BIBLIOTHECA INDICA : ~ 4
Collection Of Oriental Works i
PUBLISHED BY THE ASIATIC SOCIETY OF BENGAL. New 5185, Nos. 1169, 1170, 1174 & 1175.
THE CATAPATHA BRAHMANA. OF THE WHITE YAJURVEDA
WITH THE COMMENTARY OF SAYANA ACARYA.
EDITED BY ACARYA SATYAVRATA SAMAS'RAMI. be |
Lectures of Sanskrit in the University of Calcutta. Associate Member of the Asiatic Society of Bengal , Member of the Philological Committee, A, S, B ; Examiner of the Veda & Philosophy €, Editor, Author, Commentator, Annotator, Compiler, Translator, & Publisher of different Vedic Works &,. &c,
VOL, V. KANDA V
विति PPL ELAPLLLID ` CALCUTTA ; Pauntay By HITAVRATA CHATTOPADAYAYA ; At (Conn) १९१, ses Lane,
प्रि
५ " 7 Feta guns
|
ll गतपयव्राह्मणम् ॥
# शुज्ञयशुषदस्य माध्यण्दिनश्राखोधम्। गरौमल्धायथावार्यक्रत-शदार्धप्रकाश'-नाममाष्येय सहितम् |:
पि 9) = ` धा
वङ्गदेशोधास्यायितिकसमितेरलुमत्या व्ययेन च, . ` खामश्रमौतियश्रोनामातच्वायेसब्वरतश्म्मेा
यथामति संशोध्य acter च सम्पादितम्. ।
॥ Yate । ५ का (£
( TEAR, पशचमो भागः )
कलिकाता-साजन्वल्याम् ,
१८६४-संव्समायां सख्मयन्वेण amet मुद्वितम् tts
यष्यामाक्ा -.. सोम राजा .-.
ga oes तव् “ सुतेन
यच्चयमाका सोमराजा हत् ag शुतै न
॥ भय मृलशुहिपश्रम |
NE पि ध
१२२ १२२ १२२
११७ १४०
१५५ १५७ १९.९१
१९४ २७४ ३०७
९८४
॥ अथ संम्धादकोक्तिः ॥
भथ aft ढतोयकाण्डानन्तरं क्रमप्राप्तं चर्तेथकौरसम्पा- दन भेव युक्षम्, परं चतुधंकाण्टोयसायणहातभागयस्यैक मपि विश्हादध्पुसतक मद्य याभी खदस्तगत भित्यनन्यगत्या म भुक्षष्टयापि पञ्चम मेव are समपादि | तस्येतत्पञ्चमक्राण्डस्य पाठान्तरादिक्षम्मादना्यं av dla
मादग्रपुस्त कोना मेव नामेधानि कल्ितानि- |
क = १७८० सं°-लिंखितं र८-पभाक्षकं (He do क.) पूर्॑म्।
खं = १७४७ सं-लि° १ ११-पत्रालक (Ho Go mo ) पणम् | ग = डा०-वेवर-सम्पादितम् (fo १८४८.मुद्धिमं ) पूणम् । घ = भ्राजमेर-प्रकाभितम् (Go १९५८ मुद्रितम् ) पूरम् |
ड = sigma भाखायितिकसमितिपुस्तकं पूर्णम् ।
चच = १२१-पत्रासकम् भसखायितिकौय मपरम् पूर्णम्, R= AAW मेव ग०-द०-पुस्सकम् ९ऽ-परत्राककवां पूर्णम् |
ज = डा°-वेवरेण यथाबुदधयाचिल्य सम्पादितम् (६० १८४९ सु०)। TATA STRAY प्रथमचतुष्कं मूलस्यापरचतुष्कं भाष्यष्येति i
, एतदेव काण्डं सवं तयभिधौये। सवशष्दा्थ स्वि मूले एवैवं चूचितः-- “asa सव मनुमन्धते तेनानुमतः" सूयते” इति रप्र रत्रा ३१ क ^“ सः श्राषेदितती afte: प्रजा पतिः भने gat ‘aay’ भर्मिषेकम् भलुमन्धते', शतिनः प्रजापतिना अनुमतः wama: ‘qua’ भभिषिथी'- इति
rs
[ॐ]
