्रगयाद्यामक्रिः | wa याव- दिद्यानामग्यामा wWrafey datrsarary faner न क्रियते aaa जायत दति विद्याभ्यासारौनां प्रागभावा एव वमन प्रति Yaa: hv Reon गतः कामकथोन्मादेा APA येावनज्वरः | गतो मेद्युता TAU, छतं पुण्याश्रमे मनः ॥ RYT | गत इति । ama पष्प्राश्रमगमने प्रत्रन्यायामित्ययः। Wa पुष्वम॒त्पन्नानां कामक्थान््ादादौनां WaT: पएष्याश्रमे- aatfaura प्रति Saas eer i

वनान्यमूनि न ए दाण्येता नद्यो न योषिनः। गदा इम न द्‌ायाद्‌सतन्मे नन्दति मानसम्‌ ॥ २४८ ॥

वनान्यमूनोति | गटहाश्रमाइरज्य वनं गतस्यानन्दोक्रिरि- चम्‌। श्रमूमि वनानि यथश्षटाश्रनादिश्एून्यान्यपि न रुहाणि

2 11

दख (त्रयाय इभिलानि ae मागलं मब्दतीत्यनयः, एव सखेऽपि, wa वमादिषु एृडादीनां भेदा वं Maw मागन न्दने Waa) CARAT न GRIT किमक श्चाचमानत afa बाध्यम्‌ । श्रत सादृश्यातिश्चयरेतुकाभेदप्रतोतिपृव्वक- द्‌ प्रतिपादनस्व चमत्कारभनकलादनण्दादधिं सादृ

awa परन्त तद विवचणान्ना निषटयापमा॥ १२८ ॥

श्रल्यन्तमस दाव्याणामनालेाचितचेष्टनम्‌ | amet विवर्त सततं सव्वसम्पदः 1 २५० | च्रत्यन्तमिति। अ्रनालाचितच्शटितमविष्टग्वका।रत्वम्‌, श्रय न्तमम्दविद्यमानं ्रनालरचितचष्टितं नास्तोव्ययः। श्रतस्तवा- fafa, अवानालाचितचाए्रनम्यात्यन्ताभावः waza देतुः।

।\ २५० ॥

उद्यानसदकाराणामनुद्धिन्ना न AAT | देयः पथिकनारोणां सिनः सन्निनाञ्जनलिः ॥ २५१ '' प््वादादरणत्रय भावप्रतियेगिकानामवाभावारनां aa द्‌ शितं संप्रद्यभावप्रतियागिकस्याप्यभावस्य ede दग्यनु zrevfa | उद्यानेति। WaT BARAT A भवति उरद्भिनेव भवतोत्यर्थः अतस्तस्या उदपकवात्‌ पयिकनाग्गेणं सतिलः afamraraza मरण्मपस्थितमित्ययः खतानामव तपणा- ्रलिदानविधानात्‌, श्रत सदकारमन््ययद्ूदाभावस्याभावा {वगदिण्नेमरणरेतुलेन वितः, VAR प्रागभावाभावः, AGA

डितीथः परिष््ेदः| Ree

Barer fe प्रागभावाभाव saa तैन तद्रपस्य सहकारम- श्ररोणामद्धेदस्य पथिकनारीणां मरणे कारणत्वं | प्रध्वंमाभाग यथा, 'पौनयाणि गभीरनाभि नितं मध्ये सग्ा्चस्तनं पा- यादः परिरभमविदुहितः कान्तेन कान्तं aU? | खावा- सानुपघातनिर्ढतमनास्तत्कालमोलशे UR सेच्युतनाभि- ugqaafaaur: fad शरमति। श्रच नारायणनाभिपद्मषटपा- वामम्यानस्यापचाताभावा ag“aatfada प्रति देतुः, मजं वस्तुनाऽवम्थानमव MARINI उचते श्रत्यन्ताभावा- भावा यथया, अत्यन्तममदार्ययाणामित्यारोा, श्रचानाचनचष्टि- तस्यात्यन्ताभावाभावः मम्पदिद्द्धा FT| एवमन्न्याभाता- भावाऽपि बाध्यः | श्रत्राभावाभावानां प्रतियाग्यारिखरूपतचा-

नग्यपगमान्न HARTA FWA ॥ २५९१॥

प्रागभावादिष्पस्य हेत्‌त्वमिद वस्तुनः | भावाभावखद्हपस्य काय्यस्यत्याद्‌नं प्रति | २५२॥ एवमभावस्य भावमभावश्चु प्रति दतुलन भद्‌ान्तर भव- तोति प्रतिपादयन्नभावदेतुमूपमंदरति। प्रागभावादौति। भावाभावखद्टपस्य भावस्वदूपम्याभावस्वरूपम्य चेत्यथः, तच पर्वद्ाकेषु भावान्‌ प्रति तुवम्‌, ward मरति दतुलन्तृद्यम्‌, यदा उद्यानत्याद्युदाष्रणे तथात्वं Ye काय्यन्धतस्य खन्यमान- मरणस्य प्रणवायाद इमयागनाग्ररूपव्वात्‌ एवमक्राद्‌ादरणषु भावानां कारकरेतुत्वं दशितं ज्ञापकहतुवन्त्‌ खयमूहनौोयम्‌॥

॥ ९५२॥

२९६ RATT |

द्‌ रकाय्यस्ततसदजः काग्यागन्तरजस्तथा | युक्तय ्तकार्य। SHIRA ॥ २५३॥ तेऽमो DATTA गोणवन्िव्यपाखरयाः। अरत्यन्तसखुन्दरादृष्टास्तद TSA यथा ॥ २५९ |

एवं देताः कारकत्वक्ञापकत्वाभ्यामभावषपत्ेन च वेवि- wan, सम्पति feats मेद्‌ान्तरमाइ। दूरकाय्यं दृति दूरं देशतः कालतख grate कां यस्यसः तत्सहजः का- यण Qed जातः) काय्यानन्तरजः काय्यं जाते पञ्चाञ्जातः। तथा श्रयुक्रमन॒चितं युक्रमुचितश्च कायं Quer, अ्रयुक्रका- च्ाय॒क्रकाय्ययत्ययः | wg बङविधाः। चिचरेतव दति चिचसंज्ञका aa इत्ययः, दूरकाय्य॑तवादिनाशचय्य विषयत्वादन्व- यता, तदुक्तं भाजगाजेन । "क्रियायाः कारणे देतु: कारका जापकस्तथा। श्रभावश्िचदतुश्य wafau दरय्यते' the i heya ॥

तेऽमो दति गाणटर्ि्गाएे लचणा साच सारा्पा त्मिका साध्यवसानायां प्रस्तुतानपादानात्‌, मेव व्यपाश्रयः खविषय- काप्रस्त॒तामेदप्रतौतिजिनिका येषां ते wa areal wags यत्तं क्रचित्‌ कायस्यापि भवति यथा पञ्चात्‌ प्यस्धत्यादि वच्यमाणाद्‌ादरण TIAMAT दत्यच, रच रतास्तयात्श्च परम्परयेति बोध्यम्‌ क्चिदुभयेारपि यथा राशां इषार्‌- विन्दानोल्याद । ania गणटत्तियपाश्रयादिति पश्चन्यन्त-

e दितीयः ufewe: | २३.७

पाठः VAR | एतन्चापलकच्णं रूपयरुपकभावाभावेऽयध्यवमाय- मा च विषयत्वे इतना मत्यन्त चमत्कारजनकलवं बाध्यं यथा, श्रा- विभवति नारोणामित्यादिवच्यमाणादाइरणे | अत्यन्तसु- न्द्रा दृष्टा ष्युदाहरणदशनायां I: Hl २५॥

त्वदपाङ्गाह्यं TARTS यदङ्गने |

मुक्तं नदन्यतस्तेन Arse मनसि रतः ॥ २५५॥

क्रमेण दूरकाय्यादीनद्‌ाहरति। वदपाङ्गाङयमिति। इ

अङ्गने प्रणस्ताङ्गवति STUFFS वद्पाङ्गरूपं AAT सारापा गणो, WMA: परषान्तर, तेन व्वदपाङ्गरूपेषणनङ्गास्तेण | स लच्यण्तः परुषः, श्रपिभिन्नकरमे श्रलच्यताऽदमपोत्यथः। भ्र- चास्त्ररूपकारणस्य लच्यवेधरूपकाय्यमे निकर वत्ति, ्रलच्य- भेदस्हपन्त्‌ दूरवत्यवेति काय्यस्याचदेशतादूरम्यता। कालता यथा, “श्रनस्ुवानेन BHAT AMAA TATRA | AQVUATBETY WTI तस्य मुजेन श्मिः" । श्र बाल्य एव यावन काय्न्धमिरक्ताकरणाद्धतादूरकारता॥ Rv I

प्राविभेवति नारोणं वयः पर््यस्तशेशवम्‌ |

सदेव विविधः पुंसामङ्गजान्मादविभमेः ॥ २५६॥

आआविर्भवतीति। पर्यस्तं fatiad and येन agar ar

aafaae: | अङ्गजेमनसिजः, अङ्गं मनर्टपाये च प्रतोके चा- प्रधानक | अङ्गादश्विगेषे स्यादङ्ग सम्ेोधनेऽवययमित्युक्रः। तेन BA GRA मना[विकारविशेषसक्कतेविभरमेविंलासेः, षदेवा-

२२३९८ काव्यादणश्रः| e

विर्भवतोति श्रच नारोणणं Aaaed कारणं wFrenza: एसां विभ्रमैः सदेव जायत इति कारणस्याग्ुकाय्यकारिता प्रतिपादनाय कायथंप्राकक्तणएवन्तितापङ्छवावेविकः एवश्चाच विभ्वमाणं पञ्चादत्यद्यमानत्वं प्रागृत्पद्यमानलेनाध्यवमितमि- त्यध्यवसायव्यपाश्रयाऽच इेतुखमत्कारातिशयजनकोा नतु गा- णोव्यपाश्रयदतिबोष्यम्‌॥२५६॥

पश्चात्यय्धस्य PAU चन्द्रमण्डनम्‌। प्रागेव दरिणाकीणासुदएारागसागरः ॥ २५७ ॥ पखादिति। किरणान quenfag उ्सिपदिन्यर्यः। पादु दोणंमृदितमित्यन्रयः। प्रागव चन्द्रमण्डलादयात्‌ पृन्वै मेव, उदोण -उच्छलितः, aag इति क्रचित्पाटः, रागः कामाभिलाषघ एव मागरः) श्रतएवाच कार्यरैव गाणट्र्ि- व्यपाश्रयलं, वम्ततस्वत्र चन्द्रमण्डनादयरूपकारणस्य चिप्र काय्यंकारिताप्रतिपिपादयिषया रागमागराच्छनननण्द्पकाः' द्ध पञद्विता पव्व॑भा वित्नाध्यवमिता, तेनाचाध्यवसः यन्न एव चमत्कारा{तिमियः Heys tl | राज्ञां दस्तारविन्दानि कुद्मलोकुम्‌ते Ba: | दव त्वच्वरणदन्दरविवानातपः स्पृशन्‌ ॥ RYE I रान्ञामिति। aeruggaa रवेबेःसातपः ) Tawa रागति FRY पाठः aa त्चर्‌णदन्दस्य रागा Aiea a wa वालातप suaiearimitay, राश्नां रस्ता दखदन्दा-

इितीयः ufesez: | RRE

न्ेवारविन्दानि तानि कुद्मलोकुर्ते मद्भितानि करोति, 9 प्रणामार्थं ERAT VIHA कुद्रलोभावाध्यासप्तत एव चम- व्कारातिश्रयः। WI बालातपष्टपदेताररविन्दकुदमलोभाव-

रुपकाय्यमयक्रम्‌ ॥ २५८॥

पाणिपद्मानि भरपानां स द्भचयितुमीप्ात |

तत्यादनखचन्द्राणामच्चिषः कुन्दनिमनाः |! २५८ ।

पाणिपद्मानोति। कुन्दनिश्मलाः कुन्द्क्सुमवद्धवलाः, विगरेषणमिद नखानां चनद्रवारापे Yq: | Wa चन्द्रकिरणषरूप- स्तोः पद्ममङ्ोचनं कायं युज्यत एव ॥ २५८ ॥

दति देतुविकन्यानां द गरिता गिरो | ॥ इति देतु चक्रम्‌ ॥ ्ङ्किताकारनच्याऽथैः सो च्यात्‌ ष्ठ इति सृतः २६० रतुमुपमंहरति। इतोति। दताविकन्पानां प्रमेदानां। गतिर्दिक्‌। दशरितेति श्रनया दिशा watsfa रेतुप्रभेदाः सयं ज्ञातव्या इत्यथैः | श्रय aa लक्तयति | दृङ्गितेति | दङ्कितमभिप्रायवोाधक- चेष्टारिष्करणम्‌, दङ्कितं दद्रताभाव दृति विशः, ्राकारो- र्यादिषछचकम्‌खरागादिः, स्यादाकारेऽङ्कवेशृतमिति वापा- लितः। ताभ्यां wer लक्षयितुं यागोऽ्चः श्रभिलाषादभ्य- मार्‌ विषयः रदःक्रियमाणवहिविषया वा wa: एत्मास्याल- इारवाम्‌, सष्छसंज्ञाया wadat प्रतिपादयितुं ear

२४० MITT |

स्यति aagicta ageafeararciataq खच्यलेन Ga मतिवेयलादित्यर्थः। waquefgararcieat निपणमति- लच्छयववणनं BWA नामालङ्ार दत्य्थः नव्यास्तु cia नाकारेण वा लितस्य ware निपणमतिना कन विद्धश्च न्तरेण URW AMA नामालङ्ारः खच्सायसचनसयैव चम- त्कारजनकतचालदारलादित्याह्ः) तयाचोाक्र प्रकाशता, "कुताऽपि alsa: खच्छाऽप्याऽन्यसे प्रकाग्छते। धमेण कन- चिद्य aaa परि चक्तते' दति कुताऽपयाकारादिङ्ताद्‌- त्यथ॑ः। दण्णछतापि ‘dufaay wary श्राकारणङ्गितेन वा| Safa Baa ART यच, खक्छंतदुच्यते' wha ii २६०॥

कद्‌। ने सङ्गमेपभावोत्याकीं वक्तुमकमम्‌ |

HAY कान्तमनना लोलापदं न्यमोलयत्‌ ॥ २६१ ॥ UVa Asa खचितानिगि सङ्गमः। आश्वासयितुमिच्छन्तया प्रियमङ्गजपोडितम्‌ । २९९ '

तचेङ्कितलच्यायंमदादरति। कदेति। ना आवयोाः। WANG जनबङ्ले दशे) लोलापद्क्रोडायकमलम्‌ | न्यमो- लयत्‌ समकाचयत्‌। पद्मसम्मोलनादिति। afearafaa: | नायिकाया afanat निशाभाविमक्रमर्पः दखोाऽयः पद्म नोमौोलनष्पेङ्गितम fatqufaa cia waa लखणसम्न्बयः। नव्यमते तु मायकस्य जिज्ञासितः सद्धतकालरूपः @air- same भूकेपादिनङ्गितेन मायिकया लकयिला निशासमय-

fedta: पर्ष्छिदः। २४१

शंसिकमलनिमोलनलोलया प्रकाशित इति। wa च afes- विशेषस्य सव्पालङ्कारविलकच्षणतया सडदयानुभवसिद्धलादल- ुःरत्वमेव ॥ २६९॥ २६२॥

मदर्पितदृश्सस्या Maa | उदहामरागतरला च्छाया कापि मुखाम्बूने |) २६३ ॥ ` दत्यनुदविन्नरूपत्वा्र्य्छवमनेार थः | अनृन्न दयेव ष्ठात्वमभ द्‌ च SATA: । bee ॥

॥ दूति शल्तमम्‌

श्राकारलच्या्मदादरति। मदपितेति। उद्‌ामाऽत्य- धिका रागा रत्यु्षवाभिलाषस्तेन तरला मनोज्ञा उदाम- रागव्यन्न्निकत्ययः, कापि विनलक्तणा काया कान्तिः। श्रत नायिकाया रत्युतवाभिलाषरूपा्यम्य म्‌प्वच्छायातेलक्तष््- रूपाकारण fafyguma प्रतिपादितम्‌। auaasaa ता- दृश्राकारसंलक्तितस्य तादृ्रच्सा्स्य तादृशवचनमभङ्या बन्ध समोपे auafafa लक्तणममन्वयः, Bay यस्वार्यस्तं प्रत्ये वेति न नियमः तस्ान्याटश्धकलम्यापि सम्भवात्‌ श्रतएव प्रकाश्कता इक्तलचण WIG इत्युक्तम्‌ । मदर्पितेत्यच az- पितेति क्चित्पाठटः ॥ २६३ ॥

नन पुव्वाद्ाहरणे पद्ममिमोलनात्‌ प्रतोयमानस्य नि्नि- सङ्गमस्य DRA तावदस्तु wa तु तादृ्रम्‌वच्छायारूपा- कारः स्फटतरमेव रक्दुत्वमनारथं लक्षयतोति कथमयंस

~ ५

२४२ HTT: |

खच्मलमित्याशङ्कोपपादयति। इत्यनद्धिन्नरूपत्वादिति, रल्यु- त्सवमनेारयोाऽनुद्धिन्नरूपतात्‌ श्राकारलक्तितिवेन स्फुटतर- प्रतोयमानरूपलाभावात्‌ खच्छलवमन ष्ठु बा परित्यज्येवा च व्यव- स्थिता वणिताऽश्दित्यन्वयः । श्रचाप्यवग्थित इति कचित्पारः। श्रयमयः, उद्‌ामरागतरला म॒खच्छाया तावद त्युसवमनेरय- स्यैवानभाव दति न नियमः विषयान्तरमनारथादिनापि तत्सम्भवादित्यनेकान्तिकलान TAT तादृश्मनारथं ल्त यति wafaar तु स्रोयविलच्णसषदद्यतामप्रौचोनया तया कथयञिन्नतयतोति खवच्सलमे रत्यु वविषयस्येति ॥ ९६४॥

लेशो लेग्रोन निभिन्नवस्तुरू पनिगृदनम्‌ | उद्रादरण्‌ एवास्य ूपमाविभविष्यनि ।। २९५ ॥

श्रये1टेभ्वाक्योक्रलवतिनामान्तर wi स्ल्यति। ww दृति। ललेशेनान्यतया निरन्नं प्रकाशितं यत्‌ वस्तुना पं स्वरूपं तस्य निगृदनं dav ae: बामाद्धेदाद्यङ्गविकः ˆ; दिना किञ्चित्‌ प्रकाशमानस्य गाप्यविषयस्य कनचिद्व्धाजेन गेपनं लेश्निभिन्नवस्ठनिगृहनक्ू्पत्वाद्वशालङ्धार इत्ययः, दममेव नव्या व्याजाक्रिं वदन्ति, यथा व्याजाक्रिग्कदमना- द्वित्रवम्तुखूपनिगृदनम्‌' इति वच्यमाणाप्ड्कुता तु म लेश निभिन्नवम्तुना व्याजनापङ्कव Tad भेदः। गा्यमिभदसख कचिङ़्ापयितुरनवधानवचनेनापि भवति तस्य निगृरनमपि wfeq Big क्चिदश्चषेणवच । क्रमेण यया, ‘are वारि-

fede: परिच्छदः | २९४

धराणामपतितया नेव शक्यते स्थातुम्‌ उत्कण्ठितासि त- रखे नहि महि सखि प्ख्छिलः gar’) अअत्रापतितयेति पतिं विन्ययः खयमेवाभिहितः पतनाभावप्रतिपादनन नि- गृहितः। दृ परोऽनिलकम्पितवियदा मिलतिकान वनस्पति- at aati स्मरसि किसखि, कान्तरतात्छवं afe घनागमरौति- रदाइताः । श्रत्रापि खवचनेनेव विता पतिमङ्मेच्छा घना- गमस्भाववप्नया निगृूहिता । इयमष्यपल्भुतिरिति fama: ननु लेशनिभिल्ननिगुदने HAART यनास्यालङ्ारलमि- ATARI | उदादरण एवास्येति। रूपं वेचित्रात्मकलम्‌॥ ॥२६५॥

राजकन्यानुरक्तं मां रेमेद्धदेन TAA |

HANG र ज्ञात मद शोतानिलं वनम्‌ ॥ See ॥

निभिनभिगृदमे द ea श्रनिष्टसम्भावना, wat चेति तचानिष्टमम्माउनायामदादरति। राजेति। श्रवगच्छयुरि- त्याश्सायां fas मावगच्छय॒रिति क्चित्पाठः। श्रवगच्छ- युरिव्यन्तमनिष्टशद्ाषकम्‌, wat निगृदनापायं चिन्त , यक्नाद्‌। श्रा ज्ञातमिति। श्रा दृति स्मरण, ज्ञातं निग॒हन- कारणं निितभित्ययैः। azare wet दत्यादि, रोभेद्धदस्य शीतानिखजनितवप्रतिपाद्ननानुरागा निगृहितः॥ २६६ ॥

आनन्द्‌ग प्रदत्तं मे कथं TVA कन्यकाम्‌! अकि मे पुष्परजसा Tae AA दू पितम्‌ ॥ २९७ ॥

ye tae

२४४ कायादश्रः।

लब्नायामृदादरति। grazifsafa | कन्यकां विवा- हाय गेोषयामानीतां कन्यां दृष्टैव कथमानन्दाभर प्रटत्तमिति कन्यादर्शनमातररेव श्रानन्दाश्णानुरागव्यक्रिलं्ाकरोत्या- wy data: अक्तिमेदृति। श्रत्राशुणेऽखिदूषणजन्यल- प्रतिपादनव्याजेनानरागा निगूहितः। 94 वस्तुनिभदश्च afazinfga: कचिन्नाल्िकः, तत्राण्ङ्ायामतद्‌दादरण- aan! ताचिकते यथा, शीलेन प्रतिपाद्यमानगिरिजाहस्ताप- गदाश्सद्रेमाच्रादिविमष्टलाखिलविधिव्यासङ्गभङ्गाकुलः। WT: त्यं तु दिना चलस्य करयारित्यूचिवान्‌ सस्मितं शेलान्तःपर- माटमण्ड़लगरीदृष्टाऽवतादः fas’) wa माल्िकतया रा- argiziat परिज्ञानं तचत्यानां जातमेव, waua सरितं गेलान्तःपरमादमण्डलगणेदृष्ट TOMA ॥ REO |

दूत्यवमादिस्थानेऽयमनद्गाराऽलिग्राभते | लेशमेके विदुनिन्दां स्तुतिं वा लेशतः HATA Ree :

श्रस्यालङारत्वमृपपादयति। दव्येवमादीति। श्रतिशाभते चमत्कार विशषलननकेतया काव्यमु पस्कर्ते, तस्मादस्याखङ्का- रतल्मगपलपनयमित्य्यः। Beat व्याजस्तुत्यलद्ारोाऽपि लेश Uae | aaa इति ana. स्तुतिष्छलेन शतां निन्दा, तथा निन्दाश्छलेन aat स्हतिंवा एकं लेशं विद्‌- रित्यन्वयः। यदुक्रे STIS at गणीभावे दषौभावा AWE यः। eam स्याता नान्या याजस्तुतिरपौश्यत इति। यथा

दितीयः परिच्छेदः | २४५

लेभनिभिन्नवस्तुनिगृरन लेशरनामालङ्ारत्वं तया WET म्रतिनिन्दयारपोति fa व्याजम्ततोद्यलङ्ारान्तराभ्युपगमेन पक्नतीकरणमिति सा$पि लेग Vay: li Ree |

a ~ a ne युवेष गुणवान्राज्ा योग्यस्ते पनिषूज्नितः। रणोत्सवे मनः सक्तं यस्य कामेा्छवाद्‌पि॥ २६२॥ ५ ५ ~ ~^ न । ~ वोय्यात्कपस्तुतिनिन्द वासिन्‌ भावनिवृत्तये। कन्यायाः कल्यते भोगान्निनिकिक्नोनिरन्तरम्‌ |] २७०॥

तच स्हतिव्यानेन निन्दामुदादरति। uae दरति। खयं वरगोष्टयां कस्यचिद्राज्ञः ममोपमपम्यितां कन्यां प्रति सस्या उक्रिरियम्‌ 1 याम्यः पतिः पतितेन वरौतुमृचितः, श्रच हेतुः रएात्छवे दति, अ्रतिवोराऽयं त्रियतामित्यापातता बाधितं, पय्येवमाने तु RATT रणव्ययाऽयमनन ते कामसुखं Ter तन्न व्रियतामिति रणोाद्छवं मनः सक्रमिति सुतियाजन नि- न्देव प्रतिपादिता ii २६९. ॥

एतदेवाह । वोययात्कप्रस्ठतिरिति । wafer vy भागान्‌ , सुरतातसवान्‌ निरन्तरः नि्विविचेरुपमेक्रमिच्छाः कन्याया भावा वरणाभिप्रायस्तस्य fase राज्ञा वोयात्कषस्हति- निन्देव कल्यते निन्दारूपेणेव परिणएमतोत्यन्वयः ॥ २७०॥

चपले निर्ह यश्चासो जनः किन्तेन मे सखि | आगःप्रमाज्नायेव WAT येन FAIA: 11 २७१ ॥

RTS: | २९६ ५

दोषाभासा गुणः केऽपि दशितिच्चाटुकारिता। मानं TA TASS कत्त रागाद शक्तया ॥ २७२ ॥ ॥ दति ले शचक्रम्‌ ॥

निन्दाव्याजेन स्ततिमदादरति। चपलदति। मान va मनखिनोनां गोारवरेतुस्तदन्तरान्तरा प्रेयसि war विधय द्रति वदन्तीं eal प्रति नायिकाया उक्रिरियम। चपले Fas स्थिरप्रेमा, नद्यः परपोडानभिन्ञः। तन युश्माभिरूपदि- BA मानन | श्रागःप्रमाञ्छनाय श्रपराधवि्मारणाय, चाटवः प्रियवादाः॥ २७९\॥

दोषाभास tia) सखीजनेर्दिष्टमुपदिषटं मानं रागात्‌ परेयस्यनुरा गाधिक्यात्‌ कन्त मशक्रया नायकया काऽपि स्तो- णामतोवदनयङ्गमखाटुकारिताखूपोा गणः, दाषाभासः Tyr दोष दवाभासत दति तादृ दितः, दाषत्न कशत इत्यथैः | तस्माद निन्दावयाजन स्तुतिदं्भिंता ॥ २९७९॥

उदष्टानां पदाथानामन्‌दे शा यथाक्रमम्‌ । यथासह्यमिनि प्रोक्तं Va करम इत्यपि ॥ २७३॥

श्रय क्रमं लत्तयति। उददिष्टानामिति। उद्दिष्टानां प्रय- ममुक्तानां पदाथानां यथाक्रममनृदेशः पञ्चादुदेषः VATA: पदार्थः क्रमेणान्वय Tae: | यथासङ्धमितीति am Sq: खच्छरा खवः क्रम दल्ुदुश्वाक्ये लवानन्तर्‌ क्रम एवादिषटसतत्‌

दितोयः पररिष्छेदः। २४७

कथं aug निरूपणमित्यचार । wy क्रम दव्यपोति Ulta सह्यानं क्रमदतिव्यः पाया sare: २७२॥

yard चोरिना तन्व कितिक्तणमु द्युतिः! ATT ATTA: कुमुदोत्यलपङ्गजैः || २७४॥ ofa क्रमः।

उदादहरति। vafafa स्मितेदणमुखद्युतिरिति जात्या- श्रयत्वादेकवचनम्‌। चारितेति किञ्चिदपदनेत्ययः षमदाय- हरणे नायिकायां तदसत्चप्रतिपत्या वेरस्यापन्तः। शरभः प्रविष्टया इति अ्रमःग्ितानां कुमदादौनां चेाव्यंक्रियाया उपपाद्‌कम्‌। उत्पलं कुवलयम्‌। wa faa: कुमुदन, {चणद्युतिरुत्यलेन, aaufa: cesT, चारिता इतिक्रमि- . ~ a काणां करमिकरम्बयः। ्रचालद्रान्तरविच्छित्तिमृखतया @> tan प्राठाक्रयाख वेचिचातिश्रयः॥ २७४॥

प्रयः प्रियतराख्याने, र सवद्र पेशलम्‌ | HHS CAT, AAAI AAA ॥ Py |

मंलद्यक्रमाणां AAVITEVU RAT ayy शा- भाजगकतया VATS METH TAG ATITANMA अ्रसंल- च्यक्रमाणां wafeeygrarafy तथालनालङ्कारवमचित- fafa सम्प्रति तद्रूपं प्रेयारसवदूच्लसिनामकमलङ्ारत्रय- मार) प्रेय cf, च्ाणामेवासंखख्छक्रमलरूपेकधर्षावत्वा-

wee wae Ve |

saa निवेशः। तच प्रियतर भावाभि्यष्षा बाडव्यस्त प्रोच्य

fanaat वक्वा प्रीत्य सिक्यद्दकमाण्यानं प्रेयः प्रहृषटप्रिय- ~

a मेया नामालङ्ारः 1 भावाच्च देवादिषिषया रतिः

ला यथा काव्यप्रकाश,

प्रधानलेनाभिवयक्रा व्यभिचारिणश्च | fagarigfavar व्भिदारो तथाच्ितः। भावः प्राक cfa विभावादिभिगपगपष्ट उददमाचः स्यायो च भा दृति विश्यनायादयः। ग्रन्वक्तुस्तु देवा(दगिषयक्ररतिभाप- व्यच्कमदाख्यानः प्रयोऽलङ्ारतयाभिमत({मिःत वच््यमाणादा- हरणदर्शनादवगम्यते। तनञ्चास्यानचातुखंण वनज्यमानाद- वादिविषयकरलिभावावाच्यस्य शआभाजनकनया प्रयानामा- लङार tia लच्णम्‌। तया रसप्णशनं रमाभिव्यक्या Ay दयददयङ्गममाख्यानं रसवत्‌ रसवन्नामालङद्ारः श्रास्यान- SAMY व्यज्यमानाग्स एव वाच्यस्य जाभाजनकतया गमय- दलङ्ार TAU: | रमस्वरूपञ्च yaaa नाक्रमिति किञ्चि दुच्यते समुचितसन्निवेशगाभिना काव्येन तन्तद्भिनयेन 1 समर्पितः सदृदयददयं प्रविषटैम्तदोयमददयनामप्रोचौनेन araatfangafeat विगललितरामरमणोवादिभिगलोाकिक्र- विभावनादिव्यापारवरत्तया विभावानभावव्वभिचारिश्रब्दव्यप- दशः WAL HTM + cif ali siae daar. रश्रपातादिभिः कार्यचखिन्तादिभिः सदकारिश्च aya are भावितेनाल्ाकिकन व्यापारेण तत्कालगनिवन्तिंतानन्द्‌ांशावर्‌-

णाश्चानेनात एव प्रमृष्टपरिमितप्रमादलाद्निजध्ण HATA

feaja: परिष्डेदः | Rae

खप्रकाश्रतया वास्तवेन निजखरूपानन्देन ae aretifma- माणः प्रागविनिविष्टवासनारूपः श्िरतया वत्तंमानलवात्‌ म्थयायिश्ब्दव्यपदश्या रद्यादिरव रषः तथा STE: SAM: म तेव्भिवाद्चैः म्यायो भावे रषः way’ दति क्रा व्यक्रि- विषयोहतः, यक्रिश्च भद्रावरणा चित्‌, यथाहि शरावादिना पिहितो दीपसन्िट्त्तो सन्निहितान्‌ पदार्थान्‌ प्रकाशयति सख्यश्च WaT, एवमात्मचेतन्यं विभावादिमंवलितान्‌ रत्या दीन्‌, भ्रन्तःकरणधक्माणां साचिभास्यवाभ्युपमतः, विभावा- दौनामपि सभ्रतुरगादोनामिव रद्गरजतादोनामिव च षा- चिभास्यवमविरुद्धं, यञ्जकविभावादि चर्वणाया श्रावरणमङ्कम्य वा उत्य्तिविनाशाग्वामूरत्पात्तिविनाशेो रमे उपचते fa- भावादिचव्वंणावधिचादावरणभङ्गस्य, निटठत्तायां तम्यां प्र- काग्रष्याटरत्तलादिद्यमानाऽपि स्यायो न प्रकाश्ते दतौदम- भिनवगप्रादिमतसखरारस्यन | भदट्रनायक्ग्रष्डतवस्तु तारस्छन रसप्रतौतावनाखाद्यवम्‌ श्रात्मगतलन तु प्रत्ययो दुर्धरः भोताद्ोनां सामाजिकान्‌ प्रत्यविभावलात्‌ विना विभाव- मनालम्बमस्य रत्यादरप्रातिपन्नः नच RATA साधारणं विभावतावच्छदकमचराणस्तोति वाच्यम्‌. श्रप्रामा्ठनिशया- नाखन्दिता गम्यालप्रकारकञ्ञानविररस्य विशब्यतासम्बन्धाव- च्छिकञप्रतियागिताकस्य विभावतावच्छंद्‌ककाटाववग्पं निवेश्य लात्‌, तस्मादभिधयचा निवदिताः पदाथा भावकलव्यापारेणा- गम्यालाद्रिस्विरोधिज्नामप्रतिबन्धद्ारा कान्तालादिरषान्‌-

2 ॥

२५० RATT: |

कूलधबपरख्कारेणावस्था्यन्त, एवं साधारणोक्रतेषु रामसोता देश्रकालवयेाऽवस्थादिषु पङ पून्बव्यापारमरिन्नि edatew भागछृत्वव्यापारस्य afear निगोखयारजसमसासद्रिक्रसल्व- जनितेन निजचितसखभावनिटतिविश्रान्तिलिचणन्‌ माक्तात्का- रण विषयोकता भावनापनोतः साधारणता रत्यादिः WIA रस TTS: नव्यास्तु BTA are कविना नटम च प्रकाशितेषु विभावादिषु वञ्ननाव्यायारेण रामाद सो- तादिरते गरडीतायाम्‌, भ्रनन्तरञ्च सदहदयताश्नामितस्य भा- वनाविशेषरूपदोषस्य afear कन्दपितरामलाद्यवच्छादिते ष्वा त्मन्यज्ञानार्वाच्छन्रे ए्क्रिकाशकल दव रजतखष्डुः ममत्पद्य- मानऽनिव्वचनौयः साङभाम्यः मोतादिपविषयकरत्यादरव रसः WIE क्या द्‌षविशेषम्य नाश्य तदुत्तरभाविना लाकात्तरा्तदन भेदागदात्‌ सुरवपदव्यपदेश्यश्च भवतोति प््णरिव्येतत्‌ सव्वं पण्डितिराजन विश्रदोकतम। मोतादि- विभावादिभोरामादिनिष्टतयानमोयमानोा रत्यादिम्यारि भावा वासनासन्निक्ंण मामाजिकंः साचात्कियमाणा रस दरति Wiaganwaa: | वस्तुतस्तु विभावािव्यज्यमान- रत्धादिग्धायिभावजन्यचमत्कार्‌ एव गसण्ब्देम व्यपदिश्यत सन्वंमन्यत्‌ पष्ठवममिति ara) रत्यादय रतिरास- TIARA CHARA UT ARI: क्रमेण प्रङ्गागहास्यकरुण- रोद्रवोरभयानकवबीभन्साद्ुतरमानां ग्यायभावाः, शान्तस्य ठ wat गिव॑दा वेति awd) रत्यादोनां werg cu-

दितोयः परिण्छेदः। ९५१

रुपकादावभियक्रं Wal प्ररङ्ारारोनां खद्पञ्चान्यत्र विर्‌ tfa are. तव प्ररङ्ारोाऽपि सक्मागविप्रलम्ममदेन fz- fay: | वीरख दानधदयायद्धमन्तादिभेदेन sway: | तया रूढः WANA: प्रधानतयाभियक्त इव्यथः, तादृ- णराऽहङ्धारोा WA यच तादृश्मास्यानमूर्नखि, आ्रस्यान- दातुख॑ण प्रधानतयाभियन्यमानो naar यभिचार्भिव ऊक्सिनामालङ्ार TUE | Way, WAT az: प्रभाव- ग्रो त्रिद्यामत्कुनताद्जः, दरक्रलनणः, श्रयश्प्राधान्येनाभि- व्धक्रा भाव एव, व्यभिचारौ तयाञ्ित दति प्रकाभ्नकारोक्रः। णएपामनङ्गरव्यपदगरे COAT | ुकोत्कषद्धति। यकताऽलद्ा- रथपदेभापयक्र BRI AVIA यस्मात्तत्‌, सादृश्यादयेा यथा वाच्या्शाभाजनकवाद्‌पमाद्यलङ्ारतया व्यपदिश्यन्त भावाद्याऽपि तथा वाच्यशाभाजनकलमाम्यारित्यर्थः) मते सास्पिन्‌ निरुक्रभाेष मध्ये दवादिगिषयकरतिभावस्व प्रया AAA ETS TANGA चाच्जखिनामालङ्कारलम, एत- fara भावरानां तथा रमाभामभावाभासभावशान्ति- मावादयभावश्रवलतानाश्च रसपश्लमिल्यच रसपदस्य रस्य- मानपरवेन रसवदलङ्कारत्वम्‌ एषामपि कायश्राभाजनक- त्ाविगेषेणालङ्ारले सत्यादिति बाध्यम्‌, उक्षञ्चान्यत्र “रस- Hal तदाभात भावस्य प्रमदया) सन्धिः waear चेति

५

yar वाभिव्यज्यमाना श्रलङ्कारतां प्राञरुवन्ति wyporarar-

छ.

२५२ | RITE! |

मपि काव्यशोभाजनकलापग़िषात्‌, नचाङ्गिना रसादेरल- ङाय॑त्वात्‌ कथयमलद्गारत्वामति वाच्य, खमते शब्दायात्म- कस्य काव्यस्यैवालद्ाय्यकेन तदुपस्कारकस्य व्यञ्माचस्येवाल- इर व्यपदेश्यत्वात्‌, SITU AHA धम्माननलङ्गारान प्रचच्ते दत्यलङ्ारलचणे शब्दार्थशरोरस्य कादव्धस्येवालद्धारय्यलप्रति- पादनात्‌) प्वनिकारप्रग्टतयस्तु श्रङ्गिनारमादेरल्द्धःर्ययत्वमङ्ग- WAG तस्यालङ्ारत्वमाडः। यया प्रघानेऽन्यच वाश्चायं यचा- Ta रसादयः । काव्ये त्िन्नलङ्ागा रमादिरितिमे मतम्‌ दति। तच रसानामङ्गत्व रमवदलद्कारः भावानामङ्त्व प्रया- ऽलद्धारः रसाभासभावाभामयेोगङ्ते ऊनज्नंसवुन्नङ्ारः भाव- शान्तेरङ्गते समाहदितालङ्ारः भावादयभावमन्धिभावश्रवन-. तानामङ्गत्वं तत्तन्नामकानलङ्गाराः। ATA विश्यनायेन, 'रमभा- BT तदाभासा भावस्य प्रमम्त्या | गण्येण्डततमायान्ति यद्‌ा- लदङतयस्तदा | रसवत्‌ प्रयऊज्जस्वि ममाहितमिति ward भावस्य wea सन्धा सिश्रवेच तदाख्यकाः'दति। श्रचतेनव्या प्रष्टव्याः fa प्रधानतया प्रतीयमानस्य व्यङ्लमाचरस्सेवासल-इा- BARA तथाग्छतस्य रसादेरवेति तत्र न तावत्‌ प्रथमः स- मासेाक्चप्रस्तुतप्रण्सापणायेक्रादौ प्रधानतदेवाभिव्नज्यमानानां | वस्वलङ्ाराणां तेरष्यलद्धारत्वाभ्युपगमात्‌ नच तव वाच्था- wea प्रधानलं प्रतीयमानानां वस््वलद्धार्‌ाणान्वप्रधानत्वम्‌ श्रप्रधानानान्वबलड्ारत्वमचितमवेति वाच्यं, तत्र तच BATAT- मेव प्राधान्यस्यान्‌भव सिद्ध तयानपलपनौोयतात्‌, नापि दितीयः

दितीयः परिच्छदः | २५६

सामान्येन कायात्मकतयाभपगतानां VASA HT VTA YI नां मध्ये AWAEITIN AMET रमादीनामेवालद्ुायत- सिति निर्वक्रुमयोग्यलात्‌ नच रमादिययदभस्येव प्रधानस्य काव्यात्मलाद्‌लद्ाय्यतं न वस्यलङ्ारयारिति विश्रनायाक्र- मादरणणेयं, "यचान्मदानां प्रमदाजनानामभ्लिहः शण- मणीमयुखः। मन्ध्याभ्रमं प्राप्रवतामकाण्डेऽ्यनङ्गनेपथ्यविर्धिं aya दृत्यादा तेनायङ्भ्रतिन प्रटङ्ारेषोव काव्यव्यवदहाराभ्च- पगमात्‌ संलच्यक्रमखद्भुरूपप्यनिभदम्य मव्वालङ्कागिकिरभ्य UAT रमादेरेव काप।्मनप्रतपादनष्ट FRR दूषितलाच्च, तखाटरा्भतयाऽविगिष्टठानां वस््वलङ्ाराणां रमादोनांवा का- व्पराभाजनकतयालङ्ार लं यक्चनभवप्रतिपन्नमिति, प्राचां मर- futq साधोयमी | श्रयात्र रमस्यालङ्गारत्वमुक्र, Wy "मधुर रसवद्ाचोत्यादिना AANA तत्कथधमकस्य गृणलमलङार च- द्यति wae समाधानं खयमेव यन्यकारोऽय करिब्यतोति

सव्वमवद्‌ालम्‌ ॥ २७५ ॥

अद्य या मम गोविन्द ' जाता तयि TET | कालेनैषा भवेत्‌ परोतिसतवेवागमनात्‌ पुनः ॥ POE ॥ इ तया युक्तं विदुरो नान्यनसतादशो धुतिः। भक्तिमाचसमाराध्यः BAHAY AAT दरिः ॥ P99 II तच प्रथमं प्रेय उदाहरति | wala) विदुरस्य Quen leu प्रति सानरागाक्रिरियं। हेगोाविन्द ay तयि wera

248 का्यादशः।

मदीयभवनं प्राप्रे ofa aa er Wasa कालेन समयान्त रेण तवेव पनरागसनादेषा प्रोतिभंतेत्‌ भविव्यति नतु लयि गते चदितरमाधममागमादिना ददृशो प्रोलिभंवि्यतीत्ययथः। ca: प्रतिनिटत्तस्य ते यावन्न पनरागमनं तावद्ुःखनैव ग्या- स्यामोति भावः। नेषा काले भवेत्‌ प्रोतिरिति पारस्तु न मनारमः। wa विदुरस्य वाक्यभट्ाभिव्यज्यमानोा भगव- दिषयरतिभावा भगवतः प्रोत्यतिश्यजननेन वाच्यस्य शा- भातिश्यं पृष्णाति। श्नाकोाऽयं 'सम्मानवद्धमानप्रोतिषिररे- तरविचिकित्मामदिमस्यातितदयप्राणम्यानतदोयतामन्वतद्ा- वाप्रातिकृन्यादोनि च are area’ इति शाण्डिन्य- खचोयप्रो्युदाडइरणतया खभ्नग्राचा्यंणापनान्तस्य,"्या WA: पण्डगोकात्त तवागमनकारणात्‌ सा किमास्यायत तुग्यमन्त- viata देदिनाम्‌' इति मदाभारतौयाद्यागपव्वाक्रविद्ग- वचनस्य प्रतिरूपः ॥ २७९ ॥

Tare fa | य॒क्रम्‌ श्रव्यमिचारिभगवद्वक्रिस्चकलात्‌ म wit, युक्रमित्यतर वाक्यमिति कचित्पाठः। ama ya: नान्यतस्तादृ श्रे टतिरिति यताऽ विदुरस्य अन्यता भगव- द्धिन्नविषयभ्यस्तादृशो धरति; सन्तापो न प्रतिपन्नेति wa | तवैवागममात्‌ पुमरित्यनेन विषयान्तरेभ्यः विदुरस्य प्रोतिनं भवनीति छवितरमित्यथंः श्रतएव भक्रिमाचण श्रनन्यसाधा- रणानरागेएेव समाराध्य दरिः सुप्रोतखग्धदिद्ुदृश्ठस्य प्रोतिकरमाण्याममिति प्रेयाऽलङ्ारः॥ २७७ |

हितीयः परिच्छेदः | २५१५

सामः BAN मरुद्रमिव्याम VATA जनम्‌ |

दूनि द्पाण्यनिक्रम्य त्वां द्रष्टं दव ! के वयम्‌ ॥ २७८॥ दति सास्नान्छते देवे राज्ञा यद्राजवम्णः। परनिप्रकाशनं तच प्रेय इत्यवगम्यताम्‌ । २७९ ॥

am: प्रीतान॒दादरति। माम इति दाता यजमानः, tfanafa मेमादिब्धुलखूपा wer मूर्तीरितिक्रम्य खत्म सरूपेण ada सचिदानन्दात्मकं at xe माक्तान््त्तः वयं कं श्रयाग्या एव, afe यद्ृाऽमि तत्र भक्तानुकम्पिने रतुरिलति भावः। श्रव निष्कलस्य परब्रह्मणा जन्यप्रोतरभा- वात्‌ वक्तम्तदधिषयकप्रोत्येव प्रयस्वम्‌ ॥ २७८ ॥

दतोति। दवे BRITA THT: राजव्रम्॑नामकमस्य | प्रोनिप्रकाभनं मद्ादर्‌वत्रिषयकरतिभावस्रचनं, तच तदपि, ya इत्यवगम्यतामिति एतन भक्रस्य प्रो्यभियक्तया गेाद्भूव्यस्य देवादेः प्रोतः, कवा भक्रसेव देवादिविषयिका प्रोतिवौा व्यज्यमान प्रयोऽलद्भार इति छचितम्‌। प्नाकदयऽ्मिन्‌ देव- विषयकरलिभावा दितिः। मनिविषया यथा, "रत्य ‘wala, हेतुरेष्यतः प्रभस्य, पृष्व चरितः छृतं TH: | शरैर भाजां भवदोयदग्रनं व्यनक्रि कालजितयेऽपि येाग्यताम्‌'।

cf गिरयः स्फारास्तयाम्भाध्यस्तानतामपि बिभ्रतो किमपि न क्तान्तासि तुभं aH) WET aya: स्ठ॒तिमिति

२५९ TATE:

प्रसोमि यावदहूुवस्तावद्धिभ्रदिमां सतस्तवभुजा वाचखता म feat 1 wa पूव्वीद्धं विषयः, sate राजविषयः। "ए द्येहि वत्स रघनन्दन एषं चन्र चम्बामि agi faery afr- स्वजे त्वाम्‌ | RITE वा इदि fearfanngerfa वन्देऽथवा चरणपष्करकद्यन्तेः | Wa पएूचपिषयः, भ्रव agama रम sa, एवमन्यविषयाऽधि रतिभावः प्रयाऽलङ्कारतयचा राध्यः कान्ताविषया तु रतिव्यक्रा प्ररङ्गारतां प्राप्नाति aa रमव- दलङ्ार दत्यनन्तरमव दणश्धते॥२५८ ॥

wala प्रेत्य सङ्गन्त्‌ यया मे मरणं मतम्‌ |

सेषा तन्वो मया HAT कथमत्रैव जन्मनि ॥ OTe ॥ प्राक्‌ Az पिना, सयं रनिः प्ूटङ्भारनां TAT खूपवान््ययागेन तदि दरं रस॒वद्चः ॥ २८१ II

Wa रमवदलङ्गागं दण्यन्‌ तत गमा प्रटेङ्गागादिभ देन agfaur tia aq ब्रह्मादिकोरपर्ग्यन्नानामादग्णोयः. apafeaata प्रयमं प्ररङ्गारमदादरति। BATA wat मदालमां एननागानां प्रमादन प्रत्युज्जीविता प्राष्य तम्याः पत्युः कुवधषियाग्यम्दाक्रिरियम्‌ । गतेति सतेयमिति fafa यया सद प्रेत्य परलेाक मङ्गन्तुं मंयागं प्राप्तम्‌ । Basha सङ्ग न्त्ितिपाटे तु दृव्यन्‌ताप wa मरणे सति, भावे क्रः, यया परलाकगतया मद सङमभिप्रत्याभिलयब्यत्ययेः। मे मया ard मतमिषट, मेषा तम्ब कथमत्रैव जग्मनि विना मरणं लभा

हितीयः परिच्छेदः | २५९

कथमिति fama रेषा तन्बोत्यब तेवावन्तोति कचित्पाटः, तत श्रावक श्रवन्तिदेभाद्धवा वास्वदन्तत्यर्थः, वासवदन्नाया दादप्रवादेन दुःखितस्य पन्ता प्राण वत्सराजस्यानन्देाक्तिरि- यम्‌) अत्र समोगष्टङ्गाराग्यो रसः सच द्दर्गनसय्रनारोनि निषेवेते विलाभिनो। यतानुरक्रावन्योऽन्ये TAA BATRA!” TERMI: | way विप्रलम्भानन्तरं प्रतिपाद्यमानः पष्ट प्राञ्नातोति विप्रलम्भानन्तटौणात्र वर्मितः 1 aga, “न विना विप्रलम्भेन सम्भोगः ulead: कषायिते fe वस्ताद भ- यान्‌ रागा faaga इति। विप्रलमश्चु ‘aa तु रतिः. weet नाभोमृपेति व्रिप्रलम्माऽमावित्युक्रलक्तणः say पव्यरागमानप्रवामकरूणात्मकतया चत्‌ विधः, विप्रलम्भञ्चायं मद्‌लमापस् करुणात्मकः, यदुक्तं यूनरकतरस्मिन्‌ गतवति सा कान्तर पुनरभ्य। विमनायते यदेकस्तदा भवेत्‌ करुण- विप्रलम्भाख्यः टति॥ ९८० ॥

नन्वत्रापि नायिकाविषयिणौ प्रोतव्यज्यते तत प्रेयाऽल- ङारादस्य KT दत्याग्रङ्ायामाह। प्रागिति। प्राक्‌ wai afd श्रद्य यति मामः wa इतिच alaca प्रोतिर्दर्भि- "ता मंप्रचागश्रन्यताद्र तिः Wha: प्रेयाऽलङ्कारतया दर्चिंते- au, प्रोतिप्रेयमेाः पय्यायता, यदुक्त, "मनेऽनुकूलेष्वयंषु सुखम्वेदनं वचः । श्रसंप्रयोगविषया सेव प्रोतिर्निंगद्यते' टति। संप्रयोगख विभावादिभिः परिपोषः स चाच ada rare मेयमिति, सा तादृश्य देवादि विषयकरतिषजातोयेव्यथः,

५1;

३१ काय्यादश्ः।

रतिः "रतिमनेाऽनुकूलेऽयं are: प्रवणायितम्‌" इत्यकल- चणा HAA कान्ताविषयकोऽन्‌राग THE, रूपस्य खषूपस्य arse बिभावानभावव्यभिकचारिभिः परिपेषः तस्ययागेन सम्नन्येन owyitat गता श्रलोकिकचमत्कारजनकतया तत्परिणणामेन वा प्रक्गाररसत्वं प्राप्ता, तनत्तस्मादिद aer रसवत्‌ रसवदलङ्कारवत्‌, एतदुक्रं भरतेन (विभावानुभाव- व्यभिचारिसंयागाद्रसनिरप्यल्तिः' दति। wa [निरूक्रना{यका विभावः, सैदित्यवदनवदनस्मेरतादयाऽनभावाः, दर्घतिस्न- ` यादयाव्यभिचारिणः, एतेगभिव्यन्यमानः परं नोतार- त्यास्यः स्थायिभावे रमतामापद्यते। Tarary @ विभावा- दनां तयाणां ममदितानामेव ¥qad यच तु एकस्य दया- ता सद्धावस्तचान्यतमम्याचित्यादारपण ममदितव्वं गाध्यम्‌, यथा ‘aiard शरदिन्दुकान्ति वदनं arg नतावंग्रयाः मे- fad निकिडान्नतम्तनम्‌रः पाथं nae tai मध्यः पाणि- मिता faafa जघनं पादावुदयराद्गुःलो कन्दानन्तयतुग्यर्‌, मनसः BE तयास्या वपुः" 1 श्रच मालविकामभिनलचतारप्मि- मिचस्य मालविकारूपविभावमातवष्पृनेऽनभावानां मचनवि- स्फारादीनां व्यभिचारिण तुक्यादौोनामेाचित्यादवाक्तेपः। एवमन्याच्ेपा बाध्यः, यच तु रुच्छ्रणाचेपस्तत्र तु दाष एव) यथा ‘ufcerfa रतिं मतिं ala wafaati परिवन्त॑ते awa. दति वत विषमा cure ge परिभवति naw किमच gai अच रतिप{रष्टारादीनां करुणाद्‌ावपिसम्र-

दितीयः परिषदः | २५६

वात्‌ कामिमोक्पोविभाव्रः छच्छरादाखेयः। एतच प्रका MA ॥ १८९ ॥

fray ANH AU FATA मम |

सेाऽयं TMA: पापालब्धः किं जोवति aa ॥२८९॥

rarer पर॑ केटः कोधा रोदरात्मतां गतः।

WAY पश्यतः शनुमित्येतद्रसवद चः || PES ॥

रोद्रमृदादरति। निग्रदयेति। कंगेव्विच्यवच्छंदे मप्रमो।

HUT FIAT |

परां काटीमारुद्य विभिवादिभिः परिपृष्ट प्राय, atu: स्यायिभावः सच 'प्रतिक्रलषु तेच्छम्याउबाधः कराध Taq Tem, we प्रत्यपचिकोषाया yee: कराध दत्यर्यः, रोद्रात्मतां गता Fetes wa) aaraa दुःशासन श्रालम्बनविभावः तम्य छष्णाकभाकषंणएदिचष्टित- मृहीपनविभावः पाप दत्यधिरखुपवचनमनुभावः प्रतोयमा- ना गव्यादया दभिचारिभावाः, एतेः पष्ट नीतः क्राघम्या- चिभावे रोद्ररसतां Was रसवत्‌ रषवदाल्यालङ्ारवत्‌॥ .॥ २८२॥२य्द्‌॥ अजित्वा सार्छवामुर्व्वोमनिष्टा विविधे्मसेः। अदत्वा चार्थमर्थिभ्यो भवेयं पार्थिवः कथम्‌ ॥ २८४ ॥ TEATS: VASAT तिष्ठन्‌ वोरर सात्मना | रसवच्वं गिरामासां समथयितुमोश्वरः ॥ २८५ ॥

# ६ Aan ape

२६० काथादशः।

Aztacrecta | श्रजिलेति । अजिता यद्धे शचपराजया- दलन्धा। भ्रव क्ान्तवाक्यत्रयत क्रमेण यद्ुधष्मदानविषया garen, great: | तेनात्र य॒द्धवीरा walditt दानवीो- cafa वीररस्चरयम्‌। दयावोरा यया, भ्रिरामवेः सखन्दत- एव रक्रमद्यापि ददं मम मांसमम्ति afd न पण्यामित- वापि तावत्‌, fa भणं (विरता wea’ | श्रव जौम्‌न- arene गरुडभक्तावश्िष्टनागान्‌ प्रतिदयायामु्ाद्‌ः। एवः मन्छेऽपि मन्तादवौराः सम्भर्वन्तित च मृद्रारा्षमादा जाः तव्याः ॥ २८४ ॥

TEATS sfa) Bate: 'काय्याग्म्भपु मरम rae त्साद उच्यत' इद्युक्तनलच्ण. | संरम्भ -उद्यागः। प्ररुष्ठात्मा तत्तदिभावादिभिः परिपद्ठः, कोरग्मात्मना (asa ITAA nryaat, TAA TaHISTAR TAM BRAS aRIzT(aga qT aay | Aa UE fanaa, Ua Ua, aT दयासुका उत्ादस्यालम्बनविभावाः, प्रतीयमानाः मदायान्यपलाद्‌ः - ऽन॒भावा; रष॑धनिमत्यादयाव्यभिचारिणः एतेरभिव्यत्र, उ- Tat वीररमतां भजते॥ ९८५ 1.

