BIBLIOTHECA INDICA ; COLLECTION OF ORIENTAL WORKS

ASIATIC SOCIETY OF BENGAL.

Nedas. ०५१०९०३ ~ १९५५८ ~~ an sa >. THE SANHITA OF THE BLACK YAJUR VEDA. WITH THE COMMENTARY OF MADHAVA ACHARYA EDITED BY MAHES’ACHANDRA NYAYARATNA, ©. I. E. Vou. IV. Kaypa IV.

CALCUTTA : PRINTED BY J, W. THOMAS, BAPTIST MISSION PRESS. 1881,

Digitized by Google

INDEX

TO THE FOURTH VOLUME OF THE TAITTTRiYA-SANHITA.

FourtH KAnpa—AGNIKANDA.

PrapaTHakaS—I—VITI,

Prapktuaka [

I—XI. Anuvdkas.—Ukhésambharane mantraéh 1—151 I. Anuvéka. Abhry4dénam, ... 1—15 II. = Mridékr&ntih, ००, 15—37 Ill. ,, Mritkhananam, res we 57-4.9 IV. 3 Mriddbaranam, ‘as ००, 50—65 ^ Pf Ukhanirmapam, ६ ०० 66—78 Wis ' 4 Ukhasanskérah ie ०० 78—87 VIL. sa, Sémidhenyah, ... ... 87—98 VIII. ,, Aprirupa-Prayajay4jyah ove 94—113 IX. ,, Agnutpédanam, 118—126 X. - Agnidhdranam, 127—142 XI. ,, Vaisvadeve havishém yfjy4nuvékyféh, 142—151]

PrapatHaka II

I—XI. Anuvékas.—DevaYajanagrahah

I. Anuvika, IJ

33

१11 1४. ;; V~ 39 VI. a, VII. s,, VIII. ,, TX ~ &; >. 5 +, ,, WO Cry x yy 0, (= 2 ५. ९ ए

Ukhagneh upasthénan, ... Ukhagneh chayanadeéam prati nayanam, .. Gfrhapatyagneh chayanam, A’bavaniya-chayanartham bhubah karshanam Oshadhibépah, ... Loshtrakshepfdikam, Rukmadyupadhénam,

Pas‘us‘irshopadhfnam, ,,, Varunapraghfése yAjyaénuvéky6h,

, 152-808 A’sandyam ukhégneh sthépanam, ... ० 166—175

152—166

. 175—188

188—202

202—225 226—239

.. 239—252 (६ . 252—264 SvayamAtrinnddishtakopadhénam, ... .. 287—299 . 299—808

265—286

I—XITI. I. Anuvaka.

II. III.

IV. V.

a3 +P

2

PrapAtuaka III. Chiti I.

Anuvakas.—Chitis, ... se Apasyéh ishtakah,

Pranabhritah ishtak4éh, Apénabhritah ishtak4h, Chiti IT. A’svinyah ishtakah, Vayashyéh ishtakah,

Chiti ITI. Svayamftrinnédysh ishtak4h, Vrihatyfdyéh ishtakéh,

Chiti IV.

Akshnayfstomfy4h ishtakéh,

4 2

Avas‘ishtéh Akshnayastomlya

kah, ५ bie Srisbtindmakéh ishtakah,... Vyushtinémakah ishtakah,

Chiti V.

Asapatnah Virajas cha ishtak4h,

Yajyanuvakyah, sa

PrapaTtHaKaH IV.

Fifth chiti continued up to XI Anuvika.

I—XII. Anuvakas, ...

I. Anuvaka.

Stomabhégéh ishtakéh,

Nakésadah ishtakah, ८ (०१६1 ishtak4h, aie

Chhandasah ishtakah, =... Sanyagady4h ishtakah, .. Viévajyotiradyah ishtakah, Bhiyaskridadayah ishtakah, Indratanvah ishtakéh, ००

Yajnatanvah ishtakéh, Nakshatreshtakah, Ritabyéh ishtakéh,

Y4jyanuvakyah, see

. 309—413

, 809—3814 , 814—321 , 821—328

328—337 338—343

.. 843—349 , 850—354

. 855—361

h ishta-

362—370

,.. St1—376 . 376—389

... 389—396

. 896 —4138

,., 414—562

wee 414-—422 ,,, 422— 427 ,., 428—487 ,., 437—464

. 455—459

459—4.68

" 468- 478

,,, 473-476 ,., 476—481 ,,, 481—486 ,,, 487—497

, 497—508

3

PrapdTHaka V.

I—XI. Anuvikas.—Rudradhydya, ०,, 609--562 I. Anuvaka. Rudrasya tanoh prasidanam, . 509—518 11. 5 Ubhayato-namaskaraoi yajunshi, ... 518—521 III. ,, Ditto ... 522—526 IV. a Ditto, ,, 526—52Y V. a Namaskaropakraméni yajunshi, . 629—531 VI. ,, Ditto , 6582—534 VII. ,, Ditto,... ,.. 5384—5386 VIII. ,, Ditto .. 587—539 IX. ,, Ditto, ०, 040 — 542 X. क Richah mantrah ... O43-——551 ». ar S‘ishtah richah yajunshi cha, . 551—562 Prapktuaka VI, AGNISANSKARAH ASVAMEDHANGANI CHA.

I—X. Anuvakas,... .. 568—673 I. Anuvaka. Parishechana-vikarshanddayah . 5683—579

i Vais'vakarmana-homah, ... , 579—593 Ill. _,, Agnipranayanam, ,,, 594—604 IV ४ Apratiratha-siktam, 604—615 V. र Agnisthapanam, eee 616—632 Vis. 4; Asvamedhangam kavachadi-sannahah, 633—646 VII. ,, Asvastomiya-mantrah 646—656 VIII. ,, Ditto, sis .. 657—663 > Cary Ditto,... ०, 664—673

Prapatuaka VII. I—XV. Anuvikas.—Vasudhérddayah sanskarah, ...

6174-7 4.4

Ito XI. Anuvakas. Vasudharahoma-mantrab, . 674—699 XIT. Anuvaka. Vajaprasaviyahomah . 699—708 XIII. > Agniyogah ,,, 109—721 XIV. os Vihabyah ishtakah , 122—733 XV. ss Asvamedhasambandhinyo yajya- nuvékbyah, ane wee 7858--744

Digitized by Google

a |

ओगणेशाय नमः | अथ वैलतिरीयसंडिताभाष्चै

सतुर्काण्डे प्रथमप्रपाठके प्रथमोऽनुवाकः |

॥ हरिः ॐ ॥

युश्ानुः प्रथमं मनस्तष्वाय सविता धियः। safe ज्योतिर्निचाय्यं एथिव्या Tani” | युक्ताय म- नसा देवान्‌त्सुवयेता धिया दिवं । इदञ्ञ्योति करिष्यतः सविता प्र सुवाति तान्‌ । युक्तेन मन॑सा वयं देवस्य सवितुः सवे। सुवर्गेथाय wea” | Bawa मन उत युश्ते धिये विप्रा विप्रस्य हृते विपशिर्तः। वि हाजा <a वयनाविदेक दत्‌ ॥१। मदी देवस्य सवितुः परिष्टुतिः । यजे वां ब्रह्मं नमेयिवि श्चाका यन्ति पथ्येव सुराः | शूखन्ति विश्वं ware पथा श्रा ये धामानि दि व्यानिं तस्थुः । यस्य॑ प्रयाणमग्बन्य द युदा देवस्वं महिमान म्तः | यः पार्थिवानि विममे स रतश रजासि देवः स-

ॐ

R तित्तिसीयसंहिताभाय्े। [का ०४।प्र०१।यअ ०९]

विता म॑हित्वना“ । देवं सवितः प्रसुव ad प्रसुव ॥ HRI

यत्नपति' भगाय feat ग॑न्धवेः। aaa: at a: पुनातु weary Seria a । दमं नौ देव सवितर्य्॑तं प्रसुव देवायुव सखिविदः सक्रौजितं धनजितः gard” | ऋचा स्तामः< समवय AAT रथन्तरं । इ हडायचवकैनि | Zaz wat सवितुः प्रसवेऽश्चिनेबीहभ्यां पूष्णो हस्तं भ्यां wate az साऽऽद देऽङ्गिर ख ^” सिरसि नारिः॥ ३।

असि पृथिव्याः questa पुरोष्यमङ्गिरखदाभर्‌ wena त्वा छन्द साऽदं देऽक्गिरिसत्‌^" बधिंरसि ना- रिरसि त्वया वयः सधस्थ आ्राभ्रिर शकेम खनितुं पुरीष्यं | आगतेन त्वा TASS ETA’? इस्त sara सविता विधदसिः हिरण्ययीं । तया श्या- तिरजस्वमिदिं खात्वा न आभुरानुष्टुभेन त्वा BT सा,ऽद देऽङ्गिर ख ्‌५५५॥ ४ ॥ |

इत्‌ । ae प्रसुव । नारिः। भ्रामुष्टुभेन त्वा छन्द्‌- सा। fafa wet

दति वैत्तिरोयसंहितायां squares प्रथमप्रपाठके प्रधमेाऽदुवाकः॥ * ॥

[का०र।प्र०१।अ ०१] Serageni | |

शओ्रोगणेशय ममः |

अस्स निश्वषितं मेदा या वेदेभ्याऽखिलं जगत्‌।

fase तमं वन्दे विद्याती येमे अरम्‌ ॥

दतोयकाण्डे Bae रषः प्रायेश वितः |

way लभिचिल्यङ्गमन्ताणां पाठ श्यते ॥

अवान्तरविञ्गेषस्छु fafadraig <faa: |

चतुथकाण्डमन्धा ख्यं सप्तभिः पाठकेयेतम्‌ ॥

खख्वासन्भरणे मन्त्राः प्रथमे पाठके War: |

UMM ATA: खस्तदथास्ठ ATTA ॥

MIN ग्डराक्राम्तिः STH CCH तया |

उखानिनश्माणसंस्कारो सामिषेन्यस्तथा प्रियः ॥

अन्नत्पादा धारणञ्च याञ्ा दृत्यनुवाकगाः। इति ।

तजास्थादान प्रतिपादके प्रथमेऽनुवाके प्रयमं तावद्धाममन्ह्ा उच्यन्ते | कल्यः,-“जुह्वा मषटग्डहोतं WEYAT युञ्जानः प्रथमे मन इति

यजरष्टमाभिष्छम्भिरेकामाडतिं जहाति! इति । तच प्रथमाग्ड- चमाद.-“युञ्ञानः प्रथमं मनस्तत्वाय सविता fra) ae ख्योतिनिचायग्य fear wart)” दति । श्विता" (प्रेरकः परमे शरः) “्रथमम्‌' अरभ्रिचयनविक्षये “मगा ‘wart’ (समाद्‌ धागः) ‘faa (centfefarafe श्ानानि), aware’ (तनिता विय) afi च्योतिनिं चाय्य' (चोयमानमभ्भं फलानां कमणा

8

8 तेत्तिसोयसंहश्िताभाश्ये। [का०१०१।ख.६|

प्रकाञ्रनसाधनग्धतं नििव्य), “एयिव्याः' शअधि'--श्राभरत्‌' (श्रा इतवाम्‌ भूमेरुपरि wera) | तदनन्तर मभ्निम्‌ उखालशणं * viaat खखापयितुम्‌ उखानिग्ाणादे ta tra करोतीति भावः। श्रय दितीयामाइ,ः-“युक्राय मनसा रे वाग्सुवयैता धिया दिवं । बृहज्ज्योतिः करिष्यतः सविता a वाति तान्‌(९)” दति । 'खविता' ‘ary’ (इद्ियविशेषान्‌) प्रकषण “सुवाति' भरयति), किं ला ?--देवान्‌" (क्रोडापरत्वेन चपलाम्‌) इन्दियविेषाम्‌ ‘ara’ ware (विषयेभ्था नियम्य) । कोदृज्नानिद्धिवविगरेषान्‌?- “सुवर्यतः' (खगे गच्छतः), खगप्र ्थेमु्यतानित्यथः; ‘qe- ख्यातिः (are चोयमानमभ्निं) “धिया fea "करिष्यतः, (aa- दिषटकादिविषयया प्रश्या द्यातमानं कन्तु मद्यताम्‌) ।

SY दतोयामाह-युक्नेम मनसा वयं देवस सवितुः सवे | सुवर्गेयाय waa)” इति । यस्मात्‌ Garett सविता cafe प्रेरयति, तस्मात्‌ वयं" “सवितुः “देवस्यः प्रेरणे सति ‘qn’ (वि- षयेभ्यो नियमिते) “मनसा ‘gaara’ (खगलेके मोयमान- WIT: STATA) ‘ww (अकरा) भूयात WT: |

अथ Wtae—aad मन खत gaa धियो विप्रा fare बते व्रिपञचितः। वि हेरा दधे वयनाविरेक इत्‌ मही eae सवितः परिष्टुतिः)” दति । ‘fare’ (area) यज- मानद सम्बन्धिना ‘fan’ खनिजः (मनोः rea’ (प्रथमं खकोयं मनो विषयेभ्यो faa ष मादिं क्ुवग्ति) । ‘oa’ (शपि च)

* तद्नन्तरमुखाबच्चबमिति J. पर पाठः।

[आ 8।१०९।यअ ०९। बेदाप्रकाशे । a

‘faa, (इष्टकादि विषयाणि श्रानानि) ‘asa (सम्पादयन्ति) | arene fae ?--बुदतः' (प्रभूताग्रिचयनोखोगेनाभिटङखय), “विपञितः" (विदुषः watarfarsye) । agar विप्राः? हेषा, (Raver), कर्मष्छालस्सरहिता* इत्ययः । “एक TA’ (एक एव) सविता “वि'-दघेः (सवैमिद्‌ निमितवान्‌) । की इब: सविता ?- “वयुगावित्‌" (छल्विग्यजमानाभिप्रायाभिन्चः) । कथम्‌ एक एव सर्वमिदं क्रतवानिति म विसमेतव्यं, यतः (सवितः ‘eae’ "परि- टुतिः" "महो" (परितः सर्वषु देवेषु श्रूयमाणा fare) |

रथ पञ्चमीमार.-“्यजे वां wy पये नमोभिरव Bra अन्ति पथ्येव ar) wef विश्वे ware gar श्रायेधा- मानि fears wee” इति । यजमानः पन्न चयेत डे दम्पती, ‘at (युवोर) शथे" (परातनेमंहपिंभिरनषितं) ब्रह्म (परिबृदध) श्रभ्रि चथनास्यं॑ कमं “नमोभिः (नमस्कारपूरवकेरिष्ट- कोापधानादिभिः) ‘or (सन्पादयासि)। af सम्पादिते afa ‘Stat?’ (यजमानस्य कोन्तंयः) ‘fa-‘afer (भूमे विविधं प्रसरन्ति) । तज दृष्टाः पथ्याः ‘ar’ ‘ea’ (गोवाणएमा्भं wats wena यथा varia aca) किञ्च "अन्टतस्यः (प्रजापतेः) “Gar ‘a देवाः" दिव्यानि" “धामानि “श्रा '-"तस्युः (प्रा्तवन्तः), तेऽपि ‘fa (सव) seein यजमानस्य कोर््ति- fafa शेषः |

WY वष्टोमाइ,--“यस्य प्रयाणमन्वन्य इत्‌ ययुर्देवा Taq

* चयनकम्मंखालस्यरदडिता इति ०. To पाठः।

¢ afacrrdfwarrs | — [ato sineyreon}

महिमानमर्चतः। यः पार्थिवानि विममे स एता cryfa देवः सविता afer” दति । ‘ae’ afag: ‘ware’ (wars) ‘oe’ ‘Sar! “श्रमु"-"ययुः' इत्‌" (श्रवभ्वमनगच्छन्धेव) । किं कुर्वः —we “देवस्य महिमानम्‌ ‘aia (अचयन्तः) । किच्च ‘ay सविता ‘aifeafa ‘catfe “विममे (एथिवौगताम्‌ पर - भाषन्‌ विशेषे गणयिला नि्ितवान्‌), ‘ew सविता" ‘ea’ ‘afeaar (मदेन) “एतन्नः, (व्याप्तवान्‌) | (एति सवे गच्छ तमेत्छेतश्चः) ।

अथ सप्तमोमाह,-““दे व सवितः nga यज्ञं प्रसुव | awed भगाय दिव्यो गन्धवंः। केतपूः केतन्नः पुनातु वाचस्पतिवाक् मद्य खदाति 7:0” दति । हे (सवितः “देव, ‘aw श्रसुवः (परकर्येण परेरय), "यज्ञपतिं" (यजमान च) ‘nga’ किमथे — 'भमाय' शोभाग्धाय) i “दिव्यः (दिवि खें भवः) कथिद्‌ “गन्धर्वः, केतपूः" (केतं परकोयचिक्ते वन्तेमानं ज्ञानं पुनाति गरोधवतीति Way, स) च, “नः (wea) "केतं (चिन्तवर्निन्नानं) ‘garg’ (भ्रा न्तिपरिषशारेण iraq) ‘arvafa: ‘wey (असिम्‌ कर्मशि) ‘ay (श्रमदोर्या) वाचः ‘aztfa® (खरयत)।

THAT: सोक्ता अष्टमं यजुराद,“मं ने दव सवित- aw प्रसुव देवाथव सखिविदः खजाजितं धमजित सुतजिः aah” इति। हे "सवितः" “देव, ay (अरमदौोयम्‌) "दमं ‘aw’ प्रसुव" । कोठृ शं -(देवरर्यति भिश्रोभवतोति देवायुः, ते) “देवा-

* खदातु इति ८. रवं. Yo Uta |

[का०९।प०६।अख ०१९] Fareaars e

aq’, (सखायं afrurea asa amfa afafag, तं), (aufa इादन्नाहादीनि जयति वश्नौकरोतोति सजाजित्‌, तं), तानि fe सीयमानम्ग्मिमपेशन्ते; (धनं जयति फलरूपेण सम्पारयतोति धनगजित्‌, तं), (सुवः खमे फलरूपेण सन्पादयतोति पुवजित्‌, तम्‌) | |

-ग्रचयमगा्यानां चतुथेकाणष्डगतानां aa पञ्चमकाण्डे (९अर०।९अ ०) MATT AAT | AMAT AAT इत्या- दिभिमंन्तेदामं विधन्तेः-““सावितच्राणि अराति wea” इति । सविता aq way प्रतीयते, तामि साविनाणि, aera सति चजमानं विता कर्मणि प्रसेति।

द्रव्यं विधन्लः-““चठब्डेदौतेन seri waar: awa: पश्रएूनेवा वर्धे" इति ।

चतुः श्यां पनः भसति, “ara faut fewa प्रति- तिष्ठति" इति ।

पुनरपि प्रकाराकरण प्रसति,-““छन्दाशसि रेवेभ्याऽपा- WALA वो भागानि We वच्छामः'' इति तेभ्य एतचतुगश्ोतम- धारयन्‌ परोऽमवाक्याये याच्धाये Tag वषट्काराय यकशतु- ग्टहीतं जाति इन्हार्खेव तत्राति तान्य प्रीतानि द- वेश्या wal वदन्ति" इति । माना विधच्छन्दोयुक्रपुरोऽगुवाक्याय्- भिभागिना देवा ₹दविभाग््धा देवग्योाऽपरक्राः बम्ताऽन्य्राग- च्छन्‌ । कि त्रवको गताः ?-एति तदु यते, देवा भागरङि- तानि वयं इन्दासि "वः (युश्जदोयानि) शवींषि ‘a’ ‘agra:

ट तेत्तिसीयसंडहिताभाव्ये। (का. ९।प्र०९।अ ०९]

(श विवेइनं न करिग्धाम दति waa) 1 तदानीं देवा विषाय Saas wey तच्छन्दसां प्रोतिकरं भवविति तेषां भागमकल्प यन्‌ ;- तज प्रथमग्रहणं एराऽनुवाक्याख्याया गायचो- दे वतायास्ु्टिकरं ; दितीयय्रदणं याज्यास्थायाख्िषटुब्रेवताया- स्त॒ष्टिकरं ; aired रेवताख्याया अगतीदेवतायास्दुिकरं ; चतुथेयददणं वषयकारास्धाया शअनुष्म्‌रेवतायास्त॒ष्टिकरं । श्रतखतु- wean दामे सति कन्दारेवता याः, ताः प्रीणयति, arg प्रोताः सत्यो शव्यं वन्ति । |

खश्रकारोख waracaay seztinfaan, az चिन्त नीय,--किमेकेकं मन््रमुखायं swears, श्राराखित्‌ सवशि wearer ?- रति । त्र हेयोपारेयावभो पशो क्रमेण दशयति, “यं कामयेत पापोयाग्न्छा दि व्येकंकं A जृडयादा- इतीभिरेत्रेनमपरग्टाति पापोयान्‌ भवति थं कामयेत वषी- यानस्यादिति स्वणि तस्छानुद्धत्य शया दाडल्यैवेगमभिक्रमयति वसोयाम्‌ भवत्यथो यज्चसतत्रैषाभिक्रान्तिः" दति । पापीयान्‌" अतिश्रयेम पापे दरिद्र wed: । एकेकं मन्त्रमृखा्यं दामे सति सुदचेषाभावात्‌ परस्यरमपरक्राभिराछतिभिरेतं यजमागम्‌ ‘aqzera (धनादपेतं करेति) तते दरिद्र भवति । "वसषो- यान्‌" AGHAT: | षवोष्छशाय हेमे त॒ मन्त्राणां परस्परषहेवा- रेकयेवाङल्या यजमानम्‌ च्रभिक्रमयति' (afrard करोति), तते धनिके भवति। ्रपि च, येयमभिक्रमणेतुरेका ्राङतिः; एषा यश्चस्सेव afgvareqas अभिक्रान्तिः। खाधीने घनन भवति।

[at e Bio iter | QUA | । 4

मन्धगता मष्टसद्लां प्रन खति,- “एति वा एष खश्मखादू द्या योऽप्रेर॑वलाया एत्यष्टावेतामि सावित्राणि भवन्वष्टाशरा मायो गा यच्राऽभ्मिकतनेव GRATE Weare Ala” (४।९।९अ ०) द्ति। या यजमामेऽग्रिरूपाया देवताया “एति (aazresfa), ‘UG’ यजमानो न्नापक्रमादारग्ब यश्षफलदूपाया ‘War’ "एति (श्रपगच्छति) । afd यज्ञमुखम्‌, इति yar अप्ररपगम एव यज्नमुखारपगमः | SOUT: sare परिषशारः? इति. तद्‌ च्यते, प्रारम्भे arfaaret मग््राणामष्टतवे सति ्र्टाखरा गायज्नो' wea, “श्निः” च "गायः", उभयेसखजन्यलात्‌ ; तता मायजोसम्पन्िरोवाग्रिसम्पत्तिरिति यश्चमुखादभ्निरूपाद पेतः सम्‌ सण्डद्धेरपि नापेति।

अर्टमन्ोपेतामेकामाङतिं wisfa,— war खातिबाङि भव- नध ङ तिनवमो fanaa यश्चमखे वि यातयति? (६।९।९१अ०) दूति। चिद्टतस्तामे wer गवसद्ाकाः, अताऽबाहमन्लविशि्टा- छतिगतया मवमद्यया जिटत्‌ शममेव ‘ayaa’ "वियातयति" (विशेषेण प्रसारितवान्‌ भवति) |

WATAIT चिन्तनीयं "किं Sao THAT खाये, ‘ca मे देव सदितःः इति यजः सप्तमं कला, पञ्चात्‌ ‘ea सवितः" दत्यचम्‌ ्रन्तिमां कुयात्‌, किं वा Waray सप्तमीं छत्व, तत्‌ agri कुयात्‌? शति । तच डेयापारे ०परे। क्रमे दशयति,“ यदि कामयेत इन्दासि aya’ aiqdafage- मन्तमां कुयी ष्छन्दास्छेव यज्ञयश्नसे नापंयति यदि araea

0

६० तेजिरीयसंड्िताभाश्ये | [का ०8।प्०९।च्‌० ९]

यजमानं यश्चयश्नसे गापयेयमिति यजुरन्तमं कयत्‌ चजमान- मेव यश्चयब्रसे नापेयतिः (५।९।९अ °) दति 1 ‘away (यज्ञ फलं) Wad (संयाजयेयम्‌), Seager weg अ्रन्तिमले GN इन्दः सुगच्छेत्‌ । ag ढन्दारडहिततलेन य श फलं कन्दोगामि म भवति, किन्त यजमानगाग्येव भवति ; तस्माद्‌ qatar कुयादिन्धथः |

क्यः, “SQ Gray खमर्धयेत्यपरं werd रहता इ्ति। पाठटष्.-“ वचा Gray समधंय गायचेण रथन्तरं | ह शङ्गायचवम्तेनि(<)'› इति । डे श्रगर, स्ताज्रहेतु षामाधारभृतया ‘eu "रामं" (स्ताजं, ऋमाटठत्तिरूपं संघातं वा) ‘wary (सम्डद्धं कुरू) । "गायचेण' erat we "रथन्तर, साम ‘aaa’ | गायच्रसामेव ANT AAT यश्य हसाः, तत्‌ Maw’, गायचसामसदितं ‘wea’ साम ‘amie’ |

afar we ‘wade’ tice तात्पये दर्भयति,-“खचा साम wawdare ase” (४।९।९अ०) इति ।

कल्यः, “देवस ला सवितुः प्रव इति चतुर्भिंरथिमादनते वेणवी कलाषों सुषिरामसुधिरां चे भयतः-र्णमन्यतरतः-श्णं वा ्रादेश्माकीमरनिमा्चीं व्याममाजोमपरिमितं ar इति। पाटस्त,-““देवस ला सवितुः प्रषवेऽञिनेबोडभ्यां पूष्णा wanat गायज्रण इन्द्‌ घाऽऽद देऽङ्गिरित्‌(* ^) श्रभिरख नारिरसि एयिव्याः खधस्थादभ्निं परोग्यमङ्गिरसखदराभर जष्टुमेन ला कन्दसाऽऽददे- $ङ्गिर खत्‌(\९) बथिरसि मारिरशि लया aqy awe aisfay

[का०४।प्र०१।ख ०९] वेदाथंप्रकाद् | ९१

waa खनितुं gta जागतेन त्वा छन्दसाऽऽदरेऽङ्गिरसखत्‌(\९) स्त आधाय सविता friar fered: तया arfa- रजसखमिदग्मिं Sal न श्राभरानष्टभेन ला कन्दवाऽऽदरेऽङ्गिर- wa’) इति । श्रजाखां fara न्दत्‌ GAA, ख गबद्ेतुः arefawersta: | ₹े wa, "सवितुः" “देवसख' प्रेरणे खति “च्रञ्िनाः” wafanat मणिवन्धपयंन्ा््वां ‘armel’, ‘uy खम्बन्धि्वा साङ्गुलिभ्धां ‘wana? साधनण्डतार््यां, सहाधभूतेन ‘aed era युक्रः सम्‌ ला “wee” (खोकरोामि) । तच दृष्टाः “अङ्गिरसखत्‌", अङ्गिरसः षयः पुवे यथा खोतवन्भः तदत्‌ | a च “श्रभिरसि' (खननरेतुः काष्ठविद्धेषोाऽसि); तया (नारि- रिः (न विद्यते अ्ररिर्यश्यास्तव सेयं मारिः) खमनकाले पावा- खादना तव aifa ङुष्टीभाव raya: |

अक्गिरसखच्छम्देन प्रथमयजषः समा प्रवात्‌ शश्रभिरसि' इत्या दिकं दितौयं यजः । अरचुर हिते © शरभे, एथिव्याः aren’ “पुरी यम्‌' ‘ain ‘wre (ered । grande पांखरूपा Na aged, aed wien, waar उखां wear तस्यामग्मि रवस्याप्यते, श्रता ्डदम्यारभेरोपचारेण ग्टदा- इरणमेवाग्धा हरणमिति विवक्िला, “परोग्यमभ्निमाभर' cere । अयं चेपचारोाऽप्रिचयन प्रकरणे Tawra ia | श्रत एव पञ्चम- काष्डान्ते चाद्परिहारोा भविव्यतः,-“"ब्रहमवादिना वदन्ति age चाद्विखाभनिस्चौयतेऽथ कस्मादभ्रिरष्यते दति कन्दाभि-

अिगाति saat वे कन्द्ारसि तसमादप्रिर्च्यते'” (५।७।९ श्र °) 6 2

१२ afta Quafeaara | [का००।प्र०१।अ० ९]

इति । wa: पां सुरूपम्निमान्ते चेषटमेन छन्दसा सदकारिणा am: लाम्‌ “श्राद्दे । “अङ्गिरखत्‌' इति gate: yaaa! दा- VU saat च दृष्टाम्तवाय दिः “श्रक्रिरखत्‌" TEMA |

अथ दतोयं waqud, हे अभे, लं ‘af (भरणकुशला ग्टसम्पादगङुशलला) “wa । ारिरसि' दति yaad । (्वया' युक्रा ‘aa ‘ore (एथिव्या sey) “श्रा (समन्तात्‌) गगर ‘acre’ ‘wafag’ ‘wae (शक्रा भवेम), श्रता "जागतेन' ‘AE षश - कारिशा mara “sree? । श्रङ्गिरखत्‌' इति दृष्टातः पूववत्‌ ।

अथ चतुथे यज्र च्यते, "सविता" (मेरकः परमेश्वरः) पुरा "हिर्ययी" (सुवणं निमिंताम्‌) wie? हसे" स्थापयिला ‘fer (पोषितवान्‌), wa: तवा" (हिरष्छग्या) maT am लम्‌ “शरजस्तमित्‌' (स्वरव) “ज्यातिः, (प्रकाशमाने) ‘uf 'खाला' (श्रग्निषेनोपचरितां सदं after) ‘a’ (sada), “WTA (आनय) | शच्रानषटुभेन' “कन्दाः ख्कारिणा युक्राऽ्ं लाम्‌ ag?’ । ्ङ्गिरस्वत्‌ः इति दृष्टान्तः gaat

एतीर्मन्छेरस्थारानं विध त्ते,--“चतुभिरथिभादन्ते चलारि कन्दा शसि इन्दाभिरेव' (५।९।९शअ०) इति। गायचो-चिष्ब्‌ ` जमल्नद बति च्छन्दसां चतुष्टयं । मन्त्रेषु तेषां सहकारिलेना- भिधागात्‌ इन्दो भिरोवा्ररादानं तवान्‌ भवति |

aq प्रसवश्ब्दस्छाभिप्राथं दश्यति,- “देवस्य त्वा सवितुः प्रसव शत्या इ प्रत्ये" (५।९।९अ ०) इति ।

dufafdarar अभ्रेरन्तः सुषिरलं विधे,“ अग्निदवेग्याऽनि

[का०९।प्०९।अ०१] चेदा प्रकाशन | ६९

लायत ख aw प्राविक्षत्‌ एतामूतिमगुखम चरत्‌ स ater. खषिर सुषिराऽसिभ॑वति षयानितला च" (५।९।१शअ्र ०) efi पुरा कदा- चित्‌ केनापि निमिन्नेम श्रपरक्राऽग्निदंवेभ्येा भिरगच्छत्‌, निर्गल्य देवानां <u वारयितुं ‘ag प्र विशत्‌'। are "सुषिरं" (खानं) यदस्ति, via मृषिकश्य अग्विखवत्‌ ऊती, ताम्‌ “एतामूति वेणमध्यगतच्छटद्ररूपाम्‌ TWAT सम्यगमु चरत्‌ । WAST: सुषिरवेणप्रियलात्‌ “अभिः gfacr काया) तच्च सुविरलं ‘e- योानित्वाय' सम्पद्यते | ये भिरप्नेः ara, agigaad सयाभित्म्‌।

aM: र्णा विन्द्‌ लाञ्डितलं विधन्त, “स य्-यज्रा वसत्‌ AMMAN aT भवति Gras” (५।९।९अ ०) इति । वेणमध्ये सञ्चरन्‌ श्रग्मिथस्मिन्‌-यस्िन्‌ खाने वासमकरोत्‌, तत्‌- स्थागदारेन* (छष्णमभवत्‌ः। श्रताऽग्निजिवाषद्योतमाय श्निः "कर्माः (शृष्णविन्दुलाञ्किता) wat तया षति च्रभिरूपस चिचलात्‌ ब्टद्धि श्यते, amare च खूपसर्टाद भ॑वति ।

च््ेरुभये1र न्तयेलोच्छलं विधन्ते--“उभयतः-च्छभवती- AQUA खाकंखा वरष्ये" (५।९।९ अ ०) इति । ‘eq तेजने' दल्यखा- दते रत्यल्लः WYMAN UTA, उभया; श्रगरमृल यो स्तोत्तणा शभिः 'उभयतः- च्छः", तादृ जी काया । तदेतद्‌ भयतस्तो चलम्‌ crear (ला कदयेऽपि) “are ‘wae! (पूजायाः सम्यत) भवति ।

श्रभेदवय परिमाणं विधन्ते.-“व्याममाज्ो भवल्येतावदे पुरुषे

* ततस््ानं area इति पाठो भवितुं ae |

v8 तेत्तिरीयसंडिताभण्ये। [का००।प्०१।यअ ०१]

वीये वीयैसम्भिता” (५।९।९शअ०) इति । चतुरभिंररन्निभिस्हल्या व्यामः ; एतावतो काया । उत्थिते ‘qe “वोयम्‌' “एतावत्‌' Wai अत दयं ववीर्यघम्मिताः भवति। पत्ताकारं विधन्ते,-““अरपरिमिता भवत्यपरिभितस्यावरुष्ये" (५।९।९शअर ०) इति । मियतपरि माएरह्ितत्मपरि मितत, तखा- परिभितस्य बहला न्नादेः सम्पश्य भवति । agen श्रेवंणका यैत्वं विधन्ते-“या वनस्पतोगां फलयदहिः स एषां fray फलगरिवणर्वेणवी भवति वोयैसलावर धयै" (५। ९।९अ ०) इति । फलानि बहनि गा तीति "फलयह । 'वन- anal मध्ये यः फलग्रहिः, safe, “एषा, फलग्रहिणा मपि मध्ये ‘a’ वेएरतिश्रयेन (फलग्रहिः । वोद्या ्यवदेणमां समा पिशंवस्सरे गेोधूमसदृ भेवेहभिर्वजिरुपेतलात, लचि सारोपेतेन वीयां ख | तस्मादियमभिः ‘aug’ काया। तख प्रैएवलं daa भवति ॥ अतर विनियोागघक्हः+- य॒श्ञाऽष्टकेरेकदाम, चा स्तोमं, GALA: । Vala चतुष्केणादन्ते, मम्तास्तयोादश्च॥ अथय मोमांषाः-दादशाध्यायस्य ठतोये पादे ०९४) fe- न्तितिम्‌। ““चतुभिरभिमित्यच् विकल्पा वा समु चयः | fare: yaad समूहे ATTA: ॥ wat शूयते, “wafiqhanren दति; wa garefa-

[का०९।६०१।अ ०२] वेदा्थंप्रकाशे | १५

भागमग््वत्‌ प्रतिमन्तं एयक्कर एलवं नास्ति, चतुःमष्याया समूहे करणत्वप्रतोतेः, TVA क्म॑षन्निपातस्य बाधेनेव ww: सात्‌ । ग च, पर्वश्येककस मन्त्रसयान्ते सन्निपातेन स्यादति wetted; वाचनिकसद्धयया न्यायसिड्स्य तस्य बाधिनलात्‌॥ दति सायनाचायविरचिते माधवीये वेदाथंप्रकाश्चे शष्ण- यजुःसंटिताभाये चतुथं काण्डे प्रथमप्रपाठक प्रथमे।ऽमुवाकः ॥

TaN Wasa wa आयुषि विदथेषु कव्या | तया देवाः सुतमा AGHA साम॑न्त्स- रमारषन्ती" | aged वाजिन्नाद्रव वरिष्टामनु संव- त । दिवि तजन्मं परममन्तरिस्षे नाभिः एथिव्या- मधि यानिः। pare रास॑भं युवमस्मिन्‌ यामें Sawa | BH भर न्तमस्मयु°। यागे-येागे तवस्तर्‌ वाजेवाजे वामहे | सखाय CAAA” | TTA ॥ ॥ १॥

रद्यवकामन्नशस्तीरद्रस्य WMI TYAS | उवन्तरि शमन्विहि सख्स्तिगव्यतिरिभयानि aera | पुष्णा सयुजा aE) परथिव्याः सधस्थादभ्निं पुरोष्य- मङ्किर सवद च्देदि(% afd पुरीष्य मङ्गिर स्वदच्छैमे(° sft पुरोष्यमङ्किर खद रिष्यामो st पुंरोष्य॑मञ्गिर-

९६ तेत्तियेवसंहिताभ्ये। [का०१।प्र०९।अ०९्‌

स दइ'रामः८ | अ्न्वग्िरुषसामप्रमख्यदग्बदानि प्रथमे जातवेदाः | HA GAT ॥ २॥

पुरुचा च रश्मीनन्‌ श्ावाषथिवी श्रा ततान") | श्चागत्य वाज्यध्वनः सवा घो वि धृनुते। fax सधस्थे महति चक्षषा नि चिकीषते^" । श्राक्रम्य वाजिन्‌ एथिवीमभ्िमिच्छ रुचा त्वं । मूम्या वृत्वाय ने ब्रूहि यतः खनाम तं ad’? | dra ve एथिवी सधस्य- मात्मान्तरि क्षः wage wife) frera चक्षषा त्वमभितिष्ठ ॥ ३॥

TAMA” | उत्काम महते सोामगायास्मादास्था- arexfaarer वाजिन्‌ वयर स्याम सुमतो एथिव्या afi खंनिष्यन्त Te We) | उदकमीट्‌ द्रवि UIST ASTI स लाक Tad एथिव्याः। ततं खनेम सप्रतींकमभिः सुवा रुहाणा अधि नाकं SAR | अपे देवीरुपखूज मधमतीरयक्छाय प्रजभ्यः। तासा स्थानादुज्निंहतामेषधयः सुपि- प्यलाः.५० | जिघमिं ॥ ॥४।

भिं मनसा घतेन प्रतिश्यन्त सवनानि विश्वा । wa तिरश्चा वय॑सा awa व्यचिष्रुमवः रभसं वि- aa श्ना. त्वा fafa awar धतेनारछ्षसा

[का०४।्.१।यअ०२] वेदाथेप्रका्े। qs

मनसा AMIS | मर्यश्रीः स्य यदलौ अभ्निनाभिकशे तनुवा sees” । परि वाज॑पतिः कविरभ्रिरव्या- ग्धक्रमीत्‌। दधद्रलानि दाशुषे" | aft त्वाऽग्ने पुरं वयं विप्र awe धीमहि भुषण दिषेदिषे मेलारं भक्करार्वतः९)। MAR ययुभिलू्वमाशुशक्णिल्वम दारवं - मश्मनस्यरि। त्वं वेभ्य ल्वमाषधीम्धर्ं नृणां नृपते जायसे qi’) ॥ ५ ॥

प्रत्रवन्‌। eae fre fafa, मेलारं । विश्शतिशच ॥ २ ॥

इति तैत्तिरोयसंहितायां चतुथैकाण्डे प्रथमप्रपाठके दितोयेाऽनुवाकः nou

प्रथमेऽनु वाके श्रस्थादानमक्म्‌। अथ तोये कदाक्रान्ति- Waa FM, ^हमामम्टभषन्‌ रश्नाग्टतस्येत्यश्वाभिधानीोष रन्नगामाद्‌ाय' इति पाटस्तु--^इमामग्भृणन्‌ THAIS पूवं safe विदथेषु कव्या। तया रेवा; सुतमा बनगेबुद्तल सामनत्सरमारपन्तो(ः)” दति। (कव्याः विद्धांसः ऋविजः, तागरेन्तोति कव्याः) यज्ञाः कव्याः, “विद येषु" कव्येषु avg च्योतिष्टामादिषु “wae श्रायविः (्राय॒रागमने) (अश्वा saa) निमित्ते सति, (ऋतश्नब्दो यागवाचो सम्‌, तच माघनमश्वमुपलचयति) । पूः महरषेच मां" ‘Taare’

7

१६ तैत्तिसीयसंडिताभच्ये। [का००।प्०१।अ ०९

सवद रामः | अन्बश्निरुषसामग्रमस्यदन्बशानि प्रथमे जातवेदाः | HT BUT WI

पुरुचा च रश्मीनन्‌ ावाण्रथिवी श्रा aaa” | चागत्य वाज्यभ्वनः सवा खयो वि धुनुते | winx सधस्थे महति चक्षषा नि चिकीषते^५ | श्राक्रम्य वाजिन्‌ एथिवीमभिमिच्छ रुचा त्वं । भूम्यां gare ने afe यतः खनाम तं aa’? | दत्ते WE wad we- मात्मान्तरि क्ष ange येानिः। विख्याय wear त्वमभितिष्ठ ॥ ३ I

Taga’ | उत्क्राम महते सोाभगायास्मादास्था- माद्‌द्रविणोदा वाजिन्‌ वयर स्याम gaat एथिव्या अभ्रिं खंनिष्यन्त उपस्थे Wea | उदंकमीद्‌द्रवि- UIST वाज्यवाकः स लाक Tad एथिव्याः। तत॑ः खनेम सप्रतींकमभरिःः सुवो रुहाणा अधि नाकं VAR | अपे Seren मधुंमतीरयश्छायं प्रजाभ्यः। तासा स्थानादुज्निहतामेषधयः सुपि- प्यलाः५९ | frais ॥ ॥ ४ ॥

ममि मनसा घतेन प्रतिश्यन्तं सुवनानि विजा | ga तिरश्चा वय॑सा awd व्यचि्ठमवः रभसं वि- aa) श्ना त्वा जिघमि वचसा धतेनारश्सय

[का०७।्०९।०२] वेदाथप्रकारे। qs

मनसा AWTS | म्थग्रीः PLACA Wiehe तनुवा sware:” | परि वाजपतिः कविर्भरिषव्या- ग्धक्रमोत्‌। दधद्रलानि दाश" | aft त्वाऽग्ने पुरं वयं विप्र सस्यं धीमहि yaaa’ दिवेदिवे vey, ETAT: | त्वमे युभिरूवमाशुश्चणिस्वम्‌ दवाूव॑- मश्मनस्यरि। त्वं RAE नृणां नृपते जायसे शु चिः ॥ ५ ॥

प्रतूवन्‌। wae fre जिधमिं। amet विशतिश्च ॥ २॥

इति तै्निरोयसंहितायां aqua प्रथमप्रपाठके दितीयेाऽनुवाकः won

प्रथमेन वाके श्रस्थादानम्‌क्षम्‌। Wa fears खराक्रानभ्ति- Waa! कश्यः, (टमामग्दभूषन्‌ रज्रनाग्टतष्येत्यश्चाभिधानोश रक्ननामादाय' Tha) पाटस्तु--"दइमामगभृणन्‌ TUNIS wi श्रायपि विदथेषु कव्या । तया देवाः सुतमा ब्बक्रतल सामनत्सरमारपन्तो(र)” इति । (maar: facta: ऋविजः, लानरेन्तोति कव्याः) यज्ञाः कव्याः, facay’ कव्येषु यश्चषु व्यातिष्टामादिषु “wae श्रायविः (्राय॒रागमने) (श्रश्वषय ्रागमने) नि्मिन्तग्डते सति, (ऋतशब्दा यागवाचो सम्‌, तच माधनमश्वमुपल यति) । “Ge महरषेय मां" (रणनाम्‌'

7

, ते्तिरीवसंडिताभ्ये। [का०७।प्०१।अ०द्‌]

‘mye (GAM) | अयमयःः- र्मया बद्मश्मा- नोय, ASIANA तमश्माक्रमय्य, तया war निष्यनल्लावाम्‌ खाया मभनिम॒त्पाच्च, दएटकाचिते es च्यातिषटेमादय wie भिरणुष्ेयाः ; एतत्सव मनसि निधाय पूं मदवंयाऽश्चागमनं निमिसौोरुत्य रशनां सीरतवम्त दति ‘at श्रन्तकमंकि इत्यसाद्धा ते रत्यल्ललात्‌ सामनग्‌अब्दाऽवसानवासी; “waw सामन, (ane परिसमाप्य) ‘ev’ (सरणे खलिग्यजमानानां प्रहन्ति) श्रारपन्तीः (कथयन्ती प्रापयन्तीत्य्थः*); या र्मा TINT यज्ञसमािपर्यन्तं प्रठ्तिकारिणी भवति, "तया" TRAM प॒रा देवाः" “सुतम्‌ च्रा-बण्धव्ः' (सामयागं MYA), age cat रशनां ग्टहीतवन्तः |

तमिमं मन्तं fafrag.—“ag वा एतद्यन्स्य यदयजु- ay क्रियते दमामग्टभृणन्‌ र्ननाग्डतस्येल्यश्चाभिधागौमाद न्ते VARS AWG Tag” (५।९।२अ०) इति ay अङ्गम्‌ quay (aatfraamity ) निष्याद्चते, ‘awe amfar तत्‌ ‘Uae’ sya द्ध इीनमेव, तस्मात्‌ ‘cara— दति WETS रब्रनामाददोतं । श्रश्ाऽभिधोयते-बध्ना धार्यते यथा रशनया, सेयम्‌ ्रश्वाभिधानीः। यद्यपि ‘caer’ इति wider, तथापि यथर्वदपटितवा्जष्ा- quiz: तसिान्ते पटिते सति cara सयजष्कलात्‌ wag भवति |

* gruaaited: इति 8. ge पाठः।

[क ०३।्र०२।अ ०९] िदाथप्रकषाङचे | ९९

ae, ‘saw वाजिन्ञाद्वेत्य खमभिदधाति' इति । ase, --““प्रहकतै वाजिन्लाद्रव वरिष्टामन्‌ dai दिवि ते om परममन्तरिखे भाभिः एयिव्यामधि arf: इति । de न्यते, सम्यक्‌ भण्यते ग्ड दणाथे सेव्यत इति खननयोम्या शभिः ववत्‌; सा च पाषाणाद्यभावेनातिग्रजस्तलादरिष्ेत्य्यते। हे “वाजिम्‌' (we), "वरिष्ठा" ‘dara श्नु" (अभिखच्छ) "प्रदे axa’ (अ्रतिश्ीच्रमा गच्छ) । ‘A? (तव) weer दिवि (चशेके) "परमम्‌" (Smee) ‘sew (रोहिता देवखरूपेख ध्यक जणा प्रसिद्धम्‌, “रेाटितेन atsfataat गमयलित्धा रेते a देवाश्वाः इति छन्यजाातम्‌। तथा तव नाभिः अन्तरि वर््ते,- यय॒नामका fe वाघोारश्चा तदीयं रथं awatsmite a- सरन्ति, तद्रुपेण श्र्याग्तरिखवर्तितलवम्‌। नानिन्रब्दन wey शरोरमुपशच्छते। तथा "एयिव्यामधि योनिः" (भूमेपरि तव निवसनं), तन्त प्रत्यक्षमेव Tad) wiafear लं wre- मा गच्छेति vara: |

एतं मन्तं विनियु द्भेः-““्रठे वाजिन्ना्रवे्यश्चमभिरधाति सूपमेवाद तदाहिमानं व्याचष्टे (५।९।२अ ०) cis ववाजिन्ला- yaaa शेच्रमागमममश्स्य Wenzaaa महिमानम्‌" wa- WTR NAWafA | AIT WA AVS, wags वाक्धजातं ्ुजकमादिषूपं "महिमानम्‌" एव व्याचष्टे | वते दजन्माभावे- ऽपि भ्रश्॑सार्थमेवाश्यत care: |

BU, ‘BUT गदभरब्रनामादाय TATATY रासभं यव- D 2 5 ‘

Re तैिसीयसंडिताभष्ये। — (wresmeg wen]

fafa wena tf ame, TNS रज्ननामादाय qgreny इति मन्लेण गद्‌ भममिदष्यात्‌। WSS — “Garay शासभं युवमस्मिन यामे sree) aff भरकमस्रयुम्‌(र)" द्ति। यजमागः पल्ली चेत्येता डे cad, ‘wa’ (रासभम' ‘afar ‘ara’ 'यश्नार्था+- यामे डद दन रूपा नियमविगनेवः, afafafamsa खति, युवामभो aed cera बधते । कीदृशा eee (यागनिष्यादनद्ारा फल्लाभिव्॑क- fafamri वसु wae यथासा gree)! arew रासभं? ‘aft aca’ (ufned we are" समथे) “SHE” (TETAT- त्न र ्छन्तम्‌) wafgafaufafa यावत्‌ ।

एतं ae विभियुङ्केः-“यश्ाथा राखभं युवमिति गदंेभम- awa गदंभं प्रतिष्ापयति तस्माद ATARTAT SAAT? (UIE We) दति। "गदंभम्‌' cers ‘afacurfa’ दति भेषोाऽनृवक्तते।

~

‘afer are ति wasted ददनम्‌ ‘way इत्युच्यते, were निषृष्टव्यापारत्वात । श्रत शतन्न्वपाटेन “weaa’ जिह्ृषटव्यापारे ‘add खाप्तित्रान्‌ भवति। यस्माद्‌ निष्ट - कायं स्थापितः, "तस्मात्‌" लाकेऽपि ‘near “श्रवात्‌, निरृटतरः | रंजकादय एव fe तमद्धियन्ते, म तु राजामा्यारयः। कषपः, ध्येगे-योगे इति तिभिरश्चप्रथमा भ्रमि प्र्रजन्ति चज ag नियन्तः |? इति । सच प्रथमामाद.--“योगे-योने तवस्तरं वाजे-वाजे CAA | सखाय cara)” दति | यञ्यते- मुष्टी यते इति ara: कमं, येगे-येोगे' (नन्तत्कमषि) "तवस्तरं"

Rigo oe गेदाथपरक्षाशे | Re

(गखन्लरम्‌) waa ‘wxH’ (इद्धियप्ररम्‌) ‘are’ (राय) "वाजे-वाजे (तन्तदन प्रा्भिगिनमित्ते) ‘wera,’ (vat say Wiet:) खविग्यलमाना वयं “eaTAy’? (श्राङ्यामः) |

ay दितोयामार,-“्र्वकत दावक्रामन्नश्रस्तोरद्रव्य माण- vera मयेष्रेदि । उवेन्रिशमन्विहि खसि-गब्यूतिरभयानि mwa)” दति । ₹े 9a, तवम्‌ "एहि" (आगच्छ) । किं कुवेन्‌ ?- waar (विरोधिनः war fear), “owe? “श्रवक्राभग' (भ्राटष्येः क्रियमाणा श्रपकोर्लोनिवारयन)। fay ‘oer (कूररेवस्छ) यत्‌ गाशपत्यं (पश्एसमुहपतिलं), तसात्‌ गाकपत्धात्‌' श्रागत्य ‘Aan (रस्माकं सुखं भावयन्‌) "एङि" । ‘ee (विस्तीणंम्‌) waiter श्रम्‌'-वीच्छ ‘cfe (freaiq मच्छ) | किं क्वम्‌ ?--गब्यूता (read) ‘afer (a) यथा मवति, तथा वक्मनः arena, तादृ WR; श्रमयानि हम्‌ (व्याच्रादिग्येो भयपरिहारं gaa) |

अथ दरतीयामा इ,-““पृष्णा घटना ay) ए्रथिव्याः श्धसवा- afi पृरोग्यमङ्गिरस्द चछ द (6) इति । सद य॒च्यते सहायश्वते ava इति सयुक्‌, तादृ जेन “ष्णाः (Grete) देवेन ‘ay, डे अश्च, “एथिव्याः' ‘ue ‘Wey ‘afta weft (प्राप्न गच्ड) । खनितुं योग्या weaqrsfe न्तिका सह तिष्ठति, भिखिता वतेतेऽजेति wwe: प्रदेशतरिजेषः, तस्मात्‌ प्रदेशरादापु- मित्यन्वयः । शरङ्गिर खत्‌" दति दृ न्तः पूववत्‌ |

wa प्रथमायाश्च प्रथमभागे Tere zuafe,—

aR Bfadaefemnd, [का०७।४०१।अ०९

“योगे-योगे तव सखहरमित्थाड यागे-येग एवैनं TR” (५।९।९अ °) दति । रथवद््नं योद्धुवहमं वा यद्यदश्ष्य dw कमं, तज सर्वत्रेनमरं योजयत्येव लला किकः, तस्मादजापि "योगे-योगे इति वोच्यते ।

दितोयभागे ary दशंयति,- “वाजे-वाजे waray TVS वे वाजाऽन्नमेवावरन्धेः" (५।९।२अ ०) इति।

उतीयभागे इश्रज्ष्द तात्प द शयति,“ षाय wxqaa द्र्थारेदधरियमेवावरन्धे” (५।९।२अ ०) इति।

अनेन WAN साध्यम्‌ श्रश्चपरःसरं गमनं विधन्ते,--“श्रभनि- देंबेभ्योऽनिलायत तं प्रजापतिरन्वविन्दत्‌ प्राजाप्येऽजोऽगेन सम्भरत्यनुविल्ये” (५।९।९अ ०) दति । कंमा्यपराधेन देवेभ्यो friaafi अरजापतिरणिव्य waza) weg प्रजापतिजन्यलात्‌ “प्राजापत्यः, तस्माद श्रेग Vufued we afta, weal तख गमगमग्रे रनुवेदनाय wafa |

लज शवस्य गदभात्‌ परतो गमनं विधेत्ते--“पापवख्छबं वा एतत्‌ क्रियते aaa च पापीयसा च समानं कमे कुर्वंन्ति, पापोयान्‌ दशवाद्दंमोऽगं पूवं गयन्ति पापव्स्मशस् sae तस्मा्छरयासं पापीयान्‌ wareafa” (५।९।९अ०) इति । ‘Saar’ (उन्तमेम) “चः areata, पापीयसा" (मिहृष्टेनापि साधनेन) वमानं, (दुखम्‌) एकं काय gaan यत्‌, तत्‌ “एतत्‌ 'पापवस्सम्‌' एव कयते पापमेव वस धनं चस कमणखत पापवस्ु, श्रतिन्नयेम पापवसु, तत्‌ "पापवस्छसम्‌', श्रत्यन्तं निरूट-

[Blog Wer द्ध. | वेदार्च॑प्रकारओे। Re

fawrd:) ‘aga’ “wary 'पापोयान्‌' इति प्रसिद्धम्‌; श्रत उभयोः; खमामं गममं मा दिति ‘wy 74 ' (पुरत) wae: ; तथा सति पापवस्यसं निवारितं भवति। यस्मादेवं, ‘aaa’ खाकेऽपि विद्याधनादिभिः अयान्‌ परुषः पुरता गच्छति, fawe: fire: दरिद्रो वा "पञ्चात्‌" श्रमुगच्छति ।

दितोयमग््गतस् “शरश् ोरपक्रामम्‌' Ter तात्य दशं afa,—“as4 भवता wreait भवतौव खल वा एष asta चिगुते वशः wa मे वक्रा मनभस्ती रित्या इ wea पाभ्रानं आाद्रव्यमवक्रामति” (१।९।२अ ०) इति । "भवता (खतिमेश्वये प्राप्नवतः परुषस्य) “भ्राटव्यः' ( विन्नकारौ) ‘as: भवति' एव; “मयासि wefan इति न्यायात्‌। श्रताऽज् ‘aisha fea’ ‘aq ‘Naat’ ‘ae (भृति Ba: प्राञ्ज्छेव खश ) । शताऽनेम भरादरव्यपरि हारोाऽन्वेषणोयः | WHEY वञ्जयकरश्रसमानः, WAST ware, भस्तोरित्य्णा, wreie "वञ्धेशेव' विघ्नकारिणं ‘ora’ ‘ales’ निराकरोति |

AANA MUTINY HS aT दभयति,-““स्द्रख गाण्पत्यादिद्यार रद्रा वै पश्वा रइद्रादेव प्एन्नियाच्थात्मे wa Bea” (५।९।२अर ०) दति । पश्यूगां रोद्रलं वरबलाद- वगम्यते,--“सेाऽब्रवीर्‌ वरं WU, श्रहमेव परएना मधिपतिरसानि' दूत्य ATG वर BSAA: | ABTS ‘Ere’ "गाणपत्याम्मया- wife cama, पश्ुखामिना हद्रादेव' तान्‌ “पशून ' निःशेषेण afear, तैः fa: are कमं करेति इति,

२१ तेतनतियीयसंडिताभावये। [का००।्०२।अ ०२]

कतीयमनग्ने शयना" इत्यस्य तात्वये दवयति, ““पृष्णा घना सहेत्याह पुषा वा अध्वगा VAT aaa” (५।२।९अ ०) इति। Great देव ९व उपद्र वपरिषशारख मागेाशां sae “ने ता भवति। अतस्तेन सड ‘HN’ (VFA) ‘Gea सथुना' crea |

तस्मिन्नेव मन्ते पुरोवम्‌' दति faves “अङ्गिर खत्‌' दति दृष्टान्तस्य च तात्य द जरंयति,-“पुरोषायतनो बा एष afi रङ्गिरसा वा एतमग्रे देवाना खमभरन्‌ waa: qwer- afi पुरौग्यमङ्गिरखदच्छेरोत्याद सायतनगमेपेनं देवताभिः सम्भरति" (५।९।९अ ०) fai Tee पथः Garett परग्यरथा अम्धायतनलम्‌, अतः पुरोग्धश्नब्देनाभ्निं सायतनमेव सम्पादयति । शङ्करः च परा तम्‌ "एतम्‌" अग्निं 'देवतार्ना" परतः सम्पादितवन्तः, wan: अङ्गिरस्‌ caer देवताभिः afeaaa सम्प दितवान्‌ भवति | |

कषपः, ‘afi wroafrracen® इति येन tae सङ्गच्छते तमभि मन्तयते पण्यम्‌ fafeufa इति। went प्रतिगच्छन्लः परुषाः मागेमध्ये यदि केनापि Saw ङ्गच्छेरम्‌, तदानीम्‌ CH मन्तरं STH "दमः गच्छेम इत्यथः ee पू्ेवत्‌ । यदि ta न wafa, तदापि तं मनसा निदिश् aaa

अनेन पाठेन Taare विगाश्यत caaciafa,— oly परोषमद्गिरखरच्छेम ware येन सङ्गच्छते बाजमेवाश्य ae” (५।९।२अ०) दइति।

कल्पः, ‘afd परोग्यमङ्गिरसखडरिश्याम(<) इति वस्ीक-

(आआ०8।प्र०९।य्ध ०] बेदार्चप्रकाद्े | ee

अपाया Waa देताखामुद्त्योपतिष्ठतेः दति । weitere ये।ऽववव खउचतले नाजिषटङ्कः, सेयं वया, तथाविधाद् वपासु Ne aT वषा खयारयद्टाभिमुखा, wear wi fafeq sym, at aura wie were 'डपतिष्ठते' । भरिग्यामः' (warefeera:) ) जेषं पवत्‌ ।

अगेन wee are विधन्ते,--“प्रजापतये प्रतिपिन्च aig: wae दत्थाङरियं वे प्रजापतिखख्य' wag दस्यो - कोऽ परी यमङ्गिरखद्रिष्याम दति वस्प्रोकदपामु पनिष्ठते शा- wea प्रजापतये प्रतिप्रो ष्थाभ्भिर समरति" (५।९।९अअ०)दति। प्रजायतेः शकाशादनश्चां खन्धा, भ्रयम्‌ sf सन्पादनोव इत्यमिश्चा त्राः"; तच्ोपपन्लं, प्रजापतिना पृबेमग्नेखंथतवात्‌, तं रजा पतिरग्बविन्दत्‌' इति पूर्वंमेवोक्म्‌। कथं तदधं प्रजापतये वैक््धमिति चेत्‌ ? ।तद्च्यतेः--उजा पतिना ङष्टवात्‌^य' (wham) एव “प्रजापतिः, ‘wer’ च वल्क ञ्पेव ‘sirwa’; अतणएबा- WANTS CHa, “ओजः देतत्‌ एयथिव्याः यद्प्रोकः' इति । तस्मात्‌ at वपाममेन wee उपतिष्ठते" । तेने प खानेन व्धव- -धानमन्तरेखेव प्रजापतये कथयिवा त्रम सम्भरति'।

कल्पः, “श्त्वरमाष्ः HTT पुरो मङ्किर खद्भराम९) इति येन ay weed तमभिमग्लयते wafafenfa’ इनि। यदद्‌ MATHS, तड्‌ ्राममनकाखेऽपि ; तज भरिखामः, इति पाढः, wag भरासः, इति fare: | sear नायं कालः, यापि अङ्गाद्‌ efgar मन्तेोऽवमाखातः। तच्ापरि दुत्कषत्‌ |

१ |

ad तेतन्तिरीयसंडिताभव्ये। «= [wresitren reer]

गममकालीनमन््रपदस्य।पि aad दशयति,“ पुरो- व्यमङ्गिरखद्वराम TAY येन सङ्गच्छते वाजमेवाख्च ष्क" (६।९।९अ ०) इति।

कस्पः, “श्न्वङ्गिंरुषखामय्रमस्यरिति वत्प्ोकवपायाः प्रक्रामति! इति। पाटस्त.-“अन्ग्निरुषसा मयमख्यदन्वहानि प्रथमा जात- वेदाः। श्नु यच्छ yea च रथीननु चावाष्थिवी श्रा तताम(\०)'' इति । श्रयम्‌ ्र्निः', "उषसाम्‌ (उषःकालानाम्‌) श्रयम्‌" उपक्रमन्‌ “त्रस्यत्‌, (श्रमक्रमेण प्रकाशितवान्‌) । श्रयं 'जातवेदाः' प्रथमः" (मुख्यः) सन्‌ श्रनि" “श्रनु"-“श्रस्यत्‌' । "ख्यस्य" “परजा (Vex बहन्‌) “Ty अनुकमेण wey | faq श्यावाषटथिव्यावुभं wana शश्राः-ततानः (सर्वता व्यात्नवान्‌) ।

may मन्त्रेणोषःकालादनां क्रमेणा विभावः सिष्यतील्थेतदभ- यति,-“नवभ्निरषसा मग मस्यदित्याहानस्याल्ये" ` (५।९।२अ०) द्ति।: |

क्यः, ‘ATM वाञ्यध्वन श्राक्रम्य वाजिन्‌ ्थिवोमिति द्वाभ्यां गटतखनन मश्वमाक्रमय्य' tf) तच प्रयमायाः W3ay,— “gray वाज्यष्वनः सवा सपो वि धूनुते । afae सधस्थे महति चषा नि चिकोषते(५९)"१ इति । श्रयं "वाजः meray (मागत) श्रागल्य' (प्राय) "सवे र्धः" (मामेश्रमादोन्‌ BATA बेधकान्‌ [?]) विः-श्वुनुतेः (विविधं कम्पयति) विन ्रयतोत्यथः । यच पांसवः सहावतिष्ट नो, तत्‌ स्थानं सधखम्‌ । "मरतिः (few) ‘aaa’ श्रयं

[ate geq ieee) वेदाथंप्रजञाशे। Re

wa: ‘awa ger “अधि श्ग्निेतु ad) ‘fa-fetaa’ (नितरा Sa सम्पादयितुमिश्छति) ।

श्रय दिनीयामार.“श्राक्म्य वाजिन एथिवोम्नि्मिच्छं रपा लवं । wer त्वाय ने ब्रूहि धतः खनाम तं वयम्‌(^९ टति। & “वाजिन्‌, "एयिवीं' ‘amma’ (पाद स्येन परोच्य) “तवं ‘cw (anda तेजसा मानसन्नानेनेत्य्ः) “afafae’ (श्रद्रिषेतुं we निधिन्‌) । शम्या gare (एचिव्या सड चरणं रला एयिवो एष्टव्यः [?]) ‘a? (wera) "बूहि" (श्रयं प्रदेशे - Sfatepaenay दति कथय) । यस्मात्‌ प्रदजात्‌ तादृशो WAS, ‘a, (प्रदेशं) ‘aa’ 'खनाम' |

अचेतये मन्या; एयगपयेागं द शेय ति,--““श्रा गत्य वाज्ध्वन राक्रम्य वाजिन्‌ एथिप्रीमित्यादेच्छ्यवेनं gaa विन्द द्ुत्तरया” (५।९.२अ०) इति । प्वेस्याद्धचि “नि-चि रोषते' दत्यमिधागा- रिच्छामात्रं तथा सम्पद्यते | उत्तरष्टाग्डवि ननो Ale KAMA तया तं प्रदेशं खभते। |

विधक्तेः--'इाभ्या माक्रमयति प्रतिषटिव्या श्रनुरूपाभ्यां तस्मा- TST: पञ्चवः प्रजायन्ते" (५।९।९अअ ०) दति Amaia fe शारभ्यं ‘nfafea ered; तच dat मन्त इच्छाया अनु- रूपः, उत्तरा मन्ता लाभस्यानुरूपः । तच एवमृद्‌ाइतं। TATA श्रमुरूपाभ्यां' मन्लाभ्याम्‌ smn’ । (तस्मात्‌ यजमानस्य. शरभा जाद्यनष्टानख् MSI एव गवाद्याः "पश्वः" “HATA ।

कण्पः, ‘Se एष्ट मित्यश्वस्य षष्ट aafe’ दति | पाठस्तु, ट 2

Rc तैत्ति सेयसंशिताभाष्ये। [का०४।१०१।अ०२]

-चोाखे ve एथिवो सधखमात्मान्तरिलरं ware योनिः। विश्याय wort लमभितिष् एतन्यतः(*९) इति । रे ry, CATH wa ‘ye’, “एयिवी' ‘quay (vata सहावखानप्ररे्ः), शअमारिशछाकस्तव रोर मव्यवर्ली जोवात्मा। “समुद्रः तव जन््कारखम्‌, “अये भिवे we’ एति we) एवं स्यमानः ‘a’ "चशषा' "विख्याय (उखायोमग्यां wz विलोक्य) ‘err’ (ogra करतुमिच्छतः) wey राखसा दोन्‌ तस्यां श्रि गृढरूपेलाव- feara श्भितिह' (पादेनाक्रम्य विनाज्रय)। मन्लाक्रथुलाकारिसमनन्धसुपयारयति,- tre ve weit सधसमिल्यारेभ्यो वा एतं लोकेभ्यः प्रजापतिः समेरयद्रुपमे बाख - तकादिमानं व्याचष्टे” (५।९।२अ०) इति परा कदाचित्‌ प्रजापतिः ‘uae’ Wa एतेषु शाकेष्वन्िव्य समा नोततवान्‌ । तस्मात्‌ विद्यमानमेव चख काद््बि्बन्धरूपं “महि मानं' ea ‘arya’; wat नास्माभिर्वक्षव्यं fafaefa न्टदाक्रमणवेलायामश्वपादस्वावस्ताद्‌देवय विषयध्यानं faye, —“agt वा एष aoa दद्धिरन्यतेा-दद्या wat शोमभिरङ- भया-दद्खोऽयं fray तमधय्यदं ध्यायेद्चेशेवेन £ qa” (a ९।९अ०) इति | aquarag नपद्भि दयम स्ास्तोति “WaT ‘a’, तसात्‌ “न्तेः-'दद्धः (एकत cafe गवादिन्वः) श्रयम्‌ ‘aay ‘af’ "गयाम्‌" (रन्तेरधिकः)। "उभया-दद्यःः (दम्मपद्भिदययक्रेग्यख) गदंभादिभ्यः “श्रयम्‌ we. “खामभिः (केषर; पच्छगलेख) ary) अतस्ता दृ ब्रह्य wee अधस्पद"

[का०४।्०१।अ०२] गेदायेप्रका्ने | २९

(पारस्साधस्छात्‌) TH ध्याते सति अश्वरतुरख्पेख ‘aqeay’ रे गय feafe

कल्यः, “उत्क्रामादक्रमोरिति दान्वां रटत्खभादु द चमश्वम्‌- mae दूति । गद्‌ यस्मिन्‌ प्रदेशे खन्यते, ख प्रदे सटतृखमः, THC उद ूमुखलेन नि गेमयेत्‌ । तच प्रमाद माइ, “उत्क्राम महते शोभगायास्ादा खानाद्‌द्र विणादा वाजिन्‌। वव साम खमते vive aft खनिव्यन्त उपसे wer’) इति । हे "वाजिन्‌? द्रविष्ादाः' (wane: घम्‌) यजमामख्य ‘ava कीभगाय' (से भाग्धाभिदद्यथे) ्रस्माराख्ानात' (wag जात्‌) ‘aera’ (उद्धते भव) । ‘aa थि याः ‘guar (आअनु्रद- for) ‘orev (तिष्ठेम) । Tet वय ?--अ्श्या' 'डपख्ये ' (षथिव्या उपरि) “शरभं ' (अग्नि इेतु az) खनि खम्तः' (खनितुमु दक्षाः) |

रथ दितोयामाइ,--*डदक्रमीर्‌ द्रविशदा वाश्चवाऽकः स खाक gad एथिव्याः । ततः खनेम सुप्रतोकमभचि gat खहाणा अधि ara swat’ इति । द्रविष्णिदाः' (यागदारेण धनप्रदः) ‘ait’ (तथेवाप्रदः) श्रतोति* “रवी, गमनकुश्रख इत्यथः | तादुथाऽयमणश्वः ख नाद सनात्‌ “उदकमोत्‌ | “स' उत्करा- कोाऽश्ः "सुकृतं" (ऋाक्रमणेन विस्द्धान रासादोगपत्य सुषु हतं) “एथिग्याः' सम्बन्धिनं ‘aia’ (खनन प्रदे ज्ञ) “wa” (छतवान्‌) | ‘aay’ agua “afaa’ (्रभ्नियेग्यां खमि) ata’ कोद्रम्‌? —ufa ‘guia (सुमृषम्‌) 1 ये खमितारे। वयं, ते aE AT

* euffa पराठा भवितुं aa: |

Be तन्ति रपेयसं{द ताभाच्य | [RTs Wot og]

‘gay 'श्रधि-.रुष्ाणाः' (खगं श्रधिरे दशकामाः) | कोद खगे ? ‘sue (सुखयकर) नाके" (कं सुखम्‌, wa दुःखं, तद्रहिते),

तदिरं मन्दयं विनिय॒ङ्क,--““उन्कामोादक्रमोदिति दाग्या- म॒तक्रमयति प्रतिष्िव्या श्रनुरूपाग्धां तस्नादनदूपाः पशवः प्रजा- यन्ते" (५।९।दअ्र०) दति । मन्नयारादावृत्कमणभिधानादनृषट- याथे प्रत्यन्‌ रूपत्मम्‌ |

कर्प, “BUT देवोरूपरजेत्यश्चस्य पदेऽप sows’ दति | पाटस्ह-“श्पो WRIT मधुमतोरयन्माय WAT: । तासा स्थानाद्‌ ख्जिहतामाषधयः खुपिण्पलाः(९९) दति ‘eat (देवन- भोला) ‘say उपडज' (श्रसिन्‌ खननप्रदे श्ररमपरजामि) | are: श्रपः ?-मधमतोः' (मधुराः) । किमथे ?--श्रयक्छाय प्रजाभ्यः" (्रजानामारोाग्याय) तासां (प्रलिप्नानाम्पां) ‘arate’ (श्रस्मात्‌ प्रदेभात), “सुपिप्पलाः (शाभनफलाः) श्राषधयः "उ ञ्जि- इताम्‌" (उत्पद्यन्ताम्‌) | |

श्रनेन मन्त्रणा द्‌ कसेचनं विधत्ते,--“श्रप उपदजति यच वा श्राप उपगच्छन्ति तदाषधयः प्रतितिष्टन्योषधीः प्रतितिषटन्तीः awat- ऽनु प्रतितिष्ठन्ति om यश्चा यशं यजमाना यजमानं प्रजा सस्मा- दप उपजति प्रतिषित्ये” (५।९। दशर ०) इति । श्रपामोषधोर्ना पशूनां यज्ञ्य यजमानस्य प्रजानां चान्तरोत्तरं प्रतिष्ठा पूव-पूवा- धोनेति प्रसिद्धम्‌। तस्मात्‌ सवप्रतिष्टायमप saws |

कल्पः, “पदे fece निधाय faaafiar ला भिघर्मोति मनखतोग्वामेकामाङति हिरण्ये sar दत । तच प्रयमाग्टच-

[का०९।प्र०९१।अ ०२] बेदा्थंप्रकाग्रे | RR

are,—faanfa aret qaqa प्रतिच्छन्तं भुवनानि विश्वा | we तिरखा वयसा qua व्यचिष्टठमन्न रभसं fag’) gf श्रम्‌ “afd ara eray qaa’ जिघर्मि ' (कारयामि दोपयामि वा)। कीदूज्रमभ्निं ?- विश्वानि “qari श्रतिच्छम्तं' (सवेषु लोकेषु प्रत्येकं निवसन्तं), “तिरा रयु" (freee fre), "वयसा AeA (वय उपल्ितेम कासेन Hrs) । “एथम्‌' capa qszuarfa:, "वयसा ' इत्यनेन बङ्कालब्याभिर्क्षा | किञ्च aq शन्न च्यचिष्ठम्‌' (श्रतिश्ष्येन विविधमश्चमं गमनं पूजनं वा यस्य तद्चचिष्ठ, भ च्छभोाज्यादि रूपेण बड़ विधं खादुलेन yonder: ) तादृशम्‌ "श्रं" "रभसं" (शोघुमेव) ‘fara’ (लभमानम्‌) ।

aq दितोयामा दः “श्रा त्वा जिघमिं वचसा घृतेनारकसा मनणा तच्लुषख । as: Uwe vigil तनवा जहंषाशः(\८)'› इति । af, लाम्‌ श्रा"-.जिघर्मिं' ‘agar (मन्ते wat) “धृतेन (सवेतः चारयामि) | “श्ररलखा' "मनसा" (कर्यरद्ितेन चित्तेम) "तत्‌" (घुतम्‌) ‘swe’ श्रयमभ्निः Baa, (मर्यः* शराख्रयणोयः), “ered (यजमाने: स्पुदणोयदपः), भाभिष्टये (श्रभिमन्रनं कनः ग शक्यः), "तनुवा जहवाणः' (qaqa ्ररीरेणात्यन्तं इष्टः) शेदुज्मग्निं लाम्‌ “्रा-जिधमि' इति याजना |

arat मन्त्यां fara हमं विधत्ते -““यदष्वदरनप्रावा- डति जषयादन्धाऽध्वयुः खाद्रक्ारसि any इन्यडिरष्छमुपा स्य जहात्य्निवत्येव शुहाति नान्धाऽध्वदुभ॑वति न any veryfa

* NY fi € aa: इति खादश्रपुस्तकपाढठः।

RR ते्िसीवसंडिताभाष्ये । [काच ०१।य् .र]

घ्नन्ति” (४।९। दअ ०) दति । श्रभ्निरहिते श्व प्रश्रे होमेन were.” ‘gar walt हामाधिकरण्ष्ठाग्रेरदभनात्‌। एतरेव दद्र मुप- wea र्शासि ‘ay’ विनाज्येयः। श्रत एतदावपरिशराय war ‘Fever निधाय तस्मिन्‌ जङयात्‌। तथा सति हिर श्छस्याजनिषदू ्र- त्रादयं प्ररज्ञाऽिमाम्‌ भवतोति गाक्रदाषदयम्‌।

प्रथममन्त्रस्य प्रथमपादे BUA दभंयति,-“जिध- afi मनसा चुतेनेत्याइ मना हि परुषा यज्चमभिमच्छति" (५।९।२अ ०) दति । मगसा यश्चाभिगमनं नाम ‘aw करिष्ये Tad SA VES: |

दितोयपाद श्य तात्पये दभेयति,--प्रतिच्छन्तं भुवनानि विशवे व्याह सव॑ Wa प्रत्य क्रति" (५।२।२अ०) दति ‘wa: अर्चिः ‘aa’ यजमागमदिग्च ‘were (अभिमृष्) “रेति, (निवसति) |

तोच्रपारे ‘wy बृहन्तं इत्यनयो सात्पये द्ेति,-थ तिरञ्चा वयसा बुदन्तमि याहाश्यो We जातो महाम्‌ भवतिः" (५।९।२अ ०) दति "एषः afi: जातमाक्ख श्रल्यः, पश्चारा- Safaagarar देश्न्याघ्या arearar च (महान्‌ vate’ |

चत॒थपादे व्यचिष्टम्‌' टतिपरेम खचितं पजार्थलरणं ares <tafa,—‘afesagqy wre विदानमित्याशानमेवाख्ये खद- यति" (५।९।दअ०) इ्ति।

वेदनं प्रधखति,-'“सवैमस्मै qe य एवं Te" (१।९।२अ ०) tfai

दितोयमन्धस्च प्रथमपादे 'वचसा'दतिपदस्ामिप्रायं दथ्यति-

[०१।प्र०१।अ०२ | वेदाचंप्क्रा्च। RR

“श्रा ला जिघमिं वदषा gqavare waa यत्‌ पुष्पा मनसषा- भिगच्छति तदाचा वदति” (४।१.।१अ °) efi यस्मात्‌ प्रथम- we मनशेतटक्रा दितोयमन्ते वचषेत्युकं, तस्मात्‌ Basha weer मनसा यत्‌ काये चिन्तयति, तत्पश्चात्‌ वाचा वदति,

दितोयपादे श्ररच्ा-निषेधवाचिग्रब्दस्य, तात्पथै द्यति, “श्ररख्सेत्यार रसा मप इत्ये", (५।९)३अ ०) इति।

ढतोयपादे मनु थेराअयणोवलेन atu स्यदलोयलेन wit wed सम्पाद्यते दति द्यति, मवश्रोः grace श्रधिरि- व्या हापचितिमेवास्मिन्‌ दधाति" (५।९।२अ०) cf

वेदमं प्रश्ंसति,-““अपविकिमान्‌ भवति थ एवं ae” (५। १।दअ०) इति।

मन्तरयेरभये। मेनःअन्दापेतलं प्रजंसति.--““मनसा लेतामाशर- मरति यामष्वरुरनप्रावातिं sei मनखतीग्यां जुहेात्याङत्यो- राष्ट (५।९। शअ०) दति। अनगे यमाना श्राङतिरगनकेव WEA, WHT Bits wewlag अक्षवात्‌, तस्मा दाङ Wad ARMINIA जुह्यात्‌ ।

मन्तदिलं प्रभ्ंसति,-'द्दाभ्यां प्रतिषिद्धे" (५।२।३अ०) इति।

कश्यः, श्रपादाय fere परि वाजपतिः कविरभ्चिरिः तिभिर ज्वा ग्टतेखननं sed परिलिखति वाद्या वर्षीयसोम्‌ दति । तच प्रयमामाडः-- “परि वाजपतिः कविरग्निंवयान्यक्र- मोत्‌ । दधद्र लानि ete” इति । श्रयम्‌ "श्रमः" ‘warfa’

* aig निषेधवाचीश्ब्दस्य इति स्ब॑स्िन gee पाठो न सम्यक | ¥

RR लेत्तिसोयसंडिताभाव्ये । [का०४।१०६।अ र]

घ्नन्ति” (४।९।२अ ०) इति । श्रद्िरदिते परदेशे रामेन wegen’ ‘gar भवति । हामाधिकरणष्छाग्रेरदभ्चनात्‌। एतरेव दद्र मुप- wre रशांसि ‘ayy’ विनाजयेय॒ः। श्रत एतदाषपरिहाराय wait ‘Fever निधाय afer, जयात्‌ । तथा सति fecaerfaayw- त्रादयं प्ररेशाऽरिमाम्‌ भवतोति नोाक्रदाषदयम्‌।

प्रथममग्तस्य प्रथमपादे Aware दशयति, “जिष- afi मनसा चुतेनेत्याइ मनवा हि परुषा यद्चमभिमच्छति” (५।९। दअ ०) दति । मनसा यज्ञाभिगमनं नाम ‘aw aire’ इत्येवं रूपः aE |

दितोयपादश्य तात्पये द्ेयति,-“्रतिच्न्तं भुवनानि fa. व्याश aay छव प्रव्यङ्खेति'' (५।२। दअ) इति ‘Ta’ अभिः ‘aa’ यजमागमदिग्ठ “र्य (अभिसं) “ङेति' (निवसति) ।

कतोच्चपादे ‘wy बृहन्तं इत्यनयो लात्पये <ifa,— va तिरञ्चा वयसा बृहन्तमि याहाख्यो We जातो महान्‌ भवतिः (५।९। अ °) दति । "एषः, श्रभ्िः जातमाक्ख “श्रयः, पश्चादा- siafaagarar Zeargr काव्या च महान्‌ मवति'।

चतुर्थपादे व्यचिष्ठम्‌ cits सूचितं एजार्थनखशणएं ares ztafa,—‘afesaqy रभ विदागमित्याशानमेवाष्मे खद- यति" (५।९।दअ०) इति I

वेदनं yuela— ‘sia wea य Ud Fe” (५।९।३अ ०) ala |

दितोयमन्स्य प्रथमपादे ‘awar cfarcarfarara caala,—

[ग ०१। ०९।अ ०९ | वेदाचंप्रञाघ्ने | RR

“ar et frafa aver चतेनेतयाह तस्मात्‌ यत्‌ पुषा सनषा- भिगच्छति तदाचा वदति" (१।१.।३अअ °) इति। aay प्रथम - मन्त्रे मनेकक्ता दितोयमण्ते sedan, तस्मात्‌ लेगजेऽपि ae मनसा यत्‌ काये चिन्तयति, तत्पश्चात्‌ वाचा वदति)

दितोयपारे अ्रक्ा-निषेधवाविन्रब्दस्य" are दर्भयति.- “EQUATE रसा मप इतये", (५।९२अ०) दति,

तोयपारे मनृथेराञ्रयणौयलेन au quale wit ued area दति दज्यति,--.मवेशरोः qeacer sfufc- व्या हापचितिमेवासिन दधाति" (५।९।दशअ०) tf

aaa प्रश्र॑सति,-“श्रपचिक्तिमाम्‌ भवति य एवं az” (५। ९।२अ०) इति।

मन्तयोरुभये मंनःअन्दापेततवं wiela— “मनसा लेतामाप्र- अहेति यामध्वटरनग्रावाङतिं geri मनखतीभ्यां जात्या ङ्यो- Tre” (५।९।३अ०) टति। WRT यमाना शआङतिर्मणेव WEA, WHI BAe सद्धव्ययतुं अक्यवात्‌, तस्मादाङन्धाः प्राप्तये मनःश्रब्द यक्राभ्वाग्डरभ्यां जुशयात्‌ ।

मन्सदिलं ustefa,—‘anat vfafea” (wines) इति।

कश्पः, पादाय fece परि वाजपतिः कविरभ्िरिति तिभिरभिया ग्डत्खननं wey परिलिखति वाद्चां वर्षायसोम्‌' दति । तच प्रयमामार,--““परि वाजपतिः afacfiyeenarn- मोत्‌ । दधद्रलानि दाग्रुषे९९' इति । श्रयम्‌ ‘aig: “दग्यानि'

+ gigi निषेधवाचीश्ब्दस्य इति सव्बेस्िम्‌ पुस्तके पाठो न सम्यक | F

R28 Afaxqasfearana | [काणशप्र०२।यअ०््‌ |

परितः श्रक्रमीत्‌' (कीरतवान्‌)। कद्‌ शोाऽप्निः ?- वाजपतिः" (wae पालयिता) । किं कुर्वन ?-"दाश्रषे' (इ विर ्षवते) यज- मानाय ररल्लानि' ‘qua’ (रमणीयानि धनानि सम्पादयन्‌) ।

अय दितीयामाहः- “परि arg पुरं ad fang aew Wate: waed दिवे-दिते Bec भङगुरावतः(९०)'* इति । सहसि बले भवः ‘SHA’, “THETA श्रुतः दति अत्यन्तरात्‌ ; तादृश (बलवान्‌*) & ‘ag’, "वयं" at "परि. धेमहि' (परितः AHA: RYT लां ?--पुर' ( असहृदपेरतिफलानां पुरथितारम्‌), ‘far (ज्राद्यणजात्यभिमानिनं 24), "षदे" (श्वत † Sfcet धर्षयिता ad: खरूपविशेषा यस्छासेा षदः तै), (दिवे-दिवे (प्रतिदिनं) भङ्गुरावतः मन्तारं" Gata पापं भङ्गुरं, तदखा- स्तौति भेङ्कुरावान्‌ विघातका राखंखादिः, तख विगाश्यितारम्‌) |

श्रथ दतोयामा ह,-““वमप्ने द्यभिस्वमा श्दश्टरशिस््मद्यस्- amet । त्वं वनेग्यस्वमोषधीोग्यस्तं नृणां भूपते जाथे fe.” इति । टे रपरे, "लं" Safer’ (खरैः) निमिन्ततै- स्तत at यागश्ालाषु 'जायसे' | किच्च “तल्माष्टुश्दक्तणिः' (शद्रा wfa श्रौघुमेव शषयिता) ‘sae’ “नम्य (वषं- धाराभ्यः) श्रश्ननिरूपेणख ‘grad’, “त्म श्षनस्परि' (पाषाणस्य - परि) पाषाणाम्तरसद्वनटनेन "जायसः । ‘a qa’ रावाच्चि- Stu 'जायसेः। 'श्राषधोग्यः' (श्राषधिकार्थभ्या भेषजेभ्यः) ‘a’

* बलवन्‌ इति पाठा भवितुं am: | † वन्‌ इति पाठे भवितुं युक्तः |

[का०8।प्०१।अ ०२] केदायचंप्रकारे | । {|

"जाये"; यदा वंशद्यषङ्खवलादिन्धा “जायमे'। ‘rat "मुपते, (स्वेषामपि मनुब्याणां पालक), नं गटदे-ग्टरे श्रविः" (श्दद्िरेतः बन्‌) “अआ यसे", "पुनद देन wary दत्यादिज्चुतेः।

एतेमन्तेः साध्यं परिलेखमं विध त्े,-“यश्नमृखे-य ्म्‌खे व ज्यिमाखे ase tarefa जिधा₹ सम्धेतरि ख्ख वा Wayanad यद्वनदा ङतिर्रते परिखिखति caaraqeal” (4191 25°) इति । यश्च म॒खं (प्रारग्भः) "यज्नमृखं'। यदा यज्ञः प्रारभ्यते, तदा Tae श्रागत्य ay दन्मुमिच्छन्ति। एवश्च सति sony श्रश्पदाद्धितम्‌ ‘Vay खानम्‌ श्रतिः" यदा प्राप्नाति, तदानीम्‌ एतदेगश्पदस्थानं awed भवति । श्रतोाऽज प्राक्नानां "रशसामपडत्धे' परि लेखनं कु चात्‌ ।

aware विनियुद्कः,- “तिभिः परिलिखति fazer श्रभ्नि- यावानेवा ्मिस्तस्माद्र चारस्यपदन्ति"' (५।९। दअ ०) इति । श्रा खव नोय-गा दपत्य-द्चिणाग्निरूपेणाग्नेस्तिगणशवम्‌ । ears: रत्तसामपघाता मन्ता जितेन * सम्पद्यते |

परि वाजपतिरित्येतां विशेषाकारेण विधत्ते--““गायनिया परि लि खति तेज वे गायत्री तेजरेवैनं परिग्टज्ाति*(५।९। दश्र ०) दति । पादत्रयापेतला दियं areal, तस्याञ्चाग्निना षष प्रजापति- रुखादुत्पन्नलात्‌ area) “एनम्‌ (शरभ प्रदेशम्‌) |

(तमग्ने ofa’ दत्येतां विधत्ते,--“जिदभा परि लिखतीद्धियं वे विष्टगिद्धियेवेमं परिणति" (५।१। श्र °) cla |

* मन््चित्वेन इति पठे भवितुं युक्तः| ह

२६ वि्निरीयखंडिवाभा्ये। [का०४।प्०२।अ ०२]

परि ara’ vant विधक्ते-““श्रगृषटमा परिलिखत्यगषटुप्‌ षाणि कन्दारसि परिभूः gare” (५।९।२अ ०) इति। वागूपे- यमनषटेप्‌ वाणि कन्दासि (परिता भवति व्याप्नेलोति) "परिभूः, wa. मेयं ‘Ware’ शम्प्यते |

wat WEN Wed मन््दयमध्यव्तिलं siafa,— “मध्यतोाऽनुषभा वाग्वा ET तस्माकध्यता वाचा वदामः" (४। ९।३अ ०) दति । “sagan परिलि खतोति शेषः । यस्मात्‌ वागुपा wey मध्यतः पठिता, तस्मादयमपि मुखमध्यवत्तिजिङ्का खाध्वया 'वाचा' Garay कुमः ।

MAMTA पाठ प्राप्तमा चन्त रूपलं प्रभसते,- “मायया प्रथमया परि लिखत्यथानुयुभाय feat तेज वे गायनो qe अनुषटगिद्दियं frag तेजसा वै चद्धियेण चोाभयता ay परि- सटा ति''(५।९।२अ ०) दति । पूवे प्र्सतापि मधयवत्तिनो श्रनु्ट्प्‌, पनरपि पार््श्याभ्यां सड amma यज्ञनिष्यादक्वायूपवादनु- Bal away । तस्मात्‌ उभयत गायजीचिष्टुभोः पाठेन मध- वर्तनं यज्ञमेव ‘anar वे चेद्धियण चोभयतः परिग्टदोतवान भत्रति।॥ |

a विनियो गक्रहः-- TH, TS समादाय, प्रद, ठरगबन्धनम्‌ | यजा, गदं भमाबध्य, योगे, यान्ति चिभिन्टंदा*॥ ‘gar ऽन्ता द प्रिमित्य दे गमने देव्यमन््तणम्‌ |

* ब्टदमिति J. wo aa: |

[Atos प्र०९।अ .९] वेदाथप्रकार्े | १७

‘MASA वपा ज्या, ‘Tas देव्यमनग्वणम्‌ |i TAT, मच्छेदा गत्य दाग्वामाक्रमयेहुवम्‌ । चो रे,ऽषठं saris शृत्का-दा्यां तदु दमः | श्रपः, पदेऽपे farafera-crat seria Fe ॥ परि fafa: परिशिखेदेकविंभ्रतिरोरिताः ॥ इति ओओषायनाचाखंविरचिते माधवीये Formas छष्ण - यजुःसंडिताभा यये चतुधकाण्डे प्रथमप्रपाठके दितोयोऽमुवाकः ॥ ०॥

शिः

Zam wT सवितुः प्रसवेऽश्िनेवाहुभ्थां पुष्णा इस्तभ्यां एथिव्याः सधस्येऽभ्नं Werf ETAT खंना- fa) ज्योतिष्मन्तं arm सुप्रतींकमजसेख भानुना दीद्यानं* | fat प्रजाभ्योऽदहिः सन्तं एथिव्याः सधस्ये- fa पुरोष्य॑मक्गिरखत्‌ खनामि? | at ्ठम॑सि स- प्रथा Ware भरिष्यद्पंरावपिषं। वधंमानं मह ATT पुष्करं दिवा माच्या वरिखा wae) मे च स्थः ॥ १॥

aa च स्थो अच्छिद्रे बहे उभे । Bat संव- साथां wiafa पुरीर्य“1 संव॑साधार सुवविदा

* afaa दौोघानभिति ara: |

Re तेत्तिरीयसंशिताभाच्ये। [का०९।०९।अ ०१]

RIM उरंसात्मना। अभिमन्तभेरिष्यन्तो safe प्मन्तमजंसमित्‌“ | पुरीष्योऽसि विश्रभ॑राः। अथवा त्वा प्रथमे निरंमन्दप्रे | त्वामग्ने पुष्करादध्यथवौ निर मन्धत | मधरा विश्वस्य वाघतः. | तमु त्वा द्ध्य ofa पच edn २।

अथवणः | टच दण पुरन्दर ~ | तसु त्वा पाश्या षा समीधे दस्युहन्तमं । धनचयं रणे-रणे | सीद्‌ हेतः सख उ लोके चिंकित्वान्‌त्सादया wax Yara Mat) देवावीदुंवान्‌ इविषा यजास्यम्नं Twas, वये धाः नि हेता हादरषदने विदानल््वेषा दीं दिवा eee: | श्रदन्धव्रतप्रमतिवसि्ठः सह- ant: शु चिजिहञो safe | सध्सींद्स्व मदा सि TV ॥ ३॥

देववीतमः। वि धूममंग्ने wed मियेध्य सुज प्र॑शस्त Sea’ जनिधा fe जेन्या श्रग्रे अहवा fear हितेषरुषो वनेष । दमे-दमे सप्त Cal surah हाता नि षसादा यजींयान्‌(९॥ ४ ॥

स्थः इषे । Ware | सप्तविरशतिश्च ॥ इ ॥

इति वैन्निरोयसंडहितायां चतुधैकाण्डे प्रथम- प्रपाठके तृतीयेाऽनुवाकः ॥ ०॥

[का ९।प्र०१।अ ०३] वेशाच॑प्रका्े | Re

दितीये श्डदाक्रमणमृक्षम, श्रय aid खननममिधोवते । कश्यः, “देवस्य ल्वा सवितुः प्रस्व इति mat खमति' इति। प्रथममनग्तपाटस्त,- “देवस्य तवा सवितुः परसवेऽश्रिनेबं र्वा एष्या warat एथिव्याः रुधस्येऽप्नि परौव्यमङ्गिरसत्‌ खनामि) दति स्यष्टाऽथैः।

दितीयमन््रपाटस्त,--““ज्योतिश्नन्तं ait guinea भानुना Gert) fad प्रजाग्योऽदहिःसन्तं एयिव्याः eweistii एरोग्यमङ्गिरखत्‌ खन {५९११ इति । ₹े wa, एयिवयाः' ‘are (उपरिग्रदेभे) ‘atte? (पां सुयाग्यम्‌) श्रमं लाम्‌ अङ्गिरष Ta श्रं ‘eared | ate लां ?-्यातिश्मन्तं' (ज्वालायुक्रं), 'सुप्रतोकंः (समव), aa भानुना ददान" (निरन्तरं वन्तमानेन ChAT Wear), (्रजाभ्य.' (WATT) ‘faa’ (शान्त), श्रत एव ‘aftan’ (ह्िसामकु्वन्तम्‌ ) |

एतमग्मन्वदयसाध्यं खननं विधत्ते, “देवस्य त्वा सवितुः प्रसव दति खनेति मत्या war धूममेवेतेन जनथति च्योतिश्मन्त ag सुप्रतीकमित्यार च्यातिरत्रेतेन अभमयति'' (wiqiswe) cfai प्रथममन्ते सवितुः प्रख्व cee Beare सम्पद्यते, fagat ata धुममेवेत्पादयति, म तु Set, तस्मात्‌ fara ज्योतिश्मन्तमिल्येतेन शब्देन च्छातिजनयत्येव |

तस्य aaa fads शिव्ष्दतात्पये द्यति, “स- sfasita: प्रजाः परटचापंयत्तं रेवा we च॑नाश्रमयच्छवं प्रजाग्याऽ- fexamfaare प्रजाभ्य एवेन! शमयति" (५।९।४अ ०) इति।

oc तेत्ति सीयसंह्िताभाष्ये। [का०२।प्र०१।यअ ०३]

ख्वालासरित उत्पन्नः ‘afg: उत्य्तिमाचेरेव “प्रजाः सवाः तापे- मायाजयत्‌, ‘a (arcaa) afa faafagrages देवाः" ्ान्तिमिकुवेन्‌, तस्मादस्य AYIA पाठेन प्रजोपकाराय ‘TT ‘un’ नान्तं करोति,

मन्तदिलं miefa—‘anat खनति प्रतिषिल्ये” (५।९। ४अ०) टति।

कश्यः, अपां एमसोति पुष्कर पणंमाइन्येतयेव विचेष्च' दति | wt neq पुटिकां waa: । पाठस्तु, ‘wot wale स- प्रथा Safa भरिष्छदपरावपिष्ठं। वधेमानं ay भ्रा च पुष्करं feat माजया वरिणा waa)” दति । हे पुष्करपणं, तवम्‌ ‘aut एृषटठमसि' (षवद परि भागे वत्तमानमसि)। aga ?- ‘guar (सविस्तारं) श्रत एव ‘safe afte (श्रभ्निषाधनं we ase यया भवति, तथा भरितुं समयम्‌, “शअरपरावपिष्ठं' (परा- वपो frame, अतिच्नयेन तद्र हित), ‘ada’ (्रस॒म्बन्धादिने- दिने दद्धियुक्र), ‘at’ (निलंपलायुश्षा पूजनीयं), पुष्कर" (अप्निनिष्यादमदारा पुष्टिकरं), तादशं लं, (मायाः (परि- माणेन) ‘fear "वरिणा" (आराकाश्रारप्याधिक्येग) “त्राः (समन्तात्‌) ‘aera’ (विस्मृतं भव) | तमेतं eet विनियुद्केः-““शरपां ए्टमसोति पुष्करप्माहर- wat वा एतत्‌ ve यत्‌ पुष्करपणं£ रूपेएेवेनदाररति” (aie ae) दति। ‘aaa उपरि-वन्तमानलख् विद्यमानद्धेवा्श्च अभिधायिलादनद्हपेएेव BRU पुष्करपंमारति |

[का०९।प्०९।पअ°९] वेदार्यप्रकाये। 9९

wen, “रमं च ख्या वमं च खटति दाग्यामुशरेण ष्डत्खगनं wget प्रा चोनयोवमृशरलामाखष्यत्युपरिष्टात्‌ पुष्करपथेमु- सानम्‌" एति । प्रथममन्नपाटस्त.- “श्म च ख्यो वमंच Se अच्छि टर TES उभे । ग्यचसखतो संवयार्थां भनलम््ं एरोखम्‌(*)” cfr) हे रष्णाजिन-पुष्करपरे, “oa (wat) ‘wa च खः (अग्रः सुखका{र्ो अपि भवयः) । तथा "वमे च खः" (कवचवद्र कके श्रपि भवयः) । aren ?-- अच्छि (ङिद्ररडिते), ‘ave’ (विते), aaa (श्राच्छादप्रकारवती) परिकादिसदृभे इत्यथः । तथा- विधे यर्वा वसार्था' (way टद माच्छादयतम्‌) । ततः “प्रो- खम्‌” “afi "भन्ते (धारयतम्‌) |

दितीयमग्नपाटमस्त,--““संवसाथा! सुवविंदा ate} उरषा- amt । श्रभ्निमन्तभ॑ंरिव्यन्तो airframe” इति । ₹े ष्या जिम-पुष्करपण, युवां “आत्मना (खयमेव परनिरपेक सति* “उरसा (जरःखदृ रेन) भवदोयसरूपेण “संवसाथां' (सम्ब- गाख्छादयतम्‌)। area युवां ?--सुवविदा' (खगंविदे खगं- खाभसाघने द्यः), “TAY (स्टदन्धनाया नृकूले), “श्रजसखमित्‌' (निरनर मेव) “ज्यातिग्नन्तम्‌' “afar, शन्तः" (खादर) भरि ग्धन्तो" (धारयिष्यन्तो) ।

श्रनेन मन्येन साध्यं पष्करपणस्य प्रसारणमृत्तरच विधातु- मारे पुष्करपणे az: सम्भरणं विधत्ते पुष्करपणेन सम्भरति योजिवा wT: पव्करपणरः खयोनिमेवाभ्नि समरति" (५।९।

* सतीति पठा भवितु aa |

४२ ते्तिसीयसंशिताभग्ये। [का.१्०२।्न्द्‌]

8 अ) इति । पुष्करपणंस्ाभिखानोयतम्‌ श्रारणकेतक- चयने समा- लातम्‌,--“जामुदप्नोमन्रवेदौं लाला । wat पूरयित्वा गर्फदप्तं। धष्करपर्शेः पुष्करदष्डेः पुष्करेख सखीयं । तस्मिन freee | afd प्रणीयापमाधाय' cf श्रवः पुष्करपरखाभ्नियोानिलात्‌ "सयो निमेवाभिंः स्मृतवान्‌ भवति |

पुष्करपर्णवत्‌ तेनेव मन्वदयेन शष्याजिनस्यासरणं विध॑ाठुमादो wurst we: wrod विधन्ते,--“'हष्णाजिमेन सम्भरति यशा चवै wurfed यज्ञेनैव any wari’ (५।९२।४अ ०) इति। ष्या जिनस्य यश्चरूपलव दू ्पुणंमासत्राह्मणेऽवगम्बते,- यन्नो देवेभ्यो ऽजिलायत । want [?] रूपं टला । यत्छष्शाजिने दविरष्यवहन्ति । अन्नादे aay wae’ दति । तददजापि ङष्णा जिनरूपेण “यन्ने- aq afged ‘as सम्भरति' |

warmatarraaa warrant हेतुं दश्यति,- eprerat पनां चर्मणा घभ्भरेत्राम्यान्‌ पशरूञ्छुचापयेत्‌ रष्णाजिनेम सम्मर्यारण्छानेव पुष्डचापंयति तस्मात्‌ समावत्‌ amt प्रजायमानानामारणाः पञचवः RAAT: Wal इताः” (a ५।४अअ °) इति । प्रस्वपनं गवादीनां चम॑सि श्त्चि- सम्भरणे गवादयः सन्तापेन संयोजिता भवनि; ष्णाजिनेन सम्भरण WAC एव पशवः घन्तापेन Greg ; aad, "तस्मात्‌" लोकेऽपि चतुव्याच्लाद्याकार साज्येन प्रजायमानानां पशनां म्ये यान्याः शरेष्ठाः, WAT एव कनिष्ठाः, यस्मात्‌ ते “श्चा "चताः" (शरुतं प्राप्ताः), तस्मात्‌ तेषां कनिष्टलं ana म fe

[का०७।प्०९। अ ०९] Tea | 8

प्ाम्बगवादय दव ्राशाप्रवे्न-भच्छप्रहानारिभिरारण्याः Bae, gaat शेाकप्रा्िः।

ae warfare Grenache खम्धरणं विधे, ““लामतः BUTT इख मेध्यम्‌ (४।९।४अ ०) इति । यस्मात्‌ ‘ww (रष्लाजिनसख्छ) “अतः, (ददं) Saas खानं मेधं", तस्मात्‌ तच्र षन्भरेत्‌ |

ददानोमुक्रसन्भरषषिद्धये पुरा कमन्तद्यसाध्यमुभयास्तर सं वि- धन्ते,-““छब्लाजिन ञ्च पुष्कर प्ंश्च सर श्कातोयं वे एष्डाजिन- मसे पुष्कर परणमाग्बामेवेनसु भतः परिग्छह्ाति" (५।९।४अ ०) दति । रष्याजिनपुष्करपणशयारधरोशरभावेन लोकद्यरूपतबम्‌ |

ae, ‘atrarsfa विश्वभरा इति ्टन्लननमभिमख्य' इति । पाठष्व,--""परोग्धाऽति विश्वभरा: । अथवा ला प्रथमो निर. aa” cfr) दे armen, लं ‘qtransfe (tive बहल्पासेायामग्धाऽसि), शरत एव ‘fear’ “af (विग्रं wary sured विभर्ति विश्वभराः)। हे a2, wane विः, प्रथमः, (CAC: पूर्वभावी) सन्‌ लां "निरमन्वत्‌' (बिःभेषेण मथितवाम्‌) |

अयव: प्रयमनमि्मेन्धनं * नाम प्रथमरव्रंममित्यमिप्रायं दध्र यति, “श्रद्द वेभ्याऽनिलायत तमयवाऽन्वपण्यदथवा ला प्रथ- मे मिरमन्डद्ने इत्याह अ एवेनमन्नपण्डत्‌ तेनेवेनर सम्भरति"" (४।९।४ च °) इति । ‘Man’ (अन्विष्य दृ टवान्‌) |

* प्रथमनिमंथनम्‌ इति ए. ०, रषं STRAT पाठः| © 2

४8 तेलतिरीयसंडिताभव्ये। [का००।प्र०१।यअ०द]

कल्यः, ‘aad पष्करादधीति हृष्णाजिने cece च घम्भरति waefafegiad गायचोभित्रौ हमणद्य चिष्टुगभो- trae’ दति । wera “लामग्रे'-द्ल्यादिकास्तिखल एव गायच्य ्राक्लाताः, तथापि चतुष्कपरते परीय्याऽसि विश्भराः' TWA पूवोकेन Hee Ge VET पूरणीया। “परोयाऽसिः cad मग्नः एवे व्याख्यातः । femlawansy,— “aan पुष्करादध्यथवा निरमन्थत । wit विश्वस्य area)” इति । हे ‘ay, ‘sad? मस्य खषिः "पुष्करा दधि' (पश्मपनरस्योपरि) ‘at’ ‘fara’ (भिःरेषेश मथितवान्‌)। श्रत एव पञ्चमकाण्डे MBCA, TRIG दोनम॒पितमविन्दत्‌' (ewe) इति। कीदृशात्‌ पुष्कारात्‌ — HW. (Smaryanaga) | "विशस्य वाचतः' (Gee जगता वादकात्‌) । xx fe पष्करपेमभ्नि- मन्यमनिष्यादमादिदारा aa जगन्ति |

हतीयमन्तपाटम्,--“तम्‌ लवा Tee: पुज ईधे wae: ठचदणं परन्दरम्‌(=)* इति । we, “श्रथवंणः' ‘ow. "द ष्यडः मामक fe: “तम्‌ ar ‘ty (लामेव प्रश्वाखितवान्‌) । को- eu लां ?-“टजहए' (afta), “पुरन्दरं (शडरूपेणासुर- सम्बन्धिनां warat पुराणां विदारितारम्‌ [7] ),

चतुय मन्तपाटस्ठ,- “तस ला पाथ्यो षा समीषे Te waa । धन्यः रे-रणे(<)" इति । ₹े wR, 'पाथ्य'-गामकः कथिदृषिः, ‘aq ar 'समीधेः (तमेव at प्रज्याशितवान्‌) | RSM: पाश्यः?-"टएषा' (गरेष्ठः) । कीटृत्रं लां ?-'दद्यदन्तमः

[का०9।प्र०१। य ०ह] बेदाचप्रकारे | ७५

(तखराणामति श्येन इम्तार), “रणे-रणे “धनम यं" (तेषुतेषु सङ्गामेषु धनस्य जेतारम्‌) । दत्यमिमा गायश्ः उक्राः।

श्रथ fagut चतश्णां मध्ये प्रथमामाइ,-“खोद हतः ख

ख शोके चिकिलानत्सादया यश्च sere Bar) रेवावौदं- वान्‌ इविषा यजाय बृदद्यजमाने वयो en” xf हे "हतः, (होमनिष्यादक), “चिकिलाम्‌' (श्रभिश्नः) ल, atta एव खाने उन्तरवेदिरूपे “सोद” (उपविश) । ‘aw’ च, टमं सुशतख्छ योने" (पुष्यकमेणो angers) “वादयः (खाप) 1 (रेवाम्‌ वेति कामयत इति) ‘Sarat’ (देवप्रिय इत्ययः) ) awe देवाम्‌ “विषा' "यनाखि' (पूजयसि) । रे wi, "यजमाने

qua ‘aay (दोधेमायुः) “धाः (खापथ) | अय दिवोयामाह,-““नि हाता हाषषदमे विदानस्छेषा दोदिवाट श्रषदत्‌ Gea: | श्रगत्रतप्रमति्वंसिष्ः सदस्तम्भरः afefagt af.” cf !हेटरषदने' (हामनिष्यादकस्छ - योग्यखाने) उत्तरवेदि रूपे aie नितराम्‌ ‘Meza (सम्बगपविष्ट- वाम्‌) । argursfa: “हताः (देवागामाडाता), "विदानः" (खानाभिन्चः) “लेषः' (दी्निमन्‌), “दौरि वान” (देवेभ्यो दविषो दाता) | ‘Sze, (अरल्यन्तङुश्शः), “श्रदयत्रतप्रमतिः" (ATR श्रविनाञजिते wa कर्मयि sear मतिर्यस्य, स तथाविधः), "वसिष्ठः (अरतिश्येनम वासयिता), (घर खषद्छधाकाजि इवींवि भरति- पाष- धतोति) ‘awaart:’, (fe श्रद्धा tran fast waren य्यासे) ‘srfafare:’ ।

od तेत्तिरीवसंडिताभव्ये। [का०५।्०१।यअ.द]

अथय दतीयामाहः-“खश्सोदसख्र महार श्रषि tree देववोतमः। वि धूममग्ने aed मियेध्य खज une cial?) दति। ₹हे aa’, aa afer पुष्करपणं “सं-सोदस' (सम्बगृप- fam) | त्वम्‌ श्रगेकक्रहेतुलात्‌ "महानसि", (देवान्‌ वेति गच्छ- तीति, <a, श्रतिश्येन रेववीः) ‘cata’, arewey “नो चख, (Tera) | ₹े "मियेध्य" (मे धाद), ‘awe (sary) “रग्न, ‘ree’ (trad wad) “ewe? दष्ट शक्यं wri) धूमः विशेषण ‘qa’ |

अथ qwutay—‘afrean fe जेन्यो श्रये wet fear हितेष्वरुषा वनेषु । दमे-दमे oa cat curatsfaerat निष- सादा ama’) इति । Ye, लम्‌ शश्रह्काम्‌ः श्रमे (प्रभातकाले) "जनिष्व' (उत्पद्चख) । कोद ब्रस्वं ?--“जेन्यः' (जय - श्रोणः) "हितेषु" fea (efi ये देवास्हभ्यं हितमाचर, aware ऋलिग्यजमानास्तन्यं हितमाचरन्ति तेषु dag शितेषु खमपि fear भवसि), ‘atq’ “neq (नानाविधफषण- waraag वनेषु केपरद्ितः), कापे च दावा््चिरूपेख वनानि cera: । waa “aig, “द मे-दमे' (यजमानानां सृरे-गर) ‘fa-garta’ (उपविष्टः) | की दू शणाऽप्रिः?--सत्त Ta दधानः, (रत्र- समानान्‌ छ्वाला विशेषान्‌ सप्तषद्याकान्‌ धा रयमाशः) | चरत एव ‘anfas: दति स्वज प्रसिद्धः । च्रायवाणिकाञ्चामनन्ति,-

| *a cediau इति ग. To UIs | दहसीतितु पया भवितु Tm | |

[का००।प्र०१।यअनद] बेदार्चप्रकाशचे | ४७

कालो कराशी च मनेजवा च safer या च सुधुखवणा | fahren विश्वरुचो च देवौ खेखायमाना दति an fret’ दति । स च "श्रभ्निःः ‘trav (दवागामाह्ाता), "यजीयान्‌ (श्रति- way यष्टा) | Say गायचोषु ‘aay’ taet पृष्करादधौत्यस् wwe तात्प दग्रंयति,-“लामग्ने yeacrgiare TACT हेन- मृपञ्रितमविन्दत्‌” (५।९।४अ०) इति | यवै यदा श्रत्रिम- fuga, तदनो कक्िंित्ष्करपणेऽव खि तमेनमभ्रिं लब्धवान्‌ । तस्मात्‌ पष्करादधील्यक्तियुक्ता । अनन्तरमन्न्े परित्यव्यान्यन्टषिं, दधीच एवं खोकारे का- रणं दश्यति--“तम्‌ ना रध्य खषिरित्याहइ दध्यङ्‌ वा श्रायवंशस्तेनस्लयासीत्‌ तेज एवासन्‌ द धाति” (५।९।४अ °) इति । wae मन्ल्रान्तरे दधीचो महिमा प्रपञ्चितःः--.दष्यडः ¥ यकाध्वाथवणा वामश्वस्य wear दत्यारो* तस्मात्‌ दधोच- सेलख्ित्वम्‌ | परितम मन्त्रे पाथ्यश्ब्देनं दध्यङ एव faafedr नान्य द्येतद्‌ भवति, “तस॒ त्वा पाथ्यो टषेत्याइ पूरवमेवोदितमृत्तर- णाभिगणाति" (५।९।४अ ०) इति । यः पूवमन््ोक्रो TUE,

* श्रय दाविति आादश्रपुस्तकपाठः।

ec तेत्तिसेयसंहिताभाष्छे। [का०९।प्र०२।यअ.३]

ख एवा सन्मा्ग॑वर्निवात्‌ पाण्य cee । चरतः पुवेमन््ा- दितमेवाथं मृन्तरमन्त्ेए प्रतिपादयति ।

एतेर्मन्तेः साध्यमग्निषम्भरणं विधन्ते,-“चतदभिः varia चलारि छन्दासि हन्दोाऽभिरेव (५।९।४अ०) cf ‘eran’ इ्व्याथास्तिखः, ततः पूवा “परोखेाऽसि' इत्येका, तदेवं wae: | गायचो fey जगत्यनुटुबिति छन्दसां WTA! रतः सद्यासान्याच्छन्दोभिरेवा्चिः सम्भृता भवति “खोद हेतः" दत्यादोर्मां faeut war) शच्रचापि “चतखभिः सम्भरति' ति विधियाजमोयः।

गाचचोणां frat चाधिकारिभेदेन व्यवखां विधन्त nanfasrgee गायना हि बराह्मणएस्तिटुगभौ-राजन्यस्य Seat fe राजन्यः" (५।९।४अ ०) tf मृखजलसाम्येन त्रा- WAT गायचः। बाडललसाम्येन Te: ।

अरय काम्ये समृखयं विधन्ते,-- “यं कामयेत वसीयानच्छा- दिद्टभयीभिख्तद्य सम्भरेत्‌ ada रदृद्धियञ्च ara दधाति (५।९।४अ०) इति। तच aranfage: प्राञ्जिः, जिष्ुबभिरिद्ियप्राप्भिः।

समृ शखितमन्वगतामष्टसद्यां प्रशसति, “च्रष्टाभिः सम्भरल्धष्टा- शरा गायो गायन्नाऽग्रियावानेवाञ्चिस्तर सम्भरति'” (५।९।४अ °) दूति |

uaa: frau: प्रत्येकं प्रश्ंसति,-“सीद हे तरित्याह देवता एवास्मे सःसादयति निरातेति ममुव्यान्छ£सीरखेति वया सि

[का०8।प्र०९।यअ०द] बेदायप्रकाश्ने | 8९

जनिष्वा fe जेन्यो श्रये yanfaare रेवममग्यानेवाखे खरस खरान्‌ प्रजनयति (५।९।४अ ०) इति । सीद हेतः" दृत्येतष्ां प्रथमायां fafa देवावोः दइतिपरेग देवतानां संमादनं afeaa ver “देवान्‌ इविषा यजासि' त्यनेन तस्सुचितम्‌ । नि Grav caret दितीयायां जिष्टुभि हाढषदने' इतिपदेन हेचादौनां मनुय्यार्णां सादनं खचितं भवति । खं-सोरखः wet ढतौया्यां fafa “धूमं विजः शत्येवमन्तरिचगामिना धूमेनान्तरि चारिणां wfeat खचितत्वात्‌ तेषां संखादनं tice’ दृन्धस्यां उतीयाया मुक्कम्‌ । ‘afr’ इत्यस्यां wet faefa ‘afer दतयुत्यादनख खचितलात्‌ WaT रुन्नान्‌ देवमनृब्यान्‌ तदुपलक्ितानि वर्यांसि च प्रकर्षण जमयति ॥

a4 fafaaraage:,— Za-anat खमेखापां पद्मपत्रं समाइरेत्‌ । शम-दाभ्धां WAIT सणात्यथ पुरीत्यतः॥ agua सम्भरति विप्रख्य, कजियस्य तु। सोरेत्यादि चतुष्केण मन्त्रा इादश्रच वणिंताः॥ दति सायनाचा्यविरचिते माधवीये वेदार्थप्रकाशे छष्ण- UH AAA SY चतुथकाण्डे प्रथमप्रपाठके इतोयोाऽनु वाकः ॥ °॥

we तेतिरीयसंदिताभाष्ये। — [ategia-giq-a]

सन्ते षाथभातरिश्वा दधातूत्तानायै wey afe- fad) देवानां यश्चरति areata wat च देवि वष- स्त PY” | सुजातो ज्योतिषा सह शमं वरूथमा सदः Gs | वासौ wa विश्वरूप सं व्धयख विभा- वसा | Tews खध्वरावा ने SAT छपा । TH च भासा CWA FARAH याहि Grea” vee

SS ऊषु णं ऊतये fast देवा न सविता | Her are सविता यदच्जिभिवाद्धिविडयामरहे५। स जाता गभी असि Weare बारर्विषडत ओष- धोषु। चिः शिशुः परि तमारस्यक्तः प्र माद्भ्यो अधि कनिक्रदङ्का“ | स्थिरा भव वीड्ङ्ग आशु्भव वा- WAT | YHA सुषद्‌ रू्वमम्मः पुरोषवारनः(९। शिवि भवः॥ २॥ प्रजाम्यो मानुषीभ्यशत्वमङ्किरः। मा चावाषटथिवी अमि श्रुशुचखेः मान्तरिक्षं मा वनस्यतीन्‌। प्रतु वाजी कनिकदन्रानद्द्रासभः पत्वा | aval Wel मा पाद्यायुषः पुरा | रासभे वां कनिक्रदत्‌ सुय॑क्ता ea रथे। स वामभ्निं पुरोष्यमाशु दता बहा- दितः । इषाभिं दषणं भर॑न्रपां गभध समद्र | WA श्चा fens a

[का०8।प्०६। व्य ०४] वेदाचप्रकराष्े | ५६

वीतय wax wal) | ओषधयः प्रतिण्ङ्षीताभि- मेत शिवमायन्तमभ्य्ं युष्मान्‌ । sea विश्वां शअम॑तीररातीनिषीदन्ना अपं ॒दुर्म॑ति way” । Sawa: प्रतिं Areata’ पुष्पावतीः सुपिष्यलाः | अयं वा गभं कत्वियः wax सधस्थमासदत्‌५९५॥ ४ ॥

सुशस्तिभिः । शिवे भ॑व । याहि । षट्चिःरशच्च । nee

इति Sfatadfearat चतुथैकाण्डे प्रथमप्रपाठके खतुथाऽनुवाकः ॥ ० ॥

दतोयेऽगवाके aera । श्रथ चतुय ्टदादरणम्‌ उच्यते कल्पः, “सन्ते वायुरिति -त्खगनेऽप write’ इति । पाटस्द,-“सन्ते वाय॒मातरिश्वा दधादत्तानाये ya यदि- fad. रेवानां varia प्राण्येन ag च देवि awe aaa)” दति । हे vfafa, "उन्तानाये' (ऊामिभुखेनावखि- तायाः) तव “इदयं (इदयसदृ श्नं) ‘aq’ (खननश्वान) ‘fafa’ (विशरेषेथा ष्योरते), तत्‌ खननस्छानं "वायः" सं- दधात्‌" (णादि - पृर्डसदहितेनागेन जखप्रशेपेण वायुयच पव सम्यक्‌ करातु)1 aga वायुः ?--मातरिश्वाः (मतरे श्रन्तरिखे सर्वप्राणिनाम्‌ इयत्ता परिच्छेरकारिणि ब्रेतेऽवतिष्ठते दति मातरिश्वा) ; यो वायुः ‘gaat “प्राणयनः (प्राणभावेन) "चरतिः (व्यवहरति) । ड "देवि

H 2

we तेतिरीयसंदिताभाष्ये। [का०५.९।अ.२]

सन्ते षायभातरिश्ा दधातूत्तानायै wee यहि- fad! देवानां यखर॑ति प्राणेन तस्मे च देवि वष- Seq Ge” | सुजाता ज्योतिषा सह शमं वरूथमा We: Aa: | वासा श्रगने विश्वरूपः सं व्ययसख विभा- वसा | Tews खध्वरावा ने देव्या छपा | इथे च भासा SAT सुशुकनिराऽऽमन' याहि Guava” ven

Se ऊषु णं ऊतये तिष्ठा देवा न सविता | Har are सविता यदच्जिभिवाघद्धिविडयामहे५ 1 स जाता गभ असि रादस्थोरग्रे wefaua अष धोषु। चिः शिशुः परि तमारस्यक्तः प्र मातृभ्यो अधि कनिक्रदङ्गाः“। स्थिरा भव वीदज्ग आ्ाशु्भव वा- श्यवेन्‌। पथुभेव सषट्‌ रू्वम्नः पुरीषवाहनः । शिवे भवः॥ २॥

EM मानुषीभ्यल्वमङ्किरः। मा Mareen अभि श्रुशुखोा मान्तरिक्षं मा वनस्यतीन्‌। प्रत वाजी कनिकदन्रानदद्रासभः Wat | भरन्रभिं प्रोष्य मा पाद्यायुषः पुरा | रासभा वां कनिक्रदत्‌ सुयतो उषणा रथे। स वामभ्भिं पुरोष्यमाशु दता बहा- दितः | इषाभ्रिं aay भरन्नपां गभर समृद्धियं । अग्र श्चा याहि॥३॥

[का०९।प्०९। यअ ०७] षेदाेप्रकार्े | aN

वीतय wax wal) | Brera afreatnfi- fax शिवमायन्त मभ्यं युष्मान्‌ । व्थस्यन्‌ विशां अम॑तीररातीनिषीद WU दुमेतिः Wag” । अरषधयः प्रति Areata’ पुष्यावतीः सुपिप्पलाः | अयं वे गभ ऋत्वियः प्र सधस्थमासदत्‌) ॥ ४ ॥

सुशस्तिभिः । शिवो भ॑व । याहि । षट्चिःशञ्च । ge

इति त्ैत्तिरोयसंडितायां square प्रथमप्रपाठके चतुथोऽनुवाकः ॥ ° ॥

दतोयेऽगवाके ग्टत्‌खमनमुक्षम्‌ | श्रथ चतुथं ग्टदाररसम्‌ उश्यते । कर्प, “सन्ते वा युरिति गत्खमनेऽप श्रानोय' दति । पाठटस्ड,-“सन्ते वायुमातरिश्वा दधाद्रलानायै इदयं यदि- fad gaat varia प्राण्येन तस्मे च देवि wwe aaa)” इति । हे vfafa, ‘one’ (अङ्खाभिशुखेनावख्ि- तायाः) तव “इदयं (इदयसदृ ष) ‘aq’ (खननखखान) "विलिष्टं" (विश्वेशा ष्पोछछते), तत्‌ खननखामं वायुः 'सं- दधातु" (कणारि- परणसरितेनानेन णखप्रशेपेण वायुर्यथ पव सम्यक्‌ RTT) New वायुः anata (Mae wales सर्वप्राणिनाम्‌ एयन्तापरिच्छेदकारिफि बरे तेऽवतिष्ठते दति मातरिश्वा) ; यो वायुः 'देवार्गाः ‘maga’ (प्राणभावेन) चरतिः (श्यवहरति) । रे "दविः

H 2

ur तेन्िरीयसंडिताभाष्ये। [का०९।पर०९।यअ०४]

(sfafa), ‘aw’, ‘aw (वायवे च) 'वषड्धस्तु (ददं ewafed जलं ङ तमस्तु) |

wat waa साध्यं जखप्रेपं विधत्से-“क्रुरमिव वा श्रा एतत्‌ कराति यत्‌ खमत्यप उपणजल्यापे त शान्ताः शान्ताभि- रेवास्ये wey शमयति" (४।९।५अ ०) cf ग्प्रदेश्ं खननीति यत्‌, तदेतत्‌ एथिव्याः क्रूरम्‌" एव “करोाति' दति, wenfe- च्छेदवत व्यथद्ेतुलात्‌ । ततकरोर्यपरिहाराय स्टतृखननप्रदे्र अरपेाऽवनयेत्‌ | “श्रापः' च Mawar शान्ताः", एतादू श्ोभिरेव ger. एथिव्याः खननजन्यं शाकं शश्मयति' |

मन्ते देवता म्तर परित्यागेन वायुकथने WaT TATE, — “aed वायुमातरिश्वा दधालि्धाह प्राणो वै वायुः प्राणेनैवास्ये प्राणं सन्दधाति" (५।९।५अअ०) दति। वायोदेवप्राणएल्वात्‌ तनेव्रास्याः एयिव्याः प्राणमन्धानं सम्पद्यते |

पनरपि वायोरन्यत्मयोजनम।द,--“घम्ते वायुरिश्थाह तमरा- दायुप्र्युता दिवो टष्टिरोत्त" (५।९।५अ०) इति । यस्मात्‌ प्रयोजना करमपि विवकितमिति वायुशब्दः vem, "तस्मात्‌" एव कारणात्‌ ‘afer “दिवः सकाशात्‌ "वायुप्रच्युता सुतो naa ।

WAY चतुर्थपादे ववर्रब्दाकगतेन षट न्रब्देन सरिताम्‌ तुसञ्या मपीव्य प्रधंसति,- त्ने च रेवि weg quale श्या षड्वा तव was टट दधाति तस्मात्‌ सवाम्‌ तन्‌ वष॑ति'” (५।९।५ अ ०) Cf) श्रजान्नातपाटानृसारेण षकारम- wa "षड्वा खतवः' इति व्याख्यातम्‌ |

[का००।प्र०१।यअ ०४] षेदाथप्रकाशे। ५३

श्रय जाखान्तरपाठानसारेण षकारं परित्यज्य व्याच्े- "यदषरक्याद्यातयामास्य aye: स्याद्यन्न wagqurers: fa यज्ञ; ₹न्यवंडिश्धाष् wtraaa segtifa नास यातयामा वषहारोा भवति न यश्च रकाः सिप्नन्ति" (५ ९।५अ०) इति। श्रचेदं विन्तनोयम्‌। किमस्मिन्‌ ae वषरशब्दः प्रयाक्रययः, न वा? इति। नाद्यः, श्रत्रैव वषह्भारस्य प्रयागे aff गतसारतेन वच्छमाणवायव्य-पश्चादा वधट्रारासम्भप्रसद्गात्‌ । म fetter, THEI वषट्रा र स्याभावे रकाभिय॑ज्ञरननप्रसङ्गात्‌ । त दाषदय- परिहाराय षकारं परित्यज्य ‘ag’ tea ब्रूयात्‌, तथा सति TMT शन्यूणस्यानु क्रताज्ञ॒गतसारलम्‌। एकदे श्स्यक्रलान्च यज्नघाताऽपि | तदेवं ब्राह्मणेनेव पाठविकल्पभ्य व्याख्यातला- जिष्यकाभ्ब प्रयागविषयतया पाटठद्वयं व्यवम्धापनोयम्‌ |

HE, VHT छष्णाजिनस्दान्तान्‌ सुजातो च्धातिषा शेति सोमेश मेश्चेनाकंमयेन वा दाज्ञापनद्यतिः इति । पष्ठ “सुजाता च्योतिषा सदह शमे वशूयमा-सदः सुवः। वसा श्रपर fageqe घं व्ययख fama)” इति। & ‘an’, "सुजातः (सुषटत्पक्रः) त्वं, श्छातिषाः (त्वदीयेन ज्योतिषा) ‘aw ‘nay (सुखं, यथया भवति, तथा ‘gay’ (खमगेषदूशं) 'वर्यं' (छृष्णा- जिननिर्मितं गदम्‌) “्रा-सद्‌' (gfe) । हे "विभावसे" (विभेव Qfata agua’ यस्यासा विभावसुः) तादने “ay, ‘faa-

* aq घनं इति पाठे भवितुं am: |

“8 तेत्तिरोबसंडिताभच्ये। [का०३।प्०१।अ०४]

Sa? (बञ्प्रकाररूपं) "वासः (शष्णाजिनरूपं वस्तं) “सं-व्यथस््' (परिधत्ख) ।

तमेतं मनलं विनियुक्रु,-“सुजाता व्योतिषा शहेत्यनषमा- ऽप-गइत्यमुदुप्‌ स्वाणि इन्दार्सि कन्दाश्सि we at we: frat तनुः प्रिवथेवेनं तनुवा परि दधाति” (५।९।५अ०) fa अ्ुतयन्तरे वाम्बा wey इत्युक्तत्वात्‌ वागृ्ढारा घ्व न्दा रूपत्म्‌ | शाखान्तरे श्राधानप्रकरणे, ध्याते AT परपु पवभाना भिचा तनुः इत्यारभ्य, “या गायत्रे या Vee या लागतेः दति इन्दःसु पियश्रोशावम्बानकथनाण्डन्द षामभि- प्रियश्रौरलम्‌, अतः “प्रिया” एव, श्रनया अनुब रूपया (तनुवा परिधानं हतवान्‌ भवति।

एतद्ेदनं प्रभरंषति,--वेदुका वासा भवति q ud वेद्‌” (५।९।१५अ ०) दति । वेदकः" (ला भन्रखः) वासः" प्रति भवति एतदेदिता sel UTA: | |

कर्य, ‘Scie खध्वरोद्ध ऊषु फ ऊनय दति fata afwefy दति । तयोः प्रथमामा द. “उदुज्निष्ठ खध्वरावा मो fat कृपा । दृधे च भासा qe सुएुकनिराऽऽप्र याहि सुश्स्तिभिः८₹)” इति । हे am’, “aa (खट्‌ यागनिवे इक), ‘safe’ (उलतिष्ठेव), sara च "नः (श्रस्माम्‌) “देव्या war’ (देवन खभावय। क्रोड परया कपया) ‘wy (पालय) । हे “wT quar "भाषा" (परोढ़रेन तेजस) “gah (wg wet रफनां वनिता चः, Bisa Gate, तादृशः) सम्‌, ‘gufefay

[का०६।प्०१। ०९] वेदाचप्रकार्े | ue

(जओभगकोर्िभिः ay) “gw (स्वः प्राणिभिङगषटमिद्रषुम) 'श्रा"-धयाहिः ।

aq दितोयामार,-““ऊद्धं ऊषु ख अतये तिष्ठा Zar ग सविता । अद्धा awe सविता यदञ्िभिवाघद्धिविंहया महे(*)"” fai रे aa, ‘a (sae) ‘Hae (रणाय) ‘Hy ऊषु" fers’ (wy एव सम्‌ wafer भव) । क दव ?-“रेवे न सविता, (वथा खविता टेव Bes एव खम्‌ अस्मान्‌ Tals, तदत्‌), Tey ‘ag: स लं, वाजस्य खविता" (wae दाता भव) । "यत्‌" (यस्ात्‌ कारकात्‌) "अञ्िभिः, (मन्लादिभिर्व्यश्जकेः) ‘arate, (हव्यवा कच्छं विग्‌भिः) ‘fa-garay (वयं at विविधमाहयामः), margs एव तिष्टेति amr: |

vaarearce विनियङ्घः- “वारुणा वा श्रग्निरूपनमद्ध उदु- fas artis अषु श ऊतयद्ति सावि जोग्यामुन्तिष्ठति efaa- HWA एवाद्धा वरणमेनिमृककति"” (५।९।५अअ ०) इति । arse श्रग्निःः wa ङष्णाजिनेनेापनिबद्धः, साऽय वारणः", (उपद्र क कारि aquerdin) । अरतस्त्परिहाराय षविदटखिक्गकाभ्याम्‌ एताभ्याम्‌ Wpat बमं we गोला उच्तिष्टेत्‌ । दितोयमन्ते, रेवा म शदिता" दतयुक्षवारेते सविद्यो, एताभ्यारुत्थाने सुति उविचेवान नातः ‘ae परेः) "वरुणमेनिंः (aquaat बरा) परिषश्रति।

wate wiefa—“‘crat प्रतिरिव्ये,(५।९।५अअ०) इति,

क्यः, “स जाता यभा श्रसीति इरति" दति । पाम्ष्ड,-

ud तेन्तिरोयसंहिताभाये | [का०७।प्०१।य७०४]

"सजाता गभो श्रसि रादस्यारप्ने Wefawa ओषधोषु । Fez: fax: परि तमारस्यक्रः प्र ara sfy कनिक्रदद्गाः*) cf | San’, “ख लं द्यावाएटयिदयोः "गभः, सन्‌ ददानो ‘nay रषिः, कीदृ शस्तं ATE? (पजनोयः), 'श्रोषधौषु" ‘fear’ (भुज्य मनाखोषधोषु उदराभ्निरूपः सम्‌ विशेषेण पोषितः), ‘fea’ (भानावणा भिञ्यालाभिविं चिचरूपः), इदानोमत्पन्नतलात्‌ “जिष्रदः, matte "परि '--श्रक्रः' (परित्तुमभिव्यक्रः) । ता दृ भरस्व, “Aree.” (Srp) रभि-कगिक्रदत्‌' (श्रधिकं क्रन्दन्‌) ‘Wr: (nate गच्छ) । यथा लेके भिग्रमातरमृदिग्छ कन्दम्‌ Gat गच्छति तदत्‌ ।

aq ame प्रयमपादेऽभिश्ितद्यावाणथिवोगभंलं विश्नद- ufa,—“a जाता गभा असि रादस्यारित्यारेमे वे रादसो aar- रेष गभा यदश्मिस्तस्मादेवमाड" (५।९।५अ०) दति । दमे (ararsfaait) एव रेदःशब्दाभिधेये, तयोर्मध्ये समूत्पन्नवात्‌ तद्‌ गभेस्लं, यस्मादेवं, ‘ABTA मन्ते युक्रमेव श्रा, |

दित्गैयपादे, “विशतखा हः * इ तिपदया्मिमित्तनेमिन्िकभावेन अन्वयं ziafa— sa aefawa Stairs यदा Gd विभरन्धथ arqatr भवति” (५।९।५अ ०) इति । यसिन्‌ काले wat प्रविष्टा श्रोषधयः एतमुदराभिं विशेषेण पोषयन्ति, तदनोम्‌ श्रयम्‌ wig: (चारुतरः' (पटुतरः) भवति।

चतुर्थपादे, “प्र माभ्यः, Talay तात्पथे द्यति,“ माद्र्या afu कनिक्रदद्रा दत्यादषधया वा sq मातरस्ताभ्य waa

([wtegimeqiq-s) «=—- TarTUNTTR | ue

wuraafa” (aigiase) cfs ओषधीनाम्‌ seca जाठराग्रिजनक ला ढ़ वम्‌, WA माजचंमेवेनमग्निं प्रकर्ष म~ धति, wa चछवालरज् ‘Wey: प्रतिग्टक्नोतः इति मन्ते aang स्लापमं विवासति ।

कल्यः, “शिरो भव वीडङ्ग cf agua ve ्रादधाति' टति। पाठस्त.--“खिरो भव aay ala वाच्यवंन । पथु भ॑व षद खलमग्नः Weare” इति । adage परोषं या गर्दभो वरति, तादृश हे गदभ, (दर्यति* गच्छतोति war) दे ‘ada’ (गमनकन्रल), लं ‘fer (चलनरहित) भव ' ; "वोडङ्गः' (दृढकायः); ayy’ (बेगवान्‌ ), वाजो' (अन्नदेतुख) भवः । तथा युः (विखोणेष्ट्ठः), “सुषदः रग्न (सुखासनस्च) भव' |

तमेतं मन्तं विनियुङ्के,--“खिरो भव दीदधङ्ग इति द्भ श्रसादयति वन्नद्यनत्येवेनमेलया aa” (५।९।५अ ०) इति । मदंभ्योपरि Vary “एतया चा एनम्‌' अधिं सम्यक TET भति । श्रद्चिषूपा wa यथा war न पतति, तथा खापमोया |

गदंभस्वा पमं प्रशसति,--“गदं मेन स्रत तस्माद्‌ गदभः पनां भारभारितमः'' (४।९।५अ ०) इति । यस्माद बलौ- वदादोम्‌ श्रनादूत्य गदंभेनेव ae वादयन्ति, "तस्मात्‌" Basa भवारोनां पञ्ूनां मध्ये मदेम एव (भारभारितमः' (areal

ne

*xafa इति पाठे भवितुं aa: |

श्ट तेन्िसोयसंहिताभाष्ये¡ [का०१।प्०२।अ०७४]]

द ष्यविक्ेषा भारः, auch धारयतीति arcard, श्रतिश्येन भारभारौ भारभारितमः) Heart seme: |

प्रकाराभ्तरोश तदेव wwafa,— “aia स्म्भरति age गदंभोऽ्यमारेत्यन्याम्‌ WG मेधत्यक्न ट हेगेमाकं£ wach’ (४।९।५१अ०) दति । यस्मात्‌ “एनेन" (गदं भेन) Ae “श्रमं 'धम्रति'। यागद्वारा श्रक्नरेतलादियं ्टदेवान्नं, तय्यार्चनोय- तवाद कंश्म्दाभिधेयत्म्‌ | BRITS वदति, तस्मालेके गदभ भच्छस्ा रूपवेऽपि श्रन्याम्‌ पशून श्रतिक्रम्य मेद खो भवति । we’ शब्दा वर्णविकारे णान्नवा चो, तस्य लेशाऽन्पवम्‌ | जोणतुषटशदि- भक्तफेमेव meat Mala, न तु बलीवर्दा श्रादोनामिव amare घततैलादिपाम वा चणकङ्‌लत्थारिखाद्यभक्षणं वा तस्रालिः; तथापि मेदखित्वम्‌ ; एतदन्नसम्भरणाहभ्यते |

पनरपि प्रकारान्तरेण तदेव प्रशंखति,--“.गदंमेन स्मरति amie wear fate: सन्‌ कनिष्ठं oat प्रजायनेऽग्निष्ख यानि facefa” (५।२।५अ ०) इति। यस्मादुपरि धायेमाणे aga: श्रभ्निः" शसः NU प्रजात्पादनखामथें निदंग्धं करोति, ‘mee लाके "गदभ दिरेताः' श्रपि "सनः "पगना ' मध्ये कनिष्टम्‌' श्रपश्थसुत्पादयति । श्रश्वादि वद्‌ बमू्यानरवात्‌ कनिष्टलम्‌ | गदंभस्य खकोयं रेत एकम्‌, श्रश्चतरस्य रेता दितोयभिति दिरेतस्लम्‌ | UAW BRATS स्यटमाखातम्‌,-- “तासां परि- शद्धो तानामश्वतरेऽत्यप्रवन्तेत ACTA रेत श्रादत्त तद्रदभे-

# सम्भरन्ति दति J. Jo aa: |

(aToa Tet wos] वेदाथप्रकाषे। + 13

ऽन्यमादं agizear दिरेताः”(९।९अ०) इति । यद्यपि कनिषा- त्पादनं frre: तथयाणग्रिभरणस्य लिक्गत्ेन wid सम्पद्यते t

wer, ‘faar wa were रत्याडितमभिमन्तलयतेः इति। weg,— ‘faa भव aan मानुषौग्यस्लमङ्किरः। मा दावाष्टथिवो श्रमि शूष्टुचो arnfte मा areata?” इति । अङ्गिरो भिच्छंषिभिः पर्वे सम्पादितलादक्गसष्ठवादा अ्रयमभिः अङ्गिराः । दे अङ्गिरः" wa, त्वं 'मानषीभ्बः' प्रजाभ्यः" ‘fara (भान्तः) ‘aa’ किञ्च urargfaair “श्रभि-लच्य "माः शुग्ुषः कं सन्तापं मा कार्षीः)। तथा "त्रन्तरिक्तम्‌ः ‘afa’ ‘ar ‘aya: । तथा ‘areata’ “afr “ar sage)

प्रजानाम्ये भिवे भवेल्यक्रायाः wT: प्रसङ्ग whafa,— “प्रजासु al एष एतद्यारूढ्‌ः स श्वरः प्रजाः ब्रवा प्रदहः शिवा भव प्रजाभ्य care yang एवेन; अमयति" (wie use) टति। यदा श्रयमभ्निः गदंभमारोाहइति, Tate’ (एतम्िम्‌ काले) “एषः” sfq: प्रजासु" एव ‘rea भवति । गद॑भष्व प्रजानःपातिलात्‌, मनुग्यवशेतमलेन प्रजा पतेरत्पक्नलात तदम्तः- पातितम्‌ | ततः प्रजाखारूढ्ाऽग्मिस्तीः ‘NY सन्तापेन प्रदग्धं समथः स्यात्‌ । तस्मात्‌ ‘fear भव'-मग््रपाठेन प्रजार्थम्‌ एनम्‌ मिं यान्तं करोति।

तस्य aaa दितीयपादे ‘ard.’ दति विश्रेषणं aqer- दितग्गमवादि छत्छ 7जा विषय म्‌-द्र्येतद्शेयति,-- “मानुषोग्वस्ल-

मङ्गिर दृत्थादइ मानव्यो fe प्रजाः" (५।९।५अ०) ef 12

qe Sfadiadfeariras ; [का०हप्र०।ख०8]

यथा प्रयमाद्धं चेतनविषया wife: प्रार्थिता, तयेकराद्ध- ऽ्यचेतमविषया न्तिः प्राथिता- दत्येतदभैयति,- “मा श्ावा- एयिवो अमि weet मन्तरं मा वनल्यतोनिन्धारेश्व Cia erate, भ्रमयति" (५।९।५शअ०) इति,

amr, श्रेत वाजो कनिक्रददिति टिखभिरल्रमाणा अश्व- प्रथमाः प्रत्यायन्ति दति। तज प्रथमामारः“प्रेतु वाजी कैनिक्रदसख्ानदद्रासमभः wat urafy परोग्ये मा पाद्यायुषः धुरा दति । श्रयं वाजो' (तुरगः) कनिक्रदत्‌ (वेश देवाशष्दं way) ‘Ta’ (प्रथमं गच्छतु) । अरय "रासभः (aga) aren (इषण wee कुम्‌) “पला” (Tate), पुरोयम्‌' अग्नि दाहकं भरक्तपि खकोयात्‌ शच्रायुषः परा “मा पारि अपन्डत्युना Wat मा wz! |

ay दितीयामाहः “रासभो at कनिक्रदत्‌ सुयक्रा टषणा Ta) स aafd gael ana वहादितः(<)” cfr हे "षणा" (सेचनसमथावग्यगदं मो), ‘at’ (य॒वयेः) मध्ये "रासभः" (गदं भाऽयं) कमिक्रदत्‌ (eau wet क्रीडयन्‌ *) ‘TA ‘gam’ (Tage दधार सदु wem:) । ‘al’ (युवयोः) wa खः (लाद श्रः) गदभः “दूतः (राजप्रेषितदूतवत्‌) “MTT.” (Wheat खम्‌) ‘ta? (wera waa) ‘Qurea’ “aff? ‘aura (AWG) |

wa दतोयाम इ "टषा््निं दषणं भरल्त्पां गभर षम्‌-

* क्रन्दयन्‌ इति खादश्रपुखलकपाटः।

[ का०९।प्र०९।ख ०8] बेदायप्रकाशने। qt

fxd श्रग्र श्रा याहि वोतय खत सत्थम्‌(९.) दूति ! ‘aq (वर्षणे सेचने समयः) गद भः, ‘saw (फला मिववंशसमयंम्‌) ‘af भरम्‌" (वदन) गच्छविति शेषः । कौद्‌ श्मभिम्‌ ?- ‘sat गभे (Heart जलानां aa विद्युदरुपम्‌), ‘safe’ (waz वड़वाग्निरूपेणात्यन्नम्‌) | तादु हे ‘ww, ‘aaa’ (a- waa), “wa सत्यं च गत्वा “wate । कूत-सल्य- WENA मन्तर्राद्यणान्‌सारेण द्य वाएटयिव्ये fags | अवश्व- wifaa: रुग्यादि फलदहतुवात्‌ waar तत्वम्‌ । श्रवश्ड- विनः aa LARA Big सत्यलम्‌ ।

तच प्रथममन्त्रस्य WATS, वाजोश्ब्देनाओा faafea:- गतये तद्भ॑यति,-“प्रेतु वाजो कनिक्रददित्याह art we:” (५।९।५अ ०) इति fence Granfafge(wat |

डितोयपादे, गदंभगन्दयरित्याग्न रासभश्रब्दप्रयागः खषि- ववदारानसारो-दल्टेतद्‌ श्रतिः “नानदद्रा सभः Taare राभ दति छयोतग्टषयोऽवद न्‌ (५।९।५शअ ०) इति।

द्रतोयपा दायं werenfefe* द श्रयति, भरन्नग्निं पुरोय- faatfay wa भरति (५।९.१५ अअ ०) इति ।

चतुर्थपादे, श्रभ्िवरनप्रयक्ताप्टदपरिहाराय श्रायः-प्रा्थेनं दभ्रयतिः- “मा पाच्चायुषः पुरेत्था इ भ्रायुरेवास्मिन्‌ दधाति तस्माद्‌ गदभः खदमायुरेति तस्माद्रद भ पराऽऽयुषः प्रमोते विन्यति" (५।९।

* दृतोयपादे अचि प्र्च्त प्रसिद्धमिति B. go पाठः तीयपादे खतिप्र्य प्रसिद्धमिति J. पुर पाठः)

ee तेत्तिरीयसंडिताभ्ये। [Ate simeriwea ]

use) द्ति। wang श्रमेन मकण श्रायुः खापितं, तस्मात्‌ चणादिद्राहार* waaay गद भोऽखवच्छलादिना न वियते, किन्तु स्वेमायुरेति | aay गदंभस्य सवायुःप्रा्तिः खाभा- विकी, "तस्मात्‌" लके ति्यैग्विषये वेदयशास्तप्रसिद्धात्‌ was: “पुरा (क दाचित्‌) श्रकस्नात्‌ ‘New? we सति उत्पाताऽयमिति प्रजा ‘fafa’ |

दती यमन्वस्य प्रथमपादे, गद भ स्ापन्योत्पाद कलेन ठष्तवम्‌, 9a: फलाभिवषंकत्वेन eae प्रसिद्ध म्‌-इव्येतद्शं यति,--“ठषाग्मिं say ucfaare ar wea eam” (५।९।५अअ्र०) इति।

दितोयपादे, awaete जलगभलमप्नेः sfega-cfa aiafa,—‘sat गभं ` षमृद्धियभित्यादापा९ हेष गभा यदग्निः" (५।९।५अ०) दति।

ठतीयपारे, ‘aaa’ इतिशब्देन प्रजननाः arafea- जितः, urrefaerftarrg शद्मिरटतप्रजननार्थः-दल्येतदमि- प्रायं दर्शयति, ‘aq आरा याहि वोतय cfa वा rar Siar aataa श्रा याहि aaa शति यदारहानयेलाकयोर्वद्यि" (५।९।५अ०) दूति । प॒रा ावा्टथिव्ास्यो "लके" एकीभाव- मापन्न सन्ता यदा विचक्र भवतः, agit श्रावये रध्य TANGY रे श्रेः, सम्‌-्रा-ष्यादि' दत्यनेनाभिप्रायेण श्रभ्मिक्टतप्रजननादिव्यापारस्यावकां दातुं वियुक्री श्रता |

* तुघादिदुराहारमिति B. पुर ata |

[stosiqouiees | TarUgKre | en

तस्मादयं मन्धः प्रजननाद्यथमन्धागममं वदन्‌ तदवक्षाधप्रदाश्या- धावाणटयिच्यार्विंयागाय सम्पद्यते |

SQ मन्त्रस्य खरमभागे गन्तव्यत्वेन निदिंटयाकतसत्यया- सतात्पये दशेयति,--श्रच्यते वा एव श्रायतनादगतः प्रतिष्टा स॒ एत ंध्वयुं च॒ aware maar सत्यमित्ाद्ेयं वा तमसा घल्यमनयो रेवेनं प्रतिष्ठापयति नानि मा च्छत्यध्वरयनं यजमानः" (५।९।५ अ ०) इति । एषोऽग्निः खमनप्रदे भरात्‌ खकोयात्‌ शरायतनात्‌' भ्रश्यतः waste न कचित्‌ प्रतिष्ठां गतः; "सः" ` श्रभ्रिरेतस्िन काले कुपितेाऽध्नर्युयज माने शन्तु ' ध्यायति", ताऽ प्रतिष्टाथे ावाष्टयिवीविवक्तया wa क तसत्यश्रन्दो प्रनियुष्क । तेन श्रनयोालाकयोरग्नेः स्वापमादध्वयुयजमानेा म faa: |

करपः+- sare विहारं परिचित श्रोषधयः प्रतिग्टश्ोता- भिमेतसिति दान्यामाषधोषु पुष्यवतोषु फलवतोषुपावष्रति' इति, त्र प्रथमामारः-“ज्रा षधयः प्रति गश्ोता्चिमेत शिवमायन्त- मन्वत wa) wey विश्वा wanted a दुमति ₹मत्‌(*\) इति । हे “चराषधयः', “aw (afar परि fae रे) ‘aur’ श्रभिमृखीकृत्य “stata (आगच्छनत) ‘fad’ (शान्त) "एतम्‌ afd प्रति'-"गहोन' (खोङ्ुरत) । श्रयं सा्नियेद्मासु निषीदम्‌" नः" (sara) “दुमेतिम्‌' शच्रपः-“इनत्‌' (मादा खस्ता दियुक्रां बुद्धं “श्रपरगत्‌' श्रप चरतु) | किं Gary ?-- “विश्वाः aera’ “श्रमतीः' व्यस्यन्‌" (शचुसमाना रागजनिता षाधाः Bal: परिहरन)।

१४ तेभ्िसोयसंहिताभष्ये। [का००।ध०९।अ०४]

अथ दितोयामाह,-ज्राषययः प्रति मादध्वमेनं पव्यावतोः सुपिप्पलाः | wa al गभं लियः wae सघस्धमासदत्‌(*९)' द्ति। “प्यावतेः (प्रश्रूपुष्योपेताः), “सुपिप्पलाः” (wr फल्तपेताः) रे “ओषधयः, 'एनम्‌ः (ae) ‘afar मेदष्वं' (इष्टा भवत) ‘way श्र्भिः "वः" (awn) खटवियः' (ख्तु- कालोगः) "गर्भः" ला ‘wa’ (पुरातनं) ‘awe? (गभयोग्यं स्थानम्‌) श्रासदत्‌' प्राप्तवान्‌) |

श्रय प्रयममन्त् प्रथमपादे शओरषिप्रतिय्णप्राथेनया aft बर्णशान्ति दशंयति,- ‘agar वा एष यजमानमभ्येति यदनच्नि- ` eure आओआषघयः प्रतिग्टक्लोताग्मिमे मित्या wre” (५।९। use) दति। ष्णाजिने बद्धा asia, स एष बन्धकेन ATE पाश्चेन युक्रलात्‌ "वरण." खन्‌ "यजमानम्‌, 'अभि~ख च्छ बाधितुम्‌ अगच्छ ति | श्रतस्तच्छाग्यथेम्‌ श्रोषधोभिः प्रतिग्रहः ।

दतोवपारे, अरातिच्रब्देन treet: afear-cia द्यति, “व्यस्यन्‌ विश्वा श्रमतोररातीरिव्याड रलसा मपशत्ये” (५।९। ume) टति।

aqua, दब डुपरिडहाराऽमष्टानप्रतिष्ठाथंः-द्ति द यति,“ निषीद a1 sa दुमेति हनदित्याद प्रतिषिश्ये (५।९।१५शअ०) दति।

इतीयमन्प्रयमपारे, श्राषधिप्रतिमेदप्राथ्नया जाठराच्चि- घ्टद्धिः-दन्येतदगयति,- “श्रो षधयः प्रति मोादध्वमेनमिद्या- Raya वा श्रगने भागधेयं ताभिरेवेनः समङ्धयति,०(५।९।५ अ)

[जा०१।य्र०१९।य्००] वेदाथंप्रकाच्चे। ct

इति। “्रषयः' weet जाठराग्रेभोागः, ITT ETETR- दवतायाः भागः, अतः चषधिस्छापनेना्रिदयसब्डद्धिः। द्ितोयपादे सपिणलश्रष्दतात्पये दर्शयति,-“पुष्यावतोः सुपिप्पला care तस्मादोषधयः फलं ग्टडन्ति'* (५।९।१ अ ०) दति 1 wares सुपिप्पला" caw, "तस्मात्‌" लेकेऽपि श्रोष- धयः Gaia सम्प फल wef’ | | fatrarg ‘WAUBATITA TIS aaa दर्भयति,-““अयं a गभं waa: vay षधखमासदटिव्यार are एवैनं weraufa ताखेबेनं प्रतिष्ठापयति," (५।९।५अ०) Cit म्दत्‌- SMTA VARTA ‘ena’ श्रावधीभ्यः wee अ्रयमश्च- कानोतः, an श्रग्मिम्‌ Baya ‘arg wa’ ऋषधोषु werfaaara भवति । ‘tina: प्रतिर्ङोतः एव्यारिकं aca विनियङ्के-- “दाभ्या मृपावहरति sfafema” (५।९।५शअ ०) दति । 77 fafrerraye:,—

सं, म्टत्खनेऽपेा मिनयेत्‌, सुजाता, इतबन्धगम्‌ |

उदु-द्ाभ्वां समत्थाय, ख MAI YTS ॥

खरो, गदंभ srura, जिव, श्रादितमन्धशम्‌ ।

प्रेतु-जिभिः अरनेयाति शयाष-दराभ्यामिमां waza tl

उपाररेराषधोषु मन्ता दादश्च विता: |

इति ओओखायनाचारखविरचिते माधवीये वेदाथेप्रकागे शष्ड-

eRe eT a चतु्ेका ्छे प्रथमप्रपाठके चत॒याऽनुवाकः ॥ °॥.

K

a¢ तैत्ति रीयसंश्िताभा्ये { [at og (Tota ०५]

वि पाज॑सा पृथुना ower बाध॑स्व feat Ta- wala: | सशमणा wea: wafa स्यामभ्रे- THX सवस्य gear” | sat fe wt मयोामुव- श्ता न ऊर्जे SAA | TH रणाय waa” | A a: शिवतमो tame भाजयतेह a: | उशतीरिव मा- तर | तस्मा श्ररङ्गमाम वो यस्य छयाय fara | WIT जनयथा च नः“ | fre nen Tease एधिवीं भूमिश्च ज्यातिंषा सद । सुजातं जातवेदसम वैश्रानरं विभुम्‌" quart त्वा स खंजामि प्रजाभ्यः fad त्वा देवा aarti: स रंजम्वाऽऽनष्टमेन छन्दं साऽङ्गिर स्वत्‌ | रद्राः सम्भृत्य एथिवीं quest: समोधिरे। तेषां भानुर जख CERT देवेषु Tea” axdet वसुभीरद्ररधीरि कमण्यां we | इस्ताभ्यां wet छत्वा सिनीषालो क- रातु ॥ २॥ तां । सिनिोवाली qaver सुकुरोरा Brea सा तुभ्य॑मदिते मह Bret दधात्‌ war । Tet करात्‌ शक्तया बाहभ्यामदितिधिया। माता पु यथोपस्थे साभिं निभ गम्‌ at” | wee शिरा. $सि^५ युन्रस्य परे स्थः. । बसवस्वा रख्छन्तु गायु-

[षा ०७।१०१।ख ०४] वेदां प्रशाद् | qa

te चन्द साऽक्रिरसवत्‌ vfazfa’® र द्रारूवा Tey wean छन्दं साऽज्रिर स्वदन्तरि मसि.) ॥ ३ ॥

आदित्ासूबा we जाग॑तेन न्दं साऽङ्गिरस्वद्‌ चयोरसिः\५) विश्वे त्वा देवा वैश्वानराः छंख्छन्धानुष्ट- मेन चन्द साऽङ्गिर स्वदिशऽसि भरुवासिं धारयथा मयं प्रजा रायस्पोष गोपत्धः CAA सजातान्‌ यजंमा- नार्य अदित्यै राल्ञासि ^" अदितिस्ते विसं wary पाङ्क्तेन छन्द साऽङ्रिर स्वत्‌" | wears सा ay मुखां मुग््रयीं योनिमप्रये । तां Het: सम्प्रयच्छ ददितिः अपयानिति^< ॥ ४ a

fare: | करात्‌ । अन्तरि छषमसि। प्र। चत्वारिं Wave

इति वैतिरीयसंडितायां wader प्रथम- प्रपाठके पश्वेमाऽनुवाकः ॥ ०॥

चह यानुवाके व्रा इरणमूकम्‌। श्रथ पञ्चमे उखानिमाष- wei कल्पः, “वि पाजरेति free’ दति, weea,—fa प्राजसा WT बराण्यचानोा बाध दविषो Tee श्रमीवाः। प्रमेयो बहतः अमणि स्वामग्रेरइ£ Grae mia)” इति । हे परे, “ष्यमा (विद्तुतेन) “पाजसा (बलेन) शो चानः, (rear) न्वे ‘faa.’ (yr) ^रचसः' (Crear) श्रमोवाः!

Crate) विशेषेण ‘ara@ । “aw “सुन्रमेणः' (rmga@) x 2

qe तेलिरीयसंश्िताभाण्ये। [का०९।॥्०२।४ ० |

‘quay (tga) ‘quae (सखेनाङातुं ware) “wi.” भ- war परिचयीर्यां sat थत्‌ wa (सुखं), तस्मिन्‌ सुखे ‘at’ (शवेदा अवतिष्टेयम्‌) |

तमिमं विनियुङ्क,-- "वारुणो at ufgeargr वि पाजसेति विख स्यति सविद्परूत एवास्य विषूचीं aqua विजति" (५।९।६अ०) इति। यद्यपि ्रमन्लकेण लाकिकविखंसनेन खे किकवबन्धा निवन्ैते, तथापि सविद्प्ररणमन््ेण वर्णपा शस्य निटत्यभावेन सविद्वप्रेरणाय मन्त्रपाठः | we wae बन्धवि- मे चनायेव सविज्रा परमेश्वरेण निमिंतत्वात्‌ तत्पाठे सति afae- प्रेरिता भवति। वरूणस्य सम्बन्धि पाडबन्धरता बाधा ‘equate’ खा च "विषूचो" (waa: AEA), बधा रच्ज- facade vara, अस््ाग्रेशादृ रो वरणमेनिं aaa faarfy- लवान्‌ भव |

कश्यः, ‘stat fe et मयोभुव इति तिङमिरप sage’ द्ति। तच प्रयमामाइ,-श्रापो fe er मयोभुवस्ता म ऊजं दधातन | महे रणाय wea)” इति । ‘fe-wae एवकारायैः, afager वा। रहे रापः", यूयमेव "मयोभुवः" “खः (सुखस्त भावयिश्यो भवत) | शखानपानादिरेतुषेन सुखेत्पादकतवं प्रसि- ZA ‘ay’ (तादृश्ठो ga) भः (wart) ‘HW (रसाय भवदीयर सानुभवाथे) ‘cara’ (स्थापयत) । fay ‘ae’ (area) cary (रमणोयाय) “wee (दभनोयाय) “दधातन, FETT. पर तत्सा चात्कार याग्यार्‌ FCAT: ।

(eregimegiwen) चेदाचंप्रकारं | ¢2

अथ दितोयामारः- “बा वः जिवतमो tage भाजयते wi खछ्नतोरिब मातरः(₹)'' दति "वः" (awa) ‘fara’ (जान्तमः सुखेकरेतुः) ‘a’ ‘car असि, ‘cw (afar wife) ‘a? (SRT) तस्य भाजयत' (रसं प्रापयत) तच दृष्टान्तः. 'खश्नतोरिव मातरः' इति, (उन्नतो (कामयमानाः प्रीतियक्ाः) मातर्‌; GUT वनाम्‌ खीयस्तन्यरस* प्रापयन्ति तद्त्‌ |

अय कतीयामा इः“ तस्मा श्ररङ्गमाम at ae लयाय जि- श्वय । श्राप rau qa)” इति । ‘ae’ (caw) ‘ware’ (wae निवासेन) “जिन्वथः (qe प्रोता भवय) । ‘aa’ (रसाय) बः (gar) ‘satya (Cre wi ory). किञ्चे श्रापः', युय नः (श्रस्माम्‌) “जनयथः (प्रजात्पादकाम्‌ BTR) |

एतेर्मन्लेः साध्यं जलसेचनं विधन्ने,-“ अप wees तै रान्ताः ज्ान्लाभिंरेवास्य श्च? अमयति" (५।९।६ च °) fri Burg: ‘sow’ भकं दादमिद्यर्थः |

-श्रापो fe er’ दत्य चचस्लज विनियुङ्क,-“तिषभिरपडङजति जिदद्या श्रप्रियावागेव रिख शुच? शमयति” (५।९।९अ०) cit श्राहवमो वादि रूपेणा परेष्व गण्यम्‌ ca सर्वस्या प्र म॑न्तचयेष दादक्राज्तिः।

कच्पः, ‘faa: ayes एयिवोमिति दाभ्या ख षजंनोयैः wwe: पिषटवंषठङ्गारे रो रितुषैः पला कषायेण भर्वरा- भिः दषटाभिः शब्याजिनलेामभिरजलामभिः इति । तं

^ लिय खन्धस्सम्‌ इति सर्न्वज्रपठेा म सम्यमिव प्रतिभाति।

ee त्ति यसंश्िताभाण्ये। [का ०९।प०६।७ ०५१

रथमामा ह, “मिः aay एथिवों भूमिश्च afar wel सुजातं जातवेदसमग्निं वे खानरं frya” इति । मिचगामकः सवेषामाभा रेवः, शथिवींः (faqerfaat) खमि (खर) सश्नष्दादद्यां afe उपशूष्टा श्प, 'ग्यातिषा' (च्योतिःब्दोष- wfaaa दा चऋरेतुना वच्माणामंकपालादिन। ‘sey श्द्ं "सुजातम आ्करोदिति शेषः । afaweqroefwara उखां निमिंतवा नित्यः । कोद श्रमभ्निं —mated (उत्पलपराख्छ- farsi), वेश्ानर" (खवेपुरुषेपकारकलेन तत्छम्बन्धिनं), ‘fry’ (Gay यजमागग्टडेवु व्यात्तम्‌) |

अथ दितीयामाह,-““श्रयश्माय ला सर्जामि war fat at देवा वैश्वानराः सरखजन्वानुदूभेन कन्दसाऽङ्गिर- wn” दति । हे द्मे, at ‘wana’ (प्रजानाम्‌) “wage” (रागाभावाय) संङजामिः (शरमेकपालारिभिः संयाजयामि) | श्ेश्वागराः' (सवेपु खषोपकारिकः), ‘fay (सर्वेऽपि) देवाः" ‘may ere खहकारिणा em: लां ‘Tea | किम्तत्‌ ?- यथा शअङ्किरसः * ya संयोजितबन्तखदत्‌।

मन्ते रेवताक्ररपरिल्यागेन fara Bart कारं zie यति,-“.मि बः खर्खग्य एथिवोमिल्याह भिज वे frat देवानां तेनतेन aves भाग्ये" (५।९।६अ०) दति | ‘Sarat’ मध्ये ‘far’ ‘fwa’ (रान्तः), अताऽगनेः रागये fawe BATT: |

* afc दति aaa Wist 4 am |

[का०४।प्०९।यअ ०१] चंदा्च॑प्रकान्ने। ७९

अथ दाख्चडेतभिः ae: संसभें faut —“agraret पाचारण कपालैः agae wenfe anfa श्एवापेयेद्म- कपाः शर खजल्येतानि वा ्रनुपजोवनीयानि aaa wer- Gefa” (५।९।६ अअ ०) दति । पाकषाधनानां Twat कपाः dan सति सताछि "पाजाणि' “टचा श्रपयेत्‌ (विटतग्टडदाडारि- कृतेन भङ्गेन याजिताभि भवेयुः) । अतस्तत्‌ मा दिति “अरम- कपाः शंयाजयेत्‌। विरकालप्रएन्ययामे war अवखितानि परातमानि श्र्मकपालानि ; तेषां प्राणिभिः अनपजोवनोयलात्‌ तान्येव भङ्गेन योजितानि भवन्ति, न तु रृदापकरशानिं. भाष्डानि।

अथ मिदेः चद्रपाषाणेर्णारतेः dan विधन्त “अर्वरा- भिः घर खजति त्या श्रयाज्नन्त्यायः' (५।९।९ अ ०) इति । ‘vay निमीणकाले भङ्कराद्िव्येन waa) ्रयोाग्रन्ायः इति पाकका लेऽपि भङ्गरारिव्येन सुखावश्यानाय |

द्रयाग्मरसंसगे विधन्ते,--“श्रजलामैः सर छजन्येषा वा wh: परिया तनुर्य॑दजा भिययेवेगं तनुवा खर खजल्यथे तेजसा" (a ९।६अ०) दूति। श्रजवजातेरग्रश्च प्रजापतिमुखजवसान्धादभा पयम्‌ अग्नः प्रिया तगूः' । ग केवलं प्रियत्वे किन्तु श्र्रिसम्बन्धात्‌ तेजाङरूपलम।प, अतः "प्रियया" तन्वा "तेजसाः afi षमरधयति।

verte द्रव्याग्तरसंशगें विधनत्ते,--““छष्णाजिनस्छ शेमभिः Rea VHT वे छष्णाजिनं यजञेगेव यन्न arena” (५। ९।६अ ०) इति । अन्यन, “यक्ना दवेन्वाऽगिलायत wr रूपं

oe तैत्तियोवसंशिताभच्ये। [का०९।्०९।यअ०५]

शला, LeMay, Swe छष्णाजिनल्यम्‌ । अतः छृष्याजिनङ्ूपेक ‘amy afred "यज्ञं" “स्धजति' इति ।

कल्पः, “रद्राः way एथिवोभिति गटद र afga’ इति । Wsg.— “ear: say एयिवों बुदच्ज्येोतिः समोधिरे । तेषां WATTS CERT देवेषु Crea” दति । इद्र मामका देवाः “एथिवोम्‌ः (उद्ठानिष्यादिकां गदं) ‘aq (सभ्यक्‌ भरणं कला) Gaara यथा aq भवति, तथा स्ताभ्यां सहनं wae: | तथा war ‘queria: "समोधिरेः (rental दो पतवन्तः)। ‘et (agra) seaf® भागुः' (भाष- भानः) “श्रजख ta (निर म्तर एव), ‘TUR’ (Steam), "देवेषु" 'राचते' (waa) |

कर्प, “षर ख्टां वसुभिरिति तिमिः कच प्रयच्छति, cle तज प्रयमामार,-“बरख्टां वसुभोरद्रधरिः कममणां wee waret wet हला विगोवालो करोतु ara” इति । पुब- wa TWAT वसवेऽष्युपलरिताः। अतः "घोरः" (बुद्धिमद्धिः) ‘agile च धा wa कपालादिभिः सेयाजिता षतो ater (उखाकमेयोग्या weet जाता) at ‘ae’ .शिगोवाखो' Tat पनरपि ख-"₹ साम्धां' ‘wat war’ करोतु" (Gat निष्पादयतु) ।

श्रय दितीयामाह-“विनीवालौ खकपदा gait स्वोपभ्ा। सा तुग्यमदिते as Brat दधातु wear” इति । था ‘fatal gree? (कपदाऽव स्तोणामृचितः केष्बन्ध- वि्रेषः, Raw RIT Tat, षा सुकप्रदा")।. कुरोरभब्देन

[का०४।प्र०९१।यअ ०५] बेदाथप्काङे। oR

eaifa: were भिरसि* धार्यमाणं जालकम्‌ उच्यते, HA कुरौरं यस्याः सा ‘GAC’ । उपशेते (सम्यक्‌ wat HEA) येरवयवविशेषेसते सवं sow, तेषां समूह From, wre Srqat यस्याः सा "खेपश्ा'। रे ‘aw प्रेद) “श्रदिते' रेवि, “साः “सिनोवालौः ‘ae’ (तव) “दस्रयाः' ‘sal Gaza) “श्रा"-'रधातु'।

श्रय दउतीयामा इ, "डखां aig wear बाङ्कग्यामदिति- धिया । माता पुनं aaa साधिं faa गभं aoe द्यम्‌ शश्रदितिः “धिया (बद्धिकोशलेन), ‘arwat’ (wa- काश्णेन), WT? (शरोरबलेन) च दमाम्‌ ‘sat’ ‘ata’ | यथा लोके “माता खकोयं ‘qa’ ‘sue (saz) बिभति, तथा सा श्रदितिः "गभः (Greg) तम्‌ ‘af “ar कर्मषमापतेः, ‘fare’ |

ene मन्त्रचतुटयस्य तात्पर्ये द्यति, “सद्धा: aay षथिवोमित्यादेता at एतं देवता श्रये समभरं ताभिरेप्रम£ स- मरति (५।९।६अअ०) दति। रद्राः, वसवः, सनवाल, शरदि तिश्चेव्येतच्छन्दपराण्टष्टा देवताः |

कल्यः, “मखस्य श्िरोाऽसोति पिण्डं aay इति। पाठः “मखस्य fatisfa’)” टति। डे afew, d मखस्य" (ane) शिरः-स्थानम्‌ ‘afa’ | |

* शिरसा डति J. yo पाठः + भूमिदेवि दति >. र्वं ०. go ata |

L

€9 ते्िसेयसंडिताभाव्ये। [का०९।००१।यअ०५1

तज मखश्नब्दाथे द शंयति,--“मखस् भिर ऽषोत्याड यज्ञा व मखखस्वे तच्छिरो ager तसरादेवमाद' (१।९।६अअ०) इति |

कल्यः, “यश्य पदे ख दति छष्णाजिनं पुष्करपण घाभि- auf’ इति पाठः, awe पदे खः(*२)'' eff 1 हे रष्णा- जिनपष्कर पणे, युवाम्‌ उमे ‘age’ पाद रूपे “स्थः

हृष्णाजिनपुष्करपंयेय ्प्रािदेतुत्ा द्य न्न पदलवं प्रसिद्ध मिव्ये- agua(a— ‘any पदे श्य इत्याह awa Wa W अथा afafea” (५।९।६ अ ०) इति। |

कल्पः, TUT BUY गायत्रेण छन्द सेति चतुभिंमं दयां करेति बङ्भा्॑स्याष्वरदुरोकभारख क्रियमाणामेतेरयजभिंरेव यजमानोऽनुमन्यते' इति | WSs, — aS HAY गाये छन्दसाऽङ्गिरसखत्‌ एयिव्यसि^\९ eT शण्वन्त agua ersietaenfraafal’?) ofzarar कृणन्त जागतेन ढन्दसा-ङ्गिरखर्‌ योारसि(\) विश्वे ला देवा वैश्वानराः रन्ता - yaaa इन्दसाऽङ्गिरख दिगाऽसि yarsfa धारया मयि प्रजा रायस्योषं गे पत्य सवीय सजातान्‌ यजमानाय(\९) इति | हे 8d, वखाख्या दवाः स्टकारिणा "गायचेण ear’ axe, अङ्गिरस <a af ‘awa’ (निष्यादयन्त्‌) । ae ए्थिवीरूपा “श्रसि' । एवमुत्तरेषु fafa येोज्यम्‌। "वेशा नराः” (सवंमन्‌थेो- पकारिणः) । हे उख, त्वं ‘warsfa (दृदाऽसि), wat "मयिः sugar wafer वा उखाकन्तरि प्रजादिकं "धारय (श्छापय,

[का०8।प्र०१।अ ०१1 वेदायेप्रकारे। <

खजमानायमपि प्रजारिकं सम्यादय) । घरवासोल्धादिरकधभागः पवेष्वपि चिष्वनषच्यते । -

Weer दत्याद्यग्मिः कचं प्रदानं, ‘awa cafe भियेजुभिंयंजम'न नृमन््रणञ्च क्रमेण विधत्ते, “प्रान्याभिय च्छ- waa मिथ॒नलाय'' (५।९।६शअ०) इति । नश्रन्याभिः ‘aera इत्यादियजभ्या विलक्णाभि ्छेग्मिः | qe.’ “बंष्टाम्‌, vargnat विलक्षणः ‘aura’ दरत्यादियजर्भिः । wat स्ोलि ज्ञत्वा ्ज्‌षाम्‌ श्र तयात्वास्मिथुनतम्‌ |

निमातव्याया उखायाः ard विध्ते,--“्युद्धिं करोति चय दमे लाका wat लाकानामाघ्छे" (५।९।६अ ०) दति। ‘sfzv ऊ इंमवस्धितेाऽवयतव्रविेषः । यथा area उपरि TIRE, Tae पुनरन्यद्वाण्डमिति werd, तयेयमेशव GAT कच्छयाचययक्रा काया |

TIS wens भिर्म॑न्मेयंजयानस्यानुमन्तशं wl विदितम्‌ । cmt तैरेव मन्तः कर्तुः कर्मजिष्यादनं विधन्ते-- ‘safer. करोति fa तरे इन्दार्सि वीर्यरेबेनां करोतिः" (५।९।६अ०) इति 'डन्दोभिःः इन्दालिङ्गकेः "वसषवस्छा' दूत्यादिभि्न्लेः। |

कल्पः, “शरदि त्येरा सा सि(५०)” (इति wet atifa’ दति । WATT भाण्डस्य गलगता रेखा ‘Tra’ हे रोख, त्वम्‌ श्रदित्यैः (मिरूपाया उखाया) ‘wer (काक्ीगणस्छानोया

waat) ‘afa | L2

ए al

ee तत्तिरोयसंहिताभाच्े। [का०४।प्र०२।अ ०५ |

करण्यः, ‘afefaa विलं zerfafa बिलं ae’ इति | पाठस्ह,-“श्रदितिसते बिलं werg wea कन्द साऽङ्िरस्वत्‌(\८)'' बुति । रे उखे, ‘sfefay श्मिः सहकारिणा ‘area eae खड श्रङ्गिरस दव तेः (तव) “बिलम्‌' (श्न्तज्डट्र) ‘eT’ (करात्‌) |

तं ae विभियुद्क,--“यजषा fad करोति are” (4 ९।६अ०) दति । शोकिकस्य हि भाण्डस्य न्तरशेव am, बिलं क्रियते, wa तु यजषा'* इति तद्व्याठन्तिः।

खलायाः प्रादे त्रपरिमाणं विधन्ते,-“"दयतीं करोति प्रजा- पतिना यज्ञमृखेन सम्मिताम्‌" (४५।९।६अ °) इति । यज्नपृरषख्छ मखम्‌ ऊङ्ध युवु कयो मश्ववन्तो† प्रादे रमा जं, तख प्रजापतिरष्- ara प्रजायतिखरूप, तेन मुखेन परिमिता भवति; तत्परि- माणं इरन अभिगोय wea शयतोम्‌' cape |

अथय faun.—‘faaat करोति ावा्यियेदाहाय' (५।९।६अ ०) इति। यथा यषितः स्तने, एवमस्या उखाया द wearer wat निष्यादयो, तथा खति दिलसाम्बात्‌ द्यावाण्टथिव्याः सारांशदाषहन सम्पद्यते,

पच्ाम्तरं विधत्तः“ चतस्तनां कराति पुमां दादाय (५।९।६ अ ०) इति ।

पुनरन्यं पकं fard—“werent करोति कन्दशां

* समन््कमिति ०. पुर पादः) t मूद्धचिवुकयोमध्य वत्ति इति पाठे भवितुं am: |

[क्रार।प्०१।यअ ०५] बेदायंप्रकागे | es

Sree” (५।९।६अ ०) Th अरष्टसद्ाकानि ढन्दांसि मन्ता at समाच्वातानि, (गायनो जि्टुप्‌ जगत्यनुष्क TET सड बृत्यष्णिडा ककुत्‌ इति |

अष्टतलस छा साम्याच्छन्दसा साररो हमं सम्पद्यते | तदेतत्‌ सवे वकारेण सङ्गदोतम्‌--श्रश्रोणः Tera सन्धा द चतुरः Geel वा समान्‌ करोति' इति।

श्रधिकारिविशषेणणश्रिषु सद्धा विशेषं विधत्ते,“ नवाञ्चिम्‌ श्रभिचरतः कुयात्‌ चिदतमेव वञ्ज£ सम्भृत्य श्वाटव्याय प्रहरति ea” (५।९।६ ०) इति। जिडत्सामस्य नवभिष्छंग्‌भिरुपेत- लादश्रिसद्ायास्ति टृ्वं॑कभ्यद्यते। स च faarera ¶रि- विनाश्कल्वात्‌ TAWA: | श्रता नवसद्यया Mealy वज प्रहरणं सन्यद्यते |

श्रमिचाराभावे तु श्रभिसष्यां खच्कारो दशंयति,-कूवै९- erator: प्रतिदि अ्रमुन्नयत्यष्टाच्िवा' दति ।

करः, छाय सा महशोमृखामिद्युत्तरतः सिकतासु प्रति- हाय! दूति । पाठस्तु, “aay सा मरोमुखां awe यानि- ave at yaw: सम्मरायच्छददितिः अरपयानिति(९९)”' इति । ‘ar इयम्‌ “श्रदितिःः ama? (खन्कार्या) Same ‘aria (aa: arcu) Avra (महतीम्‌) "उखां" ‘Aare’ (निष्याद्य), aera ‘sep ‘aw: (खपु चद्‌ भेभ्यः) अपणकारिभ्यः way (सम्यक्‌ दन्तवतो) | किं कुवतो ?-इ ति, तदुच्यते- अपयानिति' (श्रपयन्तु भवन्त दति) Bact ।

“a Sfattraferara | [का००प्र१।अनद्‌]

तमेतं awe विनियद्कः,--“हवाय सा मरोमखामिति fa- दधाति देवताखेवेनां प्रतिष्ठापयति” (५।९।६श्र०) दति । अदि तिपचरार्णां देवतारूपलादेवताख प्रतिष्ठापनं सम्पद्यते ॥ अच विनियेगसक्दः,-- वि पा, विखंसयेदापास्तभिग्ध-द अलं fara । मिजा-दाग्यां अकरादियेगे agi षङ्धिपेत्‌ ॥ संखट-जिभिग्डन्तिकां तामुखा कतर प्रयच्छति । मखःपण्डङृतिर्य॑न्ञ-चमेपणे(भिमशेनम्‌ ॥ कयाइसु-चतमिं स्तां प्रवा सीत्यनुषच्यते | श्रदि, warafe, बिलं कुयाक्ललाय, तमुखाम्‌ ॥ सिकतासु चखापयोत मन्ता एकेनविश्नतिः। दति सायन, चाय्य विरचिते माधवीये वेदार्थप्रकाशे छष्णयजः- संहिताभायये चतुर्थकाण्डे प्रथमप्रपाठके पञ्च मेाऽन॒वाकः ॥ ° ॥

ED

वसंवलत्वा धूपयन्त॒ MEI छन्दं साऽङ्गिरखत्‌^ URI धूपयन्तु VERA छन्द पाऽङ्गिर स्वत्‌ अ- feet way जाग॑तेन छन्दं साऽज्गिर स्वत्‌, विश्व त्वा देवा बेशानरा धंयन्तवानष्ुमेन दछन्दसा- ङ्गिर ख त्‌” cae धूपयत्वङ्गिर स्वत्‌ fae धपयत्वङ्गर खत्‌^ au धूपयत्वङ्गिर खत्‌^›

[का०४।प्०१। दरद] बेदायप्रकाग्रो | ee

ufefaea देवी विश्देव्यावतो yfuan: सधस्थे ऽङ्गिरस्वत्‌ खनत्ववट > देवानां त्वा पोः ॥ १॥

द्‌वीरविश्वदेव्या वतो एथिव्याः सथस्येऽङ्गिरस्वदधतू- खे धिषणस्वा देवीविश्वदेव्यावतोः परथिवयाः सथस्थेऽङ्किर सवद भोन्धतामुखे" sare देवीर्विशदे- व्यावतीः faa: सधस्थेऽङ्गिर ख च्छर॑पयन्त खे.) वरू- चया जनयसत्वा देवीविश्वदेव्यावतीः परथिवयाः सध- दयेऽङ्किर स्वत्‌ wade’, मिकेतामखां पचेषा ar afe | रतां ते परि ददाम्यभित्ये५५। अभो मां॥२॥

महिना fea भिचा बभूव सप्रथाः। उत अव॑सा vieat™ | मिचस्यं चर्षणीधृतः श्रव देवस्य । सा- afd wa चिचश्र॑वस्तमं*‹। देदस््वा सवितेदपतु सुपाणिः waft: । सवादर्‌त शत्या. | अपद्यमाना एेथिव्याशा दिश siya) slay weal भवोध्ना तिष्ठ war त्वं. वसवस्त्वाऽऽछन्दन्त्‌ गायके छन्दसा- feraq’ eZee, ALA छन्दसा ङ्गिर स्वत्‌" आदित्यारू्वाऽ न्दन्तु जागतेन छन्द साऽङ्गिर स्वत्‌. विश्वं त्वा देवा वैश्वानरा AW az TAA छन्दसाऽङ्गरस्वत्‌^॥ ₹॥

$

ce ते्िरोयसंडिताभाष्ये। [MT o BW (Gog |

पनीः । इमा । UREA द न्दन्तु । रुकान्रविः- भरतिश्च ॥ € ॥

दति वैत्निरोयसंडितायां चतुधेकाण्डं प्रथम- प्रपाठके षष्ठाऽनुवाकंः ॥ ° ॥

पञ्चमेऽनवाकं उखानिमाणसुक्रम्‌ | wy we तल्ंस्कारेाऽभि- aa | कल्पः, ATT ward गायच्ण कन्द सेति सक्तभि- रश्वशकेनेाखां धूपयन्ति' इति weg, “वसवस्ता धुपयन्त गायनेण न्द साऽङ्गिरस्व्‌) A ya Ia कन्द सा- ऽङ्किरखत्‌(र) आदित्यास्त्रा धूपयन्तु जागतेन कन्द साऽङ्गिर खत्‌(र) विश्वे at देवा वैश्वानरा धूपयन्वादुभेन कन्दखाऽङ्गिरखत्‌(*) reer धुपयलङ्गिरख ५ विष्णुस्ला धृपयलङ्गिरसखत्‌(८) aque धूपयलङ्गिर खत्‌)" fai हे उखे, लाम्‌ wer "वसवः" ष कारिणा “गयच्रेण ear सह, oferta cq धूपयन्तु (अश्शकजन्येन धूमेन CA) | एवस॒त्तरेष्वपि षटसु येाज- नोयम्‌ |

एतान्‌ war विनियुद्कः-“सकप्तभिधूपयति सप्त व ate wl: प्राणः गिर एतद्यज्ञस्य sear शोषेन्नेव awe प्राणां दधाति तस्मात्‌ सप्त Wet प्राणाः" (५।९)।७अ०) दति । जिरोवर्तिंषु aug द्िद्रेषु सञ्चरन्तः श्राणः सप्तरसद्याकाः | उखा च यज्ञभरिरःखथानोया, तस्मात्‌ सप्तभिधुपने सति ae

[का०९।्०१। यअ ०६] वेदाप्रकाशे। ec

faces प्राणामवखापयति; यस्मा देवं, "तस्मात्‌! प्रतिपूङ्षं निरि faxuer ‘aq’ ्राशा' aad |

धूपसाधभं विधन्े,-“श्रश्चघरकेन धुपथति प्राजापत्यो वा au: सयेाजितवाय' (५।९।७अ०) दति । wae wed wat: | अश्वस्य प्राजा पत्यत्वमखदुक्रम्‌, Bathe प्रात्रा- पत्यः, प्रजापतिर्निमचिमुत' दति वणात्‌; wa Gwar: समानयेानित्वम्‌। |

कल्पः, “दितिखवा रेवोत्ययेण गद्पत्थमवरं ara’ दति। usg.—“ufefrear देवो विश्वदेव्यावतो sfaan सधस्येऽङ्गिर- “q खनत्ववट=)'* इति । विश्वेषां carat याग्या उपचारा शिश्ये देग्याः,* ते wat कीति "विश्वदेव्यावतीः; तादृशो इयम्‌ श्रदितिः' “रेवोः एथिव्याः सध्ये Gra उपरि) हे "प्रवर" aa अङ्गिरस दव ‘aaa’ |

Taq मन्ते खननकटेलमदितेदपपादयति,--“च्रदि तिष्ञे- aed वा श्रदितिरटि्थेशारित्यां emer wate गहि खः wy ferfa” (९।५।७अर०) tia ‘ce wfatara sizfaneen faafeat, श्रदटखमनं fe उम्यामेष; तता- ऽदितेः arava सति water भ भवति। ‘afe लाके afazta we खात्मानं “हिनस्ति'। तस्मत्‌ खननलच्ण- कूर - कायेकरणा भाव्राय इदम्‌ श्रदितिकरटलं सम्पा धते! |

* विश्देव्या डति wist भवितुं aa: | +t सम्पद्यते इति B. ca J. we ara:

<R ते्िरीयसंडिताभाच्ये। [का००१।प०२।य् ०६]

कल्पः, 'लोहितपचनोयेः षन्भारेरवश्टीयं देवानां ar पत्री- रिति afaaaraacerfa’ इति । पाठस्तु “देवानां ला पन्नीदेवीर्विंशवरेगब्या वतोः एथिव्याः सध्येऽङ्गिर खदधटखे(९)"* इति t “विश्वरेव्यावतोः' (सम शदे वादा पचारयक्ाः) या देवानां" Tear देव्यः ताः "एथिष्याःः ‘awe (उपरि) श्रङ्गिरस इव डे ‘ga’ at "दधतु (खापयन्त्‌) । .