तेवर सा० मा, (२५१ ए०)। “सूयते ईखरलेनाभिषिष्यते oferta सवाः एकाषविधिषाः?-दूति व° ate, ७. १. १ माष्ये च सायणः “aqme wey, भन्निसवशित्यः -ष्व्यख (Ho सं ५, ६, २, १.) व्याख्यानावसरे च we मिद मुकं तेन-- “सूयते अभिषिष्यते यजमानः wa इत्यभिषेकयुक्षो यत्नः सवः” _efa । तै्तिरौयव्राद्मणे दितीयकाण्डस्य we प्रपाठक सीतामणो मुक्ञा , सप्तमस्य प्रधमेऽमुवाक हटसतिसवः , feta वेश्यसवः , aaa ब्राह्मणसवः, aqa सोमसवः , पश्चमे पथिसवः , षठ गोसवः, सभ तलोदनसवो विहित शति दिक् ॥ ' इह हि are प्रधानतो यागहयं विहितम् — वाजपियो राजसूयशेति। ay वाजपेयः प्रक्ञतिः, राजस्ूयस्तरिक्ततिः १ सौवराम्रणी-नाम-यागशं राजसूयाङ्कतया , प्राधान्येन एथगनुषटय- तया चैति रिषि were इति सहेपः। सौत्रामण्या; NAM माह च मौमांसान्धायमालायाम् ( ४. ३. १९. )- Cofa fart यजेत् aaa feqtent |
भ्ङ्किका्ते खकाले वा श्यादाद्योऽन्याङ्गवन्धतः ॥
fade चयनादौ तु कर्मानतरविधानतः।
खकाले चोदकंप्रापे मदनुष्टान माश्ितम् ॥- दति \ “afar चित्वा सौत्रामण्या यजेत” -द्तयेव (तै° Hoy, ४.२. १०,) तदधिकरशश्य विषयवाङ्म मिति ॥
, कालौकोठा-राणन्वतौ | श्रौ सब्व्रतर्म्मा । Te १६६४ । ख" १६०७ । (MTT, सामश्चमौ , ATTY, )
TATIA WT-U YAR CT स॒चौपच्राणि।
ee 0 दा
॥ अघ परपाठकसुची tt
जध प्रधमः Wyse: ( टेवाश्चवा १० Vato) `. ११० अथ हितीयः प्रपाठकः (बाह स्पतयेन रभ्र° VAT) + १०७१० भध Bala: प्रपाठकः (सवा AT: BM Sato ) + Rou Yo अथ AAA: प्रपाठकः ( RATATAT B We BATo) - Rew Te
॥ भधाध्यायसूचीं ॥
सथ प्रथमाध्याय: ( देवाञ्चवा शप्र tate) “^ ११०
अथ हितौयाध्यायः ( भथ सुवं १ प्रण gato) + ८९ एण
अध ठतीयाध्यायः ( भरश्योरम्नौ रप्र भ्रा) ~ १६ एण
अध चतुथोध्यायः ( केशवस्य awe Q Ate ) sr २५६ To (
इथ पश्चमाध्यायः ( भाग्ेयोऽ्टा०४प्र० २ ATo) ` २३७ ए
॥ भध बराह्मणस चौ ॥
* +
na Ope घडा त्राह णनाम. प त्रा अ० त्रा षष १ वाजपेयत्राह्मकरम् ~. ९ १ १ १ १ 2 GWA `. १ १ ३ १४ 2 परुत्राक्षणम् .. १९ ३ १ ३ “^ ३० 8 oo... अआजिधावननत्रा १ १ ४ .. 8 Lo इुद्ुभिङ्गाञ्चगम् .. १ ५ ‡ ५ .. gt ६ यूपारोषण््राः :. ९ € .. २ १ ८६ 9 WRRRTTTAT® ee ९ १ १ २ oe १०७ x राज्वन्राह्णम् ~, ९ ९ RR oe १९१ ६ श्रातुमस्यत्रा .. २ ३ ... ९ ४ .. १६३५ १० चिषंयुक्तशि्राण .. २ ४... ९ ५ १५१ ११ .. रत्रहवित्रा०, .. ९ ५ ~ इ १ १६९१ १२... सौमूरोप्रशित्रार ... ९ € .. ३ २ ... १८९ १९ - देवलका .. २ ७ . ३ ३ „^ १६ १४ : STAT ATs. ह १ ,, ३ 8 ., २०४ १५ .. अभिषिकत्राकुशम् ३ २ “ ३ ५ ९९६ १६ ०, ` २ ३ . 8 १ ९५६ = " " ३ # ^ ४ ३ .. २९० ql. रधत्राक्षणम् ३ ५ ०, 8 8 २८१ १६. ,.. दिनिषयत्राक्षशम् ४ १ . 8 glk. Bog Re दूतत्राश्मणम् ४ २ ., BoM .. ३९१९ ९ प्प्किदित्रिः - ४ ३ ५ १ .. ३७ 8१ प्युग्षविक्रारूगम् 8 $ ~ ५ ९ .. ३॥५ १६ -. कंशरवपनीयेचि्राण ४ ५.५ ३ ६५६ २४ ... सौबामणौत्ाप्रणम् ४ ` Give ५ ४ .. RUE ९५ .. मेवात" ४ 9 ww ५ ५ we इष्ट
[रि |
[a]
॥ अध करण्डिका ast i
कणछिकाप्रतोकम् - Ww
शरण weita
at Crest! Tee ग॒...
queda Mee 88
gam aaa fax | शार्दृलचमों पस्टसाति
मेय Fare धिषणाम् | अभिषिष्वनीयानि +
qa मैच्रावरुणस्य धिम् | सेतरावरुणौ
ey कुम्भः । wifey -.-
गय Aart गृह्णति ...
wy गोधुमानुपष्य ग्रति
gy गोिजायमानाया
अध ग्रहान् THA
प्रथ तं गक्षाति
खथ चातुर्म॑स्येयेजते ^"
aa Berta | याग्युपरिशा
द्मग्र लाः द्गकप्रालं
qu दसिसामायच्छति
इथ दक्तिणाुर सुपाषेति ...