यस्याः कुसुमशय्यापि कामनाद्चा रुजाकर) |

साधिगेते कथं तन्वो Baral चिताम्‌ ॥ २ Te ॥ ति कारु्यमुद्रक्तमनङ्ारतया GAA |

तथा पपि कमव्छदास्याद्नत भयानकाः || २८७ ॥

दितीयः परिष्डेदः। २९१

करुणमुदाहरति | wear एति । तव्वीत्यत्र देवोति कचित्‌ पाठः) calf कारुषं कर्णरमम्धायिमावः gra: ww शृष्टनाशादिभिखेता dae ाकशब्दभाक्‌ ददाक्रलकच्तणः, चेत- से ame दुःखविशेष cau! sign विभावादिभिः परिषषं सत्‌ श्रलडूरतद्या सतं कर्णरस्ीभय काद्यश्ाभाजनना- द्रसवदलद्कारतन श्ातमित्ययंः श्रच wey गतप्राणा तन्वी श्रालम्बनविभावः कुसुमश्वयापौत्यादिना जोवन्यास्त- स्याः सखावम्यास्मरणमृदोपनव्िभावः कर्णएवचनमनुभावः कथयमित्याचिप्राश्न्तादया व्यभिचारिणः एतैः परिषदः w- काख्यः Wifey: HITE YA |

तयति । चया पृव्वादादरणचतुषटये रतिक्राधाकाद- शाकाः स्वायिभातास्तत्तदिभावादिभिः परिपष्टाः weet द्रवोरकरणरमोग्ता दग्ितास्त्या वच्छमाणादादरणएव्वपि जगष्पादाम{व्मयभवरूपाः म्थायिना विभावादिभिः परि- पषा; मन्ता बोभत्सदास्वाद्भुतभयानकास्या रसा भवन्तीति ज्ञातव्यमित्यथः ॥ ere ॥ २८७॥

श

be be ™~ : ft 9 - पायं पाय तवारोणां nti पाणिसपुटेः | क ~ काणपाः VE SAM कवन्धरन्त्भ्रषणाः || STS ॥ तत्र बौभतमृदाषश्रति। पायं पादमिति) wa पायं पुनःपनः पीला। HITT Tea: | कवन्धेनिमंस्तकक्रि- यायुक्तकलेवर; सद । we पुरीतत्‌ aed यषां ते।

२६२ RTT: |

श्च जगृष्ण स्थायिभावः सा च, 'दोषचणादिभि्गरा waar विषयाद्धवा' Tamas, तस्याः पाणिमंपुटे; शाणित- पायिनोऽन्लश्रषणाः Haq श्रालम्बनपिभावः प्रतोयमाना निष्ठोवनास्यवलनादयोाऽनभावाः, मोरापग्रारादया व्यभि- ॐ [] ~ चारिणः, एतेः परिपष्टा sar बोभत्सरसत्वं भजते, बौ- Lc: == = भत्छयाच राजविषयरता awa: argurfay away- anifantata प्रेयाऽलङ्ार एति प्रेयोारसवनाः aETr-

ऽयम्‌ i 2ct tt

दद मम्नानमानाया AY MAAS Aq | चछाद्यतामुत्तरोयेण नवं नखपद्‌ सुखि ॥ ९८९ ॥

हास्यमद्‌ादरति। दृद्मिति। स्खोममक्तं मानं प्रकाण- यन्तो Tey कान्तेन BE छतक्रोडां नायिकां प्रति मस्या उपद्ामेक्रिरियम्‌) ्रन्तानाऽपय्यधितः श्रस्मदभ्यर्थनाग्तेना- प्यपरिचत इत्यथः तादृगमाना यस्याम्तयाविधाया wfe तव स्तनतटे नवं नतु प्राचोनं नखपदं ल्म दृश्यते एतन मानिन्यास्त नायकसङ्काभावनामस्नवमित्युत्तरोयेण SE Tar मित्यन्वयः। श्रत दासः wifaura: ष च ववागादद््रिछतै-' सखेताविकाशादास उच्यत' इत्युक्रलक्तणः, विका उपदसषनीय- त्न क्नानं। निर्क्रमानवतौ नायिका तस्यालम्बनविभावः न खक्ततमुदोपन विभावः तादृशमाष्लुण्टनवचनमनुभावः प्रती- यमाना ्र्वदित्यादया वयभिचारिणएः, एतैः परिपष्टा निरुक्र-

हितीयः परिच्छदः। २६१

हासस्याधिभागे दास्यरसतः भजते। ब्लानमानाया द्व्यच श्रन्नाममालाचा SAWS A मनारमः॥ २९८८ ॥

अप्रुकानि प्रगालानि पुष्यं दारादिभ्रषणम्‌। शाखाश्च मन्दि राण्येपां fad नन्दनणाखिनाम्‌।२२०॥

श्रह्ुतमदादरति। अग्ुकानोति प्रवालानि किंश- लयाः। नन्दनशाखिनां कन्पद्रमाणाम्‌। Wa विस्मयः ग्या यभावः स च ‘fafaug पदायपु लाकमोमातिवन्तिषु। विस्फारञ्चतमा यमस्तु स fama उद्‌ादत CAAT, विस्फारेाव्िस्तारः म च दृषदतुग्याऽमम्भविलन्ञानन ₹ेवन्त- रानुमन्धाने मनेव्यापागर्ूपः। तस्य च ्रलाकिकनन्दन- wife@a श्रालम्बनविभावः तेषामप्रकादिमल्वरूपगृणमद्िमा उदट्ोपनविभावः प्रतोयमानाः स्तम्रखेदादयेऽन॒भावाः faa- azarae: एतेः परिष वि्प्येःद्ुतरमवं भजते ॥ २८० ॥

दरदं मघोनः कुनिशं.धारासन्निदिताननम्‌ | 5 AQ ¢ , मरण यस्य दृल्यस्त्रोग्भपाताय कल्यते ॥ २८१ ॥

भयानकमदाहरति। ददमिति। wa रत्यस्रोणां भयं म्यायिभावः तथ "रद्रया तु जनितं चित्तवैक्रयदं भयम्‌' द्ुक्रलचणम्‌ । Miguel श्राजवादेरनिष्टजननमामर्येन, चिन्तवेक्तयदः वचित्तवेक्तयजनकस्ानिष्टतरणं | तस्य मघव

२९४ काव्याद |

श्रालम्वनविभावः निरुक्ररूपं कुलिशमदोपनविभावः गद्मपा- ताऽनुभावः प्रतोयमाना ्रावेगसमरादादया व्यभिचारिणः एतः परिप भयम्दायिभावे भयानकरखवं BHA इत्यते प्रङ्गारादयोऽ्टै रसा दर्शिताः, रसानामषमातमेस्यकत्वश्च नाच्याभिप्रायेण श्रि AY रमाः Wal TUM, WAT शान्ताऽपि रमः मम्भवति यदुक्तं, न यचदुःखंन BR न चिन्तानदषगरारो नच काचिदिच्छा | TA: स Te. HH UAT मनद; सर्वषु भावेपु wanera’ दृति, सचाप्रदश्रिताऽपि ज्यः यथा, ‘Hel वा द्ारवामुमुमग्रयनवा safe वाममा वा wie वा बल्लवति {गपा ar awe at) au ar wT aT मम ममदृजा aie दिवमा; azramsty शिवश्चिवग्रिवति प्रलपतः | wa प्रमानिवदा वा स्यायभाव्रः वस्तुमाचस्यानि- त्यलं भगवान्‌ गिवावा श्रा्तम्बनविभावः पण्यारण्मदापर्ष- सङ्गादय उद्‌)पन{विभावाः, गामाच्चादयाऽनुभावाः, दष सनिमत्ग्रितदयाद्याव्यभिचा{िरिणः। एतं द्वादििषयकः र{तिप्रघधानीग्धतगन्दमिन्नभावानां रमाभामभावाभामभावाद्‌- यभावग्ररन्तिभिावमन्धिभावग्रवलत्वानाञ्च ग्स्यमानत्वाम्‌भव्दर्‌- सलद्कारत्व(मिति तेषामुद्‌ादरणानि पद्धव्रनभिया नोक्रानि स्यं ज्ञातव्यानि ॥ eer ॥

वाक्श्धाय्राम्यतायानमाधुय्ये दभिनार्सः ।

इ द त्वष्टर सायत्ता रसवत्ता समना गिराम्‌ ॥ २५९ ॥

॥ रसवच्चक्रम्‌ ॥

दितीवः परिच्छेदः २६५

ननु माधृ्गुणनिषरूपणे मधुरं रमवदित्यनेन रमपत्वस्य माधुष्गृणतवम्‌क्रम्‌ शत्र ललङारलमिति काऽनयेर्भद दत्या- रद्र वाक्यस्येति। श्रव वाक्यस्येति वाचस्यापलचकं 'वम्तु- न्यपि रमम्धितिरिन्यक्रेः | ROMA याम्यवदाषाभावममा- नाधिकरणालद्ारादिमत्तेत्ययः da योनिवयश्िका aa a | दशित दति "कामं awarsmagitr cand निपिश्चति। तथाप्यग्राम्रतेवेनं भारं वदति waar दृत्यनने्यर्थः। दृद- fafa गिरां विभावाद्यपम्यापक्वाक्यानाम्‌ श्रष्टरमायत्ता प्र ब्रागद्यषटरसमद्ावाधोना रसवत्ता TAITA ITAA सता, WARU: रमय्रकग्राम्यवाभावममानािकरणालङ्ारादि- मन्वम्य aan प्वमक्रम्‌ दहतु रसानामवालद्भारव- मता न माधटरमवतारमभेद दति। warefa पररिचयाय नतु प्रकृतापयोगाय रममातरापाद्‌ानेनेवापयागसिद्धरिति

बाध्यम्‌ ॥ २८२ ॥

अपकन्नादमस््मोनि दि ते मास भद्वयम्‌ | विमुखेषु न मे खद्गः-प्रदन्तु जातु वाञ्छ नि॥ २५३॥ एवमुक्ता परे रुद्धे निरा द पणानिना | पंसा केनापि ATH AHA AMT AA ॥ २८४॥ | a । ऊश्वस्वयुदाहरति। श्रपकत्तति। TEMA भच

प्रति कयविदोरस्याक्रिरियम्‌। श्रव EAT गन्धस्य

- M

२६६ ATS: |

व्यभिचारिभावः स्थायिभावमत्सार निगीखाद्भिक्रतया am द्रत्यूष्णंखिता Wa बलप्रकाग्रनमचास्तोति meget, UTE यमपि भाव एव 'वखभिचारौ aufea एति प्रकाशहदुक्रः, परन्तृब्जेःप्रकाश्रानाद्‌क्खोति fangarar व्पटिश्यते) यच लयमेव स्वायिन्दसाहे निलयते तच वोरा रसः, खच TT करसवन्ाच्रा सपदिश्यते। यथा शद्रा; सन्वासमते विज fea दर्यः! ST HHT URE EY wat zufa परमम सायका ननिष्पतन्तः। सामि! fae, पाचं aafa afe रुषां aay BWA: किद्विदरुभङ्गलीलानियमितजलधिं राम मन्वेषयामिः। अच पादच्येणाट्रिक्रतया व्यञ्यमानेाऽपि ग्व खतुर्यपादव्यद्भस्य रामयाक्छादास्यम्धथायिभावस्य कुदा नि- लयते WAUAS प्रकाशता वोररमेाद्‌ादरणलेनेापन्धप्ं AGITS रमवद्‌खद्धूारएव | नव्यास्तु रसाभामा भावाभामा वा रसान्तरादेरङ्गलवमापन्नः सनरक्नंस्व]लङ्ारा भवतोत्याच- चते तन्न रकिरं तथाते उल्ज॑ख्िर्मन्ञाया श्रन्यतानुप नः saga ayaa नियसात्‌ | विमृदखधेव्विति । तथाच दन्यादित्यनटन्ता मनुः 'नायुधव्यसनपरां गन्तं गातिपरि- चतम्‌ । न भौतं न पराटरत्तं मतां ध्मनस्प्रम्‌' इति ॥' ॥ २८ द्‌ il

एवम्‌क्वेति | एवमादिकमिति यथात वोरव्यमिचारौ ग्व क़ उ सखि तेने] क्र स्तया THATS fa TTA yA AU: ॥ ९८४ ॥

eo

दितीयः परिण्छेदः। २८७

अरशैमिष्टमनाखयाय VITA सिद्धये | यत्‌ प्रकारान्तराख्यानं पय्यायेक्तं तदिष्यते ॥ २८५॥

अथय Usa लक्यति। श्र्थमिति। vo faafanae वक्र्वेदग्यमङ्गापत्या सकादाचकशब्देनानास्यायाप्रतिपाद्च त- wa विवक्छितार्थस्य सिद्धये स्चमत्कार प्रतिपत्तये चत्‌ म्रका- रान्तरास्यामं प्रकारान्तरेण वेदग्थ्यद्यातकवाक्यविर्षोापन्यास- भदा ayaa प्रतिपादनं तत्‌ पर्यायेण तदयकशब्दान्तरेण faafantdermara पय्यायाक्रमिग्यत दव्यन्वयः। पयण्यीयता च गरव्दानामेकार्यप्रतिपादकता, तादृूशप्रतिपादकता च एकदैव ठत्येति न नियमः दत्यन्तरेणापि ` तदथंप्रतिपादकल्े पर्या- यतानपायात्‌, faafaardara कबिद्ाच्यायनियतषन्बन्धि- लात्‌ वक्वादिविशचप्रतोतिमन्तरेणापि प्रिति प्रयुक्रणब्देन व्ज्यते कचि वाद्यएव प्रकारान्तरेण व्यज्यत इत्यस्य दा भद, एवमस्य दज्ञमलकेम्धऽलङ्ारान्तरेभ्या भेदो बाद्धयः तेपु निरस्क्ररूपत्वाभावात्‌, नच 'गच्छ गच्छसिरेत्‌ कान्त पन्धा- न: aq a far) ममापि जन aa Wales गता भेवान्‌' इत्यादो वाद्ययज्भयागमनागमनयेारनिंयत्न्बस्िलात्‌ कथ- AUNTS ue दति वाच्यं वाच्यमियतषम्बन्धिनाऽपि गमनमा- WAITS वक्षवेग्रिश्यपच्णाला चनया वयि vase मरि- aria इितीयाद्धयद्यपय्यालो चनया ष प्रतोयमामनेेन्‌ घ्- रिति व्यञ्यमामल्वाभावात्‌। तच प्रथमशोादाररणएं ‘TAB

५ च, * Mow

२९८ MITEL: |

पर्त इत्यादि, awanat दश्यिग्यते। दितौयस्ययथा'य aq चिररूढापि निवासप्रोतिर्ज्छिता। मद्‌नेरावणमृख मानेन दये दरः, WA श्रीरावण मानमदमक्राविति aR] तदेव च प्रकारान्तरेण वाच्यमिति। कचिन्त्‌ पय्यायोा- क्तेऽखिन्‌ carta वाच्यव्यञ्चयाः प्रस्तुतत्वं ममासाक्रौ वाच्यस्ेव प्रस्तरम्‌ श्रप्रस्ततप्रभशंसायां ages प्रस्तुतत्वमिन्येषां समिया- भेद इत्याङ्ः, तत्‌ प्रमिद्धादाहरणएविर्‌द्{मिन्युपचितम्‌। २८५॥

TUG पर ष्तः स दकारस्य AAO | and वारयिष्यामि युवाभ्यां सवेरमास्यताम्‌ ॥ २८६ ॥ सङ्गमय्य Wal युना Wea तद्र तेत्सवम्‌। निर्वत्तयितुमिच्छृन््या कयाप्यपद्धतं AA: ॥ २९७ ॥

॥ दति पय्यायाक्तम्‌ |

तच वाच्यव्यद्यानिंयतमम्बन्धिल पय्यायाक्रमृदाहरति। दश्त्यसाविति। दशति दशनेन विनष्टां करानि, मदकाग्म्ये कुच्ाददिःप्र्टस्टेत्ययः, तत एव aan वददिर्गमनमम्भवात्‌ वारयिव्यामि निवारयेयं, सेरमास्यतां alana श्योयताम्‌। RA जनवत्‌प्रदभे सुरतोत्छवः सप्रतिबन्धं दति gaya खस्यापसरणं सख्या दष्टं तस्यच दतां गच्छामो वाचक- शब्देन प्रतिपादने वक्ता Wigs न वा चमत्कारः WA: परष्डतवारएप्रकारेण तद्‌ व्यक्तिं नोतसिति afearfane:, अच वाच्यं दूरम्यस्य परब्टतस्य वारणं प्रतौोयमानगमनं विना-

facta: परिच्छेदः | २९९

मुपपन्नमिति वाच्यवयङ्यानियतसम्नन्धिवं ततञ्चाचयनेाध- समकाल FI व्यस्य गमनस्य प्रतोतिः। एवं स्पृष्टास्ता नन्दनं शच्याः कंशसम्भागलालिताः । aay पारिजातस्य मन्नर्था यस्य मेनिकेः'। wa दयमरोत्रेण waar विजित दृति विवक्षिताऽयंम्तन्नियतमम्बन्धिना aafaarat पारिजातमन्न- रोमावन्ञस्पश्ननरूपेण वाच्यार्यन इटित्येव व्यक्रिं नीत दति पव्यायाक्रमव॥ ९८६ ॥

WAV प्राकरणिकाथमप्रतिपाद्य लचणसमन्या Tey via तं व्िशद्यति। मङ्गमय्यति। यूना कामुकन aE, YEA ARABIA, तद्र तात्सवं तयाः grated नि्व्वत्तयितुं स्वापसरणएव्य्जनेन निज्जनतया सविश्रम्भं सम्पादयितुम्‌ i ॥ २८७॥

किच्िद्‌7रभमाणस्य काय्यै देववशात्‌ पनः | तत्साधनसमापत्तिया ATTS: समाहितम्‌ || २८८ ॥

श्रय समाहितं लस्यति । किञ्चिदारभमाणस्यति) fa- faa काय्यमारभमाणस्य किमपि स्ररूपयाग्यं कारणमवलम्ब्य कन्तमद्यतस्य कन्तस्तस्य काय्यस्य यत्‌ साधनं तत्काखापधायक- कारणान्तरं तस्य या देववशादकनात्‌ एनः समापत्तिः स- maa प्राप्निः दैवात्‌ कारणान्तरप्राष्या अरक्रेगेनारथकाखंस्य यत्‌ समाधानमित्ययः तत्‌ कायसमाधामरूपलतात्‌ समाहित- माड़रित्यन्वयः। Ware LH समाधिनामकं, भावग्राक्िनत

220 BIBI: |

समादितनामिकामाङ्ः, BA साधघधमपदं साघनान्तरपरं aa एव वेचिच्धं बोध्यं, wean प्रकाशता (समाधिः सुकर काय्यं कारणान्तरयागतः' दति ज्रलङ्धारलश्चास्य् वर्यमान- लेन वाच्यगोभाजनकलादवाष्यम्‌। wa देववभ्ादिति न नि- यमः बुद्धिपृववं कारणाम्रावणलम्बनमन काय्यममाधानेऽप्यस्य भावात्‌। तदुक्तं भाजराजेग "काय्यार्म्भ घहायाधिरदेवादैव- कतेद या। श्राकस्िको बद्िपून्नभयो वा, तत्छमाडितम्‌ः इति॥९९८८॥

मानमस्या निराकन्तुं पाद योम पनिष्यनः। उपकाराय दिश्येतद दौ TATA || २८८ ॥ ॥ समाद्ितम्‌॥

उद्‌ादरति। मानमस्यादति। मानिन्याः पादयः पत- नमपि माननिराकरणएस्य कारणं, ATM ‘ATA UTY दानः agg रसान्तरम्‌ | तद्धङ्गाय पतिः कुयात्‌ षड्पार्यािति क्रमात) Cla पन्त नेतदुपधायकं तेन मानभङ्गाभव BWI क्तादेरपि क्संव्यवेनाभ्यनञ्जानात्‌, घनगल्लिन्तुपधायकमेव AUMTCIAA तयाचाच पाद्पतनष््पकारण्मवलम्ब मानभङ्गायं प्रटृ्तस्य Sage a घनग{श्नितरूपेण कार- WATT मानभक्रूपकाय्यसमाधानमिति षमाहितम्‌ ॥ ॥ ९९९ ॥

दितौयः परिच्छदः REY

प्राप्यस्य Raye यन्मदक्वमनन्तमम्‌ | उदात्ते नाम तं WBTASIL मनोपिणः ॥ २००॥

Razr waafal श्राश्यस्ति। श्राश्यो मनाया- पारविशेषः श्रभिप्रायदृति यावत्‌ | ्राण्यःस्यादभिप्रायदति मरदिनो। तस्य, तथा वि्ठतेः waa यद्नुत्तमं नास्य॒ ad यस्मादिति लाकातोतमित्ययः, मदतवमाधिक्यं व्यत दति प्रषः तमलङ्ारम्‌दात्तार्थवषनरूपवादुदात्तं ATH HT इरित्यन्वयः। वष्ठनोचयस्य मराएयत्वष्ठमं लेाकातिश्चयसम्प- faana वा दिविध उदान्नालङ्ार THU) नास्तु प्र- सलुतस्याङ्गतेन awa महतां चरितमण्युदात्तं वदन्ति, यदाहुः यदापि प्रस्हतस्याङ्गं महतां चरितं aaa इति, यथया "नाभिप्रमिन्नाम्वरुदामनेन संस्तयमानः प्रयमेन धाचा। श्रम्‌ यगान्तोचितयागनिद्रः संहत्य लाकान्‌ पुरुपाऽधिशेतेः । WI प्रस्तुतस्य सम॒द्रम्याङ्गल्न भगवता लाकमंडरणपूल्पक- श्यनदूपचरितं वखितम्‌, इदमपि प्रस्ततस्य मादाद्धातिगश्रय- व्यञ्जकलात्‌ लाकातोतद्िन्डतिवलनषूपमेवेति एयक्‌लेनाप- , न्यामोा यन्धृता न कतः Bee i गुरः शसनमल्येतु न शशाक स्‌ राघवः | यो रावणिर THAT ALTA ॥ २० ॥

तचाश्यमहत्वमदारति, गुरोरिति, यो रावण देवा- रिभिरजयष्टापि मश्रादरपतेः प्ररब्डेदरूपं यत्‌ Sai तद्र a.

२९२ RTT W! |

पाभारोनिष्यो्यं WRATH तचाप्यविक्रवोऽयाकुलः सराघवः att: पितुः शासनं राज्यं विहाय वनं गच्छव्याज्नाम्‌, श्रत्येतु- afaafad, न शशाकेति व्ाजम्न्तिगप्मयरक्रिः, wa रा- वणएबधरूपासाध्यमाघनऽप्यच्चखा रामा यद्राज्यच्युतिकरं faq: रासनं AMA WH तनास्य घषपरतन््ततया लाकातोना

मदाश्यता प्रतीयते।३२०९॥

रत्भिन्तिपु BRA: WA ASA: | SUA AGU छंच्छाद ज्ेनेयेन तत्त्वतः | ३०२ |

विश्वतिमदत्वमद्‌ारति। रनभित्तिख्िति। रन्नभिल्तिपु Hate: प्रतिफलितेः, रच्छरादतिकष्टन, श्राक्ननेयेन दनुमता. तत्ता यथयार्यतया, BET weATA ता्विकनग्रे ए४{त- विम्बप्रतद्रतचं हेतुः श्रव गावणम्य वामन्रदभित्तौनां प्रति- विम्बग्राहदिरन्नमयत्ववसननातिमरतो fala: म्रतीयत॥२०२॥

a पृव्वचाग़रयमादाव्यमचाभ्युद्‌ यगारवम्‌। सुन्यज्जरिनमिनि प्राक्तमुदात्तदयमप्यदः | २८३ ॥

| उदात्तम्‌ ।।

sa लाश्याधिक्ये उदात्तं aaa and दूषयन्नस्य दे विष्याग्देपगमे द्तु दशयति | पव्वत्रति। way गगा; शास नम्टेतु मिल्युदाहरण, wa रत्रभित्तिपु मंक्रान्तेरित्यादी। seca व्ग्डितिमहत्वं gala स्पष्टतया व्यक्रि नो-

हितीयः ufcwe: | ९७४

तम्‌, द्त्यस्मादतारुदा नस्य दयमपि tii, परोक्मिद्यच् व्यक्तमिति afeqre: we प्रतोयमानमिल्यथेः। विषयदेवि- wa प्रैचिवरस्यापि दविष्यादलद्धारस््यास्य दविध्यप्रतिपादनं य॒क्रिखिद्धमवेति मावः॥३०३॥

अपद्भतिरप्कलय किञ्चिद्‌ न्याथद्‌ शनम्‌ | न पञ्चेषुः सरस्य सदस पत्रिणामिति ॥ २०६ ॥

श्रथापक्भतिं लचयति श्रषड्ूुतिरिति। किञ्चत्‌ किमपि प्रनम्य गृणक्रियादिकूपधकमपङ्भूत्यापलण श्रमत्यतवा प्रति- पादयेत्य्ः, HIYA धक्मान्तररूपारोायमाणस्य दशनं स्य- चन व्यवम्थापनमपन्भुतिरिल्यवयः। wa प्रतघर्छनिषेध- ए्वेका धश्मान्रारोापः, ूपकसामान्ये तु न प्रहतघ््मनिषेधः, तत्वा पङ्छवरूपके तु धर्मिणमेव प्रकतं निषिध्य ध्गर्यन्तरारोाप दृति रूपकादस्य भेदः, एवमव्रेलातिश्योह्यादौ न कस्यापि निषेध दति तेग्याऽस्य भेदो बेाध्यःःयदि ख 'यदेतशन्द्रन्अंलद्‌- लवलोलां fanaa तदाचष्टे लाकः una fa ar at प्रति तथा । wef मन्ये वदरिविरहाक्रान्ततरणोक्टासा- "ल्कापातवब्रएकिणकलद्ा द्धि ततनम्‌'। श्रच WAG wa feaae प्रतिषेधेन तादृश्मकिणकलङ्काङ्ितलप्रतिपादनात्‌ मन्यशर्दप्रयागाच्च प्ररृतमिषेधपू्विकाप्मकाभ्युपगम्यते तदा प्र तोतिशटताऽमयाभदा बाष्यसयाहि उद्मकरायां प्रतीतिः सम्ा- anifaat wa त्राहायाद्धिकति, waared fatwa न

2 oN

२७४ INTE: |

त्वारोापः। waafaauyg नञजादिवाचकण्ब्दवच्छघारिगब्दे- नापि, यथा ('उपवनसरकारोद्ासिष्टङ्गच्छल्नन प्रतिविभरिख- मनेनाद्रङ्धितं कालकूटम्‌" इति, तथा धमं दधत्‌ प्रकटला- च्छनकंतवेनेत्यादि, क्षचिन््रयरप्रत्ययेनापि, यया (ताराम- यास्तच च फणभङ्गा' cafe, एवम्‌ "श्रमृग्मिन्‌ लावण्या- स्टतसरसि नून स्गद्श्रः समरः WAAR: एथुजघनभागं faufaa: यदङ्गाक्गाराणणं प्रभ्रमपिष्रप्ना नाभिकुरगे शि- खाध्रूमम्येयं परिणमति रोमावलिवपुः" । wa वपःशब्देनापि रामावलिनिषधः, एवं प्रकारान्तरेण व्यञ्जनया च निषधा बेषध्यः। एतानि च नवोनाभिमताया श्रप्भुत्या उदा- इरन, खमते तषु तत्वापक्रवरूपकमेव ufsg प्रकतं निषिध्य धमर्न्तरस्यारापात्‌ धम्माराप एवापद्भुतिविषयतायाः os व्यवम्यापतत्वात्‌) उदादरति। न परञ्चपुरिति। द्रषु- पञ्चकमात्रेएदृग्रपोडाजनकल्वासम्भदादिति भावः । पिणं qual awa मसदस्त्रमद्यूलमस्तोति शचः, अच चमर धर्म्मिण; caged प्रतिषिध्य सदस्तवाणताष्पधमन्तरा-

रोापः॥२०४॥

चन्दनं UA मन्दा गन्धवादश्च दक्षिणः | सेयमद्निमयो Senta, MA परान्‌ प्रति ॥ २०५ ॥ ओेगिय्यमभ्युपेतयेव परेष्वात्मनि कामिना | आरण्षयप्रकाशनात्तस्य सेयं विषयनिद्कतिः |i ३०६ ॥

दिवोः परिषदः २७५

क्रमेण भेदान्‌ दयन्‌ विषयापङ्हतिमाद्‌। चन्दनमिति। परान मंयागिमः प्रति wat Maat, मेयं चन्दनादिष्पा wfaafa विरदिणि श्रग्मिमयो श्रप्मिवद्‌ाडहिकत्यवयः॥

पशरियमिति। wa प्रटतस्य चन्दनादेमिषध्यारोय- धमयाः गेत्यतापकलयारयंवम्थितदिषयलप्रतिपादनादियं वि- षयनिन्धृतिनिषयाप्भूतिः। wa नजाद्यप्रयागाच्छैत्यस्य नि- पया द््यः॥२३०५॥३२०६॥

RIAs किरणश्चन्रमा नामत AA: |

अन्य एवायमात्मा विषनिष्यन्दि दौधितिः ॥ ३०७॥ इनि चन्रतमेबेन्दा निवत्यधान्तरात्मता |

उक्ता सरात्तनेलयेषा PENIS AAA ॥ ३०८ ॥

wage aay | श्रष्ठतेति। चन्द्रमा नामतः ANAT चन्द्रादिमंज्ञामाचप्रटत्तये इत्ययः, श्रखटतस्यन्दिकिरणा मतः श्रम्टतम्यन्दिकिरणेराह्वादकवतवेन भ्रमविषय द्व्ययः, न awa, तस्याम्टतस्यन्दिकिररराद्धादकतवं AAT नास्तोत्ययः, Wa- मय; श्ब्दमाचरस्छ य्यत्पत्तिमिद्धलमतन चद्रचन्द्रमःप्रम्टति- मज्ञाग्ब्दानां चन्दति किररैराषह्ादयनोति चमरः, We: षन मस्यति परिणमत दति wear. दृत्यादिययेत्यत्तिनिवन्धमं परटृ्तिमावं भ तु तेषां शक्रिः यथा गदहादिवासकानां मण्डपादिशष्दानां मण्डपानकचादो, तस्मादिन्दे षन्रादि- प्रयोगा रूढे एव म यौगिक दति, एवं wRraaaafe-

2x 3

RO" TATA! |

किररेराष्वादकत्वस्रूपं निषिध्यश्रारोाणं anata | wy एवा- afafa | surat चद्द्रादिपदस्य समृदायशक्रिप्रतिपाद्याय HAIMA एव AEWUTEITAAA एव, HET: स TATE faufaufeeaiiufafcfa विषनिख्यन्दिकिरणत्वमवाराप्यं, तस्मादचापि waa निषेधा धम्मान्तरस्येव चारोपदृति तत्वा- पड्धवरूपकादेदः। ATA AT मतदतिपाटठेतु नामेति प्राका- se, at इति निषधे, चन्द्रममाऽग्तस्यन्दिकिरणवसरूपं प्रवा- दसिद्धमणनभवाकलितलवान्नास््यवत्यथः। न्य एव अ्रन्यस्वनहप एव fa तत्‌ सख्रूपमित्याह श्रयात्मेति। श्रव्रास्यत्यष्यादाय्यम्‌ शस्य sual वस्तुत ्रत्मा स्वरूपं विषनव्यन्दिदिधितिः विषनिष्यन्दिदोधित्मम्य तात्विकं खश्ू्पमित्यथः, war वास्तविक श्रात्मा wed uefa बड्व्रोहिणा श्रयत्मत्यय- मित्यस्य विशेषणं वा i २०७॥

saifa | शन्द्रलमग्टतस्यन्दिकिरणेराष्टादकवस्वरूपं चद श्राषादे दति षखद्धातुना चन्द्रपदसिद्धिरिति भावः। ए: कारस्य निवर्त्यत्यननान्वयः निघधानन्तर्यणेवारापस्य ufq- चजनकत्वमितिप्रतिपादनायावधारणम्‌, एतेन क्रचिद्पङ्व- wad eh श्रारोपः WTKR दति कंषा्चिद्‌भदक- रणं प्रत्यक्रम्‌। श्रथान्तरात्मता विषनि्न्दिकिरणव््हप- सखष्टपान्तरवन्ला, BHT श्रारापिता । wearaxfafefa सवं ख्प्यतेऽनेनति खरूपं नेसगिंकगुणक्रियादिरूपाधर्कः तनि- घधपुव्विकेयमपड्भूतिरिव्यन्व्थता, whey शरयान्तराठातत्थच

feaja: ufc: | 299

अयान्तरात्ममति yaaa च उक्रमिति पाठः aa उक्रमिति भावप्रयागः॥९०८॥

उपमापद्भनिः प्वमुपमाखेव दर्गिता | इत्यपड्भूतिभद्‌ानां लच्या TG विस्तरः ॥ २०८ ॥ ॥ अपड्भूतिचक्रम्‌ ॥

उपमापङ्ुतिरिति। उपमायाः मादृ ग्धस्यापन्हतिरप- WEA: मादृश्रापद्धवपृव्वकमादृश्ातिशयम्थापनखूपत्य्यः, santa दभितति ‘a जातु whafrere aaa प्रति- गज्जितुम्‌। कलङ्किना जडग्येति प्रतिषेखापमेव ar ray पमामदषु मध्ये प्रत्पिधापमायामित्यथः. श्रच दि इन्दप्रति- यागिकस्य यत्किश्चितमादृण्यस्य प्रतिषेधेन सादृश्यातिश्यस्य म्यापनम्‌ | त्वापद्धवरूपकन्वपङ्भतितेा भिन्नविषयमिति तत्रेव प्रतिपादितम्‌। हृतोति श्रनया दिशा श्रपह्धतिभेदानां वि- स्तरा WW WA: स्वयं जेय Ty: | उपमापन्धतिवद- लड्रान्तरप्रतिभात्प्निर तवाऽपरऽप्यपङ्भतिमेदा बद्धवा दाथः, तत्र उद््रत्तापङ्ूतिर्यया अश्रच्छलन सुदृशा इत- पावकधमकन्नषाच्याः) अप्राय मानमङ्खं विगलति लावण्य पर ta’ इति, एवमन्येऽपि ara i ace |

सिष्टमिष्टमनेकाथमेकरूपान्विनं az | तद्भिन्नपद्‌ भिन्नपद्‌प्रायमिति द्विधा ॥ sre ti

२७८ काव्यादशंः।

श्रय शब्दार्थगतत्वेन fafa देषमेकमेव BETA लत्त- यति। सिष्टमिति) अनेकायमभिधया gar युगपद्नकाथं- प्रतिपाद कपद्वत्‌ तया एकरूपाज्ितम्‌ wanes faqasfa यगपदुद्धारणएविपयतामापन्नेनेकन खरूपेण युक्र वचा वाकं शिष्टं दषालङ्गरव्रदित्यन्वयः, tufafa वक्राक्रिशू्पषु प्रायः saquagitg शाभातिश्यजनकतया कविभिरमिसलबित- त्यर्थः, यया वच्यति ‘we: मन्वासु पुष्णाति प्राचा वक्राक्रिषु यम्‌ fad faut स्वभावोक्रितकराक्रियेति arqaa’ इति। Bey एकतावभासदतुनिरन्दरमम्बन्धविश्रषः म च waa श- ब्द्यारेकप्रयताचार्ययतसटपः, श्रययेखकप्रयत्नाखाय्यमाणशब्द- रेककालवाध्यवष्पः, शब्दयाजंतुकाष्टन्यायनाययाखेकद्रन्न- गतफलदयन्यायेन छेष दत्यन्य। प्रेषदयद्यैतदकचंव सम्भउति तया fe यर शब्दस्य नानारात्वं ततायंदा; fuga fagava श्रब्दस्याप्य्यमदेन wens इति नयन विभिन्नलाच्छष्द्यार{प शषटलम्‌, HAVA शब्द्दपस्यास्य गन्दालङरतया शब्टः. ल्गारमध्ये ल्चयतुमाचिव्यऽययङ्प faa विननासर्न- ड1रमप्ये निष्टपणं कतम्‌। न च नानायंकशब्दप्षे WEA वैचित्वाधापायतेन मस्यताच्छब्द्ालङ्ारमध्यं निष्धपणम्‌- feafafa वाच्यं णब्दस्यार्थदयप्रतोतिमाधायेव पचिचजनक- चेनार्यमापेचतया war ठेचिाजनकलन म॒स्यत्वाभावात्‌। गरब्दस्यानेकायलच्चाभिधया gar यगपद्नेकायप्रतिपादकवं तख यत्रानकार्यसद्धतितस््यापि शब्दस्य शक्रिषद्धाचकानां

दितीयः ufc: | २७९

संयागविप्रयोागादीनामभावस्तचेव सम्भवति वच तु तषां ष- द्ावस्तत्र तेरभिधायाः सदङ्धे(चितवेन युगपदर्थदयप्रतोतेरभा- वान ae, way संयोगे विप्रयागयख साच विरोाधिता। अरयः प्रकरणं लिङ्ग शब्दस्यान्यस्य सन्निधिः । atawarfedt दशः काला afm: स्वगाद्‌यः। ्रब्दाथंस्यानवच्छद्‌े fanaafa- eaa.’ | दति यच्च संयागाटिप्रतिगाधितयाभिधया एक- स्वार्थस्य WANA जातायां पश्चाटाञ्ननयायान्तरप्रतोतिस्तवापि न पः च्रमिधया युगपद्थंदवप्रतोतेरभावेन वैचित्राभावात्‌, तयाव्रिधम्यनेतु प्वनित्वमेव यया 'भद्रात्मना दुरधिरादत- परत्रारणस्य दानाम्बमेकसुभगः सततं RIS | श्र प्रक- TURE RAAT WA कवलं वणनोयः परुषः प्रत्याय्यते पञ्चाद्‌ qq तु waifa नात्र BI) तादृशार्थम्यानेकचच्चु afeama: कचिदरकरूपत्वऽप्यनकसम्बन्धिलाख तचाद्ये waz- दषः, fedasuza दति नव्याः, Rawat यथा 'स्ताकना- नतिमायाति स्ताकनायात्यघागतिम्‌। Bel सुमदृश) टत्ति- Baas: खलस्य च" tia, श्रतरातिरधेगतिद्कैव परन्तु सम्बन्धिमदाद्िन्नतन प्रतोयते, श्रवापि सम्बन्धिभदरेनान्नत्य- घागल्यारनकलान्तद्ाचकपदयारण्यनकत्वमिति खमते लक्तण- समम्वयः | श्रस्याभद्धभभङ्गत्न प्रथमं भददयमाद | तदभिन्न- पदमिति तदचः Slams शक्यतावच्छेद्‌कस्टेकत्वे BATA aT श्रमिम्नप्रतिप्र्ययसमासचरितत्रनाभिन्नपद्‌दत्‌ तथा भिन्न-

९८७ TATA: |

पदानां विभिन्नप्रकत्यादिवत्पदानां प्रायो awe aa qa | तचाभिन्नपदके वाक्येऽभङ्सषः faqaca मभङ्स्नेषः सभङ्ग aq एवाधिकचमत्काराधायकत्वात्‌ कविभिबाङ्न्छन प्रय॒ज्यत दति प्रायपरोपन्यामः। श्रन्ये तु वणेप्रत्ययादिगतल्नास्याष्ट- विधधधवमादह्धर्यया ववणप्रत्ययलिङ्गानां war: पदयोारपि। सषाद्िमिक्रिवचनभाषाणामषटधा च सः' दति) तच वणद्धेषा aut प्रतिकरलतामुपगते fe विधि उिफिलत्वमेति वह्माध- नता । अ्रवलम्बनाय दिनभन्तुरण्डन्न पतिग्यतः करमदस्तमपि'। अच विधाविति विधिव्रिधृशब्दयोरिकागेकारयोाः पेषः, एवं प्रत्ययादिद्चषा बाध्यः॥३?०॥

असावुद्‌ यमाङ्ढटः कान्तिमान्‌ CHATSA: |

राजा दरनि लाकस्य हदयं wafer करः ॥ BVH

अरचराभिन्नपदमदादरति। श्रसाविति। उदयमुन्नतिम्‌द- याचलद्च, कान्तिमान्‌ aaa: viata, रक्रमण्ड़लाऽम रक्रप्रहृतिकः ्रालाडितविम्बञ्च, राजा AVERY, दुभ THEM: Wada, करेराजयाद्यभागेः करर wa प्रकरणादिनियामकाभावात्‌ दावपि नृपचद््रा वाच्ये, उद्‌- यादिपद्‌ानि च प्रतिप्रत्ययारोनामभिन्नलादमिन्नान्यवत्य- AFR ॥ २१९ ॥

दापाकरेण SYRIA HA | राज्ञा, प्रदोषो मामित्यमप्रयं किंन बाधते ॥ 82> 11

दितीयः afcage: | २८१ `

भिनपदम्‌दाहरति। दषाकरेणति। प्रदाषोा रजनोमुखं प्ररषटदाषवांश्च कञित्राकर{णिकः, श्रप्रियंप्रियाविरददिणं zag, मामित्थमेवं fa कस्मान्न बाधतयतादाषाकरण निशायाः प्रव- BAA दाषस्याकरण च, तया नखचपथयव्तिना ्राकाशम्ितेन चत ्यपये श्रपकत्तपातव्यवदारे न वन्तमानेन च, राज्ञा WET WY YAU WANA सम्बन्धं WHIT | Wa दाषाकरणेत्यादि- पदानि दाषां गा कर्तोति द्‌षस्याकर्‌ दृत्धादियुत्पत्या प्रकृतिप्रत्ययसमासानां मिन्नलाद्िन्नान्येव(ति मभङ्गदषः राज्ञ- Qa aus एव तदयं सभङ्गाभङ्ात्मकः, श्रयमपि ठतोय- भदा नवोनेरङ्गोक्रिथते, यदुक्तं "पनस्विधा सभङ्गाऽयाभङ्गन्त- द्भयात्मकः' दति। प्रणदमभङ्गाद्‌ादरणन्त्‌ "एथुकात्तस्वरपाच ग्षितनिः9षपरिजनं ga) विलमत्करणएगदनं dala सम मात्रया: सदनम्‌ इति। wa एथुनां कान्तस्वर्‌ाणणं खलानां, शकानां शि्रनामानत्तसखरस्य च पारं) Waar श्रलदुताः, भु{व उताश्च निःशरपपरिजना यच तत्‌, विलम्भः कर- णभिदस्तिभिः, विले सोदन्तोति विलसत्कामूषिकास्तषां रण- fag ueafafa सव्वषामेव fagiziat विभिन्नप्रकत्यादि-

+ घटितलाइ्िन्नवमेव ॥ १९२ ॥

उपमारूपकात्तेपव्यनिरिकादि गोचराः | प्रागेव दशिताः A SIA HVAT ॥ 92 I

TMA प्राघान्येन यपदेश्याग्यः देषो दर्शितः

७0

Ree TATE: |

संप्रत्यलङराम्तराणामणयं सारतासम्पादक CPA तं दशंयन्लाद | उपमेति | खपमा era साधारणधर्मप्रयोगवतो, तच साधारणघ्मस्याभिन्नवे श्रमरार्रमिवाताघमित्यादिघम्नी- पमास्षापमादाव्ंप्रेषः, वालेवाद्यानमारयं सालकानमना- भिनति समानापमावान्त्‌ WUT: | BUBBLY साधारण- wana विष्टटपकादिकम्‌। श्रारेपद्च ‘aearale पद्मानां दष्टरि fara | Be तव सत्यस्मिन्नपरेण किमिन्दुना इत्यादि शिष्टाक्तेपः। व्यतिरेकोऽपि साधारणधर्बा- WMA, aya way दुन्बारावित्यादिमद्नेषव्यतिरेक va व्यतिरेकषदनोाष्यत दति वाच्छम्‌ एकव्यतिरेकाद्‌ावपि माधा- रणएध्मामद्धावेन प्रेषस्यानपायात्‌) wear श्ररान्तरन्याम- समासाक्यादीमां परिष्टः, दर्ता इति उपमारोनां निन्य CHAT ङ्गलेन दर्भिता दृत्य्ः। कचने(ति श्रलडुरान्न- रष्वङ्गतामापन्ना APIA: ॥ २१३ ॥

असत्यमिन्नकियः कथि विस्दकरिये[ऽपरः। Rena चास्त्यन्यः सपा नियमवानपि ॥ २४॥ नियमान्नपदूपाक्तिरविरोाधो विराध्यपि |

तेषां निद्‌शनेष्वेव पमाविभेविष्यति । ३१५॥

तान्‌ क्रमणाद्ि्िति। अस््यभिन्रक्रिय दति) तेषामनि- न्नक्रियादिद्धेषाणा, निद्शनेपु वच्यमाणादादरणेषु, EG ख- स्टपम्‌ ॥ ९९४ ॥ 2३१५ ॥

feata: परिच्छेदः RR

वक्राः खभावमधुराः NAA रागमुल्बणम्‌ | EN दूत्य कषन्ति कान्ताभिः प्रपिताः प्रियान्‌ Het eit तताभिन्नक्रियदरेषमृदादरति) वक्रा दृति) वक्राम्तियक्‌ चाणिताः कुटिलभापिष्य्च, स्वभावेन मधृराः WEI: अररुप्तवादिन्यश्च, उस्वणमत्यधिकं रागं नायिकाया श्रनुगानं way: waaay: कथययन्यश्च, कान्ताभिः प्रेपिताः fear: अआनयनायं प्रयक्ता्, द्यवि, ga: मखीप्रतयः त्यः मपोनरो दासो धाज्यो प्रतिवशिनो। बाला प्रव्रजिका are: भिच्िन्याद्याः स्वयं aur waa: करन्ति ्रावज॑यन्ति, भ्र वक्राद्िविण्पणानां (meat, विश्च्श्धतानां दृशां दूनोनाश्च कर्घणक्रिया एवं वेत्यभिन्नक्रियतं, BIW AWAY परम्परया सखाश्रयविशेपणानां विग्रययादृगदृत्येरककर्षणएक्रियावच्वात्‌, अ च वत्यमाण्खरूपायाम्तुन्ययामितायाः सद्भावात्‌ चरषा- ऽयं तस्या निन्येदकत्वाद्‌ङ्गम्‌, एकया क्रियया वाक्यदयद्‌)प- नाद्िद्यमानस्छ THA ॥ ९१६ ॥

मधुरा रागवद्धिन्यः- कामनाः केकरिनागिरः। SRE मद कलाः शिष्यन्ते चासितेक्तणाः ।। २९७॥

शरविरुटूक्रियदषमुदादरति। मधरा इति । मधुरा; खर- माधग्यवत्यः AYU ARIE TITY, ANDY 'सन्वा- aerfandg माधुग्यं रमणोयता' दृल्युक्षलचणं, रागवद्धन्यः उदोपकत्यात्‌ प्रणयप्रवागनाख.मरागं वदंरक्यः, कामलाः

Lor

२८४ RTT! |

सुश्राव्याः BIA, मदकलाः वसन्तप्रारम्मेण मदानग्मन्ताः साभाग्याद्यवलेपजविकारोन्मन्ताख्, मदश्च (मदा [विकारः मेा- भाग्यो वनाद्यवल्लेपज' TEMS । रच करकिलागिर श्रा ama श्रसितेचणाञ्च दविष्यन्त दृत्याकर्णनद्धषणक्रियस्ारेक- कालगिनत्वसम्भवेनाविरोाघः, wae तादृभशक्रियामम्बन्धञ्चाचापि परम्परया, स्वाश्रयविशेषणविशेव्ययेः कं {कल्नाम्नापासितत्तण- या: कर्बलिनाविरद्धक्रियादयसम्बन्धात्‌ | अजाप WI Ga यागिताया अङ्गत्वम्‌ । केचित्त कोा{किन्नागिर दत्यममितच्तणा- विश्रेषणम्‌, असितच्तणा fa च waa sag विरद्िजिन tau यतेति ब्युत्यत्या का{किन्लागिर दृत्यस्य विशेषण {म