देवपन्मीनाम्‌ खउस्वाकटठलं पुरातनमिल्येतद शयति, Sarat ल्वा षल्नीरिल्याह देवानां वा एतां पन्नथोऽये ङ्व म्तोभिरेवेनां दधाति” (५।९।७अ०) इति । पुरा देवपन्नोभिरखायाः wa- ara इदानीमपि ताभिरेव स्थापिता भवति। ;

कल्पः, ‘Atfearena:. ware: प्रच्छाद्य faqureqr रेवौ- रिति चतुर्भिंरुखायामग्निमभ्या द धाति' दति । पाटस्त--“सिषणण- सा देवीर्विश्वदेव्यावतोः एथिवयाः सधस्येऽङ्गिरस द भोन्धता मस्े(९ °) WATT देवोविश्देव्यावतोः एथिव्याः सधस्छेऽङ्गिरखच््रपयन्तुखे(९९) वरयो HIT रेवोर्विश्वेवयावतोः waar सधस्येऽङ्गिरस्वत्‌ पचन्तु खे(\९।५२) दति । विद्याभिमानिन्यो देवता “धिषणः । हे उखे, त्वां ता देवताः श्रभीन्धताम्‌' (afar saree) | कन्दाभिमानिन्यो रेवता “श्रद्राः; ताः at ‘aga’ (तव पच्य- मानतां सम्यादयन्त्‌ । वर्चया जनयः" Ta पदभेरेन मन्ब- भेदः | डेदरप्रभास्तादिषु सप्तसु हाटकेष्वभिमामिन्यो रेवता ‘aera; VARA” द्त्या्नवा केनाक्ता दे वपल्ये अनयः" । तच ‘aqua’ तवां "पचन्तु" (तव पक्षतां सम्बादयन्तु) | तया जमयः' त्वा

[क्ा०४।्०१।य् °| बेदाथंप्रकारे | क्श

"पचन्तु" (पक्षत्परोां yaa) ‘aera’ दति मन्ते “ला रवो; द्या यत्तरभागेोऽनुषय्ते ।

एतेषु weg धिषणादिशनब्दानामसदुक्रायेपरतां रश्रंयति, पिषणास्तेत्याद विद्या वे धिषणा विध्याभिरेैनामभोन्धेऽग्राख्े- व्याड कन्दा सि वेऽग्राग्ड न्दोभिरेवेना ९ ओअपयति वरूनयस्ते- are Bar वै वरत्रया ₹ाजाभिरेवेनां पचति जनयस््े्याह देवानां वे पनोजनयस्ताभिरवेनां पचतिः (५।९।७अअ ०) इत । खष्टाऽचंः। .. ।

श्रदितिस्ला देवीत्यादीनामृक्ानां weret wat प्र्॑सति,- “षड्भिः पचति षड्वा waa खतुभिरेवेनां पचति”०(५।९।७अ०) दूति । श्रवरखननादौनामपि carga “षड़मिः पचति" इत्युच्यते ।

‘Pera जनयः" इत्यनयाः खाभिप्रेतं मन्त्रभेदं द शयितुं "पचन्तु दति मन्लभागस्यानुषङ्गरूपामाटत्िं दग्यति,-““दिः पच- faare तस्मात्‌ दिः संवत्छरस्य we पच्यते (५।९।७अ ०) दूति । वद्टचयः पचन्तु, जनयः पचन्वि्येवं दिः प्रयागः ।

A, मिर्तामखां wea पच्यमानं तिखटभिर्मेनोभिरुप- चरन्ति" दति । तच प्रथमामा इ» “भितेतामृखां wear ar मेदि | एतां ते परि ददाम्यभिव्ये(\५) इति । हे ‘fav (सर्वप्राणि- स्तिकारिन्‌) देव, त्वम्‌ "एताम्‌" ‘gear’ प च (पकां कुर) । "एषा" च उखा “मा भेदि" (भिन्ना मा भवतु) । "एताम्‌ः (उखाम्‌) श्रभि्ये' (मेदाभावाय) ‘a’ (तुभ्यं) “परि ददामि (परिचाणाय ददामि) |

> 2

6 तेत्िसोवसंडिताभाष्छे। (का०४।्.९।यअ०द्‌]

श्रथ रितौघामाहः-शरभोमां मदना दिवं मिज are सप्रथाः । उत अवसा ए्थिवोम्‌(*५)' cia ‘faa “दमाम्‌ (wara) “श्रमिः-.बण्डव' (भितः areata) | area निचः ?- प्राः” (सविष्ारः, प्रचुरकोजिरित्यथेः) । कोदृ शोमिमां ?- ‘afer दिवं" (afer युलोकसदृ शं “उतः (रपि च) अवसा vraat’ (श्रवणेन प्रयिषीखदूभोम्‌)।

सथ ठतोया मार,-“"मिचस्य चषणोष्टतः Wat Taw! सा- मसिं। wa चित्रश्रवस्तमम्‌(*९) दति । “चषणीष्टतः' (मनुब्यार्णं धारयितुः' ‘fare ‘cae “खवः (ओतं योग्यं यशा मदद स्तोति शेषः), खानसि' (फलदानश्रोलं), ‘gw (द्र विशप्रद), ‘Taare (चितं चव: whee चिजश्रवाः, अतिश्रयेन ATM, तम्‌) एतादूञ्जमखारूपं स मिचः पचलिति we: |

देवतान्तर परिव्यागेम मिषदेवताकमन््खोकारे कारणं दै अति,“ वारुणखाऽभोद्धा भवियापेति wre? (५।९।७अ ०) दति । शश्रभोद्धा (प्रज्वलिता) या दयम्‌ “खला, सेयं cei ववाङणोः, तस्या Hy War शान्तिभवति।

कल्पः, Unt Cae सवितादपविल्यदधा स्य" इति । पाटस्त,- ‘eae सवितोद्वपतु सुपाणिः खङ्ुरिः । qareqa अत्रा (६०) ति । रे उखे, ‘afaar ‘Sav लां खकोयया ‘aw’ “उद्दपतु' (अवटादृडधंमानयत्) । कोदृशः सविता ?-“सुपािःः (rar _ पाठो यसामा) “सुपाणिः, (iran: अङ्गुलयो genet) “ay- ` fa’, इान्दसा रेफः । “उतः (श्रपि श) (ओाभने बाह gee)

[का०७।प्र०९।अ.द्‌] - Fareaerwd <u

‘gas: । मफिबन्धस्योभयतेाऽवसख्विता* भागे पाणिशब्देनं च Sad |

अस्मिन्‌ wa सविदटरब्रन्द तात्प ciafa,— ‘cae afaar- दपलित्धाह ufaanaa एवेनां ब्रह्मणा देवताभिरदपति” (५। ९७अ०) इति। सविज्रा प्रेरितः खन्‌ "एना" ‘ayer’ (ama) “देवताभिः च सदाद्धपनं रतवान्‌ भवति |

कल्यः, “श्रपद्यमाना एथियान्ना fen. अरा षणत्युलरतः सिकतासु प्रतिष्टाष्य' दति qs, “श्रपद्यमाना yfaarar दिश श्रः-एए । Bias बृहतो water fas yar aa” इति । % उखे, “एथिवि' (एयियया, भूगो) श्रपद्माना' (भङ्गमपरा्रु- वतो) “त्वः, ater: (प्रा्याद्या fant मुख्यः), ‘few (arava विरिश्नः) च श्रा-एण' (aaa: पूरय, सवज प्रसिद्धा भव) | ‘Shae’ (श्रवटा इहि रागत्य उत्थिता भव); उत्याय च "बृहती (रोदा) भः Lara लं, ‘ser सती ‘yar (खिरा) भव, "ऊद्धाः (संमख्वो) स्थिरा ‘fas’ |

शरस्य मन्त्रख यटि प्रामापूरणमक्ं, saan: प्रभवाया व्याः इत्येत तात्प दभ्र यति,--““श्रपद्यमामा wearer रिश ्रा- एणेत्या इ तस्मादग्निः सवा दिथ्ाऽन्‌ विभाति" (५।९।७अअ०) दूति। यद्माद्खायाः खवेदि कुपुत्तिः mad, "तस्मात्‌" खया मिच्रितः ‘afa: खतेजसा ‘aar few, प्रकाश्रयति।

‘Sal fae’ इत्यस्य तात्पथे दशयति,-“उ न्तष्ठ बृहतो भव

* मबिनन्धस्याभयताऽवश्धिता स्ति J. पर पाठः| † प्रभया aifa: इति पाठो भवितुं aH: |

= afadadfeanre | [atoginerimog]

wat तिष्ठ yar त्वमित्याह nfafea” (५।९।७अ०) इति,

कर्प, “व सवस््वाऽऽकृन्दन्त॒ गायज्रण gate चतुभिंरजा- ्षोरेणाखामाङणत्ति' दति । पाठमस्तु,--“"वसवस्वाऽऽकृन्दन्त्‌ गाय. चेण छन्द साद्रि रस्त्‌(*९) रद्रा स्वाऽऽ्ृन्दन्त॒ Agia ढन्दसा- ऽङ्गिरसखत्‌(९*) श्रादिल्यास्ाऽऽङन्दन्त्‌ जागतेन कन्द माऽङ्गिरखत्‌(९९) विश्वे at देवा aura श्रा-ङृन्दन्ानुष्टुभेन छन्दसाऽक्रिर- aa” इति । हे उदे, वसुनामका देवाः, siete दव at सिञ्चत । एवमन्तरवापि योज्यम्‌ |

एते मन्तः साध्यं सेचनं विधनत्ते,-“असु्थे पाजमनाकरमा- quia देव चाऽकः” (४।९।७अअ०) दति । यन्चसाधनं पाच्रमभ्नि- दग्धं सत्‌ द्रवद्रवयेण यदि ग सिक्तं भवति, तदानौोमसुरये।ग्यं भवेत्‌, तत्परिहाराय श्रासिश्चेत्‌। fam पाज ‘Sam’ (देवेषु) ‘og,’ (करोति) देवयोग्यं भवतोत्य्ैः |

सेचन साधनं विधन्तेः-“श्रगक्लोरणाद्णत्ति परमं वा एतत्‌ पये यद्जक्ोरं परमेणेवेनां पयसाऽऽढणत्ति” (५।९।७अ ०) इ्ति। लेके sericea सवेव्याधिपरिशाररेतुवात, वेदेऽपि “maa वा एषा यदजा” TURAN परमत्वम्‌ । लाके BIS पाचस्छ सेचममन्तरेशेव सेवनं कुवन्ति । अतस्तद्या टत्य्थ॑मिड wag सेचनं विधन्तेऽ--““यजुषा व्या ट्य" (५।९।७अ ०) इति |

सामान्येन मन्तं विधाय विशेषेण छन्दो लिङ्गकान्‌ aera विधन्ते,-“ङन्दे। भिर रणन्ति छन्दाभिवा एषा क्रियते छन्दोभि- रेव rary Baia” (५।९।७अ °) tial एवे (XQ °) 'वसवस्ा

[शा०४।प्र०१।यअ्‌ ०७] Suse | ८७

wey मायचेल Sacer दति कन्दालिङ्गकेमेन्तेः "एषा कियती" श्रत Cd ERATE; तस्मादुखारूपाणि कन्दांषि, awed: कन्दाभिरव* famfa भवन्ति। wa विनियोागसङ्कहःः- वसवः सप्तभिधु पोऽदितिस्लेत्वर खनेत्‌ । रेवाखां तच संस्थाप्य, धिषणेतिचतुषटयात्‌ ॥ safe जिपेन्मन्भेदो वरू-जन-परदयात्‌ । मिचत्रयेणपचारा देव, उदा सयेदुखाम्‌ ॥ अपेति सिकतोखेतां निधाय, वस्वे्यतः। चतुष्टयादजाच्तीरं fags दा विंश्रतिमंताः ॥ दति सायनाचार्यविरचिते माधवीये वेदाथंप्रकाशे शष्ण- यजः संहिताभा ये चतुथकाण्डे प्रथमप्रपाठके षषटाऽनुवाकः ॥ ० ॥ ee VARTA ऋतवे ASI संवत्सरा Wray यानि dari dfeaad दीदिहि राचनेन विश्वा चा भाहि प्रदिशः एथिव्याः^। सच्चेध्यस्वाप्रे aw वाधयनमुचचं तिष्ठ महते सेभगाय | मा चं रिषदुष- सत्ता ते अग्न ब्रह्माश॑स्ते यशसः सन्त्‌ ATA” | त्वा- HH GUA ब्राह्यणा इमे शिवा WA ॥ १॥ स वर॑णे भवा a | ara at अभिमातिजिच्च खे गये जाण्द्यप्रयुच्छन्‌र | इदैवाम्रे अधि धारया

* छन्दोभिरेवा इति खअादशेपुर्तकपाठे न सम्यक्‌ |

<< तेत्तिसेय संह्िताभावष्ये | [ आ०७।प्०२।अ ००]

रयिं मात्वा निक्रन्‌ cafe नि कारिणः ae- aa सुयममस्तु तुभ्यमुपसन्ता वतां तं अनिष्टतः(*। SAMA सखायः सर र॑भस मिचेखाम्ने farsa यत- स्व । सजातानां मध्यमस्था रुषि रान्नामम्रं fara aifeere™ | रति ॥ २॥

निरा शअतिखिपात्यचित्तिमत्यरातिमग्ने । विश्वा wa दुरिता सस्वाथासमभ्य॑र सहविरार रयि an 1 अनाधुष्या जातवेदा अर्निषटता विराङ््र कछ्षषश्वदोंदिरहोद । विश्वा Set: प्रमुष्वन्मानुषो- भियः शिवाभिरद्य परि पाहि at दधे । इषस्पते सवितबीधयन सितं चित्सन्तरा सशिंशाधि t asad महते सौभगाय ॥ ३ ॥

fay रनमनमदन्त॒ देवाः | BATA यद्यमस्य टदस्यते श्भिशस्तेरम्‌ष्डः। प्रत्याइताम्‌- fat मरत्यम॑स्माद्वानामग्ने भिषजा waif: | wey तम॑सस्परिपण्येन्ता ज्यातिरुत्तरं । देवं देवचा ayaa ज्यातिरत्तमम्‌५९.) ॥ ४ ॥

ea fear aa) अति। arama । चतुखिः- Wah 9 ॥

efa वैन्तिरीयसंहितायां चतुधैकाण्डे प्रथम- प्रपाठके सत्तमेऽनुवाकः ॥ ° |

[का Tox reee) Verdes | we

वष्टेऽमुवाके उखामंख्कार SR । अथ सत्तमेऽगुवाके पशच- aaa wine: सामिधेन्य cwR । कण्वः, ‘Use wofanfa वा पराचीः सामिपेगोरण्वारेकादश् प्रातो; समा- era इति दज्ाग्निकोःः इति। तच प्रथमामादह,-'वभा- Wy तवे बद्धय ना dag waar यानि सत्था । सं दिग्ेन दोदिहि रोचनेन विश्वा ्राभाडि प्रदिः एयिव्याः(९०दति। 'खमा"-जरन्दः संबन्सरवाचो, संवत्सरशष्देनम तु तदवयवा माणा श्र्धंमा षाञापल च्छन्ते । Vw’, “खंवकत्छरः' waa’ माषा बरहमाखा ख्येते कालविग्रेषाः, तथा wre: (मन्द्र ठारः), तथा ‘arfa’ safe (सत्यवचनानि) सनि, ते स्वऽपि at वद्धयन्तु' aafgre ‘frat (सलाकादेण) “रो चनेन" (ere?) सं'-दिरौहि*” (म्यर्‌ दोण) । किञ्च ade दीधया "एथिवा' सम्बन्धिनोः ‘afew (सवे दिशो विदिश्ख) श््राभाङिः (खवेता भासय) । |

श्रथ इितोयामाद,--^सं Vera प्र च बोधयैनम्‌ तिषठ महते सेभगाय। मा च रिषदुपषन्ता ते wd ब्रह्मणस्ते ane: aay area)” इति । दे ag तवं सम्‌'-“दष्यख' “च, (खयमपि दोन Wa) “एमं श्र-नाधयः' "च (थजमामं कमोगुष्ठानाच WE कुड) । "मते मोभगाय' "उत्‌-"तिष्ट “च' (यजमागख्ा- च्न्तसोभगाथमययुक्रोऽपि भव) । हे “रगे "ते (तब) ‘ogee’ (परिचारकः) ‘ar “रिषत्‌' “ख (मा feerat). fare @ + ददिष ति सं{हिवागुलायो पाठे भवितु य॒, `

&० तत्िरीयसंहिताभ्ये। [काश।प्०१।अ०७|

(Meat) ब्रह्माणः (ज्राद्मणाः) खलिग्यजमानाः "यन्न मः Ta’ (यज्न- खिन war) | “way (वत्परिचयाव्िमखाः) यश्खिना मा भूवम्‌। शय SMaay— aan saa ब्राह्मणा दमे शिवे Aq daw भवा नः। सपल्नहा ना श्रभिमातिजिच S गस जागणहयप्रयच्छन (९) दति ₹हे ग्न", ‘va ब्राह्मण" खविग्‌- द्जमानाः at ‘sua’ (sara, श्राराधयन्ति) । रे “aa मः" (श्रस्माक) "संवरणः (श्रपराधानामाच्छादने) fafarnza सति ‘faq: (ata) "भव, WITH मा प्रकरयेव्ययैः। किञ्च ‘a’ (श्रस्माकं) ‘eure (वरि घाती) श्रमिमातिजित्‌' (पापजय- कारो च) ला “खे गये" (ख कोय VY) प्रयच्छन्‌ (प्रमाद- ayaa) ‘mafe’ (सावधानो भव) श्रसद्धितं विचारयेत्यर्थः | अथ चतुर्योमाह,-“्च्वाप्ने अथि धारया cf at a fama पुवंचितेा निकारिणः । waa सुयममस्त॒तन्बमृपसन्ता adat ते afaga” इति। हे ai इहेव" (गह एव) ‘THe (धनम्‌) शश्रधि?- धारयः (श्राधिकःन सम्पादय) । पू्वेचितः' (a SHRI पूवभप्रेखेतारः, ते) way प्रति “जिकारिणः' (निराकन्तारो ल्वा) लाम्‌ अ्रस्माभिखणेयमानमप्मं ‘ar मिक्रम्‌” (मेव निराकुर्वन्त)। हे aa’ "तुभ्यं" (तव) ‘ey (बलं) “सुयम- मस्तु" (सुखिर भवतु)। "तेः (तव) ‘saa’ (परिचारकः) ‘afreay केनापि नितरामशिगितः खन्‌) "वघंताम्‌' । ` श्रय पञ्चमोमारदः^लत्रेणप्न सखायः awe fata मिच्रधेये चतख । सजातानां मध्यमखा एधि रान्नामग्रे विदय

ic ewe UiwWed] चेरा प्र STH | < १

Sizer” इति) हे “ag, “सचेणः (alan बलेन) ‘arg? (SHG शोभगमायुः) “ATH? (STW, श्रायः संर्णे अप्रमत्ता भव)। हे ‘an’, ‘fawda’ (मिजाणामस्माकं धारणे) मि चे" (अनु ्रहयक्रेन चित्तेन) "यतख' (प्रयनं ae) श्रग्निना We ॒प्रजापतेमुंखतेा MATT AYA we: सजाताः, तेर्षा ‘aaa एधि" (मध्यमे nga श्रवसा भव) स्वेदा WIA याजयेत्यथंः । ङ यतेऽचेति इवा war:; fafaurg ते वाञ्च विवा, fawary wena “विव्य । © ‘un’, a ‘ce Gran “राशा ‘fave, (विविधयश्चत्रवन्तंकः सम्‌) “ददि हि (ufawaa ae) |

अथ qeare,— ata निदा अति स्िधोऽल्यचित्तिमल्यरा- fang) विश्वा wa दुरिता सखायासन्यर सह बोरा रथिं दाः८८)' दति । शिष्टानि अ्-शरुकरादिजन्मानि जिहीते mata येदुरितेः, तानि दुरितानि ₹कारान्तेन निद-अन्देना- wa । अरोरथेषणारिरेतवेा रोागविशेषाः स्िध्‌-गब्देनेः- न्ते । हे ae निषे" (दुरितानि) श्र ति"-बदस' श्र तिश्रयेनं विनाश्य) । ‘fern’ (trate) श्रत-'सदख' । श्रचितिं (कमानुष्टा नपिषयमन्नानं) च “शच्रति"-'सदखः । श्ररातिं' (कम- विह्नकारिणं wa) च 'अति'-वदखः। दिष््दोऽपिष्ब्दा्यः | किं बहना, दे ‘aa, विश्वान्यपि दुरितानि (अनिष्टकराणि) ‘ave’ (विनाज्नय) । “श्रयः (श्रनन्तर म्‌), “श्रस्मग्ब) .सडवोरा' (AR पुः सद्दितां) “ch (धने) ‘ary (रेड ।

n 2

शश तेन्िसी यसंशिताभाद्ये) [wreginer tes]

अथय सप्मीमार,--“च्रनाशटयया जातवेदा च्रनिषटता विरा- qa wwe) विशा wer: प्रम्‌ घश्मामषोभिखः fwafary परि-पाडि ना ga” citi रे शप्र, त्वम्‌ cw (कमछि) “दीदिहि' (rere) । “श्रनाष्टव्यः' (दतः पर केन प्यधर्वणीथः), “जा तवेर्‌ाः' (उत्पन्नसमसतजमदभिन्नः),“त्रनिष्टतः (इलः vente केनापयद्िखितः), ‘face’ (विविधं राजमानः), (श्चं ad विभर्ति) ‘ewer fare यथयाक्रविरेवखविञिष्टस्खं शिवाभिः" (आआान्ताभिरनग्रहद्‌ षिभिः) ‘we’ (सिन्‌ कमणि) ‘a? (अस्मान) ‘se (afwega) "परि-पाडिः (ada: पालय)। किं क्वन्‌ ?-“विश्वा are’ (fafagrecefarar सवा सष्णाः) "माभवीभियः' (मनव्येषु wae: च्याध्यादिभोतोख) men (nase निवारयन्‌)

अथाटमीमाहः--“बृस्पते ufaarany खर शि तंचित सम्तरा सन्धि । adda महते Serre विश्व नमन्‌ मदन्तु देवाः” इति। च्च बृषस्यतिसविष्टशष्दावप्निपर, सामिधेनोनामाग्रेयलात्‌ | बुरस्पतिसुविव्रभ्थां qe हे wi, ‘ua’ (Guay) बधयः (कमणि बद्धिमन्तं कुर) । "संजितंदित्‌ (पुवेमेव जिभ्रितबुद्धिमपि) “एनं ‘amet ‘dfawtfy (पुनर- प्यतिश्नथेन सम्यगनुद्रासगवस्तं BX) ‘UP (यजमानं) ‘Awa’ 'शोभगाय' ‘aga’ “fay (Washa) ‘ary “ea (यजमानम्‌) RENT (समोचोने ऽयमिति ware) ।

WA TATE, — “VANITY aE AAG बस्य ते श्रभि-

[का०४।४०१।यअ ०९] वेदा च॑प्रकाग्च। €श

weg: । प्रत्ये इतामञ्िना सल्यमस्मात्‌ रेवानामग्ने भिषणा wafer Orga aaa), सुच" (SA) Wye, 'अरमुजरभूयः; खगे चिरावखामम्त्र्यः। पञ्चमो faferardt | श्रधशन्रा धकारयुक्र ददानोमिल्धद्छिन्नर्े aid हे बृ हसतितुष् wi, श्रमृचभूयात्‌" (खगे चिरावम्वानं flare) me (ददानो "यमस्धाभिग्स्तेः' (यमसम्नसििरिसानिमित्तात्‌ पापात्‌) श्रस्रात्‌ श्रमश्च" (माचितवानरि) इति "यत्‌", तेन wana पार लेः किक- विषये चिन्ता नास्तोति शेषः । हे ग्न; ‘Sart भिषजे afatt देवे शचोभिः' (खकोयशक्रिभिः) श्रमात्‌" (यजमानात्‌) aq” “पत्थो ्ता' (अरपग्छत्यूमिह लोके निराकरताम्‌)। `

श्रथ दश्रभोमादः-““दयं तमससरिपश्यन्ता Ariane । देवं रेवा खर्यमगन्् व्यो विरुत्तमम्‌(९०० ति aa तमसः" ‘om ‘aqfa: (तमसे विनाश्रकवेनाक टमग्निसम्नन्धि च्यातिः) “उत्‌-'परिपश्छमकाः' (उत्कषंख स्वं तेाऽवलाकयन्तः), ` 'देववा" (देवेषु wa) ख्ये “रेवं' (खरवरूपेश वर्तमानमभ्निसम्बद्धमेव) ‘er ‘sf: aren (प्राप्नाः GT) |

wy fafrarraye:, — waren सामिधेन्यः स्युदंशता श्राग्निके eT

इति सायनः चा्य॑विर चिते माधवीये बेदार्थप्रकाते छष्ण-

Uefa a चतु्थंकाष्डे प्रथमप्रपाठके सपतमेऽमुवाकः ॥ °॥

ee तेत्िसीयसंडिताभाष्ये। [का००।्०१।यअ०्८्‌]

Bet अस्य समिधौ भवन्त्युद्धा शक्रा शा चीर्य- म्रः। Wan सप्रतींकस्य TAL” | तन्‌नपादसुरा विश्ववेदा द्वा देवेषु देवः। पथ wat मध्व धृतेन । मध्वा यत्तं aaa प्रीणने ATTA AT Ba | सङ्दवः सविता विश्ववारः४। अअच्छायमेति TIA धृतेनेड़ानेा वहिनमसा। HX Tar अध्व- रेषु wag”) स यक्षदस्य महिमानमग्नेः wi ॥ १।

ई rare Was: | वसृश्ेतिष्ठा wera | BU देवीरन्बस्य विश्वे व्रता ददन्ते WA: | उरुव्य- Wal धाम्ना पत्यमानाः.“ | ते aw योषणे दिव्येन येानावृषासानक्ता । इमं यन्नम वतामध्वरं नः । Gan हातारावृद्धंमभ्वरं नोऽम्नजिंह्वामभि wate । छश॒तं नः fafe” | frat देवीर्बहिरेदः संद्न्त्िडा सरं स्वती ॥ २॥

भारतो मही Bata” | तन्नस्तुरोपमद्ुतं पु र्षु त्वष्टा सुवीर रायस्पोषं विष्यतु नाभिमस्मे.) | वनस्पतेऽवरूजा Tea दवेषु । श्वद्रि्व्यर भ्रमिता खदयाति^५। aa TET छशुहि जातवेद्‌ इन्द्राय watt fad देवा इविरिदं जषर्न्तां५५।

[का०४।प्र०१।दअ०८] बेदा्प्रकाष्ध | ९४

हिर ण्यगर्भः ada भूतस्य जातः पतिरेक meat) स द्‌ाधार एथिवीं दयां ॥ ३ ॥

उतेमां कस्म देवायं हविषा fata’) यः प्रा- wat निमिषतेा महित्वेक इद्राजा जगता Tye | aid अस्य दिपदश्वतुष्यद्ः कस्मै देवाय इविषा fata”) | य आ्रात्मदा बलदा यस्य विश्वं उपासते प्रशिषं यस्थ देवाः | यस्य BATA यस्य Aa BH देवाय इविषा fara” | यस्येमे हिमवन्ता महि- त्वा यस्यं सम्द्रर रसया VW ॥४॥

WIE: | यस्येमाः प्रदिशा यस्व बाह कल्म देवाय हविषा विधेम" | यं ऋन्द सो अवसा तस्तभाने अम्ध- कतां मन॑सा tama) यज्राधि छर्‌ उदिता व्येति aa cara हविधा विधेम | येन्‌ thea थिवी Nee येन सुवः स्तभितं येन्‌ नाकंः। या अन्तरि रजसे विमानः कस्म देवाय इविषा विधेम राप इ यम्महतीरविंशव' ॥ ५ ॥

श्रायन्‌ TY दधाना जनयन्तीरभ्िं। तता देवा- ai निर वत्ततासरेकः कस्मै देवाय इविषा fara? | afaziat महिना wane’ दधाना जनयन्ती- Ufa) या दवेषधिंदेव wa Mat क्समे देवाय इविषा fata” ॥ & ॥

९१ तै न्ति सय सं(इिताभाष्ये, [का०१.प१०१।यअ०८]

अरेः स। सरस्वती । Whi awl यिश्रं । चतु- स्तिर्च॥ ८ ॥

इति व्ैत्तिरोयसंडितायां चलुथेकाणडे प्रथमप्रपाठके अष्टमेाऽनुवाकः ॥ ° ॥

सप्तमेऽनवाके श्रप्रि चयनाङ्गभृते पशा सामिधेन्योऽमिडिताः | HUA प्रयाजयाज्या श्राग्री-नामका उच्यन्ते | कण्पः, “Sgr wea समिधो भवन्तोति प्रयाजानामाभिये भवन्तिः इति । तच प्रथमामारः-“ऊङ्ध VA समिधा HITT WAT भोचोर- wai) wana grisea ein” दति । प्रयाजानां giuiafafanat एव देवताः। तच प्रथमप्रयाजदेवतामग्रि विशेष- स्पामयं समिच्छब्द श्रा चे, सम्यगिन्धे (प्रकाश्रते) दति Bare: । बहवचनं gore । ‘Te’ “श्रेः खरूपविशेषणग्डताः (समिधः' समिन्नामका देवाः “ऊध्व भवन्तु (शरस चछरेयाऽयमु्ुक्ता भवनत) । तद्योगात्‌ श्चोचींषि' (ज्वालाखरूपाणि) ‘aur’ ‘aay (उन्नतानि भवन्तु) । कोद्श्ानि शेर्चोषि?- ‘cua (भाखराणि), ‘ganar श्रतिशयेन रदोत्तिमन्ति) । AMA: ?--सुप्रतोकख' (खमुखस्य)। “छनः (पुत्रवत्‌ हितकारिणः) | :

अय fatrarare,— (तनुनपादयुरोा विश्ववेदा देष देवेषु देवः। पथ carafe मघ्वा gate” इति । "तनूनपात्‌" (तनुगे पातयति विनाश्यतौति "तनूनपात्‌, श्ररोरपाखक ced: |

[ate 17 0g fou} वेदां प्रकाशर | ९७

तन्नामकः कचिदग्निविगेवो “मध्वा (मधुरेण) “तेन ‘ay ‘sf’ (खगेराधनतवेन तच्चकममागदधतानि रर्वाषि yan श्राक्रानि करोातु)। कोदृशः तभुनपात ?--(अद्धन्‌ प्राणम्‌ राति ददातीति) “श्रसुरः", अत एव अरोरपाखक इति य॒क्म्‌। (विश्वं वेन्लोति) विश्ववेदाः, “देवः (दातमात्मकः, मनुः पुजनोयो बा) । भ केवलं मनु ष्वेव “देवः, wit तु “देवेषु safuar ‘ga: |

अथ aayalare,— ‘ama ay मक्तसे प्रीणने नरान्नश्या "Qi gaea: सत्ता विश्ववारः(९' इति। नरैः wera: AUG? | एतन्नामकः कचिदभ्रिविशेषः । हे रग्न", लं नरास" भूला (मध्वा (मधुरेण) चुतेन err’ (दयन्‌) इमं "यजन ‘wey (प्राप्नोषि fradfaaderd:) । कोद नराशषः ?- (ag करेति, deel परि्र तोति) “सुकत्‌",.रेवः' (Grama), विता" (कम प्स्मनाकं प्रेरकः), (विश्वानि दुरितानि वारय- तौति) विश्ववारः" । |

श्र Noufay—“wearafs शवसा qaayrar वङ्किनंमसा । श्रनि qe waty wag) इति । Kerr? दत्यभ्रिविश्रेषस् वा चक नामदेयं, gfafraaq tyra इत्थु- Wail एतन्नामकः श्रयं "वद्धिः" ‘azar (बलेन) युकः सम्‌ श्रच्छ' (यज्ञं प्राप्रम्‌) एति' (गच्छति) तम्‌ शम्भः श्रष्वरेषु' ‘wey (avg प्रवन्तंमानेषु) “ख चः” ‘gd (ज निष्टेन ज्येन) नमा" (नमष्कारेण) चव परिषरेमे(त wa: |

0

ec तेत्तिरोयसंडिताभष्ये। [का०९।प्०९।यअग्८]

अथय पञ्चमोमाइ,--““स यत्तदस्य महिमानमप्रेः a1 ई ARTY प्रयमः। वसुखेतिष्टो वसुधातमख(५). दति । ब दमा मकः कचिदश्रिविक्नेषः। प्रते, aftta sre वेलिति मन्ते ufeguifee ufagarana* तच्छब्देन arama “षः (avem:) afeataarsfafaie:, ‘ae’ सामान्यरूपस्वाग्न- मं ददि मानं ‘wey (यजतु, पूजयतु) । “ख ई, (म एव बहनि मको afe:) ‘agra (दषेजनिकासु स्तुतिरूपासु चट) “प्रथसः (प्रयाख्वान्‌ अधिकपरिचयैायक्र दत्य्थ्ः) । किञ्च श्रयं ब मामका वहिः "वसुः, (प्राणिनां वामयिता) 'चेतिष्टः (शति. जञयेगाभिश्चः), Tewaay (यजमानाय धनस्य धारयिता) |

श्रय षष्टीमाहः- दारा रेवोरग्बस्य fay ब्रता cca अञ्चेः उर्व्यचला ura पत्यमानाः(९)" cfs दारन्नन्देन स्तोमूतन्तिधरः कञिदश्निविशेष eae | पूजाय बङूवचनम्‌। या रवये दारजब्दाभिधेयाः प्रथममप्नएतमा चरन्ति, तत्‌ दारो देवोरमुः ‘fay (ea यजमानाः) ‘we wa: सम्बन्धोनि व्रतानि कमणि ‘cam’ (विः प्रयच्छन्ति) are दारः ?-“उर्व्यचवसः' (विखगेणंगतोः), ‘wet पत्यमानाः (धाक्ला तेजमा पत्यमानाः, प्रायमाणाः) तेजख्िनो रिव्ययः |

श्रथ BAATATY,— “A श्रस्य याषणे दिव्ये न यानवषासा- aM दमं यज्चमवतामध्वरल्लः(°)'' इति । "उषासा इद्युषः- कालरूपा AMAA; MT एति च राचिरूपा कारि

* प्रसिद्धवाचकन इति पाठे भवितु aA |

[का०९।प्र०१।अ ०८] वेदाथंप्रकाशचे | ९

दग्ेमृनतिः, उषासा च aml च 'खषामानक्राः। एतनत्रामके ये oe श्रपनेमर्तो, ते "नः" (श्रस्मदीयं) (दमं as "योना" (श्रिम्‌ स्थाने) ‘seat’? (fearcfed) यया भवति, तया “आवर्ता (vaat) कोद्श्छे ते?-'योषणे' (परस्परमिभ्िते)। तच दृष्टान्तः+--“दिव्ये w (दिष्ये दव) यथा श्लेके मूर्तो भासमाने भवतः, एवमेते मूर्ती |

श्रथाष्टमोमाड,-“देवया हेतारादृद्धंमध्वरं नोाऽ्रेजिंङाममि agi । aud मः fafa” इति । डेटरश्नब्दाभिधेये wafafaadt: हेटठतलञ्च दिविधं, देयं मानषञ्च; azar हतर दंयो । रे रव्य “erat “wd "जिह्वां" (ज्वालाम) afw-awy प्रटन्त "ऊध "(श्रहयु च्छित) ay seat (श्रस्मदोयमिमं यके) ‘meld’ (ग्रल्या पयतं) । किञ्च भः" (श्रसदथे) "खष्टिः ‘ery (ang परिइत्य एतामिष्टिं ओभा * कुरुतम्‌) |

अथ मवमोमाड,-- ‘faa देवोबंददिरा इद सदन्त्िडा षर- खतो भारतो । मदो zara)” इति । 'द्डा-षरखतो-भारती- व्यादिष््टवाश्यासिसलो दबेाऽप्निमूत्तयो याः बन्ति, ता “Te” बहिः" (दमं यज्ञ) Maza (पराभवन्तु) । इृङधा-सरखतो- भ रनोत्या दोना प्रत्येकं विग्रेषणमच्यते, 'मदो' (महतौ), “CATA (यन्न प्रख्यापयन्तो) |

श्रय दश्रमोमाहः “तत्‌ नस्तरोपमहुतं TE वष्ट BAT | Taare विष्यतु नाभिमसो(^.)' इति। व्वष्टा--दति afa-

* इट््िग्नाभनामिति aaa पाडा न aaa | vo 2

९०० तैन्तिसीयसंश्िताभाश्ये | [का०९।प्र०१।य्ध' <|

zfafate: | सेाऽयम्‌ We? (HATE) ‘Aa’ रे श्रये "विष्यतु" (faxturafed करोतु) स्पे करलित्ययैः' कद्‌ शेशे ?--'नः' (sez), ‘aay (द्वषैमेव stead), ‘aga’ (गवाश्वादि- बाङस्येना खय॑रूपं), Vee’ (qufadqe: yar अन्द्यते Tea दति ‘cew) (ओभना वोरा: पुत्रा afar, तत्‌) “BAT, (राये wre, पोषः पुष्टियैसख्िन्‌ तत्‌) रावच्याषं' । नाभिं (रथचक्र गतानाम गाणां नाभिमिव* सवर्षां बन्धूनामाश्रयभूतम्‌ ) |

श्रयेकादश्नोमा इ, “वनस्य तेऽवदजा रराणः तमन देवेषु । afutay wat सदया ति(५\)" इति । वम स्यतिनामकः कञ्चि- दश्रिविशेषः। हे 'वनस्छते', लं रराणः" (crate: सन्‌, TH मारा वा, वेषु" (श्रस्मामि येषु) ‘war’ ‘sage’ (अस्म qv विः खयमेव aioe) श्रस्माभिः प्रािते।ऽयप्‌ ‘safe शमिता" (दरितापश्चमस कत्ता खम्‌ ) “eal खदयाति' (WH aa दविदेबेषु खदयतु)।

श्रय दादशोमाद,-“श्रपने खारा aafy जातवेद द्द्राय व्यं विश्वे देवा इविरिदं जुषन्ताम्‌ (५९ इति। are काराभिमानो कञ्चिदग्निविण्ेषः, तादृश हे "जातवेदः ‘a7’, exrda te ‘eal’ 'खाहा wate (asd कुर) । ‘fart Zar: (सर्वेऽपि Zar), तदा-तदा मया दीयमानम्‌ TA’ दकि षन्ता म्‌' | यदथ्प्येकादगेव प्रयाजाः, तथापि दितोयदटतोयया-

* afaufca डति eas पाठो न सम्बक।

[का०8।प्र०१।अ ०८] बेदाथंप्रकाश्े। १०९१

मेग्तयोाः परूषभेरेन व्यवख्धितलाकान््ाणं दादज्सद्ा न वि- waa सा च व्यवस्था चकारेण zfaar— acre सा दितोयः प्रयाजे वसिषठश्रएुनकाना, तनुनपादितरेष्षं गेजाणाम्‌' इति ।

कर्पः, "हिर ्छगभंः खमवत्तताये इति सचामाघारयति' दति । पाटस्त,-““दिरष्यगभं षमवन्तंताये भूतस्य जातः पतिरेक ्रासीत। ख दाधार weit ्चामुतेमां कखे देवाय हविषा fda’) दति । feca agreed गभेरूपेणावग्वितः प्रजापतिः ‘fecwni:’, स च “भृतस्य' (प्राणिजातस्) श्रये" ‘arate’ (पराणिजाते त्पत्तेः पुरा खयं शरौरधारो बभूव) । ष च ‘ray’ (उत्पन्नमात्रः) ‘Ua’ एव उत्पद्यमानस्य सवस्य जगतः "पतिः “ordi | ख एव “एथिवोँ' श्यां (विस्तोणां दिवं) ‘etary’ (तवान्‌), ‘sa’ (शपि च) "र्मा" ग्मि) "दाधार", तादृशाय ‘aa’ (प्रजापतये) ‘Zar (श्राघार रूपेण) “इविषा' ‘faa’ (परि चरम) |

कक्यः, "यः प्राणता य श्राद्मदा दति asaya’ दति। यः प्ट; प्राजापत्यसस्छेते याञ्यानुवाक्ये दृत्यथेः। तच वपायां ३ श्चा, पुरोडाशे डे wer, ₹विषि इदे wala षड्‌ war याज्यान्वाक्याः। aT प्रथमामारः-“यः प्राणते निमिषते महिलेक दद्धाजा जगते बश्व। य रशे we दिपदश्चत्ष्यदः कखे देवाय इविषा fata’) दति। ‘ay (प्रजापतिः) "एक A (एक एव) श्राणएतः' (खासयक्षस), "निमिषतः' (चचतृनिमेष - yaw) सर्व॑स्य “जगतः ‘afear (खमङडिन्ना) "राजाः ‘waa’ |

RoR Afacdiaad Pearl | [Tes (Welly ox]

अत ua "यः (प्रजापतिः) ‘se “दिपरः' (मन्‌ यादेः) ‹चतु- ष्यदः' (पश्वादेः) ख ‘Se (नियमनाय समथा भवति), argara "करी देवाय विषा हघेम' ।

श्रथ दितोयामह, य Wael बलदा यस्य विश्च उपा- सते प्रशिषं aq देवाः । यश्य कायाग्टतं ae aw: Fa Zara द्विषा विधेम(\४)' इति । "यः" (प्रजापतिः) श्राक्मदाः' (्ररोरेषु जोवरूपेणात्मप्रदः), “बल दाः" (सामथ्ये प्रदञ्च) । ‘ae’ (प्रजा पतेः) -"प्रजिषं' Carat) ‘fae (सवं मनुधाः) (उपासते (गा तिवन्तने) । किञ्च ‘aw प्रथिषं' ‘Sar’ श्रधृणासते। ‘gaa’ (माचरूपं) "यस्य कायाः (यस्य प्रजापतेः का यावत्‌ raya), wag: (पराणिनां मरणमपि) aa क्ायेव खाधीनः; areara न्क देवाय विषा faa’ cla |

अथ ठतोयामाद,-““यद्येमे द्दिमवन्ता afear यष समुद्र Teal सद WE: यस्येमाः प्रदिणे aa बाह कसी देवाय विषा fadalO” इति । ‘ca हिमवन्तः' (हिमवत सूखा; aan) ‘ae ‘afear (मदि) वन्त॑न्ते | “रसया, (गम्या) ‘ae’ wafad ‘wag’ ‘ae’ खाधौनम्‌ “ATE | न्यस्मा; प्रदिः (दमा दृ श्छमानाः, प्रदिशः प्राच्यादिदिश्रः यद्य श्रधोना “are: । “ae (प्रजापतेः) ‘ate’ धमधमा विति ्ेषः। तादृशाय ‘aay इत्यादि |

श्रय चतुर्योमार,- “यं meal श्रवसा तस्तभाने श्रन्वेसेतां amar रेजमाने। anf ax उदित afa कस्म Zara

("Teg toe oe] वेदाचप्रकार्चे | १०९

इतिवा विधेम(९० इति । प्रजापतेः कन्दनाद्रो दनाद्‌त्पनन चावाएयिगयोा ‘med, श्रत एवान्यत्राक्चातम्‌, "यदरोदीत्‌ तदगयोः treme’ इति। ते ‘urarefaar “waar (रकषणेन निमित्तेन) ‘a (प्रजापति) "मनम" “Mada (श्रभित fag saat) अरयमावां रक्ता शासनं छतवत्या वित्यथं; । कोदृश्चा द्यावाएटथिदो aga (देवानां मनव्याणा श्चावस्यानाय afaa), “रेजमानः (दोष्यमाने), ‘aw’ (ख्यः) "यत्राधि (यस्मिन्‌ प्रजा पतावधिङृच्य) "उदितो व्येति" (उद यविषये विविधं गच्छति), तादृशाय कस्मै" इत्यादि |

रथ पञ्चमोमार्‌,्येन dea एयिवो च दृढ़ येग सुवः समभित येन ara) घो श्रन्तरिच्छे रजसे विमानः wat देवाय विषा fata” इति । ‘ear (पण्छरदहितैः प्राणि- भिद्‌ ्रापा) ‘a’ "एथिवो' चेत्येते उभे aa’ (प्रजापतिना) ‘gs’ wal ‘ga’ (खगेसुखं) ‘ada (प्रजापतिना) “समितं (Gwag व्यवख्ापित) । ‘ara: (दुःखरहिता मेकः) ‘aa (प्रजापतिना) ज्ञानिषु स्तमितः। ‘a’ च प्रजापतिः अन्तरि. लेके “रजसः (राजस्य यच्तगन्धवादेः) "विमानः (faarat, निमाता) । तादूभ्ाय "कलैः cars |

श्रथ षष्ठोमाह,“च्रापोा द यग्महतीर्विश्ं। श्रायन्‌ दकं दधाना अनयन्तोरद्धिं। तता रेवामां निरवर्ततासुरेकः TH देवाय हविषा विेम(\९)” इति । ‘aa’ (यस्व प्रजा पतेरनयदात्‌ ) मतोः" (महत्यः) “श्रा पः" विश्वम्‌" “श्रायन्‌' (विश्वाकारं प्राप्ताः)।

९०४ तैत्ति सीयसंड्िताभच्ये। [का०७।१०१।अ०८]

अत एव waa, प एव VENT तासु वयं मवाडजत्‌* | तदण्डमवदङ्ेमम्‌ efi कोदृष्छ रापः? "दलं (श्रग्निचयने शलं यजमानं) ‘Tura, (घारयक्यः, उत्पादयन्यः), तथा Maa ‘af? जनयन्तीः" (उत्पादयनधः) । "ततः" (तस्मात्‌ प्रजापतेः) "देवानां" (सवषा) “WE. (जोवनरेतुः प्राणः) "एकः" “निरवन्तेत' (निष्यक्ञः), तादृ श्राय ‘aay’ tants । esa षष्टी, इविषा याच्या |

ततैवान्यां fasfeat areqrare—‘afgertr महिना पय्थेपच्छदकं दधाना srry या देवेव्वधिदेव एक आसीत्‌ ae देवाय इविषा विधेम(९०)'' इति cara’ इति दितो याबङ्वचमं । ‘ofa’ (य एव प्रजापतिः) पुवाकरौत्था विश्वाकारेण परिणता महतोरपः ‘qafear’ (महिषा) ‘qal- wag (wat तथाविघमाम्थ्याय serdu वीकितवाम्‌ ) | कोद श्ोरपः?- Se दधाना" MR? ‘HTM; THAT STH | ‘ay (प्रजापतिः) देवेषु" (qaafua:) ‘Say श्रासोत्‌' । ताद्‌ जनाय ‘ma’ इत्यादि ।

wafer, “BEI Wa” दत्थादावष्टमागुवाके प्रयाजयाच्या रा प्-नाभिकाः, MATAR, याच्यागुवाक्याो क्राः । पब सप्तमानुवाके साभिधन्याऽभिदहिताः। ताखामेतासा मभय विधाना डचां पश्रटप्रयोगा न्तःपातित्ेन पश्ुविधिमन्तरेए wena पष्बिधिरारे «ama: । Harsha पद्भ्यः पुङूषशीरषख पुरे

* afxaaqaear dares इति पाठः।

(्ा०१।प०९।यअ ०७] वदाथप्रकाश् | tox

सम्पाद गयत्वादादो तत्सम्पादनं विधनते,-“एकविअव्या are? पुरषश्नोषंमच्छेत्यमेष्या वे माषा अमेध्यं पुरषं ममेध्येरेवास्या- मेध्यं निरवदाय मेध्यं कत्वा इरति” (५।१। सअ) xf एकविंशतिषद्याकानि माषबोजानि eter Faw परषश्नोषै wee’ (परापरम्‌) "एति' (गच्छेत्‌) तथा च छचकारेणोक्रम्‌, ‘waafazafd वा माषानादाय परुषथिरोऽच्छेति See राजन्यस्य च दूषुरतस्याश्ननिहतस्य वा माषानुपन्यष्य श्रयं योऽखि यसन इद्‌ भिर इति पुरुषशिरः प्रच्छियेतेन aay Weer: afi सप्तधा विदरणं बस्तोकव्पां face: wa अति- निदधाति दति । माषास्तावदपूतलात्‌ यज्वानः, पुरुषभोर्॑श्च श्रसश्चलात्‌ GALA! तता यथा रजका मलद्पेण wee वस्लतमलमपनोय योधयन्ति, एवमचापि ‘waa ‘ara शिरः मिष्टम्‌ अ्रमेध्यभागं निःसायं तच्छिरो aati छता समा- मयति। | .

माषसर्यां प्रशंसति,-““एक वि श्रतिमवत्येकविश्मा 3 पुरुषः परुषसाघ्ये ( ५।९।८अ्न० ) इति । एकविं्तिरद्ापुरकतं परुषस्यान्यचाश्नातं, “Ze दस्ता WTA इथ पद्या* wale

रजः" दूति । श्रच्रापि माषसद्या yeaa सम्पद्यते 1.

भिरोच्छेदादूधं t भिरोरदिते कबन्धे वस्लोकवपा साप्यं

विधत्ते“ वा एतत्‌ प्राणेरमेभ्यं यत्‌ पुरुषो सप्तधा

क 8

* पाद्या इति J. Yo uta: | t भिर्ज्डदाट्रद्धम्‌ इति पाठो भवितुं aa: | ड

= tee)

१०९ ते्षिरीयसंडिताभावये। [का००प्र०२।अ०८]

facut वलोकवपां प्रतिनिदधाति स्त्र वे sour: प्राणः प्रारेरेवेगत्‌ समद्धंयति मेध्यवाय' (५।९।८अ०) दति । यत fad शिरस्तदेतत्‌ प्राणे वियुक्रवा द मेध्यम्‌, श्रतसदपमोय अन्त faasafeazitat वष्ीकस्य काञ्चिदपाकारां aaefa face: wna प्रतिनिदधाति, जीवतः were fatraaferg ang eat: wer श्रपि eta: wa: सप्तद्ट्रिपेताया वपाया- wa स्थापनेन एतच्छिराऽपि nm: wag भवत्येव । aw प्राशपेतलवं ‘Aware’ सम्पद्यते |

थद्‌ क्रं खं चकारे, याऽस केष्टय (?) जगत दृति fra we: परित्वा श्रन्ते यदुक्तं तिङ्भिरमगाथाभिः परिगायति इति, लरेतदधत्ते-“्यावन्ता वे सखत्यबन्धवरतेषां यम श्राधिप्ं परोयाय चमगाचाभिः परिगायति यमादेवेनद्‌ टङ्क" (५।९। स्र) tia शहिरण्यकश्छयान्‌ सुधुरान्‌' इत्यादि मन्तेशक्वाता;, अन्यापि कालान्तकादिशब्देरा्नाता “equa: “यावन्तः afer, "तर्षा स्वेषाम्‌ शश्राधिषल्टं" यमः" maar । यमा गीयते यासु We ता यमगाथा", तासां पाठेन यमसकःन्रात्‌ uae (परूष्चिरः) ‘aR (afsa करोमि*) । ताश्च यमगायाः ‘Visa कष्य-द्त्याद्याःः श्रारष्य-काण्डे पिदटमेधप्रपाटके धमाक्राताः।

अनाप्तानां गायानां eat विधत्ते,-“तिशभिः परि- गायति जय द्मे लाका एभ्य एवेनत्‌ लोकेभ्यो TE” (५।९।८श्र०)

a =-= ST STC ND

* करोति xfs पाठो मवतु ahi: |

[का०8|प्०९।अ ०८] वेदा्थंप्रशाशे। gee

शति । "एनत्‌" (fat) "लोकेभ्यः" TURE स्वाधीनं करे तोश्य्थः ।

Way पुरुषार्थे कञ्िन्निषेधं दग्रयति,-“तस्ाद्भायते ग रेयं गाथा हि तद्‌ ZR” (५।९।८अ०) इति। SE agar याज- माध्या पन प्रतिय डा दोन्‌ परित्यज्य गानेनेव जोविकां सम्पादयति, argara ब्राह्मणाय arena ‘ca’ किमपि म cara ‘fe’ (चस्रात) ‘are’ (गानविदयेव) "तत्‌" दरवयम्‌ ्रमेध्यं छला ‘Ty’ (रेवपिदकार्यभ्यो वजेयति) । "तस्मात्‌ तादून्गाय ‘a faa’ |

चदु क्रं GAY, “Uf: कामाय पश्नाखभते ARTA प्राजापल्यमजं दपर मुपा कत्य Nae इति, तरेतद्‌ विधन्ते--““ग्निण्वः पथ्रननालभते कामा वा श्रग्रयः कामानेवाव- wa” (५।९।य८अ०) टति। काम्यन्ते एति “कामाः, पचपश्वा- दयः, तद्धेतवः ‘WAI’, तस्मात्‌ "कामान्‌" APs |

एतेषु ag कञ्चिद्िभरेषं विधत्त ““यत्पशरृक्नालभेतानवरद्धा wa पञ्चवः Guid पयग्नितानुतृजेद यश्नवेशसं कु याद्‌ aqy- खापभनेद्‌ यातयामानि wetfw स्युयंत्‌ प्रूलालभते तेनेव Waa यत्प वग्रिरतानुत्ृजति श्ोष्णामयातयामवाय प्राजा- wit सरः ख्यापयति यज्ञा वे प्रजा पतिर्यश्च एव यज्ञं प्रतिष्टाप- यति" (५।९।८अ०) दति । wat चिन्तनोयम्‌.-किमाग्रेयाः gma एव न श्रालग्याः, किंवा तान्‌ पशनुपाङृत्य पय॑ग्निकरणा- दभ्वमृतपजेत्‌, श्राह खित्‌ समाक्निपयंन्तमनुतिष्ेत्‌ ? इति । नाद्यः, पएपराघ्यभावप्रमङ्गात्‌। ग दितोयः, मध्ये परित्यागेन यज्ञवेंब्-

WAT ASAE, अचेष श्र खषंभ-टष्णिबस्तानां गतसारलेन 2

१०८ तेत्िधेयसंहिताभाष्ये। [का०धाप्र०र।अ ०]

भाविन्यां चि्याममुपधेयत्वपरसङ्गात्‌ | एतदेषचयपरिष्टारायेत्थं कर्तव्यम्‌ — MARA, THAT च प्रथमदतोयदेषो म भवितः। प्राजापत्येन द्रपरेण WAT समापना चश्चभरशरूपा मध्यमदेषषो ऽपि म भविति; यन्नात्पादकलात्‌ प्रजापतिः" यज्ञः" एव, Wat asea प्रजापतावेव क्रियमाणं ‘asp प्रतिष्ठापयति (ष्मा- पयति) । दत्थमुपेदहातत्ेन पशवे विहिताः। अ्रथानुवाकद्ध योक्ता AO व्याख्यातव्याः | यद्यपि सामिधेन्यः पुवन्वकाक्षाः, पूबानष्टेयाञ्च ; तथापि “अभ्वरदितं THA (२।२।२४ खवा) इति वैयाकरणेक्नन्यायेन प्रयाजयोज्यानां प्रोतिदेदनामभ्यद्दितलात्‌ खचौकटा इन्यायेनाल्प- वक्रव्यलाद्वा ता एव श्राप्रोः प्रथमं विघन्ते,-श्रजापतिः प्रजा श्रजत स रिरिचानेऽमन्यत स एता श्राप्रोरपश्यत्‌ ताभि ष मुखत श्रात्मानमाप्रीणोत यदेता श्रापरियो भवन्ति यश्च व प्रजापतियैन्नमेत्रैताभिसेखत श्रा-प्रोणाति" (५।९।८अ ०) इति। Wiger सामरथस्यापक्लोणवात रिक्राऽडमिति ‘ew प्रजापतिः" maa’, ततः सामय्थेपुरका "एताः “aia” (मनसा विचायं निश्ितवाम्‌)। ततः "ताभिः एव ्राप्रोभिः) “ख' (प्रजापतिः) AOTC एव्र खात्मानं प्रीतमकरोत्‌ | तथा प्रयाजानुष्टानाथम्‌ ‘Tar श्राप्रो-नामका GAT भवेयुः । BATT श्राप्रोणा- व्येताभिरिति “as we” caret ee: श्राप्रियः' । प्रजा- पतिजन्यलात्‌ "यञ्चः" प्रजापतिः एव ; wa: प्रनापतिवत्‌ एतमेव "यज्ञम्‌" एताभिः" खग्भिः 'मृखतः' एव प्रोतं करोति।

[Mresimegraee] बेदाचप्रकषाओे। १०९

तासामाप्रीणं बह्प्रकारच्छन्दस्वं werd प्रशसति, "“श्रपरि मितक्कन्दसा भवन्त्यपरिमित. प्रजापतिः प्रजा पतेर” (१।९।८्अ ०) दति । TASTE चेवं द्रष्टव्य, सवा खेता- च्िष्दाः, श्रासामाद्या श्रग्याख् पादा एकादशाक्तराः; मध्यमः पश्चालरः, षडक्षरः सप्ताक्षराऽ्टाक्तरख पादः | ता एताः पिपोलिकामध्यास्िपदा उग्णिदः । “Zar हातारावु् » "निखा देवीः” efa च गायश्याविति।

wat छन्दसां मध्यमपरेषु यदेतन्तारतम्य, तदि दं प्रजंसति,- 'ऊनातिरिक्रा मिथुनाः प्रजाये, (१।९।य्अ०) दूति। VASAT श्रष्टा चरत्पयन्तेषु SATA TAT qa gaa way, पुर्वए्बोपेच्या द्त्तरो त्तर श्रतिरिक्रल्म्‌ । एवं कारिदयात्म कलागम्मिधनत्म्‌ । तच्च प्रजननाय सम्पद्यते |

MIRAI AWAITS यदल्यत्वं तदि दं प्रभ्ंसति,- “लोम वे मामेतच्छन्दः प्रजापतेः पवा लामश्राः पदरूनेवाव- TQ’ (५।९।८्अ्र०) दति | Baa Walaa qa |e: तदिदं ‘Saw’, यथा इसपादतदङ्गुल्याद्यपे्या aye: सद्छत्म्‌, एवमा दन्तपादापेक्लया मध्यमपादस्य खच्तमिल्ययंः | प्रजापतेः" War ये "पशवः" ते ख्व “लोमशाः, अताऽखख sear खामज्ञत्वसाम्येन पद्रदप्रामिभवति।

एतासु wy छन्दसां माना विधतवं प्रशंरुति,-“.सवाणि वाता रूपाणि श्वाणि रूपान fea करियन्ते तख्मारेता wifqarea भवन्तिः" (५।९।८अ ०) इति । “ऊध्व we” इत्याद्या

१९० तैतिसोयसंहिताभाष्छे । [का०४ Mogae]

था ्राप्रियः, at: ‘earfy ‘earfe (्यूनातिरिक्रभावेन वङूविधङरूपयक्रा) भाषन्ते Ay वच्यमाणप्रकारेण चेतवोऽ्निः तस्मिस्रपि ‘ir ‘eafe’ ‘faa’ पक्षितलनिष्यत्तये पच- geri बहनि पाणि, कामनाभेदेम श्छेनकडादिषूपाशि च। यस्मादाप्रोर्णां चिव्धा प्रशख्चास्ति agg, (तस्मादेताः ्रगने खित्यस्य' श्राप्रियो भवितु येग्याः।

तदेवमष्टमानुवाकेाक्रा श्राप्रोग्याख्थाय, बडवक्षब्यतया पव पेकिताः सप्तमानुवाकोक्ताः सामिधेन्यः प्रात्ना द्रा्धिक्ो व्याख्या यन्ते | तत्रेतासां सामिधेनोनां प्रारतीभिः सामिधेनोभिः qe सरुखयमन्यपेत्य werfafwer: सामिधेनोविधत्ते,- “yafayufay सामिषधेगीरन्वाह «war एकविश्णा रुचमेव गच्छः त्यये प्रतिष्टामेव प्रतिष्ठा दयोकविशश्ः"' (५।९।य्अ ०) दटति। खनका रेण, ‘CHITA Wat: sare’ दति ‘eu afar’ <item । सक्तमक्रा ण्ड,".य एवं विद्धास एकविरशतिराच माते रा चन्न एव (२।१०) टत्येकविं शतिषड्याया दोश्चिषेतलश्रवणाद जत्यया सद्या बद्धिख एकविंशसतेमे दो्तिरूपः, तथा seni -काम्यखामिधेनोप्रसावे एकविग्र लोामार्गां प्रतिषटेत्यक्तलात्‌ प्रतिशः arg; श्रतस्तया सद्या wy प्रतिष्ठाञ्च प्राप्नोति।

aaa विकल्ितं पल्तान्तरं fard— ‘afar nfaaae चतुविभतिरद्धमासाः संवरः संवत्सरो ऽपर्वैश्वानरः साक्षादेव प्रेश्वा नरमवर्न्धे” (५।९।८अ ०) Tal तच ASAT ‘TIA कि वा जदुः(1)' caret eer धाय्याः प्रखिण चतु६श्तिसद्धा

[ates woxsqee] FAUT | ९६१

पुरशोया । विशेषं नराणं हितः Sarre’, दाषपाकादिकाग् त्वात्‌ हितत्वम्‌ । ताद्‌ भ्ाऽग्निः सवल्छर रूपः। “संवत्छरमृख्यं war व्यग्रः संवत्सर सम्बन्धस्छ वच्यमाणलात्‌ | ततञ्चतुविंश्रतिष्ड्ाया श्रद्ध मा ससंवत्धरद्रारेण मुख्यमेव FaTAt प्राप्नोति।

प्रता aaa "चिःप्रयमामन्वाह जिर्त्तमाम्‌' इति, तदेतद पवदितुं विधन्ते,-“पराचोरण्वार पराव fe gaat Sra” (४।९।८्अ्र०) इति । "पराचोः' Barzan: | खमेलेकेा- ऽपि aurea म कदाचिदवत्तते। तदेतत्‌ स्वै. जकारे सङहोतम्‌,-“एकविंध्तिं चठुविश्रतिं वा पराचीः सामिषेनो- Tare’ fa |

तवाग्िकोषु प्रथमाया ऋचः प्रथमपादे sagrarfen: धमान्रष्टस्य WAY तात्पथे दशयति,-"“समास्वान्न Waar बड़ यज्वित्याह समाभिरेवामि वद्धंयल्युतुभिः संवत्सरम्‌” (५।९। ८०) tf) ऋतवः प्रवन्तंमानाः संवत्सर पूरयन्ति ; संवत्छरं च उखाप्निधारणेना्भि' agai (2) |

Waaat संबत्छरस्य चाभिटद्भिसाधनलं प्रतिपाद्य wu- पारे ‘safe’ cae तात्य दशयति, “विश्वा श्राभाहि प्रदिशः एथिव्या cary aartefa: war दिभोऽनुविभाति" (।९।८्अअ्र ०) ofa

नवम्या WIGHT भ्रत्य इताम्‌ इति पदस्य तात्य दशयति,“श्रत्यो इता मञरिना खल्युमसमादित्यार 'खल्युमेवासा- दपनुद्ति (५।९।८्अ ०) दूति ।

श विन्तिरीोयसंहिताभाष्य | ।॥ 18 8।प्* १०९]

दशमश्चः प्रथमपादे aawerd दभयति,-““उद्वं तमसस्य गोद्याह Uy ३ तमः पाभ्रानमेवास्माद परन्ति” (५। ९।८अ०) इति।

aque श्यातिःशब्दाथं द ्रेयति,--“श्रगद्ध व्यातिरत्तम- मित्याराश वा आदित्यो व्योतिरत्तममादित्यखेव सायां गच्छति” (५।९।८अ् °) दति । सायच्ये सहभावम्‌ |

“sea तमसस्परि” इत्यस्या we: Wad चर मभा विल्व परश्सति,-“म संवत्छरस्तष्ठति are sitfeefa aaa: क्रियन्ते स्योतिश्मतीमृन्तमा मन्वाइ च्यातिरेवास्ना saftercurfa Big खाकस्यानस्यात्ये (५।९।य८अ०) ci ae (यजमानस्य) ‘war’? “aarerg’ vara: सामिसन्यः "क्रियन्ते", wa खगाधिगत्धर्थंमख्या प्रिर णष्ेतुः ‘sagt’ वा, | एतद प्रिखाधमखमृचखूपा “Ht at न fasfa (न पयाग्रोति), च्छातिविंरहात्‌ ताभ्यां qa माधिगम्यत दत्यर्थः। wa सखगेधिगतिक्लमां ्यातिश्नतीम्‌' ऋचम्‌ "उत्तमां gaa) "पश्यन्ते व्योतिः' wad ज्यातिःशब्दस्य व्िद्यमानलात्‌ “sed तमसस्परि” दव्येषा afew, wa’ (यजमाना), व्योतिष उपरि-धारण्णद्‌ डंदेशवन्तं खग॑लाकाऽनुख्यातेा भवति ॥

श्रत विनियोगसदगुहः

र्वा; प्रयाजयाच्याः स्युदाद शराऽऽप्रोतिनामकाः | दिर, खवाऽऽघारदामे, यः Wea इयं-दइवम्‌ ॥

[क्ा०९।प्र०१।यअ०८ | Fagg | | rR

याज्यानुवाक्ये हि वपा-पुरोडाशरषविष्छताः* । यित्‌, विकर्ितो मन्त्र दति विशनतिरोरिताः ॥

इति रूायनाचाय्यविरचिते माधवीये वेदार्थप्रका्रे छव्शयजः- SSAA चतुर्थकाण्डे प्रथमप्रपाठकेऽष्टमाऽगवाकः ॥ ० ॥

अआङकतिमभ्निं wary स्वाहा मने मेधामभ्निं प्रयु- जर स्वाहा fer विन्नातमभिं was स्वाहा वाचा विधुतिमभभिं प्रयुज खा प्रजापतये मन॑वे खाहा- wa बेश्वानराय खाहा fad देवस्य नेतु्म॑त्ता eta सख्यं fed राय इषुध्यसि ya टंणीत पुष्यसे स्वाहा ^° मासु भ्न्धमामुरिषो exve Raga सु । शम्य धृष्णु वीर यस्व ॥ १ ॥ श्रग्रिशचदं करिष्यथः” | हः्दस्व देवि vfafa खस्तये। आसुरी माया Guat छतासि । जुं देवा- नामिदमस्तु इव्यमरि ष्टा त्वसुदिडि ae अस्मिन्‌ । ` मिषैतामृखां ater मा मेदि । रतां ते परि ददाम्य- मित्ये) । ger सर्पिरासुतिः प्रा हेता वरेण्यः ।

+ याज्यानुवाक्ये fe, वपा पुरोङ्ाग्रहइविभ्ुताः।- xia पाठा भवितुं ae)

Q

re तेनतिरीयसंहिताभाष्छे [का०९।प्०द।खअ ०९]

ससस्य BEA | परस्या अधि सवतेाऽवरा? भ्या ॥ २॥

तर। यचाइमस्मि तार Wa’) | परमस्याः पराव- at रोदिदश्र इहागहि। Te: पुरुप्रियेाऽप्न' त्वं तरा BU” | सीद्‌ त्वं मातुरस्या उपस्थं विश्वान्धग्न वयुनानि विदान्‌ । मेनामर्धिषा मा तपसाभि श्रशु- चाऽन्तरस्यार शक्रज्येपतिविभादि^। Bate रुचा त्वमखायै सदने. स्वे । तस्याल्व इर सा तप, जत- वेदः शिवो va | श्वे भत्वा aWaT sa सीद faaed । शिवाः छत्वा दिशः सवाः खां यानिमिशा- Uz ५९९) ॥ ३ ॥

वीरयस्व | अभ्या | तपन्‌ | विरशतिश्च ॥ € ॥

इति कैसिरोयसंहितायां चतुथ॑काण्डे प्रम- प्रपाठके नवमेाऽनुवाकः॥ °॥

SEAT WMATA याञ्यानृवाक्याच्ाक्राः | श्रथ भवभे- SAR श्रग्न्युत्पादनमभिधन्ते | कल्पः, "यत्राम्दोकाङतोग्वस्तत्छ- लवाऽऽक्त्ये प्रयुजेऽग्नये सखा हेति पञ्चाध्वरिकोडत्वा ्आकूतिमभ्निमिति astfaaifaa देवस नेतुरिति पुणो डति सप्रमोमः दति | पाट स्ठ,--“श्राक्तिमभ्भिं प्रयज? खादहा मना मेधाम्िं vase

[का०४।प०१।यअ ०€ ] वेदाचप्रकान्ने | Cte

aru fed famaafs wang erer वाचा fauirafir TEM खा हा प्रजापतये मनवे खदा श्रग्रये बेश्वागराय STV विश्वे देवस नेतु्म्ला टणोत we विश्वे राय इषुध्यसि wa शोत Fas are)” इति argh सङ्ख्पाऽसदनष्टान- विषयः, at ‘res! (प्ेरकम्‌) “शरप्निम्‌' Sig खाडतमिदम्‌ WT | अभगेयख्छरएसाधननं यत्‌ मनः, WAG धारण्साम्सूपा या मेधा, तदुभयं प्रति प्रये जकम्‌ “श्रभमिम्‌' उदिश् खाङतमिदमस्तु | अविन्ना तश्यागृष्टानस्छ wren यत्‌ fed, यदपि तेन चिकेन च्ातुम्‌* seers, तद्‌ भयं प्रति Ta BTR’ उदिष्य सा ङतमिद्‌- agi ‘are’ मन््रपाठरूपायाः विष्टतिः (विधारण), तां म्रति area “श्रभिम्‌ः उदि श्छ खाङतमिदमस्हु । ‘ane (azaret जनकाय) “प्रजापतये खाञ्जतमिर मसह । facet मराणम्‌ seat “AuTi wd खाडङतमिदमयस्ठ । "विश्य (freee) नेतुः" (अगन्निवे दकस्य) “रे वस्र" “सस्यम्‌ (TY "मन्तः" (भरण्ठवान्‌) यजमानः ससा ‘ata’ तख TACT गेन We waa ‘fay (हे fauna), “रायः (धनस्य) ‘<gafy (ईजिषे, लं नियन्तासि) इति gar ‘araat यच्चपेषणाय) “we? (घनं) “टणोत' (याचेत)-ष्दं efawa तमस्तु |

* wrafafa पाठा मवि ` aa: | t yaa इति पाठे भवितुमृचितः। Q2

९१६ तेत्तिरीयसंडिताभ्ये। [का४्०९।अ०९]

"श्रा कूतिम्‌' दत्यादि भिः ‘Serra खाशा' इत्यन्ते मन्तः साशं रामं विधनक्ते--वड्‌ भिर्रीक्यति षड्वा waa आतुभिरेवेनं दौत्तयति" (५।९।९ श्र) इति । wat Hews संस्कारं कु्यादित्यथः |

कर्पः, “विश्वे देवस्य नेतुरिति पणाङति anita इति, विधिमभिप्रेच्य विधेयगतां creat प्रशंसति,-““खक्नभिर्टोकयति wa छन्दासि ङन्दाभिरोवेनं दीष्यति" (५।९।९ श्र ०) इति | गा चजनोजिष्टुपजगतोत्या दिमन्तोकेषु ढन्दः छ WHS (?) Weqeit- रुष्णिक्धकभोरेविकारेष छन्दसां सप्तत्वम्‌ ।

“विश्वे देवश्य! दति we यदमुष्ुप्‌न्दः, यश्चास्य HUG SH चरमरूपर, तदुभयं प्रशंसति, “fag देवश्य safle उन्तमया छदेाति वाम्बा WATT तस्मात्‌ प्राणानां वागलमा”” (५।९।९ We) द्ति। warfgy गुप" वायूपा सवमन्तेषु व्यापा च, तस्मात्‌! लोकेऽपि श्राणर्नांः (चक्षरादौद्ियाणां मध्ये) ‘any (उष्टा), चाचा हि विदक्छभायां राजसभायां च ger भवति |

अष जगद्मवहारसमयंलेन मन्तं प्रस्तोति,--““एकस्मादसषरा- दनाप्त प्रथमं पदं तस्माद्यदाचाऽनाप्तं azar उपजो वसं पुरेया getfa ge ca हि प्रजापतिः प्रजापतेराघ्े न्यूनया खुहाति न्यूनाद्धि प्रजापतिः प्रजा wea प्रजाना wa” (a viene) इति। यस्मादस्याण्टवि प्रथमं ge’ (प्रथमः पादः) VATS न्यूनं, तस्मात्‌ “AGS: "वाचः, खरूपम्‌ “श्रनाप्रम' (अरसन्पुणेम्‌ ) ‘sama’ (मूलाधारादुत्पन्ना aways पयं नत

[का०।प्र०१।् ०९] बेदांप्रकाशे | rte

प्रतः सम॒ ae तत्स्व मेषु वणान्‌ उत्पादयति) ; तदिदं वणा- भिक्रिलक्तणं वाच्तुथे पदं । पूवीणि ठ Wie पदानि TSIEN एव गृढलान्न श्रभिव्यञ्च यितुं शक्यन्ते । तथा चाच्रायते, गृहा जोषि निहिता नेङ्गयन्ति ठुरोयं वाचा aver वदन्तिद्ति। ade’ ( वेखरोल्याख्यवाचो रूपं) । एतेनासमयत्तः वाग्व्यवदहार- साम्यं दितं । किञ्चेयग्टक्‌ उन्तरेषु पारेषु श्रक्षरसनपूषा, Tar तेन पूरशप्रलापतिसाम्यात्‌ तत्प्राप्तये भवति | प्रथमपादे ATE, तेग ङष्टिष्रन्यनगदोजसाम्बात्‌ प्रजात्पन्तये भवति । ‘fe’ यस्मात्‌) नितराम ‘arta’? (प्रह्ृतेरविकारात्‌) उपादानात्‌, रजा TEA |

कल्पः, “यस्रादुष्िकमंएस्तत्कत्वा ्रणकुलायेन मच्कुलायेन Stat? प्रच्छाद्य मासु भित्था इति दाभ्यामा इवममेये प्रृएक्रि'इति। पाटष्ठ~-"मासुभित्यामा g रिषो Tews वोड्यखसु। रन ए्छ वीरयखाभ्रि खेदं करिव्ययः(7 इति । ₹े उखे, ल्व ‘ar “जित्याः' (भिन्ना मा भव) । तदिदमभिन्नलं ge कन्त म्‌ । तथा मा रिषः (स्फुटनेनापि f¥feat मा भव) । तदेतदस्ुरनं मृष्ट कन्ैव्यम्‌। ada इघोभावे भेदः, Gea yaaa: Get, तदुभयं तव awe । “द दख (भेद भावाय दृढा भव) । “सुः-वौड़यख' (स्य नाभावाय खाङ्गानि सुषटुदृदढौ- इर) । हे ‘wy (धषणयुक्ते), दे wy (मादषदृ ध), ‘awe’

* पोाखामिति आदशर प्रस्तकपाठः।

are तैत्तिरोयसंश्िताभाव्ये। [का००।०९।अ०९]

(वीरवदाचर) । ‘afaey ay मिखिला इृदढमसखमदीयं कमं करिव्यथः' |

ay दितोयामारः “दु? खच देवि vfafa wera श्रासुरी माया खधया हतासि । अष्टं देवानामिदमस्ह॒ ₹व्यमरिष्टा लमू- fefe थश्च afta” दति । ₹हे “एथिविः “रेवि, (ग्टत्कायंवात्‌ vfudteud, मन्धेर्गिष्या यलादेवतालं ; तथाविधे) हे इले, eae (यजमाना) “द्‌ ९ शस, (दृढा भव) । “आसुर are’ (भम्नराथसुरनिभितमायेव) 'खधया तासिः (कव्यप्रदागवाकिना सख धाञ्ब्देगान्ञमाचमुपलच्यते, wan fafa agar" सिद्यथे लं निष्यादितासि), wat माया यददविगधरचना- wa चित्रं ag, सहसा yer प्रतिभाति, तदत्‌ त्वमसि; दिशनः लादि रचमायुक्रा निष्यन्नासीत्यर्थः | लग्खान्निष्यत्य मानम्‌ द! । “हव्यं ' “टे वागा" ‘se’ (प्रियम्‌) “we Bafa “after (केगा- प्य सिता सतो) “श्रस्मिनः ‘ayy’ अदि हि" (उड़ता भव) |

अरूछामखायां परितेऽङ्गारानारोणय तापनं विधत्ते ''यदचिषि प्रहृञ्याद्ूतमवङ्न्धीत थदङ्गारेषु भविव्यदङ्गारषु प्रण, कर भविग्धदे वावडन्धे भवि्यडि भूयो भूतात्‌'*८५।९।९ अर °) efi यदि श्वालायाम्‌ उखां प्रतपेत्‌, तदा नो ‘aa’ wa र भतं" (wa विद्यमानं) wrafe, तदेव खाधोनं भवति, ग ह भविखत्‌ । यदि ‘ayTty sata, तदानीं ze भवित

* तदधेतुवागसिख्यचंभिति पाठो भवितु oe: |

[ का ०१।४.९। ०९] वेदाचपकाशने | १९९

(श्रविद्यमाने) धन प्राप्नोति। ‘fe’ (eens) जना .भविग्यत्‌' धनं omar "यः (अधिकं) मन्यन्ते, न खख कञ्चिदपि भतार प्रतीयते, भविष्य चैन्ु साऽपि प्रयतते । अङ्गा रेषु ATE: सभिन्धनेन व्वाला भाविनी, अता ङ्गारारणां भाविधनदेतुलवं च॒क्रम्‌ ।

तस्मिन्‌ प्रतापने मा खु भित्था, दत्थादिमन्वदयं विनियुङ्क,- “erat प्रडणक्रि दिपा द्य जमानः प्रतिदिल्ये” (५।९।९ अ) इति।

कर्पः, “मि जेतामुखां तपेति प्रदकिषमङ्गारः परीन्धे' इति । पाटस्त,--“मिभेतामुखां तपेषा मा भेदि । एतां ते परिददान्ब- faa)” इति। हे fav’, "एताम्‌" “उखां, "तप" (तरां ङ्‌) । "एषाः (ean) ‘at मेदि" (मा भिद्यताम्‌ ) । श्रभित्ये' (भङ्गा भावाथेम्‌ ) “एताम "उखां, ‘a (तव) wa "परिददामि |

रेवताग्तरपरिव्यागेन मिचायेव उखायाः परिदाने कारणं दज्यति,-““ग्रह्मणा वा एषा जषा सम्भृता यदुखा सा यद्‌ भिदेतान्तिंमाच्छद्य जमाने इन्येलास्य यश्चो भित मखां तपेत्याइ wy a सिजा ब्रह्मलेवेनां प्रतिष्ठापयति mare चज माना ATS यश्चा न्यते" (५।९।९ र °) efi येयम्‌ ‘var’, खा' "एवा ' परब्रह्म सरूपेण “TAIT SH’ Caer यजुषा सम्पादिता, WAT उत्पन्नलाद्चजषोा ays । तथा विधेन "यषा" उत्पन्नाया उखायाः कदाचिदपि भेदा म युक्तः, gurea निभ्जिताद यजुष्कात्‌ घरादधिलक्तणलात्‌ । एवं सति धरि कदाचित प्रमादात्‌ “भिद्येत, तदानीं यजमाना faa, warty विनशेत्‌ 1 मिज्ाय उखाया; परिदाने त fawe

१९० तेत्तिसीयसंहिताभव्ये। [का०धप्र*२।यअ०९]

wagers mga प्रतिष्टिता भवति । तता ay मानस्य ane च नास्ति हानिः |

अथ भेदे सति प्राय्िन्तिं विधन्ते-“यदि fata तेरे कपालेः शर जेत्‌ सेव ततः wafer” (५।९।९ अ °) एति। WHI उखाया भेदे acta: ‘va’ कपाले, सदन्तरं far चिल्ला पुनर णयवां निष्यादयेत्‌, “शेव' पुममिष्यारिता उषा ‘wa? (अ्रभेदरूपादयराधात्‌) ्रायञ्चिन्ति" विम चनद्ेतुः।

qa सामान्याकारेणाखायाः प्रतपनम्‌ श्राङवभीये विहितम्‌, श्रथ wafsar विशेषं विधेया गतश्रीः स्याखथिवा तस्यावदष्थाद्भूता वा एष स स्वां रेवतामुपेति" (५।९।८९ अर०) द्ति। ‘av श्रनि चयने ved "गतश्रीः" sara", भ्रामरी, राजन्यो वा भवेत्‌, aa मथितमग्मिम्‌ उखाया श्रवदष्यात्‌, Wawa उखायाः प्रटज्जनं waa । “एषः चया गतिर्या wa saaat ora’ श्तिमान्‌ Sara), शतः yar ‘a’ खकोयामेव afaafaect gam उपेत्य † पूबेवत्मटृश्जमम्‌ (?) ।

श्रन्यमद्भिं विधन्ते,-- ष्ये शतिकामः स्याद्‌ य sara a वेत्‌ ख एव तस्व ATTA WT सम्भवत्येष वे Gaya भवत्येव" (५।९।९ श्र ०) दति । श्रादवनोये प्रतत्तायाम्‌ उखायां श्यः afa: ‘aaa’, ‘@ “एवः ‘we श्तिकामसख् गतश्रियः काया

* ग्ुक्रवान्‌ इति J. go uta: | Bara इति B. go पाठः| + stqa इलि च्मादशं पुस्तकपाठः |

[ leg । प ०२। यध ०€ | वेदाथंप्रकाशचे j १२९

न तु मधितः, ‘fe (wera) रतः (उखायाम्‌) “एव सम्भवति, तस्माव्मथनापस्षामन्तरेण सखयमेवेत्पन्नलात्‌ “एष” खयग्धूःः इत्यच्यते । एवं सति यजमानः ‘waa’ गतिं WUT) ।

यजमानद पिणाऽध्वयाः variant विधन्ते,--“यं कामयेत भाटयमस्मे जनयेखमित्यन्यतस्तस्यादइत्या वदभ्यात्‌ साललारेवास्म भादरं अनयति" (५।९।९ श्र०) दूति। भ्यं उदिश्छ waa, aa “जमयेयम्‌' दूति "कामयेत wer, we’ “अन्यतः (ग्टहाम्तरादिप्रदेशात्‌) श्रग्निमागोय serat प्रिपेत्‌ ; तथा सति दिलम्बमन्तरेणेव ‘area जनगयति'।

श्रय कामनाविज्नषेणान्यमभ्निं विधन्ते,-““श्रम्बरोषादखरकाम- स्यावदध्यादम्बरोषे वा we भियते सयोन्येवा्नं wage’ (५।९।९ श्र ०) टति। धृतादिना भ्राकादरिभजैनाै यज्ञाकिकं लाहादिपाच्ं, तदम्बरोषं भाद्र तभ्िन्‌ wad चुतप्रचेपात्‌ ater ज्वाला उत्पद्यते, ततोाऽभ्रिमाइत्येोखायाम्‌ “त्रवदथ्यातः। लाके fe तिन्‌ Tee शाका दिकमननं धार्यते श्रतः काम्यमानेनान्नेन AG: समानयोामिला दज मानोऽन्न प्राञ्नाल्येव |

तदेवं प्र टृश्जनप्रसङ्गागतान्‌ विधीन्‌ परिसमाण प्रतपने - we दर वं विधत्ते-““मृ ज्ञान waar HET ऊजं मेवास्मा श्रपि दधाति" (५।९।९ श्र ०)दति। श्एष्कान्‌ म॒श्चास्यान्‌ दण- विशेषान्‌ उखायां प्रकेत, मदिषादिभच्छवान्मज्ञा aT: | श्रनरमेव यजमानाय सम्पादयति cla 1

R

१२ ते्तिोयसंडिताभाष्ये। [का०४।्०९।अ ०६]

कश्यः, ‘ga: सपिरासतिरिति vet क्र मृकमुखिखितं घृत wet अवदधाति मज्ञा्च' इति । पाटमस्ह- “इलः सपिंरासुति wat हाता ate ` सहससण saga” इति । wie त्पखछमानेोऽग्निरेतेविंेषरीः WEA | Rwy Te ww ‘xuefaare, वनस्पतयो Axi वभस्पतीनामेतरेतेन खयो दति qua । दूगब्दाभिधेथा eer अन्नं यस्य शरो ‘Fa’ efits wwe gaa पयंतेऽस्िभ्निति ‘afic- सतिः", ‘wa’ (पुरातनः), “डता' (देवागामाहाता), ‘ater (वरण्टोयः), “awe: (बलस्य) ‘aay (धमद्ेतुना बलेगोत्प CATT लवात्‌ ), हु तःः (आखय रूपः) | |

अनेन मनेक साध्यं करमृकावधानं विधन्ते--“अदिदेवेभो- Sfraraa aman प्राविशत्‌ क्रुमकमवदधाति यदेवा त ww तरेवावरन्धे" (५।९।८ अ ०) दति । ‘Ras wel का शकलं । ‘am’ famaalqeds ‘aw (तस्मिन्नेव काष्टश्रकते) ‘we (a) (यदेवः रूपं ‘am (fret), तत्‌ प्राप्रोति Wed? agafaia तत्जकारेणाक्रम्‌ ।

wa mane yam विधन्ते,--““श्राच्येन sara aq fad धाम यद्‌ाश्थं परियेरेवेनं ret समङ्धंयत्थयो तेजश" (५।९।८अ ०) दति । शयोतिः (तत्‌ waa सकिभ्रयेत्‌, WIE ‘Maat चुतयाजिरभ्चिः" इत्यादिमन-

* ya eufata ८.पुग्पाठः।

[का ००।्०१।अ ०९] वेदार्यप्रकारे। । ९१,

वशात्‌, GAT व्वा लेत्पक्तद्ावगन्तव्यं | व्वालेोत्यन्तिरेवाच “रथो तेजसा" “शमद्धंयति' इत्युच्यते |

aw:, ‘aver अधि संवत इति रेकङूतोश समिधमाद- धाति इति। पाठस्त,--““परस्या afe संवताऽवरार अभ्या । AT! यत्राहमस्मि ता walt” इति । सम्यक्‌ वभुते देवान्‌ भजते wat किया्यां सा क्रिया संवत्‌; ‘avery’ संवतः “शरधिः (उन्कष्टाया इष्टेरधिष्टानम्‌ ) वम्‌ “श्रवरान्‌' (निृष्टनणस्माम्‌) “शर्या '-'तर' (आ्रभिमुख्येनागत्य दुःखाचलारथ)। ‘ar (येषु ` बन्धृवु) शमसि' (तानपि wary) ‘wa’ (Te) ।

श्रनेन wae साशं समिदाधानं विधके--“वैकङतोमादधाति भा एवावर्न्पे" (५।९।० we) Cia श्राग्रेयो Hfafanga- षेऽस्ति, श्रत एवाधाग ब्राह्मणे श्रूयते, “wa: Gea यतः | किकड्तं भा remy दति । wat वेकङूतवमिधा दिः प्राणयते ।

कल्पः, “परमस्याः परावत इति wea इति, षाठटय्त,--““पर मस्याः परावता Wives cere Tye: परुप्रियोऽप्न लं तरा aah! इति । पराव च्छब्दा दृरद्वाची | डे aD, “परमश्ञाः परावतः (अत्यन्तं दूररेश्रात्‌) ‘TW (असिम्‌ wife) ‘ay “arate (आगच्छ) । awa ?- 'राडिदश्वः', VMfeasarsa यस्यासा ‘Tifery:’ । ऋत एवा- न्यजाञ्ञायते, रोहितेन ल्वाभिदेवतां गमवतु दति। प्रीषम्‌ उलारेतुश्छतं पांसुमरेतोति ‘etre: । पुरूणां चजमानानां

fra: पुङ्प्रियः", तादृ, लं ‘ae’ (अचरम्‌) ‘AT? (अतिख ङ्ग्य) 2 2

१४४ afactadfearara 1) [are aiyqeeqoe ]

gay owe साध्यं समिदाधानं विधन्ने,-ज्मौीमयो- मादधाति wr” (५।९।८ अ०) दति | शमोटक्लस्य श्रग्रदाद- ्रमनरेतुलात्‌ तदोयसमिधा शान्तिर्भवति श्रतएवाधानब्राद्यखे प्ते, श्रजा पतिरग्रिमदधजत । से विभेत्‌ प्र मा Eni तर शरम्याऽ्रमयत्‌ । aaa ्मिलम्‌' दूति |

कल्यः, “सोद तवं मातुरस्या उपरम्य इति fire fasta raya तिष्ठतेः इति । तत्र प्रथमामाह-““खोद लवे मातुरस्या उपस्थे ` विश्ान्यगने वदनानि विदान्‌ । मेनामचिषा मा तपसाभि esc: VTSMTRTY टुकन्योतिविभादि(१५” दति । हे ay, (मातुः द्व ‘Her’ (उखाया) "उपस्ये' (उच्छङ्ग) ‘a’ ‘ate’ (उपविश) । argue ?--“विश्वानिः quar (सवान्‌ ज्ञानापायान्‌ ) “विदाम्‌? । "एनाम्‌" (Seta) 'अरचिषा' (वदोयदीघ्ा) (माः ‘gage: (sara मा दीपय) । "तपसा" (सन्तापेन) ‘afar मा WIT, श्रचिः कारश, तपः काये; कारणेनेष ताचे भवति, कार्ये तु Wala, तदुभयं मा ofa: । Were (उखायाम्‌) wea: शश्ुक्व्येतिः' (निमलप्रकाश्चः सन्‌) “मिभाद्हि' (विरेषेण दौष्यख) |

अरय दितोयामाह+श्रन्रग्रे रुचा तलमखाये सदने खे । श्चास र हरसा तपं जातवेदः fear wa” दति । हे श्रग्ेः, "खाये" (तस्या उखायः)“श्रन्तः, (मध्य) SY खदने' (खक ये स्थाने) ‘eur (era) दौोणयसखेति शेषः । र "जातवेदः", "लं" ‘aver?’ (उखायाः) “भरित wa’ (सुखप्रद भव) । किं कुवन्‌ ?-इरसा' (तेजसा) “तपन्‌ (FTAA) |

[क1०8।प्र०९।अ ०€ ] चेदाचप्रकाशने। १२५

श्रथ sararare,—‘faat war महयमग्रेऽये सोद fara । शिवाः wat fem: सवाः खां योानिमिहाषदः(९९)'' दति । हे "ग्न, ‘aul’ (मदथे) ‘fray (शान्तः) "गलाः श्रयो" (aR) ‘faa घन्‌ "सोद; (ear प्रति शान्तः सन्पविश्च) । सवाः" दिन्नः ‘faa’ (शान्ताः) ‘war’ इदः (sera उखाया) ‘at यानि" (खकोयं खानम्‌) ‹श्रासदः' (श्रा गल्योपविन्न)। एतान्‌ मन्त्रान्‌ विनि्ुक्कु,-- “सौद त्वं मातुरस्या sie दति तिष्भिजे तमपतिष्ठते, wa इमे लाका एष्वेव लेकेष्वाविदं गच्डत्यया प्राणनेवात्मन्धक्ते" (५।९।९ श्र °) इति । श्राविद” (ख्याति) । किञ्च प्राणापानव्यानानां fata तानपि जिलसद्धया सात्मनि श्थापयति | aq fafrarreyre:— श्राकूतिं, सप्तभिर्दीचाङतिभाखिति च दयात्‌ । qatar wewmret, मित्राऽङ्गारेः समिष्यते ॥ द्मः, क्रमुकमाधत्ते, पर, ae, परम्‌, | naa, सीद्‌, जातं, तिखभिश्चोपतिष्ठते ॥ न वमे त्नुवाकेऽसिन्‌ मन्ता: eH विता: ॥ श्रय मीं माषाः--दश्रमाध्यायस्य adres (४श्र) चिन्तितम्‌.- षड़भिर्दीक्तयतीत्धभ्भिगतं प्राकतबाघक | समुचितं वा ? बाधः स्यात्‌ कार्येक्यात्‌ पाठवाक्यतः॥ Bal हे माङ्गताक्कपेरतिदि टेन TAA । fanssafa दादज्रलसिद्धये स्यात्‌ समृखयः॥

९९६ तेसषिरीय संहश्िताभाष्ये | [का०९।प्र०१।य्ध०€ |

afguaa Zrasaz: शूयने, "वड भिर्दोकयति' इतिः; प्रृतावपि ‘eae चतस जहाति दौकितलाय' दत्थादिना दोशाषतयः षड़्‌ विहिताः । ते त॒ भिन्ना भिल्ला wer: —‘arga प्रयजेऽप्रये WEY Tales: प्राता wen; waaay प्रयज QW इत्यादयो वेताः । तच aMaarelaaaaza were बाधकं, किंवा प्राृतेन समृचितम्‌ ? इति संशये, बाधकमिति तावत्‌ WAH) कुतः ? । कार्येक्यात्‌, दीखणोयाङ्घ- श ताङत्युपकारलचणं थत्‌ काये meat मन्लाणां, तरेव वेङलागामपि, भ च, विषतो aq प्रतीते इति शङ्नोयं ; ाहान्तपाठरूपेण लिङ्गेन मन्त्ाणामाडङत्युपकारकत्वप्रतोतेः, श्राङतीना श्च "वज्‌ भिर्दोकलियतिः दति वाक्ये तदहोर्णोयाङ्गल- wha: । तस्मा दुपदिनष्ममानेमेन्लेरतिदिष्टानां बाधं इति पूवः पलः । wat मग्धाणां खरूपं यद्यपि श्रुतिखिद्ध, तथापि ways लिङ्गेन sete) तथा चातिदे्कण्पेमन्ेस्तस्य- बलवान्न बाध्यबाधकता । एवमपि न aque प्रमाणखमस्तोति चेत्‌ । wea, "दाद geri टति श्या विध गेन afeg: । HY, वेशतानामेव qatar सद्या धिष्तोति वाश्यम्‌; Weary! न च, सा saad waa, अन्यथापि VAI | तस्मात्‌ सम्य दृति राद्धान्तः॥

tf सायमाचार्यविर्‌खिते माधवोये वेदाथैप्रकाशे छष्ण- यथुःमं रिताभाय्ये चतुथंकाण्डे प्रय मप्रपा ठके गवमेऽमुवाकः ॥ ° ॥

[कानशप०श।्०१९०] ARTUTATH | १९७

यद प्रे यानि-कानिचाते दारूणि cafe | तदसत्‌ तुभ्य मिद्ध तं तञ्जुषस्व यविश्य । यदत्युपजिद्िका यदसरो अतिसर्पति । wa aay ते धृतं तज्जुषस्व यविद्य९ । राजिः-राचिमप्रयावं भरन्ताऽश्वायेव तिष्ठते धासमस्म | रायस्पाषेण समिषा मदन्तोाभ््रेमा ते प्रतिवेश्चा रिषाम? | माभा॥ १॥

एथिव्याः समिधानमभ्रिरट रायस्पाषाय इहते हवामहे । TURE Eee यज गेतारम॒भि wag सासर्हि। याः सेना श्रभीत्वरोरा- व्याधिनीरूगंणा उत । ये स्तेना ये च तस्करास्तारस्ते Tatianna” | दःप्राभ्यां मलिग्न्‌ जम्भ्ये- WAU उत। इनेभ्याःस्तेनान्‌ HTT खाद सुखादितान्‌ । ये जनेषु मलिम्बं वस्तेना स स्तस्करा Tt TW RU

कक्षं घधायवस्ताध्स्ते दधामि जम्भयाः । या श्रसभ्यमरातीया द्यश्च ना देषते जनः । निन्दाया aang feurg aa तं मस्मसा कुरु“ | axa मे ब्रह्म axfad वीयं" ae axftd at जिष्ण यस्या- इमस्मिं पराहतः । veut ag अंतिरमुदर्चं उद्‌ बं | धिणोामि ब्रह्म॑णाऽमिचान्‌-न॑यामि ॥ ₹॥

WRC afactadfwarara 1 [का००।प्.१।अ०).०]

स्वाः HE) | शाने रुका उव्या व्यद्योद म॑षं- मायुः भिये wera: | अरभ्निरख्ते अभवदयेमि- यदेनं द्यारजनयनत्सुरतीः^५। विश्वा रूपाणि प्रति- मच्डते कविः प्रासावोद्धद्रं दिपै same) वि नाक- मस्यत्‌ सविता वरेण्योऽनु प्रयाणंमुषसो विराजति(९९। नक्ताषासा समनसा विरूपे धापयते frye समोची | द्यावा छामा Tae? Bt

छअन्तविंभीाति देवा ata धारयन्‌ द्रविशेाद्‌ाः५४। सपणाऽसि गरुत्मान्‌ faa शिरे गायकं wer: स्तोमं WIM साम ते तनुतामदब्यं हद्रथन्तरे पक्षा यक्ना यत्नियः पृच्छ छन्दारस्यज्गानि धिष्णियाः शफा यजु < पि ara”) । सुपणौऽसि गरुत्मान्‌ fed गच्छ सुव॑ः पत... ॥ ५॥

नाभा। वने ये। नयामि। कषामा रुकाः। अष्टाचिःरःशच्च | १० |

दति तैत्तिरोयसंहितायां चतुधकाण्डे प्रथम प्रपाटके द्‌ शमेऽनुवाकः॥ ° ॥

[Wresiouiaroge] वेदाथप्रकारे | १९९

मवमेऽनुवाके अन्त्पादनमक्रम्‌ | अथ Tea श्रभ्निधारम्‌ उश्यते । कश्यः, "यदग्रे याजि-कानि चेति पञ्चभिरोद्म्बर- मपरश्एटकणमष्व द्ममन्यादधातिः दति । aa प्रयमामाद- “aa याजि-कानिचाते द्‌ाङूफि cafe) awe ठुग्बमिदघुतं लच्षम्ब यवि) दति । हे cw, ‘a (दये) 'याभि-कानि च' "दारूणि (दाङ्जरब्देन कुटारच्छेदरहितमवि- दारितं कष्टमुच्यते); ताड्शानि यानि-कान्यण्रष्छे पतितानि काष्टान्यानोय ‘cafe’ (धारयामः) दूति "यत्‌", ‘ae wa तुश्च (तदर्थे) ‘qaa-‘cr (घुतमिव, qaaq भरियम्‌ ) we । डे ‘afasy (sana) ‘aq’ दाङ्जातं ‘Fae’!

श्रथ दितीयामार,-““यदत्युपजिङ्धिका azar च्रतिखपति । aay ते gi ase यवि” दति । जिङ्काः प्रधानश्वालाः तकूमोपवत्तिगो erat ‘safe war’ । अरस्माभिररष्यादागयेतेषु दाङूषु मध्ये "यतः दारू मरारख 2iala: ‘sufafsar (खल्पञ्याला) “श्रति'-भक्यति, ईषद्‌ ₹्‌- तोव्ययैः । “वच्र"-शब्दः पिपीःलकाषद्शं छद्रजोवमाचष्टे ख च यत्‌ area “श्रतिष्पंतिः (afawea सर्पति प्राप्नोति), काष्टा वयवेषु तच्-तव सार भशयतील्ययः; तत्सवेमिव्यादि° पूबवत्‌।

श्रथ ठतोयामार्‌.-“राचि-राविमप्रयावं भरन्तोऽश्वायेव तिष्ठते arena) रायस्पोषेण समिषा मदकोऽप्रे मा तेप्रति- aur रिषाम)" इति । डे ‘wa, ‘a (तव) श्रतिवेश्ाः'

* ‘aai तत्‌, इव्ादि-दइति पटे भवितुं ae |

१९० तत्तिरोवसंहिताभाण्े। [का ०५०६०९०

(र्ासन्नाः) वयं "माः “रिषाम, (feat न प्रान्नमः)। कि कुवन्तः?- "राथस्योषेशः (धनगपुश्डा, HATE) “दषाः (Tea) च सम्यक मदन्तः" तथा राजराजिः (प्रतिदिनं) “ana (एयम्‌- भावमशला), एकमपि दिन मल्यक्घ व्यर्थः । we’ (श्रग्रये) "वासं (समिद्रपं wey) भरन्तः" (न्या दयन्तः) । तच Tera: — "तिष्ठते" ‘sara’. वाजिभ्राखायां बद्ध खापिताय परदाय श्रश्वाय एकमपि दिनमवजेयिला यथा चासं प्रयच्छन्ति, तदत्‌।

aq चतुर्यीमाह-“नाभा एथिव्याः समिधानमश्मिर्‌ रायस्पोषाय इते दामे । Clas ह श्दुक्थ यजं जेतार- मग्निं एतनासु aefea’)” इति । ‘wea’ (प्रादाय) राय- rare “aig दमं वयं "इवामहे' (्राहयामः)। कोद ्म्निं ?- ‘faa’ 'नाभाः “खमिधानं' (उखाया मध्ये सम्यक्‌ Tema), (दरया समिद्रूपेण way माद्यतीति श्रंमदः,), तं, (हरन्ति खक्धानि प्रभ्॑समानि यस्या 'हृद्‌क्यः'), तं, "यजजे' (याग- हेतु), "जेतारं" (रासा दि विषथजयनोलं), “एतमा सु" श्रतिः (agTay ma गच्छन्तं), "सासहिम (श्रस्मदपराधानामतिश्येन VATA) | ;

अरय पञ्चमोमार,--"“चाः सेना श्रभोत्रोराव्याधिनोरूगणा उत। ये स्तेना ये च तख्करास्तार्से श्रप्रेःपिदधाम्बास्छे(४)" इति। "याः" (कादडित्‌ परकौयाः) “Bar श्रभोतवरीः" (चरस्मदा- भिमस्येन ater), “श्राव्या धिनोः' (खवेताऽसान्‌ पोड्वन्धः), ‘ena, (SMV) बड्स्तामा इत्यथः, एवंविधा चाः

[का०४।प्र०१।७०१०] वेदायप्रकाद्चे। १९१.

सेनाः सन्ति ‘oa’ (श्रपि च) ये सेनाः, (गुप्तचराः) ये च तस्कराः' (प्रकटचोराः) तान. सवान्‌ तव शश्राखे' (मखे) “श्रपि'- 'दधामि' (प्रक्षिपामि) |

एतान्‌ wary विभियद्कैः--“न ea पुराभ्रिरपरश्रटक्ं दहति तदक प्रयोग एवर्षिरसखदयद्‌ यदग्रे यानि-कानि चेति समिधमाद धात्यपरग्ररटकणमेवा से खदयति"" (५।९।६०अ०)इति। रा, (एतन गात्‌ पु) कदाचिदपि रभिः" “श्रपरग्एुटक्क' (पर्‌ श्टच्छेदरश्दितं काष्ठ) "मस्म वे cela’ (सवधा न दहति), विदारितं काष्टमप्री प्रचक्तमपि भ भख्लीमवति, fam wee कचित्‌ ष्णं भवतोत्ययेः । एवं खति श्रयोगः' (प्रयुख्च- ` मानः). च्छपिभिः*एव (“यदम्ने यानि" इति ae एव) “wa अग्रये तत्काष्ठमविदारितम्‌ “waged (खादृृतवाम्‌ ) । एतद थमेव, यदासु, तद्‌ चुतमस्विति मन्त्र पञ्चते । तस्मात्‌ “यदग्ने थानि-कानि श्यादि मन्तः षमिध* श्रादध्यात्‌, तेन we’ अद्रय पर्रच्छेर- रहितं are “खदयतिः “एवः |

एतदेदनं miefa—‘adan aca च एवं वेद” (viel ome) इति। |

यत्काष्टम्‌ WUT THINGS, तस्य जातिविशेषं fra, — “श्रदुम्बरोमादधात्युम्बै उदुम्बर Bidar श्रपिदधाति" (५।९।९ ०श्र°) इति।

‘aga’ इत्यादि मन्लसङ्ृरूपं खक प्रशंसति, “प्रज पतिरभचि-

* afaufafa संहितान्‌ सारी। पाडा भवितुं ae | 8 2

ARR तित्ति सोयसंह्िताभाण्टे | [का० 8 ।प्र०१।यअ ०९०]

Hea त षट रक्षा शस्यजिचासनत्छ Urinary तेन वे ष रत्ताशस्पाइत UTAH भक््यप्रेरेव तेन जाताद्रका- स्यपरन्ति” (५।९।९१अ ०) दति । रले्नोऽयमध्चिः, त्युक्त "रात्रम्‌" “यदग्रे यानि-कानि च' इत्यारम्य ्रमिचानन्नयामि सला श्रहम्‌-दत्येतद न्तम | श्रनेन सकन र्तांसि प्रजापति- हतवान्‌ । तस्मादनेन दखक्रनाचापि ada भवितव्यं। तेन खक्रनेत्यन्रादग्रेः sarngayfe विनश्छन्ति*।

कश्यः, ‘ce Eat मलि लूनित्या चत्र समिधमादधाति, fai पारष्दु--"दर्दान्यां afew जमस्तस्करा £ उत । ` मृभ्धा Ga भगवस्तारस्तं खाद्‌ सुखादितान्‌)” इति । wat प्रक्टाखेति दिधाञचोराः । प्रकटा श्रपि पनदिविधाः,- श्ररष्छेषु मागेमध्येऽपदत्य प्रत्यचमेव पलायमाना; प्रकटाः, aatsafanner निभंया यामेस्वेव श्रागत्य बन्दोकाराः। तते अच मलिख्लव इत्युच्यन्ते, (मलं पापाधिक्यमेषामस्तोति मखिनाः, तथाविधा wat areata चये कुदन्तोति मखिब्डवः) ताम्‌, दन्तपद्धिमध्ये चाभ्यां तोचछद कार्णं कमृकादिकं भच्छते, ते ददर, ततः परोवन्तिना बदिटंष्माना दन्ता waa, श्रन्त- aft gq इन्‌। तज “मलिन्बृम्‌ ‘<erat’ पोडयिला, ‘wai’ तस्करान्‌" पो डयित्वा cepa “स्तेनान्‌, पौड्यिता, ₹े भगवः (प्जनोय WH), "तान्‌ ' सवान्‌, सृष्ट खादिताः (पनर्जो बनर हिताः) धया भवन्ति, तया ‘a’ “खार्‌ (भ्य) |

* विनाश्ति इति ्ादशपुसकपाठः। विनाशयति इति ए.पुण्पाठः।

[का०१।प.१।ख०१२०] वेदार्थप्रज्ञाद्चे। रे

एतन्म साध्यं समिराधामं विधन्तेः-“श्राश्चत्थोमारधाद्यश्चत्या 8 वनस्पतोना ख्पल्नसादा * विजित्यै” (६५।९।९ ome) इति । सपन्नान सरन्ते श्रभिभवन्तोति 'षपनरसादहःः । श्रश्वदटपधागर्णि- satfaa टचेऽवस्ितत्वाद्रत्धस्य सपल्नखा रतवं । तजावखामश् ्रधामन्राह्मये यते, “शर्म बेभ्वाऽनिलायत । wet रूपं Bar aswel संवत्छरमतिष्टत्‌। तद खत्यसखाश्त्थतम्‌' इति । श्रत- स्तदीया समित्‌ विजयाय aaa |

कल्पः, "ये जनेषु मलिष्छव इति adage’ दति, श्रादरधातीति TI: पाट स्त॒,--“ ये जनेषु मलिग्छवस्तेनाषः ABA चने । ये करतेव्वघायवस्ताश्स्ते दधामि जम्भयोः इति | यामवत्तिषु ‘sag? वनेषु† गच्छ च ध्ये" जिविधाः पुवीक्राञेराः अन्ति, ‘a चान्ये व्याधादयः ‘ady fear श्रघाचवः' भवन्ति, (aa हिसनमिच्छन्तोति श्रावः), ‘ary’ सर्वान्‌ तव "जम्भयोः, 'दधारमिः।

wera समिदाधानं विधनक्ते,-“वैकद्धतीमादधाति भा एवावहन्धे, (५।९।९ ० अर ०) दति ।

कर्पः, शया श्रस्मभ्यमरातीयादिति अमीमयोम्‌' दति । पाटद्ह,-“योा श्रस्मभ्वमरातोयार्‌ यञ्च ना दषते जमः। निन्दाद्‌ यो wary feqre wa तं awa ge” इति । पे Ue दश्रिताः, cet wat उश्चन्ते। ते च

* सप्लरसद डति खादण्पस्तके पाठः Tq पस्च। + aaa इति व्यादश्पल्तक्रे नाल्ति।

१३४ ते्निसीयसंडिताभव्ये। [का०९.्र०२।अ ०१०]

जिविधाः+-श्ररातये fear निन्दकाञ्ेति; aa दातव्यत्वेन ard wat at भ ददाति, सायम्‌ श्ररातिः, कायेविघातं यः करोति स देवी, वाग्राजन्यमाचं थः करोति, स निन्दकः, हककामखतुथंः । avy "यः" Tene? (Tae) “श्ररातीयात्‌ (अरातिलमिच्छति); ‘Gr यजमागाम्‌ sere "देवते" (कार्य नाभेन बाधते); ‘a’ wae: “wary ‘fasta’ (निन्दति) । ‘aq अपरः “waa ‘arate (दन्तु, हिसितुमिच्छति), Wad जनं ‘AMET कुर", (चूंजन्यभ्दस्यागुकरणं मससेति) चर्णोङ्वित्यथेः |

एतक्मन्त्रसाष्यं समिदाधानं विधन “ज्मोमयोमारधाति wre? (५।९।९ owe) That

ae, ‘arfad मे wy vest are श्रतिरभिद्य्षमे यजमानं ata aw arewer समिधावादधातिः इति । तज प्रथममाह, avfed मे ब्रह्म सर्जतं aa बलं। खचितं wi जिष्णा थच्याहमस्ि पुरोहितः” इति । ‘a (aya) ary "संचितः (aw तीद्णोश्तं), शास्तीय- ariafa कतमित्ययैः, तया, ‘ae (इद्ियशक्रिः), ‘ae (ndicafe:), तद्‌ भयं ‘aie? (सम्यक्‌ खका य॑च्चमे), तथा ‘Ve’ (wae TIM) “श ‘Gute चरसि", ‘a (मदीयं) तत्‌ ‘eq “जिष्णु (Tete) यथा भवति, तथा (संितम्‌' we ति wa: |

रथ fetaare,—‘stat ae श्रतिरमृदचे उदू aa

[का०१।्र०१।अ०१९०] अदाथेप्रकाद्ध | ९९५

Wefa ब्रह्मणाऽमिवानमुश्नयामि खार weal)” xfa ‘ua? (खकोयानां) राजब्राह्मणादीनां मध्ये एरकस्य ‘are’ 'उत्‌-“श्रतिर, (उत्कर्षेण afganafa). लाकिकाक्रिरियं; लेके fe योऽन्यस्मादु-कष्टो भवति, तं जना एवमाङ्ः.- खकौयदस्तमृपरितमं कतवानिति । वचैः, (कान्तिः) तामपि “उत्‌"-“श्रतिर । “बल” (रोर) तद पि उत्‌"-श्रतिर' । ब्रह्मणाः (arena) “श्रभिजाने “शिशामि, (Gert करभि) । खाम्‌" (खकोयाम्‌) पुरुषान्‌ Tea’ “उन्नयामि' (उत्कषै प्रापयामि) | Tara यजमानवाचनं विधन्से,--“खश्डितं मे wET- देषां बाह श्रतिरभित्युत्तमे चेादुम्बरौ वाचयति ager way सरअ्त्यति सजे ब्रहम ATT ब्राह्मणे राजन्यवानत्धन्यं ब्राह्मणं TAT राजन्यो AVATAR राजन्यम्‌" (५।९।९ ewe) एति ) ‘saa’ (रात्र कस्यान्तिमे) चे यजमानं वा चयेत्‌। Trea दे ufaar दष्णोमादध्यादिति गेषः। प्रयममन््े ayer: संजरितलं यदुक्र, तजर परस्परापकारोा विज्ञायते। बराह्मणेन व परोदितेन राजा धमं तोक्णौरता भवति, राश्चा नियामकेन ब्राह्मणोऽपि संनितः खाचारे नियमिता भवति; यस्मादेवं, “तस्माद्‌” राजन्येम खाभिना युका श्राद्मणः' खामि- रहितं ‘orgy *श्रव्येति । राजापि धमंबोधकेन पुरोहितेन ब्राह्मणेन यक्रसद्र दितमधा्िकम्‌ wa राजानम्‌ रति, (शरह्येति),

* yeaa चापि "अति" इति संहिता उडक्तुमुचिता।

XR¢ तेत्तिरांयसंड्िताभाष्ये। [का०१।प्र०२।अ०१०]

क्यः, “एकविर्रतिनिबेघा <a: ited दशनाना रुका दति तमालोनोा यजमानेाऽननिबाधं प्रतिमुच्य बहि- निंबोधान्‌ ged इति । पाटद्ठ--““दृश्रानोा सक्छ cet व्ह मषेमायः शरिये रुचामः। अग्निरा श्रभवदयोभियंरेमं चारजनयत्मुरेताः(५९) cfr, ‘sara: (द्ध॑नोयरूपः) “wan: (सुवणेनिमितः फलकाकार श्राभरणविेवः) ‘sar (ae fret) ‘wey (विद्योतते स्म) । किं कुर्वन्‌ ?-“दुमंषेम' (च्रतिरस्काय्म्‌) ‘arg: (जोवनं) ‘faa (अयितुं) ‘qeray’, (वाच्छन्‌ ) ; तया विधः ‘aft: "वयोभिः" (श्रपेदंविभिः) “श्रटतो - ऽभवत्‌" "यत्‌" (यस्मात्‌) “एनं (UAT) चाः" (दलेाकवासौ Za- गणः) “सुरेताः सन्‌ श्रजमयत्‌', तस्मादम्डतलं UMA! श्रव ङ्कास्या ग्रिधारणणङ्ताद्मितसुपचरितम |

अमेन मन्ते gu रुक्छाप्र तमेकं विधत्ते-““खल्युवे एव चदभ्िरग्डसःः हिरण्य रुकामन्तरं प्रति मुञ्चतेऽस्टतभेव सखत्यो- THEA? (५।९।९०अ०) दति | Meee विनाशकलाकात्यतं, हिर स्याग्निसन्यकेऽ प॒ भस्मोभावादंन।द ग्डतत्वं । एवं सति धारयिग्यमाणस्याग्नः खक यश्य stag ‘sat’ (मध्यवरि) यथा भवति, तथा ‘ea Teese प्रोतं मले प्रतिमृशचेत्‌। तेन प्रतिमुक्रम दाका द भ्रिरूपात्‌ ‘war wad’ (हक) वयवधानरूपं amare भवति |

we wea विन्द्सदृ श्रान।कारविभ्रेषान्‌ विधत्त,-“एक- विशशतिनिबःधो भवत्छेकविश्शतिर्यै Zagat दादश्च मासाः

i wite gio eLiMore ] बेदायेप्रकाद् । १९७

पञ्चननवप्तय ta लोका werafen एकविशज एतावन्ता वे देवलाकास्तेभ्य एव भादरव्यमन्तरेति'' (५।९।९ ०अर) cf सुवणफणके निश ल्रतभावमापद्य स्यकनैकारिणं पुरुषं farts awa एति "निवाधाः' स्फारसदूज्ा अवयवविशेषाः, तेचषएक- faywfavgqgrat चस्मिन्‌ wal साऽयम्‌ “एकविंश्तिनिबधः', तादृ रकां कुयात्‌ । खेक्यन्ते भञ्छन्ते येरे्रकालादिसाधन- fat, ते लाकाः, मामादयसख रेवां भागमाधनानोतिते एव लाका cared । war नि्ोधगतेकविे अतिबद्चाया मामा - fee wig एकविं्नतिलेगेश्धा श्वादव्यम्‌' अकारित कराति । |

विहितान्‌ मिबाधाम्‌ प्रश्ंवति,-“निबैधेवें देवा श्रसुरान

fara gaa तत्‌ fearnat निनबाषलं गिबोधा भरति ane- ama fadra कुरते” (५।९।९०अ ०) दति । चम॑लङ्गधारिणि ‘Saye चर्मणा बरिर्भगे जितिः काशयादिमयैः Tez: "निदः" खगं इणाथंमा गतान्‌ WET WMS भूमिपतमादिरूपे निखितनाधघे श्रवग्धितान्‌ ‘gaa’ यसमाजिखितबधा एते, तमात्‌ ‘fara’ | शअते;ऽज इक्छास्य निबावलेन oan wire भिश्धितब।घे पतितान्‌ qa’ ।

कल्यः, "विश्वा रूपणोति fra प्रतिमच्चते' «fa | पाठस्त,-““विश्वा रूपाणि प्रतिम्‌ चते कविः प्राखावोद्धदरं fare चतुष्पदे । वि arena विता वरेष्छे(ऽन प्रथाणमृषलेा fa. राजति(९९)” इति "कविः (विदाम्‌) ‘ate’ (कष्टः) “उकिता',

T ५

१३८ लेन्तिरीयसंशिताभाष्ये। [का०४।१०२।यअ ०१०]

‘fra ङ्पाखि' (समस्तानि अगद्रूपाफि) “्रतिमृञ्चतेः (खस्मिन्‌ खीकरोाति) प्रकाश्रयनोत्यर्थः । ‘faye चतुष्पदे (मनुखाणां UWE) भद्रं" (खखव्यवहारप्रकाश्रगरूपं अथः) (प्रासावोत्‌! (सम्पादितवान्‌); “गा कं“ (खगे) विशेषेण “श्रस्थत्‌' (परकाञ्चितवाम्‌ ); (उषसः, ‘aay श्रन्‌” (उषःका खेऽतोते) सति “विराजति (विशेषेण प्रकाच्ते) |

aay wey साध्यं शिक्यपा्प्रतिमेाकं विधन्ते,-““सादि- जिया प्रतिमञ्चते naa” (५।६।९ ०श्०) श्ति। सविता बरेष्यः' इति मन््रलिङ्गादियं afew सम्यकप्रेरखाय सम्पद्यते |

कषपः, “क्राषामेति रृष्णाजिनमुत्तरम्‌' इति, प्रतिम्‌ चते द्यगवन्तंते । पाटस्ह.--““नक्ताषाखा waver aed धापयेते जिष्रमेकर मोषो । यावा लामा wa wafaafa रेवा afa धारयन्‌ द्विणादाः(५२इति। amg उषाश्च नक्ेषासाः (राजिदिवशावित्यथः), Gara’ (परस्परमेक मतियकरे) "विरूपे" (राजिः aur, दिवसस्त॒ श्एुक्तरूपः,-दरशेवं विलकशरूपे) समोचो' (समोच्य श्न कूले सत्थ), “एकः ‘fay “श्रि "धापयेते, (यज मानकटेकमग्मिधारणं सम्यादयतः) । श्यावाः (लेके), “ला मा" (चिते were), wa: (तदुभयमष्यवन्तिंनि अन्तरिखे) .विभाति' अयं ‘aan.’ afq: (विशेषेण yaiwa) | Qiafer विद्रन्तीति श्टेवाः' प्राणः, ते च द्रविणोदाः, (यामदारेख दउव्णिं owed फलं प्रयच्छन्ति, ताद्ज्राः) अञमाम्ख्ध प्राणाः waa’ एत ‘ura’ (शेतवन्तः) |

[का ०४।प्०२।यअ०१०] बेदार्चप्रकाञे। Lee

एतग्मन्तसाध्यं छष्छाजिनप्रतिमोकं विध के,--“गक्रोषारेष्यु- कर याहारा जाग्यामेवेनमु यच्छते (५।९।९ owe) दति | vat साविच्रौग्टचमपेच्छ cram । तथा ृष्छाजिनं प्रतिमं चते ति रषः । तया मति तन्मन्लप्रतिपादिताभ्वाम्‌ 'अहाराचाभ्यामे- वेनम्‌ Gs तवाम्‌ भवति |

aw awe चतुर्थपारे देवशब्देन प्राणा विवकिता इति <wafa,—‘gar अग्निं धारयम्‌ द्रविणादा care प्राणा वे देवा द्विदा श्रहाराचाग्वामेवेनमघन्य प्रकेदोधार” (wie ९००) इति | उद्चमनमाचमहाराचयाः शत्यं; धारणक प्राशानानिल्ययेः ।

स्क्छा-रिक्यपा्-हष्याजिनाना यः प्रतिमाकः, तस्य sre खपवे्ननं विधन्ते--““श्आसोनः प्रतिम्‌ चते तस्मादालौनाः प्रभाः प्रजायन्ते” (५।९।९०अ०) इति। तस्मात्‌" “च्ासोनः' प्रतिमाकात्‌ शेकेऽपि प्रजाः ज्रास्मेनाः एवेत्पञचन्ते, बलूल्यिताः |

surfers fae बदिरदे्रवस्तिंलं विधंन्ते,-““छष्णा- जिममु रं तेज वै दिरष्यं ब्रह्म हष्णाजिनं तेजसा daa ब्रह्मा चामयतः परिग्टषाति" (४।९।९ ०अ०) इति। शिक्य एकता डकाम्‌, अन्यतः छष्यालिनम्‌ दति, तेजारूपेण cag, बेर रूपेण ङष्णाजिनेन “ख उ भयतः' fen परिग्टशोतं भवति । BMA ब्रहमरूपलं टोला प्रकरणे समाशतम्‌, “WT या

षतद्रुपं यत्छन्याजिमम्‌' इति । tT 9

१४० तसिरीयसहिताभाशे। [ज्रा०१।०६अ०९०]

निकसे चमन हेतुर ष्णुं विधन्ते,-“षडयामर fire भवति वडवा तव wy भिरेवेनमु च्छते" (५।९.९ ome) दति, व्वा रं विधन्ते,--“बद्ाद गा चामर data” (५।९। Uomo) इवि। ङडादश मासाः qage’ द्त्॒क्रलान्‌ *संवत्सरेषेव एनमद्यच्छते | fawe wafers fawt— ‘are waa म्रा ay- aay eagaia” (५।९।९ ०शअ ०) cit कर्पः, सुपणाऽसि गरत्मानिन्युख्मवेच्य' दति । पाटम्त,- “सुपशाऽसि aaa feew निरो गायनं we: Gra श्रा्मा मामते aqiraga wears पका swale पुच्छ दम्दारखक्गानि fafa: war चजजूरपि ara’) इति, 39d, लवं ‘gay: पिरूपः शचरशि', quate Gaara, अत Wararad, "वयसां a us प्रतिमय। Waa acfi’ दति। तन्न दृष्टान्तः aay यथा ete) पच्चाकार- ग्यावयवाः सन्प न्ते *-- चि ट्त fat (बडिष्यवमानस्ताचे asd चिदहत्खासः, स एव स्तोमः शिर खा नोयः); प्रजापतिमृखजन्यतमेग CBSA | यद्वाचजाखछ साम, तत्‌ तदीयं सचः, यः पञ्च- दब्रारिष्लामः, ख एव Waren `षदामरवाख्यं ‘ara’, ar तनूः" (चिरा व्यतिरिक्र्रोर खानोयं)। ये SEAT e सामगो "ते तव ॒पदखानोये । यद्‌ awefirarel aa, तत्‌ तव

° सम्पदते इति सर्ग्वच पाठे न सम्बका |

[का०्०।प्रणर।अ०१२०] वेदारचप्रकारे। १७९

qe यानि गायद्ादोनि च्छन्दसि, तानि इदयाद्- ware: ये साभिक्वेयां हेचियारि-'धिष्डियाः, ‘a’ तव aware: । यानि ‘agefa, तानि तव ara- VAAL |

urn fafrag—“grasfs गरत्मागिन्थवेते रूप - मेवा स्येतन््हिमानं व्या चष्टे (५।९।९ ०अ०) इति। श्वेते sefafa शेषः । मन्त्र खरूपेणेवारथ॑प्रतौ तेन च एयग्व्याख्यातव्य - मस्ति)

ae, 'सुपणऽसि गरत्मानिन्यादयेत्थाय' एति । पाठस्त,- “qoursfa गरुत्मान्‌ दिवं गच्छ सुवः ca” दूति । & oe, a “गङ्त्मान्‌' (गहड़ va ufeeq:) ‘af । श्रत mare परति गच्छः; ततेऽपि “ga: पतः (खगेलेकं arate) ।

aug खगप्राप्भिपरतं दज्ंयति,-- “दिवं गच्छ सुवः पते- त्याह सुवर्गमेवैनं लाकं गमयति" (५।९।९०अअ०) ela "एनः यजमाबमाद्मानम्‌॥ |

wy fafrarnaye:,—

aa, -vefa: काष्ठं amtarcat पेत्‌ ।

द दाऽशत्थोमादधाति, ये, waned तया ॥ या wand, ्रमोकाष्ठं, संज्जित-इयवा चनम्‌ | ger, स्कं farsi कण्ठे बद्धा, विषति aaa: साग्न्युखा free तु area प्रतिम्‌ घते ।

१७९ तैत्िरोयसंहिताभ्ये। [का०७्०६।यअ०१९

गकरो, ऽजिनं चेापरिष्टात्‌ , सुपशेऽग्रिमवे्तते | सुपणेः साग्मिद्त्तिषेनमन्लाः पञ्चदश्ेरिताः ॥ दति सायनासार्यविरचिते माधवोये वेदार्थप्रकाशे aw यजः संडिताभाग्ये चतुथंकाण्डे प्रथमप्रपाठके THATSTATH: ॥ °॥

EE,

wa यं यश्नमध्वरं विश्वतः परिभूरसिं। a दद्‌ देवेषु गच्छति | सोम यास्ते मयो-भुवं ऊतयः सन्ति दाशुष । ताभिनीऽविताभव.। अभिर्मधा gare | त्वः सोम या ते धामानि ‹। तत्सवितुर्वर्ण्यं भगे देवस्य धीमहि । धियो या नं; प्रचोदयात्‌. | अविकी ade दव्य जनं Aa: प्रभू ती Tee त्वेता ॥ १॥ देवेषु च सवितमान्‌ पेषु च त्वन्नो WY मुवताद्‌- नागसः= | चोदयिषी सुतानां चेतन्ती सुमतीनां । यज्नं द॑धे सर॑स्वती । पावीरवी कन्था चिचायः सरस्वती Tat धियं धात्‌। म्राभिर्िद्रर शरणः सनाषा दुराधर्षे ते WH UKE) । पुषा गा अन्वेतु नः पुषा Caran) पुषा वाज॑ सनेतु 00) शक्रं ते अन्यद्यजतं ते अन्यत्‌ ॥ २ ॥

[ का०३।्०९।यअ ०१९] TUTTI | १७३

विषुरूपे अहनी wifenfa । विश्वा fe ara safe स्वधाव भद्रा तें पुषन्निड रातिरंस्तु^। तेऽवद्न्त॒खतवसे महित्वनाऽऽनार्कं तस्थुरुरु चक्रिरे सदः। विष्णुर्य्ञावदुष॑णं मदच्युतं वयो न सींद्‌ तरि alefa fra" | nfasaa dua त्राय मार्ताय खतवसे vcd | ये सहारसि awa wet ॥ ३ ॥

रेजते अग्ने । पृथिवी aaa विश्वे देवा विश्च Sao । द्यावा नः परथिवी cay सिध्रमद्य दिविस । यत्नं देवेषु arent’) प्र पुवेजे पितरा नव्यसीभिर्गीभिः शणध्व सदने wae) च्चा नौ चावाष्थिवी दैग्येन जनेन यातं महि वां वरूयं ९८ | afax waa tua समिधाने waar) war देवेषु ना cag’ | स व्यवाङ्मत्ये उशिग्द्त- aatfea: | ्रभ्िधिंया सण्टखति^। शन्ना भवन्तु वाज air RX) ॥ 9 ॥

पूरुषत्वता | यजतं A अन्यत्‌ । सहन्ते | चने- हितः। अष्टो च।॥ ११॥

TATA: | इमाणटमणन्‌। देवस्य्‌। सं ते fa पाजसा । WAR | सम॑स्वा | GET अरस्य | Wala | यद्‌ घ्र यानि। AH BAMA रकादश॥११॥*॥ ° |

१९४ तेत्तिखोयसं-हताभाव्ये। [wre stot wore]

` युच्ानः। वमे ख स्य । भ्रादित्यारूबा | area । स्वार अदः | षट त्वारि६शत्‌ wy ॥ युश्ानः | वाजं वाजे ॥ non हरिः श्राम्‌ woe इति वै्निरौीयसंडितायां चतुर्थकाण्डे प्रथम- प्रपाठके रकाद ओाऽनुवाकः Wo ॥

॥ * | समाप्तश्च प्रथमः प्रपाठकः ॥ * ॥

दश्रमेऽगुवाके व्िधारणमुकषम्‌। अरयेकादजे चातुर्मा स्यगते धैश्वदेवास्ये प्रथमपर्वेणि विदितानां हविषां यःच्यान्वाक्या SUH | AY WRUNG चोदकप्राप्तम पवदितुरमर्न्षा परोाभुवाक्यामा इ, "UH चं यश्चमध्वर॒ विश्वतः oftacfe | खर्टेवेषु गच्छति(र)' cfg. हे an’, ‘mat’? (हिंसारङडित), ष्यः "यज्नं" "विशतः ‘afore (waa: प्राप्तवानसि) । ‘a ta’ (स एव) यञ्चः "देवेषु" "गच्छति ।

अथ दितीवाच्यभागस्य पृराऽनुवाक्यामारः^साम यास्ते मये-भुव ऊतयः ef aise. ताभिनाऽविता भव(९)' टति। हे “सामः, ‘cing’ (दविदन्तवते) यजमानाय (मये-ञुवः' (सुखं भावयितुः) ‘a (तव) ‘ar (ऊतयः (रक्तणप्रक।राः) "सन्ति", "ताभिः" (अ -तभिः) ‘a’ (wera) शश्रविता" (रक्कः) ‘waa’ ।

[काण्शप्रर्द।ख.११]) ` वेदार्चप्रकराशे | १४१

अथ ज्राग्रेयमष्टा कपालं निवंपति' दत्यस्िन हविषि are पुरोनुवाक्या; wile दर्यति,--““्रधिर्मह्खा, yale)” इति । अप्निमृङद्धाः दति परोगवाक्या, “भुवा ane’ दति are) एतचाभयमष्टिके रोचका ण्डे समा खातम्‌, तच्च अस्माभिरद इत्य, SGT वा रत ्चस्व"' (रका ०।६१०।२अ ०) cafe व्याख्यातम्‌ |

we are चरम्‌ इत्यस्मिन्‌ ₹विवि याञ्धान्‌ वाक्यो: प्रतोके दश्रेयति,--““लनः सोम, या ते घामानि(५२)” इति । ae: साम वितः दति पुरोम्‌वाक्या, ‘ar a घामामिः cf aren; एतश्वाभयं “a qaafey काव्या” दत्धनवाके (९का०।दप्र०। ९४०) व्याम्बयातम्‌ |

अथ “सावि दरादजकपालम्‌ alae हविषः परो नुवाक्या-

—“wafaqata भग देव wafe । fwat at a: प्रचोदयात्‌)” दूति । ‘ay सविता श्रस्माकं बृद्धोः मेरयति, तन्हवितुः" ‘tae वरणीयं ‘an’ (तेज) wea

ततव areqrary,— ‘afew यथमा fa गने. रोने- दकः प्रतौ परुषता । देवेषु च खवितमै गकेषु च लनो Wa सवताद्नागसः.>)” इति । Gere भावः पूरुषल, पृरषलमेव -पुरवत्वता, सा “चः ‘aud (श्रतिबहल), रेदद्धियादिखङ्ातेषु पर्कोऽदमसनोत्धयादि तादाव्याभिमानस्रान्तिरत्यन्तं = TFA: । तथा सति, र “श्रचिन्लो, कर्तव्याकश्नययोारन्चामेन ‘saa,’ (विषबभ्पटतया रोनलं पापैः, खखब्यापारलशलेरिद्धियेः)

ted तेततिसीयसंडिताभ्ये। [का०९।प्.२।अ ०६१]

"देव्ये जने' (दे वतासम्नभ्धिनि wid) ‘aq wea’ (यत्‌ पापं वयं कृतवन्तः), हे “सवितः, ‘a’ Say’ मनययेषु “चः “aw (अस्मिन्‌ कमणि) “नः (wera) शश्रमागसः' (पापरहितः) यथा भवामः, तथा “सुवतात्‌' (प्रेरय) |

श्रथ “सारखतं चरुम्‌ इत्यस्य पुरोनुवाक्यामाद,--““चोादयचौ खमृतानां Saat gata; ay दधे सरसी)” इति । ‘erat’? (्रियवा क्थार्ना) ‘refed? (प्रयि) ‘gaat शभनवद्धोना म्‌) श्रस्माकं Bel “Maat (जानन्ती) ‘ace’ ‘ane ta ‘cy (धारितवतो) |

तत्रेव याव्यामाद्-^्पावीरवो कन्या चिचायः सरसखती वोरणन्नो धियं धात्‌ । प्राभिरच्छछ रणः सजोषा दुराधष nua शमं aed” इति । खर खतो' “धियं ura’ (rade कर्मणि सावधाना बद्धं धारयत्‌) । कड्‌ शो ?--पा-वोर-वी' ` (पाठन्‌ वोरांश्च वयति जन यतीति “पा-वी रवी), "कन्या" (कमनोया), ‘feng: (fated mat ger: सा), 'वोरपन्नी' ` (वौरणा धालयिचो); श्राभिःः (इन्दोभिः) amr, “खरखतो' “खजेाषाः' (थजमाभेन खमानप्रीतिः) सतौ seed’ (स्तवते) यजमानाय शम यंखत्‌' (सुखं प्रयच्छतु)। कौदृशं ‘wa’ ?-“च्रच्छिद्रम्‌' (अव्रिच्छिषत), शरणं" (Tea), ‘erred’ (अन्येधर्षयितु मशक्यम्‌ |

श्रय Cray चरम्‌" इत्यस्य पुरोनुवाक्यामाह,-“पूष गा श्रन्ेतु मः पूषा रस्षववेतः। यूषा वाजः सनोतु a” इति। श्रयं “पूषा' नः" (aaa) "गा wg’ (रकणाय एष्ठता मच्छ तु) |

[का०्ह।प्र०१।चअ ०१९] बेदा्थप्रकाशे। १७७

ङिच्च, अयं "षा" सवताऽखाम्‌ ‘aR’ । "पषा" नः (MA) 'वाजम' (aq) “सने तु" (सम्पादयतु) |

तजेव MATA — “ws ते श्रन्यत्‌ यजतं ते श्रन्यदिषुरूपे wen दचारिवासि । faa fe माया अवि qurat भद्रा ते wafers रातिर स्तु(९९ cf हे ‘quay’, a? (तव) शकर" (्ररदखश्ूपम्‌) “श्रन्यत्‌ (अनेकप्रकारं), उद यकाले THAT रूपं “अन्यत्‌, मध्याक्कका ले Vaal रूपम्‌ “अन्दत्‌',-इल्येवमनेकप्रकार- ma ‘A? (तव) "यजनं" (पूजनमपि) “शरन्यत्‌- प्रातःकाले “fare चषंएणेघ तः” दत्यादि भिर्मन्लेः पुञ्यसे, AU तु “श्रा सद्येन इत्यादिभिः । तथा, ल्या निष्यादिते “श्रदनो' अपि "विषुरूपे" (नानारूपे) । अदःशब्द ग्ड चिन्यायेन राजिभप्येपलच्यति | श्रः प्रकाभ्रापेतं, राजिस्तमेयुक्रेति नानार्पलं । एवं विचिकर ` कायय॒क्राऽपि त्वं "यरिवाकिश्राकाश्रं यथा एकरूपं, तदत्‌ लमपि पकच्तपातरादित्यादेकरूपेाऽसि । (मोयन्ते पदाथा याभि- सिन्तटर्तिभिस्ताः चिन्तटत्तयो ‘ara’ । कव्यदानवाच्िना च. खधाशरब्देन रत्छमपन्नमुपलच्यते । रे ‘aura’ (्रन्नवत्‌), विश्वा fe (मायाः सवा श्रणन्यदोयचिन्तटन्तोः “श्रवसि (cafe) । ड ‘aga’ ‘cw (कमणि) तेः (तव) ‘afar भद्रा" ‘aay’ (फलप्रदान समोचोनं भवतु) |

श्रय (भारतं सक्तकपालम्‌' इत्यस्य पुरेानृवाक्यामारः ते Sea Gara afeaat श्रा नाकं TUTE चक्रिरे सदः |

विष्णुवंत्‌ ₹ श्राव्रहषणं मदच्यतं वयो. न बीदन्लधि. aféefa v2

श४८् तेत्तिसयसंहिताभाच्छे। [-का०६।्०२।यअ०१९]

faa” इति। ‘nay’ we, ‘a (साधौ) तवो येवा, ते “दखतवसः,, area: "तेः (मरूतः) ‘afeam’ (area) was wager; “A (मरतः) "माकं (खगे) आ" -तच्टः (प्राप्तवन्तः); खरः "सदः" “चक्रिरे (खगं यजमानाय खानं wis: । ‘ae’ (का मानां वंक), "मद च्यतम्‌' (दवशारकम्‌) अत्य न ₹र्वकारणमिन्यर्थः, mee ae ale: (मरत्सम्बन्धि कमे) ‘fag.’ “e (fata) ‘aq’ “श्रावत्‌' (पालितवान्‌), afar ‘fry बर्हिषि" मरताऽधिष्टाथ ‘adr मः (ae इव) “चोदनः, यथा परशः सायंकाले हके aici, तदत्‌ श्रवति कीति |

` लजेव याज्या मा, a fewan wea gre माङ्ताय खतवसे भरध्वं । थे सष्ारसि खसा सरन्न रेजते अरे एथिवो मखेभ्यः(९०) दति । डे लिग्यजमानाः, ‘fawas’ (fafau- avd) “मारूताय' (मरूषमूहाय) ‘wate? (प्रक्ष ` सन्पादयत) | areata ‘arenra?’, ‘wer (दविदगाय WA), ‘Acta’ (भ्रौ रगा मिमे), ‘aaa’ (खा धीगवलाय)। शेः भवन्तः, lara, ‘sear (मरतां बलेन) वांसि" ` (वेरिवलानि) ‘aye? (शरभिभवन्ति) इति पए्वेवाच्वयः । रे “अदन, त्वमेव amare: । किनद्रटव्यमिति ?- तदुच्यते, इयं ‘sfuay "मखेभ्यः" (मार्तयन्चेभ्यः) “Sea (कन्यते),- कथं भाननेतदौया यज्ञा निर्दित्ेन समाणन्ते?- दति awe करोति, लदिदमिति।

अथ वशदेवोमामिकाम्‌ दृत्यखिन्‌ इविवि वाच्यपुरोगु-

[atosimeqimere] वेदाथप्रकरादचे। १४९

वाक्ययोः प्रतीके zeal, — “fay देवा विश्वे रेवा (५५ १९९)” इति | ‘faa रेवा ताटधः दति पुरेगुवाक्या ; ‘fed देवाः रणतः दूति चाख्या । एतओामयं “गजे war भवति" (रका०।४प्रम। ९४शअ०) श्त्येतस्िख्नु वाके व्याख्यातम्‌ |

शधावाए्थिव्यमेककपालम्‌' Cae प्रानवाक्यामादभ- “द्यावा मः एथिवो cay foray fefrow aw Ziq बच्छताम्‌(९९)"” दति । शयावा ‘sfaay (uaa, एथिवीरेवता) चेति उभे we’ (ufarr दिने) नः (श्रखादोयम्‌) शमः यज्ञं शिवेवु' समपयेतां । कीदशं यज्ञं ?-- “सिप्र (wwe साधकं), “दिवि- ew (ait प्रातिः ?) सम्यगारित्थमुपतिष्ठते' इतिन्यायेन खगंस्प्यक्रम्‌ ) |

तजेव याच्ामाहः-प्र पूर्वजे पितरा नव्यसोभिर्मीभिः wey सदने तस । रा मे द्यावाषटयिवो देव्ये जनेन धातं महि वां वरूयम्‌(\) इति । gaa? (्रथमेत्पनने) urarefaair, ‘fanw’ (मातापिदश्मामे) ‘tr: पिता एयथिवी माता इति अत्यनतरात्‌ । हे छत्विियिजमानाः, ‘wae’ ‘ae’ (यशस्य स्याने) 'नव्यलोजिः* (श्रतिश्चयेन नूतनाभिः) नमोभिः (नन्बरूपानि- वाग्भिः) ‘awed’ (urarefuar: afi कुरुष्व) । हे द्यावा- vfwait ‘aa जनेन (देवसम्नन्धिना पुरुषसमृडेन) सडह "गः" (अस्मान्‌) प्रति श्रा-यातं'। वां" (युवयोः) सम्बन्धि वरूथं" (awe) "महि" (पञ्चम्‌) |

ay asa fauaa: पुरेनुवाक्धामाह,“श्रप्नि ९ स्तोमेन

१५० तेत्तिसोयसंडिताभा्ये | [का०।प्र०९।अ ०१९]

बधय efaurar waa) war देवेषु ना cua” इति । डे यजमान, त्वं खमिधानः “af Sue “श्रमर्ये' (मरण- रहितं) ‘afi’ खिष्टदरपं 'स्ामेन' (स्ताजेण) तेषयित्वा waa प्रकारेण “बोधयः । केन प्रकारेण ? इति-तदुच्यते, नः (श्रस्मरोयागि) हव्या (हवींषि) "देवेषु" “दधत्‌ (स्थापयति)।

तचेव याच्यामार, “ख दव्यवाड़मल्यं उर्चिम्दू तश्चने दितः | sfafiar स्ध्ति(९-)* इति । खि्हृदरुपः “aft ‘fuer’ (करुणायक्रेन चेतसा) “खन्टएति' (सम्यगिड प्राप्नाति) । Arey: श्रग्निः' ?-(दवयं वरतोति) “इव्यवाद “saan (मरणर हितः), “उशिक, (्रनुयदपवंमसान्‌ कामयमानः), "दूतः" (देवानामाज्ञा- कारो) (चनादितः' (चना मनुव्याणां यजमानानां “ईडितः श्रभोष्टकारो) ।

श्रय "वाजिनो यजतिः शति विहिते कमणि याच्याम्‌ वाक्ययोः प्रतोके दशयति, “शनो भवन्तु वाजे-वाजे(९५ ९९) दूति । “न्ना wae वाजिनः" दति पुरोनुवाक्या ; "वाजे-वाओ वाजिनः' इति याज्या | Usa ““दे वस्या म वितु: प्रसवे" (९ का०।७प्र०। Ce) Tanah व्याख्यातम्‌ ॥

34 विनियोगसङ्ुहः--

श्रय याज्या वैश्वदेवे चातुमास्ा चपदैणि | WA, सेमानृवाकस्ह श्रग्रोसेमाज्यभागयाः ॥

[का -9।प०१।अ ०१९] «= - Fareuanrae| १५९१

श्रग्रे" भुवस्तथा ग्रेये AT, या ते, च areas | तत्सेति युग्मः सावित्रे; चाद, aa तथा ॥ पृषा, Ue; मारुते ते, विश्वे इ श्वदे विके । द्यावा, warsfaa स्यादभिं, खिष्टछता यजिः॥ श, ara, वाजिना मन्ता दाविश्रतिरूदोरिताः॥

वेदाथस्य wana तमे we निवारयन्‌ । पुम्थां चतरे रेयादिद्यातोयेमरेश्वरः ॥

इति सायन चार्ययविरचिते माधवीये वेदार्थप्रकाभे रष्णयज्‌ः- HALA चतुर्थकाण्डे प्रथमप्रपाठके एकादभाऽनुवाकः ॥ ° ॥

समाप्तश्च प्रथमः प्रपाठकः ॥ ० il

~ tr eae eae

+ ऋअभिभुव इति पाठो भवितुं am: |

MAGNA A: |

a pe

gq वैनिरोीयसंहिताभष्ये चतुथंकाण्डे दितोयप्रपाटके प्रथमे ऽनुबाकः। cee ae ॥ हरिः ॐ ॥ faa: कमेऽस्यभिमातिदहा गायं छन्द भरारा पथिवीमनविक्रमस frre: सः य fear विष्णोः कमेऽस्यसिश्स्तिडा Wer we श्रारादान्तरिष- मनविक्रमस्व fara: सयं दिष्मा. विष्णोः क्रमा ऽस्यरातीयते न्ता जागतं कन्द ATE दिवमनु- विक्रमस्व fata: स यं faa’ विष्णाः॥१॥ Haifa WIAA ₹हन्तानष्टुभं ढन्द WUT दिभराऽनुविक्रमस्व forte: स यं fo) अक्रन्दद्‌ भरिस्तनय॑न्निव चोः क्षामा रेरि हदीरुष॑ः समश्जन्‌ । सद्या smart विहीमिद्धा अख्यदा राद सी भानुना भात्यन्तः“ । अग्रेऽभ्यावत्तिन्रभि न wear वचसा सन्धा मेधया प्रजया Ta? | WAV

[का०४।्,२व् ०२) VITA | १४५९

अङ्गिरः शतं ते सम्वाहतः AWS त उपाहतः। तासां पोषस्य पेषण पुननी aearafy gaat Cfaarafa | पुनंरूजा निरवर्तख gata दूषाऽऽयुषा। qaa: पाहि विश्वतः । सह रय्या निवर्तस्ाग्न पिन्व॑स्व धारया। विश्वप्लिया विश्वतस्परि | उदु्तमं वरूण पाशमस्मदवाधमं ॥ ३ ॥

वि मध्यमः थाय | अथा वयमादित्य व्रते तवा- नागसा अदितये स्याम"? । at त्वा हाषमन्तर॑मरू- भ्रवस्तिष्ठावि चा चलिः। विल्वा सथा वाज्छन्यस्मिन्‌ राष्टमधिश्रय^५। ah वहन्तषसामध्वा अस्थान्िज- म्मिवान्‌ तमसे ज्योतिषा$गात्‌। अग्िभानुना रुशता खङ्ग आ जाते विश्वा wena? | सीद्‌ त्वं मातु रस्याः ॥ ४॥

उपस्थे feared वयुनानि विदान । मेनामर्चिषा मा तपसाभिश्र शुचोऽन्तर स्याः शक्रज्येतिर्विभादि५५९।

ACH सचा त्वमखायं सदने से area हरसा तप जात॑वेदः श्वि भ॑व“ शिषे भूत्वा मद्य ममनेऽथौ wie शिवत्वं । शिवाः रत्वा दिशः wat: खां यानिमिहाऽऽसदः५। इरसः शुचिषद्‌, वसुंर- न्तरिक्वसन्नोता वेदिषदतिथिदूरोखसत्‌ । quer

१५९ ते्तिरीयसंडितामच्ये। [का०४प्र०२।अ ०९]

सहतसदृव्मसदना AIM Bast अद्रिजा छतं बृहत्‌“ ॥ ५॥

दिवमन्‌विकरमस्व निभक्तः स यं दिष्मौा fared: | धनेन । WH ्रधमम्‌। अस्याः । शुचिषत्‌ । षोडश THQI

इति वैलिरोयसंहितायां चतुधैकाण्डे दितोय- प्रपाठके प्रथमेाऽनुवाकः॥ ° ॥

ओरगणेश्णय AA: |

श्रायप्रपाठके Wer asia: Boa प्रपञ्चितः । प्रपाठके fala तु खाटवयजनयडः ॥ अयनाथ चामुवाका एकादशेरिताः | श्राखन्द्यां arom gaara हयपश्थितिः॥ उखा प्रेनं यनं *, गार्हपत्यानि चयनं, भुवः। कर्षणं, चाषधावापः, लेष्टरेपादिकं तथ। ॥ रुक्मादेरुपधानं, सख-यमाद्लादिकस्य च । निधानं पद्ुशोषर्णं, याज्या श्रथ उदोरिताः ॥ तच प्रथमानुवाके श्रासन््याम्‌ उवाद्चिम्धापनं प्रतिपाद्यते।

* उखान्नेखयममिति कचित्‌ पाठः साधुटिव प्रतिभति।

[का०४।प्र०२। ०९ | वेदाथप्रकषाश् | १५५

कल्यः, “उपरि नामेधारयमाणा विष्णोः कमाऽसोति चतुरा विष्णुक्रमान्‌ प्राचः क्रामति' टति। wee,—“faa: ma- ऽखभिमातिदा was eq श्रारा ह एयिवोमनृविक्रमस faim: स यं fear’ विष्णोः क्रमेाऽखखनमिश्स्िा avi Ex श्रारोष्ान्तरिखमनृविक्रमस्न frm स a fear?) विष्णोः क्रमाऽस्छरातोयता WAT जागतं HQ We दिवमनुविक्रमख frm: खयं दिनार विष्णोः क्रमोऽसि waar इन्ता- wedi डन्द आरो दिशरोऽनुदिक्रमख frie ख यं few.” ट्ति । यज्ञप्रयोगं कृत्सं व्याप्नोतीति शविष्णः' यजमानः; यदा विष्णना (परमेश्वरेण) च्रभेदेपचारं war स विष्णरित्युच्यते | हे प्रथमपादविन्यास, a “विष्णोः ‘ofwarfaer (पाप- घातो) ‘matsfa’, ‘arm वा श्रभिमतिःः इति अव्य- नरम्‌ । तादृशस्ं “गायतं कन्द श्रारो₹' (अ्रमय्राहकल्वेन wae) । ततः “एथिवी मगुविक्रमख' (ग देवतारूपमिमं प्रदेश विषेण व्यात्रुहि) । ‘aw (afaarfi), वयं ‘few’, asa ‘fein’ (श्रस्मात्‌ प्रदेशराज्निःसारितः)। एवमुन्नरेष्वपि याज्यम्‌ । .

(शरभिश्स्तिदहाः मिश्यापवादवात । श्ररातिरवश्छरातव्यस्व दामाभावः, तम्‌ श्राव्मन दच्छतीति ‘werden’, तस्य “इन्त fame: | प्रहारेण yas wed तदिच्छतोति अचूयनः, ae “दन्ता fatima: | श्रत्र wea यजमानः खात्मानं fanaa भावयेत्‌ । चतुणां प्रक्रमणं प्ररेशान्‌ एथिव्यादिलाकरूपत्येन

v2

१४६ तेतिरीयघंडिताभष्ये। [का०७।.२।य.१९]

भावयेत्‌ । गायश्धादिष्छन्दामिमागीरेवताः * तेषां प्रकरमाश- मनाहिकाः |

wade: साध्यान्‌ विष्टक्रमान्‌ विधक्े-“"विष्णसश्वा वै दवाग्डन्दाभिरि मान्नो कागगयजग्यमग्यजयन्‌ alee कमते विष्णरव ग्ला यजमानग्डन्दाभिरिमाल्लोकाननपजगयमभि- जयति विष्याः marsefiarfaterey meat वे ए्चिवो चेटु- भम्‌ अन्तरिक्षं जागती चारागुदुभोदिं्ण्डन्दोभिरेवेमाज्ञोकान्‌ यथापुबेमभिनवति" (४।९।१अ ०) इति । देवाः पूरे शेषु विष्छमेव भुश्वं wet ठन्दाभिभानिदेषेः शिताः “arma (wane यथया न wed तथा) ‘cam? “लोकान्‌ pase, श्रता ‘aA पि रिष्डुकमेसथा 'जयतिः । मा यश्थादिश्छन्दादेवानां एथियादिखाकस्लामिलेन तेः ae Srarat जेतुं ware, HV "गाथक evr Were’ canis परितलमित्यमिप्रायः।

कल्यः, “अक्रन्द दभ्रिरिष्टेताम्‌ श्रगुदृच्य' इति । पाग. "“अक्रन्टदद्निम्तमयश्िव चाः शामा रेरिडदोरुधः eSATA | TAT amiat fawifagr अख्यदा रोदसी भानुना भात्यन्तः) दति । awa "श्रतिः श्रकन्दत्‌' (शर्लदरिष्टनिवारशा थे aig) | fefaar—anufay “चाः (यथा शलाकस्वोा मेषः खख- भवभीति निवारयति तदत्‌ ) । कि कुवन्‌ ?--"खाम' (THR,

† श्वमुदुखकिंनाश्यनृच्यदति wis भवितुं aa: |

[Stes WoR wey | SITUA | १५०

अस्मदि) ररित" (लेखिहानः) । वोरूधः' ‘area (पष्यफलसब्डद्धखलतावदर सद गुकूलानि सम्यगभिव्य ज्ज यन्‌ ) । ‘Fy (यस्मात्‌) ‘ama’ (उत्पद्यमानः) “सद्यः ईः (agra) ‘cg: (दीततः) सन्‌ जगत्‌ “वि'-श्रस्षत्‌ः (प्रकाश्रयति) | "रोदलोः (qrarefaar:) “wa aren (cha) खयम्‌ “च्वाः-'भाविः (समन्तात्‌ FATWA) |

wre मन्तस्धामु वचनं fard.—amofatiqagsa सा- sarge: परारेतमेतयाऽन्वेदकन्ददिति तथा वै rw: परियं धानावारन्ध यरेनामन्वा दाग्रेरवेकया मियं धामाबङ्न्धे” (५। ९।९अ०) ta ‘wey ‘ay (श्रचिः) ‘wena (प्रजापतेः) ‘are’ (आरा हृत्तिरहितः) ‘wa (श्रगच्छत्‌ ); “अक्रन्ददिति' शक्या wer ‘ura’ (्भ्चिम) “श्रन्‌"-मम्य ‘ay (प्रजापतिः) ‘aay हव wer “aay ‘fae’ सानं प्राप्तवान्‌। त॒ एवास्या way ‘aa: fraw ere सम्पादनाय भवति |

WW, “MH NUTATHfala Wage: s<faeacana’ इति। वच प्रथमामा ₹+-“श्रछेऽभ्वावन्तिस्नमि म श्रवक्खायुषा वचेषा सन्या मेधया प्रजया wan” इति । श्राभिमख्येन श्रावितु भोलमस्ाशीति wal, तादृश ewe’, श्रायुरादिभिः सह "मः" (wary) “श्रभि'-ख च्य “श्रावन्लख'। “arg? अप्त्य रहितं * । ‘ae: afore वा। खनिः" धमदानं। "मेधाः yard-

* रदितत्वम्‌ इति cifeaa इतिवा पाठो भवितुं em: |

wus तेत्तिसोयसंडिताभाष्ये। = [Toa WeRiwer |

धारणशक्रिः। "प्रजा" पचादिः । ‘eq’ सुवभें | धन श्रब्देन सम्याद यितव्यम्‌ उच्यते। “सनि'-शन्देन घन्पादितस् Tape प्रदामशक्रिर्च्यते।

श्रथ टितोयामाहःश्रद्रे श्रङ्किरः शतं ते सन्वाटतः aya त Saad: । तरां पोषस्य पेषेण पुनन नष्टमाृपि पनम रथमाङृधि() इति । हे afer श ्गसोष्टवयुक्) aT’, ‘a (तव) श्राटतः' ‘ud ‘aay ( श्राटतिग्रक्रयः च्तसह्याकाः भवन्तु) । तथा ‘a’ (तव) “उपा टतः (उपाटठतिशक्रयः aee- VRS भवन्त्‌), SATIN WI ख मोपवन्तिं नां पुरुषाणं द्रव्यविेषाणाञ्चावर्लनम्‌ उपादत्‌ | श्रसासु सेहातिश्रयेन तमपि पनःपनः श्रावन्तेख ; त्वदीयाः पुरूषास्वदोयानि च द्रव्याशि gay: श्रावन्तन्तामित्यथेः । "तासा" आटतिश्चक्रोनां wa- सहखसद्याकानां यः पेषः (सण्डद्धिः), तस्यापि पाषख्वः अन्यः पोषः (श्रयतलल्लादिषश्छयाकाभिदद्धिः) तादृशेन ‘area’ "नः" (श्रसदीयं) नष्ट धनं ‘ga’ (गयः) ata ‘safe’ ्राटत्त कुर) । "पूनः" (भ्रयः) wie रयिं" (पुबेखन्पादितं धनं) राधि" (aaa: सम्पादितं कुरू) ।

श्रथ दतोयामा द, “are निवन्तं ख TI इषाऽऽयुषा । uaa: पारि fama)” इति । इ श्रगर, लं ऊजा” (चोर एदि- रसेन सद) “पनः, ‘fart’ (श्रनागच्छ)। (दषाः (अन्नेन) "आयुषा" सद "पनः" श्रागच्छ । नः" (GIT) hs Hie bE were (वि्चतः' (aamTeqctyra) ‘arfe’ |

[ato Bim oQ eer | बेदायेप्रकाश्चे | १५९

अथ चतुर्थोमाह,-““खड रय्या निवतं साग्रे पिन्वस धारया | विश्वश्िया विश्वतस्परि <" इति । हे “aa, ‘car (धनेन) aw ‘frie । “या wee दति धातः, fe रवः श्या यते wea, पोयते इति ‘fare’, तादृशा ठ्ि-"धारयाः “विश्वतस्परि (सवर्वां टणधान्यलतापाद पामामृपरि) ‘fare’ (सिञ्च) 1

एतैमेन्तेरावन्तेनं विधन्ते,-““द्शवरो वा एष पराङ्‌ःप्रदया at fauna क्रमते चतङभिरावन्ेते चत्वारि इन्दासि कन्दाप्सि we वा aa: प्रिया aa: प्रियामेवास्य तनृवमभि- पयावन्तेते *” (५।२।९अ०) टति । "यः" (यजमानः) विष्ण क्रमान्‌" श्राचरति, “एषः ‘acre’ (श्राटज्तिरडहितः);, ‘nea’ शरः (प्रकषण गन्त समयैः) पनराटत्तिं म लभत इत्यथः | रत श्राटृल्िलाभाय “चतदभिः' (श््नेऽगभ्यावन्तिन' इत्यादिभिः खछग्मिः) श्राटस्तिं कुयात्‌ । गायतो -जिषटुप्‌-जगत्यन ट बिति- चतुणां QT WATS TAT STAT AT STATA

mah wefeq विधन्ते,--“दकिणा gaadd खमेव बोयेमन पयोवत्तंते aarefearg wart वोयेवत्तराऽथे श्रा दिव्यस्येवाडतमनुपयं वर्तते" (५।२।९अ०) दूति । ददि प्राद िण्छेन, दक्िणमवस्थाप्य वामभागस्य परिभ्रमणं प्राद्ति्म्‌। परुषस्य दकिणे भागे सामथ्यातिन्नयसद्धावात्‌ तरेवानृखग्याटत्तिः

* च प. पुस्तके ‘igen प्रयेवत्ततेः xequcs उदडतांशाऽपि fawa: |

१९० तेत्तिरोयसंशिताभाष्य ॥ [का०ठ।च् ०२।दख ०९ |

war भवति । वसनात्‌ chem “ae अुतेरभिपेतं, ‘aera साकेऽपि सवेषु व्यापारेषु efeuewea वोयंतिन्नय उपल- wai faq श्रादित्यो at प्रदचिलोकरोति, aque भवति।

कर्य, "खद शलममिति fama इति । Wweg— Vaud वर्ण पाश्चमस्मदवाधमं वि मध्यम अयाय । Wa वयमादित्य wa तवानागसा श्रदितये साम.) cfr हे "वरुण", ‘aud (snag facfa खापितं) लदौय-पाञ्चम्‌' 'ङत्‌,-रव्य श्रथाय (विनाज्नय) । श्रधमाङ्गे खापितं (पाद प्रदे wifad) ‘are’ “श्रव'-ज्ञवय विनाश्य । 'मष्यमः-प्रदेग्रे खापित पार 'वि-च्छेदय । ‘wa’ (पाञ्जचयविनाश्रागन्तरम्‌) च्रादित्यः (quarry वरुण, "वयम्‌, “wate (पापरहिताः) सन्तः aa aa (aca कमणि) श्रदितये' (श्रवण्डितलाय) ‘ara’ (योग्या भवेम) |

Kay HAY जिश्यपाओकाकमभिप्रेद्य ASIA AGING yay दश्ंयति,-“प्ररगःयेपमाजोगन्तिं वरुणे zeta ख एतां वारुणी मपश्छत्‌ तया वे ख WANA AOU TATA वा एतं गरष्ठाति य sat प्रतिमृञ्चत उदुत्तमं वङणप१।अ्रमछ[दत्याइ शआआत्माममेत्रैतया वरूषपा्ागराञ्चति' (५।२।९अ०) दति । बररनःचेपा ara विः, स wale पुः; त कदाचित्‌ "वरणः ‘aya (wea), वरुणग्टदहोतलश्च जखेदर- व्याधिना श्रभिव्यज्यते। "ख" च (प्ुनःभेपः) तत्यरि हाराय STARA

[Ares Wor wer | ATTUVBTW | | १९९६१

इत्येतां वारूणोम्टचम्‌ “श्रपश्यत्‌' । ततः (तया, एव चा “स ष्रुनःशेपः war "वरूणएपाशातः मेाचितवान्‌ । 9 warsarfa a’ (यजमानः) ‘sat श्रतिमृचतेः शाऽयं वरूणएग्टहोतः षन्‌ तत्परिदाराय 'उदुत्तमम्‌-दत्यनया शिक्यपा णमृन्च्य तन्मन्त- प्रसादेन वरूणपाश्रात्‌ मक्रा भवति |

कल्यः, श्रा त्वा ₹हाषेमिल्यारद्य' इति। पारटस्त,-“श्रा ल्वा हाषमन्तरश्वधैवस्िष्टाविचा चलिः | विशस्वा सवा वाज्छन्तु श्रसिन्‌ राद्रमधिश्रय(\९)* दति। हे रग्न, लाम्‌ ae (श्राइतवानस्मि) | व्वश्च उखाया ‘ae “mr: (श्रवस्िताऽसि); “श्रवि चाचलिः" श्रयन्तं चलनरडितः), श्रवसि" (भ्िरसिष्ट) | ‘war ‘fam.’ (प्रजाः) ‘arsear ati Safa’ (यजमाने) Tea’ ददम्‌ “श्रधिश्रय' (श्रधिकं स्थापय।

HY मन्त्रस्य प्रथमपादे वकङ्केरादरणं प्रसिद्धमेव प्रतोयते दति दभ॑वति,-“च्रा तरा दाषमित्याहा द्येन दरति" (५।२।९अ ०) fat

दितोयपारे श्रनववयव्यतिरेकाभ्यां प्रतिष्ठा featare— “्रुवसिष्टाविचाचलिरित्या₹ प्रतिषटि्ये'" (५।२।९अर०) दति ।

दतीयपारे ` प्रजासष्टद्धिं, चतुचपादे weg क्रमेण दभ्यति,- “विशस्ता सवै वाञ्दन्तित्या ङ विभवेन waga- afer राद्रमधिश्रयेत्या इ राष्मेवा.खन्‌ भरवमकः”° (५।२।९अ०) tf ‘faa’ (प्रजया) ‘Ua’ (यजमानम्‌) “afar” (यजमाने) ‘gay (करोति) |

w

१६९ त्िसी यसंडिताभाष्ये ॥ [काण giqeR Wo श]

=तुरपादपाठकाले यजमानविषयं काम्यं मनसा ध्यानं विधन्ते,--“यं कामयेत राद्र स्यादिति तं मनसा ध्यायेत्‌ राद- मेव भवति" (५।२।९अ ०) tf “यः (यजमामम्‌) उदि राज्छमस्विति "कामयेत, श्रध्वयेस्तं चहुथेपादोश्वारणकाले “ध्यायेत्‌? |

HU: SHAAN FATA मृडा श्रखात्‌'दति। पाठस्त- शये बनुषसा मूद्धा श्रस्थाज्नि्जग्मिवान्‌ तमसा व्यातिषाऽऽगात्‌ | शरग्निभौननमा रुशता खङ्ग श्रा जातो विश्वा ayaa” इति । अयमभिः “quer” “उषसाम्‌ श्रये" (उषसां मुखे) ‘TEI gery’ (शरद्रि्ात्रादेा बेध्यमान उन्तिष्ठति) । श्छातिषाः (खकययेन तेजसा) ‘aaa’ “मिज ग्मिान्‌” (निगेतः घन्‌) “श्रागात्‌'। कद्‌ याऽध्चिः 7-“रुशता' (तमा दस्ता) (भानुना रशनां ‘ag: (ओोभनश्ररो रः) । किञ्च "जातः" (उत्पश्लमा एव) “विश्वा ससद्रानिः (सवाणि स्थानानि) “aaa (खकोयेन तेजसा ‘aaa पूरितवान्‌) |

QQ मग्स्य wary भागचयं करमेण BWI,—“ बुदसुषसामूड्धा श्रस्यादित्यादायम्परिमर समानानां करोति मिर्जग्मिवान्‌ तम tare तम एवास्मादपरन्ति ग्यातिषाऽ- गादित्याद च्यातिरेवासिन्‌ दधाति" (५।२।९अ ०) टति।

कल्यः, ‘we लं मातुरस्या say दति तसां चतशटभि-

* बत्‌ xia J. रवं आदगं-पु्तके ws: |

[का०९।प्०९। द्ध ०९] वेदां प्रकाश्चे। १६९

way सादयति, cf जओरदुम्बग्यासन्छाः* waaay सेव ‘nary दति arama । तच प्रथमामाहः-“सीद वं मातुरस्या erg faqrad वय॒नानि विद्धान्‌ । मेगामचिषा मा तपसा- भिग्रु्रचोाऽन्तरस्या £ प्रएक्र्ये तिविभादि(*९ इति । & ae, "ल माट्रष मागा या Areas: ‘Grey (GaP) “सोद” (उपविश) | कोद भ्रस्तं ?--'विश्वानिः "वयुनानि" (खवान्‌ श्नानापायाम्‌) "विद्धान्‌" । ‘wat’ (श्रासन्दोम्‌) “अविषा' (लदोयरीष्या) ‘ar श्रए रचः (त्यन्त मा दीपय), ‘aver’ (शन्तापन) श्रपि नमाः भिशजरुचः' । अयिः कारणं, तपः कये, कारणेनैव तापा भवति, कायण तु दयाम्‌; तदुभयं मा afaard: । “weary (उखायाम्‌ ) “wan: शृुक्र्योतिः' (निमलप्रकाशः सम्‌ ) ‘feats’ (विद्वेषे दोप्यसख) |

अथ दितोयामाह,-्रन्तरग्रे इवा तलमृखाये सदने खे । AVY रषा तपन्‌ जातवेदः fear भव(\५)' इति । हे ‘ay, ‘sera’ (तस्या उखाया) “wm (मध्ये) खे ‘azz’ (खब्भेये wre) ‘ea’ (दीया) Baa हे जातवेदः, A’ "तसाः" (श्रा सग््ाः) “शिवा भव, (सुखप्रदा भव) । कि कवेन्‌ ?- "हरसा" (तेजसा) ‘AVA’ (FTAA) ।

अथय ठतोधामार, “जिषे शला मह्यमग्रेऽया Nz भ्रिवस्ह | faar; wear fam: खवा: खां याननमिषहासद्‌ः(*५)'' इति।

> चदुम्बरासन्दा दति पठे भवितुं ae | w 2

| १.९९ ते्तिसीयसंश्िताभाष्ये । [कशा०४ | ०२।च ०९]

डे ai, ‘aw (मदथे) “शिवः' (शान्तो) ‘war ‘War (श्रन न्तर) शिवः" “सोद” (सवान्‌ प्रति भ्रान्तः सन्नपविश्च) । wat: (दिशः श्रान्ताः ‘aa’ (हः (श्रस्यामुखायाम्‌) ‘at यानि" (खकोयं स्थानम्‌ ) ‘aay (श्रागव्योपविग्र | श्रय चतुर्थोमाहः “हसः पटविषद्रसुरनरिक्तसद्धाता वे दिषदतिथिदुराणएमत्‌ । नुषदरसदु तखट्‌ sree गेला तजा श्रद्रिजा ed qyaCO” दति। (हन्ति खय मादवनी- afeany गच्छलोति वा, वेरिणं हिनस्तीति वा) ‘eer श्रयमभिः (प्रचा यजने सोदतीति) ‘wre’, (यजमानं वासयतीति) "वसुः", (afta धमज्वालादूपेणए सोद तीति) श्रन्तरिक्षसत्‌, “हेता (देवानामाङ्ाता), Fat यश्चसम्बन्धिन्यां सीदतीति वेदिषत्‌, “श्रतिथिदुराएसत्‌' (श्रतिथिखमानः षन्‌, "दुरो णेषु" यजमानगेषु Hania “द्‌रोणएसत्‌), (APY apa जटराग्निरूपेरए सीदतोनि) aay, (av रेष्ठ, ज्रोचियग्ड दे षोदतोति) ‘area’, (wa? as तन्जिष्यादकलेन सौरतोति) ‘ear’, (व्यामनि' श्राकाओे खर्य॑खूपेण सोदतीति) ‘Araya, (wy टृषटिधारारूपा खु वेद्युत- रूपेण जायते प्रादुभवलोति) श्रनाः, गे कायं qt ज्वाला रूपेण जायते व्यज्यते शति) "गोजाः, (ताथ यन्नार्थमेव जातलात्‌) wast’, श्ट Wa दावानलषूपेण जायते हति) शद्वि जाः" Seite: ‘qe ‘wa (प्रोदमभ्रिचयनोपेतं as) निप्पाद यविति शेषः | एतनान्तसाध्यमभि खापनं विधत्ते,--““चतदभिः सादयति

[का ०९।प्र०२।अ ०र] वेदाच॑प्रकाग्रो। १९५

चारि न्दाध्सि उन्दोभिरेव (५।२।९अअर०) इति, 'सादयति' इत्यनृवन्तते । “सोद लं मातुर्वा" दत्यादिभिः “चत- उभिः" श्रोदुम्बयामुख्याभ्निं स्था पयत्‌ । “ढन्दाभिरेव' खापि- तवान्‌ भवति | ‘evar दत्यादिकाया मृत्तमायाग्टवि च्छन्दोतििषं प्रं सति, ` “श्रतिन्द सेन्तमया ay at एषा कन्दसां यदतिन्दा वभ aay समानानां करोति" (५।२।९अ०) इति। श्रतिकन्द्सि TUS CIA वात्‌ सर्वेषा मन्येषां च्छन्दसामियम्‌ श्रतिढन्दा- am wa श्रतिङन्दाः wa) श्रत शेदृश्ात्तमाया* साद्‌- नेन ‘Ua? (यजमानं) समानानाम्‌ श्रन्येषां पुरुषाणं रोरखा- गीयमेव करोति। तस्मादनया “उत्तमया सादयन्ति | श्रचेान्तमार्यां ये बहवः सच्छब्दा ‘feud’ इत्यादयः, तान्‌ प्रशंसति,-“सद्धते भवति सत्वमेतरैनं गमयति”(५।२।९अ ०) दति। दंसः" दत्यादिकाया शचा ae: सच्छब्देहपतलात्‌ सेव "बदतोः। “एनं (यजमानं) सलः (चिरकालावस्था यिलवं प्रापयति ॥ | श्त विनियो गसक्गदःः- “विष्णः चतुभिर क्रामेत्‌, WHEAT । “श्न चतुर्भिराटेत्त उदु, पाश विमृञ्चति॥

# इटप्या उत्तमया इति J. go पाठः। Kewl उत्तमाया इति Wet afad युक्तः।

९६६ तेसतिरीय संशिताभाष्ये | [का० BWR We® |

श्रा लाखयमाहरेद येऽभ्युपसथाय चतुषटयात्‌। सौदेत्यारेखसथासन््ां खादयेत्‌ षोड़ओादिताः॥

दति सायनाचार्यविरचिते माधवोये बेदार्थप्रकाओे छष्ण- यज्‌ःसंदितामाये चतुथंकाण्डे दितयप्रपाठके प्रथमेऽनुवाकः॥ ° ॥

दिवस्परि प्रथमं अन्ने अप्निरस्मददितीय परि जातवेदाः । दृतोयमप्षु नमणा श्रजलमिन्धान Wi जरते खाधीोः | faa a wa ta waa faa ते सद्म fad gear) विद्याते नाम परमं qer MM AAT यत BAA” | CAF AT AAU saree दधे feat aa ऊधन्‌ तृतीये त्वा ॥ १॥

रजसि तस्थिवार्समतस्य याने महिषा अदहिन्वन्‌९ अक्रन्दद्मिस्तनयन्निव्‌ द्याः छामा ररिददिरूधः सम- श्ञन्‌ । सद्या smart वि fefaat saat रेदसीो भानुना भात्यन्तः” । उशिकपवका अरतिः समधा मत्तभ्रिर्ता निधायि । इयर्ति धूममरुषं भरि षदु- च्छक्रेण गर चिषा दामिनश्षत्‌^५ | विश्व॑स्य केतुस्वनस्य गभ ATW Rh

[का०९।प्र,२।अ द] बेदार्च॑प्रश्नाग्रे। १९०

tem ्रषटशाज्ायमानः । वीड्श्विदद्विमभि- नत्परायन्‌ जना यदग्निमयजन्त wT) ओरोणामु- दारा धरुण रयोणां मंनीषाशां mew: साम AT | वसाः सुनुः ससा अषु राजा विभात्यगर उषसामिधानः | यस्ते WT कणव॑द्द्रशाचेऽपपं देव धृतवन्तमद्म । प्रतं नय प्रतरां वस्यो अच्छामि qa देवभक्तं Uae” BT ॥ ३ ॥

तं भज सै खदसेध्म्र उक्थ उक्थ अआ भज शस्यमाने । प्रियः aa प्रियो अम्मा भवात्युज्जातेन भिनददुज्न- नत्वे । त्वामग्रे यजमाना अन दयुन्विश्वा वदनि दधिरे वीर्याणि । त्वया सड द्रविणमिच्छमाना asi गामन्तमृशिजा faa’) em ना सुक उव्धा ane दमषमायः fea waar, अ्चभ्रिरणगता श्रभवदयामियदेन दद्यारजनयत्स्‌ TAT: yg ॥

ततीयें त्वा । गभं श्चा । यविष्ट आ । यत्‌। चत्वारिं THN

इति वैत्तिरोयसंहितायां चतु्ंकाण्डे दितोयप्रपाठके दितीयाऽनुवाकः॥ ° ॥

प्रथमेऽनुवाके वदेरासन््ां Ba fea तस्याग्रे इपशानमच्यते। कर्प, “दि वस्रौव्येका द्‌ शभिदरादज्च भस्रयोा-

१६८ तत्तिरोयसह्िताभष्ये। [का०४।प्र,२।खअ०२]

दश्भिवा वाद्छप्रेशोपतिष्ठते पजं य॒विष्णक्रमान्‌ क्रामदुत्तरेदयुरुप- तिष्ठते एव सदा क्रयाद्यदहः Wa क्रोणोयात्तददरुभयर समस्येत प्रचक्रामेदुप च तिष्ठति' इति । तत्र प्रथमामाद- “दि वस्रि प्रथमं ay sfacafedtd परि जातवेदाः | हतोयमप् नुमणा श्रजसखमिन्धान एनं जरते wren)” दति। “्रभ्मिः' ‘naw “दिवस्परि” (arate) ‘ay (खयं रूपेण - त्पन्नः) श्रस्मत्‌'-“परि' (श्रस्रदोयस्य मनु्यलाकस्योापरि ) "जातवेदाः" 'डितोयं' ‘ay (प्रसिद्धवङ्किरूपेण दितोयं wa प्राप्तवान्‌) MG’ (समद्र) तय" HH’ (वडवा नल रूपणेत्पख्ः) ‘are’ (चिष्वपि जन्मसु) ('नुमणाः' नुषु यजमानेषु मने ऽनृग्रह- afgaeret) ‘amu अध्भिः ‘ut (ईदृ श्रमम्‌ ) ‘car (परोडाशादि भिर्दीपयन्‌) ‘ary (खायत्तचित्तः) “जरतेः (जरा पयन्तं परि चरतोत्यथंः |

श्रय दितीयामाहः““विद्मातेश्रग्रे चधा याणि fag a सद्म fad gears विद्या ते नाम परमं गुदा यद्‌ विद्मा aaa यत ्राजगन्धा(९)* दूति । डे श्रेः यानि wafer मन्ते दिविस्यरि' दूत्यादिना केधाखरूपाणि उक्रानि श्रादित्याग्निवड़वानलदूपाखि, तानि याणि (चिवस्ह्ाकानि रूपाणि) वयं ‘faq’ (ज्ञातु- मिच्छाम)। किञ्च ते' (तव) पुरुचा' (Ey प्रदेषु गाद पत्यादवनोयान्वाडायपचनाद्नोभो यभामिचरूपेषु) ‘aq "विशत" (श्रवस्थापितं सम्पादितं), तदपि ‘faq’ किञ्च तेः (aa) "परमः (उत्कृष्ट) ‘AR’ (Te गायं) “देवेद्ध मन्विद्ध" इत्यादिमन्त प्रतिपा

[का०8,प्र०२। अ ०२] बेदार्थप्रक्ादे | १९९

"नामः ‘ap safe, तदपि ‘faq 1 देषेद्धादोनां नामलं wart सम्बद्धिबलाद वगन्यते-श्रप्रे देवेद्ध मविङ्‌ weiss’ द्ति। किञ्च "यतः" (sara इशटिरूपात्‌ प्रवणा त्‌) ‹ श्राजगन्द' वद्यतरूपेण त्वमागतेऽजि), "तम्‌ श्रपि ‘sag’ “विद्यः |

अथ उतोयामा इः “aay त्वा FAUT अखन्तनुं चखा TH दिवा au ऊधम्‌ । एतोये ला रजसि तख्छिषवा९सग्डतस्य योना मिषा च्रहिन्वम्‌(९)'› दूति । डे शर्म, लाम्‌ ‘Te यजमानेोऽड्‌ (रोपयामि) । कीदृशो यजमानः ?-नुमणाः' (TY मनन्धेषु कमोमृष्टानपरेष लि मनः श्रनुसन्धागकारि fed wearer waa), Tar’ (सषु पुरुषेषु वेदपारक्रतेषु as चष्ट मन्त्रान्‌ विस्पष्टं वक्रोति भनुचक्ताः)। stew लाम्‌ ?--“समदर 'तखिर्वासं' (वड़वागलरूपेशावखितम्‌), ‘ay टषटिरूपासु, ‘wa, वेद्तरूपेण तख्छिवांसम्‌, तथा ‘fear (wera) अधस्थानोय "खम्‌ टष्यपे्तया ठतोयम्धाने THY’ (रञ्जन तमके तेज मण्डले) Gade ‘afeatey ।. “महिषाः (महान्तो) यजमानाः तदय ar (यश्चसम्बन्थिम्दाने) ‘afer at (प्रीणयन्ति) ।

अथय चतुर्थोमाद,-““शरकरन्दद ग्निस्तम यजि शोः शामा Crewe: समञ्जन । सद्या जज्ञानो वि हीमिद्धो अख्यदा treat भानुना arg)” दति । wea “aig” "अक्रन्दत्‌"

* wind इति पाठो भवितुं om: | x

Yee afuduefeanaa ; [का०९।प्र०२। अर]

श्र्मदनिष्टगिवारणाये गतु) । किमिव 2—erafaa a’ (यथा wane Var गजम्‌ सस्यन्नोषभोतिं निवारयति तदत्‌) । किं इवम्‌ ?-*चाम' (दादकमसमदिरद्ध) ‘titer’ (रेलिामः); 'वोरूधः' ‘aay (पष्यख तावद्‌ सरद गुकूला नि सम्यगभिषि ge) 1 ‘fe (यस्मात्‌ ) “जश्ानः' (उत्पद्यमानः) सद्यः" ‘Fa’ (तदानीमेव) ‘ca: (दीप्तः) विविधं जगत्‌ vem’ (प्रश्यापयति) | rz? (्यावा्रथिष्योः) “अन्तः “भानुना (रश्छिना) खयम्‌ श्रा भाति" (वमन्तात्‌ sated) ।

अथ वञ्चमीमाइ,--“उभ्निक्‌ पावका अरतिः सुमेधा aa- भ्वद्निरन्टतो frafaa caf yaad भरिभ्वदुच्छुक्र श चिषा शामिनल्त्‌(*)” इति ‘ef (श्नुगरपुबेमस्माम्‌ कामयमानः), पावकः, (श्रधकः), श्रतिः" (यागरडितेषु प्रीति- रहितः), “सुमेधाः (lar मेधा सेवकाभिप्रायधारणशशक्ि- चैस्याता “सुमेधाः), ‘wan’ (मरणर हितः) ; तादृज्ञः “श्रभचिः' ‘aay (मनुखेषु) "निघायि' (निहितः) । 'श्ररुषम्‌' (श्ररोषं चशरा्यपद्र वरहित) “धूमं afta (रति श्येन धारयन्‌ ) “खत्‌'-'दयन्ति' (ag परषारयति) । ‘ayaa “ओ चिषा' (निर्मलेन तेसा प्रभारूपे) ‘ure’ (टन त्‌" (नचेति, व्याप्नोति) |

अथ षषटीमाहः“बिश्वस्छ sayaws गभं श्रा. रोदसी अश्षठाव्लायमायः। वोडधिदद्विमभिनत्‌ परायन्‌ जमा यद्चि- मयजन्त पञ्च)” ci "विश्वस्य कंतुः' (जगता wa), ‘gare गभः (गभंवद्‌ मरवसख्ितः) । "जः यमा मः' (जातमाच

(का०९। प्०२।य ०] वेदाथप्रकाे। ret

एव) सम्‌ ‘Treay (दयावाण्थिष्टेा) ‘area’ (wan: खतेजसा पूरयति) । ‘aq’ (यदा) "पञ्च" यजमामसदिता खविगुपाः (पञ्चसद्याकाः) sat: ्रग्िमयजन्त', तदानों "परा यम्‌" (arefa- खूपेणादिल्यसमीपं गच्छन्‌) वोड़चित्‌' (श्दृदमेव) श्रद्धि' (पवंतस मानं मेघम्‌) “श्रभिनत्‌ः (विदारितवाम्‌) |

HY सत्नमोमाह- श्रीणामुदारो घर्णा Talat मनोषार्णा प्रार्पणः सामगेोपाः। क्सः खनुः खसा श्रस॒ राजाः विभात्थग् उषसामिधानः)” इति । श्रोणा" (गवाश्वादोनां सम्पदाम्‌). "उदारः" (उत्कर्वेव प्र पयिता), स्यो" (धनानां) ‘wear (धारयिता), (मनोषाणाम्‌ः (aafeatat खगंदिफलार्ना) “प्रापण (आपयिता), ‘ria: (वजमामेनागुषटेयस्य सेाम- यागस्य रचिता), "वसाः (भिवाषहेताः) ‘aya’ (मथमवेगरूपस्छ बलस्य) "खनः" (पचः), WH (षटिरूपासखु) ‘War Gaeta दौष्यमानः), "उषसाम्‌" “श्रेः (seat प्रातःकाले) ‘cure’ (श्र्चिदहाजिभिर्दीष्वमामः) "विभाति (विशेषे भाषते) |

अथाष्टमौ माडः “यसे अद्य छशणवद्धद्र गे चेऽपूपं देव धुत- wan । प्र तं नय प्रतरां वस्तो श्रच्छाभिद्यखं देवभक्तं यविष्ठ दूति । डे भद्रश्च" (कष्याणदीपे) ‘ad "देव, ‘a (तव). “ae (अस्मिन्‌ दिने) “घुतवन्तम्‌' “श्रपूषम्‌" (उप्तरणाभि- चारणेपेतं ate) “यः यजमानः ` "कृणवत्‌! (करोति). । रे “यविष्ठ (aaa), ‘aww’ (दवेषु भक्तियक्र) “तं एरोा- डाज्रकारिणं यजमानम्‌ ‘afraaa ‘qe’ (श्रभिमतं धमं

2x

१०२ तेत्तिरोयसंडिताभ्ये। [का०५प्०२्‌।ख ०२]

प्राप्नु) wage “भयः (रय) । कंद we ?-भ्रतरा" (प्रटष्टतरा) ‘ae: (श्रतिश्नयेन निवाख्का रणम्‌ ) |

अथ गवमोमाष,““्रा तं भज SAA उक्थ-उक्य आभज शख्छमाने। प्रियः खयं frat श्रप्रा waaay भिनददुश्छनितः(८) दूति । शोभनं खवः wif: gaa, तच सम्बन्धीनि (तत्कारणानि) कमाणि सेश्रवमानि, तेषु कमसु ‘ou’ ({निष्वेवस्यप्रजगादि पे तन्त खछस्ते) ‘Waar’ सति “त (देवभक्तं यलमागम्‌ ) “जरा '-.भज' (सवतः सेवय, सम्प्रव) निर- न्तरं कमैनुष्टायिनं कुविं्ययः। aa’ द्तिदिरक्रवाक्य- इयमिदं aaa, तैश्रवसेषु कमसु प्रेरयेल्टेकं वाक्यम्‌ , AME WER वाक्यम्‌ । श्रयं यजमानः ‘we ‘fia: ‘warfa’ (भवतु), “wae (ब्कावपि) “प्रियाः भवतु । तथा may (उत्पन्नेन) wie “उत्‌'-'भिनदत्‌' (उद्भेद मिद्धं mata); तथा ‘afaay (जनिव्यमारेः) पाचादिभिश्च "उत्‌ ‘farce’ |

श्रथ दश्रमौमादः-““लामद्रे यजमाना weer विश्वा vale दधिरे वायाणि। त्या सह द्र विशम्च्छमाना wi गामन्त- भिज frags)? दति । ह श्न", 'धजमानाः' सवे “MTEL (प्रतिदिनं) ‘ara श्रन्‌ (लामेवानुगच्छन्तः) "बायाणि' (वरण्ोयाजि) ‘fan’ ववद्धनि' (सवाणि धनानि) "दधिरे" (wa- वन्तः) । “त्वया aw श्रवस्वितास्ते यजमानाः (द्र विएमिच्छमानाः' (पुनरप्यधिकं द्रव्यं काचन्तः) उभि, (धगसष्यानि कमा

[क्षार 8|ष्०२। च oR | Saryusrey | Lor

aTaqarat:) Straw’ (asfamfran) owl (गोागिवास- खानं) ‘farm: (विशेषेण टतवन्तः) |

रथ एकादभोमाहः-“दृज्ागा रका उना वयदचादुमेषं- मायुः fra रुचानः । श्रभ्भिरण्ता श्रभवदयोभियंरेनं चार- जनयत्‌ Beane!” इति। ‘guray’ (रश्रेनीयरूपः) ‘wan,’ (सुवणंखद्‌ अरूपः) “Bay (महत्या) दध्या ‘aya’ (विदयते छ)। fa क्वम्‌ eae (दतरेर तिरस्काये) ‘ara.’ (जवनं) ‘faa’ (afad) ‘wart? (वाञ्छन्‌) i तथाविधः ‘afar ‘aarfay (श्न *डविभिंः) “meat waaay’, ‘ay (aaa) ‘Ure’ (aia) “Sty (चलाकवासगे देवगणः) “gta सम्‌”, “श्रजनमयत्‌', तस्मा द ग्टतत्वं SMA |

तदेतदे कादश्मन््ात्मकं क्रं विनियुक्रेः-““वात्सप्रेणेपतिष्त एतेन वै वत्छप्रोभाखन्दनाऽप्मेः प्रियं धामावाङन्धाप्रेरेयेतेन प्रियं धामावा स्न्ध,८५।२।९ अ ०) द ति। वस्प्रोनामक्ेन महर्षिणा श्रधोतं "दिवस्परि" इत्यादिकं aw ae, तेनाभ्निम्‌ उपतिष्ठेत । भाषख- न्दनख Ta वह्सप्रो-नामका महषः "एतेन" (खक्रेन) श्रमः "प्रियं" ara’ (खानं) प्राप्तवान्‌, ततो यजमानः च्रपि तथा aTstfa |

त्य खक्रस्य एकादगशमन्तसमृहात्मकलं विधत्ते cate

* wa: xfs ?. पुर पाठः|

१७8 तेत्िसोवसंडहिवाभाच्ये। [RT o8WoR oR]

भषतोकधेव यजमाने वोये दधाति (५।२।९१अ०) cfs ‘wala’ (युगपदेव) समूरस्य यगपतप्रट्षलात्‌ |

तरिदं an विष्णुकर्मां च लेाकदयद्ेतुलेन प्रंखति, ““स्तमेन a रेवा श्रक्िम्‌ सेक श्रवच्छन्दाभिरमु्धिन्त्रामस्ेव खस वा एतद्रूपं यदात्सप्र यदाश्छप्रेणोपतिष्ठते इममेव तेन खाक मभिजयति afer क्रमतेऽममेव तेलाकमभि जयति" (५।९।९अअर०) दति, गोल्याञ्नयाणाम्‌ श्रा टत्तानाख्डचां समूहः सामः (स्ठतिदेत॒मेन्त समुदः) एतक्षाकषमग्टद्धि प्रा्भिषाधनं ; खमू- हाकारमन्तेण विशिष्टानि छन्दांसि खगेसब्डद्भिकारणानि | तया ख्ति ASEM समूरष्पतात्‌ एतशो कषष्डद्धिकर्‌, इन्द: शब्दापेता विष्णुक्रममन्तास्त्‌ Wwe खगेषग्टद्धिेतवः 1

उभयानुष्टानखछ कालविरेषं विधन्त “पूवः प्रकरा मल्युल्रे- ॒रपतिष्टते aarti न्यामां प्रजां मनः सेमे न्यासां तस्ना- द्या यावर; चेम्यस्सेथे तस्मा चाया वरः जेम्यमध्यवस्यति”(५।२।९ we} इति, AAAS लामा यागः, wary परिपालनं Ba, अजैन- wet aaa: कासित्‌ प्रजाः, योग एव daha मन्यन्ते, अतः परमजयितुमश्क्रा व्ययभोरवः काञित्‌ प्रजाः, Ga एव खयामिति मन्यन्ते, afer प्रजा्मां मनोवेखक्त्छं क्रमेणापस्थान- ` काण रेतुकं | BRT HME परुषस्ाजेयितुमपरकानरो मास्ति, तस्मात्‌" "यायावरः (्रयाणश्रोलः) wee “खेम्यस रगे (विघमानद्रव्यरलणष्धेव प्रभभवति) | यस्मादेवं सेके दष्ट, तसात्‌ ma दवयजगरेशं प्रति शवायावरो' (यजमानः) साधनान्तर-

~ e भ [ates woe स्य ०३] ACTUAL | १७१

न्यादने च्छं परित्यश्य विद्यमानान्येव उख्याग्धादिसाधनानि उपस्वानादिव्यापारेः परोचितुमध्यवस्यति | सामविङतित्वं wWafad तद क्गानुष्टानकालविशरेषं चावगम- यितुं drag किथ्चिदिधत्ते,-““मष्टोकरोति वाचं यच्छति awe wa” (४।२।२श्र °) दति। खारा ay मनसा" UAT MSG Baw, मानं वाग्यमः, तदुभयं aye पालनदाद्य भवति | wa विधियागसङ्गहः,--* दिव इत्थनवाकेन वाश्घप्रणा पतिष्ठते ।

दति सायनाचायंविर चिते माधवोये वेदां प्रकाशे सष्णयजः- रंडिताभाे चतुर्थकाण्डे द्वितीयप्रपाठके दि तोयोाऽमुवाकः ॥ ° ॥

na

TWAS a ठदे्नमीवस्य शद्िशंः । प्र प्रदातारं तारिष Ger ना पेडि दिपदे चतुष्यदे^ | उद्‌ त्वा fad Sara भरन्तु चित्तिभिः। स ने भव शिवतमः सुप्रतीका विभावसुः । प्रेदग्ने ज्योति- - wranfe शिवेभिरचिभिसं बृद्धिभानुभिभासं

* यं us eigen नास्ि।

(og तिस्िसीयसंडिताभाव्ये [का०४।्०२।अ०९]

मा fetter us) समिधाभिं दुवस्यत ध॒त्ैबौधयतातिथिं | HT WR

अस्मिन्‌ war stiaa” प्रप्रायमभिभेरतस्य re वि यत्‌ सूर्ये न राते Gear भि यः पुरु तनासु तस्थे दीदाय दैव्यो अतिथिः शिषे a । श्राप देवोः प्रति ्ह्लीत भस्मैतत्‌ स्योने BAX सुरभावुं Ma aa नमन्तां जनयः सुपः मातेव qe विभृता a?) अपसम खधिष्टवा WRN

सषधीरनु.रुध्यसे गभं संजायसे पुन॑ः*। war अस्याषधीनां गभं वनस्पतीं नां । गर्भे विश्व॑स्य भूत- Sia गभा अ्जपामसि। प्रसद्य भस्मना यानि- मपश्च एथिवीमम्रे | axed माठभिरवं ज्योतिष्मान्‌ पुनरासंद“ । पुन॑रासच्य सदं नम पश्च viata He मातुर्यथेपस्थेऽन्तरस्यार fran) | पुर्नरूजा ॥ ३ ॥

निवर्तस्व gata दषाऽऽयुधा । पुन॑र्नः पाहि fea) । सह रय्या निवत्त खाप्ने पिन्वस्व धारया विश्वप्लिया विश्वतस्परि ९९ | पन॑क्वादित्या र्द्रा वसवः समिन्धन्तां as WI वसुनी युक्तः धृतेन

[का०श।प्र०र्ध.९] बेदायप्रकाे। १०७

त्वं तनुव वधयस्न सत्या WY यज॑मानस्य कामाः] au at ae वचसा यविष्ठ axfere प्रष्चतस्य सखधावः। पीयति al अनु, त्वो णाति वन्दारुस्ते तनु वन्दे aa) स वधि सुरिम घवा वसुदावा वसुपतिः | युयेध्यस्मद्देषाःसि^५॥ ४ ॥

श्रा। तव । GIT । BZ MST Tsk

इति वैत्तिरीयसंडितायां चतुर्थकाण्डे दितोय- प्रपाठके दतीयथाऽनुवाकः ॥ ° ॥

दितोयेऽनु वाके weaved; दरतो ये चयनार्थं स्य देवयजनस्य परिग्राऽभिधोयते । कश्यः, "त्रतकालेऽज्ञपतेऽक्रख् भे रेशोत्योदुबरो समिधं ब्रतेत्कान्यादरधाति(?)' इति । बताये QU | पाटस्वु,--““श्रल्नयतेऽन्रस्य गा टेडनमोवस्त whoa: ्रप्रदातारं तारिष अभ ar afe दिषरे wae)” इति । ₹े wage’ श्र, .श्रनमीवस्' (अरामस्य) "प्ूटुभिरः' (बलरेताः), ‘qe’ प्राभि ‘a: (wend) "दहि" । भ्रदालार" (पमरकर्षेण शविषो दातार) वजमामं, श्रः -तारिषः' (nate द्‌रितात्‌ तारय) ‘a? (rere) ‘fare wae’ (मन्याय प्रवे च) aa’ (wa) ‘Whe (संपादय) । we awe प्रथमपारे श्रन्नपति- ware दर्बयति,-““श्रन्नपतेऽक्लसख Ar रेशोल्याहाभिव wa- पतिः ष एवास्मा wa प्रयच्छति" (५।२।२अअ्र०) इति।

Y

१७८ तेत्तियीयसंडिताभाष्ये। [का०४्र०२।व्०श]

दितीयपादरे श्रनमोवशब्दाथे द श्ंयति,--““श्रनमोवस्य श्रञ्जिण इत्या रा यच्छस्येति वावेतद्‌ा₹'` (५।९।२अ ०) इति।

उन्त राद्धं ‘alfca, afe इति पदयासात्पथे दर्भयति,- "प्र प्रदातारं तारिष wear सेटि दिपदे woe rarer शिषमेवेतामाशास्ते" (५।२।९२अ०) दति।

कल्यः, “उदु ला faa रेवा इत्युख्य म॒द्यम्य' दति 1 weg,— “उदु त्वा विश्वे देवा wit भरन्तु चित्तिभिः। सना भव शिवतमः सुप्रतीका विभावसुः(९)' इति & ae, "विश्वे (aa) afa ‘ga’ प्राणरूपाः ‘fafafa’ (उद्यमनकुन्नलाभिः धो- afafa:) "उदु" (arava) लां ‘ata’ । ‘ew लं "नः" (रस्माकं) शिवतमः" (श्रान्ततमः) “grate: (छमृखः) "विभावसुः" (प्रभया वासिता) “भवः |

BQ WA प्रथमपादे रेवश्नब्दाथें दभ्रयतिः- “उद्‌ ar विश्व देवा इत्था प्राणा वै fae देवाः प्राणेरेषेनमद्च्छते" (HIRI Rae) इति। दोव्यन्ति खखकार्येष व्यव्रररन्ति दति देवा; प्राणाः।

दितोयपारे बद्यादिशन्दान्‌ परित्यज्य चि्िभ्दप्रयो गख तात्प दभयति,-““श्रगन भरन्त चित्तिभिरित्याह यस्मा wad विन्तायाद्यच्छते तेनेवेन समर्धयति” (५।९२।२अ०) इति। चिन्तिशब्देन* चित्ताभिप्रेतकायें Gua, तथा धति ae कायाय renwal, तेनेव कार्येण एनमभ्निं wagt करोति।.