घ्र feat श्ुबो्मायो +
qu देवाः | प्यकरोऽऋस्ित्रेव
am घनुरधितनोति ..
१४ ९०६
२९६
२९७
२९०
कणठिकाप्रतोकम् . धषु सथ NATIT -.* `" RRR ee गदोपति सल्ञाति ... २०७ चथ faa Tete . `“ २०७ ay faraat निश्यति .. घ्य अथ नेष्टा पत्रो सुदाभेष्यन् घट अथ पयो WHT ee “^ ९११ अथ Ufa करोति ... ““ RRR अथ पार्थानि जशोति .. २९७ अथ yaa.) परिसुस ९ «RAR अथ yaa हौ खरौ “. १७ जच एप्त faframit oe ३89 Vad रक्षति “~ १४ UR WE ~ .. १९४ त्रय प्रतिपरेद्य METH ““ २७ जघ URL ज्ञाति ee . २०६
gy वादस्य चर Carafe १९४ अप्र बादेखयद्व Te नेवार९ ५१ ay eu चर मधिश्चयति १८४
अप्र बाष्धेखप्रेग रथा .. ६9 GU वाड् SRW. “^ ९९० मारि अश्र arg fa ५ „५ २६५ ध्र दृस्यते ATS . १४१ gy AST प्राश्चं . २५२
कणििकाप्रतौकम् ,
अथ मधु waits
दथ मध्ये गवा सुदण्छति ... अथ मन्थिन, yard
पथय Ata: | अज्गलिभा ... अथ AAR] उण्नेषेन्यः
wy मिचाय wang
ay darareaa
अथय यजुषा युनक्ति
अथ यः प्र्ङ्डद्हेति
थ यः स्यन्दमानामां
अथ यर रोग
अथ य रष wea
अथ य रप पेशदैव
अथ य एष स्वो
अथ यत्केश्रवस्य
ay aq पौषः
अथ यत्र पेया इरा
अय यत राजानं ,., ,,. अपथ यत Bey
अथ यल्यारखतौधु
प्यथ यल्यारखती
चथ यत् सुरापाण मास
अथ यत् सौम्य;
अच FTA ऽअष्टामा मास थ Bazan मवति we ata} भषति
कणििकाप्रतौकम् . एः
परथ यटि राजन्धो यजते | caro ६९. अध यटि राचन्धो यजते | एषा gg. अथ यटि राजग्धो यजते | टेव» ६९ थ यदेता अपराः ० १३८ अथ यदेनरापौषा; . ... १५४ अथ यदेद्रावे्ाव९ ,. ... ३८२ HUTT ... „. १५९ TITERS ... ... १५५ यदेनरेयेकादश .. इ अथ यद्रो भवति ०--° पतद् agg अथ TTA भवति ०-° Fay ३९९, अथ यद् MTR भवति
° -° संबत्मरसभ्मितेषा १५६ अथ यद् इादग्रकपासो भवति
९५६ | °- ° संवह्यरो प्ेशवानर- इर, १५४ | अथ यट् दादश भवन्ति .. ३९५ १८ | अथ यदूधुला-दुश्वा ... २१२ १७ | अथ यद् बाषेसपदयेन .. ... ३६९
अथ यद् बाषेर्यो भवति ५१ भय धदाध्वर्यो;। अन्तेवासी ६५
२६९ | अथ यहारुणो मवति „.. ३६५ ९६० | अथ यदहारुणो यवमयश्जर० १५६ १५५ | अष यदेशदेवेग , ae ९९० | अथ यदेशवः। तिकपालो १५९. १२९ | रथ यन्नवारो भवति .. ५९
६६९ | अथ यन्मरोचिवु . .. २१२
कणिकाप्रतौकम्, ष EN थ BH ATT ATA vee BRT पथ याः स्यन्दमानाना ... २०६ अथय यायातप्रति ... ... २०८ > केधावंरणो घव येषा AAA «=... ३४० अथ र्थ युक्ति . ^ ४४
अथ रथ सुपावद्रति | LMA go व्मथ रथ सुपावशरति । यदे २८ अथ रालानं UAT .. ~ ३२५
अरव रक्षः wataeat ... २५६ अथ रक AVANT ... ... २५६ श्रथ रुद्राय प्रशुपतये ... १६९ wat VMs .. ...` ३०६ भध व्वरुण प्रवासेयेलते ... १३५ अय व्वरुणाय धमेपतये ... १६९ भध वाराह्या ऽउपानष्टा ... २८६ अथ वारुणं यवमयं चरः ... ३९४ अथ AAT । रालण्यर .. ६8 भथ वेशरन्तोगृज्ञाति see ,,„ ROK भय शोव्छां युप मथ्युख्लिक्ठोते be भथ शुनासौयं य यजते ` ... १३१ अथ श्येनीं विचिज्रगभां ... age
अध शौ भूत । अक्षावापस्य च १६७ भष ata! अरोषोमोय १२४ अच श्रो भूते । अनुमतये ... १९१ कय श्रो भूते। आमापेषाव १२९ we Tae! रशा .. १२४