व्याः ॥ ३१७ ॥

रागमादर्भयन्नेष वारूणोयेगवद्धिनम | तिरे भवति घमा प्रर ङ्गजस्तु वजुम्भते 1 २१८ |

विरूद्धक्रियादयद्धषमदाइरति | vinfafa 1 वः फ पञ्चिमदिक मदिरा च, ANT यागन सम्बन्धन उपयागनम च afga, रागं लेहित्यम्‌ WATTS, श्राद्यन्‌ प्रकाशयन्‌ वद्धयंख, Watt: खय॑स्तिर्‌भवत्यस्तं गच्छति, WM BAD fanaa उद्रकं गच्छति) रङ्गजपच अद्‌ श्यश्रितिषता श्ट श्रादशं यितुमिल्यर्थः i wa तिर्‌भवनविजुम्भण क्रययाविराधः, खपे च usa परम्परया तत्सम्बन्धः । तन्पयागितवाच

प्रधानम्‌ | Bre it

दितोयः परिन्छेदः। २८५

निल्तरंशत्वमसावेव धन्‌ष्येवास्य वक्रा | शरेष्वेव नरे द्रस्य मागणत्वश्च THAT ॥ Se It

मनियमद्यषमार्‌ निस्तिंगवमिति। fafaind चिंश्द- ्गन्यधिकपगिमाणवत्‌ख्गलं निमंतस्तिंश्ताशद्गुलिभ्य दति ययु त्पत्तेः, fazaay श्रय निस्तिंशः खङ्ग ना faza fay इति मेदिनो। श्रमावेवमनतु ETT! वक्रता श्राक्षणनाशग्लता वामता च धनय्येव नतु व्यवहारे, मागणत्वं ana याचक- ag शर्ष्वेव न aaa, च्रतरैवकारेरनिस्तिं्रतादिपद्‌ानां दि- Aare व्यवच्छं दयेषु निषिद्धतया प्रतोयन्तद्ति द्यपसद्धावः, मचेवकारण नियमद्यातनान्नियमवान्‌, नियमञ्च afeera- काभावऽपि सामण्यादवमौयते, यथया ‘afay राजनि शजित- जगति पालयति मदं चित्रकर्मसु वणमद्धराश्चापेष गणच्छर- av इत्यादि, ्रच न प्रभाच्ित्यादिव्यवच्छद्यानां स्कर प्रतौ- यमानवादेवकाराभावेऽपि चिचकषमखेवत्यादिनियमः प्रतोयत दत्ययमपिद्चषा नियमवानव, wa चपरिस्ह्यालङ्ारः प्रधानं सच गन्यृतानक्राऽपि फुट वैचिचेऽनयरुकताऽभ्ुपगन्तव्यः, यद्‌ "प्रत्रादप्रञ्मता वापि कथितादस्हना waa) तादृगन्ययपे- ₹खेच्छाब्दश्रायाऽयवा तदा। परिष्ड्ा' दति। दषखायं तदङ्गतया प्रतोयते) न ख 'विधिरव्यन्तमप्राप्रे नियमः afexR सति। तज चान्यच्च प्राप्ने afcagia man cara नि- यमपरिसद्याभेद्‌ावगतेः परिसद्काभ्यपगमे कथमस्य सनि-

२८९ RINT: |

यमत्वमिति वाच्यं, मतेऽसिन्नन्यव्यपाहप्रतोतरेव ufcagrat- म्टपगमात्‌ BUCY चात्रस्फुटं प्रतोयमानलात्‌॥ Ve ॥

पद्मानामेव दण्डेषु क ण्ट कस्त्वयि रस्षति | अथवा टश्यते रागिमिथुनालिङ्ग नेष्वपि ॥ sve |

नियमाचपरूणाक्रिपनेषमुदादरति। पद्मानामेवेति। पदमा- नामेव दण्डेषु नतु तव दण्डास्छापायेषु, कण्टक्रम्नोच्छागरा- वयविशेषः चद्रगचूगामाञ्चयय, रामाच्च BAMA च तरा- रङ्गे च कण्टकः" tam: | त्वयि र्ति मदी पालयतिसति। अ्रयवेति रागिमिथनस्यानुरक्रस्वोपुषयारालिङ्गनेष्वपि कण्टका दृश्यत इत्यन्वयः | wa पद्मानामेवेति नियमस्यायव्यादिना निषेधस्तदे धकं 7 क्रियुक्राऽयमिति नियमात्तेपद्ूपाक्रिदधेषः। भ्रव qaig f(g प्रधानम्‌, श्रद्धदय च एकच निद्ितस्य कण्ट कस्य वाक्यदयाटोपमादटपकं प्रधानमिति प्रैषस्य तदङ्गता ii

॥ Bee ॥ मदोग्टद्‌ भरिकटकस्तेजसखी नियनाद यः । दन्तः प्रजापनिथासोत्‌ खामो शक्तिधर्थ सः ॥ 32 ॥

विराधिक्षपमदादगति। महरोग्दिति। मरोन्टद्राजा पव्वतु, भरगिकटका बङ्स्कन्धावारः विस्तोणंनितम्बख्‌ 1 नेज-

दिवसं जायमानेद्रमच्। दकः कुशला Hfafawey, परजा-

Fema: परिष्डेदः। २८४

ufa: प्रजापालकः खष्िकिष्लाच। सामो प्रभुविशाखय, wat प्रभुविग्राखयारिति मेदिकी, भ्रक्रिधरः प्रभावातसाद- मन्रजसामथ्यवाम्‌ श्रस्तविग्रेषधारौो च। wa मरीग्दादि- च्रिष्टपदार्थदयस्य भरिकटकाटिचिष्टपदार्थदयेन ay सम्बन्धे विरोाधाभावादविर्‌ध्थयं Ba: म चात प्रधानम्‌ ॥ ९९९॥

अच्युनःप्यवृषच्छेद) राजाऽप्यविदितक्षयः। देवाऽ्यविवुधा जज्ञ शङ्रेाऽ्यभुजङ्गवान्‌ ॥ ३९२ ॥ ॥ सषचन्रम्‌ ॥

विरोधिशेषम्‌दाररति। wea दृति । wala: सत्पथा- ofatfear fay, ठषोधमा टृषभासुरञ्च) राजानरा- धिपश्यनद्रश्‌, aa: मम्पत्तिक्तोणता aantiag | देवा राजा ary, विबृधा{विमतपण्डितिः Tay) wETT aga fray, yay: fay: सपय । श्रत्राच्युतादिण्दद्ितोयाय fauarer टृषच्छद्यादिपददितीोयार्थस्याभादाविर्द्ध दति विराधसह्िता- ऽयं षः मच विरोधाभासस्याङ्गम्‌॥ १२२ ॥

=, (^ . गुणजातिक्रियादौनां यत्त॒ वेकन्यंद्‌ शनम्‌ ॥ विशेषदशनायेव सा विगेषाक्तिरिष्यते। ३९३ ॥ श्रय विग्रघाक्रिं छ्यति गणेति। farina

RUT RIVA दशनाय प्रतिपादनायेव गणजातिक्रिषादी- गां वनो यद प्रारिण्एितिकम॑साधने उपकरण्डतानामिद्यधैः

९८८ MIM: |

-श्रादिना द्रव्यादिपरियदः' यद्ैकल्यद््नं का्यसिद्धावमुप- सागि वेनानपेचचोयलप्रतिपादनं वेफच्येति पाठ सएवुाथःसा विशेषाय गणादिवेकन्धेक्रिरूपत्वादिगेषाक्रिरिव्यत दृत्यन्वयः। गुणादोनामिति भेदकयनाय नतु खमसपनिनव्वाष्टाय, पदा- संमाचगतत्रेकल्याक्नरेवास्याः Wear) पुल्मक्रातिश्या- facfa व्नोयात्कर्वाक्तिखूपेव wa न तत्र गृणादीनां परेकन्यप्रतिपादननित्यनयेर्भदः। विभावनातेाऽस्याभदस्तरदा- सहरणव्याख्यानावखरे दर्भ{यव्यते। Wa गृणजातिक्रियाः क्र [च- टरषनेयगताः क्चित्तदीयापकरणगताख वाध्याः, गणाद्िषेक- aq कविच्छान्दं कचिद्‌ गमं, विशेषदशंनायेवत्यवधारणं कथय सपि विगरषदरभनाभावे मत्यपि गुणादिवेकन्ये नास्याः Fala दृति षचनाय। Tay सत्यपि कारणे काय्याभावेा विज्नघा- fatrats, तचानलद्भारमंज्ञानामन्व्धतयेव प्राचीने; प्रय॒क्र- त्वेन दतसमानाधिकरणकाव्याभाववषनं विश्रिषप्रतोतेरभावा- दिग्रेषाक्रोति STITH देतु; WA, AA विश घावेचिन «4 मर्त्या कारण का्याभाटापनिवन्य विद्यत एवति fanaria- मन्ञाया wawsata वाच्यम्‌, अ्रनलङ्ारम)वस्टेव वेचित्रा- दतै काटामावप्रतिपादमजन्यं स्फुटं प्रतोयमानमपि वचित aay कथं संज्नान्तरणएालडारतया म मग्टहौतमिति सन्दर तचाख्ाकमतिभरयाक्रेरभ्यपगमात्‌ का्यंकारणपोन्वो प्यं विपय्ं- यवद्बाप्य(तयाकभ्युपग मसो चिल्यात्‌ । ARITA TIS

दिसोयः परिष्छेदः। २९८९

वर्मन वरुनौयस्य विेषकथयनमेव विरेषोक्रिरिति यक्रतर | य त्वित्यच यत्रेति करचित्याठः यच afea Tay: eee i

न कटार न वा नोच्छमायुधं पुष्पधन्वनः | तथापि जिनमेवासीोद्‌ मुना भुवनयम्‌। BPs ॥

aa गणवेकच्यविगषोक्रिमुदाहरति। नक्ठारमिति।नं mart न वा तोच्त्शमिति ्रायुधस्य पृष्यमयलादिति भावः, श्रवाय॒धस्य कटठारत्वं तोत्तलञ्च गणमनपेच्छेव कामेन ुवन- चयं जितमिति जेतुः कामस्य Tare: प्रतोयते। श्रत्रा- यधगतकटोरत्वादि गृणस्य मुवनजयं प्रति प्रसिद्धरेतुवाभ्युपगमे तद्रादटत्या तादु शकाय्यवमने -उपधायककारणान्रस्य का- स्प्वाभाविकत्वस्य वा विभावनेयवे तात्पय्याभावान्न विभाव- नायाः सम्भवः, विनापकरणं क्रियानिष्पादकतया कतुरत्करषं- प्रतिपादनस्येवाच तात्पर्व्यविषयत्वादित्यनया्भदरोा बाध्यः । श्र- चापकरणगतगणस्य वैकल्यम्‌ ॥ २९४॥

न देवकन्यका नापि गन्व्वकुलसम्मवा | तथाप्येषा नपेभेङ्ग विधातुं वेधसोऽप्यलम्‌ ॥ ३२५ ॥ जातिवेकन्ट विशषेाक्रिमदाहरति। म देवेति) wa देवत्व गन्धव्ववश्च जातिविशेषः तसेरपे्ेण तपाभङ्गसामर््यवलंनाद- संनोयमायिकायाः सेन्दग्यादिविशेषः प्रतिपादितः, र्योा- गन्धव्यस तपोभङ्गं छु्वन्तोति प्राफप्रसिद्धिः अच व्लनोय- गताया HATTA ॥ १९५ ॥

1 ५ 7

२९० WATT: |

न दवा galeria स्फरितेद शनच्छदः। न च र क्ताभवह्‌ एजित दिषनां कनम्‌ ॥ ade ।' क्रियात्रैकल्यविभरेषाक्रिमदादरति। न बद्धेति | श्रव प्राक:

गणिकः; कञ्िदोरेावम्मनोयः. gaa arog क्रिया, THAR गृण एव, तद्‌ च क्रियागणवेकन्छप्रयुक्रयेा र पाह्य; ART | पड़ कियाव्रैकन्याद्‌ादरणन्त्‌ “ASA नवा दानं बन्धूनां भरणं नवा) तथापि गरतं धत्तं any म॑र्त घनम्‌ दति) अचापभागादिक्रियामाचेकन्धम्‌। waa च fag- Sa क्राघकाय्याणणं भत टवन्धनादौनामनपक्तणयवप्र(तिपाः दनेन वसखंनौयस्य क्राघप्रून्यत्वव्यक्ता मदावौरत्रूपविश्यः BOA, अतप्वाक्रं TRV `रक्रास्यनवताचास्यमदिनो- यद्धवरतः दति are i

नरथानच मालङ्गान दया नच पत्तयः, UTA FTAA जोयते जगनां चयम्‌ 11 ee

द्र व्यवेकन्धविद्मवाक्रिमदादरति। न गथा दृति। ani रथादोनमि जयसाधनानि न मन्ति तथापि ताभिगर्पाङ्दृश्तेव कवलेम कटाक्तेणेव WG जोयते इत्यन्वयः, wa रथाद द्रव्याणां aaa, age श्रादिपदग्टरीतद्रव्यश्च anfaanaarn- द्रवयं नतु वेयाकरणमताक्रद्रव्यं रथारिग्रब्दानामेकव्यक्रिवा- जित्ाभावात्‌। एवमभावादिवेकन्द्याद्ाङरकं मेध्यम्‌ | एतानि गफादिवेकन्द्ष्यश्राब्दले STINT UTA | RRO II

दितीयः परिष्छेदः। ९९९

एकचक्रारथा, यन्ता विकला, विषमा दयाः।

आक्रामत्येव तेजसो तथाप्यकानभस्तलम ॥ ३९८ ॥

मपा देतु विशपाक्िस्तेजम्बोनिविणेपणान्‌ |

अयमेव कमोऽन्येषां भेदानामपि eT ॥ Bee ॥ ॥ विशेषा्तिचक्रम ॥

vay गणादिवेकन्धन विेपोक्रभंदान्‌ दभंयिता प्रकारा - न्तर णान्येऽपि भदा: समभवन्तोति प्रत्तिपादयन्‌ तषां दिग दर्भनायं चतु विशषाक्रिम॒द्‌ाङ्रति। एकचक्र fa) यन्ता मारयिरर्णः विकल्लाऽङ्कविकलः श्रनूरत्वादिति भावः। fa- चमा: aang. भ्रगिकितवादुद्धूताञ्च। नभस्तलमतिविस्तो- संमाकाश्रमागम्‌ ) श्च जगन्नयमिति करचित्पादठस्तु न मम्यक्‌ पातःलादोा दखय्वप्रयाणस्याप्रमिद्धः। श्रन्यषामतिविस्षीष्मा- ARAM बङ़्चक्रारयाऽविकलाङ्गा यन्ता अ;वषमादयायाप- च्यन्ते ख्यस्य तु तन्नेरपेच्छणणापि चिकोषिं्सिद्धि रित्युन्कषा- fama. तच च रतुस्तजस्वोति न fe तेजसम: सखा्थमाधन उपकरणमप्स्न्ते, अच तेजखो(तदतुगर्यविपरषापन्यामन "वर्पनोयष्य्यस्य विशेषप्रतिपादनाद्धत्‌विभ्षाज्रिरियम। wa च रथाद्गतबह्चक्रत्वाद्धमाशां Fae गम्यम्‌ ॥ aac

सुपति, तजस््नोतिविश्चणात्‌ तजस््रोतिर॑तुम््किपला- दित्यथः। र्तुविश्चवाक्रि[रति हइलपन्यासेन adalanafa- ्रषप्रतिपादनादग्वर्ता

श्<र्‌ WT: |

अयमेवेति) wana ma Towa fea तयाचास्मिन्‌- दाहरणे यथा रेत्लडइगारमम्बन्धम विगरषोाक्रिभदम्या श्रल- इारान्तरसम्बन्पेनापरेऽपि मदा बेद्धव्या द्यः, तयाच श्रतेलपुराः सरतप्रदीपाः, wa fe ara अ्रसिंरासनं रानज्य-

मायः ॥ ३९२९. ॥

विवषितगुणात्‌कृटर्यत्‌ wae कस्यचिन्‌ | कोक्तनं स्तुनिनिन्दाथं सा मना तुन्त्ययोगिता ॥ Be |

श्रय तुन्ययागितां लचयति। विर्वत्ितिति । faafaar: प्स्तुतनिष्टलेन प्रतिपादयितुमिष्टा यगणः wfaeaar नि- न्दारेतवा वा धर्मस्तश्त्छष्टा विष्यातास्तेः समोछत्य ममकच्मै- त्य स्त्तिनिन्दायं wae निन्दायं वा कम्चित्‌ प्रस्तुनस्र qa खा प्रस्ठताप्रस्हतयाम्हुन्यगणयागिलग्रतिपादनष्प- लान्तच्ययागितेत्यश्वयः । विवचितगृान्कर्वमिति पाठे विवच्वितगणेसत्कषं; स्या ति्यषामिति बटो: भ्रव बज aqanfaated दाभ्यामकेन वा समोकरणोऽम््ः सद्भावात्‌ | एवं विवचितिगणाक्छषटैरप्रम्ततेरवति न नियमः waa समो-' करपोऽप्यस्प्ाः सम्भवात्‌ यथा, कटाचा मधुरालापा विलामास्त चते WS | जगण्जये प्रस्य कन्दपस्य AEM’ श्र कटा- चादयः सर्वेऽपि प्रस्तुता, WAM प्रम्ततयारेवाप्रम्ततयोरेव वा एकधम्पाभिखन्बन्य स्हच्ययोगितेति कषाश्चि्मतं प्रत्युकम्‌, at

°

facta: ufe@e: | २९३

दृश्नियमाभ्यपगमे प्रयोजनानपलम्धेः वेचिचस्त yaaa षमा- मत्वात्‌, नच प्रस्ठताप्रस्हतयारपयेकधश्मसम्नन्धन तुल्ययागिता- wane दीपकस्य विषयापद्ारः स्यादिति वाच्छं खमते वाक्या- न्तरोयपदस्यानुषङ्गादिना खांद्रारावाक्यान्तरार्यटोपकवस्येव दौपकालङूारत्वात्‌ तत एव च दोपकसंज्ञाया wagara | श्रयापमानङइरऽपि Bae निन्दाथंवा विवक्षितिगृणारुषटन प्रस्तुतस्य समौोकरण साम्यस्य च व्यद्मतायामपमाङ्गोङता az- नयाः ममानवषयतापल्तिरिति wad प्रतोत्मिदेनेवानया- भेदात्‌ तथयाद्यपमायां वाच्यस्य व्यद्धस्यवासादृश्छस्य प्रतौति शाब्दो 'दिवाजागन्ति रक्ताय पलामारिमुंवेाभवान्‌। VETTE न्यन्ते Wada नपा इत्यादितुन्ययागापमाद्‌ावपि व्ञ्जनयापम्ितस्यापि मादृ ष्टस्य ठत्तिवेद्यतवन शाब्दवाधाभ्दप- गमात्‌, aware दत्तिलस्य चालङ्रिकमिद्धूान्तसिद्धवात्‌ प्रकतेतु न तया, सवषां BARAT विवक्ितगणान्वयिले- नेव शाब्द्बाधविषयलात quae तु सादृश्यप्रतोतिरिति, vag विवचितगणवत्तया प्रसिद्धः सराप्रसद्धूस्य व्छनपैयस्य समकक्षतया तादृशगणान्वयितकोतनेन wied निन्दनं वा तुन्प्छा{गनत(न निगलितालत्तणाथः) wa तु स्त॒तिनिन्दया- Tara प्राधान्यन प्रतिपाद्यत सादृ्यन्तुपसन्जंनोग्डेतमित्यतस्तु- च्ययागापमाताऽस्य भद दत्याङः॥ १२३० ॥ यमः FIT AQT: VRS भवानपि |

बिभत्यनन्यविषयां लाकपाल दनि श्रुतिम्‌ ॥ ३३१ ॥

२६४ mare:

तत्र सुतावदाहरति। यम दति। ws लोकपाललद्प) गणोवर्णनीये राञ्ज वक्मिष्टः aarmpuarefa: षह मम- क्नथ तद्घुणभागिलकोत्तंनेन राजा BA WRAL

सङ्गनानि anraint तडदिन्नसितानि च।

रणदयं न तिष्ठन्ति घनारब्धान्यपि खयम्‌ ॥ Bs? ॥

॥ तन्त्ययागिना ॥

निन्दायामदादरति। सङ्तानोति | सङ्गतानि azar: | suzy न तिष्टन्ति aguas faganaa. । aa eq RITA रागेएेय नतु परानुराधेन घनं निविड नतु मद्वयं यथा तथा श्रारग्धान्यपि, KARA स्तनाभ्यामित्यादिवत कचिदन्यना पौति तत्पुरुषः 'श्रयच घनंर्मघेः सखयमारव्यान्यःप) इषम्‌ने कल्वना् weafana दतिप्रतिपादमाय fagfangmiq- न्यासः | श्रव्राचिरावम्या.यत्वगणावरषनोय ग्टरगा्तोमङ्गम [उव faa: azma प्रमद्धेस्तःड{दनमितेः मड तुन्धतया aq’ सम्बन्धवसनानत्‌ स चसङ्गमानिन्दितिः॥ sae |

क

विशेषद्‌ शनायव स विराधः BATTAL ॥ उरे ॥

श्रय faving लस्यति। faqgiafafa | विभरष(वम- नो यस्यात्कषंस्तम्प् दश्रनायेव, विद्धानां विराधतां, विग. धानसगिकासामानाधिकरप्पं परस्परमामानाधिकरष््द्ुन्या-

fetta: ufcwee: | २९१

मामियर्चः पदाथानां यच afea dates सामानौधि- करणष्यप्रतिपादनं स विरोाधप्रयाजकवाट्रिधः a Ta: | विषरद्धामां संमगम्तत्वतोा म सम्मवतीति विर्द्धार्नां वम्ुता- विराघाभार्ऽथयापातता faggaa प्रतिमासमानानामित्य्ः, स्यष्टमुक्त प्रकाग्रहटता (विराधः साऽविरोघेऽपि faggaa यद्च' दरति। पदाथानामिति जातिगृणक्रियाद्रयाणामित्ययैः तच जातेजात्यादिभिद्चतुरभिविगाधः, गणस्य गुणादिभित्िभिः, क्रियायाः क्रियाद्रवयाभ्यां erat, cau द्रयेरोकनेति विराधस्य CH भेदा MACHT AAT: | श्रवमवण्ब्दद्यषनिबन्धनस्दि- राधाभाष उच्यतं चथा पृव्वीदाहते त्र्युताऽयटषच्छदी- AST, एष च श्रपप्रयागे वाखम्तदप्रचागेयद्युः॥ ३१३ ॥

कजिन राजदसानां वहते मद म्लम्‌ | aaa च मयुरणां रुनमुत्रान्तसेष्ठवम्‌ ॥ BBY ॥ afaafafa | श्रव्रकस्पिन्‌ शब्दरूपे क्तरि विरुद्धये।रपि टद्धि्यक्रिययाः संसर्गद्शरनं, सम्बन्िभेदन श्ब्ददाभिंनेलःद्‌- विरेाधप्रणमनम्‌, BAA TITAS शरत्कालं एकजातोययारपि बलाबलकारितया विश्षः प्रतोयत इत्यस्यालङ्ारता।॥ ११४)

पष्प श, ¢ > + ^~ क WITHA द्‌दिनायते। रागेण पएनराकरान्तं जायते जगतां मनः ॥ ३३५ ॥

~ We fF 4 [क 1 . ५ प्राट्षणष्यरिनि) द्दिनःयत श्या गलं yaa | रागेण

Bley: २६६ RBI: |

नरागेण wifeaa च, आक्रान्तमित्यच sfanfafa क्रचि- Is! । ्रचानरागस्य लैादित्येनाभेद्‌ाष्यवमायाच्छ्यामन- र दित्यगणयेरोकजलधरनिष्याद्यतलरूपमसर्गवष्मनेन विराधः तस्य ख छषवशात्‌ प्रशममम्‌। HAA च वष्मनोय प्राट्ृरकालं

क खिटिशेषः प्रतौयते।॥ 334 ti

~ (> = (~ _ ^~ AAA TIAN CASA AA TMA | नलनामि वपुः स्त्रोणां क न दन्त्छन्ननस्तनम्‌ | ३३६ ॥

पनरप्येकच geal गण्युगमानां विरोधापन्यामे वैचिचातिग्रय दति ज्ञापनाय तादृशं गणविरोाघधमृद्‌ाहरति। तनु मध्यमिति, कंन दन्तिन व्याकुलयति | wa तन्त्वष्येव्वयाः, रक्रत्ासित- त्वयाः, नतलान्नतव्यागणयाविराघः, तेषाश्चाश्रयभदात्‌ नत्प- रिदारः। BAA च व्मनोयानां स्लोणां fans: प्रतोयम। तनत्वष्रुन्बयाः नतलान्नतत्वयायय परिमाणदूपत्वाद्भुणत्वम्‌ ॥

॥ २३६ ॥

म्टणान्नवाङ््‌ रम्भ Ta पदरत्पनञुर शरणम | अपि ते रूपमस्नाकं तन्वि तापाय कंल्यने ॥ 339 1

aurafa: अरपोति पृव्वाद्धगतविशेषणचयेऽन्यति। ey वपुः! श्रत म्टणालवच्छोतले WHE यजेत्याद्यपमितिगकबजन- We शोतलत्वगुणतापक्रिचयाविंराघः, म्टणाले एव बाद यच त्यादिष्टपकगद्मबहत्रोहा त॒ सटणालादिभिवाह्ादौनामम-

दितीयः ufcwe: | २८७

दाध्यवसायात्‌ कणालल्वरम्भालादिजातिभिसापक्रियाचा वि- राधः, वक्रविरदिवाख प्रप्रमनम्‌॥ २१७॥

उद्यानमारनोद्ूता्ुनचम्प्करोणवः । उद्‌ प्रयन्ति पान्धानामखुशन्तोऽपि चने ॥ Ee ॥

एषु भावाभिमामे क्रियादिविराधा दिताः, म॑प्र्य- भावाभिमानं क्रियाविगाधमुदादरति। उद्ानेति। उद- Balm उद्रतवाष्ये कुव्वैन्ति। श्रत्रस्पुण्न्ताऽपोनि सर््रनाभा- वन उदश्रयणक्रियाया विराधः, स्प्रनाभावश्च स्पग्ननक्रियाप्र- तियोागिकलाक्कियात्मक एव मतेऽद्मिन्नभावानां प्रतियोागि- ufsara विरोधप्रशमनच्चात कुसुमरेणुनामटूौपकलात्‌॥

॥ aac tl

रष्णज्जुनानुरक्तापि दृटिः कणीवनखिनो | याति विश्वसनोयत्व कस्य ते कन भाषि | ३३९८ ॥ Bafa ते दृष्टिरज्नुने Wisarar छृष्णा Fagg तद्रपापोत्ययेः कलावलम्िनो राघयाग्रया इति हष्णाद््प- , द्र यस्व राघयावलम्बनकरियया विराधः, तप्मशमनन्तु दषवश्ात्‌ यथा ष्णा श्रिता WHAT WaT अन्‌ पञ्चात्‌ प्रान्तभाग दूत्यः रक्ता च श्रवणएपय्यन्तगामिनो चति॥२२८.॥

दृत्यनेकप्रकारेाऽयमलङ्रः प्रतीयते । ॥ विरोधचकरम्‌ ॥

२८८ MAST: | अप्रसुतप्रशं सा स्यादप्रक्रान्तेषु या स्तुतिः 1) ₹४०॥

उपमंदरति। दृत्यनेकति। अनेकप्रकारः पृन्वाक्तयृक्ता दशविधः, प्रतीयत दत्य श्रतिशाभतटष्ति afer: i

्रयाप्रस्त॒तप्रशंसां लक्तयति। श्रप्रम्तुतलि। अप्रक्रान्तपु प्रस्तुतेषु, षच्ययं waa, बड़़वचनमविवर्तितं, या स्तुतिरिति प्रस्त॒तस्य निन्दामि शेषः ततएव तेचितादयः) ततश्चा- प्रस्तुतस्य WAT WAT {निन्दनोयत्वद्धचनमप्रस्तुतप्रशंमत्ययः। श्चप्रक्रान्तेश्छितस्तुतिरिति क्र{चत्याठः तच श्रप्रस्तलस्य ईश्पिता प्रस्तुतदेषादभिमता म्तुतिरप्रम्ततप्रश्नमति म एवाथः, कित दममेव US टवा श्प्रक्रान्तेनाम्रक्राम्तवस्पनन ईष्परितस्य प्रस्तर तम्य स्ुतिव्ष्पनं वाच्यस्याप्रम्त॒तस्य वषनद्धारा WATE गम्यत तदा wutjauvar स्यादिति व्याचष्ट तदतट्रन्यस्यास्व पाव्वा- प्यमनानाचयता नवोनमतानग्रोग्ननविमृग्ध्द्धूत्ववन्नःसत. ननाद च्रप्रस्त्तादटाच्यात्‌ प्रम्तृतप्रतोतावप्रस्ततप्रशमा, तु तादाच्यादप्रम्ततप्रतता ममासाक्रिरिति विघयत्रिभागनान- डारदयमाद्ः, Vay प्ररतविरद्धं vad fe श्रप्रस्ततवर्णनन प्रस्तुतस्य प्रतौति समामेो{क्ररभ्युपगता य॒न्यक्टता, यया ‘am ऊ- चिदभिप्रत्य तन्तन्यम्दान्यवम्तनः। उक्रिः मं्तपरूपत्वात्‌ मा समामेक्रिरिष्यत, इति तक्मादलङारयागरनयारापद्यमान- मण्य{भिन्नविपयवं व्याख्यातुरस्य gray नावतोणमिति ममा- व्यते) Ra: प्राखौोननिषट्{पनाया श्रप्रमातप्रंमनिसंज्ञाया

दितोयः परिच्छ्दः। ace

न्वख्तारक्तणस्यावश्चकतया परस्ततनिनिन्दिषयाऽप्रस्तृतस्य प्रशं - मनमेवाम्यालद्कारस्य विषयः, WMATA प्रस्ततप्रतोतिम्त्‌ समा- माक्तेरदिषयः, श्रन्ययैकस्य विषयापदारापत्तेरिति यक्रमत्पश्प्रा- Hl नच वाच्यव्यङ्खायारुपमानापमेयव एव समामाक्रिः श्रन्य चाप्रस्ततप्रणसेत्ययमेव विषयविभाग दति वाच्यं सुखजोवन्ती- ठादयप्रम्ततप्रशसाद्‌ादरणऽपि इरिणण; Gea जोवन्तौति वय ट्‌-खन जोवाम दति च व्राद्यव्यद्भायाव्यतरकग्मापम्यस्यस्फट्‌ प्रतोयमानतया यन्थकतुः प्रमादापत्तः, HAARHAATA BA- afa: प्रशस्यत द्युदादरणव्याकार न संज्ञाया WAUAFT- कारे गन्धकतु; ATHY As प्रतोयते तस््ादप्रस्ततम्य प्रभ मायामवाप्रस्ततप्रशसमा Aa MATS ThA निष्कषः। fa qran- तात्‌ प्रस्ततप्रतौ तिवत्‌ प्रस्ततादप्रम्तृतप्रतोतिरपि aararfafa- aaa: WAadT EASA MEGA FTIR च तुन्यतयोापलम्भादतख "व्याधूय यद्रसनमम्बजलाचनाया

दरतयुदारणमद्धगह्भः OSHA MARTA: ६३४०॥

सुखं जवन्ति दरिणा वनेष्वपर सेविनः। अन्नेरयत्सुनभेस्तृणद भाइरादिभिः। २५९ ॥ सेयमप्रलनेवात HSA: प्रशस्यते | राजानुवन्तनक्तेशनिन्विखेन मनखिना । BBR ॥

|) अप्रस्तृतप्रशसा।॥

Roe MIT: |

उदाष्रति। gafafar प्रभुसेवाविरक्रस्याक्रिरियम्‌। परमेविना जोवनाथं पर मेवाजन्यद्‌ःखानभिन्नाः। अन्नेरिति गाणप्रयागः BATA एवान्नपदस्य शक्रलात्‌ | BV N

wafafa | च्रप्रस्ततेवत्येवकारेण प्रस्तताप्रस्ततयादयाः प्रशं सायां नायमलङ्ार इति खचितं यथया, ‘ar मय्विरान्नि- दाचमिह्िरज्वानलाशतेः meat गन्ता कं प्रति पान्धमन्तति- Ta सन्तापमालाकुला। ta ae निरन्सराधिपरनलेनित्यं वपुः aaa धन्यं जीवनमस्य मार्गसरमाधिग्वारिघीौनां जनुः'। अचराप्रस्ततस्य मार्गसरसः Wea Vata: प्रमति नाप्रम्तत- प्रशंसा किन्त समासाक्रिरव। राजानुवर्तनति अ्रनवन्लनदटन्तः ्ट्रत्तिरूपतया लिन्दल्यदिति भावः उक्रञ्च मनुना "सेवा ्रटृत्तिराख्याता तस्मात्तां परिवजयत' दति सनख्िना प्रण- स्तमनस्वेन | ९४२ ॥

(त So. ee. यदि निन्दन्निव स्ताति व्याजस्तुनिरसा समृता | SIMA गुणा एव लभन्ते BA सन्निधिम्‌ ॥ २४३ ॥

श्रय व्छाज्रम्दूति लच्चति। यदोति। दोन यदित्य्े क्रियाविभ्रषणं, निन्दन्निव यत स्तति wat व्याजन निन्दा- च्छलेन स्तुतव्यच्ननरूपवाद्याजस्ततिः सतत्यन्वयः। निन्द- faafa दवपदनापातत एव निन्दति नन्दायाः ्रमवनद्रप- तया प्रतिपादनं afadi मन निन्दा डि निृष्टवस्यापनं तश्च दपाद्राषणमन्तरणनम सम्भवति सति च zd ay q-

दितीवः परिच्छदः ३०१

तिपर्यवसानमिन्याशद्भोपपादयति देषाभामा इति दोषा दृवाभामन्ते वस्तृता गणा एव Fear war wa सन्निधि लभन्ते निवेश्नोया भवन्ति निन्दन्निव sai च प्रत्य- यव्यत्ययेन wafaa निन्द तीत्टन्ययाऽपि aga: तेन स्त॒ति- च्छलेन निन्दाक्रिरपि aragfata वैचिचमाम्यात, तच च व्याजरूपा स्तृतिव्याजम्ट्निरिति PHT | स्यष्टमृक्रं प्रकाभ- छता 'व्याजस्तृतिर्मुखं निन्दा स्ततिवा रूढिरन्यया' इति। स्त्या निन्दाया गम्यत तद्त्तमदादर्णं यथा '₹े राजित याधिमत्व वचसां fa विस्तरेस्तोयध नास्ति वन्छदृशः परः परद्िताधानें गटडोतव्रतः। टय्यत्‌पान्यजनापकारघटनातेम्‌- व्यलमधायक्राभारप्राददने BIG कपया साहायकं यन्मरोः, ट्ति। Wa ममृद्रस्य स्त{तिव्याजन निन्द्‌ाप्रतिपादनाखमत्का- गातिश्यः HS एव॥ २४३॥

तापमेनापि रामेण जिनेयं भ्तधारिणी | त्वया राज्ञापि Rag जिना, माभरून्मद सतव ॥ ३८४ ॥

उदादरति। तापमेनापौीति। तापसेनापि तापमल्वात्‌ करितुरगादिजयसाघधनरहइितेनापि रामेण परद्एरामण, wa- धारिणो षएटथिवो। राज्ञापि राजवात्‌ प्रभ्तकरितुरगादि- जयमाघनवतापि। सेव तापसजितैव aafafear | Wa वर्षनो- aa tint तापस{जताजविव्रप्रतिपादरनेनापाततानिन्द्‌ा, तया च साखद्धगवदवतारण महादेवदत्तपरश्मना ATMA

३०२ RTM: |

यावतो afafsar तावतो चया मनुब्येणापि जितत्यतिमहतो- स्ततिर्व॑णनोयस्य प्रतोयते ॥३४४॥

पु सः पुराणादाच्छिद्य Maa परिभुज्यते | राजन्निच्लाकुवंश्स्य किमिदं तव युज्यते ॥ ३६५ ॥

दयञ्चालङ्ारान्तरमंमगणातिचमत्क्तिग्डमि{रितिप्रतिः पादनाय तत्र द्ेपमन्लां व्याजस्तुति दयन्‌ क्षम्य च शब्दाय गतत्वेन द्वैविध्यात्‌ प्रयममयन्नेपमन्तामृदादगति। पुम tia दच्छाकूदंशोयं क्िद्राजानं प्रति चारुकारस्क्रिरियं | पुरा- WISI EES, NAA: सम्पत्ति) Tagine aay विशेषणम्‌ इच्चाकुरशेवंगरप्रवन्तकपस्या यम्यम्‌ तथा तम्य। तेग्यस्टेति सयकारपाटः सम्यक्‌ । श्रत्राद्यपर्पाद्‌ाच्छिन्नाया- लत्तया; प,रभाग दच्वाकुवे्ोयस्य तन aw cia निन्दा, तया चातिप्रण्डता त सम्पत्तिरिति wfa: प्रतीयते | wad राणपदे Bigs चद्येषः सचा्थयागराद्यदरद्धयालन्मोमम्पर श्य awa एकल्वाद्थगतः | किञ्च परिभगमाम्बात्‌ feat स्तौ प्रतोतिरिति समामाक्रिरपि॥ १६९५ ॥

भजङ्गभागसंसक्ता कलच तव HATA | अदङ्ारः परा कारिभारादति कुतस्तव । ३४९ ॥

भव्दद्रषमूुलामुद्ाहरति। मुजङ्गेति। मुजज्गभागसंमका- षिद्गानाम्‌पमेागेऽमुरक्रा सर्पशररोरेरादटृता च, कलत्रं भार्यया

द्ितीयः ufceez: | ३०३

पान्याच, Wa भुजङ्गादिग्दानामनेकार्थमद्धेतितला च्छन्द सनष मृलेयम्‌ ॥ २४६॥

दति श्चेपान्‌विद्भानामन्येपाखोपनच्यताम्‌ | व्याजस्तुतिप्रकाराणामपथन्तसत विस्तरः ॥ २४७ | ॥ व्याजस्तुतिः ॥

उपमदमति। इतौति। इति पूव्वीक्तप्रकारेण दषानुवि- डानां तथान्येषाच्चालङ्ारान्तरानव्िद्धारना OTH: प्र- काराणां प्रभेदानामपयन्ताऽषोमाविस्तर्‌ उपलच्यतां ख- ब्या ज्ञादतामित्यन्यः॥२४७५॥

अथान्तर परवत्तन करिच्चित्तत्‌सदगरं फनम्‌ | सदसदा faz यदि तव्छान्निद्‌ शनम्‌ | ३८८ ॥

श्रय facia waata । श्रधौन्तरति। श्रयान्तरे निद्‌- परनोयादन्यस्िन्‌ काय्यविशेप vena कनचित्‌ यदि तस्वाया- न्तरस्य मदृशं सदुृषटम्‌, श्रमदपरष्टम्बा फलं निदर्च॑तप्रति- पाद्यत तन्निदशनं araragit: स्यादित्यचयः, aziga afafa त्यान्निदश्नमित्यच सास्यान्निदशनेति कचित्याठः, निदग्रनेति संज्ञायाः Wag बह्कभिरङ्गोक्रियते। प्रका प्रत्तस्य तदृ शाप्रहताधान्तरञ्ञापतं निदणश्नालङ्भार दति WAU: | दयं समभवद स्तुमन्बन्धनिवन्धना निदरंनति नयाः, एतदु पलचएम्‌, श्रसमवस्नपि वस्तसम्बन्धो यच षादृष्ं faz-

१०४ काथादशः|

यति तचापि निदशंनासक्षवः वेदिव्रस्य we प्रतोयमाम- लात्‌. स्य्टमुक्र प्रकाशता “WHA वस्तमन्बन्ध उपमापरि- कन्पक' इति | भ्रस्याद्‌ादणएरमनन्तग TTA, Wa वयं दितोयानिद्शरनाप्रकार उपमायामन्त्भवतीति ग्रन्यक्ता नाक्र TANS: ॥ ६३४८ ॥

उट्‌ यन्नेप सविता पद्ष्वपयति “Aaa |

विभावयितु खद्दोनां फनं सुद्द्‌ नुयदम्‌ ॥ २९८ ॥

तच सत्फलनिदग्नमदादरति। उदयन्नित) उदयन्नद- गच्छन्‌ SZ Wye, श्रियं wat मन्प्तिच्च। सुददनयरं GAG AH WE TH STAT सम्यन्तोनां wa विभाव्यत Wag! बन्मुनामानकृन््ं कन्तव्यमिति ज्ञापयितुं पदपु ्रियमपयतत्यन्यः। wa पदपु गरोवितरणप्रटत्तनादयभाजा सवित्रा सुद्धदुपकारष्पमृद्यफलं निदण्टते फल्चंतदुत्छषर मव aed ॥

यानि चन्र प्एमिः यष्ट घ्वान्तराजौ पराभवम्‌ | सद्याराजविरुद्रानां SAMA दुरन्तनाम्‌॥ २५० ॥ | निदशनम्‌ ॥

भरसत्फलनिदश्रनमदाषरति। यातीति । पराभवेन राजविर्द्धानां aufanfagarat weufagararg | दुर- mat निन्दितावेसानवम्‌। अत्र wR परण्यमाण

दितीयः परिणष्छेदः। १०५

ध्वान्तराजी राभविरोाधिनां प्रिणामद्‌:ःखरूपं फलं भिद यति ae फ़लमसदेव । एवम्‌, “उन्नतं पदमवाण यानघुरेल- यैव स पतेदिति way) भ्रेलणेखरगते दृषत्कणश्चारमारत- धतः पतत्यधः" । श्रच भलगखरादधःपतनप्रदरत्ता TIA णागनघारुन्नतपदप्राप्रम्य तताद्मटितिपतनश्टपममन्फनं faz- परयति । णपु च तयाविधमव्रिवादोनां तत्तदर्य॑ज्नापनमन्न्धः ममवत्येव। लनेणम्यापननकरतया प्राप्नायास्वमममवदम्तमम्ब- नभनिबन्धननिदश्रनाया उद्‌ादग्णं यथा, क्र सृयखप्रभेवंश्रः क चान्यव्रिपया afa: तितोपुंदुम्तरं मादादुइपनाग्िसाग- TH | WA स्यवं्वर्णनप्रटत्ते TAT उद्पकरणकद्म्तरमा- गरतरणच्छायाः मम्बन्धोऽमम्मवन्‌ ANA PAIMTIVy Hl उदटुपन मागरतरणेच्छेवेत्युपमां favala, war ar “उद्‌- यति व्रितनोङ्धगगिरज्जावहिमरुचा feaurte arfa aaa | वदति गिरिरयं विन्म्बिघण्टाद्यपरिवारितवारणान््रली- नाम्‌ । श्रचान्यस्य नोनं कथमन्याव्रदलिति ay गोमित्युप- मायां पखवमानम्‌। मानलारूपाणषा चारुतातिश्रयं पष्णाति यथया ‘awl तितीर्षति तमङ्गवतोमुजङ्गमादातुमिच्छति करे "दरि्णाङ्कविम्बम्‌ | ae लिलङ्यिषति yaay देव यस्तेगुणान गदितुमृद्यममाद्धाति'। अचच्छरातयस्य समन्धागृणवर्णना- दयतऽसम्भवन्‌ पृवद्‌ पमाचयं निद्श्रयति॥२५०॥ VU A: सदभावेन कथनं MATT | च्धानां ये वनिमयः प रवृत्तिस्तु सा सना । २५१॥

2 1!

३०६ काव्याद,

su uefa लचखयति। सदहाक्किरिति। गणकर्मणा- fafa sa wane: क्रियावाचो, बद्वचनन दरव्यादिपरि- यहः । गण्णादौोनां सहभावेन सारइित्यन यत्कथनं सा सहा क्रिः, सदभावस्येति कचित्‌ guy: पाठः मम्बल्धिभ्दन भिन्नयारपि गण्या; क्रिययारपरयाकवा बदार्थम्य बलाटकन वाचकन यदककालोनतया प्रतिपादनं मा werfafria । निष्को ऽयः | एतदरेवाक्र दपंणङता ‘AVG बलादकं यच स्यादाच्कं दयाः सा सदाक्रिरिति। wa प्राटाक्रिमन्तग्ण वैचिजाभावात्‌ तन्मूनकत्वमस्य बाध्यं तन MATA ममं रामा गनं काननं यया" इत्यादो ययावित्येकन पदन रामनलन्मण- याममनक्रिययाः प्रतिपाद्‌नऽपि पद्ाक्वभावन afearar- वान्नायमलद्भरः। श्रत्र ufaat गृणादिभियगपदन्वयद्त त॒न्ययागताताभेदः॥

TH पद्याद्धनेव मदाक्रिलच्णं garafafa पद्यपुगणस्या - वश्चकतया महान्दादरणान्यदशंयलवेवान्तराद्धन परि तत्य. लद्भार लचयति। श्रयानामिति। विनिमयः प्रतिदानं fa- लान zat माषग्रद्‌णमित्यादिष्ूपं 1 विनिमयसु ममन ममम्य अरधिकन न्यूनस्य न्गूननाधिकस्य चत यहशमिति विधः, wa-’ मपि प्रीढेकयेव प्रयुज्यमानखार्तामावदति। माजदेवम्त्‌ य- व्ययमपि परिदत्तिमाइ "व्यत्ययावम्तुगायस्तु यावा विनि- मयामियःदइत्याटदिना, व्यत्यय कम्यचिटरेकम्धानादन्यचम्यापनं यथा,कुमदवनमपञ्चिग्रोमद्‌ज्राजषण्डमित्यारोा avr UI

हितीयः परिच्छदः | ged

सद टोघा मम श्रासेरिमाः संप्रति राचयः।

पाण्डुराश्च HATE: सद ताञद्रभषणाः । २५९ ॥

तच प्रथमादि महाक्रिमुदाहरन्‌ प्रथमं गृणसरभाव- रूपामद्‌ादरति। ae cia इति। विरहिष्णा उक्रिरियं। मम्प्रति प्रियविग्दममये नतु पु, र(तयोदौधा दति दुःखः बङनननया द्‌ःलेपणीयलचादिति भावः) ता रात्रयः, पाण्ड्रत्वेः च्तुखन्रभषणा दति waa दत्यर्यः, wa दीर्घं पाण्डर: त्च गणा तौच wa asa वसम्तताभिन्नातपि महार्थवला- घा दृति पाण्डुरा दृति चेक्रनेवपदनेककालोनतया कयि. ता । ननु 'श्राततिभवति artint वयः पर्यस्तशैशवम्‌ । सरव वित्रिधेः पुंमामङ्गजन्प्ाद्‌व्न्विमैः' दति पववद ्ितकार्यसरजच- चदठदाद्रराऽ{पि क्रिययाः मरभावे दृश्यते तदनयारमेद्‌ापात दति चेयं मरभावमाधारणष्येऽपि कार्यकारणभावस्य चि चनियामकलात्‌ प्रते तु दौघश्रामदो्चरात्योनं कार्यका- रणमभावः दयारेव पििगदजन्यलात्‌, एवमग्रेऽपि बाध्यम्‌ ॥

॥ Bye i

` वहने सह पान्धानां मृच्छया AAT | पतन्ति च समं तेषामनसुभिमनया-नराः ॥ उपरे ॥ क्रियाषदभावस्ट्पां सर्‌क्रिमृदादरति। aga इति, पतन्ति गच्छन्ति, असुभिः प्राणवायभिः Raza falta पाठः| Wa aga पतलनश्च fea, sarfa मूच्छ

१०८ काशचादश्ः |

yaaa eM, शसुपतनममलयानिष्पतनयाख्च वमन्तज- न्यल्ान्न मिथः काखंकारणभाव इनि न चित्ररतुमा area | यदिच चतमन्नरोखद्या मच्छ: मलयानिलपतनन चा- सुपतनमित्यभिप्रायस्तदा प्राद्धाद्‌ादरणं ‘ae मणिवलणएरि वादधारा गलन्ति, भ्रस्तं भास्वान्‌ प्रयातः ay रिपिभिग्यं संद्भियन्तां बन्तानोत्यादिकं aga. श्रव न मचग्तयादत्‌-

हतुमद्धावः॥ २५३ |

काकिनानापसुभगाः सुगन्धिवनवायवः । यान्ति ag जनानन्दं वरि सुरभिवासराः |; २५९ ॥

का{किनालापति। सदाकलमंग्रव्रणान्‌ BENE याग एवायमनलद्धार्‌ Ta भ्रमनिरामाय मरायकमाद्पद्‌- घटितमिदमुद्‌ादरणमुपन्यस्तम्‌, va मदार्थकणव्दान्तरापा- दानं तदनपाद्‌ानेऽपि "गम्यमाने मदादरि्त्यनन fafearat दतोयायाम्बा सदहाक्रिवाध्या | Wad als ala ar नक्रियायाः सरभाववत्‌ गणात्मकाया दृद्धरपि भरभावः प्रतौयत इति गृणक्रिययाग्कच मदभावदगनार्शमुदादगण- fag दरितमित्याङ्ः aa दृद्धगृणल अानन्दस्प्रापि तथान. गणस्य amg {AAAI A WATRIT BA. ।२५४॥ TOTALS AL सदाक्तेरच काश्चन,

| सदाक्तिः ॥ क्रियते परिवत्तश् किचि पनिदशनम्‌ i ayy |

festa: परिच्छेदः। Ree

दृकाद्ाहतय इति। काञनेति गणक्रियासहभाव विषया दशितः, waar Mia ्रन्यविषयापि षरोाक्रिबाद्‌वयव्य्थः। क्रियत zfa | किञ्चिद्रुपनिदश्नम्‌ यन्धबाडङ्न्यभिया एक-

मातरादादररोन किञ्चित्‌ स्वरः पप्रकाग्रनम्‌ ॥ ३५५ ॥

शस्प्रदारं द टता भजन तव भरभुजाम्‌। चिराज्जितं हतं तेपां am: कुमुद पाण्ड्रम्‌॥ ३५६ ॥ ॥ परिव््तिः॥।

परस्तप्रदारमिति। Wa न्युगेनाधिकस्य gene विन- मयः एवं (दत्वा कटाक्तमणाक्तौ HITE दृदयं wa मयातु VEY TM ग्टरीता मदनज्वरः" | श्रच पृव्वीद्ध समेन समस्य,

Bag श्रधिकरन BAW विनिमयः ॥ ३५६॥

AMARA वस्तन्ाप्रांसनं यथा | पातु वः परमं ज्टानिरवाड.मनसगाचरम्‌ । SYS ॥ AIT |

श्रयापग्र).सज्ञकमलदारं Way श्राग्रौनामति।

अभिलषित दष्टे वस्तुनि श्रा्रंसनं प्राप्रोच्छाप्रकाग्रनं यदा

श्रमिलयिते प्रिय वस्तूनि जने Gee Tae: श्रागरमनः प्रटुभा-

भ्ययनमाण्योनामालङ्ार्‌ THq | श्रयमलद्ूारा afes-

व्पिषात्मकलाभावान्न बहभिरङ्गोक्रियते, Slow माइद्यस्या- |

११. क्रव्यादः

पनेन afed विद्यत ुवेत्यङ्ोक्रियते, vem अशौरिति च कंषाश्चिदलङ्ारतया मता । सैश्द्यस्त्राविरोघाकरा प्रयागेाऽ- स्याश्च तादृशः दति। अन्स्त न्याख एवाद््राद्यमत्कारजनक- त्रमिति नाखालद्ःारत्नाच्यत यथया श्रा्ीराक्रन्दकपरास्त- स गन्वाद्यमाग्रयाः Tey, "दृति नाानङ्कतया नाचख- भ्रषणद्तवः Ta, तत््रनमस्या Bany श्राोःशग्एजनागमति, यथा शाकुन्तन। ‘gaara wfwer पन्युवद्मता भव। एच त्वमपि सम्राजं मेवपूर्मवाभ्रुह्िः Tia) WAT A Wasa. PITS गद्‌ द्याः) उदारगलि पालति। wary नसगाचरम्िति वाक्च BAW त गाच्गा yfagiza uw तत्तया तुन्न 'यतःव्राद्ा faraway Bara मनमा मदत