* fauna fa J. पु* uta: | t axfefafa J. qo wis a are}

[का०९।प्र०२। द्धश] वेदाथंपकाशचे। १७९

यदुक्र ख चकारेण,-.सोद तवं भात्रस्या swe दति wiw- भिदोषि waz प्रउग उस्यमासादयति' दति; ईषाग्योामंखन- ख्यानं wet; तदेतत्‌ छचकारोाक्रमाषादनं fard,—“aag- भिरासाद्‌ यति watfe छन्दाश्सि इन्दोभिरेवातिच्छन्दयसा- तमया TW वाणएषा wat यदतिच्छन्दा aware समानानां करोति षदतौ भवति सत्व मेवेनं गमयति” (५।२।२अअ ०) fay शेद ल मित्यादय्चतख चसद हमणं चेत्येतत्‌ सवे प्रथमानुवाके वयास्यातम्‌ ।

;, Sen anfawraretfa प्रयाति" <fa 1 पाटस्तु- न्दम व्यातिश्नान्‌ afe शिवेभिर्िभिस्ं। हदद्धिभानभि- wea हिर सौस्तमुवा war: (Or दति । Bae’, “शिवेभिरिभिः' (्रानाभिञ्वालाभिः)“ञ्योतिम्मान्‌" (प्रकाशयुक्रः) a? भ्रत्‌'-'यदडि' (देवयजनप्रदेथं प्रति प्रया दयेव) | "ह रद्धिभान्‌भिः' are: रसिभिः Wer (जगदवभासयन्‌) “तनुवा (खकोयेन दा दकेम Wa) प्रजाः ‘ar fear.’ |

3a मन्स्य प्रथमपादे व्योतिग्मच्छन्दस्य arm z- afa,—‘aen afar याहोत्याह च्यातिरेवास्िन्दधाति"" (६।२।२अ०) दति।

चतुर्थपादे feat fag सक्तिं द्यति, “तनुवा वा एष हिनस्ति य; feafe मा दिरसीस्तनुवा प्रजा इत्याह प्रजाभ्य एवेन शमयति” (५।२।शअर०) एति । afm: वं" पुरुषं

हिनस्ति, ग weiq प्रत्य दन्ति, किन्तु ज्वालामयेन सखशरोरेण Y2

८० तेत्िसोयसंहिताभाग्ये | [का०्ड।प्र०२। द्धश |

तं enat दन्ति; अतः ‘naar मा fea: दति wre)

प्रथाणकाले waze wart uff wafed विधन्त, “Carefe वा UNL Vom चदन TERT AA TRATAT HT (५।२।९ अर) दति । "यत्‌" “ser ' (शकटम्‌) “TEMA (wera भ्वनिं करो ति),“एतत्‌' (यज्ञ माधनं शकट) "रशशांसि' सचन्ते (खमवयन्ति), श्रतङल्परिहारा ख अक्रन्ददपनिः' इत्येकान्टचमम्‌- ब्रुयात्‌; खा ख पूवागवाके awa Baa ख।

faut, ““च्रनसा वडन्यपवितिमेवासिन्दधाति agra ख रयो खातिधीनामप्रयिततमा” (५।२।२अ०) दति, एत- afa "अनसा, (Waza) देवयननप्ररे्रं ‘aula’ (प्रापयेत्‌), तथा शति “afer wit get खम्पादितवान्‌ भवति | यस्मादेवं, ‘agra’ लाकेऽपि पया्काले waeresr रथारूढ तिथोनां मध्ये पृव्यतमेो ; aftesr हि तथा गच्छति, गतु दरिद्रः

एतदङदनं परश्नखति,--“अप चितिमान्‌ भवति य एवं aq” (५।२।२अ०) इति।

कण्पः, समिधां दुबखटतेति yarafentaafed बभिध- मादधाति दति । पाडस्त,-“समिधाभ्निं grea चुतेबाधयता- तिथिं । ्रा$ऽस्मिन्‌ wer sreran’) दूति ' हे कूविगबनमानाः, तम्‌ “अभिः ‘afaur ‘que’ (परिचरत), चुतानृषिक्तयाऽनया परिचरतेत्यथः “ga: wad: ‘waaay इव एनं "बोधतः (उदहौपयत)। ततस श्रस्मिम्‌ः इन्यानि (इषि) ्ा'-जुद्धातनः (IHGA FA) |

[का०७।घ्र०२। च ०३ | वेदाचंप्रकारे। ११

तमेतं मनं विनिच्कः,-“समिधा गनं दुवते ते चृतानुविश्रा- मवसिते खमिधमादधाति चथा श्रतिथये श्रागताय स्पिव्वदातिधयं शयिते arya तत्‌ (५।२।२अ ०) दति। अवसितेः (प्रयाणे समाप्ते खति)। “शपि व्वन्‌' चुतयु मन्तम्‌ |

कश्यः, “खक्रया fsa राजन्यख्छ' इति । ‘afayarg- धाति' बत्यगवन्तते । पाटसतु-“परपरायमगनिभैरतख we वि यत war न रोचते ewan शमि यः ce एतासु तस्यो दोदाय रेशा अतिथिः शिवे a” दति। saafq भरतस (eficwaa:) यजमानस्य wert ‘sw (प्रकरण wea) । ‘aay (यः) aft: ‘wat a (दर्यं ca) भासमानः सम्‌ ‘aya’ “वि-रे लते" (saad दोष्यते) । ay’ wh: "एतना- सुः (संय्ामेषु) ‘qe’ (saga) “श्रभिः-'तख्े" (सर्वतः करोति); isha: “नः (ज्स्माकम्‌) "अतिथिः, ‘aera (afafufaerarg श्राग्च्छतु)। कोद्‌चाऽभिः?-रेष्यः' (Waar fea:) “जिवः' (परम्मङ्गलरूपः) |

“समिधाग्निं, wireafa:” cara: efacrerrreaer- flaqeqet faut.—‘arafwar ब्राहमणस्य गाया fe ब्राह्मणस्तु भूरा जन्य Sadr fe tra” (५।९।२अ०) दति । छमिधाश्निभिति मायजी, प्रप्रायमभ्िरिति freq

कल्पः, “आपे देवीः प्रतिखहोत भ्ेतदिति तिरभिरण aq प्रवेश्रयति' दति।

तच प्रथमामाइ,-“च्रापे Tay: प्रतिग्टशोत भसमेतास्योने

१८२ तेत्तिरीयसंहिताभग्ये। [का०५।प्र०२।ख०१]

छणध्व सुरभा लाके । तस्मे ममन्तां जगयः सुपबोमातेव पृं farm खेनम्‌(८* इति । ₹हे श्राप देवीः" (देव्यः), ‘wer (उचख्याग्रेरुपरिस्चितं wa) ‘sfaawia’ । एतदेवाभिप्रेत्य खचकारेणेक्त--“यद्यखां भस्माभिनिषोरेदुख्यमारायादकाम्तं war इति। “एतत्‌ (प्रतिग्टदोतं भस्म) ‘ere’ (सुखकर) “सुरभाव्‌' (सगन्धयक्षे एव) लाके" (स्थाने) रण्वं" (खाप वत) | (श्ाभनः पतिवेरुणङूपा यासाम्ताः) “सुपन्यः' (“श्राप वरणस्य waa श्रासम्‌' इत्यन्य श्रुते “जमयः' (्रग्रेजगन्यः) श्राप (वाङ्व-वद्यतर्ूपमभ्मिं प्रति श्रपाश्जनयिटढलं)। Eee wre: ‘ag’ (aaa) "नमन्तां" (प्रह्णोभवन्तु), aafi पालयितुं वश्वाः साव- धाना भवन्तित्ययंः । डे श्रापः, ‘Ara’ ‘wy पाखयति यदत्‌ , तदत्‌ “एनम्‌ (aft) ee "विमुता' (पषयत दोपयत) |

श्रय दितोयामाद,-“श्रप्खप्रे सधिष्टव सोषधीरनर्ष्यसे गभं स्जायसे पनः)” इति । हे ‘wg’, ‘aa’ ‘afe (सरः aa) VARI “श्र, “aa, "स" लम्‌ “राषधोरनुरुष्यसे' (वरो हियवा- द्याषधोरमसरसि); जाटराभ्रिरूपेण ततखोकारात्‌ अराः cre fea: षन्‌ ‘orga: षम्यक्‌ “जा यसे" | |

श्रथ दउतोयामाद,- "गभा Baraat wir वनस्यतीनां | ग विश्वस्य तस्याग्ने गभा श्रपामर्सि” दूति, भेषजरूपे- स्लृणएविश्षेरुत्द्यमानलात्‌ लम्‌ “कराषधोनाम्‌' ‘arse’ तया श्ररणोभ्यामृत्यत्छमानलात्‌ वनस्पतीनां" "गर्भः, असि | डे “द्मः, “विश्वस्य way (wae प्राणिजातस्य) जातस wet

[का०१।घ् ०२। द्‌ ® शे] वेदायेप्रकाशे \ aS

क्त॑मामतया ari whe) तथा वाडववेदयृतरूपेण “agi? mi:’ ‘ofa’ ।

Wire, साध्यं प्रवेशनं विधत्ते, “wy we प्रवे्यत्यसु - यानिवी श्रभिः खामेवैनं यामि गमयति" (५।२।२अ०) cha

“श्रापो eat.” इत्यादिकाम्‌ मन्सान विनियुङ्क,--““तिष्भिः प्रवेशयति जिद्दा अ्रभ्निया वानेवा्मिस्तं प्रतिष्टां गमयति१(५।२।२अर) tia श्रादवमोया दि पेणा प्नेस्तिटत्वम्‌ |

कल्पः, .भसममापादाय प्रपद्य, “प्रसद्य waar’ इति दाभ्या मखायां प्रत्यवधाय इति ।

तच प्रथमामाहः “प्रसद्य भस्मना याभिमपख प्रथिवोमप्रे। सर्य मादभिस्लं च्यातिद्मान्‌ grees.” इति । डे रग्न, wen’ खड "यामि (कारणश्र्तां) थिवी" ‘nee fa एथिवो- मेव? "न,-ड्ल्याह,-श्रपञ्च' यानिग्डताः प्रतिपद्य । किष ‘are- भिः' ufg: एथिव्या च “संष्य' (एकोश्डय) ‘a च्यातिभ्रान्‌? (मुं व्या तिःसन्पन्नः) “पुनः (पञ्चात्‌) “श्रासदः' (खोयमेव स्यान- Rata TET) |

श्रय fadvarare,—“gacey सदगमपश्च एथिवीमग्न। रषे मात्ययोापस्येऽन्तरस्या भिवतमः(९०)” इति । दे ‘we’, नः शरपि खद नं" (खखानं) aay थिवी" "च" satay’ (प्रतिप) पनः शश्रस्याम्‌ः एवाखायाम्‌ श्रन्तः' (मध्ये) ^डिवतमः' (भान्त- तमः) ‘aa’ (wat करोषि) । ‘quar "मातः" ‘s7@’ (sae) सृतः सुखं शेते, aaa

१८४ तेत्िसेयसंह्डिताभा्ये | [का०४।६०२।अ०३ |

एते wat विजय “परा वा एषोऽग्मं वपति योऽ uw प्रवेश्यति व्थातिश्मतोभ्यामवदधाति व्योतिरेवासिन्दधाति" (५।२।९अ०) इति ‘ar यजमान उलाग्निषम्बद्धं wer “श्रयः श्रवेश्नयति,, ‘warsfa’ 'परा^-'वपति' (arwefa) । अता विनाज्ज- परिहाराय send wa faa व्यातिश्रच्छब्दापेतान्या- स्गभ्याम उखायामवदध्यात्‌ ‘A च्यातिभ्नान्‌ प्रनराखदः' इत्येवं ष्यातिग्म्छब्दापेतलम्‌ | |

wad osiefa—‘arat प्रतिरि्येः (area Be) sfai |

कल्पः, GEM Ve tala पनर्देति' इति । निष्योदिति- भमोपितायाम्‌लायामः ग्र खा पयतीत्यथः ।

तच प्रयमामार.--““पुगरूजा निवन्तख OTT दवाऽऽयुषा | uae: पाडि fawn)” cf ₹े “अप्र, लं 'ऊजा' (लोरादि- Tam) सडह "पमः, “निवन्तंख' (अना गच्छ) । ' दषा" (अन्नेन) श्रा खषा" सड पुगरागच्छ । "नः" TAT) “पनः -पुनः शतात्‌ "विश्वतः, (खवैसमात्‌) अपराधात्‌ “पादः ।

अथ दितीवामाह. “वह रय्या farted fora धारया । faafener विश्वतस्परि) fi हे द्र, "ग्या" (धनेन) ‘aw ‘faade । “सा भक, इति धातुः, fat: स्वैः Wiad wea पोयत cf विश्वप्डो; तादश afeurcar ‹विश्वतस्यरि' (सवषां टश सस्वखताप्दपादोगा मपर) (पिन्वख) सिञ्च ।

[का ०९।प्० RQ Feo ह| बेदा्चप्रशागे | ek

मन्यं विनियक्कः--^परा वा एष प्रजं aye वपति wa wa प्रवेशयति gest ay रय्येति पुनर्देति प्रजामेव पशूनात्मन्धत्ते” (५।२।२अ०) दति । भस्मन प्वेग्रनेन वि- ाभरितायाः प्रजायाः पशरूनाञ्च खा्मनि सखापनाय “Gees (earn जअपनोतमभ्मिं पुनरपि निष्यौदितमस्म सडिताषाम्‌ खार्या wast BIT) | तच मन्ड यबलात्‌ प्रजायाः पुमा ञ्च सात्मनि area भवति।

कल्पः,--“पनस्वा दित्या «qr क्वः समिन्धतामिति gree ` मपमिन्धेः इति। पारस्त--““पुनसख्ादिल्या «xr वसवः खमि- न्धतां पुग्रदह्याशो वसुगोय aw: 1 चेन लं त्वे agae सत्याः सन्त यजमान aan” ci, हे श्चपरे, लाम्‌ श्रादित्था रुद्रा awa’ च पनः" “मिन्ध्तां' (squat पनः सन्दौपयम्तृ)। ₹े वदखुनीथ' (ant धनानां गोय wefan), agrmr आदशः) विजः ‘aa निमिश्च पमः” “खमिन्धर्ता' । ‘a’ “घृतेन तुष्टः सन्‌' ‘aga’ (असरदोव. रौरा) "वधयख', तत्तस्य तुष्टे सति ‘amare’ ‘ara: स्याः Bay | | |

afar मन्ते रद्रा दके सात्ये दक्यति,-“पुनखादित्था Sat वसवः समिन्धतामित्यादेता वा एतं रेवता Wi* war ताभिरेवेन समिन्धे" (४।२।२अ०) afa |

* ot xfa J. पर ata: |

` १८१ तेत्तिरीयसंश्हिताभाष्ये। [का०ञ।प्०२।अ.०द्‌]

कर्पः+-“बधा' “स बाधि' दतिबाधवतोग्या मपतिष्ठते' ति! तच waarare,—‘arat at we वचसा यविष्ठ मरहिष्टय ware aura: | Fafa ar wt at गणाति वन्दार्स तनुवं वन्दे wa)” इति । हे “सधावः' (सखधेपलकिताखलवन्‌ *), "यविष्ठ" (य॒व्रतम), “नः” (श्रस्म दौयस्य) ‘awe,’ (स्ति रूपस्य) ‘ary’ (तात्प qua) को दू शस वचसः ?-“मंदिषट स्छ' (श्रति- श्येना भिदृद्धिरेताः), “प्रभृतस्य (AEA श्रा दरेण सम्पादितस्य), "पोयति a. (रायो ठद्धावि्यस्मात्‌ waaay: पोयति- शब्दः, “त्ः'-्रब्द | एकश्चब्डायं वर्तते), मबदोयस्ततिकारिणदये- यजमानयेोमेष्ये ‘a’ (एकः) स्तता यजमानः भपोयतिः (efgafaa वक्रि, उचिताकरिमृलदश्य निन्दारूपेणातिप्रभसा- way वा यत्कि््िदक्रे) । ‘ar “रन्‌'-'ग्टणाति'+- a’, (एकः) स्तता अन्‌ क्रूलम्‌ (उचितमेव) वक्रि; श्रताऽस्मदभिप्रायं बध्यखेति प्राते। अता 'वन्दादः' (अभिवन्द नपरः) अहं हे ‘ay’, वदोयां aaa’ (बन्देः |

श्रथ दितोयामार.- “ख बाधि खरिमंघवा वसुदावा वसु- पतिः। यु योध्यखमद्‌ढषा\८सि(९५' इति । डे श्रपने,स' तवं बधि (श्रस्मदभिप्रायं gare) । AYE wey ?- "खरः (विदाम्‌), ‘ABA’

* खधापलदितान्रवाम्‌ इति °. go ata: |

† खाप्यायाढडावित्स्मात्‌ इति खादशेपस्तश्रपाठः। खाप्याया इदडानिव्यस्मात्‌ इति °. पर पाठः|

‡ au: इति पाठा afagq am |

[का०३।प्०२।अ७.३] वेदाथप्राद्च। १८9

(श्रह्नवान्‌), "वसुदा वाः (वसुप्रदः), "वसुपतिः" (धनपतिः) । aT Twat 'दषारसि" (wef: शताम्‌ tara) “श्रत्‌ युयाधि' (्रस्माक- मपा) । |

तदेतत्‌ acd विनियद्कः-“बाधा, ख बेधोल्युपतिष्ठते बाधयत्येवेनं तस्मात्‌ सुधा प्रजाः प्रबुध्यन्ते” (५।२।द९अ०) इति । जधा" इति au, सख arfw दति ade च afi मोधयत्येव । यस्माद शान्तमभ्निं पनरदहाधयति, तस्मक्ञकेऽपि प्रजाः ATG प्राणं पनः प्रबुध्यन्ते ।

उपम््ानदेश्रं विनियुङ्कु,--“चयाग्दागम्‌पतिष्ठते age यथास्ानं पशवः पुमरेवोपतिष्टनते*” (५।२।३अ०) इति। श्राहवमीयस्य दक्तिणभागे यज्रमानस्वापस्यागदेज्नः, अताऽजापि zfeuesn एव खिले पतिते, warded, तस्माक्ञकेऽपि awa: प्रातः काले भ्राखाया निर्ग्यारश्ये गला सायं पनरागल्य & खं ` सागमेव सेवन्ते ॥

। अन्न विनियागशङ्गदः,- अनत्रा,-ऽऽदधाति समिधमु यच्छेद्‌ दू चाऽनलम्‌ | म्रेप्रयात्यथ समिधा, गम्यते समिधं fate ॥ राजन्यञयत प्रतिमन्वः, आपे, WATE Ize ।

निभिः, प्रसद्यतु-ढाभ्यामृखायां खापयेद मम्‌ ॥

* पुमरेव्धोपतिषते इति ०. qo पाठः 2 2

ye तैत्ति सोयसंडिताभाष्ये। [का०४।्र०२।य०९]

wanna, wrefa खमिन्धयेत्‌ | ओध, दाभ्बामपस्वानं HAT: पच्चदभेरिताः॥ दति सखायम खार्य्यविरचिते माधवीये वेदार्थप्रकाशे छष्णयजः- संडिताभायये चतुथकाण्डे द्वितो यप्रपाठके तोयो ऽनवाकः ॥ ° ॥

sta वीत वि च॑ सर्पतातो येऽचस्यपुराणाये

| | $ AJ le ® ख नतनाः। अरदादिदं यमाऽवसान एथिव्या अ्कन्िमं पितरा लजोकमस्ै"। अम्रभसमास्यमनेः पुरीषमसि? सञ्ज्ानमसि कामधरणं मयि ते कामधरंसं भयात्‌ । स्‌ः या वः प्रियास्तनुवः सं प्रिया छद यानि वः। चात्मा वा अतु ॥ १॥

संपि | संप्रियास्त | ~ | ।

यः तनुवा मम“ । wax a अभ्रियैस्मिन्त्सोममिद्रः सुतं दधे sat! वावशानः | सहसिय' वाजमत्थ' न सप्तिः ससवान्सन्स्तृयसे जातवेद.“ | प्रे fear श्रणमच्छा जिगास्यच्छा देवार ऊचिषे धिष्णियाये। याः परस्त द्रा खने द्वयस्य याश्चावस्ताद्पतिष्टन्त sia) wnat. दिवि ae: एथिव्यां यदेषधिषु॥२॥

wy व यज । येनान्तरिक्षमुबीततन्धं त्वेषः सं

[का०१।प्र०२।अ ०8] वेदार्चप्रकाशे | १८९

भानुर शवे Fw | पुरोष्यासेा शम्यः प्रावरेमिं सजाषसः। | HTML इव्यमाहतमनमीवा इषा AO | डामरे पुरुद स Blase: शश्रन्तमःः हव॑मानाय साध। स्वानः सूनुस्तनयो विजावाग्ने सा तै सुमतिर्भूत्वस्मे । अयं ते यानिकत्वियो यते जाते श्ररेचथाः। तं जानन्‌ ॥ ३॥

aX श्रारोाहाथाने वर्धया cfd’) | चिदसि तया दे वतयाऽऽङ्गिरखद्भवा Me” परिचिदसि तया देवतयाऽऽङ्गिरखद्भवा Tie’? लोकं एण fer y- खाये सीद fan त्वं। Len त्वा इष्टस्पतिरस्मिन्‌ योनावसीषदन्‌"*। ता HA छददादसः साम श्रोखन्ति gaa | जग्मन्‌ देवानां विश्स्िषा रचने fea vgn

श्रतु । श्राषधिषु । जानन्‌ | शअष्टाचत्वारि ःच॥४॥

इति वैत्तिरोयसंडितायां चतुथकाण्डे दितोय- प्रपाठके चतुथाऽनुवाकः ॥ ° ॥

द्रतोयेऽनुवाके WGA चयनरेशं प्रति मयनम॒क्रम्‌; अरय चतुथं गारपत्य चयनमच्यते | कल्पः, “TTT दौचापरिमाणे श्रपेत वोतेति गादपत्यचितेरायतनं व्यायाममाजं चतुरस

१९० तेत्तिरीयसंडिताभाष्ये [का०९।प्र२।यअ ०8]

परिमण्डलं बोद्धव्या" दति wee—“sta ta fa चः सपंताते asa ख पुराणा ये च नूतनाः । श्रदादिदं यमेऽवषानं प्रयिव्धा wafaa पितरा लाकर)" इति। यमस्य स्व॑ म्यधिपतिलात्‌ ager: एयिवयां सवज wie हे यम- गत्याः, “AW (देवयजनखाने) पुरातना “ये' यूयं “सखः “Ara oa यूयं ख, ते सर्वेऽपि ्रपेत' (श्रस्मात्‌ ख्ानादपगच्छत)। ‘fra’ (अत्यन्तं विदूरं गच्छत) । “वि-सप त ow अतः" (श्रस्मात्‌ खानात्‌ sty afae परिव्यञ्य विविधं गच्छत)। “एथिवयाः' इद म्‌" “श्रवघान' (खानं) ‘aa? TEAR “TTT, “पितरः च ‘wa? (यजमानाय) टमं लोकम्‌ ‘aa’ (एत ख यनस्वानं छतवम्तः) | |

तमेतं मन्तं विनिथ॒क्क--“यावती वै एथिवो तस्ते यम आधिपत्यं परोयाययो वें यमं रेवयलनगमसखया अनिवाच्थाम्निं चिनुते यमायेनः स ॒चिनतेऽपेतेत्यष्यवसाययति यममेव देव- यजनमस्ते नियाश्यातमनेऽभिं विनते” (४।२।दश्र०) दति। सवैस्याः एथिव्या श्राधिपल्ये यमेन प्रते सति ‘ay (यजमानः) ‘ea’ प्रति ‘wat’ (एथिव्याः सम्बन्धि) “देवयजनम्‌! श्र- याचिलवा aa रग्नि" ‘faqa’, awed यमाथमेव भवति, म तु खयं ततृफलभाग्‌ भवति । wa: चमं” याचितुम्‌ “श्रपेत-इति- मन्ते श्रष्यवसाययति' (देवयजनं निखिन॒यात्‌)। wat याचित- त्वात्‌ स्वाथेमेव तखयनं भवति ।

तमिमं मन्तं प्रश्सति,-“इष्वयेण वा wear अनाण्टतमि-

[का०५।प्०२। खख ०8] वेदार्चप्रकाद्धे | १९१

went भाविन्दन्ते रेवा एतद्चजर पश्वन्तपेतेति यदेतेनाध्यवसा- ययत्यनाष्छत wali चिनते” (५।२। दअ ०) इति । aa: प्राणिभिराक्राम्तमाग्टतं, तथा न भवतोति “aataa’, aga ‘sar: (ए fear: सम्बन्धि) स्यामम्‌ “दच्छन्तः' श्रपेलमानाः) "देवाः वाशाग्ेश परिमितम्‌ ईषदपि नाविन्दन्‌" (भाखभन्न), सवैमपि भरभिखामं प्रेतेराक्रान्समेषेत्यथैः । यद्यत्‌ ख(नमज्िग्टते aa तज विचारणार्यां बहवः प्रेता wit भवन्ति । एतदेवाभिप्रेत्य महाभारते स्येते, “ws भोग्मधरतं दग्धं दवोणानाञ्च शतजयम्‌' दति। एवं सति “देवाः तत्परिहारेोपायं विचायं “एतद्यजुः (वजुरवेदखम्‌) “aia वीत' इत्येतं मन्तम्‌ शश्रपश्छम्‌। तस्मादनेन मन्त्रेण प्रेतानां निःसारितलात्‌ तेरनाक्राग्ते “एव खाने श्रगनि चिनते'।

गारदपल्य वचितिखानसख्या ङग मं fard—‘ogia यरेवाख्या श्रमेध्यं तद परन्ति” (५।२। दअ ०) इति । श्रस्याःः (एथिव्याः) उपरि निष्टीवनादिना यत्‌ खानम्‌ “wae? जातं, ‘aq’ उद ननेन विनिवायते |

उद्धते nea जलेमावा चणं विधन्तेः-““श्रपेऽबे चति wry” (।२। देश्र०) दति । उद्ननेन निष्यल्ला मिः जलेन शान्ता भति |

कश्यः, श्रग्रेभस्मासोति सिकता निवपति' इति पाटस्ठ,- “श्रप्रभस्माख्यप्नेः पुरोषमधि(९)" दति । हे सिकताखरूप, aq ‘aa? aq” (भासकम्‌) ‘afer. सिकताधारे fe श्रचिर-

१८९ तेत्तिरीयसंहिताभाष्य। [का००।०२।अ०४]

[कि

तितीषणो भवति, तथा लम्‌ ‘aa? श्रवस्वानाय “पुरीषवमसिः (पां खरूपमि) |

एतक्मग्छसा श्यं सिकतावापं विधन्ते,- “सिकता faaqaiaer शररवैश्ागरस्य रूपः Boda परे श्वागरमवरन्धे' (५।९।९अ०) इति। आधानप्रकरणे वेश्वागरस्छ रूपं, थिव्यं oftea’ दण्टाशातलात्‌ धिकताश्रीर वेश्वागरस्याप्नः खरूपम्‌।

कषपः, सञ्ज्नानमिल्यूषाम्‌' दति । निबपतील्धमुवन्तैते । पाटस्तु,--““खल्न्नानमसि कामधरणं मयि ते कामधरणं waa” शति हे ऊषखरूप, लं ‘seq (पश्रुसम्बज्ि सम्यक्‌ शानम्‌) “afer, पश्वे fe श्राच्राफेम सम्बक्‌ wer तम्‌ ऊषप्रदेशं feet, तथा “कामधरणम्‌ “श्रसि' (यञ्चिर्यांश्तवेम ब्राह्मणे वच्छमाणएवात्‌ चज्ञदारा कामानां धारकमधि) । we: नतेः यत्का मधरणया मथ्यै, तत्‌ "मयिः “श्यात्‌ |

एतन्मन््र साध्यमूषमिव पनं विधक्ते--“ऊषां निवपति ufear एषा प्रजननं यदूषाः पश्यामेव प्रजनमेऽप्नं चिनतेऽथा सल्न्नाभं एव सन्ना; दयेत्‌ पशनां यदूषाः” (५।९।दअ०) दूति । uferad प्रजेत्पत्तिद्ठुत्रञ्च Beret awa इष्टव्यम्‌ । लस्मादूषजिवापे सति पुषटिहेता प्रजममरेता च देभेऽभरिधितेा भवति। किञ्च सञ्न्नानहेतावेव देशे ्रग्मिशितोा भवति। ऊषाशं पग्रुन्ञानदतुलं लोके प्रसिद्धं; war हि ऊषरप्रदेषं war awe खवणादकमेव पातुं गच्छन्ति, (ar च पष्ट प्रात्र वन्ि। wa asad पुष्टिदेतुत्वश्च | aan चकारेण,

[का०४।प्र०२।अ ०४) TITUVATH | १९३

afer azeprafa aw afcefeia मनखा ध्यायति tia | तदेतदिधक्ते"-“द्यावाषटयिवो serat ते विवतो wam- awa 41 सद यश्जियमिति यदमव्या यज्ञियमासोत्‌ agen- AAT ऊषा श्रभवन azar यञ्चियमासोत्‌ तदमृव्यामदधात्‌ तरद ERAS हष्ण म्‌ वान्निवपल्लदो wag द्यावाषएटचिथोरोव चच्धियेऽप्निं चिनुते” (५।२।दअ०) दति । पुरा ृष्टिकाले प्रजापतिना Ze शावाण्थिग्यो जतुकाष्टवत्‌ dee तिष्ठतः, a यदा प्रजापतेरमश्षया fared, तदानों परस्परानु रागे एवं मागं wna, ने" (आवयोः) “बद्‌” यश्चयेग्यं art, ‘aa’ ‘aw ‘ua ‘aw दति ततः “mary (दिवः)* ‘ay awa सारम्‌ “Ma, ‘ay’ ‘Wat’ (vfaat) a दयाः खापितवतो । तच्च द्यसारण्डतं भूमाविदार्गो दृ मानाः ‘A’ प्रखिद्धाः) ऊषाः" श्राम्‌ ‘ay च ‘wey’ (एयिष्याः) agq- and खारम्‌ “आसीत्‌, ‘aq’ (खारम्‌) मूरा" (दिवि) a ए्थिवो श्ापितवती । ‘aq’ खापित ‘az, ‘exafe’ दष्वमानं Sey QI ्रभूत्‌। श्रत उभयोः सारयारेकोभावा य ‘Harr’ "निवपन्‌" ‘az. चन्रमसि wued ध्यायेत्‌", तेव ध्यातेन श्यावाषटयिव्याःः सम्बस्पिति यजश्चयोग्ये मारे afd चितवाम्‌ भवति । कल्यः, सया वः प्रियास्तनुव इत्युषाम्‌ सिकता सुरञ्यः

* दिवि इति खादश्पुस्तकपाठः।

१९४ तेत्तिसोयसंखिताभाब्ये। [का०९।प्र०२।अ०४]

दति । पारस्हू-“मं यावः प्रिवासगुवः षया इदथानि वः। श्रात्मा वो weg सभ्मियः सग्परियाखनवेा aa)” efi हे सिकताः, ऊषाः, ‘a’, (aura) "याः, प्रियास्तनुवः ताः परस्परः “सं"-छञ्यन्लां । ‘a: (ura) परियाः (firerfe) “इर याभिः श्रपि 'ऽ-ङग्यनतां । तथा वः" (यश्माकं) Mia अषि समस्प्रिजः' wey’ । अपि च (ममः श्रपि "तनुवः" 'सथ्िवाः' खनु ।

wm, ‘way चा श्रप्निरिति waar wa प्राचीरिष्टका न हंपत्य चितातृपदधाति' ति Sway सा अभ्रिः" wafer के प्रथमाभाहइ,--“अय शा श्रप्नियस्िब्‌ Wafae: सुतं दधे Het वावशानः | aefad वाजमलत्यश् धरि सख्वाग स्स यले oraz” इ;त afer गारपत्यचितिषूपेऽप्रो "वोवज्नागः, (कंमयभानः) “दण्दः "सुतं" Atay (afarga) जठरे, ‘zw (Gre? धारयति), ख (arg) 'अयम्‌' "रभिः cerita ष्ट कामिशीयते इति जेषः रे "ज तवेदः", “aay ‘ate "न, (सत्वर- गमनक्ु ज्र मग्धमिव) ‘ayfed (सरस्तसद्याकेन wea afar) “वाजम्‌, (अनं) "ससवान" (THAT) “सम” यज मानेः TAP’ |

अथय दितीयामाइ,-““च्रप्रे दिवो waar जिमास्च्छा gay ऊचिषे धिष्ियाये। याः परस्ताद्रोचमे gia या- अवस्ताद्‌ पतिन्त qq.” इति। र इृकारूप ‘an’, fea’ (सकाशात्‌) “HGH (उदकः) ‹भअच्छः' (श्राभिम्‌ स्येन) जिगािं

* याखाघरादुपतिषन्त डवि कचित्‌ पाठः|

[श००।्०२।ग्ब 8] बेदारप्रकाशरे | gen

(पजाषि); बागद्ारेण पटं श्णादवलोव्यथंः । ˆ शये" देवा ‘fufewar:’ (विण्णियाधाहाः) तान्‌ gary ‘wey (श भि- मुख्येन) खचिषे (इवि; खोद खतेति ब्रूषे), लयि श्चा पहिते नधा वमाह्ता इव रेवा ary इविः खीकरि कोथ; । ‘qe’ रोचने" (ayfaee) wwe सन्ति ‘ar: श्राप", ‘quer’ (agfzfa) "उक्तिष्टग्ते" ; ‘erercerd’ (अपाभागे) ae, काः wat: wife wafea cersfaemitia शेवः ।

wa ठतोवा माद,--““क्ने wa दिवि ae: ofa. चरोा- wiry arya) येना क रिचमुवाततन्व ae: सख भाभु- ररवा Tee” हति । ₹े "यजन" (वामनिष्यादकः) रग्न, "तेः (na) ‘eer वचेः" “दिवि छयंरूपेख aia, चिव" वद्धि. आलारूपेष्ठ awa! तथा ‘aq’ तेल “दछाषधीवुः ततृकखपरि- पाककाल्ला का रेख वन्ते । WY वडव गलरूपेण aha ‘Ga’ gids वज्रा faeray ‘ey (विस्तोशेम्‌) “अन्तरि्तम्‌' mana (खलो विस्तारितवानशि) प्रकाञधितव।निन्ययंः। aa.’ (Ofer सर्वदोपव्ैःखमूषः*) भानुः" (भाखकः), “श्रकवः' (अमद्रषूपविशीरः), 'मुचस्ाः' (मनयख्ान्‌ प्रश्खापमिता) । तथा- विधतेजारूपामिष्टकामपदधामोति शेवः | |

अध्य चतुर्थमाह, waa waa: प्रावशेभिः स- Mee: जवन्ता इव्यजाडतभगमोवा इषो महो, =)" cha

% e Ly क, en Nn . * च्छव सम्रूदति fea ca ears पाठा ares राचत। ^ ‰

९९९ तेत्तिसीयसंशिताभाष्ये। ([का०।प्०२।ख०६]

एते were इष्टकारूपाः “ard ‘ea’ ‘oeent? | ateur

श्रग्रयः ?-(परौषे aged भवाः) "पुरोगाः, श्राव्शेमिः" ` (अकरण सम्भजगङ्रोलेमने भिः) | ‘rae: (परस्परं समान- प्रोत्यः) “अरनमोवाः' (रोागरडिताः), ‘cay (trou res), "महीः Gite), तथाविधाग्निरूपाम्‌ इ्टकामुपरधामोति Ber: |

कर्पः, ‘Tyas ते यामिष्छविय इति डे पुरस्तालमोचोः दति। उपदधातोल्यनुवन्तते । तच प्रथमामाहः-“इडामप्रे IE दसः सनिं गोः अश्वन्नमः दवमानाय साध । Be छनु- war fama at ते gafmren®” इति । डे “aa, 'इवमानाय' (हतु प्रहन्ताय) यजमागाष ‘ait.’ "वनिः (गवादि पष्नां दातार) “सध (खन्पादय) । कौदृशं खनि ?- डाः (स्वरों प्रण सनोय), ‘wade (वङधा <date), “egw” (अत्य म मविष्ड रेन anal) । किञ्च वत्मसादात्‌ नः' (श्रस्माक) ‘ery ‘era’ (पुाऽखठ) | कोदृ्ः?-तमयः, Wee car: | पशसा मान्य “उखम्‌'-बब्देने कतात्‌ दक पजारिग्या हन्ये fawe- वाचो तनयग्नब्दः प्रयज्यते, “विजाव' (विदिधानां जनयिता) | हे ‘an, "ते" (तव) “साः “सुमतिः (तथाविधानयदवुद्धिः) असे" भूतु" (ETE भवतु) | .

श्रय दितीयामाहः श्रयं ते atfrdfaadr यतो जाता शअरराचयाः। तं MTT श्ररोहाथा ने ager cia)” इति। हे रद्र, Sway (दष्टकारूपः पदाथः) तिः (तव) भ्वानिः' (डत्पन्तिरेतुः) ‹खलिचः" (तु कालोगः श्री पद्ष-

[आा०8।घ०२।अ ०8] वेदार्थप्रकराग्र | १९७

सक्रमतख्धः) द ति'"यतः' (योनेः) “जातः” (थत इ टकारूपादुत्यश्चः) लम्‌ श्ररोखथाः' (रोत्षिमानसि)। डे ‘aa’, ‘a (तयाविध- मिष्टकाङूपयथोनि) "जागम (जायमानः) खम्‌ “च्रारोर' (आरात्रि) | ‘aq’ ‘a.’ (अस्माकं) ‘th (धनं) ‘age’ |

कल्यः, ‘wa wafecta oftiucte via are face a डः इति । उपदधातील्यगवत्तते । प्रयममन््पाटद्ड,- “चिद सि तया देवतया ऽङ्गिरखद्भरवा ate" इति । भागान्‌ fearfa बन्पादयतोति ‘fey & cea, a "चिदथिः। यथा रेवतया लमभिमन्यते*, ‘aa’ ‘ara’ ओअगुग्टहोतद्छं ‘ya’ (खिरा eer) ‘ata’ (aafag) 1 तन दृषटाकःः--श्रङ्गिरखत्‌ (aftr निरूपदिते्टका यथा yar भवति तदत्‌ ) ।

द्वितौयमन््पाठस्ह,-“ "परिचिदसि तया देवतथाऽङ्गिरखर्‌ yat सोद(५९ दति । प्ररि" भोर्गांखिनाति सम्पादयतीति “परि- चित्‌" । शेषं प्वेवत्‌। “तया देवतया” इत्यादि वक पूरव्वणुप- धागमन्तेषु प्रयोक्रयं। तथा च TIA, “तया देवतया श्रकातेा दधाति! इति ॥ डक्रषूपधानमन्तेषु, “Way से win’ Taree रया ना ager रयिम्‌ इत्येतदन्तं wea Gna | _ तदिदं usefa,— ‘way ar ufafcia विश्वामिचस्य खक भवल्येतेन वे fearfratse: fad धामावाङन्धाग्मरेवेतेन भियं धामावङन्धे" (५।२।दश०) दति। |

* ख ममन्धसे xfs पाठा भवितुं am).

tes Afactwefearars : [wreeweeswea]

afer qm सतदभिराथाभिच्छंग्भिः enaftrettoari विधन्ते,-““ढन्दाभिरव देवाः Gal लाकमायन्‌ we: प्राची. सपदधाति चतवारि इन्दाश्सि इम्देभिरेव तद्यजमानः ya Sasa” (५।२। दशर ०) एति इन्दयकाभिखतरभिच्छगभि- इपधाये त्र्या शारः, देववद्‌ यजमाने।ऽपि इन्दे य॒क्नाजिच्छेम्‌भि- WAG इष्टकाः प्रागया उपदष्धात्‌ |

अथ qwrt पञ्चम-षष्ट-मन्ताग्वासुपरितगयचुम्बा च srafasarqurt 7धन्े,--““तेषां gat लाकं ant few: समङ्गोयन्त ते इदे Tea समीचो उपादधत दे पञ्चात्‌ VATE ताभिविते feat Lewy. चट्‌. परस्तात्‌ षमोचो उपदधाति दे पथात्‌ with fant fava’ (६।९।९्अ ०) इति यरा अलस Coat खपधाय ‘A (रवाः) खगे "लाकं गच्छन्त, तदा ‘Sat सम्बन्थिग्यो ‘faa’ पालकाभावात्‌ शषमलीयन्' (सम्बक्‌ fader saa), रिम्बज्निन्यः प्रजाः faget श्रभवन्निव्यर्थः; wat दिति देवाः "पुरस्तत्‌ दिगि. खगन्धां “डेः ces, wera च uspat “दः इष्टके उपादधत । "ताभिः" चतङ्भिरिष्टकाभः ^ते' (रेगः) "दिभः ‘Trey (दृ-दोरूतवन्तः) । . तथा यलनाने- SATE WIA ।

अथ पवेमुपटिताखतख ख एदा सीमुपदितःखतश्वद्च भिखिल्वा पुगः प्रशंसति,--““श्रधा. amar वै छन्दासि पशनेवाखो नीके द घातय वृपद धाल्यष्टाच्तरा गयौ गायचेाऽप्िवावागेवाभ्निखं चिनुतेऽष्टावपद धाल्यषटा्रा गायनो गायो सुवे लोकमश्चषा

[किान्भप्रस।अ०) केदाथप्रश्ञाग्र। ree

aq yaaa area wesw’ (wieiawe) एति । frat विधार्काचापधानं पूवेमृक्रम्‌, अपि च इन्दसां agmfataaa यश्टकूपलाच्छन्दोयक्रा मि च्ग्‌भिरुपधानेन ‘ee | ‘aga’ खम्पाद्‌ यति । डपरितमार््वां creat सड aga गायजीलान्यं | जखजसेन गायजनोसम्बदध; “afi शसि, "ते सव ‘fern’ किञ्च meer: शर्गलाकाभिश्जलात्‌ cg खगा- निश्चानाय सम्पद्यते | -

करण्यः, ‘wafwe warewfaera एभिः प्रच्छारयति Sra-ve ता we ददो हल शति दाभ्यां-दाग्यां मन्ताभ्वामे- केकां खोकं-प्वा मधदधातिः इति । तच प्रथमामाइ,-- “लाकं gu fax yerar सीद fra a carey ला बृदरातिरस्िन्‌ योजावसोषदम्‌(*९), cfr हे इ के, ‘Sta’ (गा पत्य चयनाय रेजे पमाक्राभिरिषटकाभिरगाक्राकमवश्ष्टं स्तां) ‘ee (परथ); तथा ‘fax’ ‘yw (दयोारिष्टकये मध्ये किञ्चिदपि fax यथा न दृते, तथा ve’ (प्रय) Naw दिष्टा waa: । “war (afq ष) ‘a ‘faay’ (ज्रान्ता) स्तो ‘ate’ (fas) 1 श्दाप्रैः "बृष्यतिः' Naa देवा “aie “Orin (चाने) at "असीषदन्‌, (सादि तवन्तः) |

रय दितोयामाहः ता wa खददाडसः Bray श्रन्ति was: जग्धम्‌ caret fauferen राखने feats!” दति । ‘fear? ‘Qre (qq vara) ‘qe ‘oy’ (चजमानस्य oats fafa) उति “रवारा सम्बन्धिन्य

tes Afactaefearars 1 [wre siwceeywea]

afer wn सतदभिराद्ा भिच्छंग्मिः साभ्वमिषटकापथाभं विधन्ते-"“न्दाभिरव रवाः सुवभे लाकमायन्‌ चतसः प्राची. खपदधाति चतवारि कन्दार्सि इन्दे भिरेव तद्यजमानः yaa SSAA” (५।२। दअ ०) इति इन्दायकाभिखकरभिच्छंगभि- इपधायेद्यष्वा दारः Saag यजमानेाऽपि इन्दे य॒क्नाभििच्धेम्‌भि- WAS दषकाः प्रागया उपदध्यात्‌ |

अय खक्रगता्न्यां पञ्चम-प्रठ-मन्ताग्वासुपरिवनगयनग्बाश्च सभ्यमिषटकापधानं गिधक्तेः-“तेषां gat लाकं ant दिशः eae ते दे पुरस्तात्‌ समीचो उपादधत दे पञ्चत्‌ बनोचो afl a दिने Tew. e.g परस्तात्‌ सपोचो उपदवाति दे पात्‌ wart दिं fava’ (viene) इति! चरा अतस CORT उपधाय ‘A (रवाः) खमे लोकं" ग्न्त, तदा Sat सम्बन्धिनो ‘few? पालकाभा वात्‌ शमलतीयन्त" (सम्बक्‌ fader श्रभवम्‌ ), टदिम्बज्निन्यः प्रजाः विहा श्रभवज्िश्यर्थः; wat श्वदिति देवाः "पुरस्तत्‌" fafa खग्भ्धां डः ced, war च यथन्थां “देः इष्टके उपादधत । “ताभिः, चतद्नभिरिष्टकाभः "तेः (देवाः) ‘fea Tee (Thera) । . तया यमावे- ऽ्यपद ध्यात्‌ | श्रय पत्रैसुपडिताखतखथ-ददाकगेमुपडितःखलश्वख मिलित्वा पमः प्रशंसति, “wat पश्वा वे कन्दासि पश्न्वासे खनो द धत्यष्टावुपदधाल्यष्टाचरा गयी गायकेाऽध्चियावागेवाभ्निरं चिनुते्टावुपदधात्यष्टाचरः गायनो गायनो सुवे लोकमश्चशा

[का ०भप्र०२।अ ०४] केदाथप्रजार। १९९

वेद सुवमंस्य लोकस प्रज्ञाते" (१।२।२अ०) एति frat विधार्खाचो पधानं giana, पि च इन्दसां पश्ुप्रात्निहेतुचेन पष्टरूपलयाच्छन्दोयक्रामि ्ेग्‌भिरुपधानेन ‘EAR | “aga खम्पाद यति । saftaanrat creat सड wean गायजीलान्यं | अखजलेन गायनोसम्बद्धः शअभ्नियीवान्‌, अस्ति, “तः खव ‘fara’ किञ्च mean: सर्गलेाकाभिश्जलात्‌ cag खगेा- जिश्चानाय सम्पद्यते | ¦

कश्यः, ‘wafad श्रयोादन्रभिखाकं एणाभिः प्रचारयति Sra-ve ता we geatee शति दार््या-दा्भ्णां मन्ताग्यामे- केकां खोाकं-एकामधदधाति' इति । तच प्रथमामा इ,--“लाकं ge fag yerar सौर feat a wart ला बुहस्यतिरस्िन्‌ यानावसोषदम्‌(\९* दति । हे cee, ‘Sra (गा पत्य चयनाय रे पमाक्राभिरिष्टकाभिरगाक्रा ममवशिष्टं खानं) ‘Te (पुरथ); तथा “द्रि “एणः (zarfrenara किञ्चिदपि fax यथा न Twa, तथा ‘ee (प्रय) wer ष्टा wae: । “war (afq च) ‘a? ‘fwar’ (जानता) sat ‘ate’ (fas) 1 शइ्काग्ै "बृदस्यतिः' Naa देवा ‘wie चोना' (चाने) at "असीषदन्‌" (सादितवम्तः) |

रय दितोयामाहः ता wa खददाइसः Bray Wee wa: war Tat fanfare treet दिवः(*५) ति । ‘fea’ ‘tree? (que प्रकाशक) ‘qe’ ‘wary (चजमागस्य अश्मनि निमिन्सन्धते) उति ‘carat? wafarar

Ree तेत्तिरीयसंशिताभास्ये। [का०९।्०२। ख ०६|

"विन्नः, (प्रजाङूपाः) “प्रश्रयः (श्रचख्यगासदृूश्ाः) "खरो दषः (azarae दारयिशथः) "ताः" इष्टकाः ‘Ara’ ओणन्तिः (पक्क कुर्वन्ति) । कदा ?- श्रा'-“चिषु" (श्रा घम म्भात्‌ यानि प्रातःसवना- दोन, तेषु), निरन्तरं सेमैकड्ेतव एता दृषटका इत्यथः ।

एतगमन््रदयसाध्यमृपधानं विधेः यादशं लाक-एण खपदधात्येक विशअतिः सम्पद्यन्ते प्रतिष्ठा वा uafaye: प्रतिष्ठा मारपत्य एकविरब्स्येव प्रतिष्ठां गा दंपत्यमन्‌ प्रतितिष्ठति (५।२। aye) tf Gray दृष्टकानाक्रान्समवजर्टं देशं पुरयन्तोति 'लाक-एषः.--एतन्लामका दृष्ट कास्तरया द शसद्लाका उपर थ्यात्‌। एवं ofa पुर्वक्वाभिरष्टभिः षर “एकविंशतिः caret’ । तया सति ‘vafduairat चथा @raracrat चिददादोनां ‘afast’, तथा निद्यंधाया ‘areca: श्रपि sreatiareiat प्रतिष्टा" । तद्भय-श्रतिष्टाम्‌' रनु" यजमानः प्रतितिष्ठति इति।

वेदनं प्रशंसति, “प्रल्यभ्निं चिक्यानस्तिष्ठति च एवं वेद्‌" (१।२।द अ०) दति । “खिक्धानः' (चयनं छतवान्‌ wat) प्रति- facdras: । एवं निरूपिता सेयमेका चितिः ।

ईैदृशोनां चितोनाम॒पयंसभावेन वन्लेमाननां पञ्चषा विधन्त -“पञ्चचितीकं चिन्वीत प्रथमं चिन्वानः पादा यन्नः “TET: WAT यज्ञमेव WATT A ,८५।९।२अ०) दति । ‘aaa’ "चिन्वामः' (प्रथ पवारमग्निवयनं git) यजमानः “पञ्चचितीकं (पश्चश्खाका श्रनन्तरोक्राशितया यथ्याग्रेसादृ्) ‘festa’ lt धानादिपयस्याकतेः पञ्चभिर्हविरभिंवेक्तलात्‌ "पाङ्को यश्नः' |

[wreaitegiaes} वेदाथपरकाजने। Ree

USAT. पारेख ART: Vea’, एवं चयनं war ‘ay’ aE? च प्राग्नोति,

दितीयवारम्रिचयनं कुर्वतश्च vert विधन्ते,--“जिचितीकं चिन्वीत दितोयं fearraa ca लाका एष्वेव खेकेष प्रति- तिति" (५।२। दशर °) इति। ‘fara (डितीयवारम्‌)।

दतीयवारमर्नि चयनं gaa: vert विधत्ते-"“एकवितीकं चिन्वोत तोयं चिन्वान एकधा वे gaat लाक एकटतव gat लोकमेति" (५।९२।९अ ०) इति । "एकधा (एकप्रकारः), सुदेक- साभा यात्‌, AI प्रास्य तद्धेहक समाः पे पगरा इत्यभावाच । “एकटता' (एक गरूकया) चित्या, जिगृणत्य-प च्च गणलवजिंतया ।

atered विधन्ते--“पुरीषेणाभ्यु हति तस्मात्‌ मारसेना wae’ (४।२।२अ०) इति। यस्मादरख्िश्माः afsat षकाः मांसमेन agar otgar श्रभ्युहति' (कारयति) । ‘aaa’ लोकेऽपि ‘ater afe eazy |

act प्रशंसति,“ दुमा भवति य एवं वेद” (५।२। emo) इति।

चितिगतां weary स्यां fafear प्रशंखति- “पञ्च चितयो भवन्ति पञ्चभिः ote <x ered दश्रा्रा fringe विराद्धिराच्येवान्लाखे प्रतितिष्ठति (५।२।२अ०) दति। एकां चितिं wer परोषेशाच्छारखेत्‌, mer उपरि fetat चितिं war तामणथाच्छारयेत्‌,--हवं चितिपञ्चकन पृरोष॑प्॑च कन दभषड्यासन्यको विंराटकन्दे दारेशे प्रतितिष्ठति" इति ।

2 8

RoR Afadiad fem 1 [शा ०8।१५०२।अ ०४ |

श्र विनियागसक्ुहःः- श्रपेद्धन्ति चितिस्थानम्‌, aie सिक्तां वपेत्‌ । खञ्न्नानमूर्घां निवपेत्‌, घं चा, dena इयम्‌॥ श्रय, चतदभिः प्राचोरिष्टका श्रादधाति fei इडा, द्यां gra द, fegnat पथिमदयम्‌॥ लाकं लाकं-एणा-दाभ्यां मग्ा ss चतुदेश्च ॥

दति सायना चायंविरचिते माधवोये वेदाथैप्रकाज्रे शष्ण- यणुःसंडिताभाय्ये चतु्य॑काण्डे दितोयप्रपा ठके चतुाऽमुवाकः॥ ° ॥

समितः away सम्प्रियो राचिष्ण सुमनस्य मानौ । इषमजममिसंवसःनेा सं at मनार्सि सं वृता समु चित्तान्याकर्‌" । wa पुरीष्याधिपा भवा त्वन्नः इषमूज' यजमानाय धेहि । qed र॑यि- मान्‌ पुष्टिम असि । शिवाः छत्व feu: wat: सवां यानिमिहासद ९ | भव॑तं नः समनसौ समकर ॥ net

scar मा any feefae’ मा यन्नपतिं जात- वेदसो शिब dame न॑“ | मातेव पुं viet परोष्यमभिः स्वे यानावभारखा। तां विन्द्‌ वेतु-

[आा०९।प्*२। wey) वे दयप्रकाश्च। RoR

भिः संविदानः प्रजापतिविश्चकमा fag” । यदस्य पारे रज॑सः शक्रं ज्यात्रिजायत । सं नः पर्षदति दिषो वैश्वानर UTE | नमः सुते नि- wa विश्वरूपे ॥ २॥

अयस्मय' विषं ता बन्धमेतं यमेन त्वं यम्या संविदा- नेमं नाकमधिराश्येमं । यत्ते देवि निक्ति- राबबन्ध दाम॑ ग्रीवाखंविष्वत्यै । ददं ते तदिष्याम्या- य॑घा न म॑ष्यादया जीवः पितुम॑दि प्रमुक्तः । यस्या- सते WA कुर Bra TRA बन्धानामवसजनाय। भूमिरिति त्वा जना विदुनिंक्तिः ॥ ३ ॥

इति त्वां परि वेद विश्वतः“ | असुन्वन्त' यज- मानमिच्छ स्तेमस्येत्यां तस्कर स्यान्बेषि । अन्यमस्म- fem ala xan नमे देवि निं ते तुभ्य॑मल्तु^" । देवीम्‌ ं नि्छ तिं वन्दमानः पितेव ow द सये वच्वौ- भिः। विश्व॑स्य या जायमानस्य वेद॒ शिरः-शिरः प्रति खरौ fase’) | निवेशनः सङ्गमनो वलनां विश्वा रूपाभिषष्टे ॥ ४॥

शचोभिः देव इव सविता सत्यधर्मेन्द्रो न तस्यो समरे ata’? | सं वरचा दधातन निराषशावान्‌ रंखोतन | fase श्रवटमृद्धिशं वयं विश्राहादंस्त-

28 2

Roe afacuefwarnwa ; = [ete sigozieee |

मधित. | faegrersaazx सवरजः Giew | उद्रि fered wai) सीरा य॒न्ति कवये युगा facet पथक्‌ | धीरा देवेषु सुख्रवा५५। युमक्त- सीरा वि युगा ara BA येने क्पतेह ॥ ५॥

वीजं गिरा च॑ अष्टिः सभरा weet Feta TG पक्मायत्‌^५ | VHS पवोंरव TAX सुमतित्संर। उदित्कृषति mata maar cect Tazawa” | शनं नः फाला विर्तुदन् भूमि? शनं कोनान्ना अभियन्तु वाडान्‌। शनं पजन्य मर्ध॑ना waifa: शुनासीरा शनमस्मासुः धत्त" । कार्म कामदुषे Yea fas, वस्खाय च। इन्द्रायाप्रये we मआषधीभ्यः प्रजाभ्यः,“ । धुतेन सोता मधैना समक्ता विच देबेरन्‌ मता मरुद्धिः। Bsa पय॑सा पोन्वमानास्मान्‌ सीते पर्यसाभ्यावरत्छ\") ॥ इ ।

ware | विश्वरूपे । विदुनि्छ तिः। अभि । TW) मिजाय। दाविंरश्तिख ॥५।

इति वैक्तिरोयसंडितायां wquares दितोयप्रपरटके पथ्चमेऽनुवाकः॥ ० ॥

(etesipeqreen] नेदा्थंप्रकारे। १०४

चतु्येऽम्‌ वाके wire । चरथ Tease APATITES ये भुवः Siew । कूपः, “समिलमिति wat waefaqaye सजिववतिं इति । ay पयनानाइः- “सजित स्धन्पेथार सज्ये रोचिष्णु खमन मागो । Te मृजेमभिसंवसाना सवां मनाव सं जता समु दिनलान्बाकरम्‌(')'* tft येयं गादपत्य चितिः पुवागुवाकेऽभिदिता, तराम्‌ ख्खा- भिजंनिबपननेलायां इक्र न्प्यते,-पृवं खङाऽभ्रिरोकः, दितीय- fagisfacat: | ताकभो अम्बो ष्ठेदमुच्यते। हे अग्नो, यवामुभेष ‘afad’ (सक्ता) भवतं, sya च “वड खेर्था” (खम्बम्‌ aye ewe निष्यादनं कुरत) ¦ Meas ?--सम्थिये' (ary परस्यरं प्रोतियक्र), “रे चिष्णु' (raw), qareaw (परखरं Brae wrt), “दवम्‌, (rq). "अभे" (रं) च संवसामो" (सम्बक्‌ सन्या दयन्त) । ‘at (युवयोः) “मर्गा (मनेाजन्यान्‌ VELA) "खम्‌ -श्राकर्‌' (सवतः सङ्गतानि कराग्ि। war weft (कमार समः-श्राकरं'। तथा ‘fears (कमंकिवयश्ा नानि) “वम्‌-“श्राकरम्‌' | |

श्रथ दितोयामाहः--रग्मे पुरोग्ापिषा भवा लं बः, wes यजमानाय Ge” इति । रे “परो (पसवन), ‘ay (मिखितो भवा ज्िरूप), "वं" ‘a’ (wera) “afm” aq’ (श्रधिकं पालयिता भव) । are wal यजमानायशं Tay WATTS |

* en ‘afudqarar इति erat afag oa: |

Rog तैन्तिसोयसंहिताभाष्ये। [का०४।प्र०२।ख ०६]

श्रथ व्रतोया मार-““पुरोग्यसू्बमप्रे रयिमान्‌ पुष्टिमार ata शिवाः wet fom: सवाः खां यानिमिहासदः(र)“" ci डे ‘ai? gare, लं “पुरोः (पृरोषादः), 'रचिमाम्‌” (धनवान्‌), ‘gfearr रपि cafe’ । ‘adr दिशः" "शिवाः (शान्ताः) ‘war ‘ce’ (चिते) “खां यानिं' (खकोयं खानम्‌) “wrez:’ (argfe) ।

अथ चतुर्योमाह,--“"भवतं गः Bante समेकसावरेप्ा | मा यन्नरः fexfad मा यश्चपतिं जातवेदसा जवै भवतम मः(५)* इति । योाऽभिः परातनः, यश्च ger, ar gat “मः, (अस्मान ) प्रति ‘waver (समान मनस्क त्रिप्रतिपन्तिरडितेा), ‘gqaraar (समान निवावखने), “शअरेपते" (पापचिन्तररिते), aye यश्च पतेख feet “मा, कुरुतम्‌ । “ae (श्रस्िन्‌ कमं) डे “जातवेदषाः, “नः (mat) प्रति शिवेः (जानता) "भवतम्‌ |

एताम्‌ मन्त्रान्‌ विनिय॒क्कुः- “विवा एते fet यख पराभ्रियशचोखाया afaafafa चतद्धभिः संगि वपति खलारि ढन्दार्सि छन्दारसि खल्‌ वा श्रगरेः प्रिया तनुः प्रियथेवेने तनवा ay wife” (५।२।४अ °) इति aft चिकोषेतः पु रुषसख ‘ey’ पूवं fax आहितः “afa:’, ‘aq ‘sarap वन्तंमान द्दानषै- masha:, ‘Ua’ Bat war "वि-“दविषातेः (श्रहमेवाङत्या - धारा ward, ग afaaadenr विदधेषः। wat विदषपरिशाराय “संनिवपति' (ताबुभो संयाजयेत्‌) । श्र्यादानादिषु गायश्यादि-

(Wes ToR Toe} वेदां प्रकाशे | Rog

च्छन्दसां साधनलात्‌ ‘aecifa’ “aay? श्रिया ag’, तथा सत मन्तमतया Weg चतुर्णां गायश्चारोनां scat बद्धिख- लात्‌ “प्रिययेव' ‘amar’ सङ्गता यथा भवतस्तथा `सं-्रासनं एतवान्‌ भवति |

manana समितमितिपदख् aaa दर्शयति, “समितम्त्धा ह तस्मारुब्रह्मशा शंच समेति” (५।२।४अ ०) दूति । यस्मादयं we: सङ्गते भवतमिति ब्रूत, ‘ware’ शोकेऽपि पुराहितरूपेण त्राणेन रजचियङरूपेा राजा sR । अत UNA BA दा इतं, ‘AAT ब्राह्मणो राजन्यान्‌ । AWE राजन्या ब्राह्धशवाम्‌' cf

तमेकाग्धोः aya पनः प्रशंसति,-“.यत्‌ way विहरति तस्माद्‌ ब्रह्मष्ण VS aia” (५।९।४अ ०) एति । यस्मादच्निदयं संथेख्ख afar संयक्तऽपर विहरणम्‌ (उलरकाणलीनं विविध- मनृष्टानं) करोति, "तस्मात्‌" लेकेऽपि ब्राह्मणक्तजिययाः संक्रयोः खता: qeae न्राह्षेन नियमितः रजिया विविधं wet’ दाव्यपरिपाखनं प्राग्नोति ।

कर्पः, मातेव पचमिति शिक्यादुखां frew इति | पाटस्त,-““मातेव पत्रं एथिवो पुरोखमग्रिर खे योगावभाङखा । at विदे च्टतुभिः संविदानः प्रणापतिर्विंश्चकमौ fae)” षति । चथा लोके “माता' ‘od’ बिभति, तथा एयिवीषरूपा

~ ॐ, ङे

दयम्‌ “उखा, खे यागा" (खकीवगभेद्याने) “पुरीम्‌ एतम्‌

qr AfactrdfwennG | [का०७।५.२।यअ ०१]

oft "खे योनः” pry (fafa) ‘ary (wet) श्रजा- ufa: ‘fare’ (firemararapet atta) erga: प्रजापतिः?- ‘fateawafay’ च (संविदानः, (रेकमत्धङ्गतः), (विश्वं efe- SG Ga querer) ‘fawn’ |

ufeere wafafcirrce तात्पथे aafa,— “wats शतं दोक्यन्ति स wafata विमुच्यो मातेव पजं एथिवी पुरोष्य- मित्याह कठभिरेवेनं दोशयिला खतुमिविम॒ञ्चति” (५।९४अ ०) इति । “शतं' (यजमानम्‌) “खहभिः' पुरा संसवर्व्ति, "वड्मि- ईोरूवति वडवा waa "तुभिरेवेमं दरयति' came अतस्तादश्यजमानसम्बन्धो। ‘a versfaranta ‘wafaty विभावनया भवति। war विमेषचनसाधनेऽस्िन्‌ मन्ते खतु- प्रयोगाहभेखा विभेकथारेकसाधनत्वं सम्पद्यते । wee <tr धलमानख, विनेकख स्वस्व, तथाप्यभेरपचारेण एकविषयनाष- न्यासः |

कापः, ‘are पारे रजस दति वेश्ानथीाशिदधिक्यमादने दूति । weg—‘are पारे cre: ww च्थातिरजायत । we: पदति fats? Serre ere” इति । ‘cre’ (TMT EWS धुम) “ae (वाने) Te’ (अग्नः) KH (fasten ‘ery “च्छो तिरजायतः, "ततः (च्योतिः) ‘fea’ ‘aft’

* aS येज इति पाठः Grew इवाभाति | † सम्बन्धि डति aay पाडा न सम्बक्‌।

[का०।प्०२।'्ध०] बेदार्थंप्रकाद्चे। Ree

दिदनतिकम्य) ‘a? (असाम्‌ ) "पर्षत्‌" (प्रीयत) । हे वे श्चागरास्य ‘aa’, त्वदीयं fai ‘carer’ (सुषु ्राङूतम्‌) ।

तमेतं मन्तं विनियुद्के,-“वेश्वागया जिक्यमादन्ते azaa- वेगत्‌ (५।२।४अ०) इति। विश्वागरश्रब्या यस्साग्टष्यस्ति; सें ‘agiaty, “ae वेश्वानरोा गला प्राणिनां रेडमाभितः' एति washes aye सखादुल्वकारिवात्‌ acta खपान्तं free खादृ तं भवति ।

कल्पः, “ने ऋ तिरिषटकाः छष्या खललस्त वपक्षा स्ताः fray इका जमासन्दोञ्चादाय ददिणमपरमवान्तरदेशं WAT WA: | ते निक्त दति aaa इरिणे प्रद्रे वाः शिक्यं निधाय" vit पाटस्ह,--““ममः सु ते निकेते विश्वरूपेऽय स्यं विचुता बन्धमेत। यमेन त्वं यम्या farina माकमधिराइयेभम्‌(>” इति। डे ‘fada’ (दसिण-पचि म-मध्यमख्ितावान्तरदिगभिमानिभो-* देवते), "विश्वरूपे" (बजविधरूपयक्त), ‘a (तुभ्यं) “नमः' BT । ‘wand (arefafad शटङ्खलावहदम्‌) ‘Ud’ "बन्धं" (खगे- ्रा्निप्रतिबन्धकम्‌ ) ‘ca (पामानं) ‘farsa’ (विनाग्रय)। ततः ‘a ‘aa’ (afm) "यम्याः (एयिब्या) ख ‘fara’ (एेकमत्यं गता) सती ca (यजमानम्‌) ‘sua’ "नाकः, ( सर्व॑सुखोपेतं दुःखमाचजर हिते खगम्‌ ) ्रधिरोादयः (प्रापय) |

Biya छते या इष्टका श्रभिहितासा विधन्त

* दिगभिमाजिजि डति पटो भवितुं यक्षः | 2c

१९० तेत्तिरीयसंहिताभाय्ये। [का००।्,२खअ ०६]

‘Ten: शष्णासि खूस्तुषपक्षा भवन्ति fade वा vgn aya fada रूपं muy रूपेणेव frefi निरवदयते" (५।२।४अ ०) इति । ‘fami’ देवता arafavarat ता wa’, "तुषा" दूति “यत्‌” तत्‌ “एतत्‌' fada: (रा्सरेवता याः) भागधेयम्‌ । श्रत एवेष्टिप्रकरणे “र्सां भागोऽसि" इति हषेष- वापमन्त्र sata: । “Se ख निकछंतिदेवतायाः ‘ea’, अतस्दा- शुकूल्याय दषटकास्टषपक्षाः SUAAY FU, तथा सति अनुखूपेणेव भागेन ‘fad(a’® जिरवद यतेः (निःसारितव्राम्‌ भवति) |

दक्तिणपञिमावाकरदिभमङ्गुख्या निदिश्ड विधन्त cat fei amar वे निरये दिक्‌ खायामेव दिशि fawft निरवदयते'" (५।२।४अ ०) eft

कल्पः, "यन्ते रेव निष्ंतिराबवन्धेति चिक्यजालेनेमाः WETS Cla) “एनाः, (वच्यमाणमन्नेरपधेया दकाः) । श्र कमेणायं wer वच्छमाणेभ्यस्तिभ्य SATU, पाठक्रमे तु MTT | तत्पाटस्त,-“ यन्ते TT निदं तिरावबन्ध दाम योवा- खविच्ये । ददं ते तदिगयाम्यायुषो न मध्यादया जवः पित- मद्धि wan” दति । हे यजमान, ‘a (तव) “यवास (Graver: सम्बन्धिषु प्रदेशविगरेषेषु) ‘frei: “देवीः ‘aa’ ‘ary (खकोयं पाशम्‌) “अविश (विनाश्यितुम्क्यम्‌) “श्राववन्धः (दृढः बबन्ध), ‘aa’ द “A दाम (लदोय

* सब्धैख्िन्‌ yet frafafefe पडा न युक्तः|

[का०१प्र०२। Toy] बेदाचंप्रकाशे | RL

dare ors) "विखामि' (विमृश्चामि)। तच्च विमोचनं लदोधस् “शआयुषः' "मध्यात" श्रारभ्ब न" भवति, किन्तु छृक्छेऽणायविः “श्रयः (पाशविमोकागम्तर) ल्व “जीवः (Face) खन्‌ श्रमः, (wi; प्रतिबन्मे विरहितः) ‘fag (असं) "अद्धि" (भ्य) |

कल्यः, ABA: पा्रमभ्युपदधाति TATA GWT: क्रूर me जहामो्येताभिखिखभिः परा चोरसरसयुषटा <a क्या रेवतं करोति श्ति। तस्व fears पाश्रमभिषलच्य छष्णा- भिरिष्टकाभिरूपधानं area: तिख्षु प्रथमामाडः- “Terese Wat कूर श्राखन्‌ अराम्येवां बन्धानामवखजेनाय | ufaftfa ला जना विदुरं ्छतिरिति are परिषेद विश्वतः(९ दति । हे fread, weary ^ते' (तव) wet: क्रूर WEN’ (खग्र- ष्पे Me) ‘Hie’ (श्राङतिवदिष्टकामुषदधामि)। किमथे — भर्षा बन्धानाम्‌ “श्वसजनाय' (यजमानस्य परलाकप्रातिप्रति- बन्धकानाम्‌ एषां पाभमनां. विनान्नाय); यस्याः ‘a’ (तव) मखे WET Tweed. वा nen इटकामृपदधामि । ‘AT’ (eat af) “जनाः (जम्तुमाचर्ूपाः, शास्तमंस्काररदिताः) ग्मिरिति' “विदुः । निकेतिदेवीति,*- रः त॒ sterrfirgy- तवा at ‘faa (स्वेतः, सवथा) "नि च्छैतिरेवो-दत्येव “परिषेद' (waa जानाभि) । तज तावन्नि्छतिरिव्येतदेवता-ना मेयम्‌ |

* अच्च संहिताख्मपाठानुसारे निक्ेतिरितीति wet धरु ae | 2c2

BYR तेत्तिसोयसंडिताभाध्य | [का०९्०२।अ ०५ |}

IATA STAT यः, घवैदे साधा रणा हे वयजनानिष्कुय . wae * secret तिः प्रार्तिरस्याः सा ‘fawn’: afee भ्रकारषयमभिप्रेत्य "विश्वतः" इत्युक्षम्‌ ।

अरय दितोया मारइ,--““श्रसुन्वग्लम्‌ यज मयगमिच्छ सेनस्येत्था तस्करस्ान्वेषि । आअन्यमखादिच्छ सात शत्या नमे देवि fawa mare)” दति । ₹हे ‘frwa’, यः Baar म करोति, wy इवि्यंन्नं न करोति, area “श्रसुन्वन्तम' "यजमानं" च ‘Te (परोतुमिष्छ)। किञ्च यः Sr (प्रच्छलचोारः), यथ AT: (प्रकटचारः) तयोः र्था" (गतिम्‌) “wafer (अनगच्छ); मला तावपि गटदारे्यथैः)। सर्वथापि aa gear vary weg: “wea? ‘sera ‘cee’ (नास्मा निच्छ)। ‘ar दुरिला तव ‘car (गतिखयी) । रे ‘free, Sf, qe ‘way’ we’ +

श्रय airarary,—‘caray fawlai वन्दमानः पितेव यजं qed वचोभिः तिद्ध या जायमागख्छ वेद्‌ भिरः-जिरः प्रति खरो विषष्टे५५)"' इति । दृधे" ‘farwfe "वन्दमानः" “ae? "वषये भिः" (afretare:) ‘<aa’ (उपकलोष्णां खाधोनां करोामि)। वज TAM: — aa लोके ‘fear’ ‘aw (awe बालं), ¥ तात डे वत्-दत्यारिभिरूपलालनवचनेः anne करोति तदत्‌, ‘ar खरौ" (विदुषी) fait: “जायमानस्य' "विश्वस्य" (खव ख सखेनतसकरा देः) 'डिरः-गिरः' ‘af (दस्तेनेकेकं निरः प्रतिन्टद्च)

* wut इति J. qs uta: |

[का"४।प्र०२।चअ ०५] बेदायप्रकाशे। Rue

उर'-(त्वदोय -त्दोयमपराधं जाभामि)-टति ‘free’ (fanaa कथयति) । तादृशं नि कतिदेवों वन्दमागः इति yaar: |

Wawa: साध्यमिष्टशापधामं fare—‘ana दरिण खपदधाति प्रदरे ade नि ष्छंत्या weary सख एवाखतने निक्रंतिं निरवदयते (५।२।४अ.०) इति। aad (खयमेव निष्यन्न), नतु दे्राम्सराद्‌ागोय चयनश्छान इव afad, तादृशे ‘cra’ (ऊषरे) वा, ‘Wet? (afeex) बा, शष्णास्तिख इष्टका उपदध्यात्‌। एतद्‌भयमेव नि त्या श्रायतनम्‌' (खानम्‌ ), अ्रति- स्पष्टमिति, afafagarqart यदि क्रियते, तदा "ख ए खाने at ‘fre fer “निरवदयते (रेवयजमान्निष्कुव्य रमा मवखापयति)।

जिक्यस्धोपरिजालमलभागं परित्यज्य पाश्ङूपमय्रभागमभि- खच्यावस्ितायो gaa देशमिषटकापधामसखय विधन्तः--“जिश्च- मभ्वुपदधाति twat पै are: erway fre fray wafa”’ (५।२।४ अर °) दति ‘fae “श्रमिः-लच्य (aure- भागमभिखच्छ) wafear ये देशस्तजापदध्यादिव्ययेः। “स लात्‌" (विलम्नमन्तरेण) । “एनं, (यजमागमम्‌) ।

ventral द्यां विधन्े,--““तिख उपदधाति Fart विहिता वे पर्षा यावानेव प्रुषसतसमा तनि छं तिसव यजते" (१।२।४अअ ०) दति । WATE ऊङधाधोामध्यमभागेः "पुरुषः" “चधा विहितः, तादृज्ात्‌ पुरुषादादाय तिष्या ‘fae fad “waza” (विनाज्नयति)। Vem छजकारेण, "पराचोरसः war दचिणा- पवगम्‌' दृति।

२१४ तेत्तिरोयसंडिताभाव्ये। [का०५।प्०२।य ०५]

तदिदं विधम्े,-““पराचोरूपदधाति पराचीमेवासान्निष्तिं mea” (५।९।४अ ०) इति । दचिणामुखः पुरुष एकामपधाच तते afwedt दितीरया, तताऽपि दकिणित खलतोयाम्‌ "उपदधाति दति यत्‌, तदिद पराक्तम्‌। एवं शति श्रस्मात्‌' रेवयजनार्‌ यजमानादा पराञ्मुखं* हत्वा “नि तिं" निःखारयति ।

उपधानादृद्धं देवयजनं प्रति ्रागमनं विधन्ते-““श्रप्रतीचमा- यन्ति निष्ट्या अन्तर्हित्यै" (५।२।४अ०) दति। प्रतो (weat द हिमशलेत्यथः) । aw “निक त्या" अन्तद्धानाय (द्ना- भावाय भवति)

कल्पः, ‘fre: शक्गमने वद्धना मित्थाइवमगेयं areqai चापतिष्ठन्ते' इति, पाटस्त॒,- “निवेशनः सङ्गमनो वद्धनां विश्या खूपाभिचषटे श्रसीभिः। रेव दव सविता सत्यधर्मेद्धो न तस्या समरे पयोनाम(५९)* दति waafa:, ‘faraway (यजमाना्मां wqaze fadufaa), वद्धा" ‘ewan’ (प्रजापग्ुरूपाणां व्याणां प्रापकः) ay ‘wtf? (खकोयाभिः बक्िभिः) ‘feat रूपा, (warfe रूपाणि) “free (afaa: ख्यापयति), तच दृष्टान्तः, alan’ ‘av ‘cq’ (war |e: सवा qarfw प्रकान्नयति तदत्‌); ave arsta: “सल्यधमोा' ('सल्यो"ऽवभ्वम्भावो- फलापेते "धमाःऽप्रिरेचादिखलक्षणा यस्यासा "सत्यधमी?), “TR: परमेशर्थवान्‌ ; श्रत एव "पथोनां' ‘aay "न तयोः (परि

* पराद्ुखोमिति पाठा भवितुं युक्तः। † खवश्यंभावि-इति पाठो भवितुं qa |

[का०९।प्र०२। च्च ०५] वेदार्च॑प्रकारे। द

पन्विनां weet समागमे प्रतः खयमागत्य न तिष्टति, किन्त खकोयनामग्शमाजेण ते पलायन्त इत्यथः) |

श्रनेन wae साध्यमृपस्थानं विधत्तः “माजयिलो पतिष्ठन्ते Haare” (५।२।४अ ०) इति | war देवीः Chane माजमं wat पात्‌ ‘faaway इति aay "उपतिष्ठन्ते । श्रमेनाप- सानेन यजमानो WAT भवति ।

ered विधन्ते--““गा इपत्यमपतिष्टन्ते निच्तिलाक एव चरिला पुता देवखोकमुपावन्तं न्ते" (५।२।४अ ०) Th दकिण- पशचिमावान्तररूपे “निष्टं ति"-खाने चयनाथें "चरिला' तते मा्जनेम Ga? सन्तो "गापत्य'-खमोपदूपं “देवलोकम्‌' आरा गच्छन्ति |

मन््रगतामेकत्वसद्यां प्र्सति,--““एकयोपतिष्ठन्त vada चजमाने ata दधति” (५।२।४अ ०) इति। “एकधा (यगप- दिव्यः) ।

मन्त्रगतस्य agua दर््रयति,-“निवेश्मः सङ्गमने वद्धनाभित्याह प्रजा वे WaT AY प्रजाये वेनं anf: समद्ध- यन्ति” (५।२।४अ ०) टति।

अरयाग्निचयनग्मेः परिमाणं विधन्तेः-““पुरुषमाजेण वि- मिमीते यज्ञेन 8 परुषः मभ्मितो यश्चपरूपेवेनं विमिमीते” (५।९। ५अ्र०) इति। पृरूषः प्रमाणं यस्य दण्डच्य साऽय ‘wa’, तेन दण्डेन Wa: प्रमाणं Hata: यन्नाजिमानो*देवेन समान-

* यजच्नामिमानि-डति पराठा भवितुं ser |

९१९६ तिंिसोयसंशिताभष्ये। [का.४्०२।अ इ]

प्रमाणा लकिकः “परुषः, “परुषमाचेण' विभिमोते सति awe "परुषाः (पर्वणा) प्रमाणेन ‘ua’ “एनम्‌' (afi) विमोतवाम्‌ भवति ।

पुरुषो fe दिविधः, श्रवाग्बाङरूडंबाङदेति, श्रता विषं विधन्ते,--“ यावान्‌ पुरुष ऊं बाङस्तावान्‌ भवत्येतावदे FEE aa वीर्यखेवेनं fafa’ (५।९।५अ ०) xia परूषाऽप दं प्रसारित बाहाङ्परिख्ितं ay we म शाति, wa: पुरुष- ade arene Tata माभसिद्र्थम्‌ ऊं ंपरूषप्र माकं कुयात्‌।

वामदकिणएपाश्वयाः weary farti— “ad भवति म wae: पतितुमरख्ति'” (४।२।५शअ °) इति। Teas षति श्रपरेष उत्पतितुमशक्यत्वात्‌ पच्याकार स्या्रेरत्यततः Wend Haz! UM छचकारेण, "चतुर श्रात्मनि परुषान्‌ विमिमोते पुरुषं दकिणे qe पुरुषं पच्छ पुरुवसुन्तरोऽरन्निना दक्तिएता दसि qd प्रवद्ध यल्येवम्‌ wat उन्सरम्‌' दति |

तयोः परिमाणाधिक्यं विधन्ते,-“अरन्निना पञ द्राचो- यासा मवतस्तसमात्‌ पन्लप्रवया सि वया सि” (५।२।५अ ०) via चतुविश्रतयङ्गुलयेाऽरनिः, तैन afar "क्ते" पुरुषात्‌ दोध॑तरो कु्यात्‌। यस्मारेकं, "तस्मात्‌" लाके पचिणोऽपि पचया- रभिटद्धियुक्रा दृ श्वन्ते |

पच्चयाराधिर्व्याशं विधाय खङूपपरि मारं विधन्तेः-“व्याम- माज GST च पच्छश्च भवव्येतावदे पुरषे ate वीर्यक्मितः”

[aregimeenqey)] बेदा्चंप्रकाने। Bre

(१।२।५अ ०) Chl बाहाः WATTS ‘aren’, तत्यख्याः CTS च परिमाणं, पर्वन्धवहारसाम प्यं च mrawmqeafiites afaat भवति।

मामखाधनं विध नक्ते,--““वेना विमिमौत श्राप्रेयो वै वेषाः श्यानिल्ाय'” (५।२।५शअ ०) इति afer प्रविष्टलात्‌ "वेषः" आग्नेयः"; तथा शातम्‌ ,-श्रग्निदेवेग्याऽनिलावत स वेषे पावितः इति । शताऽग्नः खकोयखानष्डितलाय वेकुना विमानं कुया त्‌।

aw: घं वरजा दधातमेवि भंप्रेयति'दति। पारस्तु,“ संवरणा दधातन निराहावान wera) सिश्चामहा च्रवटमद्विणं वयं विश्वाहाऽदव्लमकितम्‌(\९) इति । ह कषंकाः पुरुषाः, "वरजा" (Nay Te?) Weer” (खम्यक ATE) । तज corey? (बलोवदनामदकपाना्थे द्वोलोविगेषान्‌) “fa: ‘eter (निष्यादयत) । ‘waza’ (szargrera सम्पादितं कूपं) 'उद्धिशं' (ब दछोदकयक्षं यथा भवति तथा) ‘fg (तलगतपद्धोद्धरण्ेन सेकयुक्तं॒प्रखवणपेतं wat कुमः) । कोड्‌ ्रमवटं ?--"विश्वाहा" (सर्वव्य्यदःसु) ‘wee (कूषपात- Ufeaarfefara), “श्रसितं' (अमंका शेऽपि भ्रोषाभावस्चशम्‌ )।

कख्पः, “जिष्कश्याहावमवटमित्यवरादुदकमादावेधूल्सिञ्चति' tf पाटमस्तु--“निष्कुताहावमवटः सुवरच सुषेचनम्‌ । उदिशःः fog श्रकितिम्‌(*५)” दति । काषटपावाषशनिर्मितानां

दोणीगामन्तःखितावकान्रूपा यऽवमबरः, तम्‌ “wy श्रं 2D

are नतिरोयसंङिलाभा्य J [ऋ ०8।प्०९। द्ध ०१ |

faq? (iret ercatia) । कीटृब्रमवरः ?--निष्ृतारावंः (wag afar निब्कुता निष्यादिता आहावा दरोष्छा यख waze asi निष्कृताहावः, तं); ‘gay’ (कूपादुदकमद्धन्ते शेभगा YR वरबाञ्चममयरणष्छवे ware gare); ‘sae’ (ge सेु योग्यानि vetrecenenta पाथा werar giwry); ‘efgw (उदकवन्तम्‌ ); ‘ufera’ (seme wafarey अपच्यर हितम्‌ ) ।

we, “सौरा चश्न्तीति anak at कमक इति । तज प्रथमामाड,--“.सोरा Tair कवयो धुना वितन्वते wan धोरा रेवेषु wee’) इति । ‘ae (छविकमाभिच्चाः) "सीरा" (घोरं aye) “य जनि" (लव्वोकु्वनतु)। तथा चुगानि fay cag वा कच्छादिष्रषेषु शपेकितानि ‘rua’ "वितन्वते" (aaa भिशारखगा)। को दू जाः कवयः Wie पिरया अगखया raw; दवेषु" (रदेवताविष्ेषविषयेषु) ‘gwar’ (लं सुखमिद्छ नीति सुया (?)) । , थ दितीयामा इः “अनक सोरा वि युमा तमेत wa योगो वप्रतेड बीजं । मिरा च fe: सभरा we AT Aare wear qwareqeo” इति । ड केकाः, ‘a ‘caw (rye याज्यतः) ; ‘gar’ ‘fa—‘aata’ (garia विस्तारयत) ; “शतेः* (कषरम थग) ‘ce शयाने" (असन खाने) बोजं' "वपत । कश्च are ‘fac’ (aired सङ्गलवा क्येन) unfair

* हतेन इति च्यादशपुरकपठा ग सब्बन्‌।

` [काग्भपन्रे। अ] « tzredver®ts ९९४

जेषः । शिः” (त्र निष्यः wen) भः' (भदथ) “ewer अखतपफखभारथाकः) Wey । पक्ष॑" फं ने" महीय दत्‌" निका वमेव, (श्र्पकालानिष्धाद्यमेव असत्‌ *) ‘Zar (खव साधनेन राजक) लनं सत्‌ भः शरायत्‌' (अमसमोपमागच्छतु) ।

कल्पः, ‘wre पवोरवमितिदाश्वां षक्ति इतिं । ae WATATY— “arya पवोरव श सुशेव सुमतिन्हर्‌। छंरितलवति गामविं seat May) ब्रस्थावदरथवाहगम्‌(*१)' इति । षटं लाङ्गलं" “उदित्कुवतिः, (उङतानि प्रिदक्षटानि wer भवन्ति, तथेव weg) । are लाङ्गलं ?--“पवोरवं' (वञ्जवदतितोरष ), ‘ata’, (dR: ay सेवितं (?) wah, अतितीच्लेन स्सा मिः Hany कषैकाणां नाखि ware Tare: | 'हुमतित्पर' (aden बाभन मिदमिति aang ‘afaeey war fraraqanae fafere- गमन विषः यख, शत्‌ सुमतिश्च) । अनेन eee फलाधिकपे खति नवा दिकं थजमायः ATH Re | तज गे: ulate प्रिद्ध, ‘nore’ (भरयमवयस्का कन्या), “Hay (पुष्टा मेः), ‘AVA RY (प्रयाएसमयम्‌) "रथवाहनं" (रथं ate योम्यमग्ा दिक) | चदय हि छविः षण्टङा भवति, तदानीमेतत्‌ सवे यजमानस्य सुलभम्‌ |

अथ दितौयामाइ,-- "द्रुमं मः फाला वितदन्तु गमि We Herre अभियन्त वाहान्‌ प्रमं पन्या मधना पयोभि

* “वअखूपकाकानिष्पाद्यमेव असत्‌, इत्ययमणः “(शसतफलभारस्थताः)

अस्तु इ यनन्तरः afad ze | † प्ख इतिं टीक्षानुसारी पाठः कयि gary.

% 22

RRS तेलिरीयर्वडिताभाय्यै | (mre gree ६०५]

श्नासीरा syswaarg waa” हेति । ‘a (wats) "एनं" (सुखं) यथा भवति, तथा ‘aren’ (लाङ्गलमवानि) “भमि “क्ठिरन्तुः (किनेषेड we) । 'कोनाज्ाः' (कका) ‘arery (बलोवदाम्‌ ) ‘x? यथा भवति, तथा श्रभियन्क (भितः Seay. श्र्भितः Reet गच्छन्तु) । ‘aR’ मिषः) ‘sya’ अथा भवति, तचा मधुना" (मधुररसेन) ge: "पयोभिः" (exa:) afenfagsfats was) शप्दनासीरा' (वावादिव्ये); gat “श्एन' (Be) ‘weg’ ‘Wey । 7

‘ar gaffe दतिमन््रदयन साध्यं खाङ्गलयागः, ‘anype efxay र निमन्लदयेन साध्यं aieg mae विधन्ते,-“यथुषा ents यवा waft are” (५।२।५अ ०) इति । "वञ्षाः whe, Grieg कर्वणममन्तकमिनि arate: |

awrcegt fawe.—“aunan हवति षड्वा waa ऋतुभिरेवेनं nai’ (५।२।५अ ०) इति । कच्छाचयरूपेण्णव- खितेषु faq यगेषु sear, षटसड्धाकाः गावे बलोवदेए य छाङ्रेलस्य तत्‌ "वड गवम्‌" |

wernt विधन्ले,--““यत इद गवे न संवत्छरेशेवं" (४।२।४अ ०) th) कच्छाषडगतेषु वध्यमाना इादथ्सद्याका गागा aa eyes तत्‌ ‘acura’, तेम यदि aad, ACTH दारक आखा तमकेन ‘Segway’ कर्षं णं हतं भवति ।

WANG साकष्येन कर्षवप्रापे तदारथितं विधन्त. “ca वा चनरतिरदाडाद्‌ विभेसतेतद्धिग्मपण्डत्‌ रुटघाङ्टञ्च

[क०४।४०२।प्द ०६] वेदार्चप्रकारे | eet

ततो at tat MaycueMegasy भवत्यश्च wafaciveg”’ (१।२।५अ ०) दति । aaa रटे खाने चौयमानाऽगिर्थमि- wee दति, तस्मात्‌ “श्रतिदादात्‌' बिभेति; ‘ar (मिः) तमतिरां परिशन्तमपायं विचायं कञिंचित्ररेजे श्ट कसिं खित्‌ ‘wae’ द तयेव मे तत्‌.दि गकम्‌'(उभयविधस्ान म्‌) खपाव- लेन aoe’) खोकेऽपि प्रहारे दिसतेऽवथवे श्रग्रिवामोषेन धावान्‌ सन्तापः, न तावानितरस्मिल्लवयवे get । तस्मात्‌ हृ्टारुषटभेरेन tre उति श्रभ्रिचिते wf नायकं दरति। awige: ‘safacrera’ किञ्चित्‌ ‘ae’, किरि aa “wae इयेवं ‘fare? कुयात्‌ ।

तदेतरटेगष्छं प्रकारान्तरेण प्रहसति, “fer त्वा श्रग्नि- VURAL AMSG TY ARTATIA” (WII अ °) दति । गाद्पत्यादुश्वरवेदिं प्रत्यभ्निप्रणयमकाले सिकलाभिरेकं पाणमापुय, तद्चापःर पाचान्तरे श्रमं प्रिय दिगुण्न पजेणाग्रे- Wart दृ, तदरदणापि श्टाङष्टभेरेन दिगण" खानम्‌ अग्रेखयम- मयेग्यमित्यमिन्ना ws: तस्मादु्यमनाय ‘fea कन्तयम्‌ ।

we कषेयस माजर दं यदा alae egal तदानो मृत्छजं गाय fefang विधन्ते,-““एतावन्तो वै war दिपादख चतुष्यादख् तान्‌ यत्‌ प्राच खल्धजेदुद्रायापि दध्याद्‌ शिष्य fait मिधुवेर्‌ चत्‌ प्रतीचा रका खि इन्दृरुदो च sear वे देवमनुष्या शान्ता रिक्‌ तामेवेनागगुब्जत्यया खल्विमा टि्मृष्युजश्वसेः वा श्रादिव्यः प्राणः प्राणमे वेनागनूसृजति”

RRR तेत्तिरोवसंशिताभाण्वे। = [ttogitmegyeqog]

(५।९।५अ०) इति। | oawWradivar कर्षका ‘fang’, बलव दाः “चतुष्यादः', ‘are’ उदकमुखत्वेन मिःषारयेत्‌ । <x: लदिक्षामोणयात्‌ प्राच्यां fafa आगत्य निगच्छतेा बलोवदंम्‌ रोग्यामोल्यवतिष्ठते, तस्त्र निगमने “इद्धाय' car भवन्ति, दकिशस्यां fafa पितरः खत एव तिष्टन्ते, तच frat सेभ्बा “निधुवेत्‌' (नितरामपेयति) । प्रतोश्थां वङ्कमरेरितानि “वावि अवतिष्टनो, तानि च पञ्न्‌ "इन्दुः" । उदोचो ठ बाधकरदहितलात्‌ “द वानां" मनवयार्णा' च श्रान्ता" रतः (तामेव “ay “शमाम्‌, (बलोवदाभ ) “उतपुजेत्‌' | “अथा ae (अपि च) dager, ताम्‌ ‘gat’ ‘few प्रति यदा "उत्घुजति, art प्राण्यम्‌ आदि त्यमनूलखजनं तं भवति । श्रादित्यख प्रारपलं प्राण- श्लामिलादवगम्ग्यम्‌ | अत एवारच्छकाष्छे समाजा यते,-“ याऽस तप्शरेति, स सवां तनां प्राणानादायोदेति" इति। आथर्वणिकासख्ामनग्ति, च्रादिल्योा इ वे वाद्यः प्राण उदवत्येव छनं wed mee दति । तख चान्यस्य ्तरदिम्ब्तिलं परुष विगरेवापेशया द्रव्य । मेरोः परितसखनक्तोकेषु manifest wa; तथा सति ae प्रद ङ्णीकुर्वन्‌ “श्रा दित्यः" अरद्मदपे- श्या at Garey, तद्छामष्ागच्छति। तदानीं कस्िंखियो द- पाश्चऽवखितेरारिश्यो विषाक्यते; चाऽयं तेषां प्रह्यदयः। रतस्सव- मभिप्रेत्य तस्योग्तरदिगदयमङ्गीरुत्य at दिक्‌ mwa | कर्षणादूद्धं AGMA उक्तः। अथ कर्षकासे कचिदिेष उच्यते । कश्पः, "पुच्छा च्छिरोऽधिष्ठषति कामे कामदुधे wea

[Tos [परर २२।यअ ० | वदा्थप्रश्ाे | RRR

wtfeunratdfwefae: dar: सर डिताः wai wa fuer भवन्ति दचिषात्यसाद्‌ करस्माहकिणाये ओणेडन्रम्‌ शर समृ्तराये cee इति। पाठष्द-“ "कामं कामदुघे we मिज्राव वड्णाय च । दन्दरायः प्रये yea Brahe: प्रान्यः (te) षति । काम्यन्त दति कासाः भोगाः, तान्‌ रोग्धि सम्पादयतीति कामदुघा लाङ्गलपदड्तिः । हे (कामदुचेः ( मिजादौनां कामम्‌" (अपे चतं भागं) ‘re (सम्पादय) |

कषैशकाणे प्राद शिष्टेनाटन्ति विधन्त,-““द लिखा पावर ने खमेव Tare पयावन्तन्ते तसाहचिणिाऽद्धं शरात्मना वोचादन्लरो श्चो wizaearenay पया वन्तन्ते तसात्‌ पराञ्चः पश्वे वितिष्टन्ते प्रत्यञ्च raw’ (५।२।५अ०) ci) (दक्वा, (राद खिष्ठेन) दशिफभा गमवस्वाय वामभागस्य परिभ्रमणं प्रा दिष्ठे; परुषस्य द चिएमागे सामथ्यंबद्भधावात्‌ तदेवानत्य पथा- न्तिः war भवति । यद्धःदकिणभागे वीयं ष्य भिपरेतं, "तस्मात्‌" Sra wat दलिणशस्तस्येव वीयातिश्रय "उपलभ्यते | किश्चारित्थो मेदं प्रदकिणोकुर्ते तद्यचामष्तं भवति। waar: छता, तस्मात्‌" लशेकेऽपि प्रातःकाले "पञ्चवः' Teg: अरण्ये गला विविधं सञ्चरन्ति, पुमः सायंकाले zy प्रयभिमुखा “श्रावन्तेन्ते' ।

aaa प्रकारविशेषं विधन्त --“तिखस्तिखः सोताः रषति चिटतमेव ange विपातयति'' (५।२।५ अअ ०) इति ।. लाङ्गल- weft: “खोता, पुच्छादारग्र जिरःपयन्तं ‘fre: सोता;

२९ तेत्तिसीयसंहिताभाण्य। [का००।०२अ ०५]

wate’ । तथा द किणात्यला दारण्य खक्लरपचपर्यनतं तिखः सीताः wai तथा <fewer: ओणेरारभ्य उन्मररासपयन्तं fara: Mat: BI । तथयेन्तरख्याः ओणेरारभ्च zfheatarai fae: सीताः waa एवं इादज् ‘aa’ सम्पद्यन्ते । एवमा- हतया निषद्या जित्‌ स्ताममेव awe विसारयति | कश्यः, ‘qin सोतेति सोताम्तराखान्यमिग्डन्नति' इति । पाठटस्ह-““चुतेन सीता aya समक विदचदवेरमुमता मर्द्धिः। ween पयसा पिन्वमानास्माम्त्ोते पयसाग्धावदत्छ(९०) इति । यं “सीता मधुना (मधुरो) ‘gee’ ‘aM’ (खम्ब- माद्रोङता); अत एव "विद षैः" .मरद्धिः' समीयोनेयमिल्यज्गो- छता । सा पुनः (ऊजेखती' पयसा पिन्वमाना ' (जलेनाणायिता) mai डे "सोते", जखेनाप्यायिता लं ‘wary प्रति “अन्वा- aaa’ (अभित श्रान्ता भव)। wa विनियागषग्रडः,-

सं, गारेपत्य safe चतभिर्निवपेदमम्‌।

माता, शिक्यादुखां मेत्‌, यद, fawafcae: ॥

ममे, AWaen तच्छिवं aaj, uf<aa: |

भिक्वजाखेन याः BUT इषटकाग्कारयेदमूः॥

uufafafae एताः weer उपदधाति हि |

निवे,ऽभिमुपतिष्टेत, सं व, सम्प व्यतोतरान्‌ ॥

निष्कृताहा, ऽवरे धिश्वेतवीरा,-दाभ्बां इखापंखम्‌।

लाङ्ग,-दार्ां रषेत्‌, काममावन्तंत मर किचम्‌॥

धुते,ऽभराखे sas दति aang विरतिः ॥

[ का०8।१०२।अ,१९] वराथंपकाष्े | BRE

श्रच Mata,—enarnre दितोयपादे चिन्तितम्‌ । अ ०९) “Onn frasnafi aca भजेदिति | TRU FST CRT वा गे? qe Tay tt URS AAT AMSAT TA: | गाणतातेोऽन्दुपखाने मन्तः शरुत्या fergeaa ॥ ufqwaa “जिवेभनः apa’ इत्यादिका काचिरेश्रो खक्‌ समाश्राता; तसा उत्तराद्धे शद्धा न तस्यो" इति विद्यमाबलात्‌ wre शृन्दरविषयः। त्राद्मणच्ेवमाज्ञायते,--'मिवे्रनः सङ्गमने वद्नामि््येश्छा गारैपत्यमपतिष्ठतेः इति ; एतेन ब्राह्मणेन गाेपत्ये विनियुव्यमानेोऽथे प्रकाशयन्‌ मुखयमिनं प्रकाशयति । weeds: खग धिपतिः qeare:, तजेवेग्शब्दस्य erate । गोणख्खद्दरो गा इंपत्यः, त्ये अ्यगणथोगेन यज्नसाधनलेम मुयश्रखद्‌ लात्‌ । तच पूर्वन्यायेन शोत प्रतिपत्या TAR मग्ने maifad सति मन््त्राञ्जश्याविंसंवादं वारयितुं areca FAR गा पत्थर वा GSTS: | इति WT बरूमःष्द्- गादेपत्ययोरन्यतरख्य गेण तेऽवश्छम्भाविनि खति त्राह्मएवाक्यस्य विधायकलादप्राप्ता चलेन, विधा ललणाया श्रन्यायलात्‌ प्राप्नार्थ्‌- वेनानुव्रादका We एव सूघटकेग्धशब्देन वद्धिं weata | तता TTT खमथे मन्त्रम्‌ शशया" इति ater ` vert विनियुद्क"" इति । दति सायनाचार्यविर विते माधवीये वेदार्थप्रकाे HUTT संहिताभायये चतुथकाण्डे दितीयप्रपा ठके पञ्चमे ऽनुवाकः ॥ ° ॥

2 8

द्‌ तेन्तियोवसंडिताभाष्ये। [ates ।प०२।यअ ०]

आ जाता Buus देवेभ्यस्ियुगं पुरा । मन्दा- मि बघुखामद शतं धाम॑नि सप्त SO शतं वा अम्ब धामानि सहसं॑मत वे RG: अथा शतक्रत्वो यूय- मिमं मे अगदं हतर । पुष्पावतीः weet: फलि aime wal अश्वा ईव सजित्व॑रो्वीं रुधः पारयि- wa” | आषधीरिति मातरस्तद terse | tafe विघ्रतीरित रपः॥ १॥

चातयंमानाः”। wae at निषदनं पणे at वस- तिः wat) गोभाज इत्‌ किलासथ यत्‌ सनवथ yee”) यदहं वाजयस्िमा write wes: अत्मा weer नश्यति पुरा जीवर्भेा यथा५। यदाष॑धयः सज्जच्डन्ते राजानः समिताविव | विप्रः स उच्यते भिषय॑श्लाहामों बचातनः। निष्वुतिनामं वा माताथ यूयः स्थ संहतः | सराः पतचिणीः॥ २॥

wa यदामयति निष्क्‌ त । अन्या वे अन्धा- म॑वत्वन्धान्यस्या उपावत । ताः सवा Bays: संविदाना इदं मे प्रावता वचः । उच्छुष्मा ओआष- धीनां गावै गेष्ठादिवेरते। wax सनिष्यन्तो नामा- हमान तव परुष") 1 अरति विश्वाः परिष्ठा स्तेन इव

PwresimeR oe] = - TTIW are | REe

वभम॑कमुः । Sree: प्राुच्यवुयैत्किष्डं तनुभा? रपः" याः ॥३॥

त॒ आतस्थुरात्मानः या आविविशुः परः-पसः। तास्ते weet विवाधन्तामयोा मध्यमशीरि व^। साकं we प्रपत श्येनेन किकिदीविना । साकं वातस्य Beat साकं नश्य निहाकया. अश्वावती साम- वतीमजयन्तीमुदाजसम्‌। आवित्सि सवौ भषभी- रसमा अरिष्टतातये" । याः फलिनीया अफला अपुष्या याश्च पृष्यिणोः। इषटस्यतिप्रज्धतास्ता नौ स॒श्चन्वरडसः.* याः ॥ 8 ॥

अआषधयः Maw: प्रविष्टाः एथिवीमनु । तासां त्मस्युत्तमा प्राणे जीवातवे Fa) श्व पत॑न्तीर वद्‌ दिव अषधयः परि । यं जीवमञ्नवामद्दे aafcenta Tag”) | याशचेदमप्खन्ति याश्च दूर परागताः | दृह सङ्गत्य ताः सवा अस्मे सन्द॑त्त HU | मा वौ रिषत्‌ खनिता aa चाषं खनामि a: | दिपच्चतु - MATA सर्यमसू्वनातुर"८ । ओषधयः संवदन्ते समेन सह रान्ना। Ba Rife AMT राजम्‌ पारयामसि". ॥ ५॥

2 ह

RRC ते्तिरीयसंहिताभावे। [का०४।प०२।अ ०६]

रप॑ः। पतचिशीः | याः। अध्दसायाः। खनामि वः! अष्टादश च ॥ &॥

इति वैचिरोयसंडितायां चतुर्थकाण्डे दितीय- प्रपाठके षणाऽनुवाकः ॥ ° ॥

पञ्चमेऽगवाके चअरभिरेचकषणम्‌क्म्‌ । श्रथ we श्रावधिवापोा विधीषते। कषपः, श्या जाता Breve इति चतुर्‌श्रभिरोाषधी- जिंदपतिः दति । तच प्रयमामाद,+- “या जाता Srawar देषेभ्यल्तियुगं पुरा । मन्दामि NEARY अतं धामानि सत a8" दूति। युगशब्दः कालवाचो । “जियुगम्‌' (वषाः, शरत्‌, वसन्तः- इति काखजयम्‌) उरिग्व' पुरा, (ष्या दे) “दं वेभ्यः' सकाशात्‌ चाः ओषधयः" उत्पन्नाः । बभू" (प्राणिभिरणसमयाना, परि- पाकेन पिङ्गलवणोार्नां वा) areata ओषधीनां “अतं धामानि (ज्रतसष्धयाकाम्‌ जातिभेदान) ‘an च' (विशेषाकारेण गाम्यान्‌ आर्श सप्तधाऽन्यभेदान्‌*) वेच (मन्दामि' (wanfa) |

अथ दितीयामादः-श्रतंवेा wee धामानि aeega वे हः । अथा अ्रतक्रले चुथमिमं मे श्रगदं wal)” दूति । हे ‘wy’ (माढ्खानोया ओषधयः), ‘a’ (युश्नाकं) (धामानि (जातिभेदाः चेचाणि वा) ‘we? सन्ति, ‘sa’ रपि च) ‘av (aura) ‘<w (प्ररोहा WETS) ‘eee’ afm, ‘wi-‘area-

* सप्त धाग्छभेदान्‌ cafe कञ्चित्‌ |

[का०४।प्.द्‌। अन्द्‌] वेदाथप्रकाश्ने | २२९

canara श्रपरिमितत्मुपलच्छते। “sy (एवंबडविधेपे तत्व afa) (अतसष्चाकास्ताः क्रतव याभियेप्माभिर्निष्या्न्ते तादृष्ः) amar ‘aa? ‘a (aera) “दमं (यजमानम्‌) अगद aw (afequrarfetracted कुङ्त) |

श्रय SAaAare,—“qaram: प्रवतौः फलिनोरफला खत । war इव षजिलरीर्वोरुधः पारयिष्णवः(र)' इति aa ओषधये नानाविधे विगेषषेः प्र्खनते । ‘carat: काचित्‌ Tawa: (पुष्यमाजपयेवसायिन्यो न तु फलन्ति); श्रद्धवतोः' WaT श्रोषधयः (पुष्यपुवेकफशेत्पत्तिखायिन्यः) ; 'कलिनयैः' पराः काञचिदोषधयः (पुष्यं विना केवलम फलन युक्राः) ; ‘sa’ श्रपि च्‌) wnat? wat काञ्िदोषधयः (फलेन तद्धेतपष्येण च विरहिता), तरेतत्‌ स्वे जकसिद्धानसारेणे दाररणोयं; "वीरुधः" काखिदेाषधया (लतारूपाः), “पारचिष्णवः (फलपाका मलं परित्यज्य पारं बह्सेवत्सरावसामं प्राप्तुं भोलं यासां, तासथा- विधाः), तद्यथा नागवन्ञोप्रशतयः, “WaT इव सजिलरोः' (यथया WT युद्धे बहवः सड we गला water भवन्ति, एवद्ोषधयोाऽपि qea: ASIA: फलपयन्तलच्णजयश्ीला भवन्ति) ।

श्रय चतुर्योमार+ “श्रे षधीरिति मातरस्तद देवोद्पत्रवे। रपार्ि विन्नतोरिंत रपञ्चातयमानाः(५) इति। डे ‘aac’ (मादषमानाः), रेवोःः देव्यः), दतिशरष्देऽच हेलय, यस्मात्‌ श्राषधोः' युयम्‌ (ओषध्यः), "तत्‌" (तस्मात्‌ ) "वः" (QUT) "उपरे

९९० sfaduafernans । [ate 8 (Tok /Weo ¢]

(area) । “Sree? are:,—mearqrar धौते wea wy, ar Seve, war au प्रति ardvafeafaard: । कथं प्रायेनमिति ?- तदु च्यते--रपांसिः ‘fart’ (पापानि faare- य्यः), “रपञ्चातयमानाः' (पापफलं दुःखमपि विनाश यन्धः), ‘xa’ (प्राप्नुत) |

श्रय Ugalary,— “sage at निषदनं qu वा वसतिः टता । गेभाज इत्‌ किलासथ aq सनवथ wea” cf । इ शराषधिदेवताः, वः' (युञ्नाकम्‌) rae? “भिषद मं", ‘cw (Were द) ‘a’ (aura) “वसतिः हता” (निवासकारशं Ze रतम्‌ )। दे वताधिष्ठितत्वादरेव लाकेऽग्त्यदटचः प्रदचिणनमस्कारादिभिः* पृञ्यते | पलाश ठ े्रादि रूपेण कमसाधनसम्यञ्ञः | ईदृ ष्ठाऽपि युयं ोभाज ta (भवदौयसावरष्ूपेण व्छमिभाज दव) war ‘gay’ ‘faa’ (feat waar ofaga) । तक्किमयंमिति?- तदुच्यते--"यत्‌' (यस्मात्‌ कारण्णत्‌) “Gee? (Te) “सनवयः ्रख्नदानेन पेषयथय); तस्मादेवं स्यावररूपावस्थानमित्ययः |

QQ षष्टोमार.-- “यद द वाजयन्निमा श्राषधोरस्त श्रादधे। आत्मा were नश्यति परा जोवग्रभा यथा(€” दति । ‘ae’ (wart) ‘ae? (वाज्रयन्‌' (्रन्नमिच्छन्‌) (रमाः “श्रावधोदलेः आदधामि । तद्‌ानोमेव ‘ame’ (चधादिरोगख) “wran’

* प्रदच्ियानमस्कारादिभिः डति erage ads: | † यदेति भवितुं am: |

[आर 8।प्०। अन्द्‌) वेदार्थ॑प्रकाशे। श्शश

(खवर) (पुरा may (भोजना त्मागेव नष्टसदूजओे भवति) 1 तथं Seren, "यथा लाके ‘Maw (घीवरे्नो वस बश्ादेर्महणात परा भोतः भः aenat मेचे पिधाय wfadfeer wa <a तिष्ठति तदत्‌) ।

श्रय सप्तमो माद, "“यदोाषधयः सङ््छन्ते राजानः समिता. faa. विप्रः ख उच्यते भिषग्रराडहाऽमोदच्वातनः(२)'' इति । "यत्‌ (खदा) “Sawa: wal: “सङ्गच्छन्ते (फलदानाय स्तेवसक्गता भव्ति); तज दृष्टान्तः, ‘tina: समिताविव (वथा ag afaafee. सेनां ad परस्परमनुकरूला राजानः सङ्गच्छन्ते, तदत); तदानीं षङ्तासु श्रोषधोषु "विप्रः" (मेधावौ रसवोयै- भावनाभिश्चा यः परूषः), ‘a’ ‘rea "उच्यते" (चृधादिरोगख्य चिकित्छक श्त्यभिधोयते) । कथं भिषक्रमिति ?-तद्खते- ‘verer (पक्षाभिः एताभिः पुराड़ाश्रं Tam wer र्षा न्ता, तदुपद्रवरूपं रोगं निवारयति) । श्रमोवच्ातनः' (ज्राषधिजन्यपश्यादिभिरमोबान्‌ रोगां खातयति विनाश्यतीति श्रमोवचातनः) |

श्रथाटमोमादः-“जनिष्कुतिनोाम a Ararat gay सख wea सराः पतजिशोः खन यदा मयति frag” इति । & ओषधयः, "वः, (gwiay ^निष्क्तिनेमः (दधादिविनाशनमेव) 'माता?(माद वत्‌ उत्पत्तिनिमित्तं चृधादिकं निवा र वितमेव भवतो- Tarai a) we’ (एवं सति) “Qe ‘ag खय" (म्यक GATS चमा भवत) । “सराः (जुधादिविनाश्रयिश्चः), "पतजिषोः'

RRR तेततिरीयसंड्िताभाष्ये। [aregineeyweg]

(पतजं पजं, तस्मात प्रलया गमनेनेपेताः) ‘ey (भवत) । ‘ay (लधादि कं) श्रामयति' (रो गवद्वाधे त) तत्‌ “निष्क्‌ त' (fare यत),

अथ मवमोमार+““शच्रम्या AT ्रन्यामवतन्यान्यस्या उपा- वत। ताः ष्वा श्रोषधयः संविदानाद्दं मे प्रावता aa” इति । इ श्राषधयः, “वः (aura) ae "चन्या" काचिदोषधी- व्यक्तिः ‘sara च्रषधोव्यक्रिम श्रवत (caq)1 तथा cfaat सा “अन्याः श्रपि ्रन्यस्याः रकिकाया “डपावत्‌ (समौ पमागत्य तामेपि ‘wag’; सम्भूयकारिवात्‌ wafer सचितं। तथाविधाः ‘adr: श्रषधयः संविदानाः' (परस्पर- away गताः) ‘ce’ “मेः (मदीयं) "वचः" (ave) प्रायेमारूचं श्रावतः (प्रकषण रक्षत) |

अथय दथ्मोमाद-““उच्छन्मा श्रावर्घोनां गवे गेष्टादिबे- रते। धन सनिव्यन्तोनामाद्मानं तव पुरुष") इति । Sra? ‘sour (तदुपभागजन्या बखविशेषाः) ^उतः-शरतेः (उङ्गच्छन्ति)। तच दृष्टान्तः, ‘Mat गेष्ठारिव (यया गावे निवरासस्थागाद्‌ Weg र्दे TORS तदत्‌) | कीदृ ्रीना- मोषधो्नां “पुरुषः ‘aa’ शश्रात्मानं' धनं 'सनिव्यन्तोरनां' ( डे यजमान, त्वदयं wt धनमिव दातुमिच्छन्तीना), यथा धनं दाखन्ति, एवमेाषधयोऽपि वदीयश्रराराकारेण परिणताः WAT दास्यन्तोद्यर्थः।

श्रथेकाद MATEY, — “ata विश्वाः परिष्ठाः स्तेन इव ASNT: | श्रोषधयः प्राचच्यवुयंत्किश्च तनुवा ca" इति । "परिष्ठाः

[का०९।प्०२।च्य ०६] वेदार्थप्रभाशरे। RRR

(अरोरस्यो परिसा उदरमध्ये प्रविष्टाः) ‘fae: war: Siren’ ‘af (श्रजोणौदिरोषमतिलङडुन्‌) श्रक्रमःः (क्रान्ताः) ZV Qa MIU: तच दृष्टान्तः,--स्तेग इव Ay (यथा War mre गोष्ठं ufaa mare सावधाना गेश्ालायां वता aratfa तद्त्‌) । तनुर्वा (treat सम्बन्धि) "यत्किञ्च' “रपः (ऽवरगर्मातोसारादि रूपं पापफलं यत्किञ्चित्‌) श्रलि, aga "ओषधयः" श्राचश्यवुः ® ( विनाशितवत्यः) । श्रय दादज्ोमाहः““ यास्त भ्रातस्थरात्मानं या श्राविविण्ुः परः-परः | तास्ते यच्छं विवाधन्ताम॒गे मध्यमञ्चोरिव(९९)'* दति । हे यजमान, ‘a’ (तव) ‘mara’ (्ररोर) याः" (ज्राषधयः) ‘are (arava तिष्ठन्ति) । “याः (ज्रषधयः) "पदः-परः" “श्राविविग्रडः' (रसरूपेण ana प्रविष्टवत्यः), ‘at: war: ‘a (तव) ‘aa? (रागं) “विवाधन्तां" (विशेषेण नाश्रयन्त) । तच दृष्टान्तः,--"मध्यम-श्रीरिव',- मध्यमेन खको य-परकोय-पक्पात- रहितेन शास्तरीयमागेण शेते ada, इति ‘aera’, तादृश राजा दुष्टान्‌ प्रति "उयो" शला यथा विनाशयति तदत्‌ अथय जयेदश्नौमाद-“साक यच्छ प्रपत श्येनेन किकिदोविना। साकं वातस्य भाञ्या साकं ava निहाकया(५९ इति। शेश्रा- वरद्धकष्डजन्यध्वनेः! श्रनुकरणा याऽयं किकिः-शब्दः, तेन किकिना ध्वनि विशेषेण zrafa व्वदरतोति रागविश्षः “किकिदोविः,

* प्राचुच्युवुः इति J. पु° पाठः| † चेद्मावरोधकग्डजन्यध्वनेः इति थादश्ं पुस्तकपाठः | 2 7

२१७ तेतिरीवसंडिताभाव्ये। [का००।प०९।द्.द्‌]

ख च Gwar | Garay तोजतरववात्‌ पिन्यो रामः ‘wee रे 'यस्छ'-राज (यच्मारिराम), बरं पि सजन्येन Gus च रामेश ‘ava’ “प्रपत (प्रकवं AST भव) । तया “alae” राज्या" (ातरोगस्य गल्या वाघ्या) ‘ara’ AST Wai तथा चया पोडथया frwatsfe (er कटमितिष्ब्दं करोमि), सा ‘frerar’, तथा खड नष्टा Wa

श्रय चतुद भरीमाह,--“श्रशाबती ९ सेभवतो मूर्जयमी रो ATA | श्राविद्ि खवा जाषधोरस्मा श्ररिष्टतातये(\५) इति । काचिद्‌ श्वधोलातिः श्रश्चावते,-्रश्वा wat सन्तोति ‘werady, आओषधोसण्डद्धा* wat धनदारेखाश्वा Nam cae । अन्या काचिदाषधोजातिः सामवतो,-सेामयागेऽखखामस्तोति .साम- वतो", धान्यशद्द्धेः wet सोमयागः कन्त wea इत्यर्थ; | श्रपरा 'अजंयमीः- ऊजे बलं प्राणचेष्टां वा aera: | अन्या जातिः 'उदोाजाः+-उक्छष्टमोजेऽषमघातरस्िन्‌ यस्ताः, खा “उदोजाः', श्रक्षदारेण wags! पेषयतीव्यथेः। ताः “सवाः ‘Stet? “जा विलि" (लसषानस्ि)। किमर्थम्‌ ?- ‘mar श्ररिष्टतातयेः (axzew तातिररिष्टतातिः), wa अमानस्य aieararivaraqe:! । तरेवमेषधिवापाथा चतुद WANA: |

* qradt eat इति este wat न were.

t arte इति माव्यखपाडठेा न संहितानसारी।

‡ “शदिंसाराहिलायेवर्थः, दति ्चादग्ंपुरकपाडठोा 4 सभ्यक्‌ | तत्पाठपरश्चे हिसाराडहिव्यायेति पठितुं sw |

(का०१।च ,२।अ गद] Tarver | शश्च

marta विकर्षिताः vee area, — “जाः फलिनीर्या

अफला श्रपुष्या ary Safa: । ठरुस्यतिप्रखतास्ता गो मुद्धन्वरदसः(५५)” इति । "याः" श्रोषधयः फखयक्ताः, "याः" फलरहिताः, ‘ary पष्यरदिताः, ‘are’ guar ; नाः" wat “ठष्स्पतिप्रधताः" सत्थः गः" Hear (पापात्‌) मोचयतु ।

ay दितीयामाह,--“या Brave: Qatar: प्रविष्टाः एथिवोमन्‌ } areat लमस्य्तमा म्र शे वातवे gal” cia । शामा राजा Brat ताः "सेमराश्नौः(?)' तादृश्या श्या Brawa:” थिवोमनु" श्रविष्टाः', तार्ण" म्ये इदानीम्‌ sant डे Brad, “लमः (उन्मा “श्रसि' । श्रत: "नः" (अस्मान्‌) जोवातवे" (जीवने षधायं) ‘waa’ (waa FTA) ।

, श्य कतोयामाडदः-श्रवपतन्तीश्वदमं दिव श्राषधयः परि । यं जीवमैस्रवामदै ae रिव्याति gee. इति , Waray gaat इष्टिविन्द वः ओक्धोरूपेणत्प्न्ते » तथा चातनिाजन्रा हके समाशायते, "यावन्तः Brat श्रवा वन्त । ताक्तोरोकधये waa’ दति । waa ‘fea "परिः (खगस्योपरितनप्रदेज्ात्‌ ) HAAN (श्रधस्तादधू म daw) श्रोषधयः' ‘aay (वचन सक्रवत्यः)। कीदृशं वचनम्‌ ?--इति तदु्वते,--यं जीवम्‌ “श्रञ्नवामद्े' (arya), ख" "पूवैः" न ‘frarfer (aa विनश्छति) |

श्रथ चतुर्यामाडद,--“वाश्चेरमपष्टणन्ति याच दूरं परा.

मताः । इड सक्च ता; सका WR Gea गेषजम्‌(\८)” इति । 2¥ 2

९९६ तेततिसोयसंह्िताभायये, [का०४प्०२।अ ०६]

‘arg’ श्राषधीरेवताः ‘te’ (मदीयं प्रथनम्‌) ‘sazefar’, ‘ary अरन्या श्राषधीदेवताः (दूर यथा भवति, तया “परा- गताः, सत्यः ईषत्‌ wie, ‘at: ‘eats’ श्राषधोदेवताः ‘ce’ (कमणि) सङ्गता wat ‘se’ (यजमानाय) "भेषजं" “खंदत्त' (खधादिरागचिकित्छां सम्यक्‌ कुरत) ।

श्रय पञ्चमोमाहः-“मा वे रिषत्‌ खनिता यसे we खनामि वः। दिपचतुष्पदस्माक सवंमसवनातुरम्‌(*९)'' दूति । हे ्रषधयः, ‘a’ (awa) “खनिताः (चिकिन्छाये ante मूलं UW TANT कन्ता) ‘av ‘fcr’ (मा faawa) 1 ay oy ‘aw (सगणाय) विकिन्धाथे ‘anf (aware ग्रहीतुं खमनं करामि), asf a विनश्छतु। fa बहना अस्माकं सम्बन्धि यत्‌ “दिपत्‌ चतुष्यद्‌" वा प्राणिजात युश्मदुपजोवतिः तत्‌ eae श्रनातुरं” (रो गरडहितम्‌ ) “Wes

अरय षष्टोमाह+“च्राषधयः संवदन्ते सामेन सह राज्ञा 1 aR करोति ब्राह्मणस्तं राजन्‌ पारयामधि(९.)* इति । ‘ara: (शाषधिदेवताः) खकीयेन खामिना सामनः ‘cry? ‘aw संवादः कुवन्ति । कथं संवादः ?- दति agaa— ae” (ङग्याय) विकित्छाम्‌ WHATS ब्राह्मणः" "कराति*, डे .राजन', ‘ae (War) वयं "पारयामसि' (्याघरूक्ारयामः) 1

Vara: साध्यमाषधिवापं विधन्ते--““ज्राषधीर्वपति ब्रह्मण - लमवरम्धेऽकऽकसीयते'" ( ५।२।५अ०) दति । ब्रह्मणः (चओषधिवापदेतग्डतमन्तवा म्यम) we’ व्या्नोति । feds सति

[का०श।प्०२। चख.) शेदाचप्रकषाच्चे | २९७

‘aa’ (atta स्थाने) “May (श्रचंनोयः) श्रग्रिसिता waft

मन्तरसद्छां विधत्ते“ चतुद ्रभिवंपति सप्त याम्बा Stave: PAT उभयोषामवरुष्या श्रन्नस्यान्नस्य TATA श्नस्वावरध्ये'' (५।२।५अ ०) दृ ति। तिल-माष-त्रीडि-यवाः भरयद्भुणवे गेधूमा- खेति ax याम्या श्राषधयः । बेण्-श्यामाक-नीवार-जत्तिला- गवेधुका-मकंटका-गारुताञचेति सक्त TAT श्राषधयः मानाविध्य “अनलस्य वोजवापेन नानाविधमन्नमाप्नाति | तदुक्रं चकारेण, ‘aq याम्याः BS सप्तारण्या was’ इति ।

aa याम्याणं देशविशेषं faav.—‘aed वपति as छोषधयः प्रतितिष्ठन्ति" (५।२।५अ०) दति ‘ae’ द 'वपतिः ग्राम्या इति wa: । मलानां सवंतः प्रसरणे दृदढावखाभं प्रतिष्ठा |

एकैकस्यां Marat मूलमारग्या यपरयन्तमनुगतं वपनं विधत्ते “अनुसोतं वपति mera” (५।९।५अअर ०) दति । प्रभूतलेनेत्पत्तिः प्रजातिः" ।

खवाखयपि सीताखु tera विधत्त“ दादश्सु मोतासु वपति दवादत्र माषाः षव्र: संवत्रेेवासरा we पचति" (ut २।५अ०) tf यदुक्र चकारेण, “यामेषधिं नाधिगच्छत तस्याः खाने यवान्‌ मधुमिश्राम्‌ aden मेऽसोति वा मनषा च्यायेदधिगताया यः प्रथम wa श्रागच्छत्‌, तस्िन्नेना मृपसन्न द्य ये वनस्यतोर्नां फलय यस्तानिश् . उपसन्नद्य प्रात्‌" दति i ` ज्ख्द्मादतिग्पुन्पाठः।

१९८ तै्तिरोयसंड्िताभाके। [का००।४०६।अ ०९ |

afeg arafanred विधन्ते,-““ यद ग्निचिदनवर द स्याओरोः- धाद वरद्धेन Baa ये वनस्तोनां फलब्रहयस्तानिश्मेऽपि srg द कवर्ङ्खस्यावरुध्ये'” (५।२।५ अ ०) vias यद्ययम्‌ शश्रत्रिचित्‌ः Wi “श्रनवर्द्धख्यः सोताखनतस् दवयस्ात्रम्‌ “walare’, तदागोम्‌ “श्रवरद्धेन' Nataay धान्बेनापि freer भवेत्‌ । अतेाऽजामप्तस्याणुप्तलसिद्धये वनस्पतीनां" wa ये पुष्यमनरेष्ठ फलं WTA TS: AMY भ्रणादाय THA ष सन्न Aree कुयात्‌ । ततः स्वमपि wepraawracgaa wala ॥

॥

aa विनियेगसंगरदःः- | चा जा, ग्राम्यास्तथारण्ाः ष्टा रषटजुवेावपेत्‌ | चतुदंशभिरन्यास्त॒ ayaa विकल्पिताः ॥ अय मोर्माषा, दश्चमाध्यायश्च पञ्चमपादे बिन्तितिम्‌। (Wey) ‘grt वपने WHT षप चेक्राखतुद्‌ र । faararcafraa: faarsscait भिजेच्छया ?.॥ कपाखवत्‌ क्रमः प्राप्तः, केचित्‌ प्रकरणे रितः । व्यथाः Baa मन््राणामार म्भोाऽज किकिस्पितः ॥ श्रप्निचयने मन्ता श्राधूननाया अआवपनायाच्च बरवः परिता प्रयोगे तु तदेकरे्सख्छाऽभिदहिता,-'सक्तभिराधुनेएति चतदंशभि- aufa’ इति । तत्न प्रथमाधिकरणोश्नकपाखवामिधेन)न्धयेनं प्रथमपटितसखेव मन्त्रस्य पक्रमः sata) तदयु; कुतः ? यथाकष्ड्यातिरिक्रानां प्रकरण्पटिवानां मन््ाणां वेयथ्यै-

[का०९।प्र०२। चछ ०७] चेदाचंप्रकाश्चे | Ree

WRT । ABTA प्रकरणेन क्रमं वाधिला निजेच्छयैव प्रथमता मध्यमतेऽन्ततेा वोपक्रम्य विदितसद्या प्रणीया ॥"

दति सायनमाचा््यव्रिरचिते माधवीये वेदार्थप्रकाशरे शष्णयकुः- संहिताभाखे चतुर्थकाण्डे द्वितीयप्रपाठके षष्टाऽनवाकः ॥ ° ॥

मान fexdterfaat यः एथिव्याया वा fray सत्यधर्मा जजानं। FATA इ हतोजजान Rey देवाय हविषा fata” | senate पृथिवि aia पय॑सा सह । वपां a afufefaarsaadq®?) अग्न यत्ते शक्रं Tee Ul पुतं यद्यक्नियं । ashy भरामसि"? | इषमूजेमइमित श्रा ॥ १९॥

दद्‌ ऋतस्य धाम्न दतस्य Wa) Al AT गोषु विशरत्वोषधीषु जष्टामि सेदिमनिराममींवां%। wt तव्‌ अवो Ta महिं साजन्त्य चये विभावसे | TE- दवाना शव॑सा वाजमुक्थ्यं दधासि दाशुषे कवे | द्रश्यन्नग्ने प्रथयस्व जन्तुभिरस्मे राया अ्रमत्यं। स quae वपुषो विराजसि vate सानसि£ Th | अभौऽनपाज्नातवेदः YA MAT ॥ २॥

९8० तैन्िसीयसंडिताभाव्ये। [का००।०२।अ.७-]

धोतिभिंहितः। त्वे इषः सन्दधुभरिरेतसः विबा- AM वामज॑ताः । पावकव॑चाः शक्रवचा अनून व्वा उदि यपि भानुना | va: पितरा fraceut- वस्यभे yufa ted” । ऋतावानं afed विश्- wafwafax सन्नाय दधिरे पराजनाः। WATS सप्रथस्तमत्वा गिरा दव्य मानुषा युगा<। निष्कत्तारः MATA प्रचेतस छषयतः< राधसे AV! रातिं छेग-

णामशिजं afand gate सानसि ॥ si

Thi faa स्य परिचित ऊइचित अयध्वं तया देवतयाऽऽङ्गिर खद्ुवाः सीदत") | आप्यायस्व समेतु ते विश्वतः साम दष्णियं। भवा वाज॑स्य सङ्गे? | सन्त पयांसि समुयन्तु वाजाः सं इष्णियान्यभिमा- तिषाहः । श्चाप्यायमाना acta सोम दिवि अवारस्य्तमानि fam’? ug ॥

| मन्दस्व | सानसिं | रकोानचत्वारि ६शच ॥ ७ ४

इति वैत्तिरोयसंहितायां wanes दितोयप्रपाटके सप्तमेाऽनुवाकः॥ ° ॥

(stesmeqraee}] वेदार्थेप़रकाभे। ९४९

वषटेऽनवाके Srafqerarsfefen: | wa weet लेाटरेपा- fasnfenitan | wer, ‘ar ar ferdrerfaar यः एचिष्या दति waufufdspat Gre समखति येऽनर्धिणाददिर्विध- मापना भवन्ति" इति । कर्षणे चे wren परिमिनखणादू बहिः पतन्ति, ताम्‌ acerca: । त्व प्रथमामाइ,--“भा at हिरसोव्छनिता a: एथिव्या ar वा feay सत्यधर्म अजान | VAIL हरनोजंजान ae Zara इदिषा विधे म(\)" इति । ‘a’ प्रजापतिः ‘sfaar’ (जनिता (त्यादकः), यो ar प्रजापतिः ‘equdr ( अवितयघारणशचक्किः* सन्‌) दिवं जननः (erargerare) । पनरपि ‘ay प्रनापतिः "चनाः" (argr<arftat:) (हरतोः' (qwer:) “wa: ‘ate’ (चत्वा - qurara) ; area: प्रजापतिः "नः" (were ‘ar ‘Feat’ ; ताद्‌ are ‘ae’ (प्रजापतये) “इवा, ‘fade’ (परिचरेम) |

su fenteare.—‘“meaaie एथिवि wae -पवमा wei वर्षां ते अग्रिरिषिते।ऽवसर्पतु(र)” दति । डे "एचिवि,, अशेन" Sera, “wear च ततपाखण्डतेन ‘ay warria’ (अद्मदाभिम्‌स्येनामच्छ) । (दन्तिः (इच्छावान्‌) ‘wf’ ‘a "वर्षा" (mdravqiagwa) दमं new “अक्सपंतु' (प्रान्नातु) !

श्रथ ठतीयामाइ,--“ग्रे यक्ते परक eR aga gala तदेवेभ्येा भगमसि(र)” इति । 2 ‘aa’, ते" (dra) ‘aq’ we दरक" (दीिमम्‌ ), "यत्‌" Wary “wey (श्राह्ञाद्कर्‌),

* अवितथं want: दति सम्ब पाठे ग ETE 29

VSR Afeciwdfernima, [का०भ।प्र०श।खअ०७]

'यत्‌' श्रष्यन्धरङ्गं ‘gr’ (Ug), ‘ay weraey ‘afer’ (WUT), ‘na’ ख्ये Stead ‘Thay (रेवानाम्यै) ‘arate (सभ्यादयामः) |

` अथ wauifary,—“‘cageaefaa श्रा दर wee Ue wane यमेः आनो try विश्नतु आ ओषधीषु जहामि सेदिभनिराममगेवाम्‌(*)' cai ‘ae’ (awe) ‘wre:’ (स्वागग्डतात्‌ ) “Ma IAs.’ (BTTMaMTe) “Ca” (Sas ) ‘cay (अनरूपम्‌) ‘ae’ (रसरूपं) लोष्टम्‌ शारदे" (खोकरोमि) । श Gre: ‘a? (अस्रदीषषु) "गेषु “न्रा ‘fear’ -(्रागल्य प्रविशतु) । तथा “ओषधोषु" “at—fang’, सोदगयदेति जेदिग्डंमिः। . गिरा”. (wef eae). “अमीषां (रागक) “सेदिः (भिं) परित्यजाभि ।

Waa: Ve जाष्टानां Gury खापनं विधक्ते-““दिग्भ्वा Siem ` समस्यति दिशामेव वीयंमवरध्य दिशां Mash form” (ध।२।४अ ०) tf 1 कषंशावखरे ये Grer वेणुना fafamrefaeare वहि्दिं पतिताः, ताभ्यः ‘fare: ताम्‌ ‘Stara’ write. सेशे मयाजयेत्‌। तथा सति ‘fewt? साम्यम्‌ श्रस्मिन्‌ रेजे “अवस्य' तखन सामं “शरभं चितवान्‌ भवति |

चतुर्थमन्धे afafetd विधन्त, “यं दिष्याद्यच सः स्यात्‌ तचे fair लोष्टमादरेदिषसूजैमहमित आरद दतीवभेवोने तस दिश्चाऽवडन्भे चाधके भवति यशसां fafa भवति*(५।२।५अ ०) द्ति। ्रयज्लभ्निचित्‌ “a (पुरषं) दिष्यात्‌", ‘a? (पुरषः) यस्यां

(MT 9)प०र। चख ०9] बेदाथंप्रकाच। | Rsk

‘fafa’ श्रवनिषेत्‌, wer ‘fear dren” 'दवमृजेम्‌'--दतिभन्नेव WEA, तथा सति acigad Tay खोकरोाति। खोरते सति ‘wat fafa’ ‘ar ga: wafer (वतेते), ष Fe "लाधुकः (gui प्राप्तः) wercfert भवति ।

चदुक्रं चकारेण, ‘sucden उपवपति चावानभ्नि- grarerat war दति । तदेतदविधन्तेः--“उन्षरवेदि मु पवप- OUTS इग्रिद्लोयतेऽया war वा उन्तरवेदिः पशरुनेवाव- Rasa यश्चपरधोाऽनन्रित्ये" (५।२।५अ ०) दति । mwas Ware "उन्तरवेदिः Bula aera ‘euaet पथात्‌ “श्रभ्रिखोयतेः 1 अपि ख उनश्लरवंधाः शमो पगतेषु Wowar ‘ama’ एव “उन्तरवेदिः', उत्तरवेदिः पशूनां प्राप्तम भवति । ‘war (आपि. ख) प्रृताबुन्तरवेदिषरूपं ang ‘qe (a4), त्ान्तराया मा श दिद्यत्तरवेदिः कव्या ।.

कचः, “ग्रे तव शरवे वय इति wey: स्िकितान्दषा' इति । तच प्रयमामारः“श्रग्रे तव war वया महि भाजनध्या विभावा । SWRTAT waat वाजमृकश्थ दधासि ea wa” दूति । वीयते प्राणएिभिरश्छते इति ated । हे “श्रमे (तव खवः” (लदौ यत्वेन श्रूयमाणं) (वयः' (श्रं) ‘ate’ 'मद्दसि), ‘fav (दौधिरेव) ‘aq’ (धनं) awet विभावसुः, हे विभावसोः, “ada: (तव trae) जानन्ति" (दयन्त) । Weer भानवे यस्यास बुद्धान्‌: । कविः (विद्धान्‌) यजमानाभि-

* खन aay Tena ले डति ख्ादशरेपुरूके रवं °. पुष्क पाठः | | 2० 2

nee तेलिरीयलं fearara | [का ०४।च ०२।यअ ०७]

प्रायाभिश्जः। oatgw हे “अपरे, ‘erga’ (दवि्दलवसे) थणमःभाय ‘eRe? (अस्त्रा्यपेते) weary वाजम्‌" (we) ‘gee (त्वदीयेन बलेन) “द धासि |

अथ दितोया माद,--द्रच्यशपरे were अन्ममिरसखो राणो अमरं । स दर्धतद्छ वपुषा विराजसि एशि सानि cian” इति । रे wal’ (मर रहित) ‘a7’, जनभिः' (पराडाज्राडि- इविः प्रदैः प्राखिभिः) (दरज्यम्‌ः (दीप्यमानः) सन्‌ “we (अस्मासु) “वाणः” (धणयभि) sree’ (विस्तारय) । ‘a "द शतस्च ‘ave’ (दर्थवीयष्ट चित्याप्निरूपस् रोर) मध्ये "विराजि (fame <yad), "सानवि (अरूविधदानारे) ‘cfd (धं) ‘yee (असदथ प्रथ) |

wy टतोया मा ₹,-"अजजा. गपाष्णातमेदः qufeafa- सन्द धोतिभिितः । णे इवः सन्दधुरिरेतवचिनेप्लथोा वामना ताः(०)'› इति \ अजेः, (अशस्त) "नपात्‌" (अविनान्र्िता), सादन रे "जातवेदः, “Wfafufen’ द्दोत्तिभिदेक्ः) सन्‌ "सु्रखिजिःः ज्रामनानिः स्ति्भिः) ‘awe’ (wae) | "भरिरतसः (परभुक्वाराः) "इवः" (WAGIT:) West: न्वे" (अयि) “खम्दधः' (यजमानाः श्न्यादित्वन्तः) । ST ZT अजमागनाः ?--“चिकातयः (चिजा खमा हत ऊतये रचा येवां रे श्विषात्यः), "वामजाताः, (वभगोये सम्नजनोये रेते खुले शत्यज्लाः) ।

* बमनोये दति पाठे भवितुं ae: |

[STeeioenqoe) वेदाचंप्रकाणे। २४१

अथ चतुर्थोमाह“पावकवकाः शृएक्वचा शरगूजवची sfeafe भानुना । पचः पितरा विचरश्चपावस्भे vefe tiga” इति । "पावकवर्चाः" जेधकरोक्जिः) शरक्वच्वाः" निमेलदो्िः), “अरगूनवकाः" (सम्ुकटोभिः); शद्‌ ब्छं "भानुना" (भासा) “उरियर्ति' (wand गच्छसि) । ‘oa ‘red (चावा- यिष्य) "विवरम्‌" "डपा वधि" (वमो पमा गत्य रशमि), ‘vate’ ख (तयोः शन्यल्लिंमपि करोषि) । परिचरण दृष्टाम्तः, ‘gw: पितरा" यथा रोके ्राखीवमागेशागुजरषटः पथः पितरो परिचरति तदत्‌ ।

अथय पञ्चभोगाई,- "तावान महिषं fernfwafay amy दधिरे पुरो जनाः। अत्कणे सप्रथस्तमं ला गिरा देवं मागृषा gare” दात । ‘arya’ “जनाः (मनुखजाविषक्राः जन्तवः) चल्वि्बिजमाना ‘gt: (पूवंस्मिन्‌ ara) ‘ear’ "गिरा" (Quan स्तलिरूपथा वाखा) ‘gura’ (सुखायै) ‘afr श्च "दधिरे" (स्वापितव मः) । are चमद्निम्‌ ?-“खता वामं ` (aaa) "महिषं" (महान्तं) fraweear (azar) परि चारकल्वेन यस सन्ति, साऽथं “विश्रचषैक्िःः । “जुष्र' (इट णत्करे), यदि प्राप्यते, तय एव करेन wa सम्पादयतोल्ययंः । सप्रथस्तमं" (wi wy nurefed, कोर्सिंमनत), तम्‌ tee at अभम रव्यं (Ghar हतं) ˆदधिरे' इत्यन्वयः ।

अथ वष्टीमाहः-“निष्कन्लारमष्वर्छ wad way THe महे । रातिं wren कविकरतुं एङि कागघिर

Reg तेत्तिसीयसंहिताभव्ये। — [Wtesimeniwee]

cha” दति । Yah, लं (यजमाभं) ‘efi? शशिः (QM करोषि) प्रा पयसोत्य्थः । को दृशं ama ?--“च्ध्वरख्छ' ‘fran’ (wee निष्यादकं), ्रचेतसं' (परहष्टचिष्तयाक्रम्‌ ), ख्रद्धाखमित्यथंः ; ‘ae “राधसे (महते राधसे दविश॑खाय wera) ‘waa’ (efadrafay निवसन्तमिल्यथः) ; रातिं (दातार), गृण" (मषिं तपस्विनां) मध्ये ‘afwer (कमनीयं) अत्यन्तं तपेय॒क्रमित्ययंः ; "कविक्रतं' (कवीनां faqnfaa क्रतुः कमीनष्टानं caer कविक्रतुसं), सर्वमपि करव्यं सम्यक्‌ श्ञालवेवानुतिष्टतीत्यथैः । wafer यजमान- faaau वा, यजमानपचे दागश्ोलमित्यथैः । wd सम्भज- गोयमिव्ययेः।

एताम्‌ ware विनियद्खः-““श्रप्ने तव अवो क्य दति सिकता निवप्येतदा श्रदवैश्ानरख्य खक Weta वैश्वानरमवरन्े" (५।९।६अ०) दति । एतत्‌ Tye वि शानरख्व' ( सवमनुग्य- प्रियस्य) aq: सम्बन्धि दक्षम्‌, wa एतेन सिकतावापे सति amaceqaa प्राप्नाति।

ख क्रगतमन्त्रसञ्यां विधत्ते,--““षडभिनिंवपति षड्वा waa: संवत्सर; संवत्सरेाऽप्मिर्वश्वामरः साच्तादेव वेश्वानरमवर्न्धे' (५। ९।६अ ०) fa) ‘Mag ख्यं War इत्यादा संवसरधारण- सम्बन्धात्‌ BT. संवत्सर रूपलम्‌। खतुसंवत्सर्‌ाव्यवधानेन वे खामर साल्लादेव सवैथेव प्राप्नोति |

खक्रगताख चु पर स्मर विख य च्छ न्द स्तत प्रशसति, “aA

[आा०९।प्र०२। च ०७] बेदाचंप्रकाश् | 8९

वै भामेतच्छन्दः समुद्रमनु प्रजाः प्रजायन्ते यदेतेन सिकता निवपति प्रजानां प्रजनमाय'' (५।२।६अ०) इति । यथा समुद्रो बहलस्तथा अचल्यच्छन्दाऽपि बङविधता त्‌ vara | तथा fe प्रथमा विष्टारपद्िः, मध्यमयोः पादयोरेकादश्रालर- लवात्‌; fader पदपद्धिः, श्राद्याल्तमपादयोः* दाद्‌ ्राचरतात्‌ | चथा fadtar aut हतीया, यथया प्रथमा तथा चतुर्थी | खपरिष्टाञ्ज्येातिः पञ्चमी, चतुर्थपादयष्याष्टा्रलात्‌, तथा षष्टो †। एवं बहविधलाच्छन्दसः समद्रलं, लाके fe समुद्रममृखत्य प्रजा SMTA, Tit बहलः, तथा प्रजा श्रपि बङ्विधाः। तथा सति cagagay कन्दसा सिकतानिवापः प्रणानाम॒त्पत््य सम्पद्यते |

‘faa ख परिचित दव्यपरिमिताभिः शकराभि-

* खाद्यदटरतीयपादयोः इति J. Te Uta: |

† खघ च सन्दभा न पिकलद्चतदत्ाः संवादी, तच fe ठतीया- ध्याये ““वि्तारपद्धिरन्तः | 8९1” ८“पदपद्धिः पञ्च og 1” “डप रिङाच्ज्यतिरन्तेन ys” इति छच्रज्रयेड, “वदा जागतो (१२य््‌.) पादा मध्ये भवतः, MINAS गायचा, (cMo), तदा fawicafE माम” । "पच्चका इत्धन्‌ वक्ते, यदा पञ्चाच्तरा पश्च पादा भवन्ति तदा पदप्ह्धिनाम इन्दः “यदा चल्वारो गायचाः पादा भवन्ति, न्ते च चेक्भः(१९यअ०) तदा उपरि द्ाञ्ज्यतिनोाम Fase भवति। QUT जगतीव्यनुवन्तंमोयं, तेन, खन्तेन जागतेन Lae गायचेखतुभिं उपरि षाज्न्योतिनाम जगतो भवति” इति ततदचचयन ASTI अन्यथेव लच्छशानि प्रदशिंतानि | रवं दितीया-ढटतोययोः प्रथमा- WAU: पञ्चमो-वषटवख wage विलच्तयत्तरसद्याकतया तुल्यता- framata a सम्यमिव प्रतिभातीत्वश्ेयम्‌ः।

Rss Afadaefearara | —s [Wresweaiqeoe]

राहवगेयवितेरायतनं परिश्रयति, दति । w2ea—“fwa ख परिचित ऊर्ंचितः जयध्वं तया देवता ङ्गिरखद्‌प्रवाः सोद १८९९)” इति। draw भो प्रशिष्यन्त इति चितः wate | ₹ेन्रवंराः, यूयं “चितः ख", (भमा प्रककताः ख); "परिङितः (परितः प्रशिक्ताः) ख । ‘Hafan: (डपरिप्रचिक्ाः) ख । anger युं ‘gna’ (vat चितिं Baw । gael मध्ये qer: च्रकरालाः या देवता, ‘var “रेवतया' arg यूयं ‘yar: (खिराः) wer: ‘Te (दृह तिष्ठत) as gern—aferey (यथा अङ्गिरसां चयने yar: सोदरग्ति तदत्‌) |

अनेन Ae साध्यं ज्रकंरास्ापनं farw,— ‘cet cere qe प्राहरत्‌ स चधा व्यभवत्‌ स्फर्तोयटे Tate ga. सतृतीयं येऽन्तःअर्करा Wa ताः शकेरा श्रभवन्‌ तच्छकराणा रः अर्वरत्वं Tal वे wae: पष्रदुरग्मि्यच्छकंराभिरभि परिसिनेति वञयेणेवाखो wee परिष्ट़ाति तस्माद्‌ वद्धेण पशवः परि्दोताः तस्मात्‌ श्वेयागच्येयसा नेपरते” (।२।६श्०) इति| veq प्रहिता वञज<ध्यन्तकरिनं sant प्राण चधा भग्रा- ऽभवत्‌ । तेषु fq भागेषु "सुरः, एका भागः, ‘Ta.’ qatr भागः, यषः" WA AT SAQA ओ्ोणा श्रवयवाः गमा पतिताः, ‘aT: Yaa: MAT? (MIM TE) चुद्रपाषाणा “श्रभवम्‌ ) । wet: क्रियन्ते मिष्याद्यनत दति व्यत्पस्या अकरा दति माम सम्पश्‌ ; wat ‘ag: एव ‘watt’, fay पश्र साधनलात WHAST: | श्रतोऽप्निप्ररेने अकराभिः प्ररिभवेत्‌ ।

{ aT° 810 oR [eyes] Tarsus | Re

तथा सति “वञ्चेवः साधनेन यजमाना “पञ्चम्‌, “ofczerfa’ aared, "तस्मात्‌! लाकेऽपि वच्चसमानेन करेण पाशादिना वा ‘away’ “परिग्ट्टोता" भवन्ति । यस्माद च श्रग्नेदं च्छाय अरकंरा- पेचा न तु “ware अन्यपेचा, (तस्मात्‌ लोकेऽपि ‘say (खिरतरोाऽतिप्रबलपुरषः) कञ्िदपि श्रस्येयसः' (aaa श्रखिरान्‌. दुर्बलान्‌ ) नोपदरते' (मेवाञ्रयति)।

शक रासु कार्म्यांश्रं विघन्ते,--““जिसप्ताभिः पत्ररकामस्य परि- मिनुयात्‌ aa वै phen: प्राणाः प्राणाः प्व: प्रारेरेवाखमै पशरनवरन्धे'” (५।२।६अ०) दति । जोणि रसुप्तकानि यासां शर्व॑रा्णं तास्तिसप्ताः, ताभिरेकविंशरतिसद्चाकाभिरिव्ययेः, "परिभिमुयात्‌' (परितः स्थापयेत्‌) । सप्तसद्धयया व्यवसिताः शिरागताः श्राणः' सरयन्त, तेख (प्राणः, (ATT) प्राणः पश्चवः, तथा सति anager भ्राणेरेव' युक्तान्‌ “पशून्‌ प्राप्नोति ।

surat काम्यां ख्यां विधत्ते--“चिणवाभिभीाटव्यत- लिटतमेव वञ्जर aay areata प्रदरति Gal” (५।२।६अ) इति Wha aaa यासं तास्तिणवाः सप्तविश्तिषद्याका wae: जिणवसद्लैपेतत्वितस्छामः Waa | तमेव चिदतस्तामं ayaa सम्पाद्य भ्वादटव्यहिंसा प्रहरति ।

पच्ान्तरं विधन्त-““त्रपरिमिताभिः परिमिनुयादपरि- मितस्छावर्ध्ये'' (५।२।६अ०) इति।

अथान्वयव्यतिरेकाभ्यां परिश्रयणं दृद्रौकरोति,--“यं कामयेतापश्रः स्यादित्यपरिमित्य तस्य अकरा; सिकता Bea

घ

Rte तेति येवसंड्िताभाष्ये। [का०९।प्र०२। अ ०७]

श्रपरिग्टोत एवा विषुचोगः ta: परासिश्चत्यपद्रररेव भवति । थं कामेत पश्टुमानव्छादिति परिमित्य we अकरा: सिकता येत्‌ परिष्टदीत cara समोचौग ta: सिश्चति mata भवति" (५।२।६अ ०) इति । gaara: सिकताया रयं विधास्वति। यजमानस्य पप्रा दिल्ये कामय मानेऽष्वयुः परितः अरक॑रास्वापगमषत्ेव षिकताप्रसारणं gaa, तथा सति परिश्रयष्भावात्‌ “श्रपरिग्टहोत Ua खामे ale रतः विविधं यथा गच्छति, तथा विनाशयति, ततेाऽवम्‌ “श्रपश्ररव भवति, :-साऽयं व्यतिरेकः ; एतस्मादिपरोतेऽन्वयः | तास्‌ प्टलाभाय शअरकरापरि्रयण्पूवंकमेव सिकता्युहनं कर्तवयमिवि तत्पयः ।

SU, श्रा्ायख समेतु a दूति सिकता qeapacar fre राजन्यस्य" इति। तज प्रथममन्लमाद,-“श्राणायस् wag ते विश्वतः साम afd | भवा वाजस्य aga?) cS शसा म, लम्‌ “श्राप्यायख' (घवंता व द्धंयसख(?)), ‘A’ (तव) ‘fare? (रतः) "विश्वतः" (खवेस्मात्‌ इष्यादाहारात्‌ ) "वमेत्‌" (STATA) । "वाजस्य" (SAE) "सङ्खयः (सङ्गमने) a fafad ‘aa’ |

श्रथोत्षरां चिषटुभमाद,-^सं ते vatyfa समु aq वाजाः छं टृष्षियान्बभिमातिषाहः । श्रष्यायमाना श्रब्टताय साम दिवि अवारस्त्तमानि भिष्व\९)” इति। डे साम, तेः (तव) "पर्यांसि' (पातव्यानि चौरादोनि) खमु qa” (घस्माप्तानि भवन)।

[णी

* शव "सं" "यन्तु" इति पढ़ो भवितु yar |

[Brea togiqoe] बेदार्चपकार। RL

तथा "वालाः" (maria) aft ‘gargs “ठृष्णियानि' (Cathe) अपि सं'-'यन्त्‌' | ae we तव —aferarirare: ('श्रभिमाति' Wart मरते* तिरंसखरोतोव्धभिभातिषार्‌ ,तस्य)। चौरा रिसम्पक्षो wat छम्‌ “श्राथायमामः (वद्धं मानः) श्रब्दताय' (बज्मानखा- ग्टतव्वाच, देवभावाय) "दिवि! (द्यलके) अर्वासि" (ओतु प्रियाणि “suri (faarfa) sparfa “भिव्व' (धारय, सम्पारयेत्यथः) |

तदेतद्‌ गृद्ये सामान्याकारेण fafraR, “rar alt सेमे वै रेतोधा रेत एव agurfa’ {५।२।६अ०) इति। सामा देवता यस्वा प्रतीयते Vara Strait ; विश्वतः Bra’ इत्याद्यायाष्टबि श्रसो प्रतते, “wana साम" दव्यत्तरस्या- ष्टि प्रतीयते । तवा Srar पूवे sar: सिकताः विविधं waa! तथा शति समस रे ताधारकलात्‌ तकीन्निष्याद्च- ges यजमाना ‘ar धारथति।

मन्यस पुरुषभेदेन gaat दभेयति,--“गायत्रिया नराहदस्यं गायत्रो हि त्राह्मणएत्तिष्ुभा राजन्य बेष्टमो fe राजन्यः" (५।२।६अ०) इति । श्रायायखः इति areal, ‘awa’ इति eq

अच विनियो गसन्गुहः,-- भा-चतुभिः चिपेषषेष्टान्‌, श्रपर-षटकेन area: | fea, sieattee परिअ्जयति wae:

* अचर arg awa ईति पडे भवितुं am: | 2H 2

२५४२ ेत्तिर्सयसंडितामयये, [का०१्०द्ध० |

श्राया, विप्रस्य सिकता युत्‌, सन्ते पयेत्यय | Sire भवेद्‌ qe दति waren ॥

दति सायनाचार्यविरचिते माधवोये वेदार्थप्रकाते छंष्ख- धङुःसंहिताभा यये चतुथंकाण्डे द्वितीयप्रपाठके सप्तमोऽनृवाकः॥ ° ॥

आअभ्यस्थादिशाः एतना अरातीस्तदभ्िराइ तद्‌ साम Bre) was: सविता तमम श्राह पषा माऽधात्‌ सुतस्य लाके" | यदकन्दः प्रथमं जायमान उद्यनत्समद्रादत वा पुरोंषात्‌। श्येनस्य पक्षा “ft We aE उपस्तुत जनिम तन्ते wa”) अपां षषठम॑सि येनिरुमनेः समुद्रमभितः पिन्वमानं । वर्ध- भानं AWW?

रा च पुष्करं fea माच्या वरिणा wae” | AG जन्नानं प्रथमं पुरस्तादि aaa: सुरुचा वेन आवः सुबुध्चिया उपमा we विष्ठाः सतश्च योनिमसतश्च faa । इर श्टगभः समवत्तताग्रं भूतस्य जातः पतिरेकं ्रासोत्‌। स दाधार एथिवीं द्ामृतेमां

(ate 8 Tee (|e oc] वैदाथप्रकाशि | ५ हे

कस्म देवाय इविषा fata” द्रष्यश॑स्कम्द एथिवी- मनु ॥ २॥

ामिमश्च योनिमनु यश्च ya ठृतीय' यानिमन सश्र न्तं द्रष्य शाम्यतु सप्त VITO | नम अस्तु waa येके च एथिवीमनु। ये ्रन्तरिंघछेये दिवि तेभ्यः सपेभ्यो aa” | Aer रोचने fear a ar हवस्य Chay । यैषामष्ु सदः छतं तेभ्य॑ः सपेभ्यो नमः । या इषवा यातुधानानां, ये वा वनस्पतो£-

an =

रतु । ये वाऽवटेषु ALT तेभ्वः सपेभ्यो नम॑ः ॥ ३॥ महः | अनु | यातधानानाम्‌ | रुकादश च ॥ ८ ॥ इति Sfattadfearat चतुधकाण्डे दितीय-

प्रपाठके अष्टमाऽनुवाकः ॥ ° ॥

सप्तमे लेषटसमसनादिकमुक्रस्‌ । श्रयाष्टमे खवा दुपधानं TROY, AWS तावदशचाक्रमणमच्यते | FA, “प्रा ञ्चमश्चम- भ्वस्थादिश्वा* tage दक्षिणेन पदा दभ॑स्तम्नमाक्रमय्य ofa | पाटस्त,-“श्रभ्यखाद्िश्वाः एतना श्ररातोस्तदभ्निराद तदु साम WE Seale: सविता aH ATE पषा मा धात्‌. Gare era” दति । श्रयमश्वः, ‘fara: (खवाः) ‘gaat,’ (afare-

* qanang विचा इति J. पु° पाठः|

Rye तैत्तिसीयसंड्हिताभाश्चे। [ate sitegigec)

सेनाः) “HU? (शातव्यस्वादाहरूपाः) “Meany (पादेन श्रभि- क्रम्य तिष्ठतु) । ‘aa’ (्रभिक्रमणम्‌ ) “aig: are’ अनुम दर्ता), सामः" aia तत्‌ शश्रार' (तदन मोदर्ता) ; 'टशस्यतिः' “मे' (मम) तत्‌! “are (तश्गमेादतां) ; तथा “रुषिताः चपि तदनुमेादतां ; ‘cy ‘gee’ ‘ay (met खम) "माऽधात्‌' (at स्थापयतु) |

कल्पः, श्रदक्िणमावत्तेयिला यदक्रन्द दति पर्गरेवाक्रभयतिः द्ति। Wee — ‘aga, प्रथमं जाघमान उद्यनत्छमद्रादुत षा पुरोषात्‌ । wera प्ता ₹रिणस्व बाह sugd जनिम तन्ते अवेम्‌(९)” दति । ह “अवन्‌, ‘ary (यस्मात्‌ कारणात्‌ ) जाय- भानः (अत्य मानः) एव प्रथमम्‌" (आरो) ‘aH: (क्रन्दित- वागसि), श्रा श्रन्धाहोनामद्ं साधनमिति away wea WHT; ‘AL (तसात्‌ कारणात्‌ ) जनिम ‘saa ‘A (तवं on समोचीनमिति acta स्ठतम्‌) META | जांमानत्वमेव िण्दौक्रियते, -“षमुद्रात्‌ः ‘sey (waxtrefsargqnry लमू त्पद्यमानः), “श्रपयानिवा we. दति was (उत वा पुरोषात्‌' (पुष्लशक्रिसम्पन्नात्‌ मरतोाऽश्वादत्पद्यमानः) । WHA उपस्तत दृ ्टान्ताऽयमच्य >,--्वेनस् Tr ECTS gy’, उप स्ठतश्न्दा- ऽचाध्यादहन्तव्यः; यया श्येनाख्यस्य पाचणः पत्ता शोन्रात्पतम- Vaart सर्वरपस्ुतरी, यथा वा "हरिणस्य (are) ‘are’ (पाड) भ्ोघ्रगमनरेतलादुपम्हता, तद्दिव्यं; |

उक्रमन्तरमाध्यमश्वाक्रमणं fard— sia बारेस्यत्यं मेघो

[ा०४।प०रच्०र] ACTUOATR | २५५

नेापानमन्तोऽगनि प्राविद्त्‌ Vrs: ष्या रूपं शलोदायत साऽग प्रादिन्नत्‌ सेाऽखद्यावान्तरब्रफाऽभवद्चद शमाक्रमयति य एव मेधोऽखं प्राविन्नत्‌ तमेवावरन्धे'" (५।२।६अ०) chai पुरा कदाचित्‌ भरंयुना मानं टस्पतिपुतं केनापि fafatia “मधोः (यज्पुरङूषः) 'ने पागमत्‌” (ज प्राप्तवान) । घ पुनः युगा whe माणेाऽन्तधानात्‌ “अर्भ “प्राविशत्‌! । तचन्वेषणाय भ्रयावागते सति ‘@ ay: await war ag ‘eq’ शाक्येन ‘eer ‘aq! aaa “उदायत' (उद गच्छत्‌ ) ; उद्त्य च ‘ari प्राविज्जत्‌', प्रविश चा श्सम्बन्धिनः tren मध्ये याऽयम्‌ ‘MATTE: ART: अभवत्‌" । ततः श्रश्चम्‌' श्राक्रमयेत्‌; war सति ‘a: ay: ay प्राविश्चत्‌, ‘ada’ प्रात्नोवि।

प्रकारान्तरेण प्रशसति,--““प्रजापतिनाभ्रिखेतव्य इत्याहः प्राजापत्योऽशवा यदश्वमाक्रमयति प्रजा पतिनेवाभ्भिं Fea” (५।९। amc) इति । श्रयम्‌ श्रद्निः' प्रजापतिना चेतु याग्यः- वृतिः श्रभिन्चा ‘ars: | wee प्राजापत्यलात्‌ तदाक्रमणे afa ्रजापतिनेवः चिता भवति | |

कल्यः, “NT VERMA पदे पष्कर पणेमुत्तानमृपदधाति' दरति । पाटठस्तु,--श्रपां yeafe afc: समुद्रमभितः पिन्वभानं। वद्धंमानं महः श्रा च पुष्करं दिवे मात्रया वरिणा awe” इति । दे पष्करपणे, लम्‌ “aut एमसि" (पृष्टवत्‌ उपरिभागवनतो * श्रसि)। तथा 'श्रगनःः “योनिः! श्रसि, ‘ary wa

* खन्न उपरिभागवत्ति डति पाठो भवितुं ga: |

Rud तेतिरीयसंहिताभाष्ये। [wtesmegnqec]

पष्करादध्यथवै निरमन्धत'दति मन््वणोात्‌ । तथा ‘aaafare:’ fora? (खमद्र षमानस्स तटाकजलस्व प्रीतिकरं), "वदमान" (ager दिने-दिने ठद्धियुक्त), ‘AY.’ (मिलंपला दयुहया पूजनोयं) , पुष्करम्‌” (श्रग्निनिष्यादमदारा पष्टिकर) ) तादृ शस्लं* (मात्या (परिमाणेन) “दिवः “वरिणाः (श्राकाश्रादष्याधिक्येन) श्रा (समन्तात्‌) ‘Hue’ (विस्तृतं भव) ।

way HAN साध्यं पदमपतरापधामं विधन्ते--““पुष्करपणा - मपदधाति arfadt wa: पष्करपण्येः सयेनिमेवाभ्निं चिनुते" (५।२।६ अ०)दति।

तच ae विनियङ्क,-“श्रपां ष्टमसोत्यपदधाव्यपां वा एतत्‌ VS चत्‌ पुष्करपण रूपेएेवगदु पदधाति” (५।२।६अ °) दति । ‘Sette विद्यमानाथैवाचिलादगुरूपेलेव aa “एनत्‌' पथ्करपणेम्‌ उपरितवाम्‌ भवति |

क्यः, ब्रद्या जश्नानमिति पुष्करपणे उपरिष्टानिबाध रका- HATA’ द्ति। sg.—“og जज्ञानं प्रथमं परसताद्िसीमतः सरुचा वेन wa) ष बुभ्चिया उपमा we विष्ठाः सतख ये मिमखतख faa cfs । ‘naa ‘OTe श्रादावत्पन्नम्‌) ददं qeraed "ब्रह्म" (परिटट़ं saa मरदिल्ययंः) । aw wang Tamar खयः प्रपच्यते । "पुरस्तात्‌" (एवस fafa) श्रवखितः ‘aq’ (कमनीयः खयः) ‘aaa’ (सर्वस्यां सन्नि) “सुरुचः (ओभनरस्सिविकेषेण) “श्रावः' (श्राटणात्‌) । श्रष्य' (Kane) उप~ `

* wen त्वमिति wis भवितुं युक्तः|

[का०।प्र०९। Wer] बेदाचंप्रकार्चे | | Rye

avnzat:) विष्ठाः" (fatderafenn:) ‘afer’ (mi qa एथिवोरूपे भवाः पदाथाः), arate स ‘aay’ ‘faay (विद्तवाम्‌, प्रकाितवानित्ययः) । ‘aay’ (वि्चमानश्च घरपटादेः) याजि (कारणं ग्टदादि रूप), ्षतख' (श्रविद्यमानय्य गरविषाणारेः) कारणं मनुग्यमूद्धादिकमपि विद्टतवान्‌, तथाविधेन qae शदूजऽयं ङ्कः प्रकाञ्जत इति तात्पयाथः।

तमिमं मन्तं विनियुङ्कःशत्रह् जश्ञागमिति रष्छ्ममप- दधाति weer वे प्रजापतिः प्रजा SEM ब्रहममखा एव THM यजमानः TA” (५।२।७अ °) दति ‘my’ (नाद्मण- जातिः) "मुखम्‌" (उपक्रमे) यासां, ताः ‘AMAT: |

afar wa ब्रह्मपदाभिषेय् प्रथमेोत्पज्िवर्णने ara wafa,— ब्रह्म जन्ञानमित्याह तस्मार्‌ ब्राह्मणा ae” (५। ९।७अअ ०) tf 1 aaa लचियादेजेकाप्रा थम्बमनृपन्यस ब्रह्म - WAYS प्रथमजग्म उपन्यस्यते, "तसात्‌" खो केऽपि ब्रह्मशब्दाया श्राह्मणः" एव A । |

weet प्रभसति,-““मृख्या भवति य एवं वेद” (५।२। ome) टूति।

ङक्छमापधानं प्रश्रं सति,--““ब्रह् वादिना वदन्ति न ष्रथि्व्यां aac न दिव्यग्निखेतव्य इति aq एयिर्व्यां चिन्वीत एथिवौष ्चार्पयेन्नो षधयो न वनस्पतयः प्रजायेरन्‌ यर करिक्षे चिग्वोता- मरिचः प्रटुचापंयेन्न वया सि प्रजायेरन्‌ afafa feena fray

ष्चापयेन्न qa वषटू कमपद धात्थग्डतं वे दिरण्छमन्हत एवाग्निं 21

aye तत्तिरीवसंडितामाष्ये। [का०१।प्०२।अग्८]

fend meme” (६।२।७अ०) इति । श्ररचापयेत्‌' (ete area), afar सन्तापे सति arava ये gravegrena qaururcan दक मपद ण्यात्‌; fecwerfirewasty विना्रा- भावात्‌ सस्मिन्‌ wae हिरण्ये ‘why चितवान्‌ भवति । अयमेव waa विदधातीति यदि खीक्रियते,° तदानोमेतदनुवारेज पूव मनूमाचविधिः; चडि ठु ख एव विशिष्टविधिः, तङानोम्‌ अथग दसम्बन्धाय स wages इति इष्टव्यम्‌ ।

ae, “दिर ख्मभंः समवन्लतागरे इति तस्िन्‌ fered ed mira दचिष्ठेनादणं पाख उपधाय! दति । wsy,— ““हिर गभः saranda ware जातः पतिरेक आसोत्‌ । ब दाधार एचि चामृतेमां को fare इविषा विधेम), efa ‘fere’ ब्रह्मा ष्डरूपे गभं रूपेणा वखिसः प्रजापतिः "दिरष्यमभः", @ wae’ (प्राखिजातख्य) “श्रये 'वमवन्तंत',-प्राखिजातेा- त्यक्तः Te खयं ्रोरधारी बभव, स च "जातः (उत्पन्नमाचः) ‘ua’ एवेत्पक्य मानस्य wae जगतः "पतिः, “चासीत्‌ । अत एव ‘ufaay ‘ai? (विख्ोणां fed) दाधार (तवाम्‌ ) | (उतः (afa च) ‘tal (afd) द्दाधार'। ताद्य ‘aq’ (मजापति)-'रेबाय' ‘“efaar’ ‘faa’ (परिचरेम) |

एतष्डाग्छलाध्यं दिर ण्मययपु रुषोयधानं fare. —ferata पुरषमुपरधाति अमानस कर fara” (५।२।७अ ०) इति ।

* feta इति 3. 7° पाठ, |

(Tesi TeR Ger) बेदाच॑प्रकाष्े | २५९

'यजमागखेाकश्' (खकः शानं aw) धारणमनेना वधानेन भवति ।

दे्रविभेषं विधे, “यदिष्टकावा श्राव्मनूपरध्यात्‌ पश्रना ञ्च eae च weniger इचिच्तः प्रा मुप दधाति दाधार यलमागखाकं ग GENTE wera ख प्रा्मपिदधल्यथो Siena श्राटलमनूपदधाति प्रा्ानाम्‌ SER’ (४।२।७अ ०) दति । CAST रकाङ्पा, तचा “आर्थं गलबन्धगद्बाथे fex, यरि afexa wey, चर fexe पिधानेन ‘agi ‘anarre "च प्राः पिहिता waq,—arewerefeare पिडहितलेन शासा न निग॑च्छदिन्य्ः। rar तदोषपरिहाराय पञ्चिमदिगभाने तच्छिद्रमृपेच्छ इव्छारूणाथा cena xfewat दिति प्राक्जिरणं पुदवम्‌ श्रवश्ापयेत्‌ । wry सति आआइवनोषस्त दकचिष्देशद्पा चा यजमानस्य ओकः, उ fare भवति, तष््डिदर्छानाटृततवात्‌, 'यजमानस्य' “TMT Ey प्राणाऽणनादतोा भवति | “त्रयोः ङक" दति पश्ठान्तरेपन्धादः,-दक्छारूपाचा ‘Kenran.’ दधिद्र ननुप- च्छव पुदवमपदध्यात्‌। win डि fat राचागाम्‌ः उकारः (श्रा) भववि।

an, ्र सखस्कन्देति wea दति । पाठद्,- caw एथिवो मन द्यामिमञ्च योनिमनु श्च पुव: । Bite dag सञ्चरं दरष्ठं जन्मन्‌ वप्त Br” इति ।

warner स्फटिता हिर प्छयु द वश्चाक्यवश्े्ः शषः" 212

२६०. बेनिरोयसंडिताभाव्ये। [का०५।प्र०२।अ ०८]

ख च ्थिवोमग्‌" “चस्कन्द (एथि्यां पतित ca) स च ‘TV? छतः खन्‌ Bava “श्रन्‌ सञ्च रति", चलेकेऽन्तरिच- शोक लाके च । तदेतदभिप्रे्य waa,— “शरभो मरास्ताङतिः सम्यगादिश्यमपतिष्ठति । श्ादित्याष्लायते ठषटिेरन्नं ततः प्रजाः'॥ इति (are)!