कणिकोप्रतौकम् . we
i CAR ke i १६५ भथ ET A ग्रामण्यो THT] १६५ we Taya | परिय ... tgs SUT भूते | पालागलस्य १९८ we श्वो भूते । परोहितस्य १६९ भथ TTA | भागदुषस्य ए हान् १६६ भथग भूते। ufea TRIT 48 अथ शरो भूे। वेश्वागरं tug भय शो भूते। सङ्गष्ोतुगृ्ान् १६९ भय न्धो भूते। सतस्य गृहोन् १६४ wa ay Wal यमानस्य १६४ ay we AH, | Petts tq
भय षोडशिनं गह्णाति .. १४ अथ सलातख प्रतिप्रश्याता व ३०४ अथ सप्तदश इन्टुभोननु .~ ६२ अथ AHS प्राजापन्यान् .. ३९ au HEU सोमग्रहान् ... ११६ अथ सथायुग्यं युनक्ति -“ ५० ay BARAT .. ११६ भथ सारखतं चर् ,. ... ३९३ Hussy ससुद्य शुशोति १३० छथ HAVANT ..“ ३०८ अय सोमाय वनस्पतये ... १४१
अथ स्यन्दमाना ज्ञाति «.. ९०६ अथ सुव श्वाग्यपिलापरनौ ८६ अथ हिररय मभ्यवरोष्ति ६२
ce
wfeatiaiay . we अथालाद्धिवपति ` .. .* ३१० aura रशपेतये + १६६
अर्थामौषो मयेन YETSTUT १६९ quae यजते , १२५
ATTY TIT मास्तणाति (1. : सुपक्लमायो
कथालपेभष्याणिन सपस्तु शाति ४२ era द्धि + UBB अथाधीवाल मास्टणाति «808 श्रयाघोदाखं sfagata . xe erred: | चतुगेषोतः ... २०४ भयौध्वयेः । हिरण्यपातेय १४
अथाम्तरारकेऽभिगट्य, .““ ३०४ aerate जाति ` Reg व्यापरेण विषंयुक्तेन sae | सं च्मापनाप्रौषा . "~ १५६ equate fran न यजते | सोऽपरोषोमोय " १५५ शथापरामागेष्टोमं , १8४०
कंथाप्रतीश्वं पुगरायन्ति । Talo १२९ Basra पुनरायन्ति। स १४२
TALE LOA Ls an STOTT. CMSA माषरण्ति . ४२ erat तिस दषु, . .. २६५ Wa WET ~ ३०६ अथास AGA VW... Ft SITE । Say मसौ १११
afearidray . ए मथरहाणये Farad ९१ १,१४८४,३१० MIT मादधाति । ११९ (९), ३११ अचेग््रतुरौयम् , १३४ अधैश्ाय MSs ve १६१
° ६.१ अथेमां प्रधवश्चमाणो .~ BRE sae wyaren waft... ३४ aq मभिषैकम् 10s २७१ जधेतान् पच्च Watery १४ अथेततानि 'हवरषि' facta
o—0 BTMA ,,, wee are अथैतानि हवीषि निवपति |
o—o वारुणं „ ददद अथैतानि हवी रषिं निवपति |
o—o सविता वै , ३१९३ चथेताभ्यां जगतोभ्याम् .. ६8 चथेतेषां दुन्दुभौनाम् ६२ eas माजिरु्ता ge अथेतेमव्वाणिदहयु tig ak अथेनं वासाश्सि २९३ अदं ९. श्रादलचमां =. २५८ uy afta बाष्ाः .. १५३
अयनं दिश; समारोश््यति २५७ wrt मन्तरव mT fe ९७१ अग माषिंदो वाचयति... २९३ wen मासाय .. ३०५
[we]
“any वै प्रजापतियं एष यन्नः" १, ४. १.
“aa बै सविता , य एष तपति" २, ५. ७.
Coq वोऽमौ राजा सोमोऽस्माकं ब्राह्मणानां राज्ञेति २. ©, १२.
“gat वा लोकाना मय मेषं was” १.२, 8.
“एषा बे परमा वाग् या सप्तदशानां दुन्दुमौनाम्" १,१५.६. :
“भोषधौनां नेदिष्ठतमा वद् गोधूमाः, तेषां न ante” १,१.९.
“क्ष्णं वै तमः” २, ९.२.
'क्ञेशान् न aaa, ate वा एतद्" ४.१. १, ६,
कौशं वा चरडत्रक मन्तरं दौकितवसनात्” १.६. ८.
"गन्धृवीः anfanfa:” १. ४.८.
"त्वारो वे वणाः, ब्राह्मणि राजन्यो वेश्यः qe इति" ४. ६.९.
““चत्वारोऽश्वाः, रथः पश्चमः, हो TAIT, पै aA” ३.५.१७.
“तदिद wafcd Gar रजा ara’ ३. २. ee,
“तच्चि वारुणं यत् ama’ २. ४. १७.