Way | ASTANA TOBA: ३५० ॥

अनन्वयसमन्द रावृपमाम्बव FTA | SORRY BUTT दिनम}. Bye ॥

Ty स्वभावाग्यानाद्याश);पन्यन्ताननङ रान शक्रमण लक्ष(यत्वा aula प्राद्मावमग्नया मु नलःयतव्छपि श्रन्मे- रकेन जलिपदयान्नह्काग[णामननरूपएन WR TATA TY तेषां स्वाक्रष्वन्तभावनन तत्पर्दिरति। Mala | श्रनम्वयः "उपमानापस्यल UHRA RATT | WAG, TAT ET: | ममन्दद्दय MARE HEAT ATT च मंप्रय' इत्युक्- ea.) उपमास्वेव दशिताविति तथाहि श्रनन्वयस्य 'चन््रार-

fedla: ufcwez: | ३११

विन्द्या: कान्तिमतिक्रम्य wed तव। श्राक्मनेवाभवनुख- मित्यषाधारणापमाः इत्यसाधरणापमायामन्तभावः। सष- aye च ‘fa पद्ममन्तभरान्नाजि किन्ते Bread मखम्‌ । मम दोलायते चिक्षमितोयं मंगयोपमति सं्यापमायाम्‌। उपमारूुपकञ्चापोति उपमार्पकास्यं Caray वाममे- नाक्तं यथा, BAIA रूपकमपमाम्ह्पकमिति' उदादतञ्च "जयति चतुदश्लाकवष्ठिकन्द दतिः Wa चतुटशलाकम्य AWAIT कृर्मदव कन्दलरूपणम्‌, WoT चदं परम्पपितष््प- कमाचक्तत। अरन्य तु उपमासइतं रूपकमुपमारूपक, यदुक्तम्‌, 'उपमानन तद्धावमुपमयस्य रूपयन्‌। यद्वदत्युपमाभेदमप- मारूपक ययाः दति, श्रस्याद्ादरणं यथा, “द्वाकरकर- स्पण्ादुदयाद्रः पयाधरात्‌। नीलागुकमिव प्राच्याम्तमाग- aia सम्पतिः । wa नोलांग्रुकमित्युपमया a eazy: पयाधरादिति रुपकमिद्याङ्कः । दट्पकय्वेव दर्शित{म{ति ‘ey HU Hd URE TW ATR TORR T: | 3qRTafat aie र्‌पक- fad eur दृत्यनेन zetafage: i auc i

उत्प्क्ञभेद्‌ एवासावतप्र्तावयवेऽपि च । नानानङ्कारसंषटिः WRT निगद्यते । २५८ ॥ उप्पररति। श्रमरावन्येरङ्ीरत उप््ेचावयत्राऽपि aaa

उत्रकाभेद WII, उप्रेखावयव्ख Berar wrray- कमलद्धारन्तरं तच्च UUs, यदुक्तं चिष्टनायन sez:

ae काथादश्राः |

rafqeranartaa: | रूपकार्येन वा Iw उकेक्लावयता चचा. cf aw विष्टार्चमस्यषटा यथा ‘ame: मद्रि मध्यादिनिर्गतः मारमनलाचनायाः। जानोमदऽम्धाः कमनोय- कम्बृयोवाधिवामाद्ुणवत्वमाप'। अच mea दषः" उपमया- न्विता यथा कुमारमम्भवे, श्रह्कुलोभिरिव कशषञ्चयं aay तिमिर मरोचिभिः। 'कुद्यलोरतमगाजम्ना चन Vaasa रजनो- मखं wil) श्रचाङ्कलोभिरिव anfeafaa कुद्यनोकन- सगेाजनलेचनमित्यच चापमा चम्बलोवेत्टुद्र्तामारभते। va रूपकाथसंयक्रातचापि। एवंत्रिधाव्रेतावयत्राऽपि स्वमतं दपा- feagietragata ararfq न्यूनता । किन्‌ यजावरयव- कियेवात्मच्यते नावयिक्रया म -उत्पर्तावयवः यया ‘wt प्रतिकिम्नितव ललिशखिततान्कोणर्पंव च' Taz. 1 एं निपणस्यादान दृषटान्तस्यापमायाम्‌ BAUM Rue: कार्णमानलाया दना श्पर्पाश्चुापरग्द्ोकरनानामन्रः न्तराणं, यथयाययं निरक्रष्वन्तभावावाध्यः |

श्रय म्ण waa) Aaa ga) गःनान्न-हू- राण मजातौयानां पिजानतोयानाम्बा निद्क्रनचणानामनल- गणां मम्टिरक्च म्मम, मूष ATM WAM TI - रान्तरं निगद्यत gansfeafangiamant wine, यक्रञयेनन्‌ यया लेकिकद्दागाद्यम्नद्काराणणां fay मंमगंण प्रयकच्ाङ्नालिग्यजमकतया गच्छगच्छाद्धुगास्तनादिसंश्नया एयगन्नद्कारवन व्यपदगम्नया AKA कादयाल्नद्ारा-

feria: परिच्छेदः | १६३

शामपि एचक्चारताप्र्यायकतया एयगक्डारतेव SE रं (तिमेङ्या य्श्च Tia ६५९ |

अङ्गाङ्गिभावावद्यानं सववंषां समकक्षा | दयन ्कारसंद्षटन॑कणोया SA गतिः ॥ geo i

eee भेदो दशयति, शङ्गाद्रोति। werfgaraa निव्वाद्यनिन्वादकल्वेनावम्धानमिन्येका, तथा aaet समक- चता श्रनग्राद्यानग्राहकलवमन्तरण निरपे्तयावग्धानमित्य- परा, TaN: सड्ोशालङ(रस्य दयो गति- भदद्यम्‌ | तत्र समक्डतयावश्यानश्च कचिदकाश्रयगतं afafafaaranafafa fafa, aa WAAR RATA- प्रवश्रसंज्ञया कयितमन्येः, तया सन्टेरमङ्करस्यान्येर्क्रस्य त्‌ मान्दद्यमानालङ्कारयोः संमगोन्दपगमे ममकचतेत्यनेनेव मं. यहः मन्दिद्यमानयारष्यनग्राह्यानयारकलवाभावात, तस्मादेत ऋअलःऽपि agin चतुव्धिवं सिद्ध, UU RIAA AT सन्दिग्धवेङ्ङ्गिले च ARTA, समक््तायान्त्‌ संषष्टि- संज्ञान्येषामिद्येव विज्ेषः ॥ ११० ॥

आक्षपन्त्यरविन्दानि Are तव मुखश्रियम्‌ केषद्‌ णड़समय्राण। किमपामस्ति दुष्करम्‌ ॥ ३९१॥

तजाङ्गाङ्गिभावमङ्गीणमृदाहरति। wifes) wrfa- ula जिगोषज्ति सदृणोकव्न्मोति तु adtearatse: तना-

28

ure wrerew: |

Sqnreagie: सचाद निम्बाद्मलादङ्गो, काषो varity: कट्रल रण्ड उपायभेदः शाखनमित्ययः Tee ताभ्यां समग्राणां समपषछानामितिष्वाविद्धाऽथान्तरन्यामाऽयमन्द्गं निन्दादकतादित्यन्ये aura एषामिति लोाकानामित्यर्यः, तत एवा्यान्तरग्स्यापन्याममम्भवः अ्रविन्दानामिव्य्ंकतितुनतथया एकस्य समणंममयंकत्वाभावात, BIT तु कापदष्डममग्राणा- मिति दतुतटोापन्यामाद्धवलङ्ागाऽचाङ्गमित्याङः | way न किञ्चिदिद दुष्करमिति aqua: मम्यक्‌ एषाम

भम्बन्धदिवच्या षष्टो ॥ ६६? ॥

fanaa AIST वपनोवान्तरनं नभः! श्रसत्पुश्पसयेव दश्टवि फननां गना ॥ Bed | । सङ्घोषणम्‌ |

समकलततामहोष्मदादगति | न्निम्यतोतेलि। चच पृ , SMA उत्तराद्धं चापमा श्रनयेारत निरप्ततयावम्याःः, मति समकचता। सद्भषत्वमिद विभिन्नाञ्रयगतम, varmand यथया 'कुरवकारव॒कारपातां ययुरित्धच र्वक्रा TART इति वकार वकार दतिषचदयमकयाः, ममागष्वाम्तविष्वमद्मः Rages, दत्यचख्ूपकानप्रामयेदकत्र समकच्तयावम्यानम्‌, अर्याल रयारेकाश्रयानप्रतेम्तु बहभिनाद्ियते अङ्गाङ्गिलनेव इया- रेकच सद्भावात्‌ । श्रन्येतु समकच्तयापि दयारेकत्र सद्भावः सम्भवत्येव यथा श्रहिणश्रपच्राश्रगश्िए्‌ पिश्रषामाश्र्मुदि-

दितीयः परिष्छेदः। १९१

BUG! महद पषारिश्रगोश्राशं विश्च arefaqr प्रच पथिकण्ामितेयिश्युपमा पथिकसामाजिकंखिति रूपकम्‌, इ- यारथ्नयारव awa समक्ठतया qagrafagry: | मृखचद््रः Tua दत्यच मृखमेव we एति रूपकख मखं VR द्वरद्युपमाया वाच सद्भाव इति साधकबाधकामावात्‌ सन्दिष्यमानयारनयाः समकचतयेवात्रावस्यानमिति॥ ३६२ ॥

सपः स्वास्‌ पुष्णाति प्रायोवकरानिप श्रियम्‌ | भिन्नं दिधा खभावे aera A वाद्यम्‌ ॥ ३९३;

प्य प्रदशितेषरु तन्दनइारानारेादाररणेपु वपु दृष- मद्धावा दृषटम्ततश्च षण वहूनां मङ्ोणल[मति सचयन्नार्‌। wa दृति) वक्राक्रिपु मणितिभङ्गोषूपालङ्ारवन्काय्येयु | वक्रा- farqamt तरद्िन्नमपि काययमम्तोत्यायातं ततञ्चालङ्कार्‌- सतं काव्यस्य भददयमाद। भिन्नमिति खभावराक्रिज्ना(ति- गणक्रियाद्रयाएं यथावतखरूपउशनषूपा, वाद्मयं कां सखभावास्यानाद्यलङ्कार्‌वत्‌ भएितिभङ्गोषरूपापमाद्यलङ्ारव- चति तत्‌ दिविधमिव्ययः 1 ३९३ ॥

तद्वाविकमिति We: प्रबन्धविषयं गणम |

भावः कवेरभिप्रायः कायेय्वासिद्भि संखितः ॥ ३९४॥ परस्परे पकारित्वं Baal वन्तुपव्वेणाम्‌। विशेषणानां व्यधानासक्रिया UATE ॥ २६५ ॥

6

ard MTT: |

———

वयक्तिसृ्तिक्रमबनाद्रस्मोरस्यापि वस्तुनः भावायत्तमिदं सव्वेमिति तद्वाविकं विद्‌: ॥ ३६९ ॥

द्यं केषाश्चिदटेचित्राणां खभावाख्यानाञ्चलङ्कारवमक्म्‌ श्रपराणि चानन्तानि वेचिच्राणि सम्भवन्ति तामि स प्रत्येकं AMA TAIWAN सब्व॑षामेव तेषां संग्राहकमेकमेव भा- विकास्यमलङ्ारमाह) तद्भाविक्मिति) प्रबन्धा मरहाकाव्य- नाटकास्यायिकाद्यस्तद्विषयं तद्रतं प्रबन्धेषु चमन्कारजन- कतया निवेश्रनीयमिव्यर्यः गणं ओभाजनकं धर्म, तत्‌ WAST गेषु प्रसिद्धं भावकमिति भाविकाख्यमलङ्ारमाङरित्यन्वयः। श्रस्यान्यतां दश्रयति भाव इति कवरभिप्रायाभावम्तमर्दतो(त वयत्पन्या भाविकमंज्नाप्रटत्तिगि्त्यथः, मचाभिप्रायः aq सिद्धि च्रारमादधिममा्िपयन्तं सम्थितः, warrant: राऽलद्ारान्तरवन्न पद्वाक्यमाचगतः किन्त मरावाक्यरूप- प्रबन्धगताऽपि भवतौति चितम्‌ | तभाविनेाः प्रत्यक्षः माणत्वेन qua भाविकमिति प्रकाशकारः, श्रद्रुतपदार्थम्यापि प्रत्यचायमाणलत्वरमिति दपणकारः, तच AVIS: मम्यगन्वर्रता न सम्भवतोति पिविचनौयम्‌ ॥ 2 ee |

कवेरभिप्रायविपयान्‌ कतिचित्‌ waaay दग्र॑यति। पवस्पगापकारिलमिति | वस्तूनि श्राधिकारिकतिदत्तानि पव्याौणि तदुपकारकाणि प्रामङ्गिकतिदट्त्तामि, are नख- कुटः दं पनम atte fay परिकरप्यते | ज्राधिकारिकमकं

fea: ufcwge: | are

सयात्‌ प्रापद्गिकमथापरम्‌' इति । weet तेषां पर्स्यगापका- fea कवेरभिपरेतं, war रामायणे रामचरितमाधिकारिकं सुग्ोवादिशरितं प्रासङ्गिकं तयारङ्गाङ्कितया परस्यरापका- रोाविद्यत war महाकादयाद करितुरगणरगिरिप्रटतिव- संनमपि साचात्‌ WCU वा प्रधानापकारे पण्यवस्छतीतिं बाध्यम्‌ । तथा व्यथानां प्रहतस्यापरिणाषकाणां fang- णानामक्रिया श्रनपन्यासः अभिप्रेतार्थवाघकविगरेषणेापन्यास दत्य्यः, श्रयमव पररिकरानलङ्कार दति प्रकाश्कारादयः यया “विशषण यत्साकृतैरक्रिः परिकरस्तु सः दति wT तु श्रपषटवदाषाभाव एवायं नालङ्ार TATE: तया स्यानामां प्रकृतरमापयाःगविषयविशेषाणां वना ॥ ३६५॥

व्यक्रिरिति। उक्गिक्रमः पद्रचनापरिपारो तदनात्तरौीय- प्रतिपादकतामामथ्पत्‌ गम्मीरम्यापि गृढतरस्यापि वम्त॒ना- श्य वयक्रः प्रन्पुटलम्‌, तदिदं aa भावायत्तं कवेरभि- प्रायाधोनमिति भावायत्तवाद्भापिकमिद्‌ं विद्रिति॥ १६६॥

यच सन्ध्य ङ्गवृत््यङ्गनदणाद्यागमान्तरे | व्यावणिनमिद्‌ चेष्टमनङ्गारलयेव नः ॥ ३९७॥ ॥ भाविकम्‌ |

किञ्च यद्चति। मन्धयामृखप्रतिमुखगविमशं नन्व॑दणा- स्याः पञ्च, तषामङ्गामि उपक्तपपरिकरादीनि चतुःष मह्ुकानि, gaa काशिकोमात्बत्धारभरोभारव्यश्चतसः,

३९८ RTT: |

तासामङ्गानि नग्मनम्मष्फुष्लादोनिषोडश्र, Waurfs waar- atapiaraifa षर्ज्रिशत्‌, श्रादिपदरेन AAA ETTAa- द्लास्याङ्गानां Det, AA नाखालद्भारा श्राशोराक्रन्द्‌- कपटाद्‌ यस्त्रयस्तिंश्त्‌, Taya उद्दात्यकावलगितादौनि चयादणश, लास्याङ्गानि गयपद्भ्यितिपा्यादौनि दश । एतषां ग्रपञ्चाद्शरूपकादे TVA. बाङ्न्यभियाचनदग्रितः। एतत्‌ सन्यमागमान्तर भरतादिप्रणोतनाखशरास्तर व्यार्वषितं नाच्- शाभाजनकतया निर्ह{पितम्‌, Tay मव्वमस्नाकमनइारतयं- वेष्ट मित्यन्वयः। aa कषा{खिन्‌ स्वभावास्यानादावन्तभावः श्रपरेषां भाविकतमितिदग्मपर्दिग्रन्यदनेादादरणद्शरनन

wag! विवचनोयम्‌ ॥२६०॥

पन्धाः स एप विहनः परिमाण्रत्या

संहत्य विस्तर मनन्तमनङ्धयाणम्‌ | वाचामनोत्य विपयं परिवन्तमाना-

नभ्यास एव विवरीतुमनं विशरषान्‌ | ३६८ ॥

+ : > =, ए म इत्याचाय्यदण्डिनः रता काव्याद शरंऽथानङ्कारविभागो नाम feala: परिच्छदः ।। २॥

ते चाद्यापि विकस्प्यन्ते कस्तान्‌ कात्छन वच्छतोत्यायुक्र पुनग्पि स्मारयन्‌ परिच्छदमिममृपमंहरनि। oar दति, अरल्ियाणां प॒न्वेनिष्धपितद्वभावास्यानाद्यलङ्ाराणामनम्त-

हितीयः परिच्छदः | 8१९

wild विस्तरं सम्भवत प्रभेदममृरं संदश्य a वकम WHAT शोषगदणन्यायेम प्रकटतरं a संगृ्यपरिमाणट्न्या परिमितलेन स एषः पन्था faga: मागंमातंप्रदूर्ितिम्‌। एष दत्यत्र एवेति क््चित्पाठः पन्था एवेत्यर्थः | श्रनन पा सञ्चर माणेगपरेऽपि भेदाः खयं waar gare arerfafa वाच विषयमतोत्य परिवत्तंमानानतिप्रभतानिन्यरः | विधरेषान्‌ प्रभे- दान्‌ विवरीतुं प्रका्रयितुम्‌ श्रभ्यास एव ww विदरतमा्गस्य पुनःपरनःपरिशौलनमेव श्रलं wad: संक्तिपिऽयस्मनिष्पण- प्रकारः यनःपनरानाद्यतां तनेवापरेऽपि प्रमदा ज्ञातव्या THU: very

vid श्रोप्रेमचनद्रतकवागोग-भट्राचार्य.विर{चितायं मा- लिन्यप्रज्छनोममास्यायां काव्यादश्टोकायां दितीय; ufr- SET NR |

काव्यादशः।

AA: परिच्छदः

५ च निता 04. ag ln

अव्यपतव्यपेनात्मा व्याव्ृ्निवापमं दतिः | यमकं, तच पाद्रानामादि मध्टान्तगाचरम्‌ ।। १॥

दितोयपरिच्छदे 'का्यगाभाकरान WHAT RITA WIAA ष्त्यनन ग्रब्दार्माधारणमलद्भारमामान्यनक्तणममि- धाय शब्दस्य प्रयमवद्धि{उषयतया प्रथम नष्ट्पयितुमृचिताः नपि तदोयालइारानतिचमत्कारजनकववाभावादनिष्षय च. मत्कारविगरेषग्धमयाऽयालइारा एव विनयानां प्रदत्त पर्य निष्टपिताः, मंप्रतयुपादयध्पु प्राप्नावमरान्‌ पूव्व॑निरूपि तानप्रामभिन्नान्‌ श्व्दालङ्गागान्‌, तदनन्तरं दयघमान्‌ ^. aig निष्परयितु ठतोयपरिच्छद्‌माग्भमाणन प्रथमं माग- विभागप्रसङ्नाक्रलकच्षणमपि यमकमनुद्य AMAT. AEWA aqudfa । श्रयपताऽव्यवहितः guawafway श्रात्माख- सूपं यस्यास्तादृश्यो वछमंरतः खरवयञ्ननवषसदहुदख् याटरत्ि- विशेषेणादृल्तिः पुनरुदारणं यमकमि्यन्वयः। wa विग्राः पव्वमवाक्ता दृति नाचराच्यन्ते। श्रखपेतवयपेतात्मेति मेदकथ- नाय, तथाडि करित्‌ पुव्वोचरितवरथषङस्यावयवधानेन पुग

zara: ufewe: | 8६२१

quite कचिद्रावधाननेति प्रथममिदं भेददयम्‌। we स्थानं नियमयति aefa पादानामादिमष्यान्तभागा Tq स्था- aga: | श्रवादिमध्यान्तत्यनन wziat ewaqnaa- मव यमकस्येति AMEN मध्यपदन सम्भवत्‌खण्डमाचला- भात्‌ चतुरादि खण्डख्वप्यस्य म्यितिज्नातव्या यदाद प्रकाशरृत्‌। चिखण्ड fang चतुःखण्डेचलास्शिदिति। एतदुपलच्षणं पादा श्रपि श्रस्यस्यानानोति ज्ञेयम्‌ । यदुक्तं वामनन पादः पाद- स्यादि मध्यान्तभागाः म्यानानीति। श्रच पादप्द्‌न चपाद- दयात्मकस्य VASA पादचतुष्टयात्मकस्य मम्पृ्लपद्यस्य च रणं तन पादखण्डाः पादाः पद्या सम्यखपदयच्च यमकस्य स्थानानोति निष्कष;॥१॥

एकटि चिचतुष्याद यमकानां विकन्यनाः |

आदि मध्यान्तं मध्यान्नं AMT सर्व्वतः ॥ २॥ अत्यन्तवदवन्तषां भेदाः सम्मद योनयः!

सुकारा SAH, TIAA तेऽच केचन ॥ ३॥

aatfafagfafagaar दिविघानामादिमध्यान्तयमकान भेदान्‌ क्रमेण दशंयन्‌ प्रथममविमिभ्रं fauna एकंति। एकदट्िचिचतुष्पादयमकानामविमिश्राणामित्ययः विकन्पना- भेदाः, पद्यस्य चतुष्याद्‌ात्मकलात्‌ प्रतिखण्डं चवारखलारो-

yaa

३२ BIST: |

मेदा ज्ञातव्या cae: aur श्रविसिञ्चितमादिभागयमकं प्रय मपाद एव, दितीयपाद एव, द्रतोयपाद एव, चतुर्थपाद एवेति चतुर्विधम, तथा मध्यादिभागयमकमपि प्रत्येक चतु विघमिति अयश्चाविमिश्रमेदप्रकारोाऽ्यपेतव्यपेलसाघारणः | श्रय fafa- अयमकं विभजते आदोति। स्मरेदयानयः सजातोययम- कान्तरसंमिश्रणजन्याः आदि मध्यान्तमध्यान्तमष्याद्याद्यन्तसवं- तावन्त्मानानां तेषां यमकानां भेदा श्रत्यन्तबदवेाऽतिवि- स्तर WA दत्यन्वयः। Baa tha) मप्तमोबदङ्खवचनान्त, पदच्छेदख शश्रादिमध्यान्तेषु, मध्यान्तषु, मध्याद्यपु श्राद्यन्तेषु, सर्वषु चेति । मध्यपद्‌ानि च axaifu द्ितौवदटतीवपादबाध- alfa, चरममादिपदश्च प्रयमदटिनोयदतोयपाद्बाधकम्‌, अन्तपादस्यादै चयाणां पृन्वंपादानां स्वितलात्‌ | मध्याद्येति Rigg wal चेति विग्रहः धम्माया{द्पाटाद्‌द्यस्य परभावः, aa ्रादिमध्णन्तेत्यम्द प्रयम्‌ टितीय, प्रथमे टतोये, प्रथमे च- au, इति चयः प्रकारा; | aera fade ad? -द- ala Wau, wala चतुर्थ, दति चयः प्रकाराः मष्याद्य त्यस्य प्रथमे द्तोय ana Von wat: ्रद्यन्तत्यस्य प्रयमे दतो चतुर, प्रयमे तोय चतुय, दितोये aaa चतुथं चति चयः प्रकारा; । सर्ववत्यस्य प्रथमे इितोय दतौय चतु aaa: wart: । fafaat एकादश प्रकारा; । एतं चादिभाम{वषयाः मध्याद्भागव्षियाख्च बेध्याः सुकरा द्ष्कराद्चःत Qatar दुम्याधाखल्यपि se तदेते कवोनां

wae: परिच्छदः। Ree

TEE Anat दति केचन द्यन्ते नतु सम्भविनः wa ऽपोत्य्थः॥ २॥ a

मानेन मानेन सखि प्रणयाभून्प्िये जने | खिता RISA AA तमव कुर्‌ सचपम्‌ ॥ ४॥

तच प्रथमपाद्गतेमबखपतमविमिश्रमादिभागयमकमदा- etiai माननेःति। मामप्रयोगणाणत्यक्रमानां नायक प्रि नायकभेदितानां मखोनामक्रिरियं |e मखि। प्रिये जने प्रष- यिजनं प्रति अननदृश्रनास्माकमपि क्रंशकरणत्यथः मानेने- य्थाकापेन मह तव प्रणयः wa Ala प्रियजनं प्रति ददृश मानं माकार्घोरि्यर्थः। नन मान एव हतापराधनायकम्य शामन तं परित्यज्य fa करामोत्याद खण्डिति(ति खश्डिता "पाश्च- मति प्रिया यस्या श्रन्यमकोगबिद्कितः। मा खण्डितिति कञथि- ता धौररो्याकषाधयता' THAR TTT, अचरापिकारावेाध्यः खण्ड़तापि a ausarfaa खयं तम्य awarfay तमेव wad west कुरु, कतापराधमपि मामियमेदाखंत्‌ स्बय- मालिङ्तोति मवा लन्निता भविब्यतौोत्येतदरवासय शासननमि- त्ययः । Wa मानेनमानेनत्यदपतमादिपादगतमादिभागय- ARH |B ll

मेघनादेन Carat मदनामदनेादिना | FAA मनः स्त्ोणां सद रत्या विगाहते ॥ ५॥

4

828 काव्यादष्राः |

तदव दितोयपादगतमदादरति । मेघनादोनेति । दंमार्ना मदनोादिना गव्वमपनयता वासु सानां निमदत्वादिति wa) मेघस्य नादेन गज्नितेन aq: उद्ोपकलात्‌ खण्डि तेामानोा यस्य तत्तथा तादृशं स््लोणां मनः ay मदनः कामा रत्या श्रनुरक्रिरूपया स्वभार्यया सद fanted वि- लेाडयति, वषोासु कामिनोनां waar मानं वदाय सकामं

सानरागश्च॒ waa: wi

राजन्वत्यः प्रजा जाता भवन्तं प्राप्य सत्पतिम्‌ | चतुरं चतुरम्भाधिरसनेर्व्वो करदे ॥ ६ ॥

तदेव ठतोयपादगतमुद्‌ाइरति। राजन्वत्य tia) भवन्तं सत्पतिं सुपालक प्राप्य प्रजाः TIAA: सुराजयक्रा AAT: | सुराज्जिदे्र राजन्वान्‌ स्यात्ततेाऽन्यत राजवानित्यमरः, "राज्ञा मते aici दति ननलापाभावः। faad wartrsatea एव रसना BTS यस्याम्तादृशो sal तस्याः करग्रदे ".अ- गाद्यभागग्रदणे ay पाणियररणे चतुर निपणम्‌॥ ६ ॥

अरण्यं HASH कंन सद्म (SAHA । ति नेर ao पदातिरथनागाश्र नेर िनेस्तव ॥ ऽ ॥ तदेव चतुयपादगतमदाषशरति। श्ररष्छामिति। कंचित्‌

पलाय्य Nafgeaa अदितेः श्रवभिररणष्रमाक्रान्तं प्रवि, au रकैित्‌ सष्पखयद्धेन ग्टतेरहितेदिंवाकषां ey खग

दवीयः परिच्छेदः ३२५

SURI Fi, किम्भूतः uzifaTaatararfea: पदात्यादिमे- WES: | एवमव्यपेताविमिश्रयमकस्यादिभागविषयाञ्च- त्वारो भेदा दर्शिताः, दितोयभागादि विषया श्रघेवंप्रकारा बेाध्याः॥७॥

मधुरं मधूरमाजवदने बद AAT: विभ्रमं भरमरभान्त्या विडम्बयति किंनु ते ॥ ८ ॥

श्रय सन्रेदयेनोनव्यपेतयमकभदान्‌ दश्यन्‌ प्रयमं ताव- दादिमध्यान्तेत्यनेन प्रतिपादितं भेदचयं क्रमेणाद्‌ाइरति। मधुरमिति नु भाः प्रिये wae तव श्रमो जमद श्रं यद दनं तच वन्तंमानया्नत्रयोाः 'सप्तम्यन्तमिद' भरमरभान्या भरम- रमिधुनमिद्‌मितिभमेण, wast भरमरमिथनवत्तं नस्य सम्भवा- aaa एव भ्रान्तिः fa मधुरं faad fad विडम्बयति विग्रेषेण प्रेरयति श्रपयतोत्यर्थः। उनव प्रेरणे इत्यस्य चैरा- दिकस्य EU । वद्‌ कथय, तव नचयारयं विभ्रमाभरमरव्म- वता वमन्तेनेव fa जनितः यरमरमिधुनञ्च वसन्तादयेन षम्‌- त्यन्नेऽग्भाजे सविलामं ada दृति युज्यतेऽयं वितकः । अरा- saga दति सम्बोधनपद्मिति कथित्‌ नदृत्यत्र नेतिपाठे किंन विदडम्नयति श्रपि तु विडम्बयत्येवत्ययः, wa मधर मधुरमिति aga वद्मे ति प्रथमद्रतीयपाद्‌ विषयमादिभा- गदमकम्‌ ॥ <॥

ard RTA: |

ACU वा रणोदामो दया वा HT TET | न यता AVA नस्तद्‌ डा विक्रमस्तव ॥ < ॥,

प्रयमटतोयपादगतं तद्वेादरादर्ति। वारण इति। = स्मर यतस्तव रणादट्‌ामो VBFTAST वारणावा शस्तो ख मान्ति तथा दुद्धरारण्दद्धंषा ये वाचोाटकखचनास्ति वादयममय- प्राघान्यद्यातकं' तयापि asm विरद्िणाऽन्तं नाशं म्टत- Waa नयतः प्रापयतस्तव विक्रमस्तत्तस्मादडा Wy इत्य- न्वयः । eget दति विक्रमस्य विश्रषणमिति केचित्‌ ne ॥

„र a =, ~ a eA राजितेराजिनेच्णन ad त्वादश्न्ड पः,

तदेव प्रथमचतु्॑पादगतमद्‌ादग्ति। राजितेरिति। श्रा-

faig a. Aa ema प्रचण्डल्मित्ययः तेन राजितः ओाभितैस्वादृभनुेर्वमुधा vant तन्‌म्यालाक Tay: जोयते जयेन wad कोणणोक्रियत, पनजयानन्तर वदनां warat ^~ र्या धारादष्वा निरन्तरदाननत्यर्यः eff नोयते ai दत्य- मादिमध्यान्तेत्यनन प्रतिपारितास््याविभागा yarwar: i ॥ १० ॥

करानि WERT कनिकात्कनिकेान्तरम्‌ |

मन्मनामन्मनोऽप्येष मन्तकेाकिननिसखनः ॥ १९१ UI

अय मध्याम्तव्यनेन प्रतिपादितं तम्य प्रकारचयं कमण दश्यम्‌ प्रथमं द्ितोयदतोयपादगतम्‌द्‌ाडइरति। aria |

दतीयः परिच्छेदः RRO

षद्कारस्याघस्य कलिका ama: faafarfear मममान- सम्‌ उत्कलिकोान्तरमृत्कष्ठाप्रधामं करति वसन्तागमद्चक- तयेदोपकलादिति भावः। न कवलमरकवयं किन्त मन्मनः aaa HAIG श्व, गेणप्रयागोऽयम्‌, एष मत्तानां वसन्तप्रारम्मणान्मदानं काकिलानां मिखनोाऽपि, arsfa मम मानमसमृन्कलिकात्तरं केगाति। aary सुरते कष - मले तु निजदेग्रौयभाषया। qaqa कथनं यत्तु मन्मन तं विदुर्बधाः' wemaem: | मां मनुते sienfa पचा- दित्वादजिलि areas मनसि मनते प्रवृद्यनोःत awa: कामः मत्तकाकिलनिखनशत्यपरे । wa कलिकात्कलि- कान्तर्‌मित्यत्र तकारस्य स्वरश्रुन्यलात्‌ तद्युउधानेऽपि यम- कस्य नाव्यपेतलहानिः पद्यीयवसंमद्धापूरकतया सखलग्युक्र- स्येव वस्य व्यवधायकलवाग्धपगमात्‌ एवमन्यत्रापि बाध्यम्‌ ॥ ॥९९॥

कथं त्वदुपनम्भाशाविहनताविद तादशो | अवस्था नालमारादमङ्गनामङ्गनाग्नि | १२॥

aga दितोयचतुथेपादगतमृदादरति) कथयमिति। परा- षितं नायक प्रतिदूतं प्ररयन्त्या नायिकाया वािकमिदं। इद वसन्ते लद्‌पलम्भाश्रायास्तव प्राभिप्रत्याश्राया faear विघाते सति तादृशो नन्द्यमाना श्रङ्गनाग्िनो श्रङ्गकयकरो छण- ल्ररूपेत्ययथः अवश्या कामद्ग्ाविग्रेषः seat स्ियं मामा-

९९९८ RIT: |

रोादढमाक्रमितुं कथं नालं न ममर्या wha तु ममर्थव, परुषा fe कथञ्चित्‌ धेग्टमवलम्ब्य कामदशया नाजिग्यनते अङ्गनास्तु स्वभावताऽघीराः सुतरामभिग्धयन्त -एवत्यङ्गमा पदस्य सारकं, तव fave ्रतिरृशा acura जाताख्मीति

ज्ञातव्यमित्यर्यः॥ १२ ॥

निगद्य aa कषन्ति बानपन्नवभोभिना | FRM] तरुणान्‌ कछष्टानन्नना ननिनान्मुग्ाः ।\ १३॥

तदेव दतोयचतुय्पादगतमुदादर{ति निग्टद्यति। afa- ara: Way पतनाद्युक्रा श्रलिनाभ्मराः बाले: का- ae: waa: भराभिना तरुणा GIN कचा Bgl प्रयममार- टान्‌ तरुणान्‌ यूना Ha निगद्य तरुाभादभनेत्सुकं चक्तषो बलेन Vela कर्षन्ति स्वथाभादशनपरान क्ुव्चैन्तोत्यः। शत्यं मध्यान्तत्यनन प्रतिपादितं प्रकारच्रयमद्‌ाइतम्‌\१२॥

विश्रदा विशदामत्तसारसे सारम Te | कुस्ते कुरूमेनयं दसो मामन्तकामिषम्‌ || WH

अय मथ्याद्येत्यनन प्रतिपादितमेकप्रकार दशयति, fa- श्रदति) विशन्तः प्रविशन्तं श्रामत्ताख साग्माः; पलिविग्रया यच तादृभओे awa सरःसम्नन्धिनि जले वन्तमाना विशदा sat द्यं दमो TINEA: कुर्‌तेन कुत्सितकुजितनषला उद्े- पकत्वम विररहिणामभद्यत्वाद्रूतस्य कु्सितल्ं, माम्‌ WHA

wate: ufcegz: | १२९

यमस्य श्रामिषं dia कुरते, मां मारयितुं चेष्टत इव्यथः, श्रामिषं पुंनएंमकम्‌ | भोग्यवम्तनि मन्यागऽणुन्काचे पललेऽपि चेति मेदिनो। wa मध्ययार्दितोयदतोयपादयाराद्यपारे च यमकमित्येक एव WRIT: Ue tl

विषमं विघमन्वेति मदन मदरनन्दनः।

~ ०००७७

सेन्दु कनयापाटमनया मनयानिनः ॥ १५॥

श्रयाद्यन्तेत्यनेन प्रतिपादितं प्रकारचयं क्रमेण दश्यन्‌ प्रयमं प्रयमद्वितौयचतुधपादगतमुद्‌ादरति। विषममिति। श्रपाटमलया परित्यक्रहिमानोजनितमालिन्यया इृन्दूकलया सद वन्तमानः तथा मदनन्दनः मम विरइदिणाऽनन्दनोाऽम- न्ताषकः मद मदनस्य aa नन्दयति वद्धुयतो(ति स तयेति वा, तादृशा मलयानिलः विषममप्रतिविघयं fay गरलं तथा- विधगरलरूपमित्ययः, मदनं काममन्ति ्रनगच्छति उद्र पयतोत्यथः | इन्दुकला मलयानिलश्च काममृद्‌ोपयतोत्यर्यः। षम विषमन्वतौत्यच युम्यमानपदयारकस्य सानस्वारलना- मन्तषद्यत विषमं विषमं च्छोतोति प्रथमपाद; पठनोयः। दितोयविषममिल्यव्य ष्ण मा उपमा यरूति amr विष- मद्‌ शमित्ययः, च्छोति तोच््णं करति ॥ ९५ ॥

मानिनो मानिनोषु्ते निषङ्गतवमनङ्ग! मे। हारिणो हारिणो शर तनुतां तनना यतः ॥ १६ ॥

ॐ

२३० MBIT: |

प्रथमटतीयचतु्यपारगतं तदेवादाररति। arfa- मोति। = aay at at ते तव निषङ्गं मिरन्तरश्रनिकर- पतनेन द्वणप्रायत्वं निनोपुः प्रापयतुमिच्छः तया हारिणो द्रवत अतएव दारणो मनाहारिणो श्ाराद्यलङ्ारण मनेादररूपवत्वात्‌ दगणतरं विरष्दुःखं वद्धुयन्तोत्यर्थः इयं मानिनौ तनुतां यतः दुस्यजं मानं दृष्टा चिन्तया क्षीणतां WAI मे aA VA ATA तन॒तां करोतु मानत्यागेन यथेयं मे सुखजनिकास्यात्‌ तया भवदनुग्रदा भवलित्ययः। aa via

इणगतावित्यस्य शत्रन्तस्य पष्टोरूपम्‌ ॥९६ ॥

जयता तवन्मुखेनास्मानकथं न कथं जिनम्‌ | कमनं कमनेकुव्वदनिमदनि मत्प्रिये ॥ १७॥

किन A i ai ig ct oot 7]

तदेव दितीयटतोयचतुयपादगतमदादरति । जयतति, दे afma मम प्राणप्रलिमे wa जयता वगाकुव्वेता त्वर खेन way कथारहितं निर्व्व॑वाद {मित्यर्थः यया तया कमलं पदं कंन जितम्‌ भ्रपितु जितमेव, fama कं ननलमलंक्‌- aa, तथा श्रन्तिमन्ति भ्रमरविश्षटनि यानि दल्लानि arama सन्तोति श्रलिमदुलि। एवमाद्यन्तत्यनेन प्रतिपादितास््रयः

प्रकाराः उद्‌ इता; VAI U

रमणो TAMA मे पारनापाटनांप्रएका | वालणोवासणोभूनमेरभा सरमभास्पदम्‌ ॥ १८ ॥

टतीयः ufcege: | RRL

श्रथ waa दृत्यनेन प्रतिपादितं पादचतुष्टयगतमयपेत- मादिभागयमकम्‌दाहरति। रमणोति। ददृशो TANT BT मे मम रमणोया रतिम्धानं, SIFU! पाटला पारलाष्यटकर्कुमुमं इरोतक्यारिषु पाठात Mas । तदत्‌ पारलं Yar Mag श्र्रुक वस्तं यम्याः मा, WAVA श्रसुणणोश्रता भगी सग्यमम्बन्धिनो भा दी्रिर्यच तादृशो arent ufgafefaaaur मैरभस्य साग- न्ध्यस्यास्प्दं स्यानम्‌ इत्थमादिमष्यान्तेत्यादिकारिकयाप्रति- पादिता श्रव्यपतादिभागयमकस्येकाद्श्च प्रकारा उदादइताः।

॥ १८८ ॥

दूति पादादियमकमनव्यपेतं विकल्पितम्‌ | व्यपेनस्यापि वण्यन्ते विकल्यास्तस्य केचन | १८ ॥

दतोति। पादादियमक पादस्यादिभागगतयमक ) fa- कल्पितं सप्रभदं दशितं विकन्पा भेदाः। तस्य यमकस्य

कचन नतु AA I

मधुरेणदृशां मानं मधुरेण सुगन्धिना | स दकारोद्गमेनव शब्देषं करिष्यति ॥ २० ॥

aa व्यपेतमादिभागयमकमेकस्मिन्‌ पादे न सम्भवतीति प्रथमं प्रथमद्ितौयपादगतं तदुदाहरति मधुरिति। ay वसन्तः एदृशं शरिणणक्लोणां मानं प्रण्यलाकोापं सर कारोद्गमनेव, शदभिदहितभावत्वादुद्तसडइकारमकुलेनवेत्यर्ः

1

१३२ WATE: |

aig alfaaraararatas sftafa गव्यतामानं रक्षिव्यतोत्य्थः, किम्भूतेन यतेामधुरेण मधुयुक्रम मधुविन्दन्‌ तरतेत्यर्थः तथा सुगन्धिना, दत एवास्यादोपकत्वम्‌ aa मधुरेण मधुरेणेतिवलंम्ाटत्तदृशां मानमितिवष्चतुषटय- व्यवइितताद्मुपेतयम कत्वम्‌ । एवमग्रेऽपि बोध्यम्‌ ॥९०॥

TIAA रामाणां नन्तोताडनविभ्रमम्‌ | करानि GA} कान्ते च श्रवणात्यलताइनम्‌ ॥ 2 I

तदेव प्रथमटतोयपादगतमद्‌ादरति। कर ईति । रा- माणां tamarafaararsfaafea: करः पाणिः तन्त्ी- ताडनविभ्विमं वोणागप॑तन्छ्ाम्फानननष्पं सवा कम्प करेति, तथा ATA A BAIT नायक च्‌ qe यथा तया

अ्रवणात्पलन यत्ताढनं तदपि कराति।॥२९॥

सकनापान्नसनया कनापिन्यान्‌ त्यते | मेधानी नर्तिता वातिः सकनाणाविमुज्नि ५ २९२॥

तदेव प्रथमचतुर्यपादगतम्‌दादरति। सकलापान्रमन-. येति । वात्न ्तिता aaa Aurel श्रपाजलानि विमृञ्चति वर्ष॑ति, रन पञ्चा aero पिच्छस्य यद्‌ष्रसनमुन्नमनं तेन सह वत्तमानया कलापिन्या मयूखा Aaa वषा खरभावा-

ऽयम्‌॥ ९२ ॥

तीयः UPC: | RRR

खयमेव गलम्ञानकनि कामिनि! ते मनः। कनिकामिद नोपस्य दृष्टा कां न सुणटशाम्‌ ॥ Be I

तदेव द्वितीयदटतीयपादगतमृदादग्ति। anata! ₹ कामिनि खयमेव नायकहताननयमन्तरेणोव WAT HIATT कलिः Hae: मानजनकः afar aaa तादृशं ते तव मनः कटं अतिकामललादखंप्रुन्यमित्यथेः, दृद प्राठरपरा- Ta उद्गता नोपम्य कदम्बस्य कलिकां कारकं Tar at दशां a waa wie gy सव्वाश्चपि कामदशाः प्रा्यतोत्ययः॥२९॥

Pay Ff ARMAS AY चन्रकान्तखलोमिमाम्‌। AAI लसच्चारुचन्द्रकान्तः शिखावलः 11 २४॥

तदेव दितीयचतुथपादगतमृदाहरति। आरद्येति। श्रा क्रोड उद्यानं तत्र यः शलः क्रोडापव्व॑तस्तम्य इमा, चन्द्रकान्ता मणिविगेषसस्य wea” एष श्िखावलामयुरः लसन्‌ VHT मचकानामन्तः प्रान्तभागा यख्य तादृशः सन्‌ न्‌- व्यति ॥ eg ।

उद्धत्य राजकादुन्बों fussy भजेन ते । qT BMRA यासे वरारेरुपरि सिना ॥ २५ ॥

तदेव दतोयचतुयपादगतमुदादरति। उद्धत्येति। छ रःअन्‌ यासा ITTY श्एकरमृ्तिना भगवत्ता विष्णुना उद्धूता

१२४ INET! |

पातालादुत्तेलिता सतो वराहैः ष्ठन गस्यानम्भस्छापरि fat सा Bat श्रद्य तव भुजेन राजकाद्राजदन्दाद्दत्य भ्रियते ॥ ९५ ॥

करेण ते र णष्वन्तकरेण दिषतां दताः | करेणवः क्षरद्रक्ता भान्ति सन्ध्याघना दव ॥ २६ |

तदेव प्रथमद्ितोयटलेयपादगतमद्‌ाइगति। करेणलति। दे राजन्‌ रणेषु द्रिषतां रिप॒णामन्तकरण विनाग्रकारिणा ते तव करेण EMA दताः करणवागजाः चरद्रक्रा गलद्रधि- रा: सन्तः सन्ध्याचना इव मन्ध्याकालोना मेघा FI A |

करेणगजवापायां स्तयां dfa ange’ द्रति मदनो) ६ ॥

मै a परागनर्राजोव वातेध्वस्ता HEA: | परागनमिव क्रापि परागननमम्बरम्‌। २७ ॥

तदेव प्रथमदतोयचतुय॑पादगतम्‌दाहरति) VTA । वा- तष्लम्ता wfaat उत्पाटिनत्यर्यः wre पव्व॑तम्य तर्गाजौव टचप्रेणोव भटधवर्मनोयनपत्ैन्येः परा परकौया चमूः मना wma {विनाग्रिता, अन्त्छंतष्छयलात्‌ Waa. सकर्पाकयम्‌ | ततय UTI: ध्वस्तावगश्रिषटपलायमानपरचम्‌न्यापितघुलिनि- wa ald सदम्बरमाकाधं कापि Sarat परागत{(मव पस्लायितमिव भूलिभिरम्बरमखचितमनगदित्धयः eon

gata: परिच्छदः ६९५

पातु व भगवान्‌ विष्णुः सदा नवघनयुतिः। स दानवकुलष्वेसो सदानवरदन्तदा ॥ RE ॥

तदेव दितोयटलोयचतुथपादगतमृदाहरति। पाविति। नवघनस्येव Tiassa, तद्या दानवकुलघ्न॑मो, तथा सदानः समदा वरः BET या दन्तो कुवलयापोडाख्यागजस्तस्य दन्ता स प्रसिद्धा भगवान्‌ विष्णा UW मदा पातु WRT I

कमलेः समकेशन्ते कमलेष्याकरं मुखम्‌ | कमलेख्यं करेपि लं कमलेवान्मदि ष्णु । २८ ॥

“~,

सव्यपादगतं तदेवादादरति। कमिति द सुन्दरि a तव कं शिरः श्रलेभमरस्य समाः सदृशाः श्रलतिश्यामना TAU: केशा UA तेत्‌, तथा तव म॒खं कमलव्याकरं पद्मानां दष कमलमदुशमत्यर्धः, तए तं कमलेव wanfra कं जनं उनादिष्णपु उन्ाद्‌वक्ु मध्य श्रलेष्यमगणएनोच FTG WIG GAT परुषानुक्म्तान्‌ ATMA: ॥ २९. ॥

मुदा रमणमन्पोतु TRAM: | मदम कतुमद भजघनाः TAT ।। Be ॥

सम्प्रति यपेतद्येव सजातोयविजातीयघटितानि प्रकारान्त- रा quay प्रथमं प्रयमद्ितोययोरेकविधं टतोयचतुथया-

%

१११ काथादश्नंः।

सवन्यविघमराहरति। agin खद्ाराकि महान्ति महामुन्या- गोत्धर्यः afeaserfa afenureag certs erat ar, तया मदेम मद्याप्यागेन पिभाग्पयैवनाद्यवलेयजअदिकाग्वि्रपेष बा waar चुर्क्या बृ ज्डयश्‌ ति याखां ताः, तथा श्रदभ्यलघनाः yuawar: ग्यः मरा We रमणं कान्तमन्वोतमनगतं कतु मदा wea wet कर्तुमिनिवा चमा: समः ्न्योतसिति tnarfage रूपम्‌) श्रजादम्रजघना दत्य अदभ्यमदना CLANS: मम्यक्‌ पूर्न्यपादत्यं IMIG wea

यम्यमानलतादितिष्यवम्‌ \ २०॥

=. ate * उदधिनेरन्यपष्टानःमारूनम खतं मनः| sfeacfa a gia: मामनरपि द्निणः॥ २१॥

तदव NUR Alaa fealawaquyuyizietfa) उ{दि- तरति आः दति खद्‌, श्रन्यपग्रानां का{किन्नानाम्‌{ट, aga: “उत्पन्यादिण्‌ गतावित्यम्म्ात्‌ कर्तरि क्रः RAL TA म्ना षतं feud व्यरथर्तमिद्ध्थः न aan तर्द गप किन्त दे दूतितेतव उदितेदचनेरयि | वदनभावक्रः | प्रियाक्रशनि- a mse TA rs ट QB, te प ५ € t. £ तेदकंच्चनरपि दतं तया द्‌च्णद्‌ चिण्‌ गा माम्‌त५।य्‌-

मिरपि'॥३९॥

सुराजितद्ियायुनां तनृमध्यासते स्त्रियः | तनुमध्याः ARTISTAS: ॥ BY ॥

तीयः ufc’: | ३१७

तरेव प्रथमचतूर्थयेदितीयटतोययेखोदाइरति। सुरे ति। तन्‌ शोणं मध्यं यासां ताः, तचा लरन्‌ waza यः Strada तेम सुगाजिताः सुरभिताः मुखानि TIN इवं तेयाषां ताः faa: सुरया मद्येन जिता- परास्ता Free यासा arom: सत्यः ant तनुं देशं जात्याश्रयणादकवचमम्‌, Maya श्रधिभेरते प्यवारीऽधि- छठादेरित्याधारस्य कर्पवम्‌॥२९॥

५, = £ दरति व्यपेनयमक्षप्रभेद्‌ाऽपेष दशितः अव्यपेतव्यपतात्मा विकण्पाऽप्यसति तद्यथा |! 33 ॥

Teanga ging यमकं दशितं सम्पति तयारेकचं afayua भर्‌ान्तराणि दश्यन्नाद) इतीति श्रपिना पूनव॑- दर्भिताव्यपेतयमकमम्‌खयः | श्रव्यपेतव्यपेतात्मा श्रव्यपेत्यपेत- मं(मिश्रणात्मकः, fanz यमकस्य मेदः agua, भ्रव्यपेत- व्धपतात्मकं wan way, war तदित्यस्य a विकन्पो ययेत्यर्यः॥ ९२॥

. सानं सान्ंवर्न्नकामानं सानं न aaa

rat Sara

नानोनानोनवकुनानानौ नानौकिनोरपि ॥ 88 I

ay प्रयमदितीययेस्ततीयचतुर्थयाखद्‌दादरति साख- fafa प्रोषितं गायकं प्रति gar गायिकावन्धवर्णमनिरं।

सा श्राखौ मम सखी सालम्नाः waarmee सरेवरकमाना ५

ate WTS TEM: | ar afar. कारकाश्ताः उशति गच्छतीति वाखन्यकलिका- खालः ewer efefa शट्‌ । तं are eared evize q, ‘ara: पादपमार्ऽपि प्राकारे estore’ षति मरिगी, वोकितुम्‌ उदोपकलाद्रषु गालं न मथा | सालम्बकशिकाः साशा; श्रावरणकारित्वात्‌ प्रकारा Ca यजत्धन्ये तथा wermansafa अखोगाः -शधिकरणएो ATEN War बुखट्पायेस्तादूश्चागलोन्‌ भ्रमरानपि faq aes तथा awa fauraaa तदद्यते यसां तास्त्या तादुशीरमनो- किमः ofefa तव fua श्रागमिय्यतोतिमि्यावादिनोः षस्वो- रपि afaq नालं, यद्रा अछोकिमोः afgay 'श्रम्मःकमो azfamt विखिनौ पद्िनौी तथति व्याडः! wa प्रथमपादे सालं घालमित्यव्यपेतं तद्देव दितोयपादे व्यवधानेन पनरा- इस्तिरिति quay, wang गालोगाल्लोत्यजापि ws suzuurfg defaanqala म AARATHIAU ETT ॥ Ve i