शाऽयमया ‘ae इत्यादि नाऽभिधीयते,--शचामिमश्च योनिमनु" (शरन्तरिलरूपम्‌ ‘ta’ खानम्‌ श्नु"-सञ्चरति); "यञ पुः, या हि ‘sfaatay चस्कन्द इति cate: खामविष्रेषः), तमपि “श्म"- खश्चरति; ‘adres योनिं" (शखाकमादित्यसखानम्‌) “श्रन्‌-स चरति, तम्‌ va fag खानेषु श्रन्‌'-“सञ्चरन्तं' ‘xq जष्ामि' (मनसा तमिव भावयामि) । कुच होमः ?- तद्‌ च्यते, “सप्त tre’ cfai wat fafa ‘xa पतितः, agfafcat रामयोभ्याः थाः an fem: सन्ति, तालामगक्रमेण “जुरामि'। चथाऽयं Ty: डत श्रादित्थादिश्वानचयेषु सञ्चरल्लपकरोाति, तथा भावया- मील्यर्थः ।

तमिमं मन्तं ॑विनिय॒ङ्क,-“द्रसचसन्देत्यमिष्ड्ति रेजा- खतेनं प्रतिष्ठापयति" (५।२।७अ०) दति । (डा नासु" (हाट- मेचावर्णादिषु ang, श्रवा दसस्कन्दगदिगव्यतिरिक्रासु हमयोग्यासु wag दिष्‌) |

कश्यः, war we awe इति तिङभिरभिमन्त्पः इति । तच प्रथमाना, “नमे TT HTT ये कं च एयिवीमन्‌। ये अ्रम्भरिरे ये दिवि ta amar नमः” इति। शेः

[का०8।य्र ०२ च्छ ०८ | बेदाथप्रकाशं ( Rd

केचित्‌ war: "थिव मनु'"-गताः, Fay “सपेभ्यः' ray ‘rg’ | ‘gmafca’ (यन्षगन्धवै दिलाके) वन्त॑माना ‘a सपाः, ‘a न्च दिवि' (खाक) वतमाना रा प्रतयः, “Ae: ay नमः "अस्तु |

ay fadrarare,—‘‘dset रोचने feat a वा gag efiag । Garg रुदः wi Ma: ee aa” इति । ‘fay (श्ररि चस्य) “Trem (भाषके) “aay (wafer) 'खयंस्य' मण्डले ‘a सपा वसन्ति, ‘a’ चान्ये ‘aie cfg’ (शर्माभिर दृ श्छमाना वतन्ते), येषाम्‌, (wat सपाणाम्‌ ) श्रु" (जलमध्ये) “खदः' (खानं) शतं, तिभ्यः पश्यः (gaa) नमः ` WS |

श्रथ दतौयामाडः ‘ar इषवे यातुधानानां ये वा वनरएतोरमु । ये वाऽवरेषु HCA Ara: शपेभ्यो wa” दति । ‘ary सपंजातयः "यातुधानानां" (रसाम्‌ ) “दइ षवः' (वाणरूपाः) am, ये वा" wet "वनस्पतीन्‌" (weezer) “श्रन्‌'- वेश्च श्रवखिताः, ‘a चान्ये श्रवरेषुः (विलेषु) “शेरते, ‘ara’ ‘Gay "नमः Wl एते मन््ाः Versa ब्राह्मणे उपेखिताः | ।

यथा पुष्कर पणर काहिरण्म यपु रुषोखानामग्डन्मये्टका नामुप- धानं विहितं, तथेव खचारष्ट्मयेष्टकयारुपधानं विधन्ते,- “सचावुपद धाति" (५।२।७अ ०) Tha |

तयोः खचयोरविंभ्ेषणं द श्रयति, “श्राज्यस्य gut ardd-

RR तेत्तिरोयसंडिताभाण्छे। [का०९।प्०२।द्ध्‌० =|

adt ew. पुणामेदुम्बरीम्‌” (५।२।७अ ०) इति । ओपशंस्ये हशविक्नेषः काश्यः, तेन निमिता काचित्‌ चक्‌ arma’ । खा चाण्येन पुणा; उदुम्बर निर्मिता काचित्‌, सा च दभा पुणा । एतहुणविशिष्टयोः aire विधानान्न amg: WHAT: |

ते च fafed Ger खोकदयरूपेक प्रशंसति,-“"दवं वे काश्यमग्यसवादुन्नरोमे WATT” (५।२।७अ ०) दति ।

इृषटकाग्तरोपधागवनत्धमन्तलस्य WEit खे किकवाक्यं निवार्‌- चितं विधने,-“'छष्यीम॒पदधाति ग होमे वङुवा प्मरति" (४।९।७अ ०) दति । aera ae नास्ति, तस्माद्‌ यजा (मन्ते) एते उपधातुं "न" AULT |

तयो दिं मिशेषं बिधक्तेऽ-“दक्किणां काश्च यंमयोसृत्तरामोद्‌- म्बरं तस्मादख्ा श्रषावश्लरा” (५।९।७अ०) Tia Aen GARE उदुम्बरौ सगु सरण्या दि ष्डुपडिता, aaa’ लोकेऽपि ‘aay (चाः) “त्रसाः (vfaar:) 'डन्तरा' (अङ्धभाषिनो) |

छ च रिग्विष्रेषः छजकारेख स्यटमभिदहितः, area पुं erinnay दकिन पद्वमृपदयाति दभः पृणेमेदुग्बरोमुत्तरेष पुरुषम्‌ इति ।

अकारा करक सखुग्विेवं प्रसति,--“आाव्यष्ड gut ava म्यौ TST वा BTS वजः काश्या वखेष्ेव wae द चिते

* cy शति आादद्ंपृरकषाठः। † सवमेव eae पाटः | Ura xls तु भविं क्तः

[का००।प०्द।च्न्ट] वेदा्चप्रकाद्े। ९६द्‌

Tawa TH: पुणाभादुम्बरों पश्वो वे दधि कं उदुम्बरः पश्य्येवे अ दभाति" (gigiowe) एति ।

SS Ty तामूगपत त्रा हमे Tey, "चुतं खल्‌ मे देवा ay wear सेाममन्नन' टति।

का अर्यस्व Tare?) हेतु वादखतं, तद प्यातिश्यब्राह्मणे समाकातम्‌, A काञ्चयंमयान्‌ परिधीनद््वत aaa रणा९- खपाप्नन्त' इति ।

सपे दध्याच्च ए॑लं प्रशंसति,-“पुं उपदधाति पूण एवेनम श्रमञ्जिंले।क उपतिष्ठेते" (५।२।७अ ०) इति ,

खगपधानं प्रशसति,“ विराण्यग्रिखेतयय tare: wa विरा यत्‌ ख चावुपदधाति विर च्येवाभ्निं चिनुते" (५।२।७शअ °) tia विविधे राजमामे प्रदेशे चेतव्याऽभ्रिरिव्यभिन्ना ‘ats:’ | ‘aa’ चाञ्छा दिपृष्वात्‌* विशेषेण राजते, तस्मात्‌ तज चयनाय "खच" उपदध्यात्‌ |

OTA ATA SAAT व्याघारणं विधन्ते,-“यश्नमखे qaqa वे क्रियमाणे any रासि जिधा९सन्ति यज्ञमखर Ta यद्रुका व्याजारयति यज्नम॒खादेव रला स्सपन्ति”” (\५। २।७अ ०) दति | यश्चम्बन्धिग TARA ares "यन्नमृखम्‌' श्रतो रक्ापधा गश्चापि यश्चमृखलात्‌ ay wat Tay उपधाताय ग्याारयेत्‌ |

* पुरात्‌ इति ्'दश्रपुरक्गपाठेा न aay |

Rqs तत्तिसीयसंहिताभाष्ये | [का ०९० roc]

'हणव्वपाज(?) दति पञ्चभिः" इति awatte ये मन्त्रा उदाइतास्तानज विनियुकः--““प घचभिव्याघारयति inet ait यावानेव यन्ञस्तस्माद्रलार स्वपन्ति" (५।२।७अ०) दति) wrt: करम्भः" द्त्यादिभिरविभिंयः८?) पञ्चभिः, aqe पाङ्कनम्‌

खकारेण, “दक्तिणमसमन्रा fe दक्षिणां ओणम्‌ खन्तर मंसं मध्यमितिः इति पाग्रकोान्तरषेदिग्याघारणे येयं वक्र- रोतिर्क्रा, ताम ज विधत्ते--“अच्छएया व्याघारयति aang च्छया quatsetf wef oufafear’ (५।२।७अ०) दति | ‘gee (ANTI) । श्रत एवाचारस्य fafayara व्याचा- रण भिल्यच्यते, यस्माद चारणे वक्रक्र मः, “तस्मात्‌” ‘Awa’ गमन- काले खकोययागाङ्गानि वक्ररोत्या ‘neti’ (प्रवन्तंयन्ति),- परवन्तिनं दक्षिणं पाद पुरतः प्रक्तिख पाञ्चाल्यं वामपादं पुरतः प्रवन्तं यन्ति, तस्मात्‌ प्रतिष्ठाय तदिद वक्रत्वं सम्प द्यते* |

au विनियेगसंग्रडः,- IY क्रमयेद भे, aerate: प्रद चिम्‌ | aut, दध्यात्‌ TTI, ब्रह्म, रुक्ोापधागकम्‌ ॥ हिर, खणंमयं दध्यात्‌, द्रप्,-रखाभिम्गम्‌ | नम,-स्तिभिमेन्तयेत arr अच मवेरिताः॥

इति सायमाचायंविरचिते areata Fre naz रष्णयजः- संहिताभाये चतुथंकाण्डे दितीवप्रपाटके अ्र्टमाऽनुवाकः ॥ ° ॥

* संपाद्यते xfs खादश्रपुस्तकपाठः।

[are giteR aoe] वेदाचप्रश्ञाे | श्प

भवासि धरुणाऽस्तृता विश्रकर्मणा सुरता | मा त्वा समद्र उदधीन्म्रा सुपण Bear एथिवों exe) प्रजापतिर्वा सादयतु wiser: ye awed प्रथस्वतीं प्रथोाऽसि एशचव्यसि atte भूमिर स्यदिति- रसि विश्वधाया विश्वस्य भुव॑नस्य waf yfaat य॑च्छ थिवी exw yfact मा fexdifaaa प्राणायापानाय व्यानायेाद्‌ानाय प्रतिष्ठाये ॥ १ ॥ चरिचायाभ्निरूवाभिपातु मद्या खल्या afer शन्तमेन तया देवतयाऽङ्किरखद्गवा ste” | काण्डात्‌ काण्डात्‌ प्ररो दन्नो परुषः परुषः परि । रवा ने Fa प्रतसु away waa च९। या शतेन प्रतनाषि avay fatiefa | cena देवोष्टके fata इविषा वयम.” | अषाढासि सहमाना सहस्वारातीः BE- MURA” | सहस्व प्रतनाः स्ख Vara सहखवीया ॥ २॥

रसि सामा faa) मधु वाता कतायते मधुं छरन्ति सिन्ध॑वः । माध्वींनः amare: । ay नक्तमुताषसि मधुमत्‌ पार्थिवः TH | मधु द्ोरसतु नः पिता | मधुमान्न वनस्पतिमधुमार We ख्यः माध्नोगावा भवन्तु a । wet at एथिवोचन

K

२९६९ तेतिरीयसंड्िताभाष्ये) [कार९।प्र०२।यअ०९]

va यज्नं मिमिष्तां । पिष्रतां at avtafa: | aft परमं॥ ३ ॥

TEx UST पश्यन्ति सूरयः दिवीव चक्षरातंतं^९। भवाऽसि एथिवि सहस्व yaa) wat देवेभि रखते AIST” | यास्ते WH यं रुचं उद्यते fea मातन्वति रश्िभिः। ताभिः सवाभीरुचे जनाय नः wife’ | या वे देवाः ये रुचो AY या रुचः। इन्द्राग्नी ताभिः सवाभीरुषं ना धत्त इहस्यते९० | विराट्‌ ॥ ४

च्योतिरधारयत्‌ साट्‌ श्योतिरधारयत्‌ सरार श्यातिरधारयत्‌^५। wit yet हि ये area देव साधवः । शर वहन्त्याशवः९९। ue हि देव छतमा Wa wa Tafa, नि हेता प्यः wee” | द्रखंस्वन्द एथिवीमन्‌ दयामिमथ्च योनि- मनु यञ्च ua | aaa योनिमनु सब्बर॑न्तं द्रसं

~ | TAT सत्त ॥५॥

Va | अभूदिदं विश्वस्य भुवनस्य वाजिन- मम्रवैश्वानरस्य च । शभ्रिज्यौतिषा ज्योतिष्मान्‌ रुक्मा वचसा Tea’ | BY त्वा रुचे ar समित्शवन्ति सरिता न षेनाः। अ्रन्तहदा मन॑सा

[आा०९।प्०२। चअ ०९ ] वेदाथंप्रकाचे | ace

पुयमानाः। घृतस्य धारा अमि चाकशोमि हिर णये वेतसा मध्य sai’? | तस्मिन्‌ सुपणा avaq कुलायी wire मधं देवताभ्यः | तस्यासते हरयः सप्त तीरे, स्वधां दुहाना Wars धार†५॥ ॥ &॥

ufaera | सवया । परमं । विरार्‌ । सत्त । NU चत्वारि च॥ ९ ॥

इति वैतिरौयसंहितायां चलुधकार्डे हितोयगप्रपाटजे नवमेऽनुवाकः॥ ° ॥

अष्टमेऽनु वाके पुव्करपणाच्टण्म येष्ठकापधानमृकम्‌ । श्रथ मवमे खयमाटष्षादीष्टकापधानमुच्यते । करण्यः, श्रुवासि धरुणा- खतेति खयमाटसामभिग्डश्या शेनापत्र! य प्रजापतिस्ला सादयतु ष्रथिव्याः ve दत्य वदुषा ब्रह्मणेन सड मध्येऽग्ररुपदधाति' दति। तचाभिम्ेन मन्त्रपाटस्ह,- “भवासि धरुणाऽखता विश्रकमणा सुरता । मा ला sag sata ` सुपशाऽव्ययमाना एथिवों Tew” टति। डे खयमादखे, लं ‘yar (स्थिरा) ‘wf | कोद्र धरणः (भूमिरूपेण विश्वस धारयिचो), श्रत एव “प्रसुता” (केनाप्यददिखिता), "विश्वकमंणा' (जगत्कचा) ‘get’

(खुष्ट निमिता) ; ‘ea’ at माः ‘seve (खेार्रमथ्य ॐ & 2

ace Rfecteefwers | [कारशप्र०२।अ.९]

भव्वगलख्णं बन्धं मा कार्ष); ‘gad: (परिराजः) शपि शप द्धरण्वेलायां stare ‘ar ‘sete (दरे परिव्याग- खरकं बन्धं मा कार्षोत्‌); एवं सति “श्रवययमाना' (भवरडित). लवं ‘sfyata’ cat ‘ew (दृडोक्कुङ्‌)।

उपधान मुग्पाट स्तु,-“प्रजापतिख्वा सादयतु wf ve व्य चम्ततो wen प्रथाऽसि एथिव्यशि भरषि भरभिरसयदिति- दमि विश्वधाया विश्यस् भुवनस्य waf थिवी यच्छ vfaat दरद एथिवों मा हिर सो विश्वसन प्राणायापानाय - वयानायेदामाय प्रतिष्ठायै । चरिजायाभ्िख्खाभिपात मद्या wer इरदिवा WAT तया रेवतयाऽङ्गिरस्वर्‌प्रवा सोद(९)' इति । रे खयमाटष्े, शप्रजापतिः' ara अस्मिम्‌ प्रदेशे ए्थिव्याः उपरि “खादयतु* । कद्‌ भीं at ?- व्यचस्वती" (विस्तारय), भ्रयसर्ती' (एयुखा), ‘sans श्रस्याचितेः (प्रथनं विखाररूपमसि), त्या डि ` feafdentr भवति ; एथियामुत्पक्ञलात्‌ थिव्यसिः । "भूरसि" wart (भावयिव्यसि), भूमिरसि (ग्टप्सय ए्थिब्यभिमानो ° भूमिदेवताऽखि), श्रदि तिरसि (्रदधष्डनीयाऽसि) । विश्वधायाः" (विश्वस पाषयिश्चशि), तथा ‘fave ‘ware’ (सर्व खे कश) waif (धारयिभो) afar तादृशो लं "एयिर्वो" ‘awe’ (नियतां BU; चिवो दहः (दृदीह्कर), ‘via मा हिसीः

* ग्टण्सययिद्नभिमामीनि इति ०. go ws: | ग्दरमयएटयिव्यमि- माजि-दति पाठे भविवुं ae: |

[ate 8। प्र ०२। Gee } Varadan | Re

(sfeen feet मा कुड) । ‘feaw (eda) पराणापनव्यागेा- दानास्थवाय॒टृन्िखाभाय, श्रतिष्टाये' (खग्टहसितिलाभाय), cefcara’ (जा चीयाखरश्लाभाय) । प्राणिनामेतख्य we सिद्यर्म्‌ श्रयम्‌ ‘afg:’ arafaa: ‘ata’: केन र्कम्‌ इति?- तद्‌ ते,-- AM Ge (महत्या योगे मसन्पक्या) “ज कमनः "¡द षाः (श्रत्यम्तसुखकारिण्ण दीत्तिविश्षेण) तव खामिभूता at देवता, "तयाः wravtar लं ‘war’ (खरा) सतो सोद" (दहे पविन्ग), “अङ्गिरग्डत्‌' (अरङ्खिरषां चयमानृष्टाने यथा a भ्रुवा (ख्िरा), तदत्‌ ) ।

एत्मन्छाध्यमृपधागं विधन्ते-“ख यमाहलाम्‌पद्‌धातीयं त्रै खयमादथेमामेवापधन्तेः (५।२।०अ०) इति । wart- wart खद्र्पाषाणानां मध्ये पुङ्षप्रयनमम्तरेण या खत एव fexqat, सेयं शकरा ‘quae’, wate) TS qaaniza एयिवोजन्यतात्‌ yfuaa, sa: vfastaarart t

तस्याः खयमाटखाया श्रश्चेपधापणं विधत्ते“ शरश्वम्‌ उपघापयति प्राणमेवास्छां दधत्यया Asa वा श्रवः प्रजापतिनेवाभ्मिं चिमुते'” (४५।९२।७अ०) इति ।

Sarat इषटकायाः खतःखिद्ध च्छट प्रशसति, “प्रयसे- ठकेापधीयमागा «Geary यजमान च प्रारमपिदधाकि खयमादरला भवति प्राणानामसुष्चा श्रयो सुवगे च लाकस्या- गृख्यात्ये" (५।९।७अ ०) इति । पुष्कर पणोदि धृपधेयनसाम्येन दृ्टकालम॒पचरितं । खयमाढष'' तु यचपि पर्षेरमिमिता,

Ree वै्तिरोवसंहिताभष्ये। [का०४।प्र०२।दअ०९]

तथापि तद्या tenet मुस्यमित्यभिप्रेव्य मुस्याखिष्टकाखस्वाः प्राचम्बमच्यते | प्रथमा Teal उपघ्ोयमाना शती पभरनां amaze च श्वासं fag, श्रतः सस्य निगमनाय wafagfeazam काया ‘sar (aff च) afexa afa श्आवरणाभावात्‌ खगंलेकेाऽपि प्रकाशिता भवति।

UGH छजक्रारेण, “श्रविदुषा ब्राह्मणेन षह मध्येऽग्रेरपदधाति' cia तदेतदिध ले,“ प्रावग्निखेतव्य दृत्या रेष प श्रधिर्वैशागरोा य्‌ ब्रा्मणस्तसमे प्रथमामि्टकां यजष्कुतां भयच्छे सां ब्राह्मणे पदध्यात्‌ तामद्रावेव agit fer” (५।२।७अ्र०) far श्रग्रिमेवाधारं wer तसन्‌ ‘sar एत्रायम्‌ 'श्रभ्निेतवय इति" अभिश्चा “श्राङ्ः' | तस क उपायः दति? तदुच्यते योऽयं ATS, ख एवाधारभूतो वेश्वागरनामकेाऽभ्मिः, श्रप्रेब्रेद्मणाभि- मानिरेवल्मार्‌ त्राह्मणच्छाग्निवम्‌ । श्रतोऽग्िरूपस्य aye हसते मन्तसंख्कतां खयमादसां दद्यात्‌। ततः ख ब्राह्मणे- say मिशिला “ताम्‌ः रपदध्यातां, तावता afafear wala | |

Ign जकारे, “श्रविद्धान्‌ ब्राह्मणो at ददात्येकं दा war इति । तदेतदिधन्त-““ईशखरो वा एष अ्रतिंमान्ता याऽविद्धानिष्टकामुपदधाति चन्‌ वरान्‌ दद्यात्‌ यो वे प्राणः प्राणानार Wa इवेव देयो et डि प्राणावेक एव रेय एका हि प्राणः (५।२।७अअ०) इति। “यः सख्यम्‌ “श्रविदान्‌' खन्‌ खयमादलाम्‌ शरषटकामुपदधाति', ख "एषः" श्रा्तिम्‌

(ategimeewee | बेदार्चप्रकादरे | ९०२

चराम समखा भवति । अतस्तत्परिहारायाघ्ययवे वरदानं Baa) वरज्ब्देन Aware Area Wey, दा, एकः-दति पला विकल्यिताः । प्रणाऽपानो ary इति faa; ग्थानमन्त- wre प्राणापानाविति दितम्‌; श्रपानमन्तभाव्य प्राण दत्येकतवम्‌।

कल्पः, "काण्डात्‌ काष्डात्‌ प्ररे दन्तीति दाश्वां दूव्टकाम्‌' इति। "उपदध्यात्‌ arate इति । तत्र प्रथमामाइ,-- “काण्डात्‌ काष्डात्‌ प्ररोरम्ती परुषः VEE: परि। एवा ना दृव पतन्‌ away wary” ofa) 'काण्ड-च्रष्दः स्तम्बगची | "पर्‌ः" waz: (पर्ववाचो)। यावम्तः काण्डाः (स्तम्बाः) सम्ति, तजेकेकस्मात्‌ स्तम्नात्‌ प्रकेश gat उत्पद्यते; एकस्िन्नपि स्तम्बे यावन्ति परूषि (पर्वाछि) सन्ति, तेवयेकेकस्य पर्वशः परितः प्रकषण दू वै उत्यते | Rea, लं तन्तत्काणष्डात्यवात्‌ तन्तत्यवखि प्रकवणोत्यद्यमाना ame) ‘ua (एवमनेन) प्रकारेण ‘a (श्रस्मद थे) wa: VERT TIAN च वदोयभेदेन aqaEd ‘naa’ (wate विरतं कूर) |

श्रय fadtarare.—“art शतेन प्रत्नावि away facrefa| rare देवीष्टके विधेम इविषा aaa” दति & Za, ‘ar त्वं wasgrany खरूपे प्रतनेाषिः (saa विस्तारयसि)। तथा सदखसद्याकम श्रा कारेण “विरो सि" (विविधम्‌त्पद्यते) * | खे ‘cua’ ‘fa "तस्यास्ते" ‘av “दविषा' ‘fada’ (परि चरेम) |

* विबिधमुत्पद्नसे इति भवितुं am |

ROR तेत्तिदीयसंहिताभष्छे। [आ०९।०२।अ ०९

एतयन्लदय साध्यमपधानं विधन्ने- “पदवी एष यदभ्निनं खल ये पशव श्रा-यवसे रमन्ते दुवंषटकामुपद धाति पशूनां वधेः" (aig ome) इति । पष्एप्रा्रिेठलार परेः पष्लम्‌ । इवदथं वाची WTS | यवशब्द चासवाची | TITS we पन्ने भेव "रमन्ते" ; अतः Tat धारणाय घाषरूपां दूवं ्टकामृपदध्वात्‌ |

Awe खरूपं खच्कारेणक्र, “साष्ट हरितं दवा म्बम्‌ च्रप्रख्छिलायम्‌' इति।

waxed miafa,—‘anat afafem” (४।२।७अ ०) दति)

WARS प्रथमपादाथंः प्रसिद्ध इति दश्ेयति,-“काष्डात्‌ काण्डात्‌ REA काण्डेन काण्डेन War प्रतितिष्ठति" (५।२।७अ ०) Tia

दितीयेऽद्धं सदखूशनष्टतात्ययं द्यति,-“ एवा नो ga way सस्रे श्रतेन are सादः प्रजापतिः प्रजापतेराे" (५।२।७अ ०) दति षस्य कपराष्छत्पादकलात्‌ प्रजापतेः सार्खत्वम्‌ | |

कश्यः, “्रषादासोति charaareracfrarwarera’ इति । उपदध्यादिति शेषः । तज प्रथमामा इ, ““अषादाऽ$सि सहमाना सरखारातीः स्खारातोयत.५)” इति । उथानि माषका एव येयमिष्टका निमिं ता, सेयम्‌ श्रषादाः; तथा ख छजकारेणोक्र, न्य eat करोति साऽकादामेतयस्या एव गदरसखरष्णीं चतुरं ्ाशिखितामिष्टकाम्‌ tit रे इष्टके, लम्‌ “श्रषादा' (कगापि अपरिण्ता), ‘ava’ (विराधिनः परिभवन्नो) श्रषि।

[क०४।प्०२। ०९] वेदाचंप्रकारे। ROE

Bead दातव्यं म परयच्छन्ति, तचाविधाम्‌ अरा तीम्‌ (waz) ‘awa’ (परिभव) । ये तु पूवेमरातयो न भवन्ति, इतः परम्‌ श्ररातित्वमिच्छन्ति, त्वपि अरातन्‌ (भजनम्‌) ‘aye (परिभव) ।

अय fadlarare,—“awa एतनः awa yaaa: । खडरूवीयामि खा मा कन्व) इति । डे yee, (तनाः, (वेरिखेमाः) ‘awe’ (परिभव) । ये त॒ पूव सेनारदिता श्र वैरिण टमः परं सेनामिच्छन्ि, तामपि तन्यतः' प्रैरिणः “खः (परि भव) । (षच सद्र Te Ger: खा) “खरस - arash ; ‘av’ (तादशो) ले at जिन्व (प्रीणय) |

श्रन्षयव्यतिरेकाभ्यामवराडायाः ख्यापन प्रकार निङ्ञेषं विधन्ते,- “Gaal वे लिखिता तमुत्तरलच्छापं रेवा उपादधताधर्‌- SWIM यं कामयेत वसोयाग्ब्छारिव्युक्ञरलब्साणं agiq- दध्याइसौ यानेव भवति यं कएमरेत पाप्रोयाग्ब्छा दित्यधरल्ाण्ं तद्छोपदध्यादसुरयोानिमेवेममन्‌ पराभावयति प्रापोयान्‌ भवति" (१।२।८अ) टूति। याम्‌ MTA दका यां विपु wagers, सेयं लिखिता, तत्‌ ऋग शिखिकत्वं देवानां fess तते रेगरामषाढाम्‌ ऊङदेशवर्तिजिद्युक्राम्‌ उ पादधतः। “age त॒श्रधेदे्वन्तिचिद्कयक्षाम्‌ (“उपादधत | तस्माद्‌ देववत्‌ धनसखद्यचमूङ्ख भावि त्ियुक्तामेव "उपदध्यात्‌ ; Bea: | FHA श्रधाम॒खदिकले सति “एनं (यजमानम्‌) असुरजाद्मम- सरिणं war पर्त करेति।

2 ४

2७9 ते्तिरीयसंडिताभाच्ये। [का ०४।प्०।च्ध्‌ ०2 |

श्रथ zafex fara—‘arfafan भवतोमे वे लाका- ख्याखि खितेग्य एव Saar भाटरव्यमन्तरेतिः (५।९२।८अ ०) fai तिखभिरङ्रुखिभिलिखिता यालिखिता*, तथाविर्धां कुयात्‌; तथा खति बिवसाम्याक्षोकजयरूपा भवति । तेन लोाकश्रयार्‌ wize: निःसारितो भवति ।

कल्यः, मधु वाता तायते दति तिष्भिदं प्रा मधुभिच्रेश Ramey इति। तच प्रयमामाद,-“मघु वाता तायते मधु चरन्ति सिन्धवः । arate: arate” इति । छतं (यज्ञ) आत्मन इच्छतीति ‘Saray’, ag (यजमानाय) "वाताः" (वायवः) "मधु चरन्ति" (मधुर रसं स्ावयन्ति) । सिन्धवः" (Saat) ख म्र रसं सलावयन्ति | श्रोषधौः' (श्रोषधयः) रपि ‘ay (wa) "माध्वीः" (मधुररसेपेताः) “aA ।

अथ दितोयामा ,--“मधु गक्मुताषसि मधुमत्‌ पा्थिंवर रजः। मधु tree नः पिता)" इति ane (राजा) मधुः श्रस्माकम्‌ WG’ । “उतः Cafe च) ‘safe (प्रभाते) (मधुः ag । तथा यत्‌ "पार्थिवं रजः, तत्सव "मधुमत्‌, (aryd- रसापेतम्‌) ‘wea’ ‘a’ (wea) “पिताः (पिदिखानोया) "दयाः" ATG’ (मधररसापताऽष्ठ) |

श्रय adlarare,—“ayarar वनगस्यतिर्मधुमा ws खयंः। माध्वौगावो भवन्त्‌ a” cf ‘areata (ze त्वादि ‘ay (RATA) "मधुमान्‌" WE’ (ATYATATAAT SD) । र्यः" श्रपि ‘agar (सन्तापराहिष्यलचणमाधुर्वरसोपेतो-

[atesimeniqee] खेदाथंप्रकान्न। Rey

SQ) तथा Saray ay (Tee) “माध्वोः' (मधरशोरापेताः) "भवन्तु" | we, "मो चोः एथिवो च म टति पुरस्तात्‌ खयमादणावाः प्रत्यञ्चं Mad xa sega उपदधाति" इति। पाटस्ह.- “मषी घोः wfaa च न टमं ay मिमिच्तां। पिष्तां at भरीमभिः(०) इति । “महो Gr’ येवं (महतो चेः) थिवी ‘yw (दयावाप्र्थिवी), ते उभे "नः (्रखदीयम्‌) श्मः ‘ay ‘fafarear’ (फल दष्यादि (?) infant); ततः भरोमभिः' (भरण््रक्रिभिः) ay (wate) ‘fagat (पूरयन्ताम्‌ ) | Urner fart—“afece: सुवे लेपकं यतः GUS: Fal शलवाऽम्‌ प्रापद्‌ यत्‌ कुमेमुपदधाति यथा खेजविदश्चसा मयव्येवभेवैनं a: सुवगं जाकमश्जसा wala” (५। eine) ईति । “श्रङ्गिरिषः' मरर्षया यदा खगे लाक” मताः, तदा ताम्‌ “ae May aia श्रन्वगच्छत्‌ । श्रत: खगेमा गाभिन्नः ‘gay Tay ca सम्यक नेतुं we दति तमत्रापदध्यात्‌। प्रकारान्तरेण कूम पधाने प्रबरंसति,-“सेधो वा एष पश्रनां यत्‌ Rat यत्‌ करूमंमुपदधाति खमेव मेधं gam: पश्व उपतिष्ठन्ेः" (५।२।८अ ०) दति । योऽयं "कमेः, ख एव ‘amt’ "मेधः (qwanrfata:), अतः कूमापधानेन “पञ्चवः' तं He सखरेतुश्ड तयश्नतेन ‘Qa BAS प्राप्ता भवन्ति। उपधेयस्य क्रमस्य जोवनेपेतलगृणं विधत्ते “भानं वा एतत्‌ क्रियते यकातानां पञ्ूनाः जोषा पधोयन्ते यश्जोवन्

ॐ 2, 2

२०६ तेसिरीथसंहिताभाव्यै। [का०७।१०२।यअ ०९]

कर्ममपदधाति तेना्शानचिदासलथोा वा एषं थत्‌ कूर्मः” (a ९।८्अअर०) tf श्छतारनां" ‘aa? (श्रश्वषेभटष्िवस्तार्ना facifa उपधेयानीत्युपरिष्टाद चवेति, ततः "एतत्‌" खाने “ञान एव ed भकति। जीवत्कुमे। पधा नेनांं यजमानः श्सन्नानचित्‌' भ भवति किञ्च यः कूमाऽस्ति, स एव "वास्तव्यः" (निवाषयेग्धः), Rave भमेरवस्यितल त, ततेाऽपि कूमापधारनमित्य्ैः |

उपधानात्‌ cased fared. —‘ay वाता तायत इते दतरा मधुमिभ्रेएान्यगच्रि खदयच्येवेनम्‌ः' (५।९।्अ०) दति । शरभ्यच्नमेभेनं Fa सोदुकरेाति।

RIA TTI ATS प्रशंसति, ae ar wage यद्‌ श्ष्यारष्यं ay ew मघमिभ्रेशाभ्वगकयभयस्थावस्‌ थे" (५।९। ayo) दति "उभयस्य" य।ग्वस्यारख्यस्य च मेग्यजातच्य |

कूमापधानमन्ते tr. पुथिवी चेति भब्ददयस्त तात्प रभेयति,-“ महो चाः पुथिवो च म द्त्याहाग्यामेवेनमुभवतः परिग्रष्ातिः" (४५।२।८्अ०) इति।

खयनाटष्षायाः wed कूर्मस्य विधन्ते,--“्राश्च aaa uri सुवर्गख शाकस्य wae’ (wieieas) इति । ‘ate wee वर्मं; anerarsfa प्राग्देशवर्तो।

afer wad gee प्रत्यःम्‌ खलं विधक्ते--“पुरस्ता व्रश्यशच - मपदधाति तस्मात्‌ पुरस्तत्‌ प्रयश्च: पश्वा मेधमपतिष्टन्ते" (४ Rome) दति। खथमहष्षायाः परात्‌ Bawa: कूमेः, तं Ya wee eR, यस्म देवं, "तसमात्‌ WETS

[wtesizegiqoe] बेदार्थंप्रकारे। ees

‘qrera’ यूपे बद्धा; ‘away प्रत्यडःमृखा ay सेवन्ते । AEM खचकारेण, ‘MEMATS चतुश्र-(?)-मेद्‌म्भर मृशृखलमत्तरऽ LT प्रयुनक्ति सं्वीषधस्य पुर यितवावहत्य परा युपेदं विष्णुविं चक्रम इति मथ्येऽग्ेरपदधाति' दति)

तरेतदिधन्ते-“या वा श्रपनाभिम्निं चिनुते यजमानस्य नामिमनुपरविश्नति ख एनमोश्वरो दिर सितेखल्खलम्‌पदधात्थेषा वा sata: स नाभिमेवाशिं चिगृते हिर्सायाः” (५।२।य्अ२) इति । गाभिरडितत्वेन शीयमानोऽ्चिः "यजमानसख्य' नाभि अविश्छ f¥faq प्रभवति, श्रता नाभिखानोयम्‌ 'डलुवखलम्‌' उपदश्यात्‌ । तथा सति सनाभिलेनास् fear न मवति |

खल्ल प्रतिद्रव्यं विधन्त “श दुम्बरं waar 1 SEAT अमे वावङन्धे” (५।२।८अ०) दति ।

देश विश्नषं faut.—‘awa उपदधाति waa एवास्मा ऊजे दधाति तस्नाकध्यत ऊजा yaa” (५।२।८अ ०) दति ।

इफेनाभिनोय eqara प्रादेन्रपरिमाणं विधन्त

“cagata प्रजापतिना ages समितम्‌” (४।२।८अ ०) इति ।

उपधानात्‌ पवेभाविनं सवी षधाववघातं विघन्तेः--“श्रव- इनयल्मेवाकरोत्‌” (५।२।च्अर ०) Thal

अन्यजाख्नातम्‌ ‘te विष्णः इति मम्तमृलूखलेपधाने

विनियुङ्खे,-“तेष्णव्या चा उपदधाति विष्णुर्वै यत्नो वैष्णवा घनस्तयोा ay एव यज्ञं प्रतिष्ठापयति" (५।९२।८्अ् ०) इति।

कल्पः, ‘Afgan परमं पदमिति qeen’ इति । Wsg,—

Rec Afeaaudfeanna , [का०१।प्र०२। ०९ | “afeat: परमं पद खदा wef are: । feta we waaay)” इति । ‘ara’ (fasta, वेदान्तपारगताः); ‘fawn ‘av "परमं पदं सदा प््यन्ति'। arew — fafa’ (आकारे, निरावरणे) ‘ag: ‘ea’ ‘ara (rd) 1 arewe विष्णोरमुयददष्यववनस्पतिकाथे मृसमुपदधातोत्य्थः । एत- खन्त्रसाध्यमुखलेपधागविधितेन।पि पूवादाइतं वैष्णव्या चा, इत्यादि ब्राह्मणं योाजमोयम्‌।

wen, “भ्रवासि ष्रथिवोति मध्येऽप्रेरुपदधातिः इति । तत म्रतलात्‌ उखामिल्यनुव सेते | पाठस्ह.--शभ्रुवासि was ख्ख तन्यत: । BAT देवेभिरम्तेनागाः ५५९) इति। & एचिवि' (कार्यतया तत्स्वरूपे), डे उखे, लं ‘warfa’, ‘gaa: (सङ्गमं avian) wen ‘aye’ (afawa) । “देवेभिः (दवेः) matey यूता" (्रग्डतखमानेन yar प्रिता) षती ्रागाः' (श्रागच्छः) |

एतम््न्त्रसा ष्यम्‌ sears विधन्त,-““एषां वा एतक्ञाकानां व्योति: षम्भृतं यदुखा यद्खा मृपद धात्येभ्य एव लेकेभ्या च्योति- TAR” (५।२।९अ०) दति उखारूपं ‘ay वस्त, तदिदम्‌ ‘vat (एथिव्यादोा) "लोकानां" व्ये तिःसम्पादनाय* ‘vary उपदध्यात्‌ |

देशविशेषं विधन्ते-“मध्यत उपदधाति मध्यत waa ग्यातिदंधाति तस्नान्मध्यतो च्थातिर्पास्मदे'' (wi zie अ °) एति।

* अव "ज्योतिः", व्योतिःसन्पादनाव इति पठा भवितु क्कः)

[का०७प्र०् ०] सेदायंप्रकारे। Ree

‘aay (setae) sscfred “ब्यातिः, ‘saree’ (प्रति- दिनमनुभवामः)।

उपधेयायाः उखायाः विकतापु रणं विधत्ते “सिकताभिः पूरथत्येतदा श्र्व्ानरस्य रूप रूपेव वश्वानरमवर्धे" (५।२।९ श्र ०) Tht

श्रन्वयव्यतिरेकार््यां पुरणं प्रश्एति.-“यं कामयेत arya: खादि्यूनां तस्येपदध्यात्‌ Bea एव भवति यं कामयेतान्‌- यदस्द ्नमद्यादिति gut तखापद ध्यादनृपदस्यदे वान्नम्ति" (५। ९।८अ०) wht सिकताभिः पूरिताया दरषन्युनाया उखाया ख पधाने सति ‘ryan.’ (श्रन्ञर दितः चधालोनः) भवेत्‌; Bsa व्यतिरेकः। सिकतापुणाया उपधाने त॒ शश्रनुपदस्देव' (श्रचौय- माणम्‌ एव) श्रल्मल्ति'; सेाऽयमन्वयः |

कल्पःः--“प्वाङगिषटका या दहिरण्छशकलावध्यृष्य याशो we यावे देवाः खयं स्ख दति erat वामश्तम्‌' दति। त्र प्रथमामाद,ः-्यास्ते wt खयं रुच उद्यता रिवमातन्बन्ति रश्विभिः। ताभिः want रुचे जनाय गः कधि(*२)” इति | दे ‘aa’, "खयं" (खयै मण्डले) ‘seq’ (उदयं गच्छतः) तेः (तव) ‘aay (yaa) ‘Thay (रश्सिखरूपेण) “दिवमातन्वजिः (खवेते व्याश्नुवन्ति), रातो या आ्रेद्षथः ता एव खयदव- काले Gara भवन्ति। एता श्रदधिहेचत्राद्मखे sararaa, “उद्यन्तं वावादत्यमभ्चिरन्‌ समारोहति' इति । ताभिः खवैभिः' दी्िभिः "गः" ज्रसरदोयाय) ‘HATA’ (यजमानाय) HATH कुर्‌ ।

Ree ति्तिरीयसंहिताभाव्ये। [आा०४।प्र०२। ०2 |

अरय दितीयामाद. चावे देवाः खयं रुचो मेोयवश्ेषु ar र्षः Car ताभिः स्वाभीरुष्वस्ना wa awe?) इति , डे ‘dar’, व॑ः" (awa) सम्नन्धिन्यः Waawe FART या ‘eq: (rae) सन्ति, तया ‘srg way’ च या दौप्रयः wire 1 दे ¶दनद्राग्री", हे ‘waa’, जयोऽपि यूयं, ‘a (WEES) EW ‘aw’ (प्रकाञ्चं सन्पादयत) | एतक्मन््षाध्यं वामष्टदाद्याया CERT खपधानमे पानुवाक्धकाण्डे TBA |

wer, ‘facreefafefa faer tafaw’ दृति

पाटमस्हु--““विराडग्धोतिरधारयत्‌ सन्ना डच्यातिर धारयत्‌ G1s- च्यातिरधारखत्‌(५५१९.५०)” दति । विशेषेण राजत दति "विराट्‌ एवंविधा tr: ferret HUSA अरप्मद न्‌ गाथे “च्छो तिरधारयत्‌ः सम्यक्‌ राजत इति ‘sare’, तादृज्ौ fadtar रेतःसिणिष्टका \ यमेव राजत दति 'खराट्‌", तादृशी स्लोचा रेतःशिगिष्टक्रा |

ae, “wa चुच्छा टि ये तव ae fe देवह्तमागिति दभ्वाम॒ष्ठायारे डला" इति । तज प्रथ मामाह,“ यृचा fe य तवाशसा रेव साचवः। WT aera.” इति। रे ‘ag’, देवसम्बधिनमः “श्रश्नासा' २ के चिद्‌ (श्रशचाः) .घाधवः' (दान्ताः) am: ‘ana’ (श्रीच्रगामिनोा) रला ‘av’ (aed) "वदन्ति, GE ACA: ; ताम्‌ श्रश्वान्‌ ee’ याजय) ।

au दितोयामाहः“युच्छा हि देवहतमा श्रश्वा wit रथीरिव । निहता va eg” इति । दे a, लं “देव- तमान्‌" (दत्रानामतिग्येन siete) ‘ae’ (ध्ोाजय)।

[का०१।प्०द।स ०९] बेदा्प्रकारे | Ro

‘fe-we. प्रसिद्धवायो। प्रसिद्धेऽसिन्‌ कर्मणोत्यर्थः। ara दृष्टान्तः रथीः ‘warty’ ‘eq’ दति, (रथी Seat यथया waa याजयति aga) किंञ्च त्वं ‘gay (पुरातनः); "हताः (हामेत्पादके) भूवा ‘free.’ (रसन्‌ यागखाने निषीद) । वामश्क्मग्तयारिव रेतःसिंडःमन््ाणां हाचमन्तयाख जाद्णमे। पानुवाक्यकाण्डे TENA! कल्यः, ‘Feuer हिर ्छश्रकलान्‌ प्रत्यस्यति इस खस्कन्दे- measifee विश्वस yarafa वचं afa दलिणािगाखके wa स्येति ea द्युते त्वेति कण्योभसे लेति द किणस्यां नासिकायां च्या तिषे लेद्यन्तरस्याम्‌' इति। उदाइतेषु aay प्रथमा न्टचमा, —xuaee एथिवीमन्‌ द्यामिमश्च यानिमनृ यख पृवंः। aaa यानिमनु wat द्रं Hea सप्त हाजा(९.) वरति, द्रव्यान्तर सदृद्रमेन स्फुरिता दिर्श्कलेा ष्णः", शएयिवींः oy “चस्कन्द, एथिरवयां पूरित इत्यथेः। ख च UT ङतः खम्‌ Ursa <मु"-खञ्चरति (Gara अन्तरिचलाकं श्लेके च) । तदतदभिपेव्य सयते, “mgt प्रास्ताङतिः सम्यगा,द चमुपतिष्ठते। आदिव्याव्नायते टष्टिटष्टेरनं ततः प्रजाः” दति (मन्‌ °), सेाऽयमया दाभित्यादिनाऽभिधोयते । द्यामिमश्च योानि- मनु (श्रनरिचरूपमिदं स्थानमनु सञ्चरति)। ‘aq प्वैः' (योऽपि एयिवोमनु चम्कन्देति पूवाक्रस्ानविगरेषः), तमणनु- watia तोयं afr (चुलाकखूपमारित्यखानम्‌) श्रन्‌ -

9

शस्व तेत्तिरधीयसंहिताभाष्ये। [का०९।प्र०२।अ ०९]

ञ्चरति। तमिमं fay स्ानेषु “श्रन्‌ सच्च रन्तं' द्र “जामि (मनसा तमिव भावयामि) । कुच era: ?-दति-तदुच्यते- ‘aa सप्त होत्राः दति । य्स्छां fefa xa: पतितः, तद्मति- रिक्रा gradi: aq दिशे याः सन्ति, तासु श्रनुक्रमेष Hela यथा KUT BA आदित्यादिख्वानचयेषु सश्चरलुष- करोति, तथा भावयामीत्ययेः।

sq विकण्षितां fadraraeare,—“mafer विश्वस्य भुवनस्य वाजिममग्र्वे वानरस च । श्निष्यौतिषा व्योतिश्रान्‌ रुक्मा वचैसा await’) दति । ‘ez’ (हिरण्छं) ‘fave’ “भुवनस्य' (sama) वाजिनम्‌! (न्नम्‌ ) WIA तया Quave नवः (विश्वां नराणं afar) ‘viv "च sana । श्रयम्‌ शश्रद्िः" हिरण्येन ‘arian ख्यं* शव्योति- wry श्रत्‌, तथा “खकः (राचमानेऽभ्मिः) वच॑सा (टिगप्यकाग्या) ‹वर्च॑खान्‌ः (खयमपि कान्तिमान्‌) mia । बाहगतप्रभा च्यातिः, शअरीरगतकान्तिवेचं दति ।

“चे ता, रुचे AUC” दूति aaa । दे हिर छश कल, येयम्‌ WH स्ताचद्प), तदथं at दक्षिणाकिगेलके प्रत्यस्यामि, तथा ₹े fecanna, याऽ रुक्‌ (दोः), तदथं at वामा- fanaa प्रत्यस्यामि |

एतेरम॑न्तेयस्या वयवेषु हिरण्य शकलानि yeaa तस्य पुरुष- शोरष॑स्योपधानं faud—“aed वे प्रति परुषः asgat यच्छति

* qafafa gag पाठा न सम्यक्‌ |

[Mtoe To R Gee | वेदाचं प्राशने | ace

खख मन्ये पश्वे मध्ये परषशोर्वमुपदधाति सवीयतलाय (५।२। eve) इति। wa हि परुषण्नोषा खषभटष्णिवस्तानां fact ख्छपधयानि । तेषां (मणये यः "परुषः" श एक एव ‘Tat! ‘aye’ यजमानाय प्रयच्छति, | ‘ga’ तु श्रश्र्षभट्ख्थिवस्ता- wart: ‘awa.’ मिलित्वा ‘aga’ सदखं' प्रयच्छन्ति | तथा सति अश्वादिग्बः पुरुष्या तिप्रशखललात्‌ तदीयं fatr मध्ये उप- दध्यात्‌। तखापधानं वौयैसादित्याय सम्पद्यते |

तश्च परषभोषेस्ठाखासमो पदेजरं विधन्ते,-“उखायामपिदधाति प्रतिष्ठामेवेद्ग मयति” (५।२।९ श्र °) टति। “उखार्या' उखा षमोपे।

Te पुरषज्नोषस्छ श्रास्वादिच्छटेषु हिरण्यक खप्रेपं विधन्ते, —ag वा एतत्‌ maa यत्‌ पुरुष्रोषेम्‌ wad खलु वे प्रष्ठा waaay हिरण्यं प्राणेषु दिरण्यश्रकलाम्‌ प्रत्यद्छति प्रतिष्ठामेवेनद्रमयितवा प्राणैः समद्धंयति” (५।९।९ श्र °) इति। सरेतत्‌ पुरुषस भिर; प्राणः fran चाज्ञान; प्राणस्तु मरणदोगलात्‌ “श्र्टतम्‌' इत्युच्यन्ते; लेके fe, प्राणएवियागे सति अरौरद्यैव मरणं, aq प्राणानां । “हिर्यं षामि sara सति विनाश्ञाभावात्‌ श्रन्टतम्‌' ; अतः प्राणस च्ारस्थानेषु ्रस्यादिषु हिरण्यशकलान्‌ प्रचिपेत्‌, तथा षति उखायां प्रति- छटापितं fac: ‘ney wag भवति।

aa, “खमित्खवन्तीति wag दभ्रा मधुमिश्रेण पृरष- fac: पूरयति" दति । पाटमस्ह,-““समित्‌ खवन्ति सरिता न

Gar: | WAR मनसा पूयमानाः । धृतस्य धारा अ्रनि- 2m 2 |

२८४ तेत्िसोयसंडिताभ्ये। [कारभ।प्र,२।ख €]

wawfa i रिर्यया वेतसा मध्य श्रासाम्‌(९०)” इति । वेगाः" (पानयेोग्याः) दधिमध्ववयवाः समित्‌खवन्ति' (खन्यक प्रवदग्येव)। तच दृ्टान्तः,-*सरिता a’ (सरित श्व), यथा wy: प्रवरुन्ति, तदत्‌। ते च श्रन्तः' (श्ररोरस्यग्िन्तर) “इदा? "मनसा" ( ददयपुण्डरीकवत्तिनाऽन्तःकरणेन ) धूयमानाः" (जेष्य मानाः) द्धिमध्ववयवाः “TAQ ATT.” सम्पद्यन्ते | ताञ्च धाराः” श्रभिचाकशोमि' (अभितः प्रकाशयामि) श्रनभव्रामोत्ययः । ‘carat चुतधाराणां ‘aa हिरण्यः" (gave इव तेजरूपः) URIS HST ‘Aaa: (जल प्रवा इमध्य गतवेतषट़न् Ca) अ्रवभासते ।

एतचन््रसाध्ठं पूरणं विधत्ते, '“दभरा मधुमिश्रेण पूरयति मधव्याऽखानोति"(५।९।९ श्र °) इति । श्रं 'मघव्याऽसानि'-(मधर- रसभोगयोग्यो भवानि)-दत्यमिप्रायेण तत्परुषतिरो मधु सम्पुक्रेन “दभा पूरयेत्‌ ।

aa दभो गृणविश्ेषं विधत्ते--श्ररतातद्यन aware” (५।२।९ श्र ०) दृति । दिविधं दधि तजेकं रजतप्रखेपादिनमा खयमेव धनोभवति, wera पक्र क्लोराद्यातञ्चनेन निष्यद्यते ; तज पक्षलीरातचचनाभ्यां fread चागयोग्यं, तस्मात्‌ तादूभेनेव पूरयेत्‌ ।

तदिदं दधिमधद्यं प्रशंखति,-याम्यं वा एतदन्नं चत्‌ दधि आ्रारणष्छं मधु चदृत्रा aula पुरवल्युभयस्छा वरू ” (५।२।९ अ ०) Tht

कल्यः, ‘afer सुपशं aya कुलायौति Gala श्रादायः

[का०।प्र०२ख-€] वेदायंप्रकाष्े। RCL

इति । wee— afer ayaqy कुलायो भजन्नास्ते मधु देवताभ्यः | AMAA WA: प्त तोरे Qut ददाना wars धाराम्‌(९५)” दति । ‘afer’ (वेलषखानोये) पृरुषभिरसि ‘ayer’ aig (रधुकर्‌ः) श्रास्ते'। कोदृ अः?--सुपणंः' (्राभन- परापेतः) ; कलायो' (कुलायो मधुकराणां निवासस्थानं, सेा- ऽस्याखगेति कुलायी) । किं कुवम्‌ ?-“देवताभ्वः' (देवतार्थे) मधु" भजन्‌" (सन्पादयन्‌), ‘Ae’ (परुषभिरसः) “AMV (घम, पे) ‘era: (मधुहरणश्ोलाः) सप्तच्छद वत्तिलेन सप्तसद्याका मधु करा ‘area’ | किं कुर्वन्तः ?-खधा' (खधाकारोापलकलिति- भोग्यवष्ठरूपम्‌ °) “mae? (मधुनः) ‘UTC दुदानाः' (खाव- यन्तः) ते परुषिरसि प्राएसम्डद्धि षम्पादनाय हिरण्यशकलप्रक्ेपः qaafafen:, प्राणेषु सण्टद्धषु ag चेतनं जोधत्मानमासाद्य मधुकररूपतवं सम्याद्य तेम परुषिरः प्रशस्यते । यया लाके, मधुकरः कस्मिंश्चिद्‌ टचे खनिवासाय कुलायं wat मधु ख- ग्पाद्यति, तच मध्व यद पूवे Feed छतं, तस्य fExEns नाडोषु GRIT मधुकराः खसखश्हनुमारेण मधु सन्पादयन्ता वन्तन्ते, तदत्‌ । तदेतत्छन्भ्मज्र रूपकल्यनया सम्पादितम्‌, इत्यं प्रशसमिदं पुरुषथिरोऽनेन मन्ते Mga: यत्‌ पूवे विदितं पुरषज्नौषमपद धातोति, तदेतदु पधानं कतुमिदं परषशोषाद्‌ानं द्यम्‌ |

* रू्पा्मिति पाठे भवितुं am: |

शद्‌ तेत्तिरीवसंहिताभाष्ये। [का०१।्०२।अ ०€]

wa विनियो गसंग्रहः+

wafa खयमाढणां स्पृशेत्‌, प्रेति दधाति att काण्डाद्‌, दृव््टकां, दाभ्या मषाद्‌†, मधुमन्निभिः॥ wate मधुमिश्रेण दध्ना aa, महोति च। qa दधोत, तदिष्णोमुसलं हि, धुवेत्युखाम्‌ ॥ यास्ते ated द्वाभ्यां, विराड्‌, ta: सिषस्तिमिः। श्रदर-दाभ्यामखाद्ामेो XG: पुरूषोषंके ॥ ara qu चिपेन्तच, मन्लाऽष्धदिति वा भवेत्‌। च्छते रपे TaN: सुवणंभ्रकले क्िपेत्‌ ॥ समिद्भरा च मधुना पुरयेन्नरभोषंकम्‌ । तस्मिन्‌, तच्छिर श्रादन्ते, पञ्च विशरतिरीरिताः॥ श्रथ मोर्मांषा-द्रतोयाध्यायस्छाष्टमे we दितौयाधिकरणे fafaaa,— “eat वरदानं fa खामिनः सादु तविंजः। सखामिनः पूर्ववननेवमध्वयेवंचनादिति ॥ ‘a एता मिष्टकामृपदध्यात्‌ ख चोन्‌ वरान्‌ दद्यात्‌ इत्याचा- पाष्वयागा-जयदानं वाचनिकं, न हस्ति वचनस्यातिभारः ॥”

दति सायनाचार्यविरविते माधवोये वेदाथेप्रकाज्े कष्य यज्ञःसंडिताभा ये चतुथंकाण्डे द्वितयप्रपा ठके नव माऽनुवाकः॥ ° ॥

[ate aiTeR Bore | वेदार्थप्रक्राररे। Quad

आदित्यं mi पयसा समश्न्त्सहखस्य प्रतिमां विश्वरूपं । परिंटधि हरसा माभिगक्षः शतायुषं wufe चीयमानः | दमं मा हिरसीर्दिपार्द पशुना सषखाक्ष मेध asters: | मयुमार ण्यमनु ते दि- शामि तेन चिन्वानस्तनुवो faite”) वात॑स्य भाजि वरुणस्य नाभिमश्ं जन्नान\ सरिरस्य मध्ये fra नदीना ९ इरिमद्विबञ्लमग्र मा हिध्सीः॥ १।

परमे aaa” | gaa हिश्सीरेकशफं पशनां कनिक्रदं वाजिनं वाजिनेष। मौरमारणयमन्‌ ते दिशमि तेन चिन्वानस्तनुवेो निषोंद(। श्जख- मिन्दुमरुषं भुर ण्युमभिमोड पूर्वचितौ नमेभिः। स पवभिकछतुशः कल्य॑मानो गां मा हिध्सीरदितिं वि- TH | TAR समद्र एतधारसुत्सं व्यच्यमान सुवनस्य मध्ये । घृतं द्‌ हानामदिति' जनायाग्ने Ara ke

fexdit: परमे व्योमन्‌ । गवयमार एयमनु ते दि- शामि तेन ॒चिन्वानस्तनुवो faite | वरचि त्वष्ट वरणस्य नाभिमविं जक्नाना६ रजसः पर स्मात्‌ महीर साषस्तरीमस॑रस्य मायामम्न मा हिसीः परमे वामन्‌, | इमामू शयुं वरणस्य मायां त्वचं पशनां

ace तेतिरोयसंदिताभष्ये। [का०४।प्०२।ख०१९०|

दिपदां चतुष्यदां । त्वष्ट प्रजानौं प्रथमं जनिचमग्न मा fexdt: परमे Baa | उष्रमारण्यमनु ॥ ३॥

ते दिशामि तेन चिग्वानस्तनुवो निषींद। ar अनिर प्रे स्तपसेऽधिजातः ओचात्‌ एथिव्या उत वा दिवस्परि येन प्रजा विश्वकमं व्यानट्‌ aad हेडः परि ते टणक्तु“ । अजा छग्रेरजनिष्ट गभात्‌ सा वा श्र पश्यलनितारमग्र । तया Mea मेभ्यासस्तया दवा देवतामग्र Way | शरभ,-मारण्यमनु ते दि- शामि तेन॑ चिन्वानस्तनुवोा निषीद ॥ ४॥

अप्र मादि्सीः। TH मा। उदष्टमारण्यमनु। शरभं | नव च ॥ १०॥ |

इति Afedadfearat चतुथकाण्डे दितीय- प्रपाठके दशमेऽनुवाकः ॥ ° ॥

मवमेऽनुवाके खयमादठला दुपधा नमूक्तम्‌। Twa पश्ुजोषा- पधानं वक्तव्यम्‌ । कल्पः, श्रादित्यं गभंमित्युखायां परस्ता WAR प्राचोनमन्तानं प्राङ्मुख उपधाय' दृति 1 पुरुषभिर दत्यनुकन्तते | पाटस्ह,-“्रादित्यं गभे पयसा समश्जग्सहस ख प्रतिमां विश्वूपं। oftdfa हरसा माभिम्टक्तः भतायषं शणृहि aaa”? दति। Fad, तं 'चोयमानः' सन्‌ “mize

[कान्ध।प्रण्श्‌।ख०१०] येदार्थप्राच्चे। श्ट

nay (अदि तिशेवतायाः सम्बन्धि वत्कायरूपं ग्भसदूश्रम्‌) शद यङषजोधे “परिरंभि' (परिता वर्जितं कड्‌)। “रखा” (तेजसा) स्वदोयञ्याखाङरूपेर ‘astra’ (अभिमर्थनं al मा कुर्‌); ख्थाखया सवे द इश्ञथेतत्परवन्ोषे मा TRAE: । Wat राहा- भवेन तं गभे यजमानं वा gy ‘aufe (कुर) । कोद नभे 2—avee’ श्रतिमां (पष्रसदण्छेण ga, wean) ; wa एव ब्राह्मणेऽभिडहितम्‌ , ‘ave ३ प्रतिपुरुषः पशुनां यच्छति स्टखमन्ये wat मध्ये पुरुषन्नोषेमृपदधाति सवोयेलाय' इति ।

ae, ‘UNITE थं कामयेतापद्टः स्यादिति विषृक्ीगानि aaa, वातस भ्राजिमिति पुरस्त्‌ प्रतोचोगम्‌ wre, श्रजखमिन्दुमिति पश्चात्‌ aera, वहतं Bah iH दशिणत sere ठष्णेः, ये श्रग्रिरप्ररिद्यसरते fed बसल लाग्बब्यवायेनो सर्गेरपतिषटते मं at हिशसोरिं पादमिति yore द्मे मा हिरसीरेकश्फमित्यश्रख, cay warfare, cary शेऽयमिति ष्णोः, war ददर दति sere’ दति । तन्तच्छूरीपधान- मन्लेभ्वोाऽगन्तरमेवाखाता सत्तद्पसानमन्छाः, “Ty ते fener दत्यत्छमं खिक्रल।दुतसगे waa । ने सोमैन्लेलसच्छिरस उप- श्वानं HUTA |

तज पुरूषश्नर्षस्योपस्थागमन्तरमादः “दमं मा ferafeare पञ्चमा? सहलाक्त मेध अर चोयमानः | मथ॒मार प्यमन्‌ ते दिशामि तेग चिन्वा गस्तनुवेा fase” इति । इ ‘aware’ (wye-

सद्चाकश्याखारूपचक्षयेक्र), दे मेध (यन्ननिष्यादक), श्रा 2N

Ree Sfaqwdfwanns) [का०१।०२द्०१०]

Many (in पदमूद्धाभिरुपचयं mya), “पशनां ° (यान्बाणामारण्ाना श्च) मध्ये "दमः (परुषनोष-मूद्ंरूप) ‘fe- पारः (atragst) "मा fea (दाहरूपां feat मा कार्षः) | चरि तव wegqrigr, afe ‘a (तवं) wee ‘cH’ “TEP ‘wy (awa) “श्रन्‌-“दि रामः (Qenisay लद्च्छत्वेनागु- जामि) । “aa (मयुभक्षणन) उ्वाजाङूपाः (तगवः' (ल्दोय- बभुः) चिन्वामः' (पोाषयन ) ‘fare’ |

अथाश्वश्िरस उपधान मन्त्रमाद,- “वातस्य भाजि वर्कस्य माभिमश्वं जच्वाग सरिरस्य मध्ये । fart adore इरि- afzggaa मा हिर्सोः परमे aaa)” इति । डे “अग्नेः, ‘ay’ ‘ar fear’ (ज्वालया at दर्‌), (विविधरोागरचलमरादः); खदस्तमश्वख् रागाः सन्ति, ae सर्वेभ्यः पाखगमित्यर्थः। त्च परमम्‌ (SME), TAMIR पुगङ्पदर वकदा* यथा न जायते तथा TSU, TUS Wad; तादृ बरखा परमे Wray’ र्गम्‌ we खापयेति aes! कोदृत्रमश्वं ?-- "वातस “भाजि (वाया- गंतिखरूप) वा यवच्छोश्रगतिभिल्यर्थः । तथा ‘awe "नाभिं (अपा रधिपतेवंरुणस्र नाभिखागोयं), यथा खादरमध्यव्तिंगो गाभिवस्ठप्रावरणादिना पाद्यते, तददत्यन्तप्रियत्ार्‌ वरेन पालन यमित्यथे. । अत एव प्रियलमभिपरव्य, श्रजापतिबरणाया- मनयत्‌" दत्यान्नायते | शअ्रश्चमेधकाण्डेऽपि, ‘AGT वा श्र्वः"

* एुम्डपद्रवः कदापि डति mat भवितुं ga: | † ताण इति पाठो भवितुं aH: |

[का. ४.२ ०१०] «= - Farvaur® | CER

ceraragy | ‘afece’ ‘aay’ ‘gr’ (खमद्रजलस्छ ay) वड्वाङूपेणोत्पज्म्‌), शरत एव TAs श्र श्वः LTA शतं । "नदना “जिश्' (यया मदौनां पतिः समुद्रः पृवक्रन्यायेन पिता, तथा गदीनां मादलादयं afar); ‘eft (उपग्यारूढश् एर्व हकार नेतारम्‌) ; “afxag’ (मार्गमे etadfaar ये अद्रयः चुद्रपाषााः, तवद्ध argery पाषाणान्‌ दृहा भगेऽश्िम्‌ wat गत दति Brg’ waa) |

अथाश्चजि रस ङपस्वानमन्तरमाह,- “दमं भा हिशर्षोरेकशप पश्यनां कमिक्दं वाजिनं वाजिनेषु । भारमारष्यमन्‌ ते दिध्ामि तेन चिन्वान खनु निषोद(*)'' इति । पश्र्नां' (चतुष्यद्‌ा) ae uaa? ‘cay wa ‘ar हिसीः" । कोदूच्रमश्चं ?- कनिक्रदं" (देषाखरूपे णात्यनतक्रन्द ने नेपेतं) । "वाजिनेषु" "वाजिनं" (जोच्‌- गलियुक्रेषु प्राणिषु श्रयमभोधुगतियुक्ं) । “are सिंहः । गेषं er

श्रय wafers उपधानमन्लमाश,-“अजसमिन्दुमहषं मुर्टमभरि मोड़ पव॑चिता नमोभिः स परव॑भिष्टेतुज्ः कल्पमाना at ar हिरसीरदितिं विराजम्‌)” इति । vast मर्षणं fefagfg:, 'पुवैचितिः; पुच्यमानमिति शेषः; Aten एतम्‌ “aft "नमोभिः (ममस्कारेः) om we ङः (कामि) । कोदृ रमनं -श्रजरूमिन्दु* (निरन्तरं परमेश्वयापेतम्‌) । WE: WRT ममेवाचो, AHO HA” YTS’ (भर नतं TTA, —

* addurafafa ०,.१्‌* ara: | 2x32

Ree Afuctedfwarrat, [करअ रर।०र०]

थथा यजमागस्त भमो वैरिणो ने द्वाटवन्ति तथा gir fame) ‘a: श्रभ्निः) आरादित्यरूपेख खिला "पवेभिः' (श्रमा- वाख्छादिभिसिथिभिः) wa (तस्मिन तखिन्‌ war) कल्पमानः” (कमणि सम्णादयन ava); argu ₹े wg, ‘ai’ (waw- agra) एतं ‘ar feat: | Hr wafs ?- अदितिः (च्खष्ड- aya) ‘facrs’ (विजेषेण राजमानम्‌ ) |

अथ खषभजिरस ywowraamary—“cay ware ्रतधारसुष्ठं Gwar Yara मध्ये । चुतं दुहानामदितिं जगायप्रे मा fext: परमे योमन । गवयभारश्छमम ते famfa aa चिन्बानसनवेा निषीद)” cf । (नावः (अवमा नाथम्‌) ‘KH गाम्‌ ऋवभमूद्धानं) "मा fea’, किन्त परमे व्योमन्‌" (owe विविधरशशे) खितं ge ated ?— दमं "मद्रः (aera) शतधारः च (खजातोचधेनुद्धारा ्रतसश्चाकशोरधारेपेतं); श्रत एव "उदं (जलप्रवारषदू तं) । ‘yaa मध्ये" ‘aware’ (विद्यमानं °, सेव्यमानं वा) ; “चुतं दुहाना" (खजा तोवधेनुलोरादि दारा चुत दा हनयुकका), “श्ररितिः (अख ष्डनोर्यां?)। गवयो" triage श्रारश्छब्दगविशेषः। शेषं प्वंवत्‌ ।

अथ टृष्विजिरश्च उपधागमन्धमाहः “वर्तनिं लषटवंरुषस्य नाभिमविं जश्चाना रजसः WET! मदो सादो मसुरस्व araiag at fexat: परमे योामन्‌(°)” ofa इ ‘wa’, “अविः

* वाखमानं डति J. पु° Ws: |

[का०९।प्.द्‌।खअ०१०] बेदाथप्र्रान्ने। २८

(खृष्किज्निरः) ‘ar रोः कीदृ ज्ोमवि eae. “वर्जि (कूपा निमाता यष्टा, तमटानग्रदादरणोयरूपय करं) । "वरुण अ जामिं" (अरिष्टनिवारकम्याग्रेनाभिखा गोरख), 'पर खात्‌" रजवः. cae? (उक्ल्टाग्नगद्रश्जनात्‌ प्रजापल्युरषः “जक्वानाम्‌" उत्पा) | BARTS, “चरमा बाडन्धाम्‌' दव्यादि वक्षे “श्रविः uaa’ एति अतं । ‘are (महती) सदसमृखां “wgTe मार्या" (सुवभंनेारसुर ख सम्बन्धेन गिमितां)। अत एव दितोयकाष्छे "सुक्भागुः द्रव्यादि वाक्येनाभिदहिता ।

ठष्णिभिरख उपस्धागमग््र माइ “दमामुणायु वर्णस्य मार्गा वचं unat facet दतुष्यदा | we: प्रजानां प्रथनं जनिष- wa मा हिरशोः परमे व्योमन्‌ । उद्रमारण्छमन्‌ a दिज्ामि तेन चिन्वागच्छनुवे frat” इति । डे “ww, ‘cargurea’, (अविं) efafatreqra ‘ar fea.’ । area ?--"वङ्णस्छः मार्या" (अनिष्टनिवारकस्याग्नेः सम्बन्धित्वेन fafaat); ‘feaet (मनुगाशा) "चतुष्पद्‌ (गवादीनां) च ‘ae (तक्सदृ शी), यथा त्ववा ज्ररोरमादतं, तथा faae: ममुष्याः wafaarcerea श्रविजन्येन कम्बलेनाच्छादििा भवनि ; चतुष्यादाऽथश्व AGATE. भारवा इमे मादंवाय एषे कन्बखेनाच्छादिता भवन्ति, तथा "लः (प्रजापतेः) सकानना दुत्पद्यमानानां प्रजाना" मध ‘ua’ (जनिः (प्रधानलनेोत्पन्न), प्राघान्यञ्च वोयेवत्वात्‌ ; aay awa सवंवामावातं, तस्मात्‌ ते वोयावन्ता Tere इति । ‘ee.’ प्रसिद्धः |

९.४ तेति सोयसं{दि ताभाष्मे | [का०्४प्र ०२० ° |

अथ Qa उपघानमन्तमाह- "या अग्निरग्रे षठपसा- $धिनावः नखात्‌ एयिव्या खत वा टिवस्णरि। येन yor विश्कमा श्वागर्‌ तमग्ने रेड: परि ते con’! दति owe पञ्चन्डन्ताऽप्निबब्दाऽयकोलयेगेन प्रजापतिवाचो । va च wfe- शङ्क्परूपं यत्‌ तपः, तस्मात्‌ ‘age? “चः अवस्‌ “aff: ोवद्ार ए्तजातः, तपायुकादग्रिजेतः-इत्येतद्धाढब्राज्चणे षमा- Wa, — तद्भूयोऽतप्यत, तस्मात्‌ तेऽपागादभ्निरजायतः दति । प्रजापतेः "तपसः, च्रधिजातः' ‘a “afa:? शएथिग्याः' "वरि (वदि मेरप्ररि) ‘area’ (जा चेति, वपतील्य्थं:) । ‘oa वा दिवस्परि” (कपि च खर्गसपरि) भ दति। किञ्च ‘ar (बरूपेण) ‘fae कमा" (जत्‌ खषा प्रजापतिः) “ग्वानट' (विविधाः प्रजाः, TET Svat) । wee प्रजापश्टुङषटिसाधनगलं ATTA BAMA, —AASWBIT: समभवत २* खाये रेवताये Waar war ae प्रजाः ogres’ tit) हे र्न, तपा चः अभिजातः तथाविषे,1 ‘Se: (कोपः), ‘Gar (वस्तेन) 'विश्वकमी' ससज, तं" ag पर '-टयक्र' (परिवजितं करोतु), मा fa- ग1न्रयवित्यथंः |

nwa wafata उपस्थानमग्तमाद.-““श्रला शूग्रेरजनिष्ट awa सा वा अपष्ठव्ननितारमये । तया TATA BBVA Tal Talay श्रायम्‌ | शरभ मारख्छमन ते feria

* Saray: J. Te पाटः) + wurfan, इति.प्राठोा मवितुयङ्कः। . -

(wreeywogete] «= - Farduarw | २९४.

तेन feqrrerat fade” इति । ‘fe (असमात्‌) र्यम्‌ अजा" “ER? ' मभा त्‌' (उदरात्‌) (अजनिष्ट । अत एव WN, “ङ जऋत्मना वपाम्‌द च्छिदत्‌ तामग्ने STATA तताऽजस्टपरः समभवत्‌ रति । ‘er एव BH: प्रजापतेचात्पनल (?)-- जनिताः (खेत्या दक) प्रजापतिम्‌ ‘No (उत्पस्यनन्तरमेव दूषटवती); धमाद वम्‌ अरजा प्रस्ता, तस्मात्‌ लया" (अजया) .मेष्याखः' (थागयेग्याः) यजमाना Uae (खमेम्‌ ) "उपायम्‌ (areata प्राप्ताः) किखम्नमन्तरेश प्राप्ता ca: । किञ्च ददानीं व्तनाना “रेवा we: Tey जक्मनि “तथाः एव (श्रजया( कम खगृष्टाय gaa श्रायम्‌" (देवलं प्राप्ताः) । शदूश्ख् बणनिरसेा महिमेति तात्पयाथेः । शरभः, fewer aE । eka: साध्यं ब्रोचापधानं विधने--व्दुीषाकामुप- दधःति पश्वे वे qatar पशूनेवावरन्षेः" (४।९।८ चअ °) fay | शरन्वयन्यतिरोकाभ्वां wet पड्षश्नोषामिम्‌्यं विधके,-- “चं कामयेतापद्टः खादिति विषुचोमानि तखपदध्वादिषुची UNS TET दधात्यपश्एरेव भवति यं कामयेत पश्ठुकाग्खा- दिति समोचीनानि तश्ोपदध्यात्‌ मोच ware परन्‌ रधाति पश्डमानेव भवति” (५।२।९ श्र०) Tal वविषूचोनानि' बह सुखानि, gestae: प्रति विरखानोत्यथः), सोऽयं afta: 1 “खमोचौनानि' (पुरुभनिरः प्रत्यभिमुखा नोत्यथः), खाऽयमन्वयः। waren विदितं gafatearte विध्ते-परस्तात्‌

wed ते्तिसोवसंशिताभष्ये। [wreswoeseege]

प्रती रेनमग्खापदधाति Tera प्राचोनम्टषभस्वापञ्चवो वा wa Trae, पश्वा Fras समोचा दधाति" (aie ewe) इति । wafer: qaat दि merge उपदभ्थात्‌ , चटवभत्रिरः प्रतीच्यां fefe arqe coger “aire खये ‘una’, ते जातितः wa तु श्रमशस्तयात्‌ श्रपश्रवःः एव; तसात्‌ प्रभ्रखयोगंवाश्वतरिरसोराभिम्‌स्योपधानेन यजमाना wary ‘uaa’ शभिमुखाम्‌ ‘ea करोति ।

अरथापस्वानमन्नेववा र श्ठानामनु रेन य arqe <wafe,— “एतावन्तो वै gwar हिपादखतष्यादख्च तान्‌ वा एवदद्न प्रदधाति. यत्‌ पद्जोषोष्छपद धात्थमुमारश्मगु ते दिज्रामोत्ाह ure एव TI WEN ASAT तस्मात्‌ समावत्‌ पशूनां प्रजायमानागामारणश्छाः पश्वः. ATL खः WET इताः” (५।२।८्अ०) इति । ये 'दिपादः' (मनुव्यादवः), येऽपि “चतुष्यादः (गवादयः), “एतावन्धः' एव लोके विद्यमानाः ‘quay’, एवं सति पृरवनोर्षस्य पद््ोषाशाश्चो पधाने ‘ara’ सवे,म्‌ “शप्रो प्रकिपति। अतसत्परिहारायारण्छपशुभामनुरे नं 1 तेन चामुरेन्रनेन ‘Tee? "परटञ्यः' WIE श्रारश्छाम्‌' ‘aya’ प्रति ‘soe’ (वह्ितापं) प्रेरबति । “fe (यस्मात्‌) शरथ्धा ‘sce’ (वङ्कितापेन) ‘wat,’ (प्रात्ताः), तस्मात्‌ am: पश्ुभिरुत्य्िसम्येऽपि ते “कमो्यांसः' (मृदा नदाः) | SEH खत्रकारोण, “MAT अस्तु They दति दचिणोऽसे सपडठिर -डपदश्यादिषूचोनं पदट्र्षैरपि वा wats aearagery tft

[आ०१।प०द।२०१०] «= -Fardwerit) २९०

लचापधानं विधन्ते,-“पंशोवंमुपदधाति यैव खपे लिषि- स्ता मेवावर्म्धेः, (५।२।९ अ०) इति । लिदिर्दोतिः।

मन््पाठमाजं वरिधन्ते,--“यत्‌ समोकोगं प्रवेद पद ETE गराम्बान्‌ पशून TNT: खयडिषुचोगमारष्छान्‌ यजुरेव वरेदव्तां लिषिश ca या स्पेन म्यान्‌ पशून feafe मारान्‌” (५।२।९ अ ०) इति । wade सष्यस्विमृलले चं बाधकसद्भावात्‌ प्रकाराकरसम्भवाख तद्पधानं oT AMAT पठेत्‌, तडा मग््रपाठेन शषपलविषिरपि प्राणते; शब्यृखविमुखलयोा- भावत्‌ दषदयमपि भासि।

तमिमं केवलमन्तपचमपे च्य उपधान पचश्येव प्राति प्रतिप्रसवं विध से, “श्रयो खलुपधेयमेव यदुपदधाति तेम at लिषि- Haq या सपं यद्यजवेदति तेन भा नम" (५।९।९ we) इति । ‘aq’ ‘ar ‘fafa’ ‘ara उपधानेन waa; मन्लपाठेन wofate: wimara <wrafa ग waft |

a4 fafraradae: ,—

अआद्यखायां frtt we, इममिह्युपतिष्ठते । जातास fac: प्राच्यां दध्यादिमं, जपेलया॥ अज,-घंभिरः पञ्यादि मभित्यभिमन्णम्‌ | यड, feud टृष्डिञ्चिर स्तन्छन््रणं feat ॥ या, Sarat बस्तजिरस्तग्धन््णमजेत्यतः |

द्मे ayarasfa दन्न मन्ता उदीरिताः ॥ 20

Ree तेतिरोयशंडिताभाष्ये। [का०००२।यअ०९० |

रय भमोमःसा- प्रथमाध्यायस्य चतुर्थपादे चोाडशाधिकरण्े

विन्तितिम्‌ |

““पञ्चवेाऽन्ये गवाशचेभ्याऽपश्चवा वा इति BAA

श्रजा दि ग्वपश्ुलं fe qwarerse वा श्रुतिः? ॥

सूत्धभीवाहुणस्तेषु पष्रुकायंनिषेधगम्‌ |

्रञ्नषधलाज्िषेधस्य चटठाद्यथाभिधायिना ॥

पञ्चवेाऽपप्श्रष्देन ATW भा वसाम्यतः।

लच्यास्त च निमित्त प्र सेव गवा खयोः ॥

इदमाच्नायते, “श्रपश्चवो वा we Tre: awa.” इति ।

भथाजादिषु quart यदपश्एवं, aerdagd न varia; पश्रलमाजनिषधेन स्ठतेर प्रतिभानात्‌; ततः प्टकायेभिषेधस्पे गरोऽभिधोयते धति रेत्‌ । मेवं, भ्रजादिपश्टविधिवेब ष्थमश्गेव निषेड मशक्यलात्‌ | seg, पश्रव्यतिरिक्ं घटादिपदग थेम्‌ श्रभिदधाति, तस्मिन्‌ चटा गवाश्ववत्‌ प्राशस्त्यं मालि, Ve प्राशस्याभावेाऽजादिषु पग्रव्वस्गेति,-श्रनेनाभिप्रायेण oa एव सन्ताऽ्यलादयेो घटादि साम्याद्‌ पश्एुशष्देन लच्छन्ते । पूवव यजमानका्यं सिद्धि र ग्नेय सखजत्वमादित्यतेजखित्वश्च यजमानादि- शब्दानां प्रसराधर्थैषु प्रठस्तिभिमित्तं, तस्म ट स्िफलं प्रस्तरादि- रसा, दृद तु श्रपश्टशन्दस्याजारिषु प्रत्ता गवाश्वयोः प्रश्सेव निमिन्तं wees fexarc fe प्रशसाः-वस्ह्नि विद्यमान- MATH एकः प्रकारः ATH wee सम्यादिता शणात्कषा- ऽपरः प्रकारः, मवा यारजारिग्वः उत्क्वा लेक्सिद्धा यः

[का००।प.०द्‌अ ०९९] वेदा्पकाश्े । Ree

माऽज fafaw । area: owarsfa षन्तो गवाश्चेभ्वः awe:* amar, Kea गवाश्वये महिमेति Bia: फलं । तस्मात्‌ ‘a- "Nal वा Yay’ दव्ययमर्थवादः। BARA न्याय उदाशश्णान्तरे येजनौयः;ः-श्रयन्ञो वा एव योऽसा मा दत्धेकम्‌द्‌ रणम्‌ “WAT वा एतद्यद चछन्दोमम्‌' इत्यपरमुदाहरणम्‌ । अग्मिहाचदर्रण- मासादियंन्नाऽपि सामरोमलादयश्चा भवति, Sew: erat मरिमा । उन्दामश्ब्देम चतु विंश्रखतुश्चलारिाऽष्टाचलारिग्र प्येते चयस्तामा उच्यन्ते, Wega गयतरो-चिष्टप्‌- जमतोच्छन्दाभिर्मोयमागल्वात्‌ | तेषाञ्च ॒विषटुतिः कामत्राह्यणे द्रष्टव्या । खतःघचमपि चतुरद्राजादिकं इम्दा मर्दिता द सज भववोन्धेवं सावकयाद्ैवादतम्‌ ॥

दति सादना चाय्यविर चिते माधवोये वेदार्थप्रकाभे शब्णयजः- संहिताभाव्ये चतुर्थकाण्डे इतो यप्रपाडके द श्रमेपऽनवाकः ॥ ° ॥

sain treat दिवः परि वाजेषु मूषथः। तदं देति प्र वीर्य" । श्रद्‌ चमुत संमाति वाजमिन्द्रा या द्री AEM सयात्‌ | इरञ्यन्ता वसब्यस्य भूरेः

* qua दति पडे afag ae | 202

gee ते्तिरीयसंश्िताभाव्ये। [का०७।प०२दअग्११]

सहस्तमा ससा वाजयन्ता? । प्र Wifes: घृतना- waa प्र एथिव्या रिरि षाथे दिवश्च। प्र faa: 7 गिरिभ्येा महित्वा प्रन््राप्मो विश्वा भुवनात्यन्धा-०। मर्तो यस्य हि ॥ ey

wa पाथा fear विमहसः । स सुगापात॑मोा wa) awa यन्नवाहसोा विप्र॑स्य वा मतीनां । मरुतः णता ह्वै“ | श्रियसे क भानुधिः dfafafac ते chaff waft: सुखादयंः। ते वाशींमन्ता दूद्िणा spice विद्रे प्रियस्य areas wie: | अवते Ye vend” कया afew शआआभ॑वदती सदा धः सखा। कया शचिष्ठया var yee

के अद्य यङन्ते धरि गा कतस्य शिमींवता भा- मिना दृदशाय॒न्‌ ्रासन्निषन्‌ Weal मयाभन्व wat WTA Margy” | Wi नयाऽऽ देवाना QUOT भवन्तु वाजं TA! | wey सधिष्टव ताषधीरनरुध्यसे । गभ सञ्जायसे ca । इषौ सम qarx ससि ear देव दषव्रतः। इषा waite दधिषे | इमं मे, वरुण तत्वा ofa” त्वज्ना अग्न स त्वन्न WH) ॥ ३ ॥

fe । वृता । मे। रकादश eet

[ आा०७।प्र०२।अ०९९] वेदा्ंप्रकाद्े | Roe

विष्लाः कमेाऽसि। दिवस्परि । race । अपेत । समित । या जाता। मा ना हिर्सीत्‌। श्रभ्यस्थात्‌। warfer Wear आदित्यं गभ म्‌ । इनदराप्नो रोना! रकाद श ॥ ११ ॥

विष्ठाः (yuo) | च्रस्मिन्‌ Wat swe)! इति त्वाहं ५अ०)। धीतिभिः (9) 1 हषा (eMe)| अष्टा सत्वा रित्‌ ॥ ४८ ॥

ux ॥ इरिः ओाम्‌॥ * ॥

इति वैन्तिरीयसंडितायां चतुर्थकाण्डे दितीय- प्रपाठके रकाद ओाऽनुवाकः ॥ ° ॥

॥ ° ॥ समाप्तश्च feats: प्रपाठकः Wok

द्मेऽनुवाके पष्ुचचिर सा मुपधानमूक्रम्‌ | TARTAN थाश्ा- TART SIAM! चातुमोाख्ेषु aqerarerey यद्धितीथं पव, afer, ₹र्वीषि wardrerarie | "एेखधा प्रमकादश्नकपालं, माद्तो- मामिकां, वारुणो मामिचां का यमेककपाणम्‌' cf aera पुरोाऽनुवाक्धामाद,-“दृचछाग्री रोचना दिवः परि गजेषु भषथः। तदां चेति प्र वीयंम्‌(९ दूति । “दिवः (चलाकर) Qreay (भाषक्ता) चे "दशाम, "वाजेषु (इविखंचणेव्वनलेषु).

Roe तेन्तिरोयसंडिताभव्ये। [का०१्०२।्.१९]

'परि'-षयः' (परितः arya) भागमिति wei ‘aa (तस्मात्‌ कारणात्‌) ‘af’ (युवयोः) Se (सामे) आर ~"चेति' (पकर्वेणान्नायि) लाके स्वैन्नातमिल्यर्थः |

तचेव याञ्यामाहइः“जयदुबमुत सनोति वाजमिन्धा यो अग्नो SSC सपयात्‌। इरज्यन्ता वसव्यस्य WT: सहस्तमा स्सा वाजयन्ता(९) दूति ‘qe (यजमानः) “इद्र -“श्द्मो' “सपयात्‌' (परिचरति) कोदून्नाविद्राग्मी —asty (खमानाहागे)। स यजमानः ‘aa’ वेरिणं) “अयत्‌ (विनाशयति) । ‘sa’ (Cafe च) “वाजम्‌ (wa) ‘aatfa’ (सर्वेभ्यः प्रयच्छति) । पुनरपि श्रेः, (See) ‘TaN’ “द रञ्म्ता" (Hata प्राप्तवन्त) । "सषा! (खकोयेग बलेन) “वरस्तमा' (अ्रतिशयेन Brettr) पर- बलस्य ॒श्रभिभविताराविल्यथैः। वाजयन्तः (वाजमन्नमात्मन CME) | |

ava faafeat याच्या माद,““प्र wafer: एतमाषवेषु प्र एयिव्या रिरिचाथे दिवश्च.। प्र सिन्धेन्वः प्रगिरिग्यो महिला sim विश्वा yaaa” इति| डे ‘ceed, “एतना (agrag) “शराशवेषु' (इविःखोकारार्येषु आङ ने पु) च "चषंङिन्वः' (मनयेन्यः) “रिरिचाथे (प्ररिका अतिरिक्त भवथः) श्वानपि मन्‌व्यानतिरिश्य saa ca: तथा ‘faa ‘gag’ श्र ‘fire’ (तदुभयमतिरिच्य वत्ते) । तथा ‘feana’ “र~ रिरिचाखे' । तथा "गिरिभ्यः (edie) “प्र.रिरि चाथे' । किम्बज्ञना (“wea (श्त्यन्तमितराण्टि विश्वाः ‘opr

[atoeimenimene) = Farduarts १०९

(सवीणि भुवनानि) ‘afear (खूकोयेन मदिखा) यवां अति*- श्र'.रिरिचाथे' (श्रतिरिश्य वरये) । अथय भारत्या whee: पुरोऽमुवाक्या माह, “agar qa fe wa पाया fear विमहमः। घ सुगेापातमेा wel)” cfs हे ‘aan’, “fea (Gera) गता i ‘we (यजमानस्य) ‘wa’ (ze) “पायः (cat कुर्य)। Aw मरूतः ?—‘faaea:’ (fafae awe येषां ते) ‘faawa:’ । ‘ew ‘may’ (TENT यजमानः) “सुगेपातमः' (Gfawa TWAT भवति । तेजेव ॒ विकच्ितामनुवाक्यामा इ, “यज्ञेवा यश्चवादशा fare at मतो्नां। मरूतः war दवम), दति, ‘aq- वाहसः" (awa बेदार) चे "मरतः", ‘andr fafereaa: ‘ev (agiargra) ‘sua’ श्रय वा ‘fare’ (यजमानस्य) ‘arm? (fewemeat) अगुयद्ाय ‘ea (agrarsta) णतः । vad WANE. — “fay कं भागभिः ufafafart ते रश्जिभिस्ते waft: सूखादयः। ते वाश्नोमन्त efwar wi- द्वा कदि faow मार्तस् are” इति । छे मरतः, परावातसखरूपाः सन्तः “कं “भिये (प्राणिभिराश्रयिहु) "भानुभिः (भ्रः) (रश्विभिः' (adchafa:) सहिताः

* अयम्‌ श्ति"शन्दाऽधिक इव प्रतिभाति। † खच “तः (म्तः) इति पाठो भवितुं am: |

Roe तेत्तिरीयसंडिताभष्ये। [का०७।०द अ ०९९]

“सद्मिमिलिरे' (मेषटष्वा मिं waa सेक्रमिच्छन्ति) । नते" (मरूतः) "खकमिः' (याञ्याप्राऽमुवाक्धाङूपाभिः खभ्मिः) gar: सन्तः सुखादयः (tr ₹विः खादितवन्तः) । ततः नतेः मरूतः, ‘ante? (उन्ाप्रयक्रघोषरूपबङ विधञ्ब्द वन्तः), “दभः (खग्टशाम्‌ प्रति गमितवन्तः), “अभोरवः' (qarie निष्यन्नतवेन वित्रकारिभ्यः श्रसुरेग्यो wacfear), ‘free’ ‘arena’ धाः (मरूतां सम्बन्धि यत्‌ प्रियं खानं तत्‌ ) ‘fag’ (लथवन्तः) |

अथय वाङ्णोमामिकामिल्यस्य थख्छामुवाक्ययेः प्रतोके cw-

श्रवते रेड, vena” दूति । “श्रवते Wey दूति पुराऽनुवाक्या; "उदुन्लमम्‌' इति चाच्धा । wren “वैश्वानरो ग अतथा दत्यस्ललनुवाके (९१।५।९९अ ०) व्याख्यातम्‌ |

अथ कायमेककपाणमित्यस् पराऽनुवाक्यामाद,- “कथा गचित श्राभुवदूती सदा दषः wari कया अ्रचिष्टया ga)” दति । कश्य (प्रजापतेः) aafartraferta atfag: Wher वर्तते| "अतिशब्दो रसणवा्लो । ‘war art (प्रजापति- afar र णेन) few ‘array’ (वि चिकोऽयं aw:) “नः” (अस्मान्‌ प्रति) श्रागतः। कोद ays ?--षदा ae’ (षदा ब्धंमामः) ; ‘war (sfaaa प्रियतमः) । स च om: कथा" प्रलापतिसम्बस्धिन्या) “अविष्टया' (श्रतिशयितया wet) (इताः (यक दत्यथः) ।

[eresimeniwene) येदा्थंप्रकारे। १०४

अजेव याण्थामारः--“कोा aq यङ्क धुरि मा wae जिमोवते भाभिने दुरशायुन्‌ । श्रा सज्निषुन्‌ इत्खशा मये- भन्‌ च एवां सत्था सखटकधत्‌ स जीवात्‌(*०)' दति ‘ay (प्रजा- पतिः) “अद्यः (अस्मिम्‌ fet) ‘enw’ धुरि" (awe भारे) यशमप्र टत्तिवेला यामित्ययैः । माः” (वाम्विशेवान्‌ अस्मटोयस्ठति- wary) ‘aR’ (Cafes चोजयति) । कोदृर्राम्‌ arfqaary ?-~ ‘fata’ (wagers) एतत्कमंयोग्यानित्ययेः । “भामिनः' (खा्थावभासकान्‌ ) 'दुहणायुम्‌ (दुःख्हर ण भ्ोलान्‌) ्ासिषुम्‌' (WU मखम्‌ Cai गच्छ नोत्धासज्निष्वः तान्‌); ‘wae (we स्ठत्यार्नां weedy तिष्ठन्तीति इत्‌सखशः ताम्‌ ) हर यङ्गमान्‌ श्रतिप्रियानित्यथेः। “मये डम्‌" (gee भावयिदम्‌)। ‘a: (यनमानः) ‘eat (aifaadarat) wat (acefmat) wow (@gafa) ong शेतोश्ययैः । “स' (खजमागः) लवात्‌ (चिरं जौवति)।

अथ fagadt याज्यानवाक्ययोः प्रतौके रेदि,“ Tass रेवानाम्‌(५९\९९)” इति । ‘aM गय सुपथा" इति पुरोऽनुवाक्या । श्रा रेवामामपि पन्थाः इति याच्या । एतशो भयम “उभा afar’ इत्यनुवाके (९।९।९४ अ °) वाख्थातम्‌ ।

श्राभिक्षानुनिव्यादिनेा वाजिनङविषो याञ्वागृवा क्षयो प्रतीके <wafa— “war भवन्त वाजे वाजे(६९-९०)* इति ।

‘walt wary वाजिने wag’ इति परेऽगवाक्या । वाजे वाजे 2P

१०६ तेत्तिरीयसंहिताभच्ये। [का०१।प्०२।ख ०९९]

ऽवत वाजिनः दति याज्या । waren °देवस्याद सवितुः प्रसवे" TIAN (९।७।य्श्र ०) व्याख्यातम्‌।

MUAY प्रयमाच्यभागस्य परोऽनुवाक्यामार,“्रखघ्न सधिष्टव भेषधोरनरुष्यसे । गभं सश्रायसे gt” इति । डे can’, ते (तव) शधिः" (खदा बलम्‌) Ty वन्ते Waa ‘Say (ज्रोडियवा ्ाषधीरन्‌सरति*), जाठराग्नि- रूपेण तत्खोकारात्‌ । अरण्याः “गभः खितः सन्‌ “प्मः"-पुन- जायसे ।

अथ दितोयाज्यभागस् परोऽनुवाक्यामाहः-टषवा सोम wary श्रसि ठषा देव sana) षा धमाणि दधिर्षे९९)" दूति । डे भाम, लं हषा (कामानां वषयिता) wie’ । “दयमान” (दी्िमाम्‌) ख “श्रमि'। हे देव, यस्मात्‌ लं दषा" (वषेयिता) तसात्‌ लं ‘Samay (वषेणनिमित्तं wa कमं TE रसो ठषब्रतः) | किञ्च यस्मात्‌ लं षा” (वषयिता), तस्मात्‌ ‘ware’ (पुषप्रानि) 'दध्षि' हे साम (धारयिता चरसि) |

अय वारुणस्य याच्यानृवा श्ययोः प्रतोके दश्रयति,-“दरमं मे वरुण तत्वा यामि(९०८)* cfr धूमं मे वरण शधिः दूति परोाऽनुवाक्या, “त्वा यामि ब्रह्मण वन्दमानः इति याच्या । एतशोभयम्‌ “इन्द्रं वो विश्वतस्परोद्धं मरः दत्थनुवाकं (२।९।९९अ०) व्याख्यातम्‌ | ।

* सरसि इति पाठामवितुं am |

[का००।प्०दअ ०६६] वेदायप्रकाश्ने। ३०७

शअरथाग्निवारुषखिष्टतः संयाज्या; प्रतोके दथ॑यति,--““लन्ञो ग्रे स mat श्रप्रे५९ २०) cf) (लल्ला wa aqua विदाम्‌” «fa पुरोऽनुवाक्या, ख aa श्र्रेऽवमेा भवतिः इति याञ्चा, एतशोभयम्‌ “श्रयुष्ट Maer अग्रे" इत्धस्िन्ननृवाके (२।५। ९२अ०) व्याख्यातम्‌॥

शच विनियो गसंयदहः,-

ARAYA TY याज्या श्रग्यानुवाकगाः | san fra रेद्राग्रमारत त मङू-दयम्‌* ॥ अवाद्‌, ATT यागे; कया, कायाख्ययामके | द्र, MW ta, संयाज्ये; war वाजेति वाजिने॥ अय, इरां चाव्धयेऽनुवाक्ये श्राज्यभागयाः। दमं, तत्वा, प्रधानस्य प्राक्त, a a त्मित्यम्‌ ॥ याज्ये दति were faufa: समृदीरिताः ॥

Sarde प्रकाशेन तमो हादे निवारयन्‌ । पम्थां तुरो देयादि्यातोथंम देश्चरः ॥

इति सायना चायेविरचिते माधवोये बेदाैप्रकाशे कष्णयजः- संहिताभाय्ये चतुथकाण्डे दितोयप्रपा ठके CARTAN ° ॥

* खच (चयम्‌, इति पठे भवितु Te: | † अच ‘mat A काययागके' इति पाठा मवितु Te | 2 2 2

gow तेति रीयसंडिताभाव्धे। [का०१।१०२अ ०६९

इति ओमद्राजाधिराजपरमे शरवेरिकमागेप्रबतंकभीवोरबुक्ष- भपालसाघाख्चधरन्धरे् सायनाचायेण विरचिते awit वेदाप्रका्रना मकते्तिरोययजुःसंरिताभाखे चतुधकाष्टे दितोयः

अपाढकः सम्प Now

Non ॐ तद्त्‌ ॥ ° ॥

ओ्रोगणेशाय नमः |

किय ORL को £2 = क-्-9-0-9 O50 6 90 -क त 6 REDO GD

sq वैसतिरीयसंहिताभाध्ये QUARTUS ठतोयप्रपारके

प्रथमोऽनुवाकः |

अपां त्वेमन्त्सादयाम्यपां त्वोड्न्त्सादयामग्यरपां त्वा भस्मन्त्ादयाम्यपां त्वा ज्योतिषि सादयाम्यपां त्वा- ऽयने सादयामि“ saa सदने सीद war सदने सीद सलिले सदने सीदापां qa सीदापार सधिषि WMO”) अपां त्वा सदने साद्‌याम्यपां त्वा सस्ये सादयाम्पां त्वा प्रोषि सादयाम्यपां त्वा यनी, सादयाम्यपां त्वा पाथसि सादयाभि,५५ arate. न्दख्विष्टपढन्दा जग॑तीढन्दऽन्‌ष्टुपढन्दः fares Qe) ॥ १॥

यानौ | पथ्बदश् च ॥ १॥

इति वैसिरोयसंडितायां बतुर्थकराणएड़े बत वप्रपाटके प्रजमेऽनुकाकः॥ ° ॥

™,

३१९० तेत्तिरोयसंहिताभष्ये। [का०५।्र०द।यखअ. १]

MMII AA: |

[111 1111111 11111111 1111)

यस्य निश्वसितं वेदा ar वेदेभ्याऽखिलं जगत्‌ | भिर्ममे aay वन्दे विद्ातोथेमहेश्चरम्‌ ॥ प्रपाठके दितौये fe चितिकेत्रं निशूपितम्‌। वाश्याखतोयके पञ्च चितयेऽज चयादन्न॥ श्रनृवाका स्तिभिदग्यां तथा दाभ्या चतुष्टयात्‌ । एकेन चितये याज्या cat श्रमुवाकगाः ॥ तच प्रथमानुवाके प्रथमचितिगता श्रपस्याभिधाना दृष्टका उच्यन्ते । कल्पः, “NTT उपदधाव्यपां लेमन्छादयामोति we पुरस्तात्‌ AACA ख्दन सोरेति पञ्च दक्षिणत उदीचोरपां ar सदने सादयामोति पञ्च पञ्चात्‌ प्राचोगायबोच्छन्द दति पञ्चोष्तरते atau cfai तच प्रथमपञ्चकमम्त्ाना ₹,““श्रपां लेमग्खादयाम्यपां लेद्मग्छादयाम्यपां at भस्मम्सादयाम्यपां ला व्योतिषि सादयाम्यर्पां लाऽयमे षादयाभि(९-५)। & cea, ara अपाम्‌" “द्मम्‌” (जलकम्बन्धि प्रवाहादि गमनप्रकारे) 'सादयाभिः (सखापयामि) । रएवमृन्तरचापि योज्यम्‌ । “are (ata तरङ्गारिरूपे उदके), ‘Wa (भाषके AED), व्योतिषिः (VATA HS इत्यथः) । MAN’ (नदोक्ूपाद्याधारे) | ay दितोयेष्टकाप च्च कमन्तराना₹,--“ “aoa खदने az समुद्र खदमे सोद सखिले aca Mant wa May सधिषि

[का०७।प्र०३।य्घ ०१ | वेदाधप्रकाग्े | ६१९

सोद ९०)" इति । श्रणेवश्रष्देन सादृश्यात्‌ प्रोदतटाका चपल च्छते | तख ‘wat सदनं । तिन्‌ स्थाने हे cea, "सोद" (उपविश) | ‘wax: प्रसिद्धः । खलिलशरब्देन श्रनिद्धारितविशचेषे जखमाचा- धारो लक्तितः। रीयन्ते waaqssfa बएष्कतराकादिः चयः जलेन सडह मेघे धोयते wea दति सधो वधा पलादिः। अथय दउरतोयपञ्चकमन््ानादः-श्रषां ला खदने सादयम्यपां ल्वा खधस्ये खादयाम्यपां ला पुरषे सादयाम्यपां ar येना सादयाम्य्पां ला पाथसि सादयाभमि(१-५५)। हे rea, तवाम्‌ ‘qui ‘aca’ (नद्यादा) “सादयामिः (खापयामि)। श्रद्धः ay विद्य॒दादयो यच aa तिष्ठन्ति, सेाऽयं मेघः ‘are’ । पुरोषश्रब्देन नद्यादिगताः सिकता उच्यन्ते । योनि्नन्देन जल- कारणग्डताऽगनिरुच्यतः | ्रग्ररापः दति अतेः । Tad जलं मेधेरचेति पायः Fax: | अथय चतुथंपञ्चकमन््ानार,--“गायक्रोन्दस्विष्टप्ढन्दा MAAS STO US ufegeas(< ९०) इति । | cua, a wayeeareurfa ) एवभितरतरापि | Tana: साध्य मूृपधानं fard,— adr एष यदग्नियामिः खल वा एषा पथे विक्रियते यत्‌ प्राचोनमेष्टकाद्यजुः क्रियते रेताऽ- पसा BUA उपदधाति यानावेव रेता दधाति (५।२।९ ०अ्र ०) दति । योऽयम्‌ ‘afa.’, ख "एषः पष्प्रातरिेतु लात्‌ "पशुः" एव | दृटकोपधानात्‌ TS ATH MAAS aA, तेन पञारेषा योनिरेव fanat wala यथया शेकं खतुकाले विकता यामिः रेता-

RLR तेत्तिरोयसंहिताभाव्ये। [का०१पर। ०१]

धारण मपेलतेः तद दिल्यथेः | अक्तिङ्गगते *मंन्तेरपधेया द्शट्का श्रपस्याः, are रेतस्वानोयाः, श्रतस्ता उपदध्यात्‌ । तदुपधानेन “यामावेव' ‘Tar धारितं भवति ।

सामान्येन विदितं fatorarte पुनर्विधत्ते-“पञ्चोपरधाति GIT: पश्वः पश्रुनामे वास्मे प्रजन यति” (५।२।९ ०अ०) इति । अज्र पुरा दित्यध्या दन्त्य । wet fafa पञ्चेष्टका उपदध्ात्‌ । Bye: पादेः पञ्चभियेगात्‌ "पशवः" "पङ्काः, ।

ay दितोयपञ्चकस्य देशं विधन्ते-“पञ्च दक्षिणता वक्ता वा श्रपश्या वशेशेव ane दिका रकार aretha” (।२। Rome) इति । बञ्जवदेरनिवारणसमर्थलादपस्ानां sya ।

अथ उतीयपश्चकस्य दें विधनते,--““पञ्च पञ्चात्‌ प्राचोडप- दधाति पञ्चाद्‌ वे प्राचोन रेता धोयते पञ्चारेवाद arty रेता दधाति" (५।२।९ ०अ०) दूति । प्राचीः" (प्राञ्खाः) | लके ufsaet fafa श्रवखितेन orga पर्पेण “रेतः” rat सन्धुखमेव Mind wea) wrt यजमानार्थमपि तथा ad भवति |

पूव॑प्िमयेरिष्टकाः ay mief— og पुरस्तात्‌ प्राचो- सपदधाति पञ्च पात्‌ wera प्राचोनर रेता धोयते WATS: प्रणा STAM” (४५।२।९ ome) दति | “ware: प्रद्यगपवगेाः। AAT प्रथमामाधाय aa: ufgarat दितो

° अद्धङगतेः इति कचित्‌ पाठः साथधुसिव प्रतिभाति ।

[शा ०8 IWoR eget | जेदाचंप्रभान्ने 1 शेर्‌

ततोऽपि afgarat ठतोयेति* एषा रोतिः। प्रारौरित्यच तद्धिपरोता रोति: ; लोकेऽपि पराऽभिमुखत्वेन रेतःखापनं, तद्धि पं प्रजननम्‌ |

wquagqea दं विधन्े,--“"पञ्चो सरतब्डन्दखाः प्रवे वे ear Teta प्रजातान्रल मावतन मभिपदूहते"" (६।९। ९०अ०) xf) पूवोपधानेन श्रजातान्‌" ‘qua’ श्रनेनेाप- धानेन wera प्रापयति |

देश्विशेषाम्‌ विधाय समुदायाकारेण प्रशसति, “दयं व श्रग्रेरतिदाहादविभेत्‌ ता WIS WAHT उपाधत्त तता a शमां माद्यददद्यदपस्या उपदधाव्यस्या श्रगतिरादहायः (४५।२।९ ome) इति । श्रां जान्तलादपखाभिरतिदादष्य परिषदारः।

पुमः प्रकाराम्तरेण प्रस ति,- "उवाच हेयमददिष ब्रह्मणा- SA Vaart उपधीयन्ते य उ चना एवं वेददि ति"*(५।२।९ owe) दति। ‘ae’ (यजमानख्ञ) “एताः sae उपधीयन्ते, “यः” ‘ow विद्धान्‌ एता wer उक्प्रकारेण जानाति, ‘a’ (अजमानः) ख च वेदिता ‘mye (sera ट्या) "अनने “अददि त्‌' (want), ‘ed’? ददं वाक्यम्‌ दय एथिवी ‘sare च । तस्मात्‌ श्रपद्याः प्रसा दति तात्पवीर्थः ॥

` * डतोवाजिति इति पाठो भविदुं ae: |

23

३९७ तेत्तिरोयसंडिताभाध्े। [का०९।प्०द्‌।च्०२]

च विनियागसंयडहः,-

श्रपामपस्या fewat square विंशतिः |

दति साथनाचायंविर चिते माधवोये वेदां ward रष्लयजः- खंडिताभाग्ये चतुथकाण्डे कतीयप्रपाठके प्रथमे ऽगुवाकः ॥ ° ॥

अर्थं परा भुवस्तस्य प्राणो Stara वसन्तः प्राणायने गायकी वासन्ती wanes गायचं गाय- जाद्‌पारशुरु पाध्मखिढत्‌ freat रथन्तरः रयन्त- राइसिष्ं ऋषिः प्रजापतिष्हीतया त्वया प्राणं danfa प्रजाभ्यः अयं दक्िणा विश्वकमी तस्य मने वैशकमरं Tet मानसच्छिष्टग्यैष्मी बिष्टुभ रेड़मे- डद न्यामैऽन्तयामात्‌ CATT: TITUS इद्‌ SUA भरदाज Whe: प्रजापतिखुषशोतया त्वया मनः॥ ॥ १। | ` ogenfa प्रजाभ्यः अयं पथादिश्व्यचास्तरू चर्येश्रव्य्सं वाशि चाक्षाणि जग॑ती वर्षो

[कार्ड।प््द।अ ०९] Vardar | Rw

Wi रुष्मरधंमाच्छकः Wa सप्तद शः संप्त- दशादेरूपं वैरूपादिशामि ऋषिः प्रजाप॑तिखडी- लया त्वया wavenfa प्रजाभ्यः? equa सुवस्तस्य ATX सौव शरण्छरौच्यनष्टपलार नष्टः स्वार स्वाराग्मन्धी मन्थिनं रकविः६श रंकविशणादट्‌ वैराजं वैराजा मद ग्रिकछषिः प्रजापतिष्हीतया ॥२ # त्वया BTM Tafa प्रजाभ्यः” इूयमुपरिं मतिः | तस्यै arnt Pat वाच्यायनः पंक्तिर्देमन्ती पंक्तय निधनवच्िधनवत आग्रयण श्ाग्रयणाशिणववय- शा चिखवचयस्विरशम्ा शाक्षररोवते LAT रेवताम्यां विश्वकर्म्पिः। प्रजाप॑ंतिशटहोतया त्वया ay Tafa प्रजाभ्यः ॥ ३ ॥ त्वया मन॑ः | जमद्रि कषिः प्रजापंतिश्हीतया | चिर्च्च ॥ २॥

दति वैल्िरोयसंडहितायां चतुथैकाण्डे कृतीय- प्रयाठके दिनोयाऽनुवाकः ॥ ° ॥

प्रयमेऽगवाके अपस्या उक्ताः । श्रथ दितीये प्रणमत उच्यन्ते । कल्पः, “भयं परे ya इति पञ्चात्‌ प्राणता दत्र ०2

Ure तेत्ति सीय धंडिलाभाष्ये | [ ा००।प्०२।य् ०2 |

दन्न प्रतिदिशमश्णया रत्र मध्येऽन्तरासुपधाय, इति। तक पर्वं fequduet दण्टकाबां नन्तमाह,--“ चयं एगा शुवश्ख MST माषाथनेा वसन्तः ऋसा गावो वाङ्न्ती गाबजिये गायत्रं मायसदूप्ारप्ुरपारजल्निटरत्‌ feat Tare cance वसिष्ठ विः प्रणाप्तिद्हीतया wre ayifa waa)” दति । भवल्यस्माब्जगदिति “सुवः, सुवःचब्दः* प्रजापतिमाचष्टे ' "पुरः" (पुवसा) दिति श्रय" “भुवः ana इति शेवः; हे cet, तद्रुपाऽसोल्यभिप्रायः। wa खम्रेष्वपि वाक्येषु याच्यं ae’ (भुवःअब्टाभिधेयस्) प्रजापतेः सम्बन्धो राणः", श्रत एवापल्यवमुपयं “भेवायनः' द्त्युष्यते । तश ख yey ारुटन्तिदपथापत्यत्वेनापररितः भप्राशायनेो' weary: । तक च wafer carey "गाषनेः। तखा- ग्डन्दारूपाया गायव्याः safe गायन eA! तसाच गांचखाचच SIH इव "पाट -गहः, नसाचोर्पाश्फग्रडादत्पन्र va ‘faan’ Gra: | तस्मात्‌ चिदत्र मादुत्पक्लतिव्‌ ‘cae aa) aguante saq इव afasra ‘wy: के vas, यथोक्घप्रकारेक प्रजापति-प्राण-वसन्ादिरूपापकारेख (प्रजा पतिग्टद्ोतयाः ‘war ‘aera: (सवाढां प्रजाना) ‘ary ‘aufa’ (प्रजाना भराशलिद्धये लाम्‌ उपदधामोत्धर्थः) | यद्यययमेकवाक्यलारेक एव AW, तयापि whens Cw मन्त्राः सम्पद्यन्ते |

* name इति पढे भवितु Fe: |

[का०१।्०३।अ०] केदाथधकादे | are

अय रिसं fenqianfaearat नन्लना इ, “चं दका विश्चकमा ae मने dua dit भानख्लिटग्‌- Uw जिम शयमेखादन्तथमेऽगयामात्‌ Tete. wee queda भरदा किः प्रजापतिन्टहोतया war म्ना रडामि were.) दति । विश्वानि क्लाणि जमह्मापाररूशाकि aw, wer “विश्चकमा' (प्रजापतिः) । “दिका, (दिष्य) दिनि यः ‘we विश्कमोा, हे टष्टके, aga लमसि। प्राश AVANT TATA मनेयौश्नादि परन्वरा व्वा स्ये । “ए म्‌'-इनि सामविशेषः |

wa ofgarat दिश्छपधे यालामिष्टकानां मन्तमा इ,“ चरं पचादिग्वयचाखष्य wormed वदाणि चायुषि जगतो Taf अगत्या CHATTER: DH CREW: THTNTY Wed प्ररूपादिश्वामिव पिः प्रजापतिषडरोतथा लख कख serfa core” एति । विश्वं (खें जगत्‌) अचति व्याप्नोति दति "विश्ग्यचाः प्रजापतिः। गेषं पुवेवर्योजनोयम्‌ | "वषोकि ait: । ‘away एति सामविशेषः |

अ भैन्तरष्तां दिष्छपधवानामिष्ट्कानां anmare,— ‘tea aurea Arey सेवर प्रत्‌ जतौ wet weet WSN: खार Berna afew csfarw एकविरभारेराजं वेराजाण्णमदग्रिष्ेषिः प्रजापतिग्टहोतवा लया are zeta vara)” श्ति। सोति स्वे जगत्‌ प्रेरयतीति gaze: verafaarat | outa fafa यदिद ‘gay’ (प्रजापतिशरोर),

शेर Sfacied feral | [का०९।प०३।अ० ]

Vres, लवं agrees याच्म्‌ । खारमिति सामविज्ेषः। We पुवेवद्या स्थेयम्‌ |

अथ मश्यमरेके उपधेयानामिष्टकानां मन्रमाह,--“्यम्‌ उपरि मतिः a@ areal Saar वाश्थायभः पङ्कमम्त ug निधनवज्िधनवत श्राय श्रग्यणाच्िश्वज्यस्तिश्जा जिशवचय स्ति अभ्या ९ अआक्षररेवते शाकररेवताग्यां विश्वकमरविः प्रजापतिग्टशोतया त्या are wef wana” दति। न्यते wet जगञ्यानातीति मतिः प्रजापतिः। agrat दिनि येयं मतिः" (प्रजापतिमेतिः), ₹े cee, तद्रूपा त्वमि । भतिनाश्ः प्रणापतेरपत्यरूपा चा दयं वाक्‌ मातो । बाचाऽपक ‘areran:’ । "निधमवत्‌' इति सामविशेषः । तजेकेकस्िन्‌ मन्ध अजापतिः दश्ियम wa: कन्दः सामविन्नेषग्र हः सोमः wera साम विरिति नवा गामेतर्षां पदाथानां यद्यपि लेकप्रष्डि जन्यजनकभाव नास्ति, तयापि मनग््ायेलेन मनसा भावयितु- मिदम्‌क्रमिल्यविराधः |

wade: साध्यमुपधामं विधत्ते“ प्राणब्छत उपदधाति Vaasa प्राणान्‌ दधाति तस्नाइदन्‌ प्राणं WATT पष्ट जायते” (५।२।९०अ ०) दरति | पूवे रोतारूपा पद्या उपदिताः, तत द्धं प्राणश्टता मृपधानेन 'रेतसि' प्राणं स्थापयति । यस्मात्‌ एवं गभाश्रये faw cafe’ प्राणः are, तस्मात्‌ रेतः- कायेपश्वंद गादिभिवैगादिव्यापारे्ैक्रो जायते।

सामान्येन विदितं पुमविंशेषा कारेण विधन्ते,-““रयं पणे

[Soa Te RoR] बेदाचपकाने | Rre

wa दति परस्तादुपदधाति प्राकमेवेताभिराधार, wel zfear विश्वकर्मेति zfaeatt मन एवेताभिदाभार, wa verfegere दति पञ्चारुलरेवेलाभिराधार, ददमुसरात्‌ सुवरित्यु ae: ओओभमेवेलाभिदाधार दयमपरि मतिरिष्येपरिष्टाद्‌ वाचमेवेताभि- दाधार” (४।२।९ ० ०) एति। तकि टकापधानेन feaper- म्रेयेजमानखय वा प्राणादयो vat भवन्ि।

एकेकस्ां दिश्टपधेयामामिष्टकानां wat विधन्े-““रज्- द्रापदधाति सवोर्यवाय" (५।२।९ ome) cf | एकक मन्तरं THB Wray दचेष्टका उपदध्यात्‌ । तया afa fea: उवीर्यतलदा श्छ भवति।

तत्रे पधाने and विधत्त,-श्ररयापदधाति तस्माद्णया qwarswifa wecfar ufafea”’ (५।२।९०्अ्०) ofa) Taveras प्राश्धामवसाने खति wed भवति । Awayr- सुपकम्य Anat समापनं wag; एवमितरजापि; तदिदम्‌ ‘wena इत्यनेना च्यते । पश्वाऽपि दचिषं परोावन्निपादं rare वामागवर्तिपादं प्रचाखयन्ति, एवं wert पादचाखने TRA |

तन्तदिम्िशिष्टठा इ्टकास्तत्तन्मन््रगताम्‌ वसिष्ठादीनुर्षोखं प्रभंसति,- “याः प्राचोस्ताभिवेसिष्ट* sium, था दकिणा तामिभरदाजा, याः प्रतोचस्तामिविश्वामिकजा, या उदौीचोसताभि-

* afas इति खादशसंडितापुशलका प्राठः)

“Qe ते्तिसोयखंडिताभण्ये। [का००।प्०९।यअ गद्‌]

जंमरग्रिवा अद्धास्ताभिर्विंशकमाः (४।२।९ जअन) cia WEA |

एतदेदनं wiefa,—a vaaareialg बेद wire, च आसामेव gaat वेर बन्धुमान्‌ भवति, च आशामेवं छक्ति वेद awa अखे, य ्राशमेवमायतमं बेद अयतमवान्‌ भवति, च आआसामेवं प्रतिष्ठां बेद प्रत्येव विषति" (४।२।९ owe) cfs "ऋद्धिः" (सण्डड्धिदेठुलम्‌) । बन्धूनां ager बन्धत, carat समूहाकार care: । “ala” वक्रकर्पना । “श्रायतनं' प्रागादि Qufate: 1 "प्रतिष्ठा" तच खापनम्‌

अनर विनियोगः अयं प्राणभूतेा TMT पश्चात्‌ TAA ।

अथ drat, अथयनाथायस् चतुधपादे अठादजाथिक्षरणे चिन्तितम्‌ | “छषटिकत्‌ प्राण्मृत्‌ तंज TER faye: | श्रतेकमन्लगे लिङ्गसमराये विशेष्यते | प्राणभृत उपदधाति, cents ष्टिन्यायेन मन्ल्विधिरिति पूव ; पचः | खिङ्प्रकरणमप्रा प्नमन््ानुवादेन इष्टके पधाने बिधिः । "रेलस्ेव प्राणान दधाति, इण्यख वच्छमाकस्तायंवा दस्तोपप लबे प्राणभच्छष्देम सन्तागुवादः। yas दितोयादिमन््ेषु इष्टिनिङ्गानां वाङ्द्यम्‌; TL तु प्रयममन्त एव प्राणशटिङ्रमाजायते-- रय पुरो श्वल wat -मावावनः' एति । श्कख्व. मन्त प्राव

{शाण्४।प्रर श। यअ ०६] चेदाचप्रकाशभे 1 RRR

awsia ‘afar गच्छन्ति" दतिक्त्‌ तत्छरवरिताः aasta सन्ताः प्राणभच्छब्देन Vey ॥ |

दूति wrearerdfacfed माधवोचे वेदार्चप्रकभे शष्णयजः- संडिताभाय्ये Weare ढनीयप्रपाठटके इतो याऽगवाकः ॥ °॥

प्राचीं दिशं वसन्त छत्‌नामव्रिदवता ब्रह्य द्रविणं चिहत्स्तामः स उ पष्डद्‌ शवत्तनिख्यविवयः कतम यानां पुरावाते वातः सानग ऋषिः" दक्िणा दिशां गरी कतुनामिन्दरो San at द्रविणं पञ्चदशः स्तोमः सं उ सप्तद शव॑त्ेनिर्दित्य वाड्‌ वयस्त्ेताऽयानां दक्षिणादातेा वातः सनातन whee? प्रतीचीं दिशं वषा want विश्वे देवा देवता faz ९॥

द्रविणः सप्तदशः स्तामः स ॐ वेकविरशव्तनि- स्िवत्सा वये इापराऽयानां पञचादइातेा वाताऽहबून ऋषिः. उदीची दिशाः शरहतनां मिषावक्णौ देवता we द्रविणभेकविश्शः Gira: स ड विणव- वरत्तनिसतुयवाड वख ात्कन्दाऽयानामत्तरादातेा बतः भत्र wie” war दिशा हमन्तश्िशिरादतूनां क हस्पतिररदेवत वचो द्रविणं चिशवः स्तामः स खं

22

इश्‌ तेत्तिरीयसंडिताभाष्ये। [का०५।१.२।अ.९]

wafexwavifa: qearedt, ऽभिभूरयानां विघम्बातेा वातः aad छषिः५ पितरः पितामदाः परेऽवरे ते न॑ः पान्तु ते नंऽवन्वस्िन्‌ arate श्ेऽस्यामा- श्ष्यस्यां परोधायामसिन्‌ कर्मन्नस्यां Sagan” ॥ ॥२॥

विद्‌। पंषटवादया । अष्टाविरशतिश्च ॥ ३ ॥

शति वैन्िरीयसंडितायां चतुधकार्डे ठृतीयप्रपाटके ठे तीयेाऽनुवाकंः Wot

दितोयेऽनुवाक प्राणभृत CURT SMT: | We SATs वान भृत उच्यन्ते । कल्पः, "वादयां प्राची fewfafa vera भूते चथा प्राश्मृतः' इति । प्राश्यं दिश्कूपधेयानामिष्टकानां मन्तरमारः“"्राचो feat वसन्त ट्रनामभ्निरे वता ब्रह्म दर विष्यं जिदर्स्ेमः ख ख पञ्चदअवर्तनिख्यविवयः हतमचानां परो- वाता वातः सागग खषिः(\) इति डे cea, ‘fest’? मध्ये धाशप्राची', at लमसि। ‘wart मध्ये या "वसन्तः", aga ste । देवतानां मध्ये यः wR’, तदरूपाऽसि। खकीयलेन खन्पादगो- थानां द्रवि्ा्ां मध्ये विशिष्टत्राह््यरूपं यद्धनं, aga लमसि। स्तोमानां मध्ये चिदल्ञामका यः स्तोमः", aga लमसि। ‘aw (साऽपि, जिदतस्तामः) पञ्चरबवनेनिः' (पश्चरबरोमख्त

Cat-sigegiaon] §=—|- Rar werat | RRR

wave), बदिव्यवमागस्ताजे frartrarest सत्यां तत अद्धभाविषु श्राव्यसेजेषु TYTN Var: प्रवन्तन्ते, ana शरक्रिरूपा लमसि। वयथां wa षाद संवत्छररूपं यङ्‌ ‘aq’, तद्रुपा लमसि । श्यविः'-ब्ब्दः खाद्ध सव्र पलखयति ; तथाहि अरविजाते प्राये ग्भ॑धारणमारण्च षष्टे aaa बिश्यजा यते; जिषद्छाका श्वविजग्भकाखा ue वयसः, तत्‌ वयः श्य विशब्देना- wai ‘want मध्ये यत्‌ तयुगे, तद्रुपा लमखि । वायूनां मध्ये पुरेोावाताख्थोा या वायः, तद्रूपा तमसि । waret wa यः घानमाख्य षिः", तद्रूपा wate

अथ <feeut दिष्डपधेयानां amary,—‘afeu feat aru खलनामिश्रा रेवता wi द्रविणं tare: सामःस उ सप्तदज्रवन्तंनिरित्यवाडवयस्तेताऽयारनां दखिणादधाता वातः खना- तम ऋषिः(९) इति । माथन्दिनिसवने पञ्चदब्रस्ेममनुष्टाय तत ऊध्व भाविवु VIG प्रदशस्तेमाऽनहातव्यः, तथा च सएव य्चदश्सतामः सप्तदश्स्तामं ब्रवन्तयति; तच था yanaufe:, सा त्वमधि। वथर्षां मध्वे दिसवत्छरवयेोरूपाऽखि; दित्यवाट्‌" अब्देन संवन्छरदय मुप च्यते, aurfe "दित्थं" (पुरुषं बालं) वड सीति “दित्यवाय्‌, श्रजादिभेदेष कञिदवान्तरजातिरेड्कः, खच संसत्छरदयेन are वदतीति टिव्यवार शब्टः संव्धर इयपललकः | दितिः eat भाष्डभङ्गादिचापलं, acenfa ‘fea gare

* बालमिद्येतक्माज ate ee ye पाठः| श्वं TTT 2n2

Be afediadfeanne ; [कान्नप्रन्र।खन्शे]

xara: i <faurfgarerd, तत्‌ <feeut famed भरले । यो argefauet वाति, स “दक्िणाद्वातः, तेन वातविन्नेषणेन fata यो वायुः, तद्रुपा लमसि। षं पृवेवत्‌ ।

प्रतोच्यां दिष्णुपधेयानामिष्टकानां मन्धमाह-““प्रतीचो दिशां वधा want विश्वे देवा रेवता faszfawy सप्तदशः स्तामः स उ वेकविअवत्तंनिस्तिवत्सो वया दापराऽयानां पश्चाद्वातो Taser whe” इनि । अयो ag: वत्रा aarar जिवत्छः, वर्घ्रयं, तत्परिमितं यदयः, तद्रूपा त्वमसि + श्रयग्ति गच्छन्ति तम्सत्कालानुसारे् aia प्राफिगेाऽचेति, war युगविशेवः। तेषां मध्ये यः इपर, तद्रूपा तमसि । ufgarat दिशि यो वायुवाति, तस ‘vera: इति asa, एतन्छञ्जक। या atafawe:, aga safes ‘awa’ दति saftey षेनामधेयम्‌ | :

saret दिष्यपधेयानामिष्टकानां मन्माइ--“जदोच्ै ferry wcgaat fawagt: देवता पुष्टं xfawaafare: सोमः ख उ जिषववन्तेनिस्ठ्येवाडवय श्राखन्दाऽयानामुत्तरा- दाता वातः wat विः*)”' इति । gewez: परि चयेया वण- जयपेषकलवाच्छद्रजातिमाचष्टे । अत एव वाजसनेयिनः समा- मगन्ति, ‘a axl वणेमङजत्‌ पूषणम्‌" tfai ga चतुथे

* खवमेव aes पाठः, किन्तु ‘way’ इति पाठा भवितुं am । + रोजनिति ate इर ge ata |

(ato gt -Q arog] Tera ATT | RR

खत यंसंवत्छरोापक्रमं वहतोति ‘qaaz’, सा दं जिसवत्छरशूपं यत्‌ "वयः", तद्रूपा लमसि । ‘ar, (समन्तात्‌) स्कन्दनं (were Fray) afaa कला», साऽयम्‌ “weer ‘na इति कस्यचिद्षे- नाम |

मध्यदेश उपधेयानामिष्टकानां मनग््रमाह,- “ऊध्व feary ेमन्तरिचिरटद्रनां बृहस्पतिरेवता वच द्विषं चिणः सामः स उ जयल्िरवन्निः पष्टवाद्योऽभिभूरया्नां विष्वम्बाता वातः सुपे wie)” इति । "वचैः" aterm चतुर्व्यैपि वेषु ar बलवाम्‌, तद्र पं धनं ale ge’ (ष्ट) भारं वहतौति “पष्टवाय्‌! aval दकारान्तशब्देने च्यते । चतुव सम्य सति प्रायेण बलोवदा भारं वदति, श्रता वषेचतुटयदूपं यद्‌ “वयः, तद्रूपा safe eet धमममभिभवतोति ्रभिग्डः-कलिय॒गा वसामकालः, aga लमसि। नानारिघु साद्येण स्वरन्‌ वायुः वि्वम्बात- शवन्नकः, तथाविधे यो वायुः, तद्रूपा Bae 1 सुपण" दति कस्यचिद्‌ षेनेमधेयम्‌ ।

waaay पञ्चसु AMY श्रनुषश्नगोयगेषमन्त मार,“ “पितरः पितामहाः परेऽवरे तेमः पानु ते माऽवन्वख्िन्‌ ब्रह्मश्नस्िन्‌ चत्रेऽख्ा माजिय्यस्यां परोधायामज्िन्‌ क्मन्नस्छां देवह्त्याम्‌(९)” द्ति। हे पितरः", डे ‘faaraen’, हे "परे" (प्रपितामडहादयः),

* काला इति eas पठा न सम्यक्‌। काले इत्यपि भवितुमर॑ति। † रवमेव aay पाठः, wa इति पाठो भवितुं ae |

BRE तेति सोयसंडिताभ्ये। [का००।प०६।अ०श]

हे “वरे (भ्राटपुजादयः) | शद्रा चे भवन्तः षन्ति, A (भवन्तः) ‘ay (अस्मान्‌) कमेनुष्ामाय "पान्त" (पालयन्त) । किञ्च तेः (भवन्तः) मः" (RATT) पाखनसिद्यथे अवकु" | “afer ‘ow (wat ब्राह्मणजातेा ) ‘afay “wa (wet खतन्रियजाते) “rary wifafe (एतस्तां कामनायाम्‌) “wat? पुरोधायाम्‌" (एतस्यां राजपोररित्यटल्ये) “अस्मिन्‌ aa’ (अरसिंखयनरूपे कमणि) ‘wet देवष्टल्याम्‌' (एतखां रेवता- इ नङूपार्यां) क्ियायाञ्च fafananat eat हे wa लासुपदधामीति Wa: |

Vader: साश्यमृपधानं = fawe,—“areayn उपधाय संयत उपदधाति प्राणानेवास्खिम्‌ fuer संयद्धिः संयच्छति तत्‌ संयता संयत्वमयोा प्राणे एवापानं दधाति तस्मात्‌ प्राणापाना श्च रतः (५।९।९ ° अ ०) एति । WAM प्राणभृदास्याः पूतराक्ा दका उपधाय afecd Gara दमा श्रपानभत उप- दथ्यात्‌ । तथा ख्ति war प्राणान्‌ खापयिला संथदाख्थाभिरिष्टका- भिः संयच्छति (द्दढौकरे।ति)। wa: संयच्छ्येसाभिरिति are dam सम्पन्नम्‌ । श्रपि च बहिःसद्चारसूपे ‘are’ पनरन्ःसश्चाररूपम्‌ “WITH स्थापयति । तस्माह्लोकेऽपि “राण- पानो" सम्भूय सञ्चरतः" ।

म्राणभृद्धो विपरौतप्रकारं विधत्तेः-“विषुचीरुपदधाति a- सादिष्वश्चो प्राणापाना" (५।२।९ ०अ ०) tft यस्मात्‌ प्राण भूता मपानभृताञ्च श्रन्योन्यविपयेयक्रमः, तस्ाज्ञोकऽपि प्राण्य

[का०१।प्र०३।अ०श] वेदार्चप्रकाद्चे। RRO

पाने श्रन्यान्यविपरोतखखूपा। बहिगेतिः प्राः, शन्त गेतिरपान दति विपयंयः |

खंयतामासामपधानं प्रशंखति,- “यडा श्रग्रेरसंयत-मसुवग्यै- मख तत्‌ सुवग्याऽ्रिय॑त्‌ संयत उपदधाति समेवेनं यच्छति सु्रग्यभेवाकरः” (५।९।९०्अ०) tft wh: समनबन्धि यदङ्ग सम्बड्ःजनिय{मितं न भवति, acy aafed म भवति, श्रभ्निस्त खगं दितेऽसाकमपेचितः, agit aa क्तौ संयत उप- दध्यात्‌ ।

wane कखचिदंश्स्य तात्पयैमा,- “च विवयः शत- मयानास्द्याष वयोभिरोवायामवहन्धे येवंया सि" (६।२। ९००) efi साद्धंषवत्धरादिरूपवयोविभरेषेरयाभिधेयानि हतारियगानि प्रानोति, ae युगेस्तान्‌ वयो विशेषान्‌ प्रापनेतिः- a fe वयोाविश्ेषमन्तरेशं save शतादियुगेः सम्बन्धाऽज्ि, मापि हतारियुगरूपस्य arena कञिद्रयाविेषः सम्भवति । मदा प्रलये य॒गरा शित्थेग अधर दितामां बय विषा दशनात्‌ AGT ATT Va aaa HAAG ATA |

पञ्चखपि Hag परोवाता ददिणाद्ात शत्यादोन्‌ वायु- विशेषान्‌ प्रजंसति,- “सवेता वायमतोभंवन्ति तस्मादयः सवतः waa” (५।९।९०अ०) इति यस्मारेता इष्टकाः खवा श्रपि वायृश्ब्दापेतमन्तेरुपधेयाः, “तस्मादयं लोकेऽपि वायुः wry fea सञ्चरति |

ERC तेन्तिसीयसंश्िताभाष्ये। [का०४्०३।ख ०७]

श्चन विनियोागसयद्टः,-

प्राचोल्यपानग्टल्छंयदि ति-नामद्याज्विताः | पञ्चाशत्‌ पुवेवदिक्‌ मध्ये चोपदधातिताः॥

दति सायमाचार्यविरचिते माधवोये वेदाथप्रकाते aq- यजुःसंडिताभायये चतुथकाण्ड़ं ठती यप्रपाठके द्र तोयोाऽनुवाकः। © ॥

भरवक्ितिध्रवयेनिभुवासिं भरवां यानिमासाद्‌ साध्या | उख्यस्य कतुं प्रथम पुरस्ताद्श्चिनाध्वयु सा- दयतामिह at’ | Sea दश्पितेद die देवा थिवी Seat TUT) स्वासस्था तनुवा सं विशस्व पितेवैधि सुनव at सुशेवाश्चिनाध्वयुं साद्यतामिह at’ | कलायिनी वसुमती वथाधा रयिन्ना ae बहलः: Tate wey said qafa बाधमाना रायस्ाष यन्नपति- माभजन्ती Faure यजमानाय पाषमश्चिनाध्वयु सा- दयतामिह a) wa: पुरोषमसि देवयानो तां त्वा faa afew देवाः। स्ताम॑ष्ष्ठा धृतवती aig प्रजावदस्मे द्रविणाऽऽयजसखाश्चिनाध्वयुं सादयता-

(Mtoe 9R Wes | बेदायेपकाने | Bre

मिह at) fear मह्वासि vient नाभिविषटम्भनी दिशमधिपल्नी yaatat ॥ २॥

afaz a अपामसि विश्चकमा ते षि रञ्िना- wa सादयतामिह त्वा“ । सजुकतुभिः सजुविं- धामिः सजुरवसंभिः wee aque सजुवि्रै- दवैः सजुरदे वेः सजुदेषेवेयानाधेर प्रये त्वा वेश्वानरा- याश्चिनाध्वय सादयतामिह त्वा.) प्राणं मे पाद्यपान मे पाहि aaa पाहि waa var, वि भाहि ओं मे saa’ अपस्यिन्बोषधीजिंग् fear पाहि चतुष्पादव feat दष्टिमेरय९५९.)॥ ३॥

TAT । भुवनानाम्‌ | VAT | सप्तदश ख ॥४॥

इति तैत्तिरोयसंहितायां चतुर्थकाण्डे तृतीयप्रपाठके अतुथाऽनुवाकः ॥०॥

तोयेऽनुवाके श्रपानभुदास्था CRT उक्ताः । तावता प्रथमा चितिः समारा । we चतु्यंऽगुवाके दितोचस्छां चिते श्राशिन्यास्था ट्टका श्रमिधोयन्ते । कण्पः--“सोभृते पेवारिकीभ्यां प्रचये

द्वितीयां चितिं चिनिति भर्कितिष्टैवयेभिरिति पृश्चाश्िनोरप 2४

९९० तेततिोब्रशंडिताभाव्ये। [आ०५।४०द। ०७]

दातिः इति । तच प्रथमामार,-“अवचितिधेवयोगिर्ैवाि yat चागिमासोद erat । vere केतं प्रथमं पुरस्तारशि- mae खादथतामिड a)” इति । rar’ (खिर) हितिः" (निवाषभूमिः) wat center, खा ‘wafefay’; wet भूमा- विषटका निवसन्ति wer भूमे चाञद्धाभावात्‌ स्तेये दइटयम्‌ | ‘yar’ (गाज्रदिता) “योनिः (उत्पजिदतुकद्रुपा) चचा इ्ट- कायाः, धा श्रुवयोजिः'। ह cet तादृशे, वं खरूपताऽपि शरुवाधि,' अमेकपाखारिभिः संयोज्य निमिंतलात्‌ भुवलं । ‘ara mente: (साधनोया, उपधातया) लं ‘yat aria (धुवं afar Swed चानं), आदर, (श्रागत्यापदि्)। तरेव wre वि- fired, —‘saqa’ (watat fee) “aa "कतु" (ज्ञापक) "प्रथमं" (द्टकोापधानात्‌ पुर्वमेव निष्यनन), wat ₹े tae, ‘Te (अदिन्‌) अधिशेते ‘ovary (पूवस) दिति देवताम्‌ wae? उभे अश्विनो at 'शदयतां ce (afer ere ख्यापयतम्‌) |

अथ fattarare,—“@ xe cafaay सीद fam एथितो SUN रराणा । area तमुवा dana पितेवेधि ara wi-gtarfarrery सारथतामिह ar’)” इति । ह cee, wart निषीद ae दृष्टान्तः cafe’ इति, खोपमा,- जथा 'दथपिता", wet व्यवरारकु्रलानां प्रष्टं ce पिता निषीदति wen) ‘aw’ (दवेषु मध्ये) (तनुवा (खकोयेन BCLs) “शं विद्र (सम्बगव खिता भव) । कीष्च्ो ?- प्रिव," (कत्कांलेन भूमिखषपा) “TUT (भादा); रराणा, (निर्पद्रव-

[eregiuegraee) वेदार्चप्रकादने। REC

बद्धममाशा); ‘Tear (qaacsfa आने fear) दे cee, = भ्ा-सुजेवा' (ein: gaa सेवितुं wan "दधि" (भव); क इव, ‘gua ‘fray’ (यथा gare पिता gan सेव्यो भवति, तदत्‌) । श्रश्िनेत्यारि पुवेवत्‌ ।

अथ टतोयामाह.-““कुलाविनो reel क्यषा रथिना ` बद्धं बङूल? eats अपामतिं दुर्मतिं बाधमाना creed चश्चपतिमाभजम्तो Gay यजमानाय पोवमथिनाध्व्यु माद- तामि ai)” इति । हे cee, लं इेलाविनो' (frate- खागवती); वसुमतो" (धनवतो) धन प्रदेत्यर्यः । वयाधाः' (रोधा- wae खन्पारिका) सती ‘a’ (असाद) ‘que “रथिं (अभूतं धने) ‘git’ (जामनपुजलं) च ‘aw’ (सम्पादय) । “अमतिं! (neat) ‘gata (पापु) “श्रप-वाधमागा' (free farrier) "रायस्तेवे" (ayer) ‘aerate’ भजन्तो, (aaa: प्रापयन्तो) asa’ (BAAR) "यजमानाय, (asa) Are’ (पुटि) ‘Wie (ङन्यादथ) । अश्विन्यादि पूर्ववत्‌ ।

अथ चतुर्ीमाई--चरगनेः परोवमसि रेबयानो at at विशवे श्रभिग्डकन्‌ Sar) aver चुतवतोंह सोर ssa द्र गिषषाऽऽयम सा श्विगाध्ववुं लाद्‌यतामिह ar)” इति । cea, देवयानो (देवान्‌ प्राप्तो) लम्‌ ‘ag: प्रीषमसि' (चि wid: पूरकं व्रि) ; ‘at (तादृश) लां ‘fae ‘ar’ (सव. $पि देवाः) “अजिग्रडन्ु' (waa: कीन) | ‘Sree’ (ववे- Shani weereie ver: खा Braver), “डेदपति्तेः

92

BRE तेतिसीयसंडिताभाव्ये। (का०७।प्०९। यअ ०8]

दति वच्छति। ‘gna’ (रा खमाखधुतसंयुक्रा) सतो शरः (अस्मिन्‌ ) wae ‘We’ (तिष्ट) । ‘wa (wend) श्रजावत्‌' (पषषाजारियुक्ं) ‘xfaer (धमम्‌) ‘arama’ (सर्वते देहि) | अश्िनेत्यादि पवयत्‌ ।

अथ पञ्चमोमाह, “दिवे मृधासि viewer नाभिविटव्मनी दिज्ञामधिपक्ली भुवनानां । ऊर्मिद्रसो श्रपामसि विश्कमेा ते wfactfarnad सादयतामिह ला)" दति। © rea, लं सखथाद्िका रषि, कथम्‌ ?- दति, तदुच्यते, fear guife’ (wetare चिरस्थागोय आदित्या ऽङि) ; शयिव्या नाभिः, (शमे- नाभिखागोया, wafacfa)* । ‘feat “विष्टम्मनो' (पश्यारीनां दिक्षां विविधस्य संखमायन्तो व्यवखापयकपी); तथा ‘gaarat सवषाम्‌ “श्रधिपन्नो' (आधिक्येन पाखयिश्रो) । शर्या" घ (अभिः ‘Key च तद्भयरूपाऽखि; ‘rune’ (प्रजापतिः) एव तव “कषिः' (दरा) । अश्िनेत्यारि एृवेवत्‌ ।

एतेमेग्तेः साष्वमपधानं विधक्ते,--““खल्घल्लथयश्नो वा एष यदश्निः किं वाहेतख क्रियते faa न यदे ane क्ियमाशस्ता नयन्ति guia awe तदाशिगोरपदधाति अश्विन वे देवानां भिषजो ताभ्वामेवासमे भेवजं करोति (५।२।९अ ०)" दति । Asa चोव- मागाऽभचिः, ख ‘Ue ‘equay: एकव--अस्मिकद्मावनुषेवानां अतिबडललवात्‌ स्थापि प्रमादादिना कंचित्‌ किश्िदक्गम्‌ see भवत्येव, एतस्ाग्नेः सम्बन्धि किं माम अज्गमनहितमिति का

[का०१।प्०द।वअ०७] वेदाचंपरकार्े। Ree

wit शक्रोति, (vewear निषधाः) saat ara ग waa; तथा सत्यनृष्टोयमानस्स “aye ‘aay श्रगम्‌ अन्तवन्ति" (अन्त- रितं कुवन्ति) ‘we’ (awe) एतत्‌ शद्ग पयति' एव (नग्त- तथेव) । "तत्‌" (तस्मात्‌) श्रन्तरायदोाषपरिहारा्यम्‌ “afi: cent उपर ध्यात्‌। ज्रशिरेवयुकरेमेन्ेख्पधेया इष्टका wha । तदु पधानेन रेवभिषरभ्याम “wa (यश्य) चषधं "करातिः।

wet विधन्ते,-“पश्चोपदधाति पाङ avr थावानगेव यज्ञ We भेषजं करोति” (५।३।९अ०) दति ।

कल्यः, सवृ्ेतुभिरिति wader आ्रश्िनोरनुपधावः दति । पाटद्ठ,--“उखलुकेतुमिः खजुविंधाभिः सणुवंसुभिः eer सजूरारित्येः सजविशचेदवेः aged: षजुरंवेवेयेगाधेरग्मये ला वेश्वानरायाश्िनाध्वरयुं सादयतामिर mt") दति । रे ष्टके, त्वं ‘sofa: (वखन्तादिभिः) ‘es (समानप्रोति;) श्रि; वस- मारो यादृ प्रीतिः, aE तवेव्यथेः। एवमृन्षरजापिं खजःकब्टे याच्यः । (विविधं जगहधति पोषयन्ति दति) ब्रह्मादय "विधाः" ; wa: "विधाभिः ; वसवे, रुद्राः, अदित्याः, विशे देवा, रेवाख्च प्रसिद्धाः | ata: पञ्चविधः पञ्चधा मन्मेदः। qaracatar खवैनागुषच्येते । "विधाभिः" इत्यन्तः पूवा भागः; SALAS? इत्ा्चलरो भागः। Wafer भागे ATA. सर्वेऽपि उमानदेवश्ब्दाभिधेयाः; ते ख सवं 'वयानाधाः,' चायुः प्रदा श्त्यथः। तादः “देवैः समानगप्रोतिख्खं 'वेश्वामराव' quay (sigearet दितकारि-वज्थे) लामुपरधामि इति

RRs afaciadfwatara | [कआा०8 [WeRiWo s]

Hest मयोषितं at देवानाम्‌ may’ wher’ ‘cw Ve स्वापथताम्‌ |

wie: लाध्यमृपधानं fawe—‘werer खपदधाति want we” (१।३।९ अ ०) एति, वसन्तादोगाम्‌ wat सखसब्यापारसामा थाय एतद्‌ पधानम्‌ |

द्टकाबद्यां विन्ते. “पञ्च पदर्धाति पञ्च वा तवा यावक इवर्भंवस्ताम्‌ कशच्णयति" (५।३।९अ ०) tf. Samfafwrar: समासेन want पञ्च लं । ‘awefa’ (खल्ोकितयवहारशमाम्‌ करेति) |

मन्ताशामाचनतागुषङ्धे विधके,--“सनागप्रशतया भवन्ति वमाने कार्स्रात्‌ समाना तवः” (१।३।९अ ०) दति | are तुभिः खशूविधाभिः इव्यय मपक्रमोा भागः रतिः, । संमागप्रदतयसख समानधमोाः, Hamat: wl अन्ता care: | वश्देवेवंयो गाधेः ` इत्या्वखाग म्‌ दवः; शाऽपि dat मन्ार्था समानः । GATS न्धाः मानाः, ‘Mery ज्ोकेऽपि मास- earnest sacha waa: ware: |

WHY सभानर्मभरमक्ता dead दरध्यति,--““शकेन परेन erat ASEAN wa” (१।३।९अ०) ef "वद्भिः" yaa पदं, तेगेतरेग्वे sea arya ares? | एवं रइद्भादित्यादिभिथैटत्तियजगोवा । | qauretramara-

* ‘afuar बनि पाठो भविदुं बक्षः |

[शा०७।घ्र०३।अ ०8] केदचप्रशाद्चे | २९५

WIT पदमाचेख वग्याटनिः, AMR मावदवाह्मकल- arasfa बसम्तयोश्भादिपदमेरेन टानां परख्यर व्थाठ्ज्िः।

कश्यः, AS से पारोति पश्च ew तन्या waqura’ इति । पारस्तु. “प्रां मे awa मे af वधानं a of wea wat विभाहि Ww मे Grae (१९.९५) cf ह इष्टके, W (ase) ‘ord’ पाडि* (पालय), एषमन्तरजापि; "रथ्याः (विन्न खया द का) "वि~" "भादि" (विकेषेख प्रकाज्रय) दन्नंन- wae gfdard: ; ‘Sree’ (wequyra बकं कुर्‌) ब्व दाचन अबदस मथ ofdare |

एतेनः साध्यमृपधानं विधन्ते,-“प्राष्भुत उपदधाति तुष्येव wer दधाति awa ear: घनत waar न जयन्ति wet प्रत्रनयति एवे गान्‌" (६।६।१अ °) एति ।. wae व्योपधानादृ्धं प्राणभृत उपधाने सति waaa wer ्वाप्रयति | यस्ादेषु खापिताः mer, “तस्मात्‌” पुमःप॒नरा- हश्लावपि ‘aaa: समाना" एव tan, ay नोप भवन्ति। अपिच प्राणसापनादेता गुन प॒नरतपा द थत्येव ।

= अन a दे म॑ कतुः नायं रस्यं र रि” cater: पाठः स्वजेवासख्ति श्त, सम्माग्यते,- यत, cafsa परक प्रथमं कन्तंमचिङन पत्यच्चरमपिंतेनामखारेव अयं पाठोऽधसोद्तः, ततस, यथादृष्टं तथा किखितमिति aaa wats प्रतिजिपिरुद्धिस्तथैवा- खेखीति खङ्ामिरथिजतानां पककानामेकमेव मृकपुखकमालोदिति।

RAE तेत्तिरोवसंहिताभ्ये। [का००।.३।अ०७]

तव्थाग्य उन्तरभाकिनः प्राणभृतः प्रकारान्तरेण प्रभं सति,- “एष वै वायुः चत्‌ प्राणो यत्‌ ऋतव्या उपधाय प्राभृत उप- दधाति तस्मात्‌ खवेनुदनम्‌ वायरा वरोव्ति” (५।३।९ अअ ०) दति । योऽयं ‘are’, ख (एषः वायुः" wal तथा सति छतव्याना मृद्धं प्राणभुतामुपधानेन "बवान" अपि “ऋटन' “चन्‌ त्य वायुः पुनरावन्तंते ।

कश्यः, “श्रपस्यिन्वेति carrer शरनुपरिहारमः एति । पाठस्ह,-“श्रपख्िन्धोषधोजिंन्व दिपात्‌पाडि wre दिने ठषटिमेरय(\९.९* दति । ड इष्टके, लं “war (जलानि) ‘faq’ (मणय) ; “enh: रपि ‘few Ghee); ‘fer’ (मनुख- ररर) ‘afe (पालय); ‘warm’ (attra) श्व (रख); “दिवः सकाज्रात्‌ ‘afeq ्-द्रयः (श्रा वमनात्‌ vata) ।

wise: घाध्यमुपधानं fart,—‘afeencucuia efenaraqal” (५।२।९अ °) दति । ‘afeen: afencrta एतन्मामका इष्टकाः ।

तच प्रकारविभेषं विधन्ने,--“यदे को परध्यारेकब्डतुं वषेदभ्‌- परिहार सादयति तस्मात्‌ adr वषति' (४५।२।१९अ °) इति । पञ्चानामेकप्रयन्नोपधाने षति एकडिन्‌ एव खता zfe- भवेत्‌, Aataggy, अतस्तत्परिहाराय श्रनुक्रमेण परित ला खापयेत्‌,-प्रासीमृपधाय प्रदक्िणमिष्ट का माव्य zfeur- मृपदश्थात्‌ ; पुगरपि द काखः प्रद दिपो पिमा मृप-

[का०।प्र०द।ख ०8) वेदाथंप्रकाडे | RRE

eunfeaid याजनोयं । तथा सति सवागथुद्न्‌ प्रति ठटि- भेवति,

meant aeettat च पवानलरभावं = wieia—‘ar wrewa उपधाय दष्टिषनोर्पदधाति तस्माद्‌ वायुप्रश्यता दिवे xfetra” (५।३।९श °) दति । wer area: पूवैभाविन्यः, छष्टिसनयः पञाद्धाविन्यः, ‘agra’ छोकेऽपि ‘fea: खकात्रात्‌ qa वायना प्रिता ‘afe: पञ्चात्‌ प्रवन्तेते ॥

aq विनियागसंग्रडः+-

दितोयद्यां चिति पञ्च भृवेत्य द्याश्चिनोख्तया* । च चर्तव्याः TAH ACTGAATTFAT ॥ बसुरद्रादित्यवि्ेदवे मन््रमिदा भवेत्‌ | प्राणं, प्राणमुत; पञ्च WI” पञ्च fen

ता एव बष्टिषन्याख्याः drat मम्तास्तु fanfa: |

दति सायभाचाये विरचिते माधवोये Agra शष्णयज्‌ः- संडिताभा गये चतुथैकाण्डे एर तोयप्रपाटके चतुयाऽनवाकः ॥ ° ॥

* तया इति सर्व्व पाठो न सम्क्‌। तथाति तु मविवुं वक्त we ‘ana: इति डितोयान्तः पाठोऽपि न समोचोनः। 21

९९८ तेनिरीयसंह्िताभाष्ये | [का०४ | प्र oR og |

च्यविवय॑स्विषटपन्दा दित्यवाड व्या विरार्‌- न्दः पञ्चाविर्वयौ mast छन्द स्िवत्सा वय उष्णा छन्दत्तुर्यवाड्‌ वयेऽनृष्टुप्‌डन्दः पष्ठवाद्‌ वये Teri छन्द उक्षा व्यः सदां हती छन्दं WN वयः ककु- ष्छन्दा Vala जगती छन्दाऽनञ्ान्‌ वयः wef THA बस्ता वथ, विवलं छन्दा टष्णिर्वये विशालं छन्दः पुरुषा वयः, तन्द्रं छन्दा व्याधा वयोाऽनाश््ट छन्दः faxtr वयग्ड्‌दिग्डन्द्‌ा विष्टम्भो वयोऽधिपति- ग्डन्दः। awe वयो मय॑न्द' छन्दा विश्कमा az: परमेष्ठी बन्दा Tal बयः प्रजापतिग्डन्दः^ ५८ ॥ १ ¢

पुरुषो वयः | षड विर॑शतिख ॥ ५ ॥

इति बैत्तिरोयसंहितायां wqdarw ठतृतीय- प्रपाठके पथ्चमेाऽनुवाकंः ॥ ० ॥

चतथानृवाके WMATA GAT! अथ पञ्चमे वयश्वा- ख्या teat उच्यन्ते, कल्पः, “ऋ विवय इति पश्च दक्षिणस्या Brut, पष्ठवादय इति पञ्चन्तरस्वा £, बस्ता वय इति रकिणेऽशसे, हृष्णिवंय दत्धरऽध॑से, व्याघ्रो वय दूति दकचफि पे, fay er वय दृव्युन्तरे, एतदा विपरौतं; पुरूषो वय इति मध्ये, fazair wa इति waar वयस्याः परस्तात्‌ प्रतोचीः" इति पारख, “आ विवैयस्ति्ट पडन्दा(\)दित्यवा इवय विराट्कन्दः(९) पञ्चा-

[ ा०४।प्०३।अ०६] वेदा्षंप्रकारे | १९९

विवैया mat कन्दः(९) जिवत्छो वय उष्णिहा इन्द्‌ः(*) Gearwire” war wet कन्दः) ger वयः खताटरहत |r) waar वयः कङ्च्छन्दः८= घनुवया जगतो कन्दः) श्रगद्धान्‌ वयः पङ्किग्डन्दः(.) बस्ता वया विवक्तं eee’) ठृष्डिवयो विज्रालं wee’) पुरुषो वयः ae we’ व्याघ्रा वयोाऽनाष्टष्टं eas) faxtr वयः इरिण्डन्दः(५४) fagair वयेऽधिपतिग्डन्द्ः(\९) चं वया aad wee?) विश्वकमा वयः परमेष्टी eee’) air वयः प्रजापतिग्डछन्दः(१९) दति । “श्रवि'-जब्दः aT aCe मास- वटकमुपलच्यति । ततः खाद्धेसंवत्छर परिमितः कालः विः" capa । रदे Kes, तथाविधं यत्‌ “वयः' तदरुपाऽसि । ‘freq’ चतखचलारि अद्रा, agi कन्दः ल्वमसि। एवं way योग्यं, “दिव्यवाट्‌ (दिसंवत्छरपरिमितं) । "पञ्चाविः' (सा दं दिसंवत्छरपरिमितं) । ‘fare: (संवव्छर यपरि मिते । (तुर्वार' (साद्धसंवत्छर जयपरिमितं) । “पषटवात्‌ (वत्र चतु- एयपरि मित) । ‘sar (साद्धंसंवत्छर चतुष्टथपरिमिते) । तावति fe काले at: are भवति*। एवम्‌ खषभादिशष्दाः तच्च तच प्रसिद्धाथेदारेण तन्तदर्थंसम्बन्थिवयो विभेषत्मे। से याः | विवल्विन्नालादिश्ब्या शाकप्रसिद्ष्छन्दांसि अनभिदधाना श्रपि अतपयत्राद्यणादिप्रसिद्ध च्छन्द विशेषवाचिम इति zea | “विश्वक मे*-ब्रब्दः प्रजापतिवाचो; ततसान्निष्यार्‌ 'विष्टमभ-कच-

* Sarat भवति इति पाठा भवितुं ae: | 27 2

Ree तेतन्तिरीोयसंडह्िताभष्छे। [ateawegiwey |

मधं '-बन्दाद्च तदोयमेकरे त्र विशेषमासक्ते। तत्र ॒विश्कम- wey प्रजापन्यायुःपरिमितः ate उपलच्छते; ‘faza’- ween जगद्धारणवाकिना एकस्याः we: fefaara खपलच्यते । ‘EWU! बलवा ची, ततः यावता काखेनेत्यन्नं ब्राह्यं vas भवति, तावान्‌ कालः त चश्ब्देनोपल च्छते, “AE ब्दा च॒लाक- पं विराज मृद्खानमाच््टे, तेन लेक यावान्‌ कालः; तावान्‌ काला wea | नानाविधवयोादूपा, गाना विधष्छन्दा- पा च त्मसोति areqare: |

एतैमन्मेरुपधे या FATA दकाः; stat पूवीमुवाकावलाने परिताभिरपस्याभिः सह Orda faa प्रसति,-“पश्नवेा वै ager मानामगसः खल्‌ वे पञ्चमे मानात्रतास्तेऽप एवाभिं समनसः (६।२।९अ०) इति । वयस्यानां पश्रपरा्षिदेतुलात्‌ agua, पश्चवद्च मामाविधरचियुक्राः,--चद्धो* पशवे यादु werfea रोचते, तादृश्रमेवान्यस्यापि रोचते इति गाश नियमः ; एकेनात्राय परित्धक्रस्छापि ठटशस्यान्येनम भचणदश गात्‌ ; अता नाना मनस्कलं। तता ननानात्रताः' (निनलकम खः).--एकः autre व्दति, अपरः wae, Ga ए भारम्‌,--शवं fafauewar विविधव्यापारा श्रपि awa: ‘wo.’ अरमिलंच व्वेऽपि समानमनस्छा एव, मध्याककाले यगपद्‌ द्कपानद- नात्‌ ।

A hon A ~ भवितु * च्यव यङ इत्यस्य समाने Tae xfa पाठा भवितु युक्तः, न्ध्या साकाङ्कता स्यात्‌ |

[का०9।प्र०६।यअ ०१] वेदा Uae | १8१

तजाग्वयग्यतिरोकाग्धां वयस्धानाम्‌नलरभाविलं विधन्त यं कामयेतापष्रः स्यादिति वयस्याखूस्ापधायापख्छा उपदणष्याद- खञ्न्नागमेवाद्ये asta: करोत्यपद्ुरेव भवति; यं कामयेत OATH CYA HAIN FAM उपदभ्यात्‌ सञ्ज्ञा न- waa पद्भिः करोति प्टमानेव भवतिः (५।३।९अ०) दति । वयःश्रब्दोपेतेः “श्य विव॑यस्ि्टुपङ न्दः" इत्यादि भिर्मन्त्े- इपधेया दषटका वयच्चाः* । शअरपृश्रब्दोपेतेः “अपखिन्" इत्या दिभिमंन्वेरपधेया दृटका Woe, त बा पद्या ना मुन्तर भावित afaftatrat पश्ुरूपाणामभिभुतत्वात्‌ wae यजपानस्त "पश्रएमिः' ‘qusqra’ ‘atifa’.—uinfafana warraaa भवतिं ; चतः पशूना मवश्चा तलात्‌ पश्रि भवति । पश्णु- रूपां वयस्ानामुत्तरभा विल्व पुन: अ्रमिभूतलात्‌¡ we यज- मानस ‘asf ‘asa’ करो ति”-पश्एिभमिन्लक "सल्न्न(म' wa भवति? । श्रवज्ञाविपरोत श्राररः सल्न्ञानं | तेनायं "पशुमान्‌ भवति “एवः । तस्माद पद्याः पूवेभाविन्यः, वचस्या उन्तरभाविन्य Cay: |

“विष्टम्भ aay’ दत्यादि भिमेन्चेरपघयानां sa विधत्त,-

* ‘wen’ इति aala पाठो न सम्यक्‌

† खसं न्नानमह्टतं भवति इति खादशंपुत्त्के ate we पुस्तके च पाठो न सम्यक्‌ | Gaui छतं भवति इति का. संन पुस्तकपाठः संश्नागमछछृतं भवति इति पृकतकान्तरपाठो वा साधुः|

‡ गखाममिग्डतलादिति we कान्तरप(ठः) § wawiaaad भवति इति आदच्परूके पाठः|

३४९ तेत्तिरोयसंड्िताभव्ये। [का०००३।अ ०६]

Care: एरखादुपदधाति तस्माख्चलारि wear रूपा दे wai दे Bw’ (५।३।९अ०) दति,

दश रिङ्ियसम्बन्धिनेदंयेगाखलकयो मध्ये प्रद्‌ दे श्क्तमण्डले, तयेमध्ये डे शष्णमण्डले,-दत्येवंरूपचतुषटयं | तेषु Way aay अन्तिममन्ते यो agua प्रभ्॑सति,-“मूद्धतोभंवन्ति qa Tara? (५।२।\.अ °) इति । मूद्ंन्‌अब्देपेतेमननेरपधेया इष्टका aa) aaa qdet दिषटुपघेया मूद्धेच्छ्देपे- तमन््रखा ष्याः, "तस्मात्‌, प्ररत्याकारेण STATA “ART vaet fafa भवति।

“ऋ विवयः" vanfeaargaa, “पवाद यः" इत्यादिमि्व- पञ्चकेन च उपधेयानामिष्टकानां देशविशेषं विधत्त -“पच्च दचिष्वायार ओषा मुपदधाति पञ्चा तरख, तस्मात्‌ पलादर्षो- थान्‌ पुरस्तात्‌ प्रवणः GT” (४।२।९अ०) इति । awe ओष्छोव इष्टकाः । mera’ पथरपि अओणीतः waar fara: |

अथ मन्दयेनेापधेययेरं विशेषो fart— agi वय दति दचिणेऽ६स उपदधाति इण्णिवय द्ृष्यु्तरेऽ२साबेव प्रति- दधाति इति । ‘oat? ‘ia उपदधाति" cara । तेगे- पधा नदयेनाग्रेरंषावेव सम्पादयति |

wat मन््रदयेने पधेययेोदं ्विैवा विधके,--“व्याचे वय दूति <fed पच्च उपदधाति खिर वय cart पच्योरेव वीये दधाति” (४५।२।९अ ०) इति “sue? ‘aw उपदधाति'

[का० १ ०३।अग्द्‌] वेदां प्रकाश्य | Ree

cazava । व्याप्रसिंहयारधिकवीयौपेतलादेतेनापधानदयेन qeardta wea |

अन्येन मग्त्ेणो पधेयाया खानं fawt.— “sear वय इति मध्ये तस्मात्‌ पुरुषः पष्एूना मधिपतिः” (४५।९।९अ०) इति । यस्माध्यदे् उपधानमन्त्े परुवश्रब्दाऽस्ति, "तस्मात शाके “पुरुवः ‘qua?’ खामी भवति; श्तरास्त॒ वयद्याः पश्व दति wa

अज विनियागसंयश्ः+- त* शविष्ठ वयस्यास्छ दध्यादेकानविंशतिः॥

ति खायनाचाय विरचिते माधवोये वेदां प्रकारे छष्णयज

संडिताभायये चतुथकाण्डे ठतीयप्रपाटके पश्चमोाऽन वाकः ॥ ०॥

11 1 1111१

Tart अ्व्यथमानामिष्टकां eed युवं । wea ावाए़थिवी अन्तरि छश्च विबाधा । यिश्रवमा त्वा सादयत्वन्तरि क्षस्य ve व्यच्॑खतीं प्रथसखतीं भाखतीः afta या यां wren थिवीमेा- वेन्तरि धमन्तरि wera हरहान्तसिक्ष' मा हिरसीर्विश्वसे प्राणायापानाय॑॑श्यानायेद्‌ानायं प्रतिष्ठाय चरिकाय वायुरूवाऽभिषातु म्या eet RST ॥ ९॥ |

* तमिति पदं खादंपु्लके arte |

ues Afacafearare ; [का०३।्०द। ख रद्‌)

शन्तमेन तया दृेवतयाऽङ्रिरखदट्‌धवा सीद्‌ ©

tifa प्राची faq” विराडसि faut दिक्‌“ सम्राडसि प्रतीची दिक“ खराडस्युदींचो faye अधिपत्धसि cen दिक्‌ saa पाहि प्राणं मे पाहि sur मे afe’ व्यानं मे पाहि च्म पाहि ओं मे पाडि^ मनं मे जिन्व" ` वाचं मे far श्रात्मानं मे पहि” ज्योातिमें ` यच्छं” UR

छर्दिषा । पिन्व । षट्‌ wien

इति कैत्तिरीयसंहितायां चतुथकाण्डे तृतो यप्रपाठटके षटाऽनुवाकंः॥ ° ॥

पञ्चमेऽनुवाके TTS इष्टका उक्ताः । तावता दितीया चितिः समाप्ता। श्रय षष्टे anaet चिता खयमाद्रशाद्या saa) कर्यः,-“खश्धते पेषाह्िकोर्वां प्रचयं द्रतोर्यां चितिं चिनातीद्धाग्नो श्रव्यथमानामिति सखयमाठलामभिग्टश्ताशेनोप- we cal weg— tm श्रव्यथमानामिष्ट्कां दू दत यवं । vex uarsfan जअच्तरिकश्च faatwara’” इति । हे “न्द्रा ग्नी", ‘ad (यवां) “अयथमारना' (भङ्गरहिता) खय- मादसाख्याम्‌ दषकाः ‘ged’ (Teena) | दयश्चं्टका

[ates oR reed] वेदार्थप्रकाद्े | | Rs

खकोयेनेपरिभागेन लेाकजयं “विबाधर्ता (बाधमागेव) व्याप्ना- fame: | |

कन्पः, ‘fount ला सादयवम्तरि शस्य ve दत्यविद्षा ब्राह्मणेन we मध्येऽग्ेरुपद धाति' इति । पाठस्तु.“ fount त्वा साद यवन्तरिक्षस्य we weed wat भाखतोर aft- म्तोम्‌ श्राया ut भासि श्रा एथिवीम्‌ श्रा उङ्‌ aufte- मन्तरिचं aerate cyuafts मा हिश्सोर्वि्यसी प्राणायापानाय व्यानायादानाय प्रतिष्टाये चरिजाय वाय॒च्ला - Sfaura मद्या ae afeat अन्तमेन तया देवतयाऽङ्किर- खट्प्रवा Ha” दूति । (विश्वानि कमणि aera ‘fund प्रलापतिः) ह खयमादरषे, प्रजापतिः, लाम्‌ श्रन्तरिलस्छ' ‘ye’ (उपरि) “खादय, । कौदृशं ?- व्यचसखतो' (aise), श्रयखतीं' (विस्तार युक्रा), ‘area’ (arent), खरि मर्ती" (विदद्धिष्छं लिग्ियुक्षां), तां ; "यायं खयमादषा,घा लं दुलाकम्‌ “श्राः-'भासि' (aaa: प्रकाश्यधि)। तया शएथिवोम्‌' “श्रा "भामि" । ‘se’ (विस्तोणैम्‌) ‘“waftd’ त्वम्‌ श्रा"-'भासि' । तादृशो त्वम्‌ ्न्तरिक्तं इदं "यच्छ" (गन्धवेष्रोागणदि- धारकतया नियमय) । तथा “waite ‘ge’ (परोपद्र वरादित्येन TG) । त्वमपि तत्‌ ्रन्तरि्ल' “मा fens ‘faa (Waa) प्रणापा व्याने।दानाख्यवायुदत्िलाभाय, प्रतिष्टाये' (खग्टदे प्रतिष्ाखाभाय), “चरिजाय' (शास्तोयाचखरणाय), प्राणि मामेतस्छ sie सिद्धये श्रयं वायुः" लाम्‌ श्रभितः' ‘ara’

2 ष

RSE Afuctedfgarara ; [का०१।्०३।य्०द्‌]

केन रखशमिति ? तदुच्यते ae wer (महत्या Urwa- wae) शन्तमेन" ‘aftar (सुखकारिणा दीपिविष्षेश) तव शखवाभिश्ता या रेवता, "तथा" अ्नुग्टहोता, (तयाः ‘war’ (स्थिरा) खलती वोद" (दरापविश्च)। “श्रङ्किरखत्‌' अङ्गिरषां चयभानृष्ठामे यथा भ्रुवा (सिरा) तदत्‌ ।

एतश्मन्तदयसाष्यमभिमथगपुवेक मपधानं विधत्तः-““द्न्रागरी श्र्यथमानामिति खयमाटथाम्रपदधातोन्द्राप्निभ्यां वा CAT लोको विष्टतावभयेालाकये विद्ये (५।३।९अअ ०) दति, qa fexifmat ` छेोकदयं वितं, तस्मादचापि लाकडदइयधारणटाय दइष्ाप्रौ' दति मन्धः प्रयुज्यते ।

WATT HATA प्रशज्रति,-“्र्टतेव वा एषा uma चितिरन्तरिशमिव वा watt दत्यारन््राप्नो ३ देवाना माजेार्छ तावे अेवैनामन्तरिके चिनुते wal? (nie ९अ०) tit । अ्रधस्ताखितिदयं gdam, waft चितिदयं awa, warm दयं तोया चितिर्मध्यमा। सा च fa स्यशाभावात्‌ केनापि ‘svar ada, श्रताऽन्तरिकषदूशो, अतसस्तासितष्टेतिरिथ्यथेमिन्राप्नी दति मन्त्रं पठेत्‌। रेतरागां मध्ये ताविद्धा्नो बखधारिणोा, तद्दखेभेपना मन्तरिके ग मिस्प्- मम्भरेख “चिनुतेः। मिस्श्राभावेऽपि ages चितलान्‌ ता भवति |

ud विदितां खयमाढलामनू प्रशंस त,--“सखयमादथासूप- दधात्यमत रिषं वे खथमाठखाऽन्तरि मेदापधन्े (५।२।२अ०)

=

[a1T09)a oR (Gog | वेदाचंप्रकाश्ने 1 ९०

दति । मिस्न्नाभावादभरिशसादृ ष्ठं । यदा हु अयम्‌ खपधान- विधिः, तदानोमेव तदनुवादेन पवाक मग््विनियोगे zee: |

उपधानात्‌ WAS विधत्ते “श्रश्चमपच्रा पयति प्राखमेवास्यां दध्यथ प्राजापत्यो वा we: प्रजापतिनेवात्चिं चिन्‌ ते" (४।३।९अ०) दति।

इषटकागतच्छिदर wvefa—‘aaaee भवति प्रानाम्‌ CRA श्रयो सुवर्गख Gravee” (५।२।९अ०) fai सति fe far खा साऽनुपरद्धः खन्‌ निगच्छति, आवरलाभावात्‌, सखभाऽपि दषु अक्यते ।

कलव्यः,--राश्जयसि प्राचौ दिगिति पञ्च दिष्लाः प्रतिदिशमेकां ae’ इति । पाठष्ठ्-^“राश्छषि प्राची दिक्‌? विराडपि दर्णा दिक्‌ wargfe प्रतोचौ टिक“) auped faa अधिपन्यसि इतो fea” इति। हे cea, लं राजमाना Ceara wat श्राचो दिक्‌" “afer (पूवेदिगूपाऽसि)। विराट्‌” (विविधं रालमाना) 'दकिणा' “दिक्‌ “श्रि' । “बाद, (सम्यक्‌ राजमाना) प्रतो चौ' ‘fea’ Safe “खराट्‌' (खयमेव रानमागा) 'उदोचौ' ‘fear’ “्रसि' । (श्रधिक पातीति) शच्रधिपन्नोः, तादृशी a, ‘away (भरदा) "जा" ‘fea श्रसिः ।

Uae. साध्यमुपधानं विधन्त,--““देवानां तै gat ral यर्तां दिशः षमल्लौयन्त त एता दिश्ा ्रपश्चत्‌ ता उपादधत ताभिर्वेते feat दुदम्‌ afew उपदधाति दिर्णां विष्टे" (४।२।२अ०) दति । देवाः परा मे खिताः, करारित्‌

202

ag Afuttaafqarra | [का es(TeR ie द्‌ 7

खमे ‘Gre’ गताः, aw गच्छतां देवानां" wafer था wfaet ‘few’, ‘at’ "समङ्खोयन्तः (रश्काभावात्‌ सम्यक्‌ विश्रोषाः)। दिम्बन्तिनां प्रःणिगां अरखाखपमेव दिं विश्रणम्‌ । न्ते" तदा विचायं, feat धारणसमथा “एता fear मामेष्टका cana’ । “दिक्‌-शरब्दपेतेमेन्लेरुपधेया teat ‘few’ | तद्पधागात्‌ ‘arat’ इव यजमागख्यापि feat दृढा wafer

कर्पः, “Wea पारोति दश प्राणब्छतः परस्ताद्पधायः दति । पारमष्ठ,-““शरायमं पादि) प्राणं मे पाहि) अपानं मे पादि(९०) व्यानं मे पाडि(९५) ga पारि(\९) ओजं मे पाि(\२ मना मे fa’) वाचं मे पिण्ड) gral मे पाडि(\९) च्यातिभं यच्छ (५९), इति । Bees, मरोयम्‌ “qra:’ "पाहि" (Tw) | एषम्‌न्तरजापि योज्यं । ‘fare’ (tree) | "अत्मानं" (जोवस्लरूप) | 'व्यातिः' मिः 'यच्छ' (देहि) |

एतेमेन्तेः साध्यरुपधानं विधन्ते,--““दश्च gaa: पुरस्तार्‌ छपदधाति भव वे पश्वे प्राणा माभिरदश्मो प्राणानेव परस्ताद्न्ते तस्मात्‌ पुरस्तात्‌ प्राणाः” (५।३।२अ०) दति । प्राणब्रब्दोपेतान्‌ wey खउपधानकाखे faqs ‘sruwa:’ । facfe an च्छिद्राणि, श्रधस्तादुभे, तेषु faery wer: ‘are’ "मव बद्याकाः, "मामिदं ्मो' (इद्र रूपा), अतस्तजत्यप्राणेन षड ‘ew’ पराणाम्‌ परां fequfen:, ‘aay लाके प्राङ्मुख ख पुरुष ाखदूष्िप्रसारादयः पुवेस्मामेव fafa भवन्ति

चरममन्ते Afr प्र्रंसतिः-““ज्यातिम्मतीमृत्मामप-

[का०९।प्र०३।अ०६] बेदाथंप्रकाद्चे | Rae

दधानि तस्मात्‌ प्राणानां at च्योतिरन्तमा” (५।२।९अ०) fa च्यातिःन्द्युक्रेन मन््ेणोपधातया इष्टका “भ्यो तिभ्नतो' । यस्मात्‌ सा चरमा, तस्मात्‌ लोकेऽपि खारथैप्रका्नकलेन स्योतोरूपा वाक्‌ सव॑षामिद्धियाणम्‌ उत्त मा' भवति।

स्यां प्रश्ररुति,-“दश्रापदधाति दशाक्षरा विरार्‌ विरार eat व्योतिच्ातिरेव परस्तद्धत्ते तस्मात्‌ पुरस्ताजज्याति- रुपा सदे” (५।२।२अ०) श्ति। दोरिवाचिना राजति- धातुजन्येन निदि श्वमागलादियं "विरार्‌' ‘erat मध्ये “ज्यातिः' | तथा सति तादृग्दश्नानां पूवदिश्यृपधानेन च्छोतिरेव त्र धारितं भवति । यस्मात्‌ पवस दिशि व्यो तिष्टत, ‘aera वयं प्रातः- सन्ध्याकाले yet दि ब्यातिमंष्डलम्‌ ‘core’ |

अज विनियोगमं यदहः,

ढतोयस्यां चिताविद्धा, खयमाढसकां स्पे | विश्वे्यपदधात्धेनां, राज्नि* दिश्वास्त्‌ पञ्चभिः । MIAH प्राणता मन्त्राः सप्तदशेरिताः॥

दति सायन चार्य विरचिते माधवीये वेदाथंप्रकाओे रष्णयकुः- संडिताभाय्ये चतुर्थकाण्डे ठतो यप्रपाठके षष्ठाऽनुवाक्रः ॥ ° ॥

* waaq wars पाठः, "रान्न? इति पाठे भवितु Ta |

Rue तस्िरसोयसंहिताभष्ये। [का०९्०द।यअर०]

मा छन्दः प्रमा छन्दः प्रतिमा डन्दाऽलोविग्डन्द॑ः पक्तिग्डन्दं उस्मिहा अन्दे दती BACT विरारद्न्दा गायची छन्दस्वष्टपछन्दो जगती छन्द॑ः थिवी छन्दाऽन्तरि छन्दा GPa समाग्डन्दा ABUT बन्दा AAS वाक्‌ छन्दः छषिग्डन्दा हिर॑ण्यं कन्दा Train Bese: | अग्रि दवता ॥१॥

वात देवता खौ देवता WAT देवता वस्वा देवता शद्रा दवता$ऽदित्या देवता विश्वे Sat देवता मरुते देवता दस्पतिदेंवतेन्द्रोौ देवता वर्णे देवता ९ मुङ्खासि राट्‌ भुवासि धरुणा यंव्यसि यमिंषीषे त्वज त्वा Bel त्वा Bara त्वा^-*यन््ी राट्‌ भवासि धरणो wafe धरिष्याऽयुषे त्वा, वर्धसे त्वौज॑से त्वा बलाय त्वा५"-५.)॥ २॥

देवता | आयुषे त्वा । षट्‌ चं ॥ ७॥

दति वैत्िरोयसंहितायां चतुर्थकाण्डे तृतीयप्रपाठके सत्तमेाऽनुवाकंः ॥०॥

षष्ेऽनुवाके खयमादषाद्या CORT उक्राः। श्रय सत्तमे AUST टटका उच्यन्ते । कर्पः, "वर जिघरतं Teta कन्द

[कार oY *३।य्घ ०९ | वेदार्थंप्रकाशये i १५६

दति दादश दधिणतः एथिवो ac इति wen पञ्चाद्मिदेवतेति दादश्रा्तरतः' दति । weg.—“at eee) प्रमा कन्द्ः(र) प्रतिमा कन्दः असौ विग्डन्दः(* पद्धिग् न्दः) उष्णिहा इन्दः) get इन्दः अनष्टपङन्दः( विरारङन्द (<) गायो कन्दः“) चिद्प्ढन्दः(५९ जगतो Ere) एथिवी ea) safes aac’) Gree) समाय्डन्द्‌ः(२९) गचाणि eae’) मनम्डन्द ८९८) वाकडन्द (२९) रषिग्डन्द(९ fare] qos) गोग्डन्दः(९९) श्रजा इन्दः (९९) श्रश्चग्डन्द्‌ः(९५) | श्रभिदेवता(९५) वाता देवता(९९) खया देवता. चन्रमा Saat) ववे देवता(९<) र्द्रा देवता(९.) श्रादित्या देवता(६९) विश्वेदेवा can’) agar देवता (९९ टृहस्यतिदेवता(१५) इना Saat) agar देवता(९९)” दति । wa "माः-प्रमाः-्रतिमा- “ऽखोवि'-अब्दादयग्डन्दे विशेषाः, केचिद्‌ वेदे प्रसिद्धाः, केचि- Waaty प्रसिद्धाः। डे इष्टके, त्वं .मा-मामच्छन्दोरूपाऽसि | एवं सवच याच्यम्‌ श्रन्यादीरां gama तु प्रसिद्धं । डे can, त्वम्‌ श्रभिदेवतारूपासि । एवमन्तरचापि याच्यम्‌ | एतैर्मन्हेरिष्टकापधानं विधातुं प्रजति,-““ढन्दा रसि पष्- व्वाभिमयुस्तान्‌ व्यद जयत्‌ तस्माद्ारेताः पश्व उच्यन्ते" (४।३।२अ०) Tha प्रा कदाचित्‌ गयश्यारिच्छन्दोदेवताः परस्परं मात्छ्ेण कञ्चित्‌ ‘afi’ (मयाद्‌) प्राप्ता । श्ररमेव ara खोकरिग्यामोति प्रतिज्ञा मयादा । तदानों इत्याख्या इन्दादेवता रेवतान्तराणि Gag] खयमेव श्रजयत्‌' | श्रतस्तदोय-

Riz तैन्तिरोयसंहिताभव्ये। [का०१।्०३।अ०९|

भाखा ‘away’ ‘areat’ दृल्येवं प्रसिद्धिं गताः। यथा seat eat मध्ये प्रशस्ता, एवं टदव्यास्या cont श्रपि प्रस्ता दति तात्पयाथंः |

तत wat saat रेशविर्षेषु विधत्ते --“मा इन्द दति रक्लिणत उपदधाति तस्मादकविणादता मासाः, एयित्रो इन्द दति पञ्चात्‌ प्रतिषटित्यै, श्रप्मिदेवतेद्यु्तरत आजा वा श्रभ्रिराज एवा सरता wa तस्मादन्तरताऽभिप्रयायो जयति (wel ewe) इति । भमाः-शब्देग "माषाः उच्यन्ते । द्चिणदिग्‌- विधानेन दललिणादिडत्तिः, खयस्य गेलकप्रदक्िणा ट्या निष्याद्य- मानताद्धेचादिमासा दक्तिणटतः । पञिमदिग्यपधेयानाम्‌ इष्टकानां wearer ‘vfun-we: पटितः, एयिवौ च सवस्य जगतः प्रतिष्ठा ; तस्मात्‌ तदुपधानं ्रतिि्ये' भवति । उदोखां fefa उपसेयानामिष्टकागां wearer शश्रग्नि-्ब्दः पठितः, श्रप्रिख दादकश्रक्रिटक्रलवात्‌ “BI इत्युच्यते, तस्मात्‌ “WIS qa उदीच्या मृपडितं भवति । यस्मात्‌ उदोच्यामम्ादि- द्‌ वताशक्रिरूपं ‘sie: तिष्ठति, तस्मात्‌" SUT fast प्रयाणं gaa तीर्थयाजादिजन्यपृ्छोपेतलात्‌ परलाकं जयति" ।

मन््रपाट प्राप्तामिष्टकां प्रशंसति, “षटचिरत्‌ wad ष्‌- जि्चदलरा Teal वाताः पश्वे ट्येवासमे पश्रुनवसुन्ध शती इन्दघा£ ATTY परोयाय gaat उपधोयन्ते गच्छति खाराच्यम्‌' (५।३।२अअ०) दति । ददत्या जितलात्‌ पशूनां वा ईतलयं । जेढल्वादेव ख त्याः स्वाराञ्यमेपि |

[ares yeRs aes] वेदांप्रकाणे। BER

wer, ‘agife राडिति on बाखचिद्ाः Frey प्रतौषो- Sah राडिति सप्त ver ara’ इति । पाडष्.-““मृङ्काखि wre) श्ुवासि wear) यग्त्यसि af दषे ला.) उजं ला(*९) gar ar’) gare a) wat राट्‌(**) श्चवाखि we धंसि धरि भरो) श्रायुवे art) ada ल्वा(*८) sre ares) बलाय ar’) इति। & दके, लं मृङ्वद्‌ लमा “राट्‌” (राजमामा) च “्रषि'। डे इष्टके, त ‘war’ (खरा) ‘aqur’ (धारणद्ेतुः) च श्रसि' । डे षट्के, a ‘art’ (सखयमेपि नियता), थमिजी' (स्वेषां नियमगकारिणो) च “श्रसिः। रे cea, षेः (wera) at उपदधामोति wart ‘ae (बलाय) at उपदधामि, ‘we (amanda) at उयद धामि, ‘dar’ (सम्पादितस्य wre रक्षणाय) at उप- दधामि। तेः उप्तमिर्मन्त्ः परस्तादुपधेया; । = cet, लं “यन्तो” (नियमोपेता) ‘cre’ (राजमाना) च श्रषिः; तथा ‘war’ (खरा), ‘andy (धारणदहेतः) च श्रि" । ‘wats (धारणं gaat), शधरियो' (ग्डमिरूपा) ख ‘ufe । “aay (आयुं दयथे), "वचसे" (ame), “जसे (श्रटमधातटद्यये), ‘ware दूति प्रव्येकमन्वयि ; (कार्यार्थे) लां उपदधामि। Waa: ufgarat दिश्युपधागम्‌ |

तेरेतेङभयविधेम॑न्लेः साष्यमृपधानं विधको,-“सप्त area fee:

* aw धरो cfs aay पाठो न aaa,

2x

8५8 ते्तिरीवसंशिताभाच्ये। [का०४।पर०३।यअ ००]

पुरसाद्परधाति सप्त पञ्चात्‌ सप्त वे MTT: भाला इाववाच्चो प्राणना waitdarea” (५।३।२अ ०) इति । बालखिखनामके- सुमिभिरादा year दृष्टका wie बालचखिष्ास्थाः। दषटका- गतया GANA नीषण्च्छिद्रसाम्यं; परस्तात्‌ एकं सप्तक, पञ्चात्‌ एकं सप्तकमिति सप्रकयोदिंलाद सो रे्बन्तिच्छिद्रदय- साम्यम्‌, चरतः स्ववां ‘seat सवीय॑लाय' दूदमुपधा नम्‌ ।

erage मन्विभागं .विधन्ते--“मूद्धासि राडिति wang खपदधाति, यण् राडिति पञ्चात्‌, प्राणनेवाख्मे समोचो दधाति" (५।३२।२अ०) एति । सक्तकदयस्छानां प्राशान परस्य राभिमु स्थे सम्यक सम्पद्यते । WR भाम खखव्यापार- अमलम्‌ ॥

ay विनियागसंयद्ः,-

मा, cfeuat seat, एयि, पञ्ादयेष्छरा। अर्रिरिव्यादिकाः सवा दादन्र इादजारिताः॥ ae यन्त्रो, बालखिष्छाः पुरः Tare enfin | सप्तमे ayaa shay wea: THTMS TAT: tt

इति सायनाचार्यविरचिते माधवोये terinare छष्ययजः- शंरिताभा ये चतु्य॑काष्डे इितोयप्रपा ठके षप्तमेाऽनुवाकः॥ ° ॥

[re g/ToR/Gec] वेदार्थप्रशाने | | \ & ।

आशुः, चिटद्वान्तः पच्चद्थो व्योम सप्तदशः प्रतू्ि- रष्टादशस्तपेा मवद शंऽभिवक्तः सविधा wed रक- विधम वच्वौ दाविर्शः सम्भर॑णस्तथाविध्ा येानि- aqfaxin गमाः पष्डविर्श ओजंस्िणवः कतुरेक- चिर्शः प्रतिष्ठा Wafers mre विष्टपं wafers नाकः षटचिध्णा विवततौऽष्टाचत्वारिध्ण ध्चशच॑तु- STAC ॥ १ ॥

आशुः सप्तचिरशत्‌ ॥ ८ ॥

इति वैत्निरोयसंडितायां चतुर्थकाण्डे वृतीयप्रपाटके अ्टमेाऽनुवाकंः ॥ ° ॥

सप्तमेऽनुवाके Bure cent श्रमिहिताः । तावता eater चितिः खमात्ता। श्रयाष्टमे चतुर्थीं fear अ्रत्यास्तेा मोयास्ये- eng afer । कण्पः, gz पवाङिकोग्यां wed चतुर्था चितिं चिने्याष्लिदम्नेभगेऽसोयेताश्या ममुवाका््वा यया ब्राह्मशमुप्रधायः दति) तजाद्यमुवाकपाटष्ठ--श्राश्ट- स्वित्‌“ भान्तः caer) व्योम खप्तदशः(९ प्रतर्निरष्टादशः(*) तपेए wae श्रभिवन्तंः सजिश्ओा(र धरण एक तिश डा(*)

वा विशः समारणस््रयावि£चः८< ये निखतरविं अरः.) 2 > 2

९४९६ तेत्तिरोयसंड्िताभाष्ये। [का०४।१०द। ख ०८]

mint, पश्च विर ब्रः(१९) ओजख्धिख वः (१९) कऋतुरेकजिश्शः(९२) प्रतिष्टा जधस्ति्ः९०) wee विटपं चतुल्तिअः(१५ नाकः षट्‌- जिशअः(९९ विवक्ाऽटाचतारि रअः(\० धं खतुरोमः(\८)' इति। ae fsarnrgewenentgieunaemifenset स्ामविैव- बाचिनः। @rarg eefase साख शआरटन्तिभेदान्िष्यद्यन्ते। आट्न्तिप्रकारस्तु चिद्त्पद्चदश्रसप्रदश्रानां ‘afawarfasfa’ श्त्यस्िन्नमुवाके सामनत्राह्मणादाहरणेनास्नाभिव्यास्यातः; एक- विर क्र-जिएव-जयस्तिश्शाश्या श्रपि grat; wang निरूपिताः; ्ष्टादश्च-गवदजादयस्तु न्यारनेाखेयाः उपसामाः, ते त बराह्मणे ्राख्ञाताः, तद्‌ न्नयनाय॑स्लाटेज्तिप्रकारः साम- खजादवगम्तथ्यः ; wy जिददादयखतुशमान्ता शटा द शसञ्ाका- सो मविग्रेषा श्रान्ताः “्राग्ठुः' .भाग्तः-इ्व्यारोनि साम विश्चषाकि, तच कानिचिह्ुशवाचोनि कामिचिद्रृष्यवाचोनि, तया शति quasar सो मेषुपचयं तनत्‌स्तामरूपतव तन्लदिषटकायाः प्र्सार्थम॒पन्यस्यते। तजेवमजरयेजमा,-श्च ब्रह" भष्यगणोपेतः) ‘fvery-aa:; डे ces, ag लमसि । WRT याच्यं । ‘warn? (भासमानः), ‘ara’ प्रसिद्धं Tei) | (wor aie: [खरा] यस्स) ग्रहति; शोघरकारिणोत्र्थः। ‘aq? प्रिद, भिवत, सामविन्नेवः । (ae fanart agar ada दति) ‘efaw’ सामविशेषः । “धरुवः धारकः । ‘ad: wate: । “सम्भरणः' सम्बक पेषकः । चोानिः'। न्रजत्पादकः। "गभः प्रसिद्धाः । “जः «WaT धातुः ।

(atesizegiwoe}] = Farvigarw | we

ऋतुः" व्यो तिष्टामारिः। प्रतिष्ठाः fafata: । ‘ower शआररित्य- च्च; "विष्टपं निवासखानं ‘var वा आदिष्यो we’ tf अत्यन्तरात्‌ | शाकः" Gren मोगग्डमिः। विपरोतवेन वर्नं ` यच्छा “विवन्तंः' । चि टत्य श्चद श-सप्तर पैक विश्न-चिणव-चय भा अनेनेवावातक्रमेख कचिदगुष्टोयन्ते, कचित्त॒ विपरोतक्रमेय ; अत एव जकारे कचिदुक,--*चयस्तिशारम्भणास्तिटद्‌त्तमाः' दति ‘wa: धारकः! "चतुष्ट मः" जिटत्प ञ्च द शसप्तरते कविना समूहः । एतेः स्तामवाचिभिरष्टाद्मिमन्लेः रोम रूपलमापा- दिता च्रष्टारण्ष्टका उपदध्यात्‌ |

Uae: साध्वम्पधामं विधत्ते,-“देवा वै यद्यश्च अरकुवेत तदसुरा Baia ते देवा एता अएयास्ता मीया wees ता श्न्यथाऽनृ्ान्यथापादधत तदसरा ATI तता देवा अभवन्‌ परासुरा यद त्तया से मोया श्रन्ययानूच्थान्ययापरधाति भ्राढव्याभिग्रत्ये भवद्याद्मना परास्य arear भवति" (vies awe) इति । परा कदाचित्‌ -देवसाम्यं प्राप च्रसरा' देवखमोपे गूढ़ चारिणं पुरूषमवखाणय तव्पमखेनावगत्य रेवा" “वनने ‘ay (यत्‌ ay) Wada, ‘ad सवे ख यमपि तथैवानुष्टित- वन्तः | तताऽसुरान वञ्चयितुं ‘ear “अ्रत्णयास्तेमोयाख्ा "एता" दृ्टका “WA । स्ता मवा चिश्ब्डोपेते्मन्लेर पधेय वात्‌ ‘rita’, तापि मन््रपाठक्रमम्‌क्लदुु वक्रलेनानृष्टे aan, ‘MUON aa: । कथं वक्रवमिति ?-सद्‌्यतेः--“अन्यथाः मन्लागुवचमम्‌, चन्यथा" दृकापधानमिति वक्रलं । (भान्तः

१५ तेत्तिसयीयसंहिताभ्ये। [का००्०९। ०८]

पञ्चदशः" इत्ययम्‌ अ्रनवचने द्वितोया मन्ड: ; उपधागे तुरयः । ध्याम TARY दत्धगुवचने SAAT मन्तः, डपधाने ठु दितौचः | एवं uaa ane द्रष्टव्यं । तदानीं गूढवारौ विभाग्तः, ayer दनवगतश्नब्दा “TAY अपि देवान्‌ WAY माच्रक्तवन्‌ । तता- Satret पराभवो देवानां waaay तस्मात्‌ यजमा नेाऽपि तथेव उपदध्यात्‌, तदुपधानं भाद्यसाभिश्वत्ये WI जयाय च सम्पद्यते |

तदेवं क्षामान्याकारेण विधाय विग्रेषाकारेख प्रथमं मन्तं विनियद्धेः--“शरागएस्िटदिति पुरस्तादुपदधाति यच्चम्खं व fase यश्चमुखमेव परस्तादियातयति” (४।द।दश्र ०) xfer समानां मध्ये प्रथमभाविलात्‌ feed यन्नमुखलं । aaa पधानेन पूवां fafa यश्चमुखं प्रसारयति ।

aura aid मन्तं विनियुङ्केः-“व्योम anew इति efauarsd ३ Sraray सप्रदभरऽक्नमेव <feud wa तस्मार्‌ efataigquaa”’ (४।९।२अ०) इति । व्यामवदाका्रबहले रेजे बङधान्यनिष्यसेव्याचऽन्नलं | सप्तदज्स्ता मख्यालसन्पादके- Waa: षड प्रजापतेम॑ध्यदेश्रा दुत्पल्ञया द खलं | GACT Ha <fewat दिश्छपधानं तदभि श्रल्लापधानतुष्य, “तस्मात्‌” लेकेऽपि रलिणेन wanted भुज्यते |

अथ सप्तम मन्तं विजियङ्कु,-““धरण एकवि९च एति पञ्चात्‌ प्रतिष्ठा वा एकवि शशः ufafeal” (५।२।२अ०) ति । atfa- धेगीप्रकरणे wafewararat मतिहे व्यान्रातलादस्च प्रतिष्टावम्‌ ।

[आ ०४।प०३। ०८] Palit a Rue

अथ fad ae विनियुङ्क,-“*भाग्तः पञ्चदब्र इत्युत्तरत त्रया वे मान्त WH: पञ्चदरन्र श्रोज एवेत्रता धने तस्मात्‌ उन्तरमेाऽभिप्रयायो अयति” (५।९। रेच्०) इति । were DAA AAA | अन्यज "पञ्च रभा वजः" दत्या्ातलात्‌ ` शओ्ओराजेवदट्‌बलद्ेतुलाद्‌जस्छं |

अथ चतुथे ae विनिय्कः-“प्रदर्तिरषटादन्र षति पुर- स्तादुपदधाति डा जिदतावभिपूते unae विखातयति" (५। २।१अ०) हति । अ्टार रामस पूवान्तर भागयोानंवसद्योपेत- लवात्‌ डा चिता ered ते च अरभिपृवंम्‌' (श्रनुकमेष) "यन्नम॒खे' प्रसारयति |

अथ षष्टं मन्त्र विनिव्र,-“श्रभिव लः efaye रति <fe- wast वा श्रभिवन्ताऽन्नं सविर जाऽन्मेव दिता we तसात्‌ ददिरेनाश्मद्यते” (wales) दति । श्रमिवन्तसानेाऽन्न- वषाघमत्नाद खत्वं | वि अ्रस्तामस्य दज्रष्षाकदयोपेतस्य विराडडारा अन्नलम्‌ |

अथाष्टमं मनं विनियुैः-““वचा wafayw इति पश्चाद्‌ अदितिं तेम विराजे यद्‌ इ प्रतिष्ठा तेन विराजारेवाभि- पुवमन्नाद्ये प्रतितिष्ठति” (५।द।२अ०) दति । डाविंश्ति- खद्धामध्ये या ‘fawfa:’, Ge (वि्रतिसद्खया विषेण) द शसद्चोपेते 2 “विराजे सम्पद्येते । विं्तेरूपरि ‘ay “इः (या दिषद्या- विेषेख) पादथारिषव प्रतिष्टादेतुवात्‌, “प्रतिष्टा, "तेन" (ange. दिसद्यागिश्ेषेण) तया खति “विराजाः, सम्नन्धिन्येव sere mag nfafeat भवति।

३९० से्तिरोयसंडिताभाष्ये। [का०४।४१०६।यअ०८]

अथ नवमं मन्त्रं विनियुद्कः-““तपे rage दत्यलरतस्तखात्‌ wat ewareufear:” (५।९।२अ ०) इति । यस्मात्‌ उदीच्यां fafa ‘aq’ इति ar प्रवन्तेते,* ‘agra’ उन्लरदिम्ब्तां WALA दयोरस्तये मध्ये sfawan ave, दलिण्स्तवद्धे जन- WMATA, VICI तपेारूपत्वात्‌।

अथ and मन्तं fafrag.—‘afraqen इति पर- स्तादुपदष्ाति चतुर्विं<अल्यकललरा गायजी गायके यश्चमखं यश्च मुखमेव पुरस्तादियातयति' (५।९। द्र) दति । प्रातःसवने अत्ते UIA यश्चमखत्वम्‌ |

श्रयेकादध्रं ae विनियुङ्क,-“गभाः पश्चविश् इति

दल्षिएतेाऽन्नं त्रै गभा wa पञ्चविःमाऽस्नमेव zfeea wa तम्माहलिणेगा श मश्यते'' (५।३।२ अ) इति । गभाणामन्नकायेत्वा- दन्नं, पद्चविध्वस्यान्नरेतुत्वारसरम्‌ |

अथ aed मन्त्र विनिरद्क,--“श्राजस्तिणव शति पञथादिमे वे लेाकास्तिणव एष्वेव Bray प्रतितिष्ठति" (५।२।्अ०)एति। fawa चिसद्याया विद्यमानलात्‌ ला कचयरूपत्वम्‌ |

अथ नवमं मन्त्र विनियु्के,--“ सम्भरणस्तयावि ९ इश्यम्तरत- WHA सव्या WHAT: खम्भार्यतरः' (५।३।३अ०) इति । सम्बग्‌- ama भिक्ापा जारिकं येन वामरस्तेन, साऽय “वम्धायेतर्‌ः", स च शअतिश्रयेन सये ङभयेामंध्ये wre धारयति |

अथ viiew मन्तः विनियद्कः-करतुरोकजि्् दति

* yada इति Gas पाठो ग सभ्यक्‌

[का०४।प्र०१।अ.८] बेदाचंप्रज्े। ९६९

पुरस्तादुपदधाति वाग्‌ वे क्रतुय॑श्चमखं वाक्‌ यश्मखमेव प्रसार वियातयति” (५।२।१अ०) इति । मन्तनिष्याद्यलात्‌ क्रतेषाम्‌- रूपत्व, सा च "वाक, THe ‘aa’, प्रथमं AMEE पञ्चा- दनष्टेयत्वात्‌ |

श्रथ पञ्चदशं मन्त विगियुक्कु,-“त्रभ्रष्य विष्टपं चतुस्ति दति दःच्णताऽसो वा श्रादिव्यो awe विष्टपं ब्रह्मवर्चसमेव efeudt wa तस्माद्‌ लिणोाऽद्धा ब्रह्मवचे सितरः' (wei eae) tia यद्य्यादित्य एव ‘aw’, विष्टपं" तु तस्य निवासस्थानं, तथाप्यचाभेद उपचयते | दक्षिणस्याम्‌ श्रादित्यमन्ेणापधानात्‌ afqawar ब्रह्य वचैऽसाधिकः। यदेदिकामए्जा दिक धारयति, "तस्मात्‌ दलिएभाग एवा तिश्येग ब्रह्मव चेसयुक्रः; श्रत एव आआज्नोवादादा @ एव Wem |

wa waen war विनियुङ्ख,--“प्रतिष्ठा wafers दति पञ्चात्‌ प्रतिहत्य (५।२।१अ०) इति । मग््रगतेनेव after शब्देन प्रतिष्ठा चिता |

श्रथ षोडशं मन्त्र विनियुङ्क,--“नाकः षट॒चिश ceca: gait तै लोका भाकः सुवर्गस्य Gray wa” (५।१।२शअ्०) दति । नाकशब्दा्थंः प्रसिद्ध एव |

aa विनियोगंयदः,- WWM eM Aaya दति। दति aranrarafatfed माधवोये वेदायप्रकाे शष्ण-

UU EAA UCAS ढती यप्रपा के श्र्टमाऽनुवाकः॥ ०॥ 2x

शद afadudfeanns | [का०९।प्र०३। moe]

sista दीक्षाया श्राधिपत्य' ब्रह्म स्पृतं चि- ear” इन्द्रस्य भागेाऽसि विष्णाराधिपत्यं छख स्पृतं पष्दशः स्तम नुचक्षसां भागाऽसि धाठु राधिपत्यं जनिवः स्यतः सप्तदशः wa” fare waist वरुणस्याधिपत्यं fear इष्टिवाता स्पृता रकविरशः wa” अदित्ये भागाऽसि पष्य श्नाधि- पत्यमाजः wa चिंणवः ara: वखनां भागोऽसि ॥ wen

र द्राशामाधिपत्य ware च॑तुविशशः स्तामः^ आदित्यानां भागोऽसि मरुतामाधिपत्य गभः स्पृताः Waar: स्तोमः. देवस्य सवितुभागेऽसि दरस्यते- राधिपत्यः समीचीदिंश स्फृता्तुष्टोमः स्तामः८> यावानां भगेऽस्ययावानामाधिंपत्यं प्रजा स्फृता- BINT स्तोम॑ः कऋभणां भागेऽसि विश्वेषां देवानामार्धिपत्यं भूतं निशान्तः स्मृतं चयस्तिशः स्तोमः^॥२॥ `

वदनां VASA | षटचत्वारि शश्च ॥ € |

इति वै्तिरीयसंडितायां चतुर्थकाण्डे तृतीयप्रपाटके नवमेाऽनुवाकः We

[कार 8।प्र oR Woe | बेदाथप्रकाशे ॥ ९९९

अष्टमेऽन्‌वाके काथिदरणयास्तामोयास्या CAAT उकाः | Sy नवमेऽवशिष्टास्ता उच्यन्ते i तासामवजिष्टानामिष्टकानां wag प्रथमं मन्तमाह,“रग्रेभागोाऽसि Creare श्राधिपन्यं ब्रह्म ga जिदत्सामः(१) दति । डे इष्टके, योऽयम्‌ श्रग्रेभागः' (दविखंकणः), aw ‘rarer’ श्राधिपल्ं (खाभिनं), ‘ae’ ‘oe (रेवानां what aed ब्राह्मणएजातिव), योऽपि जिडदास्यः स्तामविग्रेषः; aga लवम्‌ “असिः ।

अथ fara मन्तमाह,-“दद खस्य भागोऽसि विष्णेराधि- wa Way YA पञ्चदशः Ba” cfr ₹ इष्टके, योऽयम्‌ ‘are भागः (दविविंशेषः), we ‘faa’ (परमेश्वरस्य) “श्राधिपत्यं', यदपि “ya (प्रोतिरेतु) ‘ad? (बलं रूचियजाति- वा), योऽपि पञ्च दभ्रास्यः “सामः; aga लम्‌ श्रसिः ।

अथ ams मन््माह,--“नु चक्तसां भागेाऽधि धा तु राधिपल्यं जनिच Gay sree: Wa” इति । ये aren: सन्तः "क्ते (वेदं व्यक्रमृशारयन्ति), ते नुषः (खविगादयः) ; aat "भागः द्तिणारूपोा गवादिः, "धातुः" asada “श्राधि- पत्यं, यख ‘aa’ (प्रोतिकरं) “जनिजं (जननश्ोखम्‌ wa) यो fe सक्तदभ्राख्यः सेमविशरेषः; तत्‌ स्वै लम्‌ “श्रसि'।

श्रय चतुथे weare,— fara भागोऽसि वरणस्याधि- पत्ये दिवे इष्टिवोताः war एकविधज्ः qa!” दति । प्रोतिदहेतवः वाताः (वायुविशेषाः) “दिवः सकाश्रादागताः; ^ ष्टिः" a

£ श 2

2६8 तैत्तिरोयसंडिताभाचे। [का०९।प्र०द।अ०€)

श्रथ पञ्चमं मन्तमाहः“्ररिल्ये urine qe अआधि- पत्थमोजः wa fama: सामः)” शति । Gre’ (बलम्‌ CANN Aa) | |

अय षष्ठं मन्तमार,-“वद्धर्मां भागोऽसि रद्राणामाधिपल्यं चतुष्यात्‌ स्यतं चतर्विश्रः Va” cfs, “बतुष्यात्‌" (गवा- शादिः)।

श्रय सप्तमं मन्तम्‌, "करादिद्यानं भागोऽसि मरूता- माधिपत्यं गभा स्युताः पञ्च वर्जः ras)” दति । गभः दविपदां चतुष्यदां चादरगताः।

श्रथाष्टमं मन्तम्‌, “देवस्य सवितुभागेऽसि स्पतेराधि- पत्थर समीचोदिंशः स्यताखतुामः Sra” cf यास few- वस्िताः प्राणिनेाऽगुकरलाः ता “दि श्रः are ता एव “स्पृताः, |

SY नवमं मन्तमाड,-्यावानां भागोऽखयावानामाधि- wa wet: स्पृताचतुञख्चलारि शः wr” दति। युता (मिथ्रोभवतः) श्क्तरष्णपचे wafa ‘ara: मासाः अतया- विधल्रात्‌ “श्रयावाः' श्रद्धमासाः |

RY INH AWMAY— azat मागाऽसि विश्वेषां zar- नामाधिपत्धं wa निभ्ान्तः qa चयस्तिर्थः स्तामः(५.)' इति । श्छभुशब्दा देवस मान्यवाचो। गणविशेषोाविश्चे-र्‌वाः। Ta frog । "निशान्तः गदं । |

एतेम॑न्छेरुपधेया सु श्रच्णयास्तामोया सु इष्टकासु मन्त विध्ेषेषु देश्रविशरेषेषु ख षहापधानं विधोयते ।

[का०९।प्र.द।अ.€] वेदार्थप्रकाग्र। ३९५

तज प्रथममश््ं विनियुङ्के-““श्रगरेभागाऽसोति पृरस्तादुप- दधाति awa वा श्रप्नियं मखं दीका यश्नमृखं ब्रह्म यज्ञ eq free यश्नमखमेव परस्तादियातयति" (५।३।२३अ०) दति। प्रथमम्‌ श्राडितेऽप्ना varawe प्रटृेरभरिः ‘aad | Maas दोक्तोपक्रमलाद्‌ दीक्षाया wana । aE विम्बरणयवेकल्वात्‌ श्राविञ्यस्य च ॒त्राह्मणधश्मलात्‌ ब्राह्मण- जाति; "यज्ञमुखं" । सोजार्णां मध्ये प्रथमो चध्य वहिष्यवमामस् चिटतस्तेमेन निष्याद्यमामलात्‌ चिदतो यज्नमखलं । अनेन मन्त्ेणो पधाने "यज्ञमुखं" सवे “परस्तात्‌ प्रसारयति । wy aad ae ॒विनियदङ्क,--“नचक्ष्सां भागाऽसोति दशितः wager वे नुचक्सेाऽस्नं धाता areas श्रज्नमपि दधाति तस्माव्याताऽन्नमल्ति अनिच Vay सप्तदशः स्ताम TOTES वे जनिजमन्न सप्तदशाऽन्नमेव cfaad wat तस्मात्‌ द च्फिनालमद्यते'" (५।३।२अअ०) दइति। वेदभ्रात््पारं- मताः ‘spyate:’ एव नुचक्लाः'-अब्देनाभिधोयन्ते, wad व्यक ब्रवते दति ‘awe’, ATY ते wee दति "नु चच्तसः'; यदा गणु Way मध्ये Vee (व्यक MATT) | धा तरन्नात्पादकला- दन्नवं, श्रता AM धाटश्नब्यपःठेनेत्पन्लाय यजमानाय qe’ सम्पादयति । तस्मिन्‌ ae जजिज्रम्‌ः शत्या युष्तरभागमपि भूयात्‌ । जायत दूति seq जनिवभरब्दाऽखव्राचो । सप्रदब्- स्तामस्य श्रज्ञकारण्लादन्नलं। एवं षति छत्घ्लमपि ‘ne’ दकिणर्य्या

१९९ तेत्तिखीयसंडिताभाण्ये। [का०४।प्र०द।अ०€]

fafa सम्पादयति। यस्मात्‌ दक्िणिदिगाऽन्नभागिलं, तस्मात्‌" दचिणस्सेमान्नं YE |

श्रथ चतुथं मन्त विनियक्र-- “मित्रस्य भागेाऽसोति पथात्‌ प्राणि वे भिजाऽपाना वरणः प्राणापानावेवास्िम्‌ दधाति fear टृष्टिवैताः wat एकविश्शसताम tare प्रतिष्टा वा एकविशजः प्रतिषठिव्ये" (५।३।दश्र०) tf. faaraquar: प्राणापाना- भिमानिलात्‌ तद्ुपलवं । तस्य मन्तस्ये ATTA सवेक्छा मप्रतिष्टा- सूपस्य एकविं्स्धाभिधानं ्रतिरटित्येः सम्पद्यते |

रय fated aa विनियुङ्कः-दद्स्य भागाऽसोल्युत्तरत ओजे वा ce भ्राजो विष्णुरोजः eat: पञ्चदन्र By एवेन्लरता धन्ते तस्मा दुन्तरताऽभिप्रयायो यजति" (५।३।३अ ०) दति । wardrat बलवत्वात्‌ श्रजारूपलं। ततः स्वमपि ‘sta’ उदीच्यां fate स्थापितं भवति । श्राजायुक्रलादरेव उन्तरदिग्गामो तीथेयाचादि पृष्ठेन aa .जयतिः।

श्रय षष्ठं मन्त विनियु्क,--““वनां भागेऽसोति परस्ता- दुपदधाति यज्ञमुखं वे वसवो यश्नमुखः रद्रा यश्नमखं चतु- fait यश्नमुखमेव पुरस्तादिया तयति” (५।३।दअ०) इति ‘agat प्रातःसवनाभिमानित्वात्‌ यश्नमृखलवं । प्रतःखवनाभि- मानितश्च छन्दोगा मनन्ति, ब्रह्मवादिने वदन्ति ag वद्धनां प्रातःषवनम्‌' दति । ‘aa’ (wee मन्रूप) द्र वयन्ति

* दावयन्ति डति ato We Yo Uta: |

[का०९।प्०३।अ ०९ |] वेदाथंप्रकाशे | RES

दति ‘er’, तथा सति रद्र परवत्तितमन्तपूवंकल्वात्‌ यज्ञस्येति द्राणां unaware: । “चतुविश्रःः* चतुद्धलारित्राषटठा- चत्वारिश्रूपेषु सोमेषु प्रथमल्वा तुवि शरस्य यश्चस्य यश्ञमृखत्म्‌ |

श्रथ सप्तमं मन्त विनियङ्कः-“श्रादिव्यानां भागाऽमीति द किशताऽल्लं वा दिल्या अन्नं Ata गभा श्नं पञ्च विर्जाऽश्रमेव रिता धत्ते तस्मात्‌ द शिणेनान्नमद्यते” (५। ३।दश्र०) इति।

“श्रादिल्याद्जायते tfegeta ततः प्रजाः” । (मम्‌ °) casa fanaa । मरतां वेग्यरूपले नाज्नसम्पादक- त्वादन्नलवं। गभाणामन्नकायेलाद न्नं | पञ्चविंश्रस्तामस् wra- सिद्ध लश्तुतवाद न्नम्‌ |

श्रथ पञ्चमं मन्ध विनियाङ्कः-“श्रदित्ये भागोऽसोति पात्‌ प्रतिष्ठा बा अदितिः प्रतिष्ठा पूषा प्रतिष्टा जिवः पतिष्ये" (५।२।२अ०) दति । ्रदितिः मिः, साख निवासदेतुलात्‌ प्रतिष्ठा" । पृष्णः पोषकत्वेन प्रतिष्टालवं । जिएव- ख्छामस्छ न्रास्तसिद्धं प्रतिष्ठावम्‌ |

अथाष्टमं मन्त विमियुक्र-- “देवस वितुभा गेऽसौन्युलनरतेा ay वे देवः. सविता ag awafaiy चतुमा ब्रह्यवचैष- मेवोन्तरते wR तसमा दुन्तराऽद्धा ब्रद्मवचंसितरः सात्रि्रवतो भवति प्रत्ये तस्माद्‌ ब्राह्मणानामृरौचो खनिः प्रता” (५३,

* शवसेव aes पाठः| wafaa-xfa पाठो भवितुं युक्तः।

३६८ तेत्तियोयसंडिताभाय्ये | [कार९।प्र०३,अ०९ |

ewe) इति । weer ब्राह्मणेरपाख्यत्वात्‌ सवितः wea) दस्यतेत्राद्मणलात्यमिमाभिलाद्‌ awa तच्च, ‘AY a देवानां दशस्यति: इति भरु्यन्भरादवगम्यते । चतुटमस ज्ास्तसिद्धं age. सविद्रप्रतिपादकेा मन्तः घाविच्रः, तेन मन्ते एापडितेष्ठका "माविचवतो', श्रतः सा प्रसवाय सम्पद्यते | यस्माद्‌ ब्रह्मरूपस विटरप्रतिपादकमन्त्त ख साध्या इका उन्तरस्यां fafa उपडिता, 'तस्मात्‌' ब्राह्मणानां" “छ रोचौ' "खनिः ‘near (उत्तरस्यां दिगि यज्ञनि्षादिषरूपा थाचजा शात्तेणाग्यन ज्ञाता) | विण्ध्यस्योन्तरभागे fe पुखणमेा श्एद्धा ब्राह्मणा aa, तस्मात्‌ तच प्रतिग्रहः WW! |

एवीर्वाकाकातो सप्रदशाष्टादभरन्लावितः पूवे म fee ent! ated मन्छं॒॑विनियुकरे--““ध्॑चताम दृति परस्तादुपदधाति ange वे धा यश्नमुखं चतुष्टोमो यज्ञमखमेव पुरस्ताद्धियातयति” (५।३।दश्र०) दूति । “ww (धारयिता) श्रग्रि्ठामः, ष॒ च सेमयागानां प्रथमभावितवात्‌ यज्ञमखं' । “चतुष्टोमः, तस यश्ञश्टतजिददाद्यात्मकलात्‌ “वश्च म्खत्वम्‌' |

श्रथ प्रटतामुवाकगतं नवमं मग्र विनियुंक्र,---“यावागां भागोऽसीति zwar माबा वे यावा wearer श्रवावाः agrefaurgat मासा we वे यावा अन्नं प्रजा अन्नमेव दचिणते wat तस्मात्‌ द चिणेनान्नमच्यते" (५.३।२अ ०) टति। गेलोकख्छ प्रादचिष्येण agen wer wget

(wteemegiwee] ` वेदांप्रकाचे' aie

xfowra) चावच्छन्दवाच्यानां माषार्नां काखद्पाणामन्पाक- RAAT द न्नलं | प्रजानामन्नभाक्ूवारल्लवम्‌ |

अथ cua मन्त्रं faftagR—waet भामेऽसोति पञ्चात्‌ भतिषिष्ये" (५।९।देश्र०) दति । देवानामनया दकेन प्रतिष्ठा- हेहन्रम | |

श्रय पवीगुवाकगतं sae मन्तं विनियुद्धे,-“विव्ता* $ष्टाचलारि ९ Tapa Aare Ha, स्वोयैलाय तस्नादिमेा शाका समावदो्या"" (५।२।र्अ०) शति । स्तामानां wa शष्टाचलारि ज्रः सोमः षवोशमः, ततेऽग्यधिकखामस्तामावात्‌, मनग्यखेके fort मध्ये विन्ध्यादुकलरा दिक्‌ उत्तमा; श्रत छन्तमदचमेलनेन मनुद्खाकोा Ta सम्पन्नः । Be ae zafafsaara fear प्रसिदम्‌। wag सति उभये “लोकयोः, खमानवीयैवं भवति । यस्मारेवं aware वौयंवन्नं सम्पादितं, "तस्मात्‌ ‘car “लोके 'वमावदो्येा" ; मनगृग्यलेकः एुष्छानुष्टान निष्यादनेन वोयवानिति waa |

श्रगुवाकडयेम वक्कलेगेपदितानाम्‌ teat मध्ये एकेक्यां fafa या उपदितास्ताः wat दिजिद्ठेवोपायधिना aq भं सति, “यख Feat: पुरस्लादुपधीयन्ते मुख्य एव भवति श्रा श्रख्य AS जायते यद्याक्रवतीदंचिणतेाऽत्ति WA श्रा WAT- MIST जायते ae प्रतिष्ठाक्तोः पञ्चात्‌ प्रेव तिष्ठति यच्छा - जच्रतोरत्तरत श्राजस्तेयव भवति श्रा wert जायते"

(५।३।३अ०) इति । सख्यलेन FAM अथेवादेषु Gat इका 22

Ree Afedadfernras, [का०४।०३।अ ०९]

‘germ: | तारां पूर्वस्यां दिष्यपधागेन ad "मुख्यो" भवति, WIG "मस्थो" जायते | Wey Gal Coat WT: | weary xfewet रिष्डुपधानेन खयं qwarqaalr erat । प्रतिष्टालेन Gat इष्टकाः ufaerag: । aret afearet दिष्छपधागेन प्रतिहते भवति । tran Gat cea are- qq: तासा मुरां दिष्य धानेन wel geerafetr भवतः |

awe याऽयसमृपधानप्रकारोाऽभिहितः तमेतं स्तोजव्वरूप- लेन niefa,— “wat वा एष थदधिस्तस्येतरेव स्ताजमे तश्छस्तं यरेषा विधा विधोथतेऽकं एव तदक्थेमन्‌ विधीयते" (५।३।९अ ०) इति । यः “रभिः, अस्ति, स ‘uy ‘we’ (weete:), तख श्रसंगाङ्गलेन स्ताचश्नस्ते श्रपेचिते, तथा सति याऽयं वक्रलेगाप- धानप्रकाराऽभिडितः, AVATAR “VAG, इतरेशान- याकेनाक्रं “ब्रस्तं"। एवं सति Teta वका एवारेनयेग्यमन्‌ हानं way सम्पादितं भवति)

एतदनृष्टामं तदेदन च प्रशरुति,-“अरत्यलम्‌ श्रा TATATST जायते यथ्येषा विधा विधीयते य उ सेगामेवं वेद” (wie ewe) xf एनां" विधाम्‌ |

ay विनियोागसं गडः, wi, जिष्टा दज्ादध्यादर्शया सोमखव्त्रका इति ।

इति सायमाचाय्यविरशिते माधवीये वेदार्थप्रकाभे छष्णयजः -

fears चतुर्थकाष्डे इतो यप्रपाठके गवमेऽमुवाकः॥ ० ॥

[Tosi TeR Were] वेदा चं प्रकाश्ये | Ror

VRAIS प्रजा अधीयन्त प्रजापतिरधिपति- रासीत्‌" तिखूभिरसतुवत ब्रह्मा रज्यत ब्रह्मरस्पति- रधिंपतिरासीत्‌,» पष्चभिर स्तुवत wrens भूतानां पतिरिधिपतिरासीत्‌* सप्तभिंरलतुवत AAT Tse धाताऽधिपतिरासीत्‌“ नवभिरल्तुवत पितयऽसखज्यन्तादितिरधिपव्यासीत्‌" रकादशभिर- स्तुवत तवेऽरज्यन्तारतवेऽधिपतिरा सीत्‌ चयेद श- भिरस्तुवत मासा ese संवत्सराऽधिपतिः ॥ १ ॥

आसीत्‌. पथच्चद्‌ छभिरस्तुवत क्षम सज्यन्तेन्द्रो- ऽधिपतिरासीत्‌ सप्तद शभिंरस्तुवत dsr इृषस्यतिरधिपतिरासीत्‌ . नवद्‌ शभिरस्तुवत WRT याव॑रज्येतामहाराचे अधिपननो BAT”) Ta fae श्त्यासतुवतैकंशफाः TMA वरुणोाऽधिपति- रासीत्‌ यौविःशत्यासतुवत FAT TATA पुषाधिपतिरासों त्‌ पश्च॑विःशत्यासतुवतारख्याः पश- वेाऽरज्यन्त वायुरधिपतिरासीत्‌^* सप्तवि <शत्यास्तुवत दयावाषथिवो fa uu

vat वसंवा रद्रा आदित्या श्रन्‌ व्थायन्‌ तेषामा- भिपत्यमासीत्‌^* नववि रशत्यास्तुवत्‌ वनस्यत॑याऽखट- saat समेऽधिपतिरासीत्‌^“ रकविरशतास्तुवत प्रजा