“ag a: पुत्रस्तं पितरं करोति, यः पिता तं gaq”’ ३, ४. ९.
“तस्येष्ठरः प्रजा पापीयसी भवितोः ९१. १.९. | ४.२.२२.
“at: am@ ददाति o—., हिरख्मयीं सज ara, रकम होते, freed प्राकाशावध्वय् भ्याम् , भ्व प्रस्लोजे , वशां मेजावसणाय , ऋषभं ब्राह्मणाच्छंस्िनै,' वाससौ Korda
, भमन्धतरतो युक्तम् , यवाचित aera, गा मनीष”
“frat वा vat: एचिव्य ea atar, हे अस्या परे १.५.२१.
'दहेवष्ष्टो वा एषैष्टिवंत् awa o—. एषा राजसू्रथाजिन उदबसानोये्टिमवति' 8. 9, ११.
“देवरो वा एषिन् Garrat” ४, ६, १४.
[ ६१ J
“2 8 श्यामस्य रूपै शक्रथैव FUT. 2.25 २.४. ६.
"“धतुरधितनोति०-° बाह विमां °-° sera तिस इषः प्रयच्छति" ३, २, २७- २९.
“"घावन्याजि माप्रन्ति दुन्दुभौनमि साम गायति” १. ५. १७.
Cam arat एथिव्ये" १, ६, १५.
"नवा एष सतौ न पुमान् यत् ATT: JHE” १,२.१४; UVR
‘a2 ag प्रचरति, aga, न ग्रसति, थस am ; न वै fecaa किञ्चन कुवन्ति, भथ तद् यशः; तस्मात् तौणि शतमानानि ब्रह्मणे ददाति” ४.७. १६,
“a2 faa: कञ्चन हिनस्ति, न far कचन हिनस्ति" २.६.
“न वै वातात् कि्चनाश्ौयोऽस्ति, न मनसः किञ्चनाग्ौयोऽस्ति, तक्मादाद वातो वा मनो वेति १, ४.८.
“न हि माता पुरं हिनस्ति , न पुत्रौ मातरम् १.६. १८ १८ ;
Raed न हिरण्यं यक्लोहायसम्” १. २,२. (१.५.२०; २१,
(्रेतदयों न fecal यत् WAH’ १, २. १४.
OSS क्रिमयो नाक्रिमयो AS SRNR,” २,३२.२.
‘Sq सोमो न सुरा यत् परिखुत्* १, २. १४.
aq वर्षते कशाम् न वपते , aed त्रतचयां भवति याव- व्गीवम्" ४, ५.६.
“"वराभवस्यैतश्ुखं यदतिमानः” १. १.१.
“Taal वै प्रजापते दिष्टम्” ` १, 2. ८. .
“giq: परिङुतं सन्दधाति; भख्िभ्यां waa, ated इन्द्राय FANT पथखेति , °- ° कुवलसकुम् ककंन्पुसतुन् HATA एत्य (वपति, TAG ततः समभवत्” ४.६.२० - देर"
[x]
“qa वै रेवानां भागदुषः'” २, ४. ९.
“on हब Ran मनुष्याणं प्रथमो ऽभिषिषिष्ये" 2. 2, ४.
“cama प्रजापतिः" १, ३. ९.
“प्रजापतिर्वा अनिशक्षः” ३. २, ३१.
^द्रतीचीनफलो वा अ्रषामागंः २, २.२०.
“ofeareat sate दक्षिणा, तयोऽश्वा दो सव्य्टसारधौ ” २.२.९.
“sear बै पालागलः , mara वे प्रहित एति" २. ५. ११.
Corgarat, श्राशूनां, श्यामाकं, नैवारं , हायनानां गवे धक , नाग्बानां , यवमयम् २. © २-<.
“agafaa देवानां पुरोहितः? २. ५.२.
“agafaaat वा एष यद् वाजपेयम् १. ६, १९.
“ag वे पलाशः"? २. २, १८.
“am fe ब्राह्मणः १,५.२, 8, x, ११.
“ag हि मितः, ब्रह्म हि यन्नः, aw fe avafa” २, ६, ४,
"माता धेनुः, मातेव वा इयं मनुच्ान् faufel” २.५. 8,
“दं व्वेवैकय्चा भिषज्येदेकेन aqaaa सारा तं नेवागदं कुर्यात् , किमु यं व्येण बेदेन ४.७. १५.
"यस्मै विशो राजा भवति , एष वोऽमौ राजा; सोमोऽस्माकं ब्राह्मणानां राजेति °- ° aaa इदं सवे मायं करोति o—o ब्राह्मणो नाद्यः" ३.४. 2.
"यावदहं प्राखेष्वापो भवन्ति, तावद् वाचा वदति” ३, २, १९,
Cor at पुत्रा Gat सा परिषहत्तीण २, ५, १३,
Carsraal हि मिमाना sear धावन्ति” १, ५. १७.