कालं कानमनालच्छयनारतारकमोनितुम्‌ | लारतारम्यरसितं कानं कानलमदाघनम्‌ ॥ ३५ ॥

तरेव प्रथमण्तुर्ययेद्रितोयटतीययेदखेदाषरति। का-ः शमिति । का प्रियविरदिणो मारो tee कालं प्राट्ररसमय- मोचितुमशं समथा श्रपितुम्‌ कापि, कालपदद्च तदुत्पन्ना- हौपकवणष्ठुपरम्‌। PYAR VAT: wy ware खञ्छचशास्तारका गख्णापि ey तं, तथा तारतया Wawa

wala: afcege: | ६९९

अर्यं अवदः खद ररतं मेधार्नां afera चच तं, तथा कालाः हष्वला महानो घमा मेषा यच तम्‌, अतएव कालं विरहिणां साक्षाद्यममिव। 94 कालं कालत्य्र एकस्य खान्‌ खारत्वे BITS तदभावे यद्यसन्तोषसदा HTS कालं दुरा- लच्छेति प्रथमपादः, कालं कालंशतं घमेरिति चतुर्थपाद पठमीयः, घने; कांतं कुत्सितालद्ारवन्तमिन्यर्थः ॥ ३५॥

याम्‌ यामयाधोनायामया मरणं निशा | यामराम धियाऽखत्यीया मया मथितैव सा ॥ ३९ ॥

तदेव पादचतुष्टयगतम्‌द्‌ाइरति। चयामेति। fawrara- हुप्तमदमस्य सखावस्धयानुमितनायिकावस्यस्य wafeferty- एाविलापवष्छममिदम्‌ | यामचयस्य प्रहरचयस्याघौनः प्रदर- जयत ्रायामेादेथये यस्याः सातथा तया निश्ाराश्यारेतुगा वयं मरणं याम गच्छाम, निश्रायास्तियामाद्मकतं यथया ‘faqrat रजनो प्राङ्स्यक्षाद्यन्तचदुष्टयम्‌' दति सतिः भव- त्वस्माकं ATO a तच fancy हानिः किन्तु धिया मनसा वयं ut काम्तामयाम श्रगच्छाम सखस्मिन्‌ VAT: प्रणयमवद्धंवामे- QU:, लङ्परस्मेपदेाकमपरुषब वचनं | सा Wawra; at fant wate प्राणपोडामायाति प्राप्नोतीति ्रायातेः fan, Sewl सा मथा afuaa मयेव विदेग्यागतेन सा विनादिता

मयि प्रणयं war खा aufam जिते द्वमव मे महतो wifafcfa ara: i een

2° 2

९४९ का्ादश्चः।

दतिपादादि यमकविकल्यस्मेह गनिः | एवमेब बिकल्थानि यमकानोनराण्यपि ॥ Bo ॥

श्रदिभागयमकमपमंहरति। प्रतो, गतिदिक्‌ | va- सि सध्यान्तभागगतानि अखपतव्यप्तलस्खिश्रषूपाणि एडम

चन्याज्रप्रकारएणव एक. चतुष्पाद्‌ Ui < wi ६ HUT ors EI

काशरकोकरप्रकारदपरेत्यर्यः, विकल्प्यानि ana ्ातन्यानि कानिचिदेव मया दष्{यग्यन्तं सक्खामतु पवयप्रदश्ितादि- भागवमकरोल्या खयं ज्नातव्यानोत्ययः॥ २०॥

न प्रपच्चभयाद्दराः काल्श्लनाय्यात्‌ मोहिताः । दुष्कराभिमना येतु वप्यन्ते तेऽच केचन | देए ॥

ननु Wada कथं HTH न द्गितास्तचाद्‌। नति, प्रपञ्चभयात्‌ यन्धबा्न्यरतग्रादत्रमृव्यभयन, ई{इिताः दष्टाः, दष्कराभिमताः दुष्करल्नान्यषां नियताः, amr च -- द्भियन्ते, aaa ईति क्चित्पराठटः। asses तचति क्रचित्पाट

तज तेषु मध्ये ॥ २८ ॥

स्थिरायते यतेन्द्रियो न aa यनेभवान्‌। अरमायतेयतेऽप्यभरन्‌ सुखाय तेऽयते FAA ॥ ३८ it

ome

तजान्यपेते घर्म्वपाद गतं मध्ययमकमराइरति। शखिरायत zfai fact अविमश्रा Qiaatactaral We aut

waty: qfcwe: | Ree

तक्छम्नाधमम्‌ ‘BAT: ae Brafafr@at: | इस्िरायते भवान्‌ यतेः संयमात्‌ ममाघरित्य्ः, न Waa न छता भवति क्मकन्तं.र्‌ रूपम्‌, यता यतेद्ियः इद्िय्ंयमवान्‌ इद्दिया- wiadaa fe aad: fata म भवति तदुक्तं बलवानिन्द्र यग्रामा faztuafa कषति, टति। तथा ते तव श्रमायतापि मायारद्दितिचमपि दयते एतत्परिमाणाच श्रतिप्रडतायेत्ययैः तथा चयं नाश्रम्‌ Wud a गच्छते नित्धायेल्यथः सुखायपरा- awa | WA Yaad vid पादमध्यखण्डम्धादर{ज्िः॥

॥ ३९ ॥

सभासु THAT TARE

म रीमु गाणां वसुराजितिः स्तुताः |

न भानगा यान्ति सुरान्नने गणाः

प्रजास्‌ रागात्मसु राशितां गनाः ।। ve i

तदव प्रतिपादं केयनख्पतमद्‌दगति | मभास्विति। इं रान्‌ ते तव गणाः सुरान्‌ देवान्‌ न यान्ति सुराणां मणे- ग्याऽ्यत्छष्टा त्यथः, सुरान्न यान्िश्रपितु खान्येवति कचित्‌।

| किम्भूलाः AGU ब्राह्मणानाम्‌ असुरारतेः सुरापानेन इतप्राय{मिसैः wfagfaafray: तथा वसुना तेअसा राजितैः णाभिते; घनद्‌ानेम प्रफेरिति वा 'देवभदऽनलेरभ्पौ वसुरन्न धने वखित्यमरः' ददृगमलेः सभासु wat: प्रध्स्ताः, तथा भाखरा उज्वला, तथा रागस्य प्र्यगराम WAY मनःसु

१७२ WTRTT TT: |

erat तास्सथा agar” प्रजा साजित प्रमततं गताः gaifud waar WHat TAU: ४० ॥

तव प्रियाऽसञ्रित ! प्रमन य]

विभ्रषणं धाय्यमिप्टुमकलया | रतात्छवानन्द विशेषमत्तग

प्रयोजनं नास्ति Fe कान्तिमत्तया । ४२ 1

अय व्यपेतं पादचतुष्टयगतमन्तयमकमृद्‌ाइरति। aafa | किमिति विग्धषण{मियं न परिद्घातोति seem जटमायकं प्रति सख्या उक्िरियं । इ श्रसखरितहप्रमन्त या तव प्रिया an लाकसन्निधाने त्या प्रमास्पदनेनाच्यमानत्ययः, सख- रिताप्रमन्तति पाठे सखरितति श्रप्रमन्तेति च draw सम्बद्धिपददयं। तया दृ प्रस्तावे रतषू्पाय उक्छवस्तन्लन्याय अनन्द विरेषस्तेन मत्तया सत्या श्ब्रएमटु्चिमद्‌ विष्डेषणं घान, सन्प्रति तु त्वयि नायिकान्तरामक्रेऽम्यारताक्छवानन्द्‌ awe ना- स्येव तत्किमिति fasad धाग्यमिव्युत्तरवचनमन्र प्रतोयमानं ara, नन भेाभा्यमपि किमिति गम wea तचा प्रयाज- afafa fe यतः काम्तिम्लयानेषर्गिंकविखल्लणमेान्दग्यंवस्बेन विभ्रषकेः प्रयाजमं काय्यं नास्ति, काम्तिरेवास्द्याः शाभाषन्पा- दिकाम पनर्विंश्धषणमित्यथः । श्रामन्देत्यन श्रामादेति wfe- ats.) प्रयेाजनं नास्ति Waa गमे फलं किञ्चमेतिपारष्

म्‌ AMITA: ४९॥

wala: ufcwex: | १७९

भवादृशा नाथ ! न जानते नते

रसं frag खलु सन्ननेनते |

य एव दीनाः शिरसा नतेन ने चरन््यलं देन्धरसेन नेन ने ॥ Be

श्रयपेतं तदवाद्‌ाषरति। भवादृशा टति। & नाथ राजन्‌ भवादृशा नुपजनाः नतेनंमनछ रसमाखाद्‌ न जानते, कुत इत्याद खल्‌ यतः सन्नत सम्यक्‌ नमनम्‌ CHA VYAT 4 ते सन्नतेनति fang सामानाधिकरण्छश्रान्ये, afe के जानत Taare ये अना दीना एव कवलं दरिद्राः a तेन प्रसिद्धेन रन्यरमेन दारिद्यरूपेण विषिण दन्यस्य रसनाखादोन वा हेतुना aaa futer ते तव श्रलमत्टयं चरन्ति त्वामृपचर- म्मोत्यथः। ते तुभ्यं नतेन श्र्सेति कचित्‌। ‘car गन्धरसे जले i wyrtier fay वों तिक्राद्‌ा दरवरागयाः) देद- धातुप्रभेद च पारद्ाखादयोः vara’ दति मेदिनो।॥४९॥

रीलास्मिनेन श्रचिना श्टदुनोदिनेन व्यालाकिलेन लघुना गुरुणा TAA | व्याज्‌.म्भतेन जघनेन च द्‌ शितेन

सा न्ति तेन गलितं मम जोवितेन ॥ ४३ ॥

एकच GUAT गतमध्याकयमकदयमराररति। लो- लेति खा नायिका wre wea लोलास्मितेन afaar-

gee TTT: | सेषद्धसमेन at vf व्यथयति, एवं wage मधुरेण उदि- तेन॒ ater, तथा शना TEN व्याश्नाकितेम वोखितिन, “जिच्विटेऽन्ये लघरित्यमरः। तथा गृर्णा स्नजचमगीरवा- mate गतेन गमनम्‌, तया व्याजम्मितेग जम्भया, जम्भा fe श्लीणामनुरागं व्यञ्जयति, यदुक्र "अजृम्भत स्फारटयत्यङ्खः वालमाञ्चिव्य चम्बति' tia तथा दग्रितन कर्य्चित्‌ प्रका- (way जघनमन च Pay RTT BAA | तन्‌ तन्तन्करणक- हननेन तुमा aa जोवितेन गलितं nafaai भावे wm: | रच पादानां मश्ष्वन्तेषु च AAA पुनःपनरादटत्तिः॥४२॥

ओमानमानमरवत्मसमानमान- मात्मानमानतजगनप्रथमानमानम्‌ ।

en

नामान्मानमतमप्रनिमानमानम |} ४४ ॥

तदवाच्पेलमृदादग्ति। ्रौमानिति। दे जनाः य॒२,०।- त्मानं WY Waa नमस्कृत, किभ्भुतम wars waa तेन ममानं मामं परिमाणं यस्य स तया नम्‌ श्राकाथ्रवदप- गिच्छन्नःमत्यर्यः, तया श्रानते उपामना्थे aq अगति प्रथमाना विष्हारं गता मानः पूजा यम्य खतयातं, तया श्मानं AWM, यद्वा भुवा Weg कार्य्य मीयतऽममोयते यस्तम, waar भराञ्रयाऽचिष्टागमिल्य्यः, aay मीयते जायत दति an अ्रमविषयस्छ प्रपञ्चद्याधिष्टान्ित्यर्यः।

zara: परिच्छेदः Ray

एवञ्चामरवर्मसमानमानमिल्यननेकार्थवाभावः | तया WAT- नान्यपरिभितानि नामानि aa स तथा तं प्ररुतिषम्यकरेश agfuarafa: स्याति गतसितव्ययंः, तथा श्रा रषत्‌ safe ्रमन्तोत्यानाः प्राणएमंयमवन्ता यागिनस्तेमतं यागघागर्णया Wa, तथा प्रतमौयते एभिरिति प्रतिमानानि प्रमाणानि तमानं wea यस्य स तथा तह्िन्नं प्रमाणेरवेद्यमित्ययः, यद्वाश्रप्रतिमानमनपमं मानं ज्ञानं यस्म तथां प्रत्यचादि- लो ;किकग्रमाणतारदस्खन कंवलं मनःमंयमेन ज्नायमान{मत्य्थः। नन्ववम्भृत श्रात्मागगनकुसुमादिवदलोक एवास्तां चाव्याका- दिभिरनङ्गोरतलान्तचाद य sat स्थितिमान्‌ गम्थिरतरः जगदूत्पत्तिविनाणका{ितयावश्याभ्येपेयलान्नित्यः श्थिरतरत्वेन यागिनामनमभवव्रिपयतयानपलपनोय दृति वा, तथा WAT स्वयं प्रकाशमानः, तथा Wala विभुलात्‌ Hazy a ara यमकानरोधाहुउदितसोाजना HSA | च्रचादुंदयान्ते दलन्त- ART: पद्यपूरकत्राभावेनागण्प्रवान््रानमानेत्यचव नःन्त- यमकव्वहानिः। पादानां मध्य्ख्वनेपु च मानयग्यानामयव- घानेनावत्तनात्‌ पाद्‌ चतुषटयगतमव्यपेतमध्यान्तयमकमिदं | नन्‌ AUIS यमनयवाग्यप्रयमखण्डतादृग्रान्तखण्डयारन्तरालवाचि, यमनयाग्यता saan न ममेति वषसंदतेरिल्युक्तेः aq कथयमेकवणात्‌ UT मध्ययमकप्रदशंन{मिति Waa श्राद्यन्त- वणंयारन्तरालस्थेय मध्यपदेनोाक्रलात्‌, ्रपरिताषश्दिदमपि नमाननमानति यपेतमध्यान्तयमकादाहरणं वेध्यं पूर्वपदे

॥ ae |

a ९, aed MITE: |

qezaw यमनमचतु qe बय रेत्यरादइरणाम्तरदश्नायाः फ- खम, श्रव्यपेतमध्यान्तयमरकादादरणन्त्‌ WANG tt ४४॥ सारयन्तमुरमा रमयन्तो ATTA AAT AT AA | सारमानकछनसार मकाच्चो सा रसायनममारमव।न । BY ॥

पादसतएयगत सप्तमा समध्ययमकमदारगनि। मार.

चन्तःमन्त | मा EIST Wi) THIET AMAT WHIT तुर

aefq wanee a [IMAP AR AT AAU TARA AIZE:

fafa जानातोत्य्यः, कमना मारयन्त Wea NAT GAT aur सारण्धतम्‌ श्रय अजगलाकः मार TH MARE त कान्तम्‌ Soa IAT गमयन्ती वचमा WMA रमयन्तो. wy, उरमा माग्यन्तमाश्िव्यन्नं त रमयन्त Wey नेन quae आस्तरः दत्यम्य सागाटकस्य सर्पाः 1 Ql) तथा -उस्मारा{णि Bama ETA धरतोक)र्मार- चरा saat सुवं erlefa व्याडः तथ; मारभेः

प्चिदिशपैरनुकता मारमा ANT काचो UMN: AT ४१५॥

नयानयालाचनयाऽनयाऽनया नयानयन्धान्‌ विनयानयायत्‌ ¦ |

न यानयासोज्निनयानेयानया AMAIA जनयानयाखितान्‌ ॥ ४६ ॥

ए तोयः परिष्डेदः | Ree

द्दानोमेकच NUNIT acTAIaaryMaAaa दि- सोयचतुथयोास्त॒ तादृश्मादिमध्ययमक्द्चोादाहरति। नयति। च पदच्छदः। नयामयालादनया, अनया, WGA, श्रया- नयान्धान्‌, विनय, श्रनयायते, न, यान्‌, श्यामः, जिनया- नयान्‌, श्रयानयान्‌, श्रयान्‌, तान्‌, जनय, श्रनयाग्रितान्‌, दृति, न श्रयति गच्छलीति श्रना श्रनपाया श्रायतिर्त्तरकाला यस्यम तथा तक्सम्बोधनं | दं ्रनयायते स्थिगायत राजन अनया fowl प्रत्यन्दृग्सानयन्ययः, नयानोति; wrar- Safa: तयारानाचनया श्रयं नयः अ्रयस्करः श्रयमनयोा दा{निकर्‌ tia प्रिवचनया चरनयान नोतिर्गाइतान श्रतणएव यस्य प्रुभावरपिघिरानय श्रानयन श्रन्धान्‌ श्रात्मनः ITH- मपण्यत TAU, ईदृशान्‌ जनान्‌ विनव गिक्षययथयातेनोति- मागानमार्णणा भवयेम्तथा तानरपदगशव्यर्यः। दति प्रयमाद्धं रूर; fag लं यान्‌ जनान न श्रयासोः गतवानमि 4: मद सङ्गं न लतउानमत्य्थः, किम्पृतान्‌ यता जिनचानयान्‌ यात्यनेनति यानं माग; {जिनस्य aga यानः जिनयानं दिगम्बरप्रम्यानमित्य्थः, तद्यान्ति गच्छन्तीलतित तया तान्‌ दिगम्बरमतप्रविष्टा{नत्यथः, श्रतणएव श्रयानयान्‌ श्रयानमपयं यान्तयेति त तया तान्‌, श्रतएव BAA श्रग्ुभमव- aan तान्‌ जनान्‌ Ba श्र fam यन्तोति श्रया- BPW जनय कुर्‌ HAT जनान्‌ परष्ण्ान्‌ कुव्त्यधः।

BHA श्रादन्ताद्मादेरप्रादेरत्यङ, एद्यत्तराद्धः्ः।४६॥ ए 3

cee rare a |

रवेण drat ध्वजवन्िवोरवे-

रवेजि संयत्यतुलास्त्रगेरवे |

रवेरिवोय्यस्य पुगेदरेरवे

रवेन Are रिपुमस्य ATA | ४०॥

अथय व्यत पादचनतुष्टयगतमाद्यन्तयमक्मदाहग्लति) रव-

रेति MRM नरकासुरेण मह वदवष्नःमदः | wir पत्यं मैना नरकामुरः, waa अरकछष्णम्य ग्यस्वजे वर्तमानस्य ara waa a: ofan गस्‌ इस्या रवण शब्दन कता संयति ag श्रवरजि उदेजितः, faaa संयतिः waa मन्पमम्‌ WITT ATA MRA ATER वा यत्र तस्मिन, स्वियां मंयदित्यमरे मंयच्छन्दम्यस्चोत्वाक्रावरपिबद्पु Gea द्ग्यत दत्यच स्वं aU भरव MART । यद्ादनम्ट्दृगो Baar तस्यायम{किश्चन्कर इत्याद) रवः Qu saw तेजस्विनाऽम्य इरः Wawa श्रयच मिस्य पराग गिर नरकम्‌ ऋपम्षम्य तुन्यमवत ययं wala, यया fay a मप: तथ्या ग्रौकष्णम्याय ara दृ्यरः॥४५॥

मयामयानस्व्यकनामयामया-

ममयानन्यविरामयरामगा |

मयामयान्नि निश्रयामयामया-

मयामयाम्‌ करूणामयामया | ४८ ॥

तदेवाव्यपतमदाशरति। मयति । सखायं प्रति क्यचि

faxfeur वचनमिदम्‌ अत्र पदच्छेदः तच प्रयमपारे

एतीयः ufcweeE: | Ree

मयामयालग्यक्लामयामयाम्‌, दव्येकमेव पदम्‌। श्रयाम्‌, अयातव्यविरामयामया, दति दितीयपादे, मया, ्रमयान्ति, निशया, चरमया, रमया, दति दतोयपाद | WAY, भ्रामय, श्रमं, करुणामय, WAT, दृति चतुर्थपादं तदयमन्वयः। दे रमय! fara किपतोति मयः “इमन्‌ wT इव्यय कन्त(ग डः, तद्नाऽमयः तत्सम्बे धनं सव्वास्वणवम्यामु मा- मनवत्तमानत्ययः, तद्या द कर्णामय, दयामय, aa मया सद श्रम्‌ नायिकाम्‌ श्रामय HIRT 'श्रम्‌गतात्त्यम्य णि- Say eae) मयः faa WHI WATT दत्य दारादिकम्य रूपम्‌, wa कामपोडां चात प्राद्रालोति मयाः SA MAA QTR शमाद्यचोत्याकारलापः। मया ae ART: HARA A दुर्घट दरति दयन्‌ ना{यकां fafnalg RUT गमनं कलाचयद्ृत्ययः | HAMA ATA FY, तदिपरताऽमयः कलापचययु द्यः, ताभ्यामानलम्य च्राश्र- येयः कनन।पचयापचययान्यवः, AGH यः कलामयः कलातवांख॒नरस्तस्मादाम्या रागः कामपोडा यस्या; सा तया ai, मापि मामप्राण उदुपकन WET पोडता Wawa लवने यत्नेन तस्याः सङ्गमे भव््यताति भावः| तस्याः Wat कथमेवं व्याक्ुणोभवमोत्यवादर, Vase निण्या राच्या रतुना Bar गमनं प्रार्िरित्ययः तस््ाभावेाऽमयं तस्या अप्रार्निरिल्यथः तञ्जन्यामन्तिं पौडां श्रयाम्‌ WAS, निभया किञ्मूतया श्रयातव्याप्राप्तया विरामाऽवषामं येषां

aue MTSE: |

ATE MT UTAT: HET GAT: AT AUT तया दोघयामयव्य्यः, अतएव श्रमया नास्ति मा परिमाणं ययाः सा तया तचा अतिदो्येत्यः, Fava श्रमया AS al TAT BRT: सा तया तया Breage: ॥ ४८॥

मलान्धुनानार मलामकामना AATF ARAFAT |

मनास्यतस्व समना न वामता | BS ॥

श्रय द्यपेतमादिमध्यान्तयमकं पादचतुष्टयगतमदादग्ति, natfata क्चिनादहाण्यं प्रति कम्यचित्‌ म्त््युक्र{रियम्‌। पदच्छेदा यथा) मतां, धनाना, श्रारमताम्‌, च्रकामत।, tfa gad) श्रतापन्त्या, श्र्िमनाननामता, इति दितोय। मत, gan, उतत्तमलाविलामताम्‌, दलि eae) श्राम्यतः, +, ममता, न, वामता, दृति चदुर्य। Wawa: कथमपि *.. a गच्छतस्ते तव BAT AGI ममना faatfaatiey दुन्यदरःत- = विद्यत, न वामता प्रतिकृलतातु न विद्यत, किम्बला ममता च्रारमतामात्ारामाणां सा{मिनं मतां स्मताम्‌ अकामर्तां निरभिल्लाचताम{पि धनाना ज्राचिपन्तौ AAT WRAY, तया श्रतापमाक्रं्नन लबा, तथा श्रयिमतायाः wearar अनस्तामता ्रानुक्रन्ं यया सा ग्रष्ठत्सन्पादिकत्ययः, तथा उत्तमताया गष्तिया विलामतां प्रातिङ्गन्प्रम्‌ अयतो

waa: परिष्छेद्‌ः| ३५१

WAS अच पादानामादोा Hes च वयवधानेन aala वद्‌ यस्याटर्ति; ॥ ४९ ॥

काका गतान che aly bs al le i seal

1

कानकानगतुः कान्कान कोनिकानक्रान ॥ ५२ ॥

oe ~

ATU QUARTET (A) BAA | Ba ala ओ्रोगा- धाया; मदय उक्रिरियं। Y HT HoT श्रयं fedqtaut- SIAR AITRIY:, BATH अनकम्यनोया ललना "शरन कम्पायां कप्रत्यय., BITTE, श्रालगतु ala waar भरलित्य्यः। ततर ame विगिषणानि मम्ब uma पद्‌ानि। दई कानकाननगन्कानलकालम्परकालकान, कानः म्यां स्लयकारकः कलनात्‌ सव्वमतानां म कालः परि- aaa दृति We ASI यः HTN नोनक्रण्ठ; शितः, erat अयं पतिः काला य: कालगनः शिउदति कचित्‌, तया कालायमः, तथा RAHA वानरविग्षद्च तषां इन्दः, ` एषां कालकं छृष्णत्मालातिग्टह्ातोतिमसतया ADAH | ला श्राद्‌ान TUMITAMITHAT ASCs 1 भ्िवकष्ट- यमद्‌दवानरविगरेषमखवत्छष्णवसत्यर्थः। तया ई कालकाल- घनेकालकाललपनकानल! क जम्बमालाति धारयतोति काखः अतएव कालः BUI या घना मघः AGW काले समये वषा-

३५२ भाष्यादश्ाः|

काले द्व्यर्थः, कायन्ति शब्दं कूव्वन्तोति कालकालघनकालका BIT: “HIS दव्यस्याडङ Ee तेषामालपनं मखं तदत्‌ कन्नते शब्दं BAA स तया तत्सम्बोधनं ‘HAN इत्यस्य घणि EU, मयूरवत्‌ पड्जस्तरेण भाषमाणत्ययः। कालकालपन्‌- कालकालघयनकालकालेतिपारट तु काले GA कान्तीति कासलका मयुगास्तेषामालपनं स्तं कालयति प्रयति प्रयत्त- यतोत्य्यं ईति कानलकानलपनकालः "कल्‌भररणे दृत्यस्प्र दारा- ददिकस्यष्पं। तया कालः WATAUGA सजला या घनस्तदन्‌ काल WIRAHU | तया द कालकाल, कालेन समयम्बरः- पेणात्मना कालयति MIATA प्ररयतोतिम तया तत्सम्बाघनं, BMW कालस्वस्टपत्वं यन्या 'कानस्वण्रएं सूपं तद्वष्ठाम॑त्रय ada tia Gia.) तथा र करनिकालकाल,! क{लकालस्या- न्तयुगस्य कानना wma: म तया तत्सम्बाधनं कच्किष्ट्पण क{लियुगनिवत्तंकत्य्यः भक्रानां कलिकानलभयःनवारर्कतिन . लग(व्ित्यनन्तरं चतुथपादभागसम्यायमरःः) "काला व्या मद्ाकाले ममयं Qawali fa alert) waaay fHAAr RIAA AAR AR कालकन BMA wea aa nifaa कं मस्तकं CMGI BARQIHTA यम्याः सा। कं जनमालातोति काननं ATM कायन्ति कालका LAl- म्टषा{मिवाम्तसितं Manat ययास्तादृा कालका पारा यस्याः सादति कंचित्‌ तथा श्रलकालकालका WaT युं gua श्रलतं मक्रादिना पयतीति श्रलकाली श्रणन्‌

द्रतीयः ufc: | १५8३

खषायामिल्धस्य णरि रूपं, तथा कालं कलं "खाय टण' मधुर- नित्यर्थः, यथया तथा कायति वक्ति कालका, श्रलकालो चास कालका चति विेषणयाः कर्मधारयः | श्रलकायाः कुवेर- UAT WAHT BUR: कुवेरस्तस्याप्यालका भषकस्ततसन्ना- धनमित्यन्ये । wa समस्तावयवानां कषाश्चिदेकायेऽपि सम्‌- दायस्य तथयात्वाभावान्न यमकत्वहानिः। षाडग्राच्तरमिदं

GAA ५०॥

सन्दष्टयमकस्थानमन्तादो WAST: | उक्तान्तगनमप्येनत्‌ स्बानन्त्येणाच ATTA ॥ ५९१ ॥

अथ स्वाक्रान्तमतस्या्यन्रेरक्रस्य सन्दषटयमकस्य स्थानं निय- भयति। मन्देति सन्दष्टयमकं मन्दशाकारः यमकं सन्दया यथया उभयभागाक्रमण्कारौो तथय्दम्पि पादयारन्ादि- भागाक्रमणकागोत्ययः। तस्य दयाः पादयाः सन्निङ्षटयाः पब्वीपरचरण्येाः, श्रन्तादोो प्रयमपादस्यान्तभागेा दितोय- पादस्या{दभागद्य, एवं इितोवपादस्यान्तभागसृतीयपादस्या- furry तया दतोयपादस्यान्तभागशतुर्यपादस्यादिभाग- सत्यथ: var भाग स्यानं विषयः एत्षन्दष्टास्यं यमकम्‌ कराकगतमपि (रवेण मेम द्त्ादाववययेवान्तादियमकमध्य- पतितमपि, अचर यमकेषु मष्ट, aay ey एथक्नेन कोर्त्यते

पाचोनमतमगङन्धानेनाच्यते ॥ ४९ ॥ 258

६५४ TSA: |

उपोढरागाष्यवला मदेन सा मदनसा मन्युरसेन याजिता। न खाजितात्मानमनङ्गतापिना-

en ------- - ~^

FANG तापाय ममास नयने ॥ ye |

सन्दष्टमदादरति। sala कस्चिदधर{दिणा fas प्रति मानिनोक्नतस्वावम्थावष्ठन{मिदं। सः WaT मदन योा- वनरधवकारेस मद्यापयागेन वा रतुना छउपादढगागापि मां प्रति अ्राप्नानुगागापि, wava याजित श्राद्धा मना यच ना- द्ग्नोमनङ्गतापितास श्रनङ्गमङृतायं कामं तापयनोत्यनङ्ग- तानो तम्या भावेाऽनङ्गतापिता तां गतापि, समद्िक्रा दि कामस्तत्काययमनाचरन्तोभि. स्वोभिस्ताप्यत) तदाह काल्न- दामः MIATA न खन्‌ मदननेव GRATIS मनसिजमपि fanaa. कुमाय्य' इति । सानरागा सकामा व मत्यपोत्ययः, ASAI मम पाप्नापगाघधनवा कचा मन्यः रसेन क्राघधरसन ay याजिता सतो मम दयते एतावतं तापाय एतावन्तं तापं जनयन्तोत्यर्थः मन ge TUAW

त्वामेव श्रमगत्याद्‌ानदौश्जिख्ित्यस्य लिटा रूपम्‌ ॥५.९॥

्रहाभ्यासः समृद्धः स्यादस्य HSA AAT: | पाद्‌भ्यासाऽप्यनेकात्मा व्यज्यते स॒ निद शनेः i ys i दत्थ पादभागयमकमेदान्‌ प्रदण्य मम्प्रति समरूपाद्यमक- भेदान्‌ दश्यितुमारभते। wera दति । we Urs

adie: परिज्छैदः। १५५

गत UIT FATA wary: TWA: VAR: षमृद्ग- UW: स्पात्‌, AR: मंपटकः स ख Bar भागदयात्मकस्तयायं पाददयात्मक दरति waa, अस्य भेद्‌ास्तया मता इति त्यादि प्रयमटलतोयै fedtquaur च पादौ तुन्वाविष्येकः प्रकारः, प्रयमइिनोयैा ठनतोयचतुया च पादौ तुल्यावित्यपरः, प्रयमचतुर्यौ femaedar erat तुन्छावित्यन्य दृति चयो भेदाः, एतत््रमणेऽाद्‌ादरणा{ि TW Vea! एवञ्च WAR ST मद्यात्‌ ARRSY, वच्छमाणएसरृत्पादाभ्यास तु एक एवाभ्ाम canna यमकमिति ang) पाद्‌ाग्याम tia एकंकपादस्या- भ्यास THU, Walaa पादस्य सरट्िस्विराटत्तिवनेका- quay द्व्यर्थः, तयार प्रयमा दितोये, प्रथमस्ततोये, प्रयम- aad, via चयः । द्वितोयस्तनोये, दितोयञतुर्य, fa er, टतोयख्तुय won| waar fade तीय च, waar इि- Aa चतुय च, प्रथमस्ततौये aq च, दितोयम्ततोय चतुथं afa चत्वारः । प्रथमा दवितोये aaa चतुयं चत्यकः, दति fafaar एकाद्शविधः, साऽयं पादाभ्यासः निद्श्नंव्यं qa ममद्गादादरणत्रयानन्रमेव TW AMAT ETIELY. ष्यते,

AMAITATAYS लट्‌ \५३॥

नास्थेयःमत्वया वन्यैः परमायनमानया | AY: स्‌ त्वया वन्ज्यः परमायनमानया (43 ॥

समाद्रस्य भेदजयंक्रमेणाद्‌ाष्रति। नारूवःसतलयति, मा-

2.53

१५६ कायाद |

fant प्रति सस्या उष्देणाक्रिरियं। परमायताऽतिदीची मानः कापा यस्याः सा तयातादृश्यापि श्रम्येदाऽग्धिरतर aa a भावा ख्वसायावा यस्याःसा तया AT AT Gar 8 AT पुरूष प्रेयान्‌ न ay: A त्याज्यः, WH श्रायतमानया मन्दर ua grat सत्या श्रास्ययः आदरणीयः, तया Wary. प्रणय प्रकाण्नेन खखप्रवणोकत्तवयस्त्यन्यः। अस्टयःमत्रय{ति तव स्वभावा व्यवसाया वान स्थिरतर: भरतः yaia uaz पथात्तापं प्राप्यसि तदयमपरित्यज्यान्‌कम्यतामिति भावरः ॥

॥ ४५४ il

नरा जिता माननया समेत्य

न राजिना माननयाम्मत्य। विनाशिता व भवनाऽयनेन विनाऽशिला बेभवनायनन्‌ ॥ ५५.॥

act दति) कश्चित्‌ समरविजञयमं राजानं wif मार |

चा साधवादादिहृतपजया समत्य सङ्गेन सताभवला श्रयनेम गमनेन यद्ध्‌याच्रयेत्ययः, जिता; WTA ATT वपवः मान aaa, नयानोतिश्च तयारस चप परिल्यागमित्ययः चसु स्वे दन्यस्य भावघ{ण रूपम्‌, VA प्रन गजताःनभा- (मिताः, भवता fafaarat कथ{श्िन्लतणकवलमादिना रक्तित- छो{दिता्नां रपण माननयश्रएन्यतया दुरवम्या जात्य

येतु सार्काः गच.मवारूषामवन्व्रामाश्। fantinat वेनि

wate: परिष्छेदः। १९७

भवता विनाशिता वै इताम्तु ‘a इति aw’ विना योभ्रादि- ufaat श्रिता भक्सिताः किम्भृतेन भवता वेभवतायनेन रिपजयादिभिरि्भित्ववि्कारकेण "तायु पाषललनव्रिम्तारये।रि- व्यस्य नन्दादितान्‌डनः॥५१५॥

कनापिनां चारूतयापयान्ति

वृन्दानि नापाटचनागमानाम्‌। वृन्दानिनापाटघनागमानां

कलापिनां चारूनयाऽपयान्ति ॥ ५६ ॥

कस्ापिनामिति। वधावष्नमिद्‌ं। कलापिनां मयुराणां Sra ममृहाः वार्तया वषाकालजनितशामया सद उप- यान्ति सङ्गच्छन्ते, famarat ar: aaah: स ऊढः प्राप्रा यस्मात्‌ तादृशा घनानां म्चानामागमायेषां a aut तेषाम्‌ “श्रन्यादित्वाष्टापम्य wis.) Beas. Whaat घनागमा यैरिति कंचित्‌। तथा कलं मधृरास्फुरध्वनिमाभ्र वन्ति क जले लपन्नोतिवा कननापिना इमाः तषाञ्चु श्रार्‌- तयः उ्लमरूतानि श्रपयान्ति श्रपगच्छ[न्ति वासु सानां faagaifeta भावः 1 किम्भृतानां चनं aafang: "चनं Bra कांत्यतालादिवाद्यमष्यमनृत्ययारिति मर्दनी | aan श्रागम गममं घमागमः सव्रिलासागमनमित्यथंः, न्दाजिलम वाधिकमंघातवातेनापाटढाऽपासता घनागमा sat a aur COTA । एव समद़यमकस् जयाभद्‌ा ITTWAT: ५६॥

३५८ काव्याद्‌ |

न मन्दयावव्जरमानसान्मण

नमन्द यावन्निनमानसान्मर | उरस्युपासतोष्षपयेएधर दयं

मया समालिद्ध 7 जोवितश्चरः । ५९ ॥

अयानकविधं पाद्‌ाभ्यासं क्रमणेादादगन्‌ प्रथमं प्रयम- दितोयपादगतरूदाहरति। नेति। नायकापेच्या गलित- मानाय मानिन्याः पश्चान्तापवषनमिद्‌ः मन्दया म्ढया मया नमन्‌ प्रणामं कुव्वन्नपि जोविनेद्यरः प्राणनायः उर्मि तदीयवचरसि -उपास्तोरमाम{्ितं प्याधरटयं wazy यच तद्यथा तया न समान्तिद्धत नाच्िष्टः, किम्भूनया यताऽव- {च्लितऽपरित्यक्री माने स्त्यया सयन्नया waa मानं Ta- न्येत्यर्थः, यदा Wasa WARM Wel मानं सत्मया सयन्नया। तया दयावन्निता प्रियस्य कातगतां दृषापि कर्‌ WI मानमम्‌ WAT च ता यस्याः सा तथा तय. "उभयत aay बडब्रोहरित्यन्न' दाप्रत्ययः। माल्नय- त्यत मारयति क्रचत्पाठः तच॑कच्र श्रत्यक्रमाननमूदया, परत दयाग्रून्यमानसप्रयाजनयत्य्यः॥ wou

सभा sama विभ्य पिना गुणस्तवार YS FAUT: | स भासुराणामवना faz (ear

faawafafan सम्पदः पराम्‌ NYE ॥

wala: ufcwe: | ६५८

प्रथमदतोयपाद गतस्दाष्गति। सभति। राजनं प्रति कस्प[चिचचाटकारस्याक्रिरियं। ₹ेराजन्‌ स्टणालनिर््नेः ष्टणाल- वदतिपरिग्रष्स्तव गेभखःगामरीणादिमिः सुराणं देवानां सभा श्रारोहि आरूढा, देवसभा त्र गणान्‌ गायतोन्यर्थः, femal मभा यताऽवला बलनामकदेत्यरहिता THT बलद wa विनाशितलाद धना निभया सतौ BRUT गायतोत्यर्थः, तथा बिभान्द्यणा विष्णा; were वा उषितं areas ar, fautivgefa कचित्‌ स argue व्ग्डिपता sa Rat Waal नारोविहारयन्‌ रमयन्‌ सन्‌ भासुराणां देरोयमानानां परां नगरीणां az: सम्पन्तोनिद्श्र उपमुद्धु॥ ५८॥

RAK Ah तनमद्यनामिका WAZA) च त्वहते न SAA’ |

न यानि भरतं गणने WATE RAGA ननुमह्यनामिका ॥ ५२ ॥

प्रयमचतुयपाद्गतमदाइरति। कलमिति। कस्यचित्‌ मंयमिनः स्तुतिरियं) कलं मधुरास्फटम्‌ उकं रमणोनां वचनं, तया AAT: UTITS AQ मद्धाभागं ममयतोति तन मद्यानाभिका एरर त्यथः Waal waga at विनाकं ced a elena quafa afqq at विषाय सर्गमेव यययतो्यर्यः tag- wai मधरालापादिभिनं arefag बरक्रवन्तोद्यतिजितण््िया-

age RIS T: |

ऽसीति ara: i wa agfa अजादिहलम्ताऽदीघदिति पा- दिको धकारस्य द्विभावः' savaraty ay साम्यम्‌ । 97: कारणात्‌ ‘fa प्रसिद्धा" wana aawar {षये गणम जि- तेन्द्ियगणएनायाम्‌ अ्रनामिका गणयितुरङ्ग्ाचतुर्थों श्रङ्गुलं) Hague निदे षं तनुमत्‌ cewa aad कमपि जन्तं मयाति WAN fa न गण्य करा तोत्यथः rd Her पिगाचादो जन्तो waa’ दति मदिनो। श्रङ्कलोभिगणना fe कनिष्टादिक्रमण क्रियते wa च जितन्ियगणएनायां प्रस्तुतायां कनिष्टयाङ्ुन्या भवन्तं प्रथमं गणयित्वा अनामिकया भवादृशाऽपगेागण्यय- तव्यः सख च नाखूयवत्यनामिकान कमपि विषयोकरोातोतित्वत्‌ सदशः काऽपिसंयमो नान्येति भावः॥५९॥

न, arg a fea cag सनिका वितन्बतेऽजापम ! दंशिता युधा |

विनन्वतेजेऽपमदं शिनायुधा दिपाज् Galen कुलं तर स्नः 11 ६० ॥

दितीयट्तलोयपादगनमदाइरि) यच्रद्यति। विजजिगोषु नृपस्य प्रशंसममिदं। ₹दे अ्रजापम! श्रजारधुराजयुच्ः तत्सदृश) ते तव पिनिकाः युधा यदधन war fey ary aur रजख ufag वितन्वते विस्तारयग्ति, तथा feat want gow वितनु विगतदेहं तया अतजानिद्तापं तथा अपमदं निर-

wala: परिश्छेदः। ६६१.

दडारञ्च कुव्वन्ति, किम्भूताः दभरिताः शतमन्नाहाः, तधा शितायुधाः शितानि तोक््णानि श्रायुधानि यषां ने, तथा तर शखिना वेगवन्तः ti ६०॥ विभेत्ति भमेवनयं भृजेन ते भृजङ्गमाऽमा ATA मदनम्‌) प्रणक्तमकं BRAT भूधरं | भृजङ्गमा मा स्म रना मदच्ितम्‌ ॥ ६१॥ द्ितौोयचतुर्यपादत्रिषयमदादरति। बिभर्तीति । vrs: fare | रे राजन्‌ ते AI YHA भ्रमास मुजङ्गमाऽनन्ता waaay मण्डलं विभति धारयलि, श्रनन्तदेववत्तवभुजे!5पि wale तरति Waa PAS न कत्तव्य इत्याद स्मरत) श्रषं जानता मत्‌ मन्तः मत्सकाशात्‌ अचत मन्जनपूजितमकमूक्र वचनं win, कितदित्याद स्वं स्वायं भुजं wut स्मिधारकम्‌ श्रवत्य Wal रतः Wa मन्‌ चितमुपचितमत्यधिक{मित्यरः; az na मासम गमः; न WTAE ॥ ६\॥ समरानलेामानविवड्धिना यः a निव्रतिन्ते किमपाकरेानि। समन्ततस्तामर सन्षणे! न समन्ततसामरसे | क्षणेन ॥ ६९ ॥

दतोयचतुयपादविषयमदाहरति। स्मरानल दति। ar

faay प्रति मण्या उक्रिरियम्‌। & तामरमच्षणे पदमनगयने तया ५ ^

३६२ MATT: 1

रसे अविदग्धे ते तव चयः समरानसः कामरूपाः मानेन विवद्धिते इद्धं गमितः सः तता fama: सन्‌ चणेनात्सवेन समं सह समन्ततः सव्यताभावेन तां मानप्रागनग्दयमार्मा निति सुखं किन श्रपाकराति निराकरोति श्रपिनपाकगा- व्यव, मानं जाते तव्दृशो कामानलञ्चालायया सुबेत्सवादिकं wa निवारितं तथापि तं दुमौनं न मञ्चसि wer धन्यातं afewafa भावः ॥ ६२)

प्रभावनेा नामन : वासवस्य प्रभावना नाम नवामवस्य | प्रभावताऽनाम ` न वा सवस्य विच्छत्निरास)त्त्वय [व्टपस्य ।। ६३॥

परय पादरचयाभ्याम उद्‌ादत्तव्ये प्रथमं प्रयमड्िनोयद- तौयपादविषयमदादरति। प्रभावन via) श्रव User प्रभावतः, नामन, वामव्रस्द, इति waa प्रभावतः, ,.म, नवासवम्य, दृति fala प्रभो, Was, श्रनाम, न, वा, म- वस्य, इति दतोये | Mame स्त॒लिरियं। | प्रभावतः स्वप्र भावात्‌ प्रभावतः ओ्रीमतावासवसूग््स्यापि नामन! नामयति नयोकरोातोति नामनः away, मगभद्ुपारिजातदर- णा{दना दन्दरम्यापि मर्व्वनिवारकटयर्थः, arafa vray, तथा द श्रनाम! नास्ति श्रामारागा यस्व BRS सतया तत्सम्बाधमं, वयि fagga भुवनस्य प्रभो wifafa सनि

wala: परिष्छेदः | ace

द्दान्तदमनादिना yar पालयति सतीर्थः श्रताऽख्मात HUM: कंसनरकश्राल्वादिदमनादिव्यर्थः नवामवम्य नवोनायाः सुरायाः सवस्य वा ane च विच्छित्तिरविच्छेदा arta भागिनां सुरापानादिविषयमोागेो धार्िकाणां यज्ञादि घर्ष कम्पनुष्टानश्च faery प्रवदते Tag: ea

पर्यराया बशवा रणानां परम्पराया वनवार णानाम्‌ |

धृनोः स्यनोव्याम विधाय रुन्धन्‌ पर्स्यरायाऽनवारणानाम्‌ |} ६४ ॥

प्रथमदितोयचतु्यपादविषयमुदाहरति। परमिति! राज्ञः म्तिरियम्‌। पदच्छेद यथा| पर,परायाः,बलवाः,रणानाम्‌, दति wad) परम्परायाः, बलवागणानाम्‌, दृति दितीये। पर, पराय, श्रवलवारणानाम्‌, इति चतु | Tatra: पर उक्कणराऽयः पए्रभरविधियेम्यम तया तसम्बाघनं, त्वं रणानां संया माणां परम्पगायाः AAV al घूनोविघधायरेणमयोः Far व्याम arate Rare धूनिभिगेवाच्छादयन्‌ सन, एतेन TUT खादिमनाङ्ामां apa प्वजितं। ot अष्टं प्रबल{मत्य्थः, परं श्चं परादाः गतवानसि "परापृन्वयाधातालंङसुङ- रूपं। ad faa: gaa बलेन मामन परषलानि वा वारयतीति a: "वारयतः fafa ed. रणानां faqarat

va 2

ace MIMITW: |

बला बलवन्तो वारणा इस्तिना aa a तथा तेषां, तया waw- वारणानाम्‌ श्रबलाम्‌ दुर्बलान्‌ वारयन्तीतितेतया तेषाम्‌॥ श्रमन्तरं प्रथमटठतोयचतुयपादाग्यामाद्‌ाषरणे भवितुमरति तन्त afagqia wea न दश्यते पादचयाभ्यामस्येकंकपाद- त्यागेन चा तुविध्यस्याचित्यात्‌, तस्माद निपृव्वमेव लिपिकगप्रमा- दादिनषएटमितनि मम्भायते, पृम्तकान्तर तु एतत्पद्यम्य धुनी: स्यलोखाम विधायर्न्धन्बति इितोयपाद्‌ा gma ATI ए्रयमः दितोयचतु्पाद्ाग्यानादादरणं विनप्रमिति यया तया भवत्‌ पतितमकम्द्‌ादगरणं BU ज्ञातव्यम्‌ ॥ ६४॥

न Fey वचमनज्न ' मिथ्या भवद्िधानामममाडिनानाम्‌ | भरवदधानामममा्निानां मवद्िघानामममाहिनानाम tl ६३ ॥

दितोया{द्पाद्‌ चयाग्यामम्‌द्‌ादगलि। नति। war. तकं प्रति नारयक्राया उक्रिग्यि। इ was भर्वद्दिघानां are- शानां प्रतारकाणाम श्रयं चनु्यपाद्‌ा{दिगनतभेर्बदिधाना;मन्य. BIG.) वाचं न wey न प्रमि, वाचं famat war fa- चाभवत्‌ waa waa विधोयत यदिति विधानं प्रतिपादं यस्या; AT AU AT, तथा श्रममाग्ररलः कुण्डलीग्डत दद्यः aisfe: मर्प॑म्तस्यव ताना विस्तारा यम्याः मा तथा ताम्‌ श्र[तिवक्रामित्ययः, तया भव उत्पन्ना अवएसमकाल एतव्यर्यः,

तीयः परिच्छेदः १९५

दे धाने AUG यम्याः सा तया तां श्रवणमातेणेवाथंदय- मेाधिकामि्यथः। भवद्विधानां किम्भूतानाम्‌ श्रसमाहिता- मामनवदितानां, तथा saat श्रनुपमा श्रधिका Taw, श्रदिताः waar यषांते तया तेषाम्‌ ॥ ६५॥

सन्नादितामानमराजमेन' सन्नाहिनाऽमानम' WHA न। सन्नाहिनेा मानम' राजमेन

सन्ना हितेाऽमानमराजमेन ¦ ॥ ee ॥

दत्य पाद्‌ चरयविषय द्िरभ्यासमुदाहत्य मम्परति पादचत्‌- एय विपयं उरभ्याममदादरनि। alata, कञ्चित्‌ शेवं राः जानं प्रति कस्यचित्‌ QATAR! आ पदच्छंदः। सन, श्रदितामानमराजमन, टति waa) मन्नाइितः, श्रमानम, राजम.न, fa द्ितिीय । eaifea:. मानम, राजसन, दति ठतोय। wat, इदितः, श्रमानमराजसन, दरति way) तद- यमन्वयः. दे सन्‌ ¦ माधा, तया श्रादितामानमराजमेन' न नमन्ति परं नम्यन्त टत्यनमा ब्राह्मणाः तषां राजा चन्द्रः WAATIN:, उमा Ud) च RMARTING उमानमराजा wifear ere म्यापना उमानमराजोा यन म श्राहिता- मानमराजः faa: तेन मनः caa ईश्चरण सह्‌ वत्तमानः तत्सम्बाधमं शिवपरायणत्ययः, तया रे श्रमानम! Barat श्रपरिमिता मा सम्पन्तियस्यस तया तल्हम्बाघनं. वं षलाडितः

१९६ RTT! |

छतमन्नाहः सन्‌ यदयात कुर्वन्नित्यर्थः, म॒ राजसे शाभने, कथयमित्याद रहे राजमेम रजागृणजेन लोभादिना मानम, मा नम्यते नायत्तोक्रियत दति मतया तत्सम्बोधनं लाभाद्य वश्रोकतेत्यथेः, यतस्तं सन्नाह्ितः सन्नाः पृ्वमेवावसादं गता श्रदिताः Waal यस्यसः, तया FY श्रमानमराजसन। मानः पजामा Waly मानम न विद्येत मानमे यस्याः साश्रमा- नमा तादृशो राजमेना प्रतिपक्तनुपसेन्यं यस्यम तशा तत्स- स्वधनं, लं सन्ना सत्परूपः Baus fea: सव्वषां दितकागौ तव शेवलादिना परपौलाकरो यद्धाद्यमान om दति ara ॥ ६६ ॥ सह स्ति याऽभ्यासः पादस्येवं प्रदर्भिनः। BAA VAT AVA: HAT यथा ॥ ६७॥ श्रय पादाग्यासमपमद्रन्‌ द्ाकान्धाममाद। मृदिति। पादस्ययः मषटदकवारः,दिद्िवारः, [चिस्तिवागाऽज्वामः पन राटरन्तिः म एवं पृन्वापन्यस्तेरदाहरणेः प्रदर्शित दत्यः+ः, रच WSUS, तच सङछ्दग्यामः पाददयदिषयः, दि- रभ्यामः पादच्यविपयः, farwra: पाद्‌ चनुषयव्रिषयः। दनोकद्रयन्त्िति युक्रायं मम्बदुार्थम्‌ एकवाक्यतया vafare- कान्वयनलाधकमित्य्यः, द्धाकदयं ममानानपृर्व{किममानवष- afzaqyzd Mae: द्याकाभ्यामाग्ययमक्वदिव्य्यः। अच द्माकदयं ्ाकदयमवत्ययथः, तम दिस्तिरभ्यामात्मकमिर न भवति केनाप्यनुक्रलादिति ara edt