222

RSE तेसियीवसंश्िताभाय्ये। [का०४।०३।अ ०९०]

अरूश्यन्तयावानाच्वायावानाश्वाधिपत्यमासीत्‌९५ चर्यस्विर्शतास्तुवत भुतान्धशाम्यन्‌ प्रजापतिः परमे- शधिपतिरासीत्‌^५।॥३॥

स॒वत्सरेाऽधि पतिः । वि । पष्चचिःशच । १० ॥

इति तैत्निरोयसंहितायां चतुथेकाण्डे ठ तीयप्रपाटके द्‌ शमेऽनुवाकः Wen

, भवमेऽनुवाके श्रवशिष्टा serait उक्राः। अय qua खषिञ्रन्दाभिधेया cant उच्यन्ते । कन्य, एकया ऽस्तुवतेलि ayen eet.’ दति । पाठस्हु,-“एकयाऽस्ठवत प्रजा शअ्रघोवन्त प्रजापतिरधिपतिराशोत्‌ तिद्भिरस्हवत ब्रह्मा खञ्यत ब्रह्मण्खति- रधिपतिरासोत्‌ पञ्चभिरस्तुव्रत wage शतानां पति रधिपतिरासोत्‌ सप्तभिर स्ठवत सपर्वयाऽखच्यन्त धाताऽधिपति- रासीन्नवभिरस्तवत पितरोाऽखज्यन्तादितिरधिपन्यासोदेकादन्न- भिरस्ठवत च्छतवेऽञ्यन्ता तं वाऽधिपतिरासोत्‌ बयादशभिरस्तवत माषा wey संवत्छराऽधिपतिरासोत्‌ पञ्चदभभिर स्तुवत खजमडञ्यन्तेश्रोऽधिपतिरासीत्‌ सप्तदशभिरस्तवत maser टृहस्यतिरधिपतिरासोन्न दशभिर प्ठवत ye श्रडव्येतामहा- रात श्रधिपन्नी श्रास्तामेकविर्रत्यास्तुवतेकश्फाः पञ्नवेऽखञ्यन्त बरूणाऽधिपतिरासोत्‌ जयो विः्ब्रत्यास्ठवत कुद्रा; पश्वाऽरव्वम्त

(wtesiregreens) «= Qerivetit; RR

पूषाऽधिषतिरासोत्‌ पञ्चविः अत्या स्वत आरणा पश्रवाऽखग्य मत वाय॒रधिपतिरासीत्‌ स्तवि त्यास्तक्त द्यावाषटयिवी वि unt क्सवा Wat Wigan मु वि रायम्‌ तेषामाधिपत्यमासोलवः

अत्या अस्तुवत वनसएतथेऽखव्यन्त सामे ऽधिपतिरासौोरेक- fay श्तास्तवत प्रजा Wes यावानाश्चायावानाश्चाधिपत्ममा- चोत्‌ जयस्तिर अतास्तुवत ग्डतान्यन्नाम्यम्‌ प्रजापतिः परमेष्टो धि पतिरासोत्‌(**५०)दति। पूवं aude: काचित्‌ यागकाले "एकया" साजियया wa स्दुतिमक्वेन्‌, तत्सामथ्यात्‌ ‘wr: “श्रधोयन्त' तेः महषिभिः उदपद्यन्त) ; तदानीं “प्रजापतिः' तासां, प्रजानां “श्रधिपतिरासीत्‌'। श्रय कदाचित्‌ "तिभिः स्ताचियाभिः ‘agar’, तत्धामथात्‌ ‘ag’ (बाद्मएजातिः) तैः “nea, gguafa:’ इति प्रसिद्धा रवः, स mya: शश्रभिपति- दासीत्‌" । एवं Vas योज्यम्‌ । “तानां पतिः" कथि दवविशेषः। अत एवान्यजाश्नातम्‌, ग्लानां पतये arer दति । Breas Sarat पतिः श्धिपतिः' (खामो) “arate i "धाता" जगत्‌- खषा । “दितिः, afin “aia? खतुपालकः कञथिर्रेव- विशेषः । we कसषचियगातिः। भद्रः वेश्वखेति जातिदयम्‌ । ayaa शाजिरेवता चेत्येते जातिदयद्य “श्रधिपनो' (खानि- पे) “आस्ता । सप्तविंशतिस्तोजखामथ्यात्‌ पृवेमेकोग्धते शयावा- एथिबयो' wat वियुक्ते mati तयेोवियोगम्‌ “aq” षखा- दयस्तयो गण्णाः परस्परं वियुक्ता श्रभवन्‌ । तर्षा (खादीनां) Jaafar. मरति शश्राधिपल्यम्‌ श्राषोत्‌'। “वावाः' (are-

Ree Sfactrdfwania ; [wreeiwegiwore]

Qam:) । ‘warar:’ (wgarecam:), उभवविधदे वतानां अनाः प्रति शश्राधिपव्यमासत्‌"। भतान्वन्नाम्बन्‌, (atfea: ara, उपद्रवरड्िताम WEA) । परमे aera faerie "परमेहटी' ATER: प्रजापतिः खामो श्रत्‌ ।

waa, साध्यमृपधानं विधते “डष्टोरपदधाति यथा- खष्टमेवा वरते" (५।२। दशर ०) इति ।

च विनियागसंग्रडः,-

एक, सप्तद थादध्यादिष्टकाः खटिसल्न्निकाः |

au arate, प्रथमाष्यायस्छ ways चिन्तितम्‌ (aye) |

“'इष्ोर्पदधातोति ये ae: खषटिखिदङ्गिकाः | fadara गणवेन वादो वाज गणा fate श्राखयातेनाभिषम्बन्धादविध्यम्तरयोागतः | लिङ्गप्रकरणप्ा सेमं ्लाण्ठां विष्यसम्भवात्‌ ॥ तागगुदयेष्टकाधानं विदध्यात्‌ ara यतः । यथा ख्षटेत्यनेनातः PETIT ATA: ॥ एकयाऽष्डवतेत्यादे मन्तषङ्गः क चिन्नहि | खषटिबष्टस्लयाणक्तिः खषटि्ब्देन waa: ॥ श्रग्निचयने gaa, खटोरपरधाति' इति । खषिशन्दोपेता मना यासामिष्टकामाम्‌ उपधाने faut, ता इष्टकाः gaa पच्यन्ते, उच्िमान्‌ आसामुपधाने wa: इति fear “ARTA

[का०१।०दअ०१०] §«=—- arene) १०५

श्राखामुपधानः"” (४।४।९२५ ख °) दत्यादिथाकरणसिद्धप्रक्रियया तज्जिष्यादनात्‌। रूषटिश्रब्टोपेताख्ोपधानमन्ता “एकथाऽस्तुवत' TAA समाखाताः, ब्रहयाखञ्यत गताग्बङव्यन्त इत्या- दिना छजतिधातेाशषु weg प्रयक्षलात्‌। ते च सन्ता शव खष्टिजम्दन डपधाने awaa विधीयन्ते । ङतः ? । उपरधातो- व्यनेनाख्यातेन WANT! A चाथंवादत्मसख्य सम्भवति, विध्य- मोन सद्ेकवाक्यलाभावात्‌ |

दति wet ब्रूमःः-श्रभ्रिचयनप्रकरणे पठिततात्‌ तेषां amet सामान्यतञ्चयनसम्नन्धा गम्यते; विर्ेषसम्बन्धस्त छखजति- लिक्गाद वगन्तव्यः)। तथा सति प्राप्तवान्न ते मन्ता अच विधोयन्ते, किन्त तान्‌ मन्त्राननृद्च इटकापधानं विधोयते | खषटिज्रब्टेगागवादस्तु वच्छमाशाथेवादे पपत्च्थः । चथा र्ट- मेवावदन्धे' इति fe वच्छमाशोऽथंवाद्‌ः । थदि विधिवाक्ये मन्ताणामनुवादः खषटि्ष्टेन खात्‌, तदागोमथैवारे wferz- अयोगार्‌ विष्यथंवा दयेोर्वेयभिकरष्छश्नमः * स्यात्‌ | तसमाकन््ाग्‌ - वारी रषटिजष्टा ग गृणविधायकः कि ्वथवादः । नगु प्रथममन्ने खजतिधातमं प्रयक्नः,"एकयाऽस्हवत प्रजा wire’ इति पाटात्‌। बादु । तथापि दितीयदतोयादिषु ङजतिधातुप्रयोगात्‌ अमरूप- सादृश्यमस्ति, यज खवाणि वाक्यानि खष्टिश्रष्दापेतानि तज

` # व्यधिकरण इति ads पाठो न eas, वैयधिकर ग्नम ~ EMA वेवधिकरश्मेव स्यात्‌ शति Ble We Go Ws! |

शद तेन्तियोयसंडहिताभाण्ये | [कार$चि१र।यअ०६०]

थथा wean, तथाजापि भरमगृणयोा गेन षयिस उष्ठि- MHA: ॥'* `

` दति सायनाचायं विरचिते माधवीये बेदार्थप्रकाशच ways संडिताभाय्ये चतुथंकाण्डे ढतीयप्रपाठके THAT MATA: ॥०॥

व्ययो 6 = ASLO © पनन 0 ८ फ कण तनक % हन्य

- इयमेव सा या प्रथमा व्योष्छद्न्तरस्यां च॑रति परविष्टा । वधूजंजान Aad चयं Tat महि मानः सचन्ते | छन्दस्वती उषसा Bawa समानं यानिमन्‌ं wat । BATE विचरतः प्रजानती केतुं wer get भूरिरेतसा । ऋतस्य पन्धा- aa faa seat धमासा अनु ्यातिषागुः। प्रजामेका रक्षत्यूजमेका ॥ १। 7

व्रतमेका रक्षति tagai® | चतष्टोमे ` shar GUAM यत्नस्य पकछषाृषया भवन्ती । गायों fred जगतीमनष्टभ टद्‌ कं BNA सुवराभरब्िद*। पथ्चभिधाता विद॑धाविदं ama सखद रजनयत्‌ पश्च पञ्च | तासाम यन्ति प्रयवेण पश्च नानारूपारि कतवा वसानाः“ | चिरशत्छसार उपयन्ति निष्कृत समानं केतु प्रतिमब्डमानाः ६ ₹२॥

[का००।०द ११] «= Farina | Ree

ऋतुस्तन्बते कवयः प्रजानतीमध्ये बन्दसः परि यन्ति भासती । ज्योतिष्मती प्रतिमुष्वते नभे राच देवो खयस्य वतानि । वि पश्यन्ति पश्वा जाय- माना नानारूपा मातुग्स्या उपस्थ“ | रक्षाष्टका तपसा तप्यमाना जजान गमे महिमानमिन््र । तेन्‌ दस्यन्‌ व्यसहन्त देवा CAST UAT SN a | श्नानुजामनजां मामकं सत्यं वदन्त्यन्विच्छं रतत्‌ भयास ॥ ३ ॥

TA समतौ यथा Zara वा च्रन्यामति मा vam) अभ्रम सुमत विश्ववेदा आष्ट प्रतिष्ठा- afaefa and) भयासमस्य सुमती यथ॑ युयमन्धा या श्चन्यामति मा Wa | पश्च व्यष्टौरन्‌ पश्च दाहा गां पच्चनागनीखतवेऽन्‌ wa) पच्च दिशः WET छ ताः समानम्‌ च्खांरभिलाकमेकं(\॥ 8 ॥

ऋतस्य गभः प्रथमा व्यषुष्यपामेका मिमान बि- afi) waar चरति निष्कृतेषु घ्मस्येका सवि- वैकां नियच्छति या प्रथमा व्येष्छत्‌ सा धनुर भवद्यमे। सा नः पयस्लतो धच्लात्तरासुत्तरा९ SAL yaar नभसा ज्यातिषाऽऽगाद्‌ fread शवलो- रभ्रिकेतुः। समानम खपस्यम्नाना विभ ती जरा-

3A

get तिलतिधीयसंडिताभाष्ये | [wresimegiwenn)

मजर उष ara’ | कतमां call, प्रथमेयमागा- ext मलो sft प्रजान | रका सतो बहुषेाषो व्य॑च्छस्यजीला त्वं जरयसि aaa’! ॥५॥

उजमेका | प्रतिमश्वमाना । भयासम्‌। रक | पत्री | रकानवि रशतिश्च ॥ ११॥

दति व्ैनिरीयसंडहितायां चतुथेकाण्डे तृतीय- प्रपाठके रकादगाऽनुवाकः ॥ ° ॥

दणरमेऽगुवाके खषटिनामका इष्टका wer: ww: | श्रथैका- qa श्युहिभामका Sw! कषपः, ‘aaa सावा प्रयना Srufefa tren wet दति । तज प्रथमा माद,-““दयमे ज वाया प्रथमा areracat चरति प्रवि्ठा। वधूजजान नवगव्लनि चो चय एनां महिमानः weal)” इति। च्रनाप- Haart ‘ar दृटकास्ति, ‘cada’ ‘ar (तथा विधबुष्टिरूपा, तच्छब्देन पराण्टश्यमाना पुनविविच्यते), सेयं व्यषटिरूपा कालानां yaaa सतो यच्छत्‌ (faveq प्रका्ररूपाऽग्डत्‌ ) । ्आदिखरूटटिकाले प्रथमे यः प्रभातकाखः aware tare: | ‘er (खष्टिकालोना) श्रथमा' wfeuitearaufaer’ at rai (sfuat) रेनन्दिमप्रमातरूपेख ‘cfr तच Tere, myer भवगव्वनिजो' (गवं बर गच्छतीति) "नवभन (are

[का०३।०३।अ७०६९] वेदायंपरकान्ने। Ree

विकाइवती) ‘ay.’ ‘afeay (उक रान्तर प्रजात्पारिका) ‘sar’ (जाता), तददिवमपि ग्यषटिरम्तरा्तरप्रभातनिष्यादिकेत्यधः | "चयः" (fragrant: “महि मागः, (महिमापेताः) अधिखयैचग्ररूपा देव्ता “एनां” (व्यष्टि) "सचन्ते" (समवयन्ति) । देवतात्रयप्रका्- कानुयदादखाः प्रभातरूपल्मि्ययः । णवविर्धां* व्यटिरूपा- मिष्टकामपरधामीत्यभिप्रायः |

अथ दितोयामा इ,“ न्द तौ उषसा पेपिद्ठाने ware योनिम सञ्चरन्तो । खर्यपन्नो विचरतः प्रजानतो केतुं wart wat ग्ड रिरेतखा"९) इति । इ दावमेाः-एका ङटिकालीना, ‘waar Ca gaara; wart प्रतिदिगखश्चारिणो; खापि ‘wet चरति प्रविष्टाः इति पुमन्छक्ा। एवं खतो ‘oar’ "विचरतः" (द अर्यष fafad करतः) ; राजावपि प्रलयकाले तिरादितजगत wiaraawegfeqd खतो दिक्वसादृष्ड- मापादयति, तदिदमेकस्ां चरणम्‌, च्ावंरतमेनिवर्शंकल मपर श्यां चरणं | Mew उवते ?- बन्द खतो' (कन्देयुकर्मन्लेः wa- मामतया Sea); "पेपिश्लाने' (शं प्रकाश्रयन्य); "मारः ‘af “अग्ष खरकलो', waar कालैविनेवलात्‌ कालसा मान्यमेव याजिः शतः), सष चाभयोाः वमामःः- महाप्रभावं gees करपप्रभाते tafe Yaar कालकि्िषी, तौ च खकोयं

* शवंविधमिति eae पाठ। न सम्यक्‌।

† Sawsara खष्टिरूपक्ल्पप्रभातम्‌" इति ate We Yo र्वं ए. Te पाठः| वशतः .मह प्रभातं SVE, खल्यप्रभावम्‌ ' इवि अठ भवितु am: ।

3A 2

१८० Afeoudfwarara, [का०४।प्र०द।अ०९२]

कालसाभान्यम्‌ “श्रगः-रत्य वल्लते दति “श्रन'-सश्चरं मशो उवे ; ते ख ‘guia’ (ख्यस्य जाये) ; श्रजानतोः (खयं देवता- Sway nya; "केतु ‘wera’ (qt wae), प्रकाश्चप्रदागेन fe प्राणिनां Sort अनगयन्तः); “nat (कदाविदपि जरारहित); “रिरेतखाः (waata@) ay- व्यापारकारण्डडते इत्यर्थः |

अथ दतोया मार. 'लस्त पन्धामन्‌ तिख ws धमासा wy च्योतिषाऽऽगुः। प्रजामेका रखत्थुजेमेका त्रतमेका र सति देवयूगाम्‌(₹”” दति । ‘fray उषसः wae’ (aye) wat? (भागम्‌) “waar (अनुप्राप्ताः) यश्चरक्कलेन wet व्यवसिता care: | “war चमासः' (दौतिरूपाः) a चन्द्रादित्याः ‘entire (प्रकाशदानेन agate) '्न्‌›-श्रा- “अगः, ्नुप्राप्राः)। तिषणामुष्ां देवीनां मध्ये यजमानख cana ‘wef; यजमानस्य ‘as’? (बलम्‌) "एकाः ‘Tele ; देवान्‌ sary इच्छतां यजमानानां wea? (कमेभुष्टा गम्‌) ‘yar ‘Tafa’ |

अय wqufare,—“eqaiar श्रभवद्‌ या atta une क्ताटृषये भवन्तो । गायनं feed जगतोमनुषटुभं zece ear: सुवराभरल्िदम्‌(*)” इति, ada उषा, तथापि जगद्रलणाय धोगेश्वयादनेकश्रोरस्लीकारे सति बव उषसा भवन्ति । तच ‘ar ‘atrar (चतूर्यो), सा च उषा ‘sagt’ (चिददारि्तामचतुएययुक्राग्निटमक्रतुरूपः, अभवत्‌" । at ew —

(stesimogimegt) वेदा्चप्रकादने। a ८१

‘aye "पचा (प्राश्यप्रतोच्याङ्गरूपे . पशमद्तो इाववथतरे) "भवन्तो" (भावयन्तो) सम्भा वयन्तीत्यथेः, तथा “waa, (WATT यन्न निष्यादकाम्‌ लिजः) अनयन्ती ; तथा ‘eeca’ (ie मचनारूपं Vw) 'यच्नागाः' (बम्पाद यन्तो) ; गायश्चादि देवता- तसखः, "सुवः" (Her खगम्‌), ‘ce कमं च भरम्‌, (सवे इर ब्त) ATTA:

अथ पञ्चमीम, "पञ्चमिधाता विरधाविदं यन्लाषाश खश्रजगयत्‌ पञ्च-पश्च । तासाम्‌ यन्ति nate पञ्च नाना- Safe करतत sea)” दति । "यत्‌" “द दं" रस्ति aes "धाता (खषा प्रजापतिः) "पञ्चभिः उषेाभिर्दवोभिः “विदधे (निभिंत- वान्‌ )। ‘aval? (पञ्चानामृषर्षा) wie ‘were “खख CTT |) UAE सति पञ्चसद्धाका Aer उषसः, तासां खसारः पञ्चवि्रतिसद्याका शत्थेकस्िन्‌ मासि प्रतिपदादि रूपासि ्द्षसः सम्पद्यन्ते | “तासा मू" (तासामपि) gaat ‘sate’ (प्रष्टरूपेश मित्रेन) ‘vy wer उषसः (क्रतवः (क्रत॒मिष्पादिकाः), “वामाः (aera, marifa vearfa व्याक बन्धः) , “नानारूपा कि" (बहविधसरूपारि) ‘afin’ (atgafin) 1 तैका दिनं दिनम्‌ श्रग्निदहाचं गिचव्यादयति; तते इडे दभेपफमाचा निष्यादयतः; ओपवसश्यदिनहत्यम एका निष्याद यति ; सुन्या- feared पञ्चानामपयेगात vagfanuaat® wig कारित, क्रत्वान्तरभेदमिष्यादकलेन। arateqaa i

* onefadurajfate कचित्‌ पाठः। † बान्तस्निष्पादकत्वेन इति B. Te HTe We Yo WIS: |

QSe तैत्तिरोवलंरिकभाणे 1 [ काभ .द।ख ०१९]

We वटोमाह,-“चिरअत्‌ सलार उपयन्ति निष्कल? wari कठं भिम मानाः। खटा सन्यते कवयः TAT HATH eee: परि afer areO” इति । चित्‌" (नावतियिरूपेख जिबकद्याकाः) "दारः, (भगिन्यः) ead रथो निष्कुतम्‌ः (रजं शतम्‌) अथिदहाजादिकमं (उपथन्तिः (argafer) । कोरु ष्तः ?- “समानं केतुः (ze चिक्र) प्रका्रङ्पं “प्रवि- Sear: (कचु र्बदधा रयन्वः) ; are कवयः" (fear) ; Rarer. (तत्तहिनसम्वादनोयं परजानन) ; “खदु शश्वते (खय मेव पमःपगरावन्नेन वसनादौन लम्‌ सन्पादथन्ति) ; इन्दरसां twat ae तिष्टतीति ‘weer: सयः; तथा चान्यजाखाथते, ‘war पवद दिवि ta tua: यज्व निषटति wile) म्ामवेदेनाखमये भरोयते। agua स्तिभिरेति gd: दति ave ‘meee: (wee) "परि? (QT) “wre: (array: ARIMATAT:) “afin? (मश्नन्ति) ana Tay: |

भ्रव सततमोमारः-“ज्योतिश्नतो प्रतिम॒द्चते नमे TH TL wie बतानि । वि qin gear जायमाना ATT मातु रखा STR” दति। चेयमुषा “च्छो तिद्मतौ" (Arie यक्रलात्‌) ; "राजो चयं, खवादयात्‌ पूवभाविलात्‌; ‘ear दप्यमाना ; तादृ गुषा "नभः, (नभद्य[?]) Eder "तानि (ख य॑सम्नस्विलेन अतवन्नियतानि) cherie भतिः-.मृश्चतेः

* ame छतमिवि पाठः करार इ, Ma नाचि ।

[का०७।१०शअ १९] वेदारधपकाभे। RER

(aqafaa aatifa) mersate “नानारूपाः” (गो महिषादि- जातिभेरभिनलाः) ‘awa: "नाधमानाः (aHage निद्रायाः ward प्राभ्रवन्धः) ; मातुः" (माद्रषमानायाः) “wel: waar ‘eva’ (say) waft? (विविध मरश्यगमना दिष्यव हारमव- खोकथन्ति) |

SURAT "एकाष्टका तपसा तप्यमाना जजाभ मैं महिमानमिनरं। तेन TE TEM देवाः रन्ताऽस॒राणामभव- wea” दति । “एकाष्टका इति areal कष्यते, तथा Woe, "या माध्याः पोारएमा्ा उपरिष्टात्‌ gear तख्वामष्टमो व्ये्ठया सम्पद्यते तामेवेषटरे्धाचश्ते' दति । चेयम्‌ एकाष्टका “तपसा त्यमागा" (पुजा तपञचरण्ती) “महिमानः (भहिमेपेतं) ‘mi? (सा दरवर््िनं) ‘oe’ "जजान (उत्पाद वामा), ‘Aw (देश) ‘Tar’ स्वं “Ter (MATHEW. राखसाम्‌) खस को (fakderfirsrae:) । स Vx: ‘werfa:’ (खक यज्नक्रिभिः) श्रसुरार्ण" “इन्ता' ‘maa’ । |

अथ मवमोमाह,--^श्रनानुजामगजां मामकन्तं सत्यं वद- wpe एतत्‌ । श्थावमस्य सुमते यथा yaaa वे अन्यामति मा wan” इति । हे एकाष्टका रेष्यो, ‘at’ waa way “त्रनानुर्जा" सन्तम्‌ CET अनुजां" “oN (शतवल्धः)। श्रा (खमन्तात्‌) कमे नष्टाभस्वानुक्रलत्वेन जायते दरति “श्रमजा, तदिपरोतस्ु ‘arya; अनृष्टानरहितं ‘af’ श्रनु-

* एवमेव aay पाठः। वि-पष्मन्ति डति wise भवितुं ga:

RSE तैत्तिरीय संहिताभाखे | [ाग्भप मद्‌ ०१९]

अथ वह्टोमाह,-“चिरअत्‌ कलार उपयन्ति fray: सभाग केतुं पतिम मानाः। Waxed wee: प्रजानतोमेष्येकन्दधः परि यन्ति भादख्छतीः()* इति । “चिन्त्‌ (भासतियिरूपेश जिन्रसङ्याकाः) "खारः (भगिन्यः) उषसा Sar निव्कुतम्‌ (जलं waa’) अद्चिाजादिकमं “उपयन्ति (argafer) । Brg: 7- समानं कंतु (ocd fas) waned “प्रति- RGA.” (कञचु कबद्धारघन्वः) ; ताश्च कववः" (विद्रससमानाः) ; ‘net: (तन्लहिनसन्पादनोयं अजागनगधः) ; “द शन्ते वय मेव पभःपृनरावन्तनेन TAT Way, खन्पादयनति) ; wat वेदानां मध्ये तिष्टतीति मथेशब्दाः' सयः; तया जान्वचाखाथते, ‘war gine रिषि रेव tats age तिष्ठति मध्येश्रह्कः। शामवेरेनाखमये मरोधते। au fafatfa सर्वः, इति । ae ‘wae: (eee) "परि" (पाञचंषु) .भाखतोः' (भाखलयः भ्रकाब्रमानाः) "यन्तिः (मष्डन्ति) qual Care: |

अय खत्तमोमारः““ज्यो तिश्मती प्रतिमुञ्चते नभे aH Sat waw व्रतानि । वि पश्छन्ति पश्वा जायमाना नानाहूण माहु- रखा उपदधे)" इति। चेयम्‌षा “व्छोतिद्मतौ' (व्ये तोरूपेनंचने- यक्रलात्‌) ; UY चेयं, उयारयात्‌ पूेभाविनात्‌ ; “देवो दीप्यमागा ; तादृगुषा (नभः (गभख्(?]) ‘ater जतानि' (ख यसम्बन्विलवेन अतवज्िवतानि) र श्विजाखानि भ्रतिः-मृच्चते'

* axe जतनमिपि पाठः ate इर युके afer | * जसं watifa पाठः कार इ. पुशकेगाक्ि।

[का०७।५०९यअ ०१६] वेदापकान्न। AER

(aqafira Batis) तस्छासृवि "नानारूपाः गे महिषारि- आतिमेरभिलाः) ‘away जावमानाः' (wage निद्रायाः war प्राभ्रवन्ः) ; "मातुः" (मादसमानायाः) “TEM” wear ‘era (see) wafn® (विविध मरश्यगमनारिष्धवडहारमव- खेकथन्ति) | |

MUSA —“URTSHT तपसा तप्यमाना जजान A afearafarg । तेन Tey व्यसहन्त देवाः इन्ताऽसुराणएामभव- wevifac®” cfr. (एकाष्टका इति माचशष्णाहमो कष्यते, तथा चापस्तम्बः, ‘ar माध्याः Grearer उपरिष्टात्‌ gear TAR BSA सम्पद्यते तामेवेष्टसेत्याचशते" इति । सेयम्‌ “एकाटकाः “तपसा ATA (पुजा areca) "महिमां" (मददिमेपेतं) “गर्भ” (सखो द रबर्िगं) “दकः ‘ee (उत्पाद- वामा), ‘Aw (दनेश) देवाः" स्वं “TE (MATH TWAT) “सह नो" (विच्ैषेखानभिग्तवन्तः) । स Sx: ‘weyfay.” (खको यज्क्रिभिः) श्रसुरार्णा" “ea ‘maa’ |

अथ मवमोमार,-^श्रनागुजामनजां AAR सत्यं वद- गदन्विच्छ एतत्‌ । अथालमख् समते यथा यूयमन्वा का अन्यामति मा wan)” दति । हे एकाष्टका रेषे, ‘at’ यजमानं way “अरनानुजां' सन्तम्‌ ददनों “श्रनुजां" Saw (रूतवल्यः)। MT (समन्तात्‌) कमे नष्टाभस्वानुकूललेन जायत दूति “नजा, तद्धिपरोतस्ठ “श्रनानुजाः* ; अमृष्टामर हितं ‘at’ श्रम्‌ -

* एवमेव aay पाठः| fa-qafa डति पाठक भवितुं Ta

axe Sfucqadfwarera : [का०३।प.०३।अ०१९ |

SATA छतवव्य इव्यथः | RITW एकाषटकाः — aay acai.’ (fare wa वदगयः) दे यजमान, एवमेतं धर्ममनतिषेयेवं वे धयन्ध wey: । अतस्वतसादात्‌ सम्पा गंदन्तिरहम्‌ “एतत्‌ “अन्विच्छ (वच्छयमा शमेतत्‌ sa शितं sre) | किम्तदपेकितमिति?- तदु श्यते, ह एकाष्टका, Ya We’ (युद्मत्पुजष्ट) TRA ‘guar (कश्याकबदधो) ‘aur खिताः, एवमडहमपि re’ (exe) ‘guar azaefed ward’) ‘ay (gu) aa ‘meat’ (cari) “afa’- egy “मा प्रयुक्त (परयोगव्यवहारं न करोति) किन्तु acacia व्यवहरन्ति °; तदददमणुलिजामनगक्रल- ग्धवदहारटक्रा शया सम्‌" ।

अथ witNy—“wiaa gaat विश्ववेदा we प्रतिष्टामविदद्धि गाधं। यासमख् सुमते थथा Gea aT अन्यामति मा nq’)? इति । ‘aa’ यजमानख ‘guar’ (afwemrat बुद्धेः) विश्ववेदाः" (सवंजगदभिन्ना) दथमुषा Ta’ (ख्ितवतो) । सा च रति" cae’ (रनु Se are amt; ‘fe’ (aera) दयमुषा ‘are’ (प्रतिष्टानिनिन्तभूतं) यजमानम्‌ “श्रविदत्‌' (लभवती), तस्मान्मद न्‌ रदे सवेयंवतोत्यथेः । भूयासमित्यादि yaar

* वमेव eat wis: | aaa —qar’ (Katt) 'खन्धाम्‌' ( इतराम्‌) 'खति"ः- लङ्घ्य "यथा" ‘al प्रयुक्त' (प्रयेमव्यवहारः न करेति) किन्तु परस्परानृवृूख्येनेव waycia इति wei भवितुं वुष्कः।

{का ०9प्र०६।अ ०९६] वेदार्थप्रकाध्े। Rey

` श्रथेकादगोमाद,-“पञ्च ्यषटोरन पश्च राहा गां TE- गाख्ीग्टतवेऽनु पञ्च । पञ्च दिभः पञ्चदग्रेन wat: समान- TR रमि खोकमेकम्‌(५९)० दूति । श्रभ्रिहाच-रभपुंमासपवसथ्य- सुत्थास्यकमनिष्यादिकाः पञ्च मुख्याः उषसा याः aM, mA) Te Bare पञ्चा त्मकं खवेमिदमत्पज्नमिति । तदुखते- "पञ्च दाहा" उत्पन्नाः,-तमिखा व्थात्छ्ञा सन्ध्यादयम्‌ ्रहरिव्येते पश्च Ter! ते Wray, शद वा ag नेव fags आसोत्‌" इत्यनुवाके, याद खा तनूरासीत्‌। तामपाइत। सा तमिखाऽभवत्‌' इत्यादिना समाल्राताः। aaa, "तेभ्य wera पावेऽन्नमदशहत' इत्यादिना दोहा श्राल्नाताः । श्राश्राय चान्त तदुपरं इतम्‌, एते वे प्रजापतेदेहाः'शति। एते "पञ्च Ser’ पञ्च व्य टौ रनु' उत्पन्नाः । येयं गोः (षथिवो), ‘agar’ (पञ्च-

विधनामेषेताम्‌) aft पञ्च व्यष्टोरनत्यन्नां विद्यात्‌, वसमार्ती पष्यवतीति नाम, Ww तापवतोति गाम, वर्षती इषटिवतीति नाम, अ्ररदत्ता* जलग्रसादवतोति माम, रेमम्तथिशिरयाः Tay- वतोति नाम, सेव पञ्चनान्नो wit । तथा ta भरिथिरयोरेक्येन ‘ow ‘waar adh शन्‌" उत्पन्नाः । तथा MATA सदादया "पञ्च" PEA’ FATA: | पञ्चदशस्य स्तोमेन ‘Hay (सम्पादिताः), पञ्चविधटत्युपेताः Bisa: पञ्च

*ष्ार दर्ता दति GaAs पाठः, Wega इति MCSA डति वापाठे भवितुं wa: | रवं ठ्ट्िवतीग्यच रट्िमतीति पठे भवितुं zai | † afecamat डति सवयत्र पाठा न सम्ब | 3 2

३५८८ Slactufwarara ; [का०१।५४०३।अ ०९९]

eit: । ae समख विधायक त्राह ‘oer डिद््रा(त' cad जिवाशमाशातं। at ua: पञ्च wees) “एकं ‘Srey ‘afr "समाभमूहीः"- "लाकः' अलोकः प्रकाशः, तमेकं प्रति सभानख्भाषाः । मूड शब्द छनलमाङ्गवाचो सन्‌ मुख्यै खभावमुपल्यति । मश्यसखभावख wert wre । एवं- विधर्टिरूपेयमिष्टकेति saa |

श्रथ इादश्ोमाद,-“"शतख्च गभः प्रथमा व्यवु्यपामेका afeart fauf । खर्यस्येका चरति निष्कृतेषु चमखेका शवितैकां नियच्छति(९९) दति । चा एताः पूतीकाः पंञ्चोषसा ser, तासां wa प्रथमा, या ययषिरूषःकाखरूपाऽस्ति, सा ene (सत्यस्य) “गर्भः (adem) aa wieder ata aria । “एकाः काविषुषाः रंशमिषदकारिणौ ‘sat ' महिमान" ‘faufe? (quate रञ्िहारा जलमानय मेचोादरे गभ eu aed पषयति) । ‘unr काचिदन्या उषाः ‘wae’ सम्बन्धिवु ‘fray’ प्रदेशेषु “चरति, (ware कुर्वतो THA) | ‘yar काचिदन्याषाः ‘ade’ (दीप्यमानस्य) sy: सम्बन्धिषु ‘ati (ware करोाति)। ‘wat? का्िदन्यामुषसं “खविता' "नियच्छति' (रेगन्दिमं प्रकाश्कारित्ेन नियतां करेति) |

अथय चयोादन्ोभारः या प्रथमा Arega सा धेनुरभवर्‌ UH! सा भः TIA धुच्ठात्तरासन्तरा समाम्‌(* २ इति । FNS पञ्चसु Seg ‘ar ‘Aaa उषा ‘ART’ (तमे व्यवाख्यत्‌) प्रकाओात्पादनेन war निराकरातोत्यथेः । ‘ar

[का०७।प्०३।ख०११९] बेदा्ंप्रकाद्ने। ase

(are मषाः) ‘er Wary (व मम्नामिके लोके प्रका प्रदानेन भेनवत्‌ प्रोतिडेतरभवत्‌)। तथाविधे उषः, ‘ar तव wae (Hay लतो) “नः (WETS) SATAY सर्वेष्वपि dagty निरन्तरं ‘wa’ (ied gq) यथा धेनुः Wt प्रयच्छति, तदत्‌ लं ale warwe® प्रयच्छत्यथ; ।

अथ चतुदश माह,-““ब्रकषंभा नभसा व्यातिषाऽऽगादिश्च- ख्या अबशोरप्रिकेतुः। शमाममर्थर खपष्यमाना fart अरामजर खव TT) इति । येयमृवा कषवं भा" (VAT WME नशवा दिषु मध्ये ष्ठा), सेयमुषाः “rae “ग्येतिषा' (srarwaftinnra eat) रागात्‌ (दृह समागता) । कोदु ब्रो?--“विश्वरूपा' (सर्वाणि प्रकाश्वानि ager: at 'विश्वरूपा") “वलो, (्ादया पूवम्‌ अ्रनकारलेशानुटतनेमिं णा); अभर. कतुः (श्द्रिहाजिभिरूषःकाले वित्य प्रज्वलिता ature waar ष्वनथानोया war खा ्रव्रिकेतुःः । “समानमथे “बिध्वतो,-सखर्यस् antral श्रन्धकारनिवारण खूप, तदेवे- waste प्रयोजनं, wr र्येख सद समागप्रयोजनेपेता; ‘equa Grimes कमाणि तानि war canta IATA’ | डे “WHY ‘ga’, लं ‘acy ‘ara.’ (बलो- afenfeqanccfeata garfearca प्रन्तलात्‌ विर- काललचणां जरां प्रापताऽसि। तादृगृषाङ्परा दयमिष्टकत्यथेः |

† अतयोजनम्‌ इति ate We Te पाठः। 3B 2

ace ले्तिसीयसंहिताभाष्ये। (का०९।्०द।अ ०९९]

अथ पञ्चदभ्ोमाहः-खदरू्नां wit प्रथमेयमागादशां भेजो जनिनो प्रजार्मां। एका तो बभाष वयुच्छस्यजोष्ा लं जरथसि eda” इति, शयं" श्रयमाः उवा “रागात्‌ (दह कम्ागता) । कीदृ श्यै — wart (वसन्तादो्ा) "पन्नो (पालयिचौ), उषःकालस्यासषटदाटस्या was सम्पद्यन्ते । “व्रः ‘Tey (नयनस्य रेतुः, प्रकाश्प्रदानेन निष्यादिकेत्यथः) | श्रजार्ना' ‘afew ( उत्पादयिनी) smatager fe नगवमासगभै- धारणादिना प्रा उत्पद्यते । & (उषः, लं were “एकाः तीः ‘ayer (दिगभेदेन वडप्रकारा) ग्ला ्यच्छषिः (तमा वासयसि) निष्कासयसोल्यथैः । arew लवं ?-्रजोशा' (बलोपलिता दिजरा र रिता) । “सर्व॑म्‌ अन्यत्‌ (मनृयश्नरोरादिकः) "जरयसि" (जीणे करोसि) । इत्यं पञ्चदशाक्ाताः, षोडशो लन्यज द्रष्टव्या | |

wade: साध्यमुपधामं fard— ‘a वा ददं दिवा भ गक्रमासोदव्याटन्तं ते देवा एता व्य्टीरपश्जन्‌ ता उपादधत तते वा ददं वच्छ्यस्येताः उपधीयन्ते Baran उच्छलत्ययोन्तम एवापडते” (५।२।४अ ०) शति । दः कालखरूपं aq दि वाराजयेोव्याटृन्तिकया उषसा रदितलात्‌ ‘satan’ “रासीत्‌, तथा खति ‘fear श्रपि “मः रासीत्‌, ama श्रपि a श्रासोत्‌' व्या ठन्त खरूपस्य निखत॒मशक्यलात्‌ , acl देवाः" व्याटन्ि- कारिणोयष्टिशञ्त्रका "एता" इष्टका aaa’ | (विभरेषेण) “उच्छति तमे विनाश्यतीति ‘afer उषःकालः, तद्वा चकशब्देनेापेतेमन्लेडप-

[का०४।प्.१।ख one] बेदार्थप्रकाशे। १८९

धेया teat wea) "ताः" ब्य्टोरिष्छो * उपादधत । "ततः" Bea “द्द” कालखरूपं 'वयाच्छत्‌' (व्याटृन्तिकया युष्या दिवा- WMATA MSHA) | AH व्यष्टोरपदध्यात्‌। तदु पधाने fe यजमानाथे ध्युच्छति' एव । शपि च बुद्धिगतभान्तिरूपं तमाः farraata ।

अज्र विभियोागसंग्रहः,- द्यं व्यषटिरूपादध्यात्‌ मन्त्राः Tea fear: ॥

इति सायमाचायंविरविते माधवोये बेदायेप्रकाजे छष्णयजः- संहिताभाय्ये चतुथंकाण्डे दरतोयप्रपा ठके एकादशोऽनुवाकः ° ॥

BA जातान्‌ प्रणदा मः सपत्नान्‌ प्रत्यजातां जात- वेदे नुदस्व । अमे दीदिहि समन अरे डन्तव स्यार शर्म चिवरूय उद्धित्‌ | ससा जातान्‌ प्रणुदा नः quay प्रत्यजातां जातवेदा नुदस्व । अधि ने ब्रूहि सुमनस्यमाना वयः स्थाम AUST नः AIA” | खतुशचत्वारि शः स्तोमे TAT ZAR” षोडशः स्तोम ओजे द्रवि" एथिव्याः पुरौषमसि ॥ ९ ।॥

* age रति सन्नतर पराठा न सम्यक्‌

Reo तैन्तिसीयसंहिताभाष्ये | [ato9)a eRimqoerR |

असा ATA” | CEERI वरिंवग्न्दः शम्मृग्डन्दः परि मूग्न्दं भाच्छच्छन्देा मनग्डन्दा eee: सिन्धु- EE: समुद्र छन्दः सखिलं छन्दः सयच्छन्दा विय- WHT SU रथन्तरं छन्दा निकायग्डन्दा विवध-

ग्डन्दा fare सजग्छन्दः ACTA CIA Ta: ककुच्छन्दस्ति ककुश्छन्दः काव्य छन्दाऽकप छन्दः We

Uitte विष्टारपक्चि्कन्द Aiwa छन्द प्रखच्छन्दः aa: Wa वरि वग्न्दा areal वयस्कच्छन्दा विशालं छन्दा विष्यङगीमग्डरन्दग्कदिष्डन्दा दूराइशं छन्दस्तन्दरं डन्दा- sate छन्दः(९"५ ॥ ३ ॥

असि WaT दन्दः । चयस्तिरशच ॥ १२॥

इति तैत्तिरीयसंडितायां चतुथेकाण्डे ठृतीय- प्रपाठके दादशेाऽनुवाकंः॥ ° ॥

एकादश्रानुवाकं aren दृषटका श्रमिहिताः, तावता agufet: समाप्ता। wu दादे पञ्चम्यां चिद्यामसपनास्या SUH । HU, Ar wa पेवाद्िकोर््थां wee पश्चमों चितिं चिने्यप्रे जाताम्‌ प्रणदा नः सपन्लानिति परस्तादुपदधाति' इति । पाठस्द,-“शग्रे जातान्‌ TORT नः खपव्रान्‌ प्रत्यजातान्‌

(ateewogigett} = Rarvinart | १९१९

भातवेरा Fea we दीदिहि मना wees शा? रमेन्‌ Fare sig)” दति । हे wg’, गः" (अस्माक) ‘arate’ सपन्ञान' (ये पव॑ मृत्पन्लाः waa: ताम्‌ ) प्रणुद" (प्रक माञ्जय) | दे ‘qratz’, ये पूव॑मगुत्यन्ला दतः परमत्प्तिप्रसक्रियुक्राखतान्‌ “भरजाताम्‌' way श्रति'-गदस्न' (उत्पन्तिप्रतिबन्भेन निराङ्ुङ्‌) । ‘quar, (खाणु्रहचिषलः) लवं शरहेडम्‌' (श्वम्‌) “चिवरूयः ( जिवशूथः प्राम्बं ्-सदो-इविद्धानरूपग्टह बयापेतः) “उद्भित्‌ (अनेय कमात्यारकः) खम्‌ अस्मे दोदि हि" (श्रसदारीन्‌ प्रकाशय) | "तवे प्रादात्‌ "अमम्‌" खाम्‌" आसुखवान्‌ भवेयम्‌।

एतैकान्तसाध्वमृपधानं विधन्ते,--““शरप्रे जातान्‌ प्रणदा नः खपन्नानिति पुरस्ञादुपदधाति जातानेव weary प्रणते" (५।२।१अ०) इति।

WU, ° “खदा AAT प्रषुदा गः सपन्नान्‌ RAAT जातवेदा yee wie ने ब्रूहि सुमनस्यमाना वय GTA प्रणादा नः eu” इति । “awar’ (बलेन) (जातान्‌ ईति पूवैवत्‌ । “सुमगस्यमानः' (सोममस्यं प्राप्तः) सम्‌ नः' (शर्याम्‌) “भधि'-श्रूरि", ‘ava’ अपि त्वदनुयहादधिकाः ‘ea’, "नः" श्रस्मदीयान्‌ ) “सपत्नान्‌! (wg) ‘Tg |

एतश्मन््तसाध्यमृपधानं विधत्ते “खषा जातानिति vat-

ष्णनिग्यमाचामेव weza” † (५।२।५अ०) इति । "पदात्‌" 'उप- *ख्नतु सहसा जातान्‌ CERI मः सुपत्नानिति पञ्ादुपदधाति इति | woe’ इत्धधिकः पाठो मवितुं aa: |

+ प्रतिनुदते" शति area years: |

३९९ तेतिरीवसंडिताभाष्छे। [आा००।प्.१।अ ०१२]

रधाति' इव्यमुवन्तंते । waar उत्पश्लविना प्राधान्यम्‌ दृद त उत्पव्यमामप्रतिबन्धप्राधान्यम्‌ ,--अनेनाभिप्रायेण भयच एवकार- प्रयागः |

कश्यः, “चतुखलवारिश्् इति दशिणतः' दति । weg— “चठुखलारि रजः Bar वचा द्रविणम्‌(२)” दति । याऽयं “खामः' चतुखला रि शदाट्स्या सम्पलः, "वर्चः (qaed wi); ₹ cee तदुभयरूपा लमसि |

ane विनि युक, “चतुखलारिश्चः साम इति ददतः, ब्रह्मवर्चसं वे चतुख्लारिश्मा ब्रह्मवर्चसमेव <cfewar we तस्मादलिणेाऽद्धा ब्रह्मवचैषितरः' (५।१।५अ०) इति । बराह्मणानाम विच्धात्‌, तै्निष्या्यस्य खो मख्य ब्रह्मवचैःखरूपलम्‌ ।

HU, GTA साम Tara इति । पाटमस्त,-““वोड्ः सोम श्रो द्र विणम्‌(*)” दति । षेङ््रभिरा टत्तिभिर्निष्या चः ‘QTM’, यस्ादशः ‘Bla’, यख्चाएटमघातुरूपं घम वा, डे दष्क तदुभयदूपा त्वमसि |

ure fafrag.—‘aige: Sra cane War प rym By TATHTAT धन्ते तस्ादुत्तरताऽभिप्रयायी जयति” (५।३।५अ०) दति । षोाडश्स्तामख wWarefetaaia श्राजस्म्‌ ।

अरयेष्टकादयं ay wiala—“ag वे चतुखलारि रज वजः घोडा यदेते इष्टके उपदधाति mae जनिव्यमाणा भाद्व्याम्‌ AVY वञ्जमनुप्रहरति स्ये” (५।२।५अ०) इति ।

[ ato 81 ०३।ख.६२] वेदांप्रकाश्े | BER

स्तोमयोरजिष्टनिवारकलेन aq । श्रणादनम्‌' TATA खाना- farce, ततो वञ्जसानु प्रहारः ‘Ae’ (हिंसा ये) सम्पद्यते । ae, दृष्टकार्या पुरीषमधयूष्च षथिव्याः परोषमसौति Hash: परोषवतोम्‌' इति । पाठस्ह,-“थिव्याः पुरोषमखप्ा ara)” इति । हे दृष्टकाखषूप, लं ‘fae’ (खितिरूपायाः) ‘awe (पूरकम्‌) श्रसि'। साति भकलयति विनान्रयतौति सः, म प्सातोत्यप्ः । रे aR तम्‌ “श्रष्यः, नामः “श्रविः । एतकान््साध्यमु पधानं विधत्त,-“पुरौषवतीं मध्य उपदधाति पुरीषं वे मध्यमात्मगः सात्मा न मेवाभ्भिं Fea” (५।२।५अ ०) दति। ए्रोषमध्यूदय तस्धापर्युपधीयमानलात्‌ पुरोषवतो । “ot वै carat: (गवादिशरोरख्छ)* "मध्यं" उदरमध्ये वकमागलात्‌। श्रतः पृरोषलेन area’ (रोर सहितम्‌) ‘Ta’ अर्भ" 'चिनतेः । एतदेदनं प्रशसति, “घात्माऽमृिज्ञोके भवति य एवं वेद्‌” (४५।३।५अअ ०) इति। मामकरणं पुवेमृक्रम्‌ । द्‌ ठकापञ्चकं wiela,— “Var वा wager मामेष्टका यद्येत उपधोयन्ते ATS सपन्ना भवति" (५।३।१५अ ०) इति eae uzut विनाश्रकलात्‌ ‘wera इत्येता मिष्टकागां नाम ध्येयम्‌।। कशर्पः, "एवग्डन्देा वरि वग्डन्द्‌ cia चत्वारिंशतं विराजा द्र cu प्रतिदिश्मद्छणायः इति पाटस्हु.““एवग्डन्दा(^) वरि- वभ्डन्द (९ अन्ूर्ङ्‌ न्द्‌: परि भण्ड न्द्(<) अआच्छच्छन्दो(\*)

* मखादिशरीरस्य इति ादशपुस्तकपाठटः।

+ नामधेवमिति पठे भवितुं aa: | 30

Ree तेत्तियोयसंदिताभाष्ये। — [Stresinegraqere |

ame) व्य चग्डन्दः(*९) सिन्धग्न्दः(५२) ag कन्दः(२९०) सखिशं छ न्द :(*५) मं य च्छः ब्दो (*९) वियच्छन्दा(*०) टर च्छन्दा(\८) Tame wears) निकाषग्डन्दोा(९') विवधण्डभ्देा(९९) गिर्‌- भ न्दा(९९) भणग्डन्दः(र९) सदपर न्दः(९५) अगुदुप्‌कन्द्‌ (९१) कवु च्छन्द्‌(९९) faaqeq( काव्यं छन्दः. wed em) offered) रचपद्धिग्डन्दा(९९) विष्ठारपङ्ि- ग्यहन्द्‌ :(8%) अरे श्वा कन्द :(१२) प्रच्छ छ -दः(२५) पमं न्द्‌ (२५) एवभ्डं ग्दे1(६९) वरि बग ग्ट! (२०) वयम्ड्‌ म्द (२८) वथस्छच्छन्द (२९) विशां wei’? विष्यद्धौग्छन्द्‌ः(५९) इदि ज्छन्दा(*९) Zire ere’ ag eae) अद्ाङ््‌ wee” इति। “एवः ‘fey cara: wat: ateraftnt कन्दो विशेषा भामपेयानि | हे ces, लम्‌ ‘Tree यत्‌, तद्रपाि । एवं स्वं भ ऊदनोधम्‌ |

एतन्छन््रसाष्यमपधानं विधते पश्वो एव यदभ्रिविराज wnarat चिल्धा्मपदधाति बिराजमषालमां ory दधाति wen प्टमामुनलतमां वाचं वदति" (५।३।५अ०) fat ष्टमा प्ररेत॒लादपरेः Tay । अतः "पदटुषु" “owat’ “विराजं (शीर ष्यादिरूपमन्न) शा पयितुम्‌ wie पश्र रूपेऽपरो उन्तमायां' vest "चित्या" विराड़ास्था teat उपदध्यात्‌ । विरा पलं त॒ वर्यमाश्द रव्या saya | यस्मात्‌ UST SATIS ‘faci’ "उपदधाति, "तस्मात्‌ लोकेऽपि बहपश्रयुकरः Fae: समागतान्‌ श्रतिथोन्‌ प्रति ‘onal ‘are "वदति श्रान्ता

[wreeiogimqore] नेदा्चंप्रकाशे। ९५१

ga ayy समागच्छत, yaa’ cit केयं उत्ता are |

vant दिशोषटकासद्लां विधे “दन्न दजोपदधाति सवीय वाय" (५।३।५अऋ ०) इति। "वबोर्यलं' (दा द्ध पेतं) । तख बङभिरिषट काभिः area | |

धम्यक्पङ्किरूपलं वारयित्वा वक्रं विधनते--“श्र च्णयेोप- दधाति तस्माद्या पञ्चवेऽज्रानि प्रहरन्ति प्रतिहि ये" (५।३। wwe) tft) ^

emt विराजः प्रजं रति,-““यानि वे छन्दासि सुषम ्ा- घम्‌ तदवाः सुवे लोकमायम्‌ Arias ते तपाऽतणन्त तानि aver waa तेभ्य एता इष्टका निरभिमतेवब्डन्दा वरिव- ग्डन्द दति ता खपादधत ताभिर्वेते सुवभे छोकमायन्‌ यदेता इका उपदधाति यान्येव छन्दासि सुवग्थाणि तेरेव यजमानः gai लाकमेति (५।२।५शअ०) इति । खर्गम्‌ श्र्ग्तिति ‘gaurfe’, arcurfa ‘afr wreath (ङन्द्ासि' खगंक्ञाके सितानि, तेन्डन्दाभिः Vary’ खगे प्राप्ताः+ तत्पाठसतर्षां ze प्रातिषाघधनं । wea च तेन" (खगे प्रात्धिनि मिन्तेन) wate (छपायमन्विव्यालभमानाः खिन्ना श्रासन्‌) ‘a पुमरविंचाय खर्गप्रा्यथे "तपः, तवन्तः, तताऽनृहितेन तपाः तानि"

* yeaa इति तु कचित्‌ पाठः| † as वारयतुभिति पाठे भवितु qa: | 3c 2

neg Afadaudfearara;, [Aresiwexramerel

‘ertfe खर्मसाधनानि “आपश्चन, ‘Away (कन्दोभ्वः) “एताः (विराडाख्या) शशकाः निर्मितवन्तः, निमाय च “एवन्डन्दा "वरिवग्डन्दः' इति are ‘av’ (विराजः) “उपादधत' (ताभिः (दृषटकाभिः) तदिषयं प्राप्ताः । श्रता यजमानेाऽपि तदुपधानेन

(स, ९

खर्मसेग्ड न्दोभिः खभ प्राज्नाल्येव ॥ शत्र fafaaradae:,—

पञ्चम्या चितावश्िष्ीसपनास्ह पञ्च च। एवंश्चनारि दु क्रा विराजे fey वक्रगाः॥

इति सायना चायं विरचिते माधवोये बेदार्थप्रकाणे छष्णयजः- संडिताभाखे चतथेकाण्डे ठतीयप्रपाटके इादशोाऽन्‌ वाकः ॥ ot

चत्रिरटवाणिं sgaz द्रविशस्यर्विपन्यया | समिंडः TH SEA” | त्वर सामासि सत्पतिर राजोत Sauri त्वं मद्रा सि ag समद्रा ते चम्मं स्वनीक सदग्धोारस्य सता विषुणस्य चारुः । न यत्त ओाचिस्तम॑सा वर॑न्त न ध्वस्मान॑स्तनुवि रेप BT yh भद्रं a अग्रे सदसिन्रनोकमुपाक आरा रोचते यस्य प ॥ ९ ॥ |

[aressmoRigenR] बेदा्प्रकाशरे | Ree

QUTEH VEN नक्षया चिदरूधितं हश A Se sa) सैनानीकेन gies wa यष्टा देवार यजिष्ठः खस्ति। दग्धा गोपा उत नः परस्या Ha मदत रोवदिदीहि^। wafer ar fear wit सुथिव्या विश्वायंधेडहि यजथाय देव । aq सीमि दिविजात प्रशस्तं तदस्मासु द्रविणं षेहि far | यथा हेातर्मनृषः॥ २॥

देवताता यत्तेभिः खना सहसा यजासि एवा at द्य समना समानान्‌शन्रग्म उशता यसि ear शअभ्रिमींड़ं पुराषितं awe देवद्टत्विजं । हतार? THUG” | दषा सेम Vary असि इषा देव we ` व्रतः। दषा धमाशि दधिषे । सन्तपना इद्‌ हविर्मरं तस्तज्ल॑जुष्टन | युष्माकोती रिं शदसः^)। ये नो मतौ वसवे दुहंायुस्तिरः सत्यानि मरुतः Ws

fama | द्रहः पाशं प्रति स ade तपिषेन तपसा हन्तना a? | सुवत्सरीणा मरुतः स्वका उर- क्षयाः सगणा मानुषेषु | तेऽस्मत्‌ पाशन्‌ प्रमुश्वन्त्व£- ea सान्तपना मदिराः मादयिष्णवः^२। पिप्रीहि देवा उशता यंविष्ट विदा कतु ऋतुपते यजे | ये दैव्या छत्विलस्तेभिर ग्र त्वर हादृणाम स्याय॑जि-

९९८ तेन्तिरोवसंडिताभाष्ये। [का००।्०३। ७०१९]

eo । अग्ने यदद्य विशा अध्वरस्य हतः पावक ॥ 88

शोचे बेरू fe यज्वा । ऋता यजासि afer वि यद्भव्य व॑ह यविष्ट या ते re! अभ्निना रयि- way पोषमेव दिवे-दिवे। यशस वीरवत्तमं५। TATA BMA वसवित्‌ were: | समिषः ala AT aa | BAMA Awa मरूता माप- मूतन WAT ना eR”) पूर्वी भिहि ददा- शिम शरद्धिमंरुते वयं । महाभिः॥ ५॥

चवेणोनां८। प्र afar श्रते वो महार्सि प्र खामानि प्र य्जवस्तिरध्वं | सहलियं दम्यं भागमेतं away मरुता जुषध्वं | उप यमेति युतिः स्‌- दक्षं दोषायस्तारविष्प॑ती धृताची | उप स्वेनमरमति- aaa) | इमे wat वीततमानि ease वधि zanfanes | प्रति न इ सुरभि faa | करोड वः TET मारुतमनवाखःः TATA ॥ & ।

कण्ठा शमि aaa’ | sand न ये मरुत WAT AGEN न THA मयाः। ते Veet: शिश्वा न शा वत्सासो न प्रकीडिनः care? | प्रेषा wong विथुरेव रेजते भूमि यामेषु ae युश्जते शमे ।

[Wreeqmegiqora)] «= Qaresarit | Ree

ते कड्या धुनयो शाजंहृष्टयः स्वयं महित्वं पमयन्त yaa’) | उपद्रेषु यदिभ्वं ययिं वयं इव मरुत; केन ॥ ७ ॥

चित्‌ tat) तन्ति केशा उप बे रथेषा घत- मुता मधुवणमशते^। च्चभिमंभ्रिर वींमभिः सदा हवन्त fasafa | ware पुरुप्रियं. | तहि शश्च॑न्त tea खुचा देवं dager । अभ्रिः हव्याय Asa” इन्द्राप्री रोचना दिवः अ्रथंदुषम्‌^=,“ wz वा विश्रतस्परीन्द्र at’ विश्वकर्मन्‌ इविषा ate- धाने विश्व॑कर्मन्‌ हविषा वरनेन(९९९९॥ ८ ॥

` छर्यस्य । मनुषः । मरुतः । पावक । महभिः । Taq । केन्‌ । षट्च॑त्वारि रश्च ॥ १३ ॥

इति कैनतिरीयसंडितायां खतुधंकाण्डे ICE LICL अयाद्ओाऽनुवाकंः ॥ ° ॥

श्रपां त्वेमन्‌। अयं पुरः । प्राचीं । waferfa: व्यविः। इन्दराप्री । मा न्दः | श्राशुखिटत्‌ । श्प भागेऽसि | WHAT | इयमेव सा या । WA जातान्‌। अभि चाणि अहनत्‌ । जयद श ॥ १३ ।

wee afeciaadfearara ; [का०१।१०द६।अ०२द]

अपां त्वा (१।९)) wert (६1१) इयमेव सा (११। १) देवताता (१३। ₹) । Vatersay ॥ ₹६॥

हरिः राम्‌ ॥ ॥०॥ समाप्तश्च दतोयप्रपाटकः ॥०॥

इादथेऽनवाके श्रषषपला farmer | wa wwe अग्धानुवाकलात्‌ तच याज्यानुवाक्या SIH | WATS साक- ure wird wife ग्रयेऽनेकवते पुरोाड़ाग्रमषटाकपालं निर्वपति साक खये णो्चता' दत्यारिषवींषि* श्रालातानि । aw प्रथमस्ताश्यभागस्छ पुरोगवाक्यामारः“श्रग्रि्ंजाणि जह्वमर्‌ दविषः स्विंपन्धया । afag: शरक wea” eff. अयम्‌ “अभिः अ्रस्माममुग्टङालिति शेषः । कीद्त्रः अभ्रिः? टजाकिः ‘yey’ ( कमंभष्टागनिवारकाणि पापान्यतिन्नयेन इतवान्‌ ) ; “विपन्यया ( शअरखमत्शतया gat) द्रविणल्येःः ( अस्मद द्र विणेच्छः) ; “समिद्धः ' (सम्यक प्रज्वा खितः); ‘sym? जओचमानः); ‘arya: (ar समन्तात्‌ श्रस्ाभिराकारितः, अनेनाज्येनाङतेा वा)1 ।

अथ दितीयाच्छभागसख्य पुरोनुवाक्यामाद,+-“ लर सामासि सत्पतिस्ल र राजत aver. लं भद्रो असि wa)” इति ।

* उत्ादीनि witta दति, दष्छादिना witfe xfa a षठो

भवितु यक्षः | † खनेनाव्ये wat वा इति कचित्‌ wis: |

[बा.भध्ण्द।अ०१९] बेदा्थप्रवारे। ७०९

हे ‘Sra, ‘a सतां (बम्बगगुहितार्ना) कमणां ‘aft: wie, faq ‘a ‘crn’ (दौक्तिमान्‌); आपिः च "लं ‘ear (पापचातो) ; किञ्च “लं भद्रः" (फल प्रदत्वेन मङ्गलः) ; करतुः" afy (तख क्रतार्निष्यादकवात्‌) | यद्यपेतकान्त दयद्चादकप्रापन, तथापणमावाखया विद्टतिक्टकं ठधन्वयोः प्राप्तिं वारविहुं पूनः UTS: |

अथ प्रधानस्याद्भेरमीकवता विवः पुरोनुवाक्यामाद- “भद्रा Aaa aaa सदग्घोरस्य खता विषुश्ख qe: | म यत्ते भर चिस्तमसा वरन्त म ध्वस्मागस्तमुवि रेप wry} fa भोभनमनोकं शेन्यं यासा खनोकः, तादृक्‌ हे परेः "ते" (त्दोयामि) च aratfe भद्राः (भद्राणि ayerfa) ॥ कथं भद्रलनमिति ?-तदुश्यतेः--लं ‘aga’ (यजमानान्‌ nafs, धजमामादिभिवा सम्यक्‌ दू जसे). तया. लं ‘Arce’ (sae), ‘aay (eat विद्यमानख्छ), ‘fare (व्याला रूपेण. fret व्याप्तस्य) “WR? (Besa), wear निरन्त व्वालाखमूद्य Fa Te “aay नते" (तव) शोचिः (Taina), तत कदाचिदपि तमसा न' "वरकः (नात्रियन्ते)। waaay (ध्वंशेतवः) Tae: 'तमुवि' (शरोर) Bea “a” Curved पापं) ‘a ‘ayy (नेव सम्यादितवम्कः) |

अथ तत्रेव याश्यामाइ,-- “as ते we सदसिन्तगोकमूपाक अ-रोचते ख्यस्य । eee TR age awa चिदरूकछितं Tx श्रा खपे ca)” इति। ‘eer (बलम्‌) Terentia सहसो,

yor तैत्ति रीयसंश्िताभाय्ये। [का०१।१०६ ०९९]

ताद्न्न हे अग्रे", ‘quer ^ते' (खयंसदू स्य तव) "भद्र" (कल्याणं) “नोक उ्यालाङूपं (सैन्य) ‘sara’ (उपान्तिके समोपे) “श्रा- रा खते' (Saat Dera) | ताद्ध्रं श्वालारूपं त्दोयम्‌ अनोक ama श्रपि गाद्ान्धकारादतार्यां राज्रावपि “ददृश्रे (विस्पष्टं sifefarg saa) | किमथे राजा तञ्व्वालादशंनमिति ?-तदच्यते,- ‘ame’ (दसकं सवाधिकं) दृशेः (मागे द्रष्टु), तथा राच भाजमवेखायां “a ‘Sa (पुरता निरूपिते ws) wefed’ (रूल पलितं मशषिकाद्युपद्र वम्‌) श्रभितम्‌ (?)1 “wera? श्रा" “द्रः (सवते द्रष्टम्‌ ) ।

रय तत्रैव विकल्पितां याञ्यामार्‌.-“खेनानोकेन सुविदजा WH यष्टा देवा श्रायजिष्ठः खस्ि। शरदा गपा उत मः परष्छा श्रग्र मदत रेवदिदीहि)" इति। दे रपरे", ख' a ‘gay (दीप्यमानः) ; ‘sa’ (रपि च) रवत्‌" (बडधमयुक् zesafea) ‘fearfe (प्रकाश्य) कोदृशस्वं ?-"एनानो- an (एतेन श्वालासमृरेन), “सुविदचः' (ge वेदिता) “wai (waza) “देवाम्‌ः "यष्टा" (रेवान sie धागनिभ्यादकः) “सख स्ति (विन्नरादिल्यं) यथा भवति, तथा शश्रायजिष्टः* (af शयेन रृत्छयागसमार्षिकारौ) ; दमः (Garafefan) ; Trai (awe aren!) ‘sa (श्रपि च) ‘ay (MATa) ‘UTE (afawaa पालयिता) |

* ‘qr इति पाठा का० We Gea नाल्ति।

t रूचोपखछ्ितमल्िकाद्युपद्रवरडितम्‌ इति पाठा भवितुं ae: | ‡ aver डति wet भवितुं ae: |

[काणह]प्र०३।'् ०९९] वेदाथप्रकाशे। ४०३

अथ खिष्टतः पुरोऽनुवाक्या मार्‌, ““खस्ि ar दिवो श्न थव्या विश्वायुधंडि यजथाय zai यत सोमडि रिविजात wwe तदस्मासु दरविणं धेडि fer” इति । ₹े aa’, “av (aera) 'खसि' (निर्विक्न) "विश्वायुः" (सनयृशेमायुः) "धेहि" (खन्पा- दय) । किमथ ?-“यजयाय' (यामानृष्टाना्थे) । कुज ?--दिवः" (द्लाके), ‘faa’ (श्लोके) । रे "देव", चथा Tea wars तिष्ठामः, तथा स्वैसन्यमायुः weet: हे “दिविजात (खगसमत्पन्न) WH, "यत्‌" र विषं ‘dafe (वयं सेवेम), ‘aa’ “द्र विणम्‌ः ‘marg’ ‘ufe’ (सम्पादय) । ated इविणं?- ‘sae (विद्यमानभष्यं) ; ‘fav (मणफिमक्षा दिभाल्युपेतम्‌ ) ।

ततव याच्यामाद,-- “यया हातमेनघो देवताता wale: खना खसा यजासि एवा नो शरद्य समना समामामृश्रजग्म उन्नता यकि रेवाम्‌” इति। ‘evar (मथनरूपस्य बलस्य) ‘ayy (पकः) aft, ख च Caraga, हे खसः (खनेः Vay, aT, यथा" ‘aya’ (मनव्यान्‌) अरगुग्ररेण पालयसि, “देवताता (देवाम्‌ ) safe at: "यजासि (पूजयसि) । ताति- प्रत्ययस्य ara विहितलाद्‌ देवा एव देवतातय: ; “देवताता (देवतातिम्‌ *)। इतरयजमा नाना पालनं तदौयदेवयजनश्च दृष्टाः, दा न्तिकम्‌ खकीयदेवयजनमु च्यते | “एवा' (एवमेव) इहे ‘aT’, ‘ay (aaa) ‘ay (श्रिम्‌ कमणि) ‘carey "यजि (लं यज) । कोद शस्तं ?- "समना" (Aza: VY समानमनस्कः), यदा

* ^द्वतातोन› इति पराठा भवितुं Jw | 8D 3

8०8 तेसियेवसंडिताभाष्ये। [ate owe giqers)]

समाग दंव षद CH; “खननम्‌, (कामयमानः) चाखायक्र cme: । area देवाम्‌ ?-'समागान' (लया ger) । ena.’ (कामयमानाम्‌) लयि प्रीतिचुक्ा नित्यथेः |

अय Ata घा कपतेभ्या मध्यन्दिने चरुमिल्यन प्रथमाच्च- HMA पुराऽनवाक्यामारः“श्रग्रिमोड़ परोहतं aye रेव- तिजं । हतार रन्धातमम्‌(२)” इति । दमम्‌ “श्रभ्निम्‌' अशम्‌ डेः (Gifs) कोटरं ?- पुरोदेशे area खापितं ; ‘awe’ (श्रनष्टो यमानस्य aie) “खविजं' (wire निष्यादकं *); ‘Sa? (चातमामं) ; “हेतार' (रेवतानामाहातार); ‘caus’ (मणिम पष्ट तीनां सन्पादकम्‌ ) |

अथ दितोयाब्यभागदय परोाऽनुवाक्यामाइ,-““ठवा साम warty श्रसि टवा रेव cama: । दषा धमाङि दधिषे" दति। डे साम, त्वं कामार्मां वषयिता। “gat (दोिमान) “अखि'। यस्मात्‌ त्वं “टषत्रतः' (टृषनिभिन्तं कम यस्ता ठषत्रतः)। faq यस्मात्‌ लवं वयित, aware cara (दधिषे, (धारयसि) |

श्रय Were इविषः पराऽगुवाक्यामाइ- सान्तपना दद ₹रविर्मदतस्तञ्जुजु्टम । gwrarat रिशादखः(५० इति । सम्यक्‌ तप्यन्ते waa एभिरिति 'सान्तपनाः, तादा हे "मरूतः", अस्माभिर्दोयमामं यत्‌ दद" “इविः' wie, तत्‌ ‘oer (Waves) । श्युञ्माकेतो' (युञ्माकमूतये च्धाधातेा Tere) |

# निष्मार्क इति पाठे भवितुं ae: |

(atogiwogimene)] वेदाचप्रकान्ने। ७०४

कोद्ज्ना मर्तः ?-.रिन्रादषःः रित्िन्ति हिंसन्तीति रिताः, तान्‌ safe भ्तयन्ति विनाञ्जथन्तोति ‘forrze:’ |

अथ ata याव्यामाह-“्यो At मत्ता वसवे दुइंषाय- fer: सत्यानि मरता जिघारसात xu पाशं प्रतिस awe तपिष्ठेन तपसा waar तम्‌(\९)' इति । "वस्वः" (वास्तवः) षे "मर्तः, ^यः' "म्तः, (मन्‌ य्यः) {Yaa (द्‌ एकर धोऽत्यन्तं-पाप- यक्बुद्धिः) खन्‌ “सत्यानि ‘fac’ अस्मान्‌ प्रतिरतान्‌ dar नानिष्टं करि थ्ामोद्येवंरूपां warut* तिर्य "नः" (rat) foatary (दन्तमिच्छेत्‌), स द्रुहः (Rey) ‘ara’ (भवदीयं भन्धगरञ्जं) श्रति'-.मचोट' (fied) are बभ्रालित्ययः | ‘a’ Zifed ^तपिषटेन' ‘aver (अल्यधिकेन सन्तापेन) “हन्तना” (मारयत) | |

ava विकसितं वाज्यामा₹,-“खंवत्छरोणा मरुतः Gar SRW, सगणा AYN । ASH NA WTA ee: साग्तपना मदिरा माद विष्णवः(*९)* दति । ये 'मङ्तः' षन्ति; W ‘ara? (खकोयबन्धनरण्ज) “wea? (HEH) श्रपनीय ‘array’ विरोाधिगनेषु श्रमु न्तु" (गले awe) कोदृ रान्‌ ?- sees’ (पापिष्टान्‌ अरत्यन्तनोचरेदनित्य यः) | कोना महतः?- ‘aqua,’ (बरृध्ामेनाराधिताः खंवत्छरपयकं TSR!) ‘aar (gE असनो याः); ‘eee,’ (विस्तोणंग्टद्ाः); "सगणाः" (सक्ठभिमशः सहिताः), सप्तगणा वे मरुतः दति अत्यन्तरात्‌ ।

* रवंरूपान्‌ पथाम्‌ इति पठा भवितुं ami: |

Bog Afactadfwarira | [का०९।्०३।यअ ०१९]

“सा कपनाः" (सम्यक्‌ waargaritg:);, ‘afeqr’ (खय इष्टाः); "माद यिष्णवः' (्रस्मानपि ष॑यन्तः)।

aaa fauna: पुरोऽनुवाक्धामा+-“पिप्रो हि देवा उन्नते यविष्ठ faxty way ऋतुपते यजे । ये देव्या लिजसतेमि- रप्र ल रेदणमस्ा यजिष्ठः(५९) इति । ₹े "यविष्ट" (युवतम) ‘ag’, ‘sua: (कामयमानान्‌) देवाम्‌" "पिप्रोरिः (श्रतिश्रयेन प्रीणय) । डे “श्रतपते' (दवै त्मना काखपरिपालक), ‘a "कलम्‌" (कालविजैषान्‌) “विद्धान्‌ (जागम्‌ ) वन्तसे। तस्मात्‌ ‘TR’ (उचितकाले) "यजः । देवेषु भवा ‘Sar’ ‘a’ “wafers: सज्ति.- afar श्रश्विनाष्वयूं ल्ट प्रोत्‌ इत्यादिना श्राक्ाताः, तेभिः" (तेः) Za: सह “लं amare सम्बन्धिनां ‘trae’ wast मध्ये “श्रा यजिष्ठः (सवंत यष्टुतमः) “अरिः ।

ततेव aerarey,— ‘aa acy विद ware हेतः पावक ate बेस्ल fe यश्वा। war यजासि महिना fa द्ध देव्या ay यविष्ठ या ते wa)” दति । हे खिष्टरत्‌ ग्र, ‘fau:’ (भविष्टस्यानहितस्य) ‘sare’ शम्नन्थि ‘aq’ दविरस्ि तत्‌ sore? Sy? (MUTT भक्षय) | 'डहातः' (हेामकन्तः) "पावक °” (sree), ‘are’ (दीप्यमान) ; तान्येतानि श्रग्निविधेषणानि । ‘fe’ (यस्मात्‌ ) ‘a "यज्वा (या गस्य HA); तस्मात्‌ VA श्रसदीय-'महिना' (afea), ‘asf (देवान्‌ Feats) । "यत्‌" (यस्मात्‌ कारणात्‌ ) “विः, (विशिष्टो भवसि), तत्‌ (तस्मात्‌ कारणात्‌)

॥ * aan इति Gay Uist न सम्यक्‌

[आा०४।प्दअ०१९] वेदायचप्रकादने | 8०

हे ‘afas’ (यवम), ‘we’ ‘a’ (तव) ‘ar (यानि) waft saifuatad, तानि खोकुरु* । यद्यण्येतग्मग्लदयं दा्िंके रोज काण्डे समान्नातलात्‌ चाद्काटेव प्राप्तं तथापि fawary पन वचनमिति द्रष्टव्यम्‌ |

अथ ACR गटहमेधिग्यः eaet दुग्धे सायं चरमिल्यच TAMAS पुराऽमु वाक्यामा इ, “saat रयिमञ्नवत्‌ पाषमेव दिबे-दिषे। awe वोरवन्तमम्‌(\५)' इति । waa ‘afgay ‘cf’ (धनम्‌) शश्रस्मवत्‌ः (घवा अनः प्राप्नाति)। न केवलं ure स्वरूपमाचं, fan दिने-दिने ae धनस्य पुष्टिमेव आप्नोति मतु दासं । ‘ae (कमेत्तिंकर), 'वोरवन्तमं' (वोरा aera: yar wef वोरवान्‌ श्रतिश्येन तथ विधम्‌ ) ।

श्रथ दितीयाच्छभागस्य पृराऽनवाक्यामाद+'गयस्फागेा

श्रमोवहा वसुवित्‌ पुष्िवद्धमः। ofa: साम नो भव(९९)' इति । डे ‘ara’, "मः (अस्मान्‌) उश्यमागविरेषणविशिषा “भवः | कानि तानि विशेषणामि? दति, तान्यच्य न्ेः--'गयस्फानः' (ग्रहाणां agfaar ; “श्रमोवदाः (रागाणां war), "वसुवित्‌" (धनस्य खम्मयिता); ‘afaaga, (गवादिपुष्टेवद्धविता) ; “खमिचः' (ant arated fad querer gfaw) |

श्रथ प्रधानस्य पराऽनुवाक्यामाह-“ग्टहमेधास श्रागत मरुता माऽपग्डतन प्रमुञ्चन्तो ना wee” दति । Vey क्रियमाणा मेधो यज्ञा येषां ते श्टहमेधासः, agar &

* as ‘aw (Sige) इति पाठा भवितुं TH: |

sox तेत्तिरीयसंडिताभव्ये। [का०१।प०२।ख.९२]

"मरतः, “ama (ate) । ‘Aisa तग, (क॑राचिद्पि मा गश्छत*)। कि gaa: ?--श्रंहषः" (पापात्‌ ) "नः (श्रस्माम्‌ ) श्रम म्भः" (प्रकषण मे चयन्तः) |

meq ereare,— “gaffe ददाज्रिम अरद्धिमरता वये । महाभमिखषंणोनाम्‌(*८'' इति । & ‘aaa’, ‘za’ (यजमानाः) ‘gat far: > (अनारिकाखप्रहन्ताभिः) srarfe- सनयू्ंतया महनोयाभिः अरद्धिः" (sagt: “चषणोनां' (मन्‌- wut विरजा) मध्ये खायोभिः यस्मात्‌ "द दाञ्िमः (द विदंदेम), तस्माद्‌ थयम्‌ दइ ATT ET ।

aia विकखितां areqrare,—n afwer ta वे महाशि प्रणामानि प्र omafard | wef दम्यं भागमेतं Wadia सर्ता जुषध्वम्‌(*९” cfs दे मरतः", ‘afr Ga at भवानि बुजरियानि कालप्रटन्नानोत्यर्थः), “at महांसि" (य॒श्नाकं तेजांशि) ‘wea’ (mary गच्छन्ति) aerate: | श्र -"यष्ल वः” (परृष्टयागदुकाः) यूयं नामानि" (ग्टइमेधिगः मरता वयमिव्या- iit भवदोयनामधे यानि) “प्र-“तिरष्वं' (nage लाके स्थायत) । 'सखिथं' (सखसमादे) ‘Zee (टदे धिनो युप्मानदिष्ड दीयमानमेतं भागं पराडाश्रूपं) “जुषध्वं (सेवध्वम्‌ ) ।

अथय ata खिष्टकृतः प्रोऽनुवाक्यामाद “उप चमेति युवतिः Bee दषा aarefawi घृताची । उप सखेनमरमति-

* मा गच्छतः इति Glo Yo To पाठः) † यजमान xfs Gay रकब्चनानः. पाडा न सभ्यक्‌

[WrosimeR eee) बेदाचंप्रकाद्े | god

dee” दति । ‘afar (ee fetter) ‘fawn (सम्यरंदवि्यक्षा) HTN (धते पुष्टा) एयमाङतिः ‘rev’ (राज) दिवसे च दं (कुञ्जं) श्यं (खिष्ट्तमग्रिम) "उप-“एति (arsifa) 1 येन खिष्टद्टतमभ्रिम्‌ श्वरमतिः (कदाचिदुप रमतिरहितः), "वद्य" (धनमि च्छन्‌) यज मानः, सखा" (खकोयेम) इविषा 'डपः-'एतिः (प्राप्नाति), सेवत care: ।

तजेव याच्यामाइ,-““दमे A वीततमानि शव्याऽजखो वि दवतातिमच्छं। प्रति म ई सुरभोणि faa” इति। हे ‘ay’, ‘car’ (इमानि), वीततमानि" (अरतिश्रयेन कान्तानि), ‘war (walfa) “देवतातिमच्छ' (देवानभिप्राप्ुम्‌) “ara, (श्रनुपरतः), ‘afew (awrngaatia), “खरभोपि' (g- गन्धौनि) wate श्रति न fe? (पत्येकमेव) "वियन्तु" (rea) ।

अथ मर्धः करौडिभ्यः प्ररोडान्नरः anna निवपति साक Gaara’ ware विषः पुरोऽनुवाक्यामाइ,-- क्रीड्‌ वः शसा मार्तमनवाए TU कण्वा श्रभिप्रगायत(९९)' इति । हे कण्वाः (कणप्रतयेा वेदाचाराः), शर्धः (वलम्‌) शश्रभि- प्रगायत (श्रभितेा भ्ेदिकैः Sra: प्रकषण गानं कुरुत) | कीदशं we ay "क्रोड (gure क्रोड़ाकारणं), (मार्तं' (मस्ता aafe), शनवैणं' (areacfacend), “भाद्रे वा अवा दति satay ‘TH? (र यप्ररणे THA) |

तेव याच्यामार्‌,--““श्रत्याओो न ये मरुत GAT AVERe

*<‘geq’ इति पराठा भवतु ae | 8 ॐ

ge Afudiwafeanna,; [का०४।्०द।यअ०१द्‌]

गे wa मथाः। ते इयाः fawar न gat aerar यै प्रक्रोडिनः पयेधाः(९९) इति । हे ‘axa’, डमयन्तः (भयन्ते) खसश्चारेण सवे जगद लंकुवन्तोत्य्ः। ततेऽसाम्‌ अभग्ठज्ज्त्िति शेषः। कीडदु त्रा मरतः 7-शत्धासे न" (सतत- गमनन्नोला अश्वादय दव), ‘VAY (शाभनगतयः), ‘ATA ज ‘aay’ (यागदशंमार्थिंनेा aan इव) Wawra समागता इति चेवः। रे ‘emer: fawar म एधाः (मरासादमारूढा राजबालका इव Wag श्रदधाः) सखश्चरकेति Wess ‘agrar न प्रक्रीडिनः' (यथा wearer: भशोत्रमितसतः पलायमानः क्वण क्रोदम्ि, वथा ow सञ्चरन्तः RATT), “पयोधाः (मे चामत्पाद्य जलधारिणः) |

लचेव विकण्वितामन्यां परोाऽनवाश्चामा र,-“प्रषामञ्मेषु विथुरेव tat ग्डमियामेवु यद्ध aaa Wa ते क्रौड्या धुय भ्नाजदृषटयः खयं मरित पनयन्त weet)” इति । wal (मरतां) ‘aig’ (गमनेषु) ‘afar प्रकर्वण ‘TAA (कष्यते), we wana मरतां ममभागोव्यथेः । तकं Tara: —fagta’ (वथा भद्ैरहिता योषित्पा खकाभावाद्‌- we कम्यते तदत्‌ )। war येभिम्नहतः* "यामेषु" (जलस्व भियामकेषु मेधेषु) ‘qaqa’ (जलं योजयन्ति), “a (मरतः) महितं" (ead मरिमानं) “खयं” "पनयन्त" (खयमेव व्यव - wifey स्तवस्ति वा), कोटश्राखे?-"क्रीडयःः (क्रोडापराः),

* येऽमी मदतःशन्ेव wat भवितु वुक्तः।

॥

(atesimegreorg)] «= Rerauar®) ` ७६९.

धनयः" (कम्पयक्राः ` सवेदा बलवन्त इत्ययः), "भाजद्‌ टयः" (जे दी्िविदुदरण येषां ते भाजदृषटयः),। धूतयः" (weet कम्पे तवः) |

त्चेव विकल्पितामर्न्वा, याञ्यामाहः“'उपडङरेषु यदचिध्वं ययिं वयः ta मर्तः केनचित पथा । द्योतन्ति Arar उपवा Taal चुतमृ्तता मधवथमवेते(९४)” दति । हे "महतः", ‘aa’ (थद) वयं ‘eat पथा (केनापि मागण) "डपड्रेषु (उपेत्य wade metry ag) “यचिम्‌" -श्रचिध्वं' (गति शन्पादितवनम्तः), यथया HAY US TART लयन्ति भवन्त CTE: | तदार्नो STAT.’ (धनपूणेग्हड्‌ राः जलपुषमेघाः०) “वः (TTS) “र येषु" ‘sy (खमोपम्‌) श्रागतेषु ay “ख तन्ति' (लावयन्ति) । यूयमपि (यजमानाय) “aya (AYE) "चुतं" (चुतखषमागमृदकम्‌ ) “श्रा (समन्तात्‌ ) “wea (सिञ्चत) |

श्रथ aaa खिष्टकतः पुराऽनुवाक्यामा दः श्रध्िमभ्रि दवोमभिः सदा वन्त विश्यति । weary पुर्प्रियम्‌(९९"' इति ्रभ्निमभ्निं (तत्तद्यागगतखिष्टरतं) “दवौ मभिः' (श्र इानपरैः) “खदा दवम्त' (सवेदा यजमामा श्राङयन्ति) | arowafy ?--विखति (प्रजानां पालकं), 'दव्यवाद' (देवाम्‌ प्रति दविषो argrt), पुप्रिय' (पुरूणां बहनां यजमानार्गां

प्रो तिद्ेतुम्‌ ) |

; * मेघ इति as पाठो न सम्बक्‌। 3 E 2

8९२ तेतिरीवसंडिताभण्े। [का००।०द६।०९द्‌]

तशरेव ereqrare,—“ay fe wan {ते eer रेवं चत- शृता । श्रभ्निर ware वोदुवे(९०)” इति । अशचन्तः' (निरन्तर- मनुतिष्ठमः) विजः “grea (qa रखता) ‘een’ gat: तः “रभि “रवम्‌ ‘ten’ (waa): किमथे ?--“इव्याय area’ (इविवीदुम्‌) । |

अथय थान्यन्यानि wife ₹रवींब्याखातानि, ‘teraaar- HHA चरं पर वक्मणमेककपालम्‌' इति । ततेग्रा ग्र mera: प्रतीके wuafa,— cart रोचना दिवः अयदजम्‌(\=- ९८) दति । ‘oR रोचना दिवः" इति पुरोऽनुवाक्या । “अथड़बम्‌" इति याञ्चा । एतचखाभयं. पूव भ्रपाठकख्याश्यागुवाके व्याख्यातम्‌ |

wage waa: प्रतीके दब्रयति,- “टं ar विश्चतस्एरौष्डं walle’ इति । गरं at विश्वतस्परि इति पुरोाऽगुवाक्या ; “Ke नरः' इति याथ्या । एतशाभयम्‌ ‘om वो विश्वतस्परि वामदे जनेभ्यः" (९।६।९२शअ ०) इत्यन्‌- वाके व्याख्यातम्‌ |

अथ dundee याज्यानुवाक्याः प्रतीके cafa,— "विश्वकर्मन्‌ हविषा वाटृधामे विश्वकर्मन्‌ इविषा वद्धं नेन(१९र२) दति । त्र "विश्वकमंन्‌ हविषा वाटधानः' इति पुरोऽनुवाक्या, “विश्वकम्‌ ₹विषा agaa’ इति याञ्छा। एतचाभयं ‘car’ विश्वा भृवनानि seq इत्यनृवाकं (४।६।२अ °) Berea ॥

* अच ‘axa इति पठा भवितु ga |

Laregmeqmeng)] वेदा्थप्रकाे। 8X

we fafrarrdae: ,— अथ याञ्था साकमेधेऽग्धनोक इति aay | आच्यभागागुवाक्ये दे श्ग्निरेणेतिं विते ॥ भद्रा, तिखः प्रधामे i, afa, fesnfa इयम्‌, Sf, सान्तपनोयाञ्यभागयोदं, प्रधानके ॥ साति तिखः, पिप्रोहिः-इयं खिष्टङृतोरितम्‌। द्धिना, गदमेधोये दे स्दातामज्यभागयोः॥ zy, प्रधाने तिखः wey, खिष्टति इयम्‌ । करगे waged क्रोड, wef वमिति* इयम्‌ ॥ संयाच्ये MAIN, अरथशेग््रा प्रयागके | cxanfat चेश्यागे, विश्व, तरेश्वकमेणि ॥ जयस्तिं्रदू चः प्रोक्ता waar इदान्तिमे॥ वेदार्थ प्रकाशेन तमे we निवारयन्‌ ॥ एमर्था चतरा रेथादिदातो थेमदेश्वरः ॥

ति सायना चाय्यंविर चिते माधवीये वेदार्थप्रका्े छष्णयङुः- संडिताभाग्ये चतुर्थकाण्डे एतो यप्रपाठके जयेद णाऽनवाकः॥ ° ॥

दति ओ्रोमद्राजाधिराजपरमेश्वरवेदिकमागेप्रवतंकश्रीवोरबक्ष- पालसाबराञ्यधरन्धरेण खायनाचायेण विरचिते माधवोये वेदाथंप्रकाशना aR PACA संडिताभाये चतुर्थकाण्डे ठतोयः भपाठकः TW: ॥ ०॥

* aa “afafa” इति पाठो भवितुं Ta | 1 खज ‘asfam’? इति पाठे भवितुं ae |

श्रोगणेशाय AA: |

08 000 9 6.9 @-@-9) 9 @ OO क-9 9 9 @ @ ७.@ 9 SES कक OSes 9 @-@ क ७999.

अथ वैन्तिरीयसंहिताभाष्ये चतुथकाण्डे चतुथप्रपाटके

प्रथमेऽनवाकषः। —NI oe

रश्मिरसि aura त्वा aa जिन्व परेतिरसि ware त्वा धर्मः जिम्बान्वितिरसि fea त्वा fea fara सन्धिरस्यन्तरिक्षाय त्वान्तरिक्षं जिन्व प्रतिभिरसि ष्रथिव्यं त्वा ufeat जिन्व विष्टम्माऽसि cea त्वा efe fora प्रवास्य त्वाहजिन्व\-“ अनुवासि राचिये त्वा राजिं जिन्वाशिगसि ॥ १॥

वसुभ्यल्वा वख faa प्रकतेाऽसि weet ext जिन्व सुदीतिर स्यादि त्येभ्य सूवाऽऽदि त्यां जिन्वोजंऽसि पितृभ्य ल्वा faq’ जिन्व तन्तुरसि प्रजाभ्यस्त्वा प्रजा fora प्रतनाषाङ्सि पशयभ्यस्वा oy जिन्व“ रेव- दस्याषधीम्यरत्वोषधीर्जिन्वाभिजिदं सि युक्तग्रायेन्द्राय ag जिम्बाधिपतिरसि प्राणाय ॥ २॥

{ग०१।प०३ 4अ०९| वेदां प्रकाशर | | 8९

त्वा प्राणं जिन्व यन्तास्य॑पानायं arta जिन्ब सर्सपौऽसि Wat त्वा चक्षुजिन्व व्याधा wife ओचाय त्वा Be जिन्व विदद सि९५-९" प्रटदसि सद सि विद सि सररोहाऽसि नीरोषेाऽसि प्ररो- हऽस्यनुरोहाऽसि (^ © aqaisfa वेषथिरसि वस्य- शिरसि^८-\५ ॥ ३ ॥

उशिगसि । प्राणाय । चिचचत्वारि शच्च ॥ ९ ॥

इति तैत्तिरोयसंहितायां चतुथेकाण्डे चतुथग्रपाठके प्रथमेऽनुवाकः॥०॥ |

Woy ओगखेश्णय नमः yoy

यद्य निश्वसितं वेरा यो वेरेभ्योऽखिं जगत्‌ । fast aad बन्दे विध्ातो्मदेश्वरम्‌ ॥ प्रपाटकं ठतोये fe चितयः पच्च विता; way पञ्चमवितेः we: सवौ विधोयते ॥ तच प्रयमागुवाके सोमभागा उच्यन्ते। कल्पः, ‘chars याय त्वा खयं जिन्वेति स्तोमभागाः शक्त सक्त प्रतिदिशमवशिष्टा we दति । तच gaat दिश्वपधेयानामिष्टकानां सप्त मन्ता नाह,-“रश्छिरसि ख्याय ला wy faa’) प्रेतिरसि धमय ला

ard तैचिरीयसंडिताभाव्ये। [का०भप्र०१।यअ ०९]

धमे ford?) श्रन्विनिरसि दिवे ला दिवं जिन्व afsrcern- रिलाय त्वाऽकरिक्तं जिन्व(*) प्रतिधिरसि एथिये ar एथिवों जिन्व) विष्टग्भोऽसि we ला eff जिन्वा) waree are- faa” eft ₹े चटके, लमारित्यरश्छिरूपासि। शतः ‘eae (निवाखसिद्यथे) लाम्‌ उपदधामि, लं च ware ‘ee (निवासं) “जिन्व' (twa, सन्यादयेव्ययंः) | एवं सर्वच . याजगोयं । प्रहृष्टा गतिर्य॑स्याः सा ‘tf’ । ‘wa: fafea- कमेगृष्टानं । ware गति्ेख्यासा “अनितिः । धाः खगं; । शावाएटविव्यामेध्यवतिदे्ः ‘afar । “श्रन्तरि चं" गन्धव दिलाक- भागः, अन्तरिलश्रब्देन wean उपल च्छते । * favaq स्तभ्यते wane वार्यते इति विष्टम्भः" wai प्रथमं वाति गच्छति, प्रवन्तेत दत्युषःकाखः। उषा fe ware पूवे प्रवर्तते, शरताषासिष्य्थे। लाम्‌ उपदधामि i.

श्रथ दक्षिण्यां दिश्यपध्या गामिष्टकाननां a मन्तानाहइ,- ‘masta राभिये त्वा राजि जिन्व) उञ्निगसि वसुन्बस्ला ag जिन्व(<) प्रकेताऽखि eter र्द्रा जिन्व) gafa- र खादित्येग्यस्ा दित्या जिध(९९) श्राजेाऽसि पिहभ्बसला faa’ fra’) तन्त्र सि smart प्रजा fra’) yaarterefa पश्भ्वस्वा WG जिन्ध(\५)'* टति। “wep adie पञ्चार्‌ वाति चरति प्रयातीति “agar सायघन्ध्या । “उञ्जिगसि'

* ay प्रतिधिष्रनब्दाचप्रकागरकेाऽ"्ः ufaa xa प्रतिभावि। † as ‘aa उवासिद्यथंम्‌' इति mast भवितुं ge: |

[का००्र००।अ.१] वेदार्यप्क्रा्े। Bre

(arearnfe), अतः ‘aga: (वखनां Naw) ara उप- दधामि, लवं ‘ag’ ‘fore’ (प्रणय) | UIRATT याञ्ये । पृष्टः केतः प्रकेतः, रुद्राणां यः प्रकेतः", axa लवम्‌ gfe | ann fefadtie* ‘gaa’, सा aa ‘wie, ‘Stee ad, faget यद्दख मम गहसमथं agat लम्‌ “श्रसिः। तन्तुः, पजपाचादिसान्तव्ये । खकोयान्‌ गवादिपभरुम्‌ श्रपहन्नंम्‌ waar था परकोयसेना सा एतना, तां सहते अभिभवतोति एतमाषाट्‌” | |

श्य पञ्िमा्यां दिश्ुपधेयामामिष्टकानां a मन्वानाड,- “रे वदश्चोषधोग्यस्ते षधो जिंग्व(९४), अभिजिदसि युक्गराबेग््राय ag जिन्व(^९), श्रधिपतिरसि प्राणाय ला प्राणं जिष्व(\९), यन्ताद्धपानाय ल्वापामं fara’), edit wed ला चदुजिन्व( ९९), वयोधा रसि Brera ला ओजं जिन्व(९०), जिटठदसि(९\) दति रा अस्टाशोति ‘Vay Grofwarsi यङ्कनं तदत्‌ नौवनं, तद्रूपा लम्‌ “शि । श्रभिता जयसि way, अभिभवसीति “श्रभिजित्‌'। पाषाणएषदू ता वमिष चक्रः" (va जहतः) यावा चद्धासा “यु्षयावा" । “द दरः" weer ष्ठधिष्टाय पालयिता। चः weed वायः स “श्रभिपतिः", तद्रूपा aq श्रषि'। बहिनि गतवतः wee पगरप्यनःपरवेभाय नियामके यो वायविगरेषः ख "यन्ता, तदपा aa रषि धम्यक्‌ खप यति बलेनेति ‘daar श्रो धन दृ िप्रसारण्या धनम्‌

* अच दीतिदंतिरिति पाठो भवितुं aw: | 3 F

are तैत्ति सीयसंहिताभाष्ये। [का००।्र०९१।ख ०१]

श्रवति एवं मामवतु धने दृष्टि प्रषारय* । "वय." पको तदत्‌ दधातीति "वयोधाः पलो, तज तथ गता Bare साघयति- तया ओजेद्दियथ्रक्तिः तचः wee प्राण निखिनेति, तच्छक्तिरूपग त्म्‌ “श्रसि'। fre. “्राठतः' (अवयव विश्चे्ाः) we fauat- भावस्य साऽय "जहत्‌" पुमान्‌ ये षित सङ्गेव्यव यवय, तथा- विधमियनिभावदूपा लम्‌ fe’ | wareret fefa उपधेयानगमिष्टकानां सप्त AATATE,—

“ggafat?), संटदसि(९९), faeefa”), Bvtrarsfay, गोरदहाऽसि(९९), werersfat”, wMatryrsfal” इति । ख्तगेपङ वयाः संस्मानमरभाविनो at wate: सा ‘asa’, तद्रूपा लम ‘ofa’ । प्रदत्यनन्तरभावो यः सम्यगृव्यापारः Visa “सदत्‌, azar aa "श्रसि'। agra या निठत्तिः षा "विदत्‌", ara लम्‌ “श्रषिः। सन्मोगादृद्धं वीजस्य SF यः समारोपः साऽय “खरः”, तद्रूपा लम्‌ afa 1 83 fare वीजस्य

gq miata: ‘MTB’, aa लम्‌ “afa’ 1 गभा- QA BAA शरीराकारः परिणामः प्राहः, तद्रूपा तवम्‌ श्रसि' ae च परिणतस्य श रोरस्यानुक्रलः पजादिषूपेण wera: “नरो, ALT लम्‌ असिः |

* च्छच ‘qu cas afefefa रवं (मामवतु cam मामवितु मिति पाडा भवितुं यक्तः। aaa सपंयति बक्नानिवाहीति ay मां वति waefeuatcara efe स्ति ate we Jo Ta B. पु, पाडः |

† तदत्‌ धावतीति ादशंपु* Us! | ‡ तत्तत्‌ इति खादश्पु° UTS |

(का०९।प्र०४।यअ ०९ | बेदाथंप्रकाश्चे | ate

sy wan उपधयानामि्टकानां बोन्‌ मन्तानाह,- "वसु ऽसि(९<), वेषभिरसि(९.), वस्छषटिरसि (९९) इति । ‘ag (धमम्‌) Wareifa ‘aga’ (घनोपुचः*) तदूपा लम्‌ ‘gfe’ | ‘aay व्याप्तं धनं, वेषं अयति सेवत इति 'वेष्िः' (प्राप्तश्याभिषद्धि- कारौव्ययः), aga लम्‌ 'श्रसि' । "वरुनः" (श्रभिदद्धसख धन) ‘ofa.’ (भोजनं) यस्वा ‘awfe:t (धनं सन्या तदभिदद्भि श Bar तयाऽभिद्या wane), तद्रूपा लम्‌ श्रि" |

wae: साध्यम पधानं विधन्त--“थ शेन वे प्रजापतिः प्रजा श्रङ्जत ता सामभागेरेवाषज्त यतस्लोमभागा उप्दघाति प्रज एव तद्‌ यजमानः छते" (५।द।६ we) इति । प्रजापतिः" यदा ‘aay ‘Quy ‘sea’, तदामो यज्चमध्यवत्तिमः साम. भागमन््ा एव दद्धिरेतवः, चिटदादिस्तामयुक्रानि यानि वदिष्यवमामादिस्तो्ाणि, तानि भजन्ते दति, रश्धिरिव्यादयो मन्ना स्ामभागाः। ब्रह्मा तु सोचा्डभ्यनु ज्ञाता fra fregr- दिकमेककं मन्लमुचायं श्रभ्यनु्ानाति। एतच werfa: gq "षयो वा इनदरं WIA” (३।५।९) इत्यनुवाके TAMA | sal रक्षिरिव्यादया मनाः सतामभागाः। तदुपघानेन 'यज- मागः" श्रजाः' "रजते ‘Ta’ ।

ताः एता सामभागास्था cear यन्ञप्रतिष्टावेन च क्रमेण ` अ्रधंसति,-ठदसूतिव एतद्‌ ane तेजः समभरद्‌ VARA,

* धनिपुचः किंवा घनो gs इति पाठो भवितुं am | † वकार स्थाने aac: कमिति चिन्तनीयम्‌ । _ 3F 2

gee तेन्िरोयसंश्िताभ्ये। [atoeueeiwer]

भागा चतसामभागा उपदधाति शतेजसमेवा्चिं fer ठड- eafaat एतां awe प्रति्ामपण्ठत्‌ यत्‌समभागा यत्‌साम- भागा उपदधाति ane प्रतिषटिल्ये"' (५।३।६अअ ०) इति ।

सामान्येन विदितं पुमर्विेषा कारक प्रणयति, “सप्त सप्ताप- दधाति eterna तिखो मध्ये प्रतिरित्ये” (५।२।६शअ °) इति। vanet दि जि सप्त धरपधानेन धवोर्थलं * <tay भवति, ‘aw तिष्धशामुपधामेन प्रतिष्टाखये भवति |

प्रजापतिः स्तामभागेरेव अरजा wera इति सामान्यत उक्र, तच & Brana: किमदजत ?--दति एकंकमिष्टकामन्धं विभजते, --““रश्सिरिव्येवादि त्य मङजत, मतिरिति waa, अन्वितिरिति दिवश, सन्धिरिद्यन्तरिकं, प्रतिधिरिति प्रथिवी, face इति षटि प्रवेव्यहः, श्रगुवेति राजम्‌ , उभ्रिगिति aay, प्रकेत दति war, शुदीतिरित्यादिश्यान्‌ , ara इति पदिन्‌, तन्त्रित प्रणाः, एतभाषाडिति oye, रेवदिश्धोषधीः'' (५।२।६अ०) इति, we fattened मन्ताखन्ततषटञ्यपदार्थसम्बन्यित्वेब प व्यास्याताः। श्रतसतेन तेन PE तन्त्पदार्थमखजतेल्युपपन्नम्‌। ud पश्चदभभिर्मन्तेः खटिरभिशिता |

अय wey जगता Taga षाडश्रमनग्स्छ दशयति, ““श्रभिजिदसि anurat vara लेखं जिश्वेतयेव द चिषतेा वं पटाद मिजित्ये (५।९।६अ ०) इति । afer मन्ते Ty एव सम्बोध्यते । रे वख, ल॑ “श्रभिजित्‌' (जयरेतुः।), ‘awarar’

* सबीम्धत्वसा इति पाठो ated युक्तः| † सब्वस्मिन्‌ Gea gata इति निविंसर्मः पडा न सम्यगिवाभावति।

[का०४९।प्र०९।दअ०र] वेदाचप्रकाद् | 8२

(स्ापितपाषाण इव दृः) च असि'। अत दष्धपरोव्यथे at पयुहाभि, तेन ‘ee’ mwa इति मन्नाथः । प्रजापतिरेवम्मन्- away दविषदसेन gee अगतः प्रेरितवान्‌, तेन बाधक- विनाशने खति खश्चाऽभिजयो ऽत्‌ ।

याः Wer. प्रजा वज्धेणभिरकितासरासु शरौरसरूपासु प्रजासु nagar दृद्ियस्थापनं द शरयति,-““ताः प्रजा अ्पप्राण WIAA तासखधिपतिर सीत्येव प्राणएमदधाद्‌, यन्तेत्यपाम? , BAT tfa we:, वयोधा इति arse” (aie Qa) cf

vafafxaqa: अ रोरोव्यवहरन्तोषु प्रजासु मनर चतुष्टयेन भिथुनोभावसन्पन्तिं दश्यति,-“ताः प्रजाः प्राणतोरपानतोः wat: श्टखतीनं भिथुनो श्रमवम्‌ तासु चिद्टदसोल्येव भिथुममद्ष्णत्‌' (५।२।६अ०) इति।

मिथ॒नोग्छतास प्रजासु मन््रचतु्टयेग प्रजोत्पादनसामथ्ये दशेयति,ः--“ताः प्रजा मिथमोभवन्तीनं प्राजायन्त ताः ay- Usa Naa प्राजनयत्‌” (५।२।६अ०) इति ।

श्रपव्धोपेतानां wnat प्रतिष्टा भवतीद्येतदूशंयति-- “ताः प्रजाः प्रजाता म प्रत्यतिष्ठन्‌ ता वसुकाऽसि, वेषश्रिरसि, वसख- िरभीव्येवेषु लेकेषु प्रत्यखापयद्‌ यदाह वसुकाऽसि वेषभिरसि वस्यष्टिशसौति प्रजा एव प्रजाता एषु लोकेषु प्रतिष्ठापयति" (५। 2।६अ०) इईति।

एतददभं प्रशंषति,--“सात्मान्तरिक् रेति स प्राणा- afviera प्रतितिष्टत्ययधकः प्राणःपानाग्यां भवति. य एवं

BRR तेतिसीयसंडिताभाण्ये | [का०४।प्र०९।अ ०२ |

az” (४५।३।६ अ ०) एति । “सात्मा (सश्ररोरः) “श्रन्तरिचं* गला यशगन्धवादिलाकेषु भेगाम्‌ wR, aaa wera va "प्रतितिष्ठति", भ्राणापानार्ग्या कदाचिदपि ग॒ विय॒क्रा 'भवति' । aa विनियोगः veal रभ्सिरित्येकतिशत्त्‌ शोमभागका । एति।

दति सायभाचायंविरचिते माधवोये Farivar छष्णयजः-

SATA चतुथेकाण्डे चतुथेप्रपाठके प्रथमेाऽनु वाकः ॥ ०॥

रान्नयसि प्राची दिग्वसवस्ते देवा अधिपतथाऽभरि- हेतीनां प्रतिधत्ता freq त्वा स्तामः पृथिव्या अयत्वाज्यमुक्यमव्यथयत्‌ स्तभ्नातु रघन्तर साम प्रतिष्ठित्यै" विराडसि दश्िणा fens देवा चर्धिं- पतय इन्द्र हेतीनां प्रतिधा प॑च्चद्‌ श्वा wre: प्थिव्या६ श्रयतु प्रडगमुक्यमव्यथयत्‌ स्मरतु टत्‌ साम प्रतिशित्ये° warefa प्रतीची दिक्‌॥ ey

श्रादित्यास्तं देवा अ्रधिपतयः सामे हेतीनां प्र॑ति- धत्त HATA स्तोमः एथिव्या जयतु मरुत्व तीय- मृक्य मव्य॑ययत्‌ स्तभ्नातु वैरूप साम्‌ प्रतिष्ठित्यै

[का०९। ०९०२] AGIA | B&R

स्वराडस्यदी'चो दिक्‌ fag ते देवा अधिपतया sear हेतीनां प्रतिधर्तेकविःशसूवा स्तोम॑ः एथिब्धा£ अयत्‌ निष्केवस्यमुक्धमव्धथयत्‌ alg वैराजः साम प्रति- faa” अधिपन्यसि दती fee मरुतस्ते देवा अधि- पतयः ॥ २ ॥ |

awufatatat प्र॑तिधत्ता चिंणवचयस्विध्णे त्वा स्तोमौ शथिव्यार अयतां वेश्वदेवाभ्रिमारुते उक्थे अव्यथयन्ती स्तग्रोता Waar सामनी प्रति- fea” अन्तरि छ्षायषंयज्वा प्रथमजा देवेषु fear माया वरिणा प्रथन्तु विधत्त चायमधिपतिश्च ते त्वा सर्वे संविदाना नाकस्य YS सुवर्गे लेके यज॑- मानश्च सादयन्तु ॥ ३ ॥

प्रतीची दिक्‌। मरुतस्ते देवा अधिपतयः | चत्वा- रिश्च ॥ २॥

इति वैत्तिरोयसंहितायां. चतुथंकाण्डे चतुथंप्रपाटके दितीयाऽनुवाकः॥ ° ॥

प्रयमेऽनृवाके स्तामभागास्या इष्टका sat: श्रथ fata नाकसदास्या इष्टका श्रभिधो यन्ते । कल्पः, 'राज्ञयसि प्राची दिगिति पञ्चच warez: प्रतिदिश्रमेकां aa’ इति पाटस्तु,-तच

४२8 तेत्तिसोयसंडिताभव्ये। [का०६।प्र०४।अ०२]

प्रयमामादः-“राश्चयसि प्राचौ दिम्बसवस्ते देबा श्रधिपतया- इग्मिडतोगां प्रतिघन्ता faawr सामः एयिव्या५ waara- सुक्थमव्ययत्‌ wag रथन्तर साम प्रतिहते)” fae Stem, लं राश्ची' (राजमाना) ‘a दिक्‌, aga लम्‌ ‘afe । - “तेः (तव) ‘aaa’ शअ्रषटषद्याका श्रधिपतयः' (श्रधिक पालयितारः); afr’ तवोपद्रवकराशां wart (परकोयाय्‌- धाना) श्रतिधन्ता' (निराकन्ता) ; याऽयं चिटदाख्य-स्तामः", स at ‘sfeat स्थापयतु ay ‘Megara’ (श्राव्यनामक, श्रवेदेवायाप्रये' varia waa अवस्थितं, लाम्‌ “श्रवयथयत्‌' (व्ययार ङितां ङु्वेन्‌ ) ‘nara’ (eetatra) i यत “रथन्तरः ‘ata’ तत्‌, ‘afafea? aa चिरावच्छाना्) भवतु । एब्रमृन्तरे- व्वपि मन्त्रेषु योच्यम्‌ |

अरय दितीयं मन्तमारः-“विराङ्खि दक््शि दिय॒द्राखछे देवा अधिपतय cet रतीनां प्रतिधा पञ्चदस्छा Gra: ए्रथिव्या श्रयतु प्र उगमक्यमव्यथयत्‌ Wag Trea प्रति- fea’) दति । angafuafaceratarard च “afay- मातिष्ट” (९।८।९ द) द्ध्व व्याख्याताः । “वाय॒रये गाः” Taian शस्तं श्र उगम्‌' |

श्रय aad मन्त्र माः-““सव्राडसि प्रतीची fenfcara देवा श्रधिपतयः षामा Brat प्रतिधर्ता सप्तदश्रस्ला शमः

* gaa इति wat भवितुं om | + waqanfaaferacicg Kau: we We THR नाखि ।

[ate sites Gok] वेदाचप्रकारे। ७२५

vfuay wag मरङ्वतो यमृक्यमव्यथयत्‌ सथातु वेरूपः साम niafea®” दति “a ला रथं adr” द्त्थादिकं Wat अस्म्‌ |

श्रय चतुथे मन््रमाद,-““खराडस्यरोचो रिक्‌ faa a देवा अधिपतये वरणा Wat प्रतिधर्सेकविशर्श्स्ला सामः vfaary अयतु निष्केवखमक्थमव्धथयत्‌ स्वात्‌ वेराजः चाम प्रतिष्ठे)” दति । “nf ला yer area” इत्यादिकं “निष्केवख्यम्‌ |

aq Ted मन््माह,-“अधिपन्बसि cen feqeaa देवा afwqaat टठरस्यतिर्देतोगां प्रतिधन्ता विखवत्रयल्तिश्जा ला सान एयिष्या अयतां वेश्वदे वाभ्िमादते sea अरव्यथयन्नो सश्नोता श्राकररेवते aren प्रतिरिल्ये ४)" इति । श्रधिकं पाखयिनो “श्रध्पिनी'। ‘await दिक्‌ (्रोढ़ा wigt fea) "“तक्छवितुर्टकोमद्े"” इत्यारि कं wa वेश्रेवम्‌। "विश्वानराय yours” इत्यादिकं अत्रम्‌ च्राग्रिमारतम्‌ ।

अथ waafy मन्तेव्वगुवश्चनोयं न्ेषमाद,--““अन्तरिकलाय- tee प्रथमजा रवेषु feat माचया after प्रथन्तु विधन्त चायमधिपतिश्चते at सवे संविदाना भाकस्य षष्टे सुवे लेके यजमानश्च साद यन्त)” इति । देवेषु" मध्ये याः* श्रयमजाः ‘aya: (नारदाद्याः), श्रत एव wea, 'टेवषिनारद सथा” इति, ‘a’ (awa) at (ceat) ‘fear “मा चया (आराकाडख यत्‌ परिमाणं, तेन परिमाणेन) ‘aay (विस्तारयन्तृ ) ।

* a डति पाठो भवितुं am: | 3a

sug तेति सीयसंडिताभव्ये। [का०९।प्०४।ख ०२]

किमथे ?। wafteri—wnftd याङुमि्य्ैः । steer माणेन ?--'वरिणा' ( वरणोयेन ) । न केवखग्टववः प्रथन्त, किन्त "विधना चायमधिपतिञ्च' (योऽथमिषटकार्मां निष्यादयिता थस पाखकः) तार्वापि प्रथतां । तेन * मरषेयः विधन्त अ्रभिपतिख ‘wa संविदानाः" (परस्पर मेकमल्यं प्राप्ताः) “नाकख' शेः (wieqrera शेजद्योपरि) ‘ar ‘aren’, यजमा गश्च" ‘aa’ ‘Ora’ सादयन्तु" ।

अच warren! weatfe तान्याशलायने दभ्रयति- “9 at रेवायेत्याव्यमपसम्तगुयादिति। areca गा चज्चप्रोरिति सक्तानां परार्वां तरछास्तस्याः उपरिषटाुचसयं शंसेदायवा- थाहि दश्तेति सप्तद चा दितीर्या, soa जिः दति agate wal शंसेत्‌ अध्वा भ्रा सवेमिति माध्यन्दिने warfearera “Tal रथं Garay श्रं वसा gaay इति मरङ्लतीयस्य भतिपदनुचराविति । निष्केवश्स्राभि त्वा शूर गे नुभेाऽभि ला पवंपौोतय इति प्रगाथ खाजियानुखूपै यदि रयनम्तरष््टमिति t त्छवितटैणोमदे द्याने देवसवितरिति वैदे वच्छ प्रतिपद म चरावि- fa खण्वग्रमाग्निमारुतं तस्यां पच्छः खगावानं पच्छः WET eee चे इतरां सम्तानमुन्तमेग वचनेन वैश्वानराय एथुपा जसे" दति ।

राश्नयसोव्यादि भिमैन्तेः साध्यम्पधानं विधत्ते “माकसद्धि- र देवाः wa लोकमायन्‌ तं नाकषठां area चत्‌ AHI

* <a च डति पाठा भवितुं am | † उत्तमेयेडति we qo UIs |

[wtesizegigen) | बेदाचप्रकार | 8२७

उपदधाति माकसद्धिरेव तद्यजमानः Yan लोकमेति" (५।२। owe) इति। ‘ara: (खगः) सद्यते प्राप्यते येम॑न्तेनाकः* ते THIS, तथा च मन्त्रलिङ्गं AH Ve Ga लोकं यजमाम ञ्च धादयनत' दति, तेमेन्धेरपधेया दृष्टका wie नाकष्दः'। यस्मात्‌ ताभिः देवाः" खगं गताः, तस्मात्‌ ‘aaa’ दति माम BAT, तद्पधानेन यजमानः खमे लोकं MTNA

दुःखनिवारकलेन तदु पधामं प्रशंसति, “सुवै प लेका माके चच्मैता उपधोयन्ते नास्मा श्रकं भवति" (५।२।७अ °) इ्ति। कं सुखं ‘aw दुःख, न विद्यते aed aw Ue "नाकः; खगेख ATH | AAT नाकषदाम॒पधाने" यजमानस्य दुःखं न भवति। |

पनरपि खानन्यादकल्वेन प्रभरषति,ः--“यजमाना यतनं वै भाकसदोा यन्नाकषद उपदधाव्यायतममेव तद्यजमानः जुरते" (४।३।७अ ०) tf |

एषठ स्ताजसम्बन्धितेजा रूपत्वेन पनः awefa,—‘gerat वा एतक्तेजः सम्भृतं यन्नाकशदे यश्नाकसद Satara एष्टानामेव तेभाऽवङन्धे" (४।३।७अ ०) इति ॥

अनर विभियागसग्रहः,- राञ्जिः- नाकसदः पञ्च, सवेशेषोऽन्तरिव्ययम्‌ |

दति सायना चाय॑विरचिते माधवोये बेदाथप्रकाओे रृष्यजः-

संहिताभा यये चतुथकाण्डे चहु प्रपाठके दितीयोऽमुवाकः॥ ° ॥

* ee "नाकः, इति we: अधिक इव प्रतिभाति। † 'साच्नी- दति पाठे भवितुं aa: |

yo तेत्तिरीवसंडिताभाष्ये। «= [wre siwesiweg]

अयं परा हरिकेशः Bawa रथशत्सशच रथौजा सेनानिग्रामण्य। पुञ्जिकस्थला च कतस्थस्ला चासरतौ यात॒धानौ हेती रक्ारसि प्रहेतिः श्यं दक्िणा विश्वकमा aa रथस्वनश्च wafers सेनानिग्रामण्ये मेनका च सजन्या WATAT Saye: पशवे हेतिः Greta वधः प्रहेतिः» अयं पश्चादिश्वव्थषास्तस्य रथपरतञ्चासमरथञ्च सेनानिग्रा- AUT WATS च॥१॥

अनन्दौष॑न्ती TATA स्पा rena: प्रहेतिः? VAAN सं यड सुस्तस्य afew सुषेखं ख सेनानि- ग्रामस्य fant चधघुताचीं चा्य॒रलावापेा हेति- वीतः प्रहेतिः" अयमुपय्यवाग्व॑सुस्तस्य ताश्यखारि ट- नेमिश्च सेनानिग्रामस्ायुव॑श्ों च पुवचितिशचा्रसेा विदयुदेतिर वस्फुजन्‌ प्रहेतिः तेभ्यो नमस्ते ना खदड्यन्तुतेय॥२।

feat ay a1 देशि तं षा जंभे दधामि" mie सदने सादयाम्यवतण्डायायां नम॑ः WARE नम॑ः समूद्रस्य चक्षसे परमेष्ठी त्वा सादयतु दिवः ve व्य्॑स्वतों प्रथस्वतीं विभूमतीं प्रभूमतों परिमूमतीं

* ard Gat AWM: |

[का०9।प्र०९।यअ ०३] Farivar | ere

fed यच्छ fea exe fea’ ar हिः्सीर्विश्वसे प्राणा- यापानोय व्यानायदानायं प्रतिष्ठायै चरिषाय खयं- रूवाभिपातु मद्या खल्या, श्छदिंषा शन्तमेन तया देवतयाऽङ्गिरखद्रवा wie® पराथदश्रा न यवसे विष्यन्‌ य॒दा महः सवरणाद्‌ व्यस्थात्‌। Wea वाता wa वाति शाचिरधस्मते व्रजनं छष्णमस्ति-॥ ॥ ३ ॥

Wea न्ती च। यः । स्वस्या । अष्टाविः एति ॥ ३॥

इति वैत्तिरीयसंहितायां चतुर्थकाण्डे चतुर्थ प्रपाठके तृतीयाऽनुवाकः Wok

दितीयेऽनुवाके भाकसदाण्या teat उक्राः। श्रथ ata WATT CVA उच्यन्ते । कपः, “ATE पुरौषमध्युद्य, “श्रय पुरः" ति पञ्चचेाड श्रग्युपरधाति, Ta मना ध्याथम्‌ पात्‌ प्राचीमृन्तमाम्‌ः इति । तज प्रथममाह, “श्यं परो दरिकेशः खर्यरभ्िसतसख रथग्यन्पञ्च रथाजख सेनानिप्रामण्छो ofan खला ख उतसख्छला Weal यातुधाना हेती caryfw प्र- Sa” इति । श्रयम्‌, (अभिः) "पूरः (gaat रिभ) ‘afta,’ (दिरण्सवणेके्नसमाना sat यस्यासा दरिके्ः); ‘aw (तादृशख्याप्नेः) परिचारका दा सेमानि-ग्रामण्छा,

8३० तेनिधीयसंडहिताभमष्ये। [का०७।प्र०।यअ ०]

एकः सेमां परराच्येषु नयति, wee: WE) गरामं नवति । तज ‘cue: दूति सेनान्या नामेयं | Wet ada’, qa Ta ANA SUT Visa ‘Ta? । “रथोजाः, दति यामण्छा माम- . सेयम्‌ । ओजा बलं, यस्व रयारादणे बलाधिक्धं, स ‘Tare’ | quar मुख्ये परिचारका, तथा डे were परिचारिके, तच ‘fanaa TARA ना मधे, “AAA? CIITA नामधेयं । "यातुधानाः ‘cafe ‘we दत्यवागम्तरजा तिभेराऽव- गन्तव्यः । “हेति प्रेती श्र्यायधविशेषा,- तज यातुधाना CTR TS AATEC: ; ‘caife afar: तोच्छपरडेति- quufe । 'यस्याप्ररिरं सवे, हे waa, तद्रि खरूपाऽसोत्यमि- प्रायः | एवं स्वं याच्यम्‌ |

अथय डितोयं मन्लमार,- “अयं feu fread aq wary tte सेनानिगामण्यो मेनका च सजन्या चचाष्युरसा दं्खएवः qwar Ufa: पारषेये वधः wefa()” दति faafa कमा्छग्निराजादोनि aera:, साऽयं पविश्वकमीा' efewet fafa fer 1 ‘ave’ “रचखनः' शेनागोः' । “रये- विजः ‘aragy’ | “मेनकाः दति ‘were’ दति eer: -गामघेयं । “दं छवः, (दन ग्ला व्यात्रादयः) “Vie” । सक्गामेषु -यरूवसम्बन्धो या “वधः” स श्ररेतिः' ।

WY दतीयमा दः“श्रयं पञ्चादिश्वव्यचास्तस्य रयप्रातश्चा- समरथ मेनाभिगामष्ठो wereat qertreat षाष्यरती

क Rat गन्धवान्‌ इति We To Ws |

[atcgimesrqce] वेदायंप्रकाञ्ने। 9३९

war Vase: we” इति fed व्यचति प्राभ्रातोति “विश्वव्यचाः । सवेमन्यत्‌ TAT SAT |

श्रथ चतुथे मन्तमारः“श्रयमृन्तरात्‌ संयदस॒स्तस्छ सेनजिच्च सुषेण सेगाजनिय्ामण्ा विश्वाचो च धुतासो चाएरसावापे Cadre: VAAL” इति । “संयत्‌ (ard) "वसु" (घनं) Gare, सोऽयं शंयद सुः", asf "उत्तरात्‌" (उरस्या दिभि) वन्ते । षं पुंवत्‌ |

WY पञ्चमं मन्मा द, “त्रय मपर्थवैम्बसुसस्य ताच्छंथा- रिष्टनेमिख खेनाभिम्रामण्डावुवेशो च पुव चितिश्चाएरसे . fag- Sirens प्रहेतिः) दति । श्रवोाग्बसुः" (्रधेमृखलेन) ‘agar (मेघात्‌) मे पतनात्‌ वेदयतऽप्िस्तयोश्यते, ख च उपरि" (Marat fafa) प्रवन्त । भयहेतुः प्रकाशना (?) “विद्यत्‌' । मारको अनिः TTR ay |

wy पञ्चखपि मन्तेष्वमषश्चनोयं Meare, —“ Aw AG ने ग्टखयक्‌ ते d fet ag arate a ar wa दधामि" tia योाऽयमभनिः, at च @nfaaraer, ये च wera’ at च ^हेतिप्रहेतीः, ‘May ware: “aa? weg ‘A’ सवं ‘A.’ (maT) ‘aga (सुखयन्ति*)। ‘dP विरिणं ‘A’ वयं ‘fea’, ‘ay वेरो ‘ay (mara) ‘fe’, ‘a’ वैरिणं युभ्राभिरमुग्टहोताऽहं “वः' (युभ्राकं) ‘aa (faatftae) "दधामि (खापयाभि)।

* quay दति प्राठो मवितुं युक्तः|

8३० तेत्तिरीयसंडिवाभष्ये। (Stes wos weg]

एकः सेनां परराच्येष गयति, श्रपरः GUTSY ग्रामं नयति । तच ‘cee: इति सेनान्या नामघेयं | Wet adam’, qa Ta महतो eur Brod ‘Tae? । ‘Tarswy’ इति ग्रामण्या नाम- . घेयम्‌। BI बलं, यस्य TUG बलाधिक्यं, स ‘Tara’ | धथेता मुख्यो परिचारका, तथा ईं अरसरसा" परिचारिके, तच “पुञ्िकखल' CARAT गा मधेयं, “RABAT? इत्यपरा नामेयं । "यातुधानाः ‘catfa’ “च' दत्यवान्तरजा तिभेदाऽव- गन्तव्यः । “हेति प्रेती श्र्यायधविशरेषो,- तच यातुधाना क्रूरासीचणहेतिखङूपाः; ‘ceife अतिक्रूराः तोख्छप्रहेति- सरूपाणि । यस्वागरेरिदं सवे, हे cea, तद्रि खरूपाऽयोत्यमि- प्रायः । एवं सवज चाग्यम्‌ |

अथय दितोयं मन्लमाह, “श्रयं eeu fran aa wang tafesq सेनानिग्रामण्छो मेनका च सजन्या चाष्यरसा Tea: पश्वे डतिः चोश्वेयो वधः प्रहेतिः(₹)" इति । विश्वानि कमाख्छग्रिहाजादोनि यथ्याप्नेः, साऽयं ‘fawn’ afawet fafa fer 1 "तस्य “रयखनः' ‘Sart । ^रये- fos: ‘aragy’ | “मेनका इति ‘aera’ इति qrgrer: -मामधेयं । “दंच्छयवः' (दंशनम शोल व्यात्राद यः) “देति । सङ्कामेषु -यरूवसम्बन्धो at “वधः स श्ररेतिः, ।

अरय उतीयम दः+च्रयं पञथचादिश्रव्यचास्तस्य TaAtagr- समरथ मेनाभियामच्छा ware चानष्छोचन्ती चाश्रमी

* RA गन्धवान्‌ इति We Yo पाठः|

[का०४।प्र०५।अ ०९] बेदार्थ॑प्रकाक्ने। 8११

सपा Rarer: wef” इति fed व्यचति प्रा्नेतोति “विश्वव्यचाः' । सवेमन्यत्‌ पूवेवड्ा स्थेयम्‌ ।

श्रथ चतुथे मन्वमार-“श्रयमृन्तरात्‌ संयदसुसस्य सेनजिश् सुषेण सेगानिग्रामण्छ feat च धुताचो eee Vitara: प्रहेतिः(*)” दति । "संयत्‌" (पराप्त) ‘ag’ (धमं) यस्यागमः, सोऽयं “खंयद खः", asf: उनरात्‌' (उत्तरस्यां दिभि) aaa | शेषं पुवंवत्‌ |

श्रथ पञ्चमं मन्तमार-“श्रयम॒प्यवोग्सुसतस्य तारच्छंश्ा- रिष्टनेभिश्च सेनानिय्रामण्छावुरवश्नो च पुवं चितिष्वापसरसे . fag- Siar प्रहेति) दति । श्रवीम्बसुः (अरभोमृखलेम) ‘agar (Hara) wat पतनात्‌ वै्तेाऽभिस्तयोच्यते, ख च उपरि" (ऊङ्धायां दि भि) naval । rata: प्रकाभ्रा (?) “Frere । मारके जनिः “वस्म जम्‌ ।

एतेषु TEU मन्तेष्वनुषश्च गेयं गेषमा द, “तेभ्यो नमस भो खडयक्‌ ते यं feat aq ar aie a ar जके दधामि(९" इति । योऽवमग्निः, थे च सेनानियामण्यो", ये च neta यो च “हेतिप्रहेती, ‘May’ सेभ्यः "नमः" mg "ते" षवं "नः" (WaT) age (सुखयम्ति*)। श्यं" वेरिणं ‘a वयं ‘fou’, ‘aq वेरो ‘ay (waa) ‘fe’, ‘a’ afd युद्माभिरमुग्टशोताऽहं “वः (ware) ‘say (विदारितास्ये) दधामि (खापयामि)।

* पखयन्तु इति पठा भवितुं ga: |

BRR तेसिरीयसंहिताभा्ये । [का०४।प् simon |}

Wis: साध्यमुपधानं fart —“oger उपदधाति WATE एवैनमेता war wafwarn उ पशरेरतेऽथा तनुपानोरेवेता amare” (५।३।७अ °) दति । "गृह संवरणे दत्यसमादाता- Cea erase: ; माकसदामृपरि च्छिद्रावरणाथतयात्‌ “चेाखाः". TOT | TOURS: “पञ्चचोडा; तासाम्पचाने धति “एता coat: “wore: ‘Ua oxaT’ were ‘ca’ (यजमागम्‌ ) उप्रेरतेः। श्रपि ख “एताः “WETe: 'वलमानस्तः "तगूपानोरेव' (ज्ररौोरपालनपरा एव) |

उपधागकाले ध्यानविग्नेवं विधनल-“यं fearmagcug ष्यायेरेताग्य एवेमं देवताभ्य आ्राट्खति ताजगा्तिंमाच्छंति” (५। २।७अ °) रति । श्रयं यजमानः, यं" पुरषं “दिव्यात्‌' तं" (देखम ) श्ध्व्रुपधानं Bee “ध्टायेत्‌'। तेन ध्यानेन ‘wana, “एवः (श्रभ्रिसेगान्थारिभ्बः) "देवताभ्यः" “एनं' देव्यम्‌ “areata (अर्व॑ता fafast करोति) "ताजक्‌ श्रान्तिमाष्डंतिः (तदानोमेव acd भ्ाप्नाति) ।

गाकसदामुपरि पञ्च चोडाधानं विधन्ते-“डकरा aay उपदधाति यया जायामानोय zey निषादयति तादूगेव तत्‌” (५।३।७अ ०) दति । गस्थानोया नाकषदः, जायाखा नीयाः पञ्चचेडाः |

aa श्रयं पञ्चात्‌ दति दतीयमनग्लेणो पधेया येयमिष्टका, तस्ाख्चरमलते विधन्त "पात्‌ प्रा चोमन्तमामृपदधाति तस्मात्‌ पञ्चात्‌ प्राचो WTS” (४।३।७अ०) दति । awa

[ wreeiue sion) ReTUT ATR | SRR

afqaret दिनि प्राुलतयेगोपधेथा cea waaay, ‘ware’ पञचिमायां रिभ्ववसलाय प्राभूमखी पल्लो गारेपत्य मृपविज्ति ।

कल्यः, “Wie wat सादयामोति waaeerafi- सग्ाशेनापधाण परमेष्टी त्वा ादयवित्यविदुवा ब्राह्मणेन सद मध्येऽग्रेरूपदधाति' दति । श्रभिमशेनमन्पाट स्ह, “श्रायोाख्वा सदमे सादथाम्यवतग्डायार्यां नमः समृद्राय गमः समद्रख wee” इति । एति निरन्तरं गच्छतोति ‘org: श्रादित्यः, स च खव जगद्‌ श्रवति, तसात्‌ “श्रवत; श्रायः" 'काया्था' wart, सन्तापपरिहारेष Ray कते सतीत्ययैः। “सदने (रसिन साने) हे दक, ‘at 'सादयामि'। ‘aggre’ (खमद्रसदृत्रा- दि त्थाय) ‘aa’ WO ‘WA "चरसे" (परकान्नकाय) "नमः" ag |

उपधानमग््पाटस्त,--“परमेष्टौ at सादयतु दिवः ve awa प्रयतो विग्डमतीं wiaal परिश्धमतीं दिवं यच्छ दिवं tee दिवं मा हिश्योर्षिंश्स्ने प्राणायापानाय व्यानाया- दानाय प्रतिष्टाये सरिजाय खयंस्लामिपातु मद्या खस्ता afar शन्तमेम तया रेवतयाऽङ्गिरखरपध्रवा He)” cher “ATH (उत्कटे सत्यलोके) तिष्टतीति "परमष्टोः (ब्रह्मा) । स ‘ar दिवः" शृ (खर्मस्यापरि) "सादयतु" । weit त्वां ?-व्यचख्वरती' (अभि- afana), "प्रयती" (विस्तारवतीं), “विश्मतीं' (विविधक्तं"- त्यादमजक्रिम्तीं), Maa (प्रमु लश्नङ्गिमतो), ‘WTA’ (पर-

शेन्यपराभवशक्रिमतो), ‘fear "यच्छ (qian यजमानाधौनतया 3H

9९४. तेति सोयसंहिताभाष्ये। [का०७०।००।यअ ०९]

नियतं कङ्‌) । ‘fea “द्‌ ९इ' (लेके भागं दृ दोङर) । ‘fea’ ‘at fea” (दिवं दयलाकभागं, मा fear विनाश्य) | ‘fora (सवख) प्राणा पानव्याने दानास्यवायट्तिखाभा व, “परति- हाये" (खगे खितिखाभाय), "चरिजाय' (्रास्तलीयाचरणाय) ;— प्राणिनाम्‌ Ue we खिद्ये wi ‘guy ‘are’ श्रभितः ‘ag’ । केन रचणमिति ?- तदुच्यते, ‘aw “खसाः (मत्या योगरेमसम्यस्या), ‘waar ‘after ( श्रत्यन्तसुखकारिणा दोिविगेषेश), तव खामिभूतया देवतया” च्रनुग्टहोता खिरा खती चोद" (दइ हापविन्न) । “श्ङ्किरखत्‌ः (अङ्गिरसा चयमानष्टाने यथा लं श्वा" धिता, तदत्‌) ।

कश्यः, ‘Haga दृद्यन्तरऽसे विकर्णीम्‌ इति । पारटस्त,- “Grea न यवसे afar चदा महः संवरणाद्‌ व्यखात्‌ । wee वातो श्रम वाति भोाषिरध सर ते व्रजनं शष्यमस्ति)" दति । ्रयमन्निः, “WAT (शरश ट्व) प्रयत्‌ (प्रयति, जाज्वस्यमानः weg करेति) । दृष्टाकण्धताऽश्वः कथं शब्दं करोति ?-दति, तदुच्यते, “यदा ‘ay? (महतः) “संवरणात्‌ (श्रश्चघालारूपात्‌ संटतख्ा गात्‌) ‘ene’ (विनिगेच्छति), तदानीम्‌ we "यवसे" “श्रवि्यन्‌' ( चासाथे गमिव्यन्‌) शब्दं कराति। Carey’ (श्रतः) wT “we? (शब्दं कुवताऽग्नः) शविः “श्रन्‌ (रोतिमन्‌) ‘arar "वातिः (वायुः प्रवन्तेते)ः-श्रद्मिञ्वाखाग्रष्दसमगन्नरमेव वायोरवश्चं प्रटृ्तेरयमभ्नि वायुसख दति लकेऽभिधोयते । “अध'- ` शब्दा वगं चतुथयुक्राऽप्यागन्तयंमेवाचषटे । ₹े WH, तव ज्वालाया

[wregimesiwog] वेदाथंप्रकारे। ४१५

वायुशयोागामन्तर “रजनम्‌ (IEPA) रष्णमस्ति' (दाहेन शष्डमस्ति, दाहेन शष्णाव्ंमेवावभारते) |

शरायोस्ेत्यादिमक्षीषाध्यमुपधानं विधके,-“खयमाढला च विकर्ण ्चोन्तम उपदधाति प्राणा वै qqaraqrafaadf, प्राण- शेवायुश्च प्राणामामृष्समे धके, तस्मात्‌ प्राणएखाय॒सख प्राणाना- awa” (५।२।९अ ०) एति । ‘aaa (wafer) way; TASS संस्यृ्टा सतो, वामभागे विभक्तः कणे दवावभाखमानलात्‌ इयमिष्टका "विकर्णः इत्यच्यते । या “खय- मादथा" चा च ‘fandf ते उभे afa ‘one उपदध्यात्‌ ; सवासाम्‌ दृष्टकानामवघाने तयोारूपधागमिव्य्ंः। सयमाटलायाः mena विक्ष्य खायुःखरूपतात्‌ तयेोरूसमले सति चचु- Treat प्राणानां मध्ये खासरूपमाय॒ञे त मलेन तवान्‌ भवति, तसमाज्ञाकेऽपि आसायुषि* सवेर्षां प्राणानां ' दतरेषां aa ow, तया खितयेो खक्ुरा दीेद्धियवेकष्यमपि सहन्ते ।

श्न्यासामिष्टकाना मृपरि यथेते tae उपदिते, तथा तयेा- waft श्रन्येष्टकापाधानप्रषक्तिं वारयितुं निषेधति,-नान्याम॒न्- रामिष्टकामपदध्यात्‌ यदन्याम॒न्रामिष्टकासुपद ष्यात्‌ पश्ट्नाञ्च चजमानस्छ च प्राणच्चायुञखापि दध्यात्‌ AHA ACA ITT” (१।२।७अ ०) इति । एतयेरूपरि श्रन्येष्टकेापाधाने अखासाय॒षी हादिते भवतः, "तस्मात्‌" “sal न "उपदध्यात्‌" |

* व रासायुषो दति पडे भवितुं aw 8 2

०३१ तेत्तिरीयसंडिताभ्ये। [का०१।्०१।यअ नह]

quafear चा खथमादला, सा खमिलेन wat; मध्यम- feat अन्तरिशवेन । cart पञ्चमचिता चलाकलेन सति, खयमाहशामृपदचाच्यषा व सूथमाट्द्नितमेता पधन्े" (४।३। ome) Uf i डपधानात्‌ प्रागश्ापचापणं विधके,-““श्रश्वमृपचापवति प्राणमेवासख्ां दधात्यथ प्राजापत्यो वा we: प्रजापतिनेवार्धिं चिनुते quae भवति प्राणागामुससब्वे श्रयो gaig खाक- स्ागुस्थाल्ये एषा वै देवानां विक्राभ्तियदिकर्णा चदिकर्वोमप- दधाति देवानामेव विक्राज्तिमन्‌ विक्रमते" (५।२।७अ०) इति । ferret एव पराक्रमरूपलात्‌ तदुपधानेन चजमानेाऽपि Tart पराक्रमवान्‌ भवति। | डकारासरूपटरे न्नं विधन्ते,-“उकरत खपदधाति awe SUNT STS” (४।२।०अ०) इति Bq उपशारेषु रश विशेषो न विडितस्ते सर्वेऽपि av: ‘ouca: खित्वा कर्तव्याः, AGA KYAT THT ET: | were पधाने “श्रारस्य वाते अनवाति arf इति वायवा चि्ष्टान्चं॑विनियद्केः-“वाचमतो भवति सभिष्ये" (४।९।७अ ०) इति । सति हि वाथावद्चिः शमिष्यते |

aw विनियोागसंयद्ः+-

अथं पुरः, पञ्चचोडा शेन्य, Cee । श्रा, Yay समार्षां, wavy सादयेत्‌ ।

[का०१।प्र०७। ०९] बेदाथेप्रकाङ्े | eRe

are, विकर्णमादध्याशमन्ता वष्टाविहेरिताः* ॥

दूति सायभाचायं विरते माधवोये वेदार्थमकाथरे शष्णयज्‌ः- संडिताभाये चतुर्थकाण्डे चतुर्थप्रपाठके तोये ऽन॒वाकः ॥ ०॥

अभ्रिमद्धा दिवः ककुत्यतिः एथिव्या अयं । श्चा रेताशसि जिग्बति । त्वामग्न पुष्क॑रादध्यथ॑वा निर- मन्यत | wal विश्वस्य araa:® । अवमभ्निः ae- लिखो वाजस्य शतिनस्तिः। मड कवीरं यों? | सुवा यन्नस्य रजस नता यजानियद्धिः wea शि af. दिवि महान दधिषे सुवषां जिश्चाम॑द्न wae waa” । अवाध्यभ्मिः समिधा जनानां ॥ ॥ १॥

प्रति घेनुभिवायतोमषासं | wT इव प्रबयाम्‌ज्ि- हानाः प्रभानवंः सिखते नाकमच्छ | अये चाम कवये मेध्याय at वन्दा ठषभाय Tal | ग्वि- शिरो नमसा स्तोम॑म्रो दिवोवं रकामव्यष्मखेत्‌। जनस्य गोपा अजनिष्ट भाखविरभिः qe: सुविताय

* quifesfoat दति पाठे भवितुं cu: |

8८ तेतिोयसंडिताभाग्ये। [का०९।प्र०९।अ ०४]

wae | धतप्रतीकेा wet दि विस्छृशा चमददिभाति भर तेभ्यः शुचिः | त्वामग्ने अङ्गिरसः ॥ २ ॥

गुष्ाहितमम्बयिन्दञ्छिशरियाणं वने-वने । स जायसे AMAA: सदा महष्वामाहः सहसस्यचमङ्गिरः^) awa केतुं प्रथमं पुरादहितमभिन्नरस्तिषधस्थे समि- न्धते। इन्द्रेण देवैः सरथः स afefa सोदनिरशाता यथाय wag: | त्वां forse वन्ते fag saa | शेाचिष्केशं पुरुप्रियाप्ने इव्याय aga” | सखायः सं वः ARIAT ॥ ३ ॥

स्तामण्वाग्मये। वर्षिष्ठाय श्ितीनामन्ना aq स- waa’ ax समिद्‌ यवसे टषन्नग्रे विश्वान्यये श्रा । TSU समिध्यसे स ना वसुन्याभ॑र\५। रनाय afi anata नपातमाष्वे प्रियं चेतिष्ठमर ति? स्वध्वरं विश्वस्य दतमणत^९। स याजते Wear विश्वभाजसा स दुद्रवत्‌ खाहतः। AAS यत्नः ATA ॥ ४ ॥

दनां Sax राधा जनानां ५५। उदं स्य ओाचिरं-

स्थादाजु्लानस्य मीदुषः। उद्भुमासा श्रर्षासा दिविः wu समभिमिन्धते at" 1 wa वाजस्य Ara tut: सदसा यदा । wat धडि जातवेदा afe-

[ का०९।प्र०९।यअ ०४] | वेदाचपरकाशे ( 8९.

अवः । स इधान वसुष्कविरभ्रिरोडग्या गिरा। रेवदस्मभ्यं पूर्वणोक दीदिहि^* | छपा राजनुत TAATH वस्तारुताषसंः स तिग्मजम्भ ॥ ५॥

THAT दह प्रति ^ । राते अग्र दधीमहि युमन्तं देवाऽजरं | UE स्या ते पनींयसी समिदीदयति चवी- षः Wa WACO a A wa ऋचा विः शक्रस्य ज्यातिषस्यते । सुन्दर दसम विश्पते इव्यवाट्‌ PAY इयत इषः स्तातृभ्य wat’) | उमे सुन्दर सर्पिषो दर्वी stata श्चासनि । उता न saga net

GRY शवसस्पत इषः स्तातृभ्य AAT” | WH तमयाश्चं न स्तोमैः MA भद्रः हदिस्पृशं | ऋध्याम ते SSO | अधा WH कतेभद्रस्य दक्षस्य साधाः | रथी्तस्य ठता aye? । श्चाभिरे अद्य गीभि- खणन्ताऽभने दाशेम । प्र ते दिवे न स्तनयन्ति शुष्माः५९५। रभिनंौ waar ने AHS ॥ ७ ॥

सुवन ज्यातिः। an fate: समना waa | भिर Vat मन्ये दाखन्तं वसाः सनु सहसा जातवेदसं | fans जातवेद्सं। य BSA खध्वरा देवे देवाच्या छपा । धृतस्य विभ्राष्टिमनु शुक्रशेचिष

ese Satfcadfearita, [का०४।प्०३।अ०९]

ऋअजश्ानस्य सर्पिषः(९९। अग्ने त्वन्ना WA | उत जाता शिता भव awe तं त्वा few दीदिवः wary ननमोंमरे सखिभ्यः । वसुरभिवसुश्रवाः कच्छा नसि wanar रयि ee we ॥

जनानाम्‌ । अङ्गिरसः । इषः । सृशमों । तिग्म Sat WaT | WS | वसुश्रवाः । पथ्ं च # yg

दति तैत्तिरीयसंहितायां चतुर्थकाण्डे चतुेप्रपारके तु्याऽतुवाकः ॥ ° ॥ |

क्रतीयेऽबुवाे पञ्चशाडादय TERT उक्ताः | श्रय चतुर ऽलवाङके कन्दोभिधा KENT उच्यन्त । कपः, च्रभ्रिमद्धति ar गायः परस्ता दु पदधाल्येवमुत्तराणि जौ जिष्टभा afawat जगतीः पञ्चादनुद्रुभ उन्तरते SEMEN: पद्म रचरपक्कलोरिति विषुषूपाणि कन्दा रसि ययावकाश्रमतिङन्दसं मघ्ये दिपदा waa’ दइति। तच तिष्धषु गायचीपु प्रथमां गायचोमाद,-“अभ्निमृ्धा दिवः ककुत्पतिः एथिव्या श्रयं । WATS शेता सि fara)” इति । चयम्‌ “wee ्दिव्यसूपेण "दिवः (marae) "ककुत्‌, (उ च्छितः) “मू द्ध" (भिरखानोयः) । ‘eee: श्रतिः (दारपाकारिकारिलेन . पाखकाऽपि) “we” | fag

hanes बेदार्प्रभारे | 88९

अपा “रतां सि' (उदकका्याकि खावरअङ्गमश्ररोराणि) जाठराभि- पेच “जिन्वति (प्रीशयति) |

अरय fattnar,—‘arag पुष्करादश्थवै निरमन्धत । मूह्रा विश्वष्य area.” इति । Vag, चअयवीाख्य षिः “पुष्क रपण्छादधिः (पद्मपजस्ता परि) ‘at ‘fara’ (fata मथितवान्‌)। अत एव पञ्च मकाष्डे ब्राहमणमाातं, “TERT TE छोगमुपश्रितमविन्दत्‌” इति । ATT ary पुष्करपकत्‌ ?--मूह:' (उन्तमाङ्गवत्‌ प्र्नस्तात्‌), ‘fawe’ ‘ara: (wae जगता are- ary). इदं fe पष्करपणम्‌ श्रद्िमन्बनगयन्ननिष्यादनादिदारा wi aafeaefa । त श ae

अथ कतोच्रामा इः “श्रयमग्निः सहस्िणा वाजस्य चतिन- सातिः | मृड कवी cater” इति । owe समिष्धमानः ‘afg:’ wweugraa: waugranyg sae "यतिः" । ऋत एत ‘ger (जिरावदु लमः), ‘afa:’ (विद्वान्‌), तादृशो ‘erat’ (धनार्ना) दाता भवतु |

अथ तिखषु freqg प्रथमां चिष्टभमा इ,--““युषे awe रजस नेता यज्नानियुद्धिः ewe शिवाभिः । दिवि मूद्धानं दधिषे gait fagrag wad इव्यवा दम्‌(५)* इति । शअरयमच्चिः, भूखाकस्य (त जागुष्टेयसखछ) "यश्चस्य' तस्मिन्‌ यशे प्रवन्तं कस "रजसः" (Tew) "च" नेता" (निवाकः) । तादत्र हे “अगन, ‘aw (यरा fefa) छयरूपोा war “नियुद्भिः (रये नितरां योाञ्छमानाभिः) शिवाभिः (उन्तमाभिरश्जातिभिः) 'सचसे' (समवेषि), aat

3 1

9४ तेनिरीवसंडहिताभष्ये। [कार००१।यअ०९]

“दिवि' ‘agri (जिरेवद्‌श्जतखितिं) दधिषे (धारयसि) | REI ogre ?--सुवर्षा' (ga: wa खति ader तिष्टतोति Barat) । सामपाश्ब्दवत पुंलिङ्गाऽयं । डे श्रद्धे", वम्‌ श्रस्मिन्‌ UH दव्य वा, (हविः प्रा पिका ) ‘fret’ (उ्वालां) waa’ (करोषि) ।

अरय fadatat चिष्ुभमादः--“त्रबोध्यभ्निः षमिधा जनानां प्रति धेनमिवायतोमृषासं। ost इव प्र वया सृख्किहानाः प्र भानवः भिस्ते नाक मच्छ (४) इति । "जनानाम्‌" कलिजां सम्बन्धिना समिधा अयम्‌ रग्निः “श्रबोधि" (प्रबोधितः, प्र्वखितेऽग्त्‌) | तच दृष्टाः.-्रायतीमुषासं' “प्रति aa? उषःकाले समागते रति रनाय अयनाद्धेभुं यथा उत्थापयति, तदत्‌। बुष्यमानख Ga: ‘array (रथ्यः) श्र'-'उख्विहानाः' (प्रकर्षेशोद्रच्छम्तः), अपि एधि प्रबोधितः (2) 1 "नाकमच्छ" (खगेमनिपरा प्न)" भर-"चिखते' (अतिशयेन प्रसरज्ि)। तज दृषटान्सःः-- "वर्यां" ‘agr "द्व'- ‘quay (वीना, परिणा) मध्ये ‘ag (महान्तः) पकिणा यथा प्रकवंणेत्यतन्ति तदत्‌ ।

अथ एतीयां चिषटभमार,-श्रवोचाम कवये मेध्याय वचा वन्दा टृषभाय ea i गविष्ठिरो ममषा साममग्रा feta दकम्‌ व्यश्च मश्रत्‌(()” इति । वयं कवये' (विदुषे) व्ये "वचो" (वाक्यम्‌) “श्रवेचाम'। कोद्य कवये ?--.मेध्यायः (ay- याम्याय), “टषभा (श्रेष्ठा य), Ta’ (कामानां safes), ‘afafer- गवििराय (भूमे खिरलेना वखिताय) । ates वचः°?--श्रग्नोाः

* च्छच qd: इति सव्व पाठा न सम्यक

[का०8।घ ०8।यख ०8] वेदां प्रकाशने | TD

‘rae ‘aie (श्रग्निविषये wate यकं, से चरूपं), त छव "वन्दा" (वन्दगश्नोलं) | तच दृष्टान्तःः-यथा ‘fafa’ (wate) ‘ca’ ‘eal (रोचमानं), ‘sag’ (विखोणगतिम्‌), आदित्यं सण्ध्यावन्दमादिषु ब्राह्मणः प्रयक्तं वाक्यम्‌ “शरभ्त्‌ः (श्राख्रयति) तदत्‌ श्रस्मदचोाऽपि वङ्किमाश्रयतु |

श्रथ faeq जगतीषु प्रथमां जगतोमाह.-““जनस्य गोपा अजनिष्ट जाग्टविरग्मिः gee: सुविताय wwe) चुतप्रतोका बुरता fefaqur द्यमदिभाति भर तन्वः are)” इति। अयम्‌ “aig: शश्रजनिष्ट (saa: । किमथे ?--सुविताकं way (ge दीप्ताय स्हतियुक्राय कमेण), रएतत्कमंसिधरथंमि- mre: । को द्‌ शस्य “?- "जनस्य ' ‘ara,’ (प्राणिना रस्कः), "सुदखः' (अत्यन्तकु्रलः), “जाग्टविः' (कमंणि सावधानः), (चुतं sta

1९

मखे यब्दाण) ‘ganda’; तादृ्ाऽयम्‌ शरभ्निःः "बहता (भ्राटेन) ‘fefaqur (qeraafiet) ज्वालासमृरेन ‘gar’ (दौष्यमागः) ‘fe (QR: सम्‌) AV, तेन्यः' aagwe- यजमाना अथे) ‘fafa’ (fawae भासते) |

श्रय दितीयां जगतोमा द» "लामप्ने अङ्गिरसा zerfer- मन्वविन्द ज्दिभरियाणं वने-वमे। स जायसे मथ्यमानः सदा मत्वा माः ससस्य चमङ्गिरः८)'” इति । हे रग्न, ‘ara “अङ्गिरसः' aya: “श्न्वविन्दन्‌, (aire लभवन्तः)। कोद

* अच atten: स? इति पाठा भवितुं am: | 31 2

988 तेत्तिसीयसंडिताभाणे। [का०१।द०४।ख०8]

at ?—arerfer ?-(अरणो प्रतोपु गा्स्वागेव्ववखितं), °वमे- aw “जिभजियाणशं' (तस्मिन्‌ तस्मिन वने दावाग्धिरूपेशाभितं) | ख" लं ‘ae ‘aw (ire we) fe ‘aware’ जायसे" । डे “aigt: (अङ्गलेषटवयुक wi), ‘at ससस्य" (wee पुचम्‌ ) "अहः", मरता बलेन मन्धने सति जायमानलात्‌।

अथ adtet जगतौमारः'"यन्नप्त केतुं प्रथमं gtrfea- ufuactfequa समिन्धते । दन्द दवेः सरथ ख afefa are fa हाता यजयाय gag.” दति । घड-ख्ितानि खानानि सथधख्यानि, Wife awarf यस्मिन्‌ रवय ज्रन तत्‌ "जिषधस्ये, तस्मिन्‌ ‘acy (विजः) ‘uf “समिन्धते (दोपयन्ति) | WITH ?- "यशस्यः कतु (wad), “प्रथमः (यागेोपक्रम एव was), (पुरोहितं (पुरादे्रवन्तिनं)। ‘gua’ (जाभनक्तु- निष्यादकः), ‘@ अभ्रिः "यजथाय (चागसिष्वथ) हाता (रेवान माङ्काता) खम्‌ ‘eRW "देवैः च सद "सरथं" (रथ- खता यथा भवति, तथा ‘afefa अस्िन्‌ वक्षे “गिषीदत्‌' (उपविष्टत्राम्‌ ) । ।

अथ feareq प्रथमामारः“लवां चित्रअवस्तम वनो fry जन्तवः । गचिष्क पृद्प्रियाग्रे ware arpa’) इति । ‘femnar (fafa कोल्तिर्यश्लाले चिन्र्रवाः) vfawaa विज war, 'चिज्रमवस्तमः'। ‘Teal’ (यनमानानां) ‘fre, तथाविध Ss, ‘fae’ (प्रजासु) मध्ये जन्तवः" (जन्तव दव जनाः) ‘At ‘eam’ (श्रायन्त) । किमयं ?--'दव्यायः शेढृषे' (efa-

[का०१।्०१।यअ ०6] बेदाच प्रकाद्चे | ७8४

वाढम्‌ )) ergy लां ?--जचिष्केषं' नर्लोपि ज्मा एव के्र्यानोया wearer ओचिष्के्ः ते) ।

अथ दितीखामनुष्टभमाइ,-- “सखाय ख वः संम्वञ्चमिषरः सामश्चाग्रये । aftera कितीगामूजा गमे सदखते(५९)' इति। रे “सखायः, (परस्परषस्ययका खलिग्यजमागाः), "वः (युभ्राकं) "संम्बञ्चमिषं' (समोचो नमभोष्टाक्ं) सम्पादयतु । सभित्यस्योपसगे- wrifea: Marsares: । यूयं च “wae? “ATH (साज) खन्पादयत । कोदृन्रायाग्रये (— feat’ मध्ये (cenret मध्ये) ‘afiera (agaara) । "अज" ‘aq’ (बलस न पातयिचे, विनाश्रमक्षुवेते) * खयमतिश्चयेन बलवते |

अरय उतोयामनृटभमाहः- “ख समिद्‌ यवसे zai विश्वान्यथे ati CyUs समिध्यसे a ar agar’ दति। डे ‘ger’ (कामानां वंक) wa’, “विश्वानि (satfe) फलानि “सं-खमित्‌ (अन्धाश्च सम्पा च) एवं ‘aaa’ (यजमाने) संमिश्रयसि | ‘ay “qr (दैश्रस्लमागत्य) ‘sue’ (प्रथिवीरूपाया aq: खाने) ‘afer? (सम्यक्‌ TGR) | CATER महाम्‌ भावस्तं ‘ay wey) ‘agfa (wf) ‘aq-‘sriy’ (सम्यगादइत्य प्रयच्छ) |

अय fag बृरुतोषु प्रयमामाह- एना at afi नम- खजा मपातमाड्षे। प्रियं चेतिष्ठमरति खध्वरं fare ga- aaa?” cf हे विग्यजमानाः, ‘a? (aura) घम्नन्धिनम्‌

* au ‘ayaa’ इति we: प्रतित इ वाभाति।

884 तेसि रीयसंडिताभाव्ये। [का०शप्र*०।अ ~]

“श्रगनि म्‌' "एना" ‘waar (एतेन नमस्कार GM) श्रम्‌ “आ वे" (श्राहयामि) । कोद शम्भं ?- "ऊजा" (wee) "नपातं, (श्वि- नाश्चयितार), ‘fad (यजमानानां प्रोतिरेतु), “चेतिष्ठ (अतिश्रयेन चेतयितारं, ज्ञातारं) “श्ररतिं' (रतिः qa तद्रहितं) षवदे चक्र मित्य; । ‘eat (rive क्रतानिष्यादकं), विश्वस्य दूत (सर्वश्च जगतो दूतवत्‌ कायकन्तार), ste fe VY दाहपाका- दिकायं करोाति। ‘saa’ (मरणएररित); ग हि मनृ्यवदेवानां सहसा मरणमस्ि |

अथ दितीयां बृहतोमा दः “ङ योजते च्ररुषा विश्भोाजला स दुद्रवत्‌ AIBA: सुन्रह्मा यज्जः TA saat देव राघो जगा माम्‌(९५),' efa ‘3’ (श्रध्निः) "योजते (रस्ठतं कमे योज- यतीद्यर्यः)। “्रङ्षः' (रोाषरडितः) यजमामे fava इत्यथैः । (विश्वमाजसाः (विश्वं जगद्धोजनेयं दाष्तेन यस्यास विश्व- माजसः, “सः श्रद्निः “राधः, (अन्न) "दुद्रवत्‌" (aaa) घम्पादयतु say. | कीदृशं राधः ?--वद्धर्ना' "जनानां" (frararfaat प्रािर्मां व्यवहारकारणं) । कोदृशः साऽभ्चिः ?-खाङ्तः (efafa: ge कमण्याहतः), ‘Gry’ (भभग wfeqar ब्रह्मा यसात BAB, Aaa वा), "यन्नः" (यजगौयः), शसुश्चमौः (पापं ye ्रमयतोति सुशरमो) |

श्रथ ठतोयां बरतोमार,- “उद ख भाचिरश्थादाजुानख BNET. । उद्धूमासेा श्ररुषासा दिविस्पुशः समभ्चिमिन्धते मर :(९५)'› दति । ome (aa) “भाविः (दो्षिः) 'उत्‌'-्रच्छात्‌ः

[ का०७।प्०३।अ०8] वेदार्थप्रक्ारे। 888

(उत्थिते) । stewed: ?-श्राजानस्' (सवता होमनिष्याद- we), ‘area (श्राङतिदारा टष्टिसेखनषमथंस्व), “उद्धू मासः (भूमाञ्चोलिताः) । श्ररुषाषः'(रोषरदिताः), चरा दयुपद्र वमकुर्वन्त* card: । “दि विस्पु्ः" (श्रा का्स्पर्िंनः) श्रतयुक्तता Care: । श्रये wea भवति । तथा "नरः (कलिग्यजमानाः) “श्रप्नि मिन्धतेः (रोपयन्ति) ।

श्रथ तिषूष्णि्‌ प्रथमामृज्छिहमाह,-“श्रप्रे वाजस गमत tara: स्सा य । se धेडि जातवेदो मदिश्र वः(*”* cia ‘aea:’ (बलस्य) ‘ae’ (खनो), 'जातवेदः' (उत्यस्लजगद भिन्न) aq’, "गोमतः, (गाभियक्रस्य) "वाजस्य" (WHE) ‘Katt’ लं "श्रे" (श्रमासु) "मददि्र वः" (महतं को न्ति) "धेड" (सम्पादये) |

श्रय दितोयामृष्णिरमाः-“स दधाने वदुष्कविरभ्निरोडन्या गिरा। रेवदस्मभ्यं पूर्वणोक दोदिदहि(^* इति । पुर बह aia Gai यख war “पर्वणोकः'। तादृश Bae, ew लम्‌ ‘wend Taq’ (धनयु कं, ग्टहचं चारिकं) "ददि हि" (प्रयच्छ) । awe ?-“दधानः' (दोपयमामः), "वसुः" (गिवास्ेतुः)*कविः' (विदान्‌), afay (श्रग्रणोः), प्रथमं TARTS त्यथः । “गिराः (मन्लरूपया वाष्वा) ‘Kea’ (स्त्यः) |

श्रथ द्रतीयामृष्िदमार,“लपे राजन त AAT वस्त Rares: | स तिग्मजम्भ Tear ze प्रति(९८ दति Yaw’,

* खच ‘szare: (yatetfaat यस्मात्‌ तस्य), “खदवासः” (राषरुडितस्छ) च्तरादुपद्रवमकुन्बेत इति पाठा भवितु TH |

96 तेत्तिरोयसंहिताभाष्ये। [का०।्०१ ०७]

‘amy’ (अहानि) "चपः" (eae) । “खतः (श्रपि च) ‘ge: (उवः- कालान्‌) श्रपि qua दितोयाया अत्य न्सयोागवाचिलात्‌ सवेग्बणषःकालेषु weer विना्रयेत्यथंः। हे “राजम्‌, (दोण- मान) ग्रे, म केवलं खको यसेना मखेन र्सां wae, “त्मना " अपि (खथमपि) लपयेति मुखविदारणवाचिगा warmest व्वाखा उपलच्छक। तिमग्मास्तोरता जम्मा wera "तिम्मजग्ः', “सः ले रसे" (राखूसाम ) ‘Ze’ (भस्मोकुङ) |

अय freq ofeq प्रथमामाइ.-“चा ते aa दधीमहि मन्तं रेवाऽजरं । यद्ध स्मा ते ota समिदौदयति चवोषर स्ताटन्य ara” इति S ad “देव, ‘aad’ (जरारहित) ‘a (at) “qua (faa) ‘carafe’ (सवतः प्रज्वाखयामः)। ‘ay (यस्मात्‌ कारणात्‌) पनीयसी" (afawan gfe) a “हः ‘afaa’ (warrant शा facta) wf-ufa (प्रतिदिनं) दोदयतिः (at प्रकाशयति), awrean ववं रीपयाम दति किम्‌ वक्षव्यं। लश्च ‘Kay (we) ‘aime: wang: ‘uray’ (घष्यादय) |

ay दितोयां ofgare,—“at a ag wer Uf: me च्यातिषस्पते। sax दस विश्षते waar max waa हषर स्ताटभ्य aac’) इति । some’ (Ee) “च्या तिषः' ‘aa’ (पालक), (ag अङ्कादकारिन्‌ ) “खनः, (पापस्तापक्चपकिता) ‘aa’, (प्रजानां पालक) “विते, (हविषा वोढा) “इव्यवार्‌ ;

* an स्या" दति पठे भविवुं ge: | रवं उत्तर दवि दवि xan "दयवि" डति।

[आा०९।प्०३।अ०९] बेदायेप्रकारे। ese

तथाविध & ‘ag’, तेः ‘aq (agafarat aaa) ‘az’ “हविः, श्राः (समन्तात) ‘wea’ । ‘eae इत्यादि गतम्‌।

अथ ठतीर्यां पङ्िमाहः "उमे gee afdar दर्वी sey श्रनि । खता न खत्पुपूयाः। उक्थेषु WAGGA cay Brew wae)” इति । SSE’ (सुष्टु आङ्कादकर), “wef” (त्दोयाख्ये) ‘after सम्बन्धिन्या ‘ew ‘caPare गू ‘Mey इनुपरणपयं ्तं* खपिया पौ तमित्यर्थः । “खतः” (श्रपि च) हे श्रवसस्पते' (बलस्याधिपते) ‘wey (्रस्तवत्य) arg "नः (श्रस्मान्‌) 'पुपृयाः”† (उत्कर्णं परय) maces: । Srey (यजमानेभ्यः) “इषम्‌! (अन्नम्‌) “श्राभर' (सम्पादय) |

IIHT WY प्रथमामाह,-“श्रग्रे लमधाश्चंग Bra: waa भद्र इरिस्पृधं । waa ते WRC” इति । हे “गने, “इदि स्पृश" (इद्म्‌, श्रन्तःप्रियं) त लाम्‌ “oe (असिम्‌ क्कि) Se” (यमृदरूपेः) “Gray (वदीयेः सोच) ‘wera’ (wag करवाम) AMAT दृटाम्तः+-“अशं गः यथा we लासादिप्रदागेन समर्थयग्ति तदत्‌ । श्रयापरो दृष्टानः+ “क्रतु ग॒ भद्र यथा ख्मोचीनं च्योातिष्टामाटिक्रतुं सर्वेयागानृष्ठानेन समथेयन्ति तदत्‌ । भद्रं" Gerad) इत्यप्रिविशेषणं वा ।

अथ दिती वामखरपद्किमाद,- “अधा We WANs दशस

* च्यत इनुपुरबपव्यन्नमिति पाठो भवितुं युक्तः | न्यया परकम- भङ्दषः स्यात्‌ | † sa—qyay इति पाड भवितुं युक्तः 38K

8१० तेत्तिरीयसंहिताभाच्ये। [का०४।प्र०8।ख ०8 |

वाधः । Tea quar aac)” इति Roa, श्रध (श्रसमरदीयस्ता जानन्त) “MAT? (्रनष्टो यमानस sew) रथीः" wry ‘fe (रयाऽखखासोति रथो सारथिनिंवाहकः, तथा ल्व frarwat बभूथ खल) । कोडदूश्स्य (कताः ?--भदरखख ' (कद्याण- wre), ‘ee’ (खपदप्रधानसम्थेस्य *) ‘erat.’ (रश्मिभिः ares) ‘wae’ (aw, अभाघवलस्य) ‘aur’ (ree) |

श्रय तोया मलरपङ्िमा रः-““च्रभिषटे श्रद्य गरि गेषन्तोाऽप्र दायेम | प्रते fear ग स्तनयन्ति इटुश्माः(९५)” इति । हे ‘ag’, ‘ore (afar कमणि) आभिः 'गीभिः' (मन््रूपाभिः) ‘wear’ (स्तवनम्भः) वयं ‘arta’ (दविर श्रः) । ‘a (व्दौयाः) “श्टुभ्नाः' (प्रवा व्वालाः) Bt प्रक्षंण 'खगयन्तिः (अन्दयन्ति)। तच बृष्टाकःः-- fear म' (खा मेचा इव) |

ay चतूर्थामक्तरप द्भिमार,-- “एभि waar ने wire सुव च्यातिः। wit विश्वेभिः सुमना wire.” बति । ® ‘an’, “विश्रेभिः mma (aaaa:) सहितः “सुमनाः (सष मनख्यं प्राप्तः) “एभिः (carat क्रियमाणः) "नः" (श्रत खम्नल्धिभिः) mh,’ (aatyta:) Say (श्रस्ममान्‌ प्रति) “अवदः ‘ay’ (ewer भव), समीपदेश्रमभिगच्छतोति wave) तच दृष्टान्तः, सुवे" (खर्गलाकप्रकाश्नरूप श्रादित्यो यथया समोप- वर्तो भवति तदत्‌।

* खपदप्रदानसमयंस्य इति पाठा भवितुं Ta | + स्थिभिरिवि स्श्िभिरिति च पाठान्तरम्‌

[का०१।प्र०४।अ ०९] वेदा च॑प्रकाशरे। Sut

अथा तिच्छन्दसमाह,-““श्रगप्नि art मन्ये atari वसाः खन्‌ £ सषा जातवेदसं | विप्रल्ञ जातवेदसं । य ऊंङ्धया खध्वरो देवे देवाच्या कृपा । चतस्य विभ्राष्टिमनु श्रक्रथे चिष राजानस ख्पिषः(९९)' इति । दमम्‌ ‘afa? (दातारं (देवानामाड्ातार) ae ‘aa’ कीदु्‌ ्मभिं?-'वसाः' ‘crew’ (धमस दातारः), ‘ewe: ‘oy (बल स्स पज) “जातवेदसं ' (उत्पन्लजगद भिन्न) | त्र दृष्टान्तःः-विप्रं न जातवेदसं" (यथा ब्राह्मणकुलौ नमत्पन्न- पुचा्चभिन्नं मन्यन्ते तदत्‌ ) । "यः wi: “देवः, ‘agar (अल्य्नतया) देवाच्या" (देवान्‌ प्रति RAT), पया (ज्वालया) ‘Maw’ (सुषु यागनिष्यादकेा भवति) sf: ‘gaa’ “विधा (विन्ेषेण दो्िम्‌) शश्रनु"हाय देखत दति we । eee qe ?--्ररकथे चिषः' (प्रद दो ियुक्रस), “श्आजङ्कानखः, (सर्वता इयमानस्य) ‘afta: (सपंणन्नोल स्य) |

अथय तिष्धषु दिपदासु प्रथमामार,“्रग्रे Bat अन्तमः। उतच्राता शिवो भव। cea” इति। हे “wR, ‘a’ ‘ay (mera) “Ta: (श्रन्तिकतमा भव)। ‘aS (वरूथे ae faafafear भव) |

अथय दितीयां feqerare,—“a ला atfes रोदिवः। सुखाय मुनमोमरहे afer” दति । हे “शाचिष्ठ' “दोदिवः' ( ब्ररद्धतम दो्यमान ), “सखिभ्यः (सथोनामस्माक) ‘gare’ (gare) ‘eer (पूवाक्तगुणयुक्तं) लाम्‌ “Kaw (परा्नमः) |

श्रय दतीर्यां दििपदामाइः-“वसुरभ्निवंसुश्रवाः । अच्छा

32

842 तेनिरीयसंडिताभाष्ये | (Steginegrace }

गकि amar रयिं दा:(९८) दति । ‘ae! (वष्ठमान्‌) श्वम्‌ “अभिः, वसुद्दरादिदेवेरादरोश yan इति ‘agua’, डे nrgata, खाभिमुखेा मक्षि (argfy) ।

Varin धंव्यारिभिः* साष्यमृपधानं विधत्ते “डन्दा स्प दधाति awit वे न्दासि पश्रगेवाब्र अन्दारसि वै Zara वामं पश्चा वाममेव पश्रुणवर्न्भे एता ₹ वे यश्जयेन- सेजिथाथखितिं विदाञ्चकार तया वे स पर्ुगवाङन्ध यदेतामुष- दधाति पशरुनेवावदन्ये'" (५।२।८अ °) इति । गायश्यादिच्छन्दा- छुक्मन्तेदपधेथा cea ्रपि क्दांसि' cape, तदु पधाने खति कन्दा TATU: "पत्रम्‌" प्रापनोति । किच्च कन्दाषि' एव" “देवाना वननीयधनरूपाणि, श्रतस्ता दृ जान्‌ ‘aya’ wa maf । किञ्च चिचगामकस्च feqere वजे षमुत्पनले यच्च सेगनामकः कथित्‌ gee एताभिग्डन्डभिधाभिरिष्टकाभिः खम्पादितां चितिं विदिला fear, ततस्लयेव चित्या opr MAM, एवमन्योऽपि प्राश्रोति।

सामाग्येन विहितं पुगविधेषाकारेण fawt,— “net: पुरलादुपरधाति तेजा वे गायजो तेज एव मखतो धन्ते" (us २।८अ ०) इति । भरग्रिमुश्यादिभि्मायचो च्छन्दोभियौकररम॑न्तेरुप- धंथा CERT गायश्यः |

aay मूरधंञ्म्दस् तात्पथमार,-“भूरधन्वतीर्भवस्ि मूधो- waaay समानानां करोति (४५।२।८अ °) इति । मु्धड्छब्द्‌-

* afaquericfitcts सव्येन पाडा न सम्यक्‌ ।

[का०४।प्र०१। अ ०8] वेदार्चप्रकाच्ने | ४५९

युकेर्मन्लेद पेया LSAT मूधैन्वत्यः । eat मध्ये CATS ada त्रिरोवद्‌ कष्टम्‌ |

wat चश्चसत्या दिमित टुप्डन्दो युक म॑कोरपधेया इष्टकान्‌ * विधन्त “जिघुभ उपरधातोद्धियं वै जिष्टुमिद्धियमेव मध्यतो we”? (५। द स्श्र०) Tf | |

जनस गोपा इव्यादिभिजेगतो च्छन्दा भिमेन्तेरपधया wear विधन्त,-“.जगतीङ्पदधाति जागता वे पश्वः agaaraqay” (४५।३।८्अ०) इति।

at चि्रश्रषेत्यादिभिरनृषटप्डन्दायुकरम॑न्लेरपेया rear fart.—“arga खपदधाति wet वा wed प्राणानाम्‌ उमसृ्ये'" (५।द।्अ्र०) इति ।

‘unt वे श्रभधिम्‌' इत्यादिभिः, “शप्र array’ दत्यादिभिः, ‘ara wn दधोमदहि' दल्यादिभिः, “ag aay दत्यादिभिश्ोप- धेया विधत्त,“ बृहतीरण्डि्ाः पङ्कीरक्षरपङ्कोरिति विषु- खूपाखि छन्दा खपदधाति विषुरूपा वे awa: पश्वः कन्दा सि विषुरूपागेव पश्रूनवरन्धे" (५।२।८्अ्र०) दति । पुवोक्तेषु BG समागाश्राः सवे पादाः, बुरत्यादिषु विषमाषराः, war विष्‌- wera) ‘ona’ श्रपि गेोमदिषादयः परस्परविश्शलादिष्‌- SM: छन्दसा ख पर्ुेतलात्‌ पश्डलं । तथा सति एतद्पधानगेन बङविधाम्‌ पञ्रुनाप्नोति।

अयेपधानेग वेदनश्च प्रध॑सतिः--“विषरूपमण्ठ VEY दृष्ठते

* णर उप्रधेया Eta दति पाठ भवितु Tm: |

8१8 तित्तिरीयसंहिवाभाव्ये। [का००।प्०९।अ ०8]

यस्यैता उपधोयन्ते य उ चेनाः एवं az” (५।३।८अ०) इति । ‘fagey (ब ङ विधं धनं) । | अरत्निं ₹तारमिति मण्लेणापेयां विधन्ते,-““शअतिच्छन्दस- मृपदधात्यतिच्छन्दा वै स्वणि इन्दासि स्वेमिरेषेनं कन्दे fafgaa av वा एषा छन्दसां यद तिच्छन्दा यदतिच्छन्दसमप- दधाति awaay खमागानां करोति (५।३।प्अ्र०) ofa गा यच्यादीनां waa Gane? aw श्रतिच्छन्द सवा- भावात्‌ सवैच्छन्दोरूपलं । किञ्च रुवंवामन्तभीवारेवेतदोयेष्टका अतिच्छन्देोभिघधानादन्यार्णां ढन्दोभिधानानां इष्टकानां WITH | Wa एतदु पधानेग यजमामं खमानार्नां पुरुषाणं wT करोति, सरवैऽप्येनमृपजोवन्तोव्यथेः । ‘ag aa: दत्यादिभिरश्पधया इष्टका विधितः ““दिपदा उपदधाति दिषाद्‌ यजमानः प्रतिष्ठे" (५।९।८अ ०) cla श्र विगियागसंग्रहः,- ufa-feag area, सवस्तु, जिष्टभा चयं । जन, frat जगत्यः get चिचामुषुभा जयं ॥ एना, frat बुदत्यः uta ृद्युष्णिडा अयं । श्रा ते, क्रियं, छ प्रेऽच रपं क्रिचतुष्टयं ॥ afaant हति च्छन्दा, wa लं, दिपदाचयं। एकेानजिंश्ररेतानि gates दि ॥ दति सायनाचाय्यं विरचिते माधवोये वेदाथप्रकाभे छष्णयजः- संहिताभाय्ये THURS चतुथंप्रपाठक्े चतुयाऽगवाकः॥ ° ॥

[का००।प्र०३ख०४] वेदारचंप्रकाग्रे। 8५५

इन्द्राभिभ्यां त्वा सयुजा युजा य॑ंनञ्म्याघाराभ्यां तेजसा BAMA स्तामेभिग्डन्दयाभी Ta पाषाय सजातानां मध्यमस्थेयाय मया त्वा सयुजा युजा युनञ्मि > रम्बा दुला निंतनिर घय॑न्ती मेष्यन्ती वर्षयन्ती चुपुणीका नामासि प्रजापतिना त्वा fast भिर्धोभिरूपंद धामि ५५ एथिव्यु दपुरमन्नेन विष्टा मनुष्यास्ते गोप्तारोऽभिवियत्ताऽस्यां तामहं प्रपद्ये BTN

मे शम च वर्म Seg’? safe Scale ब्रह्म॑णा विष्टा मरुतस्ते Tet वायुविंय॑त्तोऽस्यां तामहं प्रप्य सा मे शमे च वमं चास्तु^* द्यारपराजिताऽद्तेन विष्टादित्याल्ते गोप्तारः war वियत्ताऽस्वां तामं प्रपद्य सा मे शमे च वभे चास्तु ॥ २॥

सा । अष्टाचत्वारि धश ॥५॥ .