“Hl at भनुचानः सोलं यशसे” २. €, 2,
[ ६८ |]
“ar a ag. aisha” २, १. १६. “a वै वर्णः सोऽग्निः २.३. १३. रान्न एव राजसूयम्” १. १, १२. “रकाः ( रंच्यमागसुकुटः ) एतविद्खो वा भवतति , नवविदण्छो वा o—o त मुपरिषटच्छीर्णो निदधाति ३,९.१३, १४. “वचो वा राज्यम्" २. ३, ७, “aay वै विक्त" २.३.१८. “वरुणसवो वा एष ATMA’ ३, ४.२, २१. ER 8.8, ‘aaa’ वा एतद् waaay, waawed यत् खय मुदितम्” “ART वा एषा या परशु्क्रा THT मजो या खयष्य्शीर्णा'" २. ६.१. “वर्ण्यो वा एष योऽनिना गरतः , ‘ wae सभो TAMU शृतः” २. ६.८६. "वाराद्या उपान उपसुश्चतै । weal y वै हेवा तकं प्रवे शया्चक्रुस्ततो वराहः सम्बभूव ; तस्माद् वराहो Ree: ताहि सम्भूतस्तस्माद् वराहे गावः सन्ानते,- ख मेर्वै- तद्रस मभिसन्ञानते" ३, ५. १९. “fam वै सरतः, Ayal वा प्रामशोःण २.५. ९. “Mla वा भ्रापः १,१.९१. “वौयं वा एतदपां रसः” ३, ३. १७. “शादलंचर्मणो जघनां सौसं निहितं भवति” ९.३, ९. ८ “श्येताविव श्खिनावविमेर्हा सारसेतौ भवति o—eo eater एवं सङा पशवः ; यद्येवं aaa न fae दप्यजाभैवारमे- रन्, तदहि aad wafer’ ४, ६.१.
[ ९६ |
“eat प शीग्यतिः सोमः, wat पासा तमः सुरा” १, ५. २८.
“सप्तदश दुन्दुभौ नमुषे न्तं afer” १,५, ६,
“सप्तद्भिवौसोभियुधो वेष्टितो वा विग्रथितो वा भवति" १.३,५.
“away सुराग्रहान् waits” १, २. १२.
“सप्तदश सोमग्रहान् ष्यन्ति” १,२.१९. `
“सप्तदथान्रानि सम्मरन्ति” 2 2. 2,
“सप्त वै मारतो AT.” 2 ५. १७.
(सयोनी वा uf, सयोनौ सव्यष्टसारथो ; समानं fe रथ afufaga:” २,१५.८.
“ga ated प्रजापतियदिमे लोका यदिदं fare” १,२.१९.
` “सवा एष (वाजपेथः ब्राह्मणस्येव aM: १.१. १९१.
“afaar वै देवानां प्रसविता , प्रसविता प सत्ता २. ५, 9,
“सवो बै सूनः , सवो वै देवानां वर्णः” २, ५. ५\
“सव्यायुम्यं युनक्ति, efaunfe’ युनक्कि , सव्याप्र्टि वाग्रे मानुषै o—o @ af एत एष त्रयो Am भवन्ति" १, ४.९.
“oa हि aryl यश्छयामः” २.४, ८.
“स॒ fe वैष्णवो यद् वामनः" २, ४. ४,
““सारखतीः', Sal’ #, स्यन्दमानाः", “saad, "समुद्रियाः", fate, au? “भ्रातपवरथ्थः, ववे न्तौ", कूप्याः”, ‘ge, ‘awa’, ree’, यस्याः”, fam’, Stet — “ar at एताः सप्दभापः” ९, १. २--२२. T
Caray दीः वैषा qar’ नामः 2. २. २९.
# Grameen wate हिषिधा भवनि । † UAT TT २९९ एण प्वमषटौष्यनौ Sala |
[ ९० ] “Ha az erate -° हिरण्यरूपं (quaqrel) सत्र fara नाति o—e नाद्रा रक्षसि (रोगारि) प्रतोऽपडश स्ति", ३.३.१०. Cox पृथिवी सैषा ‘gar नामः” ३.२, RE.