दतीयः UTE | २६९

विनायकेन भवना वत्तापवितवाद्ना | खमिचराइारिणाऽमोन प्रथवोयमतुना्िना ॥ ६८ ॥ विनायकेन भवना त्तोपचितवाडना । स्वमिचाद्वाररिणाऽमोना प्रथ्वो यमतूनापिना ee

विनायकनेति। vis: स्तुतिगियं। द राजन्‌ भवता सेतुना दयं val ए्रथिवो wal THAW Way जाता, भवता किम्भृतन यता पिनायकन दुर्जनानां fatal oa- नान्‌ दण्डयतव्यर्थः, तथा दन्ता ave उपचिता watt च ae यस्य म तया तेन, तया स्व{मिचान quiron प्रब- लान्‌ रिप्नित्ययः, उदन्तः विनाग्रयतुं Wa यम्य a तचा तेन, तथा श्रतुललाश्रिता कनापि सादृश्यं न भजता ‘aa संवायामित्यम्य किप्‌ ततस्तनौयेकपचनम्‌। tia प्रथमङ्वाक- स्याथ ॥ ८ ॥

द्ितोयस्य यया । RAAT यद्धायं STAM RAT 'चभि- पुन्वादिणगतावित्यस्मात्‌ किप्‌ ततस्तृतोरकउचनम्‌ | WUT तव शरणा विमायकम नायकरहइ्ितिन भवता सता val मष्तो यमस्य BAMA AAT मानयन्तं गाणप्रयागाऽयः विदार्‌- स्यलोत्ययः, मानयन्ते यथा न्युनाधिकलनिखयम्तया यमस्य विचारस्वल्छां पापपुष्धनिद्धय इति गणता, आश्रिता प्राता खतमित्ययेः, faaar दन्ता आता उपचिते faat फणान- मपगता बाह ua स तथा तेन "उपदितेति चितामुपगता-

६६८ MIA: ।

विति प्दितीवययात्यारेः क्रान्तादाविति तत्पृरुषः, तथा alfa धनानि मित्राणि way उष्लहाति ofr aqydafa खमिबराद्धाः तेन wfaargr “उत्प्वात्‌ Brera इत्य- सात्‌ किवन्तात्‌ टदनोयकवचनं धातारान्लक्‌ श्माद्यचोत्या-

कारलापः॥ ६९ ॥

एकाक्रागचत्‌ष्याद्‌ नन्मदायमकाड्यम्‌ | तचापि दग्यतेऽभ्यासः सा परा यमकक्रिया | ७2 |

अथय पादचतुषटयगाचरस्य पिर्भ्यामस्य प्रलिपादमता न्तराग्यामे विच्छिन्यन्तरमम्भवान्मदायमकमंञ्ञामाद) एका- HIT fa | ARAAHAH BIT BRATS 1 ततचापलि । तताप पादमध्येऽपि श्रग्यासः पादणवण्डम्य पनर aay aa नसमा - द्यत दयं परा BR यमकक्रिया यममविधिस्तत दृद मदायमकाङ्यममित्यन्वयः, तच्ापोत्यच तम्यापौति पाटा ` मम्यक्‌ । पादचतुषटयाभ्याम यत्र पादखण्ड़स्याप्यग्यामस्तन .1- यमकमित्ययः, toy मछद्‌ाट्रत्ता दिरादरत्ता च मम्भवति किन्त न कनापि गणिर्तमिद्दुप्चतं ग्रन्धृता i ०० ॥

समानयाम, मानया ममानयासमानग्र | समानया समानया समान, या ममानया || 92 1

महायमकमद्‌ा₹रति | समानयामति | सखायं प्रति fa- रिफ उ(क्रिरियं, SST यथा, समामयास, मा, अनया,

गतोयः ufewee: | Rge

दति प्रथमे समागमय, समानया, इति डितीये। षमागया, ममानया, दति ठतोये। समान, या, सप्रानया, दति waa | दे समानयास) समाना यारे यन्ना यख स तया awar- धमं सन्यकाखषू तुन्यप्रयत्रेत्येः, मा माम्‌ waar arfa- कया मद समानय सद्गमय, किम्भूनया यताऽसमानया श्रन्‌ पमया, तया ममानया मानः कापम्ततहितया मानिन्येव्यर्थः, तापि ममानया मानः पूजा तत्ह्ितया माननोयय्यर्थः, एतदपि कथमित्याह | समान! मम Wa: प्राणा यस्व म तया तक्छम्नाधनम्‌ एकप्राण्त्ययः, या नायिका समानया मा लस्मोनया aay ताभ्यां मद वत्तमाना यतः साननत्प्रो- मतो नोतिमतो च श्रतस्तस्या मानन aaagfuarsfR aw- fra मानमपमारयन्ननया सद मां सङ्मयन्य्यः। श्रत पादानां खण्डद्रयेऽवान्तरयमनम्‌. एवं faaugrer चदं भवि- तुमरतोति बाध्य) प्रमाणिकाटत्तम॥ ०१॥

धराधराकारधरा TRASH

Hal मों पातुमदोनविक्रमाः | कमान्‌ सहने सहसा SATA रयोद्धुरा MAYA TA: ॥ २ ॥

त्यम्तषरवस्तषां मदाः सम्भेदयोमनय caaa प्रतिपा- दिताः सजातोयमंमिश्रणजनितमभेदा उदारता संप्रति बवि- ज(तोयममिश्रणजनमितान्यपि मदाम्तराणि wafaqgaymfa

oo

३७० काध्यादट्षाः।

प्रतिपादयन्‌ दिद्यातमदादरलति। धरति । धराभुजां राजां भुजा बावः क्रमात्‌ महो पएथिवों पातुं रचितं महन्ते समया भवन्ति, किम्मूताः धरां परःयवों धरतोति धराधरा- ऽनन्तनागस्तस्याकारं धरन्तोति धराधराकारधरा; दीघा रत्ययंः, तया श्रौनाऽपरिच्यता विक्रमा येषां ते, यदा अहोनां नागानामिनस्य प्रभारनन्तस्येव विक्रमा aut a श्रा- कारता विक्रमतखानन्तमदृशा दृति वि्रषणदयेन ज्ञापतं, तथा मदमा AMay Val श्रगया Uw, तया ग्यण वेगनोद्ुरा उद्धटाः, तथा WANT मानम्य भारमयनम्बन्त दति मान- धृरावनललम्बिनः सद्मानरक्तका THY: | श्रत्रप्रयमपाद श्रद्यपत- मादिमध्ययमकं wana aaa चाव्यपतमन्नाददियमकं मन्टग्यमक्ञ्च, दितीयपादे च वष्मदरयवयवद्दितं महौमदोनि मध्ययमकं, टतोयणाद च मरमरृत्यफवषव्यव्रहितं तदव। चटुयपाद च एनतद्रयव्यवरद्धितं तदव्रेति बहनां विजातीर- यमकानामनम्मद्‌ः | भ्रयञ्चुस्नाकाऽमङ्त tia Hal .,व- राजादिभिरम्पेजितः,च्रसाभिम्त्‌ बङ्पु प्रामाणिकपस्तकपु दृत द्त्यनुपत्यं ययाक्यञ्चित्‌ ममःर्थना वयास्यातख॥ oz

आवृत्तिः प्रातिनाम्यन Os ATT चरा ¦ यमकं प्रतिने।मत्वान्‌ प्रनिनाममिति समनम्‌ | ७३॥

दत्यममलामान्याम यमकमेदा द्गश्ताः, संप्रति प्रति- लामाभ्यामे AMATI Tafa) श्राटक्तिरिति। पादः,

ate: परिच्छद्‌ः| ROR

ag Way, णते Wert विषया यम्याम्तादृग्रो “qargaz wargat’ wfaaiaa faaraarata: प्रतिलामलात्‌ विलामाटर्तर्ूपवात्‌ प्रतिलोमं प्रतिन्ामनामकं यमकं र तमित्यत्रयः, पादगतं भ्चाकाद्धंगतं च्नाकगतच्चत्यम्य जया भेदा इत्यथः, WA: यत्र परवयपाद्स्य प्रतिनोमेनादन्या उन्तरपादः उत्तगर्पादस्यापि तयेवादत्या UIE: तत्याद- WIT, यत्च Cage waa BATTS उन्- TIGS च AWE WIIG arParey, यत्र च wow. ए्वद्राकस्य WAM AAT Raat तम्य च agra

व्वक्षाकः तत्‌ द्माकगाररमिति॥ द्‌ ॥

या मता, छनायामा सायाता ANAT मया | रमणारकना ASK] स्तुनताकरणामर ' 11 ७४ ॥

तान्‌ क्रमणादाररति। यति। मानिन्या नायकं प्रत्यक्रि- ग्यिं। ₹रे मताग्र' मता ज्ञाता wat पग्कान्ताविषयिणोे TSUN स तथा ARIA, या श्रता Wa Bar- यासा WAT जनितः भ्रायामः कशा यया सा. मया ar awaT याता प्राप्ना, तव दुर्ष्टितिचिन्तनया पव्वेमव मे थता जाता संप्रति at परित्यजन्त्या; काथिका सा भवियतोव्यर्यः। रमते! स्तुतं wafaal प्राप्न! स्तुतं प्रगशस्तेमितं गमनं aw स तया तत्छम्बाधर्नमिति वा, तथा ₹ श्रकरणामर्‌ ! श्रकरणे निन्दितिकियायां za दववक्िषिडकार्यमनाचरन्निय्यः।

+ ॥ ५

१९२ maT A! |

ह रमण ! wars fase! | 'सम्याष्ठेतानि सम्नेाधमपदानि त चष्टमानि प्रतानपयागादिति बोध्य। ते तव श्रारकता द्यन्ति गच्छतोति आगका गन्ता तद्ध भागाऽस्तु भवतु TAWA naw भवतु afaa पर्कामिमोसविधमेव गच्छत्ययः। WA प्रथमपादस्य प्रतिलामनादट्त्या ितिचपादः, इितोवपादस्य तत तथाद्या प्रथमपादः, एव टतोयचतुययारपि, AAA

पाद विषयं प्रतिलामलम्‌॥ < ॥

नादिना मदनाधोस्वानम काचन कामिना

क

तामिका न च कामन म्वाघोनाद AAS AT | OY |!

grag विषयं प्रतिलौममद्‌ाद्टर।त । नादिन tfa | कस्य. व्वियागिन उक्रिरियं। नादिना नाद्विण्ष्टय ATARI yaa इत्यः मे मम मदनाधो मदनः कमख श्राधिम्त्न- नितमानसव्यया चता, तया AT स्वकया काचन कार कामिता विषयागिलाषय्य न, नाद मुष्वटत्नम्य मम ~ नः कामज(नितमानसपोडा स्वां {विघया{भिल्लाषसते न मन्त) त्यः, स्वेत्यनन aria कामिता तु विद्यत एषेति सुचितम्‌। तएव दमनर्दिना दमा वा ङ्{रिन्द्रयमंधमः a नादितं नि- रसितं शोन्लमस्य म तया तन कामन Saat स्वमात्मा अधोनमा यन्तं यस्याम्तादृग्रा श्रजितन्द्रियाणामत्मानं व्या- कलयनम्तोत्ययः alfaat ख म्नानिरपि म, मम ना स्तीत्ययः। arfaat नादत्त प्राणायामषटता। तदुक्र स्‌ श्यराचा-

wate: afew: | | १७३

यण 'सरेचपरेरनिलखय ga: स्वासु नाडोषु विशधितास्‌। अनाइतादब्बुरहाद्‌देति खात्मरावगम्बः खयमेव नादः, cha केचिन्न Wtf सविमगपाटं धा मम धोरमदनति व्याच- aa तन्न afat प्रतिलेःमाग्यासे विसगस्य सम्बन्धासम्मवा[दिति WAH ॥ ७५. ॥

यानमानय माराविकशानानजनासना |

यामुटार ग्रनाघोनामायामायमनादि सा | ७६ ॥

सा दिनामयमायामा नाघोता शरदाऽमुया |

नासनाजनना शकविरामायनमानया [1 ७७॥ || यमक चक्रम्‌ ||

ममस्तद्माकगाचरं प्रतिलाममद्‌ाहरति। यानमिति) वेश्यामक्रम्य सखायं years | Yay a यानमगश्रादयन्यतमं वादनमानय, faaulaagre we याम्‌ उदारश्रताधौनाम्‌ उदाराणां SITU शतमधघौनं यस्याःसा उदाररनस्याधोने{त वातां वेग्णरामित्यधः, रायां gs गतवान्‌ सा श्रायमागमनम्‌ श्रनादि मया उक्राश्रद्यतवसमोपमागमिययामोति a yA! नर्‌ RUMI द्यस्य Bele als EY कथयनाय॑कवरि३च- यात्र wamaat ततएव दिकंकत्वात्‌ सत्यस्य Freage उक्रत्वं । तस्पाद्‌ गमनस्यावग्यकतया यानस्य एयाञनमिति तदानयत हेतुरेतुमद्धावनान्यः। सा किन्भेता मारः काम णव अ्रविमषस्तस्य कणा ae कामिनां कामज्वाल्ानिवा-

३७8 TNE: |

fraaqe:, तया ऊना waviar: सन्ताऽनन्ति mama ऊनानालद्रपा ये जनास्तान श्रस्यति ङ्िपनोति ऊनानजना- सना निद्धनजनाननाङ्गोक्‌व्वतोत्ययंः ॥ ७६ ॥

दाकस्यास्य प्रतिलिामनाद्टत्ता कान्त, तद्रशंयति। सेति। वेश्यापोयं मयि दृदढान्‌रागा संप्रति मामप्राणय नितरां या- कुला भवति anivana तच गन्तव्यमित्यादइ। मा amt ्रमृया शरदा श्रत्यदुोपकनानन शररत्कालन श्राघौता wisi मानमव्य्थामिता Wat सतो शाकविरामा नाकस्य विरद- द्‌:खस्य विरामोायस्याः सा न wala निरन्तरं विगष्द्‌;ख- मनभवतोत्ययः, ्राकविरामत्यस्य दितोयपाद्‌ादिभ्यतन न- त्यननान्वयः। सा algal दिनामयमायामा दिन {दिवम श्रामयस्य TING मायां qinanfa गच्छतोलि मा दिवम सखोममच्तं रागम्प{दणश्य विग्ददुःखं गापयन्तोत्य्यः, aur नामनाजनना नास्ति श्रासनाया उपवश्रनस्य faraway: जननमन्‌षटानं यस्याः मा मततमग्बिरत्यरः, wa नेकः । दत्यादिवल्निपदवङ्व्रीहावन्तर्पदपगनाभावाक्रजाऽत्वाभावः तथा wat मद्गममव्रत्म तम्य मानं ज्ञानं दग्रन{मिन्यर्यः, याति प्राञ्नातोत्ययनमानया aaa मद्गमनमागं ननिरौच- मात्य; ) vet विभेषणेरस्या श्रनगागः चितः। भ्र feurfa avy कीष्यनुरक्रा भवति यथया ग्टच्छ्कटिकादोा वमन्तमनाद्;। अतएवाक्रम्‌ "एषापि मदनायन्ता कापि सत्यान्‌रागिणीति ॥ ७99५॥

ania: परिच्छेदः | ६५५

व्षानामे कष्टत्वं य्वेकान्तर मदेः | गोमचिकेनि तन्‌ mies eat तदिद! यथा ॥ ७८ ॥

दष्करयमकनिरूपणप्रमङ्गन TATA RITA का fafaguay प्रथमं गामूचिकां लत्तयति। वलानामिनि। a दत्यलङ्ागान्नरवज्ञापनाय। NEA Herma प्ि- दयन लिशितयाः शाकस्य UTZ TAT Zara aaa न्तर मेकवव्यव{दितं यदकरपत्रमभिन्नवम्‌ अडुदयघटकवं- संघयेरकेकाचरव्यव्रधानन यदेकवुधवलानामपन्याम दत्यथैः, तदिदश्िवालङागज्ञाम्तत्तयाविधवषवन्यमनं TAT सदमा कत्तमश्रक्ये TARA प्राहः, WAT गोमू तधाराकार- त्न स्याकवन्धस्य लिखितवाटगामतिकामंञज चिचानद्ाग वद्‌ न्तोत्यचयः। दुष्करमिति निरूपणोयल eq: एतन य सुकरा Ae RASA न्यन्ते DATA ज्ञातया दरति स [चितम्‌ i aaa यदीति क्रदित्पाठः aa तदेव्यष्यादत्या- aa, त दत्यच च क्रचित्‌ तमिलिपाठः तमलद्धागमत्य्यः। द्यञ्चात्तरादुरकान्तरितवलानां तादृप्रपन्यीदंवसरेकरूणा- दद्धगाम्‌चिका, यच च प्रथमरितोयपादयाप्तादृशवषाना- मकविधवं दतोयचतुयपादयाम्तु तेषामपरव्िधवं तच पाद्‌- गामूत्रिका यथा “ATA पलामतनयास्तनता{डतानि वक्त म्यलाल्यितरयाश्चलपोडितामि | पायादपायभयता नमुचि- प्रहारो मायामपाख्य भवतारऽष्डमृचां प्रसारो tia) Waa

R04 TTT WT |

ofguaeay wafeana । एवे प्रकाराक्षरेणापरेऽपि गाम्‌ूजिकाभेदाः सम्भवन्ति ते बाङ्ष्मियाच न शिखिना यन्धान्तरताऽनमर्तव्याः ॥ Ot ॥

azaafrrebnetm aiury era

OOQOOOOOOOOOOOOO म॒ द ना giz vam aa a gTroaya fe ददे ॥

[१ ~< fi

॥ गोमृचिका ॥

सदन टति। श्रयं मदनः कामः afet मननताज नक मनत्तखश्जनमदृशर tia कचित्‌ श्रचिणी यामां ताम्त्या नामा- मपाङ्गरूपमस्प्ं यस्य तादृशः मन्‌ ale जयत मां vigaa तत्तदा मदना मम पापं चण स्यात्‌ waa way sais दद नमस्क्ं कामपगतन्व्रतया Tamia: मउ: टराचमोकितथ्येत्‌ waar भव्रय{मित्यय;। wa तिपमवह ,1- सकर्ट्पत्वम्‌ ईद्‌ शम्यन च वन्ध AAMT Z| प्रथमा- त्तग्मारन्य use पटनोयम्‌, Va पूव्याद्प्रयमाक्तरमारभ्या- ्तराद्धं पठनीयं) यचच समवष्तानामकषरूपल्यं तच पव्वाद- प्रयमा्षरमागभ्यैव पव्वाद्म्‌ उन्तराद्ुप्रथमाक्तरमारभ्येव MUTE पठगोयं यया “श्रजरामव्रहभादारबलिङगोम्नविना- दिता) मुजङ्गमनिभामारकलिकाखजनोाशितिा' दृति wa {दितीयादिसमवधनामेकरूपतम्‌ ॥ oe |

वतीयः परिन्छेदः। १७७

WBE नाम Braet यदि | तदिष्टं सबयेतेमद्रं BAU यदि सव्बेतः ॥ ८० ॥

श्रय दुष्करमेवाद्धभरमं waaay fare wala | प्राह्करिति। giarguat ae aufafeagaraqe- चतुष्टयस्य श्धुनाद्भंमामैण श्रनलामप्रतिलामरूपयारुचारण- alae केवलमनलाममागणत्ययेः, यदि wan भम- रेन पाटरात्थितिम्तदा श्रद्धभरमं नाम चिचं प्राह्णः, यदि च स््वताऽननामप्रतिनामाग्ां भवमणं तदा तत्‌ सव्वेताभद्रमिषट- <मलत्यचयः, श्रवयमर्यः, बन्सदयमिदं प्रायणाष्टाचरदरत्तविरष- (विषयं, तच स्निविशप्रकारः, चतुःषष्टिकाष्टात्मकऽस्मिन्‌ वन्ध करम्णादयरपाङ्चतुषटये पादचतुष्टयं लेष्यम्‌, AAT AY: | पद्भिचतषटयं दतुच्छतोय{दतोयप्रयमपादा AUN, तवाद मम अ्ध.स्यपह्िचतुषटय परादन्या सन्वताभद्रतु ITAA समादत्या वा wquifeaefaaafafafany: | तवाद्धार क्रमस्तु श्रद्धभरमे HST वामाद्किएतःश्रधःप्ङ् दक्तिणा- दामतः, एवं वाम्म्यार्दधकष्टादधक्रमेण दक्िणम्याघःकाष्टा- टृकमेण चानुलामोच्चारएन प्रयमादिपादत्यानं | सव्वता- भद्रे त॒ ararcfawar दिणाद्वामतः उद्धादधसरूः श्रध स्ादृडतच्चानुलामविलामाभ्यां wa आवत्तनेन पादानाम्‌-

व्यानमिति॥ ८०॥ 4.

gor काथ्यादशः।

८ | ५ ee ५ | 1 ५ ४.

oa ee TN arse त (न EIA [वि

|| अहच्रमः॥

तचराद्धंभरममदादरति। मनेाभवति | ₹ मनाभव' a! तव अनीकं रसनारूपा मानिनी द्यं मानवती तवन म उद- याय जयायश्रपितु उदयायेव, तविल्यभयबाण्वयि! मन fa- (जिगषेारनोकमपराधिमं दण्डयति तव काच शिन्ते्य्ाड, ` र मत! नमस्कत! वयमनया अपरा्यिमामावानवा कृतापराधा वा न भवाम्‌ fam भयात्‌ श्रमयाऽपरिमित श्रमः पडा येषां ते, यद्यपि वयं नापराधिनः तचापिभयन व्याकुला जाताः A THU Wore

ठतीयः परिष्डेदः। ३७६

सा|मा|या|मा|मा|या|मा|सा

मा|रा|ना|या|या|ना|रा|मा या|ना|वा|रा|रा|वा|ना|वा मा|या|रा[मामा|रा|यामा

4 ’

माया|गा मामा |रा यामा

| या ना वा॒रा|रा वा| ना या

मारा नाया [या नारा मा सामा या मा|मा या मा सा yey

| सव्वताभद्रम्‌॥

सव्यताभद्रमदाहरति। मेति। अच पदष्छेदः। ar, पमायामामाया, मामा, दति प्रयम्‌ मारानायायामागा- मत्यकमेव पदं ददितोये। यानावारारादा, warar, इति तोय | माया, रामा, माराय, Nar, दति चतुर्य। माषि- aw विरहिणा विलपनमिदरं। मा समययमाणा रामा रमणो मामा WET BAT BY ‘Bast राजा माः, दति सन्द्रपय्याय वचिकाण्ड्गेषः। माराय faarwra, प्र्यमाणा मायिका TRAGER Aaa संप्रति मम विनाशाय भवत TW, मा कोदृग्रो यताऽमायद्या व्याजस्य श्रमम्ापरि {मतस्य BAD VA श्राय qaaw

3c?

२८० NAW

यया सा, तया मारः FIA UI Waal जालं बन्धनका- रिलात्‌ तस्यायाननागमनेनारामः RST चस्याः, मारानाय- SA यतसम्तादृग्र श्रारामा यस्यादतिवामा, तथा यानं गमनमाव्रारयति निवारयतोति यानावारः Aly श्रागावा वचनं यस्याः मा मधुरव्रचनभल्मा विद्श्रगमनं निवारयन्तौ- MU, WAVA Halal नाया नयम्त,-हिता wats yay: ale BET गमनं यस्याः मति कचित्‌, AUT at wa! या- तीति माया श्रतिसुन्दगोत्ययंः। दृत्यं बन्धपु दुष्करा VI लखिताः खङ्गादिबन्धास्ितः सुकरा इद्दुपचिताः ग्न्धा- न्तरताऽनमत्तव्याः॥८२॥

यः स्वरस्थानवष्मानां नियमे दुष्करेष्मेो | द्ट्तुःप्षटल्येष TTA, सुकरः परः ॥ ८२ ॥

AQ कायगाभाजनकलेनानलद्कारतया प्राचौनेरभ्रपग + | avifgfaane asnzara दुष्करं भदचतुष्टयं दभयति, यदु{ति। प्रा श्रकागादयः, म्यानानि कष्डादोनि एषां काव्ये निवश्रामम्मवान्तद्भवा वष्ठा इत्यर्थः, तथा वषाशच avg दन्यवाश्यवगयितव्ंमाचाणि, तेषां नियम दतरव्यवच्छरे- नापादानं चतुर्भिरव खरैः म्यानेवर्णेवा निबन्धनमित्याद्यव- धारणम्व्यर्थः तद्रपो याऽलङ्ारः प्राचोनेर्क्र दति शषः, अभा चतुःप्रश्ति चतुरादि यथा स्यात्तथा दुष्करेषु मध्य द्टाऽभिमतः ग्रन्यबाङच्यभिया दुष्कराणामेव दशनाया

्रतीयः एरिच्छेद्‌ः। ack

\

श्रावश्कतवात्‌ WHTifeararaqiqaa एव दुष्करतया दश्यितुम्‌चित इत्यथः, चतुःप्र्तोति cma tia क्रियाया fanaa वा, तस्मादेष चतुगादिनियम एव दश्यते, परः पञ्च षड़ाद्नियमम्तु सुकवः qatar सन Twa इत्ययः | चतुःप्रम्डतोति प्रखडतिपदन चयाणां दयारेकम्य च gem तेन सखरम्यानवलानां प्रत्यकं चतुख्चिद्रोकनियमषरूपाञ्चवारा भेदा THM इत्यथः; ८३॥

्राम्नायानामादान्द्या वागोनोरेनोः. WAAAY: | भोगा रगा, मादा मोदा, Wa पच्छ दशे Fa ॥ ८४ ॥

तच WAH चतुःस्वरनियममदादरति | त्रास्रायाना{मिति। अस्तायानां वेदानामन्या वाक्‌ उपनिषत्‌ गोतीमानानि Tat: श्रतिदटर्वादयुपदरवरूपा owe रित्तमादकर्वा{दिति भावः, तया प्रोतो; कललतपत्रादिषु रदान भोतोभंयजनिका ae वियागादिनाद्‌:खदादटवादिति भावः, तस्माद्धागेा गानादि- fagarawat गगा व्याधिरेव, तया मादा विषयानन्द मादाऽज्नानमेव, afe पिषयमङ्ग ufveq कि avafa- व्यार चेमे Wy WAYS वा द, यये धातय ब्रह्मण, dw धानं मनःसमाधानं घाः TET तरेक्ललिषठा च ते कर्त ति शेषः weap fa सयकारपाटेतुध्या ध्यानर्मिच्ा चल्य- Biwi kw ye cfs सतुरभिरव at: पद्यनिबन्यनम्‌। AURA AA oy

६८२ काव्यादश्ः।

क्षितिविजितिख्थितिविहितिव्रतरतयः पर गतयः। उरु रुरुधुगुरु दुधवयुधि कुरवः ख्वमरिकुलम्‌ ॥ ८५ ॥

जिस्रनियममदादरति। क्ितोति। दिलविंजितिविजयः fanaa ara fafefafaurayg ते एव व्रतं तत रतिर्यषां तेः ततश्च स्वजान्दुचितकर्णकरणात्‌ प्रा उक्षा ग{तिदशा mia at येषां ते। .गतिःस्तो मार्मदश्रयाज्ञाने यावाभ्वपाय- योरिति मेदिनो) रद्राः कुरवः कुरुवश्पयाः कुरूटशजा awa: afyag स्तं खोयमरिकुलम्‌ उर्‌ siya यथा तथा हर्धृरादतवन्तः, TK सातिशयं यथया तथा दुधृवः कम्प- यामासु; | श्रचद्श्र-उश्लि तय एवस्वरा; | वरितगतिदट-

WARY TY I

PAM BAA BAA TATA |

एधेतेददतेयेनेम aT ॥ He II दिस्बरमदाहर्ति) श्रोदोप्नौ दति श्रीनलच्छोद्‌प्रिः भाभा प्रेति: मन्तनाषयनते, एत ददत तव UNA Aga, uss ष्म zan इन्ध;पन विद्यत) wat uefa इावव Mery) वाणौ- av ‘aa चदटघाणा वाणोति प्राक्रा मेति wana cen

सामायामामाया मासा मारानायायानारामा । यानावारारावानाया माया रामा मारायामा॥ ८७ ॥ || स्वग नियमः ॥

एतीयः परि छेदः | १८१

एकखरमदाहरति। मेति । भोकोऽवं सव्वताभद्रादा- रणतेन पूनवमृकसच्व BAA: | भ्रच प्राकार एवैकः खरः ॥ ८७ ॥

नयनानन्दजनने नक्तचगणश्रानिनि। Haat गगने दृष्टिरङ्गने ! दोयतां WHA ॥ ८८ ॥

श्रय म्थाननियमं Tat प्रथम चतुःग्यानमदादरति। मयनति। मानिनां प्रति नाचकल्याङ्गिरियं। = aga: प्र स्ताङ्वति! waa aurfea ्रतएव नचव्रगणश्रालिजि तत एव नयनानन्दजनने गगने मरृद्कवारमपि sfectaarfa- aaa: रदृगगनस्यादुपकवात्‌ TA जाते माना न श्यास्यतोत्यभिपेत्य दर्भना्े नावकस्यानरोध दति भावः| श्र दन्यतालयकष्यमृदधनरेव वनिबध्यमानलाहवार्यव स्यानानि॥प्८॥

प्मनिनोनालकलतं कं न दन्ति Tafa ! | Maa नलिनच्छायनयनं शशिकान्ति ते ॥ ८८ ॥ चिभ्यागम्‌द्‌हरति। श्रलोति। हे घनस्तनि! कटिनक्

श्रलिनाभ्मरासदत्रीला श्रलकलता |Y Aa, तथा नलिन- ETA पदासदृशे नयने यच तत्‌, तथा ufaa ट्व aide तत्‌ tym a तव श्राननं कं पर्षन न्तिम याकुलयति। श्रच कण्टयद्‌म्यतालव्यवर्टेरोव निबन्भनमिति Wea श्ठा- भागि॥ ८८ ॥

६३८४ RMT |

अनज्नङ्कनानग्रनानानद्ा सदङ्गना | सदानघ | सदानन्दनताङ्गासङ्कसङ्कतः॥ ८०॥

दिस्थानम्‌दाष्रलि। श्रनद्रेति। भाय्ामनादृत्य गोत- वाद्यादिप्रमादेन कालं गमयन्तं सखायं प्रति कस्यविदुपा- लम्भरनमिदं। रे सदानघ! स्व्वस्िर्पि waa quivfea! निखिन्तत्यर्यः, तया रे सदानन्दनताङ्, खदा Was श्रा- नन्दक BQ गोनवादनाडिः तच नतं प्रवणं व्याप्रत{मित्यर्यः BETTS यस्यम तथा तत्मम्नधनं, Ae AFT यथां तेऽमङ्कगा द्‌ जनास्तेषां सङ्गतः मम्पकरात्‌ मतो Haga दति मदङ्गना agg स्तो अनङ्गस्य कामस्य BFA आाक्रमणन ATT: मम्भवन्ता नाना FRAN WAR यम्यास्तादृ्ौ wafa भं विरहित fe स्तौ माभ्वापि दुर्जनमङ्गात्‌ मदाषा भवि. Gata तस्माहयाप्रमादं परदत्य भायानक्रा भनति HII | RI पाठान्तराण््नपादवानीन्युपेलितानि ! =. कण्टयदन्पैरव aufaqaafafa दिम्यानता॥९०॥

रगा NSF AAA CHARA AT | DUM F खगाङ्गागकङ्ागखगकार्कक || ८१ ॥ || स्थाननियमः॥

एकस्यानमुदाषरति। wa fai aufefafeaay- तोयमरमण्सय स्तुतिरियं पदच्छदा aur, war:, at, arz-

तोयः fewer: | RV.

काकाकगादक, श्रघककाकष्ा, दति प्रथमाद्धं। WETVTP, खगाद्ागकङ्क, श्रगखगकाकक, दृत्युत्तराद्धं। तदयमन्वयः। रं गाङ्काकाकगाद्क ! गङ्गाया TT WF AA कं जलं तस्य श्राकाकः मग्व्दकुरिलगमनं कं wee इत्यस्नादाडपृत्वाद्धावे fau, श्राकाः aafearsa: “चरक कुटिलायां गतापित्यस्मा- Ria ङः" श्राकाकम्तरद्ग इत्ययः तं area दति गाङ्गकाका- कगादकप्तत्सम्याधनं, निन्दितिान्यघानि पापान्यघकानि “कु- त्सायां क:' तान्य्वापद्र्‌वदतुलात्‌ काका वायसाः तान्‌ दन्ती ति दपककाका ATE Mey ग एथिवीोम्‌ WAT गतवान्‌ प्रद- MAA AME: | Way पापङनवरिषादाभावात इ श्रदा- दाङ! wkactaafangla गच्छनोति weer: ‘ata mA Wie EW तद्धनाऽदादाङ्म्तत्सम्वाधनं। तया र UNM"! ख Hy गच्छन्तोति खगा: सयादयः; त agiigeifa यस्य तादृशा यागः waa. Gaara: तं क्ते गच्छतेति waigiaay. ‘afa गत्यामित्यस्य ण{टि- EU तकम्पाधनं, एष्यप्रभावेन सुमरूपयन्तगामिन्‌ खगंसुखा- मिलाषिन्निति वाथैः। त्या र अ्रगखगकाङ्क! श्रगन्ति =- दिलं गच्छन्तोत्यगानि यानि खानो््रियाःण तानि गच्छति कारणतया WIAA श्रगखगं तादृशं यत्‌ क सुखं aH न HHA चपनलभवतोति WINRAR: WH गब्यच्छालैन्ये- स्वि्यस्य ey qyayan, एृद्दरियजन्यमुखायालालपत्ययः। Wa BWITg व्रसनिवन्धन{मत्टकम्यानता॥ eri

५८ 1)

~ ३८६ MIATA: |

रेरे रेषटससरोारूगागेगोारगाङ्गगाऽगगुः | किं केकाकाकुकः काके मामा मामम AHA! <८२॥ श्रय वर्ह्‌नियमान्‌ दशंयन्‌ प्रथमं चतुर्ववसमृदाहग्नि। रेरे efa बङपण्ायाः कस्याद्िदाराङ्गणायाः स्वम{भिन्नष्यन्तं कश्चित पिन्द प्रति देपाक्रिरियं) रेरे षति teas) रेरे मा- मम! मा Wawel मम ममता यस्य मः तक्मम्बाघनं, मम- व्यव्ययं धर्कपराऽयं fata, दरिद्रलात्‌ धनव्ययः » उर त्थः ¦ मायाम्‌ अममत्वं यस्येति fang ams इति केचित्‌) मामि निपेधे awa feaed, तेमां: : श्रम मच्छ -उपमर्पतयर्यः, इति श्तुर्यपादस्याथः। य काका aren: fa ककाकाकुका भवति wig awa, कं युग wafa, तस्याः काकुम्दष्टता विकागः at कायति यति NAA प्रकाश्रयनोत्यदः दति ककाकाकुकः MITE HTT काका यथया ककाकाकुमधमन्त्‌ नार्दतितया नं मा.मद्यर्यः। efq ठटनमेयपादायः | (RRR TAaIZT नः नमसः दृश्याद्‌ A गाणखधसलरास्गागागः TIED, भयन्‌ Wi एनः प॒नव्या TAS Tre: "गानर्यनन्तात्‌ PHU Bra va यमनाः तादृष्ठा या RRRAANG: ARITA ager UT AH ग्रग्वध- BANS! ARIA: पाप AREA NYA A TIERE- राङ्गागागः favarieaafenaara पापाद्मन्यथः) नि- RUSUNAT AAS aye साग TIE HIF WA UMAR AHaTH NEA A मः पव्यतोयत्वादविदग्पद्व्ययः।

wala: परिष्छेदः। १८०५

भ्रसम्बद्धप्रलापितवाद्य aa a ara cere श्रगगुः न गच्छति सम्बद्ध विषयं न प्राप्नेतीत्यगा तादृभ्नो गेावाणो चस्य सः, wana कुटिला गोर्यस्येति कंचित्‌ । wa रगकमद्ति चतुभिरोव वर्णनिं बन्धनमिति qatar, वर्णपदश्च टत्तपुरक- वषपर तेनाद्त्यच डकारमद्धावेऽपि न चतुर्व्वलमियमवया- घातः तस्य टत्तपूरकत्वाभावादिति बोध्यम्‌। उदाहरणे चा- स्मिम्नयवडितवर्षचतुष्टयन पाद्‌ चतषटयनिबन्धनादवमेव नि- aa tia न मन्तव्यं सद्यवधाननिवश्रऽपि चतुवेएनियमानपा- यात्‌ quant तु कवलं शरक्रिप्रदश्रनार्थमवं निबदमिति ज्ञे

WA ee il

देवानां नन्दना दवे नादने बेदनिन्दिनः। दिवंदुदावनादन दने दानवनन्दिनः॥ ८३॥

चवणमदाहरति । देवानामिति देवानामिन्रादीनां नन्दना देत्यगणद्‌ मनात्‌ सन्ताषणः तथा उदनिन्दिना वदान्‌ निन्दयता नास्तिकजनस्यनाद्‌ना निराकन्ता, द्वा नरभिर- eq भगवान्‌ विष्णः, दानवान्‌ हृन्द्रादिजयादिना नन्दयतीति स्तथा तस्य दानवनन्दन [दिगणपरश्िपाद्‌ने खण्डनममय "दा$वखण्डन TYR SW नादेन तारतरमिदनादन Har दिवमाकाश्रं दुदाव उपतापितवान्‌ श्रन्त{रिचचगान्‌ सच [कताथ ङार्त्य्यः। wazcaactta जिभिर व्लनिंबन्धन- fafa जरिवष्मता॥८१३।

५ ¢

gcc काण्यादशः i

रिः सुरासुरासारिसारः सारससारमाः, ससार सरसः सोरो ABE: स सुरारसी ॥ 2

feawagreria: खरिरिति। बन्द्‌ वस्य जलकोग्राप्रक- TWAS | BT: पण्डितः, तथा मुरामुरान दव्रदेत्या- मपि श्रामन्तंमाक्रमितु शीले Uw ATE HITT बनेयस्वमः, सुरासुगासारि्सारः, तया भाभनावूरू रू AKT मर वर्तमानः PAE, AU सुराया मद्यस्य रमश्राग्बादाऽम्ाम्तोति सुरारसो, स॒ प्राकरणिकः प्रसिद्धावा AT) बलदेवः श्रार- सन्ति BUTT कू््यन्तोत्यारसा य BTA: Waacg: a: मर वन्तमानाः मारमभारमास्तादृणोः ATH. मरांमममार विदन्त जगाम) WI AT Ta दाभ्यामेव Iwas {नवन्धन-

fafa feamat cel

aa नुन्नानि नानेन नाननेनाननान नः। नानेना नन्‌ नाऽननेनेनेनानानिनेा निनो; ॥ ९५ ॥ ॥ वानियमः

एकवर्णमुद्‌ा हरति । नूनमिति । प्रबलरिपुपराज्ितम्य क- afegua: सेन्यानां देन्याक्किगियम्‌। wa पदच्छेदः, नुनं arta, न, waa, a, श्राननन, भ्रननानि, नः, इति aay न, थरनेनाः, AM, ना, WAM, VAM, BATA, इनः, faa, द्युन्तराद्धं। waa fanfaat fram कवा श्रागनन भृकुटि

waa: ufcwmpe: | ३८८

मता मुखमेव Bat नेाऽक्माकम्‌ श्रनमानि प्राणाः नूनं निचितं न न नुन्नानि श्रपनोतानि wha तु aaa We मुखमेव दृष्टा वयं BATA: काककथा यद्ुप्रहारादिनेत्यथः, दति पन्याद्धाथः। ननु भोः “सैन्यानां बन्धून्‌ प्रति मम्बाधनमिदम्‌' sata प्रवलेन एनेन एतेन रिपणा देतुना warfead: ‘szaq कयितानुकथने दितोयाटोःष्वेनः' दृत्यनेन ददम एनः। टना ना ATR प्रभुः पर्प; श्रनःन्‌ प्राणान्‌ निनीः Aq: ठणत्वनलनादिना wig ae: मनरत्यथंः, ‘fa- नौरिति नोजः मनन्तस्य क्िपिरूपं'नश्रननाः श्रपापा न भवत श्रजविजितस्य यया्रक्रि युद्धनेप मरणं श्रेया न पनस्तम्यान्‌- ट्या प्राणरचणमितिभावः। Wa केवलं नकारणेव निवन्धन-

मि्यकवषणननियमः॥८१॥

इनि दुष्करमागऽपि कथचिदादभितः करमः। ्र्ोनिकाप्रकागाणां पुनर्‌ era गतिः ॥ ९६॥

श्रय दुष्कर चित्रमृपमंररन प्ररलिकामवतारयति। Talla केचिदिति amar इत्ययः, श्रन्यःपि दूष्कराश्चिालद्ाराः पद्मादि बन्धक्रियाकारकगघ्यादयः wager: सन्ति यन्य षाङ्न्यमिया त नाक्राः गन्छान्तरता ज्ञातया cay | प्रदेलिकति प्रहलिकायाः प्रकाराणां विषाणं गतिलचणम्‌ उदिश्रत उद्‌रपर््यकम्‌च्यते fame sigma तेषां लकच्तण- व्यत द्यर्थः, सामान्यसलचशन्त्‌ प्रसिद्धलान्नाक VITAL

३९ * TRIE: |

siaa यथया "प्ररलिका तु at wat वचः मंषतिकारि afefa’ अभिप्रेतायसंवरणकारिवचनविन्यामः प्रदनिकंति सा- मान्यलचणम्‌ ॥९द॥

AIMS AAT नज्ततेराकीषममन्तरणे | परव्यामोदने चापि सापयेागा. प्रदनिकाः 1.69 1 नन प्रदन्निकादया VAR TAA मम्यक्‌ एन्दापस्कार न नाम्ति प्रहुत WHAT NAT THAT THAT aH MHA VAT HI Sa gITaAG नाङ्गरतमन्येः Gem ‘THM प{रिपन्धित्वः- न्नानङ्ारः प्रन्निकति' तत्‌ कुत्राम्या उपयाग Taare | क्रोडति! क्रौड्या या et मभा aa {विनिदाः मनननाप- UB प्रमादास्तपु, यद्रा मिखावाक्चातुरोकातुक क्रीडा, विदग्धानामामनवन्सा AST, काव्यान्नापन कान्नदरणां {विनादः BAVA कादम्बय्यां 'कदारखिदत्तग्च्यतकमाचाच्युतक{यिन्द्‌ मः) ग्ढचतुर्यपादप्रदेनिकाप्रदानादिभिग्द्युक्तः तषां दन्दः प्प, तया avd: प्रर{लिकाभिज्गौः ae WTR WANE दग्र य- AAG गप्तभाषणं AMA, नया परस्य बाद्धवयनिन्नम्य व्या- मादने श्रपिरिश्नाटलप्रतिपादने च प्ररल्लिका; माप्यामाः मप्रयाजनाः, ARTA क्रोडाद्टुपयागित्वादम्या Wa Kiva.

RUA A दाष एवि awa ic 8

MS: समागतां नाम गृढाथां पद सन्धिना । वच्छितान्य च Soa यच शन्दन वच्लना ॥ CC ।

wala: ufc: | ३९१

प्रदलिकाप्रकाराञ्चादुष्टा दुष्टाश्च, तचादृष्टानामेव षाड शानां प्ञ्ादुदाहरणेः प्रोकं दप्रवियन्‌ प्रधमं पोट लचणमाह । BETA पद्या; सन्धिना सात्निथजनित- सन्थिकायदीधादिना गदो दुम्बोधाऽचौ यत्र तां समागतां नाम प्ररलिकामाडरित्यवयः। श्रव प्ादच्छमाणानां सर्वषां प्रथमान्तात्‌ समागतामित्यत्र दितोयान्तता प्रक्रमभङ्मा- वति तस्मादादः समागतां नामे्यादिपाठे, लिपिकरप्र- WITHA. मयं म्रमागता AAAS एठनीयं। तथा waa faafeafag ean प्रसिद्धेन शब्देन यच वञ्चना प्रतारणा व्चितास्या॥ et |

area RAAT RCT । सा स्यान प्रमूपिता Beat दुत्नाधाथा पावनो ॥९९॥

Gears | भ्रतियर्वादितानामत्यनामन्पदानां प्रयागात्‌ मासकारिणो वेद्ुगथगरदेभृयमन्याद्िका मंटतिकागिवाक्‌ aaa यत्वान्ताग्यत्यन्वयः, भ्रव किश्चिदावधानेन प्रयोगा

५५५

क

न॒ तथा मारयतोल्यतिग््दप्रयागः, श्रामनत्तिश्चान्यवाध- तुः AR UHRA TAT AWHT | सा स्यादिति।दु- aT YT: aazds तत्तत्पदानां HAMAR ST RATA दुःखन बोधया WUE च्यालादृग्रो पद्‌ावलो पदममृहः न Aa पदमा nade बेदुमुपितलमगपाद्नात्‌ प्रमृता, fen वश्चितायान्‌ एक पद द्व पायमित्यताऽनयेरभेदः, fag

१९२ RIA? |

वद्धितायां मामार्थश्य uzarnfegse प्रयोगः way पदा- न्येकायानोद्यताऽपि मेदः॥९८८॥

> € a ta द समानष्टपा गाणाथारेपितेग्यथिना Te: | परुषा लक्ता सित्वमा ARI TAAL: ।। १०० ॥

mal of ५५ ॐ ~,

समानष्धपेति | AIM Wy साध्यवषानगाणलचेणया बोध्या- a ~ oh {न ~ ' “I = ae न a c oe येषु BT VAG VaTAHl A AVIA TAL AHA FANT yan: veadfaar निवद्धा मंदरतिकारिवाक्‌ मदुश्याः wa-

a |

लच्छयार्दयाः ममानरुपतानिवन्सनवात्‌ ममानद्पा स्यात्‌, परयति लच्णम्यानग्रामनम्दाम्तलमातरण ATA a Hie न aaa aay HAA AAT AA AR A छत्रा aq frat ice

॥ ६० ०॥

AEM नाम AA यच व्यामादकारणम | अन्यथा भासते यच वाक्याथ: सा प्रकल्पिता | १० ॥

मद्धयातलि। यच aga वानां गणना यडा प्रयन्यमानः मद्ावाचकण्ब्दा व्यामादकाग्णं ग्रातुद्रिलिनिश्याभात्न धिश्षणमाद जनयति मा HATA Saag HATA | श्रन्य- यति यत्र वाक्यायाऽन्यया भामत Waa: प्रतोयमानाद- यादन्यप्रकारेण पय्यवसानं प्रापय शमां wl wT अन्यास्य प्रकन्यनात्‌ WA WAT WTA Ler Ul

zale: freee: | ३९१

सा नामान्तरिता यस्या नाम्नि नानाथकश्यना | ` निग्डता निग्डतान्याथा TRAM गिरा ॥ १०९॥

स{ति। नानि सन्नाविशेषे भ्नातवये यस्यां नाना्थानां क- न्यना WEA नानायंमद्धू(तितलात्‌ बह्ूनामर्थानां विकन्पमं घटत मा नामान्तरणान्तरिताथयं(व्षयतान्नामान्नरिताख्या | faa la | त॒न्यघकस्य्रा प्रकताप्रकृतयाः साधारण्यं प्रति. पादयन्त्या गिरा वाक्यन fawar गा{पताऽन्या्यः प्रकनाया यच मा निग्तास्था, श्रस्याश्यानुपात्तम्य BRI माधारण- विशषण सूयमानात्‌ समानाक्रिमूनङ्तं बाध्यम्‌ ॥

॥१०२॥

समानग्न्दापन्यसतग्रन्दपय्य।यसाधिता | GAS नाम. या सात्रान्निदिष्ठाधाप ASA ॥ १०३ ॥

समानणग्रव्द{ति। उपन्यस्तन शब्दस्य प्ररनारवाप्रकयद्म्य परायण स्वाधवोाधक्रनामान्तरण साधिता निबद्धा वाक्‌ म- Ala स्यात्‌ | अव पय्थायता च ल {नतनचणादि- नेकारबाघकता न त्मरनिकष्लगा(दिविद्‌कार्यग्करता तथाच ¥Y- Ua संव्ररणोयल्वाभावेन प्रद{लिकावानुपपत्तरति बाध्यम्‌ | मंमढेति। areata वाचकण्रन्दन निदिषटाधापि करयतार्थी- पिया वाक्‌ Asa श्रापातता मादाय मवत षा WHET

ATA || Wo 3 I 3b

३९४ WaT |

सेोगमानाद्िका नामयास्सात्‌सापरिदार्कि) CRBS MAH यस्यामाश्रयगेपनम्‌ |) १०४॥

Srna | चा वाक्‌ "मामेति WET, यागानां धा{गक- अदानं माला परम्परा Hara स्वरूपं यम्याः मा यागिकर- अव्दपवम्यर्या एकंकरुढपदप्रतिपाद्यायानां वात्ययः, मा परदागिका स्यात्‌, हारा BMA तां पररिगततिये त्यक्तया मुकामान्ामदृश्रयागिकग्न्दमानारपन्वादन्वयन, यद्रा पिरत Wala namie निवारयतोःनिपःग्दारका, च्च यागमानाक्मक नाम चस्या; HAUS AHH TA: | DEA) यस्समा{ग्रतमाघयम्ब GHA अ्राश्रयम्टाघधारस् NGA मा एक श्राञ्रयन्द्न्नो निगदिता Vala BR एक्च्छन्ना-

ग्या i woe il

सा भवदभयच्छ न्ना यस्या प्ुभयगे!पनम्‌ | सदोषा नाम सा यस्यां नानानक्तणस द्रः 1) १०५ ।

Hla, यस्याम्‌भयाराश्चिनात्रययागेापनं मा उभयम्‌ त्रा- श्रिताश्रययाद्रयं SA Vala DY BRISA HIT मद्रि) ami नानालचेषानां ममागतादिपश्चदश्रप्रभदा- at aa द्िच्िषतुरादोनां age: मारिल््यमावम्धामं at BEI माम MAA) एवं GER RATT: प्रहःलकाया उद BIBAMANA BATA i १०५. ॥

तीयः afcwee: | १९

एताः षोडश निर्दिष्टाः gedaan Tera | दुष्ट्रदेलिकाश्चान्यासतेरषोताश्वतुदं श ॥ १०९ ॥

एता इति | एताः समागतादयोऽदृष्टाः, षेड्ेति इडध- | # ९ भ t e nw awiquzaay:, wezarnatia दर्ता दति ara: 4 a: पन्वाचार्खरेव, अन्याः च्यनाक्ादत्ताचराच्यतदन्तारराविन्द्‌- amma दति कचित्‌, गक्तादीनामपवेवान्तभाव TER,

star: afar: poe ti

दाषानपरि ARAMA मन्यमाना वयं पुनः। साध्व) रेवाभिधास्यामस्ता दुष्टा यास्त न्णाः ॥ Pee I

ननु दुष्टप्रनिकाः VST VAR ATE ATA THT famare | द्ापानिति। श्रपरिम्ह्यायानलधिकान्‌ तासां दाषान्‌ श्रत्यन्तशान्दवाधप्रतिवन्धकलरूपान्‌ मन्यमानाः दाष- वाङ्न्यादननद्ारलाभावं जानन्त (त्ययः साष्वोरव दोाषवा- इन्याभावेनामलडूमरवमापन्नाः समागताद्याः षाडरेवाभिघा- स्थाम उदादरिब्यामः, श्रवाभिधानमद्‌ादरणएन ATTA न ATU BBG वा तयारुक्तचन अभिधास्याम cfaufagm- यागानुपपत्तः। भन्‌ afe शव्या कथं दष्टप्रदलिका- परिज्ञानं स्यादिच्यजाह, ता दति arg uefwar: अ्रल- णाः निरहक्रसमागतादिलचणष्रुन्याः azar. निरुक्रखक्षण- शएन्यसंट तिकारि वचनं दुष्ट प्रहसिकत्ययेः॥९०७॥