इति ्रततिरोयरमदितार्या चतुधैकाण्डे चतुथप्रपाटके पच्चमेऽनुवाकः॥ ° ॥

न कन्दा वतु यऽनवाके भधाना TERT उक्राः। श्रय पञ्चमे संयगाद्य Cea उच्यन्ते, HW, “दन्दराभिर्यां त्वा सयुजा युना युनज्ीत्य्टा सयुजः इति। पाटस्ठ--“दन्राभ्िन्यां ला

०५९ तेत्तिरीयसंडिताभाष्ये। [का००प्०९।यअ ०१]

सयजा थजा Tat तेजसा व्चंसोक्येभिः सामेभि- ग्न्देाभी Ta पोषाय सजातानां मथ्यमख्छेयाय मया ला खयुजा युजा चमज्ि (* ८)" इति। ay योजयतीति खय क , उत्तरे यकब्ब्देन सम्बन्धोऽजिधौयते । डे इष्टके, ‘cxrfinat? सह योजयिता यः सम्बन्धः, तेन खमबन्धेनारं लां "यनश्छि' (द ea amt करोमि)। श्राषारण्वाम्‌' श्त्यादिभिः सप्रभिस्‌- mara: ख प्रत्येकं “त्वा wa’ इत्या दिगेषस्सागुषद्गे सति षण्छन्ताः TIGA) “Uae (श्रा ती), ‘aw’ (कान्तिः), "वर्च॑ः, (घमं), 'उक्यानि' (अस्ताणि), ‘ara (rufa), "इन्दा सि" (गायश्यारोनि)। "रय्या" दत्यादिरष्टमा मन्व: | र्ये" (धनाथ), ‘Grate’ (were) | "सजातानां मध्यमस्येयाय' (श्चा तीनां मध्ये मृखलेन वस्थानाथे, हे ces, ‘war सद्‌ तव योजना चः सम्बन्धस्तेन सम्बन्धेन लां दृह Se युक्तां करोमि |

एते मन्ते: साध्यमृपधानं विधन्ते,-““खवैन्या वे रेवताग्धा- Sfayred यत्‌ सयुजा मोपदध्यादेवता wai cits aqua उपदधात्या तमेवेन £ सयुजं चिनुते नाग्निना ग्युष्यतेऽथेा यथा परुषः खावभिः घन्तत एवमेवेताभिरभ्भिः सन्तः” (५।३। exe) इति। याऽयं चोयमानः “्रभ्निः' ख सर्वदेवताथः। तया खति सटगाख्यानामिष्टकागा मनुपधामे सति “रसला एकरा न्धाघारादिदेवताः परित्यजेयुः। देवताभिः awit याजय- म्तोति सयजा मन्ता: । तैर्मन्तेदपधेया दृष्टका रपि “सयुजः, । तासामुपधाने सति चजमानः खेन खड योजयित्वाऽभिं कितवाम्‌

[Htogivesgierey] बेदा्थप्रकषाे | eye

भवति । ततो नाभ्रिनाः far भवति । श्रपि च यथा लाकं yea: खावभिः ait सवते व्याप्तः तदरेताभिरिष्टकाभिरद्चिः wdat व्याने भवति, तस्मादेता उपदध्यात्‌ |

कच्यः, “श्रमना मामासीति सप्त afar दति । पाठस्ह्‌,- “म्ना दुला मितन्निरभरयन्ती मेघयन्ती व्षयम्ती चुपणोका नामासि प्रजापतिगा ला विश्वाभिर्धीजिरपदधाभमि(९-५५)" दूति। अम्वादि चपुणीकान्तानि aa पदानि सप्तानां शन्निकारेवीनां नामानि । नामासि' इत्यादिचेषः स्वववपि परेव्वमुषञ्यते, ततः समेते wat: हे eek, या इष्टका ‘waar तद्रूपा त्म्‌ Safe, तादृशौ लं प्रजापतिना" देवेन After, या श्रसमद्‌- age. ताभिः स्वाभिः उपदधामि, (धावधानेऽड बद्धि- वेचिच्येण सम्यगृपद धामोत्य्थः) | एवं “दुला "नामासि! इत्यादिकं याजनोयम्‌ । शतमन्लेः साध्यमृपधानं विधे,-“श्रभनिना वै देवाः gaat लोकमायन्‌ ता श्रमः afar श्रभवन्‌ waat उपधीयन्ते सखवगेमेव लोकमेति गच्छति प्रकाशं चि भेव भवति" (५।३।९) दति । पूवेमेताभिरिष्टकाभिितेन “श्रग्निना" देवाः" खगे प्राप्ताः, ताः” CERT: तेः सह नला तच AA? (दृ ष्बमानाः छन्तिकाः) ‘may श्रतस्तदु पधानेन wins: भवति । किञ्च wa खगे ‘vari’ प्रापनोति, ‘fw (श्राभरणादिकं) च. we भवतिः

कण्यः, “एचिद्यदपरमन्नेनेति मण्डलेष्टकाम्‌ दति । पारस, 31

eye Rfaxqedfeartra, [का०३।प्र०४।अ ०४]

“एचिग्युदषु रसन्नेन विष्टा aera गेततारोऽप्रिवियन्ताऽया तामं प्रपद्ये सामे अमं च वम चाष्ठु(\९) इति। “ww विषाः (wan अयौ) या एथिवो, हे cee, सा शयथिवी' “उदयपुर (उद सण्े(?) । "मगुखाः' ति" (तव) भोक्तारः" (Chere), wa?’ (एचिष्याम्‌) “श्रभ्रिविधन्तः' (रक्षणाय विषेण प्रय वाम्‌), तादी sfuarect ‘at’? (canta) “ae are’ (पआान्नोमि)। ‘er (तथा विेष्टक१) “मे (मम) यजमानख्ड ‘ay (wed, WET) ‘ag’, ‘ay “चः रखणाय (कवचखानौोयम्‌ ) श्रपि "अस्तु" |

an, "अधिथारिति मण्डलेष्टकाम्‌ एति । weg— “अभिद्योरम्तरिशं ब्रह्मणा विष्टा महतस्ते Frater वायुविंयत्तो- sat तामं प्रपथे at Awa च वम WE” cfs) ‘ager विष्टा" (da अनेन विष्टा om) “afeer दिवेाऽच्यधिका चा* पूः, सा “अन्तरि (श्रकारिशनगामरकं) हे दके, तव पुर्‌ मरतः” (वायवः), TERT मस्थो वायुः । षं पूववत्‌ ।

wen, 'यआारपराजितेति मण्डलेष्टकाम्‌" दति । पारस्ठ,~- “Qreacifsaret विष्टादिल्याखे गन्तारः खया वियत्ताऽखां तामं प्रयये खा मे ज्म ख वमे चास्तु(\८)* इति । “mada विष्टा" (पीयूषश पूण) "चोः" (gararen) हे cea, तव पूः तेनापि "अपराजिताः । श्रारित्या इादश्ष्ड्याकाः तेष्वेक मख्य; Ba: । शेषं पुववत्‌ | |

* आधिकायाः इति सव्व पाठा न सम्यक्‌ |

[We oegiwey} Serius | 9९९

एतेर्मन्तेः साध्यमुपधानं विधक्ते-“मण्डलेटका उपदधाति CHa लोका मण्डलेष्टका इमे खल वै लोका रेवपुरा देवपुरा एव प्रविक्षति मातिंमा््छत्यभभिं चिक्यानः" (४।२।९ अ) इति । मण्डलास्या इष्टका खिखखः प्रथममध्यमेन्त मचितिषूपदध्यात्‌ । तारा चटकानां लोकचयरूपलात्‌ लोकय देवपुरलात्‌ टेवपुरा एवः afafeq श्रविश्नति' ॥

अतर fafrarardae: ,—

eafa wane, श्रावारादिषदेव्यपि | STAT तथा Ta’ LSAT मतः ॥

शरम्बेति रुकिकाः स्त, नामासीत्यनुषण्यतेन एथिः--जिभिमेष्डलास्या मन्ता wercafcar: |i

दति खायनाचायं विरचिते माधवोये वेदाथंप्रकाओे छष्णयज्‌ः- खंडितामाये चतुर्थकाण्डे चतुर्थप्रपाठके पश्चमाऽनुवाकः॥ °॥

इरस्यतिरूबा सादयतु एथिष्याः ve ज्यातिष्मतीं विश्वसे प्राणायापानाय विश्व ज्यातिंयच्छाभिस्तेऽधि- पतिः" fora त्वा सादयत्वन्तरि छस्य प्रे ज्योति- wat fader प्राणायापानाय विश्व ज्योतिरयष्छ

वायुस्तेऽधिपतिः प्रजापतिर्वा सादयतु दिवः ve 31,

७९० ते्तिरोयसंडिताभष्ये। [का०४।प्००।यअन्द्‌

ष्यातिष्मतीं विश्वसे प्राखायापानाय faa’ च्याति- यच्छ परमेष्ठ Asha” पुरावातसनिरस्ययसनि- रसि विद्यत्सनिः ॥ १॥

` श्मसि स्तनयिबुसनिरसि दष्टिसनिंरसि*= अप्र यान्धसि देवानामग्रेयान्धसि <" वायायान्यसि देवा- at वायेायान्धसि..२ श्रन्तरि कस्य॒ यान्यसि दे- वानामन्तरि यान्यसि, अन्तरि्षमस्यन्तरि छाय त्वा५९५ सलिलाय त्वा सर्णीकाय त्वा सतोकाय त्वा HATA त्वा प्रचेतसे त्वा विवस्वते त्वा feawar ज्यातिंष आआदित्येभ्यल्वा^०९, अचे त्वा रचे त्वा Ua a, भासे त्वा ज्योतिषे त्वा यशोदां त्वा यशसि तेजादां त्वा तेजसि caret त्वा पयसि Test त्वा व्व॑सि द्रविणोदा त्वा द्रविशे सादयामि तेनपिंशा तेन ब्रह्मणा तया दृवतयाञ्जिर्‌ खद्रुवा B®” wy

विद्यत्सनिः | wa त्वा | रकान्नचि श्च ॥ ई ॥

इति वैल्िरोयसंडितायां qq चतुधप्रपाटके षष्ठाऽनुवाकः॥ ° ॥

पञ्चमेऽभुवाके GIA Coat Gat: । we षष्टे विश्च war दका उच्यन्ते । कल्यः, ‘seals weag

[का०४।प्०४।यअ.द्‌] ` बेदार्थप्रकाच्न। 9६श

एयिव्याः v2 च्यातिद्मतोमिति विश्वच्यातिषाम्‌।* इति । arse, --““टरस्यतिखा सादयतु एयिव्याः ve च्योतिश्रतीं fara प्राशायापानाय fag व्थातिर्यच्छाभ्चिस्तेऽधिपतिः ९ इति । हे cea, लां ‘swofa: “एथिव्याःः ‘ye’ (उपरि) खापयतु । area लां ?--च्योतिभ्रतीं' (भकाश्वर्ती) । किमयं विश्वसे प्राणायापानाय |

:, fauna ला साद यलम्तरिकलस्य ve व्येतिश्रतीभितिं विश्वच्योतिश्रतोमिति। विश्वष्छातिषम्‌" दति । पाटस्ठ--“विश्व- कमी ला खादयलन्तरिश्षष्य we व्यो तिश्नतीं विश्वसे प्राणाया- पानाय विश्वं व्यातियच्छ वायस्तेऽधिपतिः९ दति) पववद व्याख्येयम्‌ |

कल्यः, श्रजापतिख्ा aca दिवः एषे च्यातिभ्रतोमिति

विश्वव्यो तिषम्‌ः इति । पाटस्त,-“श्रजापतिखा सादयत दिवः ve च्छातिश्मतीं fara प्राणायापानाय विश्वं च्योतियच्छ परमेष्टौ { तेऽधिपतिः(९ ति । एतदपि पुवेवद्या स्थेयम्‌ ।

Wane: साध्यमपधानं विधन्ते,--“विश्वश्यातिष उपदधाती- मानेवेताभिलाकाम्‌ ब्यातिश्रतः EASA प्राणनेवैता यजमामसख दाभल्येता वे देवताः Bawa एवान्वारभ्य सुवे लोकमेति" (४।३।९ ज्र °)दति । विश्वग्रब्दापेतेख मन्तेरुपसेया “विश्व्या तिषः,”

* रख्वभेव सर्व ute: | बिखव्योातिषमिति पाठा भषितुं अक्तः} - ` † अधिक इव प्राठः प्रतिभावि। ‡ wa परमेति टकास्युक्तः Garg भाय्येषु पाडा न सम्क्‌।

४९९ Shaded fear | [क्ञा०१।्०३ ॥ ॥1 8

arg fae: प्रथमम्मेन्लमचितिषु उपदध्यात्‌ , तदुपधानेन लोकान्‌ प्रकाशवतः करति। किञ्च एता cea ‘aware’. प्राणाम्‌ दृं धारयन्ति | एतेषु aay प्रतीयमाना ठ दखत्धा- दयः; “एताः ‘Saat’ खगयोग्याः “ताः “एव अगुखत्ये्टका उपधाय wai प्राप्नोति ।

ae, “पुरोवातखनिरसोति we इषटिषनोरनपरिष्ारम्‌' इति। पाटस्ठ,-“परोवातसखनिरश्श्समिरसि विदयुस्धनिरसि खनयिन्ु सनिरसि ठष्टिखनिरधि(*>)' cfr. परो वातं सनोति ददातीति (पुरावातसनिः, हे caw तथाविधा लम्‌ “afa’ s एवमादिषु योग्यम्‌ |

एतश्मन्त षाध्यमृपधानं ° विधम्ते,-““टष्टिषनीद्पदधाति afe- मेवा वदन्धे"" (५।१।९ ° अ ०) इति । “ठटिषनिशब्दथुके मन्तेडप- Ger vest ठिषगथः । तदुपधानेन दष्ट प्राप्नाति ।

एकप्रयन्नोपधानं वारयितुमनुकमे परिता इला इला तदुपधानं विधन्े-““यरेकषे पदध्यारेकग्टतुं ववैदगपरिषार सादयति तस्मात्‌ सवान्‌ दन्‌ वर्षति" (५।३।९ ०अ०) इति । एकामिष्टर्का† इसरो wer wardw प्रदशिद्ोहत्योपदष्यात्‌ एवमनुक्रमेणो पधाने eft ध्वेष्णयुतषु इष्टिमंवति ।

मन्नु प्रोवातादिशरब्डानां तात्पये cHaft,—“gtrara- खनि रसोत्याहेतदे eh रूप “dea टटिमवरन्धे'" (vie

* ^विधानं' इत्यधिकः पाठः ato we पएखकेऽसिि | † अज czar दति facaare: wet न सभ्यक्‌

[ का०४।प्०१।अ०६्‌]} वेदार्चप्रशारे | ४

९०अ०) इति । पुरोवाता भविद्यतृष्तगयिनुवषंणानि fafa. पञ्च se: खरूपम , Wat ठष्टिवाचिना wads ठटं प्रजेति । करण्यः, “्गनेवान्यसेति दे daar इति । wes,— शरपरेयान्यसि रेवानामग्रेयान्वचि(८९)" इति । हे cet, लम्‌ ag: (चोयमागस्य वङ्कः) ‘ary (प्रापिका) असिः । अनेन eau यजमानस्यापि प्रा्चिङूक्ा। दितोये रेवानामथिप्रात्ति- इच्यते, हे ag’ (लं) ‘arty (प्राज्नातीव्येतादृगृखारणं) aera दकाया सेयम्‌ “श्ग्रेयागो" । Taw दे वानां षम्नन्धिनो तथाविधाः त्वम्‌ “त्रसि' | : कल्यः, “वायो यान्यधीति द संयान्यो" इति । wWss,—“arar- यान्यसि carat वायायान्य्सि(\९-१९)* इति पवेवद्य स्थेयं ॥ ` aU: “अन्तरिचख्य घान्यसोति दे daar’ दति । पाट, “श्रम्तरिस यान्यपि देवानामन्तरिचयान्यसि(\२५४)' इति। एतदपि पव॑वर्व्थाख्येयं | | कश्यः, “श्रनरिकमस्यकरिलाय aff = dara श्ति। पाटस्त,-““त्रम्नरिखमस्यम्सरिलाय ला(५५-५८०१ इति । डे cea, लवं अ्रन्तरिच्षङूपासि। & दितोयेष्टके, अन्तरिशप्रो्ययथं लाम्‌. उपदधामोति Wa: | रतै मैनतः षाध्यमुपधानं ferd,—“darifnd देवा इमा- जोकाम्समय रुत्संयागोगा £ saree यष्छं यानो हपदधाति tary नावा संयल्येवमेवेताभियैजमान द्मान्ञाकान्क्ं यानो (WIV ९० अ ०) दति । संयामोषब्दापेतेर्मन््े पघेथा cent: sary:

४९४ तेततिरीयसंहिताभय्ये। [का००।प००अ०द ]

ताभिः देवाः ‘cary ‘Aare’ सम्यक्‌ प्राप्ताः । ततः सम्यङ्‌ uf लोकानाभिरिति saree ययत्यन्नः, तदु पधाने सति यथा लोके गद्यादिजलेषु भावा परतोरं सम्यग्‌ याति, एवम एताभिः" (लोकाम्‌' सम्यक्‌ प्राप्नाति ।

ua नेदृष्टान्तेन प्रशंसा. रता, श्रय अवरूपत्वमारेाष्य भरं सति,- “ञ्जा वा एषाऽद्नेयंस्ठंयागीरवत्सं यागोरपद धाति उव- मेवेतमग्रय उपदधाति" (५।३।१९०अ °) दति । चोयमानस्याग्नि- WAG संयामौसमूहाऽयं WRT, श्रतस्तदुपधानेन।म्यथे अवरूपमेवेापदधाति | |

भकारा करेण पुमः म्र्र॑घति,--““उत यद्ेताद्धपरिताखापेा- Sfax waya एवास्याभ्भिः" (५।३।९ न्च) tf श्रपिच तदुपधानादृ्धां यदि कथञ्चित्‌ «seats सम्पादि तप्रवादेष्ठ* Wearat wat भवेत्‌ तथापि. ‘qe’ (यजमानस्य) “afq: ‘aya: ‘ua’ भवति | | a

कर्पः, ‘afwara लेद्यष्टावादिव्येष्टका' इति । wsg,— “सलिलाय त्वा सर्णीकाय ला खतोकायला केताय ला भ्रचेतसे a विवख्ते ला दिवसा च्यातिष श्रादिद्येग्यस्ला(*०-९५, इति । सलिल-सर्णी क-सतीकश्रष्टा अलावान्तरविग्रेषवा चिगः-- यिन्‌ asa जले पतितं ag लीनं भवति, तद ख नलं .सलिखं' । हे tee, तयाविधजखसिद्यथे लाम्‌ उपदधामि। एवमु लरचापि

[णाग अ 2

-* वमेव aay पाठः। तदुपधानाद्े यदि कथित्‌ बडब- ङ{्सम्परादितप्रवाद्े इति पाठस्त भवितुं am ।

(का०४।प०४१।अग्द्‌] वेदाथेप्रकाचे | 8६१५

Arey | प्रवादकूपेख UTES जलं ‘adhe । तेव agra जलं ‘ada’ । "केता" ज्ानमाजं । ‘wea’ wager । विज्ेषेण arata:® छयप्रकाजरो fe "विवस्ाम्‌' । लाकवरन्लौ गशजारि- warar “दिवेः “च्थोतिः' । श्रादिश्याः प्रसिद्धाः |

एतेमेन्तेः सा्यमुपधानं विधन्ते,--“श्रारि येका उपद धा- afer वा एतं wel प्रतिनृदके Std way सन्‌ तिं न Mirae एनं भतिं wager वा waar ङच- mea asf चित्वा ग trea यदादिव्येष्टका उपरधात्यसा- बेवाकिन्ञारित्ये श्चं दधाति यथात रेवाभा राखत एवमेवेष ममु्ाणा Wea” (५।३।१०अ ०) इति आ्रआदित्यश्ब्दोपेते- ंग््ेरपसेथा “श्रा रि यष्टकाः" ‘ar राजा अ्रमाल्यादि पलेन न्त्ये खमयाऽपि भूतिं म mari, ‘wry रादित्य" एव भूतेर- पनयन्ति, श्रतस्त्ादित्येटकापधानेन ्रादिद्या एष भूतेः प्राप- यितारे भवन्ति। ‘ay (यजमानः) छक्रकरमेण ‘afd चिताः अपि मनृय्येभ्या न ‘tree’ । अ्रयमभ्निचिदित्थेव aver बह़मानं म कुवंजि, तदानौमस्धाग्रिचिते “श्च (प्रीतिम्‌) “शरादित्थ' उप - ‘me । तस्यादिल्येष्टकापधामे सति wife एव तस्िन्‌ खाप- यति 1 ततः शास्त्ीयवशनेन यथा देवामां प्रियः “एवमेवः "मनुयार्णा" प्रिया भवति । ततः-

“शप्निचित्‌ कपिला सजी राजा भिक्महादधिः।

* बस्ष्टेतुरिति ate Go Wo | 3M

७९१ तेतिरीयसंडिताभष्ये। [का०९।प०१।अ द]

Tear: Wada तसात्‌ awa fae.” ॥

calfemfafaranats aren गणयन्ति ॥

करण्यः, SS ला सचे त्वेति पञ्च चुतेष्टकाः' इति । TSS — “चसे त्वा सते ला युते ला भाते ला च्धोतिषे ला(र२५-९९)” इति । हे cet, पादबद्कं * मन््रसाध्यस्तत्यथे लाम्‌ उपदधामि | एवमुष्तरजापि ated । प्रकाश्रवाचिनो रक्‌ । ‘gaan waufa-wer wfcaenifareifafaarar we व्यास्येथाः ॥ `

एतकान्तसाध्यमुपधानं विध के “चुतेष्टका उपर धा्येतदया wa. भियं धाम aya परियेखतेनं wret षमद्धंयल्यये तेजसा” (५।३।९०अअ०) इति, चृतपिष्डा एव श्धुतेष्टकाः' । weet इष्टकासु खकारेण परिगणितलात्‌ चुतख्छप्रिमियद्रव्यलात्‌ तेनाग्निः eager भवति । किञ्च तेजसाः रपि युक्ता भवति ।

तजापि पूवैवदेकेकच्छा दृष्टकायाः पररकषिणण ठतिपूवेकलवं वि- धन्ते,-“श्रमुपरि हार सारद यल्धपरिवगेमेवास्िम्‌ tar दधाति” (५।३।९०अ०) दूति । परितः कापि ast wert सवते यजमाने "तेजः" खापयति।

करण्यः, ‘aquat लेति पञ्च यशोदा दति । पारस्तः यतद ला anfe तेजादां ला तेजि पयोदां ला पयसि वचारा ला aaa द्रविष्णदां ला द्विषे घादयामि तेनषिंणा तेन

* पादबड-दति पाठो भवितुं oe | † suet xfs पाठा भवितुं Tee I

[का०१।प्र०१।यअग्द्‌] वेदार्थ प्रकाशे | age

Byer तया रेवतयाङ्गिरिखद्रु वा सोद(९०-९०)०' इति । “aw? amie: । तेजः" कान्तिः । ‘ads क्लं । “पयः चौरं । द्विषं" धनं । हे एके, यत्रःप्रदां लां anfafad "सादयामि केन ख ?-यस्वर भिश्च खषिः, यख ब्रहमलप्रतिषादरकं aay, याच लदभिमामिनी देवता; तैः सवः TE लाम्‌ BY .सादयामि"। यथा श्रङ्गिरसः सादयन्ति तदत्‌ । एवं ^तेजादां ar इत्यादिषु चतुषु ay सादया मोल्धारिकं are व्या स्थेयम्‌ |

एतमन्तेः साध्यम्पधानं विधे, “प्रजापतिरभ्रिमचिनुत स GWST BIA स एता ART Wray ता उपाधन्त ताभि स यन्न चत्मलधन्त यद्यादां उपरधानि an एव ताभिर्यजमान Mima” (५।२।९०अ ०) tia afd चिलाण्येतासा मनुप- धानात्‌ प्रजापतिः" awat वियुक्त wala तत एता TET ता उपधाय यश्चा भवाम्‌ । एवं यजमानेाऽपि तदुपधानेन GNI खमते |

दषटकासद्यां विधन्ते,--“"पञ्चापदधाति ae: पर्षा यावा- नेव पुङ्षस्तस्मिम्‌ यथा दधाति (५।३।९०अ ०) rit इस्त- पाद श्रिरोभिः पञ्चभिरवयवेः पुरुषस्य पाङ्कुचम्‌ ॥

aa विनियागसंद्षः,-

इह, विश्व,-प्रजेत्येता विश्च्योतिष रिताः पुरा, seat: पञ्च, wa:, संयानिका टकम्‌ ॥

सद्य दिव्ेष्टका श्र्टाट्च पञ्च घृतेष्टका | 3u 2

४९८ तै्ोरियसंडिताभाव्ये। [आ्रा०४।प्र००।यअ०७]

धः, पञ्च यादाः खः खादयाम्बनृषच्यते | वष्टागवाके संप्राक्रासतुस्तिं्न्त्‌ AMAT: | इति सायभा चाय विरचिते माधवोये वेदाथ प्रका्चे छष्णयजः- संडिताभाय्ये चतुथकाण्डे चतुथेप्रपाठके वष्टाऽनु वाकः ॥ ot

a)

भयल्क्दं सि वरिवस्क्दंसि प्राच्यसयुद्धास्वन्तरिछ- RATA सोद^५ अप्तुषदंसि श्येनसदेसि एभस- दसि सुपलंसदसि नाकसद सि, पएथिव्याख्वा fae सादयाम्यन्तरिष्षस्य त्वा द्रविखे सादयामि दिवर््वा द्रविशे सादयामि दिशां त्वा xfae सादयामि दरवि- aret स्वा द्रविशे सादयामि. प्राशं मं पाद्यपानं A पाहि art aves

पाद्यायुरमे पाहि विशायुरमे पाडि सवायंमे पाहि^९९ अग्ने यक्ते परर न्नाम तावेहि सर भावहै पाश्च- जन्येषण्यंधयग्र^९ यावा AAT खवा ऊमा सन्नः सग॑रः सुमेकः^९९९८ ॥ २॥

व्यानं मे । athe ॥ ७ ॥

इति लैत्तिरीयसंडितायां चतु्थ॑कार्डे चुशप्रपाटके सप्तमेऽनुवाक्तः॥ ° ॥

[का०४९।्०8। ख ००] वेदा प्रकारे | ७९

वष्टेऽगवाके विश्यञ्छोतिरारय teat GAT: श्रय सप्तमे Wawa TEA उच्यन्ते | करण्यः, Tape पञ्च wae: tai weg— wana वरिवक्रदसि प्राश्य ख ङास्टकारिश्सदद्यम्तरि च ae” दति । हे cae, ल, ‘yar’ (बाङच्धयं) करोतोति Tae, तथाविधा “श्रखि'। एवमश्षरजापि arej । 'वरिवेा' ( भूमेः geet) करोतीति (वरिवस््त्‌" । स्य्टमन्यत्‌ |

एतिर्मन्तेः खाध्यमपधानं विध न्ते,-“रेवासुराः saa wer, कमोयाश्सा रेवा Way, शयारसाऽखुरस्ते देवा एता Cat WIR, ता उपादधत ग्यर्‌ सत्येव भूया र साऽभवन्‌ , वन- स्य तिभिराषधौभिवेरिवक्छद सोतो मामजयम्‌ , प्राच्यसोति प्राचीं दि ्रमजयलु्धसव्यममनयन्नभ्तरि चद ख्मरिणे घोदेत्यन्तरि च- मजयन्‌ तते रेवा AIT, पराऽखुरा ARIAT उपधोयन्ते भूयानेव भवत्यमोमाज्ञाकाम्‌ जयति भवत्यात्मना पराश waa भवति" (५।२।९९अ ०) इति । देवाञ WETS यदा युद्धायोयक्ताः, तदा देवाः पुरूषघद्यया दव्यसम्पत्या* च श्ररूपा yar तत्परि- हाराय “एता TA दुहा "ताः उपधाय WARM वमस्पत्या- षधिद्रव्यसम्पत्या तदुपल कित परुषखम्पज्या च अतिबला अभवम्‌ | एपरितने म॑कतेशठंम्यादिजयं प्राप्ताः, तते देवा विजयिनेाऽभवन्‌ , राख पराभूताः | यजमानेाऽथेताखा मुपधानेन तथा मवति |

कपः, “अरुषरसोति पञ्चाद्धिरूपाणि' tai पारस्त-

* गससह्यया चेति we wo we als: |

gee Afaddfearnay, [का०४प्०४१।ख००]

“aquefe भ्सेगसदसि ग्टभरसद सि सुप्णसदरसि भाकसर सि९९०)”* cin योऽप्िरषु Safa, हे cet, तद्रूपा लम्‌ Safe अआदणकेतुकचयने, जानु दभीमृन्तरवेदि मद्धिः पूरयिला ताख्भ्चि- सोयते । श्येनग्प्रसुपण्णः परिविश्रेषाः, anararte fearstz: प्येनसदादिब्रब्देरच्यते । नाके (aa) वन्तमानेऽप्मिः "माकषत्‌' ; तद्रूपा इष्टके लम्‌ “afe’ इति येश्थम्‌ |

मनतेग्बसुषद दि पदागा मन्या कारवल्वं दशंयति,-“श्रष्ुषदि श्येमषद सोत्या हेतदा Wey रूपेरेवाग्निमवरन्धे” (vias ९९अ०) इति। अन्धाकारवाबिनां पदानां पाठेन योग्रूपेश awafaaa प्राप्रोति । श्रभचिरूपवाविभिमन्त्ेडपसेयलाटिष्टका शअ्यग्मिरूपाणील्यवेाच्यन्ते | |

कश्यः, ‘ufuarer दविणे सादयामोति पञ्च xfaerer

ति पाटस्ट-“एथिवयास्लला द्रविणे सादयाम्यम्सरिकशस्य a xfae सादयामि fare xfat सादयामि दिशां ला दविक सादयामि xfaaret वा दइविषे सादयामि", टति। 'एथिग्याः' सम्बन्धि यत्‌ दइविणं (धमं), तस्मिन्‌ द्र विणे' रत्वा" 'सादयामि'। एवमुन्तरजापि योज्यं इविणप्रदां लाम्‌ श्रनृक्- विशेषेऽपि wife ्भविणे' ‘arzarfa | |

मन्त्रणा aad द श्यति,-“एयिव्याख्ा xfaq सादया- मोल्याहेमानेवेताभिलाकाम्‌ दविणावतः कुरते” (५।३।९ ९अ °) इति “एताभिः एतक्मन्लघाध्याभिः, दरविणोदाख्याभिद्रविशदा- भब्द यक्ते मन्त्रपधेयलात्‌ KAGE caret नाम |

[का ०४।प्र० 8।ख ०७] वेदाचेप्रकाे | BOR

कल्पः, श्राणं मे aretia षडायुथाः' इति । weg,— “are मे पाद्मपानं मे पाडि व्यानं मे awa पाहि विश्वायमं पाडि सवाय पादि(५९२९) इति । हे cet, मदोयां areal पालय । एव waa) खकोयायषः साकं विश्जनब्देनेा च्यते | स्व खम्बस्धिषु पुजादायु्यं* सवंबब्देने च्यते |

wae: साध्यमृपधामं faut,— ager उपदधाव्धाय- रेवाम्‌ दधाति" (५।३।९१अ ०) इति । श्रायुःअब्दोपेतेम॑न्ते- ङपपेयलादेता Taal “Waa: |

कलः, ‘IT UH ITY इक्तामेत्यप्नेदयम' tf । पाटमस्त, —‘ay यन्ते ITY इल्लाम तावेहि स रमभावदे पाञ्चजन्येष्वपये- wae)” इति । हे ‘an’, ‘we इति "यन्ते "परम्‌ (sae) ‘ara’, अनिष्टपापं दरतोति ‘ey तेन aren यक्रस्वम्‌ “एदि (मक्छमोपमागच्छ)। "ते ' (लश्च TCS द्यम) श्रावां “संरम्मावहे" (सङ्गता कुमः† कुर्वः) । पेञ्चजनश्ब्दः सठ्न्ना्थां समस्तवादच वितिपञ्चकमाच््े। हे ‘az’, लं "पाञ्चजन्येष्वपि' (पञ्चविति- सम्बन्धेषु सर्वेष्वपि शयानेषु) "एधि" (श्रवखिते भव) |

AMY प्रथमपादे Was तात्पयं दशैयति,-“श्रग्ने यन्त पर इलामेत्याहेतडा we: परियं धाम परियमेवाख् धामा- पाप्नाति' (६।३।१९अअ०) इति । इच्छब्दवाच्थं पापहारि खरूपं ‘ay, तरेव way ‘fre? श्ामम्‌ ।

मध्यभागे danas cae तात्पयै दज्रंयति,-““तावेहि

* खसम्बन्धिपुजाद्यायव्यमिति पाठो भवितुं cal + “ge? इति अधिक इव प्रतिभाति।

BOR तेति रीयसंश्िताभ्ये। [का०९।प्र०५।अ०७]

स९रम्भावद्ा इत्याह Baan परिधत्ते” (५।३।११अ ०) दति । ख्ागृष्टागप्राेने सति ‘ata’ श्र्रिना खस परिधानं प्रावरणं विशेषेण aa भवति | दतो यभागे पाञ्चजन्यनब्दाथे र शेयति,--““पा चच जन्येव्वणेष्यद्न इत्यष्ेव वा ay: पाञ्चजन्य यः पञ्चचितीकस्लस्मादरेवमार"” (५।३।९९अ०) इति, कल्पः, “यावा अयावा दति awnar’ इति पाठस्तु, "द्यावा श्यावा एवा ऊमाः सन्नः सगरः Qae CeO rg ति । SATU: षट्‌ शब्दा वषन्ता॒तुवाचिनः । सुमेकच्ब्दः रुवत्सर्‌- वाशी । हे षष्टे लं तद्रूपासोति योग्यम्‌ | एतन्छन्लघाध्यमुपधानं विधनञे,-“खतव्या उपदधात्येतदा want प्रियं धाम यदूतव्या wana प्रियं धामावर्न्धे । सुमेक CATE eager वे सुमेकः संवत्छरद्येष प्रियं धामा. पाञ्राति" (५।३।९९अ०) दति । रएतद्यावादिग्ब्टागाग्डतु- सम्बन्निलात्‌ तेरपधेया caer श्रपि ‘ace cay ॥ au विनियोगतः, ग्या, wae: पञ्च, पञ्चाप्छिव्यग्मिरूपकाः | एयथिः- पञ्च द्रविणादाः, प्राण्मायष्यकास्त॒ षट्‌ ॥ अग्रे ऽपे इदयं प्राक्त, .यावाः सक्त Waa: । श्रम्‌ वाके सप्तमेऽस्निननेकागन्ि्िदोरिताः tt tf शायनाचाय्येविरचिते माधवीये वेदार्थप्रकाज् ways. CARATS चतुयकाष्छे चतुथं प्रपाठके सप्तमोऽनुवाकः ten

[ aTssiweaseaec) बेद एच प्रकाशे | SOR

ऋअभरिना, fear” eae ane ऋत्वा शआश्वीपतिंःर ऋषभेण ae ata agar” दधिंणया qa wen won” arrest सनूधा^ अन्नेन गयः एथिव्यासंनेद्‌^") win रारे" वषट्कारेण. सामा तनुपा^० विराजा Saray’ ब्रह्मणा Ata”) गाभिंयन्नं दा- धार ^ gid मनुष्यान्‌“ अश्वेन च रथेन च ast” तमिः nay: संवत्सरेशं परिभूः") तपसानाशष्ट५९" द्यं; Sara ॥ १ ।

श्मग्निना | रकान्नपञ्चा्रात्‌ ॥ ८ ॥

इति व्रैत्तिरोयसंहितायां चतुथैकाण्डे चतुथप्रपाटके ऋअष्टमेाऽनुवाकः ॥०॥

सक्तमेऽनुवाके AVA TAT SMT: | WNBA TH-

तन्वास्या Laat say । wer, ‘afgar विश्वाषाडिति

wifanfafagay’ इति । weg,— ‘afar विश्ववाट्‌)

wae सखराट्‌(९ कतवा wie खषमेण aa’) ate

aware) दिशया gam) wat ewer) Sree

aaa) was गयः(<) एचिव्याऽसनेद्‌ (५. म्भिरन्नादे (१९ 3 N

ges तेत्तिरीयसंडिताभाष्ये। [आा०७।प०१।य ०८]

वषदकारेषधंः(५९) साका amar’) विराजा न्योतिद्मान्‌(९०) ब्रह्मणा Baa) गे भियं TATTOO wae मभव्याम्‌(९०) अश्वेन च रथेन च वज्ज") wafer my) संवन्छरेक परिभूः(९) तपखाऽगाषटष्टः(९९) we: सम्‌ aT” इति । विं Bead तत्पाखनप्रयासमङ्गीकरोतीति ‘faut’ । “श्रभिना' ae "विश्वाषाड्‌' थ we, हे Kew aga वम्‌ असि । एवं र्वष Gre । खर्वः सह खता राजत fa ‘are’ ष्कः | ‘wer (च्यातिष्टाभारििदकम॑णा) सदितः। wer: gar: “पतिः wx । “खषभेः (after wae) ay ‹लष्टा' (Sowa) दण्डः “Ue Cae पाकयश्चेम) सहितो ‘sate’ (waa) we: । ‘efawar (गवारिरूपया) “सुवः, (खगंलेाकातका यः) शषः । “Aa (कोषेम aE) ‘Awe (भजघाती) इशः । सुरे भावः ‘Arere’ खेहातिक्नयः, तेन सहितः ‘aqui (्ररीरधारौ) we: we’ सहितः are: (ग्ट विशेषरूपः) tax: “एयिव्या षइ “श्रसनेत्‌' (द्रव्यादिदानं हतवान्‌) we) ‘afar मन्तरविगरेषेः सहितः, ‘seer (दविशेकरूणस्या ख मोक्रा) cr: 'वषटकारेण' (दविःप्रदागदेतुना) ae “छदः, (सम्डद्धः) TE) ‘ate’ (गीयमागमनग्लेण) सद तमूपाः' (रोरपालकः) इन्द्रः । "विराजा" (दथा चरच्छन्दसा) सह व्यातिञ्मान्‌" (प्रकाशवान्‌) इषः । (ब्रह्मणः (मख्थेन विजा, WRG वा) BE 'सामपाः' (चामपानस्य कन्तो) CK गोभिः (दचिणारूपाभिः) षडह ‘ay दाधार" (यश्चधारकः)

[are sizesiqoc] वेदाथ प्रकारे | 8 9

CE) “GIy (राज्ञा) सह “मनुव्यान्‌, दाधारेत्यगवन्तंते* । योऽयम्‌ TY: यञ्च रयः, anagurat खड ‘ayy’ (वखयुक्रः) दण्डः । “शतुभिः' (वषम्तादिभिः) ae ‘aq.’ (फलदागसमथः) wx । ‘daetw (कालरूपेण) ay ‘afte’ (परित च्याप्तवाग्‌ ) शकः । (तपसा (श्रन्रगव्जेमधनदागादिरूपेण) “अगाष्ष्टः” केनाप्वतिर क्तः) tx । ‘afar’ (दा दब्मूनतिभिः) सद खयः घम्‌, (GUEIT भूतया) wR THA! डे cea तद्रूपा safe ।

एतेर्मन्तेः साच्वमृपधानं विधन्षे,-““देवासुराः Faw wer, ते ग व्यजयन्त स एता इक्रस्तनुरपश्वत्‌ ता उपाधत्त तारभिरवे ख तनुवमिख्छियं वीयंमात्म्धत्त तते देवा श्रभवन्‌ पराऽसुरा यदिद्तनुडपदधाति तमुवमेव ताभिरिख्छियं वीये यजमान आत्मन्धन्तेऽया सेगष््रमेवाप्रि way fara भवल्यात्मना परास waar भवति" (५।४।९अ०) इतिं रेवागामसुराणाञ्च sma wa gaat रेवा विजयं न प्राप्ताः, तदानीं विजयाय ‘a “em? "एताः" (तभू'-नामिका इष्टका दृषा तदुपधानेन अरौरपष्टिम्‌ «feared भो येपाटवश्च तवान्‌ । तते देवां जयोऽखुराणां waaay) तता यजमानेऽपि teas उपधानेन तथाविधो भवति । विश्वाषाङित्यादिण्ब्दा इच्रतम्‌- विश्ेषवाचकाः । तथ्क्रमन्तेदपधेया इष्टका at ॥ * “तथा मनुव्यधारक इन्द्रः, cafe: पाठ SITU T SH carte |

† ama xf का We Jo पाठः| तगुव डति खददश्रपु्तकषपाठः। 2 त 2

५२६ तेलिरोवसंशिवाभष्ये [का०९।्र०९। ०९)

अज विनियोागसंयदः,- अद्वीद्धतनामाने दािकतिरितीरिताः ¢

दति aranrerafacfad माधवोखे वेदार्थप्रकाशे रछष्डयजः- संडिताभागेे चतुर्थकाण्डे चलुधेप्रपाटकेऽटमेऽनुबाकः ॥ °॥

प्रजापतिमनसान्धोऽच्डेता^ धाता दीक्षायाः सविता भूत्या पुषा सेसक्षयख्या“ वरुण॒ उपने SAT: कोयमाओो मिणः कीतः शिपिविष्ट रा सादिता नरंधिषः प्राद्यमाका< चअधिपतिरागतः(९) प्रजापतिः प्रणीयमाने अभ्रिराद्रीभेर eweafa- Tahar प्रणीयमान्‌^* इन्द्रौ इविद्खोने.” अदिति- रासादिता" विष्णुरुपाव्कियमाणे (© seater” aatfrgan’” अपूतपा आधूयमानेा(० वायुः पूय- माने) मिः पीरश्रीः^ मन्धी aaa वदेव THAT? ER, आह ता" वयौ राता." areas: प्रतिखयाता^ wa gure पितृणां नाराशशसा(र ऽसुरात्तः< सिन्धुरवद्धयमवप्र मन्‌“) समूद्रोऽवगतः(९ सथिखः gaa: OSS गतः ॥ १॥

[ Wrea) Wes ख ०९ | वेदां प्रकाश्य | 9 ॐ

शद्रः । रकविशतिश्च ॥ ९ ॥

इति वैत्तिरीयसंहितायां चतुर्थकाण्डे चतुर्थप्रपाठके मवभेाऽनुवाकः ॥०॥

शअरटमेऽमुवाके दण्दतन्वाख्या CHAT SAT: | अरय नवमे यन्न- TAT दका उच्यन्ते | कश्यः, ्रजापतिमंमवान्भाऽच्छेत दति अथयस्तिः शतं away’ इति । पाटस्तु.-“त्रजापतिम॑नसान्धा- sear’) धाता रीश्ाया८९) सविता ग्धर्व्या१ पवा साम- क्रय्य age garg: sgt: क्रीयमाणा() निचः क्रीतः(*) fafafas श्रासादिता= भमरुधिषः Brera) अधिपतिरागतः(\*) प्रजापतिः प्रणीयमानः(१९) eft) छष्टस्यतिराद्मीघात्‌ प्रणीयमानः (१२) दण्द ₹विद्धाने(९५) श्रदिति- राखादिते(\५) विष्णरुपावद्धिव माणः(५९) ्रयवीपेो ना (१) यज्ा- भिषुतः(^= श्रपूतपा शआ्राधूयमानेो(९९ वायुः पयमानेा(९५ भिचः BUCY मन्यो UTP वैश्वदेव उन्नीता(९९) सुप्र श्राङतोा(९५) वाथुराटतो(९४) wear: प्रतिख्थाता(९९) भक्त च्रागतः(९°) fagat नाशा श्र ९ aC") श्रसुरा्तः(९९) faarcarg- मवप्रयम्‌(९*) शमुद्रोऽवग तः(९९) सलिलः wen’) सुवरदू चं mer!) दूति । wa agar समातिपर्यन्तं ये साम- यागाः, ते य शपुरषस्य तनुविभेषाः । तद्रुपलमिष्टकाभा मुच्यते | ये यजमानेऽस्ि wer, "मनसा, “श्रन्थः (wa) तेन तङ्कतर्यज्च उपलच्छते, यं ्रच्छेतः' (प्राप्न मतः); मनसा यशं afters

sec तैत्तिरोयसंडिताभव्ये। [का०४प०९।ख०९]

इति सदूख्पितवानित्यथं; । चाऽयं सङख्पदन्रा मापला awa विदः श्रजापति-गामकः । डे Tea, तद्धुपा aafa । 'दोचार्या? योऽयं विरहो यश्चखम्बन्धो, ख धाता" (धाद्रबदृब्रमूत्तिः)। हे cee, agar wafe एवं सवं Grey) ‘way agfeer, तश्छां सविद ममानमूततिरय्नतगुः । *शामक्यषी' (एकहायनो गोः), wet एषमानेा* anfiae: | ‘surg (वस्तेण बद्धः) थः सामः, ख AQAA TFET: | "कोयमाणडः' यः, aaa “WET!” शदसमानविग्रहः। धचरनखूति चिपतोति असुरः, श्रद्धन (प्राणाम्‌) राति (ददाति) इति वा श्रसुरः। यः ‘Ma,’ सामः, साऽय मिजसमानविग्रहा ay: "आसादितः यजमानस्त श्रो यः afar: सामः, Arse ‘fufafae:’ (विष्णसमा गविप्रहा) aw: । प्रोद्यमाणःः waza maa प्रति नोयमानेा यः सामः, साऽथं नरंधिषः, (शरप्मिसमामवियहेा) श्च: | गरेयनमानेर्धोयते श्राधोयते इति "नरंधिषः (श्रद्चिः)। ‘arm. saa श्राषन्दीं प्रति समागता यः सामः, साऽयम्‌ "अधिपतिः (श्रधिकं पाखकः) य आहवनोयः, agara- विग्रहः । प्रणोयमानः' प्राम्बंन्राराद्मीप्ीयं प्रति नयमाना यः सामः, साऽयं प्रजापतिधमामविग्रहः । “any waferar थः सामः, साऽयमभ्निसमानविग्रहः। “ofr रविधा प्रति गोयमाने यः सामः, सः टृरस्यतिसमान वियः । “इ विधौनेः

* पुषं समान इति सब्बे पाठा न सम्बकष्‌ |

[का ०९।प्र०३।ख ० €] वेदार्थं प्रकाशे | gee

भ्रविष्टः ‘wx’ -aarafane: । शश्रासारितः' (श्रा्षर्ग्यां यापितः) ओामः “अदिति -समागविग्रहः। “उपावद्धियमाणः' (waet- दधिव्ववणफखकखयावसखवरोाष्यमाणः) सामः वविष्णु"-षमान- विग्रहः ‘sata (वख्तीवरोभिरद्धिः क्तेदितः) Bra: ‘waar’ (श्रयव॑महपिंसमागविग्रहः) । श्राधूयमानः' (agree सामां- श्टमिखाखमानः) । wa मूजाद्यपरतं भप्रदे्ं पाति भोषयतीति* विशेषे wpg करोतीति “श्रपृतपाःः (afer) । “gaara? (qurafata शष्यमानः) सामः "वाय'-षमागविग्रहः। “WET (मेजावरशग्रहे veer मिश्रितः) सामः “मिज'-समागवियदहः | ‘ema: (मन्धिग्रहे सक्रमिमिभ्रितः) सामा ‘aay (मन्धि- डटेवतारूपेश्रषमागविगरहः) । “Sela (चमसेषु पूरितः सामः) ‘Quzay (विशदः समागविग्रहः) । “awa: (बद्ध प्रशिक्नः) सामः “इद्र"-समागविग्रहः। “araay’ (भाथे सदसि अनेतुं प्रतिनिटतः) सामः ‘arg’-warafaae: 1 श्रतिख्यातः' (भचार्थमपे चितः) सामः ‘awa’ (मनुब्यदू हिसमानविग्रः) | “श्रा गतः (are प्रवेजितः) सामः way वे श्ानरस मानविग्रहः) | भच्यन्तौति MT भक्च्नब्दसदा चो | (माराशंसः' भकितशेवः खम्‌ पमवघतोवशोभिराप्यायितः) सामः पिदसमाग वियः wet (श्रवग्डयगममा थे सीरतः) सा मः, “Wey प्राणदेवतासमानविग्रहः। `

+ (्ाघयतोति"” इति पाठो भवितुं TR | + ‘area’ इति पाठा भवितुं qe: |

eo तेत्तिरीवसंहिताभाण्ये। (aresiwos Gee]

(अवखयमवप्रयनः (श्व थक मायं ATH TR) सामः ‘fear’ adtizamearafane: । ‘wana: (saree प्राप्तः) कामः समद्र रेवताखमागविग्रहः। ‘nga: (wa afer) साना we- देवताधमागत्रियरः । “उद चम्‌" (उन्त मान्दं समािरूपं नतः) wa: स्वग निवा बिरेवतासमागविद् डः ।

wae: साष्यमृपधागं fark —‘agr eran NAAT मानरह्कुवन्‌ त एता HARTI ता उपादरघत afd ते यज्ञमवाङन्धत यद्श्नतनूरुपदधाति यश्चमेव तामि - धं जमानेऽबर्न्धे”” (४।४।९अअ०) इति। केनापि fafa "देवेभ्यः" GC यश्नोऽन्यजापगच्छत्‌। “तेः (ayy) देवा wW- Uy “aw, तदवरोधे पाथलेन यश्नतनाखा दृठका द्रा ता उपधाय “यश्चमवाडन्धत' । तता यजमानेाऽपि षच्च- तूभिर्यन्ं प्राप्नोति । यज्ञतनुप्रतिपादकञब्द यकतेमेन्तेदपधेया CERT THAN: |

cenegit विधन “जवस्तिशतम॒पदधाति जयस्तिश अदे देवता रेवता एवावरन्धेऽया खाक्मागमेवाग्नि £ wey fra” (५।४।९अअ०) इति । विभाजं रेवता गामिचं aa जिश्- wWugia मन्ले समाखाता | श्रतः BET तावति रेवताः प्राप्नाति i श्रपि चख तभुपधानेन सन्नरोरमेवा्चिं तवान्‌ भवति |

एतरेदनं प्शंसति,-““शात्मामु भमन्ञाके भवति य एवं He” (४।४।९अ०) cfr

[शि०्।प्र०४।अ ०१०] वेदार्थ॑प्रकाश्े | BCR

Um Waste, Wiawat at शादयामोति दादश व्योतिश्मतोः' इति ।

तदिदं विधम्ते,-“ज्यातिश्मतोरुपदधाति ग्योतिरेवास्मिन्‌ दधाद्येताभिवौ अरग्रिखितेा svat ताभिरेवेन £ समिन्ध उभयेा- TH लाकयोव्यीतिर्भवति'" (५।४।९अ ०) इति । व्योतिश्रती- अन्द युर मेन्तेडपधेया इष्टका व्यातिभ्रत्यः। ते च मन्ता ्रारण्छ- काण्डे समाश्राताः। तदुपधानेन satin: खापयतोति। किञ्च एताभिः ‘fea: ‘afg: प्र-व्वलति,, aa: 'ताभिरेवेनम्‌' afi दीपितवान भवति । तत यजमा गाय "उभयोः" "लकये “व्योतिः' सम्पद्यते ॥

aq विनियोागसयहः,- प्रजेति यश्ञतमवस्यस्तिंशतमोरिताः ॥

इति सायगाचा्यंविरचिते माधवोये बेदाथप्रकाभे छष्णयञः- संडिताभा खे चतु थकाण्डे चतुथप्रपाठके गवमेोऽनृवाकः ol

छत्तिका नघ्वमभिदेवताग्रेरुचः स्थ प्रजापतेधातुः

सम॑स्य त्वा रुचे त्वा युते त्वा भासे त्वा श्यातिषे

त्वा रोहिणी नक्ष प्रजापतिर्देवता wwe नक्षच

x, © | ध ~ N ia { a

Sat देवताद्रौ नश्च ERT देवता पुनवसू AST 390

च्य तै्तिरीयसंडितामच्ये ; [कार*।प्र*१।अ०१०]

जदि तिदेवता तिष्ये न्च रहस्यतिंदेवताञ्ञेषा मघ॑- WX सपा दवता मधा नकं पितर दैवता फर्गुनी ween ९ ।

WIA देवता फरगुनी नच भगे देवता Wait vax सविता देवता few न्चमिन्द्र देवता स्वाती aay वायुर्देवता विशाखे नक्षचमिन्द्राम्री देव- सानुराधा wae मिनो देवता रिणी vases देवता विशते aes पितरे देवता अषढा नक्षचमापे देवताऽषाढा नक्ष॑चं विश्वेदेवा देवता ओथा न्च विष्णुद्वता अर्विष्ठा नष्टं वसवः ॥ २॥

देवता शतमिंषङ्गदचमिन्द्रौ देवता प्रा्टपदा Ae WAR रकपारेवता प्रोष्ठपदा नषूचमदहिवधरियेा देव- ता रवती नकं पुषा देवताश्रयुजओ नक्षचमश्चिनेा देवतापभरणीर्मक्षषं यमे देवता ^° पणा पथात्‌ यत्त दवा अदधुः“ WB

WMA AAT | वसंवः | चय॑स्वि£शच ॥ १० ॥

` दति नैत्तिरोयसंडितायां squares चतुथप्रपाटके द्‌ शमेऽनुवाकः॥०॥

[आा०४।प०७।यअ०९०] = -- Ferdinere | ग्द

बक्मेऽन वाके यज्चतन्वारला CSR GA: | अय TWA ATI का खच्छन्ते। कल्यः, ‘at पसादिति qdardy पृरसादुपधाकं छन्तिका weafafa मच्चटकाः पुरस्तात्‌ प्रतोचोरसरस्पष्टाः qat पुबारपधायाप्रामपरामाविन्राखाभ्यां दचिणेन waaay रोतिं प्रतिपादयति यने देक ्रदधुरित्यमावासां पञादुपधाया- afezrat प्रवामापभरणीभ्व उन्तरेण waaay रोतिं प्रतिपादयति पेशंमासोमन्ततः। we a <a वेति सवासु जलत्रेटकास्लनषजति' दति । येदं Gaede तदाः पूवर * दिश्रमारग्ड प्रदच्णिटत्ये्टका उपदध्यात्‌ ) ay aT tant पाम स्वायाः wet दिष्फृपधेया, तां सवाखाम्‌ ‘qa.’ ङपद ्यात्‌ । तच प्रथममन्छपाठ ख, “ahaa नच्छचमग्निदेवताग्ने- इचः स्ख प्रजापतेधातुः Wass ला सचे ला yt ला ay बा ज्योतिषे ar)” इति। श्रन्नाङला-(?)1 नितबिरित्यारिका ब्धातिसूप्रा या देवता दिव्या भासन्ते ताः छन्तिकाः। तासां मुदा यरूपञेकं नरं, तद्ध च॒ गच्नसखाभ्निरंवता waar ania) हे कन्तिकाः, युयम्‌ aa: श्रनापतेः' "धातुः" Bae श्व सम्बन्धिनो at .ङ्वः (दीप्तयः) "चः । प्रजापतेधातुद्चं पाल- बरत्रोत्पादकल्ाकारेण Ug: | HAART F इष्टके, ‘we (स्ठतिरूपमन््रसिध्यर्थं) लाम्‌ उपदधामि । तथा ‘ee (भारोर-

* yarfata पाठे भवितुं ae | † areal eff wre We Yo पाठः| ‡ aaa at xfa ata aed Ta: | 302

xe afactedfvararat | [atosiwoarq ots)

atfinfeeri) लाम्‌ उपदधामि। च॒तिभाज्यातिःजब्डा afagdextet दीश्षिवाचकाः; afeea त्वाम्‌ उपदधामि । एवमग्सरेष्वपि गशनेषु याजनोयम्‌ |

दितोयनच् बमनग्लमारभ्य षद तिनलजमन्तार्णा qweq,— CQfew wad प्रजापतिदं वता) ग्टगशोर्षललशच साभा Zant) wat गभर रद्रा देवता(५) yada wewafefa- Zant) feet नज weufaeaa® waarrwey सपा gam मघा ved पितरा gan) wart नलम्‌ अयमा Sam). फलानो Tee भगे Faat’”) ear way खविता रेवता(५९) चिरा nwafasr Saat’) खातो wwe वाख- a’) विशाखे गक्तजमिदराग्रीरेवता(९०) wre नचज्रं भिज Zan रेादिणी भलतचमिन्धा Saar © विचुते गचचं पितरो रेवता(५० अरषादा भशचमापो देवता) अ्रषादा aad fatgar Zam’ जाणा wed विष्णदें वता(९.) अविष्टा ered qeat. देवता९९) अतभिषङ्गलजमिश्रा देवता(९९ treqer मसवमजएकपाटेवता(९९ प्रा्टपदा नलम श्व द्धियो दे वता(९१) रेवती गंज पषा देवता(९४) WAIST नद्चचमश्विनेा देवता(९९) अपभरणोनं चं यमा देवता९० दति । waa रादिश्यादयो मक्तचविष्रेवा वच्यातिःशास््राभिननेषु तदीयव्यवहाराभिश्नेषु च मरसिद्धाः । ‘faa’ ge: । दितोया Ufedt ser विचुत- weal मुलवा ची, च्योतिमेण्डलदिरूपते दिव चनं । पिटढशन्दोऽच निच्छतिवाचो | - श्राधानेग पाश्लनात्‌ यपिदलम्‌ । Brees:

[का०भ।प्र०७ख०१९०] वेदार्च॑प्काशच। acy

mawarey । अविष्ठाश्रब्दा धनिष्टावाचौ । शतमिषङ्गकचत चस्य वरणो देवता, श च परमेशवर्यये गारिष्र इत्यच्यते । प्रोष्ठपदाः! भाद्रपदाः |

श्रथ पेपमाखमावास्याभिषेययेरिषटकयेर्चौ मन्ना तयोः प्रतीके दयति, “पुणो gaa) यक्ते देवा श्रदक्षः(९)” इति। एतच्चभयं टतोयका ष्डस्छ पञ्चमप्रपाठटकार STATA |

wane, साध्यमुपधानं विधम्ते,-“गचचे्टका उपद धात्ये- तानि वे दिवे ज्योतिषि तान्येवावर्ून्धे"” (५।४।९अ ०) इति। नचचश्रब्दापे ते मन्ते पभेया शका ‘weaver,’ | यानि रन्तिका- दीनि शुलाकसम्बन्धोनि ्थेतींषिः, श्रत* उपधानेन तान्येव" asi fa | |

प्रकारान्तरेण प्रशषति,- “सुरतां वा एतानि च्येतोधश्षि यश्च णि तान्येवाग्ना थो अनका शभेवेतानि Ate कुरूते aig लेकस्ानख्ात्ये" (५।४।९अ०) दति । ये ara wrafafed ce कमं कुवन्ति ते सुहतिनः, तेषाम्‌ “एतानि दिवि दृष्छमानामि नशचरूपाणि '“्ार्तींषि'। ते डि veer: स्वगे गत्वा भासमागविग्रहाः तान्याज्नुवन्ति। श्रत एव तदुपधानेग तदीयानि च्योतींषिः. प्राश्रुवन्ति। श्रपि च एतानि" गच्तच- व्योतींषि ‘ay’ तेने पधानेन किञ्चित्रकाश्रं करोति। ख च प्रका ख गेलाकाविभावाय सम्पद्यते |

surat कञ्चिदिगेषं विध त्ते,--“यत्‌ सरस्पुष्टा उपरध्याद्‌

* अनेन इति पाठे afag om

ot तेत्तिरीयसंङिवाभाग्ये ( [का ०8०३ च्छर्‌ *]

we खोकमपि रभ्यादव्ुकः wie: दस सयष्टा छपदधाति war एव लाकं करोति age: War अवति" (५।४।९शअ ०) द्ति। इष्टकानां ocean सति इष्टेः खान स्या च्छादितलात्‌ "पन्या" इदिरडिता भवति wien तु afaxe ठदटिष्यान- लात्‌ FAT Haat भवति |

उपधाने fadareat farw,—“qrenger: sardt<qq- दधाति पञ्चादन्याः .प्राचोस्तस्मात्‌ प्राचोनानि चप्रतोचोनानि च wemuana” (५।४।९अ ०) इति । खयमाट्व्ाया रकिण- भागे पूर्वां दि्मारभ्च प्रत्यगवसानाः रत्तिकारिविज्रखान्ता CERT उपदष्ात्‌ | श्रगुराधा WT भरष्छन्ता दकाः quae sacar wite दिज्नमारभ्य प्रागवसाना उपदध्यात्‌ । खयमादश्ाया zfasracurafaqaar: पत्वा मध्य ufgarat fafa शम्ररूपरेण श्रमावास््ासिष्टकामुपदध्यत्‌ | खयमाठष्षाया रचिणालग्भामसखितयोः dara gaat रिरि खमरूपेण पाणंमास्लाख्ामिष्टकाम्नपद ष्यात्‌ | चस्मारेवं, वस्ा- waste safe माखकख्चापि दरिफिभागे परिमाभिमुखानि, SATATT त प्रासमुखानोत्थेवमावकतेन्ते ॥

aq विजियागसग्षहः,- efwarretent: स्यः (?) सप्तविशतिरीरिताः। शसते at सर्वषः स्यात्‌ पषा, यन्ते, दति इयम्‌ ॥

दति धायना चायेविरचिते माधवोये बेदारयप्रकाभरे छष्यजः-

संडिताभाय्ये चतुर्थक्राष्ड़े चतरथेपपाटक्े THAT: el

[ारशप्र* ४१९) बेदाथप्रकाे | eve

मभुख माधवश्च araferareg’? शुक्रश्च afte भैषमा ठ॒तू(*० mq नभस्व॑खच वार्षिंकाटतू""र re ओजं शारदा टत“ awe avers हैम॑न्तिका- wee) तपश्च aver Vira’) अद्नेरन्त- Giista कल्पेतां दावाषटथिवी कल्पन्तामाप Bre: कल्पन्ताम्मयः VARA TUNA सव्र॑ता ॥ १।

येऽग्रयः समनसेाऽन्तरा श्यावाष्थिवी शेशिरादतर श्भिकल्पमाना इन्द्र॑मिव देवता अभिसंविशन्तु? सं यच्च Weare: समस्य wae” उग्रा चं भोमा च पितृणां यमस्येन्द्रस्यर भवा ख पृथिवी देवस्य सवितुमरुतां वरशस्य« uvf च धरि बी च मिषा- aqua धातुः” प्राचीं च प्रतीचो च वैद्लना SATA WRU

sifganai® ते तेऽधिपतयस्तेभ्यो नमस्ते न aguy ते यं feat ae at देष्टितंवो sal दधामि“ awe प्रमा शसि awee प्रतिमा असि सखस्य विमा रसि सशहस्योन्मा असि avaisfa सखाय त्वा इमा मे अग्न इष्टका Vas: सनयेका च भतं चं सहं WS च ॥ ६।

frac IASI AAT समद्र खच मध्य

ae सेत्तिरीवसंडिताभाष्ये। [का०६।प्०१।य ०११]

चान्त UA मे अग्न इष्टका Hea: सन्तु षष्टिः सहलमयुतमक्षीं यमाणा तस्थाः AATSA घतश्तं मभुत stent खधाविनीस्ता मे अप्र इष्टका aaa: सन्तु विराजा नाम कामद्धा असवामुष्मि- BIR” 08 ॥

SAA | सद्रााम्‌ | AAS | पश्चचत्वारि९शच॥११।

इति वैत्तिरीयसंडितायां चतुथेकार्डे चतुर्थप्रपाटके रकाद्‌ भाऽनुवाकः Wo ॥

दश्मेऽनुवाके गचत्रष्टका GAT. | GUNTER ware TORT उच्यन्ते । करण्यः, “AY माधवश्धेति इ waa घमानतया देवते इति। पाठस्तु,--“"मधश्च माधव वाखग्तिकाटद्(\ ९)" दति । (मधुः चेजमासः, (माधवः वैन्राखमासः, तावुभो वखनतसम्बस्धि मा टत्ववयवे | यद्येते ड मन्तो, तयापि सदपटित- लात्‌ तया रेवतयेति RF सदेव sural इ दके प्रथमचिता- कषद ्ात्‌।

कश्यः, ‘wry प्ररचिखेति इ way खमागतया रेवते' दति । पाट सु,--“शरकञ्च ्ुचिख Tara)” इति। “टकः (ज्येष्टः), श्रविः" (शराषादः)। तावुभो यो श्नसम्बन्णिना टलवयवो । एतेन ame दितीयस्तां चिते डे caren

[areaiwegiqone] Jenga | ece

कच्यः, नभश्च tawgfa चतख तव्या दे दे समाभतया देवते इति। पाटस्त,-“नभख नभस्यद्च arfdareato waaay MTT” इति । “नभः आवणः, "नभसः! भाद्रपदः, ata वाणां सम्बधी खलवयत्री । ‘cq’ SIH: | "जज" कार्तिकः, तावम अरत्सम्बन्धिनै खलववयवे | एतकान््रसाध्याञ्च तस दृषटका मध्यमचितावुपदध्यात्‌।

wea, "खख सरहसखेति दे खतव्ये समानतया देवते" दति । पाटस्,-“सदय away हेमन्तिका टद्र(८९.)' cfr ‘ew’ मानोः, ‘aga’ चाषः, तावुभौ हेमन्तसम्बस्धिने ऋछववयवे | एतगमन्तसाध्ये द cee चतरा चितावपदध्यात्‌।

कर्पः, ‘Avy तपस्येति इ waa समागतया Zaz दति | पाठस्हु,--“तपञ्च तपरूशच शे चिराटद्च(५१-१९) इति । ‘aq माचः, ‘aver Gren, एतावृभो भिजिरसम्बन्धिमै शलव- यवे । एतनमन्वसाध्ये इ इष्टके पञ्चम्यां चितावृपदष्यात्‌।

श्रथ WTA मन्तरशेषमा ₹,--“श्रभेरन्तःकेषोऽरि कल्पेतां warsfat कल्यन्ताभाप seh कस्यन्तामम्मयः VUPA च्येष्टाय सत्रता येऽग्रयः शमनमसेाऽन्तरा द्यावाष्थिवो न्रे िराड्द्र श्रभिकण्यमागा टदद्रमिव देवा अरमिसंविश्न्त्‌(*?" दति । हे खतुविशेष, तरं चौयमानस्य श्रग्नेरन्तःखेषाऽसिः, यथा कुदखयस्याम्दाद्यथं काष्टपाषाणादयः fawn तद्त्‌ “ममः (अरिं चिन्वता anata) ‘aera उत्कषाथे दमे चावाषए्यिये "कच्पेतां' (खा चितम्‌पक्र रं षन्पादयतां) | समागमं ‘He’ (कमे) येषां

3 P

eee तैत्तिरीयसंडिताभ्ये। [का०३।१०४।ख ०९९)

ते ‘aunt’, wafer कमंखवस्विता श्राहवनोधाद्द्मवोऽपि ‘ger ‘sum? (खस्ाचितव्यापारं aaa) । fay नद्या बा्यिवो' Swat? (ध्ावाएटचिये मेष्ये) वन्तंमानाः ख मगसः' (एकम मस्काः) 'येऽब्रयः', ते vaste जिभिरसम्बन्धिनेा waar "श्मिकश्पमा गा: (waa: शम्पा दयम्तेः) एतत्‌ कमं “श्रभिसविक्नन्त्‌। टृक्मिव रेषा, यथा we शवं देवा इष्धमभितः सेवन्ते, तदत्‌। @ टके, teToesat लासूपदधामीति तात्पयार्थः | यदा वसम्ता्तुमन्त्रविेषलेनायं पञ्चते, तदानीं ‘afatrea’ ्ेद्धिरसमाभ वा घन्तिकादद इत्याद्या व्याख्येयः ।

एतग्मन्लसा मुपधानं विधन्ते--““खतव्या उपदधात्युढनां के इनसुपरभाति तस्र्‌ TTA” ( ५।४।२अ० ) gin यस्माद एकयोदं न्दमुपधौयते, तस्मा सयाद यग्टतुखरूपं भवति ।

awafwar शतुष्टयोापधानं विधन्त, “अतेव बा एषा enaat fafacafcefaa वा एष दन्दमन्याखु चितीषूप- दधाति तखा मध्य wa” (५।४।२अअ०) दति । येषा मध्यमा चितिः, Wea मिं न ख्न्रति मापि दिवं, Awe द्यम्‌ ‘mae’ (शराधार रडितेव) तिष्ठति, श्रत एवान्तरिक समाभा । तस्पात्‌ “अन्यासु ‘fafa दन्दमाजापधानेऽणया चिति धारणार्थं “qaey उपदथ्वात्‌ |

qu श्वा तव्याः सामन्येन प्रभवतिः-““श्रन्तःदधेषणं वा warfadiat बद्‌ तव्या यदूतव्या उपदधाति दितोनां fava”

[wresizesimeny) वेदार्थप्रका्चे। ४९९

(४।४।९२अ०) दति । यथा इदयादेष्ढधारणशय पाषाशाचन्तः- Seu, तथा चितीनां दूठ्धारणाय ‘wae’ उपदध्यात्‌। एतासाखतव्यानालुपरि शेवालद्योपरनिधानं विधक्ने,--“श्रव-

कामनूपदध त्येषा डा अग्रेयानिः। शथोनिमेषाग्नं चिनुते” (४।४।९अ०) effi छदकजन्यां नेवाखापरपयंायां ‘sara’ उपरि उपदध्यात्‌ । श्राप fe ag: शानं, ‘a निलायत साऽपः माविज्नत्‌' इति श्रुत्यन्तरात्‌ । श्रवका च जख्य कायंलाच्जलव- द्ेयानिः। अतस्तदुपश्चानेन सथो गिमेवा धिं चितवान्‌ भवति ।

प्रकाराम्तरशठा वकाशदिता Waareceng 3 yiafa,— “gary ड विश्वामिभाऽददित्‌ a nyt स्वेता उपधोयग्ते थ ड चेना एवं वेदत्‌” (४।४।९ we) दति । ‘ee’ (यजमानस्य) अवकायुक्ठा wae ङपधोयनते', योऽष्येता जानाति, ‘a’ (खपथाता ज्ञाता च) ‘Hye (मस्या त्रान्मणट्स्वा) “अनम्‌ aren ty (ware भ चयत्येव) दति “विश्वामिचः' ‘a ‘Ww WER "खवा" । तस्ादेताः Qa श््यथंः ।

aw, ‘su या भ प्रतितिष्टेत्‌ ख कतमारभमाष एकचितोकमेव fein संयच्च प्रदेताचेति पञ्च मानामन्ला खन्लरवेदयामुपर थात्‌ इति । तन प्रयमेष्टकामनग् मा र,--"सयच मचेताखचापनेः Wares gia” इति । अ्रभ्निसामद्डयार्णा ‘saa’ (षयममकारण) यद स्ति, प्रचेताः" (प्रकाश्रन्नानहेतुः) च Asia, @ दठके, तदूभयङूपा लमसि |

रय द्वितीयेष्टकामन्त माड," चद्ा च dar च पिद्रणं 3 P2

ste Afudedfwarars | [का०प्र१।अ०९१]

anexe’)” दति । पिजारोगां daa ‘gar (argnfeafz), ary ‘atar (भयङ्ूरो अक्ति) तदुभयरूपा aafe ।

अथ ठउतोयेष्टकामन्लमाइ,--श्रुवा चख एथिवौ च gare ufagaeat aque” इति । खवित्रादीनां या ‘yar (fect afm:), चा च श्थिवोः (faeiter afm:) तदुभवरूपा लमसि।

श्रय यतुरयटकामन्तमाद,--"धर्जाः च afta च भिचा- वरुणये मिजद्य ura)” इति । मिजावरूणादीनां या धारण- भक्तिः, था च परप्ररशारूपा urcfaeanfe:, तदुभयद्ूपा wate |

अथय पञ्च मेष्टकामन्लमा इः “प्राचो च प्रतीची च वद्मा सद्राणाम्‌ श्रारिव्यानाम्‌)' इति aardrat प्राम्बज्तिनो ar afm:, या च प्रतोचौरिम्बर्निनो, तयोरहं दिषेः सव॑ प्राणिनः एतदाश्चामनङत्येव वर्तन्ते, हे caw तथा विधञक्गिरूपा त्वमि ।

श्रथ सवेग्बप्यनृषश्चनोयं मन्तश्ेष मार, “ते तेऽधिपतयस्तेभ्वा maa ने ayan ते यंद्विभ्रायश्च ar देषटितंवे जन्म दधामि(” इति । तेः श्र्रिसामादयः aaron देवाः, हे इष्टके ^ते' (तव) अधिकं पाशयितारः, Mar aa conf ह पञ्च चाड़ामनग्वद्मास्थेयम्‌ |

at एता दृष्टकाः wefwar faurqarer षष्टं शतिं विन्ते, ““संवत्छरो वा एतं प्रतिष्ठाये नुदते येोऽभ्निं fear 9 परतितिष्ठति पञ्च पूव चितयो way वरटी चितिं चिनुते

[का००प्र.्७्य.९२] वेदा्थप्रकाशचे | sek

षड वा Waa: संवन्छेर woes संवत्छरे प्रतितिहति'' (५।४। Rae) xfs 1 यो यजमानः पुवाक्तप्रकारेण पश्चचितोकमभ्मिं चिल्वापि उन्सरक्रत्वनुष्टानाय द्रव्यादि खन्यसिरू्पां प्रतिष्टां म mati, एतं यजमानं संवत्धराभिमानी za: श्रतिष्टायेः ज्प- मदति, तथा afa याः पुवः पश्च चितय area, ताभिः प्रतिष्टाया अखाभात्‌ तदपेकया येयं चितिः षष्ठौ, at चिनुयात्‌, षरषद्यया afgen ‘waa’ agree ‘dag? “प्रतितिष्टतिः ।

avy चितिं विधाय तज dadaifzameraqqua विधन्ते-“एता वा शअधिपन्नीनामे्टका यस्ता उपधोयते- ईधिपतिरेव sararat भवति” (५।४।२अ०) दति । श्रधिपति- जष्टयक्रमेन्तेदपधेया इष्टका श्रधिपल्यः। तदुपधानेन खस्मानानां पुरुषां खयमधिपतिभेवति |

उपधानकाले ध्यागविशेषं विधन्तं द्िव्या्षमुपरधर्‌ च्वायेरेताग्य Var देवताभ्य arzefa ताजगास्तिमाच्छंतिः' (५। ४।९अ °) इति । एतदाक्यं पञ्च चोडाव्राह्मणवद्यास्येयम्‌ |

कल्यः, “सडस्लस्य प्रमा असोति awaq feroueeg- fasa® ufafawafe arafe एति पाटस्ठ-"'सहखस्य प्रमा श्रसि सखस्य प्रतिमा श्रसि सखस्य विमा श्रसि सदखस्यान्मा रसि ateersfa qeara ला(५५'` इति । & इष्टके, प्राच्यां fafa इष्टका "सहसस, ` प्रमादष्या “श्रषि' । एवं दलिणस्यां

* oe तिष्छन्‌ इति पाठो भवितुं ae |

8९8 | तेत्तिरीयसंडिताभण्ये। [का०३।४०४।यअ ०९१]

fafa ‘avee, प्रतिमातुख्ा ‘afa’ । तथा प्िमार्यां टिजि ‘ayaa, faarqer ‘safe । adracat fief "वलस्य, sarger ‘sfa’) हे feard, लवं ऊद्धायां fefa eree- सम्बश््यसि । am ‘ayere’ (@yeugranefeqy) लां arerfa |

tamaara ged विधन्त, ‘afte: सुवगे लाकं यन्ता या aye गिष्कतिरासीत्‌ ताष्टविग्ः प्रत्रम्‌ तद्धिरण्छ- मभवट्‌ यद्र ष्छशस्केः मरारति awe faa wat भेषज- Vag करोत्यथ रूपेशेवेग र समर्धंवत्यया fecaarfada STi लाकमेति" (५।४।२अ०) दति । ङ्किरसाः ada: कमानुष्टायिनेो चदा GA गताः, तदानीं "यशस" eel स्ताधोनतलकारणसाधनद्र वय, तदण्येग्य विभ्यः प्रददुः । ‘ay च xe “डर प्ठमभवत्‌' तते fecawel: इश डते: षड Freq यत्‌, aya यश्षनिष्छरयाथे सम्पद्यते । श्रपि च वेकश्पपरि- दाररूपं "भेषजम्‌" wey सम्पादयति । अपि च fecwemara "एनम्‌ Sit खूपण्न्टद करोति । अत शवान्यजालातं, "यया ea योषं सुवं fecal dae बिभ्रती रूपाश्यास्तेः इ्ति। श्रप चायं यजमामे fergie च्छोतिषा ममे दृटा wa प्राप्नाति । |

afar wed aywe प्रमेत्वादिमग्छं fafrap, “arwe- वता Srafa area: प्रजापतिः प्रजापतेराद्यै" (ug iege) tia षादसाऽघोल्येवं arwawer afer प्राचणमन्लसदहऽस्ति

[का०9।प्०७।यअ०११] «= arene! ४९४

चाऽयं साख्वान्‌। प्रजापति षससद्याक्जगदुत्पादकलवात्‌ खाहस्तः, श्रताऽयं मन्तः प्रजापति प्राक्नये भवति ।

कश्यः, (दमा मे अप्र teat धेनवः सुन्लितोषटका धन्‌- यजमानः FCA इति । पाठस्ठ, “मामे aq षट्का धेनवः सन्वेका च रतं wand चायुतं च नियतं च प्रयतं चाब्दं च न्खवदं च सर्मृद्र्च मछ चान्तश्च परार्धश्चेमामे aa दका धेनवः सन्त्‌ षष्टिः सरखूमयतमरोवमाणा Waal: Basa Great मध खत BMA: खधाविनगोस्ा Hw raat धेनवः ay विराजा नाम कामदुचा श्रमृजाम॒भ्भिललके९) इति । हे WH, ‘Kar उपहता शृष्टकाः' "मे" (मम) धेनवः" (धेनुवत्‌ प्रीतिहेतवः) ‘ays WATTS: पराधान्ता THAT: ब्डया- विशेषा एकश्तषर खा दिख्याष्यैययोः aa: मां Wee | यदा ममेकथा प्रीतिः तदा ‘wa’ waald सवव द्रष्टव्यं । VAT- वाक्यसम्बन्धायैम्‌ इमा मे श्रग्र इत्यादेः WAV । हे ‘guar’, warfcegiagal: स्त्यः च्रलोवयमाशः (चय- रिताः) ‘waar’ (यज्ञवन्तिन्यस्वाः), ‘waray: (यज्ञ - बर्धयिश्चः) भवत । "चुन दतः" (घुतच्रणक्ीलाः), ‘ayga:’ (मधररषकचरणन्नोलाः), “Bratt” (बलवल्यः), “खधाविनो.' (अन्नवलव्यख्च) “खः (भवत) । नामे aq इत्यादि वच्छमाण- वाक्यसम्बन्धायं । "विराजः" (विविधराजमानाः), "कामदुघाः" (atarat रोग्‌्यः), “श्रमृन' (सामान्येन aia), Tafa (विशेषतः इश्रादिलोाके) कामं धेनवः “सन्त्‌ Capea: ।

9९६ ते्तिसोयसदिताभाष्ये। [का०१।प्र०४।अ ०९९]

wae तात्पय द्यति, द्मा मे प्र teat Gea: सन्तत्या र Gatien: कुरते ता एनं कामदुचा श्रसृ्ामुञमक्ञोक उपतिष्ठन्ते” (४।४।२अ ०) इति। श्च विनियो गसंग्रहः,-

AYE WITHA, WATT | waerar भुवा धर्चो प्राची पञ्चेष्टका दमाः ॥ aut fear सर्वशेवः ते त श्त्यारिका मतः। ave पञ्चभि्न््ेदिंख्‌ मध्ये च तां fart सचस्व शकलैः aa तत इमामिति | खामोधम्‌ः RAAT AAS TAA: ॥

wy मोर्मासाःषह्थाध्या यश्च च तु यपार (uae) विन्तितम्‌।

भिद्या षष्ठी चिति वा पश्चापुवेवतेाऽयिमः । अपटष्तावप्रतिष्टाज्िमिन्तोहत्य arsfia: ॥ अग्रो यते, “येाऽग्निं चिला न प्रतितिष्ठति पच्च एवाधितयोः भवनधय att चितिं चिनुते" इति । लाङ्गलेन se चाम- साचे yee गानाविधाभिरिषटकाभिः पच्छाकारेण afew निष्पाद्यते सेयं चितिः। तादृश्ठः पञ्च चितयः पूवाः श्रियन्ते । तच षष्टो चितिः, त्र wet परणो षष्टोति aera पुकः पञ्च चितयोऽपे च्यन्ते, ware षट षद्धापरक लाषन्भवात्‌ | तखारेक- प्रयामगियमादितरचितिवत्‌ नित्येति चेत्‌ । मेवं, afi चिलति पृवाभिरेव पञ्चभिखितिभिर्नित्य खाग्रिचयमख writ स्यां

[ का०४।प्०१।अ ०९२] वेदार्थ॑प्रका्चे | 8९9

पथात्‌ at म प्रतितिष्टतोति, wer ष्ठी चितिं चिनुतद्ति कटेसमानाधिूतेन यच्छब्देन अप्रतिष्ठां निमिन्लोरुत्य विधानात्‌ way भेमिन्तिकये । ततः पञ्चचितिके faanrsfa:, गेमिसिक- स्लेकचितोक इति न varie, पूरणप्रत्ययस् श्रभिधानापेचया उपपद्यते । gat: पश्चकितयोऽभिरिताः, अ्रनभिधासखमाना्नां* षष्ठं चितिं चिनुत दति वचनव्यक्तिः ॥

दति सायना साथैविरचिते areata वेदा थप्रकाे रष्ययजुः- संडिता भावे चतुथकाण्डे चतुर्थप्रपाठके एकादश्रोऽगुवाकः eit

समिहिशामाशया नः सुवविग्मधारता माधव पात्वस्मान्‌ | श्चभ्रिदेवा दृष्टरोतुरदाभ्य ददं चः र छत पात्वस्मान्‌" | रथन्तर £ सामभिः पात्वस्मान्‌ गायचो च्छन्दसां विश्वरूपा | चिदन्ना विष्ठया स्तामा WE समुद्रो वातं TEATS: पिपतु^। उग्रा दिश- मभिमूतिर्वयेधाः शुचिः शक्रे AEH | इन्द्रा धिपतिः पिष्ठतादते ना afe nee

* afiturearai इति पाठा भवितु aH: | 3 ©

vec Sfactadfwarara | [mtosine smqeye]

ay विशता धारयेद्‌ | ewerd षश tad fermi: शुभिनम॒ग्रवोरं । इन्द्र ada पश्चदश्रोन मध्यमिद्‌ं वातेन सगरेण Ta” । प्राचीं दिशाः awam यशस्वती विश्वँ देवाः प्रादृषाहार सुवर्वती | इदं छं दष्टर मस््वाजाऽनाष्ट्ट ६ avfa- यर awa” | वैरूपे सामन्नि इ तच्छंकेम्‌ sia विष्वावेशयामः। fad देवाः सप्तद ओन ॥ २ ॥

ae ददं aw संलिलवातमुप्र^। udf दिशं छचमिदं दाधारापस्थाशानां मिचवद्‌र्वाजः। मिचा- वरुणा शरदां fafa अस्मे tera महि wa यच्छतं” Fe arate मे मनीषानष्टुभा wala वीर्यः ae: ददं aw मिचवद्द्रद्‌ानु मि्ौवरुशा रघंतमाधिंपत्यैः | waz दिश awarat सह- wagqvaal विष्ठया नः पिपतुं । अवस्यवाताः॥ nen

इतो watiftd awaag At gard: सुववेती सद्धा नः पयस्वती दिशं दृव्धवतु ना घताचीं। त्वं गोपाः पुर Tala पश्चाद्‌ इस्यते याम्यां युडन्धि ae) । अद्धा दिशा रन्तिराशौष- धीना संवत्सरेण सविता ना Bet | रवत्‌ सामाति-

[का*9।प्०९।अ ०१२] वेदाथेप्रकाश्र। tee

च्छन्दा उ MEA HATS स्योना ने TA" | Me wafexd भुवनस्य ufa fareata अभि a: y ॥ 8॥

णाह घृतवतो सवितराधिपत्यैः पय॑स्वती रन्तिराशा at अस्तु" । भवा दिशं विष्णुपव्यघेरास्येशाना ससा या मनोता । इहस्यतिमातरिश्वोत वायुः सन्धुवाना वाता रभि ना णन्तु.» । विष्टम्भो fear धरणः पृथिव्या अ्रस्येशाना जगते विष्णपली | विश्व- व्यचा इषयन्त सुभू तिः शिवा ar अरूदि तिरु पस्ये५५५। वैश्वानरा नं ऊत्या पृष्टो द्विः. अनु नो ऽद्यानु- मतिः.° श्नन्बिद तुमते त्वं कया निच aT भवत्‌"

का अद्य ee महिं । सप्नदशेनं । अरवस्यवाता | अभि नः । अनु नः । चतुर्दश च ॥ १२॥

इति क्ैत्तिरोयसंहितायां चतुर्थकार्डे चतुर्थप्रपाठके दादभाऽनुवाकः॥०॥ रश्मिरसि । रान्रपसि। श्रयं परा हरिकेशः | अप्रिमज्खा। इन्द्राभ्रिभ्यां। grata | भयस्कदसि | अग्निना विश्वाषार्‌ | प्रजापतिमनसा । कत्तिका |

मधश्च | सनिददिशं | दादश ॥ १२॥ ३५

५०० तेन्तिरीबसंङिताभव्ये। [का०५।प०१।यअ०२२]

रश्मिरसि (१अ०१) | प्रति Fay (BRR) असि स्तमयिनुसनिरसि(& अ ०२)। अदित्या नाः(११अ०३)। सप्ति \त्‌* ॥ BO |

won इरिः ओम्‌ ten ॥०॥ समाप्तश्च खतुथेप्रपाठटकः ॥०॥

एकारजेऽमव्ाके खतव्याद्या इष्टका उक्राः, तावता चितवः समात्ताः। अथान्तिमे TEN याच्यानवाक्या GYR | श्रश्वमेध- प्रकरणे कश्यः पद्यते,--श्रप्रये गायजायेति दन्न “fate सर्व॑- yet निवपति समिदिन्नामाश्या न इति ययालिङ्ग याञ्यानु- aren: इति । तच ‘aa गायजाय faad रथन्तराय वाषनम्ना- याष्टाकपाणः' CMA परोाऽनृवाक्या माह,-खमिदिशामाभ्रया नः gafamarcat माधवः पालस्माम्‌ । श्रध्निदंषे दुटरीतुरदाभ्च इदं way weg पालस्मान्‌(९)” दति । ‘feat ae at fea "समित्‌" (शमिन्धनहेतुः) । तरेव कथम्‌ ? दति तदुच्यते, ‘gafaa सखगंस्वमादित्ं विन्दते wat दति सुववित्‌। श्रादित्योदय- स्थ'मलात्‌ प्राच्या fan: समिन्धनहेतुलं। arg दिक्‌ नः (sa) शच्राग्रया' पातु", (रस्माकं धनादिविषयाया काचिद्‌ sat ada, तख्याः पूरणेन ‘ay (wert) tag) । मधुः SwarTe:, माधवः auraate, तावुभावपि पुवदिभ्बत्‌ घमिन्धनहेतुः, तये मासयोरा दित्यप्रकाशख्छातितोच्एलात्‌। तज्रापि

* प्रथसेऽगु वाके द, दितीये ३, तीये द, चतुथे ८, पञ्चमे २, वे ९, सप्तमे २, GTA ९, गवमे ९, दशमे श, रकाद 8, रवं दादश ४ इति सत्तजिश्त्‌।

[का०्४।प्०३।ख ०१२] वेदार्च॑प्रकाश्े | ५.६

अनः" (श्रमात्‌) "मधोः" (चेचमासात्‌) असिक प्रकाम थो "माधवः" (वेश्राखमासः), सः स्मान्‌, सन्तापमयात्‌ पाहुः । दुःखेन स्षरोता (च्राच्छादयिता) ‘eect’, ये वेरो प्रावरणवस्ते्ेव दुःखेन श्राच्छादयति, तद्यापि दःखकारिणा afte: “ana: दमित fefaqauwen यः “श्रप्निदेवः, साऽयम्‌ “दं WH (श्रा दोयमिदं we), saiq ‘Twa’ |

तजेव याञ्यामाह.-“रयम्तरर सामभिः पात्वस्मान्‌ ATI च्छन्दसां विश्वरूपा | चिदन्ना विष्ट्या स्तम wet समुद्रो वात ezars: fara)” दति aa रथन्तर" साम, तदन्येः ‘ara.’ ख WaT’ "पातु" । ‘est मध्ये ‘area “विश्वरूपाः यवमध्यपिपीका मथ्यारिमेरे्ेषूपा, सा ` अस्मान: TAT । जिरास्या यः ‘qira:’ ‘awa’ एकाहादि सम्बन्धिन्या ‘fazer (विविधया freq) युक्रः, रहःसु विविधं प्रय॒व्यत इत्यथः, तादृशः अस्मान्‌" "पातु" | Tare यः वातः" wfe,— aggre ar घाताय QUT | समृद्रोऽखि AHA’ इत्यादा वाकाः, ATT AT वायुः ‘Ceara: (अस दोयं ब) ‘ford’ (पालयतु पूरयतु वा)

श्रथ श्राय जेषटभाय पञ्चदशाय वाताय येश्नायैकादश- कपालः" इत्यस्य पुरोाऽनवाक्यामाऽ- उग्रा fewraferifa- बेयोधाः fe: प्रक्र awardee । इनदराधि पतिः favar<ar गा महि शचं विश्वत wiqaca®” इति । दिशां" मध्ये येयं “प्रा (दशिणा दिक्‌), saa हे तुः+--श्रभिभूतिः', पापानामभि- भवहेतुलादु गरलं । सा 'वयोष्ाः' (वय wee, afeaata सति

weR तेति रीयसंहिताभाव्ये। [का०७।्०७।यअ ०९९]

ware पुरुषान्‌ यमलेके दधाति खापयतीति वयाधाः)। वयसाऽन्ते दधातीति मध्यमपदलेपे दष्टव्यः । ‘wha’ श्राषाद- मासः, ‘mM.’ ee, तयोः षमननन्धिनि दिवसे यदोष्छछमस्ति, ततोऽपि ‘safe: श्रो जसोना' (अतिशयने रूपे जे यक्रः) । हे ‘ue’ (परमे ग्थंयक्र), लम्‌ शश्रधि पतिः" (तस्या Tora दिभः, तयो रत्धष्णयोञख्च Way तादुच्नस्लं ‘nay’ (उभयस्मात्‌) "मः" (meta) "पिषतात्‌' (पालय) । कि ञ्च "विश्वतः ‘afe (षव- स्मात्‌ मत्‌) “दद! "लज" (बलं) "धारय" (सम्पादय) |

तेव याज्यामादभ-“बुहत्‌ wa चच्श्दड्‌ टष्णियं frg- भोजः शरएुभितमग्रवोरं। <x स्तोमेन पञ्चदशेन मध्यमिरं वातेन arty रच्च“) इति । बृददास्यं यत्‌ “सामः, तत्‌ ‘freer’ हन्द खा ay, पिपलित्यनुवन्तते, war पालयविल्यर्थः | कोड धाम ?-“चचरष्डत्‌' (बलस्य धा र यिद), “ठ टग्णियं'(उत्यिनप्‌ं खं), ‘at: (बलप्रद), ‘fia’ (भमान), ‘sat’ (तोत्रपृज- प्रद)। हे ‘OR’, प्चदभास्येन ‘Blan acre "वातेन सहितः सम्‌ दं" (मधयं “रचः (श्रतोतानागतये मेध्ये खितं द दमस्मदोयं WOT पालय) |

श्रथ ‘fata Thar जागतेभ्वः सप्तदशभ्यः वेरूपेभ्या वाषिकेभ्या दइादश्कपालः' इत्यस्य पुरोऽनु वाक्धामाह,- “प्राचो दिभ्रार avant यश्च खतो विश्वे देवाः प्राटषाकार सुववती । इदं ae दुष्टरमसाजेऽनाटष्ट५ सहसियः खस इति । च भ्र्ब्दः प्रतिनन्दय ana तथा सति ‘feat wa ar भ्राचोः

[का०8।प्र०४।अ०१२] वेदारप्रकाशे | ४०

यथमा दिगित्यथैः, सा ख “सटयन्नाः' (Tag सन्याद्चमानेन यश्रसा सरिता), खयमपि ‘aad, खा च ‘qaqa? (खगं- faafen) खंणास्तमयकालभाविना ant; तथाविधा दिक्‌ wera पाविति शेषः । तथा ‘fae gar ‘area’ (वरषतुंना) तदोयानाम्‌ “wet saya सहिता wary पाल यविति शेषः। “द दं ey (श्रसमत्परिपालकं राजश्ररोरं) केना्यन्येन वरिणा तरितुं खङ्ग यितुमश्क्यम्‌ ‘sq’ । ‘Rta (ada बलं) “श्नना- ve’ केना तिरस््न म्‌ ) way तथा "वख खिय' (सष्ठ षद्या- योग्यं) ‘aya’ (प्रबलं धाम) AY |

तत्रैव याच्यामाद,--““प्ेख्पे सामन्निह asta wait विच्छावेशयामः | fag देवाः सक्तदगेन as इदं way afae- वातमुयम्‌(^)' इति । वेषूपाख्य यत्‌ सामास्ति, तसिन्नािता बयम्‌ “दइ ह" (कमणि) यत्‌ फल मपे सित, ‘ay ‘waa’ (सम्यारयितु WHI: समः) । तथा जगत्यास्यया ढन्दादेवतया श्रनुग्टहोता वयं ‘uy (यजमानं) “विदु "(प्रजासु “श्रावेश्यामः' (प्रजानां खाभिमं क्म सत्यः) । हे fay देवाः, सप्तदशास्येन स्तोमेन awe अनुग्टहोतं “ददं चम्‌, (श्रस्मत्पालकं TMT) (वचैः तिजायुकं) षलिखा स्थेन वायुविश्रषेणानुग्टहोतं,-सखिलाय ला वाताय लाः दूति। "उग्र" (वे रितिरस्कारच्चमम्‌) We |

श्रथ “मिचावरुफाभ्यामन्‌ ट भाग्यामेकविश णाभ्यां वेराजाग्यार WUT पयस्या" Cae परोाऽगुवाक्या माह, “धर्चो feat चज- निदं दाधारोपख्ाग्रानां सिजवर स्ाजः। fawaqu worst

४०९ तेत्तिरीयशंडिताभग्ये। [का०९।०४।अ ०१९]

चिकन wal uve महि wel यच्छतम्‌)” दति, “दिशाः ae ‘uv (warn धारयि), cage “इदं ewer’ (अस्छत्पालकं सज्िय्ररोर) 'दाधार' पेाषवा मास) | argwy ?- “ज्ाज्ञानाम्‌' Grea (अस्माकं धमादिविषयाशमाजा नां सिये सेव्या), यद्या fem: प्रसादादस्मदोवम्‌ शश्राजा' (ae) ^मिषवद्‌” “अस्तु, (वड मि भिरे खपे तमस्त्‌) । हे “मिचावश्णाः रदा (रज्ञा मकेन) तुमा तोयानाम्‌ “wat? “चिकिनः (ज्रातासे) wat अस्मे" (ददानीं वन्तं मानाय) ‘cree’ ‘ate’ ‘wa? ‘qe (मरत सुदं सम्पारयतम्‌) |

तथेव याव्यामाद,--“वैराजे सामचधि मे मनोषानुषटभा ward वीय शः । ददं शजं मिच्वदाद्रंदाग्‌ fawraqer रलमाभिपन्येः(=” इति । Frere यत्‌ सामासि, afea नने" (मदी) ‘aera’ (afg:) भिता तथाऽख्छिति प्रषः । wat ‘aay ( अस्मदीयं अ्ररोरव्धवडहारषा मथ्य ), ‘aw: ( देरितिरस्वारकं we) च शरगृटमा" ` न्दे, रेवता) ‘wap’ {बन्पारितम्‌) Wo “मिजावर्णाः (हे fawagn), “इदं खजं" (राजध्रीरं) “मि चवत्‌, (मितरेबेभिरुपेतं), “METI (WTS जच्वसन्पृशं ख शेना रध *) वथा भवति, तथा gat '्ाणिपल्थेः" ‘red’ (arfuqeny fafeat पायतम्‌ ) |

wa ‘auqad wea feeare ब्ाक्षराय रेमन्किकिाच

° sere’ इति पाठः समी चोन दव afwatta |

(wresimesimeee) वेदाचंप्रकादे। ०४

सदः Lee पुरेाऽनवाक्यामाइः-“समार्‌ रिका eeeret सह¬ सूरन विवा नः पिय । erg हीमं marie यन्नमवन्तु ना gare” इति । ‘feat? मध्ये (सम्वथाजते दति) ‘watz’ ‘oat दिक, सा चं ‘auatal’ (सामभिः वदिता), ‘ee खली (बवती), "नः" (श्रस्माम्‌ ) "पिपत" (पालयत) । तथा हेमन्ताय ‘aa: “विष्ठया” (विश्वा सितया) भः पिपतैः । “श्रवस्ुवाताः” (वस्वा रख्यितारा "वाताः" वायवः aret इदतीनाण्टकां, ताः अवस्ुवाताः), ‘weal: ( हरत्यास्छच्छन्दायुक्ाः ), ‘wath’ ‘a’ (ज्ाक्षरसाच्ा योगिश्धता we: रपि), 'घुताचौः' (चुताडङतिचुन्राः) wee: "गः" (waratel) “gai यश्नमवन्तु' ।

ततैव याग्धामार,“सुबवैती सुद्धा गः पवखती feat Zerg गा धृताची । लं गेपाः पुर एतेत्‌ Gee weet erat यधि वाचम्‌”) इति। ‘fant? खामिभ्ला देवी “सुववतीः (erigat winger), ‘a’ (असाम्‌) प्रति ‘gre (काम- Gray ge trenite), अत॒ we “पयसती" (ehoferaxe- चुका), विश्वतः “चुताची" (चुतं argeet), हे ‘wee’, ल' पुरः एता" (पुरता गन्ता खम्‌) "मपाः" (रकः) ; छत्‌" ` (अपि च) पस्चात्‌" (एष्ठतः) रपि रक्कः, तादृ ब्रस्छं “यार्भ्या" (यनम ) "वां ‘auf (योजय), एवमेव ari श्रादिषरेत्यथः |

अथ सवि श्रतिच्छन्दसाय जथस्विरश्मय Tana Sfrre CENA” TTS पुरोाऽमुवाक्यामाह-“ऊङा दिन्ना रन्ति-

* "देवो इति aaa पाडा न सम्यक्‌ | 3 क

ag तततिसेयसंशिताभाण्ये। [का००।प६्०४।यअ ०९२]

शाद्गाषधीनार संवत्धरेण सविता at wet रेवत्‌ सामातिच्छन्दा ख च्छन्दोाऽजातन्चः श्याना Ar weg)” इति। ‘feat? मध्य चेयम्‌ "अद्धा" रिक्‌, ar रन्तिः (प्रीतिरतः), सा च “श्रोषधीनां' दृष्िदारा अन्पादिकेति शेषः arest “नः (rar) प्रति खाना" (खखदा) रस्त" । तथा “WH समुदरूपेण ‘date’ सह "सविता (सुखप्रदः) “श्रस्ह। तथा ‘tay ( रेवतास्यं ) यत्‌ ‘are’ “श्रति- went उ" (अतिच्छन्दयुकरा गपि), तथा तसखाष्टचि वत्तंमान- गन्द सत्येव TE WaT “we wate: WET Arequa तथा Reefer: ।

aaa याज्थामाद,-“स्ामजयस्वि ॐ yara पन्नि विवखद्धाते afar ने ग्टणाहि । चुतवती सवितराधिपत्यैः पयस्ती रन्तिराज्ा ने श्रसतु(\२)” इति । हे .सामजयस्तिं्रे' (बयस्ति्ास्थः सामे यस्या उद्धादिश्ः सा सामजयस्ि्ना तत्सम्बाधनमिदम्‌), ‘gare पल्ली" (भतजातस्य cat पालयिभी), * हे “विवसखद्ाते' (विवस्क्नामका वाता वाय्य॑स्ाः खा विवखदाता, तत्‌खम्बन्धोधनमिद्‌), “किविखते लला वाता Bre’ इत्यन्यजाश्ातं। तथयाकधिा ‘a’ श्मिः ‘orf (अस्मान्‌ प्रति हितसुपदिश्) । छे "सवितः" इयम्‌ ‘aren’ (दिक्‌ ) नः" (श्रस्माम्‌) प्रति शतवत" (बहलधुतसन्पादिका), “्रधिपत्येः' ( अ्रधिकपाखनधक्रिभिः) योाजयिजी, "पयखतीः (etre सम्पादिका), “रन्तिः” (प्रीतिदहेतुः) ‘rea’ ।

* es, "वनस्य पनि, भूतजातस्य प्रतो Tela, तत्न्बे्न- मिदम्‌, इति पठे afad aa: | :

[का.9प्र०।अ०१९]) बेदार्थप्रकारे। ace

श्रथ ‘uit विष्णुपर्व wey cara पुराऽमुवाक्धामार.- “sav feat विष्णुपन्बधोराखछेक्नाना सहसा या मनोता | हदस्यति- मातरिश्वा वायुः सन्ुवाना वाता भ्रमि नो eg)” दूति । ‘feat’ मध्ये या ‘yar’ (खिरा, खर्यगतिसापेशप्राच्थारिविभागरदिता waren!) दिक्‌, यख ‘ewaft’ यख मातर्शिास्यो मुख्यवायुः, खे च श्रन्यं “सन्भुवानाः' (सम्यक्‌ तच तज कम्पयन्तः) “वाताः” ते खवैऽपि भः “afer खणनु' (nara प्रति हितसुपदिभमतु)। atgat war? वविष्णुपनी' (विष्णुः पतिः पालक यस्याः सा “विष्णपल्ी?). अघोरा” (जान्तरूपा), “श्रस्य' खसः" (सवेस् were) ‘Karen’ (नियामिका) | ‘sara’ (मनसि ऊता पूजितेत्धथैः) ।

ततैव याग्यामाद,“ विषमा fear wew: एयिव्या श्रसये्नामा अगते facet | विश्वव्यचा दृषयन्ती waft: fier Ar wer fafrere’”)” । “श्रदितिः' (श्रखष्डनीया) रिक्षामान्यरूपा देवता ‘are’ (खङ्गे) खितान्‌ ‘a (श्रस्मान्‌) प्रति ‘fier’ (न्ता) श्र" सुखकरी भवतु | कीद््री अदितिः? fear ‘fazer’ (खुखेोकख्याधारण्छता), श्यिव्याः “धरणः” Granite), “wa “जगतः” “हे्ाना" (Gee जगतः खामिभूता), (विष्णुः पतिः पालक wen: खा) "विष्णुपती' ‘fawaren’ (जगद्व्यापिनी), “eet? (xa कुवती), ‘ari (कभनैश््ौपेता) |

अथ “RTA वैश्वानराय इादशकपाखः' इत्यस्य या्धानवाक्ययोः we दज्ेयति,--शवेशवानरा म ऊत्या war दिवि१५९९)” दूति

विश्वागरेा ग ऊल्धा" दति पुराऽनवाक्धा । “war दिवि" दति area 3 ४2

ar Deaadfeanna | [esdesisere)

RTA HATA पञ्चभप्रपाटकखान्धामुबाके व्थाक्यातम्‌ ।

अथ CR चः” प्रयस्य चाव्वानुवाकयणेः प्रतीके दभेयति, - “अनु नोऽधासमलिरन्विदनुमते AS \> दति । "अनु नोऽद्यानुमतिः" दति पुरोऽनुवाक्या, “अन्विदजुमते लम्‌" दति याच्या । WSR, “दं are इविः” (२।२।९९) TRAITS व्याख्यातम्‌ ।

अय कषाय URNS.” इत्यस्य चाग्धामवाक्षयोः प्रतीके दै अति, “कया चिच आभुत्‌ सा अद्य GHC” इति । कवा fan आभुवत" इति पुराऽशवाक्या, का wa युद्धे" इति याज्या । चतच्ामयम्‌,--““दकाप्री रचना” (४।९।९९) दूत्यस्मष्लगवाके STAT |

we विनियोमसंगहः,- अधाशमेपे या लिरटिरैविभिदेशमिथेता । विधीयते ऽग्रे मायेत्यमभाकेन (०।५।९०अ °) तंच ख ॥ ड रे arenes कामित वि्तिष्लि ॥ Sarde प्रकाशनेन तसे हादे ferret | gadget रेधादविालीर्मरे्वरः ४

दूति आायनाचायेविरविते माधवीये बेदाथप्रकाजे टष्यायु-

अंडिताभरवे शतुथेकाष्छे च्तुथेपरपाठके द्वादभाऽनुवाकः ॥°॥ दति आओमद्राजाधिराजपरमेश्यरजैदिकमागेपरवतेकशरीवीरश्

ऋूपाखयाचाग्वधुरन्धरोण सायगाचार्येण विरचिते anata Fert प्रकाञ्नामवतैन्तिरीययजःसंहिताभावे MANATEE शख्तुथेपरषाठकः erga: Well ॥०॥ ॐ तत्सत्‌ ned

॥०॥ MTOM नमः ॥ °॥

aq वैचिरीयसंहिताभाष्ये

चतुथैकाण्डे पञ्चमप्रपाठके

प्रथमे ऽनुवाकः |

न्न @अ----

नम॑स्ते सद्र AWM उता त दषते नमः। नम॑स्ते अस्त UNA बा हभ्यामुत ते ae | या त॒ इषुः शिव- तमा शिवं waa ते धतु :। शिवा शरव्या या तव तया ना ax wea? 1 चा ते इद्र शिवा तन्‌रधोरापाप- काशिनो | तया मस्तमुवा शंतमया गिरिशंताभि चाकशीहि" | यामिषुं गिरिशंत wel ॥ १ ॥

fare’ | frat गिरिजतांकुर मा हिध्सी पुरषं जगत्‌.“ | fata वचसा न्वा गिरिशाच्छा agate | wat नः सवमिच्चग॑दय्छ€ सुमना असत्‌.“ । अध्या चदधिवक्ता प्रथमे दैव्या भिषक्‌ । WELZ सवान्‌ जम्भयनत्सवाशच याहुधाग्यः । Vat TATA WAT उत बभुः सुमङ्गलः | ये चमार TAT afuat faq en

are तेलिरोयसंडहिताभष्ये। [का०४।प्र०६।यअ०९]

चिताः awaaat हेडं ईमहे “^ । शतै Ar ऽवसपंति नीलग्रीवा विलेहितः | sit गोपा अह- शन्रहशमुदशायैः उक्ैनं विशौ भतानि सः इष्टा खड- याति a | नमा अस्तु नीलग्रीवाय सहलाक्षाय मौ- gel अथो ये अस्य सत्वा नाऽहं तेभ्येऽकरब्रमः९) | प्र सुष्ड धन्वनसर्वमुभयारानियेाज्यीं । याते इस्त wear ॥ ३ ॥

परा ता भगवा वप.) । रवतत्य धनुरूवः सदं - are wage | fasta शल्यानां मुखा शिषो नः सुमना wa’) | fast धनुः कपर्दिनो fase वारंवार उत | अनेशख्रस्येषव अ्चाभुर स्य frrefa:’ | या ते डेतिर्मी दृष्टम हस्ते बभूव ते धनु : | तयास्मान्‌ विश्व- aware परि qe’ । नमस्ते श्चल्वायधाया- मातताय धृष्णवे । उभाभ्याम्‌, उत ते नमे बाहभ्यां तव धन्वने, | परि ते धन्वना ₹रेतिरस्मान्‌ cae विशतः | wat य दषुधिस्तवारे श्चस्मन्नि धेहि aay ॥ 8 ॥

wal! दिषु wea: | उभाभ्यां । दाविंशतिशच॥ ९४

इति वैत्तिरोयसंहितायां square पथ्चमप्रपाटके प्रथमेऽसुवाकः ॥ ० ॥

[०४०५७०६] बेदांप्रकाहन। ULL

शरीगखेश्राय नमः । —_— eae —

यस्य निश्वसितं बेदा या Agwtsfae जगत्‌ ।

feria तमहं वन्दे विदातीचैमहेग्रम्‌ ॥९॥

इृष्टकाचितयः sarqau fe समापिताः |

इद्राध्याये पञ्चमे ह feet हम उच्यते ॥२॥

कर्मप्रकरणे पाठात्‌ कमीङ्गलमपीव्यते |

छ्लामेतुतमष्यस्य तथोापनिषदीरितम्‌ ॥ ३॥

किं जेनाग्टत्ं मे बदीत्युक्े सुनिजंगौ ।

्रतरद्रौयकेणति जाबाला staat तत्‌॥४॥

खत्यागमपुराण्षु रद्राध्यायप्र्सनम्‌ ।

बहृस्ि तदविख्तरेण सद्रकच्येऽमिधास्यते ॥५॥

इह Raya याद्म्बण्ता ब्राह्मणेन ताम्‌ |

arg ब्दाथेमाचस वितः क्रियते स्फुटा ॥६॥

कश्यःः--्रतरद्रीयं जहाति, जज्िखयवाम्बा गवीधुकयवाग्वा

जडयात्‌। अर्तिखेगैवीधकखक्तभिवै कुश्यवसर्पिषा श्रलाशीरेण ग्टगी- Gite वाकंपरनादङःतिष्ठन्‌, VHT Tee उन्तरापरस्या सकरा विकर्णं खयमाद्रशायामनु परिचारं वा नमस्ते सद्रमन्यव इत्येताम्‌ अमवाकारस्तेधा विभञ्य, श्रपि वा प्रयमादुपक्रम्य, मस्त्य इति TAA धारयमाणः, रथकारेग्यः अव इत्युपक्रम्य, नमः खायुधाय चेति नाभिदन्ने शेषेण प्रागवसामेभ्य श्रास्यद न्ने Bar, aes ससचर

aR Afucjaafeanna, [वा००।प.५।अ ०९

दूति दश्नावदाना ङलाऽन्वारोाषहां जहाति, नमे GET चो एथिव्यामिति जानदन्न धारयमाणः, गमे eat येऽम्तरिख दति नाभिरत्र, गमे eget ये दिवीव्यास्यदन्नं डला, एतानेव यजमानं वाचयिलेतानेव विपरीतान्‌ प्रत्धवराहाम्‌ डला, सञ्चरे पश्यूनामकं- पणमुदस्डति य॑ fear we wee’ इति । तज प्रथमानुवाके प्रथमान्दशमाईइ,- “नमसते रद्र मन्यवे उता ते cae ममः । नमसे स्त॒ धन्वने बाङग्वासुत ते ma)” एति । हे ‘ER’, acter या "मन्युः" (कापः) तदध "नमः “अस्तु, स मन्यरसमरदैरिष्वेव प्रसरतु न wary । ‘sar’ (अपि ख) ^ते' ‘caw ‘aa’ (mature वाणाय ममः) “weg”, तथा ते" धन्वने" (लदीयाव धनुषे) भमः" “srg”, उत" (रपि च) ति" “बाङन्वां" (वदीयाभ्वां धनुकणोपेताभ्वां रस्ता) "नमः श्रस्तु । एतत्सव aftaa प्रवन्तैतां न तु मयीत्यमिप्रायः | दितीयाण्टवमाहः-“या त दषुः शिवतमा fad ब्व ते wer । निवा श्रव्या या तव तथा AT इद्र टडय(९)*” दति । हे aq’, “A (लदीया) ‘ar इयम्‌ “दषुः” ‘fae’ (ज्रान्ततमा) ‘ara’, तथा लदीयं यत्‌ (धनुः ्रान्ततमं ब्व, ‘ar’ च रव्या" ‘aa’ (दषुधिः) "तया शान्तया TT तेन च छाकेन ATC, NTT धनवा, वथा ब्रान्तथा WERT "भः" (Ra) “ग्डडय' (Gea) way प्रटत्यभावस्तेषां wre | wa दतीयाब्दवमाह,-“खा ते इद्र शिवा तनूरचाराऽपापका- frat । तथा नस्तनुवा शंतमया गिरिज्तामि साकश्चीहि९)” इति, इं हि Ge तनु, तथा चापरिष्टादाशायते, ‘Gt वा एव wefredia तगवौ Gren शिवान्या" इति। हिचिका चारा ।

[का०७।१०४।अ ०१] वेदा्चंप्रकारे | ४९३

अरमुयाहिका श्रिवा। हे ‘ax’, ते" (तव) “या ‘am’ ‘fear’ (warg अनुग्रशकारिी), wa एवारसिका भवति । अधोरत्वमेव खष्टीक्रियते,--“्रपापकाजिगी' (पापं हिसारूपममिष्टं कारयतीति पापकाश्रिनी, तादृशी ग भवतीत्यपापकाश्िनी)। (fat were खिला faa mfmar यः श्नं सुखं ताति, agare) डे “गिरिजर॑तः । तथाविध हे इद्र, ‘saan’ (शअतिश्रयेन षुखकारिण्या) लया" "तनुवा ‘afr चाकशीहि" (मामभिखच्छ wart कुड) । तादृशं त्वदीयां aq प्रकाशयन्‌ at सुदिनं ुव्त्धिथैः ।

रय चतुर्थोमाहः“याभिषु गिरिक॑त शस्ते fared । जवां गिरि तां कङ्‌ मा दिष्सीः पुरुषं जगत्‌(*)” दति । हे “गिरिशंत, “याम्‌"दषु " (वाणं) ‘aera’ (वैरिषु way’) “eel “बिभि, (गिरिं कैलासं चायते पालयति इति ‘faite’, तत्सम्बोधनं ) तथाविध हे az, ‘at ‘ee’ ताम्‌ दषु ' “शरिवां' ware (आनतां) “डः । "पुरुषम्‌" (wate मनुं) .जगत्‌' मनुव्यव्यतिरिक्रमपि (जगत्‌ जङ्गमं) गवादिकं “मा feat: ।

रथ पञ्चमीमाहः““भ्िवेन वचसा at गिरिशाच्छा वदामसि | यथा नः wifey समना we” इति । (गिरौ कैलासे fa तिष्ठतीति गिरिशः) हे “गिरिः, लाम्‌ “we (परापरं) ‘fate’ (मङ्गलेन) स्ततिरूपेण "वचसा" "वदामसि" (वयं प्राथेयामरे),- "यथाः (येन प्रकारेण) “मः (श्रस्मदीयं), “सवेमित्‌' “अजगत्‌ (यथा स्वमपि मनुव्यपश्वादिकं भङ्गमजातं) “meray

38

wre Sfactedfenrira ; [aoe (tes pared}

(mtrai*) ‘qa’ ‘EL (श्भवत्‌ ),- सौ मनस्ेपेत यथा safe तथा कुष्‌ । रथ वष्टीमार,-“च्रध्यवेाष्वदधिवक्षा प्रयज Sait भिवक्‌। entry wir अम्मवन्त्छवाख यातधान्यः(९)” इति । धा eR: 'पधिवक्राः (अधिकाऽयगि्येवं सरवेवां wa at xfvae, कमः), am सति मम शवीापिक्यं तदानीमेव शिष्यति । श्रतस्तादशो Tz: “mearey (at watfea वकि) । कौदुणाऽधिवक्षा ? प्रथमः" (देवानो wa सुस्थः) ‘Za’ (खवैन्‌ देवान्‌ अरति), स्वयं रेवान्‌ पालयितुं लम दत्यथैः । “भिषक्‌' (एतस्य ध्यानमाचेण सवेराभाप- अमभादयं fafa) । किं gaa 2 “राख ‘adta "(खववयाच्रादीन्‌ aivafa), ‘adre’ "यातुधान्यः (स्वानपि weer) ‘oma’ (faery) । श्रथ सप्नमीमार, “MEY SETA अरूण उतं MY: GAYS । ध चेमाः सद्रा अनिता faq भिताः सदसतशाऽवेषां हेड THRO” इति । ‘a’. ex, “रसो, (नर्टलस्वारित्यरूयः), ख च “ATH” (उदयकालखे wan), “seu” (उदयाद्‌ डेमीषद्रक्षः) । “wa” (अषि च) "बभुः" (लने णु पिङ्गलः) । श्यमन्येऽपि वषो खल्काखगता SST: | GRR (नानावर्णः खम्‌ तदा तदा अन्धकारादिनिवशै- म्दग्यन्तवक्गखः) । Ay we रण्िरूपा ‘Ext’ इमाम्‌ “afer” (अच्छा am परितः) fee” जितः" (प्राच्यादिरिचु wafer), * atta: इति सर्वं पाले ग सम्यक्‌ |

[खा *४।घ ०६।अ ०९] Vcruwer® । are

wrret saat रदा) “Bo: (teers, तीरं) “अव "दमे"

भिकरिभमस्कारादिना निवारयाम) । अथाठटमीमार,- “सौ योऽवसर्पति atwatar faerfen: । aaa गपा अदृक्दृकलुदहायेः | उतेनं विशा ऋतानि सः दृटा aaa 2” इति + "यः इद्धः, ‘wheter (काखकूटदिष- चारणे नीखवणं ग्रीवा qe wet stwute:), ख एव "विलोहितः" (विशेषे लोरितिः a) ‘wat ager ला “अवस्यति (eqarenrd खन्पादयिततुं प्रवर्तते) । कय च ee मष्डलवस्तिंतव- QIU प्रयोजनसुच्यते,--"उतः (शपि च), ‘ara’ (चेदसंस्कार- रदा मापालाः) शपि ‘wi (मख्डखवन्तिंममादित्यरूपं «xa ) ‘mew (wafer): “खर्हार्थः" (sane हारिष्छा चेएषिनः) अपि "शनम्‌" “श्रद्‌” (कतम्ति) । "डतः (श्रपि च) "एनं ' (मणष्डखवन्तिन- मादित्यरूपिषं रद्र ) ‘fear ami’ (गामरिषादथः सऽपि wife) wafer) सवेषां दज्ेनार्थेलेव हि शद्रस्यारित्यमनिधारण, केलासादिवन्तिं ara ed मेदश्ास्तराभिननेरेव दृष्यते भान्यैः। तादृशे द्रः “दुष्टः, सम्‌ “नः (ware) “्टडयाति' (aftrafes: करोह) । अथ नवमीमाह,--““नम्ना अस्त नीलयीनाय सदखाशाय HET | wa ये श सलानेऽषं aise)” .इति 1. यः पुन्न रीत्या नीलग्रीवः, = एव regia aware, ख पुनः पजन्यमन्तिधारणेन atgra (सेचकः) टचिकितते त्ययः | तादृ ष्य ARTS * ate alo cea "पन्ति खः. बति WS:| प्रसन्त पर

पश्चन्ति Xaa UIs: | 382

१९९१ तेततिरोवसंहिताभाष्ये। [का०९्०६।यअ०९]

नमः “Tg । ‘war (रपि च) ‘a afer रसस" (इदस्य) ‘meray (-गत्थरूपाः प्राणिनः) तेभ्यः (वेभ्यः) “ae? “गमः “अकरम्‌ (नमस्करोमि) |

अथ दज्रमीमारः--प्र सुश्च जन्वनस्वसुभयारानियोा््यैं । are ते इस्त इषवः परा ता भगवः वप\ °) दति । हे भगवः" (भगवाम्‌, पूजावान्‌ [?] महरेश्यंसम्पल) <x, ‘a wer’ (लदीयस्य धनुषः) 'डभयोाराननियाः' कच्छाः) अवथ्ितां ‘ere @raf) श्र ge (अवरोपय) । ‘are "तेः ‘ee’ “दषवः” arial, ‘av अपि “परा” - "वपः (परित्यर्व्वा?) ) ।

अधोकादज्ीमाइ,-“्रवतत्य Wey were अ्तेषुधे । fi- wea ज्खयानां सुखा निवे मः सुमना भव(९९)* इति | exEte सदस्तसञ्जाकानि अ्रशीणि यस्यासौ Geare: | WERTH GUAT वाणस्धापगकान्रा यस्य श्रसौ wale: | aT EM हे दर, wa’ “श्रवतल्यः (श्वरापितव्धाकं रता) र्यां” ‘ger (दषुगतलेादानाम्‌ खग्राणि*) ‘faite (दषुधिषु न्यग्भावेन शीर्णा कला) "नः" (aT) भति “geen? (अनुयुक्तः) “fara? (आन्तः) (भव ।

अथ इादज्रीमादः- विज्यं धनुः कपर्दिने fawelt बाणवार खत । श्रनेन्रलस्येषव श्राभुरस्य निषङ्गयिः(५९ इति । कपौ जटाजूटः, साऽस््ास्तीति argh शद्रः, तस्य “धनुः ‘few (विगत- श्याकम्‌) weg lea’ (श्रपि च) वाणएमस्मिन्‌ तिष्टतीति areata इषुधिः,

*‘aufa इति पाठे भवितुं युक्तः । रवं परत्र ्ोडामिन्च श्नोयाजि' डति पाठो मवितुं ga |

[का०९।प्०५। Wer] Vera Tse | Ute

ख च ‘fewer शअस्त--दषुगतानां wert तदुदरे गोपिततेन बहिराविर्भुतश्रख्धरहिताऽस्त | ‘me’ (रुद्रस्य) इषवः" (बाणाः) दषुधौ परचित्ता “नेम्‌ वद्धमसमथाः) wag । we’ (EE) “निषङ्गयिः' (वाण्णधारः) “arg: श्रद्ध (ईषप्प्रयुः) we । कुड्सानिखातद्ावासं- जितलेन?) वाणाम्‌ धारयितुमेव प्रभवति ग तु वाणाकर्षणयोाग्ध इत्यथः । we वा “निषङ्गयथिः' (agate), साऽपि पुव्यैवत्‌ कदि- दारेापितलेम ay धारयितुमेव प्रभवति, म हु खद्भाकषंणसमचेः |

अथ जयेद्रीमादः-“या ते हेतिर्मोडष्टम ea ब्व ते धम्‌: । तयास्मान्‌ विश्वतस्लमयच्छया परि भुज(*९)” इति । हे Sitgen’ (शअरतिश्नयेन कामाभिवषेक), “या” ते' “हेतिः (तव सम्बन्धि खब्रादिरूपं यदायुधं), यदपि तव “शस्ते धनुः" “बग्धव' । “्रयच्छया" (श्रनुपद्रवकारिश्छा) (तयाः हेत्या तथाक्धिन धनुषा च ‘AR ‘mare “विश्वतः "परि भुजः (aaa: परिपालय) |

WY MAMA — “AHS श्रस्लायुधायानातताय ्ष्णवे | SUNITA, उत ते नमा बाह्यां aq waa’) xfs | हे qq, ‘a (लदीयाय) “sraure’ (बाणरूपाय) "नमः" ‘nag’ । कीदृश्राय ्रायुधाय ?--अ्ननाततायः ( धनुषि सन्धानाभावादनपसारिताय), ‘wey (खरूपे see area) । किञ्च "ते" (लरीयाभ्याम्‌) ‘wana? ‘armel? ‘aa? श्रस्त॒। तथा "तवः (लदीयाय) धन्वने" ‘aa: श्रस्तु |

श्रथ पश्चदश्रीमार,- “परि ते धन्वने हेतिरस्मान्‌ टक विश्वतः | अरयो य इषुधिस्तवारे wate पहि aq” इति । रहे <x,

ero तेति सोदलंहिकभाय्ये। [कार्डप्र०९।अनश्‌]

& (लदीयस्ते) wer. हेतिः" arewereat “wary विशतः" (wie) “परि wey’ (वर्जिताम्‌ करोतु) मा बाधतामिग्थ्ैः । “चाः (श्रपि श) ‘a’ (तवः ‘caf’ “Saar” “चारे (ऋष्यः दुरे) ‘far—afe (ert) ॥

दति सायमाचा्यंविरयिते माधवीये बेदार्थ॑प्रकाशे छष्णयजः- संहिताभाखे चतुथकाण्डे पञ्चमप्रपाठके प्रथमोऽनुवाकः ॥ °॥

नमे हिरं ख्यवा षवे सेनान्यं दि शाश्च पत॑ये aa नमे द्भ्यो हरिकेशेभ्यः पशुनां पत॑ये नम्‌ः+९ ae: | सस्पिश्जराय त्विषीमते पथीनां पत॑ये नमः? नमे wane विब्याधिनेऽकानां पतये aa: नमे इरि केशाय पवीतिने पुष्टानां पत॑ये नमः नमे भवस्य इत्ये जग॑तां पतये aa: नमे रद्राथातताविने Shut पतये नमः” नमः सुतायान्त्याय वनानां पत॑ये नमः नमे, राहिताय स्थपतये दक्षाणां पतये नमः नमे afaa वाणिजाय कक्षाणां पत॑ये aa) नमे भुव'तयें वारिवल्कतायैषधीनां wa am’ नम उच्चै षायाक्रन्दयते पत्तीनां पतये aa’ नमः छत्लरवोताय wad . सत्व॑नां पर्तये ममः९ ॥ १ ॥

{Sr si ot Toe] वेराथेप्रकान्ने | wre

वनानां पलथे नमा नम॑ः | रका रजि रशं | २॥ इति श्रैत्तिरीयसंहितायां aqua पश्चमप्रपाटके दितीयेऽनुवाकः ॥ ० ॥

प्रथमेऽनुवाके भगवते रुद्रस्य था TMA तनुः, तां AWUT अखाद्य ae ये लीलाविगहा जगन्निवादरहेतवः तेऽटभिरमुवाकेः प्रसाद्यन्ते । तेषु लामुवाकेषु सवा्छपि यजुषि; तानि च दिविधामि,- खभयता बमस्काराशि 'अन्यतरता नमख्ाराणि च । aw fay WTAE THATS नमस्कारान्तकम्‌ एककं यजुः ;'` एतरेषु अश्च Waray गमस्कारादिकम्‌ एकेकं यजुः | तज दवितीयेऽमुवाकर प्रथमं Tare, — “गमे हिरण्यषादवे सेनान्ये fearg पते गमः८) इति । दिरष्छनिरितानि आभरणानि बाकाः यय्यासौ दिरष्छबाडः | शंप्ामेषु रेनां saat Brat । तादृश्मृत्निधारी थो इद्रः तसम नमः' Bl ae दि" पाका ax: क्छ “द "नभः" TA

श्रथ द्वितीयं चजुराद--“नमे eee हरिकेशेभ्यः wt wre we” दति । इरितक्णणः केरा येषां caret, ते इरिकेक्मः, eget weer इद्रमृन्तिधारिभ्वः "नमः" wel यो इदः ‘aygat? पाखकः, तस्म ‘Aa? I

श्रय wate यजराह,“नमः शसपिश्ठराथ लिषीमते पथीनां पतथे गमः(र)” दनि | इरिपद्धरश्ष्टे बालढल्वाची । chromate aru बपिश्चरः, aver feat: सस्पिश्चरः। स ख निविमान्‌+

gee तैत्ति रोयसं्िताभाष्ये। [कार ०।प्०५।यअ०९ ]

दीतिमान्‌। तथाविधदद्रमृकये नमः" we । "पथीनां" (रास्ता दशिणिन्तरढतीयमागाणा) पतिः (area) या शद्रः, तस्मै "नमः" wy | |

अथ चतुथे यजरा,--“गमे Hawa विव्याधिनेऽश्नानां पतये ven)” इति fart रद्रमिति बमुटेषभः, ख एव बुः, afar aa तिष्ठतीति mam, ख च विदरषिणा विशेषेण विध्यतीति विव्याधी | वथाविधाय "नमः" we । यख “Weal पाखका सद्र, तस्म “नमः TTI

अथ पञ्चमं यज्जरा,-“नमे दरिकेशायेपवीतिने पुष्टानां पते wa’) इति । नीलाखकमद्धंजटाय, पलितरहिताय, 'उपवीतिने' (मङ्गलार्थयन्नापवीतधारिणे) रशद्राय “नमः we ‘Ter’ (परिपुणंगु्णामां पुरुषाणां) “पतये” (खामिने) "गमः" भ्रस्त ।

अथ ge यजरा, “मे भवस हेत्यै अगतां पतये Aen” दति। भवः संसारः, we हेतिरायुधं। संसारष्छचे शद्राय “नमः” wg | ‘SAL यः पालक GE, AG नमः” WTI

अथ सप्तमं यजराहः-“मे रुद्रायातताविने Garet पतये wa)” दूति i ्राततेन विस्तारितेन धनुषा श्रवति रकतीत्याततावी, AR TTS नमः' WG) “केचार्णा" पाखका यो रुद्रः, aH "नमः" we |

अथाष्टमं यजुराहः-“नमः सखतायाइनधाय वनार्मां पतये aa)” दति । दतः सारथिः । अन्धा वैरिमिदम्त॒मग्रक्धः | लादृत्राय Meta "नमः WH यः वमाना" We, तादुज्ाय “Ta "नमः शस | |

[का ०७।प०्५।'नग्र] बेदार्ेप्रकारे। चश

श्रथ नवमं यजरा,-“गमे रोादिताय स्छपतचे zeret पतये aren” दति । राहिते Areas: | खपतिः प्रभुः, ती इद्राकं "नमः, we । “ठलार्णा" यः पाखकः, तद्द "नमः WEI

अथ owe यजुरादः-मोा मन्ति वाणिजाय कशां पतये गमः(९०)* इति । राजसभायां मन्ाखाचमष्वतुरा मन्ती, सच वणिजां खामितेन वाणिजः, तसम शद्राय “नमः wel वनगता HANA: कशाः, तेषां पालकाय नमः" Ty ।

अयेकादश्रं GT “गमे भुवन्तये वारिक्छरतायौषधीनां पतये awa” इति । भुवं तनेातीवि भुवन्तिः। ‘afta: (धने) तस कल्ला वरिक्छ्कत्‌, ख एव वारिव्कतः, तसमै रश्द्राय "नमः" अरस्तु । 'श्राषधीर्ना" ग्राम्यारण्या पालकाय “गमः” wg |

श्रथ दारजनं यज॒राद,- “गम उच्चेधाषायाकरन्दयते षन्तीनां पतये aa” इति । युद्धकाले उच्छिता घोषो wire wat उचे- Gre, wre वैरिणां रादयिता ; तस्मै शद्राय “नमः” FEL 'यन्तीर्ना" (पादकारिणा योधाः पन्तिग्नब्दवाश्याः, तेर्षा) पाकाय ममः” अस्तु |

अथ चयादज्रमाह,--“ममः छत्छरवीताय धावते सत्वनां पतये ममः(५९) इति । ag Sai वीतं वेष्टितं येनासौ were, "धावते" (पलायमानानां परकीयसैन्यानां weal गच्छन्‌ धावन्‌ तरी) सतनः पालकाः, तेषां पालकाय "नमः अस्तु ।

दति सायनाचाग्थं विरचिते माघवीये Farivar ष्णयज्‌ः-

संदिताभाय्ये चतुथकाण्छे पञ्चमप्रपाठके दिनीयोऽनुवाकः tren 3

BRR तेततिरीयसंदिताभ्ये। [ates wmegraeey]

ममः सहमानाय निव्धाधिनं चाब्याधिमींनां ate aa नम॑ः कक्भाय॑ faofeal सेनानां पतच ma नम॑ः | निषङ्गिण इषुधिमते तस्कराणां cat नमः. नमो वश्वते परिव््यते स्तायूनां पर्तये नम॒ः” नमे निचेरवे परिषरायार शयानां पतये नमः“ नम॑ः खकाविभ्यो जिधारसद्ो मुष्णतां पत॑ये aa नम- Saag नक्कष्बर द्राः प्रसन्तानां पत॑ये नमः” नर्म उष्णीषिणे गिरिचराय कुखुष्डानां पतय नमोः ममं; ॥ ९।

दषुमद्धो धन्वा विभ्य॑ख वो नमः नम qa aid: प्रतिदध॑नेभ्यश्च वो नमः नमं श्रा seg fa aaa T aa’ नमेऽस्व॑द्धो विध्व॑द्ा्च वो aa? नमो श्ासोनेभ्यः शयानेभ्यश्च वो नमो नमः स्वपद्यो saa वो नमो नमस्तिषठडधो wage वो ममो नमः सभाभ्यः सभापतिभ्यश्च वो नमो AAT अभभ्याऽखपतिभ्यः, च वो नमः, ॥ २४

कूखुष्यानां पतये नमो नमः। अश्चपनिभ्यः। wife Sn ३।

ति वैल्िरोयसंहितायां चतुधैकार्डे पञ्चमप्रपाठके वृतीयेऽमुवाकः Won

[wtosiweqieen] वेदां प्रकाशने | शर्‌

दितीयेऽगुवाओ उमचतानमसकाराणि कानिचिद्‌ यजूषि उक्नानि, श्रथापराणि तथाविधान्येव ठतीये श्रस्यष्टाथानि दाद, स्पष्टानि re? कानिचिद््यक्ते । तजर प्रथमं यजुरादः- “जमः सहमानाय निव्याधिन श्वाव्याभिनीर्भां पतये aa)” इति स्रहमाने विराधिनेा~ Shri नितरां विरोधिनो विष्वतीति गिग्याधी । तादृग्राय ङद्राय ‘aa’ । श्रा (समन्तार्‌) विध्वन्षीति ्रायाधिन्यः षटराः सेनाः, तां पाकाय "नमः | |

wy दितीथं यजराद,- “गसः agra निषङ्गिणे Sarat पतये aan)” इति । "ककुभाय ककुत्द््राय प्रधागभ्चतायेत्थथैः | निवक्ती खब्रहटसः, vet "नमः" । “केना” गुप्तचराः तेषां पालकाय ‘wa’ इद्धा हि लीलया az दव तन्तदेषं WR यदा तस्य WMATA ये थत्र यथा TH, तेषु तच इद्र एव reg ae वर्तन्ते दूति «xa सावाढयमनुखन्भातुं मग्धेरेवसुच्यते । स्तेनादि- अरीरेषु eat tur वतन्ते 1, जीवरूपेणोशरद्ूपेण च, तज यच््रीवसूपं तत्‌ सेनादिष्ष्दानां बाश्याऽथैः, स एव wey fire, यन्तु रैर wi ay रोगा दिशव्देरवखच्छते, aware पापलधरेतुेन परमपुरुषाथे ईति, शच्छाथदिवक्या aig लौकिकाः wer: प्रयुज्यन्ते Tit Tea । उपलक्कवाच्याधदारेण लच्याथ सर्धं - रपि सषा सम्यक्‌ नेद "wad, यथा Weta GE दत्य ।

* @qazifa crea, qeuifa पचः इति पाठः कचित्‌ arte | † षते दति पडा भवितुं बुह्ः। 372

are Afadtaafwerara । [का०५।्.१।यअ१]

तस्माच्चैव विवलायामपि सुख्ावगेाधदारलेन सुख्थाथैवा्काः WERT: प्रथोक्रव्याः | अथ wate यजरादइ,--“नमेा निषङ्गिण इषुधिमते aencret ve)” इति । धनुषि सन्धातुं wa टता वाणा निषङ्गः, we बद्धो वाणाधार cafe, तदुभययुक्षाय "नमः" । तस्कराः प्रका्रयोराः, तेषां पाश्काय "ममः" | अय चतुथं यजराद,“नमेा aga परिवश्चते स्तायर्नां पतये aan")? दूति । खामिन शआ्रापा श्त्या तदीयक्रयविक्षयादिव्यवशारेषु यज- क्षापि afefegerar aq, अव॑व्वपि व्यवहारेषु अपद्कवः परिवद्चनं, तद्भयरूपाय नमः" । गप्तचारा द्िविधाःः- दूरादागत्य TATA: षन्तः कपारा॒दारनेम ये दरव्याप्तारस्े शेना, Sate एवम्धूता राज अनि वा HATHA. सन्ताऽप- इन्नरो ये ते Aras, तेषां पाणकाव “ममः | अथ पञ्चमं यजराद,- var निचेरषे परिषरायारण्छानां ममः), off । warfare एव कदा श्रपदटरिय्यामीत्यनया बद्धा सावधाना fant चरणश्रीला free, परित श्रापण्विथी- प्रवारिकाडै wouter चरणश्ीलः after, तदुभयरूपाय “नमः” | माभ गनुम्‌ दइव्यापदारेण वाधिहम्‌ अरणे THATATSTTT आरण्याः, तेषां पालकाय ‘Aa’ | श्रय षष्ठं यजराइ,-नमः रूकाविभ्या freryeqt quai पतये aa” इति । gamer वञ्जवाची तेन खश्ररौरं अवन्ति cerita खकाविगः, प्राणिनि दममिच्छमखरा जिघांसन्तः,

[का०१।४०५।अ ०] वेदारच॑प्रकाभर। UY

तदुभयरूपाय wa’ | छषिकाः सन्ता खामिधान्यापदनलारोा gum, तेषां पालकाय “aa: |

श्रय सप्तमं यजराहः“नभाऽसिमद्यो weg: प्रमानं पतये a” दति । afar: खद्खधारिणः, ये राजौ चरन्ता वीथ्यां निमेताम्‌ प्राणिनि वाधमानास्चाराः ते awe, तदुभयरूपाय “नमः, इवेवापदरनतः प्रता, तेषां पालकाय ‘area? । | |

अरथाष्टमं यजुरार,“नम उष्णीषिणे गिरिचराय gag पतये wa” दरति । fatrterara उष्णीषी, याम्यजनवङ्‌ उष्णीषेण fatr वेष्टयित्वा ama प्रविश्च ata उष्णीषी, गिरौ काष्टादिसम्पादकानां वस््रादिकमपषतुं चरतीति गिरिषरः, तद्भयदूपाय नमः । कं" (ग्मि ग्टदचेनादिरू्पा) खुञ्चन्ति (श्रप- इरन्तीति) Sear, Aat पालकाय ममः' । `

श्रथ नवमं यज्जुराद,- "मम LARA धन्वाविभ्यख वा apa: दति । भीषयितुं wa वाणधारिण दुषुमम्तः, तथा, भीषयितुं wa धमुधारिणा wefan, agree हे रद्राः, "वः (awed) "नमः" दति विशेषणद्येन वाक्यं भनु दिममस्कारः |

श्रथ aw यरा, “नम श्रातन्वानेभ्यः प्रतिदधानेभ्यख at नमः(९.) इति । धनुषि च्यामारापयन्त श्रातन्वानाः, तद्रपिभ्ा युञमभ्यं रुद्रेभ्यः “नमः, । धनुषि वाणं सन्दधानाः, तद्भुपेभ्यो gwd नमः" |

Maa TEAR sagt विखजद्यखच वे

५९६ तेत्तिरोवलंडि वाभाष्ये। [wtesinograes]

wren)” दति Tae कुर्वन्त श्रायच्छन्णः । वाकं et farm: | जेषं पृवेवर्वयास्येयम्‌ |

अथ दादश जरा, “गमेऽस्ङ्षो विष्यद्मख at ममः(५९ इति । Qe awe Gece गमनं wed, तच्छ कण्लारा Wa: | खच्यसमीपं मतस्य awe खच प्रषेणा वेधः, तख

wearer विध्यन्तः । |

श्रय जयोदभयजरादि-्तद्यजुःपय्न्तानि स्यषटाथाग्यादह- “मम आषीनेग्यः watery वा गजे(\९) नमः Gag जाचद्यख वा war’*) नमचख्छि्टद्यो wage वा aa नमः सभाग्वः सभापतिग्यस्च वा wan’ गमे श्ेभ्याऽश्रपतिन्वद् ar ममः(९०)) दति ॥

दति साथनाचार्् विरचिते माधवीये teria छष्णयजः- feral चतुर्थकाण्डे पञ्चमप्रपाठके दतीयोऽमुवाकः Hen

नम॑ आव्याधिनीभ्यो धिविध्यन्तीभ्यश्च वो aa नम उगंणाभ्यस्त ःहतीभ्यशञ्च वो नमः. नमे WUT एत्सप॑तिभ्यश्च वो aa नमो ब्रातेभ्यो त्रात॑पतिभ्यश्च Tae नमा गणेभ्यो गणपतिभ्यश्च वो नमः ममो विरूपेभ्यो विखरूपेभ्यख्च वो am नमे

(tog meuseaes] बेदार्थ॑प्रशादे | axe

ava शुखकेभ्यख वो नमः. नमे रथिभ्याऽर येभ्य ख बो नमः नमो रथेभ्यः ॥ १॥ `

रथं पतिभ्यश्च यो नमो नमः सेनाभ्यः सेनामिभ्यश्च वो नमो नम॑ः aye daw वो नमो नम्‌- सभ्या रथकारेभ्यश्च वो नमो नमः कुलालेभ्य कम्भारेभ्यश्च वो नमो नमः पृज्िष्टेभ्या निषादेभ्यश्च वो नमो नम॑ इषुरद्खो WAAR वो नमो नना erin: खनिभ्य॑खच वो नमो नमः ऋभ्यः खपतिम्यख वो aS ॥ ₹२॥

रथेभ्यः | wdfn । दे च ॥ ४॥

इति वैत्तिरीयसंडितार्यां चतुथंकाणडे पच्डम प्रपाठके चतुर्योऽनुवाकः Vol

तीयेऽमुवाके यानि उभयताममस्काराणि यजूषि छकानिः तेभ्याऽन्धानि कानिचिदुभयतेानमस्काराणि च यजूषि च्तरथेऽमिधी- यन्ते । तज प्रथमं यजुरादः-“नम श्राव्याधिनीभ्या विविथन्तीग्यद aoa) शश्रा' (समन्तात्‌) Ag’ wet Sha wT व्ाधिन्धः, विषेण Jy’ war विविष्यनधः, are. ‘wr’ थ दितीयं यजुराद,-“नम उगणाभ्यणुइतीभ्यख मे नमः(९)

Bc तैतिसीवसंड्िताभाष्ये। [का०९।प्र ०३।दअ ०8]

इति । उल्टा गखशूपाः सप्रमाटकाद्ा faa उगणाः, fefaed समथा FATT GUAT, Seay, ताभ्चः नमः" |

अरय witi यजुर्‌,“ ममा aaepar गव्छपतिभ्यख्च वे ममः(९)* इति । गधंग्रीखा wer, विषयन्पटा इत्यथैः, तेषां पाका ग्ट्चपतयः, तेभ्यः नमः" |

अथ चतुथ यजुरार. “नमा त्रातेभ्या- त्रातपतिभ्यच वबा we)” दूति । मानाजातीयानां संघाता त्राताः, तेषां wear ्रातपतयः, तेभ्वः नमः. ।

श्रय पञ्चमं ANTE, — “नभा TAT गणपतिभ्यस् वे AA)” दति । रेवस््ामुचरा श्तविकेषा गणाः, तेषां Wear गणपतयः, ` तेभ्यः नमः" |

अथ षष्ठं यजराहः-“गमेा fener विश्वरूपेभ्यख a aa)” इति । विरूपा विङ्तरूपा नद्मसुणष्डादयः, विश्वद्याः हरङ्गगजवक्कादिनानाविधरूपधारिणा श्त्या, aa: “aa |

अथ सप्तमं sae, — “ae ag: qemarg वा Aa)” दति । श्रणिमाययशव्थापेता aun, तद्रहिताः quan, तेभ्बः "नमः" |

weed चजुराद,“मेा रथिन्याऽरथेभ्यख्च Baer इति । रथमारूढा रथिनः, तद्रहिता scar, ae “नसः |

श्रथ THT Tears यलूषि स्यष्टायानि यजूषि आह,*- “ममा रथेग्णा रथयपतिभ्यख्च बा aa!) नममः Bane.

* ज asta xaarstae दव प्रतिभाति।

[का ०९।प०५।अ ०५] बेदाचंप्रकाशे। Re

केनानिन्धद्च वे re”) नमः चटभ्यः सङ्गरीटठभ्वच वे aa) WARS दथकारेग्धख बा war’) नमः कुलालेग्बः ardor वो नमे(१९) ममः पुञ्चिष्टभ्यो निषादेग्यश्च वे गमे(५५) नम इृचुषृद्यो धन्वरृद्धाख at war’ नमे arene, खनिभ्यख वे ma) नमः शख्यः शपतिभ्यश्च बे aa)” इति । पज्लिपुश्चानां चातकाः पुञ्िष्टाः । मच्छघातिने निषादाः । sat गलेषु बद्धानां पाश्रानां धारकाः WAT: | |

am दितीयानुवाका खीलाथेदेवतामृ्धिपाधान्येन लोत्‌ wae: । ठतीयानुषाकञचोरमून्नि प्राधान्येन स्तातुं परठतः । चतुथाऽनुवाका मानाजातिप्राश्वान्येनेति -विभागे Zeer ॥

इति पायनाचाथविरभते माधवीये Frente eae: शंहितानाय्ये Wears पञ्चमप्रपाठके चलुयेएऽमधाकः ॥ ०॥

नमे भवाय ख AAT च नम॑ः शवाय॑ च पशुपतये च नमो नींम्रीवाय ख शितिकण्छाय च नमः कप- fea च Sua च नम॑ः away ख शत- uaa च नमे गिरिशायं च शिपिविष्टाय च नमे WEVA चेषुमते च नमे Hay च वामनाय च नमे इहते च वर्षीयसे च नम Gd Sawa

Mare 3 ण

४३. तेत्तिरोयसंशिताभाच्ये। [का०४०१६।यअगब्‌

नसा अभियाय च प्रथमाय च नमं अश्वे चा- जिरायं च ममः शीधरिंयाय च शीभ्याय च नमं SRI चावस्वन्याय च नमः Gaara ख tera ek) | @ ॥

Baar ख । पश्च॑विःर शति ॥ ५॥

दूति कै्िरोयसंडितायां चतुथकार्डे पष्डमप्रपाठके पण्चभेऽनुषाकः ॥ ° ॥

चतुय ऽभुवाके उभयतानमस्काराणि यक्षि समापितानि; श्रथ पश्चममारभ्य मवमाग्तेग्वमुवाकेषु TATRA थशूषि Sara । तच पञ्चमानवाके प्रथमं ATIC पञ्चद्राम्तानि यजंवि श्रार्‌,- “नमे भवाय VARTA UY) नमः शवाय च पश्टुपतयं a) नने मीलग्रीवाय च शरितिकष्टाय च?) नमः कपदिने च ्युपरकेशाय च+) ममः सददला्ताय च ग्रतधन्वने a) नमा गिरिश्राय च शिपिविष्टाय a नमा मीढुष्टमाय चेषुमते घ“ नमे FETA च वामनाय च) नमे इते च वर्षायसे < नमा द्धाय च saga a’) ममे श्रथियाय च प्रथमाय a) मम राशे चाजिराय a) नमः शौत्रियाय च शीभ्याय ष(\२ नम Sera चावसखन्याय aS") नमः araara च atara a” इति । अवन्ति प्राणिनिाऽख्मादिति भवः। Utena दुःखं greet <x: शटणाति दिगसि पापमिति जवैः । प्रद

[आा००।प्र,५।अ ०१५] वेदाथेप्रकारे | WR

समानान्‌ श्रन्नानिगः परवान्‌ पालयतीति wef: | काखकूट- धारणेन ated ्रीत्रकरेणा wert गीखयीवः । शितिः खेतवणावभिष्टः कण्डप्रदे्ा यस्यासौ fates: | कपर जराचये यस्यास्तीति कपरी । सुष्डितकेो gate । पाद्पतादिवेषेण कपित्वं, यत्धादिषेषेण मुण्डितकेश्रत्वं । दृग्द्रवेषोण संहस्ताश्त्वं | खषटखरभुजावतारेण अतसञ्खारकधनुरभिरुपेतत्वं । गिरौ कैलासे भरेते दषठतीति गिरिजः । विष्णुमून्निधारी भिपिविष्टः, “विष्णः शिपिविष्टः” दति श्रुतेः । मेधरूपेणात्यन्तं॑वषंयित्त॒मीदुष्टमः। वाफधारक दषुमान्‌ । अरीरेऽस्पप्रमाणत्वं ved । श्र्ृल्याद्यकयवसङगोचार्‌ वामनत्म्‌। श्राकारेण प्रौढ़ः इरत्‌। अकैः wagr वर्घोयान्‌ । वयसाऽधिकेा ब॒द्धः । सम्यक्‌ स्ततिभिवधितः संटध्वा । जगदुत्पन्तः पुकंमवखिताऽयियः। सभायां ger: प्रथमः । श्ट वापी । aftr गमनक्ुन्रलः। शीग्रियः शीघ्रगामी । wave उदकप्रवाहवाची, तज अवस्थितः wha: । aes: खित ऊम्यैः । श्रवखने (ध्वनिररिते) खिरजलेऽवखिताऽवखन्यः । Srafe (भवार) खितः स्ञोतस्यः। दीपे वारिमध्यवर्िन्धिमौ खिता दीप्यः। अरतैकेकसिन्‌ cafe weaned पदाभ्यां नमःश्रष्टं vee aware चकारौ पढ्ितौ ॥

दति सायनाषार््यं विरचिते माधवीये बेदार्थप्काणे छष्णयज्‌ः- SATS चतुथेकाण्डे पञ्चमप्रपाठके पञ्चमेऽनुवाकः ॥ °॥

eee

32

१६१ तेततिसोयसंडिताभाण्ये। [का००प्०५।यअ०६]

ममे ज्येष्ठाय च कनिष्टायं च नम॑ः पु्वेजायं चा- परभायं च्‌ नमे मध्यमाय Wares च नमे जघन्धाय च॒ shina च नमः सोभ्याय च प्रति- सर्थीय॑ च नमा याम्याय ख धेम्थाय च नमं उर्वर्याय ख खल्याय च नमः Blane चावसान्याय च नमा बन्धाय च Bea ख नम॑ः वाय॑ च प्रतिश्रवाय च, नम॑ WAU चाश्चुरथाय ख नमः ws चाव- भिन्दते च नमे वमिंशे च वरूथिने च नमे विस्मिनें च कवचिने च नम॑ः Bare च शरुतसेनायं wy wen

प्रतिश्चवायं च । पच्दविःशति्च ud y

इति Sfatiadfemat squares पश्चमप्रपाटके वषटाऽनुवाकः ॥०॥

पञ्चमेऽमवाके aries श्रन्यतरतेानमस्काराणि ase उक्षानि | अथ षष्टे तयाविधान्येव कानिचिद्‌ यजुषि उच्यन्ते । तज विद्यमानानि पचदभ्र यजुषि श्रा नमे ety च कनिष्ठाय च(९) नमः पृवैजाय चापरजाय a) ममा मध्यमाय षापगस्भाय ae) नमा जघन्याख च affara a”) नमः Grae च प्रतिखयाय a) नभे याम्याय aaa a मम cara च खल्याय च) नमः सक्या

[का०प्र०४।अन्द्‌] वेदाचंप्रकारे। BRR

चावसान्याय a") गना वन्याय च कच्छाय eo) नमः अवाय च अकिखिवाय «°° मम श्राग्हषेणाय ertrarg a’) नमः vara चावभिन्दते WC) ममा वर्मिणे च वरूथिने aq? ममा fafera® च कवचिने च(९४) नमः श्रुताय अ्तसेनाख (९४), ofa. विद्येशवग्यादिभिरधिका ae: मैः रहिता अर्पः कनिष्ठः । aa ( जगदादौ ) दिरष्छग्भरूपेणोत्पलः Tam: । STITH Bee (जगदवसानकाले) SHY काखान्दादिरूपेणात्यन्नाऽपरजः | मध्यकाले रेवति्यगादिरूपेणोत्यन्ला मध्यमः । wet ste feat ave.) जघने (गवादीनां पञ्चाद्भागे) वस्ादिरूपेण भवे जघन्यः | बुप्रे (टलादीनां मले) ाखादिरूपेणत्पन्ना afye: | Sarat पुष्पापाग्धां ae ata दूति Bratt मनुव्यलाकः । अरत एव श्राथवेणिका श्रामनन्ति, "पुष्छेन ge लोकं मयति पापेन फप- सुभाग्यामेव मनुब्यलोाकम्‌' इति । at भवः Bras) प्रतिसरो विवाहादौ इस्त धार्यमाणा रलाबन्धः, तमर्हतीति प्रतिसयैः । यम- लोके पापिभिक्तकरूपेण ` भवे याम्यः । रमा Are, तमर्हतीति सेम्यः | GT सवेसस्याद्या श्मिः, aaa धान्यविशेषरूपेणेति wae: | खले धान्यविवेचनदे शः, तमति मेच्छादिरूपेणेति wer ल्लोका वैदिकमन्त्राः, तप्रतिपाद्यवेन तज भवः स्ोक्यः। अवसानं वेदान्तः, तत्मतिपाद्ययेन तजर भवेऽवसान्यः। वमे टचादिरूपे wat a । कत्ते शतादिरूपेण भवः कच्छः । श्रूयत दूति अवः-

* संहितायां fafera xfa पाठः। † ae Brat इति पाठो भवितुं aa: | ‡ खवसागवेदान्त इति सवज्र पठान सम्यक्‌ |

ure तेततिसेवसंङिताभाच्ये। [wteeynenpqee)

र्दः, प्रतिश्चवः प्रतिध्वनिः! ats: wiwarfeet सेका cert आदटुषेणः। श्रीप्रगामी रथो थस्यासावादटुरयः। एर ag we वान्‌ । श्रवभिन्दन्‌ Sftet mers वर्मी कष्केापेतः। वरूथी aera: | faen’ बिलेपेतं ag भिरोारकक, तदस्यास्ीति feet: कवचः अरीररलकः, साऽस्ास्तीति कवची । war वेदेषु प्रसिद्धः 1 ait बेरेषु प्रसिद्धा सेना यस सः* श्रुतसेनः ॥

दति सायनाचाग्येविरचिते माधवीये वेरा्प्रकाने रुष्छयञः- संडिताभाग्ये चत॒थेकाण्डे पञ्चमप्रपाठके वष्टोाऽनवाकः Ue i

नमे दुन्द्भ्याय चाहनन्याय च नमे धृष्ण च WHUe ख नमे दतायं ख प्रहिताय च नमे निषङ्गिणे चेषुधिमते ख नमस्तीष्णेषवे चायुधिने ख नमः खायधाय ख सथन्बने च नमः खलत्याय च पथ्याय q नमः Rasa ख नीप्याय च नमः Ala च सरस्याय च AAT ATMA च वेशन्ता्यं च ॥ १॥ नमः HUTS Waals च नमे व्यीय चावर्ष्याय ख॒ नमे मेध्याय च विद्युत्याय च नम इंभिवाय चातप्याय च नमो वात्याय w रेप्परियाय चनम वास्तव्याय ख वास्तुपाय HO ॥ २ ॥

# यस्याः स इति सब्ब पडा न सभ्यक्‌ ।

[मध ०१।०३।य ०७] बेदाथेपरकाक्चे | eee

duane च । frxwe ॥ ऽ ॥

, इति वैत्निरीयसंहितायां चतुधैकाण्डे पथ्चमप्रपाटके सप्तमेऽनुवाकः ॥०॥

बटे ऽमुवाके यानि श्रन्यतरतानमस्काराणि यंषि ona, तेभ्याऽन्यामि कानिचित्‌ सप्तमेऽभिधीयन्ते । तच विद्यमानानि wea SSE, — “नमे दुन्दुग्धाय चानन्धाय qa नमा ्ेष्णवे च maura चर नमा दूताय च प्ररिताय a” ममे निषङ्गिणे चेषुधिमते च“ मस्ती क्षवे चायुधिने a ममः खायुधाय च्‌ धन्वने ९) नमः सत्याय च पथ्याय च्‌ ममः काव्याय च॒ ator च ममः खद्याय च सरस्याय च< नमा नाद्याय 4 aware च) नमः कूप्याय चावद्याय च५९ ममे वधाय सावग्थाय च९९ नमे Hera च विद्युत्याय a? मम ईभ्रियाय चातप्याय च.^४ नमा वात्याय च रेभ्रियाय च(५५) नमे वास्तव्याय च वास्ठपाय CO” दूति। दुन्दुभौ (मेथी) भवः wet - दुन्दुभ्यः | श्रान्यते ताद्यतेऽनेनेत्याइमनं दुन्दुभ्यावाताथा दण्डः, तज ताडनरूपेणोत्पल्न WET । UT: युद्धे पलायमरहितः | WAM, परतैन्यटत्तान्तपरामशेकः । दूतः AP UTAH: । प्रहितः खामिना प्रेषितः परुषः । निषङ्गौ age: । दषुधिमान्‌ वाणा- धारयुक्नः । तीक इषवे यस्यासौ तीच्षुः । बहनि चयुधानिं we सन्तीत्यायुधी | ओेभगमायुधं जिश्रूलरूपं यसासौ सायुधः ।

४३६ तैत्ति यीयलंडिताभाण्ये। [का०३।६०५।यअ ००]

ओभनं we® पिनाकरूपं यस्यासौ सुधन्वा । eft: eer योग्यः चुद्रमागेः, तमरुतीति eer: । पन्धाः श्रश्वादिसद्चारक्तमः। प्रौटा मागः, तमहतीति ve: afeaacia जखम्ेति कारः, aa WATER: कुख्याप्रदे न्नः; तजार्परूपेण भवः काय्य: । यस्मिन्‌ प्रदेशे पवैतायाष्लल pyran ण्तति स प्रदेशा गीपः, क्व war ater: | खदः कदमप्रदेश्ः, तच्त्य-अलरूपः GE | सरः प्रसिद्धं, तचत्य- HAST: सरस्यः। गदौगतजलङूपा नाद्यः | wet awe, तजत्य-जलङूपे AWA: | कूपस्जखङूपः AC | श्रवटसखजखरूपेा

ऽवच्छः । व्व॑जलरूपा ae । Wae:,—auferdeegqzifereeta sae. मेघेषु खिता ae: विद्युता ae चरिता fager: । ti निर्मखरूपत्ेन दीप्यमानं ave, तज भव tf) श्रातपेन सह दृष्ट आतपः । वातेन खह टटा ara: । रन्ति विनश्सन्ति aaa श्चेति te: प्रखयकाखः, तज भवः शरकरापाषाणादिसरहिता टष्टिजलविभ्रेषा रेशरियः। वसु धनं (गवादिपदराथरूपं), तच तत्काये- ङूपेणावखिता वास्तव्यः। गहनिमाणाथा wfRarg:, तत्पाखकेा वास्तुपः ॥

दति ाथभाचाय्य विरचिते माधवीये वेदार्थप्रकाजचे शष्णयजः- कंडिताभाये चठुथकाण्डे पश्चमत्रपाठके सप्तमाऽगवाकः ॥०॥

* चज um: इति पाठा भवितु om: | + पन्थारखादिक्तम इति eas पाठो न aay | ‡ मगति Gale पाठा ब सभ्बक्‌ |

[ का००।प्०५।अ०८] वेदार्थप्रकाशे | ५९७

नमः समाय च रुद्राय ख नम॑स्तावाय॑ चारुणाय च नमः शङ्गाय च पशुपतये च नमं उमाय Y भीमाय च नमे WaT च दूरेवधाय च नमे हन्ते च इर्नोयसे च नमे टघेभ्या दरि केशेन्या नम॑- स्ताराय नम॑ः शम्भवे च मयोभवे च नम॑ः WHT च मयस्कराय च नम॑ः शिवाय च शिवतराय च ॥ ९॥

नमस्तीथ्यीय च कूल्याय च नमः पायय चावुा- थय च नमः प्रतरणाय Bacay च नमं Wat थाय चालाश्चाय च नमः WITS च पेन्धाय च नम॑ः सिकत्याय च प्रवाद्याय Wy ₹२॥

शिवतराय च । faxes ॥ ८ ॥

दूति वैत्तिरीयसंहितायां चतुथकाणडे पच्बमप्रपाटके अष्टमेऽनुवाकः ॥ ° ॥

सक्तमेऽन॒वाके यानि यजूषि अन्यतरतानमस्कारानि जउक्षामि, तेभ्धोऽन्यानि कानिचिदन्यतरतेानमस्काराणि यजूषि श्रमे wera । तच विद्यमानानि aren यजूषि श्राद--“नमः समाय च॒ रद्राय a) नमस्तास्राय wear a) नमः अङ्गाय च पशुपतये 4 नम उग्राय च भौमाय च“; ममे श्रगरवधाय च दूरेवधाय च) नभे दन्ते च नीयसे MO नमा टृच्छेभ्यो

3x

१९८ Sfaxtadfearara; [का००।घ०५।न्क० 5

aaa ` ममः ane” मसः wart च॒ ware we wa: WETTIG च wea a) ae: शिवाय च fants a’) नमस्तीर्थ्याय च gera च(९९) नमः पायय चावायाय च(९९) नमः प्रतरणाय चाश्लरणाय a") मम चार्याय चाला- ara च(५५) नमः श्रथाय च Gara QO नमः सिकत्याय ख. प्रवाह्याय a” इति ।. उमया ae वर्तत इति सामः । र्द्रा रादगष्ेतुश्चतदुःखं द्रावयति विनाश्ष्यतीति Tx | ्रादित्धरूपेर CATA रकः तारः | उदयादू ङम्‌ tae । w सुखं गमयति प्रापयनीति शङ्गः । asst पाखयिता पष्ररपतिः | facet गाद्मितुं ten उदयः । cease विराधं भयहेतुर्भोमः । WA TAT AWTS अ्रगरेवधः, षव दू रेवधः ; पुरता दूरे वा aaa विरोधिनं श्रसाधासेन इन्तीत्धथेः | लोके ऽपि aw विरोधिनं दन्ति तेच ag पेणायमेव दन्ता; शत हवेश्वरकाजमं प्रयुक्ं,-“मयेवेते निहताः yaaa निमित्तमात्रं भवं सव्यसाचिन्‌” इति । संहारकालेऽतिश्रषेन स्वेषां eat हनीयाम्‌ | हरितवणानि केश्रसदृश्ानि वणानि येषां ते efter, तथाविधा ये टका: कष्पलरप्रशलयः, ag Use RX TE । तारः प्रणव- , प्रतिषाद्यः । चर॑ (सुखं) भावयति उत्परादयतीति wa । मखः खुं भावयतीति मयशः । शकं ॒विक्ष्यसुखम्‌ , अपरं मेचसुखमिनि जयेोविकेकः, पिजादिरूपे 9 (लाकिकसुखं) करोतीति wET । अचायरूपेख मया सेाक्सुखं करेातीति ara । साखाक्सखं कारिलमेता््यां पफदाभ्याङ्क्ं । urna कारयिकरलं gar

[का०४।प्०१।अ ०८ | बेदा्थंप्रकाशो । URE

uarafafa विवेकः। शिवः nerwer:, खयं निष्छ ल्यष दत्यथैः। cufawan fae. faarec, सखभक्षान्‌ अपि मिष्कस्धषान्‌ करेती- चरथः । तीय प्रयागारौा सजिहितस्तीणंः। we नदीतीर अरतिष्टापितलिङ्गशूपेणएवतिष्ठत इति Re: । पारे संसारसमुद्र स्य परतीरे मुमुकलभि्ैयत्ेनावतिष्टत इति पायै; । wart श्रवेक्रौरे खंसारश्रीषे तुकाम्यफलप्रदत्येनावतिष्ठत CBAs | Ws AT जपादिरूपेण पापतरणेतुः प्रतरणः । तत्वश्ञानरूपेण छत्छरसंसारा- भ्तारणहेतुरुत्तरणः। सम्भवत्यपि संसारेान्तरणरेता तच्वन्नाने TSI काम्यकमोनुष्टानेन संसारे पुमरागमनम्‌ WATT, तमरेतील्धातायैः, काम्यफलप्रद TO । we सम्य कमे यथा भवति, तथा कमे- फलमत्तीत्यलादे जीवः, "तयोरम्यः पिप्यलं खादन्ति" इति श्रुतेः; तस्य Tenaa तत्म्बन्धिलादालाद्चः । we वाखदरणे, गङ्गातीरादा- वुत्पलञकुश्ाङ्कुरादि, acta we । मदीमध्यगतं पफोनमरतीति फेन्यः । सिकतामरैतीति सिकत्धः । प्रवाहमरेतीति ware: । यः पुरुः अद्धालः सम्‌ खानादिततपरा निरन्तरं गङ्गादितीरे वेते axa दूति warfamarat तात्पयाथैः ॥

दूति सायनाचाय्यं विरचिते माधवीये Sarina छष्णयजः- संहिताभाव्ये चतुथेकाण्ड पञ्चमप्रपाठके अर्टमेाऽनवाकः ॥ ०॥

3X2

४५७० तैततिरीवसंश्िताभा्ये | [STs Toy wee ]

नम॑ इरिण्याय च प्रपथ्याय च नमः किशशिलावं च छयशाय च॒ नम॑ः कपर्दिने! च पुलस्तये च नमो मायाय च शष्याय च नमस्तस्पपाय च Aya 4 नम॑ः BUA च गच्भरष्टायं च नमे Hea ख निवेष्याय ख नमः WATT च रजस्याय च नमः शुष्क्याय च इरित्याय च नमो Bere Area Tugs

नम॑ ऊर्व्याय ख ala च नमः पर्याय च oe WUT च ममाऽपगुरमाणाय खाभिध्रते च नम॑ श्रारि- wea च प्ररिखदते च नमा वः किरिकेभ्या देवाना “wea नमे विक्षीशकेभ्ये नमे विचिन्वत्केभ्यो नमं MATERA नम॑ TTT!" ॥ २ ॥

उशप्याय च । अयसि ःशचच ॥ ९ ।

दति श्ैन्िरोयसंडितायां अतुथेकाण्डे पथ्चमप्रपाठके नवमेऽनुवाकः ॥०॥

अटमेऽमुवाक्रे यानि अ्न्यतरतेानमस्काराणि asify उक्तामि, तेभ्योाऽ्यन्यानि कामिचिन्लवमेऽनवाके उच्यन्ते । तव विद्यमानानि एकानविश्रतिखद्याकानि यजुषि आद,“ इरिष्याय च प्रपथ्याय चा) ममः किलय च शयणाय a) गमः कपदिंमे च Gea

[ काग्श।प्र५।अ ०€] ACTA | ust

च(९) नमा गोष्याय च wera च ममस्ख्याय च TATA ख") ममः aaa च गङरेष्टाय च(९) नमे शदव्याय च निवेव्याय a°) नमः ayaa च wera च) ममः suena च इरित्याय च<) नमे लष्याय Geary a) नम ware 4 era a) ममः प्याय च पणशद्याय च(९९) नभोऽपगरमाण्णय खाभित्रते a) नम श्रारिखदतेच प्ररिखदते च“ नमा वः किरिकेभ्या देवाना wear नमा विच्लोणएकेन्या(\९) नमा विविन्त्कंभ्या५० नम arf”) नम श्रामीवत्केग्य(\९)”१ इति । इरिशम्‌ ऊषरं, तन भव दूरिष्छः । प्रपथो बहूभिः सेविता मागेः, तज भवः प्रपथ्यः। कुस्सिताः at: शिला यच प्रदेशे, तादृशः ज्राकंरिलः vow. किंथिलः | qa निवासयाग्यो देशः । कपरी जराबन्धमवाम्‌ । भक्नानां पुरतकिष्टतीति पुलस्ति; । ग्वा स्थानं गोष्ठं तज WAT Arey: | गहे भवे Vey | तन्ये खङ्ायां यानः AY गेहे प्रासादे war tig) ुदल्ितमटति कण्टकलतादि- पृणतया दुष्पबेश्रलं प्राप्नोतीति दुगेमारष्छविशेषः काटः, AT भवः काव्यः | met विषमे गिरिगादौ तिष्टतीति गङ्रे्ठः । Hey अरगाधजलेषु भवे Eee | निषेव्यं नीदहारजलं तज war निषेव्यः | पांसुषु परमाणएव्ववखितः पाव्य । रजसि विस्यष्टारयां धूष्यामवस्यिता THE: । WAT काष्ठेषु भवः wear) दरितमाद्रं, तज भवे efter: । aad दणादिकमस्िक्निति am: कठिनप्रदेश्रः, aa भवा ST | उलपा बश्वजटणादयः, तच भव Va | Vat viet wa ऊव्यंः। शाभना seat यस्या नद्या सेयं afar,

8 तै्तिरोवसंडिताभाष्ये। [का००।.५ य 2]

तन्न भवः सभ्यैः । परेषु WG भवः पः । इटष्काणां पणानां सक्तः TENE, तज भवः TOE. । अ्रपगुरमाण उद्यतायुधः । afar meri) आरिखदम्‌ wader प्ररिखदम्‌ wai खेदयन्‌ । किरम्ति amar धनानीति किरिका उदाराः रद्रावताराः । ते च देवानां wens, स्वरेदेवप्रियलात्‌; तादृषेभ्या ‘ar (ard) नमः। लीएकेभ्या विपरीता fadtwar, कदाचिदपि लय- रहिता rare: | विचिन्वन्ति श्रपेक्तितिमयें साधयन्तीति विचिन्वत्काः। ‘ar समन्तात्‌ fade हतं पापं येसो श्रामिेताः। “श्रा” समन्तात्‌ मौवन्ति प्राप्नुवन्तीति आमीवत्काः । रचन “देवाना Weeden? दति विक्तीणविचिन्वदानि्तामीवत्कं षु† अष्यनुषञ्छते |

पञ्चमानुवाकमारग्य भवमा कतव्वनुवाकेषु श्रन्यतरतेानमस्काराणि भनि यजूषि अभिहितानि। तः सवैः परमेश्वरस्य सावोतयं प्रतिपादचितम्‌ एककेन यजवा स्वावरं जङ्गमं Sha रूपमभिहितं । श्रगवाकभेदष्ठ ऋतेवेहिःयोगे मन्तमेदाभिपरायेण TET | एककाऽनवाक एके मन्लः। तख पुरख्चरणादिप्रकारस्ठ रद्रकर्णेऽभिधास्छते ॥

दति सायनाचार्यविरचिते माधवीये वेदाथप्रकाशे छष्एयजः- संदहिताभाय्ये चतुथंकाण्डे पञ्चमप्रपाठके नवमेऽनवाकः ॥°॥

* 'मोवन्ती' स्ति aaa पाठो न सम्यक्‌

+ as विशो यक-विचिग्वतक्रानिेतामी वतकेषु इति पाठो मवितुं am: । “वि्लोयविचिनग्वदानिदंत ्मोवतकेषु" इति सब्बे पठा ग सम्यक्‌ |

[का ०७।प्०५।यअ ०१९०] वेदायंप्रकाद्चे | 81 |

द्रापे अन्धसस्वते दरि द्रदरीखखाहित। Tat पुरंषा- खामषां awa मा मेमारो मा रुषां किश्चनाममत्‌^९। याते द्र शिवा तनः श्वा विश्वाहभेषजी | शिवा SZ भेषजी तया ने ड़ जीवसे ९ | WAY रुद्राय aaa कपर्दे सयदयोराय प्रभरामहे मतिं । यथ॑ नः शमसंद्‌ हिपदे चतुष्यदे fad पष्ट ग्रामे अस्मिन्‌ Wet

MATAe” | डा ने रुद्रोत नो मयस्कृधि qa aura नमसा विधेम ते। यच्छश्ड याश्च मनुरायजे पिता तदश्याम तवं रुदर प्रोत” | मानं महान्तै- मुतमा ने Ha AT न उक्च॑न्तमृत मा न॑ उदितं । माने वधीः frac मात मातरर भिया मा न॑स्तनुवः॥ ॥ २॥

रद्र रीरिषः | मा नस्तोके तनये मान आ्रायुषि aT at tre at नो wag रीरिषः। वीरान्नाना az भामितेा व॑धीषविष्मन्तो ada विधेम ते | TU WH उत प्‌रुषघ्रे क्षयद्वीराय qaw a अस्तु । रक्षा च नो afy seq awe Wa Wa यच्छ दवाः । स्तुहि ॥ ३॥

अतं wee and ai न भीमसुपरब्ुमुम |

४88 तैल्तिरोयसंडिताभाव्ये। [का०१।्०६।अ०१०]

गडा अरि Ue Wai a अस्मन्‌ नि वपन्त सेनाः । परि @ axe रेतिरखक्त परि त्वेषस्य दूमतिरघायाः। wa स्थिरा मधवद्ास्तनघ मी - स्तोकाय तनयाय wea” | मीद्टम शिवतम शिषे नः समना भव । परमे दघ wad निधाय कति वसान Bl VT पिनाक ॥ ४ ॥

विदाम॑हि)। विकिरिद विलहित नमस्ते असतु भगवः। यास्ते Aer हेतयोःऽन्यमस्मन्नि व॑पन्तु AT) | AUST ALTA बाहवास्तव हेतयः। तासामीशानेा भगवः पराचीना सुखा छधि^०॥ ५॥

अस्मिन । तनु्वः। सतहि । पिनाकम्‌ । रकान्न- शचं ॥ १० ॥

डति वै्तिरौयसंडितायां चतुथेकाण्डे पथ्चमप्रपाठके द्‌शमेाऽनुवाकः ॥०॥

दितीयानुवाकमारग्व नवमान्तेष्वनुवाकेषु विविधानि यजूषि उभयतानमसकाराणि श्न्यतरतानमस्काराणि चोाक्नानि। श्रय TTA ऽनुवाके युपा मन्ता उच्यन्ते! तन्न प्रथमाग्टवमार-“द्रापे श्न्धसस्पते दरिद्रं steerer wat पुरुषाणमेर्षा पशूनां माः भे-

[ जा०।प०१। अ ०१०] बेदाथंप्रकारे। use

माऽरो मे wat किञचमाममत्‌(\)* इति । द्रापयति (कसित मतिं अ्रापयति) इति दापिः, पापिना गरक्मदानेन केश्यतीतयर्थः। अन्धोऽजनं तद्य off: (पालकः), भक्रानामननं पालयतीत्यथैः | दरिद्रत्‌ अकिञ्चमः, खयंविरक्र ver: | कण्ठे ata लारिति इति गीखलादितः। एतेः we: waren हे सद्र, ‘wat अखमदीयानां पुरषाणां (पुजपौजादीर्ना) श्रसमदीयानां "पद्यु" (भोमदिवादीनाञ्च) समुदं “मा” "मेः" (मा भीषय) । “एषाम्‌ उना सवर्षां wa किञ्चन" (एकमपि aq) ‘at अरः (मा भच्डतु) मा fanafaart | “मे “श्राममत्‌' (मैव woe) |

श्रथ दितीयामाद.- “या ते eq शिवा तनुः जिवा विश्वा भेषजी | feat exe भेषजी तया ने ats लीवर)” इति | हे "इद्र" water ‘fear’ (aren) "तनुः" ‘ar विद्यते, "तया तन्वा "मः" (श्रस्मान्‌) "जीवसे" (जीवयितुं) ‘ay (Gea) । कथं तन्वाः वत्वम्‌ ?-इति तदुच्यते, awed. fren (arg रागदारिद्यारेरोषधवदिनाण्डेतः) तस्मात्‌ ‘fer । किञ्च यसमात्‌ ‘axe’ तादाक्यप्राप्तये भेषजीः (चाषधरूपा).--्ागप्रदानेम जग्ममरणादिदुःखं निवारयति तस्मादेषा ‘fara’ । |

अरय adtarare,— “tary श्द्राय तवसे कपर्दिने quatre भ्र भरामहे मतिं । यथा नः न्रमसत्‌ faut चतुष्यरे fad gd धामे श्रसिश्ननातरम्‌(९” इति ‘ae (येन प्रकारेण), नमः" (शरस्मदीयाय) द्विपदे" (पुजपौचादिरूपाय मनुग्याव), "वतुष्यदे" गोमरिन्धादिरूपाय awa) च, ‘wr ‘ney (सुखं श्यात्‌), किञ्च

3 ड ।

१७९ ते्तिरोवसंहिताभाव्ये। [का००प्र०५।य०९०]

“अदिन्‌, “ory “विरः (खव प्राणिजातं ) ‘ae’ (gage) “अनातुरम्‌ ° (उपद्रवरदि्तं) यया भवति, तथा वयं ‹द्राय' (agra) ‘cat’ (पूजाध्यानादिविषयां बुद्धं ) श्र भराम" ( प्रक्षे Greer: )। कीदृ त्राव सद्राय ?,- लवे" (aera), श्रस्मदपेङितं कणु ` समथाय दत्थथः । "कपिम" (अराबन्धयन्नाय) तापसमेवाय इत्यथैः । ‘wa- इौराय' ( चौयमाणप्रतिपकपुरुषाय ) शअरन्यथाभानरूपपापविनाश्- हेतवे इत्ययैः* |

अरय चतूर्यामाह,-“श्ठडा At Wea ना मयच्छथि waka maa विशम ते । awe are ances पिता तदश्छाम तव ax प्रणीतो (५) xf & ‘ex’, नः" (wary) aya दृह लके (सुखय) । ‘oa’ (श्रपि च) ‘a’ (श्रस्माकं) परलखाकेऽपि ‘aa’ (सुखं) Be) “शयदड्धीराय' (लयितास्मदीयपापाय) ‘a’ (तुभ्यं ) "नमसा" (नमस्कारेण ) “विधेम (परिशरेम) । “पिता (पाखकः) "मनुः" (परजापतिः) ‘we? (सुखश्च) ‘are’ (दुःखण्यन्धावद्च) ‘aq’ आयने" (यत्किञ्चित्‌ सन्पादितवान), तत्‌ सवे, वयं हे ‘ax’, | * (यथाः (येन uate) ननः, (खअसरदोयाय) ‘fers’ (Tx

योज्रादिरू्पाय मनुष्याय), चतुष्पद्‌" (मेामहिव्यादिरूपाय), “तवसे (बलाय), ्ख्मदपेचितं कतु समयाय cad: | ‘water’ (चछोयमा्पतिपक्ठपुडषाव) पापविनाग्रहेतवे इयः | wea’ ‘qa’ (छखं स्यात्‌) । ‘aa’ (येन प्रकारे) "अस्मिम्‌? ‘ara’ यस्मिन्‌ बयं वसामः, तस्मिन्‌, ‘faa’ अपि प्राङिजातं, "पष्टः शखनातुर > स्यात्‌, तेन uate दर्मा मतिं" (शटीं बिं मानस care)

“प्र, भरामहे", GALT CHUM CITA KAU | कीटग्राब axra? रति कन We To पाठः|

[का००।प्०४।अ०१०] बेदाथप्राद्े। ase

‘rer ‘mete (प्रणये, Surfin) सति श्रष्वाम' (पराप्नचाम) |

अय पञ्चमीमाहः^मा At महान्तमुत मा AT mia aT a wamgqa मा म खउचितं। at at वधीः पितरं ara मातरं प्रिया मा नसमुवे रद्र रीरिषः(५)'इति। हे “सद्र, ‘a’ (श्रसररीयं ) ‘aera’ पुरुषं (स्वविर पुरुषं *), “मा रीरिषः" (मा हिंसीः) । “उतः (श्रपि च) ‘a’ (शअ्रस्मदीयं ) “sia? (वाखकं ) "मा" "रीरिषः" । fag ‘ay? (श्रसदीयं) ‘oar? (Berar) sari परुषं “मा” "रीरिषः" । ‘eer (श्रपि च) मः" (श्रसदीयं) "उक्तं (गभस) “मा रीरिषः" । ‘a? (श्रसदीयं) “पितरं” “मा वधीः" । ‘er (श्रपि च) "मातर “मा वधीः”, नः" (rater) प्रियाः" च तनुवः" (रीरा) मा" रीरिषः |

अथ qetare,—“ar मस्तके तनये मा न श्रायुषिमाने गेषु माना sea रीरिषः। atc ना रद्र भामिता वधी- हंविश्न्ता नमसा विम)” cf) हे ‘ag’, ‘a’ (श्रसदीये) “ताके (श्रपत्धमाजे) ‘are’ (विशेषतः पचे) ‘ar ^रौरिषः' (मा feat डुर) । "मः ्र्मदीये ) श्रायुषि' “मा “रीरिषः, । नः" (श्रसदीयासु) ‘site? ‘ar’ "रीरिषः" । नः" (श्रसदीयेषु) श्ग्ेषु" ‘ar’ रीरिषः" । ante’ (wg: खम्‌) "नः Grater) "वीरान्‌" त्यान्‌ “माः "वधीः । वयं “इविग्नन्तःः (इवियेक्षाः) ते (a) मसा" (नमस्कारेण) "विधेम" (परिचरेम) |

* इदः पदषपदं we Se UMF नास्ति|

t उच्चन्तमिति qa पाठा न सम्यक्‌ । 8 ४ 2

ase तेततिरोवसंडिताभाष्ये। [का०प्र०६।अ०२०]

अय सप्तमीमाहः-“आआारान्ते गोत्र उत TEN च्यदौराय सुमख Fw) रखा च ने आधि च Za aw च भः अम weg ford” इति । ara गात्तः" तश्च, ‘Teen’ (पजपो नादि- पुखूवन्रख्), “चयदीराथ' (शचितत्यसख), “तेः (लव) उग्ष्छरूपम्‌ शवारात्‌" ‘weg’ (दूरे तिष्टत) । ay ‘gw (लदीयसङूपं सुखकरं) तत्‌ ae’ (ware) “श्रय घाराऽन्धा fers षच्छरीरदवम्‌ OM, AUTH चत्‌ चोरं रीर, तत्‌ दूरे मच्छल । किञ्च “नः” (merry) ‘cw (सकेतः पाल्य) । किञ्च हे “दव, “धि ब्रुहि" (अद्मन्‌ इतरेभ्यो यजमानेग्डाऽधिकाम्‌ देषेषु we) । "उतः (अपि च्‌) "दिवदः" (इया कयोवेद्धखिता) ववं ‘wy ‘owe’ (रुख रहि) |

श्रथाषटमीमाद,-श्हदहि श्रुतं rag युवानं सगं न भौमसुप्व्‌- wi ag जरिजे इद्र खवाने अन्यं ते wee avg Ba” इति । हे* मदीयं वचः शुत", मदीयमात्मन्‌, रद्र ‘aie! कोद 2—atag’? (गन्लसद शे इदयपष्छरोके संदा तिष्ठन), “हरः सर्वश्तानां इरेकेऽजंन तिष्ठति” इति ga: । युवानं" (frees) "उपर" (प्रलयकाले सवे जगत्‌ सुहन्तु) sea, तज दृष्टान्तः, भीमं" टमं" "न" (भयङ्करं सिंहमिव),--वथा गजं विदारणायायः सिषा भवति तदत्‌ । हे रद्र, ‘ware’ (werewar स्यमानः) जरित्रे" (अरण ले देहे) दिने दिने लीषमाणे अशाच्छरोरे ‘ay’ (सुखं कुर) । ^ते' (acter) “सेनाः ‘wary ‘wer Siw “नि"--'वपन्तु' (विंनाश्यनम्तु) ।

* an हे ‘an’ दति च्यादन्नपुरूकपाठो न सम्यक्‌ |

[आा०९।६०५।यअ ०६०] ACTUATE | use

we गवमीमारः “परि णो ae हेति परि ल्वेषस्य दुमतिरघायोः । अव सिरा मधवद्भारूणव् मीडुस्तोकाय तमया aye” इति । wad अनयेति हेतिः" आयुधं । ‘ae Pfr’ ‘a? (aaa) ‘afte’ (परिता जितान्‌ करोतु), कदाचित्‌ मा बिशवित्धथैः | “लेषस्स' (क्राघोाष्बलितस्य) ‘gear’ (aw पापं प्रहारङरूपमिच्छतः) exe था "दुमतिः (उयबद्धिः) aie ware परिणत । ‘fer’ (विराधिनाग्राय या get दुमेतिः) श्रि, तां awa (दविलंशशावयकरभ्या यनमानेभ्यः) सकाशात्‌ अव ‘are’ (अरवततां श्रपनीतां कुर्‌) । हे ‘aig: (कामानामभिवर्घक), तकायः (श्रर्त्पुजाय) ‘arava’ (तदीयपु बाय) च ‘age (ae दहि) ।

अथ द्रमीमाह,-“मौीदुष्टम भ्रिवतम भिवे मः सुमा भव । परमे ठ श्रायुधं निधाय कन्ति वसान श्रा चर्‌ पिनाकं मिभदा- महि. इति । हे मोडुठम' (श्रतिश्येन सेदक, कामानाममि- वक), हे "जिवतम' (अतिशयेन शाकसखरूप), "मः" (wer) प्रति “जिवः (आन्तः) समनाः (hada खेन युक्तः) च 'भव' । ‘argu’ (जिश्रूलादिकं) परमे (aged) ‘ee’ (वराशत्यादिरूपे)* “निधाय यथाऽखयाभिनं दृष्यते, तथा अवस्थाप्य, ‘afd वसानः” (व्याच्रचमेमाचं परिदधानः) “श्रा"-“चर' श्रस्मदाभिमुख्येमा गच्छ) | श्रागच्छकञपि "पिनाकं" ‘fray Garrard धनुमोजं स्ते धारयन्‌ ) स्यावाशादिक परिव्यग्य श्रागहि' (श्रागच्छ) |

* ^वटाखव्वादेखू्पे › इवि सब्बेव पाठो न सभ्बक्‌ |

ae तैत्ति धीय संड्िताभाष्ये। [का००।१०५।अ ०१०]

अरयैकादशी माह,“ विकिरिद faarfer नमस्ते eg भगवः । ara सस्त हेतयाऽन्बमसमन्नि वपन्तु ताः(५९) दति । ates भक्षां सन्निधौ बहधा ufeern इति विकिरयो ध्मानि, तानि ददातीति “विकिरिद” ‘faarfen’ (लो रित्थरदितः) खेत इत्थथैः । अरत wa afar पश्चालरध्याने सरन्ि,-शध्येया सुक्रापरागा- ष्तरसकखिताद्धिप्रभवः' इति । ver विशरेषेण लोहिते ‘faerie: दूति, Ra एवा्टा्रध्याने स्मरन्ति, “काञ्चनाभो ध्येयः पद्मा- ere: effi भगवान्‌ TESTE, भगग्रम्दस्य षड्गुषणवा चित्य स्थते,

“yah समग्रस्य धममस्य ane: भियः | च्ानतरराग्यया्ैव vat भग cater” ॥ इति । प्रकारान्तरेणापि सय्येते,- "“छत्पत्तिञ्च fanny उतानामागतिं गतिं | वेन्ति विद्यामविद्याश्च स वाच्या भगवानिति" ॥

यथोक्रविशेषणणययुक् हे रद्र, “ते (qr) “नमः “Wy?! ते" (तव) ‘aud? (सषससद्कयाका) हेतयः" यानि श्रायुधानि सन्ति “ताः? wat “wary न्यः विराधिनं “नि"- वपन्तु (विनाशयन्त्‌) ।

अय दादभ्रीमारः“सदस्लाणि सदसखधा बाडबेास्तव हेतयः | तासामीच्चानेा भगवः परावीना सुखा ata’) इति । हे सद्र, ‘aa “बाड (इस्तयोः) ‘aa’ ‘axeer’ (सरखप्रकाराः) "सराणि" (सहखसञ्चाकाः) विद्यन्ते ; धनुः खद्स््ि्एलमित्थेव

* विकीययन्ते डति पाठो भवितुं oa |

[का००।प्र०५।अ०९६] बेदाचेप्रकाशे। १४१

आातिभेरेन सदसप्रकारं, एकैकस्यां जातौ ava: सरससद्लाकाः | दे भगवः" (षड्गुणापेत), लं श्रानः' समर्थैः सम्‌ , तासां हेतीनां ‘eer (सुखानि) बद्धानि पराचीमाः “af (wera: ergata कुड) ॥

दूति सायमाचार्णविरचिते माधवीये बेदाथप्रकाश्े शष्णयजः- सं हिताभाय्ये चतुथेकाण्डे पञ्चमप्रपाठके दश्रमऽनुवाकः ॥ ° ॥

averfa avant ये शद्रा अधि भूम्यां । तेषा सहस्येजनेऽव पेन्व॑नि तम्मसि। सिन्‌ मत्य शवेऽन्तरिंघ्े भवा अधि» नील॑ग्रीवाः शितिकण्ठाः wat अधः ware” | नीलग्रीवाः शितिकण्ठा दिवः ext उप॑श्रिताः ये wag afesact ate ग्रीवा faeifea | ये भतानामधिपतया विशि- wre: wufea: | ये अन्नेषु विविध्यन्ति awe विबता जनान्‌। ये पथां पथिरक्षय रेलषटदा यव्युधः । ये तीथानि ॥ १॥

प्रचरन्ति wart निषङ्गिणः | य एतावन्तश्च भूयासश्च दिश रद्रा विं तस्थिरे। तेषा? सस्थाजनेऽव

1 {| तेति रीयसंडिताभाष्ये। [आा००।प्०५।यअ ०१९]

धन्वानि तमसि" | नमे amar ये एचिष्यां चं अन्तरे. ये दिवि येषामन्न वाते वर्षमिष॑वस्तेभ्यो दश प्राचोदंशं दक्षिणा देश प्रतीचीदभेादींचीदंशोद्धौ- स्तेभ्यो नमस्ते न खडयन्त॒ ते यं हिष्मो यथ, नो ee तं वो जम्भं दधामि. ॥ २॥

तीधानि। यश्च । षद्‌ च॥ १९१॥

ufa वैलिरीयसंडितायां wqdarw पथ्वमप्रपाटके रकाद जेाऽनुवाकः ॥०॥

नम॑स्ते | नमो feces | नमः सहमानाय । नम॑ आब्याधिर्नभ्यः | ममे भवाय च | AAT ज्येष्ठाय च । नमे दुन्द्भ्याय च । नमः समाय WI नमं इरिण्याय च, द्रापे | सदखाखणि ॥ एकादश Wee

AA | नमे भवाय WEY | ZT | सप्तविःशतिः। ॥ २७ ॥

॥०॥ wit: ओम्‌ won

* इद्‌ Uma | ॥ † प्रथमे ९, दितीये २, तीये २, ATR, THe, Fe GHAR, UTA &, मवमे ९, दशमे ५, THIN Te, इति xe |

[का०७।४०५।अ ०११] वेदार्चप्रकाच्चे। ` १५४९

दमेऽनुवाके पाः केचिग्मन्ता उकाः, श्रथेकादङे शिष्टा we. श्नि च यजूंषि उच्यन्ते । तादौ दजसड्लाका कसः, तासु जरयमामाहः“खद्स्लाणि Beant ये रद्रा अधि aati तेषा खदस्तयोजनेऽव धन्वानि anata)” इति । शम्याम्‌ शधिः Qe) ‘a रद्राः ‘aweaw’ (सहखप्रकाराः) ‘aeerfe’ (weeagrat:) सन्ति ewan दति जान्युक्रिः ; विमायकप्रयम- केखादयोा जातिभेदाः, ते asta रद्र विशेषाः, तषायेकर्यां जतौ बहभिः ae: ag afifaien, तेषां" स्वेषां ‘wf (धनूषि) “सहलयाजने' (warn: सदखयेाजनव्यवददिते रेभे) “श्रवः- ‘wate (श्रवततज्याकानि स्थापयामः) |

श्रथ दितीयामार+““श्रस्मिन्‌ मत्य एबेऽन्तरिक्ते भवा श्रधि(९)”१ दति । ‘afer दृश्यमाने “महति woe (महासमुद्रसदृ्े) de ‘waite’ ‘afer वन्तमाना “भवाः (रुद्रमन्निविण्षाः) चे सन्ति; "तेषां सदसयोजने" cag दितीयादिषु भवमान्तासु लु Wad, तदनुषङ्गद्यातनायेव दशम्याम्टचि पुनः पठितम्‌ |

अरथ्॒उतीयामार,“नीलयीवाः शितिकण्ठाः wat wer खमाचराः(२)*' इति । गीवायामेकस्िन्‌ प्रदेशे नीलवणा नीलयोवाः° | प्रदेशान्तरे शेतवणाः “गितिकण्डाः" । कीदृशाः ‘wat’ (axz- मून्तिविशेषाः) | wa ^लमाचराः' (ग्डमेरधस्तात्‌ पातालेषु सश्चरम्ति)। तेषामित्यादि पूत्वैवत्‌ |

रथ चतुर्थमाह, “नीलग्रीवाः शितिकण्ठा दिवश र्द्रा

sats)” दति । “दिवम्‌ “उपिताः' (खगे वन्तेमानाः) | 32

248 afactedfearara | (Wteg\w ०४।सअ ०९९१

अथे पञ्चमीमाहः श्ये टरेषु सखिश्चरा ated दि लादिताः(*)” इति । यथा लेोकेग्बवखिता er, तथा ‘aeq’ wife: । तेषु केदित्‌ “वखि्राः' (weaq वाखटखवत्‌ frac बाः), नीखग्रीवाः' (fey श्ीवारेने गीखवौपेताः), wat पमः ‘faarfen’ (faate रक्रवण्णाः), tom ये सन्ति। तेषामित्धादि।

अथ वहीमाह,.-“ये तानामधिपतयो fafrere: कपटिनः(९) दति । भलक्र्देन अन्तडितश्ररीराः सन्तो मनुब्योपद्रवकारिणा गण्य- विक्ेषा उच्यन्ते, तेवाम्‌ “श्रभिपतयः' "ये" (खदा), तेषु केचित्‌ "विशिखाः" (मुष्डितमूद्धानः), अपरे “कपरिंगः' (अटाजुरवन्धनेः- पेताः) । तेषाभिन्यारि ।

अथ शप्तमीमार,ः- “ये wey विविध्यन्ति aig पिवतेा जनाम्‌(°)* इति। a? (ar) न्नेषु" भुज्यमानेषु गूट़त्वनावखिताः शमो "जनान्‌" “विविष्यग्ति (विषषेख धाहुपैषम्यादिना वाधन्ते)। तथा “पाचेषु" (aay attreatiey) गुढत्वेनावख्विताः ‘fea “जनाम्‌” विविध्यन्ति । तेषाभित्यारि |

अधाष्टमौमाहः-“ये पथां पथिरक्षय fewer we” द्ति। ‘a इद्धाः "पथिरलयः' (शकिकवैदिकमागी्ां wenn) | नाष केषाञ्चिरेव मागां faq स्वेषां ‘qui? ते च र्का: | शलदा (इडं अरं, तस्य समूह ty, टैडभेवेलं, तदितीति team, Qewa एव “शेलहदाः”) श्रलप्रदानेन raat qa: | ते ‘ag’ (यौति fairl विरोधं करातीति युः we: युभिः wafer: ay युष्यम्तीति ‘wg.’ ? ) श्रक्मदनिष्टनिवारका week । तेषामित्यादि |

[आा०४।प्र०५।८,११] वेदाय प्रका | ४१४

अथ गवमीमाहइ,-“ये तीथानि प्रचरन्ति खकावन्तो नि- चङ्गिः(९)” दति । ‘a war तीयानिः (काश्ीप्रबागादीभि) र्तुं प्रचरन्ति" । atgat रद्राः ?-खकावन्तः' (इका सुरिका* इते भरियमाणा atewrn, श्रायुधविभ्रेवः) aunt: केचित्‌ । परे ह “मिषङ्गिणःः (ayer) । तेषामित्यादि |

अथ दश्रमीमार,“य एतावन्त watyeg fast eat वि afet । तेषा सरखयाजनेऽव warts aanfal’”)” इति । ‘a द्राः “एतावन्तख्च" (‘averfe सरसः" दत्थादयगिपयीवनम्त उक्षा- स्ावन्ताऽपि) “oratey’ (दताऽप्यधिका sea क्वाऽपि) ‘fem’ “वितस्थिरे (सवै fa: प्रविश्य खिताः) । तेषामित्यादि पुत्रवत्‌ ।

Tei दथसश्चाका ष उकाः । श्रथ भीणि थजंषि उच्यमे,- “नना aE ये एथिव्यां चे अश्रि ये दिवि येषामन्नं वाता व्षैमिषवसेभ्या दज प्राचीदश् दिशा रज प्रतीलीदश्ोदीवीरदन्ो- द्खास्तेभ्यो नमस्ते Ar डयम ते यं दद्मो ay A <fe a tr लम्भ दधामि५ १२)” शति । तच एथिव्यादिखाकभेरेनेादिष्टभेदार्‌ fepigre यजस्तयं द्रवयं । तदा एवं पाठः सन्पद्यते,-- गभे Ge इत्युपक्रम्य “ये एथिव्या" ‘Garey ‘Ken’ were मन्तः । ये अनारिक्तः यषा" ‘are’ ‘gan’ इति दितीया मग्नः । ‘a fafa ‘dat वर्षमिषवः" इति टठतीयोा मन्तः । ‘Me’ “दज प्राचीः" दृति aay wart ये" रद्राः “ए्यिर्था" aden, तेष्वपि “aq येषां रद्रविशषाणाम्‌ ‘sey एव दषवः, (वाणाः),

* द्टुरिका दति ate we qo पाठः| 322

११९ तेिरीयसंहिताभाव्ये। [का०९।प०५।व ०९९]

sae wae) वा ward चौय कारयिता वा याम्‌ हिंसन्ति, तान्‌ प्रति feenrat रद्राणाम्‌ अखरमेषेषवः, a’ ष्रयियां खितिभ्याऽख्रवाणेभ्यश्च weet ममः" तथा ये er. ‘afta’ qua, तेषामपि मध्ये ‘dat’ ‘ara’ “दषवः (atte वायुना रोगातुत्पा्च हिंसन्ति) तिभ्यः wafteafhat ara aq: "नमः" wey) तथा “ये रद्राः, ‘fafa वर्तन्ते, तेव्वपि येषां सद्रविग्रेषाणां "वर्षम्‌" एव “दषवः” (शअतिटश्चनाटष्टिर्यां प्राणिनि feafia), ‘Say (टिविश्ितेभ्योा aay Tee) "नमः" श्रस्तु । कीडूणा नमस्कारः? इति, स एव fase ‘ew प्राचीः मराञ्मुखेनाश्चलिकरणे ayaa प्रागा भवन्ति। एवं दक्तिणादिषु अङधान्तेषु याज्यं । ईद्‌ शैरश्जलिवि्रेषैः तेभ्यः". (रुद्रेभ्यः) "नमः WS । ते" च रद्राः "नः" (Ga) श्टडयन्तु' (सुखयन्तु) । रद्राः ` सकः ‘a (त्रैरिणं) awtaafeqafa ‘faw’, ‘ag वैरी "मः" (श्रस्मान्‌) दवष्णीमवखितागपि इष्टि, ‘aw (उभयविधं वैरिण) हे शद्राः, ‘ay (ura) ‘sai’ (विदारितास्ये) "दधामि" (स्थापयामि) |

तभिममेकादज्रानुवाकात्मकं रुद्राध्यायं विमियुङ्क,-“शटदरो वा एष uefa: स एतरहिं जाता afe सवधितः स यथा वतो जातः स्तनं प्र्यत्येवं वा एष uate भागधेयं प्रेति aw acre भ शडयादध्वरयु च यजमानश्च ध्यायेच्छतरद्रीयं जाति भागेयेनेषेनर रमयति नार्तिमाच्छत्यध्वर्य॑नं यजमानः” (५।४।दश्र ) दति । afar काले चीयमानः ‘aff अणेवसितिनिष्यादनेन सवैखितः' भवति, तस्मिन्‌ are अ्रथमभिरत्यन्नो भवति, साऽयमुत्पन्नाऽभ्रिरेव

[का०९।प्र०५। अ ०९१] वेदाथैपरकारे | ५५७

‘exy इ्युच्यते,--रेषैः खकीयवामवस्वदाभे सति रादमात्‌ प्राणिना सुरोादनहेतुद्‌ःखस्य xraeret श्रनि रेव रुद्रः ; “यथा लाके “जातः ‘wae: तदानौमेव स्तनं" प्राप्तुमिच्छति, एवभेव ‘ue’ एतस्िंखिति- सनपूज्तिकाले समुत्पन्ना रद्रनामकाऽभिः aati भागं इच्छति ; तस्मात्‌ WAG कस्या्िदाङतेरहामे "यजमानम्‌" “्रष्वयेश्च' भकयित ्यायेत्‌' श्रग्निः, श्रतस्तत्परिदाराय ‘weld’ ssa! शत- भिव्यपरिमिततं ead, श्रपरिमिता र्द्रा यस्िन्नध्याये प्रति- पाद्यन्ते, साऽध्यायः अतरद्रीयः, तेन Ba सति खकीयभागेन Tze तुष्टवादध्वयंयजमानौ न feast ।

श्रथ Brae विधनने,--यद्ग्ाम्याणणं wat | पथसा HATE ग्राम्यान्‌ WA श्रएचाऽपयेद्यदारण्थानामारण्यान्‌ ज्तिलयवाग्बा वा लड्याद्गवीधुकयवाम्बा वा न ग्राम्यान्‌ wa fefe aren (५।४।२ ०) इति । “श्रुचा श्रपयेत्‌" (सन्तापेन रागेण याजयेत्‌) | ‘after’ (श्रारण्तिलाः)। गवीधुकाः' (आ्रारण्ठगाधूमाः) |

carat विधन्ते-“श्रयो खष्वा रनाडतिर्वे जर्निलाश्च गवी- धुकाञेत्यजक्।रेण street वा एषा यदजाह्ल्यैव जहाति न ग्राम्यान्‌ aga हिनस्ति नारण्यान्‌” (५।४।३शअ ०) इति। श्रदनीयं age तदेव श्राङतियोग्यं “यदन्नः परुषो भवति तदन्नास्तस्य देवताः” दति न्यायात्‌। afer alway मनुब्धेनाद्यन्ते, तस्मान्नाङतियोाम्धा दति श्रा ड़ः", (पुवेपक्चापन्यासादू माङः) । तस्मादुभयं परित्यव्य

* afxafafa सव्व पाठो न सम्यक्‌ |

५१८ afactadfwarira | [का०४।्०५।अ ०१९]

अरजाशीरेण* yea । wate: प्रजापतिसुखजन्यलेन साम्यात्‌ टयमजा श्रा्रेयी यजने श्राङतियाग्यैव | WTI जहाति, ्ाम्यारण्ट्पयसेाः खीकारान्‌ तेऽपि qwat म fea | हामसाधमग्धरतां जहमपवदितुं साधनान्तरं विधन्ले,-““्रङ्गिरखः सुवगं लाकं यक्ताऽजायां घमं प्रासिञ्चन्‌ सा शोचन्तौ पणं परा- जिहीत Wat तदकंस्याकंवमरकंपर्णेन जाति सयामिला (५।४।३अ °) टूति। प्रवग्यकाले महावौरे सन्तत्थ-घुतं लीरसदितं wr, तं ‘wa’ प्रयाएव्यग्रा “श्रङ्किरसः' प्रमादात्‌ “श्रजायां' प्रक णासिश्चन्‌ | ar ‘are? (सापि श्रजा तेन उष्णघतेन तप्यमाना) Wags wate रोामसङ्ग ग्मावपातयत्‌ | स च रामसदङगता ‘sa’ प्रसिद्धाकरूपेश प्रदरः । श्ररेनीयेन Tea प्रवग्येधुतेन तथाविधेन श्रजारामसद्घगतेन VINA स्थावरस्य श्रकंनाम wae) तेन “श्रकंपणेन' हेमे सति पणैलीरयोाङभयेरप्यमन्यका्यैलवात्‌ समागयोनिलं सम्पाद्यते | होमकाले कश्चिदिश्ेषं विधन्ते,-- “उदः तिष्ठन्‌ जरहेत्येषा वै axe fea खायामेव fafa a निरवदयते warafaearat wera एव x निरवदयते” (४।४।२अ °) xi) waren वर्िनी चरमेष्टका, सा च खबकारेण zfn— vA WE waaay खक्यां विकण्यार खयमाटथायाम्‌' इति | wee auras Baa क्रूरमिमं “Ea श्रम्तत एव मिःसारयति । ङद्राध्याये हामसाधमं मनग््विभागं विधत्ते,“ जेधा far जहाति जय ca लोका इमानेव लेाकाम्त्षमावदौग्यान्‌ करानि

* qudica इति पाठो भवितुं ge |

[arosimogiwore] वेदा्थंप्रकाश्चे। १५९

Cuigiene) इति । तज चेधाविभाग एवं करणीयः, “मस्ते Sz” इत्यारभ्य “खभापतिग्यश्च बे गमः" इत्यन्तः प्रथमे भागः | “aa ween” wares “श्रवायाय च इत्यन्ता डितीयोा भागः। “नमः प्रतरणाय च" इत्यारभ्य “य unary” इति wear सरितः ater भागः |

जिव्वप्याडतिषु करमेण जानुदत्नादिरेशेषु ana दस्ताभिनयेन विधक्े,--“शयति श्रये अहेति श्रथ इयति श्रय द्यति wa दमे लाका एभ्य एवैनं लोकेभ्यः ज्रमयति"” (५।४।३अ ०) इति ।

नमे Wear चे एथिव्यामित्ारियजस्यसाध्यं हमं विधे, - “fra sw श्राङतीजंहेाति षट्‌ area षद्धा waa खतुभि- Vary भ्रमयति” (५।४।३अ ०) इति ।

rae श्रगुपरिक्रम्य हमं विधन्े-“यदमपरिक्रामं जुडयादन्तरवचारिण रुद्रं कुयादथो खल्वाहः कस्यां वा wW दिभि रुद्रः wat बेत्यनुपरिक्रामभेव शोतव्यमपरिवगेसेवेन £ wa यति (५।४।३अ °) टति । “श्रनुपरिक्रामं' (श्रनुक्रमेण परिते भ्रमणं wet) यदि ‘quar’, तदानीं तं शद्रः श्रन्तरवधारिणम्‌' (शरभ्िेचस्य wa प्रविश्य चरन्तं) कुयात्‌ । स च प्रविष्टः क्ररवात्‌ उपद्रवं करोत्येव | तस्मात्‌ परिभ्रमणं न कर्तव्यमिति ya: पक्तः। wane: सिद्धान्तापक्रमायःः-्रभिन्नासत्वेवम्‌ “ATE: | खलु-श्र्ट* WY उपन्यस्तपचनिराकरणद्यातनाथेः, यदुक्रं पुवैपिणा, तन्न

» खव afm: | ee-quax इति aay पाठो न सम्यक्‌ |

ude तेततिरोयसंहिताभाष्ये | [का०१।घ०१।अ.१९]

aaa: । श्रयं “रुद्रः” स्वेज सञ्चरन्‌ कदा "करा" “रिजि' ava, wat वा न ana इति शा aid समथः, war रद्रमण्वषटुम्‌ अनुक्रमेण परिभ्रमणं waa होतव्यं । तथा खति परिता यच-क्कापि खितं रद्र अवजंयितयैव शान्तं करोति । श्ाम्मत्वादेव we: प्रविश्य य॑,* रुद्रः सम्‌ अन्तः TET न उपद्रवं करेातीत्थथः।

“ममे ep.” इत्यादिमन्धार्णां यजमानवायनं विधसे,-- “एता तर देवताः quant या उन्तमास्ता यजमानं वाचयति ताभिरेवैनर सुवगे लोकं गमयति" (५।४।३अ ०) इति । एतवेअुभिः प्रतिपाद्या या gaat: सन्ति, ताः खगेरेतवः । श्रत Ware: (seer), चरममन्लप्रतिपाद्यवाद्वा उन्तमलवं । ता MUA वाचयेत्‌ , तत्‌प्रतिपादकानि यजुषि पाटयेदिद्यथेः । तथा खति ताभिरेव देवताभिरेनं यजमानं खगे प्रापयति |

अकंपणस्य परित्यागश्च विधन्ते,--“यं fara तस्य wer पश्छूलां न्यसेद्‌ यः प्रथमः पग्ए्रभितिष्ठति ख शआ्तिमाच्छंतिः" (५।४।२अ °) दति । ‘a पुरुषं यजमानः “दिव्यात्‌', ae’ `पए्ना" _ ‘aq? प्रदे तदकंपणे परि्धञेत्‌। तत्‌ ae पणे यः ण्डुः थमः दतरेग्धः पश्ररग्यः ya: खन्‌ अभिक्रम्य तिष्ठति, स त्रियेत ॥

अरज विनियोागसंग्दः,- TA तु पञ्चमे प्रोक्तः श्रतर्द्रौयहोमकः | सभापतिभ्य इत्यन्त एका मन्तः प्रकीत्तितः ॥ अवायायेव्यन्त एकस्तन््सीत्यम्त SAT |

* च्छच खयनमिति पाठो भवितुं am: |

[श्रा०९।प्०५।ख ०१९] वेदार्च॑प्रकार्रे | ¶९१

"नमे रुद्रेभ्यः wale एथियादिविभेदतः ॥ जधा मिन्लस्तता eta querer इद कीर्तिताः ॥

अथ मी्मांसा,--दश्रमाध्यायस्याष्टमपादे (४ अ °) चिन्तितम्‌ ।

जर्तिलोकरखत॒धा fe विकल्पाऽथ पयःश्तिः? | farmer. gaa, भवं वाक्येक्यात्‌ पयसा खद ॥

Sat शरूयते, “ज्तिलयवाग्बा वा जुयाद्‌ गवीधुकयवाग्वा वा, न थान्धान्‌ aga हिनस्ति नारण्ानये खज्वाह्रनाडतिर्वे जर्तिलाखच भवीधुकासेत्यजच्ीरेण ङोत्याग्रयी वा एषा यदजा TE जुहोति" (५।४।२अ ०) टूति। ‘after? श्रारण्तिलाः 1 ग॑वीधुकाः' श्रारण्ड- धूमाः । तयोरुभयोविंकल्पः श्रौत एव । ्रनाङतिः" इति war पच्चयादूःषितलात्‌ दोमाभावक्लतीयः Te: | न चाच जत्तिलगवीधुकया- रनाङ्तिलवचनेन पयुदासः सम्भवति, श्राडतिपदाव्वितस्य ननृपदस्य श्तिलगवीधुकपदान्वयायोगात्‌, पयषिधिश्चतुथैः we । एतेषां धरस्यरविरुद्धानां चतुर्ण गत्यन्तराभाषेन षडशी ग्ररणाग्रणव टि क.ल्यः। दूति प्राप्रे ब्रुम+पयोाविधिना सह जर््तिलादेरेकवाक्यत्नाथ- वाद्यं युक्र, ग्राम्यारण्छप्हिंसाराद्व्येन प्रभस्लयारपि afi गवीधुकयोरग्मिहोमं प्रति श्राङतितवं नास्ति, wang तदस्ति ; इत्थं महाभाग पय इति, ARISES ॥