aay बै प्रजापतिः १,२.७9 ""खभौनुष्धं वा भासुरः aa तमसा fray, घ तमसा विष्टो
न च्यरोचत'' २, ६, २,
॥ अघ विषयसृचौ ॥
( १प्र० tate ) श्रथ वाजपेयविधानप्रस्तावः , वाजपेये ब्राह्मणस्याधिकारविधि qaq षस्मतिहस्तान्तं॑प्रदश्य ततियस्यापि तं समधयितु निन्द्रहत्तान्ताख्यानम् , वाजपेयस्य सास्राज्यफलप्रद्नम् , aa साविब्रह्टोमविध्यादिकञचेति |
(प्रण 2 Ae )
वाजपेयग्रहविशेषाणां विधानम् , प्राक्ञतसोमक्रयविधि मनद परिसुत्क्रयविधानम् , वषतौवरोणां इविर्हानप्रपादन aaa परि सुत्प्रपादने विशेषविधिः, ग्रहग्रहणप्रसङ्गात् सुराग्रहाणां AYES ख माध्यन्दिने सवने ग्रइणविधिषेति |
[ ३१ |
(१ Wo ३ ब्रा) वाजपेयस्य भनिष्टोमोक्यपोडश्यतिरात्रसं खाल णसद्ावेन aa तषा मन्निष्टोमादिगतानां सवनोयपश्युनां विषतो विधा- नम्, wre विधानम् , उकानां प्राजापव्यपशूनां वपा प्रचरणस्य इविर्यागस्य च प्राक्ञतपशुवपाहविभिः सह विधास्यमाने होमकाले विचारः, श्राश्चावणानन्तरकत्तव्ये प्रेषिऽपि fade विधिश्चेति | ( १ Ho शत्रा ) ततो माप्यन्दिनिसवनकत्तव्येषु प्रधानतो यजमानाभिषेकस्य श्राजिधावनख विधिः, तत्र रथे AMAAMNU योजनम् , तकन््ाणां तात्र्याख्यानानि च, ततश्चतुरण्बर धस्याध्वयबे दानविधिः, भ नेवारचरुविधिः , warat तदाघ्रापणविष्यादिकश्चेति । (१प्र० ५ ate) श्रधाजिधावनप्रशंसा , ब्रह्मणो रथचक्र गानम् ` ब्रह्मणो रथा- वरोहणम् , यजमानमेदे Taree: , ततो दुन्दुभ्युपाव्रणम् , शषतरियस्य यजमानस्य सप्तदशेषुपरव्याधकरणश्च , ततोऽश्वेय्ञ afaad यज्ञमानस्य समन्छकारोहणम् , ततोऽ्राध्वयु दकत्तं- व्यताविधामादिकम् , ततो हवनामुमन््णयोव्यवस्या विधानम् , तश्मन्वविधिस्तद्याख्यानादिकश्च , ततः सुराग्रहाणां ATES चात्र माध्यन्दिने सवने विनियोगप्रकारः, प्रतिषहोतसरग्रहाणा मै च्छिकव्यवक्षारविध्या दिकश्चेति | (& Wo &त्रार, रथ यजमानस्य यु पारोहणम् | Aa पूवं मापिष्ोमानां विधा- नम्, युपचषरालस्य गोधुमपिष्टमयत्वविधानम् , TANGA
[ ९९]
परिधापनम् , a2 faaaterang, gurcteeae जया AMUA , तत्क्षयोव॑जमानदग्पत्योः सवदिगौ चणम् , YAW TY सहिरण्या जिने लयो यं पाटव्रलरणम. , प्रास्तताजिनाया मासन्धा
सुवे शनादिकद्धेति a
(Ro १ ब्रा) वाजप्रसवोयष्ोमकालादि विधानम् , भाषेदनविधिः, oferta होमादिविधिः , ततः खिष्टक्षद्यागाद्यनुसन्धानादिकशेति + (Wo रत्रा).
, भध राभ्नो राजञचधरविधिः। तब ufaafetarcattafe: | लदु्षरदिनेऽनुमतियामस्य , तदुसरदिने भाग्नावेष्णवयागख , aguafed भग्नौषोमौयस्य , तदुत्षरदिने TMA, तदुत्तर दिन ाग्रयणण विधिद्तिणादौनि विहितानि । उक्तयागपर्च कादर्मैश्तरं चातुमाख्विधानघाजात मिति।
(रप्र दन्ना)
na चातुर्माखयेषु वै्लदेवाखयं प्रधमं पव , बर्णप्रचासाख्यः fetta ad, erature ald पे, नासौ्याख्यं चतुथे पर्व, aut विधानादि। ततः पञ्चवातीयषोमविधानम्, तदच्षिणा- frag भारोग्यकामश्यापि प्रञ्चवातोयहोमविधानम् । तत इनटरतुरीययागविधानम् , तहञ्चि साविधानश्च । ततोऽपामागहोम- विक्षानम् , AAAS मनुय मन््पिधानम् , वन्लन्तव्याद्या- जादिकद्। ततः सवदेपशदिषिधानङ्ेति ।
1 ९९) (3 We 8 Me ) we ata fagafefaurry । तत्र Fqhart, प्रथमः, fawfaenara? हितौयः , सौम्ययामसतुतीयः | At भितिकस- श्यता-मन््ादि-दकिणा-विधानानि। ततो दिषद्ष्कयामविधिः,
तवर शेष्वानरयागः प्रथमः , वारंणयामो feata: # अनयोरिति- कव्यता-मन्छादि-दल्िशाविधानानि Sa