५ ¦

१९६ WNT: |

न AAAS चेतः, कस्मात्‌ प्रकुप्यसि | HMA SA aT लमालाडहि तेण ॥ १०८ ॥

तचादष्टाः ASM कमणादाहरन्‌ HUA ममागतामदाद- र्ति) मेति) जनममाजे मानिनीं मापी मान्वयतः गोरुष्ण- स्याक्रिगियं। रे श्रानाद्दितिकएे! aaa प्रकुणसि, तवण्मि- गोदृशेरम्धानर्दितेरनं, GAT मया गारमा दुग्धादिम्तस्याभिञ्ं चता न, श्रत WBA दत्यध्यादतेन agar क्रियापदनान्वयः. तव दुग्धाद्यपचया मया न कृतः कथं a Aula रादि चेत्यदामोनवाष्यः संवरणकारो प्रथमोाऽयः, WA सम्भ्रमात्‌ H- यापदं नाक्रमिति श्रथ्यादतेन धार्यत शति क्रियापदनान्वय- बाघ HSA BMA: श्रननाम्या दुग्धाद्यपचयः कृतस्तदयः मियं कुपिता रादितोति जा्नन्त्ित वाक्यस्य संव्रर्तकरा{गिता, प्रसता्म्ु मे मम चतः च्रागाऽपराधः नायकान्तगमङ्ाद तस्य रस श्रास्वाद्‌ श्रमिन्ननव्वदितरां चदतमापिनाका- मत्‌ aq gufa मानिनो भवसीति) wa मे आगारमाभिज्जममि- त्य Vay एकागम्यायादेेन मयागारमत्यादि जातं

तेनेव प्रता्या WT: vec |

PRAM AAG यथा ते aga wh: नेवं anal नारोर मरस्त्रोविडम्बिनोः ॥ १०८ ॥ व{चछितामृद!इरति। कुलामिति। कान्यकुल्लनमय्यां मत्य नाव्या नगक प्रति कखविदुक्रिरियं। gat मुग्रए्ठंकाञ्चि-

तीयः ufc: | ३९9

AVATAR उपमुद्रानम्य ते तव यथा रतिगनुरागा aga एवं तथा श्रमरस्ोविडम्बिनीदवाङ्गनासद्‌शोनागोनि- fama उपभुञ्रानम्य itfat aga दति प्रथमाऽयः। संव- रणणेयाथम्तु कुजां कान्यकुलाव्यनगग तचत्यरमणीोम्बत्यादिः, Wa कुलाग्रब्दा मुग्रप््ठनाय्ामेव प्रसिद्धः faafaarat कान्य कुन्ननगयीं तदुत्पन्ननायीं वा न तयेत्यप्रमद्धा्ंस्य निएणमति- बाध्यतया स्वरणम्‌ | १९०९ ॥

ang wala पद्चन्धा इमः ककगरकषटके | मुखं FATS कुष्य॑सुणडनोङ्गानि घटयन्‌ i ११० ॥ ययत्रान्तारूद्ादरति। SAA | कक्शरकष्ट्के पद्धन्या दण्ड़ नान्त ्रङ्गानि घटयन्‌ घषयन्‌ तथा उन्वारवं कुन्यन्‌ दमः amr मवेन पद्मन्याम॒खं waa याजना, तदियसन्वय- qT CATT AH a UY OTA MALT RTA ॥ ९९० ॥

खातयः कनि ! काल ते स्फानयः स्फार्दल्लावः | चन्द्रे साशाद्वन्त्यच वायवे मम धारिणः ॥ १११॥ प्रमृपितामुदादहरति। खातय दति। इद aft! कन्य HERAT RAT रेति Base. ते तव area wfeqa य: सकालः पादः 'कलप्रेरणे cae तारा{दिकस्य ania घणि रूप' तिन्‌ खातयः GAR खस्यायं गणः खः शब्द TEU, भ्रतनम्‌ श्रतिः “श्रत्‌ सातत्यगमने इत्यस्य भावे TE ae meee श्रतिगमन Uy a तथा श्म्दकारिनृएराद्यसङ्ारा

१८८ RMT: |

rae: "सद्र घण्टिका Taya ते स्फातयः स्फायनस्फाः टद्भि- रित्यथः, तस्या श्रलिर्ममनं यच तस्फोता Tae: yaar tfa OAR, AUT स्फां स्फोततामदतीतिस्फादः वन्तानाज्जाता प्वनि- वन्ता: स्फार ANGI तल गमनवश्रात्‌ तव पाद नुपुराद्यन- sim: wfua fafa कुव्वन्तोत्यथः, wefa ्राष्ठारयतो(ति चन्द्रमतस्पिन्‌ wa ten सश्िच्चितन्‌पुराद्यलङद्भारवतोत्यरःः तव पाद्‌ ABA Wada सति मम वायवः प्राणा; UT TTT ऽवम्थिता भवन्ति ‘US BAMA TE पम्‌) ्रव्राप्रम्द्धा-

wagfa: पदेः arent प्रमाषणात्‌ प्रमषितेयं॥ 1९ ॥

GAA मया TA TAT] GAVIA | पन्नव पत्ते ताम्रा यम्यां कुसुममन््र :। 2 समानरूपामदादरतति। WADA दति) वष्रो AAT I ्रन्वयः सुगमः, अचाद्यानत्न नायिकाया दरः. कष्वरोन्म qe: UMA A, FARAH लन नखा Watfaakl, नखानां ताप्रताच ताग्राद्भुःःलमेमगात्‌॥ WR ॥ सुराः सुरालयं सवर भमन्ति द प्रनाच्िषा। मज्नन्त दव मन्ना सारे सरसि संप्रति \ 222 पर्पामदाद्दरःत) BT Tia मुरा AG at कुम्बन्ोति सुगा: afar: नामणिटन्तात्‌ मुगाण्ब्दात्‌ पचादिवाम्‌ Sy यदा मुरा एपाममोःत मुरापायनः, दश्नार्शिषाशहा- wa faganaaar fern दम्तकिरणनापलक्तिताः, सुराया

दतीगरः UCT: | Bee

Te ait af मरमि AA दव AAT! मनः ATT लये ngs AT भमन्ति Tas संवरणोयाऽर्वः, We सुरा दृतिपद्‌ देवममृर्‌ एव शक्तम्‌ भ्रनग्रामनम्दाम्तिलिमाचमवनम्य सगाकारकपु तत्पायपु चागरक्रमपि waa तदियं प्रयातः पार्प्रकाण्ननात्‌ पर्षा ॥११३॥

नामिकामष्टा प्रिद्यनुवणविभरिपिना। =

अस्ति काचिन्‌ पुरो. यप्यामषटवषाहया नृपाः ॥ ११९

मह्यातामृदाररति | AT RAMA | काचित्‌ परौ नगरी

ma algal नामिक्यव्याद्ः, श्रत aryl दृति संवग्णोया- se. तथाहि नासिकायां wat नामिच्यः प्रते अकारः; म मध्ये VT. AT, तया asta: aaa: Wagan दत्यथः पतु- fain: aa teh चतुभिर्कीः नामिक्यजकारमतिः ugfafray:, पिष्पिता ग्रथिता, tem aria, म॑ज्ा- संज्ञिनेगभद्‌ापदारात्‌ Gar AMG Ay । यस्यां प्ीम्‌ ऋ वषा WATT Ba AEM ब्रहदानामयषां तादृशा नृपा श्राषन्‌, UAT पुष्डुकनामानो नृपा TAA पुण्डक्रग्रव्द स VIM IT RAG द्व्यष्टभिर्व्निवद्ुः पण्डवा ANY काश्यां caarafafa प्रसिद्धिः, 9a चतुरषटति वषटसद्यानेन राणां माहमादियं स्याता ॥ ११४॥

गिरा सूषनन्त्या नम्रेण (NCAT दीनया दशा । तिष्ठन्तमपि सत्कमय वृदे! मा नानुकम्पसे ॥ ११५ ॥

one HITT: |

प्रकल्पितामेदादरति | fatfar इ ae wfaz alg- कोन सूवलन्या गिरा wan भिरमा Ziaer दग्रा wear चापलक्चिता त्वं aan तिषन्तमपि मां नानकम्पम दृति WMHS: | मंवरणीयाणस्तु द टद! we लत्मोत्यथः "दद्धिपरब्दम्य मम्बुदधप्रयमया रूपं, करुद्धः falgaw द्ध THEA दमं इत्यमरः TTA सवनङ्कौ;प्रष्ट{तभिर्प- ल क्ितं तया aia मां नानुकम्पम zfa, अच प्रयम्‌ प्त)

यमानादथाग्रकतलनायान्तरप्रकन्तपना{दियं प्रकल्पिता \ ११५॥

आदौ TROT Ta: काऽपि MTA । WAAAY, नवाम राजा नापि सनातनः 11 ११६॥

नामान्तगितामदादरति। श्राद्‌ाक्िति। र wuvzifa चश्चलनयने काऽपि alsa: पार्टितिण्ब्दवराच्यः wet waa राजा TOAA AA MAA कथ्यत तथाम मनातना fam. दृत्ययमप्रकृताऽर्यः प्रकतारमद्वावरयन्नाद श्रमे पावा वन्नुला नेव राजा स्पतिः तथा नापि मनातना faa, तस्मात्‌ काऽमावुद्यतामिति WAST गम्यः, उत्तरतः मवररणेया- aig काऽपि पार्थिवः प्रथिवीविकारेा aafaia tau: म Wiel प्रथमभाग THA गोयत ACHAT: WRATH राजा इति शब्दा वत्तत दृत्य्यः, तया सः नातनः aafane- Wat न, तन्नाख्नाऽन्तें तनश्रब्दाऽपि वक्त इत्यर्थः तस्मात्‌ राजातनदट्च दृत्यायातं ष च faarage: 'राज्ञातन पियाल

zara: ufcwe: | ४०६

ष्यादिव्यमरः' राजातनं राजादनसमिति च रूपदयम्‌। श्र राजातनति नालि ama नागार्यकचयनादियं नामागम्तरिता। May नामपदश्च वस्तुपरं न तु संज्ञामात्रपरं बाध्यं, तेन 'तर्ण्वाखिङ्कितिः कष्ठे नितब्बष्यलमाञ्रितः। गणां afa- धानेऽपि कः कूजति YAS! श्र सनलकलसरूपवय्ठनि- वक्रय प्रथमं नानायकण्यमाल्नामाकरिता। एवं च एवादौ ख एवान्त मध्ये भवतिमध्यमः। Ware ar न जानाति aaa त ददाम्यरमिन्धादावपि, wa यवसः प्रतिपाद्यः॥१९९६॥

इतद्रव्यं नर Gal धनवन्तं व्रजन्ति काः। AATF AACA वेश्या न TET ॥ ११७॥

निष्धतामुदादरति। इहतद्रययमिति। नानाभङ्िभि्ंज्ग- विधविदग्धच्षटाभिः ममारष्टा वश्रोता लाका व्राभिस्ताबृश्यः काः शतमपदतं दरव्यं घनं यस्य तदृ मर एर्षं wat धनवन्तं ब्रजन्ति भजन्ते, दएतिप्रन्नस्य तत्तदिप्रेषणमशिष्ा amt एव्‌, विषया भवितुमरन्ति तल्ञिषघेन संवर णोयायमद्गा- व्यति gut दुःखन भियमाणाः कथमपि वश्वतामगापा- दयमाना दव्ययः, Tew वेष्यान वेशा मम प्रस्नविषया नेल्य- थः, अतसा: का उच्यन्तामिति wa: अनरोत्तरमतसंवर- या यम्तु पष्बतभवा मद्य इति, तया हि नाना भङ्गाररङगा विद्यभतेऽस्यति नानाभङ्गि जलं तेन समाहा लाका अवतर्‌-

वणमा afer: नानाभङ्गिक्ताङृषटेति पाठे तु भङ्िषरब्देा- ^",

gee काष्यादशंः।

AFIT: तथा THT: धरः पग्बेतस्तस्मादुगेताः BKM sae. wtrafaer ci वा, दुटंदस्ततसम्बन्धिन्राखा- quadifa xara इतानि सखातशा Maia garfe aq स तथा तं at नरसदृशम्‌ “श्ाश्रयरेयलवाद्‌ गाण- प्रचानाऽचंः प्वतमि्यथः, Wal waa रजाकर त्रज- गतीति अच विशेवणानाम्‌भयसाधारप्यादेकतरजिषेधेऽन्यतर- भ्रतोतियुञ्छत इति नदौप्रतोतिः, aqua श तुम्धविेषण- yaaa खत्धपि वाचकशब्दानपाकत्वाक्जिष्टतत्वमित्यस्मा्षिष्ट- AAA ॥ ९९७ ॥

जितप्रछष्टकेशाख्या यस्तवाभ्रमिसाहयः। स मामद्य MTA करेति कलभाषिणि ॥ ११८ ॥

waramegragretia | जितेति । प्रषष्ट SMUT चः FUGA तदाक माम ware इत्ययं जिता प्रश्टकष्टः wi येन सः, wfadcr मास्ति मियं सः अधर इत्ययः तेन साहयः सनामा, तव teu यः साऽद्य at प्रश्ता- त्कमन्य॒त्कष्छितं करोति परबालसदृ्सवाधरा मां व्याकुल- ama: 1) अज nagaurenfang: शलितिलखणया प्रबाखाधरयाः qarat, aur fe wagane waren श्रभुमिश्ब्दश्य UTM WAT ससितयाख्च तयाः wear: afmaes प्रवाखाधरद्ूपार्येद्पश्धितिरिति तदियं प्ररत- HAUS घमानशरब्देगायापखापनात्‌ TATAMT ॥१९८॥

wate: ufcwe: | 8०४

शयनोये परावृत्य शयिते कामिने क्रुधा । तथेव शयिते रागात्‌ GK मुखमच्बताम्‌ ॥ ११९ ॥ `

समूढामदादरति। wane दति। waite warat, पराटृत्य WT BSE, तयेव ufaar acre श्यितावपि, सरं सच्छन्दम्‌, WI क्रधा पराटत्य शयिता: St Haw दुघटमिल्यापाततामेाहः। श्रयच प्रथम RUT पराञ्जखोगय ufadr ward रागात्‌ तथैव एनः परत्य ्रयिताविति aT ya ET पाश्वानरेण भ्रयितयोाः पुनःपरावन्तनेन शयने संमखोनत्वाखम्बनं सुधरमेवेव्धापातत एव ्रादढणां मारजन- नादि BAST ९१८ ॥

विजिनात्प्भवद्रेषिगुरूपाद eal जनः | हिमापदामित्रधरेव्यापं व्यामाभिनन्दनि ॥ १९० ॥

afcerfrarazrecta 1 fafsaraifa ) विना परिणा गरडेन जित TRAUMA: पच्छः तख देषी sage गरः पिता wa: we पादाः किरणाः तेरुतसतापिता जमः हिमं जाद्मपरम्तीति हिमापदा afe: तस्यामिचा जलं ag- रेमघेयाप्रं व्यामाकाग्रमभिगन्दति प्रहसति, wa भागिक ब्रम्टमाललया प्रतार्यवाध्नादिषं परिहारिका।॥१९२०॥

न स्ुशल्यायुधं जातु न Sat HATTA | HATH कस्यापि WAS न किलाफलः ॥ १९१ ॥

dF 2

we 7

| शिकत) th) warree satanic were ve: ag कदारिदिरि wrowad न ania a arg शां grag" wai, cured इरः faa माफलः असाम TCM सफल एवेत्यापात्नोऽरयः, अन्रायुधस्तोसतन- साङाभावेन नायं ATT नवा WG सति कथमस्य tae सफष्वतेति fata बाघधावतारादमर्गृब्यपदन NAAT ल- च्यते लस्य इस्ता गन्धव्यदस्त दति VATA urrsaa: प्रति- पाद्यते तथाच हाराबली "अ्रमण्डपश्चाङ्गुमव्द्धमाना गन्त

ग्यदस्तस्तिपटीफलस्चति | तस्य फल विद्यत एवत्धाञ्ितं फल-

Ha AR न त्वाश्रयाटत्तस्तद यमेकच्छस्रा b ९९९ ॥

केन कः सद सम्भूय TRAY सन्निधिम्‌ | लब्ध्वा माजनकाले त यदि दृष्टा निरस्ते ॥ BWR ॥

उभयष्न्रामदाररति। कमेति। क पदार्थः कमपद ` da ay सम्भूय सिछिवा सम्व॑का्ैषु मिध सन्तिकष नन्छा च मेाजमकाले तु यदि इष्टेः WIA निरस्यते fanaa इत्ययं WH, उन्तरम्‌ कंन मस्तकन GAA कस्य AMAIA क: कथः त्यथः ददमर्ये ZT ख च सम्यक्षु स्िधिणन्धा माजनकारे इटो निरस्त एवेति, अजाश्रयाश्चितयामसतक- कश्येादभयारेव च्छक्लवमितोयम्‌भयच्छन्ना॥ ९९९ ॥

सदया सगजा सेना सभटेयं न चेश्निता | अमाजिकराऽयं HS: स्याद शरश्च मः ठतः ॥ LKR I!

zeta: परि ष्टेदः। Bee

ewieragrecfa | स्येति । ewer waea: सरिता, तथा सगणा गजैहंस्िभिः सड्दिता तथा सभटा भटेचधेः मिता दयं भ्रचमम्बन्धिनी सेना चमूः चेद्यदि नजिता परा- WAT STA तदा नाऽस्माकमयं सुतः अररन्नद्च WIT ब्रह्म ANH HET मृखं एव स्यात्‌, त्र रतु: यताऽयममातिकः alam दति माजाविषया; ता अ्हतोति मािकस्तद्भिलः बरह्मज्ञाऽपि वैषयिकनबृद्यभावेन मृखलेनेव ay: स्यादित्यापा- तिकोऽथः, मंवरणोयार्यम्तु दकारण यकारेण च गकारण जकारण च भकारे टकारेण च afear ca सेना वक माना दनः स्थावरजङ्गमानां प्रभुब्रह्मा तेन सहिता ABTA षटत्यथेः, "धातराखराणि ष्टानि पतारूढान्यतः पुरेति समर णात्‌" न रव्निता Wea तदा श्रमाजिकोा मात्रा अ्रचस्त- FUAT HRA नः सुतः न चरतोत्यत्तरो ITAA मूढ एव wa अभ्यस्तवदाऽपि वपर क्नानश्रन्यञच खं एवेत्थं; | यदा जिता लखितु शक्रा, WacH ade: वध॑परिश्चानवा- नपि यदि इकारयकारादिव्लणलिखनानभिश्नस्तद7 मूख एवे- व्यये; ॥२९२२॥

सा नामान्तरिनामिश्रा वच्िताषपयेागिनो | एवमेवेतरासामणुन्नेयः स इःरकमः ॥ १२४ ॥ ॥ प्रेलिका चक्रम्‌ ॥ ॥ दति VERTIS: ॥

Beg SATCU: |

sa साङ्कग्यमुपपादयति। मेति। षा पुव्वक्रयं मामा- नरितामिञओा watfeusgrat मामार्यकन््नान्नामामरिता- ख्य प्ररेखिकाखत्तणयुक्रा | AUT सेगाभ्रन्द्स् चमृरूपेऽविवकि- तेऽ प्रसिद्धलेन प्रथमं तदर्थप्रतिपल्था वश्चनात्‌ afqare- प्ररेणिकायाः सखदूपसम्बन्धवतो खं एवमेव श्रमया दिशा, इतरासां समागतारौीनाम, उन्नेयः GA Wray: 1 Wa चख दयाः areal दशितं जिचतुःप्रश्तोनामयप्येवं aca खयं माष्यम।॥ Us ॥

अपां व्यथमेकाथं ससंशयमपक्रमम्‌ |

wage यतिशष्टं भिन्नवृत्ते विसन्धिकम्‌ । ९२५ i देशकालकलालाकन्यायागमविरेपि च ।

दति दोषा EAA वज्ज्याः HAIG सूरिभिः ॥ १२९ ॥

एवं काव्यस्तापादेयधन्ा गणा ween” सपरिकः निरूपिताः, श्रय ‘quam पुनव warm: षेव शंमतोन्या- रिसन्दर्याण तदीयरेयघर्तया प्रतिपादिनेषु राषेषु afy- पराणशादिप्राचोगनिबन्धगीत्या ATTA SIT SAT Taw fa- sqaramcaa freqfaaay खतिकटुतलाद्यतिग्र्धतानामेषां aaa निरूपणं ग्रन्यबाङूदयमापादयेत्‌ येना ज्ि्याणा- मप्रटन्तिः स्यादित्यान्रङ्मानोऽखङ्ारपरिष्छेद एवास्मिन्‌ प्रयाक्ररत्यम्तानमिश्चताङ्चकतया निताकपरित्याच्यानेवद- शविधांस्तान्‌ िरूपयितुमूदिज्ति । ्रपाथमिति । यद्यपि

aaa: परि च्छदः। 8०9

सामानलशषानमरमेव विशेषाणां निरूपणम्‌चितं तथापि दाषपदस्य स्फटाथलेन यागषलादव सामान्यलचएपरिज्ञा- नाकदप्रतिपाैव विष्रेषा दर्ता: तथाहि काव्यं दुखति विहृतं भवतोत्धनेमेति Baw दुष्‌ aaa CHU करणच- ar दाषपदं सिद्ध, प्रकाप्र्द्भिम्त म॒स्यार्यरतिर्देष दूत्यनेनास्य भावचणन्तता चिता, वैकत्यश्चापरृष्टवं aay कायस्यापक- वकोऽपक्षौवा gre दति घामान्यलकणम्‌। श्रपकषख कचि- च्छब्दस्य ufacua afee तद्रञ्यरखादरिति faaag- faaat तेषां चिविधलं area भ्रवापाथैसिल्यादिदशार्ना मपुमकलाद्राक्चमेव विग्रं तत्रापार्थलादिषम्बन्पश्च कचित्‌ खा्तात्‌ कचित्‌ परन्परयाच बोध्यः दृतौति waa Tia नतु श्रतिकटुवादयः वज्जया wa Wie, शाब्दबेोधविघ- टकलादिना प्रयाक्गरत्यनभिश्जताप्रकाश्रकलात्‌, श्रतिकटुवा- cag किञ्चिदेरस्यमाजजनका नमलन्वयबोधप्रतिकरूला इति ATH MTT: ॥ ९२५ ॥ १९२६ ॥ प्रतिशारेत्‌द््ान्तरानिरदीपो न वेत्यसे | विचारः कर्कशः प्रायसेनानीटेन किं फलम्‌ ॥ Vo I

नम quay कथमवधारणं न्यायावयवाां प्रतिश्ञारोनां etfacfa विवखिताथाप्रतिपस्या agar दोष एव, श्रतएव भगवता गोतमेन ‘afawrerfa: प्रतिज्ञाकरं प्रतिज्ञाविरोध" cafe gay प्रतिश्चाहान्यादोनां गिपदहखानलमुक्र, भामर- प्रशतयस्तु तद्य रोाषतां नेच्छन्‌ धया परतित्तारेतुदटाक-

१

gee MTS: |

Wa qeq van इति, aa किमत्र तत्वमिति प्यनुयक्र va nea निष्रयोजनमत्नाक्द्विवेकमृपे्माफ sre । प्रतिज्ञेति, aruafats: प्रतिज्ञा, erway हेतुः, प्रसिद्धादारणा- पन्यासो दृष्टान्तः, एषां रहानिदाषः काव्यापकषको म वा दृत्यस्मिन्‌ संश्रये wer पय्यमयज्यमानेा विचारो विवेकः एक- तरावधारणमिव्यथेः प्रायः कके न्यायविषयकलात्‌ कटि- नः, यदा waar Nee: fawarny दत्ययंः, शतच श्रा- लोठेनाखादितेन परिज्ञातमगेत्यथः तेन विचारेण किं फलं सम्यक्‌ फलं MMA, अयमाशयः वेरस्जनकत्वेन दाषाणां परिश्चानं खत एव argat सम्भवति तदथंञ्च यन्धपद्मवनम- गुचितं कवलं Ragga एव ते कतिपय cw न ख प्रतिश्वादिरहामेरत्यन्तपरिदाग्यत्वम्‌ ्रप्रतिज्ञातानां प्रा सङ्गिकादिसाध्यागामयि कविवणिंतत्वद्चमात्‌। fae qare niagara ate मावहति यथा "सम्प्रति सन्ध्याममयखक इन्दानि विघटयतीत्यादै, दृष्टा पन्यामस््नलद्धाररूप ९५।त तद्धानिरपि माद्यन्तवेरस्यजनिका अतएव ‘PUI माम- fanamieretaaasta न रतिरिति न्यायङचदटस्सिरताक्रं तस्माद्य वैरसख्यजमकत्वं तज Tiga QA न तया ATA तया न यनः च्राब्दमाघधविचटकलाद्यभावादकाकपटरिदहाग्यता एवं प्रतिज्नाविराधादयाऽपि श्चेयाः, तच प्रतिक्चाविराधोा चथा कष्टाभरसे "यावष्लीवमद ममो wager पिता नम, माता च मम बनग्ध्याबोड्पुज्रञ्च पितामहः cia i yee ii

दतौयः परिच्छदः | ged

समृदायाथप्न्यं यत्तदपार्थमिनोष्यते | SHAH MAMA ACTA दुष्यति ॥ श्ट ॥

संप्रत्युटिष्टान्‌ देषप्रभदान्‌ क्रमेणलचयति। समदायार्थं- grafata | ममृदाया वाक्यवटकपद्ममृदः, महावाक्यघरक- वाक्यमगृहश्य aera विगरषणविग्रयभावेनाचिततया एक- चेन प्रतोयमानः प्रतिपाद्यः, ASEM GSH] महावाक्यं वा तदपार्यम्‌ भ्रपार्यवास्यदराषवदिव्यत दत्यचरः, यतर पदा- यानां वाक्यायानां वा याग्यताकाङ्गामत्यभावेन विशेषणवि- गेखतेनान्या बाधिता भवति तद्पा्थववदित्यक्चैः। ae कचिददोाषत्वमपि दशयति, उनान्ति। saw उन्मादगा- गवन्तः, मन्ता मद्यपानादिना प्राप्रविकाराः, बालाः शिशवः, प्रसन्तान्धनबानागा{मिनि पाट प्रमत्ता मद्योापयागादिनानव- धाना TOU, VYTAATYA WANA AR Tala वाक्यं महावाक्यंवा Zo भवति उन्मत्तायुक्रा वस्य न दाष- त्मिद्य्ः॥ १९२८॥

समुद्रः पौयत TATRA जरातुरः।

श्रमो NA जोमृना हरर रावणः प्रियः ।। १९९ ॥

तत ब्वाक्यगतमपा्थलमद्‌ादरति। समद्र ष्ति। za- He. Qrar, दवेरित्यत्र माऽयमिति WA पाठः'। अच स्लारबाघपरिसमाप्तस्वापि वाकाचतुषटयस्याकःद्धभावेनाङ्गा-

ज्गिन्वविरशादकवाक्यत्वाभावसम्तत्‌ एव ममदायायथा नासि, |

gto MATT: |

CSM *खा्यवाधसमाप्नानामङ्गाङ्गिवयपेक्तया। वाक्यानामे- RATA पनः संत्य जायत tha) एवं येग्यताद्यभातेऽपि संभद्‌ायाथशृन्यलं Hs, तथा बह्पद्गतमपि यथा ‘afear | fete, ire: परुषे रस्तोत्यादि ॥ ५२९ ॥

इदमखस्थचित्तानामभिधानमनिन्दिनम्‌ | दतर कविः के वा प्रयु्ोनेवमादि कम्‌ ॥ १३० ॥

उनद्रततेत्यादयक्रमनवद्न दाषस्यातिगरलवं प्रतिपादयति) दृदमिति। अ्रस्यम्यचिन्तानामन््मादादिभिनिंविवकमनमाम्‌, sqad सम॒दायांप्रुन्यमभिधानं वचनम्‌ श्रनन्दितं ण्ट fafeaaa परिहतं न॒ भवति प्रयाक्ररनवदडिततात्‌, Tata श्रखम्धचित्तप्रयक्रभिन्ने, एवमनाका्खलादिकं, यद्रा cava उन््मस्तादिभिन्नेषु मध्यकावा कविः पण्डितः सचता इत्यर्थः, वस्हुतस्तु दृतरस्ितिपाटः सम्यक्‌ । कावा प्रयश्ो- तेति एतेन समदायांगृन्यवाक्यस्य मचतःप्रयक्रवामन्न भ प्रतिपादनन कश्चित प्रयागे वेरस्यालिग्रय tia शितम्‌. श्रतएव दषस्याख्ध प्रथमापन्याम दति बाध्यम्‌ ॥१२०॥

एकवाक्य प्रबन्धे वा पुव्वापरपरादनम्‌ | विरुद्राथतया व्यमिति द्‌पेपु पद्यते ॥ १३१ ॥

व्यथं wwafai एकवाक्य tia) wala वाक्ये तथा बन्धे वाक्यशमुरे वा यत्पद वाक्यम्बा पु्बापरपराहतं पन्वपर-

zara: ufcege: | 8१९

सब्रतिष्एन्यं ad ययर्थवद्‌षवदिति wat दोषेषु easy मध्ये प्यते इत्ययः, यदा पून्धापरपगादतं पव्वापरसङ्गति श्एन्यवमिति व्ययं वयर्थलमिति च धर्बपरोाऽयं fea: सक्नमो- दयश्च ष्य॑ तच इेतुरदन्ततेत्यादिवत्‌, नन्‌ वर्षकद- म्बात्मकयोावाकप्रबन्धया; कयं परस्परममङ्तलचसम्भव दत्य चद विस्‌द्धा्थतयेति वाक्यप्रबन्धयाः एव्वापर विरुद्धाथप्रत्या- yaad व्यथत्वाख्यादाष tae: waara विपदः विर्द्धार्कं नतु विगताद्यय॑कमिति खछवितम्‌ शर्यविरोाघप्रतोतिश्चाच WISIN AAT पय्यालाचनया, WITT श्राकाद्खाद्यभावा- च्छाब्दबाध एव न सम्रवतोत्यनयेोर्भद्‌ः, एकवाक्ये प्रबन्धे वत्यनन च वाक्यप्रबन्धार्थपय्यालाचनयेव विरोाधप्रतिभासराऽखख विधयः प्रकरणादिपय्यालाचनया विराघप्रतिभासमस्तु वच्यमाण- देशकालादि विराघविषय दृति afed | श्रस्यात्यन्तवज्ज्यता च प्रयक्ररत्यनभिन्नताप्रकाशकतात्‌, अ्रनेवान्धेरक्ता faxgafa- कारित्वप्रकाथ्ितविस्द्धलामतपराथवपरिपन्थिरसाङ्गपरियङडहा- दया दाषा अन्तभ॑र्वन्ति॥ ९११ ॥

जदि शचुबलं are जय विश्वग्भरामिमाम्‌ | नव नेकेऽपि विदेष्टा सववभूतानूकम्िनः 11 १३२ ॥

तच प्रबन्धगतव्यथवमद्‌ाहरति) Wf wa गरज AIAG क्त्र जबलहननं UAHA: सर्व्वलोक

aay पव्वोपरपय्यालाचनया faqgaay प्रतीयते एवं वा- ५५4

९९१२ काणादाः |

wand बाध्यम्‌ । तेव नेकाऽपोल्यच नचते Fiala कचित्‌

पाठः HUB NN

रसि काचिदवस्था सा साभिषङ्गस्य BAA: | यस्यां भवेद्‌्भिमता विरुद्वाथापि भारती ॥ १६३३ ॥

वक्रविगेषस्योर्ै विरुद्धा्थवस्व ame दशयति । श्रम्तोति। सोभिषङ्स्व वयागाद्यभिग्ेतस्य, afaaaeta पारस्तु न सभ्यक्‌, का{खदधिलचणा दषरानिषूरयापा तद rem oT विवेक ष्टु न्येत्यर्यः, अ्रवम्या WIM मवति, यस्यामवम्यायां वन्तं मानस्य प्रयोक्रविरद्धायाऽपि पुव्यापरपगादतापि भारत श्रभिमता अद्रणामादृता भवेत, श्रभिमतेत्यनन न कवन aererya किन्तगृणत्मपोति दितम्‌ ॥ १२३ ॥

OLENA मे कथमाय्यस्य युज्यते | पिवामि तरनं तस्याः कद्‌ न्‌ MATA ॥ १३९.

उदाहरति परदारेति। तरलं लज्जावशात्‌ warz- QT सकम्पं, तस्याः परकान्तायाः, दभनवच्छद्‌मघरगम्‌। a3 स्स्प्ाय्याभिमानितया परद्‌ागाभिलापम्द्रायुक्रलं प्रति पाद्यत एव प्रवाकः परदाराधरपानाश्रमनमिति ami g- व्यस्य शान्तव्यभभिचाग्िणिामल्यास्यभाव्रस्य sATIZaRA गब्ाग्व्यभिचा गिण gaa सर सनञपि विराधः प्रयोक्र- वियेामाभण्तलब्यश्चकतया प््करपाषकलात्‌ कमपि चम-

aca: परिच्छदः ४१३

त्कारमावहतौति गण एव, wa दयाविरोाधः, एवमेकच बहनां विराघे चमत्कारातिश्रयः यथा काका wim: कच- कुलं wearsfa ewa सा, द्‌ाषाणां yaa मं खतमहा कापऽयि कान्तं waa, fa वच्छन्यपकन्मषाः ऊतधियः खभ्नऽपि खा दुलभा, चतः खाख्यमुैहि कः खन्न्‌ युवा धन्या- ऽधर धास्यतिः। इत्यव शान्ताङ्गानां वितकमतिश्डाष्टतोनां विप्रलम्भ द्गर्क्यस्छतिरैन्यचन्ताभिः खद wala विराधः प्रयाक्रविरद्ाभिग्डतन्व्यश्ननात्‌ ग्रयङ्गारप्रकषंमाविभावयत। नव्यास्त्व्‌ विधम्यन विरद्धानां Ta RIE गण नमन्त, यया 'मध्चाय्यदपिर्द्धूस्य बाध्यलेन वचोगुण ofa yee i

afaram पुव्वीक्तं afe waif Rear अथतः शब्दतेवापि तदे काथं मनं यथा ॥ 34 1

vary लयति | wfanaa’a | gam ala सामान्य त्वान्नपुंमकम्‌। Waa: शब्दत दति प्रयमान्तम्‌, श्रच यत्र- त्यध्यादाय्, तद्यमन्वयः, VHS: WET उा यत्र वाक्य यद्य{विशपण warsfa awa तदा ATA एकार्यम्‌ एका- रत्वाख्यद्‌ाषवकःते, यदा श्र्यतः wea दति च सभ्नम्यन्तम्‌ एकाथमित्यनंनाज्ितम्‌ sue शन्दनिष्टद्चैकार्यमित्यर्यः | अविग्रषणति एकषूपणत्ययः, यदा विश्रिषविवक्ताया अ्रभातम ay विग्रषविवक्ताथमृक्रस्य wala तचास्य न दाषलं विश्रषञ्च प्रस्धुतस्सागकम्यमोयतलादि एतचानन्तरमेव व्यक्तो

९१९४ काष्यादशः

भविति, aia: शब्दतेषेष्यने नायर पागर्क्षास्याच- रोषस्य कथितप्रदलास्यशष्दराषस्य च दयारेवेकार्थसंज्या शंयः एचितः,ग च शब्दयन्त्य कथमेकार्येति यैगिकसंज्चा- ep vaw: HUST AHTTH BAT प्राये यागबसलादेव waow-

रिति वाच्यं श्न्दपदस्ट तदथंकश्ब्दपरत्वात्‌ waua भिन्ना- छकश्रब्दपोनङ्क्रस्य पेरस्यानावदत्ान्नदाषल्वं यथा सुगा fay: सुरा नोचेः सेव्यन्ते भक्रिभ'वतः। विप्राप्ान््‌ we दूर नौचा- aim aga fe इत्यादे get tf पदं पनसक्रमपि मगा देवाः सुरा मद्यानोति विभिन्नाथक्रत्न न दूषणमावरति तस्मादर्थस्य एका्यकश्नब्दस्य वा पनर्क्रत्वमकास्लं, यत्र गन्द भेदस्तचायमाचस्य WAR यच तु तदभेदम्तच दयारपोति निष्कर्षः ॥ ९३५ ॥

उत्काम्‌न्मनयन्तयते art तदनकत्विपः | TATA ST MAH: स्तनयित्नवः ॥ ९३६ ॥

तच्रा्गतमेका्थतलमुद्‌ादमति ; उन्का्मिति। उन्काम्‌- त्कण््टिताम्‌, उन्नयन्ति BEHRENS THT, अ्रन्रान्का- MAWVAT:, अ्रम्भाधरर्तड़त्वत्‌म्तनयिन्नन्दानाश्च स्वरूप मेदऽध्यकपय्यायतवनेकार्यश्रक्रलाद्‌र्स्य पानर्क्षम्‌, एवं पय्ा- यान्तरानपाद्‌ानेऽपि प्रकारान्तरेण पृन्याक्रार्यम्य पनःप्रतोता- वप्यस्य सद्वा Wa, यथया ‘azar विदधोत a क्रियामविवेकः परमापद्‌ं पदम्‌ । sud fe विष्टष्कारिणं noma: ख-

EMA: TCR: | ९११

यमेव ang दति, wa दितोयाद्धं यतिरेकेण दितोयषाद- Sara इति पनर्क्रवमेव, यदि तु SRT AAT a TTS विरदेणोत्कष्टितामपि garyct: पुनर्दीपकतया WAAR fwat कुव्वन्तोल्यव aIMUA एवमम्रोाधरादोनामेकखेव ` समुदायायगक्स्य विभेवयतायामन्ययाखावयवार्थशक्रयो्विेष- Waal ate तदार्थमेदान्नास्य wera ef बेभ्यम्‌, यया सा त्रियामा तदार्तस्य चन्द्रमण्डल्मण्डिता। राज्ञा विलप- मानस्य न व्यभासत शरव्वरो"। wa त्रयामागर्व॑रोशब्दया- रकप्या यलेपयवयवाथ र क्रतमङ्गोरत्य चियामाशब्दः श्रव्वरो- विशरेषणलेनापन्यस्तः | wa श्ब्दमेदाद्यत एव पनर्क्रल्ं। Wat यथा "श्रधिकरतलतन्पं क{्पतसापलीला परिमलन्‌- निमोलत्पाण्डिमा गण्डपालो। सुतनु ! कयय कस्य व्यज्नय- aaa सरनरपतिलोलायैवराज्याभिषेकम्‌ Wa लोला- शब्दः पनर्क्रः॥ ९३६ ॥

अनृकम्पाद्यनि्यो यद्धि कथचिदिवच्छते | न दाप पुनरक्ताऽपि प्रद्युतेयमनङ्या ॥ १२७ ॥

श्रविगरेपणत्युक्रस्य प्रयोजनं दशंयन्‌ दाषमिमं fanaa श्रनुकम्पेति। श्रनकम्पाद्यतिश्रयः प्रस्तुतस्यान॒कम्पनोयतारि- विशेषः, श्रादिना विधयानवाद्ादिपरियहः, तदुक्तं गृण दत्यन्‌- Owl दर्पणता 'कथितञ्च पदं qa: विदितस्यानु वाद्यते विषादे विख्ये क्रुधि, रेन्येऽय लाटामुप्राखेऽन्‌कन्पायां प्रसा-

९१६ HITT: |

दने। श्रथान्तरसंकमितवाच्ये रपेंऽवधारके' cf 1 एवम॒द्म- तादयुकतार्वापि tage गणत्वं We, यथा ग्टच्छकरिकं शकारोक्रा "ममन मश्रणमणद्गः मग्रं वदूशभ्रकोग्यादि, एवं धगज्यौकषावर्तसादयेाऽपयारूढलादि विप घविवया न EBT: | A STAT A दूषणावहः, CARH: WSU वा, TA पनर्क्रिः, श्र्लहिया गण एव काव्यग्राभाजमकल्वात्‌, श्रनप्रासालङार ति कचित्‌ eon

खन्यते सा ATS सरेणाकाणडवेरिणा | खन्यते चारुमव्व ङ्गी CMA मन्नुभापिणो ॥ VE ।

तत्रानकम्पायामृद्‌ा <रति। aa cia wa ema via

चमन्कारमावदन्‌ HAIL wala | एवं विघयानवाद्‌ाद HU, यथया ‘Vela सविता ताखस्ताप varwaa च्याः

॥ १२८ ॥

निया प्रयुक्तानि dg जनयन्ति चेन्‌ । वचांसि, द्राप एवासा ating इनि स्नः |! १३८ |

wind wala निषयार्यमिति। नि्यायं बादूव्यम्य ग्रठल्तिनिरत्यन्यतरनिखयाय, मंप्रयायं प्रयक्रस्य मंश्यजनकत्व त नदूषण{मिन्धग्र ama मंग्रयमभयकाटिकश्नान, वर्थ सोति ayaqaafaafaaa एकपद््य पदद्वयस्य वा संग्य-

तीयः परि छेदः| are

marae दूषणसम्भवात्‌, efeqa यदिति पाठः बभ्यक्‌, Bang: ससंश्रयलास्यः, श्रयमपि दोषः शष्दगताऽ्यगतश्च, यज संश्रयात्पत्यान्वयबेाचघा विदन्यते ततर श्रब्दगतः यथेादाशरिब्यते, यच लर्यप्रतोत्यनन्तरं वक्राद्यनिश्चयस्तचार्यगतः qurarga- Rage विचाय्यं का्यमाग्याः समणादमद्‌ाषरन्त्‌। मेवयानित- म्बा: किम्‌ग्धराणामतस््रस्मरविलासिनोनाम्‌'। श्रचप्रकर- णाद्यभावात्‌ wager: ar वक्ति संश्यः॥९३८ ॥

मनेरथप्रियालाक्ररमलेलेश्रण सखि | |

MUSA माना न क्षमा दरष्टमोदशम्‌ 11 १४०॥

WANA समंश्यमदादरलि। मनारयति। जारं HATTA

qual मातः पररिज्ञानश्या च चकितां प्रति सस्या उक्रिरियं) मनारथयप्रियाऽभिलवितप्रेयान्‌ जार इत्यथः, AET- WIR TWA रमनानगागण लले व्याप्ते TIT चस्याः सा तथा तत्सम्बाघनम्‌, wivifefa wa किम्‌ 'श्रारादुरममोप- यारित्यिभिधानादाराहल्तिदूरवत्तिनी त माता faqafay- BUSTH लदोयजारदश्रनरूपकष TS A GAT WHT तत्‌ प्रन्तस्यत्यथंः, faa avai ईदृशमममच््रसं aa TE न चमा तन्निवत्तस्तत्यशः! इत्यकतरनिखयाभावात्‌ संगयः, aug नानार्यशनव्दप्रयाग निबन्धन इति शब्दगतः, श्र्थगतस्तु पुन्ये दितः ॥१४०॥

em संशयायेव यद्‌ वातु प्रयुज्यते ।

स्याद्‌लद्धार VATA न STG ATA ॥ १४१ ॥

Ju

st< काशाः

ay क्षरिहुणत्वमपि दशयति) tywfafa यदिवात tru सं्रयजमकमपि वाक्यं संक्यायेव संशयप्रतिपादनम्‌- fama UA तदा ABST संश्याऽलङ्कार एदथाभाजनक एव गण एवेत्यथंः संय एव यदि प्रतिपाद्यमानतया विव- शितः तदास गृण एवेत्यर्थः, एवश्चाविवक्तितः स्या दोषा विषचितस्लु गण रत्यर्थः, तत्‌ तस्यादाइरणं। वालित्यच खालत्विति कशित्याठः ॥ eee ii

पश्याम्यनङ्गजात लङि तामनिन्दिनाम । कालेनैव कटोरेण ग्रसतां किं नस्वदाप्राया ॥ १४२ |

पश्चामोति। नायकं प्रति gar उक्रिरियं | way: कामः तज्जन WAS: पोडा तेग महितामाक्रान्तां तां कटाग्ण facaa कालेन nada यस्तां पण्यामि लद्‌श्रया तव प्रत्या wat नाऽसमाकं fa, मा कामपो्टया सियते fa तव प्रण - न्रयेल्ययः fe Maura प्रतिपाद्यः, किम्ना अकजाः.नात- षन afrar ar तद्भिन्नं तो कटेरेण cata aaa कवलं Tiweaaa रस्तं पौोड़तां पश्यामि लदात्रया a: कि, aa: धारोरिको काचि पोहा नादि faye कवषं त्वाममासाद्‌चन्ती निन्ताजागरणपरा dee aga Yard प्रतिपाश्यः, was संश्रयः सच gar faafea इति गण ए । किं नस्सद्‌ाधयतय किक लद्‌ाश्रयेति, किं AMINO च पमकाकरषु पाटः॥ ॥१\४९२॥

तीयः परिच्छेदः। ९१९

TATA SHAMAN ALTA वचः |

युवानमाकुलीकन्तुमिनि दू त्याइ ABUT ॥ १४३॥

wa संग्रयस्य faafead प्रतिपादयति ararafat संशयस्य विवचितते देठयंवानमाकुलोकर्तंमिति, कामपों MAN वा बद्धा नायकाभयं वयाकुलोग्रय aga गमि- ष्यतीति विविच्य दूत्या तादृषं संग्रयजनकवाक्धं प्रयक्रमिति भावः, एतद्‌ पलक्तणं व्याजस्तुतिप्यवसानाद्‌ावपि संश्रयस्य ग- णत्वं यया परथकात्तस्वरपाचं षितनिःग्रेषपरिजनं देव! विलमन्करणगदनं संप्रति सममावयोः सदमम्‌'। WATE वा दरिद्र वा वक्ति संशयः वाक्यस्य च व्याजस्तुतेा पय्यवसानम्‌॥ ॥ ९४३ ॥

उदे MAM AAAS TT न चेन्‌ छनः । अपक्रमाभिधानं तं दोषमाचक्तते बधाः 1) १४९ ॥

soma ल्चयति। खट्श्रानगुण ट्{ति। sural प्रयम- मृपन्याख FET! तस्ानुगणाऽनरूपः BAA द्व्यर्थः WITH: पद्चादुदटगः क्रमः सचालङारतया Taam, स चस Bawa a क्रमलदहमरूपलादपक्रमाभिघधानं रषं बधाः कथयन्ति, क्रमिकाणां क्र्डमकेरेवाय tia नियमः aur: नाद न्कैयबेधमान्यय्यमत दुषकतावोजं बाध्यम्‌, Wavarar-

हरि e ~ ५ [क क e~ ~

त्मप{रिषद्ाय्यमष्य NIH, ATK AAG: शब्दायराषयार-

कमव्दुषमलयास्तु ग अ्राष्दबाधविघरकलवमिति माव्यन्तपरि- ५॥2

Swe RINT: |

Vagal यथा समय एव कराति बलावलं प्रणिगदन्त cata शरोरिणणाम्‌ । शरदि हंसरवाः परुषोटतस्रमयुरमयुरमणो- यताम्‌! fal wa पराम्श्मानवाक्यानन्तरं fe दृतिश्नब्दः प्रयज्यत एति क्रमः, Wa तश्षद्ःनादक्रमता मा च wafea- याजनयान्वयसम्भवेन नात्यन्तपरिदाय्या । wa ‘ze म वा- जिनं राजन्‌ ag a मदालर्मामिति। sme fe वस्तु प्रयमं याचनीयं तदान TIT MAT तता wa याचनोयमितिक्रमः स चाच WIAA वाजिनः प्रयमयाचना्द्ित इतिद्‌- BAA सा चान्वयस्य निवाधप्रदरत्या नात्यन्तप{रिद्धाग्या ti ॥ १४४ ॥

म्यिनिनिग्ाणमंदार देनवा HATHA

शम्भृनारायणाश्माजयानयः पालयन्तु वः 11 १४५ ॥

श्रपक्रमम्दादरति | भ्धिनोति। wa प्रयमम्‌द्िष्टानां

म्यि{(तननि्माणसदाराणणं रतुलनान्वययाग्या नारायणाङ जयाम एव करमणानुद्ृष्म्‌चिता दति तादृज्ापन्थास- क्रमातिक्रमादपक्रमता ' नचात्तगान्तरम्य बह्धचन्वात्‌ परभावा am दति वाच्यं क्रमान्यानुराधनान्वेययाग्यस्बन्यश्चर विद्वा दिपदेपन्यामस्येव कवरा{चन्धात्‌ तादृग्पदानाञ्च सालमन्यात्‌

.॥ १४५ ॥ यन्नः सम्बन्ध विद्नानदतु केऽपि छतेा.यदि | क्रमल ङनमप्याङः SA नेव दू पणम्‌ ॥ १४९॥

ट तोयः परि्छेदः। १२१

श्रस्यादाषवमपि दश्रयति। यन्न टति। aaa: afa- fazafaa पदाय अक्रमिक्योारण्यभयेः wafad तस्य विज्ञानं विशेषेण ज्ञानं तद्धृतुयस्य तादृ यन्नः प्रयामो यद्यःप कविन। एतः स्यात्तदा क्रमलहनमपि दूषणं मेव भव- तोति रय श्राह्रित्यन्वयः, एकतरान्वयनि पदाथ अक्र मिक्स्याप्यपरस्वान्वयलप्रतिपाद्नाय यतमानन कविना यदि क्रमातिक्रम्णापन्यम्यते तदा मन दोष इत्यथः, न एनरस्य गणत्वं सविशषगराभाजनकत्वाभावाद्ति बाध्यम्‌ ॥ १४६ ॥

वन्धु्यागस्तनुत्यागा देशत्याग इनि fay आद्यन्तावायनक्रेणे। मध्यमः शणिकंज्चरः || VS | उदादरति। aaa इति। NWA TAIN T-

त्यागो, आयतक्रगे दीचकालंक्रेशानभावकौ, मध्यमस्तनत्यागः, SUH: WINNT सन्तापजेनकः, वरं तनत्यागः भ्र यान्‌ न Uae aE TAS HET वत्य; । श्रवादिपदापान्त बन्धत्यागान्वयन्यायतक्रग्रल तदुत्तरादिष्टस्य तनुल्यागस्यान्या- यागात्‌ तं वदाय याग्यलात्तदन्तष्य देश्त्यागस्वान्वयत्व प्रतिपादितमिति MARTA यज्ते ॥ १४७)

प्रब्द दोनमनानच्यनच्यनत्तणपटनि ।

पदप्रयगोऽश्ष्ट्टः fee न दुष्यति ॥ १४८॥

Tea जलखयति श्रष्दहोनमिति। we मजातोय- मरराररएाकर तथा सक्तएमनशाषन BI का धादुपा-

8२२ कायाद्‌ शः

गख, तद्रपा पद्ध तिव प्रयोागनिचयामक TOU, अनालत्या अपरिदृशष्या लच्यलक्षणपदुतियस्य तादृश्रः पदप्रयोगः शद भिहितभा वत्वात्‌ प्रय॒ज्यमानं पदमित्यर्थः शब्दहीनं शष्द्‌- दीनत्वाख्यदे1षवान्‌, यस्य सजातोयप्रयागान्तरं केनापि Waw न gma नापि निष्यादकमनभ्राषनं, तथाविधपद्‌प्रयोगः ब्द Wis COU: मत्यणनशासनामावे TEM: प्रय॒ज्यमानस्य प्रयागे म दूषणम वदति यथा "चेतः परं aaa त्रे MAAN aris’ श्रच वलतीति सद्चलनायवलघाताः परस्पेपदित्वमनु्रासना- सिद्धमपि बहुभिः प्रयक्रमिति तत्रयुन्ञानः क{विनापराध्यति THA MRAM दूषणवोजनेनाक्रं | तथा श्रगि- ou: यख पदप्रयागः शिष्टानामिष्टरा न भवति सत्यथनु्रामन तत्पदं यदि तत्तङ्गादिमत्नन तन्तद्थकवेन वा कदापि शिष्टेन प्रयुक्न्तदा तत्रयागाऽपि दाषायत्ययैः यथा "देवतानि पुमिवे(तकापे मत्यपिपंसिङ्गादेवतगन्द्‌ः, दन्‌ ह्िमागल्याग्ति गणाक्रावपि गमनायादन्‌धातुद्च न कनापि श्न कीः, Tey तिगेषणदयेनान्येर्क्रानाममाधलाप्रयुक्रलाममयवास्य- दाषाणं स्वमते श्व्दद्ोनपदन संग्रदः, ततश्च श््दारी- नाऽपषृटा यच्ति ब्पत्तिमिद्धं शन्दहोनमितिपदं, woag- तल््चासाधतादिकं । किञ्चानश्रामनविरद्धाऽपि fader न दाषायत्धाह free न दुब्यनोति, wana: शिष्टप्रयुक्रामा- म्व पदामां वयत्पत््र्थमनु शासनं पाणिन्यादिभिः ad न पुम- गनञ्ञासनं दृटा भटिरानि प्रयुक्तानि तेषां नित्यलात्‌, यदुत