बेदाथस्य प्रकागेन तमे हादे विनाश्नयन्‌ |

पुमथाशचतुरे देयादिद्यातीयेमरेश्वरः ॥ 4a

५९ तैत्तिसीवसंडिताभाष्ये। [का०४।प्०६।अ ०११

दति सायमाचार््यविरचिते माधवीये वेदार्प्रकारे ewes SAAT चतुथंकाण्डे पञ्चमप्रपाठके एकादण्याऽनुवाकः ॥ ०॥

दति श्रीमद्राजाधिराजपरमेशवरवैदिकमार्गमकंकशीवीरबद्ध- अपालसावाज्यधुरन्धरेण सायनमाचार्थंए विररिते areata वेदाथ प्रकाञ्जनामकर्तै्तिरीययजुःसंदिताभाखे WUT पञ्चमः प्रपाठकः

Tye: Won

॥ ०॥ ॐ wea nen

१०॥ ओगेशाय ममः poy

aq वैचिरोयसंहिताभाष्षे

चतुथंकाण्डे षष्ठप्रपाठके प्रथमोऽनुवाकः |

sara पवते शिश्रियाणं वाते care वर॑ णस्य शुष्य । श्रद्धा ओषधीभ्यो वनस्यतिभ्याऽधिसम्भतां तां न्‌ TTA धश्च ANA? सश्रराणाः। aw acy ते que यं fea । समुद्रस्य त्वाऽवाक- arn परि व्ययामसि । पावके अस्मभ्यं frat da हिमस्य त्वा जरायशाग्ने परिव्ययामसि । पावका श्स्मभ्यः शिवे भव.” उपं ॥ १ ॥

saa वेतसेऽवत्रन्रदीघा | अम्र fawn fa | मण्डकि ताभिरागदहि tea ad) पावक- aq: शिवं कधि %। पावक st चितयन्त्या कपा | सामन्‌ Tey उषसो न Waa” | Tes यामन्नेत॑-

WS AT ST Ml न तठषाशा TIT | 4A2

ude तैत्तियीयसंडिताभाष्ये। [कार४।१४०६। अर]

भ्र पावक राचिषा मन्द्रया देव जिया भा दवान्‌ NRA

afer afer = । स नैः पावक दीदिवेऽप्ने दवा दहा व॑ह । BU यन्नः हविश्च a) fas न्यय- नर सम्‌द्रस्य निवेशनं | Wa ते wana हेतः पावका wena शिवा wa’) | नमस्तं हरसे शोचिषे नम॑स्ते weld | we ते aay Sas: | पावके अ्र्ममभ्य< शिवे Ha’? | न षद्‌ वट्‌ ॥ vel

sya2 वड वनसदे वड वंहिषदे az सुवविदे

2) | ये दवा देवानां afwar यज्नियानार संवत्स-

Awad भागमास्षते। eae इविषा यत्ते अस्मिन्‌ स्वयं tear मधुना gaa’) ये देवा दवेरधिं देवत्वमायन्‌ ये ब्रह्मणः पुर रतारा BA । येभ्यो नत पव॑ते धाम faa a a fear न एथिव्या अधिं कलपु“ । प्राणदाः ॥ ४ ॥

अपानदा व्यनदाश॑कषद्‌ा aster षरिवोदाः। न्यं ते, aera हेतयः | पावके असभ्य शिषे भवः" | श्भरिस्तिग्मेन शेचिषा avefes’ न्यचिखं । भिना वसते रथिं" | Sarita सुचिदकीा

[BTogiteg fod] वेदायेप्काश्े 1 १ §।

अस्म यष्टा देवार श्रायजिष्ठः afer”) अदग्ध गोपा उत नः परस्पा AH दयुमदत रवि दीहि^८॥ ॥५॥

उप । दवान्‌ । वट्‌ । प्राणदाः । चतुश्चत्वारिशच्च | ॥ ९ ॥

दति वैनिरीयसंडहितायां चतुथंकार्डे षष्ठप्रपाठके प्रथमेऽनुवाकः Won

Nel ओीगणेशाय नमः yell

थस्य मिश्वसितं बेदा यो बेदेभ्याऽखिखं जगत्‌ |

frit तमं वन्दे विद्यातीर्थमहेश्वरम्‌ ॥

प्रपाठके पञ्चमे दि चितिसन्त्यनन्तरं । `

afwat रद्रहेमेाऽथ षष्टे वाच्याऽथिसंछ्तिः ॥

परिषेचनमारभ्य संस्कारा ये चिकीर्षितः ।

ते पञ्चखनुवाकेषु प्रोक्ताः शेषाऽश्वमेधगः ॥

तथ प्रथमानुवाके परिषेचनविकरषणादयाऽभिधीयन्ते । क्यः

“उदङ्म्भमादायाष्वयुरष्मन्नूजैमिति चिः मद्विणमभ्निं . परिषिञ्चन्‌ पथं ति' इति । पाठस्तु, “श्र्ाचू्लं पर्वते श्रिभियार्णां वाते gee बर्णस्य WH । श्रह्म Breuer वनस्पतिग्धाऽधिसम्भृरतां तां म

१९१ तेत्तिरोबसंडिताभा्ये। [का०४।्०६।ख०१]

CUS धल मरतः सदरराणाः(१)'१ दति । हे "मरतः", eer’ (सम्बम्दागनीलाः) यूयम्‌ अम्धादिगताम्‌ “अष्णं ' ( गखहेतम्‌) वम्‌ (शन्न) ‘ar? (werd) “exw (सन्पादयत) । कोड्‌ अमिषं ? “see (पाषाणे), ‘aaa’ (मेरविश्ध्य हिमवदादौ) "वाते" (प्रचष्डवायौ).“पन्ये (वर्वणलमे प्रौढ़ मेषे), वरणस्य OW ( वरुण्सम्बन्धिमि we) च 'जिभियाणाम्‌' (आजिताम्‌ ), "ae? (सारणा), तया "अद्यः" (reer), ‘arabe: ( ब्रीदियवादिभ्धः ), 'वन्पतिग्यः " ( खदुम्बरादिग्ः), सकाज्नात्‌ “श्रधिसम्भूर्ता" (श्रधिकल्वेन सभ्यक्‌ सम्पादिता) | aay अष्ादिष्वाभित्य सारतलेनावतिष्ठते, य जलादरिभ्यः खन्पाद्यते, यदपि MAS बखहेतुः, ANAT प्रयच्छ |

तेतं मन्त्र विनियुद्धे,-“्र्यदूजंमिति परिषिश्चति arse ata तर्पयतयेव स एनं ठपाऽशष्यक््चन्नसुश्नलाक उपतिष्ठते” (६।४।४अ ०) दति ‘Ur श्नं माजथति' (रद्धं करेति), अपि च "त्ैयति', ‘we ‘an afr ners शुत्पीडारदितः सम्‌ “एनं (यजमानं) सेवते | । |

एतदेदनं प्रशंसति,-“ट्यति प्रजया पश्भियं एवं Az” (४।४। ४अ०) इति।

wea चतुर्थपादे ‘a "मरतः इति पदद्वयस्य ara दभवति.-“तां न इषमूजे ध मरूतः सरराणा were वा उकं wea मड्ताऽश्षमेवावरन्पे” (४।४।४अ ०) दति ‘om’ (queer) ‘waar; "मर्तः" शपि श्रन्नसम्यादकलात्‌ “Se, श्रत GWT: पठनादक्नं HATHA |

[का००।प०६अ ०९] Servus® | age

ae, “TEL ery ते श्एग्टव्छलिति जिः परिषिश्चन्‌ प्रति- पर्थति' शति । पाटम्ह,“्रभ्यरसते Gey Ae थं few.” fa & ‘aaa’ (इष्टकामं निष्यारित्लात्‌ पाषाख्सदु श्र) aa,

^ते" ‘ae (दीया eater) या च ^ते" रक्‌" (mete: care), तदुभयमपि ‘a? वैरिणं ‘feu’, “wy रेग्यम्‌ "खष्छतु' (प्ाभोत्‌)

श्रस्य मन्रस्य तात्पयं दक्यति,-श्र्मरसे Fee ते NEY थं fau इत्याह यमेव ष्टि तमस शुभा च श्ट चा चार्पयति” (a ४।४अ०) इति ।

परिषेचनकाले nefquretel विधन्लेः-“.जिः परिषिञ्चन्‌ पथति fran च्रभ्रियावानेवाभ्निखस्व प्रव मयति” (४।४।४अ ०) इति । शअरग्राद्वनीयारिङ््पे् जिगणत्वम्‌ |

परिषेचमरहितामप्रदचिणा टमि * विधक्ते,--“.जिः पमः पर्येति az न्पद्यनो षड्धा तव खतुभिरेवाख्छ इः च मयति" (५।४।४अ °) दति । पुरेण प्रदिणभयेश सडह षटसद्खयासम्यन्तिः |

ae, “saat बेतसन्ाखां मण्डूकश्च दी चेवं प्रबध्य समुद्र लाऽवाकयेति सक्नभिर्टामिवािं fender इति। तच प्रथमामादइ,- “SG aT श्रवाकयाग्रे परिव्ययामसि । पावका werey जिव wa” ef श्रवाका fare) हे ‘aa’, at समुद्रस्य “saree (खमुद्मन्धिगा Raat) “परिययामसि' (परितः datrfa) उपरि-

* धरिवेचनरशिताम्‌ प्रद्िबाडत्तिमिति पाठे भविवुं cart + Wards दति पाडा भषितुं eH: |

uge atededfeanrra | [का०४।प०्द्‌।खअ ०९]

आगे सर्वच विकषामीत्ययैः । लश्च ‘wana’ (ware ) “पावकः” (शोधकः) ‘fara’ (श्रान्तः) च भवः |

अध दितीयामाद,-“हिमस्य त्वा अरायुण्ाग्रे परिव्ययामसि । पावका waray frat wa)” इति । हे ‘aa’, त्वां ‘fee’ Giga), "जरायुः ( जरायुवदुत्यत्तिखानीयेन tarda) । ज पुवेवत्‌ |

श्रय उतीयामाई,- “उप उमन्लुप बेतसेऽवन्तररदोष्वा । श्प पित्तमपामसि(५)” इति । हे aa’, ‘sar vfaat, तखाम्‌“उप'-गता वनने | तथा ‘aaa’ (वश्लुलके) “उप'-गते वर्तसे | तथा "नदीष्वा" (गरीजय्वपि*) “अवत्तरन्‌' (श्रति्येन cane) यथा भवति, तथा उपगते wae) तथा त्म्‌ “sat “पित्तम्‌ “श्रसि' (तेजाऽकि)।

श्रथ ॒चतुर्थोमार-- “मण्डूकि ताभिरागहि Bi aT ae पावकवण्णी fad कधि(९) द्रति । हे "मण्डूकि" ( मष्डुकजातीये ), "ताभिः" (समनन्तरेक्राभिः wefan) सदह “arate (श्रागच्छ)। “साः लम्‌ शमे (arctan) “नः (अस्मदीयं) ‘aa? “पावकवणम्‌' {अभ्निसमानतेजख्व ) ‘fad? (फलप्रदत्मेन भ्रान्तं) ₹ृधि' (कुर) |

श्रय पञ्चमीमार,-“पावक आ चितयनधा छपा | चामम्‌ रुरुचे उषसा म भानुना(०) दरति । हे मण्डूकि, “पावके' (रसिनो) विषयग्डते खति “चितयनग्या" (चिन्वानया) “पा (कपया) साम्न यक्ता सती ar (दहागच्छ) । लयि श्रागतर्यां स्तयां श्रयमभ्निः "लामन्‌'

* 'मदोजलेष्पि' इति पठा भवितुं qa |

[का०७प्र*६।अ०१] बेदार्थप्रकाद्े। १९९

(चारि एथिर्यां) “दरे (दी्भिमान्‌)। तच दृष्टाकः,- “उषसः म भानुना" (उषःकालसम्बन्धिना प्रकाशेन यथा पदाथा दीणन्ते तदत्‌) |

अथ वष्ठीमाह,-““ठरवज्ञ यामन्नेतथ्स्य न रण श्रा यो चलते, ने तदरषाणा wo” इति। शयः" अग्निः, ‘care (गमनङु्रलस्य ` Wee) "यामम्‌" (नियामकः) “रणे (युद्धे) ‘ade (परवलानि fafa) “श्रा"-घुणो' ‘a (सर्वता दीप्यते खल) साऽभ्भिः “wer (जरारदितः) ^तदरषाणः' “a (दष्णायक्रो म) भवति | यथा लेके श्रीगमनसखभावम्‌ wy वामदस्तगतेन खलीनेन दृढ़ं नियम्य रणे अवन्तेमामः पुरुषः परवलानि रिन्‌ न त्वरते, waaay: प्रज्वलति न कदाचित्‌ जयेति, भासौ दरष्णायुकरः, किन्त aH दतयरथः |

अथ सप्तमीमाद,-“श्रगरे पावक रोचिषा मन्या देव जिया | श्रा देवाम्‌ वि afe च(<) ef) हे "पावकः (शोधकः), “देव (ातनात्मक), ‘sa’, रोचिषा" (दीत्निमव्या) "मन्या (weer) जिया" (वाचा) ‘gar’ “शरा वचि (श्राव), यत्ति" (यज)।

्रथाटमीमाह--“स नः पावक दीदिषोऽप्रे देवार दृहावंह | उप यश्च; इविद्च a)” cfr हे "पावकः (शाक), दीदिवः" (दीप्यमान), aa’, नः' (eee) "रेवान्‌" ‘xe’ (कर्षाणि) “श्राव, wand टमं “ay ‘fay’ ‘eq’ (देवसमीपे) प्रापय ।

एतैरषटमिमन्नेः साध्यं विकर्षणं विधत्ते-“श्र्पां वा एतत पथ्यं यद्तसाऽपा अरोाऽवका वेतसद्राखया वावकाभिख विकर्षति श्राप

वै आान्ताः भ्रान्ताभिरेवास्य एद चः शमयति" (५।४।४अअ्र ०) दूति | 4 8

yee तेन्तिर्गेयसंडित्राभाष्ये । [न्रा 9।१ ०६] uv}

isd ‘Fae’, साऽयम्‌ wt एष्पसानीयः, TH AAPA | erg ‘saat, (जरेवालाभिधाः) वा ‘say we) (खार्‌ * दुद्र म्डमिद्‌)। aera एताभ्बामभ्निं विकत्‌,-चितेरुपरि नानादिचु विविधमेतदुजखमर शरक दिव्यर्थः) | “श्रापेः' creator श्रान्ताः", शरपसम्बन्धिना . दइव्यदयेन विकषंणे सति ‘wrath’ खमि एव “अर्य अरेः ‘aot ्रमयति' |

Gamegear सड सष्डुकस्णपि aes विधते, - “ar वा afd चितं प्रथमः पण्एुरभिक्षामतीञ्ररोा वै ax spe रहो agin विकषंदयेष वै पद्यूतासहुपजीवनीया न बा एष्‌ गाम्येषु xy हिते गारघ्येषु aes शटच्ाऽपैयति"*८५।४।४ अ °) इति । गामदिषाजादीमां wa श्यः "पष्ठः इमम्‌ द्टकाणिः “चितम्‌ “श्नि waa Weg Tes श्राक्राम्रतिणतं पष्ट बन्तापेन प्रदग्धुम्‌ त्रययद्धः mplafa । aa Tete विकषेथं ग कुयात्‌, क्छ aya कुयात्‌ | AAT यागयेग्ेषु “यायुः IRS 4 ay Waniaaasty गेमदिादिवदुपयो गादचमाच केनर्युप- stat स॒ भवति । अतेव विकर्षण तमेव wot wate याजयति | afer, fade “सुद्र ला” caret सन््ान्‌ विनिगुह्ध - ^चष्टाभि्िकर्षकष्ठाच्रा गायकी ग्मयचोऽध्िदीवानेकाश्चिकस्य Wee waafa” (४।४।४अ ९) इति |

* सार इति भविवुं Te |

[sroblmodieoq] वेदाथप्रकान्ने | ४९१

arent विहितान्‌ wert fadatr विधंसं--“पवेकं- athe प पावकाऽनभेवास्य stay छमयति" (५।४।४ अ °) इति। ‘orate: werd भिवे wa wad पावकंश्ब्धा यासु सुं विदयते, ताः पावकवत्य इत्यथैः; ताभिः (विकषेतीत्यगवर्तते | credence anya saay | |

कल्पः, शश्रपामिदं weet, are we शोचिषा शति दाभ्या- afvafetrety ईनि । तच प्रथमाभाश.“श्रपामिदं न्ययन सथुद्रस्यं निवेज्न । श्रम्यं ते श्रत्‌ are हेतयः पावका TERA चिवो wa’? इति ‘xe चित्थाग्िख्ानं “sat न्ययन (नियमेन afer), थागदारापि श्रापः प्रा्यन्ते। wa एवं श्रां लतवात्‌ ‘agze’ "भिवे" (खसवानीय) । age हे ag, लदीया "हेतयः" water “न्यं विरोधिनं पुरषं तपन्तु" (ieee) | ‘gana’ (श्रस्मदथे) "पावकः" (श्रद्धः) "शिवः" (आन्तः) च भर्व ।

श्रय दिर्वीयामाः- “नमस्तौ exe श्रो चिषे ara श्रव चि । sey ते श्रध्मत्‌ तपन्तं हेतयः पौवंकेा aren भिवे भव(९९)** इतिं । रं oh, ^ते" (तवे) दरस" (रसार्ना wt) ‘wifes (stewed) तेजसे ‘aa’ ‘wey’ । किंञ्च “तेः (तव) “afte? (पदा्यीम्‌ wars यिज तेजसे) भमः" ‘srg’? । श्रम्यमित्यारिपुज्चवत्‌ ।

एतकेग्वशाध्यास्‌. अरधिरेादणात्‌ पूध्वमुपनत्‌प्रतिभेचनं विधन्ते,- “aga एष aefintge ured यत्‌ हष्णीजिनं कोष्णो खपा- मैदविपसु्वते ब्रह्मेव aaron” (४।४।४अ ०) car श्रमे दाहकलगकष्युलं प्रिद्कः 'शेष्लौजिर्ग' तु (्रह्मणः' चिदस्य) “Ed; अरत

4 ९4

4 8k तैततिसेयसंशिता भाष्य | [का०्।प्र ०६।खअ ०९]

एव दीशाप्रकरणे eared, “wagra प्र That यश्चायातिष्ठमाने Sat रूपं रलापक्रम्यातिष्ठताम्‌"” (६।९।९अ °) एति। ष्छाजिनेन fafata उपानह" ‘aredf?, तयोः प्रतिमेाके सति Aaa ‘ae श्रन्त्िता भवति |

उपानदरयस् प्रतिमेाकाप्रतिमेकयादाषसद्धावात्‌ एकस्या एव

प्रतिमाकं विधन्त,“ अन्तमत्याध्षमे;गरलाथादित्याखरन्यासुषसुञचते ऽन्यान्‌ भ अन्तरेव ्ग्योधेेऽवाजाद£ रुन्धे" (५।४।४अ ०) इति। उभयोरपि श्रप्रतिमाकतया ayn; प्रतिमोक्ेन छ्यारन्तधानं,- CTT Raa | रस्ति लन्यो दाषः, यथा TATA, एवमचा- arate अन्तरिता भवति दव्येवमभिन्ना शराः; अरतस्तत्परिदारायैकाम्‌ wary उपमुञ्चते, इतरां नेपमुश्धेत । तथा सति उपमेाकेन OTC भवति, अनुपमेकेन च अन्नाद्यं प्राप्नाति ।

उपागदुपमेकादूङधं यत्‌ चितेरधिरोणं, तदङ्गब्ध ते दितीयेऽञ्जिन्‌ मन्ते प्रयमाद्धंस्य ae दश्रेयति,- “नमस्ते हरसे wifea दग्धा vane fe वषीयारसमुपचरणग्ति” (५।४।४अ ०) दृति । are fe याऽतिश्रयेन वसुमान्‌ भवति, तं शत्या श्रादौ ‘aga, THE 'उपचरग्ति'; ARTISTA नमस्कारो STM: ।

तीयपादयख्य ama दभेयति,-“अन्यं॑ते श्रत्‌ तपन्तु हेतव ware यमेव इटि तमस्य प्रर चापयति" (४।४।४अ ०) sa ‘a (faq) “we? (श्रः) सन्तापेन योजयति |

चतुर्थपादस्य तात्पग्ये द्यति, “पावका seray fait भवेत्याहान्नं वै पावकाऽखमेवावर्न्धे” (४।४।४अ ०) इति ।

[का०४।प्र०्द।अ१] बेदाचप्रकाश्े। ४७

अपामिदं न्यमित्यादिमन्सद्ाविचिष्टम्‌* afutred fare, — “द्वाग्धामधिक्रामति प्रतिहित्यै” (४।४।४अ ०) इति |

सामान्येन fafrent wet gafatararte fafreng.— “श्रपस्यवतीग्या? ara” (५।४।४ अ °) इति । ““श्रपामिदम्‌” इत्येवम्‌ wat ययेो्छं चसे अ्रपस्यवत्धो, ताभ्वामधिरेोदणे सति wfy- तापस्य ज्रान्तिभवति |

कल्यः, “गुषदे वडिति पञ्चभिरक्षरवेदिवदभ्निर सखयमाटर्षा वा व्याघायः इति । पाटमस्त॒,-“मुषदे वट्‌ WUWS वर्‌ वनसदे az aféa? az सुवविंरे वद्‌(५२) इति । Ty (Arey) जठराग्निरूपेण सीदतीति ‘que, vat ‘az (दविदं तं) । वाडवरूपेणासु सीदतीति “अयवत्‌ | दावाभ्रिरूपेण वने सीदतीति ‘axed | श्राष्वनीयादिरूपेफ aftfa ag खीदतीति ‘after । श्रादित्थरूपेण सुवगे विन्दते, wad, इति ‘gafae |

एतान्‌ मन्त्रान्‌ fara. —“aae वडिति व्याघारयति daar त्या awgearaa” (५।४।५अ०) दति । पञ्चसद्ापेतया आरत्या WH सुखमङ्ग उपक्राम्तवाम्‌ भवति |

अथ <feudeqatt ओणिभित्धादिकं ¢?) awe विधन्ते,- “wera sea, तस्मादच्ए्या पश्वाऽङानि प्रहरन्ति प्रति- fed” (५।४।१५अ ०) इति ।

मन्तगतं aed प्रशं सतिः--“यदषटकयाद्‌ aaa वषर्‌- कारः BIE यल वषरङ्कयीद्रलासि यश्च इन्य्वंडित्यार परोसमेव * गऋयननमिादिमनग्तसह्याविशिषटमिति पाठा भषितुं ge)

aes लेत्तिरोयसंदिताभ्ये। [का०४।१.९ ०६]

wage नास धतेथाभा aagrtr भवति न यशर cia तरन्ति" (१।४।५अ °)ईति। एतच वाकेधः- “सनो वायमोगरिशा धाह (४।९।४अ °) इति am, “तो च रेवि ववडस्तु तुभ्यम" tae व्वाखवानङूपनं (?) ATMS (arias) उरा दभ्वम्विहतम्‌ |

कर्थः, ये देवा देवानामिति qe परिरं री Aw मिश्रेण दभगुसुष्टिना्िं व्यवालतिः इति । तच प्रथनीर्क्मादः- “ये रेवा carat चञ्चिया afteraty संवल्धरीरलुपं भाभमचिते | wares विषो यजे श्रसिन्‌ खयं शुध्ये मधुने धुतस(९०)* दनि । दविधा रेवा eft, —exacerer, अरीरनि्ेःह्काः, प्राशा्सकाः प्राशापानादयश्च, दीव्यतीति श्त्यन्तेरभय्थापि TET; werd यज्ञियाः, exe "रवाः wee weeny यश्चियरः, arererg ewe वुजकलार्‌ यज्ञियाः | ed शति ‘aftrarara’ vxraiat देवानां सम्बज्धिनः प्राणख्या ‘a’ affraret* ‘daaptte’ (संक्त्परेण ere) चित्या ‘ae? (भजनीवैम्‌ ) "उप'- Saran’ (सेवने) । प्राणदा ज्वार" -डतं खादाकारे वमित शअदन्तीति ware exten, तदिपरीतलात्‌ भरा “aware” | तथाविधाः हे प्राप, ‘afer ‘aw’ ‘faa’ Grunfreeenrre) aucet गानं ‘oma’, —aictin खाहाकारसमपखेगे विनी “सकम्‌ एव खीङुरूत |

* as ‘ania’ ते इति fa ar ‘asta’ डति पाठा भवितुं

Uwe | † we ‘aun ere’ डति wast भवितुं ae |

[का,०।प्र०्द्‌।स^६] बेदाशप्रशनाहन। १०

अथ farturare.—“@ देवा देवेधि रेदत्वलायन्‌ चे ब्रह्मणः लर तारा Weal सभ्या मर्ते cat धाम किञ्चन म ते दिषो ब vier श्रन्ति qq?” दति । येः प्राणा “देवेषु (carfey) afa ‘afw (uftetqan) "रेवलमायम्‌' (प्राहः) प्रार्रेवाधिषटिता एषेग्द्रादिविग्रदा व्यवदरन्तीत्यथेः। किञ्च 'ये' प्राणाः “असख ere (कीयनामस्या्रः, परिचदख) "पुरः" एतारः' (एषतो गन्ारः) निबेाषका Tare । न खलु प्राणेविना चीयमानेऽभ्ििकेद्रं wma । किष्च “सेभ्यः ‘wa? (याम्‌ विया) ‘fag’ “भामः fant ‘a एवते (म We भवति, तिः (wert Zar) ‘fear नः (डिव्यपि म) तिष्टन्ति । ‘efwat नं (श्मावपि म) तिकि, किन्तु ‘Qa (पवेतसामुसदु शेषु अरीरगतच्लुरादिगेखकेषु) wife वरन्ते |

ured विगियु्के,-“ तारे वा अन्ये रेवा: अङतादोऽन्य बानप्निचिदेवेभयान्‌ प्रीणाति ये देवा देवानामिति an ay- भिखेणागेचति, छताद सैव रेवान्‌ श्रङतादखच यजमानः प्रीणाति, ते anid stefan, ayia तादः प्रीणाति अधुगाऽङतारोा, aR वा एतदन्नं चदधि, र्थं मधु, यद्रा मधुमिभेणवेचष्युभयसाद- we” (५।४।५अ ०) इति । तादः Rem, श्रश्नतादः' प्राणाः, तान्‌" "उभयान्‌" ्रपि "देवान्‌" waa, “अभ्चिचिन्‌ प्रीणयितुगति, अतः "मधुमिशेए' ‘aw wate gam तेन चोभये भीताः सन्धो यवमानमपि श्रीणयन्तिः । aaa exrtai wr प्रीतिः, प्राणनां ` मधुना" प्रीतिः। किञ्च दशो OVA, मथुनखारष्डलार्‌, BANC WATS उति उभयमपि सम्पादितं भवति |

१०९ तैलतिरीयसंडिताभ्ये। [का००्दख-र]

stewart sigalg fart,—“seferstrefa wt जापत्यो त्र युमुष्टिः सथोाभिलाय' (५।४।४अअ०) इति । गुरः aT wig: ‘age, we प्रजापतिवत्‌ sigan प्राजाप्यत्वम्‌ › अलस्तेनावेासणं ‘warfare’ भवति । अग्निरपि प्रजापतिनेत्पादित- लात्‌ प्राजापत्यः |

तेन खमागयोनिलं, मन्दि प्रशसति; “erat ufafea”’ (५।४।४अ०) इति । |

wareware परिता aad fard,—“aqaicermarefa ` श्रपरिवमेमेतेनाम्‌ प्रीणाति” (५।४।५अ ०) दति । “अनुपरिवारम्‌ (अनुक्रमेण परितश्चरिवा) ‘saftey “एव (श्न्धवयवेवु कस्यापि अवजेनमङलेव) “एनाम्‌ (शअरन्यवयवान्‌ ) श्रीणाति |

करण्यः, (प्राणदा श्रपागदा दति प्रत्यवरोद्य' दति । पाठस्तु. “प्राणदा अपानदा व्यानदाख्चचदा STAT वरिवेादाः । अन्यं ते me तपन्तु हेतयः पावका wenay श्वे wa” दति । यजमानाय प्राणं ददातीति श्राणदाः', प्राणं स॒ख्िरं करोतीत्यथेः। एवमु्रजापि । वंस बलं । वरिवः प्रजा । ्रलनमित्यादि yaaa |

भराणादिदानप्रसकनिपु्वकं मन्तं व्याचष्टे, “वि वा एष प्राः प्रजया पष्ट मिच्छ ध्यते याऽप्निं चिन्वन्लधिक्रामति प्राणदा अपानदा इत्याह प्राणानेवात्मन्धते व्चीदा वरिवादा इत्याह प्रजा वै वैः पशवे वरिवः प्रजामेव पग्रटनात्मन्धत्ते" (४।४।४अअ०) दति । यो यजं- मानेोऽभ्रिचयनकालेऽप्रिमधिरेाहति, एष प्राणादिभिवियुञ्यते, श्रत: प्राणादिरानं प्राथैनीयमिति मन्तः wave । लच्र पुवेभामेन प्राणादीम्‌

[ आआा०९।४०९।अ ०१] वेदांप्रकाङ्ने | ५७७

खात्ममि सुभ्धितान्‌ कराति। sara बलखवाचिना व्ैःज्रष्देन पजपोषादिरूपा प्रजा wafer, तासु fe सतीषु saw बलात्‌ । पुजावाचिना afta पश्य उपलकिताः, तेषु we चीरादिसम्यत्या gait भवति |

कल्यः, ‘afifeaa <naaqastaadt एकामाङतिष sar दृति ay प्रथमामाः-श्र्रिसतिग्मेन ओाचिषा avez fad न्यजिणं । श्रना वसते रयिं (९० इति । we चीयमानः ‘fay “तिग्मेन चाविषा' (तीच्छणया ज्वालया), “न्यजिणं *” (रालसादि) “विशं (wa) विरोधिनं ‘freee (नियमयतु), विनाश्रयवित्य्थैः । ‘say श्दनज्रीलं बाघकमनिष्टं, तदस्यास्तीति ‘afat, a वि- मारयतु । किञ्च श्रयम्‌ “aft: नः (श्रदथे ) "रयिं" (धनं) वंसते” (afad सम्भाजयितुम्‌ इच्छत) ।

श्रथ दितीयामाह, “सैनानीकेन gfacat wat यष्टा देवा ्रायजिष्ठः खस्ति । weal मोपा उत नः परस्या WH चुमदुत रेवदिदीरि-\) दति । हे श्नः, “स' तवं ‘gery (दीप्यमानं) “उतः (अपि च) ‘tar (want!) गद्ेनारिकं ‘fecife’ (प्रकाश्य) | कौद्‌ र्लं ura ‘ees’ (नेन अवालासम॒हेन सृष्ट वेदिता), ‘war “रेवान्‌ यष्टा (weed रेवानुदिग्व याग- निष्यादकः) । ‘fe’ (विप्रां) यथा स्यात्‌ तथा “श्रायजिष्टः"

* चन्र ‘afta’ इति पाठो भवितु युक्तः |

† खच ‘ay इति पाठो भवितुं oer |

‡ बङधमयुक्षम्‌ डति का we ge पाठः| 4c

ye Afactaefwarira | [का०१।्०६।ख ०९)

(अति्रयेन छत्ल्रयागसमाप्तकारी ), “seen ( केनाणहिसितः), ‘Sra’ (sera गोप्ता), ‘sa’ (श्रपि ष) ‘a’ (rata) "परस्याः (afawan पालयिता) ॥ | अन विनियोगसग्रहः+-

षष्टे पञ्चानुवाकाः स्युरप्िशेषस्ततः परे ।

चत्वार Waa शरेति परिषिञ्चति ॥

अस्ते प्रतिपथंति, समुद्रेत्यप्रिमष्टभिः |

विकँ दित्धर्पां इाग्यामारोहति चिति, नृषत्‌ ॥

arene पञ्चभिः*, “ये ठ" दाभ्यामग्निमवाचति |

प्राणदा श्रवरुद्याग्रिस्तिग्मेनेताडतिदयम्‌ ॥

प्रथमे त्वनुवाकेऽस्मिन्‌ मन्ता द्राविश्रतिरीताः (2) ।

धय मीमांसा, मवमाध्यायस्य प्रथमपादे (aye) चिन्तितम्‌, “faite कार्थ प्रतीष्टकमुत्रैकधा | आआादोाऽवयब्थेखस्वेन मवं भ देश्सत्वतः ॥ ृकाभिरभि चिनुते" इति श्रुयते, तजेदमालायते,-“मण्ड्केन अधिं विकषेति | बेतसश्नाखया चावकाभिश्ाभनिं विकषति | fecquaqeesunfi मोचति' इति । श्राखागे मण्डकं बद्धा तेन विकषंतीत्यथः। ते च विकषंणप्रोक्लणे sates कर्तव्ये । कुतः ? । चिताग्य wane एयग्‌ अरग्नि्न्दाथेसख कस्यचिदवयविद्रव्यस्याभावाद्‌ दति चेत्‌ । मैवं,-उपदिताभिरिष्िकामिः dame प्रदेश्््ावयवि-

# ‘aye वद्‌" Kas (५७३ To र प°) वड्न्ता FA मग्ना FT: |

(wT ogistogiqer] वेदार्च॑प्रकाश्र। use

द्रव्यत्वात्‌, AQ चान्धाधारवेनागिश्ब्दा्थलं । तस्माद्रेरेकलात्‌ सरदेव विकषंणप्रो्षणे कुयात्‌ ॥

दरति सायनाचाय्येविरचिते माधवीये बेदार्थगप्रकाओे छष्णयजुः- संडिताभाये AGUAS षष्ठप्रपाठके प्रयमोाऽमुवाकः ॥ ०॥

य दमा विश्वा भुवनानि swefatiat निषसाद्‌ पिता नः। स आशिषा द्रविखमिच्छमंानः परंमच्छदेा वर आ्राविवे"५ | विश्वकर्मा मन॑सा यदिषाया धाता विधाता परमोत wea तेषामिष्टानि समिषा नदन्ति यच सप्तर्षीन्‌ प॒र रकमाहः९ । या न॑ः पिता जनिताये विधाता ये नः सते अभ्या VENTA १

ये देवानां नामधा रकं रव तः doa भुव॑ना aaa” | त श्रा य॑जन्त॒ द्रविणर VAT ऋषयः पव जरितारो न WaT | अष्र्ता खत्ता रजसा fa- माने ये भतानि समटखन्नि मानि" । न तं विदाथ य दूद्‌ जजानान्यद्‌ य॒ष्माकमन्तर भवाति | नीषशरेण प्राता जल्यपा WHAT उक्यशसञ्चरन्ति^ । परा दिवा पर रना WV RN

षथिव्या परा देवेभिरसुर्गुहा यत्‌ avfard

4062

wee तेत्तिरीयसंहिताभाष्ये। = [tesa greek]

प्रथमं दंभ sat aw देवाः aaa far | तमिह प्रथमं दभ Ma aw देवाः wae विश्वे । अजस्य नाभावध्येकमर्पिंत' afafad for भुवनमपि शितं. । विश्वकर्मा अनिष्ट देव आआदि- इन्धे श्रंभवद्दितीयंः | वतीयः पिता जनितीष- धीनां ॥ ३ ॥

पां गभे व्यदधात्‌ पुरुषा । चक्षुषः पिता मनसा हि धीरो qaaa अजनन्न्नमाने। यदेदन्ता अद हःइन्त पवं आदिद्‌ द्ावाषटथिवी प्रथेत विशखतश्चक्षुरुत विश्वतासुश्ा विश्चताइस्त उत विश्त- स्पात्‌ । सं बाहभ्यां नमति संपतजे दवापथिवी जन- यन्‌ देव रकः? । किरस्िदासीदधिष्ठान॑मारम्भ॑णं कतमत्छित्‌ किमासीत्‌ । यदी भूमिं जनयन्‌ ॥ ४ ॥

विशकमा वि यामोशौकष्िना faaeen: | किर्स्िदनं कड सदृक्ष श्चासीद्यतो waren निष्टतक्षुः | मनीषिशो मन॑सा Yeas तद्‌ यदध्य- free भुवनानि wea”) याते धामानि पर- माणि यावमा या मध्यमा विंखकर्मसुतेमा । fiver सखिभ्य ₹ विषिं स्वधावः खयं यजस्व तनुवे Soe”, वास्यति विश्चकमाणमुतये ॥ ५ ।

[का०४।प्०६।अ ०२] वेदार्चप्रकाद्चे | १८१

ANIA वाजे अद्या हवेम। स नो afer वनानि जाषते विञशम्भूर वसे साधृकमा५। विभर॑- कर्मन्‌ इविषा वाडधानः स्वयं यजस्व तनुवं जुषाशः | ay त्वन्ये श्रभितः सपना इहास्माकं मघवा सुरि- रस्तु fara इविषा वद्वनेन चातारमिनद्र- waaay | aa विशः समनमन्त पूर्वीर्‌ यमग्र विव्ये यथासत्‌ । समुद्राय वयुनाय सिन्धूनां पतये नमः। नदीना९ सवासां fet जुता विञ- कमं विश्ाहामंत्येः uefa vd ॥

जजान । रना । ओष॑धीनां | qf जनयन्‌ । ऊतये । नमः। नव च ॥ २॥.

ufa वैत्िरीयसंडितायां square षष्ठप्रपाठके दितीयाऽनुवाकः wen

प्रथमेऽगवाके परिषेचनादिकसुक्ं । श्रय दितीयेऽनुवाके छक्रा- vat हामौ SA) Te, ‘Gtymavita सुं पुरयिला शर्च- कमेानि जाति । य दमा विश्वा भुवनानि जक्खलषः पिता मनसा हि धीर इति मानाद्धक्षाभ्यां इं wats यं कामयेत चिरं पाप्मानो निमु्ेतेत्येककं तखटुक्म्‌' इति । तज nana प्रथमाग्टवमाद,- “य दमा विश्वा भुवनानि जञृदषिंहाता निषसाद पिता नः। स श्राभ्िवा दइविणमिच्छमानः amet वर श्रा

yee तैन्तिसोयसंडिताभष्ये। [wteermegya- र]

faaw’)” दति । ‘a’ fauna परमेश्वरः, ‘eat विश्वा भुवनानि yey (प्रलये एथियादीन्‌ दमान्‌ स्वान्‌ लाकान्‌ खात्मन्याङ्ति- प्रतेपवत्‌ संहरम्‌), “खषिः' (शरतीग्ियद्रष्टा way), “हाता' संसार- हेामकनक्ती), ‘a’ (wera) “पिताः (जनकः), “मिषसादः (खयं खितवान्‌), प्रलयकाले प्राप्ते सति सवान्‌ लोकान्‌ संहत्य श्रस्माकमपि संह, पुगः श्लष्टा च सन्‌ सैश्च यः परमेश्वरः Guan एवासीत्‌ । अत एव सवे श्रयपनिषद एवमाडः, “MAT वा TAR एवाय aratataa किञ्चन मिषत्‌" रेत०९्ख०)। “ada सेम्येदमय आसीत्‌, एकमेवादितीयम्‌"” (का ° Qe २ख०) इत्याद्याः । खः (aga) परमेश्वरः “afar (awat प्रजायेयत्येवंरूपया पनः- सिक्या) (द्रविणमिच्छमामः' (धनोापलकितं जगद्धोगमपेक्तमाणः) परमव्छदः' (परमं खकीयमेवादितीयं पारमाथेरूपमाटष्वम्‌ ) ‘av’ (सेम we शरीरमध्यवत्तिनि पुणष्डरीकखखाने) श्राविबेन्न' (जीवरूपे * भरविष्टः) । एतश्च सवैमुपनिषदि (तैत्ति ° ६०) श्राजातं,- “Sarasa | Twat प्रजायेयेति । ख तपोऽतप्यत | ख ave xqy स्वैमणजत । यदिदं किञ्च । तत्‌ षटरा । तरेवानुप्राविब्नत्‌" दति । एवमन्या श्रषयुपनिषद उदाष्ायाः |

aq दितीयामारः“विश्वकमा मनसा यद्धिशाया धाता विधाता परमत Ea तेषामिष्टानि समिषा मदन्ति यच arta पर unas’) दति । विश्वविषयाणि कमाणि षटिखिति- संशाररूपाणि यस्यासौ “विश्चकमा", तस्य च तेषु कर्मसु सत्यल्ादय

* लीवरूपेय इति पाठो भवितुं युक्तः |

[का०४।प्रन्द्‌। अश] वेदाप्रका्रे। ace

wa साधनं, eager । ‘aa’ (यस्मात) we “ममसा* (सत्यसदन्माजेण) ‘faqaar’, तस्मात्‌ "धाता", “विधाता, "विहायाः दति चेाच्यते,--धाता' उत्यादकः ; “विधाता पोषकः; favew च हाति परिव्यजतीति “विहायाः setae: । खतः (श्रपि च) अरत एव “परमाः (परमः स्वेभ्य उक्छष्टः) | सम्यक्‌ पश्यतीति ‘sea’ (waxy इत्यथः) । ‘ar (यस्मिन्‌ ) “परः (परस्मिन्‌) Sat सपर्षो न्‌" ^एकमाडः*- य एते मरीच्यजिप्रसुखाः andar विविधा दृश्यन्ते, ते स्वं we: प्राक्‌ परस्मिन्नेकौग्ता इति बेदान्तपारगा sare: स व परमेश्वरः, तेषां” (सक्तषिप्र्तीनाम्‌) टष्टानिः (श्रपेक्तितानि) स्वानानि ‘car (खेच्छामाजेण) सम्पादयतीति, तेन च ते महर्षया इव्यन्ति |

अथ ठतीयामाह+ श्या नः पिता fan ar faa ar मः सते WAT SMT | यो Sarat गामधा एक एव ay ayy भुवना ama)” इति । ‘ey विश्वकमा "नः' (श्रसमाकं) “पिता (पालयिता) म केवलं पालकः, उत्पादकाऽपि। किमनेनास्ाकम्‌ उत्यादक दति सदराचेन, "यः "विधाता (सवस्य जगतः उत्पादकः), ध्यः" विश्वकमी ‘a’ (श्रस्माकम्‌) उत्पन्नानां ‘ay वन्तमानमिदं भोग्यजातं “खता” जजान “सदेव साम्य” इति Bama खखरूपात्‌ उत्यादयामास । शयः" च विश्वकमा देवाना" नामधाः" (खयमेव सवदेवरूपेणा विभूय दरद्रमि्ादिदेवतानामानि धारयति । श्रत एव ऋअन्यजान्नातं,- “oe मिं aquafqarscar दिव्यः स सुपणा

* मानसा इति सब्बेत्र पाठो न सम्यक्‌ ।

ace तेत्तिरीयसंडिताभाष्ये। [का०९।प्०६। ख गद]

wet | एकं afar ewer वदन्न यमं मातरिश्वानमाडः"” (खग०२म०९६ ४०) tal श्रत एव बहनां Sarat नामानि धारयन्नपि age सख्यम्‌ एक एव । ‘a fauna परमेश्वरं ‘war ‘gar (rere अन्यानि इष्टानि सगाणि भुवनानि) 'खम्प्रं' यथा भवति तथा ‘afer (प्रलयकाले एकतवं प्राप्नुवन्ति), एकोभावयुक्रे sed क tac कानि भुवमानीति एवं प्रत्नं सम्पर- धारणं प्रवस्ते विभागाभावेन* अु्यनभिन्नशचातुमश्रकलात्‌ |

अथ चतुर्थोमाश.-““त श्रा यजन्त द्रविण समस्मा षयः qa जरितारो म शमा । श्रद्धा GAT रजसा विमाने चे aria खमहृष्ठक्जिमा नि.) इति । पूवादाइतेन विश्वकमंणा प्रथमसुत्पा- दिता “येः wore, ‘cafe तानि (सवेानेतान्‌ प्राखिमः) “समरष्ठम्‌" (सम्यगुत्पादितवन्तः) | “A "पुवं" ware “aw (खष्टायां जगते) ‘xfaw (wred भोग्यजातं) “सम्‌-अआआयलम्तः (सम्यक्‌ सम्पादितवम्तः) । कदु भाः ते? ‘waa’ (अतीदल्ियद्रष्टारः) सवश्वा इत्यथैः । दमा” “जरितारो a (ना खकीयेन महत्वेन कटरादित्‌ श्रपि ster म भवन्ति) atemfa शतानि? “अदन्ताः (असुभिः प्राशेरीरितानि प्राणयुक्रानीत्यथैः) । तथा "रजस" "विमाने' “खना' (र्ञनात्मकसरभागस्छ विशेषे प्रमितो weir सुषु प्ररितानि)।

अथ पञ्चमीमाह-न तं विदाथ य इदं जजामान्यदयुद्राक- मग्रं भवाति । गीहारेख प्राठता स्या चासु उव्न्रास-

* विभामावेन' इति पाठो न सम्यक्‌ |

+ ‘wer इति सस्व पाठो न सम्यक्‌ | ‡ भूमा" इति Gers पाठो न aay

[का०४।प्र०९।यअ०श] Arua | “cy

खरन्ति ४)” इति । ‘ay विश्वकमी ‘xe? ‘orm (उत्पादितवान्‌) तं found मः ‘faery (तेम wer हे जीवाः, ga न जानीथ) । aaa यज्चदनेऽदमिन्येवं ease वयमात्मानं विश्च- कमेण जानीम दति asia, सदसत्‌ , म हि श्र॑मत्धयगम्य॑ जीवरूपं विशव रमणः परमेश्वरस्य, किन्तु ‘ama? अहं प्र्यगम्यादतिरिकर सवेवेदागवेद्यम्‌ Sacre “भवाति (विद्यते) । तयापि, जीवरूपवत्‌ Bat न जानीमः? इति चेत्‌ , नीदारेण' ‘ram’ (भवन्तो मीहार- सदृ शेमान्चानेनाढतत्वात्‌ म जानन्ति), यथा नीहारो मात्यन्तमसर्‌* दृष्टेरावरकलत्वात्‌ , नाण्यत्यन्तंसन्‌ काष्टपाषाणादिरूपान्तरेण सम्बद्धम्‌ अयोग्यत्वात्‌; एवमश्चाममपि मात्यन्तमसत्‌ दई ख रतत््वावरकत्वात्‌ , मापि aq वाधमाजनिवर्दलात्‌ । tena श्रनिव॑यनीयेन sqrt भवन्तः सवंऽपि जीवाः श्राटताः म केवलं ant, किम्त॒ जस्प्या' ‘ey (fase मनुव्याऽदं ममेदं चछेचमित्याद्यनृतजलर्पनपराख्च) । किञ्च ‘agaq: (श्रसुषु द्रष्यन्तीति अरसुदरपः),- केनापि प्रकारेण प्राणान्‌ पोषयित्वा तावतेव टरणन्ति भवन्तः, ग तु WaT विलारथितुं wav, म केवलमिह लेके भोागमाबट्तिः, किन्तु "उक्थशासः (परलोकेऽपि भोगं सम्पादयितुं नानाविधेषु aig writ शस्ताणि भसन्तौति उक्यज्चासः), तादुश्ा wat भवन्तः (चरन्तः (एेरिकासुश्रिकमभगे सवदा प्रवन्तन्ते), तस्मादश्चाममिथ्या- भ्लानपराधीनानां भवतां नास्ति तच्नन्नानमित्यथेः |

* नाद्यन्तमसन्‌ इति पाटो भवित रुक्त | + खन्न "न जानन्तः" Kaden: कच्चिद णः पतित इव प्रतिभाति। + 7

acd तेत्तिरोवसंडिताभ्ये। | (Stee weg ree)

श्रथ qetare,—“qer दिवा पर wat ष्थिया परा Safar Tater थत्‌ । कशखिद्रभे प्रथमं दध श्रापो यज देवाः समगच्छन्त विश्व)” इति । ‘ay Gace ‘aw (इदयपुष्डर)के) गूढ़ ‘fear “परः” (शयुलाकादपि दूरे तिष्टति), “एना एथिव्या परः" (श्रस्वाः vfaar अपि दूरे तिष्ठति), 'रेबेभिरसरः' "परः (द वेग्याऽसुरेग्व दूरे तिष्ठति), सकारान्तः परःप्रष्दा Tare | दूरलं नाम feed, सर्वेजगदिखकणतयात्‌ गरुभ्रास्वसुखेश्ोयत Taye: | किञ्च ‘ae’ (afer) गभं ‘fay’ (wa) रपि ‘Sat समग्छग्त' (सङ्गताः, we awn), तं ‘afaga’ ara’ श्रयमे' ‘ee’, अद्धिः पव ते गभं देवमनब्यादयः सव॑ प्राणिन वन्नन्तेः-दव्येवं शा त््प्रसिद्धिः । साऽपि गमैः क इति न श्चायते; यदा eased जगदाधारा न भ्रातः, तरा sara’ न श्रायते इति किमु वक्व्यमित्यमिप्राखः |

ay सप्तमीमाह,“तमिद्गभे प्रथमं दघ श्राप यच Zar समगच्छन्त fea) अजस्य माभावष्येकमपितं यसिन्निदं विश्वं yaa- मधि fra” दति । दानी गुरु्ास्तानुभासनापेतेषु पुरुषेषु विद्यमानस्तुतिः अ्रनयाऽभिधीयते। afer ब्रह्माण्डगभ ‘fag’ ‘Zar.’ समगच्छन्त, तमित्‌ (तमेव) “गभे “आपः ‘Ee "दभर" (्तवत्यः) | तद्भारशप्रकार एब Walaa,“ wwe’ (जन््ररितस्) WHATS oni? (areata aera), ‘va’ (किचि) वीजम्‌ “afy- ‘afad’ (श्रधिकत्वेन खापित॑) ; ‘ufafae ‘fa? (खवेम्‌ ) श्रपि भुवनम्‌" “श्रधि-जितम्‌' (afenaa स्वापितं), aatnafiaa —

+ game ward इति पाठो भवितुं ser |

[atesizegiwes] वेदाथंप्रकाथे। ५८७

“sq एव ससजादौ तासु वीजमवाङजत्‌ ॥ तदण्डमभवद्धैमं कारिद्धर्थसमप्रभम्‌”। (मन्‌ ° ९।८-९)

fa ।

अथाटमीमादः-विश्वकमे दयजनिष्ट देवा श्रादिद्रन्धवेा अभवद्‌ दितीयः। दरतीयः पिता जनितो षधीमामपां गम व्यदधात्‌ पह्जा(८)” दति | ब्रह्माण्डमध्यगतानामुत्पन्तिर्च्यते। sw प्रथमं ‘fag कमा" (देवतिय्ैगारिविश्वमेरकन्ता) सत्यलाकवासौ चतुरमखोा देवः - “श्रजनिष्ट' (उत्पन्नः) । श्रादित्‌' (शनम्रमेव) तदपेक्षया “इितीयः' ` “गन्धव: “Say (उत्पन्नः) तत aga “श्राषधीनां" (पालकः) ‘faa’, जनिताः (य उत्पादकः) सामः पवाक्रदैयापेकच्तया ‘eata:’ saad | तदेवम्‌ ‘aa’ "गभ" (ब्रह्माण्ड) परमेश्वरः “TREAT "व्यदधात्‌" (बङधा UA छतवान्‌) । TAH WR समाप्तम्‌ |

aq दितीयदक्रे प्रयमागर्टच्माह,- ‘ay: पिता मनसा fe धीरा gaat श्रजनन्नन्नमाने | यदेदन्ता अ्रद दृ दन्त पुवं whey द्यावाष्टथिवी श्रप्रथेताम्‌(\)” इति । ‘age’ (चररादेः प्राण- खसुदायभ्य) ‘faar (उत्पादकः). ‘ait’ (ैव्यवाम्‌ ) "मनसा" (खेच्छया) “धृतं (चतवत्‌) प्राणिमासुपमागसाधनग्छते "एने" (च्ावाण्यिद्य) परस्यरानकु्येम “नन्ञमाने" (नमनेपेते) “श्रजनत्‌' (उत्पादितवान्‌) | ae’ (यरव) (प्रयमाः) “चरन्ता (श्रमनयक्राः, चेष्टावन्तः) चशुरादिप्राणा श्रद्‌दृ दन्त" (get swat), “Mea (अनन्तरमेव) ्यावाष्टयिवी श्रपयेता" (चावाषटथिगयौ fage श्राम्‌ ) |

श्रथ द्वितीयाम्‌, “विश्वतख्चलुरत विश्वतोमुख विश्ता-

472

use ते लिरोयसंहिताभव्ये। [का०४्,द।यअनश्‌]

इस्त ua विश्वतस्पात्‌ a बाङभ्यां ममति सम्दतर्ेद्यावाएथिवी जगन्‌ देव एकः(?) इति । चश्रादिप्राणानां चावाएथिया- ओत्पग्ेरूडधं विश्वरूपधरः परमेश्वर एवं भासते 2?) । किमिति ? । तदुच्यते, “विश्वतः (सवतः) चक्षि यस्यासौ ‘array’, परमेश्वरस्य सवप्रा्ात्मकल्वात्‌, we प्राणिनि ये चलुषी, ते तद्पाधिकस्य परमेश्वरस्मैवेति www चक्षि सम्पद्यन्ते । एवं सुखहस्तपादेग्वपि योजनीयं । स aren “एकः “देवः ‘erarefeal ‘spree’ areal (बाङस्थानीयार््वा) धमाधमाभ्यां मिमिन्तकारणाग्यां स॑ नमति" (जगत्‌ सवे सम्यक्‌ नतं खाधीनं करोति) । तथा ‘ae?’ (पतनश्रीलैः) अनित्यैः Tere: उपादानकाररीः “सं'-'नमतिः (जगत्‌ खाधीनं करोति) |

रथ उतीयामा,-“किरखिदासीदधिष्टानमारम्भणं कतमद्छित्‌ किमासीत्‌ । यदी afi ome विश्वकमा fa द्याभारन््हिना विग्वचच्ताः(९) इति । लेके fe घटं चिकौषुंः कुलाला गरहादिकं किञ्चित्‌ खानमधिष्टाय श्छटूवयेण चक्रादिरूपीरुपकरणसाधनेधैरं निष्यादयति, शरस्य मिरपेच्तत्वात्‌ , सवमच श्राकिणते,- ावाण्थिया- इत्पादनवेलायामौश्वरस्य “श्रधिष्टानं' (भिवाखखानं) “किंखिदासीत्‌' (fa मामाग्डत्‌ )? न किञचिदिव्यथः। तथा “ara? कतमल्छित्‌' (किमासीत्‌, आरभ्यते श्रनेनेव्यारम्भणसुपादानकारणं, तदपि कतमत्‌ भवेत्‌)? म हि द्यावाषएथिष्यौ जगयितु समथ किञ्चिदुपादानं ear वति । तथा दण्डयक्रादिवेज्निमिन्तमपि "किमासीत्‌? न fafaq खमावतीत्ययेः । "विग्धदक्ाः' (wager) 'विश्वकमे' "धरी" (fe

[का०९।प्०६।यअ ०२) बेदाथप्रकाश्। ` ycé

काले) मिः (Greta) “जमयन्‌' वर्तते, मस्मिन्‌ काले fe afer’ (afeer) एवं साधनान्तरं विनैव, विषेण दामोर्जात्‌' (खटा ावाष्यिव्यौ श्राच्छादितवान्‌), अ्रचिनधशक्रिरयं परमेश्वरः । `

श्रथ चतुर्थीमाह,“किश्खिद्रमं क उ स ट्त श्रासीद्ता द्यावाष्टथिवी frre । मनीषिणि मनसा च्छ तेद्‌ तद्यदध्यतिष्ठद्‌ भुवनानि धारयम(*)* इति 1 लोके हि प्रौढं प्रासादं निर्मिमाणः afefaq प्रौढे वने afepmerd ad हित्वा तक्तणादिना काः WAU सम्पादयति, इह तु परमेश्वरग्रेरितं जगत्‌ खष्टिः, "यतः (यस्मात्‌) वनात्‌ यं genre 'द्ावाए्टथिवीः “निष्टतलतु” (तशखेन earsfaar निष्यादितवान्‌), तत्‌ ‘aa’ “किंखित्‌' नाम स्यात्‌? म किञ्चित्‌ तादृ रं सम्भवति । तथा “क उ स oe’ (तादृशः स प्रोढटकाऽपि कः) era? म किञ्चित्‌ सम्भवतीति । हे मनीषिणः" (विद्वांसः) ‘are eaten विचिन्य च्छः तेत्‌" (ददं सवे vega) । . fag ईश्वरः “भुवनानि धारयम्‌" “यदध्यतिष्ठत्‌' (यत्‌ सानमधि- हितवान्‌) ‘ay श्रपि सवथा एच्छत । एतस्य WATE सवेरूपणुन्तरं ATU Basa (२।८।८।६) “ब्रह्म वनं ब्रह्म स Za रासीत्‌" arenas sed; खद्ूपव्यतिरिक्रवस््ादिनिरपे्त- मेवास्योलरस्यामिप्रायः । श्रताऽजापि किंखिद्नमित्यादि sara परलेनेव याजितं । wee तेदित्यस्याप्ययममिप्रायः+- भवद्भिः vesfa भिरपेचत्वमेवाभिज्ञा वदिश्यन्तीति ।

रय पश्चमीमादःश्या ते धामानि परमाणि याऽवमा या मध्यमा formed । भिल्ला fear द्विषि खावः ad

१९० सेत्तिरीवसंड्दिवाभाष्ये। [का०४।प्०९।अ०श]

जस and ware.” इति । हे "विश्वकर्मन्‌, “a (तदीयानि) परमाणिः यानि “धामानि उह्छष्टानि सन्ति, यानि मध्यमानि वमामि ख शधामानि' (ग्धानामि) सन्ति, तानि दमानि स्वाख्ि स्थानानि सखिभ्यः" (सखिभत्‌ प्रियेभ्यः) “हविषि (हविःप्रदाननिमित्तं) ‘fay (उपदिश) । हे ‘aura’ (सखधापलक्तितहविलंचणान्नवन्‌ ), ‘faery "तनव॑ ‘sare’ (यजमानञ्ररीरं सेवमानः) “ख्यं "यजखः,* त्वदमग्रहमम्तरेण के वान्यो यष्टु WH TATE: |

अथ वषटीमाद,-“वाचस्यतिं विश्वकमोाणमृतये मनेयजं वाके we Batti स at नेदिष्टा इवनानि area विश्व्र्भुरवसे साधुकम) दति । ‘faa’ cat “wey (afer fea) ‘are (wa) निमिन्तश्डते सति (अतये' (भक्षणाय) ‘saa (argara) | कीदृशं विश्वकमाणं ? ‘areafa’ (TRUE are: पालकं), कमंणि gaara: याजयितारं। ‘a’ विश्वकमा ‘a: (श्रस्मदीयानि) नेदिष्टानि श्रत्यन्तशखमीपवर््ती भि “हवनानि (दवीशषि श्राह्णानाति वा) ‘Arad’ (खेवते)। किमयं ? “wae (wary ्रवितुं रक्षितुं) । atge सः? ‘fam’ (wafer जगनि सखस भावयिता), 'साधुकमो" (श्र दनुक्रलब्यापारबान्‌ ) । |

By सप्तमीमार,.- “विश्वकर्मन्‌ हविषा atau: खयं यजस्व तनुवं जषाणः । श्ुद्धन्वन्ये श्रभितः षपत्रा दृ हास्माकं मघवा खरि we)” दति । डे ‘fauna, श्रसमरीयेन “इविषा वाषधानः

|

* ‘gue’ इति GaN पाठो म STH |

[ का०४।प्०६।अ०श] बेदाचं प्रकाशे | wer

(weal वद्धंमानः) ‘ari sere (अरीरं ategare:) “खयं ere’ असमः “wa? “सपनाः' ‘gw wate “Quan (भान्ता भवम्‌) | ‘wera’ तु ‘Ae’ (Crag) ‘aft.’ (faery) पुचः “wy?

अयाष्टमीमा₹,-“विश्वकमम्‌ हविषा agaa चातारमिष्म- marae । तद fa समनमन्त पूर्वीरयमुग विया यथा- सत्‌” इतिं । हे 'विश्वकमंम्‌", अस्मदीयेन “विषा aga’ ane इमं यमानं “जातारम्‌' (aut रकम्‌) ‘xe (परमै- शग्येयु न्नम्‌) ‘wee’ (केनापि दिंसितुमशक्यम्‌) “Rawr” (उर्‌) । ‘aa’ (यजमानाय) ‘aif’ ‘faa’ (दद्या वितत्यमानाः प्रजाः) “समनमन्त' (eae नताः एतदधीना भवन्तु) । श्रयं" (यजमानः) ‘ou.’ (तीव्रश्क्किः सम्‌) केनाप्यपरिग्डतः ‘fava: (विविधयागयोग्थः) 'यथाऽसत्‌' (यया भवति), तथा कुङ्‌ ।

कल्यः, “यद्येनमुदकेऽभिविन्देदुदकाश्नलिमादाय समुद्राय वय- ATHY जङ्यादित्ययज्चसंयुक्षः 2: इति Wee,— “aggre वयुनाय सिन्धूनां पतये गमः। गदीना६ खवासां पिज seer विश्वकर्मणे विश्वाद्ाऽमच्धेरः vf” दति । यो विश्वकमा समुद्र रूपेणावतीणठः, TH समुद्राय" "नमः WG । कौ दृ श्राय ? "वयुनाय (कान्ताय), सिन्धूनां ‘cae (खन्द मानानां we), समुद्राकारेण दत्ता, विश्वकमाकारेण “खवोर्सा" “नदीनां “पिता (उत्पादकः) ; तादृशाय शश्िश्वकमेरेः हे चढलिग्यजमानाः, "विश्वादाः (सवाणि seri) निरन्तरमित्यथेः “्रमल्येम्‌' (श्रविनश्वरं) ‘ef ‘aa’ ।

श्रिस्तिम्मेनेति मन्लदयेन श्य दमा विश्वाः एति ancaa स

५९९ तैन्तिसयीयसंश्िताभाव्ये। [का०४।१०द।यअग श्‌]

साध्यं हेमं विधातु प्रस्तौति, ““द्धा ठनमहन्‌ तं sat इतः साडज्रमिागैरसिनात्‌ स एतामद्रये ऽनीकवत wefan ताम्‌ अजहात्‌ तस्याभनिरनीकवाग्त्ेन भागधेयेन प्रीतः षोाडब्रधा चस भागागप्यदददश क्मशेन waa मिरसुच्यत यदग्रयेऽनीकवते आति जहाति, अभ्रिरोवाख्यानीकवानत्छेन भागधेयेन प्रीतः पाप्मानमपि दति व्ेकग्मेणेन पापना free” (५।४।५अ ०) दति । इन्रः" थदा ‘sw THU प्रइतर्वा स्तदा वञ्जमइतः स टज आरसुरमायया खसा पोाडन्न खपाकाराणि wife सखीचकार, खीरत्य च भाग- ज्रब्दाभिधयेसेः AUTH: तम्‌" इण इस्तपादाथवयवेषु TENT ‘afaarey (mre) । तदानीमिन्रः प्रतीकारं विचशाय्यं walter (Gada) युक्राय “aaa "एताम्‌" “श्रपनिसिम्मेन' दतिमन्तदयसाध्यामाङति दृटा छतवान्‌। ततः साऽग्निः “श्रनीकवान्‌' wat era षोड सपाकाराखि | wtf श्ररशत्‌। तत ऊद्धंमिचा “य द्मा विश्वा' दतिदक्रद्यसाष्येन Reale erat इजबधजन्यपा्नना fram: ।

cart तदुभयं विधत्ते,--“चदग्मयेऽनीकवत श्राङतिं wet व्यभ्मिरेवास् श्रनीकवान्त्खेन भाग्येन प्रीतः arate ददति ्ैश्वकर्मणेन aa निरुच्यते” (५।४।५अअ ०) इति । रागादिरूप- दृषटबधद्ेताः पापस्य श्रनीकवत्धात्या* दाः ; पारलीकिकात्‌ नरकडेतेाः पापाद्‌ वैश्वकमेणामेन निभाकः ।

aad विचिग्धते-किमयं वैश्वकमेणशामः ofa थक्‌

* “rehearse इति स्न पाठो न सम्यक्‌ |

[का०४।प्र०६।सअ०२्‌] देदाचप्रकाश्च | ५९

क्रयः, किं a WHT etre सहमय, श्रहाखित्‌ एकेकं ARG wer. ? दति aa Teed ्ा्धान्धरगतलेनाङ्गी- करेति, ‘ad amaa ft mt निमुष्येतेति waa तस्र awa, चिरमेव पाभ्नना fared ; यं काम्नयेत ताजक्‌ पाण्ननेा भिनुख्छेतेति safe तस्यानुद्रुत्य wea, ara पाना ferret; श्रयो खलु नानेव GAA जुहाति, नानेव खक्योरवीय दधाव्ययेो प्रतिष्ठित्यै” (५।४।५अ ०) इति । “एकैकं मन्तहामेन ` aa: पापनि्माका भवति, सर्वख्क्ृहामेन तु तदानीमेव पापनिभौकः, थकद्क्रदयेऽपि सामथ्यं van सम्पादितं भवति । शपि शच सखकदिलं arate प्रतिष्ठायै सम्पद्यते, नस्मादयमेव पच; खेयागित्यथेः । अच बिनियागसंगर्ः,- ‘a tar “ager द्यां छक्राग्यामाङतिदयम्‌ | समुद्रेति जले हेमा wer: सप्तरकेरिताः ॥

दति सायमाचाग्थेविरचिते areata बेदाथप्रका्े छष्णयजः- Seana चतुथकाण्डे बष्टप्रपाटके दितीयाऽमुवाकः ॥ ०॥

५९९ तेत्तिरीयसंहिताभाष्ये। [काशप्र०द्च०्ड्‌]

उद्‌ नमुत्तरां aaa धृतेनाहत । रायस्योषेख La प्रजया ख धनेन | waa प्र॑तरां हि सजातानामसहशी | समनं वर्षसा रज देवेभ्य भागधा wa? | यस्य॑ कुमो eae तमग्ने adar त्वं । तस्मै देवा whiners ब्रह्मशस्यतिः ९ | उदु त्वा विश्वं देवाः ॥ १४ अभ्रे भरन्तु चितिभिः* । स ने! भव शिवतमः सु- प्रतीके विभावसुः." पञ्च दिशो द वोँय्तमवन्तु देवी- रपाम॑तिं gate बाधमानाः। रायस्पोषे यच्वपतिमा भजन्तः“ । रायस्योषे अधि यन्ना Heng समिधे प्रावि मामहानः। उक्यपच CYT Tilted धमे परिणुद्या यजन्त ऊर्ना यद्यत्नमशमन्त देवा दैव्याय UW Sry | देवश्रीः Maa शतपयाः ॥ २६ परिणद्य देवा aware”) सयैरश्मिररिंकेशः पुरस्तात्‌ सविता श्योतिरुद या wre । तस्यं पुषा प्रसवं याति देवः सम्यश्यन्‌ विश्वा भुवं नानि arate” Sa देवेभ्य wads we वोत शमिजे शमिता यजध्यै । तुरीये यन्नो यज इव्यमेति ततः पावका आशिषे ने जुषन्तां । विमान रष द्वि मध्य

# “चित्तिभिः इति B पुरकपाढठः।

[ate sine gies] बेदार्थप्रकाषे | ४९५

आस्ते आपप्रिवान्‌ treat seater) स विश्वाची रमि॥ ३ ।

चष्टे घुताचीरन्तरा पूर्वमपरं च केतु. । var SAR अरणः Grd पूवस्य यानि पितुरािवेश । मध्ये fet fafer एश्चिर शमा fren रजसः घात्यन्तौ | इन्द्रः विश्वा ्वोरधन्‌ समृद्रव्॑स्‌ fard: | रथीतमः रथीनां वाजाना६ सत्य॑ति' पतिर सुकह्यच्नो देवा अआ चं वश्च्य॑द्प्रिदवो देवा STS aaq’! 1 वाज॑स्य ॥ ४ ॥

मा प्रसवेनेद्‌म्राभेशेदग्रभीत्‌ । अ्रथासपनार इनदर मे निग्रामेणाधंरा अकः” | wea निग्राभष्ब ब्रह्मं देवा शअ॑वीटधन्‌ । अथासपना- निन्दराप्री मे विषुचीनान्‌ sei ॥ ४ ॥

विश्वे देवाः । शतपयाः । श्चमि । वाज॑स्य । षड्‌- विशतिश्च ॥ 8 ॥

afa वैत्तिरोयसंडितायां चतुथंकार्डे षष्ठ प्रपाठके तृतीयेाऽनुवाकः ॥ * ॥

facta वैश्वकमणहेमेए विहितः ; श्रथ ठतीयेऽपिप्रण्यनमुच्यते 1

कल्यः उदेनसुन्तरां नयेति तिरभिरोदुस्बरी; ` समिधा धुतेाषिता- 4 2 2

५९१ ते्तिरीयसंश्िताभाव्ये | [का०७प्र०द।अन्द्‌

सिख श्राधायं पटुबन्धवदग्निं प्रणयति" इति । तच प्रथमामार.-- “उदेनसुक्षरां AUTH चुतेनाङत । रायस्याषेण सर्ज प्र॑जया च धनेन a” इति । ‘gaa द्रेण “श्राङत' (सर्वता wea) हे ‘wy, ‘er (यजमानम्‌) ‘ory (अल्ुतषटमेशव्यै) प्रति 'उल्‌-'भय' (उत्कर्षे ख प्रापय), ste प्रापयेत्यथैः । उलटमैश्व्यनेव प्पश्चयंते,--“रायस्पोषेन' (weer ‘dew (sata) । तथा

"अजया प जपौचादिरूपया, "धनेन गवाश्वादिरूपेणं संखज | | अथ दितीयामार,-“दन्द्रेमं प्रतरां कधि सजातानामसदन्नी । समेनं ater खज cat भागधा sed)” दति । हे शब्द" (परमैश्वयेट क) wal, ‘xa’ (यजमानं) रतरा छृधि' (अतिश्रयेन wed कैर) । तदेवे प्रृंवं॑विश्ररीक्रियते,-- सजातानां” (सहेत्पल्लानां wratat) ‘aut? ‘wea’ (नियमनसमसा भवतु) । किञ्च “एन ‘ater (बलेन) “सं'-'ज' । शयं यजमानः, ‘Tae’ ‘apr’ ‘way (यश्नेषु भागप्रदो भवतु) ।

श्रथ टतीयामाह,- “यस्य कुमा wfaws aaa agar a । wa देवां श्रभिग्रवल्रयश्च ब्रह्मणस्पतिः) दति । वयग्टविजः, "यस्य (यजमानस्य) ‘wae? "दविः" "कुमः, हे “aa,” ‘a? ‘a’ (यजमानं) ‘age । देवाः च "तसीः (यजमानाय) ‘afar (“श्रयं यजमामः सरवेन्याऽधिकः' दति gaa) । शश्रयञ्चः (यजमानः) "ज्रह्मणएस्यतिः' दिक कर्मणः पालक भवतु) | |

arta मगान्‌ विनियुङ्के,“उदेनसुत्तरां भयेति शमिध श्रादधाति यया अनं यतेऽवसं करोति तादृगेव तत्‌” (५।४।६ अअ °)

[काशपण०्द्‌। खर्द्‌] बेदार्थप्रकाएटे । ५९८७

दति । "ययो लेके दूरदे्े यामान्तरवत्तिंगं प्रति ‘aa’ (गच्छते) पुरुषाय श्रवस" (मागेरलाकरं पाथेयं सम्पादयति), तत्‌ समिदाधानं प्रणेव्धमाणाग्रये 'तादूगेव' भवति |

समित्छद्यां विधन्े,--“तिख श्रादधाति जिदडा श्रध्चियावानेव afin armed करेति” (४।४।१अ °) इति । श्राहइवनीयादि- भरेनं चिग रम्‌ |

समिदूवयं विधन्ते,-“चेदुम्बरीभेवनचुग्वा उदुम्बर BRAT श्रपि दधाति" (५।४।६अ ०) इति।

कल्पः, “उदु ल्वा विश्वे देवा दव्यस्यमुद्यम्ब' इति । पाटमस्तु,- “उदु ला विश्वे देवाः wa भरन्तु चितिभिः। स ना भव शिवतमः सुप्रतीका विभावसः(4)" दति । ₹हे “श्रेः, ‘fae’ (aa) अपि ‘Zar’ प्राणरूपाः `चितिभिः' (उद्यमनकुशलाभिरिद्ियटृत्तिभिः), ‘ve’ (saa) ‘at "भरन्तु (धारयन्ते) । ‘ew त्थ “नः (रस्माकं) शिवतमः" (ज्राम्ततमः), “सुप्रतीकः (सुसुखः), "विभावसुः (प्रभविता वासयिता चै) ‘wa’ |

wea मन्त्रस्य प्रथमपादे वैश्देवश्दाथं द्यति, “उद्‌ at विश्वे देवां द्व्यह प्राशा वै faa देवाः प्राणेरेषेनमुद्च्छते” (१।४।६अ०) इति । दीव्यन्ति Gang व्यवदरन्तीति देवाः" प्राणाः" |

दितीयपारे श्रन्धादिश्ब्दान्‌ परित्यव्य fafa तात्पये रशयति,--श्रगरे भरन्तु चितिभिरित्याह यस्मा way चिताय ` उद्यच्छते तेनेवेन\; समद्धंयति'" (५।४।६ अ ° ) ईति । चितिन्देन

yes तेत्तिरीयसंडिताभाव्ये। [का०शप्०द्‌।अ०द्‌ |

चितमाणगतेन* “चितम्‌ (अभिप्रतकायै) gaa, तथा af यद्ध कायाय इदमुद्यमनं तेनैव कार्येण urate wag करोति ।

ae, “पञ्च faut रैवीरिति पञ्चभिरदरत्याप्रीप्रात्‌ दति । तच प्रथमामाद,-“पञ्च fear रैव्श्चमवम्तु रेवीरपामतिं दुमेतिं बाधमानाः । रायस्योषे यश्चपतिमा asf” दति । शमाः प्रा्थादयः पञ्च fam’ ‘Sat’ (इ्यमादीनां सम्बस्धिन्यः) “देवीः (खयमपि रेवतारूपाः) “waft? (श्रखदीयां wat) “quit (द््टां पापरिषयां बुद्धि) च "श्प बाधमानाः' (विनाशयग्यः) रायस्पोषे" (धनमसष्टङ्खो) “यन्नपर्ि" (यजमानम्‌) “श्रा' (समन्तात्‌ ) सेवमाना दमं "यज्ञं" “श्रवन्तु (cer) |

अरय दितीयामार,-“रायस्योषे afy यश्चा श्रस्थात्‌ समिद्धे qqurafy मामहानः । उक्यपज tet गटभीतस्तप्तं घमं afer यजन्त(९) दति । श्रयं “यन्नः ‘crate’ (धनसब्डद्धौ) “श्रधि' ‘ery (अधिकमवस्ितः खन्‌ सवेदा धनयुषटिं ददातु इत्यथः) । ateat यज्ञः ?-'समिद्धे' (mag प्रज्यलितेऽग्रौ) “श्रधि मामहानः (श्रधिकं पुनः पुनः पुञ्यमानः) । उक्थपचः'-"उक्यानि' (अष्वाखि) ‘qa (area) यस्य, sat gern Sey’ Ger, ‘write’ (efarasera: afteeta:) । ते ख ‘ad (प्रज्वलितं) ‘aaa (afd) "परिग्रद्य' “ar—asre’ (यजन्ति) |

रथ ठतीयामाद.- BAN यद्‌ ayaa देवा रैव्याय wa

# (चितिमन््गतेन' इति पाठो भवितु aan | † खथ (भजन्ती (सेवमानाः) इति पाठो भवितुं युक्तः |

[का०७।प्र०६।अ०द] बेदार्थपकाश | ५९९

Bre. देवश्रीः staan: waver: परिग्द्य रेवा यश्चमायन्‌(९)”” दति । "दवाः" (tera areca) लिग्यजमाना धाजादिविशेषै- विश्येषिताय sma ‘ar (यस्मिन्‌ काले) ऊज" (शविःखरूपेणास्ेम) ‘ara nr (शान्तं तषटिहेतम्‌ wean), कीढृब्रायाग्रये ?- ‘ara’ (देवानां हिताय), शधं ( यागदारा जगते धारयि ), ‘are’ (श्रस्माभिरदरीयमानस्य दविषः Baa); तस्मिन्‌ कालेऽयमभ्नि- रौढ्‌ शो भवति, atom? तदुच्यते “देवश्रीः देवानेव अयति दविवेरमेनेति देवश्रीः, शश्रीमणाः- अयते सेवते इति ओर्यज- मानस्तस्जिन्लनुग्रदरूपं मना यस्यासौ staan, शतपयाः" warrants पयःप्रश्टतीनि वींषि यस्यासौ शतपयाः | arewafa परिग्रहम" देवा" खलिग्‌-यजमानाः इमं "यज्ज" “श्रायम्‌ (पराजरुवन्ति, शरनुतिषठन्तीत्ययेः) । |

रथ चतुर्थो मा. “खयरशििरिके्ः परस्तात्‌ सविता व्छाति- सदया wre) तस्य पुषा प्रसवं याति देवः amma विश्वा भुवनानि गोपाः)” इति। after हरतीति efter, दिरण्यवणाः केशस्थानीयाः शिखा यस्यासौ "हरिकेशः" afi, स च 'सूयैरश्सिः, शला “खविता' (प्राणिनां तत्तद्मवारेषु प्रेरकः) “ज्यातिः' (मण्डलङ्ूपः) सम्‌ get fafa ‘ane? (प्रतिदिनम्‌) "उदयात्‌" (उरेति); यस्िन्लुदथे खति ‘gay’ (पिषकः) सः देवः ‘ae’ ‘ed? (जगतः प्रेरणं) यातिः (प्राप्नाति) कीदृशा रवः ?गेोपाः' (रक्कः), किं gaa? “विश्वाः भुवनानि (सवान्‌ Stara) ‘oq (अवलोकयन्‌) |

een इति पाठो मविवुंयक्घः।

१०. तेत्तिरीयसंङिताभाव्ये। [का०थप्र०द।खन्क्‌]

अथ पञ्चमीमार.-“रेवा देवेभ्य wea we वीतः अमिचे अनिता aera | तुरीया awl यच इव्यमेति ततः पाक्का afar ने were” इति । प्रुबन्धङूपा यश्चश्तभामः, तच उपा- कर्णान्तः प्रथमः, wren wen खितिद्धिनीयः, यामा दत्‌ gant करोति ख eater, दविःप्रदानाग्भश्तुथंः। तदिदं भागचहुषटयं क्रमेशाजाभिधीयते | ‘Zar’ ('खलिग्यजमानाः) ‘gaa (विः खीकदेभ्य), “wearer (यागं कर्तमिच्छन्तो) “wer (तिष्टसि, उपाक्ररणाग्तमनुतिष्टम्तीत्ययंः। तत SE “अमिके "वीतं" (आमिच- Za प्रापितं) aged शविर्भव्रति । aa ay ‘afer’ "अलसः (यानां dati), स wale । खपरिननन्चत॒या amen; ‘aw (afar) भागव्वतुषटखोपेते ag “इव्यमेतिः (रक्ता इनिः प्राज्नाति)। ततः" (तस्मात्‌) भागचतुष्टयोपेताड्‌ यश्चात्‌ "पाक्काः" -(श्रादटवनीधादयोाऽअखः) ‘a’ (sealer) ‘safe’ (adfeara -फलविन्रषान्‌ ) ‘rent? (खूपादवन्त्छियः) ।

एषु Way प्रयममन्ले प्रथमपादख् तात्य ब्कंयति,- “पञ्च feat देव्रीय्चमतरन्त्‌ रेवीरिश्यार feat होषोनुप्रच्यवते" (wisi ६अ०) इति । “एवः यजमानः प्रा्यााः पञ्च दिशोाऽनक्मेक anced प्रेरयति ।

दि्तीयपादख ard क्कंवति,-“श्रपामतिं sift are लाना इत्याह र्तसानपश्य” (५।४।६ अ ०) इति । अमतेदुमेतेख Tefen, सण्वादित्सात्‌ तद्वान रर्खास्येव अपड्तामि भवन्ति |

दतीयपादे रा्स्योषक्छदेन विवक्तिताथे दञचद्रति,-“रायस्माषे

[चा ° भप ° giao] बेदार्थेपरका् | ९०१

यन्नपतिमाभजन्तीरिग्याह war 3 रायस्योषः पश्रलेवावद्न्धे” (५।४।६अ०) दति ।

“खदु at fad Za इत्थनेना्मनमन्तेख सहितयुन्तरमन्त- पञ्चकं विनियुद्के,““वडभिचेरति oat लव खतुभिरेवेनः इरति" (५।४।६अ०) दति ।..

“रायस्योषे ofa यज्ञः, ऊज यच््चम्‌' इति weed वितः अशंखति,--“दे परिग्द्यवती भवते रलसामपदद्ये” (५।४।६ अ ०) दूति । "परिग्डद्यायजन्त', ‘afazq रेवा aware? wad परिग्टहा्रब्या wareerd परिग्टद्वस्योा । परिग्रहः एथक्‌- सीकारः, तेन यजं बिनाश्यितुमसमथानि रशा सि स्यसेवापदन्यन्ते |

qq Wey पञ्चममन्तस्य तात्पये दशयति, “दयैरभि- Vitae पुरस्तादित्यार we” (५।४।६ अ °) दति । “पवा Wea याति' इति तजाभिधानादयं wer: we खन्पद्यते ।

GAS चतुर्थपादे Wanna दशयति, “ततः पावका श्राजरिषो ना जुषन्भामित्याहान्नं वै पावकाऽन्नमेवावडन्धे'” (।४।६अ ०) इति । श्रग्निवाच्कः पावकश्ष्द खेन पश्थमानमनम्‌ उपलद्यते | |

कश्यः, "विमान wa दिषो मध्य ama दति दाग्वामापग्रीपर- sam निधायः इति । aw प्रथमामार,- “विमान श्व fear मध्य are श्रा पपिवान्‌ Dad श्रन्तरिकतं। स विश्वाचीरभि चष्टे एताषी- रम्तरा पृवैमपरं च केतुम्‌(\) दति । एषः" अश्या “विमानः” (विविधं जगन्निमिंमाणः) खन्‌ ‘fear मध्ये रासते (शआ्राग्रीधस्धानीयस्याका्रष्य

4F

९०२ तेत्िरीयसंहिताभाष्ये। [का०४०द।यअ०९]

मघे विति) । कीद्जाऽश्या ? ‘treet (qraryfedt) “अन्तरि” ख “श्रा"-'पपिवान्‌' (सवतः पूरितवान्‌) । यद्यप्ययमश्ा म किञ्चित्‌ जगजिर्भिंमीते, नापि लोकजयमापृय तिष्टति, तथापि परमेश्वरमशिरस्य wearer न काऽपि विराधः । ख' (तथा स्यमानः) “विश्वाशीः" (विब्यापिनीः) few. “अभि-चष्टेः (सवतः प्रकाश्यति)। तया "धता चीः' (चृतप्रारिेतग्ताः) धेनूः “श्रमि-“चषे" । तथा अन्तरा" (अद्याष्ड्य) 'पुवेमपरं" “w ‘Aga (उदयाख्हमयान्वां एवापरदिशो- शिक्तं सम्यम्‌) “श्रभि"-"चषटे" ।

अय दितीषामार,- “खा समुद्रो अरूणः सुपः पूवस योनिं पितरा fade । भ्ये fear fafer एञ्चिरण्ा विचक्रमे रजसः पाल्यन्तौ(१९) इति । शयम्‌ ‘war ‘oer (मेषः), anette फलामिववैक शत्यः; "समुद्रः" (बशफलप्ररलयात्‌ अजुद्र सद्र); “अरणः” (परवमन्ते सतैप्रकाश्रकलेभेपचरिततगात्‌ GENE) ; सुपण" (खगे प्र्युदमनहेतुलात्‌ परिषदः) । तथाविधः रमा" 'पितः" (पाखकख) पुवैदिग्बन्निन आआह्वनीयस् "योरि" (arena) Wet ‘an-faaw (प्रविष्टवान्‌) । “येषां दीरितानानाइवमीय vere (आप्रीभादुद्धरेत्‌)* दत्थाहवनीययेानिलमाम्रीभख्यान्यजाातम्‌ | अं ‘sfiq? (gaan) “अश्या, ‘fear ‘aa’ (जिरितिः' खन्‌ "रजसः" (रछनीयस्य जगतः) ‘wt’ (उत्पत्तिप्रखथङूपं क्रारिद्य) “पातिः (परमेश्वरङूपेण पालयति) |

ae, इन्द्रं विश्वा wateufafa चतखभिरापुच्छङ्ला' दति । तच प्रथमामा,-““दन्दर विश्वा wala ससुद्रवयचसं गिरः। रथोतम?

[का ०९१०६०१] बेदार्धपरका्ं | ९०४

रथीनां वाजामा सत्यति पतिम्‌(*९)" दति । “fear “गिरः (सवी wren) ‘ox’ (परमेर्थापेतम्‌) afi “श्रवीटधम्‌” (वद्धितवत्यः) | कद्‌ मिग समुद्रव्यचसं" (समुद्रवश्मा पिन); "रथीतमं" रथ एषाम्‌ अस्तीतियुत्यश्या ween राजामात्यारय उच्यन्ते, तेषां मथ्य अतिन्नयेन रथी रथीतमः, तं ; वाजार्ना" पतिम्‌" (श्रललानां पालक) ; तथा “सत्पतिं (सग्मागैव्निंयजमानानां पालकम्‌ ) |

अय दितीयामाई,-““सुकहकरयन्ञो रेवा श्रा च वकद्यखदग्निरवा देवार श्रा च ae’? इति । ‘que’ (प्रजा प्ट रूपस्य सुखस्य) हाता सम्पादयिता; "यज्जः" ^च' "दवान्‌" “श्रा"-.वत्‌" (श्राव) | "शच्दग्निः' “च (पुेक्राप्निरपि) रेवान्‌" “्रा"-'वषत्‌' (आ्राहृषतु) |

wa ॒उतीयामाद,- “वाजस्य मा प्रसवेनेद्धाभेशोदप्रभीत्‌ | अथा सपल्लार इन्दा मे निगाभेणाधरार श्रकः(९५)'* इति ‘ee (परमेश्रययुक्रः) अधिः "वाजस्य" (are) परद्धतिनिमित्तेन ‘ogre (wgewareaia) at यजमानं ‘scaly (send प्रापितवान्‌) । “अथ' (अनम्र) "दः" (परमेश्वययुक्ः) अयमपि “निगामेण' (foe साम्यं न) “मेः ‘waar? “धराम्‌ः “अकः (निगृीतान्‌ करोतु) |

अथय चतुर्यामारः“उद्भाभश्च नियाभश्च ब्रह्म रेवा श्रवीटधम्‌ | अथासपनानिन्राग्री मे विषुचौनान्‌ व्यच्छताम्‌(*५)' इति ‘gat aq ‘way (fees) ‘agri’ (श्रसदीयसुत्कष) “निग्राभं “च (रिणो fanny) श्रवीटधन्‌" (वद्धितवन्तः) । “श्रथः (श्रमन्तरं) ‘arnt “किवु्ोनान्‌” (we: पलायमामाम्‌) मे" “खपन्नाम्‌"

(रिः) 'व्यस्सरतां" (विनाश्यताम्‌) ॥ 4 ह 2

+ लेक्निरीयसंिताभाव्ये। [ateemegraey]

शरभ विगियोगस्गहः । ‘ee चिभिः समिधो दध्यात्‌ उदुलवाद्यच्छतेऽगलम्‌ | पञ्चेति पञ्चमित्वा "वि"दाभ्वामश्छमः feta: ॥ ‘xed’ चतुभिरापुच्छादरच्छत्‌, पञ्चदशरिताः | | दति सायनाकाग्थंविरचिते माधवीये वेदार्थप्रकाघरे रष्छयञः- संहिताभाय्ये चतुथकाण्डे षष्ठप्रपाठके कतीयोऽसवाकः ॥ ०॥

ent

srg: शिश्राने waar न य॒श्मो घनाधमः Bow अषशीनां । सङन्दनेाऽनिमिष रकवीरः शत सेना अजयत्‌ साकमिन्द्रः“ | सङ्कन्दनेनानिमिषेख जिष्णुना युत्कारेशं दु श्चावनेन धृष्णुना | तदिन्द्रेण जयत्‌ तत्‌ awa AIT नर इषुहस्तेन Tea” । स इषुहस्तैः स निंषङ्किभिवशी सरष्टा स युध इद्र गेन | स- खष्टजित्‌ से मपा बाहशदाद्धंधन्वा प्रतिडहिताभिर- wit | इस्यते परिदीय ॥ १ ॥ रथेन vwaiefatx अपबाधमानः । प्र- Waal प्रो यथा जय॑न्नस्माकमेध्यविता रथा- नां.“ गो्चभिद्‌ गोविद वजवाह जयन्तमञ्म प्ऱखन्त्‌- MMA | TAX सजाता अनु वीर यध्वमिन्द्र £ सखायेा-

[का०९।०६।ख ४] बेदार्थपकाश | १०१

ऽन्‌ सर मध्यं" | बलविन्नाय स्थविरः प्रवीरः सदं स्वान वाजो समान उग्रः। श्चमि वीरा अभि eT सहोजा जेचमिन्द्र रथमा ति गोवित्‌(^\ अभि गोषाशि सहसा गाह माभाऽदायः ॥ २॥

TU शतमन्युरिन्द्रः Tawra: एतना षाडयुध्येा- SHA सेना अवतु प्र युत्सु“ | इन्द्र tat नेता Te- स्यतिहंक्िणा am पुर रतु समः देवसेनानामभि- भश्जतीनां जयन्तीनां मरुता Gas” | इन्द्रस्य इष्यो वरुणस्य रन्न Wheat मरुता? WE उग्र | महामनसां भुवनच्यवानां Bear देवानां अयतासुद- स्थात्‌ | श्रस्माकमिन्द्रः wag tues या इषवस्ता अयन्तु ॥ ३ ॥

अस्माकं वीरा उत्तरे भवन्वस्मानु देवा Waar wag’) | उङषय मघवन्नायु धा्युत्सत्वनां मामकानां महाश्सि | उद्ट बहन्‌ वाजिनां वाजिनान्धुद्रथानां जय॑तामेत्‌ धो । suite जय॑ता नरः स्थिरा व॑ः सन्तु WE | इन्द्रो व॒ः शमे यच्छत्वनाधुष्या यथा- saa’) | SATE परा पत शरव्ये ब्रह्म॑ axfuat गच्छामिचान्‌ प्र ॥४॥

विशमेषां कष्डनेाच्छिषः(^९२। ममाखि ते वमेभि-

tod तेसषिरीयसंडिताभाव्ये | [भा ९।प्र०६।य ०४]

ग्हाद्यामि सामंर्वा राजादतेनाभिवस्तां । Gt वरये बरिवस्ते अस्तु अय॑न्त' त्वाममुंमदन्तु Sate) ae वाखाः सम्यतन्ति कुमारा विशिखा इव । इन्द्रा मस्तच ower विशा हा wa यच्छतु ५ ॥ ४ ॥

दीय। दायः। जयन्तु । अभिजन्‌ प्र। ख॑त्वारि रश nen

इति वैत्तिरोयसंडितायां waver’ vena चतुखाऽमुवाकः ॥ * ॥

कतोयेऽयिप्रणयनसुक्रम्‌ ; WAAC | कम्पः, “NTI: fans इति दक्तिफतेा wen care, मैनावरुणः vfs’ दति । तच प्रथममाह, “श्राष्टुः farerat टषमो म युष्मो चना- चनः करोभणचषंणीनां । सङधन्दनाऽनिमिष एकवीरः अता सेना अजयत्‌ साकमिन्द्ः(\)” इति । अयम्‌ शनः" (परमेश्््यापेतः) ‘we’ ‘war’ (अतसद्याकाः परकीया सेनाः) शाकम्‌ (एकप्रयवेग) “अजयत्‌ | HEM: Te: ? “आदः (Whee); ‘fate (तीच), अत्य दत्य्थः। तजर दृष्टान्तः, “ठवमो न gw’ (यथा TTT ठषभाग्भरेण arggurd तददयमपि) ; ‘waren’ (afawaa waut हिंसकः, घातकः) ;'वषणीरना' (परसेमागतममुख्ाणां) “rw”

# Satin’ इति सब्बे पाठो न aay)

[ste onregrares) Serre | १०७

(Grate); “बङन्दनः' (समीचीनं क्रन्दनं परभयहेत्ध्यगिधस्छ, स age); अनिमिषः (कदाचिदपि निमेषं न करोति),्त्थन्तसावधानं इत्यथः । *परामपेखेक we एक एव जेतुं समथः, WE |

श्रथ दितीयामाद.खदुन्दनेनानिभिषेश जिष्णुना gente दुखपवनेन ष्णुना । AKG जयत तस्ध्यं था गर CYTE wa” इति । ‘gw’ (agit) हे नरः" (are), CRE श्रनुगृहीताः सन्तः ‘aa’ (परबलं) ‘ere’ (autgen) ; वीत्य च ‘ay ‘aed (शअभिभवत) विनाञ्रयतेत्यथैः। कौदुक्ेन ‘eee’? ‘waa, अनिमिषेश' (पुववद्मास्येवम्‌ ) ; जिष्णुना" (अयग्रीलेन) ; “युत्कारोण' (धुद्धकारिणा) ; "दुखयवमेमः (च्यावयितुं दुःकेन) ; "ष्णुना" (भौतिरदितेन) ; “दषुदसेन' (वाणादयायुधोपेतेन); ‘een’ (कामवषंकेण) ।

अथ टतीयामाह,-- “स दषुः स निषङ्गिभिर्वशी सखष्टा श थध CRT गणेन | सखषटजित्‌ सामपा बाह्धा ऊद्धन्वा प्रतिहि- ` ताभिरस्ता(९)* इति । इषवे येषां wag ते इुदस्ताः, तैः साकं ‘a’ (दण्दः) ‘aw? (परबलं खवशं करोति), “गिषङ्गिमिः' (खङ्गहसेः) साकं ‘a? (इनदरो) वशी, खकौयेधानुष्कैः egret परयै व्लीकरेतीत्यथेः । यद्वा परतैन्यगत्ानष्यीः खद्यो खितं तक्‌ वज्नीकरोाति। "खः ‘ox’ “युधः (योद्धा) सन्‌ गणेन (परकोयमटसमृहेन) ‘dear (खसा गला ej मिभिते भवति),

ॐ ‘anda’ इति पाठो sx उडन्तंसुचितः।

९०८ तेन्तिरीवसंहिताभाव्ये। [आ ९।प् ०९ ष्व ०8]

fasihra च ये सेन संखुष्टास्ताम्‌ ware जयतीति “संङषटजित्‌'। "यजमानानां यागेषु सामं पिवति; wa एव "बाखबर (बाङूबलेापेतः) ` Sawer’ (निरन्तरमुदतधनुष्कः) । भ्रतिहिताभिः (तेन धनुषा प्रेरिताभिः) इषुभिः ‘wen’ (Gar), विनाश्रयतीत्धयेः |

अथय सतर्थामार,-“हृष्टस्यते परिदीय । शयेन रसाहामिनार अपबाधमानः । प्रभञ्जन्सेनाः प्रष्टणा युधा अयन्लस्माकमेधि श्विता रथागाम्‌(*)' इति । ‘wer वाक्‌, तस्याः wear हृस्यतिरिन््रः ; अत एव WET समाजातम्‌, "वाम्बे Berea एष पतिस्स्माट्‌ wean इति । व्याकरण्कटेतवमिश्रस्य वाक्पतित्वं । aera ्रख्ातम्‌, ति देवा दश्रमघ्रुवन्निमां aT वाचं व्याकुविति' इति। तथाविध हे xx, त्वं ‘cada’ “परिदीथः (सवेता गच्छ) । aten इन्द्रः ?- रशा (रसां wart); “ferry (अजन्‌ ) श्रपबाधमामः' यथाऽपयन्ति तथा बाधमानः); सेनाः? परकीया; ‘Tere’ ` (भक्षेण भग्राः कुवम्‌ ) ; mae’ (प्रक्ष ण हिंसकः); "युधा" (aga) "जयन्‌" (aaa विजयमामः) ; “श्रस्माकम्‌' (श्रस्मदीयानां) रथानां" “श्रषिता' “एधि (रक्षका भव) |

अथ पञ्चमीमाह,“गोचभिदं गोविदं वमाश जयन्तमजा भरब्टणन्तमेजसा । दमः सजाता श्नु वीरयध्वमिनद्ध सखायोऽग aor” इति । हे “सजाताः (समानजन्प्रानः weet ज्ञातयः), युयम्‌ "दमं" “इन्द्र “श्रम्‌-पौरयष्वं',-श्रयमिनधः पुरतः वीरः (परः) श्रभवत्‌ , पञ्चाद्‌ युयं weet भवत । हे सखायः, दनम्‌ ›

# अश्र “सामपा' इति पाठः पतित इव प्रतिमाति।

a

[का ०भुप्ररद्‌।ख ०8] वेदाथंप्रकाष्े | oe

WANT, —ER* पुरता TE सम्यगाभरतां, TYTHIM WHAT | ateufers —aitafre’ (atara पर्वतान्‌ भिनत्ति actavai- freratfa गोजभित्‌, a), गां wii विन्दते erat इति गोवित्‌, तं "गोविदं", agit बाहा यस्य स ‘agate’, तं, श्रयः ‘say’ Gaffes शरनरुणां यथा भवति, तथा विजयमानं), श्रोजसा? (बलेन) ‘nual (प्रकषण ferns) |

अथय qetare,—‘aafagra: स्थविरः प्रवीरः wears वाजी सहमान उग्रः । श्रमिवीरा श्रभिसत्वा eer जेचमिग्ध रथमा तिष्ठ गेावित्‌(९” । हे “ददर, तवं ‘St (जयनश्चीखं) “रथम्‌ श्रा तिष्ठ" (आरारेाष)। कीदृ श्स्ं ? (बलं परकीयसामष्थं विजानातीति) ‘ae- fase’, “खविरः' (gaan), ‘sate’ (श्एरव्व्यतिष्ूरः), ‘away (बलवान्‌), वाजी" (waar), ‘aeaTe’ (परेषाम्‌ अ्रभि- भविता), उग्र" (युद्धेषु करः), (श्रिते वीरा शएूरभटा यखासौ) “श्रमिवीरः, (श्रभितः सतवानः परिशारका यस्यासो) “afar, ( खसा बलाच्जातः) “सहजाः, बलाधिक् wae; (at aft विन्दते, लभते इति) गोवित्‌ ।

अथ सप्रमीमाह,-““अ्रभि गोजाणि सदसा गाहमानेाऽदायः वीरः भ्रतमन्युरिग्दः । दुञखचपवनः एतनाषाडयुष्योऽस्राकः सेना wag wag?” इति । श्रयम्‌ ‘ex श्र gay’ (परश्टेषु युद्धेषु) ‘wera “सेनाः ‘wag’ । atom ox? ‘afr (सवंताऽव- सितानि) ‘aitnfe (युद्धखेचाणि) ‘aver’ (शच) “गाहमानः”

# इन्द्रः" इति पाठो मवितु युकः | 4 0

९२. तेसिरीयसंडिताभाष्ये | [का०९।प्०६।ख०७]]

(परविश्नम्‌ ), ‘ware’ (दायारहितः*), ‘att’ (श्रः), “ऋतमन्युः (विविधक्राधयक्रः); ‘ceva’ (च्थावयितु gwen), एतमाषाय्‌' (परकौयसेनानामभिभविता), “we.” (केनापि येद्धुमजकयः) |

अयाषटमीमा₹,--“"दशर Brat नेता हदस्यतिद शिण यन्नः पुर एतु सामः! देवयेनानामभिभच्चतीनां जयन्तीनां मरते wT” दति । थाः सेना श्रसदनयरहाथे गच्छन्ति “way दग्धः" नेता" भवतु । थः “हृस्पतिः', या च ‘afeur देवी, ag aE’; यख Vay’, एतेषामेकैकः TAT गच्छत । यासेतत्छन्बग्धन्या देवसेनाः परबलममिभश्चयन्धो जयन्ती, तासाम्‌ “we? "मरूतः" “aay ।

अथ गवमीमार,““द्द्रस्छ ष्ठो aque Ty wit मरता we उयं । महामनसां भुवनश्चवाां घेषो रेवार्मा जयतामुदखात्‌(८)” इति । ‘ear (कामाभिवषिशः), “इन्द्रस, "राज्ञः (राज्यं षतः), ‘aqwe’ ‘way (बलम्‌) ‘ad’ (agg श्रतितीजरं), 'महामनर्था' (यद्धे खिरचिन्ता्मा), भुवनच्यवानां" (Tet भुवनेभ्यश्षगवयितं emi), “जवतां, "देवानां" बष'-ध्वनि ‘scala (सवेत उल्थिताऽच्धत्‌) |

अय दशमीमाद,-“श्रसाकमिन्द्रः Way WIE या इषवस्ता जयन्न्‌ । श्रसाकं वीरा GAC HTT देवा आवता ea’) दति । agra परसैन्येषु सम्यक्‌ प्राप्तेषु सत्यु "अस्माकम्‌

en En aE

# wang aaa पाठः| caches: इति पाठो भवितुं युक्कः | † sere? इति “जयन्ति' इति वा पाठो भवितु युक्तः | ‡ ‘drat ध्वनिः इति पराठा भवितुं युकः |

[ante eraegrees] AAUTATT | ९१११.

‘xv’ रिता भवविति ae: 1 तदानीम्‌ ‘wera’ ‘ar ‘cea’ असमदीयेमुंक्राः, “at जयन्तु (परसेन्यामि frame); ‘wera’ खे ‘ata’ (भटाः), ते “उत्तरे भवन्तु" (परकीयभरेगभ्य अधिका भवन्तु); °डेवाः' दवेषु" (agg) ‘weary एव “श्रवत' (wary TIA’) | इत्यं दथचैम्‌ श्रप्रतिरथद्क्रं समाप्तम्‌ |

श्रथ तत्रैव विकर्पिताः पञ्च चः उच्यन्ते । तंज प्रथमामाद,.- “egia मघवन्नायुधान्युत्सलर्नां मामकानां महा रसि । sere वाजिनां वाजिनान्यद्रथार्नां जयतामेतु ate” इति । हे ‘aaa’ (दद्र), “श्रायधानि' श्रस्मदौयानि ‘ogda’ (परकौयेग्वः CME BAT Tat eda), (मामकानां' (मदीयानां) (सतवा (प्राणिना) "महांसि (तेजांसि) “उत्‌-छृष्टानि wet तान्‌ waa । हे ‘omer, "वाजिनाम्‌ श्रसमदीयानाम्‌ (शश्वार्मा) 'वाजिनानि' (wte- गमनाभि) "उत्‌-छष्टामि शला श्वय । “जयतां” (विजयं ma aat) ‘vara’ श्रस्मदीयार्नां ‘ate’ (महान्‌ safe) ‘“aq’-—ua’. (उड़ च्ड तु) । . , क,

अरय दितीयामाद, “डप प्रेत जयतां नरः शिरा वः समतु बाहवः । SRT वः WH यच्छत्वना्ट्या यथाऽसय(१९)” इति ! हे “नरः (water, पुरुषाः), “उप प्रेतः (परसेन्यसमीपे प्रकर्षेण गच्छत) । ततः ‘staat’ (विजयं प्राक्गुवतां) "वः" (युभ्राकं) "बावः" watarae: प्रदरणेषु “स्थिराः “सन्ते । "यथा" यूयम्‌ *अनाष्टव्याः?

* (ऋवतु रत्तु) इति पाटो म सम्यक्‌ | 40२ ।

९९२ तेत्तिरीयसंडिताभाय्य | [का०भप्र०दष्च रह]

‘gay (केगाप्यतिरस्काग्या भवथ), तथाऽयम्‌ “इकः, ‘a’ (aw) ‘way "यच्छतु" (ददातु) |

अथ दतीयामाहः““श्रवद्ष्टा परा पत श्रव्ये ब्रह्मषशरमिता गच्छ मिजाम्‌ प्र विन्न मेषां कञ्चनाख्िषः(\९)" इति । हिंसका हेतिः श्रव्या, हे “श्रव्ये, ब्रह्मणा ‘ef’ (वीच्लीरता) लं ‘wager (रस्माभिमुक्रा) सती “परा'-'पतः (सहसा परसैन्ये पतिता भव), पतिला च “श्रमिभान्‌' "गच्छ" (पराभि), प्राप्य च ‘n-faw (एतेषां aiid wae कुर्‌), प्रविश्य च ‘ual मध्ये कञ्चन" पुरुषं मा 'दुच्छिषः” (safad मा कुर) arate जहीत्ययेः |

अय चतुर्थमाह, “ममाणि ते वमेमिग्कारयामि Bere राजाग्डतेनाभि वस्तां । उरेवेरीयो वरिवस we जयन्तं लामनु मदन्तु रेषाः(५५)० इति । हे यजमान, ते' (aa) 'ममोाफि' वर्मभिः" (कक) ‘ereerfer, सामः राजा" at “्टतेनः (मरण्ण- निवारक) केनापि कवचविश्रेषेण “श्रमि वरस्ता" (शमित आ्राच्छादयतु), “तेः (लव) वरिवः" (धनं) ‘Vite ‘we (acta?) अधिकादप्यत्यन्तमधिकमस्त) । जयन्तं (विजयं प्रा्ुवन्तं) “at mee (MATT ग्तवा इष्यन्ु) |

अथ पञ्चमीमार,- “यच वाणाः सम्यतन्ति कुमारा fafirar eq eat मस्तच aver विश्वाहा wa cea” इति । ‘aw (यस्मिन्‌) og "वाणाः Iya: “wafer (दतरसेसशच सम्भूय पतन्ति), तच दृहकः,-कुमाराः विग्रिखा ca (सुण्डितजिरस्का* faste-

# खच ‘aur सुखितभरिरस्ला इति पाठो भवितुं युक्तः। `

[are epregree a] बेदार्थप्रकार | १९९

केशरा वा श्रद्यन्तबालाखपलाः सम इतखेतश्च गच्छन्ति तदत्‌ ) | "तचः युद्धे अयम्‌ “दन्दः” “विश्वाहा (परकीयसवप्राणिधाती), “ewer” (विजेषते वैरिघाती) खम्‌ ‘a: (शरस्य) ‘mr "यच्छतु" |

‘art: शिशानः इत्येतत्‌ खक विनियुङ्के-“देवासुराः संयत्ता रसन्‌ ते देवा एतदप्रतिरथमपश्छन्‌ तेन तै ते श्रप्रत्यसुरागजयन्‌ तदप्रतिरयस्याप्रतिरथवं यदप्रतिरथं दितीयो हातान्वादाप्रद्येव तेन यमाना wis wage श्रनभिजितमेवाभिजयति” (५।४। ६अ०) दति । यदा देवाञ श्रस॒राञ्च युद्धाय उद्यतासदानीं ‘Zar’ विंजयप्रदत्वेन अ्रप्रतिरथास्यमेतत्‌ aay “soy ; "तेन एव देवा गिवायै* लौकिका “यजमानः सवान्‌ “भ्नादव्यान्‌' प्रतिकूखरा रियं यथा भवति तथेव “जयति' । श्रपि च पूर्वम्‌ ्रनभिजितम्‌' श्रपि wt रेशविशेषं वा सवथा “श्रमिजयति' एव |

amma विधत्ते, -““दश्रषे भवति eure विराड्‌ ft राजा vat Brat वि्टतावमयाशाकयोर्दि्वया श्रयो दश्ाचचरा विराडन्नं विराड्‌ विराज्येवाल्राये प्रतितिष्ठति” (५।४।६अअ०) इति। असिलनृवाके समाख्ातानाम्‌“उद्धषेय' दत्यादिपञ्चानां faxed खक्रगता wet दरव सम्पद्यन्ते विराटकन्दसा creed ae Sea: साभय्येनेव लोकयो विं्टतलात्‌ तयोर्विव्यथमिदं a0 खक सम्पद्यते । aff च दशात्तरस्य विरारढन्दसाऽखरदेतुलेन अरन्लत्वादश्सश्यादारा तस्मिन्‌ ware प्रतितिष्ठति |

* ‘ag च्चजयन्‌”- इत्यादिरूपः कश्चित्‌ पाठौऽच पतित इव प्रतिभाति |

६९४ तेत्तिरीयसंडिताभाष्ये | [आा०९।प्०६।अ ०]

अथ पूवैनवाकाक्र-“विमान'-दत्यादिमन्तदयसाश्वमस्ञनिधाने विधन्त, ‘safes वा चअकरिशं शअनरिक्षमिवाग्रोघ्रमाग्रीपेऽश्ानं निदधाति wera” (५।४।६ अ ° ) दति । मिवग्ृेखरूपाभावात्‌ इदमन्तरिशम्‌ अविद्मागसदुक्ं भवति, wafteeqe चाग्नी, हवि्धागश्चकणश्नरयद्टसादनाटीनामभावेन एून्यलप्रतिभानात्‌, श्रत: waaay च सुखद्भावाय तजापि कञ्चित्‌ “wear” निरष्टात्‌।

मन्तत्वं swafa,—“erat प्रतिहिन्ये" (५।४।६अ०) दति ।

प्रथममन्ले fear दर्श्यति,- “विमान एष दिवो मध्य ATS द्व्या Bacar मिमीते” (५।४।६ अ °) दति । एतया! wa पूवे एल्यम्‌ waht Toffee यथा भवति तथा “भिमीतेः “एवः (प्रमितं HUTA) |

fata एसमि्रष्दतात्पये दशंयति,-- “मध्ये fear निहितः एजिरण्येत्थाहान्ं प्र via श्रल्मेवावरन्धे” (५।४।६अ ०) इति । पक्ष werd शेतं भवति, श्रत: WAAR तादु ज्मन्न प्राभाति।

‘gag विश्वा अवीटधन्‌" इत्यादिमग््चदुष्टयसाध्यं गममं विधक्तेः-- “Cenghrigatafa चतवारि ढन्दा शसि कन्दोभिगेव” (ult ईश्च) रति । आग्रीपरान्निगेत्य पुच्छपर्यन्तमेते्न्तेगेच्डेत्‌ | गायच्यादीनां सुष्यच्छन्दसां Wag] मन््रसद्यायाः, इन्दोभिरेव शक्रः सम्‌ गतवान्‌ भवति |

प्रथममन्त्रस्य प्रथमपारे रवी टधन्निति Tee areca दज्यति, —‘og विश्वा श्रवीटधनित्याद इद्धिसेापावर्तते” (५।४।६अ °) दति | |

[का०भप०द।य ०४] arava । ९१५

तवैव चतुर्थपादे anwar दशंयति,-“वाजाना९ सत्यति पतिमित्याहान्नं वे वाजाऽस्रमेवावरुन्धे”” (५।४।६ अ °) एति ।

faders Gere तात्पयं दभेयति,-“सुखय्नो रेवा आ च वत्तरित्थाह प्रजा a पश्नवः aa प्रजामेव पश्एूनात्मन्धन्ते" (५।४।६शअ ०) टति। |

अस्मिन्नेव wa GTQ तात्पये wafa—“qaefazar रेवा? श्रा च वत्तदित्याह Ware” (५।४।६ श्र °) इति । “देवान श्रा च व्तत्‌' CAAT ताम्‌ देवान्‌ खगतान्‌ Tala करेति ।

दतीयमन््गतयोरुद्राभनिगराभश्रन्दयेस्तात्पय द्यति,-“वाजस्य मा प्रसवेनेद्धाभेणादग्भीदित्याद wet षा श्रादित्य UAT एष॒ निशोचक्निग्राभो ब्रह्मणेवात्मानमुद्ुहटाति ब्रह्मणा ब्नादवय निखङाति"” (५।४।६अ °) इति । ऊ्धग्रहणएवाचिमा उद्भाभथब्देन exe, नियाभव्रष्देन wer गच्छन्‌ शअरसावादिन्योा wea, . श्रतस्तदुभयप्रतिपादक्ेन ae सात्मानम्‌ “उद्ुटाति', (उत्कषं प्रापयति,) खगरादव्यं “निग्टह्वातिः (जिगर प्रापयति) ॥

अच विमियोगसङ्गहः ।

अश्रिल्यग्रतिरथं हातानाह Tes । उद्धति विकस्पा्ा मन्वा: पञ्चदङरिताः ॥ इति |

दति सायनाचाय्विरचिते माधवीये बेदाथप्रकाग्रे रष्यजः- कंहिताथाय्ये चतुथकाण्डे षष्ठप्रपाठके चतुखाऽनवाकः tol

१९१ तेत्तिरीयसंडिताभाष्ये। [का०9प्र०६।अ०५]

nding प्रदिश afe विदानभ्नेरमे पुरा भ्॑भि- भवेह । विश्वा राशा दीद्यानो fa भाद्यज ar afe fers aque’) कमंध्वमप्िना नाकमुखय was fara: | दिवः पृष्ठः सुव गत्वा मिश्रा देवेभिराध्व॑^९। qian अ्रहमुद्न्तरि क्षमारुरमन्तरि शादिवमार्हं | द्वे नाकंस्य श्रृटात्सुव्यातिरगां ue SY” Paden नापेश्न्त श्ना दयार रान्ति रादंसी। य॒न्तं ये विश्वत धार सुविदा्सा वि afar” | अमरे परेहि प्रथमे देवयतां चशषदेवानामुत मत्योनां । इयक्षमाणा Yat: सजाषाः सुवन्तु यजमानाः स्वस्ति | नक्ताषासा सम॑नसा विरूपे धापयेत्‌ शिशमेक समीची यावा क्षामा रुक्मो अन्ति भाति देवा Nfs धारयं द्रविणोदाः | ग्रे सदखाक्ष wee WAS eA ते प्राणाः स॒हखमपानाः | त्वर सा- wae राय इंशिषं aa ते विषेम्‌ वाजाय SET” सपणाऽसि गरुत्मान्‌ yaar सोद ve where: सीद भासान्तरि क्षमा एश ज्योतिषा दिवमुत्तभान्‌ तेजसा दिश ve xe® | ATTA: सप्रतींकः पर- wien खां यानिमासोंद साध्या sf munities विश्वे देवाः ॥ ३ ॥

[atosmodiqey] बेदार्थ॑प्रकाच्ने | १२७

यजमान सीदतः” | पिह अग्ने दीदिहि पुरा नेाऽजखया सम्या यविष्ठ । त्वा wa उप॑ यन्ति वाजाः. | fatd ते परमे saat विधेम साम- रवरे BU! यस्मायोनेंरदारिंषा wd aa शपि set afae’? । ता संवितुर्वरे्यस्य free ¢@ सुमतिं विश्वजन्यां । याम॑स्य॒ wen अद्‌ हत्‌ प्रपीना स॒हसंधारां॥ ४ ।

पयसा मों a’? | सप्त ते wa afm: सत्त fawn सपततषयः स॒प्त धाम fafa सत्त Mra: स्तथा त्वा यजन्ति सप्त Ait पणस्व yaa) tee खान्धाहरङू चे ताहडः चं प्रतिहङ खं मित सम्म तश्च सभराः। शक्रञ्धोतिख चिचज्येतिश्च सत्य- satire च्योतिञ्माश्ख सत्य्चर्त पाश्चात्याः ॥ ५ ॥

क तजि सत्यजिच्च सेनजिखं सुषेणथान्त्य मिच्च दरे अमि गणः way सत्यश्च wag yang wat च विधता च विधारयः। ईदृक्षास शतादष्षास ऊषु खैः gee: प्रतिसदक्षास wa, मितासंञ् सम्मितासश्च न ऊतये सभरत मरुते UH न्रसिनिन्र Saag मरुताऽनुबत्मानः; यथेन्द्र Safad

4 प्त

SAN तेभिरीयसंडिताभाय्य | [area णद्ध ०५]

भरुताऽन्‌ वतमान रवभिम॑ यजमानं sata विशो मानषीश्चानवत्मानेा भवन्तु" ॥ & ॥

sat | सहलास | SAT: | AWAAITTA | अत्यन्डाः अनवत्मानः | TST च ॥५॥

afa वैन्तिरोयसंहितायां बतुथेकार्डे षष्ठप्रपाठके पनष्चमे;ऽमुवाकः ॥ # ॥

चतुर्थं ऽनवाकेऽभिप्रणयमाङ्गमप्रतिरथखकसुकं ; श्रय पञ्चमेऽग्रि- व्ापममुच्यते । ae, ‘artery प्रदिशं प्रेहि विंदामिति rufa vfraftew इति । तच प्रथमामाहः-श्राचीमम्‌ प्रदिशं गरि विदधानप्नरग्रे परा श्र्रिभेवेह । विश्वा ane दीद्याना वि angst ने घि fant ead)” इति। “श्प (इदानीमानीत हे व), ‘ora? “दिनः *- (प्रागास्या weet दिश) "विदान्‌" लं शश्रनु- Sfe (आअरनुक्रमेण wae यथा भवति तया गच्छ) । त्वम्‌ a (दृष्टकानिष्यादितख्य वितिरूपस्य वद्धः) इ (afar कमणि) "पुरा sfiniy (पवैभागवन्तौ वद्किभव, यद्वा पुरोगन्ता सुख्याऽभ्निभवे- त्यथः) | ‘fear ‘ara (खम श्रपि fam) "दीद्यानः (प्रकाशयन्‌) ‘fe भादि" लमपि (विशेषेण प्रकाशख) । ततः "नः (श्रसमदीयाय) “दविपदे” “aqua” च ‘asia’ (wei) "धेहि" (स्यादय) ।

# प्रदिश" ति पाटो भवितु युक्तः।

[का०९।प०६)ख ०५] येदा्थप्रकाश | dre

ay faatarare,—‘“amaafien गाकमुख्य way fara: | दिवः vey qaien fier देवेभिराध्वम्‌(र)” इति । हे खलि- ग्यजमागाः, नाकं" (Gare), ‘Sey (उखायां yi सम्पादितम्‌), afd ‘eaq ‘fara’ (धारयम्तः) तेन “afer” सह करमध्य (ateaft पादान्‌ fafaqa) । तते ‘fea: vey (शराका्स्योपरि ata) ‘gare (खगंलाकं प्राप्य) देवेभिः "मिश्राः" (रषे रेकीग्ताः) श्राध्वं' (उपविशत) ।

श्रथ टतीयामाहःएयथिया श्रदमुदन्सरिचमारूदमनम्तरिलार्‌ दिवमार्द्ं । feat नाकस्य very सुवर्चातिरगामहम्‌(९)* इति | ‘oy यजमानः “एथिव्याः उद्गत एतत्‌ ‘saftey श्राङ्ः (श्रारूढोऽस्मि)। तस्मादेव “श्रन्तरिक्ात्‌ उद्रता “दिवम्‌ “Tew? (ुलाकमारूढ़ोऽस्ि) । “दिवः श्ुलाकसम्बन्धी "नाका" cachet यः yew, तस्य, ‘seta (उपरिष्टात्‌) खगेलाकवासि व्याति्मष्डल- मादिव्यरूपम्‌ ‘ani’ (aratsfa, war प्रा्यामि) |

अथ Uulae,— ‘gaa नापेचन्त श्रा दा रोदन्ति treat) यज्नं ये faut धार सुविदाश्सा वि afar” इति । “ये' यजमानाः “सुविदांखः' (ae कमेनुष्टानप्रकारं जानन्तः) “विश्वत धारः (सर्वैस जगता धारणहेतं) घं aff “वि afar ` (विख्खरेणानु तिष्टन्ति), ते यजमाना ‘ai’ (श्रन्तरिचम्‌) श्रा "रान्ति तथा ‘treat’ ( ावाण्थिध्या) श्रारोाशन्ति, ततः ‘grimy’ ( खर्गवासमादित्यमण्डलं agra), तदप्निखानान्यत्‌ किमपि wrt ‘arte |

4H 2

६२० तेत्तिरीबसंडिताभाव्ये | [का ०9।प्र्‌ ०।ख् ०४]

अथ पद्वमीमाहः-“श्रपरे मेहि wear देवयतां चवुदंवानासुत अर्धनं । दयदमाशा अखगुभिः सजावाः दुवर्यनु चजमानाः efa®” इति । रेवान्‌ rat इच्छन्तो देवयन्तो यजमानाः, तेषासुपकाराय, हे प्रे लं ‘naa’ ‘sfe (पुरता गच्छः), are ‘gamit aang चक्सानीयः । शाके fe vee: gerne दुष्टिः पुरता थाति । ‘Kwenrar’ (यटुमिष्छन्तः) "यज मानाः ‘wafer’ ‘etre? (शरनुषामपरभगुनामकेबुंनिमिः खमानप्रिथाः) शन्तः, GAT यथा भवति तथा “aay ।

तच प्रथभमग्लख ard दशयति, ava प्रदिभरं wie विद्धानित्याड रेक्याकमेवेतवापावन्तंते” (५।४।७अ ०) दति | रेषलोाकमेजे दिष्य wear We प्रदा भवति |

दितीयमन्डस्य ance द्यति, “seagate नाकमित्याहे- मानेकेतया लाकान्‌ कमते" (१।४।७अ ०) इवि । ‘warty ‘Stary उद्य अनया wer पाददङिन्यखं auf |

adtaerme तात्पथ्ये दभरेयति एथिया weqamfcanree- निर्ारेमानेतैतया खोाकागतसमारेोरति" (५।४।७अ०) इति । ‘carta’ “कान्‌, efea अनया wa सम्धमारोइति |

agua तात्पयं देयति,-ववष्या नापेचम्त TATE gwar शछाकमेति” (५।४।७अ ०) दति । खगेप्राततिप्ति पादकजब्दष्याय शद्धावात्तङूचा खयेप्रात्िः |

चश्चममश्वख तार्पये दण्यति,-- “an sf waar रेक्यता- मित्याराभयेव्वेवेतया Carag चचलुरंधा्ति {५।४।७अ °) दलि.

[का० शप्र ०द।यअ ०६] वेदा्थप्रकाश्च 4 ९२९

खभयचलुःप्रतिपादकष्ठ WITT सद्धावाश्च तया GT उभय THAI |

wear विनियक्क--प ज्चमिरधिक्रामति wget यन्नो यावानेव awa ae gai लोकमेति (५।४।७अ ०) इति ।

wen, गक्षोषासाःप्रे SATS दारा संहताभ्यां दभः GUT भोदुम्बरी wereerat gti दति । तज प्रथमामाद- ‘omrerar वमगसा feed धापयेते गि्दमेक समीचो । यावा चामा wat अनवि जाति रेवा afa wre उविणोदाः(९” दति। weetary नक्राषासा' (राजिदिवलावित्य्यंः), ‘aera’ (पर- स्यरमैकमत्ययुक्र), ‘fer (राजिः ष्णा, दिवसख con इति faewwen), "समीची" (अमकूले) सत्था ‘ual ‘fry’? wfied “धापचेते' (यजमानकटेकमध्निधारणं सम्पादयतः)। ‘aa’ (gar), (शामाः (कितो), “अन्तः (तदुभवम्यवर्तिनि अनारिषते) "दकाः (रोचमानः) saat; “विभातिः (विशेषेण प्रकाशते) दीव्यन्ति व्वदरग्डीति ‘gar: (प्राणः); वे च ‘gfawter’ (यागदारेण weed पलं प्रयच्छन्ति) | arg यजमानस्य प्राणा श्रध्रिमेतं धारयम्‌" (तवन्तः) |

अथ हिवीवामाह,--“्रग्रे सदसा अतमूञ्ञ्तं ते प्राणाः UWI: | ल साशखस्य राय ties ae ते विधेम area aren eft | अतलदखनब्येःः अपरिमितामिपायेश,, ‘fearqe:’

# euftfamnfirea इति पाठो afag oe: |

{RR तेत्तिरीयसंडिताभाव्ये। [का०भप०दअ५]

-शत्यादिमन्ोक्मूनिरूपलेनायमभ्निरज ead | तसाददिमङंप्राा- पानाः हे “wa, तव ब्व: ¦ तथा ‘a खाइसस्' (वसदस परिमितस्य) “रायः (wre) "दिषेः (प्रसुभेवसि) । ती" नते" (argara aed) वाजाय (wafeera) "विधेम" (परिचरेभ)। “इविषे" carer (इदं इविः खाङतमस्‌) । `

तच nena विनियुङ्कः- -“क्रोषाखेति पुराऽनवाक्यामन्वाह wa” (५।४।९अ °) दति । पुराभवः were पृकैमनुक्रलेष्यो- च्यते इति पुरोऽनुवाक्या । ‘wa उत्तरेण wee इविःप्ररागाय आदौ तान्‌ ब्रूयात्‌, ‘tise याच्या seria दत्यन्यज्राभिदहितल्ात्‌ |

दितीयमनग्धस्य वप्रैराजसूपप्रापकलत्वं द्यति, ““श्रग्रे avere- त्याह ares: प्रजापतिः wad” (५।४।७अ ०) इति । खखसद्ा कचकुरा दिसम्बन्धो विश्वङूपधरल्य facet: सम्भवति, मान्यस्य, श्रताऽयं मन्तः प्रजापतिप्राप्तये भवति |

WE AMG चतरथपादे aga तात्यये दशयति,“ ते विधेम वाजाय खादेत्याइ wa ते वाजाऽख्मेवावर्न्धे"” (५। ४।७अ ०) इति । | | |

ware tet विधन्त “ay: पृणामौदुम्बरीर खय- मादाय RTI दधि ऊक उदुम्बराऽसौ खयमाटयाऽसुब्याभेबोणै दधाति तस्मादमुताऽवीचीमुजेसुप जीवामः (५।४।७अ०) इति । wei काचित्‌ eq श्रौदुम्बरी । दध्युदुम्बरयोरननरूपलात्‌ सखयमादरशायाश्च QIK, तसखाश्च तद्धामेन खमे varei

[का ०४ ०६।ख ०५] वेदाचप्रका्र | (२९.

स्वापयति | यसमात्‌ खगं ऊक wafer "स्मादभुतेा' धयुलाकात्‌ ‘save? (दष्टरूपेणाधः पतनीम्‌) अच्छम्‌" (अन्नं) वयम्‌ “खप जीवामः |

ae, ‘quit गर्त्मानिति तिभिः खयमादसायामग्निं प्रतिष्ठाप्य दूति । तज प्रथमामार-“सुप्थाऽसि wera एथिव्या षीद we एथियाः ate” इति । डे श्रमे, लं “सुपणः' (पच्या- - कारः), ‘Tear (गर्डसंमानः) ्रसि' ; अतेाऽरस्या चितिरूपाय “एथिर्व्याः ‘ate’ (उपविद्च) । तजापि तस्याः ‘ge’ उपविश्र |

अरय दितीयामार--“भासान्रिकषमा एण च्थातिषा दिवम्‌ उन्तभान तेजसा feu उद ८६८९)” इति । भाषा" (ख कायेन प्रकाशेन) “श्रन्तरिच्धम्‌' “श्रा एण" (सवतः पुरय) | च्यातिषा' (Galea साम्न) ‘fe? (द्युलोकं) ‘oma’ (ऊङखम्मितां) ae. तथा, तेजसाः (खकीयेन साम्येन) ‘fam’ (प्राच्यादिकाः) "उदृहः (उत्ववंण Estee ।

श्रथ दतीयामाद,-“श्राजङ्ृानः सुप्रतीकः पुरस्तादग्ने सां योनिमा सीद साध्या । श्रस्िन्‌ सध्ये sence विश्वे देवा यजमान सीदत(\°)” दति । डे ‘aa’, लम्‌ श्राखहानः' (श्राभि- मुस्येम इयमानः), ‘quite’ (समुखः) खन्‌ “पुरस्तात्‌ (पुवेस्धां fefa) "साध्याः (साध्वीं समीवीनां) ‘at’ ‘arf’ (खकौयं सानं) “श्रा सीद" (आगत्य atafe) । हे विश्व" “देवाः”, चूयं `यजमानञ्चः ‘afer (परोवर्तिनि) ‘awe? (afer सह स्थातुं यागे) श्रथु- करसन (श्रधिकमु्छष्टस्वाने) "सीदत" (उपविभ्रत)।

६२8४ तेतिरीयसंडिवाभाव्ये [ा०भ।प०दयख०४]

warns विगियङ्के,-“विखमिः सादयति fred शधि यावानेवाचिखं प्रतिष्टां गमयति (५।४।७अ ०) इति।

wer, शरदो wa <fefe gtr गः दति शेदुम्बरीषट fiw arqurfa’ दति । arsg,— “sar wi दीदिहि gt arsawar art ufae । ay wre oa यन्ति वाजाः(९९) cf डे ‘an’, ‘Sg’ (पुवंमपि vate <hr) ‘A ‘qtr ‘a’ (sera qtrs) ‘awe (निरन्तरवन्तिन्धा) ‘qu (ख्भिंषमानया waren) दीरिदि' (पुनरपि दीप्यख) । exert Stent eer ‘aah । हे ‘fae’ (gana) wa, at Sewer’ निरन्तरभाविगः ‘ava’ (अन्नानि) “oa यन्म" (सार्बप्येन srgafin) ।

तमेतं न्तं fafa. —igr wa दीदिहि पुरा न दत्थौदुम्बरी- मादधाति एवा तरे gat कणकावतौ एतया इ GS देवा श्रस्राकार wentivay uf यरेता समिधमादधाति वखजभेवेतच्छ तें यजमाने WIAA प्रहरति सत्था WAZA” (५।४।७अ °) xfer ज्वलन्ती लारमयी wer ‘gait’, सा च ‘aware’ (दिद्रवती, अन्तरपि अ्यखन्तीत्य्थः), AAT दयम्‌ खक्‌ । एकेनैव प्रहारे WTR मारयन्तः शूराः तताः", “श्रसुरार्णा" मध्ये तादूज्रान्‌ एतया eer “देवाः” हिंसन्ति । werent समिदाधाने “्तप्रीम्‌' एनाम्‌ wu ‘aq? war वैरिणं श्रहरति'। “wer (खसा विमानः) चथा म भवति तथेत्यर्थः |

क्यः, “विधेम ते परमे wae इति वेकङतों समिधमा- दधाति-द्त्यनुवकेते' इति | पाठस्तु, विधेम ते परमे जकान्त्ने विधेम

[का०8।प्र०द्‌।खअ०५] वेदार्थप्रकाे | ६२५

Saar सध्ये ' य्मायोनेददारिथा थने तं परते शवीपि wet समिद्धे(\९) इति । हे ‘aa’, ^ते" (लव) ‘are’ safe ‘fauw (वयं erty परिचरेम) । ‘awe’ (श्रस्माभिः सह खातं योग्ये) mae’ (free wernafifa जन्मनि) “स्तोमैः (सोक) ‘fade’ (afteta) | “वस्माद्योनेः" (दष्टकचितिरूपात्‌ खामात्‌ ) 'उदारिथ' (लल्द्तः श्राविभूंतिएऽसि), “a (यमि) “यजे, (पुजयामि) | "समिद्धे" (Gagne) तवयि ‘eatf ‘vss? (afar: प्रकरण जति) ।

एतन्मन्त्रं विनियुद्क,-- “विधेम ते परमे जग्यलग्र इति वैकङ्ती- मादधाति भा एवाव रुन्धे” (५।४।७अ०) इति । agit विकद्धते प्रविष्टत्वात्‌ तदीयसमिधा ‘ar’ grea | ।

कल्यः, “ता ` खवितुवेरे्छस्छ चिचामिति शमीमयीम्‌ इति । Wee—‘ay सवितुवैरेश्स् form अदं 2a सुमतिं विश्वजन्यां । यामस्य कण्वो श्दुत्‌ प्रपीना aweurct पयसा मों mac’ इति । पुरा कदाचित्‌ arent मषिं; “me (शमनः) a? सुमतिम्‌ (शरनुय्कारिणीं बुद्धिम्‌) “aged (दुग्धवान्‌ ) | तच दृष्टान्तः, satel (र्तः पीनस्तमसद्नो यस्याः सा प्रपीमा, ता), सदखसद्चाकाः सोरधारा qe: सा सदखधारा, at, ‘ae’ पयसा' (चीरेण wget) गा" (चनु) यथा लौकिका ददन्ति, waa: सुमतेः उपदश्रितवुद्धः खाभीष्टं फलं प्राप्तवान्‌ । ater’ (स्दवैरणीयस्य) सवितः (पररकस्य) wi: सम्बन्धिनीं ‘a? (wea grat) “खमतिम्‌' ‘ser श्रा “टेः (सवैतः

41

are afedtadferare | [का०१।प्र०द।अ०१ ]

grea) कीदृशीं सुमतिं ?-' चिर्वा" खापेशितवङविधफलप्रदान- सम्यामिव्यथैः । fad sqrt eer: सा विश्वनन्या at, जगदुत्यादनसमथामिन्धथेः |

तमेतं मन्लं॑विनिथुद्क,--“ता सवितवेरेष्छस्च विजामिति ज्रमीमयी rma” (५।४।७अ °) इति। wat: wartqar- ETT युकम्‌ |

मन्त्र Ge ‘eget सुमतिमा we Te? cape तात्पय्यै ztafa,—‘afaat इ वै अर्भिचितं दुद्ेऽप्रिचिद्धा afl दुहे तार सवितुरेव चिथामित्याडहेव वै शरदः” (४।४।७अ ०) एति । दिषिभो मन्लदोषः सम्भवति, अधरिकटठका यजमानकष्येक इका दोदधः, थथा, afufe यजमाने sanfad eff: qenfeed दोग्धि | तथा यजमानकर्ेकाऽप्निकमयेका दितीयो दोः अजमाने wat शन्धरावितं खापेकितं फलं दोग्धि । तज खवितः सुमतिमिति sete अभिकर्यका रादा faaferr: |

facta कलोदाररणस्य med दभेयति,- समख कणठ एव आयाऽवेन्तेन इ Gay ख दुहे” (५।४।७अ ०) इति । चपः सम्बन्धिनं ‘a’ weatarced रां कण्ठाधः “दवः मपि cea Bray, ख च कठः” WAV ‘rae’, अतेऽसिनुत्तरां पठिते खति ‘aa कख्ठसुनिरेव* एतमभ्नि ख यजमाने दुग्धवान्‌ भवति |

# खन्‌ करवसुगिगेेति पाठो भवितुं यक्षः |

[का ०९।पर०६।यअ ०५] AAT | ६२७

urwefafad समिदाधानं प्रज्सति,--"यरेतखा समिधम्‌ आदधात्यग्रिकिदेव तदभिं दुहे” (५।४।७अ ०) इति |

कश्यः, “दइादशर्डहीतेन we परथिता सत्त ते अग्रे समिधः wa जिका इति सप्तका gersfa ae इति । पाटख,- “aq ते शे समिधः oa fast. सत्त्वः oa धाम भरिललाङि। wa जाः सप्तधा ला यजन्ति oH state एस चुतेन(\०)”* इति । हे “प्रः, तव॒ समिधः सप्तसद्ाकाः,-्रश्वत्यो दम्बरपलाग्रक्मी- करकदताश्रनिरह्तटकपुष्करपषरूपाः । अत एव ङ बकार आधान- पकर सन्न समग्रकान्‌ wpe “दति वानस्पत्याः" इत्युपसंहार । werent जिद्काख खमन । तथा चाथवैणिका श्रामनन्ति,- ‘erat कराली च मनेजवा च सुखादिता या च सुधुखवषया | सूछुखिङ्गिनी fercet च देवी Sree इति aa fag” इति।

वया मन्त्राः, ते च खथोक्रसमित्छम्पादनायाः सप्तसद्ाकाः,- अश्वा रूप रवा aque तिष्ट?) इत्धादयः aera: | ‘frarfe’ ‘are’ (स्वानानि) आहवनीयगाेपत्यदकिणाग्निसभ्वावसथ्य- प्राजरहितान्नीष्रीयाश्यामि शामयागे वङ्धिधारक्षाशि सप्तसद्याकानि | "डजाः Vangel वषटकन्तारः+ः--हाता, प्रजास्ता, ब्राह्मणाच्छरःसी, मेता, नेष्टा, wale, जच्छशाव्राकञेति सक्तसद्याकाः। लां यजमानाः ‘anu (अजन्ति, श्र्निसेमः, safieta:, eee, ote RATS, WAU, THVT TAIT: | aTEwel ‘ay योनीः" आ्राहवनीयारिखानानि ‘gaa ean: परय ।

we wee ama द्यति, en aan समिधः aa

412

९२८ ते्तिरोवसंहिताभप्ये। [का०७प्र०द६्‌।ख०५]

fost इत्याह snare aratfa प्रीणाति" (५।४।७अ ०) इति । सप्तसद्ोपेतं द्रव्यसखरूपं साप्त । तानि च साप्तानि पुमः सत्त wear । समित्सप्नकमेकं, जिहासक्तकं दितीयं, ऋषिखप्तकं इतीय, धामसष्टकं चतुथे, teens. पञ्चमं, यजमानप्रकारभेरे waa we, पुरणीययोागिखक्तकमेकं । अप्नः सम्बन्धीनि साप्तानि समिदादिषश्रकानि यानि षन्ति तानि साप्तानि* प्रीणयत्धेव |

शतनमन्साध्यं हमं विधक्षेः-““पणोया जुहाति ge श्व हि प्रजापतिः प्रजापतेराधचै ज्यूगया जहाति safe प्रजापतिः परजा शद्धजत प्रजाना Wa” (५।४।७अ ०) इति । दादश््टहीतेगाच्येन पुणा या TH: तया AWA | प्रजापतेः प्ा््वेकामलात्‌ पूवे,

श्रतसतत्पतिः ‘seat: प्राये भवति । सुस्धकख्पलेन पेलवं विधाय

wae व्यूनलमण्यज्गी क्रियते । न्युनात्‌' “wera? वीजात्‌ प्रजापतिः" प्रढानि अरीराणि “अजत । अतः प्रजानां" way’ यूनलमङ्गी कियते, fag axel पृष्ेलमित्धभिप्रायः |

डामकाले ध्यानं विधन्ञे,-“श्रगरिदं वेभ्यो निखात ख रिशोऽम्‌ प्ाविर्ङन्नसा दिशो भ्यायेदहिगभ्व एवैनमव न्ये" (५।४।७अ ०) इति |

एनं fea प्रविष्टमभि, पृवेमनुष्ितां दध्याङूतिम्‌ , इदानौमनुष्टीय- मानामाव्याङतिश्च मिखिला प्रभंखति,-“ द्रा पुरस्ताष्छहेत्याञ्छेन उपरिष्टाक्ेजदयेवासमै इद्धियश्च समीची दधाति” (५।४।७अ ०)

® खच्च areata इति aaa पाठो न सम्धक्‌ |

[का ०७४ ०६।अ०५। वेदाकार | 4२९

दति \ श्रभ्निष्वापनात्‌ ga दधिहामः, 'उपरिष्टाराब्यहामः । arate aared, दसि च दृग्द्रियरूप,- तेजा वा श्राव्यं, इण्द्रियं वै दधिः दति Sepa! श्रता यजमानाथेसुभयमपि सम्यक्‌ सम्पादितं भवति |

कश्यः, “खपारग्रमाङताम्‌ सवेहृताम्‌ जहाति CE चान्यादृङ्‌ चेति सप्तभिगेरेरासीने शस्तेन गणेन गणमनुद्रुत्य मारताम्‌ जाति, मथेऽरण्येऽगवाक्येन Tey जहातीत्येके, मारतः खवेता Sarre परिचिनेती्येके, arate, शरप्रधासी च, aera, zeae ख, क्रीडी च, साकी च, ऊ्जिषी tae षष्ठ श्राक्ञातः, मितासख् afaneg म इति सवंजागुषजति' इति । पाटमस्त॒,- दद्‌ 4, WUE 4, UNGSE च, wage च, मितख, समित, ST: । धटकव्योतिख, चिचच्यातिख, सत्थग्यातिख, व्यातिन्नारख । सन्ध, ऋतपा, अत्थ हाः । wafse, wefse, सेनजिष्च, सुषेणश्च, अनधमिचसख, दू रे-श्रमिचच, गणः | WHY, सत्यख, धुवख, धरुण, wit च, विधत च, विधारयः | tears: एतादृल्तास, ऊ घु णः, खदु शासः, प्रतिसद्शासः एतन । मितासख सम्मितासश्च म ऊतये खभरसा मर्ता यन्न श्रसिल्िन्द्रं रेवीविश्नो agaist, aug <aifamt wean एवमिमं यजमानं देवी fast मानुषौखानुवत्माने भवम्‌(\५ ९९)” इति । र्न हि मरतां गणाः पञ्च श्राकाताःः-श्रेदुङः' इत्यादीनि wa नामानि तैरभि- घया्मां मरूतामेका गणः | चकाराः परस्यरसमुष्याथाः । तथा श्रक्रञ्यातिरिग्धादीमि wa anata तैरमिधेयानां मरतां गणो

qRe तेत्तिरीयसंडिताभाष्ये। [का०9प्र ०द।अ०१|

faite. । तजिरित्यादिगकसतीयः । खतयेत्यादि्तथेः | tree दृत्यादीनि चत्वारि नामधेयानि Usd पञ्चमा मखः । हे गशपञ्चकखा "मरतः", एतेन ससुखयेन wim’, a a समुखित्य सुह ‘a’ (wera) प्रति श्रागच्छत । 'मिताक्' (गलबतुषटयेन anager प्रमिताः), ‘afanreey’ (were ager सङ्किध प्रमिता), “उअतयेः "नः (अस्माक wera) "सभरसः, (भरेक्षादरेण aie इति सभरसः), ताद श्रा हे मर्तः असन्‌ ‘am’ एतन" (शआागच्छत) | रेवी्वि्ः' (देक्समन्धिन्धः प्रजाङ्ूपाः) एते ‘aaa’ ‘ex’ “अगवत्मानः' । weenie मगद्त्य, तदनुसार वथा ae "मरतः, ‘ea? Sat Arey war, प्रजाः इमैः “यजमानं अनुखत्य वमाना भवन्तु' | UA: साध्या मारतद्ेामा उपरि विधाख्यन्ते |

एतेभ्यो माङतपुराड़ागेभ्ः पुरा गिवेपणीचं शखानरमारौ विधन्त, “डादश्रकपाले Paratt भवति इादश्र मासाः dawtr- fare, arenes प्रशा नरमवस्न्धे” (५।४।७अ ०) इति ।

CWT. संवत्धरधारण्न wa: संवस्धरङ्पर्व॑सादकप्राप्ताम्‌ प्रयाजानूयाजान्‌ अपवदति, --“यश्मयाजगूाजान्‌ BUTTS: शा awe दर्विंहामं करेति awe प्रतिहिन्धे” (५।४।७अ °) दूति । विशेषे afetnnt विकस्तिः तत्परिशाराय अन्न प्रयाजा- TST WHAT चथा दविामं कुवन्ति । तद्भदचापि दविहामं

© Se aden: कश्चित्‌ पाठ पतित इब प्रतिभाति |

[mteeimegiacy] वेदार्थप्रकाग्रे | ६९९

प्रयाआनृथाजादिरदितं "कुयात्‌", तते विकसतेरभावात्‌ aw: ufafear भवति । |

बेशवानरपुरो डा्हेग्रघ्नननरमेव भादतपरोाडाग्रहामं विधन, “शाहं वैश्वानरा fared वश्वागर? Bar माङतान्‌ जहाति we एव fame arf” (५।४।७अ ° ) इति । राद्ख्वानीयस वैश्वानर anise पखाद्भावीयप्रजाख्वानीवमारतद्ामेन uy प्रजां खाजितवाम्‌ भवति |

भारतहामे मन्दध्वनिं विधन्े,--““उश्ेगश्यानरस्य आ आवयति STILT मार्ताम्‌ जहाति तस्माद्रा विश्रमति वदति" (५।४।७अ ०) fa) उशध्वनित्वमाश्रावछे चोदकप्रा्ं । यस्माद्राद्र्ा नीये Faraz Se: ध्वनिः, प्रजाखखानीये मारते vata, "तस्मात्‌ लोकेऽपि प्रजाम्‌ अतिक्रम्य ‘tw’ एवाधिकं ear अना afm, सति हि रार अरजानामन्बेषणम्‌ ।

अथ माङतपुराडान्नाम्‌ प्रध्ंसति,-“माङ्ता भवन्ति मर्तो व देवानां विजः, रेवविश्रेभेवाखै ममुग्धविन्नमवडन्धे” (५।४।७अ ०) दति । रेव्येन प्रजाखमुडेन यजमानाय मानुषं प्रजासमूं खम्पादयति |

रोाडाज्ानां sagt विधन्ते,- “सक्त भवन्ति oa गणा त मरता wey एव fanaa खन्धे" (४।४।७अ ° ) इति । अ्रभन्येषु मन्तेग्वाशाताः पञ्च गणाः, WSS समाकाते शुनिख wane’ इत्यपरा मखः, wan: ‘aay इत्थादिरेकः ;--श्रतः सत्तसञ्ञामिख बडविधगणङ्ूपां प्रजां प्रा्रोति ।

{RR तेत्तिरीयसंडिताभाव्ये। [का०४।०द्‌अ ०५]

शामकाले wate afefard विधत्ते, “गेन गरूमन्‌ xm अराति, fata waa करेति (५।४।७अ ०) efi यदा प्रथमगण्म wer इदितीयगण्ेन जहाति, तदानीं meager पञ्चाद्‌ दितायगणेन जहाति । तथा दितीयगच्ड- सुशायै॑दरतीयगकेन जयात्‌ । एवं सति सर्वौ प्रजाम्‌ “wet यजमानाय WARSI वमानं "करोतिः ॥

शरण विनिचोगसंय,-

प्राचीति पञ्चभिः साध्धिरारेहेज्निश्धितां चितिम्‌ । पुणामौदुम्बं रधा yeaa कतौ तरा ॥ थाञ्यामुवाक्छे wala, सुपाऽस्यादिभिख्िभिः । खयमाटठव्कायाकतु मुख्यां स्थापयेत्ततः ॥ ig, Meat दध्यादि, Sagat तथा | रमीमयीति at सेति, सपताच्यं gat खवा ॥ मारुतेषु तु यागेषु WT. पञ्च मर्डण्णाः | tee चेश्यादयः, iat मितासञ्च समीरितः ॥ अगुवाके Teaser एकानविश्रतिः ॥

दति सायनाचाय्यविरचिते माधवीये वेदाथप्रकाञ्े wearer Senna चठुथंकाण्डे षष्टप्रपाठके पञ्चमेऽनृवाकः ॥ °॥

#

[नी

[ere परणद्‌ख०द] वेदाथप्रकार | Cee

जोम्‌तस्येव भवति प्रतींक' यदर्मीं याति समदा- oe । अनाविडया Aga जय AX स त्वा FART महिमा feud’) wert गा चन्वनाजिं ज॑येम धन्बना तीव्राः समदा जयेम । धन्‌: शकारपकामं छसखोति धन्वना aan प्रदिशा जयेम | वश्यन्ती- Var गनीगन्ति aw प्रिय सखायं परिषखनाना | ada fang वितताधिधम्बन्‌ ॥ १।

श्या दयं AAA पारयन्ती । ते await सम॑नेव याषा मातेव पजं विशटतामपस्ये। शप शवेन विध्यता संविद्ने आली इमे विस्फ्रन्तों अ्र- fara” | बन्ञोनां पिता बहर स्य wefan aia समनावगत्य । इषुधिः सङ्काः wane स्वाः प्रे निन॑द्धो जयति wa” | रथे तिष्ठन्नयति वाजिन पुरा यच यच कामयते सुषारथिः । अभोश्रुगां महिमान ॥ २॥

पनायत मनः पश्चादन्‌ यच्छन्ति रश्मयः तीव्रान्‌ षान्‌ कण्ठते टषपाशयेाऽश्चा रथेभिः ay वाजयन्तः। अवक्रामन्तः प्रपदैरमिखान्‌ धिखन्ति wee रन॑पव्ययन्तः. | रथवाहन इविरुस्य नाम यचा-

ay निहितमस्य वमे | तचा रथमुप Wax स॑देम 4K

{zs तेत्निरीयसंशिताभाष्ये | [का०शप्०६।अ ०६]

fray वय सुमनस्यमानाः । सखवाद्षर्सदः पितरा वयोधाः छच्छ थितः शक्तीवन्तो गभीराः । चिषसेना इषुबला अधाः सतेावींरा TAT बात्तसाहाः« । ब्राह्मणासः ॥ ३ ॥

पितरः सेम्यासः शिवि नो दावाषचिवी अ्नेहसा। पूषा नः पातु दुरिताहतादधो रशा माकिनी च्रष- भदस ईत.” | सुपे वस्ते खगे चस्या दन्ता गमिः सद्वा पतति प्रखला | यचा नरः सच्च वि च द्रवन्ति लजास्मभ्यमिषंवः wa यसन्‌^*८। ऋजीते ait ठङ्धि नेश्म भवतु नस्तनूः सामो अधि ब्रवीत्‌ नेऽदितिः। AB

Te यच्छतु“ । श्रा जहन्ति सान्वेषां जघना उं जिघ्रते । अश्वाजनि प्रचंतसोऽश्वान्त्समत्सु Sea?) अहिरिव भोगैः पयति are ज्याया इतिं aft वाधमानः । हस्तघ्नो विशा वयुनानि विदान्‌ मान्‌ पुमाध्स्‌' परि पातु faa) । aaa a हि भूया अस्मत्सखा प्रतरणः सुवीरः । mf waar आसि वीड्यस्वास्थाता तेः जयत्‌ Reaifa | दिवः vier: परि ॥५॥

आज्‌ saa वनस्पतिभ्यः प्यीम्ड॑तर AE: | TUT

[का००।प्र०द्‌।ख न्द्‌] बेदार्थपकाशे | ge

मोञ्मानं परि गाथिराटतमिन्द्रस्य वख इविषा TH यज | इन्द्रस्य वज मरुतामनीकं मिस्य गर्भौ वद्णस्य नाभिः। सेमां नें इव्यद्‌तिं जाणे देव॑ रथ प्रति wan Dna” | wa श्वासय थि वीमुत श्यां पुरुचा ते मनुतां विष्ठितं जग॑त्‌ स दुन्दुभे ao free देवैदुरात्‌॥ ६॥

दवीयो अप॑ सेध WHC | WA बलमेज ` aot ut fa ष्टनिहि दुरिता वाधमानः। अप॑ प्रोष दुन्दभे Twa दूत इन्द्रस्य मुष्टिरसि asa | शमर ज प्रत्यावत्तयेमाः कतमहन्द्भिवावदीति | स मश्वपणाश्चरन्ति नो नरोऽस्माकमिन्द्र रथिना. जयः a ॥ 9 ॥

yaa | महिमानः | ब्राह्मणासः । afefa । एथिनव्धाः परि । द्‌रात्‌ | रक॑चत्वारि £ AT ॥ € ॥

इति वैत्तिरोयसंहितायां चतुथैकाण्डे षष्ठप्रपाठके षष्टोऽनुवाकः ॥* ॥

पञ्चमेऽनवाके चित्यारेादणणदयो मारुतद्ामान्ताः श्रङ्गविशेषा क्षाः । श्रय वषष्टेऽअमेधकन्तंः रथयसव्लीकरणभावीनि कवद- 4x2

are तेलिरीवसंशिताभाष्ये। [का.शप्०द।यअ्‌०द्‌]

खीकारादीनि अक्रानि cert । we चताभिप्रकरे* सम्वन्धा- भावात इत खल्शव्याशमेधप्रकरणे सम्बन्धो Zee । श्रष्वयनार्थमेव arene wes.) wer, “जीमृतस्येति कवचमध्युहते" इति । पाठस्,- “जीमूतस्येव भवति प्रतीकं यदर्मो याति समदामुपसे । शरभाविद्भया तनुवा जय ay स ला वर्म॑णो महिमा fad)” दति ‘an’ (यदा) "वर्मा" (कवचयुक्रो) राजा “खमदां' (अचषणाम्‌ ) - ‘aqa’ (समीपे) ‘arfa’, (ata सह मासर्थैण माद्यन्तीति समदः war), तदा “जीमुसस्छ' (मेघस्य) ‘rela’ (सुखम्‌) दव ‘waft’, — Saeed agra यदा मिलति, तरारी, afd यतस्तत श्रागताः dist मेघा यथा waited सवेमाटष्ठन्ति, एवं aft सवां ari waiter: । afaa काले हे राजम्‌, ‘“wufagar (परकीयप्रहाररदितया) 'तनुवाः (खध्ररीरेण) eat wet विजयं पराप्नुहि । ‘adie’ (Wawa) arge ‘afar लां ‘fia’ (पाखयत) । | |

wer, (धन्वना गा दति धनुः" इति । पाटस्हः--“धन्वना गा धन्वनो wif जयेम धन्वना तीव्राः मदो जयम । धनुः जबोरपकामं छणोति धन्वना स्वः प्रदिश्नो अयेम(९)* दति । वथ धन्वना" (धनषा) "गाः जयेम" (परकीयगवादौन्‌ Teta) 1 तथा धन्वना श्राजिंः (युद्धं) “जयेम । तथा धन्वनाः (धनुषा) “तीराः (श्ूरभरोपेताः)'खमदः' (मदसदहिताः परसेनाः) “जयेम । इदं धनुः" ‘wat’ (श्रसरदीयतैरिणः) “aan ठणोतु

# ‘ger’ इति Gert पाठो ग ae!

[का ०१ ०९।य् ०६] Fras | ६९७

(कामेग्याऽपगयः,--श्रपकामः, तं करोतु) | किं बना ‘ear’ श्रपि शरदिः" (उक्छष्टान्‌ खवेदिग्बन्ति्चम्‌ ) (जयेम' ।

ener, "वरयन्तीवेति व्यामभिग्डघ्ति' दति । पाटमस्त,-“वच्यन्ती vata श्र मनीगन्ति कणं fray aera परिषस्वजाना । योषेव fing वितताऽधभिधन्वम्‌ च्या द्यः समने पारयन्ती (९) दति । शयं" ‘ser’ (धनुषि आरोपिता मौर्वी) "च्छन्नौ ‘xa’ (किचिद्रदस्यं वाकं वदिव्यन्तीव *) ‘au? गनीगन्ति" (कणेसमीपमागच्छति) । तच geran,— fre ward’ 'परिषसखजाना' (प्रीतिकरं सखिसमानं विश्र्भव्यवहारयोग्यं भन्लारमालिङ्गन्ती) "योषेव" ‘fae’ (send करोाति),-सा थथा खकीयं योगक्तेमं॑ शनेः कथयति, तददियमपि श्या wader: | atgat ज्या ?,--“्रधिधन्वन्‌' (धनष उपरि) वितताः (विशेषेण प्रसारिता), समने" (युद्धे) पारयन्ती (युद्धसमा्तिं गमयन्ती) |

कल्यः, “ते आ्रचरन्तीति धनेोरार्नो waaf’ दति । पाठस्तु, “ते ज्राचरन्ती शमना इव योषा मातेव oF बिश्वतामुपस्थे । wa जजन विध्यता, eft sat ca विस्फुरन्ती श्रमिचान्‌(*)” दति । ति" धनुषः frat 'विस्पुरन्ती" (geet, पुनः पुमः waar) सत्यौ, “खंविदाने" (परस्सरमक्रमत्यं गते), ‘ofa’ (अ्घमविराधिनः) “श्रप'-“विष्यतां" । ated काय्यौ ?-खमने (युद्धे) “योषा” ‘ea “श्राचरन्तौ' तदन्धधुररष्देम हितं Breer

# “वदिष्यभनिव' इति सन्न पाठो न सन्यक्‌ | † अनर “आआः-.मनीगन्ति' इति पाठो भवितुं gee ।

qe ते्िरीयसंहिताभाष्ये। [का०शप्०द।अ०९्‌]

पुनः कीडे ?- "उपस्थे “विश्वर्ता' ‘ara’ पुम्‌" व तदद्भितकारिण्यौ | |

कल्पः, "बीरा पिता बरस पुज इति we cafe निनद्यति* इति । weg.—‘astat पिता asca yafgar शृणोति समना Bar । इषुधिः साः एतना war. ve faagt जयति wae.” इति । श्रयम्‌ ‘cafe? (वाणाधारः) समना अवगत्य (खमने ag प्राप्य) ‘frat शृणोति" (वाणाकषंणवेलायाम्‌ अव्यां ध्वनिं करेति, तस्यागुकरणं विति) । कीदृशः इषुधिः ?,-"बहर्ना" द्रषष्णां पालकः । श्रत एवास्य पिदर्लानीयस् rere wart अङ विधः, साऽयम्‌ ‘cafe’ ‘se’ “मिनद्धः' (नितरां बड्धः) ‘waa (धानष्केण प्रेरितः) वाणाकषंणे “श्ाः' (अम्यक्‌ प्राप्ताः) “ear अपि ‘gaat.’ ‘state’ |

क्यः, ‘wa तिष्ठश्नयति वाजिन दति सारथिमभिमन्तयते' fee पाठस्त-““रथे तिष्ठज्लयति वाजिनः पुरो यत्र यत्र कामयते सुषारथिः । sitet महिमानं पनायत मनः पञ्चादन्‌ यच्छन्ति रश्ययः(९)" इति । "सुषारथिः" (सुरिकिताऽयं सारथिः) खयं “cH “तिष्ठन्‌ "यच aw "कामयते गन्तु, तजर तत्र "परः" (परस्तात्‌) "वाजिनः? (नयति' (प्रेरयति) । हे खलिग्यजमानाः, “श्रभौ श्रना" (अरश्वधारण्डेतूनां) watat “महिमानं “पनायतः (वाचा स्तुतिं Bia) शत॒ एव स्ठ॒तिप्रकार उच्यते,-.रश्षयः' एते (प्रग्रहाः) सारथेः (मनः “श्रन्‌"-खत्य पात्‌ "यच्छन्ति" (नियता भवन्ति),-

[का०७्र०द।सखन्द्‌] वेदायेपकाे | 4९९

सारथेयैया मनेटतन्तिः पुरस्तात्‌ sada, तेनेव प्रकारेण पञ्चाङ्‌ surat नियमनं कुवन्तौत्यथेः करः, ‘Aart घोषान्‌ wea aware capa’ दति | wsg,—“atra ata wet टषपाणयोऽग्ा रथेभिः ae are: | श्वक्रामम्तः प्रपदैरमिजान्‌ किणम्ति शत्र५.रनपव्ययन्तः(०)”, cf एते ‘seer (तीत्रान्‌' श्रत्यु-"धोषान्‌” “शृण्वते (हेषाग्रब्दाम्‌ कुवन्ति) °। की द्रा war: ?,--“टषपाणयः'-सेखनवाचिना ठषशरब्देन afaqrergd, पाणिज्रन्दः पादलक्तकः, गन्तु WHT: पादा येषामश्चाननां, ते “टषपाणयः'। रये मिः" ‘ae वाजयन्तः" (रथैः सह std गच्छन्तः), "प्रपर (पादायैः, खुरैः) “अमिचान्‌" “श्रवक्रामन्तः । ATTA अशा, “श्रनपव्ययन्तः' (प्रत्यासत्तिमकुवेतः।) भीतिरहितान्‌ ware: ‘wa’ “किणन्ति* (शिंषन्ति) । | कश्यः, “रथवाहन हविरस्य नामेति रथवाहने रथमल्याधायः' दति । यद्यपीदं ware रथस्य प्रव्याधानादूङ्धम्भावी, तथापिं अध्ययनसम्प्रदायादयं मन््ोऽज परितः | Wsg,— Taarery हविरस्य नाम यजायुधं मिहितमस्् वमे । तजा रथमुप शम सरेम विश्वाहा वयट॑समनस्यमानाः(८)* इति । ‘aw (यस्मिन्‌) we शकटे ‘ae (Gere) “श्रायुधं' (धनुरादिकं) वमे" (कवं) च- इत्येवमादिकं “मिहतं, qa waza “रथवाहनमम्‌' दति नामधेयं, (प्रत्यागद्य रथोाऽसिनम्‌ wae खाप्यते इति तचष्छकरं रथवाहनं”),

# “खन्य्यधोषान्‌ वुन्बेते' इति का° Wo प° पाठः | † श्रव्यापत्तिमङुव्बेतः' दति mite we ge पाठः |

¢8e तेत्तिरीयसंडिताभाष्ये | [कार Thy ogiacd]

~

ae ॒शविषेदुपकारकलाद्धविषट, ‘av रथवाहने wae विश्वाहा” (सवेष्वपि दिनेषु) “सुमनस्यमानाः (सौमनस्यं प्राप्ताः) ‘aa’ "र (सुखगमनहेतु) “रथम्‌ “उप सदेम' (उपेत्य स्वापयाम) |

कल्पः, `सखादुषःसदः पितरा वयोधा इति faefr fre- गपतिष्टते' इति । तच प्रथमामाहः-“खादुषशसदः पितरा वयोधाः ह्छरेतरितः eaten गभीराः । चिचसेना इषुबला war: सता- वीरा रवे त्रातसाहाः(९)” इति । ये "पितरः श्रखरीयाः सन्ति, ते wafanqufafwer:; तानि एतानि विरेष्णानि उच्यन्ते । 'खादुषरसदः' (श्रस्मत्षम्पिते खादुमि wa सम्यक सीदन्ति तेन wat इत्यथः) ; "वयोधाः" (श्रस्मदीयवयसः श्रायुषः स्वापयितारः) ; ‘ew’ (व्यसने) प्राने सति cera शीयन्ते, प्राणिभिः Bern इति ‘ep faay ; ‘wala’ (शअक्रियुताः) ; "गभीराः" (erage) ; ‘fear (विग्रिधा) weratizect सेना" येषां ते ‘Fert’: दषुभियं ङुमतिपरवलाः ‘caren’; श्रद्धाः (atdirgawan); सम्‌ विद्यमाने लेके प्रसिद्धो यः श्रः, तस्माद्य्यति्एराः ‘aaah’; ‘era’ (विस्तीणाः धनसेनादिसण्टङ्खाः) ; ‘ard’ (परकीयभरसङ्ग) aed अ्भिभवन्तीति श्रातसादाः” |

श्रथ fadterare,—“argra: पितरः सेाभ्यासः श्विना द्यावाएटथिवौ श्रनेहसा । पुषा नः पातु दुरितादूतादटृधो रला माकि seme fea)” इति । ये water: "पितरः" ते "ब्राह्मणासः" (ब्रह्म वेदः, तदथेपरा ब्राह्मणाः), wa एवास्मासु ‘ara (सोम्याः werent दत्यथः) । यथते “पितरः,

[wre siteg raed] वेदार्थ॑प्रकाश्चं | cst

तया ‘ararsfaal va श्रपि ‘ater’ (waefa सवस्िलपि काले) ‘ay’ (wer) प्रति ‘faa’ (जानत) अनेयदपरे भवतामिति fie: । तथा "खताटधः' (यज्ञस agin), ‘ger’ (Gram) देवः, ‘a? (mara) ‘after पातुः । हे पिदरसमुद, ‘ca’ (अस्मान्‌ area); ‘a (warn) “nade: (पापञ्चखनपराः, निन्दकाः) माकिः" श्रत" (निन्दितुं षमथा मा भवत) ।

श्रय aatarare—“qau वस्ते ant wer दमो गोभिः चनललद्धा पत्ति प्रखता | यका नरः og वि च zafa तचास्मभ्यमिषवः wa ayaa’)? इति । पिदरसम्नन्धिनी येयमिषुः प्र्स्यते “var: (इषोः) ‘gue’ (प्ेऽवखितं भोभनं पतन्तं भागे "वसते" (शआच्छाद- यति) । श्रथ ‘wer’ cath “दन्तः (wei) श्टगरग्तवत्‌ तौ # चखेयमिषुः "गोभिः" (गोषम्बन्धिभिः) "यन्नद्धा" (ee बद्धा), तादृश्रयम्‌ दषुः ‘nam’ (पिदरभिः प्रेरिताः सती) "पतति, (खसा गच्छति) | कुज ? vfa,—aqed, ‘aw’ (परुषाः, योद्धारः) ‘aw (afer) awa ‘wg वि च द्रवन्ति"-प्रथमं we: सन्तः प्रानरुवन्ति, aargiat: सन्तः पलायन्ते च । ‘aw इयमिषुः "पतति' दति यु्यैषान्वयः | area: पिदरणा "दषवः" “sane? अर" (Ge) "यंसन्‌" (च्छम्‌) ।

अथ कल्यः, ‘asta परि ठख्धि न इत्यात्मानं spf’ इति । पाटस्तु.-“खजीते परि safe Arosa भवतु मन्‌: | सभे अधि sata नेाऽदितिः wa यथ्छतु(\र) दति | estate

# खचर चटजीतिश्ब्द इति पाठो भवितुं यक्तः । 4

rT तेत्तिरोवस्ं्धिताभाष्ये। [का०भप०द।यअ ०९]

caret । डे ‘asta? ऋताम्‌ "परि" -'दद्कधि' (परित वक्ति Bx) "गः (were) ततः" "अज्रा aay’ (पात्राख्वत्‌ दृीभक्तु) । "सामे" ‘ay’ (aera) “अधि नदीहु' (अधिका इते मान्या इत्ति कथयतु) । अदितिः" "जव यच्छत" (Ge FER) |

कार्यः, “श्रा awmlarafaatarere’ इति । पाठस्तु.“ art सान्वेषां away wa जिष्रते i श्रश्वाजनि seq. Sur Wea!” cfs । awrite: खार्यः “एवाम्‌ seat ‘ara’ (पवेतसानुखद्‌ घ्रं oda) at जङ्गन्ति" (सवेलसाडयन्ति)। त्या youre “खपजिच्रते" (उपेत्य ताडयन्ति) । तच्राद्िधताडकन Qaua डे ‘wafer (श्रशप्ररके ay), भ्रस्तः (काडवेन प्रहसने चिष्लक्काम्‌ ) ‘garg’ (युङ्कषु) ‘Stee’ (प्रर) |

wer, “afefta waft इाघ्रमसिसन्तयते' इति । ota, —“afefta भोगेः परेति ary ग्वाया हेतिं परि काधमानः ५ इण््ना विवा वयुनाति विद्धान्‌ पुमाम्‌ पुमा फरिं पातु विश्वलः(*१)'2 दति wie केन पेण चङि Tae । तां rer: —‘afelta witty, यथा एवैः सकी करी रमेः eng इस्तं प्रादे वा बेष्टयत्ति, तायं चमंविेषः Wee ‘ate ‘adie (परिता व्याप्नोति) । किं कुत्वम्‌ ?-- ज्यायाः" श्राकणेमारत्य सदस्य qt ot हेतिः", at "परि बाघमानः' (Ghat farce); आयाः FETUS फलति न ठु बारी, eS feat ead wa: wafagat ‘wan:’; साऽ खान्‌ कितः" (सवस्म्ात्‌) उपद्रवात्‌ "पातु" \ तच दृष्टान्तः, विद्धा वुबुजानिः ‘fare (खान्‌ apie श्रभि-

[ere aya ¢raed] terdweare | ९१२

जानानः) ‘varr पमांशम्‌' (अरन्यं पर्वं) थया पालयति aefefa णवः |

wer, "वनस्पते atyyt fe wer इति पञ्चमीरथम्‌' इति । तच प्रथमामाह,--'वनस्यते atyyt fe शिया werger प्रतरणः wit.) गोभिः gaat श्रसि वीडयखांस्वाता ते अवतु जेवानि(९५)११ दति । हे “वनस्पतेः (वनस्यतिनिष्यन्नरथय), ‘ater (दंढाङ्गः) एव war’ । कदु रकम्‌ ?---रसस्सखाः (अस्मासु वखिवल्लिन्धः) ; wave? (प्र्टटगमनसाघनग्डतः) ; सुवीरः" (काभेर्वहिश्पेतः) ; "माभिः सद्धा असि" (गवादिव्मरव्लभिः सम्बगबद्धाऽ सि) ; "वीडयस्व" (wert दुद भव) । "तेः (तव) श्राखाता' "जेत्वानि, (जनानि) बरसेन्यानि “जयतु |

अय दितीयामाङ्- “दिवः एथिव्याः परि sits Sad वन- wire, vitae ae) श्रपामेञ्छानं परि गोभिराटतमिश्रखं वज्ज ₹इविषां ce यल(\९)' इति । हे यमान, ल "रथैः हेमं "इविषा" (बिकमका) यजः (पुजय) । ated रथं —'far: एथिव्याः परि श्रोज उद्भृतं" (Gera लोकां वेता aerate खन्पादितं); तथा “वमस्पतिभ्यः' aft परितः "वदः" (बलम्‌ ) श्रानीय ‘area’ (सम्पादित) ; तथा श्रपामेज्ानं" (erage श्रौज आनीय निष्यादितं); भोभिः (गवादिविकारेनावभिखममय- waftg परितः “श्रातं ‘exe’ ‘aur टव ङु गतम्‌ ।

aaleran,—‘sxe वो मर्तामनीकं fara गभी

Tews नाभिः । Vat ना इव्यदातिं जवाखो देवरथ प्रति श्वा ५ 1 2

६88 तेसिरोयसंदिताभाष्ये। [का०५प्०६।यअ रद्‌]

ware’? एति । यथा दस्य ayy’ अत्यन्तद्ढः, यथा च 'मर्ताम्‌' ‘ate? (Ga) asfrigedd, यथा “मजस गभा" were सुरशितः, यथा ‘aqee नाभिः" केनापि faceadawen, तथा- विेगुेरुपेत हे ‘ace’, ‘a’ (watery) ‘cat’ ‘ener? (इविदा) जुषाणः" ‘wer’ (अख्मदलानि व्यानि) शरति' wearer (wert ग्टहाण) ।

चतर्थी माह “उप शासय एथिवीञुत ot gen ते मतां विहितं जगत्‌ । ख दुन्दुभे खशूरिग्रेश रेवद रात्‌ दवीयो अप सेध waa") इति । रथसमीपवर्ली दुन्दु भिरपयेवंमदिमा, किमुत रथ इति विवया दुन्दुभिः meets & ‘qed’, “एथिवीम्‌' डपः-वाखय' (लरीयेन ब्देन पूरय) । ‘on’ (अपि च) या" (दुखोकमपि) ङप-शासय'। ‘ce’ (पुरुवु, थुलोकण्डलोकादि- witty) “विष्ठितं (विक्ेषेश खितं) सवं ‘arm’ ते" (लव) we ‘seat (जाना) । “व' लं ‘eRe अन्यैः “देवैः च "सलु" (खमानप्रीतिः सम्‌) ‘wey अस्मदीयान्‌ , “दूरात्‌ दवीवः' (दूरादपि अत्यमदूररेषं प्रति) श्रप- सेध" (श्रपसारय) |

पञ्चमोमाह,-श्रा sea बलमेजा a wr ut नि निहि दुरिता बाधमानः | श्रय प्रो दुन्दुभे दुच्छना इत TEE मुष्टिरसि atyae’” दति । हे "दुन्दुभेः, परबलं (परकीयसेन्यं) परति श्रा कन्दय' (आकरजं कुङ),-श्रसुं जदि असुं प्रर-इति श्रत्यम्तभीतिडेतं we कुर्‌ । "नः" (अस्माक) ‘ste’ ‘aw श्रा धाः (ar धेरि, बम्यक सम्पादय) । दुरिता" बाधमानः"

[का ० धप्र०६।अ ०६] Fares | १९५

(अस्मदीयामि दुरितानि fare) ‘fa afafe (गजेगसमानम्‌ अस्मदुग्सादद्ेतुं WL कुर) । दु छना" (cafe पुरुषान्‌) शतः" स्मात्‌ “अरप uty’ (श्रपसारय)। वं इन्व “सुष्टिरसि' (वख धारकमुष्टिषमानेाऽसि) ; ओतः ‘ateae’ (इृढ्ीभव) । रदनः दुन्दुभिष्वनिभिः सरहिताऽयं रथः sarin इति तात्पयोथेः ।

कण्पः, “श्रा WAT दुन्दुभी सरै दरादयन्ति' इति। पाठस्ठ,- “आमूरज प्र्यावन्तयेमाः केत॒मदुन्दुभिवेवदीति । समश्पणाश्रन्ति ने atisaranfers रथिने जयन्त्‌(९“)* इति । हे “दक”, ‘car परकीयाः सेगाः समन्तात्‌ ‘sr (प्रय, पलायिताः कुर) । शमाः, water, सेनाः ‘erate (अर्ताः सत्यो यथा प्रयाता भवन्ति तथा कुर) | श्रयं “दुन्दुभिः, केतुमत्‌ (array) wate जयो यथा aagrad, तथा ‘areata’ (अशं ध्वनि कराति)। ` SHUM? अश्चपजाः, अश्ववाहनयक्रा दतयथेः, तादुभ्रा "नः, "नरः" (श्रसदीयाः पुरूषाः) “सं'-“चरम्ति ( सम्बग्विश्रम्मेश चरन्तु) ।

“~

‘wera’ सम्बन्धिना ये Tier” (सुख्यपुरुषाः) ते जयन ।

अज विनियोगसंग्रहः,- sara जीमूत, कवचं प्रतिमुञ्चति । धन्वना, धनुरादत्ते Teel, ज्यामभिस्युशेत्‌ ॥ ते, संदशेदधनष्कोग्यौ बङीतीषुधिबन्धमम्‌ | रथेति सारथिं, तीत्रानश्चामप्यभिमग्येत्‌ ॥ # ay ‘ea’ इति पाठो भवितुं यक्षः |

१४९ तेलषिरीयसंश्िताभाष्ये। —- [Sresimegrace]

रथ, काले रयः श्वाणो मेत्‌ खादुजवात्पिदन्‌ | STATA छा जहरेत्याररेत्कन्राम्‌ ॥ eal मन्त्रयते ऽ हीति, रन्त "वम'-पञ्चनिः। दुन्दुभिं वादथेदामूरच wares विरतिः

दति सायनाचार्यविरचिते माधवीये वेदार्थप्रका्रे रष्णयजः- Seana चतुथेकाण्डे षष्ठप्रपाठके षष्टोऽनुवाकः ॥ ell

ररि

uaa: प्रथमं जाय॑मान उद्न्त्संमूदराद्त वा पुरीषात्‌ । श्येनस्य var डरिणस्य॑बाङ्क उपस्तुत्य afe जातं ते अर्वन्‌" । यमेनं ew चित रंनमायु- नगिन््रं रुणं प्रथमे श्रध्य॑तिष्ठत्‌। गन्धर्व we रश्नाम॑णभणात्‌ BCISA वसवो निर तष्ट? । असि यमे श्रस्यदित्यो श्र॑वंन्नसिं fear quia व्रतेन । afa सोमेन स मया fara net

sneer Wife दिवि बन्धनानि । चीणिं त arefefa बन्धनानि Steg Stern: समद्र । उतेव मे वर्णबग्डन्त्यवेन्‌ यचा त श्चाहः परमं जनिर्थ.“ । gat तं वाजिख्रवमाजनामीमा शफानां सनितु- निधाना । अचा ते भद्रा THAT अपश्यमृतस्य वा

[we sittegimes) वेदाथंपरका्ने | ६१४७

अभिररंन्ति गोपाः. । went त मनसाराद्‌- जानामम दिवा ॥२॥

पतयन्तं पतङ्ग शिरा अपश्यं पथिभिः सुगेभि- ररणुभिर्जह मानं पत्‌चि(९। अचा ते रूपमुलममपश्य्‌' जिगोषमाणमिष श्चा पदेगाः। य॒दा तं मती अन भागमानडादिद्रसिंष् Breit: | wy त्वा TH WA मयौ अरवेन्नन्‌ गावोऽन्‌ भग॑ः कनीनां । अनु व्रातासस्तव सख्यमीयुरनु देवा ममिरे वीय ॥ se

T° feCUPTRI अस्य पादा मनेाजवा WAT इष्ड आसीत्‌ । देवा wee विरियं मायन्‌ ये अनन्तं प्रमे अष्यतित्‌< । दमीग्तासः fares. मध्यमासः BATA दिव्यासो अत्थाः। Ear डव ओणि य॑तन्ते यदासिषुर्दिव्यमन्ममश्चौः(९ | तव Wt पतयिष्णलवंन्तय॑ चित्तं वात इव भजीमान्‌। तव॒ शृङ्गाणि विष्ठिता पुरूषारण्येष जभगाणा- रन्ति“ । उप ॥ ४॥

प्रागाच्छसनं वाज्यवा देवद्रीचा मनसा Sera: | अजः Wi aaa नाभिरस्यानु पञ्चात्‌ कवये अन्तिः Tar? | उप प्रागात्‌ परमं यत्‌ सधस्थमर्वाः

१०८ तेनतिरौयसंड्िताभाव्ये। [का००।प्र०६य् ००]

अच्छा पितरं mate | अया देवान्‌ Tea fe गम्या अरथा शास्ते दाशुषे वीयि" ॥ ५॥

fede: | दिवा। वीर्यम्‌ । उप। रकान्नरचत्वा- रिद्शज्च ॥ ७॥

afa वैलतिरीयसंहितायां खतुथेकाण्डे षषटप्रपाठटके सप्तमाऽमुवाकः ॥ # ॥

धर कवचादिषनाहाऽभिदितिः। wa सप्रमाद्यनुवाक्चये हेमा-~ ऽभिधीयते, कणः, "यदक्रन्दः weal जायमान इत्येतस्िभिरनुवाकैः वटजिं्रतमश्वस्तोमीयान्‌ शहाति' ईति । तच सप्तमेऽनुवाके प्रथमाग्दसमाईइ,--““शआ्राक्रन्द्‌ः प्रथमं जायमान उद्यनत्छसुद्राद्त वा पुरीषात्‌ । aE पला हरिणस्य ay उपस्तत महि जातं ते र्वम्‌ (१) दूति । हे “श्रवन्‌, ‘aa (यस्मात्‌ ) कारणात्‌ "जायमानः (उत्पद्यमान एव) ‘awe? (श्रादौ) (कन्दितवानसि),-- अहा शअग्धादीनामदं साधनमिति aera अष्दमकरोाः, तस्मात्‌ तेः (लव) ‘one’ ‘afe (मरत्‌ ) । श्रत एव “उपस्त्धं' (घमीचीनमिति aizfa स्लोत्यम्‌) आसीत्‌ | जायमानमेव विश्रदीक्रियते+- समुद्रात्‌ उमे (समुदोपलकितात्‌ डदकादुत्यद्चमागः), -श्रप्‌, ये निवा श्श्वः” दति श्रुतेः ‘ea वा' ‘query (wa वा लो किकदृष्ा परीषात्‌ प॑स्लथक्रिषन्पकाकाहतेऽ्ादुत्पश्चमानः) । A | STRAT

[का०४।४ ०६ ०] वेदाथप्रकार | १९९

द टाम्तदयसुष्यते,- श्येनस्य पकाः, हरिणस्य aie’; दवशरष्दोऽज अध्यान्नव्यः+-यथा wares afew: पलो श्ीघोत्यतनरेतुलात्‌ weary; यथा वा हरिणस्य are’ (पादौ) श्ौचरगमनहेहुलात्‌ उपस्थौ, तदरित्यर्थः |

अथ दितीयामार,- “यमेन दन्तं जित एनमायुनगिन्द्र एणं प्रथमे MASA गन्धवा WS र्रनामग्टभष्णात्‌ Blea वसवो निरतष्ट९)०” दति । श्रच यमेऽप्निः, “शरप्निवाव यमः दति शुल्यन्तरात्‌। fag लेकेषु जायते विं्लाय्येते इति ‘fra वायुः। ‘aa’ (श्रधिना) "दन्तम्‌" "एनम्‌" “wa? "जितः (वायुः) “श्रायनक्‌' (रथे योजितवान्‌) | ततः ‘egy प्रथमः" (सवेषु देबेषु मध्ये प्रथमं Wee) खन्‌ “एमम्‌' ‘aay श्रध्यतिष्ठत्‌' (श्रधिदितवाम्‌), dada सम्पादयितमभिमानं कृतवानित्यथैः । ‘aera: कञ्चित “श्रस्य (अश्वस्य) “रश्र्ना" (बन्धम- शेतं wea) Mad (Stes) । हे वसवः", युयं खरात्‌' (श्रादित्यात्‌) दमम्‌ ‘a’ “मिरतष्टः (निःशेषेश प्रकाशिनवन्तः) | धस्य wre afta, वायु्थजयिता, इक्राऽभिमन्ता,* गन्धवा verze, ganna वसवः प्रका्यितारः; तादृ श्ोऽयमश्व इति स्यते |

ay ठतीयामार,-“श्रसि यमा श्र्यादिन्या safe जिते गृद्धेन व्रतेन । श्रसि सामेन समया विषक्त wwe जीणि दिवि बन्धनानि(९) इति । हे ‘sar (a), लं यमाभिधाभनिः ‘afer

* ‘ost fe मन्ता' इति कचित्‌ पाठः | 4 28

९५० तित्तिरीयसंहिताभाय्ये। [का००।४०६।ख ०७]

तया शश्रादित्यः' “afer । तया ‘fan (वायुः) “श्रसि' । पृवोक्रमरकारेण वाय्ादित्थयोरमुखोतलात्‌ agua । तथा शुद्धेन" रतेन" (गेन च्रश्वमेधास्येन कर्मणा) awa ‘tray’ च ‘aaa’ (खमये प्राप्तकाले) ‘faze’ (विशेषेण am) “श्रसि' । ईद्‌ अस्य ति (तव) gare “वन्धनानि' (बन्धगसाधनानि) दामानि "चीरि carafe ‘ors: | वणिजि fe अततयाधिक्छेन श्रत्युगरमश्चं fang यामान्तरे नयन्तः बिभिदममिेभ्म्ति | दकविणवामपाशवयोदामदयसुभौ पुरुषो aeta: । यदा दक्तिणभागवत्तिनं द्रष्टु सुदयुङ्कं तदा वामभाग- वर्ता तमाकर्षति; तं चेत्‌ द्रषटसुयुङ्ख तदानीमितर आक्षेति । यदा सषा पुरतः पलायनं वारयितुं गले ages दाम गीला yaa: कथिदाकषंति, तदिदं बन्धनजयं | यदा शास्सिद्धं किञ्चित कारणजयं द्रव्यं । तदनेन अन्धनजयेणाधिकश्क्रिर् इति Wat भवति । ge aifare,—“sife त arsfefa बन्धनानि steq ीप्न्तःसमुद्रं । उतेव मे वरूणण्डन्दछ्यवेन यजा त WE: परमं लनिचम्‌(*)' इति । थथा द्युलोके तव उचैःश्रवारूपस्य बन्धनचय- मभिन्ना ‘ae’; तथेव “wa? समुद्र" च । यथा वा, वाजपेये, श्रण्डन्तरग्डतम्‌ इति मन्तेणाश्वान्‌ we arated, तथापि पुवीक्- रीत्या बन्धनजयमपे्तितं | तथा समुद्रमध्ये खितायाः वडवायाः बन्धनजयमित्येवममिन्ना शश्राङ्धः'। “उतः (श्रपि च), हे श्रवन्‌" (श्च) "ते" (तव) ‘aw’ (यस्मिन्‌ पिदरवीरय) "परमं" ‘afr’ (उत्तमं जन्ा)--दत्येवंलच्तणमभिन्ञा “ate । तत्पिदवीर्य त्वमेव वरूणः

[का०श।प्र०द।ख ०७] ATI | cur

जिभिवेन्धनेनिंवारण्णैयो azar ‘Fy (aa) ‘afte’ ‘ea’ (कथयसि एव), अयमथः,--श्रश्वस्य पिद्रपकभागित्वात्‌ मातरि खल्पायामपि सत्यां wieaeat दृश्येत, तस्य पिता ste: पितेति warfed we इति। पञ्चमीमाह,- “दमा ते वाजिन्नव्रमाजेनानीमा warty सनितुनिधाना । wat ते भद्रा TET SOAS या aly Tafa ata: इति । हे "वाजिन्‌, @ (तव) शमाः (एतानि दृश्य मानानि) ‘saan शरीरश्ोधनसाधनानि, लेादमयानि ; (Garena: प्रातःकालारौ wre पांञ्चाद्यपनयनाय शरीरं wa, चर्षणेन शोध्यते, तानि “शवमाजेनामि?); तथा श्रफार्नां' (खुरार्णा) "समितः" (दातुः पाषाणबडले मागे प्रतप्य: *) तव श्फमेदनपरिष्ा- wey ‘car निधाना (एतानि लेहमयामि ्रावरणएविशेषद्ूपाणि, निधीयन्ते शफेष्िति निधानानि; राजाने fe aereret प्रौढानाम्‌ श्रश्वानां लोहमयः साधनैः प्रतिदिनं कण्डुरपनयन्ति, way च लोदपजाणि कीसयन्ति। किञ्च॒ ते' (तव) भद्राः" (सुवणादि- खचिततवेन, werwegn) “रशना. खलीनलेदकच्याः FETA ‘7 (श्रस्िन्तेव देशे स्थापिताः), श्रहमपि शश्रपश्य'। कीदृशस्य तव ?- “तसः (aaa) बङमल्यादेससेत्ययेः | algal wer: ?- दति ता विशेष्यन्ते, ‘ar’ 'रछ्ननाः' "गोपाः" (्ष्ठदे श्वयथादिपरिशारेणश्चं mara) “श्रमि रक्षन्ति (उपरि sted परुषमभितः पतनादिग्यः पालयन्ति) | श्रय षष्ठीमाद,-“श्रात्मानं ते मनसा श्रारादजानाम्‌ Wat दिवा

# ‘Sau: इति aaa पाठः | saw: इति तु भवितुं युक्तः 4 ओ

१५२ तित्तिरीयसंडिताभाष्ये। [का००प्र०दाखख ०७]

पतयन्तं cag भिरा sani पथिभिः सुगेभिररोएभिजंदमानं qafa(®” दति । हे अश्व, aa “ara (खरूपम्‌) “ATTA” (समीप एव) "ममसा' “अजानां” (श्रभिन्ञानवान्‌ श्रस्ि) | atewa sari? ‘way (रकं), श्रीघ्रगामी हि we परसैन्यभश्जनेन सखामिनं रशषति। तथा “दिवा पतयन्तः (starsat धावन्तं), त्दौय- धावभवेला्यां वेगातिञ्जयेन मेराक्रमणं केनापि ze न wwe Twa: । यस्मादाकाश्रगामी, तस्मारेव च "पतङ्ग" (परल्षिसद् श) | तया wate ‘fac’ श्रपि wea “nani? ates निरः? सुगेभिः (गन्तुः wee:) “श्ररेणभिः (धूलिरदित), "पथिभिः (आकाधमार्गः) ‘Senta’ (शीन्रगतियक्); अत एव "पतजि' (afeers) ; यदा हि अयमश्वः प्राये श्मिस्पशेन विना wari धावति तदानीं पाषाणरहितलादयं anh: सुगमः । श मिस्पश्बाङस्छाभावात्‌ धूखिरदितख्च । तथाविधमागेण wade उपरिवन्तिं “fax सुखेन xe wma, उन्नतरेशवर्तिलात्‌ धूखावरशाभावाचेति | ईद्‌ शवेगवानश्च इति afar: |

अरय सप्तमीमार,- “श्रना ते रूपमुलतममपभ्यं जिगीषमाणमिष श्रा पदे गोः। यदा ते मतौ श्रन्‌ भोगमानडादिद्ग्रसिष्ठ ्रोषधी- रजीगः(०)' इति । डे wa, ‘er (यस्मिन्‌ काले) ‘A’ "भागः (चतमुङ्गादिभक्षणश्ूपम्‌ ) “aa? "मतेः" (मनुष्यः) परिचारकः “TAS (मागं प्राप्तवान्‌ ), प्रोढ़ेषु राजग्हादिषु श्रश्वघासाथं दन्तेमुद्रदता- दिभिः परिचारका sf जीवन्तीति प्रखिद्धिम्‌। शश्रादिते (द्भ दन्तान्तादनन्तरमे), “ग्रसिष्ठः (शरतिश्येन afagata:) त्वम्‌

[का०४।प्र०६।अ ०७] STATA | Cuz

‘atau: (aware) “श्र्जीगः' (प्रापिताऽसि) । “श्रज' (श्रस्मिन्नवसरे) ^ते' रूपम्‌" ‘on (सवोक्छष्टमिति) श्रपश्चम्‌' (श्रं नि्धितवानसि), कौडु्रस्य तव ? दषः" (श्रन्नामि) श्रा" (समन्तात्‌) पदे (प्राप्त) गोः” (गच्छतः) । कौदृश्रं रूपं ?- "जिगीषमाणं (जतुमिच्छायुक्रम्‌) | अयमथः, META Aaa aT’ श्रन्‌ WATT नीचाः Tasha सम्यग्‌ ya, तञ्च राजाश्चया केनाप्यनिवारितः* सन्‌ चणकादि- say सखेच्छया गच्छसि । श्रसिनवसरे ages स्वाणि weft ag werd, विजयस भविय्यतीव्येवं त्वदीयमहिमानं fafea- वागस्ति ।

श्रयाष्टमीमाहः-श्रनु ला रथा अनु मर्या AAA गावेाऽन्‌ भगः कनीनां । श्रन्‌ व्रातासस्तव सस्यमीयुरनु देवा afar वीये ते)” इति । हे श्रवम्‌, त्वाम्‌ ‘ar “रथः” प्रवन्तते, म हि त्वया विमा रथो aa" शक्रः । "मयः" (ल्यः) श्रशववारस्लाम्‌ श्रनु'-जीवति । तच पुवमेवोक्रं । “गावः अपि लाम्‌ श्रनु-जीवन्ति, बालस्य तव कीरनवमीताद्य्े, vege तव grey गाः पोषयन्ति । कनीना" (कन्यानां बालानां दासीनां) भगः' (सोभाग्य) लाम्‌ -अरम्‌"-सम्पद्यते। श्रश्वशालापरिधाराथं हि ता अन्नवस्तदानेन तत्खामिनः पोषयन्ति | ‘arava’ (त्राताः सेनारूपाः मनुव्यसहगः) ‘aa’ ‘were’ श्रन्‌" लदीयं , साहाययम्‌ ‘aa’ (पश्चात्‌) “tay (अयं प्राशरुवन्ति) | “देवाः (प्राजापल्यादयः) “a ‘ate’ (लदीवं साम्ये) शश्रमुः

# (खसभिवारितः' इति खादश्रपुस्तकपाठः।

gus ते्निरीयसंडिताभाष्ये | [का०४।४०६।अ ०७]

उपलच्छ (मभिरे' (सखकोयदविषेन प्रमितवन्तः)। tows we fa स्हतिः।

अथ नवमीमार,-“हिरण्डग्रङ्गाऽयो WE पादा मनेाजवा WAT wx श्रासीत्‌। रेवा इदस्य शविरद्यमायन्‌ यो श्रवेन्तं प्रथमा अध्यतिष्टत्‌(<)"” दति । अयमश्वः “हिरण्यवः (हिरण्छसमानवणंः, mre मूदधप्रदेभो यस्यासौ हिरण्रङ्गः) हिरष्णाङ्धित eye: । “war (लादवदलत्यन्तदृढ़ः) । ‘sre’ (श्रश्वस््) “पादाः” मने जवाः" (मनेटृत्तिखद्‌ शेन वेगातिश्चयेन aan) | एतेन wee, उच्चैः अवसा “इ गदः" अपि “श्रवरः' (free एव) “arate; "देवाः" “दत्‌ (सवं fe देवाः) खयम्‌ “we” (श्रशवस्य) सम्बसि “दविरद्यं' (द्वि- भचणम्‌) “श्रायम्‌”. (arya) | एतदीयमेव विस्त योग्यमिति निखितवन्तः । ‘sea (श्राद्यः) "यः" (प्रजापतिः) ‘aa (एनम्‌ श्रश्वम्‌ ) ‘mafaer (श्रधिष्ठितवान्‌ ) खकीयलेन खीहतवान्‌ , साऽपि एतदीयमेव दविरद्यमिति नि्धितवान्‌ ।

अथ दश्मीमाह.-“ई्मान्तासः सिलिकमध्यमासः सष्टूरणासेा दिवयाखा wat. । इसा दव अेणिग्नो यतन्ते यदाचिषुदिव्यमञ्य- मश्वाः(*.)” टति। Ga separ एवेविधाः। काद श्ाः?- दति तदुच्यते, - गलभागो KITA श्रश्वस्यान्ता, तौ Tar प्रतौ उनल्लतौ येषां ते ‘Sarena,’ ‘fafea’ (सकरुचितं), निनं मध्ये yew येषां ते “सिलिकमध्यमासः, यज मन्या श्रारोदन्ति स देशो fen, नतु गजस्येव WU उन्नतः । ‘WUE’ (यद्धे जयद्ेतुतेन सम्यक्‌ श्रएूराः) । “दियासः' (यामगमनादिव्यवदहारनिष्यादकाः) । “श्रत्याः'

[का०श।प्र ०द्‌।चख ०७] बेदाथेपकाशे | १५५

(सततगमनश्रौलाः) | ते च ‘ear ‘ea “ओेणिश्रः' (ape) "यतन्ते, यथा हसाः पद्भिबद्धाः Uhre wae यतन्ते गच्छन्ति, एवमश्वा श्रपि बहवः संहता युद्धाय प्रयतन्ते ‘aq’ (यस्मात्‌ कारणात्‌) ‘spat: दिव्यं (कीडाविजिगीषाद्यथे) ‘ass? (गमनं) ‘“arfagy (Tran), TVA sea सः क्रतुमिष्पादकः wadisg. प्रशस्त इति किमु वक्रव्यः ।

श्रथेकादशीमार,- “तव शरीर पतयिष्णु casera चित्तं वात हव प्रजीमान्‌ । तव ग्रङ्गाणि विष्िता पुरूचारण्येषु जभुराणा चरन्ति(९)” दति । हे श्रवन्‌", ‘aa शरीरं" “पतयिष्णु" (पतनशीलं) whe गमनीलमित्थथैः । "तव" ‘feet? “वात xa’ (वातसदृ श्र) । वायुः कौद्‌ घ्रः 7 घजीमान्‌" (श्रत्यन्तगतिमान्‌ )। ‘aa’ श्रटक्गाणि' (श्टङ्- स्वानीयानि) उपरि प्रिप्तानि भ्रायुधानि "विष्ठिता" (विशेषेण aa खितानि सादितानि । श्रश्वस्योपरि कचिदिषुधिः afaa ay इत्येवं बहनि श्रायुधानि प्राप्यन्ते, तानि च gay (assy) श्ररण्टषु" यमेभ्यो बहिभूतेषु ुद्धमदेशेषु परसैन्यानि श्रतिश्रयेन भरमाणानि "चरन्ति (परवर्तन्ते) । |

दादशीमाइः“उप प्रागाच्छसनं वाञ्यवा देवद्रीचा मनसा दौध्यानः। श्रजः पुरा नीयते नाभिरस्यानु पञ्चात्‌ कवयो यन्ति VO” दति। "वाजी" (कतुदारा wake) श्वी" (श्रयमश्चः) ‘wea? (afer करतौ विशसनसखानं) प्रति “उपः रागात्‌" (समीपं प्राप्तवान्‌ ) । कि gel ?--'देवद्री चा" "मनसाः ‘chara’? देवान्‌ wala प्रा्रोतीति देवद्रङः, तादु शेन भिरन्तरं देवविषयेण मनसा

६५६ तेत्तिरीयसंडिताभाय्ये | [are sitegraes]

ध्यानं दुव्वन्‌ , श्रजः' (प्रजापतिः), पुरः" ‘stad’ (शरस्मादश्चात्‌ पूर्व॑म्‌ विगभिननो यते), प्रजापतिः पुरता गच्छत विजा ध्वायकौ- त्यथः । यद्धा काग एव “श्रजः', स हि अश्वस्य पुरा नीयते। “wer (अश्व) "माभिः" (grated wy) प्रजापतिम्‌ ‘se “ata अस्य wee “पश्चातः (एष्ठभागे) ‘aaa’ (facta whas:) “रेभाः” ‘afer (स्ति qyarat गच्छन्ति) ।

जयोदश्रीमाह,-“उप प्रागात्‌ परमं यत्‌ सधस्थमवा WET पितरं मातरश्च । wet देवाम्‌ लष्टतमोा fe गम्या श्रा We arya वायाणि(\९) इति । “श्रवन्‌” (्ीघगममवान्‌ , अयमश्वः), "परमम्‌" (ue) "यतः सधस्थं" (श्रमिदठमिः we थातुं योग, यत्‌ स्थानमस्ति तत्‌ “डप भ्रागात्‌' (तद्छमीपं प्राप्तवान्‌) । किमथे ?-- पितर" मातरश्च" श्रपि प्राप्ु,-ख्गे दिव्या यः पिताया च माता दिव्या, तावुभौ प्राप्न, देवताजग्मनोा स्वदय खगं va: । हे शरश्च ‘ay (अस्िन्दिने) ‘sean: (अतिग्रयेन श्रतिप्रीतः सन्‌ ) ‘cata “गम्याः (argf) । “ae (rat) "दाश्रष' (शविदं सवते) यजमानाय ‘arate (वरणीयामि फलानि) अयम्‌ afar “रा्रास्ते (प्राथयति) ॥

दति सायनाचाय्थं विरचिते माधवीये वेदाथप्रकाे शष्यजः- संहिताभावये VMAS वष्प्रपाठके TARA: ie lt

[aro ei ogee] वेदाथप्रकाद्च | 4४.