तीयः ufcwe: | 4,

गायोलन्दरेण “जिल्यानां पदानां प्रतिपत्ययं प्रुतिप्र्ययविभा- गपरिकल्पमं atau क्रियत दति, तस्मादनु्ासनमिद्धस्य तदिरुदस्प्र वा fudge प्रयागा न दाषाय तददिपरोतस्त्‌ दो- षायेति | यदा अ्रनालच्या लच्यलचणएपद््‌ तिलं च्छल चणनि- यमा यच मः, Way श्ल्तणनेद्मेव Wes सभ्यद्यते we लच्छम्येद मेव wanfagi eq नियमे यत्र a waa ता- दृश्पदप्रचागः WGA THU. एतेनामाधुवस्व देाषचम्‌क्र यद्करमाग्रेय रब्दशास्तविरुद्वमसाधुलं fazqur:’ दृति, तथा afugy: wae: गिषटभिनेयामिकजनैरिष्टाऽपि शब्यसैन TAY. अनन गाम्यताया दाषवम्‌क्र, शिष्टेष्टस्तु मद्‌ब्यतोतितु प्रसङ्गादुक्रम्‌॥१४८॥

अवति भवते बाद्धमरीमष्पवशकरोम्‌। मद्ाराजन्नजिन्ञासा, नास्तोत्यासां गिरां TH ॥ १४२ ॥

उद्‌ाइरति। श्रवते दति। ₹ महाराजन्‌ भते भवत- स्तव AB, WHI WET मेखला यस्यास्तां साष्पवामित्यर्थः ‘WRC WEA मद मदोमखललयारपि' एति मेदिनो, शकरोति ata: पाठः प्राचोनमेदिनोपस्तकं TMA | महो- मवते cefa, असिम्‌ विषयसंश्याभावाज्जिज्ञाषा नास्ति सत्यमवेतदित्ययैः, दव्याषामोदृशोनां गिरां रसः प्रते श्ट wreagiferr राजविषधरतिभावे नास्ति सन्नपि नाखाद्यते ण्दागामसाधुवप्रतिपत्या तप्पन्यभाविगेाऽन्वयगधस्याभावात्‌,

8२9 RAST! |

तथाहि श्रवते दत्यजात्मनेपद, भवते दत्यज षष्टोविषये च- तर्यो, श्र्वशक्करीत्यच कप्रत्ययाभावः, महाराजन्ित्यत्रापि ट प्रत्ययाभावः, स्व॑मेतदनशासनविर्द्धं, किञ्च श्करोगन्दा मेखलायां न केनापि vam इत्य प्रयुक्रः, तदिदं wad प्रयुज्यमानं aga gary जनयद्‌न्वयबाधं विघटयति ॥ ९४९ ॥

दक्षणादरेरुपसरन मार्लश्युनपा ZU |

कुरुते ललिताधृतप्रबाना दुर रामिनः। १५० ॥

TAS MAAS दर्भनानसचेनमम्‌ |

जपा परणवद्वानि नच सभार्यम्‌ AW LA ॥ १५९ \

श्षष्टम्त न दु्यतोह्धम्य विषयं दशयति। दच्णादररिति।

मलयपरव्व॑तस्यं वायकम्यितचुतवनं कञथिद्रष्यति । द्च- णाद्ररुपसरन्‌ मलयाचलमिमम॒पगच्छन्‌, AAA मन्दं यया तया wud: प्रबालाङ्गरे; ahaa | TATA | TAS afaniz frag, शरास्मारात्यदण्मालमचतमाः., श्रा लब्येमानश्चासनशास्तदम्यमनालाचयताम्‌, श्रपभाषणवदप- megan, नच मभाग्यमजछति ama: faggata aaa न त्यजति, श्रयमथैः ania दिलोयेत्यनग्नामनादुपमरणक्रिवा कश्या दक्षिणाद्रिश्ब्दस्य द्ितोयान्तता aaa किन्तु तद- भावेऽपि नेद्‌ दुष्टं शिष्टानां सव्व सम्न्धषष्टवन्तताया श्रदुष्ट- नाभ्यपगमात्‌, तथा चोक्त, क्दिविषयेऽणयविविते कषरा सम्बन्धविवरायां षष्टोति ॥ ५५० ॥ ९५.१५॥

दती यः ufcage: | १२५

स्मोकेषु नियतख्थानं पद च्छेदं यतिं विदुः । ` द्‌ पेतं Bras श्रवणादेजने, यथा ॥ १५२ ॥ श्रय यतिनिरूपणपृ्व्वकं यतिभ्रष्टं लयति । स्ाकच्विति।

wag नियतं कन्दःशास्तेर्निर्यामितं स्यानं यस्य तादृशं पदस्य aime तिङन्तस्य वा क्रंद विरामं यतिं faz: faxefa- WAM AAA यच Sw Nea: पदसमा्िरुपदिष्टातां यतिं जानन्ति पदान्ते fagrar fagrar यतिरिति faagare: | उक्रञ्च 'यतिजिङ्ृष्टविश्रामम्धानं afafaqaa इति, तद- प्तं तादृश्यिष्रून्ये वचनं यतिभ्रष्टं, यच पदमध्ये fag विश्राम्यति तद्यतिभषटलाख्यदोषवदित्यर्थः, दषते रतु यतः खवणस्योाद्रजनं दुःखदं अ्रवणादजकलादस्यात्यन्तपरिदहार्यल- मित्यथः। wafaaaa nag यतिनाद्‌रणोयेति वितम्‌। ॥ ९५२ ॥

iat सङ्गोतविधिमयमादित्यवंश्यानरेन्दः

पश्यत्यक्गिष्टरसमिद शष्टेरमेत्यादि cea |

काय्याकाय्याप्ययमविकलान्यागमेनेव पश्यन्‌

वग्यामुर्न्ी' वदति प इत्यस्ति चेवं प्रयोगः ॥ १५३॥

सोणा मिति ¦ ्रादिव्यवंश्याऽयं afyatse: fre: सामा- जिकेरमा सह श्रक्तिष्टाः पष्कला रसा यच तादृशं स्तोणां सङ्गोतविषधिं सङ्गोतसदहितं विधानं नाखमित्यखः, दर प्तो-

aaa दृत्यादि दृषटटसिति सप्रदशाक्तर मन्दाक्राम्ताटन्- 31

8% MISTS: |

मिदम्‌, अच प्रथमं चतुय ततः षष्ठे aay सप्रमे चनिनिवेश्या यदकं "मन्दाकरान्ताम्बधिरसननेद्धा WaT At गयग्यमिति, प्रकृते तु चतुथादिवष्छानां पदमध्यपातिलाश्चतिन्रिष्टवम्‌ | we कचिददेाषत्मप्यार काणाका्याणोति श्रविकलानि सकला- fa, आगमेन नोतिश्रास्तादिमा, वग्ामायर्ता, azifafa पाठे कुलपरम्परागताम्‌। cafe चेवं yarn tia va प्रया गेन यतिभष्ट cae: ee ॥

aa पदान्ते शिष्टस्य पदत्वं निशितं यथा | तथा सन्धिविकारान्त पदमेवनि वण्यते | १५४॥

नम्‌ ayy esiafamia@ier यतिभ्ने्नः काणाकार्या- प्ययमित्यादरौ तदभावः कथमेतत्‌ उभयत्रापि पदमध्य एव विश्रामादित्याश्द्य ष्दृषटाम्तमुपपादयति। we दति। पदस्य game तिङन्तस्य वा श्रन्त waa स्वप्न मति यथया wiafaguine पदत्वं निशितं वारि पच caret ‘safm- सापे जातऽवजिष्टष्य प्रतिभागस्य यथा पदलं निर्विवादं सै रण्यङ्गोह्टतन्त्िथंः। wa पदान cwaaafasfaq गाजे- व्धादे दयोारपि लोपऽवरिष्स्य्र गाजे्या{दिभागम्य पद्‌त्वाम- पायात्‌ । तथा सन्धिविकाराक्तं सन्धिः स्वरदयसन्धानं तत्ता विकारो दौघंयसाद्यादंश्रः तादृभ्रविकारयुक्रवयश्चनमित््यः सा- ऽन्त Gea तत्‌ पदमव पदमध्यमपिपदाक् एव्तिवष्यतदढन्दोा- शोरङ्गगक्रियत cava: पदमथ्छऽपि ala निवेशिता यति-

श

re OSES SEE RSE TL

तीयः परिच्छेदः, ४२७

न दाषायेत्यर्थः, एतदेवाक्र ढन्दागाविन्दे गङ्गादासेन 'कचि- च्छन्द्स्यास्ते यतिरभिरहिता परव्वतिभिः पदान्ते सा शभा श्रयति पदमध्ये त्धजति च। पमस्तत्रेवासो स्ररविडितसन्धिः श्रयति तां यथा ‘ay: पष्णालतुलमहिमा मां करुणया cia | Wa च का्थाकारखाप््रयमित्यारै wafearafuna- यकारादिविकारवदखान्ते या carer पदमध्यऽपि यतिनं दाषाय, एतदिपरोते स्वोणां ङ्कोतत्यारा तु दोाषायैवेति दाषाद्‌षयाविंषयविभागः।॥९५४॥ |

तथापि कु कलानां कवये न प्रयुञ्जते | ध्वजिनो तस्य Ue: केढदस्तजलदेत्यदः १५५ ॥

स्वगमन्धिक्नतप्रतिप्रसवसटासान्पैचिकत्वं दशंयति। aur- पोति। तथापि arafaar दम्यस्य पद्‌ान्तताभ्टपगमेऽपि | ध्वजिनो मेना, कतवाष्वजवंशरास्तेरदस्ता अरत्यव्यलादुत्सिप्रा जलदा मघा ययासा। Carter प्वजिनोह्यादिकं यतः कटा मां कटु दुःखदम्‌ Wa कवयः प्रतिप्रतमपि म प्रयञ्जते कटुकष्पं तदिति पाठे कटवः शपोडाः कणा यत्र तदिति बव्रोहिः, wa कत्रदस्तत्यच a ति खरसन्धिकार्यदोर्ध- am तदन्तमपि कं दद्देतद्यतिस्थानतया ओादणां कसा- waz भवति, इत्थञ्च सत्यपि खरस्नया waza पदमध्य- यतिदेषाय पादम्थयेतुन तथा प्रते के दव्य पाद्‌ामव- fafa बेष्यम्‌ ॥ १५५॥

५1

sxc Were: |

वक्षानां न्यूनताधिक्ये गुरूरष्वयथास्थिनिः। तच तद्धिननवन्तं स्यादेष दषः सुनिन्दितः i १५९॥

भिन्नटकतं लयति । वल्छागामिति। wa यचेत्यष्याहाम्‌ उत्तरवाक्ये Asam: वलानामिति बङवचममविवदित,यचपद्ये एकस्य दयास्तिप्रटतोनाम्बा वसामा न्यगता श्राधिक्न्बा, यदा वष्छानामिति निद्धारण षष्ठो ठत्तघरकवष्ानां मध्य कम्य- च्न्युनलमधिकलवम्बा, तया यत्र गृरुलष्वययास्थितिः arr Mala वरस्याययाम्थानं wfaaw. तच पद्य afea भग्र av कन्द दति टतत्तमङ्ास्यादषः यद्रा asia fuad ga यतेति टत्तमङ्गाख्यदेःषवत्‌ स्यादित्यन्वयः, एष भिन्नटत्त- area, ofafeca दति काव्यकतुम्कन्देाऽमभिन्नतनापडहमनो- यलस्यापनारदिति भावः) इदतटृन्त्वमेन्नयान्येर्क्रा लकणा- मुखरणेऽप्यश्रवयत्वरूपः प्रटतरसाननृगुणत्वसपद्य दा ग- त्यन्तमिन्दिति इत्धुपचिनः। यथया 'हन्मसततमतस्या इदयं {भिन्ते मनेाभवः कुपितः, Wa भगणसगत इन्दाल्ण्ट्धि- रनिषिद्धनेरन्त्यमिवेग्रावपि तथा निवेश्यमाना ज्ञि च्छरतिदुःखमावहतः, एवं "सदपि एनमध्यम्यः सम्‌ रसा म्तरविष्जना वदतु यदिहान्यत्‌ खाद्‌ स्पात्‌ प्रियाग्दनश्छ- दात्‌। अजान्यत्‌ watz स्यादिति श्रतिकटु । अय मयि मा- निमि mae मानं, ठत्तमिदं दास्यरमदोतरानकृलमिति प्रता ARATE ॥ ९५६ ॥

द्रतीयः परिच्छदः gee

इन्दुपादाः शिशिराः स्ुशन्तीत्युनव्षेता | सकारस्य किसलयान्धाद्राण्णोत्यधिकाक्षरम्‌ ॥ १५७ ॥

क्रमेणोादादरति। wearer दति। Wa प्रथमपाद पा- दारम्भस्य प्राक्‌ दृन्दुपादा दृत्यनन्तरम्बा व एकान्युनः, दती- यपादे च नवाक्तरलादेकावसाऽधिकः॥९५७॥

कामेन वाणा निशिता विम॒क्ता ख्गेक्षणास्विल्ययथागृर्त्वम्‌ |

सरस्य वाणा निशिताः पतन्ति वामेक्षणाखित्ययथानघुत्वम्‌ ॥ १५८ ॥

कामनेति। wa पूवाद्धं सगे्तणाखिव्यादिश्रवणणदुपेग्धर- व्जाण्येऽस्मिन्‌ eat "उपनद््रवज्चा जतजास्ततागावितिखक्तणा- mua was निवे्नोयतया कामनेत्यारि प्रथमपादे का. दति ग॒र्वसंऽययास्यानं निवे्रितः। एवम॒न्तराद्धं वामे्तणा- खित्यादि श्रवणादिन्द्रवज्खाख्येऽस्मिन्‌ oa aifexagr ततजा- स्लततागाविति लच्षणास्तगणस्य प्रथमं निवेशनोयनया स्मरस्य त्यादिपाद केतिलघवसाऽयथागिवथितः। wa इितोयादि- ese लघ्वादित्वेन गृव्वीदित्वेन वा साम्यमभिपरेत्य z- घणदयप्रदशमभिदम्‌ श्न्यया यथाश्ते यया गरूत्वादा ₹- रणेऽयथालघुवमथयालघुतवोदाहरणे चाययागरूत्वमपि am, शक्येत wearer दयोरपि meat: सत्वादिति waa,

ake कायाद |.

areas atufa पाठे fafaar दति किवापेक्तया wean दूषणदयथ्ेरम्‌ CTATIKTya: संमिश्रणेनापजात्धास्यं East येम मन्यम तेषां मत va Was, उपजात्यग्यपगमं तु मेतत्‌, वस्त॒तस्ठ युज्यत एव तदमभ्दपगमः ‘swATat fefu रेवताद्माडिमाल्यानाम मगाधिराजद्त्यादिमशाकवि- प्रयोगाफामुपजातिदटन्लवतां म्डरिणेाद्नात्‌, तस्पात्‌ काम- aaa दरतोयस्य गृरत्वमृत्तर्र दितौयस्य लघुवमययाप्रयक्र- सिति दूषणषमवः, किश्चाप्राप्तरगर्भावान्नलच्लमप्यययालनघुवव बाध्यं यथा 'विकसितमषकारभारहङा{रिपरिमल एष समाम ता वसन्त" इत्यादौ भारदहारोत्यत्र रि Cay Va: प्रयमपा- दान्तलाद्रुरुत्वाभावद्ति SUNT, VA पादान्ससलघागरूभाव उक्रसत्‌ waa दितीयचतु्यपाद विषयं प्रयमटढतोयपाद- विषयन्त्‌ दन्द्रवञ्जावसन्ततिखकादाववति Waa! eas i

न सदतां विवक्तामोत्यसन्धानं पदेषु यत्‌। लदिसन्धोति faiee न प्रण्द्यादि रेत्‌कम ॥ १५८ | विसन्धिकं लचयति। मेति। dfeat वयाः afai a विवच्छासि खत्धप्यन॒ासन म प्रयाक्रमिच्छरामि इृतोच्छया पदेषु पदघटकवर्खेषु यदसन्धानं मास्ति सन्धामं AMAR WMS परस्प्रयस्याजमं यज वाक्ये तद्राक्धं विसन्धीति निर्दिष्टं विब- न्थिलास्यरेषवत्‌ कथितमित्यन्वयः, एवश्च विगतः शन्धियंतरति

ti

eata: afc: | BRR

wemfeur विसन्धीति पदं वाक्यविश्ेषणमन्यथा क्रीवला- नृपपन्तेरिति जेयम्‌, म विवच्लामोति waa सन्िष्ठु परषे- च्छयेति Garay विभावित दृत्यादिकमन्येरक्रं wana tema afafagea grea weafa न प्रम्टद्मादि- रेतुकमिति भ्रमशासनबलेनेव यत्र afafafega तप्रखद्यम्‌ ्रादिना अनुकरणादिपरियदः, प्रण्टद्यादिजन्यः सस्थिगिक्े- षस्तु न दोष THU, श्रयञ्च Sala: waa, अस्त्र यागे तु श्रवणादेजकलाहाष एव यथा 'दणिते उत्पल va श्रत्तिणो waatfea इत्यादि, विसषस्िपदडन चान्येहक्र मन्या कषटवमघ्नोलवञ्च नात्यन्तदूषकमिन्युपेचितं यथा "उव्यंमावच तव्वाखो मब्वन्ते चाव्ववम्थितिः। ATE युज्यते गन्तु श्रिरोनमय ADAH श्रच सन्धा HVA | ANITA गगने चलण्ड़ामर्‌- च्टितिः। श्रयमत्पतते पती तदचेव रुसिङ्कुर्‌' श्र लण्डति FAQ YA AAA, fag tia ब्रोडायश्कम्‌ ॥ ९५८ ॥ मन्दानिलेन चन्ता अङ्गनागण्डमषडले | AAAS GATT AHS! ॥ १६० ॥

विव्रकाकृतं सन्पिविन्नषम्‌दादरति। मन्दाजिलगेति। न- yaa रखता मन्दाभिलन श्ङ्गनाया गण्डमण्डले seize उद्भिन्नं घश्मम्भालप्रं तया अस्मद पुव्यष्यद्धेदि घश्माम्भा खतप्तमि- त्यन्वयः | VHGA भ्रस्मन्मनस्यपोति पाठा न सम्यक्‌। अत्र ठट तलभक्भयमाबेण प्रयमपादाम्तस्याकारस्य डितोयपा- दादिस्येनाकारेण सर पञ्धिकाग्यदोर्घोभावेा a wasn ९६०॥

8३२ MITT: |

nivel इ द शोर्येते स्तोणां हिमच्छतै परिय । आसु राचिषविति WR व्यस्तमोटशम्‌ 1 १९१ ॥

प्रगद्यादिदतुकत्वम प्रतिप्रस्तं सन्धिविद्धषं दगश्यति। मानं इति। मानः प्रण्यकापः रया मायकापराधङतकापः तयार्इन्दः Waa ME भवतः दिमच्छतारत्यन्तारोपकत्वा- दिनि भावः, faa प्रियं fafa, arg पपम्धितासु। इतोदृश व्यस्तं मन्धिविद्धेषः प्राज्ञोरनुशासनहद्धिराख्रातमक्र, तारि मानें Tema एकारस्य इिवचनमिद्धूलात्‌ 'दिवचनषिद्धा- नामोदूदतामिति' छनेण सन्धिकाच्यायादेशः प्रतिषिद्धः, aur रिमष्छतावित्यच च र्‌ तारका द्रखस्यत्यनेन छकारस्य गणानिषिद्धः। मान्य tem स्वोणां नास्तामिति कर्चित्पाढठः awe wg राजिख्वित्य्र अमू wiefafa पाटः तचम्‌ sifefaaa feaaafagiarfaagrfeat ्रसामारिन्‌' द्रत्यनन च ufuafag: i var ll

देशाईद्विवनराद्रादिः कालाराजिन्दिव्लवः। नत्यगीप्रश्टनयः करना कामाथसं AM: it १९२ ॥ चराचराणां भनानां प्रवृत्तिनाकसंन्निता। चतुविद्यात्मकेन्यायः VHA: श्रुतिरागमः ॥ १६३ ॥ नषु नेष्वयथाश्ढ यदि किंचन प्रवतत ।

कवेः प्रमाद दशादि विरेधो्येतदुच्यने ॥ १९४॥

टतीयः ufeape: | ६३३

श्रथ देणादिनिरूपणपृव्वकं afar लक्तयति। ow tfai श्रद्रिवनराद्रादिर्दे्ः श्रदिना समुद्रादिपरि्रदः। tifafeata: कालः बह्वचनान्म्ासादिपरिग्रदः, कामाय- संश्रयाः कामेनार्यलिष्ठया वा क्रियमाणाः कामार्थरूपपस्‌- षायंद्यजनका THE: नत्यगोतप्र्टतयञ्चतुःषट्टिसद्यकाः कला, ते च शेवतन्ताक्ताः यया ‘aa, गीतं, वाद, नाम्‌, wae, विग्रषकच्छदय, तण्टूननकरुमुमवन्निपिङ्ाराः, पष्पास्त- रणं, दणशनवमनाङ्गरागाः, मणिग्डिमिकाकमे, शरयनरचनम्‌, उदकवाद्यम्‌, उद्कघातः, चित्रायागः, मान्ययरथनविकन्पाः, भ्खरापौडयाजनं, नेपथ्ययोगाः, कणंपचभङ्गाः, गन्धयुक्तिः, म्षणयाजनम्‌, रेद्रजालं, कोाचमारयोागाः, हस्तलाघवं, [चचशाकप्‌पभच्छविकारक्रिया, पानकर्सगागामवयोाजनं, सचोवापकष्माणि, खचक्रोडा, प्रदलिका, प्रतिमाला, दुन्वच- RAAT, पुस्तकवाचन, नारिकास्यायिकाद्श्ननं, काव्यसमस्या- पूरणं, पट्िकावचवाणविकन्पाः, तकुकम्माणि, तक्षणम्‌, वान्तु विद्या, रूष्यरल्ञपरीक्ता, धातुवाद्‌ः, मणिरागज्ञानम्‌, श्राक- THA, TIGHT, मेषकुक्ुटलावकयद्धविधिः, ग्एक- मारिकाप्रलापनम्‌, उक्सादनम्‌, कणमाजंनको्रलम्‌. भरर मण्टिकाकथनं, स्तेच्छतकिकन्पाः, दश्भाषाज्ञानं, पप्यशक- टिकानिमित्तभ्ानं, यन्तमाठका, धारणमादटका, BATA, मानसो arafmar, क्रियाविकण््ाः, efeanarar:, श्रभिधा- नकापच्छन्दो ज्ञानं, वस्तगापनानि, दृतविशेषः, BRIA ST,

ook

६९8 MITE:

बालकक्रोडनकानि, तैनायिकोनां fagrat ज्ञानं, anfesy- at fagrat जानं, पतालिकोनां विद्यानां ज्ामद्चति। ॥ १६२ ॥

सरः चराणं जङ्मम्यावराणां शतानां प्रटत्तिटेनान्ता खोाकमंन्ञिता Sagara | wy Aur देतुयुक्रिः त्दिन्य- नया विद्या यक्तिमूष्लकशास््मित्ययः दश्रनश्रास्छमिति यावत्‌ तच प्राया युक््पन्यासेनेव सिद्धूान्तम्विरोकरणात्‌, दशनानि च त्कादौनि सीगतादीनि च तदात्मकस्तद्रपान्यायः। सतयाम- न्वादिप्रणोतधर््ममंदितास्त्सद्िता aaa श्रागमः॥ ९६१ ॥

तेषु तेषु देग्रादषु श्रययारूट्मप्रमिद्धं Hazy कुङूमा- त्पत्तिः amity गवाकगारिलकवनरमित्यवेूपं किञ्चित्‌ किमपि यदि कवरव्षयितुः प्रमादादनवधानात्‌ ada afd भवति तदा waa एतदथप्रतिपादकं वाक्यं देशादिविगाधोन्य॒च्यत CAAT, अनेन चान्येक्रया; ख्यातविरद्धताविद्याविर्रटतये- Zarvfa quy:, aa दे्रकाललाकविरोाधः स्याः. .दद्धता, कलान्यायागमविराधम्तु विद्याविर्द्धता, बसप्रतिन्रुतिरागम cae च fags कामग्रास्तरृषिशास्तगजतुगगखङ्खादिलचण- शास्तादीनामुपलककं.तन WUT करजकतं म्टगाच्या' TANT que करजक्ततवषंनं कामशध्ास्तविरद्धमित्याममविराध wa एवं wrmaretfatrarsaaa: ॥ eqs |

कपृरपादपामभसुरभिमनयानिनः | HAFITAYA स्टगप्राया मनङ्गजाः | १६५ ॥

ayy: परिण्ठ्द्‌ः| ERY

देशादिविरोधान्‌दक्रमेणेदाररति। कगेति! मलया- निलो मनयपर््वत्यो वातः, कपुंरपादपामर्भसुरभिरिति ¢ ~ = कपुरपादपा fe Mareen एव जायन्तेनतु मलयाद्राविति aa agua विर्द्धमित्यवाद्रिरूपदेश्विराधः। afagfa स्रगप्राचाः श्रतिततद्राः, मतङ्गजा fe कलिङ्गवनेषु न खम्भव- wifa वनरूपर्‌ेश{विराधः ॥२६५॥

चान्नाः कालनागृर्ष््ामकावेरोनोरण्मयः। दृति देशविरोधिन्या वाचः प्रस्यानमोद म्‌ ॥ १६६ ॥

राष्रर्पदशविराधमृदादरति। चाला tha) चालाः कष्पाटान्तगगलदेश्विप्रषाः संप्रति ताद्चोरतिनान्रा व्पदि- wa तच चेका कवरोनद्याः शाखा ana तन्तोरग्डमिषु कालागरसद्रुमा न जायन्त दति राष्ररूपदश्विरोाधः। श्र पस्त- IAT "सालाः कालागरुष्वामाः ATH. FEAR: | न मेरुवनसंच्छम्नाः BANAT AAA’ दति पाठान्तर TAA, AA कावेरोतोरभूमिपदेन क्ाटराष्रमपलच्यते तच्च aaa:

प्रादुभावात्‌॥१९६६॥

ofa नक्तमनिद्रा MAS FAA | मधुसन्फु्ननिदलेा निदाघे मेषददि नः ॥ १९७॥ रव्यदसमिरा वधाः शरदो AAMAS: |

चेमन्ता नि्मनादिल्यः (ANT: छाष्यचन्दनः 11 WTI

आ

eRe KY yy: ;

कालविराधमदाष्रति। पद्िनीति । दिवम एव प्न Sfazt भवति नतु नक्रमिति रात्रिरूपकानव्रिरोाधः, कुमः zal राचावेव स्फुटति नतु feafa feareqarafarry: | मधुरुत्पुख्चनद्नदृत्यादिवाक्यानि Wega lar ye zT- रणानि मधुष्मन्तः. निचन्ना दृज्ननद्ाः तषामून्फ्‌- at wee भवति, fara मेघदुदटरिन, wana कटा- fefaziaizt aucfeaaaaasfa wa fanaufafaaa- वस्तुन want ama दाष wafa alan, aan BuaEs- रिकाद्‌वाकाल्िकद्‌ ट्िनम्याप amara fazer {दिमजाद्य- कदिल्येवात्र पाटा wa: निदाघं हिमनजादद्यस्यात्यन्तासम्भवात्‌, अव्येति दमगिरां mad fe ataga नतु वर्धारम्बिःति वि- राधः, शरद इति वर्णं anwar fe वपस्वव नतु mv, रमन्त इति fagar हिमावरणापगमन quam श्रादिच्छा यतमः रमन्ते श्रादित्यमण्डल्स्य {दिमावरणप्न्यता जडा, fafay दति प्माष्यमभ्यर्यनोयं चन्दनं चन्दनद्रवा यच मः

विरुद्धम्‌, दत्यग्टरतुषर्‌कव्रिराधरा दर्शिताः ॥ २६० ॥ १८ ॥

द्रति कालविरेाधस्य दशिता गनिरोदभमो। मागः कना विराधस्य मनागृदिग्छते यथा ।। १९९ ॥

कालविराधमपमंहरन्‌ कलाव्रिराधमुदाइन्तमाह) दतो- fa. गतिः प्रकारः, Sewifa एवसूपा अन्यऽपि कास{वर्‌।धा

टतीयः प्रिच्छेदः। ४१७

ज्ञातव्या इत्यथः | कलाविरोघस्य मागः प्रकारा मनाग्‌- fema चतुःषष्िविधायाः कलाया विराधस्य काक्छन प्रद- va ग्रन्यवाङ्न्यकरमिति feria किद्चिदव दश्यत TMU ॥ १६९ ॥

वो ~ £ यन ररि ४ ~ र प्र ङ्भारयाभावा सखायना क्राधविस्षयेा। पसप्तस्वरः सेाऽयं PRAT प्रवत्तते | १७० ॥

HATH AIS सन्ताषातिगशयजनकवेनाभ्य््दितवात्तदि- गाधमेव प्रयमम्‌दादरति। वोरति। वोरप्रङ्गारयोर्वोररम- प्ररङ्ाररमयाः, म्यायने रमग्यारम्भावधिपय्यवसानान्तमद्धिक्र- तयास्ादमृलत्न स्थिरतया वत्तंमानवात्‌म्धायिपद्वाच्यैा ATA “श्रविरुद्धा विरुद्धा वा यं fatrarqaaan 1 श्राखादाङ्र- Reese भावः म्थायोति aaa ईति रसावम्यः परं भावः स्थायितां प्रतिपद्यतदति च| are: "प्रतिकूलेषु तेत्तपस्याउ- मेधः कराध Tea Taman, fama: "विविधपु पद्‌ायपु लाकसोमातिव्तिपु 1 विक्फारश्चतमसा यस्तु सविस्मय उद्‌ाहत TARTIT:, एता च भावे रोद्रद्भुतयारेव रषयाः स्या- यतया नाखश्ास्तक्रारेभरतादिभमिर्क्रा नतु वोरप्रङ्ारयाः तथास्तु ware tfayg स्यायित्वनाक्री तदच वोरप्ररङारया वभिचारिरूपयाग्वक्राघविस्मययोाः स्यायिवेन व्यपद्‌भेाविरूडः, रमविवकश्च भरताद्भिनाखशास् एव रत इति नाखषूप- कलाविरोधाऽयं, प्रकाग्रहताणुक्रम्‌ “WAI नाये रसाः खता

eax कायाद |

vial waSaaerar शपि auras afetramaziyr fa । पकति। पृण: WHE प्रयताः सपन स्वरा निषादर्षभगा- न्धारषटजमन्यमधेवतपश्चमास्धा यच सः faa: fry. AMRRT SAS ZaTIMTIERI मार्गस्तसत्कान्विशिति- स्र विश्रषप्रयागः माऽयं प्रवत द्यग्वयः, भिन्नपदम्याम- Heyy `भिन्नकषटत्य षटड्जमि.१ माचद्नाकरोकायां भिन्न कत्य तत्काष्ननिधिद्ुस्ररासहोषं wala grey afa- नायेनापि स्पुरोरतः, arafane सरविश्षप्रयागमिषेधा यथा भरते "प्रभात सुरतानिन्द्य wan: पञ्चमाऽपि च। जननयेत्‌ प्रधने HI पञ्चलं THANG च । पञ्चमम fan षाऽयं कथ्यतः usa fr fu: । प्रग wailarmaugauaw faq Bay THT | प्रकृते WARIMATHVIMNG पष्मसप्तस्खरत्त

faaganroe ti

इत्थं कनाचतुःपष्टिविराधः साधु नोयताम्‌ | नम्याः कनापरि च्छद श्पमाविभविष्यनि । १७१ ॥

कल्लावगाधम्‌पमररति। इत्थमिति) इत्धमनया दिचा, साधु नोयतां सम्यगस्नोयताम, नाखगोतरूपयाः कलयाविरा- धायया afia. तथयापरामामरपि कमनानां विराघाश्नातयय दत्ययः, मन्‌ कलास्ताव्तु.षष्टिप्रकारास्तामां परिश्नानं विना तद्धिगाधः कथं सृश्नय दत्यागङ्काह तस्मादति, तस्यादतुः- पष्टिविधायाः कमायाः, कलापरिच्छंद्‌ रूपमाविभविष्यतोति

तीयः परि्ेद्‌ः| eRe

* | १९ ‘ 9 rN अनन्तरं कलापरिच्छदनामकं प्रबन्धं afcarfa aga कला- विवेकाश्नातव्य इत्यर्थः, एतन कलापरिच्छदाऽपि aaa aq इति प्रतिपद्यते। yor

आधृनकेगशरेादस्तो, NUIT: | गुरुसारेाऽयमेरण्डा, PLATT खदिरद्र मः 1 ASP I

लाकविगधमद्‌ादरति) श्राघूनेति। efae: केशरः, तु- THAD च प्रटङ्गम्‌, एरण्डटत्तम्य गर्षागत्व, खदिरद्रुमस्य च निःमारलममम्भवोति लोकविरोधः, सच Wary चरश्टतटत्त- विषयः उत्तर्‌ाद्भं वचरश्रतटनत्तविषयः ॥ १५७२ ॥

( न, ५ o ५ fe दनि नाकिकं एवायं विगधेः सव्वगहितः। विराधो चेतुविद्यास न्धायाख्यासु निद्श्यते ।। १७३॥

दति, सैकिक एवेति नतु दशक: कालिकादिकादेत्ययैः, aaafea दूति देशादिविरोाघापेच्या wrafaggaua au- यित्तनिंतान्तमनभिज्ञलं wroadifa तच सव्येया afaat at- वधानेन भवितव्यमिति भावः | न्यायविराघमदाहरन्‌ प्रति- जानते, विरोघ एति यद्यपि ₹रतुविद्यात्मकान्याय टत्य- नेन न्यायस्य दद्‌विद्यात्मकतवं पव्वमेव परिभाषितं तयापि स्ठविद्यास्ु न्यायाख्याखिति wat न्यायस्य प्रतिज्ञा दि- पञ्चावयवात्मकलमरसिद्या aE तह्ुमनिरासाम्‌ ॥ १७१ ॥

ॐ TREE: |

सत्यमवाद सुगनः सुस्कारानवनश्रान्‌ | लथाङि सा चकाराक्ञो स्थिनेवाद्यापि मे इदि i198 1

wn

कस्य feterfarieg उक्रिरियं | मृगता वदुः, मस्कागान भःवनाव्यान्‌ तेषाम प्र्टतापदागात्‌, अ(वनग्रराम्‌ नागर प्रलतया{गताप्रन्यान्‌, मा सुशखिरमनमण्छता, सम्यितेवाद्यापि र दीति waa मा सरण्धारया तिषयोभउनोन्यर्यः We प्रत BAIT अनकन्वःत्‌ तस्य UWA मन्न्कान्नोन- त्वादयुज्छत VI सएटतध्रागारूपकाय्यमम्मवः, अच Tay वादिनां Hinarat मत भावमाचन्देञ Sapa मस्कार- स्यापि चएकत्वमेव wad तम्ाव्िनिररलव्नं मेागरलन्यायः

विरुद्धम्‌! १,५४॥

ट क,

कापिनेरमद निः स्थान ण्वापवग्यते |

परसनामव ट एनत यस्माद स्साभिर्‌हुवाः |} २ ~५ 1

माद्धदणंनखूपन्यायविगाधमदाद्रलि। कापिनरिति। का{पि- लेः माद्धविद्खिः, श्रषदटुद्धतिरमतामनित्यानामयच दु ठंत्ाना- agfaarafa: win एव युक्ततम उपवस्यत, कुन इत्याद यसमादस्माभिः मप्रतिश्रसतामवमद्धिन्नानामव खललामामवेव्ययः उद्धवा दग्न्त, श्रचासच्छन्दम्य दिषटतचा वाव्यार्थयाददंतुरतु- मद्व: मतः मदेव जायते म तर्मद्तिकापिला मन्यन्त तदु कम्‌ श्रसद्करणादुपादानग्ररणात्‌ सव॑मम्मवाभावात्‌। WHE

तीयः परिषदः | ४७१

शरक्यकरणात्‌ कारणभावाख सत्कार्यमिति । anraraggia- वसनं खष्ान्यायविर्द्धम्‌ ॥ Vou ॥

गतिन्यायविरेधस्य Sat सव्वेच दश्छते | ्रथागमविरेाधस्य प्रस्थानमुपदि श्यते । ९७६॥

न्यायविरोधसपसंदरति । गतिरिति। Gar सगत. कापिलाक्रप्रकारा, सव्वैच वेशेषिकादिष्वसि, दृष्यत द्व्यच दञि- तति कदित्याठटः, मेषा्यन्यच दृश्यतामिति पाठस्तु waa | minafattd दश्रयन्नाद श्र्येति॥ ९\७६॥

अनादिताग्रयो.प्येते STATA वितन्वते । विप्रा वेश्वानरोमिष्टिमक्किषटाचारभ्रषणाः।। १७७।।

तच श्रृतिविरोाधमुद्ाहरति। अ्रनाङताग्रय दृति, अ्रनाद्िताप्रयाऽरुतान्ाधानाः, वेश्चानरोभिति विश्वानरो र्तममच्यात्मका विराट्‌ परुषः “विश्वानरमपास्ते विद्युदा- दिव्यवाखाकाओदकप्रथिवयात्मकेः षड्डुर्पलमिति श्रतेः" तत्छ- म्बन्पिनोमिष्िं यागम्‌, wa जातान्याधानादेरेव श्रते वैश्या नरयागाधिकारविघधानादनाहितान््ादोनां aed श्रति- विक्द्ध म्‌ ॥ yoo

असावनुपनोतेाऽपि वेदानधिजगे गुरोः | SALE: स्फटिके न संस्कारमपेखते ॥ १७८॥

खतिविराधमदादरति। satfafa | श्रनपनोताऽपि 9.

8४२ WITT: |

अजातापगयनास्थसंख्कारोऽपि, शअधिजमे अधोतवान्‌, दृष्टा mint द्रढयति खभावेति, अजानुपनीतस्य वेदाध्ययनं रति विशदध, तथाच ममु: 'नाभियाहारयद्रष् खधानिर्गयना- दते, WRU डि समस्तावद्यावदेदे न जायन र्ति ॥१७८॥

विरोधः सकनलेाःऽप्येष कडाचित्‌ कविकाशनात। उत्क्रम्य द्‌ापगणनां गुणवीथों विगाइने ! १७८ ॥

carat निस्क्रविराधास्यदाषर् क्रचिद्रुणत्मपि भवनो zwaay) विराध इति सकलाऽपि zara. षयाऽपि, कवेवसयतुः area प्राढाषवा विम्द्धार्यन्टाःपर वष््‌-

नेन वेचिच्यप्रतिपादनं afeaq क{सिदनदहुरवप्रषरूपं क[चडाङ्ञाविश्षष्ट्पश्च तस्मात्‌, दाषगणमं ZIG गष््रचम्‌-

मो , e त्कम्य परित्यज्य, गृणस्य वीयं माग गृणत्वमित्ययः ॥ २७८ ॥

तस्य UTR: प्रभावेन तदुद्यानानि BRIT ! आद्र प्रएकप्रनालानामास्पद्‌ं सुर शाग्विनाम्‌ | १८० ॥

तच दश्रविगाधस्य गणत्वं द्यति । तस्यति। तम्य कम्य चिद्ैडादिदेश्विभ्रेषोयस्य, तद्द्यानानोति काकाचिन्यायना- नषङ्गंण वान्वया न Kfar दृत्यभिप्रत्य तत्पदन राजा परा- au, तानि प्रसिद्धान्यृद्यानानि तदुद्यानानोति वा, श्रा- द्राष्यभिनवान्येग्रूहुकाभि वस्त्ाष्येव प्रबालाजि amar यषां ते तथा तेषां सुरश्राख्नां aweegrara, sfyt दति

तोयः afew: | Bek

उदे श्धापेचया TAIT, Wa AwWeTarurtg wife- सुरश्ाखिसम्मवा वसित इति देश्विरोधः सच वनीयस्य रास्ना विग्तिमश्वरूपादासालद्ारमाविष्करोातोति चम- त्कारजननाहुण एव, कविकाग्रलश्चाच उदात्षालङ्कतिप्रति- पादनम्‌ ॥९८०॥

राज्ञां विनाग्रपिप्एनश्चचार खरमार्नः। धुन्वन्‌ कदम्बरजसा सद सप्रच्छ्द्‌द्रमान्‌ ॥ १८१ ॥

कालविगाधस्य गणत्वं दरयति। राज्ञामिति) राज्ञां वष्नोयनुपस्य यातव्यभ्पानां, सत्रच्छद्‌द्गमान्‌ सप्तपलंटका- एामद्गलपुष्याणि, wa विजिगोषायुद्धयातरा सप्तच्छदेोाद्रमाञ्च शरत्काल्ने भवन्ति aa च कदम्बपष्याणि न जायन्ते तेषां वधभवव्वादिति कालविरोधः, सच श्रकाले फलपष्याणि देशविद्र्‌ वकारर्णमिति विष्णधर्रात्तरात्‌ खरमारूतवदाका- लिकपृष्यफलाद्मस्यापि लाकविनाश्चकवात्‌ प्रतिपच्न्छपा- नामवग्खम्भाविमरणद्यातनन विजिगोषोर्त्कषातिश्यव्यच्जनाद्‌- गए एव, तादृशव्य्प्रतिपादनञ्चाच कविकश्चलम्‌ ॥ १५८९ ॥

दालाभिप्रेरणचस्तब्रधूजनमुखाद्रनम्‌ | कामिनां लयवेषम्यं गेयं रागमवडंयत्‌ ॥ १८२॥

कलाविरोाघस्य nua दशयति, दालेति | दालाया अभि- प्ररणं सवेगसालनं तेन चस्ता ये बधूजनास्तेषां मुखभ्ब BRA

312

sae RTT: |

अतएव wae Warfeeraw see Beta यच तादृशमपि गेयं गामं atfaat रागमवङ्कथदित्धन्वयः, wangaa गामं meet रागवद्धकमिति संमोतश्रास्तश्थिनिः ` प्रणते च तदपरोल्यमिति मीतरूपकलाविरोधः सच बधुजनेषु का- मिमामव्यमुरागिव्व्यश्नमाद्ुण एव ॥ ९८९ ॥ |

Vcore fee: कामो शिशिरं दव्यवाइनम | अबलाविर TCARM AVA, गणयल्ययम्‌ ॥ १८३ 1

लेाकविराधश्य गृणत दश्ंयति। एेन्दवादिति। शन्दवा- दिन्दुमम्नन्धिनाऽखिषः किरणात्‌, अ्र्ि.अब्दस्य किरणवा- fad way बङ्षु Gea, श्प्च्छेति anna पञ्चमो, दव्यवाषनं afeafa fafat Mae गणयति aar- saatfavemufage:, wa waareaisfa शिशिर दति लोकविराधः मच favieq चब्दरकिरणम्दान्युटौपकलत्वद र. माण एव ॥ ९८२ ॥

परमे यऽप्यप्रमयोऽसि मफनेरप्यम्‌ निष्फोनः | एकस्ल्मप्यनेकेऽसि नमस्ते (PMA ॥ १८४ ॥

न्यायविरोधस्य गणत्वं दश्यति। प्रमेय cli प्रमेयः प्रमाएजन्यप्रमितिविषयः श्रप्रमेयमद्धिनः, फलः फलं काय aafea: जगत्कारणमिल्यथंः, निष्यल्वसद्धिश्लः, एकस्तत्व- ताऽदितोयः, अनेकः श्टग्रोमायाभिः णडरूप प्यते षत्यादि-

wala: पररिष्डदः। egy

अतेः" प्रपञ्चात्मकलेन बङरूपतया प्रतीयमानः, WI THAAT प्रमेयलादीनां सामानाधिकरण्यं कलापि दश्मरता माक्ष मिति" न्यायविरोाधः सच प्रहतेऽलद्धारषरूपः परमात्ममेाऽचि- waa व्यञ्जयन्‌ गुण एव ॥ १८४ ॥

पञ्चानां पाण्डुपृच्नाणां पत्नौ पाच्ालपुच्िका। सतोनामग्रणोश्वारोदेवे इ विधितेदशः॥ १८१ ॥

श्रागमविरोघस्य गृणत्वं दशयति । पञ्चानामिति । पाञ्चाल. पच्तिका द्रौपदी, श्रग्रणोः Ber, देवे दोवमम्बन्धो विधिधाः नम्‌ tym: श्रागमापरतन्तः खधिष्ठिरादीनां धञ्माद्ंग्रतया द्रौपद्याश्च sfaafust@euaar देवत्वादिति भावः, श्रचे- कस्याः पञ्चपतितवं सत्यपि तस्मिन्‌ साष्वोग्रष्ठलञ्च अत्या मन्वा- fefuar नाक्रमित्यागमविरोाधः सच देवविधानस्य wreara- पितया वैलचण्ट्ं Geyer गण एव ॥ ९८५ ॥

शन्दाथालङ्धियाश्चिचमागाः सुकर दुष्करा | गुणा Say काव्यानामिद संक्षिप्य द्‌ शिताः ॥ १८६ ॥

va प्रतिज्ञातान्‌ quiets freq यन्थमिममुपसंहरति | गष्दार्येति । wagiarefgar: अनब्दार्यैभयात्मककायभाभा- जनकाः सभावाख्यानाद्यलद्धाराः तेषां इयारपि शब्दार्थयोः कचित्‌ erate कचित्‌ परम्परया वा छराभाजनकत्ात्‌ GT य॒श्था शब्दा्यास्ताद्‌ाक्याभ्यपगमाच । तथा सुकरदुष्कराः

४४९ काद्याद्श्रः|

कचित्‌ सुकराः कचिदुष्कराख्च feaari: शब्दमाचाल- इरा यमकारयः, एषां ्ब्दमाचस्येव ओाभाजनकलात्‌। WUT: द्वेषादयः, दाषा श्रपाथतादयः, चकारात्‌ काव्य- लत्तणतद्धदरतन्प्रागाख, dfaa दर्शिता दति asl arasa भेदस्यादणश्ितित्वादिति भावः) श्रच य एव निङूपिताम्त- एवापसंहारवाक्ये दशितलेनाक्राः नतु निषूपफकमेण तया- त्वे गणानां पञ्चादुपादानंनस्परादिति AAA ९८्द६॥

्युत्यन्नवद्धिरमुना विधिदशितेन मार्गेण दोपगुणयर्वशवत्तिनोमिः। वाग्भिः छताभिसरणा मदिरसणाभि धन्या युवेव TAA AA च कौत्तिम ॥ १८७ ॥ दत्याचाग्यदण्डिनः क्रतो काव्याद शन्दानङ्गारदोाष विभागोनाम aaa: परिच्छदः | ॥ समाप्रश्ाय Bee: ॥ मनु dfam दशिता tam aa dean दशंनायां कथं ग्रन्धप्रयाजनसिद्रित्याश्ङ्कोपपादयन न्यं ममापयति। गयत्यन्नेति) gaat निरूक्रम विधोयन्ते निषटप्यन्त एभिरिति fauarequica: तेदंशितेन दाषगृणयारयापाद्‌ यधम्मया- मागेफावम्धितिप्रकारण परिश्ञातेनेति tte: व्यत्यना यन्यप्रया- जमन्डतव्यत्प्िमतो बद्ियस्य सः, तथा अमुमेव ATHY Bar- faato: काव्यं कन्तमवगन्त वा Barua: sfadrgr वा

aaa: परिच्छेदः ९४९ ४.

वध्रवत्तिनोभिः पनःपृनरनशोलनेनायत्ताभिवाग्भिः are रूपाभोरमते भिटतिमान्‌ भवति तथा को्तिंञ्च लभतेद्व्य- aq: एतेन fafa: Aa काव्यस्य प्रयाजनमिति पवमाने प्रतिपादितम्‌, श्रव काकाचचिन्यायात्‌ मारणत्यस्य प्रयमान्तकर्टविश्रषणदयनायन्वयः, गणपद्श्चालङारापलकचकं तेषामपि HAM ATA HAAS यधर््गवात्‌। यदा ब्यत्य- नरबुद्धिदे्रकालादिविषयपरिश्रोलनेन निपणमतिः वाभ्भिः सखयमेवाम्‌ना मागण ृतमभिमरणं यस्य तादृशः सन्‌ कता- az: सन्नित्यथः रमते क्तश्च लभतेदत्यनवयः, qarufa- नाति मदिरचणाभिधन्यः पृष्छवान युवेति यथा वशवत्ति- नभि; प्रमवशोहृताभिमदिरेचणाभिवराङ्णाभिः fafyzta- तेन विधिदेवं तेन दर्शितेन विद्युत्मकाश्नादिना प्रकाशितेन देषा जनपरिज्ञानादिरूपः गुणस्तदभावः तयामी्गेण Wa मागेणाभिमरणेऽयं दोषः श्रनेन तु गृण दरति दोषगणो विवि खानवृलतया परिग्टह्ोतन वद्मनत्य्थः छतमभिषरणमभि- मारो यस्य तादृशा धन्या युवा रमतेवराङ्गणाप्रेमादलको- fay लभते तयेत्यथः ॥९८७॥

दति श्रोपरेमचन्दतकंवागोग्रभटा चा्ंविरचितार्यां माललिन्य-

hn

विभागानाम दतोयः afteec: ii a i AB R 7 i On +, "

anes १ eyo via ¢ 1 R ke

| Ry 0...

+ ^ \ ae a

(-1.1 WATS: }

उद्ण्डेलण्डष्ष्योपतिविजितमिदं भारतं ataferr कर्क्याता दाजधामो धमिगुकिविशिजां areze fazer | श्रस्यामस्यालिकास्या समितिरमितधोवेभक्ेः काल जःत्‌- पाच्याञखय्प्रमेयोद्धुतिपरमतिमिः sera: सिः ्त्‌॥९॥

wigs एव तच्छा: एश्मतिवचपाऽपि मेऽजनयत्‌ `

व्याख्यान shar अक्रि, गरचति हि wy afeatr रताम्‌ Ney

Way मन्द्मतयः WATE aerate:

मन्ये विलाडमादस्छ विषमेव समत्ितम्‌॥२॥

are नतः कविवरामवरापियायाद्‌

खश्राकमोलणपथं विट्निममेयं।

नाङ्गनेटतं म्लपयदङ्गमगङ्गजना

संप्रायितेम are सरखा्मना fear es

उत्कर्ष armada aa fern faa re aa res faag

aut faaradaisaafagafaagiag प्रादुगामोत्‌

एनमानमध्यराढाविततगकागणे UAT: मज्जनानां

मम्मूतारामनारायणधरकिसुरः शाकराढाशनिवासा॥५॥

तस्दात्मजैन जनदुगमकाव्यमागसातव्यसञ्चरणमयममादरण,

Trafeqrqunafefad wae श्रोप्रमचन्द्रकविना वदति

SAGA ll ६ ॥

काटटिन्यमा{लिन्यमिवारणन सुदग्रमारप्रमसा चकार |

urmastaa प्रतिविम्बमाप्तान पश्यन्न्‌ भावान्‌ सुधियः सुखेन 1 € |

शकाब्दाः १७८५ ॥ ड UCR ॥