माने fart aaa अयमायरिग्रं War aa परिख्यन्‌ | यदहाजिने देवजातस्य सतः प्रवश्यामेप विद्ये anf) यन्निर्सिजा tater प्राखतस्य रातिं मतां मुखता नय॑न्ति । सुप्राडः रजा मेम्बट्‌ विश्वरूपं wget प्रियमप्येति पाथः 1 र दागः पुरा waa वाजिना पच्छा भमा नीयते विश्वदेव्यः श्रमिप्रिय' यत्‌ परोडाशमवता त्वष्टेत्‌ \ ॥ १॥

wax सोश्रत्रसाद्य जिग्बति'?। यद्विष्यब्तभे देवयान बचिमानषाः पयश्च" नयन्ति | अचा Te: प्रथमा भाग रति ad देवेभ्यः प्रतिवेदयन्नजः.५ | हातीध्वर्यरावया श्रभ्निमिन्धे aaa उत WAT सुविप्रः! तेन asia aiaaa fata वणा श्रा wad”) युप त्रस्का उल ये युपवाहाश्चषाल' ये अ॑श्च- यूपाय तक्ति । ये चावेते पचन सम्भरं न््युते ॥ ` ॥ २॥

तेवामभिगृर्तिने wag? । उप प्रागात्‌ सुमन्मे- ऽधायि aH देवानामाशा उपवौोतष्षठः। aaa विप्रा षया मदन्ति Sarat पृष्टे चरमा सुबन्धु“ |

यदाजिनो दाम सद्‌ानमवेतो या Wa रशना 4Nn

१५८ तेत्तिरीयसंडिताभाव्ये। [का०भप्रद्‌ाच्च०८]

THUS | यद्ध MA प्रखतमास्ये TAX Tal at a अपि देवेसु) | cere कविषः ॥ ₹ ॥

मक्िकाश यदा खरौ स्वधिते रिप्तमस्ति | यडस्त- याः शमितुरयचेषु wat ता ते अपि देवेल्तु< । यदूव॑ध्यमदर॑स्यापवाति SMA क्रविषा गन्धो अस्तिं | सलता तच्छमितारः छग्ठन्तत मेधः खतपाकं qea®) | aa maior पच्यमानादनि Te निहतस्यावधावति | मा तद्मुम्धामा fara; मा BUY दृबेभ्यस्तद्‌ शद्धा रातमस्तु *५॥ ४५

इत्‌ Sat । कविषः | free सप्त च॑ ॥ ८॥

दूति वैत्तिरीयसंहितायां अतुथैकाण्डे षष्ठप्रपाठके ऋअषटमेऽनुवाकः ॥ ^ ॥

अ्तमेऽलवाकेऽश्वलोमीयमन्त्ाः Saga | WTS स्तोमश्च gia, ततुप्रतिपादका श्शवसतोमीयाः | wares त एवान्ये केचिद्‌ ` wera | अ्रनुवाकभेदस्ठ साम्यदायिकः, श्रयन्नसंयुकेषु प्रयोगेषु मन्तरमेदाथौ वा । तन्मे प्रथमाम्टचमार--“मा ने मित्रो वरुणो श्र्यमायुरिन्र weet मरतः परिस्यन्‌ । यडाजिने देव॑ जात्य सत्तः प्रवच्छामेा विदथे वीर्याणि)” इति । मिचादयः

[का००।प्र*६।ख०८] Serra | qué

अरिद्धाः। एति स्वेदा vegeta श्रायुः” । ऋभवो देवाः चीयन्ति निवसन्ति श्रसिन्निति “waar: (प्रजापतिः) । ‘aaa’ देवान्तराणि, ते स्वंऽपि ‘ay (wary) ‘ar’ ‘after’ (मा निन्दयन्भ) । “यत्‌ (यस्मात्‌) "वाजिनः' (यागदारा श्रन्नसाधनस्य) "देवजातस्य" (देवाय मुत्यन्नस्य) “सप्तेः (rae) वीयाणि' (सामथ्यानि) ‘faze’ (रसिन यज्ञे) ‘vaya: वयं (प्रकषण कथयिष्यामः) | तस्मादसमन्निन्दा म SRE: ।

aq दितीयामाह“यन्निशिजा रेक्णसा mare रातिं ग्टभीतां gaat गयन्ति । gare war मेम्यदिग्वरूप इन्द्रापूष्णोः प्रियमप्येति ore) इति । ‘fafa (परोक्णादिङतया san), Lauer (सुवणेरजतादिमणिरूपेण धनेन) श्राटृतस्य (प्रकर्चण सवता वेष्टितस्य); श्रश्वमेधे fe “चत्ार ऋविजः समुक्तम्तिः इति (प्राकन्तीति) sted, “हिरण्यया ara’ इत्यादिना सुवणादिमणि- भिरखङधारञ्चाभिधीयते । अतस्तथा विधस्य सम्बन्धिनीं anita?’ (शसते खोता) “fa? (हविषो दानं) सुखतः" (wa) ‘aq (यद्‌) ‘wafer’ (विजः सम्पादयन्ति), तदानौम्‌ “as (गतिमान्‌ श्रश्वः) ‘gre (सुष्टु प्रहृष्टान्‌ देवान्‌ प्राभ्ुवन्‌ ) ‘Aa (मेम्यदिति हेषाज्नब्दानुकररण) । विश्वरूपः" (raven) सम्‌ ‘exert,’ (दपुषप्रश्टतीनां देवानां) “fire? पाथः" श्रप्येति' (प्रीतिकरमन्नभागं WATE) |

क STAT इत्धेवरूपः ata UIST भवितुं aM | 4N2

१९. तेत्तिरीयसंड्िताभाव्ये। [का०भप्रगद्‌य =)

अथ उतौवामाह,- “एष err पुरो win वाजिना gout भगो नीयते विश्वरेय्यः । श्रमिप्रियं चत्‌ पुराडाश्रमक्ता ल्ेरेनर शौखवधाय जिन्वति)” दति । वाजिना" (श्रलसाधनेनं) ‘pga’ खह यः कञ्चित्‌ श्रजः पुरा" "मीयते (तस्माद श्वात्‌ Yea) | कीर ्रोऽजः — gett भागः" (पवदेवताया भागखरूपः) ; ‘feq- रवयः” (विशवभ्या Thar fer); श्रभिप्रिषं' (खवेतः प्रीतिकरं, ates खादुग्धतम्‌) “एनम्‌ (रजं) ‘saa’ (eda सद) ‘Aa’ (aBa) -सौ्रवसाय' (gad स्वरपि जनेः प्ीतिपूैकमिति अऽ, सुष्टु अवः सुश्रवसंस्य भावः सौश्रवसः तदी, सम्बकश्रोमनभावाय ) ‘ay (यस्मात्‌ कारणात्‌ ) “जिन्वति' (प्रीणयति), तैसभादवमः ‘qty ‘ated? । sputum’ पौष्णमन्वश्म्‌' इत्येवं पप्रदेवताकमजं विधास्यति, सख पुरवा नेतव्यः; तदिषयोाऽयं wei wie न्यायेन पुवैमन्तोऽयजविषयी योजयितव्ः, अश्वमेधपरकरण्ठे, शग्रापौष्णसुपरिष्टात्‌ः दति erences wre fatter are चं afernere, ‘Suara चं श्ूयमाणन्बत्‌ | अथ चतुर्थोमाह,-“यद्धवियम्तु्ो रेवयागं जि्मागुषाः cere नयन्ति । अजा पुष्यः प्रथमे माग एति यर्थ ae प्रति- Sze)” इति “ay (यच) मारनुषाः' (afer) “अश्व” ‘fay परि ~गयन्ति" (Fert vefad ङुरवन्ति)। ator ? ‘fae? (दविषो योग्यं), “want ‘Saari’ (टताटृतौ रेवान्‌ sage); a? (असिम्‌ रेके) “अजः' ‘Her’ "एति" । कीद्शो-

[ereanregrtes] . गेदार्चप्रकाषे। ॥ 8

ऽनः gee” भागः" । किं कुवेन्‌ ?-देवेग्धः' "यश्च॑ प्रति- वेदय" (डे देवाः, यन्नः vata wad दे बेभ्या waa) | पञ्चमीमाहः-“हेताष्वधंराकया श्रभ्िभिन्भो uaa उत शरस्ता सुविप्रः । तेन यज्ञेन Eas खिष्टेन वक्षणा श्राषणष्यम्‌(५)'* दति \ थो afar यज्ञे "हाता" विद्यते, aq ‘mez’, “श्रावया” (avr wate वेति गच्छति तचतजामुष्टागाय श्च sate हति श्रावया?) योऽपि ्रभिभिन्धः (शरग्रेरोप्कः श्रग्रीभः), we शरावय्त्भः' (याक्स्हत्‌ ), ‘sa’ (रपि च) ‘ten (यः प्रस्ता), यथय सुविप्र" (प्रस्तोता), एते शव॑ऽपि “खरंकतेन' (ge अखद्कतेन, श्रपेकितदरवयेः सनपूेनेत्यथैः) ‘fear (सषु श्रनृषठितेन) ‘ana (श्रशवमेधेन) “वक्षणाः (फलवादिनी घं तक्रा) ‘ogo’. —y¥ Wares: युयं खवंऽपि श्रापुरयध्वं | | अथ वष्ठीमादः-युपत्रसका उत ये धुपवाहाखषालं ये श्रश्च- युपाय तक्षति | ये aad पचम सम्भरन्धुतेः तेषामभिगु्तिनं eee” इति eS? “quran (यश्चायं gd mafia), ‘ea’ (श्रपि च) ये quarer’ (fed qd यन्नश्मौ वन्ति), 'ये"ऽणन्ये we- यूपाय ‘ware? (quaza) ‘auf’ (तचणेन deaf); ‘war (श्रपि च) ये'ऽणन्ये परषाः “waa? (श्रवा ) "पचनं" (पाकवाधन- क्ट) सम्भरन्ति (सम्पादयन्ति), “aa? रवंवां ‘aftr (agen) "नः" (rar) ‘waa’ (प्रीणयतु) । ` अथ सत्तमौमाह,-- “डप प्रागात्‌ सुमग्रोऽधायि मन देवानामाशा छपवीतष्टठः । श्रन्धेनं विपा षयो मदन्ति देवानां पुष्टे चरमा

। ४४: तेतषिरीयसंडिताभाव्ये 1 [are भप्र०द।ख ०८]

wa)” इति । सुष्टु मदहेतुरतिदषकारणं we "सुमत्‌, तदस्मान्‌ ‘sq प्रागात्‌ (समीपे प्राभ्राति) मकाः (मनगीयं we) “मेः (मदर्थम्‌) “श्रधायि' (23: सम्पादितं) । “उपवीतप््ः, (कमनीयप्र्टो- ऽयमश्वः) 'देवानामाश्ाः' (द वेरा्नासनीयानि) श्वींवि उप प्रागाः रेवविष्टु प्राप्नातीत्यथः । ‘ewe’ "विप्राः" (श्रभिश्चातार विजः) एनम्‌ (श्रश्वम्‌) ‘71 ‘safer’ (श्नमृकूलेः Brass) ; ‘Sarat’ ‘aa’ (quae) ‘qaay” ‘wae’ (एनमश्च बन्धुवदत्यन्तमियं चरम) |

अथाषटमीमाह,““यदाजिना दाम सन्दानमर्व॑ता या wtdar THAT TELS । यदा ATS TARTS BUY स्वा ता ते रपि Saag” इति । वाजिनः, (श्रश्वस्य) ‘aa “दामः (गलबन्धनं), wy ‘aa’ (घष्ठपारे बन्धनसाधनं दाम, पादसन्दानारि), sat गले बद्धा श्रपि पनः एष्टपादे रष्ड्वकरेण वध्यन्ते | "या" च “श्रवेतः' (aya) ‘silver ‘crn (जिरसि सम्बद्धा tem), याऽणन्या पुच्छखग्रा श्रस्य' (ere) ‘cer’; ‘ar (यदपि) ‘ara’ (मुखे) ‘mae’ (fad) ‘au? ‘wat ar (तकछवेमपि) ‘2ag शश्रपिः ord ‘sq ‘a (तव) यजमानस्य ‘aq’ (विद्यतां), यथेह लेके सवेखाधनसन्यूणाऽ्स्तवासि, तदत्‌ TATA safe: |

श्रथ भवमीमाहः “यदश्वस्य क्रविषो afaara यद्रा खरौ खधितौ रिप्रमस्ि । यद्धस्तयोः अमितयैस्रखेषु सवी ता ते श्वपि sag)” इति । ‘re’ (wae) “क्रविषः' (करव्यं) ‘aq (मांस), 'भक्तिका” ‘aw (भलितवती), ar (यश) रक्तं ‘at? (शश्चना्ं wee) “खयितौ' (@areat) wa च “रिप्रं (Safed) असि,

[are sited ieee] बेदाथंप्रकारे | दश्‌

यत्‌" waft शमितुः” “हस्तयोः fad, य तदीयेषु "मखेषु" लिप्त, 2 श्रश्च ‘a’ (त्वदीयं) “खवा ता" (aga) "देवेषु" श्रपि ‘rq (देवेव्येव ङतं भवतु) | यथा पुवमन्त्े नियोजनकालीना गलज्रिरःपादादिबन्ध- ana देवेषु समपिंताः, एवमज मांसलेशोऽपि देवेषु aaa |

अरय दब्रमीमाहः “यदू वध्यञुदरस्यापवाति य श्रामस्य क्रविषो गन्धो wf सुरता तच्छमितारः seq मेध श्टतपाकं पचन्त्‌(*०)* दृति । उदरस्य" मध्ये यत्‌" ऊवध्यं" (ag जीणे पदं waatfa) गन्धरूपेण वायुना we श्रागच्छति, “यः “wae (name) विषः" (मांसस्य) ‘ra’ दुःसहः “afer, तत्सव ‘ae’ (सुकृतं) यथा भवति तथा शमितारः” “कछृन्तु' । “उतः (श्रपि च) भिधं' (aerate) श्ररतपाकंः (श्रपाकविपाकौ परित्यज्य सम्यक्‌ wa यथा भवति तथा "पचन्तु" । `

श्रथेकादशीमा.“यन्ने गाजादग्निना पश्यमानादमि शूलं निहतस्यावधावति । मा तद्भूम्यामा श्रिषन्मा णेषु chang रातमस्तु(\९)' इति । & sea, “afer "पच्यमानात्‌? “तेः (तव) “गाचात्‌' (शरौरावयवसकाशात्‌) "यत्‌" श्रल्यम्‌ “श्रवधावति' (sad wget पतति), “निदतस्य' (नितरां इन्यमानस्य) तव “श्रम भ्ल (षले सक्त) - यद्यदङ्गम्‌ शश्रवधावतिः ‘ay (ay) श्म्यामपि ‘at fara’ (fad लग्र मा त्‌) किन्त ‘omg’ (कामयमानेभ्यः) ‘Spa’ "रातं" (दत्तम्‌) शस्त" । |

दति सायनाचाय्येविरचिते माधवीये बेदाथप्रका रष्णयजुः- संहिताभाग्ये चतुथकाण्डे षष्ठप्रपाठके श्र्टमेाऽनुवाकः ॥°॥

SSS Ss

{९8 तेततिरोवसंङिताभाव्ये। श्ारभप्र रद meee]

ये वाजिनं परिपश्यन्ति we य tare: सुरभि- निरेति ये waa माटसभिश्चामुपासंत उता Aut अभिगू सिनं weg” | catered मारस्वच॑न्धा उखाया या पाचाखि युष्य असेषंमानि। ऊद््ख्यापिधाना चरूणामद्धाः Ser: परि query” | faerie नि- ued विवर्तन" बच पर्चीशमर्व॑तः। aw पपा ag धासिं ॥ ९॥ जघास सर्वाताते अपिं Saw” | मा त्वा्भि- ध्वनयिद्ुमग॑न्धिरभोखा साजन्त्यभि विक्त जच्िंः। इटं वीतमभिगु तः वष॑टरत्‌' तं देवासः प्रति एभरन्त्य- अ“ | यदश्वा य वास उपस्तणन्त्यधीवासं या हिर- ण्यान्यस्मे । सन्दान॒मवेन्तं oes भरिया Sau यामयन्ति" | यत्ते सादे महसा were पाष्णिया

Al WHIT + २॥ वा ततद ख्व ता इविषा श्रध्वरेषु wal ar a

AGM सदयामि९। चअतुखि रशडाजिने दे वबन्धो देक्रोरश्रस्य स्वधितिः समेति । अच्छिद्रा गाजा वयुना BUTA पष्ष्यररनदुष्या वि शस्त. | एकरूचषट्र शरस्य विशस्ता डा यन्तारा भवतस्तचतुः। यावे माजाणाणतथा waft ता ता पिण्डानां प्रज॑हा- TAR” 1 मात्वा तपत्‌ ॥ 2 ॥

[कषा०४।१०९।यअ ०९] बेदार्थप्रका्र | ९९५

fra अ्माऽपियन्त' मा खर्धितिस्तर्तुव श्रा ति- foot मा ते एक्षुरविशस्तातिहाय छिद्रा गाा- wfeat मिथु कः । न वा उवेतन्‌ fast न रिष्यसि देवा इदेषि पथिभिः wafer: wel तं sat पषती श्रमूतामुपास्थादाजी धुरि रासभस्य“ । सु- wey ना वाजी fad पुसः पचा उत विश्वायुषर Ufa श्चनागास्वन्नो अदितिः wag ae नो WaT वनता Vfraney’” ig tt

धासिं । atari तपत्‌ । रथिं । नवं च ॥ € ॥

दति वैतिरीयसंहितायां चतुथेकाण्डे षष्ठप्रपाठके नवमेऽनृवाकः ॥०॥

अश्मन्‌ । य LAT उदेनं । WT शिशानः, | OTS । जीमूतस्य । यदकरन्दः। मा AT मिचः। ये वाजिन्‌" । मवं ॥ ₹ ॥

अश्मन्‌ । मनोयज (2-8) | प्राचीमनु | शम weg | तेषासभिग्‌ं तिं =, | षट चत्वारि रशत्‌# ॥ 88 ॥ | समाप्तः षष्ठः प्रपाठकः ॥०॥

Won इरिः Bray ey

* प्रथमे ५। दितीये ई । ati) । चतुर्थे ५। wate) धङ ७ । सामे ५। GSAS) नवमे 8 | समदः od y 40

९९९ ते्तिरीयसंदिताभाव्ये। [आ००प्०६।७०८]

sateen पुवन्वाकवदश्व्तौमीयाः केचिगमन्ता . उक्षा । श्रय नवमेऽवञिष्टा अरश्रस्तोजमन्ला GEA | तच प्रथमाग्डवमार-- ‘a बाजिमं परिपग्डन्ति qi य fare: सरभिनिहरेति । चे qa माटसभिक्तासुपासत उता तेषाममिगृर्तिने waa” दूति t ‘a’ (परुषाः) वाजिनम्‌" (एतमश्व) “oa” (पाक ord) परिपशन्ति" (परित arr श्रादरेण पन्ति) ; “ये' 2” (येऽणन्ये) “सुरभिः” (स॒गन्धाऽयमश्वः) श्रसमालिष्कब्याल्पमादरेति श्रा ; ‘sar (अपि च) “ये च अन्ये श्रत: (श्रश्वस्य सम्बन्धिनो) ‘atefirera’ “उपासते (भाथेयन्ते) ; तषां सर्व॑वाम्‌ “श्रभिगृनतिः, (सख्यः) "इन्वतु" (पराभोत), AGA Fae wafers |

` य fadtarare,—“astad arene उखाया या arate qu श्रासेचनानि । Sweats धाना चरूणामद्ाः नाः परि भूषनधन्छम्‌(र)'” इति । मासं प्यते यय्यामुखा्था ` सा ‘ate’ Rat ‘sere ‘sta’ (नितरामीलशम्‌, mete aid) “यत्‌! श्रसि, यानि च "पाजाणि' ‘quit’ (रसस्य) श्राखेचमानि" (सम्ब्तः देदकाधारण्धनानि), “वर्छ्ा" (ataretat*) “wi धानाः (आ- च्छारनपाचाणि), Saran (अऊद्मरकणायानि) यानि खनति, “wer”: (मांसलेनाङेनाद्धिताः), “खना (खधितिवेतसश्नाखाद्ाः) याः सन्त, तानि सम्धीणि ‘a? "परिः शक्यन्ति, रश्व यत्‌ काय्यं तदेव

्रुम्बन्तीत्यथेः |

© (मासद्यलीनां) दति te We Be पाठः ।

[wre भप्र०द।ख०€] Werden । - ६३७

` ` अथ उतीयामार्‌,- “निक्रमणं fraza विवन्लेनं यथ. vete- अवेत: | यथ पपौ ae घासिं चास सवा ता ते AiG Saat” इति । ‘famney (wwe पादप्रखेपस्छामं), “निषदनं (गिवास" . श्वानं) .च ‘ar रस्ति; ‘ay चपि ‘waa’ (श्रश्वस्य) "प्च (पादबन्धंगख्वामं, पादशशरजा वा) अरस्ि, “थत्‌ श्रपि Seat पयो” ae’ ‘wif (ठणादिकं) “जघास, (भदितवाम्‌ ), नतेः (तरीय) ‘er ताः (तद्ध) ‘Say ‘why ‘aq’ (aaa समितं भवतु) |

चतुर्थामार,- “मा erfiaafaganGatirer भ्वाजनधमिं fan ofa: । xd वीतमभिगुक्णं वषये तं देवासः प्रति सभर mua’) दइति। हे we, at चुमगस्धिः' (ूमगन्धापादकः) “afer. ‘ar’ “ध्वगयित्‌' (पाकन्रब्दापेतं* मा क॑रेातु) ;-काषटविशेवः करेन केगविदग्रिना पक्षम्‌ श्रोदनादिकं धुमगन्धेपेतं भवति, तथो दुध्याकेन Bee यथा भवति तथा पच्यते, तदुमयसन्न मा गदि त्यथः । निश्च, आावग्ती" "उखा" (सम्यक्‌ तप्ता खाली) ‘ar’ “त्रिँ “fam? (अतिपाकेनाभितेा fan विदग्ध मा atta) । ववं gota {आच्राणयोग्यः, सुगन्ध :) भवेति de: । ‘xe’ (शत्यन्तेष्छ विषयं), Ste? (कान्तं रमशीयपाकं) “अभिगत” (देवयोग्यमस्लिति यजमाभः शद्धख्ितं), “ववदशतं' (ववट्कारेश प्रदत्तम्‌), “wi? देवाः ‘nf cuter’ (खीङ्वेन्तु) ।

* “पराकं श्ब्दोपेतं”” इति सम्बेच पाठो न सम्यङ्‌ | ` ` 402

(१८ ति्तिरीवसंडिताभाष्ये | [wre site graee)

wa पञ्चमीमारह.-“यरश्वाय वास उपसणगधधीवासं या रिर्छान्यसमै | aaa पड्ीक्नं प्रिया ददेष्वा यामयन्ति(*)* इति । इन्यमानस्य wwe अधसा इस्तलुपरिष्टाख किञ्चिदस्त्रं पर- क्षारयन्ति, ACH वासःअब्डेनाधीवासशष्देनेाश्थते * "यत्‌ "वासः ware 'उपखणगन्ति" (aw: सम्प्रसारयन्ति), यच “श्धिवाखम्‌' उपरि श्राच्छादयन्ति, यानि शान्धानि हिरण्मयादीनि ‘wei (अश्वाय) सम्पादितानि, ‘wari (अवतेऽअस््) यत्‌ ‘arate (बन्धनसाशव दाम), we ‘agh? (पादबन्धनस्थामगता ce) तानि wate “रेषेषु' प्रियाणि wen “sv -“यामयन्ि' (सरवतः प्रसारयन्तो । wy वहटीमाह,- अते सारे aw gate पाण्श्वा वां क्रया वा Hae! खुचेव ता इविषो Meaty खवा ता ते ब्रह्मश खदयामि(९) इति । हे oe, तव ‘are’ (गमने) ‘sgece’ (एकारो ध्वन्यनुकरणं, प्रौद़स्ठा शवस श्रीतरगमने जारो जायते, agwet) बरीच्रगमनाय उपयारूढृः पाष्थिया' (स्वकीयया पादण््- भागेन) इस्त्टतया ‘away’ “ar ‘gate’ (अर्थां चकार) । ‘A? (लदीर्य) ear’ "ता" (तच्छवे) शर्मणा" (rete) खरबामि' (लदामि)। तज दु टाम्तःः--“अष्यरेषु" शविःसम्नन्धीनि तानि सवाणि श्राख्यादि- faiweatfe ‘ada (यथा सुवा आज्यं जडति तदत्‌) | संप्रमीमादः-“चतस्तिःबद्ा जिना देवबन्धेोैश्षीरश्स्य खधितिः “STITT "© न्बास्टेन अधीवासः | WAITER” इयेवं ale पाठः। war

Sifanfa earearnciirenta पुस्तकानि रकादर्रमलकानीति | † अचर ‘Aya श्त्धस्य eran प्रतितेव aga |

[are शप्र ०द।सअ ०९] Sera 1 ६६९

समेति । अच्छिद्रा गाजा वयुना शोत परष्यररनुयुधा fama?) दति । वाजिनः" (्रन्नघाधनस्य) ‘fame’ (Zafira), Zara वध्यमानस्य) “wre सम्बन्धिनी; ‘dat’ (वक्राणि, पाश्वंदयगतामि अर्वीनि) एकेकस्िम्‌ पाश्वं शप्तदशेत्येवं--चतुस्तिशरत्‌'सञ्चाकाः; ware ह पञ्चः षधि रतिरेव । रतः सावधाना “खधितिः' wi ‘aay (बङ्गच्छरता) ; यथा श्रखिखेशोऽपि इविषि न . मिलति, तथा वियम- mie. । डे श्रमितारः, ‘aw’ (इदवाचङ्गानि) श्रच्छिद्राः वदनाः (दिटद्ररहितानि प्रभ्नाताभि) यथा भवन्ति, तथा. ‘eta? (Fen) । तज चायमुपायः,--परष्यङ्रगुथुब्य' (तत्यवैीनुकषमेष तत्‌ Cyafata कथमपि sem) ‘fawer (विश्वसनं gaa) |

अटमीमाई,-“एकसख्लष्टरश्स्सा fare xt यन्तारा भवत- सया रतः । या ते गाजाणाण्डतुथा शृणोमि ता ता पिण्डानां भशुहाम्बभरो=)” इति ‘ag? (दीभिमतः) wae क्रतरपलचित- कालीन "एकः" "विशस्ता ' (शिसिता)। तथा ‘er यन्तारा” (विशसन काले यथा टृतख्ततेा ग चलति, तथा नियामकौ दै) । श्रतं एवान्य श्राकातः-श्रभिगुखापापञ्च उभौ रवाना wha cfr ड शरश्च, तेः (तव) भात्रा" (यान्यङ्गानि) ‘ager (खटपलचिते त्तत्काले) ‘awif (उच्छिनद्मि), “पिष्डार्माः (माखपिष्डानां मध्ये) ता" ताः (तानि तानि शर्गानि) ‘nether abv (Rie जहामि) |

मवमीमाह,-“मा त्वा तपत्‌ भिय ब्रद्माऽपियन्तं मा afuftara श्रा तििपन्ते। मा ते गटनुरविशस्तातिहाय faxr

१११ तततिरीवसंिताभाव्ये। [काग्शपरदाख०<]

-गाजाद्सिना मिथु a” इति । & अश्च, “after” (अरीर विद्य शेवान्‌ गच्छनत) लां ‘fire’ ्रात्मा' (प्रीतिद्ेतुविगरहः) ‘av ‘nae’ (सन्तापं मा कर्षात्‌) । तथा -खधितिः" तेः ^तनुवः" (गाजापि) ‘ar “तििपत्‌' (भा स्वापयतु)-किमणाङ्गमगवशेव खे fanfare’: | ‘ufawar (विश्नसखगको शरखरदितः, केवलं मां सदरन्धा- शुकः) "अतिहाथ' (विन्रसगकौ अलरदितप्रकारमतिलद्धय) “a? "माजा (वाङ्गानि) “असिना (wae) मिथ" द्ट्राणि मा" कः" (मा करोतु) ।

quatare,— a वा Saat विसे म .रिव्यसि देवार इरेषिं पथिभिः सुमेमिः। इरी ते eat एषती श्रश्धत्मञुपाखाद्वाजौ धुरि शासभस्य(९०) दति । श्राख्ागमिन्नाां लौकिकानां gar वसेत्‌ saena faut vfaafaftat च; wegen त॒ नन वां gaa निवसे" (एतन्रणूमेव म॒ भवति), ‘a ‘frafe नापि अमिदमिरि्से), किन्तु ‘etter’ “पथिभिः (सुमममारमः) देवाम्‌ ‘safe (देवानेव प्राप्नाषि) । तज देषेषुं मध्ये wR प्राप्तस्य "तेः ‘ett (इरिनामकावगरी) रथे amt भर्ता" (सवथा after) एवं तथा मरुरयं wwe “A वती" चिज अद्स्तियौ “ger” “अशर्ता' (ष्ये यक भविष्यतः) | इदानीं ‘Creare’ ‘uf? avr (aguagreatfen) तव . वाजी . “उपाखातेः ` (लां are” afer प्रौढाः प्रान्तो भविश्यति) । |

अथेकाद बीमार, grail at वानी wird परयः पजा उत विश्वापुषं रयिं warmest श्रदितिः रणोहु सनं ने

कभ ०द।श०९| बेदार्थप्रकाशे | ` टम्‌

श्रा वनतो इविश्नाम्‌(\९) दूति wd “वाजी “नः, (ऋस्माकौ ‘eray (कराशमो समुद), ‘afte? (कल्याशाश्चसमृष), पुसः” वाम्‌ः (पंसस्लचकसम्यन्ञपुजान्‌), . “उतः (Cafe च) “विशापुषंः (शिं पोषित) "रयि" (धनं) कृणोतु (कणत) \ “आअदितिः' श्यं दभि: ‘a (aera) ‘sare’ (श्रयराधरारश्िधं) strat ‘fame’ (दविःखरूपेख fara) श्रयम्‌ “शशः ‘ay (gata) ‘ww? (वलं) “वनतां” (@argag) । तदेवमेतेषु. fay श्रन॒वाकेषु TAMA BIA wer पञ्चत्रिंत्‌ श्राताः, अवज्िष्टास्ड पञ्चमकाण्डे TATA | तथा च. TART AI, ऋमेरत्यकरमी दियता uctiate इति॥

प्रज विनियोगसंयद्ः,-

पञ्चजिंशद्दकन्दानवकेषु fay श्रताः। ` श्रश्वस्तोमीयमन्तरास्तेरिति षष्ठः समीरितः ॥

` अथ मीमांसा नवमाध्यायस्य चतुथेपारे (श्श्रधि°) चिन्तितम्‌ । ` 4 चतुलिलं्रदित्येष निषेधो नियते न का । ` : । . निरा पदवदाद्यः स्यात्‌ मैवकारहतवतः ॥. . .. निषेधः -प्रारिपुवीऽतः प्रापकाऽखानुमीयते । जिकेधपापकाभ्याञ्च चलुस्तिं दिक स्प्यते ॥ अश्वमेधे चयः सवनीयाः पश्वः अुताःः--श्रश्वद््परा staal moray इति ॥ तेव्वश्चस्छ चतुस्तिंदंकयः, तचा च मन्त

९१०२ तत्तिरीयसंडिताभाष्ये। [का०भप्र ०९०९]

wat,—‘eafayaafatr रेवबन्धोवेकरौरशस्ल सखधितिः समेति" दति । वाणी गन्धवेवाइका जातिविशेषः । अल एवान्वनाचावते,-- ‘WaT रेवानवहदवाऽसुरा्‌ वाजी गन्धवागश्चो मन्थान्‌" इति । रेव- बन्धुः देवानां मिवः । सखधितिग्डेदगहेदः werferra: । एवं कति शअभिगुवे विेषोऽथमालायते,- न चतुत्तिधदिति ब्रुयात्‌ वद्धि ्रतिरि्येव ब्रुयात्‌" दति । खाऽथं चहुल्तिशबदाजिनः' दत्धा- दिकाया we: प्रतिषेधो गिरापदनिषेधवज्ित्या न हु विकलित, यथा “न गिरा गिरेति genet रलोङ्गेयम्‌' cers गिरापदगिषेध- रःसरं इरापदे विहिते खति fafage नित्यं गिटनतिः, तथा चतुल्विं्कान्लनिषेधपुरःसरं ufy ware विहिते सति नित्यं frefa- मिषेधय्येति चेत्‌ । मैवं । “वद्धि ्तिरिष्यव ब्रुयात्‌" दृश्येवकारेण विधि- amare, वद्धि ्रतिमन्तस्तावशोदकप्राप्ततान्न विधेयः, तस शतुसिं र्मन्ये श्रपवादप्रसक्षौ * ‘a चतुख्विं त्‌ इत्यनेन sated मन्तं प्रतिषिध्य चोदकप्रास्यागपोदितवेनां यथापुवेमवस्वागमनृद्यत ward खवयितुमेवकारः ram गिरापददृ्टास्ह विषमः,- श्रप्ाप्तवात्‌ wad तज विधीयते, तेन च विहितेन wrens मिरा- पदे बाधिते ख बाधो न गिरा गिरा टति निषेशनानृद्यते । wet gern गिखेधानुवादः, राटान्तिके विष्मुवाद दति महरैषम्बं | ननु “विधिवाक्यस्वस्छ एवकारस्यागुवादले सति “न चतच्िःःअत्‌' शृव्येतस्मिल्जिषेे रुत्छवाक्यतात्पय्यात्‌ निषिद्धस्य नित्यनिटन्िस्तदव-

# “न चतुर्विश्ग्भन्लेड” इति सन्ध पाठो म सम्यक्‌ | + “बोदकप्राप्त्वेन" इति ate we ge पाठः|

[ate 9प्०द। ०९] | बेदार्थप्रकारे । ६७९

ख स्वात्‌ । मेवं | प्रापकस्यापिं सद्भावेन निषेधप्रािग्यां चतुस्ति नान्तस्य विकख्ितत्नात्‌ |

्रथोच्यते--'चतुल्वि ९शद्‌ाजिन इत्ययं मन्तः केवलं WEty पठितः, न लस्याभिगुप्रषवत्‌ प्रापकं किथचिदस्तिः इति, aa प्रापकवचनस्य कल्यनीयलात्‌ , श्रन्यथा प्रसक्तयभावेन प्रतिषेधागुपपरेः। तस्मात्‌ प्रसच्चकेनेपजीव्येनामुमितविधिना प्रत्य्षनिषेधेन च सखमान- बलतया "चतुस्ति£शत्‌' इत्ययं मग्धोऽशस्याभिगुपरैषे विक ख्यते ॥

वेदार्थस्य प्रकाशेन तमा ere निवारयन्‌ | पुमर्थाञ्चतरो रेयादिद्यातीयैमहेखरः ॥

दति सायनाचाग्येिरचिते माधवीये वेदा्थप्रकाभ्र शष्णयजुः- संहिताभाये चतुथेकाण्डे षष्टप्रपाठके मवमेऽनुवाकः ॥ ०॥

दति ओरीमद्राजाधिराजपरमेश्वरवैरिकमागंप्रव्तंकश्रीवीरउक्ष- श्धपाखसाघाच्यधुरन्धरेण सायनाचायेंए विरचिते माधवीये बेदाथं- प्रकाश्ननामक्तैत्निरीययज्‌ःसंडिताभाव्ये चतुथंकाण्डे षष्ठः प्रपाठकः

wad: ॥ ° ॥

leh Wawra नमः pel EE Pan

aq वैलिरोयसंहिताभाष्ये

AUR सप्नमप्रपाढके प्रथमोऽभुवाकः ।

अ्राचिष्णु सजा्षसेमा वन्तु वां गिरः चुने asta” | asta मे meray a प्रयतिश्चमे प्रसितिश्च मे धोतिश्च॑मे करतु खमे स्वरंखमे dee मे आरावं मे अरतिश्च मे ज्यातिंखमे सुवश्च मे प्राण मेऽपानः॥ १॥

चमे व्यान मेऽसुख मे fens म भ्राधींतव्बमे वाक्च॑ मे मर्मच मे wae A Brew मे cay मे qe म सजं्चमे ate a wae A जरा चं म TAT SH तनुम, शमे चमे वभे च मेऽङ्गानि च मेऽस्थानि चमे परूध्पिष्वभे शरोराणि ख मे Wet

HUTA: | तन्मे । अष्टादशच।॥१॥

इति नैसिरोयसंडितायां चतुथेकार्डे सप्तमप्रपाठके प्रथमे(ऽनुवाकः ॥ ° ॥

[का०९।प्र०७।ख ०१ ATU ATH | ०५

यद्य मिश्वसितं वेदा यो बेरेभ्या, खिलं जगत्‌ । fhe तमं वन्दे बिद्यातीथंमदेश्वरम्‌ ॥ परिषेचनमुख्यास्तु म॑स्काराः षष्ठ ईरिताः | बसाधारादयः शिष्टाः प्रोच्यन्तेऽस्िंस्तु सपमे ॥ कल्यः, ‘Safe सनिषेति बलुग्ंहौतः sar चैदुम्बरो ee व्यायाममाजां ° दाप्रदि्धां पर्चदासेचनवतीं घृतस्य पुरयिता वाजख मे प्रसज्छ मे इनि सन्तरां वसेाधारां जहेत्यामन्तसमा- पनात्‌" xf wa हि एकादग्रभिरनुवाककेमग्ः। समाणते | तुखेहीत- हममन्लपाटस्तः-श्र्राविष्णा arate aga वां गिरः, शुजेवाजभिरागतम्‌(९) इति । हे श््रानिष्डु, gat “उजाषसाः (खमानप्रीती wad) । ‘ai? (युवयोः) इमा" “far (स्त॒तिरूपा are) wary (दद्धि प्रावन्तु) युवामपि शुक (धनः) "वाजेभिः" (लख युक्ति) “oral? (रहागच्छतम्‌ ) । श्रथेकादानुवाकात्मकेा मन्त उच्यते । श्रनुवाकभेदस्वयञ्चसंयकन कणि एयद्चन्त्रतवेनानुष्टेयतलादुपपर्चते | तेच प्रयमानुवाकपारस्हः-- “वाज मे प्रखवश् मे प्रयतिश्च मे प्रसितिख मे ulfag मे क्तख मे ag मे dag मे श्रावश्च मे भ्ुतिश्च मे ating मे सुवच मे प्राणख मेऽपानख मे aay मेऽसुख मे चिन्तश्च म श्राधौतश्च मे वाक्‌ च मे मनश्च मे wag मे avg मे zag मे बलश्चम

# ‘arn इति aan पाठो न सम्यक्‌ । + “मन््समाप्यते' इति सब्बे पाठो न समीचीनः | 41८

qed तेलिसीयसंहिताभाग्ये। [का०९।प्र०७)ख ०९]

श्ओजख मे ख्ख म Way Font चम Wan च मे ay मे भ्रमे चमे as च मेऽङ्गानि च मेऽखानिष मे ceria ah ज्ररीराणि च मे(९) दति । "वाजः wai । “q-wat वद्यमाण- दव्यापेशया समुश्वयाथेः। मे" (मम) कण्पतामितिपदं दश्नमानुवाके aad सवैजानुषव्यते, areata: । प्रसवः" were चानं । श्रयति” शदिः । श्रसितिः' बन्धनम्‌ (शअरविषयौ त्क्य) । धीतिः" श्रल्धारणं । क्रतुः watadey: । “खरः मनग्तगत खदान्लादिः । ‘are: स्हतिः । श्रावः अ्रावयिठलसामण्ये । ‘afr’ अवणसामथ्यं । ‘aati? प्रकाशनः । “सुवः, खगैः । प्राणापानव्यानाः वायटत्तिविषवाः । ‘wg: तदुत्तिमान्‌ वायुः ‘fee? wats qa । “श्राधीतं' तेन ञानेन सर्वदा विषयीरतं द्रवयं । वागादय wert: प्रसिद्धाः । "दशः, श्ानेद्ियगतं atwe । "बलं" कर्डाड्िय- गतं सामथ्यं । ‘ste’ बखहेतुरषटमधातुः । ‘ew’ वैरिविषयमभि- ufaae । “are? प्रसिद्धं । “जराः श्रायुषो बखीपलितादिपयम्तत्वं | cara’ wreanfag: परमात्मा । "तनुः" जोभनसन्निवे्ं वपुः । श्रमः सुखं । “वमः भरोररकं कवथादि । श्ङ्गानि' agar अवयवाः । ‘wef यथास्थानं खितान्यस्वीमि । "परूषि अङगल्धा दिपवैणि । अरीराणि" gaara: भरीरावयवाः ॥

दति सायनाचाय्ये विरचिते माधवीये Aarne रृष्णयजुः- SAAS चतुथेकाण्डे सप्तमप्रपाठके प्रथमेाऽनेवाकः ॥*॥

[का०९।प्र अख ०२्‌] वेदाथपरकाे | ९७७

ज्ये ष्च म श्राधिपत्यच्च मे मन्युश्च मे भामश्च मे sag मेऽम्भश्च मे जेमा चं मे महिमा च॑मे वरिमा च॑ मे प्रथिमाचमे वष्मीचं मे द्राधुया चं भे दड्च्च मे टि मे aa AST SA जगंच॥१॥

मे धनश्चमे ang मे त्विषिमेकीडाचमे मेदश्च मे जातञ्च मे जनिष्यमाणथ्च मे सुक्तश्चं मे सुकतश्च मे वित्तच्चमे वेश्च मे भूतञ्च मे भविष्यश्च मे सुगञ्च मे सुपथश्च म was a कडि, चमे ल प्च मे कपिश्च मे मतिश्च मे सुमतिश्च a २॥

जगच | WSs । चतुर्दश च ॥ २॥

इति वैनिरीयसंहितायां चतुथैकार्डे सप्तमप्रपाठके facta stata: ॥ ° ॥

66

श्रय fadterre—‘aeqg a श्राधिपत्यश्च मे wag मे way asaQq Asay मे जमा मे महिमा चमे वरिमा 4 मे प्रथिमा चमे ae a मे द्राघुया चमे ठद्धच्चमे aie A सत्यञ्च AAT मे जगच A धनञ्च मे avy मे fafag मे क्रीडा मे मोदश्च मे जातश्च मे जनिव्यमाणश्चमे ang मे सुरतश्च मे वित्तञ्च मे tag मे शतञ्च मे fase मे सुगच्च मे

4७८ तत्निरीयसंडिताभाव्ये। [का०।प्र-जख ०]

पथ म WEE म Slee मे ary मे कषिख मे मकि मे सुमतिख a” ईति । ‘Srey’ aware । “ufo warfare | “मन्यु-भामः- शब्दो कोधावान्तरविशेषवाचिनौ,--एका ATE, श्रपरो चमादिखिङ्गजन्या वाद्यः | ‘sa’ श्रप्रमेयत्वं, विरोाधिभिरियत्तया often | ‘sa’ शेत्यमाधुयपेतसुदकं । “जेमा जय- सामथ्ये । ‘afer’ aes, जयसम्पादितधनादिसम्पत्तिः । वरिमा" वरणीयत्व, पूज्यत्वं । श्रथिमाः गहकेचादिविसतारः । ‘aw’ ot पौ जादि्रीराणि। ‘green’ पुजपौजादि विष्य | दी धैव, अविच्छिन्ना waif: | ‘sg mart wre ‘aig विद्ादिगणै- रुत्कषैः | “सत्यं यथार्थभाषणं । अद्धा" परलेकाऽस्तीति बुद्धिः । जगत्‌" जङ्गमाजक्मात्मकं । “धमं खणादि । ‘aw’ सवेसखाधीनववं | ‘fafa श्ररीरकान्तिः । “क्रीडा wegarig । मेदः" asa इषेः । ‘orl पुवसिद्धमपत्यं । “जनिव्यमाफं' भविव्यदपत्यं । “enn RAE । “gud? तच्णन्यमयपुवें । वित्तं" पु्वलम्ं । “Ae? दतः परं लव्य द्रव्यजातं ire? पूवसिद्धं चादि । 'भविव्यत्‌' wear ‘Se? सुष्टु गन्तव्यं, बन्धुजनयुक्रयामाग्तरादि | “Que? चोरादिरद्िते am: । ‘wg’ बद्धितं घनादिकं | “wig: श्रगुहटितकर्मफखं | ay? समथे, aarded द्रव्यं । ‘ofa’ सखकौयसामथ्ये । ‘afer पदायमाचनिखयः | सुमतिः दुचैटराजकायनिखयः ॥

दति साथनाचाग्थेषिरचिते माधवीये बेदाचप्रकान्रे esas ~ खंहिताभाव्ये चतुर्थकाण्डे सप्तमप्रपाठके दितीयोऽनुवाकः ॥ °॥

[का०९प्र०अ् ०३] Jara | | ९७

शश्च मे मय॑श्च मे प्रियश्च मेऽलुकामंख मे काम॑श्च मे सैमनमश्च मे भद्रष्व मे ade मे ada मे यशंश्चमे wig & fag मे यन्ता चं मे धत्त चं मे धेम मे धृतिश्च मे विभ्र॑च्च ॥ १॥

मे ava मे सविक्चमे www a ae a प्रथ मे सीरश्च मे लयश्च म ऋतञ्च मे ऽ्तश्च ATS मेऽनामयच्च मे saga मे दीधीय॒त्वश्च' मेऽनमि चञ्च ass मे सुगश्च मे शयनं, चमे aM चमे सुदिनंच्डमे॥ २॥

विश्वश्च | शयनम्‌ । HTT 8 ॥

इति &fadadfearat equa सत्तमप्रपाटकै तृतीयोऽनुवाकः Hol

तीया, "जश्च से मयख 8 प्रियश्च भेऽनकामथ मे कामश्च मे सौमगसख मे भद्रश्च मे अयथ मे awy से यशश से भगश्च मे दरविणश्च मे यन्ताचमे धना चमे dag मे तिश भे विश्वश्च मे मख मे संविच्च मे arg मे सूश्च मे vag मे सीरश्च मे लय म ऋतञ्च मेऽग्टतश्च मेऽयच्छञ्च मे ऽनामयथ मे जीवातु मे दीधायुलश्च मेऽनमिजश्च मेऽमयञ्च मे ery मे शयनञ्च

१८० तेत्तिरीयसंहिताभव्ये। [का००।प०अब्धण्ड्‌]

मे छषाच मे सुदिनञ्च a” इति । ‘w-we tfengaaret । ‘aa-we श्रामुश्रिकसुखवाषी । ‘fra प्रीतिकारणं aq “श्रनुकामः' श्रनुकूखत्वनिमिन्ेन काम्यमानः पदाथः | एतद्‌भयम्‌ ेहिकमेव तारतम्यापेतं । कामः" ्रामुभ्रिकः खगादिः। सौमनसः” AVATAR Tay । “भद्रः कल्याणं, ce लाके रमणीयं । ‘Say परलाकदितं । "वस्यः मिवासहेतुगंवादिः । ‘aw’ कीर्तिः । "भगः सौभाग्यं ‘gf घमं । ‘aa’ नियामक श्राचायादिः | ‘war पोषकः पिचादिः ! ‘da: विद्यमानधनस्य र्तणश्रक्रिः । ‘uff,’ aa, आपद्यपि fired "विशं" सवेजनानकूल्यं । ‘ae’ पुजा | “सम्बित्‌' वेदास्तरादिविश्चानं । ‘ee श्ञापयिदलसामश्ये । ‘a? पुजादिषररणसामथ्यै । श्रखः' अल्यादिगपरेरणसामथ्थं । “सीरः लाङ्गलादिषषिषाधनसम्पन्तिः । “लयः” तत्मतिबन्धनिदटन्तिः । “कतं यश्चारिकमे। Maa’ तत्फलं । TG राजयच्ा दिप्रनलव्याधिरारिल्य। "अनामयत्‌ ज्घरादिभरिरोाव्याध्याद्यचपव्याधिरादिव्धं । ‘stare जीवनकारणं व्याधिपरिषशाराथमौषधं । “दीधायुलं" श्रपण्टल्युरा शयं | ‘gafaa’ वैरिरारिश्यं । “ware? भयरादिष्यं । “सुगं चोभनगमनं, सर्वैरङ्गीकताचरणमित्यथैः | ‘wel शरय्योपधानादिसम्प्तिः । “सषा” खानसन्ध्यावन्द्‌ नादियुक्रः शोभनः प्रातःकाखः । सुदिनं यत्चदाना- ध्ययना दियुक्र छत्छरश्च दिनम्‌ ॥

दति सायमाचाय्विरचिते माधवीये वेदा येप्रकाभे रष्णयज्‌ः- Serra चतुथेकाण्डे सप्तमप्रपाठके तीयो ऽनुवाकः nei

[का०8।प्र०अख ०9] वेदाथप्रकाण | १८१

HR चमे खन्डता चमे पयश्चमे रसश्च मे YAN मे मधु ष्व मे सभ्धिश्च मे सपीतिश्च मे छषिष्चंमे afta मे Sasa श्चाद्धिद्यश्चमे रयिश्च मे रायश्च मे yes a पु्टिश्चमे विभुचं।॥१॥

aug ys aay wa भूयश्च मे पुण्ड मे पण- ats मे धिति मे कूयवाश्च मेऽन्नश्च aay मे व्रीहयश्च मे यवाश्च मे माषाश्च मे तिलाश्च मे ARTY मे eee मे गोधूमाख मे मसुरा, चमे प्रियज्गवख मेऽणवश्च मे श्यामाका भे नोवाराश्चमे। ॥ २॥ , fay च॑। मसुराः। चतुर्दरच।॥४॥

दूति करैत्तिरीयसंहितायां squares सप्तमप्रपाठके चतुथाऽनुवाकः ॥ ° ॥

चतुथेमाश-“ ऊक्‌ च मे खनता च मे पयश्च मे wy मे घृतञ्च मे मधु च मे सम्धि् मे सपीतिञ्च मे afta मे टष्िश्च मे svg म भेद्विथश्च मे रयिख मे रायश्च मे पष्टश्च मे पुषश्च मे विषमे प्रथु ख मे बहुच मे यख मे पणंच मे gat” मे fafra मे कूयवाश्च मेऽन्नश्च Asqe मे व्रीहय मे यवा मे

माषाश्च मे तिलाश्च मे gary मे खलाश्च मे गोधूमाश्च मे 4 ५ |

CR तेत्तिरीयसंडिताभाष्ये। [ate eimeerucs]

agua मे मिथङ्गवख्च sway मे श्यामाका मे नीवाराच्च मे” शति “ay? अन्रसामान्यं । “गता प्रियोक्रिः। पयःप्रशतयः wafamer: । ‘wa’ शीर । “रसः awa at चतमधुनी भिदे । ‘afta’ बन्धुभिः सह भोजनमित्य्ैः। तथा “सपीतिः awa । शविदटष्टी अन्नडेतुतेन प्रसिद्धं । “जक sete ges मित्यथः। “fae उद्धिरां तरगृष्ादीनासुत्पन्तिः । “रयिः” सुवणं । रायः” मणिमुक्षारिः। ‘qe’ पुवोकमेव सुवण्मतिसग्डदधं । ‘gfe’ भरौरपाषः। विभ्वादयोः क्ित्यन्ता धान्यविषया etre भिदृद्धयः सप्तापि तारतम्येन द्रष्टव्याः; म केवलं negra धान्यानि किन्तु श्रस्पान्यपील्ुच्यते ° । ‘gear’ gfe: | ‘wa’ प्रसिद्धं । ‘aga असाध्यः सुत्परिषहारः । त्रीहियवमाष- तिखमुद्गाः प्रसिद्धाः । ‘eer’ सुद्रेग्धोऽपि स्थृखवीनाः। गोधूमाः ufegr | ‘aqua’ मुद्भवतद्धपद्ेतवः । "प्रियङ्गवः" भरषिद्धाः। । “अणवः खच्छन्राखयः । “ामाकाः' ्ाम्यधान्यविश्नेवाः । “नीवाराः” आरण्याः |

दति सायमाचाग्यविरचिते माधवीये बेदा्थप्रकाण्े रष्ययज्‌ः- संहिताभावे चतुथकाण्डे सप्तमप्रपाठके चतथाऽनुवाकः ॥ ०॥

# त्युच्यनो' इति ्ादष्पुरकपाठः | † घसिः" इति सम्भे पाठो न सम्यक्‌ |

[का ०९्र०अख ०५] वैदार्थप्रकाशे | ® क

अश्मा खमे afdar खमे गिरय मे पर्वता मे सिक॑ताश्च मे बनस्यतयश्च मे दिर ण्यश्च Asda ® सीसंश्च मे अपुमे श्यामश्वंमे लोहष्ड Asha a पञ्चमे aay म भ्भाषधयश्च भे ETT | १।

Asa मे याम्यश्च मे पश्व आरण्याश्च aaa कल्पन्तां वित्तच्चं मे वित्ति मे भूतश्च भे मृतिश्च मे वसु चमे वसतिश्च मे कमं चमे शक्तिश्च भेऽ म wig म इतिश्च भे गतिश्च मे ॥२॥

BIW | अष्टा चत्वारि रश्च ॥ ५ ॥

दूति तैत्निरोयसंडितायां equates सप्तमप्रपाठके पष्डमाऽनुवाकः Hod

अथ पञ्चममाह,-“श्रश्मा च मे (लतिका च मे गिरयश्च मे wary मे सिकताञ्च मे वनस्यतयख्च मे हिरण्यञ्च मेऽयख मे dag मे पुश्च मे wag मे aq मेऽग्निश्च म ag a aug म श्रोषधयख मे रषटपच्यश्च मे अरुष्टपच्यञ्च मे ग्राम्याञ्च मे पश्चव aay aia कन्प्तां विन्तश्च मे वित्तिख मे शतञ्च मे शतिख मे वसु च मे वसतिश्च मे कमे च मे भ्रङ्गिख Aste म vag म इतिश मे गतिख a” इति । “च्रश्मादयः" प्रसिद्धाः । ‘sare’ छष्णायसं। ‘are कास्िताघारि । “seq प्रसिद्धाः । याम्यारश्यपश्रवा

4५2

(८४ तेत्तिसीयसंहिताभाष्ये। [आा०शप्र०।च्०५]

‘ag fafrmsta ‘wernt (समथा भवन्तु) । पुष्यं wal ‘far. “विन्तिः भाविलाभः। तम्‌ शेर्थापेतं पजादिकं । fa? खकौयम्‌ शश्वयारिकं। “वसुः मिवाससाधमं गवादिकं | "वतिः" निवासाधारो ग्हादिः। ‘aa’ ्रप्रिाजादि* 1 शक्रिः तदगुष्टानसामथ्यं | “श्रथः प्रथोजगविषेषः । “एमः' एतव्यं प्राप्तव्य सुखं । इति" अयनं cemmgare: । गतिः दृ्टमातनिः ॥

दति सायमाचाय्यविरचिते माधवीये वेदा यंप्रकाजे शष्णयज्‌ः- संहिताभाष्ये चतुथकाण्डे सप्तमप्रपाठके पञ्चमोऽमुवाकः eit

चभ्रिश म wea ®t dag a इन्द्र मे सथिता चम्‌ इन्द्रश्च मे सरस्वती ware aoa इनद्र्मे इरस्यति म इन्दर मे fave म इन्द्र मे वर्णश्च म्‌ इन्द्र्चमे त्वष्टा च॥ १। away Rua NS म इन्द्र मे frag म wey Ashen चम इन्दर मे मरुतञ्चम इन्द्र॑ मे fea चमे देवा wea a एथिवीचंम इनदर मे ऽन्तरि क्ष्व म इन्द्र मे योश्च मे, इन्द्र्चमे दिशं

nm eee —_—— ee ~

# ‘afutrnfe:’ शव्ादशर पुखकपाठः। † सुखमिति we qe ma | मुखमिति खादद्रपुसतकपाढठः |

[का००।प्र०अद्र्द्‌] बेदा्थेपरकाश | १०५

awe Rai Ya wee मे प्रजापतिश्च a THAW?)

त्वष्टा च | Ue मे । रकविरशतिश्च । ई ।

इति वैत्तिरीयसंहितायां खतुथैकाण्डे सप्तमप्रपाठके षष्ठाऽनुवाकः ॥ ० ॥

श्रथ षष्ठान॒वाकमाहः“श्रग्नि्च म इन्द्रश्च मे Way म xy मे सविता च म दृन्र् मे सरस्वती चम RE AT a रख मे इृरस्पतिख म wey मे fave म द्र मे वरुणञ्च म इन्द्र Aa चम TRG मेधाता wa exe मे विष्णुश म दृश्रख् मेऽ्िनौ च a tag मे मरुतस म दग्र मे विश्वे ष मे देवा oxy मे एयिवीषच म cae Aonfteg म wag मे qty awa मे fava area a aI म ra a प्रजापतिश्च म rey a” दति । श्रन्धादयः प्रसिद्धा देवताः | a. सर्गैः we समभागोपेतत्वादिन्दर एकंकया सष waa । दिक्‌ wat प्राच्याद्ा्चतसर उच्यन्ते । Fewer चोद्धा दिक्‌ । खा च मुस्यलाभिप्रायेख एथड्निरिष्टा ॥

इति सायनाचाय्यंविरविते माधवीये बेदार्थप्रकाे छष्णयजः- SATA चतुथेकाण्डे सप्तमप्रपाठके षष्टोऽनुवाकः ॥ °॥

१८९ तित्तिरीयसंड्िताभाय्थे | [are शप्र"अच्च ०५]

अरशुयं मे रश्मिश्च मेऽदाभ्यश्च मेऽधिपतिश्च म sage मेऽन्तयामश् म रेनद्रवायवशवं मे मैचावरुणख म wifaad मे प्रतिप्रस्थानं मे शक मे मन्धो च म ्राग्रयणश्च मे वैशदवख मे भुवं मे वैशानरथ्ंम ऋतुग्रहा ॥ ९॥ |

मे ऽतिग्राद्याख्च म grad मे वैश्वदेवश्च भे मरुत्वतीयाश्च मे महेन्द्र म श्चादित्यश्चमे सावि मे सारस्वतश्च मे पौष्ण मे पालोवतश्च मे हारि- याजन AW |

WATTS | WARTS ॥ ७ ॥

इति क्रैिरीयसंहितायां चतुर्थकाण्डे सप्तमप्रपाटबे सप्तमेाऽनुवाकः॥ ° ॥

अरय सत्रमीमा,--““श्शव्दख मे tag मेऽदाभ्यख्च मेऽधि- पतिश्च म GUL मेऽग्तयोामख म teary मे मैचावरुणख म श्राशिनख मे प्रतिप्रसान मे श्क्रख मे मन्यौ च म श्राग्रयणञ्च मे antag मे भुवश्च मे वैश्वानर म ऋतुग्रहा मेऽतिग्राद्याखच म tamg मे वैश्वदेव मे मरत्तीयाञ्च मे माद्ेष्रख मे श्रादिव्यख्च मे साविनख मे सारसखतख मे पौष्य मे पात्नीवत मे हारियोजनमख मे" दति । wares. सामग्रहविशषाः Brac

[का१९।प असख ०७] वेदा्थेपकार | १०७

प्रशिद्धाः । शअदाभ्यास्यस्यैव यस्य गहादशरनात्‌ रद्यमाणलदशां एयक्रुत्य tenes निर्दिश्यते, रण्लीनान्तु तद्ुदणसाधनलात्‌ t तथा च तब्रुशणमन््ः प्ते *»-्एकं ते WAY गरह्णाम्यक्रो रूपेण ave रश्मिभिः" इति । शअरधिपतिश्ब्देन दपिगहेा विवक्ितः, तस्य च व्येष्टलादाधिपल्यं । श्रत एव ज्रुयते,-“व्येष्टा वा एष ग्रहाणाम्‌' दति । प्रतिप्रखानश्ब्देन दिदेवत्यर्सहभावी सम्बन्धी प्रतिनिधभि- भावी ora विवक्तितः । भुवास्यस्यैव गरदस्यावनयमदज्रायां वश्वानर सखक्षपाठात्‌ तदवसन्नो वैश्वानरग्रष्देनाच्यते | श्राया Aqsa: प्रातः- सवमगतः, उन्तरस्ततौयसवनगतः सारखतयाऽभिषेचनीयास्थविछतौ इष्टयः, - सारखतं oe wera’ इति तज्रान्नानात्‌ । एं purty विदतिगामी xe: ॥

दति सायनाचाय्थेविरिते माधवीये बेदाथप्रकागरे छष्णयजः- STATA चतुर्थकाण्डे सप्तमप्रपाठके सप्तमोऽनुवाकः ॥०॥

eee

way मे afea मे वेदिं मे धिष्णियाश्च मे सुचश्च मे चमसा मे भावाण् मे ata म उपरवा मेऽधिषवणे च मे द्रोखकलश्थ मे वायव्यानि

# Cape’ इति GAT UST न सम्यक्‌ |

९८७ तेनिदीवसंडिताभाष्ये। [का००प्०मखख०र]

अ मे gave म आधवनीय॑य म anise मे इविदान॑ष्व मे गृहा, मे सदश्च मे पुरोडाशख मे पतां मेऽवरटवश्च मे स्वगाकारश्च Tes

दाख | षोडशच॥८।

इति कै न्तिरी यसंडितायां बतुथंकाणड सप्तमप्रपाठके अटमेाऽनुवाकः ॥ *॥

अरथाषटममाद, ewe मे बरिश्च मे वेरिख मे धिष्णियाश्च भे avg मे चमसा मे ावाणञ्च मे wag म उपरवाश्च मे अधिषवणे च मे द्रोणएकलश्रश्च मे वायव्यानि चमे wwe म muita म श्राग्रीप्रश्च मे effing मे weg मे सदश्च मे पराडाशाखच मे पचताख मेऽवश्यख मे खगाकारख मे” दति । catia यज्ञाङ्गानि द्रव्याणि ayaa प्रसिद्धानि। ‘er’ पलौज्नाखादयः । -पचताः' भ्रामिजादयः । “खगाकारः' शंयुवाकः, तेन fe यथासं देवतानां इविगेमनं क्रियते ॥

दति सशायमाचाय्यं विरचिते माधवीये वेदाथंप्रकाजे छष्णयजः- संडिताभागये चहुथकाण्डे शप्तमप्रपाठके अ्रटमाऽमुवाकः ॥०॥

[का०शप्र°अख०€] वेदाथेप्रकाशे | ¢=e

afr ® gay मेऽकचचमे eae मे प्राण मे- sqava मे एथिवो च मे दिति मेऽदितिख मे

tra a शक्करोरङ्कलये दिशश्च मे aka कस्पन्ता- खक्‌ चमे Wa TA स्ते।म॑श्चमे यजं मे दीक्षा, च॑ मे तप॑श्च म Was मे aa मेऽहेराचयें।टेच्चा डं दद्रथन्तरे च मे AHA कल्पेताम्‌ ॥ १॥

दीक्षा | शष्टादंश्च॥€॥

इति वै्तिरोयसंहितायां बतुथकाण्डे सप्तमप्रपाटक्षे नवमेाऽनुवाकः ॥ * ॥

गवममार,-श्रग्निख मे aig मेऽकंख मे खये मे प्राणश मेऽश्वमेधश्च मे एरथिवी च मे दितिख मेऽदितिखमे Gra मे अरकरीरङ्गलयो दिश मे यशेन कल्पन्ताग्टक्‌ च मे साम च मे amg मे ag मे दौला च मे avg मे wag मे अतश्च मे BUTI हृषद्रयन्सरे च मे ayia aaa” इति । श्र्निख्चीयमानः। घमः wah: । श्रायाकवते परोडाश्नम्‌' इतिं विहिता यागेऽकंः। श्ये चरम्‌ इति विरहिता यागः rai: | "प्राणाय waren’ इति विरिति हेमः प्राणः । wae प्रसिद्धः । एथिव्यादये रेवताविशेषाः । math wwe । aye: श्रह्ुलीवत्‌ विरारपुरूषस्य श्रवयवस्य विशेषाः । दिजः ATE चजरब्दात्‌ fafeaisfa ताः सवाः "मेः (मदीयेन) ‘aga’ ‘area’ (सखखव्यापारसमथाः wey) । खगादया मन्लविशवाः। सामः

4

gee तेततिरीयसंडिताभाष्ये | [कार्धप्रग्अख्०्र०]

सामादिरूपं Gv । ther यजमागसस्कारः । तपः पापख्यारथम्‌ ` अनगन्रनारि | ऋतुयंन्नाङ्गशतः कालः | ततम्‌ एकस्मा । अद्ारायोः सम्बसिनी या दृष्टिः, तया मदीयं सस्यं कष्यता- fafa: । हृषद्र यग्भरे सामनी, ते च मदोयेन ‘age "कष्पेत° (ख्य वहारमथे भवेताम्‌) ॥

दति सायनाचाय्यविरचिते माधवीये वषेदाथेप्रकागरे रुष्छयजः- कंहिताभाव्ये चतुर्थकाण्डे सप्तमप्रपाठके नवमोऽनुवाकः ॥०॥ `

Mig मे वत्साश्च मे च्यविख मे aw + a दित्यवार च मे दित्यौही च॑ मे पथ्चाविश्च मे wart चं मे जिवत्सशं मे जिवत्सा च मे ging चमे Gaels मे पक्वां मे पष्ठौही चं agar wa वशा TA WAN vk

मे awe asaagid मे धेनुश्च a wraata कल्यतां प्राणा THA कश्यतामपानेा यन्नेनं कल्पतां व्याने यज्ञेन कल्पतां चक्षयेन्नेनं कलयता ओं यज्ञेन कल्यतां मने यज्ञेन कल्पतां sala कल्यतामात्मा aaa await यन्ना यत्नेन कल्पतां ॥ २॥

WAN | चत्वारि शच ॥ १० ॥ इति वैत्तिरी यसंहितायां चतुथंकाणड सप्तमप्रपाठके दश्नाऽनुवाक्तः ॥ * ॥

[are शप्र*भख्०र०] Sarita | १९१

अथ दश्रमानवाकमार,-“गभोखच मे arg मे विच मे धवी च मे दिच्यवाट्‌ चमे दित्यैष्टी चमे पञ्चाविश्च मे पञ्चावी aa fay मे जिव्ाच a तुवाट्‌ च मे git चमे ware मे पटौदी चमे way Aa च मे way a वेद Ror च मे धेनु मे श्रायुर्यननेन कल्पतां प्राणा यज्ञेन कल्पतां अपाने यज्ञेन कल्पतां व्यानो aa कण्यतां चलु्यश्नेन कश्पतां ओं यज्ञेन करपतां मने ana कल्पतां asa कल्पतां आत्मा यज्ञेन कण्यतां यश्चो यज्ञेन कर्पताम्‌”” दति । गभा TTY प्रसिद्धाः । साद्धावल्छ रो* agen: पुङ्गवस्तियविः । तथाविधा गौः जियवी । दिसंवत्छर ऋषभे दित्यवाट्‌ । तथाविधा atfearet साद्धंडिसंवन्छर वभः पञ्चामिः। । तथाविधा गौः पञ्चावी | संवत्छरजयापेत छवभख्विवत्छः । तथाविधा गौख्िवलत्धा । साद्धै- जिवत्छर waging । तथाविधा गौस्र्यपही । चतुःसंवत्छर ऋषभः पष्टवार्‌† । तथाविधा गौः caret! Berar waa BI । वन्ध्या गोवशा । उक्तणोऽप्यधिकवयख्क ऋषभः । गर्भघातिनी aie । अकटवादी aterm । गवप्रखधतिका ata: । श्रायुरारयः प्रसिद्धाः ATT WIT! उक्ता श्रायुरादया मदीयेन यज्ञेन कायेक्तमा way) यञ्चः किप्यमाणेऽमेधादिः, Was

UH खकायेच्मा भवतु ॥ * साङधवत्सर इति पाठो भवितुं युक्तः । रषं “चियविः” इत्यत्र च्विः इति, “faaat” इव्त च ‘ag’ इति पाठो संहितानसारेल भवितुं gar |

† रखवमेव सब्बे पाठः| ‘uate’ इति तु भवितुं युक्तः ।

‡ "पवद" इति aera पाठो न सम्यक्‌ । 4४ 2

६९२ तिततिरीयसंडिवाभाष्ये | [कारभपर्नच्य०९१]

दति सायमाचा््थंविरदिते माधवीये बेदाथेप्रकाण्रे रष्ययजः- ंडिताभाग्ये CATS सप्तमप्रपाठके र्रमाऽनुवाकः ॥ ०॥

रुका चमे तिखशमे पश्चमे anwa arg मरकादश मे VET ya पथ्बदश चमे सत्त- दंश चमे नव॑दश च म रकविर्शतिशच मे चयेा- विशतिश्च मे पथ्डविःषातिख मे सप्तविर्शतिश् मे नवविशतिश्च म रकचिःशच्च मे चयस्तिरशश्च ॥ १ ॥

मे wig मेष्टौ च॑ मे दादश खमे tens मे विध्शतिञ्च मे चतु विर्शतिख मेऽष्टाविर्शतिख मे aifezay मे षटचिर्शश्च मे चत्वारिर्ण्च' मे तुंत्वारि "शख मेऽष्टा चत्वारि शश्च मे वाजश प्रसव- खा पिज कर्तु ख सुव मधा च व्यञ्जियः,च भ्रान्त्यायन- न्यञ्च Waray भुवनश्चाधिपतिश्च vy

चयस्विरश्च । व्यस्य | रकाद्‌श ख ॥ ११ ॥

इति तै्षिरीयसंहितायां चतुर्थकाण्डे सत्तमप्रपाटके एकादथाऽनुवाकः ॥ * ॥

एकादश्रमार,- “एका चमे fare a पञ्चच aad a भवच मे एकादन्न च मे Wiens मे gyn ye मे सप्तद च मे मवद च मे uafavafag मे watfavafra a पश्च

[ere भप्र भस्य ०९९] erase | १९

favafra से सप्तविशज्रतिश्च मे मवविश्श्रतिख मे एकचिर्श मे जयस्तिर अर्च मे weg ascot च मे दार चमे पाड्य मे विश ्रतिख मे चतुर्विंश्रतिख मे.्टाविश्श्रतिख मे chew FR षट्जिःअरच्च मे चलारिर जख मे चहुखलयारिर अ मेऽ्टाचलारिश्शथ मे वाख may श्रपिजख nag सुवच मधा च afray आग्धायनखाग्धद्च भावमख भुवनखाधिपतिख्च" इति । एकादिष्राः SBT: | वाजादयः सवं मम स्विति Wa.) Tad) प्रसवः marae: | श्रपिजसद्यैव grata: | खतः wget भोगादिविंषयः, यागा at सुवसषस्यात्पक्ना हेतरादिव्यः । अथ वा वाजादयः रेचादिमासानां मामवि्तेषाः, तदानीं ते da प्रीएन्विति TNT । चकाराः परस्परसमुखयाथाः, शअरगक्रकाखारिरेवता- समुश्याथा वा। ` यथेक्ैकादज्नानवाकरूपमन्वसाध्यं हामविशेषं विधक्ते,-“वधा- धारां जाति aa भाराऽसदिति प एषा saa घतस्य ॐ wae धाराऽमु्रिन्‌ लाके पिन्वमाना उपतिष्ठते” (५।४।८अ °, दरति । वषाः (धनस्य) धारा (साव्यं) यया श्राव्या लभ्यते सेयमा- डतिवेषोधारा, तां लडयात्‌ । तदेतदुक्रनिरवचनं खच्यते,-“वचेर्मे धाराऽसत्‌' इत्यादिना । यजमाने वसाधीरां * अति ख प्रयमं मम धनस्य नेरन्तयं ्यादित्येवं कामयते, ततस्तेन ददमाङतिङयते, तेन हा मेन एनं यजमानं खगंलोके ere धारा प्रीणयति, सेवते | तच ॒द्रव्यं॑विधत्ते,-“श्राञ्येन जाति तेजो परै श्राञ्यं तेजा

* वरामिति खादश्यादिपुस्तकस्यः पाठो न सम्यक्‌ |

९९8 ते्तिरीयसंडिताभाव्ये। [कआा०भप्र०नख् ०९२]

वसाधारा तेजसा एवारमी तेजाऽवरन्धे'° (५।४।८अ ०) इति । सुक्शा- feuneagefa gray तेजाङ्ूपतवं प्रसिदम्‌ ।

कामप्रािद्ेहलेनापि तामा डति प्र्सति,-“अ्रचा कामा वै वसोधारा कामानेवावङन्धे" (४।४।८अ ०) इति ।

श्रन्वयव्यतिरेकार्भ्यां सान्तत्यं विधनले,--“यं कामयेत प्राणाम्‌ wel ware विष्छिन्ामिति विग्राहं तच्छ waa, प्राणागेव we अनाय विष्छिन्ति; यं कामयेत प्राणाम्‌ we अन्नाद्यः सन्नथामिति सन्ततां त्य Twa, प्राणानेव wa Waray सननेाति” (vist cae) uff ‘we’ यजमानस्य प्राणान्‌" sei च विच्छिन्लाम्‌' दयेव faery weet मन्त्रं wa flag ‘ave’ wa प्राणानामकस्य FG कामयते, Vises समतामाङतिं अडयात्‌।

अथ “arg मे” दत्यादीनि “seg मेऽ मे” (39°) इत्यादिप्राक्षनानि* चतुखतवा रिं्रदधिकश्नतसंख्याकानि वाक्यानि | तानि <xtawarecy far uvefa—‘arent दादामि काति sem माषाः संवत्सरः संवत्रेतवासती श्रन्नमवर्न्धे" (५।४।८अ०) टति। दाद्नानां वाक्यानां समूहा cred तानि च

* रवमेव सव्वं पाठः। खज इत्यादीनि प्राक्तनानि च' इति पाठो भवितुं ae) “aera मे” इति are प्रयमेऽनुवाकेऽस्ति। wie सम्भाव्यते-- "मे इति पदं प्रमादपतितं, वाजख xeretfa’ Karst पाठः, “aera” इत्यादीनि च trem वाक्यानि Gears Walt सन्ति, तान्धेवाचर खभिप्रतानि |

† Saag भाष्ये eran दादश इति दिरक्तिरस्ति, won मलसंडितायां TULSA भाव्ये रकस्येव CMI व्याद्याना्च दिरक्तिख्पेचिता |

[का०भप्र०भख ०९९] बेदा्थेपकाग्े | १९५

दादश्नानि पुमद्धादज्रसंस्याकानि*; तथा सति चतु्चलारि्रदधिकश्नत- PATA, संवत्छरङूपलात्‌ संवल्छरसाच्यमन्ञ प्राभोति ।

अथ चतुथंमुवाकगतानि वाक्यानि wiafa,— “arg मेऽचुख म इत्था एतद WAS रूपः रूपेशेवान्नमवङ्न्धे'” (५।४।८अ ०) इति । “wan” इत्धादिभिवीक्येयत्‌ प्रतिपाद्यं तत्सवंमन्लस्य रूपं, लदभावस्वान्नसाध्यलात्‌, उपरितनाना श्च ब्रीद्यादीनामन्नसाधनल्वात्‌ ।

श्रय पञ्चमानुवाकगतानि वाक्यानि प्रशंसति,“ wiry म श्रापश्च म द्याह एषा प Wa यामिः सयानि एवान्नमवर्न्धे” (५।४। ane) off) Ra: पाकरेत॒लादन्योामिलम्‌; श्रपाञ्चोषधिजनक- लादनञयानिलं । UTS कारणसदितमलं प्रात्नाति |

अथ वषटामुवाकगतानि वाक्यानि प्र्॑सति,-“श्रधंश्धाणि जहाति रेवता एवावर्न्धे थत्‌ सवंषामधमिग्धः प्रति wanfext देवतानां यिष्ठभाक्रम दन्रयुत्तरमाहेद्धियमेवासिनुपरिष्टाहधाति (ust श °) दूति । येषां वाक्यानामनतेषु दः पद्यते, तानि ‘aria’, तेषु वाक्येषु अ्रभरिसामादीनां रेवतानां पूवोधैषु श्राख्नातत्वात्‌ देवताः arate | "यत्‌" (यस्मात्‌) कारणात्‌ स्वर्षा" वाक्यानां रतिः “श्रधेम्‌' ‘ogy (प्रतयेकहुन्तरां TE) Tad, "तस्मात्‌" कारणात्‌ श्रयम्‌ द्रः” “द यिष्भाक्रमः,- शयिषठं प्रतं दविभेजतीति श चिष्टभाक, - श्रतिश्रयेन तादृश्रः। CHES श्रम्‌" BT उन्तराधं मतं प्रा, तसमात्‌ ‘afar यजमानेऽपि “उपरिष्टात्‌, (पुरोभागे) wquf< इड्यं खापयति।

oS पुनदादश्नसद्ाकामि” इति सन्येव पाठो न सम्यगिव प्रतिभाति।

९१९६ तेत्तिरीयसंडिताभाष्ये। [कारभप्र*अश्च०र९]

कप्तमाषटमयोारनवाकयोरवख्वितानि arent प्र्सति,-“वच्वा- यधानि शाति यश्चो वै यश्चायुधानि अन्षमेवावङ्न्धे । अथा एतद UNA GIy रूपेठेव yaa” (५।४।८अ °) ci । शश्दा- भ्यारिगदरूपा णि यद्चसाधनानि सालाद्यन्ननिष्यादकलाद्यश्चस्यषूपाणि | द्ाबरहिरादिभियश्चः परण्परया निरूप्यते, a तु uefa area निष्यद्यते, तस्मात्‌ तामि aye Stl एतिरन्रङ्ेवैरिरङ््ख यन्नायुधेयेन्नं प्रापराति।

अम्मिमख्ञ quate तात्पये रशेयति,-““ ख्य से WATTS म LTE खगार्त्ये” (५।४।८अ °) इति । areata करणायेत्यथः।

गवमेऽमुवाके पुवाधगतानि वाक्धानि प्रवसति, -श्रप्रिख मे way मे CATE एतद ब्रह्मवचेषस्य रूपः रूपेषेव ब्रहावसेसमवङ्न्धे"(५।४। age) टति । अन्धारिभित्रोद्धणकमनिद्ेतेरेतेवां ब्रह्मवचेसङूपत्यम्‌।

afeda अनुवाक उन्राधगतानि वाक्यानि प्र्सति,-“ख्छक चमेसामचम CATE एतद न्दा रूप रूपेव च्छन्दा रसि sae” (५।४।८अ ०) इति । ऋगादि श्छन्दार्षा बेरानां) स्लरूपमिनत्धेतत्‌ प्रसिद्ध म्‌ ।

दश्रमेऽगवाके gant प्रसति,--“गभाख्च मे वत्सा म इत्याह एतद पश्यूला रूपः SIGs पश्ुमवद्न्धे(१।४।८अ ०) दति। गभवत्छादोनां wea प्रसिद्धम्‌,

तस्मिन्नेवामवाके उन्तरारधगतानि वाक्यानि प्रशसति, ‘ara जरात्यक्ख्य ma” (५।४।८अ °) दति । “wadiia acon

[ का०९।प्००।ख ०११] बेदाथप्रक्षारे | ६९७

इत्यादयो AMT: कण्याः, TH यत्‌ यत्‌ वस्त॒ UH (खस्लकाग्यं चमं म भवति), तस्य तख सामथय श्रयं हमः |

एकादञ्नानवाके पुष्वेभागगतानि वाक्यानि परशंसति,“ यग्त्‌ aga जुहाति मिथुगत्वायः' (४।४।८अ °) इति । “चतस्ख मेः “टी च मे' इत्यादिकं समसस्यारूपं युग्म; “एका च मे" ‘fray मे' इत्यादिकं विषमसंस्थारूपमयुजं ; fad स्तीपुरुषवत्‌ परस्यर- विंखक्षफत्वात्‌ मिथुमत्वाय खन्पद्यते |

रानिदयेऽणुल्रोानलराधिक्ये प्रशसति, “उन्तरावती भवताऽभि- कान्ध" (५।४।८अ °) दति । एकस्माद्‌ शरं fae, तस्मादुक्तं पञ्चत्वं ; तया WITS टलं, तस्मा्ात्तरं stew । एवसुभयोः उन्लरोाम्सरावत्वेन afar व्याश्भिभेवति |

युग्मायम्भ्ंस्यावाचिनां wWeTat तात्प दशेयति,- “एका च मे freq म care देवच्छन्दसं वा एका च fray, मनुग्ध- व्छन्दसं WEY WE च देवच्छन्दसं देव मनुव्यच्छन्दसश्च अरव <a” (५।४।८्अ०) इति । विषमसंख्यया gaat प्रियाणि च्छन्दा सि निष्पाके, समसंख्यया त॒ मनुग्यपरियाणि; WTR प्राप्रोति |

TRASH HTS Sale प्रशंसति,--“श्रा wafay war जाति waftayne रेवता रेवता एव श्रव रम्भे श्रा श्र्टाचलारिशतेा seria ्टा्वारिरअ्रदश्तरा जगती जागताः पञ्चतो अगत्या एव WH WA TA” (५।४।८अ ०) दति।

safe waa उस्रभागगतानि वाक्यानि प्रथसति,- 45

९९८ तेत्निसीयसंडिताभाष्ये। [का०४।्र०अख ०९९]

“वाजख्च* प्रसवस्येति दादजरं जाति xen मासाः खंवस्षरः sage एव प्रतितिष्ठति” (५।४।८्अ ०) इति।॥ अच विनियोगसयरः,- अप्राविष्णु वखाधारामेकादन्नभिरादितः । अगुवार्केजहेत्येतामाछति सन्ततां चतादिति ॥ अथ मीमांसा, दादभ्राध्यायस्य ठतीयपारे(९ ° अ °) चिन्तितम्‌,- "न््ादौ किं वसाधारा HAT वाज सन्मते: । STR हेमेषु सन्तत्या दादशाग्तेषु AEA. ॥ अग्रौ किञित्‌ ae विदित, “खनततां वशाधारां जाति! xf aa सानन्धं निज्डकटदरिवे, ae wear सष्ापक्रमे सति उपपद्यते; तस्माकन््ादौ कशमैसन्निपातः । इति प्राप्न ब्रूमः, तस्मिन्‌ SITS कमणि “ETE Teale जुहाति इति अतं, दादब्मि- PTAA, VITA एकमाडङतिखङ्ूपं | तद्यया,- “वाजय मे प्रसव a प्रयतिश्च at प्रसितिश्च मे धीति मे क्रतुख मे खर मे wag मे भावञ्च मे Bfre मे ane मे सवख a’ द्यत दादश्रभिमन्वाक्धेरेका शआ्राङतिहातव्या । var उलराङतयः Tyg मेऽपागख मे" दत्थादिमिनिष्या्न्ते। एतेषु च हामदादश्रकेषु ` » स्मेव संददितापुलकेषु “वाण ware” शेव पाठोऽखति, are ‘omg मे प्रसव" इति भाव्यपुख्तकख्यः we समीचीन इव न प्रतिभातीति परि्बक्तः | tes “प्रवति मे प्रयति मे” इति fe पाठः asifinag भाष्ययुस्तके स्थितोऽपि संडितायामदगरंनात्‌ Stee |

t tem उत्तयाङतयः “stare मेऽपानख् मे” श्यादिभिर्निष्पाद्याः। ते च दामा wan, Aq’ इति खादशपस्तकपाठः |

[का०।प्र०अद्य०१२] बेदाचप्रकाश | १९९

मध्ये विलम्बाभावः सान्तं, न तु मन्त्रकरण; SRI: | ATTA पुवन्याचेन मन्त्रान्ते कडसन्निपातस् नास्ति वित्तः 1”

इति सायनाचाग्येविरचिते माधवीये वेदाथप्रकाश्चे शष्णयज संहिताभाे चतुथेकाण्डे सप्तमप्रपाठके एकादशोऽनुवाकः ॥ ०॥

MAT नः सत्त प्रदिशखतखो वा परावतः । वाजे ना विश्ैदवेरधनसाताविावतु?। विश्वे we मरुता faa अतो fra भवन्वम्रयः समिङ्धाः। विश्वे ना ठेवा अवसा ग॑मन्तु विश्वमस्तु द्रवि वाजं अरे | वाज॑स्य प्रसवं देवा रथे याता हिरण्ययः | afar हस्यतिमरुतः सामपोतये९। वाओं-वाजेऽवत वाजिने ना धनेषु ॥ १॥

विप्रा SAAT BAM: | अस्य मध्व॑ः पिवत माद्‌- यध्वं वृत्ता यात पथिभिरदवयानेः“ | वाजः परस्तादत मध्यत ना वाज देवार छतुभिः कल्पयाति वाजस्य fe प्रसवाऽनन्नमीति विश्वा श्राशा वाजपतिभवेरयं५ | पयः एचिव्यां पय श्रोषधीषु प्ये दिव्यन्सरिं्े पय धां । पयस्वतीः प्रदिशः सन्तु aw | सम्म जामि

पयसा धृतेन सम्मा रजाम्य॒पः ॥ २ I 4 8 2

७०० तेत्तिरीयसंहिताभाव्ये। [का०धप्र०अख्०९र्‌]

ओषंधीभिः साऽहं वाज सनेयमग्ने" | नक्ताषासा सम॑नसा विरूपे धापयेते शिशमेकाः समौष्ौ द्यावा छामा इको अन्तविभाति देवा safe धारयन्‌ द्रवि- Ver”) समद्रेऽसि नभ॑खानााद्रंदानुः शभूमेयोमू- रमि म वाहि खाद माङतेाऽसि मरुतां गणः शमू- मयोमूरभि मौ वाहि aren’ wae सि दुव॑खाभ्डभ्‌- मयेमूरमि at, वाहि aren’ ass

wag | WE | Tease भूमेयोभूरभि मा । डं WN १२।

इति वैसतिरीयसंहितायां चतुधेकाण्डे सप्तमप्रपाठके दाद्‌ ओेाऽनुवाकंः ॥ * ॥

एीरेकादशभिरम्‌वारकेवैसेाधराहाम SM: । श्रथ दादे वाज- प्षवीयहाम उच्यते | कश्यः, “वाजप्रसवीयं AV स्त याम्या श्राषधयः शप्त wren एयगन्नानि इवीशत्धौ दुम्बरेख सुषेण, वाजस्येमं परसवः सुषुव इति याम्या ला आररण्धां* जातिः दति । तच गाभ्याणं wT: प्रथमकाण्डे (OWNS) समान्नाताः । ATTA मन्ना TNT TAT । तचारण्छस्य बेफधान्यस्य Wary प्रथमाग्टवमादः-“वाजा गः सप्त प्ररिग्रः, WaT वा परावतः। वाजा ना विभरदधेरनसाताविहावतु(९)*

* खच सारश्या इति पाटो भवितुं ae |

[ atte ९।प्र०अखख ०९२] वेदाथप्रकषाणे | eer

दति । wrerergeet दिशः, ऊद्धाधोमष्यमास्तिखः,--एताः ‘an’ प्रदिशः" (प्रहा fam) वाजः" (अरल्लखङ्पाः, अरखप्रदाः) wafers: | तथा "परावतः" (श्रत्यन्तदूरवर्निन्यः) “वत्ता वा",--श्राग्रेया्ाख्त्‌ः- agar विदिशा विदूरस्था एव श्रवभासन्ते ; ATE श्रस्माकमन्नप्रदा भवनु । स वाजः” (wate) ‘Kw (अस्िन्‌ TH) ‘WET (धमप्रदेणे) an ‘fades: परितः सन्‌ ‘a (ger) “्रवतु" (रतु) |

श्रथ श्यामाकधान्यस्य हामाय दितीयाग्टवमार, “विश्वे we मरूते विश्च ऊती विश्वे भवन्वग्रयः समिद्धाः । विश्वे ना देवा अवसा श्रा aay विश्वमस्ठ द्रविणं वाजा aa” दति । श्रदयः (श्रस्िन्‌ दिने) विश्वे (खव) श्रपि ‘aeay’, तथा aa ‘faa’ (wa) ्रपि देवाः ऊतीः (रक्षणाय) भवन्तु" (प्रवरां) । तथा ‘faa? (सवं) श्रपि ‘aaa’ “ समिद्धाः” (सम्यक्‌ प्रज्वलिताः) भवन्त्‌ । तथा ‘faa’ (खव) श्रपि “देवाः ‘ay’ (earn) “श्रवसा (क्षणेन) निमिश्लग्डेतेम श्रा-गमन्तुः (श्रागच्छन्तु) । तथा “विश्वं रविं (सवेमपि धनं) ‘we भवन्त्‌" * (wag विद्यताम्‌) |

अरय गीवारहामाय ठतीयाग्टवमाह,-“वाअस्य wad Zar रथैयाता हिरण्ययः | sfafest इरस्यतिमंख्तः सामपीतये(९)०१ दति । वाजस्य" ्रसवम्‌ः (श्रखदीयस्य see प्ररणसम्पादमम्‌ ) eign अन्धादयस्त्रयो “देवाः “सामपीतये' (सामपानार्थे) हिर द्छयेः दिर ्छमयेः ‘ray (सुवणेमिग्भितेः रथैः) सह ‘ata’ (्रखद्यागन्धमिं प्रा्नुवन्तः) |

# खच ‘ae’ Kea पाठो भवितुं य॒क्तः।

Hor तेसिदीयसंडिताभाय्ये | [का०९।प्र०अख ०१२]

ay sftiatiara चतुर्थग्टिवमाद,-“वाजे-वाजेऽवत वाजिनेए ना धनेषु विप्रा saat wag: । we मध्वः पिवत मादयध्वं war यात पथिभिरंवयामेः.*)*” इति । डे वाजिनः, (अ्लसम्पादकाः) देवाः, वाजे-वाजेः (तन्तदखलनिमिन्तं) धनेषु" (धननिमिन्तश्च) “नः” (merry) “अवतः । विप्राः" (्राह्मणवच्छ gt) अ्डताः'(मरणरद्िताः); wa aaj ad वा जानन्तीति ‘wag’; arga हे देवाः, “अरस्य मध्वः" (ददं auras) ‘faa’ (पानोपलकधितं भाजनं yea) । ततः (मादयध्वं (इष्टा भवत) । ततः ‘war’ ea "देवयाने -पथिभिः* (खं खं स्थानं प्राप्ुवत) |

अरय गवीधकशामाय पञ्चमीौष्टवमाद,- “वाजः पुरस्तात्‌ उत मध्यता ना वाजा gay ऋतुभिः कल्पयाति । वाजस्य हि प्रसवेऽगन्ञमीति विश्वा sim वाजपतिभवेयम्‌.५)” दति । ‘a (रस्माकं) पुरस्तात्‌" (पुवेवयसि), ‘ea’ “मथ्यते (मध्यमे वयसि), ‘ats.’ (अखं) भवलिति शेवः । किञ्चायं "वाजः “waft” (काल विशेषैः) "देवान्‌" "कल्पयाति (aware यष्टव्यान्‌ रेवाम्‌ सम्पादयति)। सति हि अस्ते ae werd । ‘fe’ (यस्मात्‌) ‘arora’ (श्रन्नस्य) 'प्रसवः' (प्रेरणं सन्डद्धिः) ‘fear “ate” (wat श्रपि fam) शनलमीति' (श्रतिश्रयेन श्रवनताः करोति), शश्नसण्डद्धै सत्यां सवदिग्बलतिनः प्राणिनः खाधीना भरन्ति, तस्मादहं वाजपतिभेवेयम्‌' |

श्रथ मकरकाख्यडेमाय वषष्ठीगटवमाह,-“पयः wut पय Stauty var feerafte पयो uti पयखतीः प्रदिः सन्‌

* खच ‘ara’ इति पद पतितमिव प्रतिभाति |

[जा ०धप्र°शख०१२] ARITA | ७०

मद्यम्‌(९) दति । वाजस्न्टद्यय “एयियां? ‘ca (अलं) ‘ut’ (ae wrote) । क्या श्राषधीषु" श्रपि ‘ar श्धघा"। तया “दिवि (दुलेके) श्रपि पयो" ‘wi? । ‘safe’ श्रपि "पया धाः । दिश" (अकृष्टाः wit fem) "पयसखतीः” वन्तु" मद" (मदै HAG भवन्तु) |

BQ गार्युतदामाय, ङुशत्यद्ामाय वा सप्नमीग्टचमार,- “सं मा जामि पयसा gaa सम्मा wag श्रोषधीभिः। साऽ वाज सनेयमग्ने)” इति । हे ‘wa’, त्वत्‌ प्रसादात्‌ at श्रं “पयसा” (कीरेण) च “सं'-“जामि; तथा मां ‘yaa’ सं"- जामि ‘aa’ “ओषधीभिः “वं'-.खजामिः । चीरादिभिः dae: ‘tse? वाजम्‌" (wa) meet सनेयं” (लभेयं, अ्न्येग्याऽहमधाम्‌) |

Uae: साध्यं हमं विधक्ने,-“श्र्निदैवेग्णाऽपाक्रामद्धागसेय- मिच्छमानस्ं देवा श्रबरुवनुप न TANG व्यं ने वहेति सेाऽ्रवीद्‌ at टशे ayaa वाजप्रसवीयं swafaia तस्मादद्मये वाअप्रसव्रीयं asia यद्वाजप्रसवयं जहाति शअ्भ्निमेव तद्धागधेयेन समरद्खयत्ययो श्रमिषेक एवास्य सः” (५।४।९ अ °) दति । oF भागरहितेऽप्नि- भागमपेलमाणा देवेग्याऽपरक्तः क्ाणगमत्‌ । स पुमदेवंविवैहनाय आहत खभागत्वेन "वाजप्रसवीयं" हमं al aaa सवै यजमाना ‘ama’ "वाजप्रसवीयं ‘ofa’ श्रताऽजापि तङ्कामेन अग्निमेव" खभागेन ‘wagafe’ | aft च स हामः “ae (अनः) श्रमिक स्थानीयः, तस्मात्‌. RAT |

अथ प्रथमकाण्डान्नातेः (७प्र०।९ ome) "वाजस्येमं प्रसव.”

०४ तेतिरीयसंडिताभाष्ये। [का०शप्र०अञ्च०१२]

दत्धयारिभिः ay शचत्धानां treet wat विधत्ते, “चतुद ्भिजेदाति सक्त ग्राम्या Stew सप्त sven उभयीषा- wae” (५।४।९ अर ०) इति । तिख-माष-जीरि-यक-परियम्बणवोा गोधूमा इति सप्त ग्राम्याः। वेणखश्चामाकादय उदाइता WITT: । खभयविधधान्यसष्छद्भये चहुदंश्रभिंहमः |

एककम मन्तेशेकेकस्छ हमं विधन्ते-““श्रन््यान्नस्य wees स्याश्नस्यावरष्े'” (५।४।८ भ्र °) इति wargde तन्तदन्नप्रा्यथंम्‌ teu Bra: |

Sreacrat oe वाधितु साधनान्तरं विधन्े,-“्दुम्बरेक Stu str उदुम्बर अगेश्मूर्जवास्मा ऊजेमन्नमवरन्ये (५। ४।९ अ ° ) इति । ऊकं शब्दः खादुरसवाची । उदुम्बरान्नयाख्तथा- विधरापेतलादृ पलम्‌ |

अर क्रलङ्गतया War निषेधति,“ रेवानामभिषिक्रा- sfaferrarat तस्मादग्रिचिदषति न धावेत्‌” (५।४।९ र ०) टति। "देवानां" मध्ये यथा सौयमानेऽग्निरभिषिक्रस्तथा यजमानानां मध्ये अगरिचिदभिषिक्रः। ठषटिखाभिषेकखरूपात्‌ ,* तस्माद षेसमये धावनं न कुयात्‌ ।

प्रमादाद्धावने पुमराडनि विध, “श्रवर्डध? Waray wafer wy ध ववं यद्धावेदल्नाद्याङ्ावेदु पावन्ततान्ना्मेवाभ्यपावन्तते' (4) ४।८अ०) दति । ‘fe (यस्मात्‌) ‘we (अभ्निवितः) ‘ne

* “खरूपा' इति पाठो भवितुं ae |

[का०9।१०अख ०१२] ` वेदार्थ॑पकाे । ery

waa ‘mace’ (सम्पारित), afearataey “way एव, WAT इष्टम चमपरिहदाराय धावने aq araa® मच्छति। अता- Saad पनरपि श्राव्ेते। । |

aren, “नक्राषासेति ware शेतवल्छाये पयसा डला” इति । पाटस्ह,-“मक्षाषासा समनसा विरूपे धापयेते निष्रटुमेकः समीली । द्यावा लामा रुक्मो genta भाति रेवा श्रनि धारयम्‌ द्रविणादाः८८०” fal amy उषाश्च ‘antarer (राचिदिवसाविल्यथैः); “सममा” (परस्यरमेकमत्ययुकरे); fer "(राजिः ष्णा दिवसः शक्त द्येवंविखक्तण- SN); समीषी" (समीश्यो, अनुकूले) सत्यौ “एक “जिष्ठम्‌' श्रभिरूप "धापयति", यजमानकटढंक कमोनुष्टान सम्पादयतः। "यावा" (युखोके). ‘are (कितौ), “अन्तः (तद्भयमध्यवर्सिनि श्रन्तरिके) “वि-भाति' ‘aan: (राचमानेाऽयमभ्निविशेषेण sated) | tater व्यक्हरम्मि इति “देवाः प्राणाः, ते च द्रविणोदाः" (यागदारेणा मुकर फलं प्रयच्छन्ति), wear यजमानस्य प्राणा श्रभ्निम्‌' एतं “धारयम्‌” (तवन्तः) |

एतन्मन्साध्यं हामं विधनत्ते-“नक्रोषासेति हष्णाये saws: पयसा लुहेत्यक्ैवाखमी राजि प्र दापयति राजिया we श्राहाराजे VATA TH काममन्नारं ZETA” (५।४।९ अ ° ) इति। श्रयमध्वयुः, ‘wa (यजमानाय) “ser ब्छरूपेण ‘Uf’ धेनुखमां श्र दापयति"; पयःखमं फलं Wan प्रत्तं करोति । तथेव TAT वतसङूपया सेमसममहहः श्र दापयति | श्न्योन्यदानायेव arash | * ‘afa aaa’ xaarsa पाठ इति सम्भावयामि |

† ‘mada’ इति पाठो भवितुं ae | 4

ood afwétzafigariral | [कार०।पर०अख०९२]

want we fafa ते wate cA “श्रसमै* यजमानाय अन्राद्यङूपं BA सम्पादयतः। aah wwarta,— aefer qUTaarew Twat wera, warereaurarfatefa पयाय TATE AR खाहेति प्रथमामाङतिं जुहाति, ताभ्वः खाह्युत्तराम्‌ , एवमितराम्‌ पयायान्‌ विभजति, gore पत इति पयायाणार सप्तमी श्राङतौर्नां warawt एतेन व्याख्याता, भुवनस्य पत इति रथमुखे पञ्चाङतीजहाति द वाः इति ।

तज ऋताषाडिल्यारिमन्छषाध्यं हमं विधते,-“'रादरश्ता जहाति राद्मेवावरन्धे” (५।४।९ अ °) इति । रादरटत्ं्का “@arare” दत्यादिमन्ास्ृतीयकाण्डे (४प्रऽश्र °) समाखाताः।

श्रथ पयायसद्खयां विधने,-“षङ्मिजं हेति षदे ऋतव waa प्रति तिष्ठति” (५।४।९ ज्र) इति।

TR वापरितनाङ़तिषु Tyee विधन्ने,-“भुवनस्छ पत दति रथमुखे पञ्चाङतीजदाति वच्चो 3 wir agua दिभाऽभि- जयति" (५।४।९ श्र ° ) दति tard रथसुखं । स्ख्तीय रथ- BAA TIT रथस्य ays स्यष्टमान्नातम्‌ |

कण्यः, “समुद्रोऽसि mrafaaafeen stfe वातमामानि aera इति । तेषु प्रथमामाइ,-मुद्रोऽसि गभखानाद्र दानः शन्डमेयेग्िरमि मा वाहि arer®” इति। & वायो, Zarat लं “समुद्रोऽसि (खमुद्रवर्‌ बहलेाऽसि।); ‘rar’ (खप्रचाराव

~ 59

# “eise” इति ससन्धिपाठः aay पुस्तकेषु स्थिताऽपि असाधुरिव प्रतिभाति |

† समुग्रवद्‌ धनदाऽसि' इति आओदशस्तकपाठः उत्षरभाव्ट विरोधात (७०७ ° १९ Qo) न सम्यगिव प्रतिभाति |

[का०४।प्र०अखख ०१२] वेदायेप्रकाे | ७०७

विस्तीणाकाशवाम्‌); आद्रे (afesre) ददातीति श्रादरंदामुः"; श (शेकं सुखं) भावयतीति “अर्धः”; मयः (आसुभिकं सुखं) भावयतीति ‘aetna: । तादु ग्रसं माम्‌ “afer (मां प्रति) वाहि (गच्छ), एवं सञ्चारेण शेत्यमापादयेव्ययैः |

श्रथ दितीयामार.“मारताऽसि मरतां गणः चर्ममय ग्डरभि मा वाहि are’ ef । याऽयं बहनां “मरतां ' (वायुविश्षा्णं) "गणः' मारत्रब्दवाच्यः, तद्ुपस्लम्‌ “श्रसि' । we पृवेवत्‌ |

श्रय उतीयामादः“श्रवस्यरसि gaara wash मा वाहि aren” दूति। wad रक्षणं इच्छतीति श्रवस्युः" ; 'दुवखान्‌” (परिदयापेतः); तादृ्स्लम्‌ श्रसि' । भवं yaa |

एवैर्मन्वेः साध्यं हमं विधत्ते,--श्रप्रिितः इ वा श्रमुभभिन्‌ लोके arash पवते वातनामानि जुहाति श्रमि एवैनममुिन्‌ लोके वातः पवते” (५।४।९ अ °) इति । खगंलाके एतम्‌ “श्रभरिचितम्‌' श्रभिलच्य जैत्य-मान्य-घौरग्यगन्धयुक्रो areata । अरतस्तस्सिद्धये ‘aqaisfa दइत्यादि-वातनामानिः जयात्‌ । तेन trata वायुस्तथा “पवते एव |

पाठमराप्तं जिं प्रशंसति, “जीणि जुहाति जय दमे लाका Te एव लेकेभ्या वातमवरन्धे” (uigie we) इति ।

मन्त्रगतेन समुद्र शब्देन बाङल्यसाम्यमुपजीय वाता ल्त canes दजैयति,- “समुद्रोऽसि नभखानिन्यारैतदै वातस Say Sada वातमव न्धे” (५।४।९ श्र °) इति ।

अरर वातस्यैव Taare साधनं विधन्ते,-“श्रञ्नलिमा 47

क्ट तेत्तिरीयसंडिताभाष्ये। [का०9ुप्र*अस्य०९२]

ava न होतेवामन्वथाङतिरवकण्पते (५।४।९ श्र °) इति । we इसदयमेखमरूपेशाश्चणिमा ast वायेदत्पादममेवा्र हेमः | यस्मादेषां वातरूपाणणं समद्रयाशामश्जलिव्यतिरे केषा ङतिनं सम्भ वति। ग खलु वाते aera रक्ते । अरत एव जकारे! ब्राद्मशाम्भरमुदाजहार,-न दयेतस्यावदागमस्लौति विज्नायते" इति । wee व्यजनेनेवाश्जलिमा ast वायुं सश्चारयेत्‌,। अज्र विगियोगसंग्रहः+- "वाजा मः सप्तमिवाजप्रखवीयं जष्ाति हि। vata पयसा Bren, ससुद्रो-वातनामभिः ॥ जिभिजे त्यज मन्ता unten समीरिताः इति । wy मीमांसा, पञ्चमाध्यायस्य ठउतीयपारे(९९अ °) चिक्ितम्‌,- “न धावेदषंतीत्यादि चितौ सत्था करतावृत । अआआद्य्चितेनिमिन्तलान्न क्रताव्चिचित्खतः ॥ ददमाायते, “श्रग्निविदषंति न धावेत्‌, “स्तियसुपेयात' इति । तान्येतानि श्रप्निचिदतानि चितौ निष्यन्ञायां eat ततः प्रति maa, न तु चितेऽप्नौ क्रलनृषटानं प्रतीचन्ते। कुतः ? । अप्निचित्यदेम sure निमिनलतवनेपन्यासात्‌, भ fe सति निमिन्ते नेमिन्तिकस्य विलम्बो य॒क्रः। दति प्राप्ते ब्रुमःः-क्रतावुपयोक्षुमभ्निखयनेन* संस्कियते ; म च श्रनिष्य्े करतौ चयनसंस्कारः सफले भवति । तस्मात्‌ क्तौ निष्यन्ने सति पञ्चात्‌ चयनगसाफादयं परुषोऽपं वितवानिन्यमुमयंमदतीति क्रत्वन्ते तानि त्रतानीति” ॥ दति खायनाचाय्थेविरचिते माधवीये वेदार्थप्रकाभे छब्णयजः- संडिताभाय्ये चतुर्थकाण्डे सप्तमप्रपाठके दादभोऽनुवाकः ।०॥ * -खोयते a’ इति खा दपु लकपाढः।

[का०९।प्र*अख् ०९ a] बेदा्थप्रकाश | ७०९

afi युनज्मि शवसा yaa दिव्य Yow वय॑सा बहन्तं | तेनं वयं पतेम awe विष्टप सुवो राणा अधि नाक wna” | इमो तें carat पतचिशोा याभ्यार रघारस्यप VLA | ताभ्यां पतेम सकृतासु लाकं wea: प्रथमजा यें पराणाः? चिदसि समद्रयानिरिन्दु्दक्ः श्येन ऋतावा । fete शकुने भ्र ण्यमदान्त्सधस्यं भुवः ॥ १ |

श्ना निष॑त्तःर। मम॑स्ते we मा मा हि्सीविश्वस्य मडन्रधिं तिष्ठसि faa: | waz ते हंदयमन्तराय्‌-

Tartan भव॑नेघपिंते। उद्गा दन्तादधिं भिन्त दिवः पर्जन्याद्‌ न्तरिक्षात्‌ एथिव्यास्ततेा ने ठच्चावत। दिवा मृ्खासिं visa नामिरुगपाभेषंधोनां । विश्वायुः भराम सप्रथा नमस्पथे" | येनरषयस्तप॑सा सच ॥ २॥

आसतेन्धाना श्वभिः qtr भरन्तः। तस्मिन्न नि द्धे नाके ्रभ्रिमेतं यमाह्मनवस्तोशवर्दिंषंः | a पलीभिरलुं गच्छेम देवाः पुषैभाठंमिरुत वा हिरण्यैः | ATH VATA: सुतस्य लेके वतीये षषे अधिं रचने दिवः । आर वाचा मध्यमरदद्ुरण्य॒र-

१

ere afectrdfermia | [का०प०अखख ०९३]

aafa: सत्प तिखेकितानः। ye एथिव्या fated दविद्युतदधस्यदं रणते ॥ ₹ ॥

ये तन्यवः । शयमभ्िवींरतमेा वयोधाः संह fear दीप्यतामप्रय्छन्‌। विभाजमानः सरिरस्य मध्य उप प्र यात दिव्यानि धाम<। सम्म च्यवध्वमन By DIMA पथो देवयानान्‌ BET | श्रस्मिन्त्सधस्थे ध्यु्तरस्मिन्‌ fad देवा यजमानश्च सीदत") | येना सख वसि येनाग्ने सर्ववेदसं | तेनेमं यज्नं AT ae देवयाना यः॥४।

ena | उदुध्यस्वाप्ने प्रतिं जाहि रनमिष्टापुत्त

WAAAY पुनः कखः स पितर्‌ युवानमन्वा- areata aaa’) | sada यानि त्विया TAT जाता BUA: | तं जानन्नग्न AT रोहाथा AT वधया TAH Wy A

धवः । सथं । BTA । यः । THLE ॥ १३ ॥

इति वैत्निरीयसंहितायां चतुथेकाण्डे सप्तमप्रपाठके चयेदओाऽनुवाकः ॥ * ॥

[का०९प्र०अख ०१६] बेदाथेपरकाग्े | ORR

area वाजप्रसवीयहामाऽभिदहितः | अय जयोादशरेऽग्रियोगो- ऽभिधीयते । कल्यः, पुरस्तात्‌ प्रातरनुवाकाद्िं युनञ्मौति तिखभि- रभिग्टधसग्निं युगक्नि' इति। तच प्रथमामादः-“श्ग्नि युनज्कि अवसा gaa दिव्यारः सुप वयसा veri) तेन वयं पतेम mre fiery gar «eran af नाक उन्तमे(९) इति । श्रि" (चितमेतं afe) श्रवसा" (waa) ‘ada’ (घुतादिद्रव्ययुक्रोम कर्मणा) “युनज्छि" (रथेन safaare याजयामि) | atewa afi?) “दिव्यं (दोतनात्मक); ‘gaa’ (पचछाकारं); "वयसा" eer’ (वयसा चिरकालमा विन); Aa’ (श्रमना) वयः (यजमानाः) ‘mre? (श्रादित्धस्य) “विष्टपं” (तापरदहितं स्वान) पतेम, (प्राक्नुयाम) । ante वयं ?। “उन्तमे' "नाके (श्र्युत्ष्टे खगेलाके) ‘gay “श्रधि-'रहाणाः' (सुखप्रापकं प्रदेशम्‌ अ्रधिरोाढु- कामाः) ।

श्रय दितीयामा₹,-“दमा ते पल्तावजरो पतजिणा aay शलाशस्यप दर स्यग्रे anal पतेम सुरतामु शाक ass: प्रथमजा ये aren)” दति । “पतजिएः" (पच्याकाररस्या “ते (तव) श्रमः “TAT ‘oat amr (कदाचिदपि जणं ग॒ भवतः) । हे “aa, ‘anal’ (qanat) लवं "शासि" “श्रप-सि' (मारयसि), ‘anal’ वयं “सुरूतासुः (पुष्छकतामेव) पुरुषां योग्यं ‘eta’ "पतेम" (प्राभरुयाम)। ‘a’ “पुराण (श्रनादिसिद्धाः) “aaa (मदषंयः) सन्ति, ते च भ्रयमजाः' (ख्ष्यादावेवात्पन्नाः); ताद्‌ शा ‘aw लाके निवसन्ति, तं “लाकं 'पतेमः।

अरय उतीयामाइः- चिदसि समुद्रयोनिरिन्दुदं लः श्येन ऋतावा ।

७र२ तेतिरीवसंदिताभंष्ये। [कार भप् अच्च,

हिरण्यपत्तः wRaT सुरण्यमंहान्‌सधस्थे ya: भ्रा fare” इति । 2 an, त्वं चिदादिविशेषरेविशेषितः “श्रसि"। ‘fea’ (जगतसेतयिता, यजमामैधिता वा) ; “ससुद्रयोमिः' (यथा समुद्रः Saat जलग्हा्ण स्थामं तथा a daat maat खानं) ; “इन्दुः (परमेशर्युक्रः) ; ‘aay ` (कर्मनिष्यादगकुशलः) ; “सेनः (परिविशेषाकारः) ; ऋतावा” (मल्यवान्‌ ) ; “दिर ष्छपलः, (सवणमयाभ्वां पलाभ्वासुपेतः) ; 'रकुनः' (कामनादिभेरेन कडादिपच्याकारख); ‘are’ (सवे भरितं चमः); "मदान्‌, (बहीमिरिष्टकाभिद्धित्वात्‌ fre); ‘awe’ (श्रादित्येन ख एकच fafaara मण्डले) “श्रा fern’ (समन्तत उपविष्टः) * | wen, Gears सोरे एकया Wad भवत्यथ ममस्ते WE मामा हिरसीरिति दाग्यामग्रिमभिग्डश्ति' cf तच प्रथमामाद.- “नमस्ते ag मा मा feyalfawea quafy तिष्टक्षि जितः । wax ते इदयमन्तरायुद्यावाएटथिवी भुवनेव्वप्ति“” इति । हे ai, "ते' "ममः स्तु, a कर्मणि लच्यागकारिण। ‘ar feat: (मा विनाध्य)। a ‘fous’ ( सवस) जगतः ‘que’ (निरावदु स्मे चितिप्रदेजे) ‘far’ (afr: सन्‌) -श्रधितिष्ठसि (श्रधिका शला ave) 1 ‘a? ‘eae (wate चिं) समुद्र ' वन्तेते,- यावदष्टिदारेण समुद्रसमानं जलं सन्पादयिग्थामौत्येवं सवेदा marae: । तथा श्रन्तरायुः (्दीयचि्तस्य मध्ये सवषां

# es “भ्रवः" इति पदस्य व्याख्यान पतितमिव प्रतिभाति | † धज ‘ar (मां) इति पाठः पतित इव प्रतिभाति |

[का०भ१।प,अख०९द] ered | ‘OLR

भ्ाणिनामायुसिष्ठति),--चिरं जीवन्तु एते प्राणिन इति दा खरवि wavy तेषामायुभेवत्येव । किञ्च “भुवनेषु (स्वेषु लेकेषु) निमिन्त- तेषु श्ावाषएटथिवी" “श्रपिते"--उपरि शः अधा मिच्च लवा स्वापिते,-एतयामेध्ये सवे लोकास्तष्न्तिन्येवं तवानुगरहः | |

श्रय दितीयामादः“उद़ा दन्नादधिं भिन्त दिवः पजन्यादन्त- frara एयिव्याखता ने टष्धाऽवत । दिवे मुधासि एथिव्या नाभि- ूगेपाभेषधीनां । विश्वायुः भ्रमं सप्रथा aaa” इति । अण पुजाथेम्‌ एकस्मिल्ञेवापरै बहलमारोण निर्दिंष्डते । हे प्रयः, ge “उद्धा” ‘ew (उदकानि प्रयच्छत) खदकदामे क vara इति उच्यते । “उदधिः “भिन्तः+-ऽरकं धीयतेऽसिन्नित्युदधिमः, तं विदारथत । केभ्यो निमिक्ेभ्यः । “दिषेः “श्रम्तरिशात्‌' ‘afer’ (लोकजयं farferettertierd:) । “ततः, (भेषविदारणादू ङ) ‘cae’ आआमतथा “ष्याः नः" (wer) ‘waa’ (रचत) । पुनर्येकमेन सम्बीध्योच्यते,-हे saa, तवं ‘fear ‘qui’ (gerne मृधे wrata श्रादित्यरूपोाऽसि) ; एथिव्याः” “माभिः श्रसि (माभि- aaa at); “अपाम्‌ “त्राषधीनां" च "उकं, (रसः) श्रि, त्वया fe पाके क्रियमाणे सति तच रखा जायते; तथा ‘frre’ असि (wie नगत श्ायुःप्रराऽशि) ; अमे (अरणण्डतः) श्रसि । “इप्रथाः' (सविस्तारः) श्रखि । ‘ae’ (पुष्यलोकमार्गरूपाय) gyi गमः अरस्तु ।

afar व्याख्यातुं प्रजाति “gaia वे शोकाय रेव- Tal रुज्यते TIAA aT एष खलु वे देवरथो यदग्निः”

40

९१९ तेत्तिसीयसंहिताभाष्ये। [का०४।प्००अ ०९४]

(५।४।९ ०अ*) दति । दिविध रथः,- देवरथ मनुव्बरथसखेति ; लज ware "देवरथः" खश्जीक्रियते ; "यच" कापि यामविषषे गन श्राकूतमभिप्रायो भवति, acd “मनब्यरथः' सष्णी क्रियते | याऽयम्‌ अत्र चीयमानेऽपिः, स एव देवरथः न त॒ मनुग्यरघः |

इत्यं rea were तात्पय्ये दशओेयति,--“अभ्नं anise वसा Watery युगक्ेवैन£ ख एनं यक्नः सुवे लोकमभि वहति" (५।४। come eta एनं" (देवरयरूपम्‌) “aig wat मन्ते “Aer ; स च am? अप्निः “एने (यजमानं) खगे प्रापयति ।

उकमन्तपश्चके were विभश्छ ॒विगियङ्क,-- “चत्‌ सवेाभिः पञ्चभियेश्यायुकतऽस्याभिः प्रच्युतः era, श्रपरतिषठिता were: स्यः, श्प्रतिठिताः rat, sufafearfa उक्थानि, तिङभिः प्रातःसवनेऽभि waft frat श्रप्नियावानेवाभ्िसं quis, यथाऽभसि युक्ते श्राधौयते एवमेव तत्‌ प्रति ्रा्तयस्तिष्ठन्ति, प्रति समाः, प्रवि उक्थानि” {५।४।९ ० श्र °) दति । आदावेव मन्तपश्चकेन याजने सति Aree ` धजयिहुं मन्धाभावादयं ‘am.’ ‘af’ रच्युतः" भवेत्‌, प्रच्युते wat आडतीनां साजशस्त्रयोञख् प्रतिष्टा म भवेत्‌ । अतः Tarr मन्तदयमवरेष्य ‘waaay’ “तिद्धभिः' ‘afer-aia । तथा सति feawaft सवंमपि श्रभिग्डश्नति । तता यथा शोके बलीवर्द waz सवे प्रति ग्रामाग्र नेतव्यं बस्ठजातमभिनिधीयते, एवमेतस्मिन्‌ sat “श्रतयः' स्ताजाणि च “प्रति-“तिष्टन्ति' |

अथाविष्टं मन्त्रददयं fafeg.—‘anrafyera सोचे दाभ्चामभि श्ट्रत्येतावाम्‌ वै यज्ञो यावानग्रि्टोमा wat a ¶ we

[का०श।प्र०अख०रद्‌] SUT | SLR

अत om: करियते यावानेव ayaa अ्भतेाऽग्वारोाहति' (४।४।९ ° mo) टति। ‘auray वा aya’ शृत्यस्याग्टवचि ws साम ayant, तस्य are: सम्बन्धि ari ठतीयसवने yaad! तस्मिन vata सति fasnat <rat मन्लाभ्वामभ्निमभिग्टक्ेत्‌ । यन्ना- यज्ञियस्ताजान्तो हि प्रहतिश्ठताऽग्निष्टोमः, स च यावान्‌, तावानेव उक्ययातिराजादिसवाऽपि agi एतावदेव हि aera ana मुखं शरीरं । ‘we’ (उक्यपादिक्रतोाः) यज्षायन्नियस्तानात्‌ ‘as: त स्तोजसमूषा यः क्रियते, स तु a क्रियते, तेन अतिरिक्रन ga विद्यमानस्य amie बाङख्छमेव भवति, न तु किञचिसुतनं wit । एवं षति यन्नायश्षियस्य सोजकालेन श्रभिमशनेन अ्रतिरिक्ेन sfyatar उक्थयातिराजादिरूपा ‘ag “यावान्‌, safe न्तं खवेमपि sence “श्रन्वारोादति,, छत्छ्रमपि यज्जातं प्राभ्नातीत्ययैः 1 wate प्रशंसति, “दाभ्यं प्रतिषटिव्यै"(४।४।९ ० अर ०) इति। स्ता्मध्य एव अ्रवान्रकालं विधसत.--“एकया wre भवति,

श्रय af aufa, उपैनमुत्तरो ast नमति, war सन्त्ये" (५।४।९ ०अ०) इति) यज्नायन्नियस्ताजे हि एकरविशरस्तामोा विहितः । तिचा ऋचः एकविशतिसद्ापुरणाय श्रावन्तेनीयाः* + aw fe विंश्रतिस्ताजियासु vata या श्रन्ता साजीया, तया स्ताचम्‌ “wore (श्रनुपक्रान्त) यदा भवति, तदानीं मन्त्राग्यामभि-

* प्युरखोयावन्तशोया” इति wears पाठो न सम्बगिव प्रतिभाति । † पृव्वीपरपाठयोरेकरूप्याय खच लोजरिया” इति पाटः, पुन्ये वा

"क्ताचीयास्न' इति पाठो भवितु यक्तः। 4 ए 2

ee ते्िरीयसंडिताभाव्ये। [आा०९।००ख ०९ द]

aia । एवं दश्ु्रकालभावी ‘aw’ सवाऽपि "एनं" (यजमानम्‌ ) "खपः-'नमतिः । अपि च तदभिम्भनं acres सम्पद्यते |

कर्पः, "पमञितिख्ि्य्थषु थते, अवशां सष्ड ययं सन्तागार्खे च । अवणार्थी यास्थाय्यामःः-- यदि vent दि परएना यदि शमेन यजेत aisme पुरोाऽपनि्तमन्बवशाय जेत, रपि वा येन चवय इत्यष्टौ मानामन्ल उलरवेथामुपदष्यात्‌' इति । तच प्रथमामाह,- “द्यमवंयसतपला सज्मासतेन्धाना श्रनि सवः श्रा wen: । afer नि दधे माके श्रध्निमेत यमाडङमेगवस्तीएंवहिषम्‌(९) इति । श्येनः (ate) भिमिन्सश्तेन पूवं महवंयः ‘aver (waters) wher ‘awa “श्रासत' (शनण्ितवनः) ; कीडुन्ना मरवेयः?-- अभ्रिः ‘carrey’ (प्रज्यलवम्तः) ; “सुवः चा भरन्तः (खगेमाइतै SRE); “श्रद्म्‌' शपि "तस्मिन्‌ः नाकः fafirensa सति शतम्‌" “अर्चि ‘fray (खापवामि) । ‘ey “अग्निः "मनवः" (पुवं मगधाः) ‘aivafer’ (प्रसारितयन्नम्‌) शराः", तम्‌ अभिः ‘fa-cH’ इत्यन्वयः |

श्रथ दितीयामाहः-^त पल्लीभिरन गच्छेम देवाः पुचेभराठभि- श्तं वा इर्यः । नाक ETT: सुतस्य Sra कती ve अधि रोचने fea” एति । हे “देवाः” wha श्वं aa पल्बादिभिः ware: “उतः ‘av हिरम? (हिरण्छादिभिः) सवैः साधमद्रेख सहिताः “a? (अभ्रिम्‌) “श्रनु"-गच्छेम' ; श्रनुगताः सनतः WS प्राप्ामः इत्यानयः । ख एव wetiwad,—‘fea: ‘ae’ (स्लमंसापरि) ‘ara’ (दुःखरहितं eri) aerm, रदीतुकामा इत्यथैः । ste

[का०श्प्रभ १] बेदाथप्रकाश | ete

दिवः ve o—‘gere’ ‘are (सम्यगगटितस्य ante: qed); ‘ante’ (एथिवीमारग्व गणनायां fregrace), “अधि trea’ (अधिकम्बेन <terara) |

अथ ठतीयामाह,-“्रा वाचे मध्यमङ्दुरष्णरयमभिः शत्पति- Gfarm: । ve एथिव्या निदिता <feerqwac wet ये waa” इति । श्रयम्‌" ‘aft ‘are? "मध्यम्‌ “श्रा'-“अर्दत्‌' (स्ताजरूपाया वाचः प्रतिपाद्यमथमारूढः), ATTA TAT TT इत्यथैः | atgu: afa: —yre:’ (जगद्धरण्रीलः) ; “सत्पतिः (सतां पाखकः) ; चलेकितामःः (afr); स च ‘ufwer ‘oe’ (श्मेरुपरि) “निरितः' (स्थापितः) "दविद्युतत्‌" (afawaa श्योतते) । ‘a तु ‘vasa (विरोधिगः, अस्माभिः सड wee कठुमिच्छन्ति), ताम्‌ ‘mae ‘gee’ (अस्माक TIE अधस्लादरवखितान्‌ करेति) |

अथ चतुर्योमा₹,-“अयमयनि्वीरितमेा वयोधाः बलिया रीण- तामप्रयुच्छम्‌ । विभ्वाजमामः सरिरख्छ मध्य उप प्रयात दिव्यानि धाम(<)'इति । “wey “श्रग्निः' ‘<taat’ (afar कमं प्रकाशतां) । कौदू जः ?-वीरतमः' (श्रतिश्रयेन we); “वयोधाः” (वयस श्रायुषः खापयिता) ; खंहखियः (इटकाखदखसन्पादितः °) ; शरप्रयुष्छन्‌' (afer anife प्रमादरहितः) ; “सरिरस्य (sree) ‘ae? ‘fare ara, (stafagafzete fated: प्रकाशमानः) । हे खविग्‌- अवमानाः, तस्य प्रसादात्‌ ‘feenfa’ “भामः (खागामि) ‘aq- श्रः यातः (प्राप्त) ।

# ‘xeuraue सम्पादितः इवि सादग्र-पुस्तकपाठः 1

१८ ते्तिरीयसंडिताभा्ये | [कार ९प्र०अख०रश्‌]

अरय पञ्चमीमार,- “सम्प्र च्थवध्वमभ्‌ सम्य MATa पथा रेव यागान्‌ कण्वं | अस्मिन्‌ सधस्थे श्रध्युश्षरस्मिम्‌ विश्वे देवा यजमानख सीदत(९०) इति । हे ‘a, a “विश्वे 2a’ ‘anata wa युयं, ‘arya’ (सम्यक र्यावयत), wa कर्मणा विघ्न वि- माग्रयतेत्थर्थंः | “श्नु"-“सम्पर'-'यातः (श्रमक्रमेष कमेसिद्धि प्राप्नुत) | ततः "देवयानान्‌" (देवखोकप्रािेद्म्‌ ) ‘oe’ (मागेन्‌) ‘eae’ (कुरुत) । ‘awe’ (षहसखितियोग्ये) ‘afer “सीदतः, “उनलरस्िम्‌' लाके श्रधिकत्वेन सीदत* |

अरय वष्ठीमाहः “येना सशस्तं वहसि येनाग्रे wade | तेनेमं यज्ञ ना वह देवयाने य owen” दति । हे ‘ag, “देवयानः” (देवप्रापकः) "यः" ल “उन्लमः”, ख त्व ‘Qa’ व्यापारेण ‘eee? “वदसि (avacfauta यश्च निवेहसि), तथा “येनः व्यापारेण “सववेदसं" (सर्वसखदक्िणाकं यज्ञ वहसि), "तेन" व्यापारेण "नः" (श्रसटीयम्‌) श्रमम्‌ ‘ayy’ ‘aw’ ( देवान्‌ प्रापय) | ‘Saar’ इत्यादिकं यञ्च- विशेषण वास्ह.-या यश्चा देवाम्‌ प्राप्तः ‘ona’ भवति, तम्‌ ‘xa यज्ञं" ‘aw इत्यथैः | wy सप्तमीमार, “उदुष्यसखाप्न प्रति जाग्टहिं एनमिष्टापृक्तं सर खजेथामयश्च । पनः mea पितरं युवानमन्वाता\सीत्‌ लवि तन्तुमेतम्‌(९९) इति । हे ‘a’, aa ‘ogee’ (श्रसदिषये सावधाने भव); "एमं" (यजमीनं) श्रतिः-.जाग्टहि' (प्रतिदिनं जागरूक सावधानं Be); श्रयं" “च' लं च मिखिवा द्टापृक्ते' (ओत

# “सीदतु इति gear rst न सम्धक |

{ete eisroojeye eg] बेदाथेप्रकाशे | ७१९

arian) “सं-जेर्या” (अम्पादयतं) | हे यजमान, at "पितरः (पालक), ‘gary’ (यौवनेपेते) ‘ga’ ष्ठन्‌" धयो श्यः कुवन्‌ ) श्रयमग्निः लयि निमिन्तग्डते सति "एत" ‘am’ (यज्नपरवारं) “श्रन्वातार सीत्‌" (अनुक्रमेण तमेतु, सम्पादयतु) | श्रथाषटमीमाद.- “रयं ते arfaefaar यता जाता श्ररष्वथाः । त जानन्नग्न श्राराहाथा At agar रयिम्‌(*९ इति। हे ग्र; ‘a’ ‘gay’ इटकाचितिरूपगप्रदेश्नः ‘2’ (तव) यामिः" (eri); ‘aa’ (स्या दषटकारितेः) “जातः. (sue) a “श्ररोचयाः' (दीप्तो भवसि), ‘a (यामिं*) ‘sr (खकीयत्वेन श्रवगच्छम्‌ ) “श्रा"-“राद' ! “श्रयः (श्रनन्तर) "नः" (श्रस्माक) ‘fe? (धम) ‘aga’ । | एतैमन्धेः साध्यां gafatd विधते,“ वे एषोऽखाघाकाच्यवते afi fara, न प एतस्यामिष्टके श्रातिरव कल्यते, at व एषो~ निष्ट श्राति जुति खवति वै सा, ता स्वन्तं atts परा भवति, aw यजमाना यत्‌ पुन्चितिं चिनुते श्राङतीनां प्रतिषि, प्रति श्राङतयस्तिष्टम्ति, न यन्नः परा भवति, न यजमानः” (५।४। come) दति । ‘af चिन्वानः परुषः खगाभिमुखलात्‌ ‘agit- लोकात्‌? प्रच्युते भवति। ‘UTS’ पुरुषस्य इष्टकारदिते देशे श्राङतिनं सम्भवति । wiewe खकीयत्वाभावात्‌। एव सति दृष्टकारदहिते प्रदेशे “याम्‌ श्राङति' “जातिः ‘ar ‘wafa’, यथा भिन्नभाण्डे जलं गलति तदत्‌ । ‘want’ ताम्‌" श्राङतिम्‌ “way यन्नः

# भ्यामि” इति सन्वच पाठो न सम्यक्‌ |

ere ते रि.सीयसंडिताभाव्ये। [का०५पर०अख०१द]

mata, ‘owe ‘wr यजमानः" श्रपि waft अत श्राङति- nfaera ‘gaff? gam. तत श्राङतियश्चयजमानाः प्रति- ferefar |

wat fenfaearegt 3 faut,—“serqueurayerett गायजी araeday छन्दसा चिनुते” (५।४।९०अ ०) दति ।

एतच्छाखान्नातमन््ानसारेण सद्यं विधाय भाखान्तरागृखारेण wat ई gat विधत्तेः--“यरेकारब्र Vain, यद्रादश्च आगतेन, न्दोभिरेवेनं चिनते” (५।४।९ ०अ °) इति ।

प्रकारान्तरेख पुमितिं प्रणसति,-“नपात्कोा व मामेषोऽप्रियत्‌ पनचितिये एवंविद्धाम्‌ पुमिति चिनुत श्रा ठतीथात्‌ पुरुषारन्रम्‌ अलति" (५।४।९ ०अ०) efi न पातयति म विना्रयति श्राति म सावयतीति पमञितिरूपस्य wa: “गपात्कः' दति नामधेयं । एवं श्वाला दितवाम्‌ पुरुषः पषपीजपर्यन्तम्‌ श्रन्सण्टद्धा भवति |

ame लात्पथे दञयति,-“यथा परै पुनराधेय एवं पुगचिति- Granada भ wytft ख पुनराधेयमा we योऽग्निं चित्वा म ऋभ्रोति स पुमिति चिनुते यत्‌ पमिति चिमते wal” (x1 ४।९ ० श्र °) हति | पनराधेयपुगचिच्याः पृकैसग्डद्यभाषेन warg- द्विषद्धाबेन च WEA!

अज्र Tea श्राखारमतदुषन्यस्ति,-““ थो खल्वां चेतव्येति र्टरो ३ एष यदश्रियथा व्याच सुप्तं बोधयति तादूगेव तत्‌” (५।४।९ °च °) इति! यथा लेके gar arn केनचित्‌ मां गच्छता पुरषे बाधितः तमेव Arafat भारयति, एवमयं

[का०।प००अ०१द्‌] TATU ATT | । , {|

कूरोाऽधिः ga चितः कथञ्चित्‌ Tears सुप्तवच्छागो। वते, स येत्‌ grater परमोधितव्याच्रवन्मारयेत्‌ ; ताज चेतथा दवं पुमखितिरिति पूवैः पः । तमेतं Terre areas स्वापयति,-“श्रथे खलवाशखेतव्येति यथा वसीयासं भागघेयेन बाधयति तादृगेव तत्‌"(५।४।९ ० श्र °) दति । लोके wary oy विरकालव्यवधागेन विरूतवनम्तं waz: यनरपयुपायनमानीय यथा बाधयति, ख च नाधित एव श्रभी्टबिद्धिं करेति, urd प्रभुरमिः पमश्धितः सन्‌ श्रभीष्टं साधयतीति Saat ईयं पूगितिः। तस्थाः gafga: सण्टद्धिरेतुलसुदादरणसुखेन स्यष्टीज्रियते,-- ""मनरग्निमकिमितं तेन न ayn सः, एतां पमितिंमपश्त्‌ लामविनत, तया र श ayia, यत्‌ पनबितिं विनते शरद्य "(४।४। ome) इति। wt विनियो गलग्रहः, |

“श्र्िंः--जयं पुरा प्रात्तरनुवाकात्‌ स्युषदिदम्‌ |

"नमेा"-- दारयां वद्धिमर्था, येनाष्टाविष्टकाटकम्‌ ॥

नितिरिति परोक्षा मन्तासतेऽज TATED ।

` इति शायनाचा्॑विरेचिते माधवीये बेदा्थेप्रकाभ्रि शष्ययजुः- ‘Serena चतुथेकाण्डे सप्तमप्रपाठके जयोरभाऽगुवाकः ॥ °॥

२२ तेत्तिरीयसंहिताभष्ये। [का०श।प्र*ञख०९९]

BATH वच विष्वेधस्तु वयं त्वेन्धा नास्तु पुषेम। मश नमन्तां प्रदिशख्चतसखल्वयाध्य षेण पूतना जयेम मम॑ दवा विहवे स॑न्तु सवं इन्द्रवन्तो मरुते विष्णु - fa: | ममान्तरिक्षमुरु Toate मद्यं वातः पवतां कामें अस्मिन(९। मयि देवा द्रविणमा य॑जन्तां मय्या Mite मयि Safa: | San हेातारा वनिषन्त॥ ९॥

ूर्वेरि ्टाः स्याम तनुवा सुवीराः । मद्यं यजन्तु मम यानि हव्याकूतिः सत्या मनसा मे अस्तु । रनामा निगां कतमश्चनाहं विश्वे देवासो श्रध वाचता मे” | देवीः षडर्वोरुर णः wate विश्वं देवास इह वींरयध्वं। मा Wate प्रजया मा तनूभिम र॑धाम दिषते सेंम- राजन्‌ | wii प्रतिन्‌दन्‌ पुरस्तात्‌ ॥ २ ॥

Meat गोपाः परि पाहि aed | प्रत्यश्चा यन्तु निगुतः पुनस्तेऽमेषां चितं can वि नेशत्‌“ । धाता धावृणां भुवनस्य यस्पतिदेवः संवितारमभिमातिषाई | इमं यश्नमञ्िनाभा बस्यतिर्दवाः पान्त यज॑मानं ग्धथात्‌ | उरव्यचा ना महिषः शम यरसद्स्मिन्‌ इवे TERA पुरुक्षु । स नः प्रजाये Way: Bea मा॥३।

at OCS AT परा दाः ।ये नः सपलाञ्जपते

[क्षा०९।प०अ।अ ०१४ वेदाथेप्रकाण | ORR

भवन्तिन्द्राभिभ्यामवं बाधामहे तान्‌। वसंवा रद्रा पदित्या उपरिस्य | 9 न> | 1 श्रादित्या उपरिस्य श" मोग्रं चेत्तारमधिराजमक्रन्‌^<। श्वाचमिन्द्रममतेा हवामहे या गेजिडनजिद्‌ शजिद्‌ al gaa ad विवे जंषस्वास्य कुमा इरिवा मेदिनं त्वा^॥ ४॥ वनिषन्त । पुरस्तात्‌ | मा । चिचत्वारि रश्च ॥१४॥

इति क्रैततिरोयसंदितायां चतुथैकार्डे सप्तमप्रपाठके चतुदंभाऽनुवाकः ॥ + ॥

waren पुनितिरक्रा । wa cade विद्यास्था इष्टका उच्यन्ते । कल्यः, "ममाग्रे aa विच्वेव्वस्ित्यनुवाकेन प्रतिमन्त्- मिष्टकाभिर्भिष्ियांिनेत्यश्मनवमा शरारी प्रीय उपदधाति, दादश दोडश्ेक विश्रतिखतविगतिवा Beta, एकादश ब्राह्मणाच्छःसीये, षट्‌ माजालीयेऽषटावष्टावन्येषु धिष्णियेषुपदधातीति विज्नायते" इति । तचाद्यामाद,- “ममाग्ने वचौ विदेष्वस्त॒ वयं वा इन्धानास्सनृवं पुषेम । मद्यं नमन्तां प्रदिशखचतसखस्वया श्रयण एतना wea)” एति । हे ‘aa’, ‘faeay (यज्ञेषु) यत्‌ "वचेः" (फलं) तत्‌ “मम' ्रस्तु' । "वयं (चटविग्यजमानाः) ata श्रग्निम्‌ “इन्धानाः (प्रज्वलयन्तः) तनुवं" (तदीयं शरं) ‘Uda’ (पुष्टं कमः)। “मद्य यजमानाय प्राच्याद्याः tera, “प्रदिशः” "नमन्तां" (वश्या भवन्तु), - तन्त्या जना मदधीना

4 ए 2

ere तेतिरीयसंदिताभाष्ये। = [Te si oer]

भवच्‌ । “अध्ये (खामिना) लया" afent ‘ae षताः, (विराधिन्यः सेनाः) "जयेम 7

अदय factarare,—“aa रेवा fara aq CRA मर्ता विष्णरग्निः। aaraftage गेपमस्त AY वात्‌; पवता कान्ते श्रद्िन(९)'” दति ‘aa’ “देवाः” ‘aa’ ‘fae (actress) amy’ (fem) । रेवा एव विश्ष्न्ते,-दनद्रावन्तः" (cea),

(मरुद्रणाः), ‘faq? ‘afi’ च- दृ्धेवमाश्चाः। इदम्‌ उङ्‌

विस्तीर्णम्‌ “ante ‘ard’ (रकम्‌) “wa वं * । शयं वात (वायुः) “ayy (acd) “श्रसिम्‌' ‘ara’ (यन्नफले निमित्तत) सति “पवता (wera), मदीयं कामं साधयलिल्थथः ।

श्रथ ठतीयामार,-“मयि देवा द्रविणम्‌ आ यजन्तां मययाश्चीरब्त अमि Zanfa: । San तारा वविषन्त पुचेऽरिष्ा शाम तनुवा gate” इति । एते “देवाः, (मयि' यजमाने द्रविणं" (धनम्‌ )} “श्-यजन्तां' (सर्वतः शम्पादयन्े) । att’ (चाश्ास्वमानं फ) ‘ofa ‘wa’ (यजमाने fag भवतु) । तथा 'देव्ृतिः' (देकनाम्‌ आह्ानन्च) (मयिः भक्तु । देव्याः ra (देवशम्बस्धिन्‌ चलिः) ‘qa’ (अनादिषिद्धाः) ‘afar (शरसनं सम्भजन्तु) । बधं च ‘ava’ (श्रयैरेण) ‘after’ (दिंसारहिताः) “सुवीराः” (ओभनप चयक्राः) ‘ara’ (भवाम) |

अथ चतुर्यामाद,- “मद्य यजन्त्‌ मम यानि व्या श्रावूतिः सत्या मनसा Awa) एने at नि गां कतमत्‌ चन Be विश्वे देवास श्रधि

* wag सर्म Us| WaT इति पाठे भवितुं se |

[ना०भप्र"अख०१४] AAT AT | 9२५

बाता a” इति । ‘aa ‘arf ‘ear’ (मरोयानि eatfa) सन्ति, तानि wate ‘ag’ (मदथ) रव्या शविजः "यजन्तु" । मेः “ममः “मनसः ‘orafa’ (मदौयस्य मनसः सम्बन्धी याऽयं ager, स श्राकूतिः) “सत्था श्रस्तु,-सङ्च्िताथेः सिष्यविव्यथं | शर" “कतमत्‌ ‘aa’ “एनः (किमपि पापं) ‘an’ “नि-गांः (नितं मा प्राप्नवानि) | ‘fad देवासः (हे विश्वे देवाः), मेः (मदथेम्‌) ‘afy—trer (fae ब्रूत, यजमानानां मध्ये we श्रधिक दति -देवानामये कथयत) | अरय पञ्चमीमार,-“रेवीः षडर्वीरुङ एः रणात विश्वे रेवास दृह वीरयध्वं । मा हास्महि प्रजया मा तनूभिमे रधाम दषते Sra” इति । “देवीः “agaty (उर्वीनामकाः षट्स्ाका डे देव्यः) ; श्रत एव भराखान्तराम्बुपस्थाने समान्नातम्‌,--'षण्णोर्वी- रंहशसान्तु* tg एथिकी च wg श्रोषधयश्च ऊक च खनुता च' इति। तादृश्यो हे देव्यः, मः (wate) टद कमम ‘oe’ शृणात† fate कुरत) । ‘faa देवाः ‘ce कर्मणि ‘ate (वीरा भवत), विन्नं परिहरतेत्यथः । वयं ‘arr (पचादिरूपया) ‘at हास्महि" -(विपरित्यक्रा मा श्म) । तथा "तनुभिः, (पुषटशरररेः) ‘ar eranfe’ | हे “सामराअन्‌?, “डिषतेः (वैरि) “मा cara’ (कायेसिद्धिं मा करवाम) |

* रवमेव स्वैव पाठः। ‘Cwen ay’ इतेवं किः कश्चिदन्यः पाठोऽच सम्भाव्यते |

† Sata’ इति सव्वेव पाठो न सम्यक्‌ |

t "बेरिमांये' इति aan पाठो न समीचीग इव प्रतिभाति |

erg तेन्तिरीयसंहिताभाव्ये। [का००।प्र०अ)ख ०१४]

श्रथ वष्टीमाह,-““श्रमिमेन्य्‌' प्रतिनुदन्‌ प्रस्ताददथा Arar: परि पाहि मसं । प्रत्यञ्चो यन्तु निगुतः gaa war एषां चित्त प्रधा वि tan” इति। श्रयम्‌ “शरभः “मन्य (रिं कोप) प्रतिगदन्‌' (निराकुवैन्‌ ) पुरस्तात्‌ (श्रस्माक पुरतः) गच्छविति He: । डे ag, ‘aa’ “sear केनाप्यहिसितः) "गोपाः" (रत्तणएसमर्थः) aq ‘a: (श्रस्मान्‌) "परि पारि' (सवेत: पालय) । तव पाने सति तिः (वैरिणः) ‘rere: (परतिमुखाः) सन्तः “निगुतः (नितरां गमनश्ीलाः, पलायनपराः) पनः" “यन्तु (या war यकच्-क्तापि गच्छन्तु) । ‘wal’ (वैरिणा) "चित्तम्‌" (अन्तःकरणं) श्रबुधा' “श्रमाः “वि-नेश्रत्‌' (प्रबोधेन सद विनश्यतु) |

अथ सप्तमीमाह.“धाता धाटर्णं भुवनस्य यस्यति वः सवितारमभिमातिषादं । दमं यज्चमश्रिनेभा हदस्पतिदवाः पान्त यजमानं ada” इति । शधादणाम्‌' (जगत्कदणणं दच्तप्रजापत्या- atat) श्रपि श्धाताः शयः" (खष्टा), ‘yaw’ (लाकस्य) "पतिः" (पालकः) च । तथा“अश्रिना' 'उभा' (यौ उभौ ae), 'हरस्यतिः" wad देवाः ‘a’ (anata) दमं ‘as’ “यजमानं च न्यथात्‌' (फलगुष्यलकणात्‌ ्रेयथ्यात्‌ ) "पान्तः (Taq) । कीदृशं यज्नं ?-“देवंः (तत्तन्मन्तव्यवहारय॒क्र), “सवितारं (फलस्य अनक), -श्रभिमातिषार' (पापलक्षणस्य श्रभिमातेः श्वरः श्रभिभवितारम्‌)।

श्रथाषटमी माद. “उस्व्यवा At afer: wa य८सदस्िग वे TRA: FUT । ख नः प्रजाये eae: asa मा ने रीरिषो मा परा दाः. दति । पुरुभिः (बहभि्जमानैः) हृतः ‘TER’ |

[का०४।प्र०अख ०९९] वेदाचप्रकाशर | ere

श्राहत wx: इयते afafafa eat यञ्चः, तस्मिन्‌ ay ‘a’ इद्रः ‘a’ (waa) ‘aa? (सुखं) ‘day (यच्छतु) । कीदृश द्रः ?- ‘sera’ (aaa व्याप्तः), बड्देश्ाधिपतिरित्यथैः, ‘afer: (मदान्‌ भेयादिगएसम्पन्नः), "पुरलु" (पुरुषु बहषु मन्तेषु श्रूयते श्रब्धयते प्रतिपा्त दरति gegta पुरुक), हरिनामानौ wit यस्य श्रता ‘eam’ । teu रे ‘ex’, श्रजायेः (पुजादिप्रजासिद्यय) ‘gy (त्वं) ‘a’ (अस्मान्‌) ‘aye’ (सुखय), “नः (wat) “मा? ‘afta’ (मा हिसीः), ‘ar “परा-दाः" (मा च तिरस्कर) |

ay मवमीमाद,. “ये नः सपत्ना श्रप ते भवन्तिन्द्राग्निभ्यामव बाधामद्े तान्‌ । वसवे रद्रा श्रादित्या उपरिस्युश्र मा उग्र FATT मधिराजमक्रम्‌(<) दति । ‘a-afeq ‘a? (श्रस्माकं) ‘aga’ (श्र्वः) सन्ति, "ते" “श्रप'-- भवन्तु" (श्रपनययुक्रा भवन्त्‌) । वयं ‘avy (aaa) ृद्राभिभ्या' च्रनुग्रयकाग्यां सहिताः “श्रव-बाधामद्धे' (घ्या बाधितान्‌ कुमः) वसुरुद्रादित्या देवता ‘ar’ (मां) एतादृशम्‌ ‘amr (कुवैन्तु) । कीडदु शम्‌ ?-दति, तदुच्यते,- उपरितनं सगे सपृशतीन्युपरिस्पक्‌ तं, “उरग (अ चुतिरस्कार्षमं), "चेत्तारं" (श्रभिन्चातारं) श्रधिराजं' (श्रनयेषां संव॑षामधिपतिम्‌) ।

ay दथ्मीमादः-“श्रवाचमिनद्रमसुतेा वामदे at aria धनजिदश्चजिद्यः । दमं ना यश्चं॑विदवे अषसास्य gar eftar

# aa त्यते इति पाठः, किं वा परत ‘quate पुरच्तु' xa पुर- रेव YAY इत्येव पाठः सम्भाव्यते |

† “वद्वसादि्यादेवतानामेतादृशम्‌' इति wert पाठो म सम्यक्‌ । ‡ खचर उपरिस्पुश्टम्‌' इति पदं पतितमिव प्रतिभाति |

exc तेत्निरीयसंडिताभ्ये। — [wreemoerqere]

मेदिनं a)” इति । ‘ave, 'नोाजित्‌ (परकीयग्वां* Ben), तथा ‘a? “चनजित्‌' (परकीयधनस्य जेता), ‘a’. “wats? परकीथाश्वानां जेता) असि । वाचम्‌" (warefityd) तं ‘eR’ "हवामद्े' wa यश्च॑ निमिन्लीरत्य श्रसुतः' (आहयामः) । हे ‘om’ "विषे" (विविधाहृने) सति "नः" (wertea) ‘ee’ ‘erat’ ‘owe’ (सेवख) । इरिनामकाव्रश्वौ va सन्ति, स ₹इरिवान्‌ , डे ‘uta’ (ex), लाम्‌ “wer (यजमानस्य) मेरि" (Gear ‘aa’ |

waa: साध्यमुपधानं विधिसुरादौ कानिचित्‌ काम्यचयनानि दगेयति, eam खणकारेश,-*ङन्दचितं चिन्वीत पश्टुकामः" दति विश्वायते, सव्डन्दो भिचिनुया दित्ये, पराशतीरिथपरम्‌-इति |

तदिदं विधे,“ डन्दसितं चिन्वीत anata: पश्वा 4 न्दा शसि पश्युमानेव भवति" (५।४।९९ अअ °) ईति “aft मूधा दिवः aga” इत्यनुवाकेक्षानि नानाच्छन्दोयुकमन्ताकि, तेरेव चिता ग ठु यजभिरिति न्दञ्धितः, तादु्मभनिं ‘aspera’ चिन्यात्‌ |

ae सजकारेणोक्ं,-श्येगवितं चिन्वीत qian’ दति विच्रायते, amar ग्यसपुष्छा भवति, पञ्चात्‌ प्राक्‌ उदूहति

# “परकीयमवानाम्‌' शेव पाठो भवितु युक्तः |

† खचर पाठस्य वेपरोत्यमिव प्रतिभाति | “्वसुता way’ (we aw fafariter area) शग्येवंक्रम कात्र पाठो भवितु यक्षः |

{ ‘afer शति सम्बेण पाठो नाग्विहतः; ‘en’ इवेव भवितुं ame |

[का०४।प्र०ख०१४] वेदाथेप्रकाण् | | Bre

पुरस्तात्‌ mae szefa एवमिव fe वयसां मध्ये पत्तनिणामेा भवति इति विज्नायतेः--इति । तदिदं विधसे,-“्येगचितं चिन्वीतं सुवगकामः श्येना a वयर्घा पतिष्ठः श्येन एव war सुवे लाकं पतति” (५।४।९९अ०) इति । 'वयर्सा मध्ये ‘da’ afautd पतितुं समर्थं; । श्येन ya’ श्येनवच्छीप्रगाम्येव |

aan खकारेण, कङूचिदलजवित्‌ दति भश्येनचिता व्याख्यातो" दति । तदिदसुभयं क्रमेण विधत्ते, “कद्ूचितं चिन्वोत चः कामयेत श्रौर्षणठान्‌ श्रमुग्मिह्लाके स्यामिति श्रीर्षणवानेवा- मुभ्रि्ाके भवति । wesfed चिन्वीत चतुःखीतं प्रतिष्टाकामश्चतसा दिशो fawa प्रति तिष्ठति” (५।४।९९श्र ०) दति werent Mra श्वान्नरजातिभेदा, तच कदस्य भिरा मण्डलाकारम्‌, wa तु पादयोाविशेषः। अत एव पादस्थानीयासु dare द्वादशसद्चामपोद्य wat ब्रूते । aw कङ्कचिता खगं लेके शक्षैएवाम्‌' (सवर्षां मध्ये उन्नतज्जिरस्कः) प्रभुभवतीत्य्थः । श्रथ अलजविता सौताचतुष्टयदिगदारा प्रतिष्ठां प्राप्रोति।

यदण्युक्रं ख चकारेण, प्रञगचितं चिन्वीत भादव्यवानिति विज्नायते यावानभिः सारनिप्रारेणा दिस्तावतीं afi चतुरं डवा wer: ae श्रधाच्छणीं प्रत्यालिखेत्‌'-दति । तदिदं विधन्तेः-“प्रउगचितं चिन्वीत॒ भादव्यवान्‌ प्रैव भादव्याज्ुदते” (४।४।९ ९ श्र °) इति । ्रउगं' श्ननामुखं, यथा करस्य Gare वि्तृतः, पुवभागः सङ्कुचितः, तदत्‌ । एतेन भ्वाढव्यान्‌ प्रणदते ।

aq चकारेण,--“उभयतःप्रउगं चिन्वात यः कामयेत प्र 4 भ्र

eRe | तेत्तिरीयसंडिताभ्ये। [का०प्र०भद्य०९९]

जातान्‌ भादव्याल्ुरेय प्रति अनिव्यमाणान्‌ इति विश्ञायते wafage wae’ इति । तदिदं विधकसे,-“उभयतःप्रगं चिन्वीत थः कामयेत प्र जातान्‌ श्ादव्यासदेय प्रति जनिय्यमाणएानिति प्रैव जातान्‌ भरादव्याजुदते प्रति जनिव्यमाणाम्‌"" (५।४।९२९अ ०। इति। प्राक पञ्चाश प्रउगाख्यश्रकटसुखसदुब्रम्‌ “उभयतःप्रउगं” | तेन saa weary विनाश्रयति, उत्पद्यमानानासुत्पन्तिं प्रतिबभ्राति ।

Um चकारेण, रथचक्रचितं रचिण्वीत wresar इति विश्चायते यावामप्निः सारनिप्रादेश्रस्तावतीं मिं परिमण्डलां wen’ इति । तदिदं विधन्त “रयचक्रचितं चिन्वीत भ्नाठव्यवाम्‌ वशो तै रया वखमेव urea: प्र इरति (४।४।९ ९अ०) इति। रथचक्रवत्‌ aqeaa dea इति रथचक्रचित्‌ |

यदपरं खकारेण, द्रोणएवितं चिन्वीत अन्नकाम इति विज्नायते इथानि ठु खल्‌ द्रोणानि चतुरश्राणि परिमण्डलानि च॒ aa यथाकामी tai adafua—‘sufed चिन्वीत अल्नकासे द्रो रे प्र wal भियते षयेोन्येवान्नमवरू-पे"०(५।४।९ cae) efai दोणो fe धान्य भरन्ति, श्रता धान्यस्थानसहितमन्न प्राप्नाति |

acm षकारेण, समृद्धं चिन्वीत पण्टकाम इति विश्वायते समृषन्निवेष्टका उपदधाति" इति। तदिदं faut. aay चिन्वीत gaara: पद्मानेव भवति” (५।४।९९अ०) इति । wae श्रंतीति समृद्धः ।

[का०९।प्र०अख ०१४] ATTA | ORL

ae सूजकारेण,-“परिचाय्यं चिन्वीत ग्रामकाम दति विश्चायते मध्यमा खयमादर्था प्रदक्तिणमिष्टकागणैः परिचिनेाति स परिचाय्यः" इति । तदेतदिधन्ते,- “परिचाय्यं चिन्वीत गामकामे aaa भवति” (५।४।९९अ ०) दति ।

यदप्यक्तं सखजकारेण,-श्यन्नानचितं चिन्वीत यः कामयेत पिढलाक ऋश्रुयामिति विज्ञायते waft तु खलु maria चतुरश्राणि परिमण्डलामि च तजर याथाकामम्‌ इति । तदेतदिधन्से, —amated चित यः कामयेत पिदढलाके ऋभ्रुयामिति पिटलाक एवश्नति (५।४८(९९अ ०) दति । तदेवं काम्बचयनानि समापितामि ।

अथ प्रहतैः ममाये वचेः, इत्यादिभिर्मन्तेः साध्यसुपधानं विधन्ते,- “पविश्वामिज-जमदग्री वसिष्ठेन weary ख एता जमदग्निविशव्या श्रपश्चत्‌ ता उपाधन्त aha स वसिषठस्येश्िय वीय्यमदङ्क यदिव्या उपदधातीन्ियमेव ताभिर्वीय्ये यजमाना wires aR” (५।४। ९९अ ०) इति । विद्वश्ब्दापेतेमेन्धेरुपधेया cant विषव्याः।

उपधानदेश्॑ विधन्मे,-“हातुधिंष्णिय उपदधाति यजमानायतनं व हाता @ एवास्मा श्रायतने cfd वीय्मवरन्धे” (५।४।९ ९ अ ०) दति । देवाह्ानादिकस्य यजमानकाय्येख हाजा गिष्याद्यताद्धाता यजमानस्यायतनम्‌ |

तच wat विध्ते,-““दादशापदधाति xem जगती जागताः WAL जगत्यैवास्मै पप्एूलवरन्धे"” (५।४।९९अ ०) इति ।

TIT मन्त्राणां दग्रलान्मन््कम्मसश्चा Geta । तत्‌प्रकारखच 4 7 2

ORR तेत्िरीयसंहिताभाव्ये। [का०श।प्र००ख ०९४]

सूजकारेक दर्चितः+-“्रण्पीयाश्सा मन्धाः, यासि कव्माणि तच warm, प्रतिविभ्य os: पूवीणि कारयेदुरेरन्तराणि ; weitere सि काणि, waar मन्त्राः; तच प्रतिमन्छं कुयात्‌ , अवशिष्टा विकल्पाथाः, यथायपद्रव्ाणीत्थन्ताक्लोपो विदद्धिवा" इति watss परवेभागस्य wird पञ्चम, उन्तरभागस्यान्तिमं दन्रमश्च ATT वधेयिला सद्या acuta | स्वानान्तरेषु स्यां विधरे,--“श्र्टावष्टाजन्येषु धिष्णियेषुपदधाति अष्टाश्रफाः पशः पश्ूलेवावरन्धे” (५।४।९ ९ श्र °) दति। प्र्ास्वीयं- पेजीय-नेद्ीयाणच्छावाकीयादीमि serfs धिष्णियानि, aw नवम- दश्ममग्वयारंपेनाष्टसद्या RATA | काचित्‌ सश्यान्तरं विधे,“ वए्माजखीये, vat waa, Gas: खल वै देवाः पितरः, mata देवाम्‌ पिम्‌ प्रीणाति" (wig ewe) इति । डेविकस्य Gene च afaifan eat कतैव्यत्वादृद्वनां देवलं पिदतलश्च । we सप्तमादौर्नां चतुणां मग््ाणणं लेपः | श्रज विनियागग्रहः,- ममाग्रे द्रभिर्मन्धेरधिंष्णियेषु यथाययम्‌। eat उपधतेऽच वह्किकाण्डः समापितः ॥ अथ मीमांसा, द्रतीयाध्यायस्याष्टमपादे(९४अ °) चिन्तितम्‌, ममाग्न दति wera फलं ? fara ama | त्या खामिनि, म क्रते, fay तज्रापचय्यैताम्‌ ॥ ममाग्ने Ta विदवेव्वस्ठ' इत्ययं मन्त दष्टकाचयनाङ्गण्डते *ऽष्वर्य॑णा * इत्ययम्‌ आ वनोयस्याधाने करणमूतेा wee: इति न्धायमालापाठः |

[का०५।१्०७ख ०९१५] AUT | ERR

पडते | विशिष्टं wat यषां यश्चानां ते fava) तेषु वचैः तेजसा उपखखितं यत्‌ फलं तग्ममा स्लित्यनेन लिङ्गेन मन्तमुखखारयितुरष्वर्या- सतत्फलमिति चेत्‌। मेवं । afi चिनुते* इत्यात्मनेपदभुल्ा साङ्ग प्रधानफलस्य यजमानगामितं प्रतीयते, न चख falar fe णातिरिक्ः फलसम्बन्धा न्याय्यः | तसराच्छरतिन्यायार््वा faxg त्षिङ्ख यजमानपरतेनेापवरणीयं,--मदीययजमानय्छेव तदच ऽस्ति हि उपचारः | तस्राद्यजमानेन Way “weet श्रग्रेऽस्यायु्भ देहिः दत्यादिषु क्रियमाणनृवादिषु प्रत्यगाशी्मन्लेषु श्रुतं फलं यथा याजमानं, तथेवाष्वय॑णा wey aay तमपि फलं याजमानमेवः' ॥

दति सायनाचाय्यविरचिते माधवीये वेदाथप्रकाे छष्णयजः- संहिताभाग्ये चतुथेकाण्डे सप्तमप्रपाठके चतुद शाऽनुवाकः ॥ ° ॥

चम्रमन्वे प्रथमस्य प्रचेतसो य॑ asa बहवः समिन्धते । विश्व॑स्यां विशि प्रं वि विशिवा्समीमष्े सना मुष्डत्वरह सः. \ यस्येदं प्राणन्‌निमिषद्यदे- जति यस्य॑ जातं जन॑मानश्व केव॑लं । wats नाथिता जषवीमि स ने qe” | इन्द्र॑स्य मन्वे! प्रथमस्य प्रचेतसे उबघ्रस्तामा उप मामुपागुः। यो दाशुषः THAT WANT गन्ता ॥ १ ।

* “दशय खमासाभ्यां ख गकामेा aaa’ इति न्यायमालपाठः। † खओादररपुस्तकादौ मन्ये इति खचर पाठः |

exe तेतिरीयसंहिताभाव्ये। [का०9प्र"शच्य०९४]

स ने सुष्वत्वरइसः९। यः ward नयति सं वशी युधे यः पुष्टानि सरसजतिं carter स्तैमीनदरं नाथितो जाहवोमि स नो मुष्बत्वरहसः५ | मन्वे वां मिषा- वरुणा तस्यं चित्तः AAA हरणा FAVA! या राजनः सरथं AF VA Al al सुष्वतमागसः५। यो Aly TH BALE: सत्यधमा मिथुश्चर न्तसुप याति द षयन्‌' | स्तमि॥ २॥

fawraeat नाथिता जाहवीमि तै ना मुष्वत- ae | वायोः सवितुविदथानि मन्महे यावात्म न्वहिभतोा यो च Tat: | यो विश्वस्य परिगू बभवतुसती ने मुष्बतमाग॑ सः | उप श्रेष्ठं न श्चाश्षि देवयोधमें अस्थिरन्‌। स्तोमि वायुर सवितारं नाधिते जँहवीमि त नौ मुष्वतमागसः। रथीत॑मैौ citar ऊतये शुभ' गमिष्ठा स्‌ यमेभिरश्वैययेः ॥ ३॥

at देवै देवेघनिशितमोजस्तै नं सुऽ्तमाग॑सः९)। यदयात वदतुर स॒यायाखिचक्रश सरसदमिच्छमाने। स्तौमि carafe नाथिता जंषवीमि ती ar मुष्वतमागं सः | मरुतां मन्वे शधि नो gag प्रेमां ary’ विश्वामवन्तु fad आश्रन्‌ इवे सुयमानुतये ते ना सुष्वन्त्सेनसः(९। तिग्ममायधं वोडित? सहस्वहिव्य WT WB ॥

[का०४।प्र०अख ०११] ACTUAL | ७2५

waaTg जिष्णु स्तामि देवाग्रतः नाथिता जे1दवीमि ते ने सुश्चन्त्वेनसः(५२। देवानां मन्वे अधि ने ब्रुवन्तु प्रेमां वाचं विश्वामवन्तु विश्वे । aa वे

| ते नें are) a. सुयमानुतये ते ने मुच्बन्वेनसः यदिदं माऽभि शोचति पोरूषयेण देव्येन। स्तामि विश्वान्देवान्नाथिते जंषवीमि ते ar मुष्ठन्वेन॑सः^५। श्रन्‌ Asa मतिः५५ अन्‌ ॥ ५॥

इ द॑नुमते त्वं“ वैश्वानरो न॑ ऊत्या“ ष्टा दिवि ये ्रप्रयेताममितेभिरेजेाभिर्यै प्रतिषे श्रभ॑वतां वदनां । स्तौमि द्यावाष्थिवी नाथिता जाहवोमि ते ने मुष्चतमःहसः^ | उर्वीं रोदसी वरि वः aaa ave पल्ली अधि ने ब्रुयातं। स्तोमि दावीप्रथिवी नाथिता जहवीमि ते ने मुष्वतमः£इसः(९" | ae वयं परुषचा य॑विष्ठाविदार्सश्चकुमा कञ्चन ॥ ६ ॥

गः कृधी da अदितेरनागा व्येनाध्सि शिरये विधगम्ने^५। यथा ड तदसवे Tar चित्‌ पदि सिता^ममुंष्डता AAT: | रवा त्वमस्मत्‌ प्र सुश्च व्यधः MTG प्रतरान्न BA) vod

गन्ता | दूषयन्तस्तोमि ययोः | We: । santa: अनु । चन । चतुस्त्िरशच ॥ ११५॥ | # धितामिति ANAT T ATS: |

९१ तेत्तिरीयसंडिताभाव्ये। [का००प्र००ख् ०११]

इति वैत्तिरीयसंहितायां चतुथेकषाणडे सप्तमप्रपाठके पष्चद्‌ गेऽनुवाकः ॥ * ॥

HAA | यस्येदम्‌ । इन्द्रस्य । यः BALI स मो मुश्वत्वःदतः। मन्वे वाम्‌ | ता AT सुष्वतमाग॑सः। या at । वायेाः। उप॑ । रथोतमै | यदयातं त्न मुष्चतमर्दसः। मरुतां । aay! देवानां । यदिद | अनु Al ऊर्वी । यत्ते । ने मुष्वतमरदसः | यत्ते ॥

चतुर द सः। षड़ागं सः। चतुरेनंसः। दिरः्डसः*॥

अद्म विष्णु | SICAL | शच्च । ऊक्‌ च | अश्मा च । अम्िश्च | अशुश्च । wes अभरिश्च मे धमे । गरमा | एका च । वाजँ नः। WAT यन्म । HATH! म्र मन्वे । TH ॥ १५ ॥

THT TET ye) | प्रि ्च(६।१)। वाजं ने(१२।१)। दन्यो गेापाः(१४।३)। रकान्रच्वत्वारि £शत्‌† ॥ ३९ ॥

॥ * ॥ समाप्तः सत्तमः प्रपाठकः ॥ * ॥ समाप्तश्च चतुथेः कारण्डः ॥ हरिः ॥ ॐ ॥

* खयमंग्रः ^ प्रभ्रतिपुसतके मास्ति | † wafer इति ^ ge पाठः| प्राथमिकेषु eng खनुवाकेषु was दिरिति ९8, खद्टमे १, नवमे › , द्मे २, रकादग्रं ३, IW, चये (दष 8, WITH २ णवं TESTA © इति मिलित्वा रकेनचत्वारिःशत्‌। Re |

[का०9प०अख ०१५] वेदा्थ॑प्रकारे | eRe

चतदेगरऽनुवाके विशव्याख्था eat उक्राः। श्रय पञ्चदशेऽग्रमेध- सम्बन्धिन्या याञ्यानवाक्या उच्यन्ते । ्रयश्चागुवाजाऽसात्‌ काण्डात्‌ CMT: | कर्पः, “Te श्र£हेमुषेऽष्टाकपालः दति द्हविर्वयै ख्गारेष्टिमगुनिकेपति समानन्तु सिदष्टहृदिडमग्े मनवे प्रथमस्य प्रचेतस दति यथालिङ्गं याच्यानुवाक्या' इति। तचादाइतस्य प्रथमदटविषः परा- ऽमुवाक्या मार, “aa प्रथमस्य प्रचेतसा यं पाञ्चजन्यं बरवः समिन्धते । विश्वस्यां fafan वि विशिवाशसमीमहे स ना मुञ्चतु अशर'हसः(९)* इति । पञ्चजना निषादपञ्चमा वणाः, तेभ्या fea. “पा श्वजन्यः', तादुश्रं ‘aw afi “बहवः यजमानाः, समिन्धते (परदीपयन्ति), श्रथमस्य' (ष्चादावत्यन्नस्य), ्रचेतषः' (परष्ट- श्ागवतः), we “sa: aft मन्वे (मनसा चिन्तयामि) । ‘fever ‘fafw (खवा प्रजायां) “प्र वि विभिषारमं' (जाटराभि- wig ॒प्रविष्टवन्ते) तमप्निम्‌ ईमहे" (वयं orga) । सः" (शरध्निः) ‘ay (rat) “्रंहसः' (पापात्‌) “मुञ्चतु" (gery करतु) |

तचेव याञ्यामाद,-““यस्येदं प्राणत्‌ निमिषद्यदेजति we जातं marry केवल । स्तोम्यप्निं नाथिता anata स ना मुञ्च तलरदसः(९, द्रति । भ्राशत' (शवासापेतं) निभिषत्‌' (निमेषोपेतं) ‘ary “दद” जगत्‌ "एजति" (कम्यते) चेष्टत इत्यथः, तत्सवं ‘ae’ श्रपरेरधीनं “जातं” (gages), “जनमानम्‌' (दतः परं जनिव्यमारं) a’ sigs "केवलं" परमिरपेन्लं aq यस्याधीनं, तम्‌ “श्रभ्नि' “सोमिः, नायितः' फलया जयुक्राऽहं “जाष्वीमि' (पुगःपनशे हामि) । we पुवैवत्‌ |

* हविधमिति खादणशपुस्तकपाठः | 4x

३८ तेततिरोयसंडिताभाव्ये। [का००।प्र०अख ०९१]

अथ 'दन्रायारहामुषे एकादश्रकपाखः'दत्यसख्य पु राऽनुवाक्यामाद,- “eG मन्वे प्रथमस्य प्रचेतसा IWR. स्तोमा उप मासुपागुः | यो ae: Gaal हवसमुपगम्ता स ना सुश्त्वरदसः(९)” दति । ‘were (रष्यादवुत्यन्नस्य), ‘wae.’ (प्रशृ्टज्ञानवतः), “इन्द्रस्य मूं “मन्वे (श्रं मनसा चिन्तयामि) । ‘awn’ (अजुघातिनः) ‘gq’ "उप" (समीपं) प्राप्ताः सामा (स्तोजाणि) ‘af’ (यजमानम्‌) “उपागुः" (प्राप्ताः), दृगुणएकथनपराणि स्लोषाणि मण्विङकायाम्‌ अवख्वितानौत्ध्ः। "यः" we, ‘age (दवि नलवतः), * qe कम श्रमुतिषठतेा यजमानस्य ‘waa (श्राह्वानं ayy वा) 'उपगन्ता" (areqfa) | aaa याव्धामाह,-“यः dare मयति खं वशी aw यः प॒ष्टानि सजति ware स्तौमीन््रं भायिता जाद्वीमि स ना मुञ्चत्‌ श्रदसः(*)दति erga: “युधे येद ) ‘aut (खाधीगपरिवारेपेतः) “संयामः (agaw) प्रति “सं'-“नयतिः (स्वकीयां सेनां सम्यक्‌ भरापयति)। “वः च we: “सं'†-पुषटानि' (aati) “जयाणि' (गवाश्वपरूषरूपाणि) ˆ सजति' (यजमानेन यो जयति) । येषं पुवैवत्‌। अथ भमिजावरूणाग्यामागेोसुग्भ्यां पयस्यः'-दत्यस्य पुरोाऽभवाक्या- मार. “मन्वे at भिजावरूणा तस्य चित्त sare tye यं HIG । या राजान खरथं याथ उग्रा ता मे सुञ्चतमागसः(५० eft) “मिचावरूणाः हे मिनावरुणो, ‘ai’ (य॒वयोः) ata’ ‘ae

* am ‘Gua’ इव्यय we: पतित इव प्रतिभाति। † ‘a पुद्धाजि' इति स्वैव पाठो म सम्यक्‌ |

[का०७।्०अख ०१५] वेदा्थप्रकाे | ७दे९

(मनसा ध्यायामि) ‘aa (safsaqet), ‘gear (स्तभयन्तौ) aat ‘a श्रसदै रिणं ‘Aza? (मिराकुरुतः), तस्य चैरिणः ‘fer? (ष्टबुद्धि) जानीत, य॒वासुभौ “राजानः (दी्निमन्त) ‘ace? (रथसरितम्‌) श्रादिल्यं "याथः (लेकापकाराय दषटिमुत्यादयितुं दृष्टं पर्यायः) । ‘gar (श्रमिष्टनिवारणेऽत्यन्तं तीच्छौ), ar’ (ती) युवां ‘a’ (wart) शश्रागषः' (पापात ) मुञ्चत" (qm कुरुत) |

तचैव याञ्यामाद-“यो वा रथ waite: सत्यधर्मा मिथु- चरन्तसुपयाति दूषयन्‌ । सौमि मिचावरूणा नाथिता Arete at ने सुश्चतमागसः(९)” हति । हे मिचरावरुषणा, वा" (युवयोः) ‘ay “रयः” “ऋजुरग्मिः" (श्रङुरिलप्रयरः) “eer (श्रवितथा- धारण) भवति, स रथयः* मिथुश्रन्ते' (मिथ्याचारिणं श्रन्यायकारिणं wa’) “दूषयन्‌"“उपयाति' (बाधमानः प्राप्नाति) । से मीत्थारि पुवैवत्‌।

अथ 'वाया-षाविच श्रागोमुगृभ्यां चरः" इत्यस्य पुरोाऽन॒वाक्या- मार, “वायोः सविदविंदथानि ane यावात्मन्बर्‌ बिष्ठतो यौ च रक्तः । at विश्वस परिग्ड बग्डवतुस्ता ने सुञ्चतमागसः(°)"* दति, यो aad सविता तयोरुभयोः “विदथानि (वेदनानि) श्रमिप्राय- विशेषान्‌ ‘ane’ (जानीमः) । ‘ar (वायुसवितारौ) श्रात्मन्त्‌' (ख्ररीरमिव) ‘frre’ (सवे जगद्धारयतः) । किञ्च योः (वायु- सविता) “रक्ततः (जगत्‌ पालयतः) । किञ्च "य" (वायुसवितारो) ‘fue (sae) जगतः ‘afer’ (परिता व्यापक बण्वतुः) | तावित्यादि पुव॑वत्‌ |

* सरथंडति स्वे पाठो न सम्यक्‌ । 4x2

58 °. तेत्तिरीयसंडिताभाष्ये। [का००।प्र*अख ०९५ |

तेव याच्यामाद,- “उप AST म आशिषा रेवयेधंम ATA सीमि वायु सवितारं माथिता Areata न ने मुश्चतमागसः(८)'” दति । ‘ser’ (awe) "नः" (श्रस्मदीयाः) “आशिषः (फलविश्ेषाः) देवयोः" (वायसवित्रोः) सम्बन्धिनि उपः कमेणि ‘fara* (उपास्थीयत) तदधीना इत्यथैः । शोमीत्यादि yaa श्रथ “श्रञिभ्यामागोसुगर्या घाना इत्यस्य पुराऽनवाक्यामाद - "रथीतरो रथीनामङे ऊतये Wei गमि gaa: | aatat 231 Zaafafanarrer At qerarra:” दति | ‘zatat’ "रथीतन्नी' (ये रथिने देवाः सम्ति, तेषां मध्ये अतिश्रयेन रथिनो). "सुयमेभिः' (सृष्ट नियन्तु wer) “Way ‘ai (Gately देश) ‘ofaay (अतिश्रयेन गच्छन) अश्विना “ae (शरदं श्राहयामि)। Sap afuar "देवेषु" सर्वषु मध्ये ययोः" वां” (युवयोः) “ate (बलं) “अनिञ्ितं' (aaa केनापि न तौत््णीरुतं), किन्तु खभावत एव ती रूएमिल्यर्थः । तावित्यादि पतैवत्‌ । | qaqa याश्यामार,“यदयातं वदतु सयायास्तिचक्रण ay- सदमिच्छमाजै | शमि देवाव नाथिता Areatfa at ना मुद्चतमागसः(१०० दति । यस्मात्‌ कारणात्‌ "खयायाः' (खयैपन्याः) खमा 'खंषदमिष्छमाज' (सद्धावस्यामं दच्ड न्त) "देवौ" श्रशचिना' युवां "जिशक्रण' (चक्रतरययाकरेन) रथेन "वत" (वादयितु) ‘ware’ (रथय्थेएपरि गतव्रन्तौ), तसात्‌ कारणात्‌ तथाविध Zari सेमीत्थारि yaar |

* aa ‘ual (कर्म्मणि) ‘sw ‘afer xaden पाठो भवितु युक्तः। + खचर ‘Hay इति पदस्य व्याख्या पतितेव प्रतिभाति | t gat इति aera पाठः प्रमादिकः।

[का*९।प्र०अख ०९१५] बेदार्थप्रकार | 282

अथ “ACA एनेमु PA: सप्तकपालः' CATA पुरोाऽनवाक्यामाद, - “मरतां we अधि at ब्रुवन्तु प्रमां are fourm faa TIT शवे सुयमानतये ते ने सुञ्चग्वेनसः(१९) इति। "मर्ताः (मरत्ञ््नकार्मा) देवानां मून्तिं मन्वे" (ae मनसा ध्यायामि) । तेन च मरतः "नः" (waa) “अरधि' 'मृवन्त्‌' (अधिकान्‌ aa) ते च ‘fra’ (स्व) श्रपि शर्मा" ‘ard (मदीयां प्राथ) ‘faut (सवम्‌) श्रपि श्र' ‘spre’ (Ree cam) । “श्राश्ुन्‌' (जरीचगामिनः) सुयमान्‌" ` (qa मियामकान्‌ मरूदाख्यान्‌ देवान्‌ ) “ऊतये (रक्षणाय) ‘sa’ (श्राङ्कयामि)। ^ते नः" इत्यादि पुवेवत्‌ |

तचेव याञ्यामाह-““तिग्ममायुधं वीडितः सदखहिव्य बद्ध एतनासु जिष्णु । शमि रेवान्‌ मरता नाथितो जाद्वीमि ते Ar gaa ae” दति । मरूदाख्थानां देवानाम्‌ “त्रायुधं' तिग्मादि- विशेषणविशिषटं ‘faa (ती नए), वीडितं' (दृढं) । किञ्च मरतां ‘wey’ (बलं) ‘auead (परेषामभमिभविटः), " दिव्य॑'(यथोचितव्यवहारयोग्य).अत Ul ware’ (परकीयसेनासु) ‘foray’ (जयग्रीलं)। सौमीत्यादि पुत्रवत्‌ |

अथ "विश्रभ्य देवेभ्य एनेामुगन्य दादशक्पाखः इत्यस्य पुराऽन्‌- वाक्यामाद,““देवानां मन्वे श्रधि ना gay प्रमां वाचं विश्वा- मवन्तु विश्वे । aga वे सयमानुतये ते भे मुञ्चन्वं नसः(१९० दति । qaret मरर्तां पुरेाऽनुवाक्या,* तथेयं विश्वां देवानां प॒ रोाऽनुवाक्या योजमीया ।

* अव यथा इति पद्‌ भवितुं युज्यते |

8२ ते्तिरोयसंडिताभाष्ये। [का०१।प्०लवअ ०१५]

aaa याज्याम।₹,-"“यदिदं माभिश्नोचग्ति पौरूषेयेश Faia | स्तौमि विश्वाम्‌ देवान्‌ गायित जादवीमि ते ने Terra)” दति । “पौरुषेयेण (मनब्यापारेण), ‘Fae’ (Zante) च सन्पादितं ‘ay “इदं” (दुःखं) ‘ar “श्रभिश्ोचति' (श्रिता at ्ेणयति), तस्य दुःखस्य WA | सौमीत्यारि गेषं पूवेवत्‌ ।

अरय STR चरः इत्यस्य याच्यागुवाक्ययोः प्रतीके ` दश्यति,- “श्रम नाऽद्यामुमतिः”०५५) ““श्रन्विदनुमते लम्‌ ५९९) इति । “wa timate” इति पुरेाऽगवाक्या । “श्रन्विदनुमते a मन्यासै” इति areas एतशोभयम्‌ “et वामास्ये” (देका ० शप्र ° CUMS) इत्यनुवाके Saag |

श्रथ प्रये वैश्वानराय दादथ्कपालः"-दत्यस्य ATT ऽनुवाक्धयोः प्रतीके दण्यति,-“शवैश्वानरोा म ऊत्या५९०) “get fafa’ इति । “वैश्वानरो ग ऊत्या प्रयातु" इति पुरोऽनुवाक्या । “get दिवि vet aff.” इति याज्या । एतचोभयं “वैश्वानरो म ऊत्या” (रका ° ye LUM) दृत्यसिन्ननुवाके व्याख्यातम्‌ |

sy 'दावाण्थिवौग्यामरहेामुगभ्यां दिकपाखः' इत्यस्य परा- ऽमवाक्यामाह,--“ये श्रप्रयेताममितेभिरोजाभिधं प्रतिष्ठे श्रभवतां agat । श्षोमि चावाण्थिवी नाथिता जेष्वीमि ते ना मु श्चतमदषः(\८)'* इति । ‘a ararefean शश्रमितेभिरोजाभिः' (परिच्छन॒मथक्येबखेः) “शरप्रयेता (wend spat) । किञ्च येः द्यावाषथिवयौ ‘agai? (धनार्ना) श्रतिष्े" (श्राञ्रयग्डते) “श्रभवतां ते चावाषटथिये । स्तेमौत्यादि gaa |

[का०९।प्०७ख ०१५] वेदाथंप्रकाशे | ९७8३

aaa याज्यामाह,“उर्ी treet वरिवः ward Sweq पन्न श्रधिने ब्रूयातं। समि धावाएथिवी माथितेा जेाष्वीमि ते नो सुश्चतम दसः(९” ef! “उर्वो, (उ, श्रयन्तं वितते), ‘treet’ (treat) डे द्यावाष्टथिवा, वरिवः (धनं gat वा) ‘eur (कुरुत) । ‘Swe ‘cal’? (Gent) हे ावाए्थिदैा, “नः “war श्रधि' ‘ger? (श्रधिकान्‌ कथयतं) । स्तामीत्धादि qaaq |

अथ खिष्टतः पुरा ऽनृवाक्यामादः “यत्ते वयं पुरुषज्रा यविष्ठ अरविदाशसखलमा wear: | कधी खसमा? श्रदितेरनागा व्येना शसि शिश्रथो fea” दति । हे "यविष्ठ" (युवतम) ‘an’, वयम्‌! “श्रविदासः' (श्ञानरहिताः) सन्तः “a? (तदीयेषु) ‘vee’ (पुरुषेषु) ‘aaa ata.” (द-कमप्यपराधं) "चकम (कृतवन्तः) । “श्रदितेः' (श्रखणष्डमीयस्य) तव waa ‘warm: (पराधरहितान्‌) “सु-* ‘afy (ag ge)! हे ‘ae’, ‘unife (श्रसरदीयानि पापानि) ‘fea’ (aden) “वि-'गि्रथः' (विशेषेण अयथितानमि कुर) ।

aaa याज्यामाह,-“यथा ह तदसवो नेयं चित्‌ पदि सिताममुञ्चता यजाः । एवा लम्‌ प्र सुश्च व्यः Mara भ्रतरल् aa” इति । arm’ (यष्टव्याः), ` वसवः” (जगन्निवासद्ेतवः) श्रग्निना सहिताः & देवाः, “पदि faa’ (बन्धनस्थाने खकीयस्य पाशस्य आक्रमणेन पादे बद्धां) नेयं "-“चित्‌' (जरीमपि) यांका्चित्‌ गेरवणाङ्गाम्‌ “wegen (बन्धागूुक्तौरतवन्तः) | हे ‘sg, ‘ay "यथा & (येमैव प्रकारेण तदन्धमेाचन छत),

* शसु" इति पाठो aaa पतित इव प्रतिभाति |

७88 ते्तिरीयसंहिताभाष्ये। [का०9।प्र०७]ख ०११]

एवा लवम्‌" (एवमेव aafa) ‘wer’ (शस्मत्सकान्नात्‌) ‘aie: (विविधं पापं) श्र-मुश्च' (प्रकर्षेण सुकरं कुर्‌) । ‘a’ (श्रस्मदीयम्‌ ) ‘ara,’ ‘act? (श्रव्यधिक) यथा* '्रातारि' (तर सम्पादय) ॥ अच विनियोगसंग्रहः,- अग्रयेऽशडामुचेऽष्टाक-पाखां दत्यादिनेरिताः | दटयाप्रमन्वयक्रा चाय्धाख्लासु क्रमादिमाः ॥ अयराग्रेयके, REN, HA We | HAMAqae, वायेवायोा-खाविचके, रथी ॥ आश्विने, मदां माङ्‌-ते, रेवा वैश्वदेविके | अन्‌ इयाखागमते, Fat वैश्वानरे तथा ॥ ्ावाएटयिव्यक्े ये तु, यन्ते खिष्टर्तीयते । अनवाके TER मन्ला इार्वि्तिमतः ॥ वेदार्थ प्रकाशेन तमा Ure निवारयन्‌ । पुमर्थाखतरो gare विद्यात यमहेश्वरः ॥ दति शायनाचाय्थेविरचिते माधवीये वेदाथप्रकाश्रे छष्णयजः- संहिताभाव्ये चतुर्थकाण्डे सप्तमप्रपाठके पञ्चदशोऽनुवाकः ॥ ° ॥ दति ओ्रीमद्राजाधिराजपरमेश्वरवेदिकमागप्वन्नैकश्रीवीरवक्ष- VTA ETAT सायनाचार्यंए विग्चिते माधवीये वेदाथ- प्रकाश्ननामकतैत्तिरीययजुःसंडिताभाग्ये चतुथेकाण्डे सप्तमः प्रपाठकः सम्पुणेः ॥०॥

* अव ‘aur’ इति पदं पतितमिव प्रतिभाति। † खम्रये$हेमचेद्धाकपाल इति सव्व पाठो न सम्यक्‌ |

अद्यम्‌ | awia:”? इति पल्ला. ,.........

प्राशरुयुः(णुवमेव ase पाठः) दच्छेम(८),,०..०००.... aca) att

= 6<2e-oe इडम्‌ । TET I व्याम इति ...... © Wawa ...... १४ लः ^ १५ APA) ........ १४ samfoy ...... १५ चिकौवते ...... - १९ forafa.... ..... १९ प्रापुः च००१.०००.. । GWA ......... „ ९४ दस्व्याम(८) ...... २४ waft: .......... RY wafm.......... द्‌ चवा cestcaeeees रद्‌ वचखती ....... ।! तजः-प्रा्नि ...... gc co. | ....... ५० वाजि .......... कमणां. ......... e प. dd MS tdeinkoss ° 88 उखा-कषचं et ee Oc धारयितुः)........ ८8 म वधा ar eee a cy वेध्ये Seer a ee cc वथ ee €R

qfeqaa |

अशम्‌ | परषश्ीषं .. .. यस्मादवम्‌ ..

mas सपेम .. ,, ,, खासन्निषन्‌ .. ao, HAW... ,. ,.,. चत्त ,,. ,, , चाच्तषषा?ि मन्त ee स उ वेकं

(ATS UMA) | ,. aifafa .. .. सा्न्यादोद्टका .. परग्रति ,, ,,

faa ..

6 & 9

HE... ,.. ae AR @ ® ee oe कुव्वेन्ती .. खचयल्िशा .. र. वचऽसा oo...

सदहापधाबं .. .., eh) ,. ,., जजित्म्‌ .. .., प्राद्विणेख .. ,, CAAT -. ,. धाता Ga: Hs

शम्‌ | पुरुषशौषं AMRIT AA aya aafaaa ‘a कम्मयां wey चात्तषायि मन्ते सवेकडति पाठो वितु युक्तः (माद्पच्रादयः) afufa qi faaetear ywvafa

सद्ापधामं Zag: ननिचम्‌ प्रादश्तिण्येन्‌ Taq जं धाता

शुदि पचम्‌।

शायां । - प्क; । QUA | Wea REB .. € .. पङ्क .. . पदप 29 ०, » «ee दद्ध oo oe) च्छर्‌

३९७ -. ९५ .. तपिष्टेन Cw. .. fe ६६८ .. 9 .. यवि ०, ..„ यवि A A 99 ae ge ee Wat ee ee Wale ०२ .. १९ .. CC) | Sr पस्स्पा a e . A on eve... १९ .. वेश्यकम्मणि.. .. वेश्यकम्मणे इति

भवितु यक्तं ४३ .. ७ .. ल्तेमी .. .. स्तोमे ४२५ ww ७ .,. अूरा os =, रूर

रद्‌ .. १९४ .. नानुमा .. .. नोनुमो ७०५ .. QA. 9०० । os

संभमिख्यसि (संमिखयसि) ४84 ०» CE .., TE =. .-* BWEITA WLS ४४८ =. ९ .. डः" ०. 6. (उषसः

Sse .. १९ .-. GUM .. ww HA

gio ww ७ .-. ्मिष्े .. .. श्यामि

६५२ ws १२ ० त्ित्परषस्य .. Ww कस्यचित्‌ qua 8९० ,. ९० .. ष्च ., .. .. च्चे