| | (2 We Yale ) अध रल्नहविरिष्टिः। रब्रहविः प्रयोगः | a सेनानोग्डहे प्रथमः, पुरोहितण्े facta: , यजमानग्डह ठतीयः , मिष्या गहै चतुः, qra रहे पञ्चमः, TATA षष्ठः , TATE सप्तनः, सङ्हीतुगहे WEA, भागदुघस्य ग्टहे नवमः , पनयज- ara? दशमः, aree एकादश , परिहत्षोरहे दाद, तद्र्रहविरिष्यन्ते किञ्चित् करतन्यविधिषविधानच्ेति (2 We @ Ale ) cy सोमातेदरयागविधिः | तत्र चरुपाकः ,भाज्यकरणादिकङ्केति । (2 We ७ ब्रा ) अथ पविवराख्याद्यागादनन्तरक व्यस्य राजसूधौयदितीय- यागस्याभिषेवनीयाख्यस्य प्रयोगी देवदवां हविषां विधानम् | तत्रादौ साविद्र्य विधानम् , ततः MATTHIAS , VA, Wea, dea, faq, वार्ण््येति। ततो टेव खनाम निव चना- दिकश्चेति ॥
[ २४
(३ प्रं १ ate ) अथ anata मां सम्भरणविधानम् | तवर प्रथमं तवात्र निरपणम् । अधुःप्रथमं सारखतीना मपां सन्भरणप्रकारादिकम ततः AN, प्रतयगु्मीणाम् , प्रतिलोमखन्दमानानाम् , पपयतौनाम, (दैप्रवाहाणाम् ), परिवाहिषोनाम् , उच्छलन्तोनां सासुदराणाम् , ` भ्ावर्तो दकानां सूथंलचसाम् , आतपतां णाम् , STATA, कुप्यानाम्, नीहाराककानाम् , AY- दप।णाम्, गोरशवानाम् , प्योङूषाशाम् , छताक्िकाकाम् , मरौधौनाश्धापा fafa u (2 Re 2 Ae ) अधाभिषेक; । wa तलालविधिः , पार्थ्टोमविधिः , whe पैकपाव्वाणां विधानम् , पविव्रहयकरणोत्पवनादिकश्च । ततो यजमानख ताघपार्ाधीवांसोष्णौषपरिधानम् । भरव alfa a- वसनश्यावयधे परित्यागविधिः , धहुर्षाणग्रहणम् , wife areata ति | (प्रण 8 Ale ) क्ेशवलो हायसदन्दशुकाना मन्तरालवतति त्लोपपादनम् , ततः gana स्वदिगाक्रमणविधिः , भधस्तादुपरिष्टाच इकानिधा- नम् , समन्कवाह््ग्रहणश्चैति । ( १ प्र Bate ) पअभिषिकप्रक। रोपणः, dea: fame प(लाशाभिषैकपाव्रसं त्व राच्च; प्रियतमाय पुता्॑श्यदानविधिश | ततस्तर्पुत्रकत्त को MHA होमविेषः, TENANT ALATA होमशेति।
[ २९ | धू
[शप्र १ त्रा )
रथो पावहरणम् । तव प्रधमं तावत् आहवनौयसीलरप्रदषि शतानां तदधिक्तानां वा मवां खापनम् , ततः समन्तकरथोपा- वहरणविधिः, यजमानस्य रथारोहणम् , खापितास गोषु दवसो पनम्, तदशिणतोऽष्वानां खापनम् ; ततो दृथविमोचनौय- होमविधिः , वराह वमनिमिंतोपानहिमो चनम् , तती रधादवरो- हृणविधिः , एतत्पमसङ्गतो CAAA व्याख्यावैविष्यप्रद्धनम् , शतम।नयोरयसश्ञनम् , Weaal हपगृहनादिक्षम् , पयस्यायां काद्ध रवडइरणद्चेति ५
(४ प्र १ व्रा) पथ पथसायाः प्रचारः । WITT मधोवासास्तरणम्, सृन्धत- त्रोपवंशनम् , यजमानषस्ते पद्चाच्चावापः , BATT दश्छे- Uae: . यजमानस्य षदप्राथ॑नादिमरम., सुन्वते स्फय-प्रदान्च । श्य तखाननिरपणम , अधिदेवने हिरण्निधानपून्वकहोमविधि सतोऽक्षनिवाषः , मोषणनम._, दूतकमणो दस्िणादानम. , पय स्वायाः खिष्टज्जदिडादिविभिशेति। (४ Ho 2 Ae ) wq endgurefafaurata_, देश्पेयषिधामम., ele दुण्डरीकाखकषप्रतिोकः , तलो wentae दीशाविधिख । च्ामेयादिहवि्निर्षापः , उपसच्चयाधं हविस्रथकरणम., तत्र fence उपसट्यागविधिः । गर्भिशौजां दादशगवां त्रे
ge
दानम , हिरण्यसक्-सका-प्राकाशदया INA T-ASE | wiafafwafa । * (3 Ho ३ Ate ) अश्र पञ्चविलदस्यागविधिः। adafa fanaa fecarfe- दल्तिणादानविधिः, wie शइविःप््चकख Feta राज gare बहिःप्रयोगविधानश्चेति ।
४.५ Mo ४ ate ) aq उत्तराणां Agama हादश्ानां विधानम्, इादश- ्रयुगघविःकरणेन क्रतुप्रयोगस्य दाख'कथनम् „ ततस्तत पशदय- विधिः, तल्वमेणो दक्षिणाविधानचचैेति | (8 He त्रा) wa ्शवपनौयातिरावरस्य वैशेषिका wat: 1 ततर aa Hamag alag चोदकेन प्रातस्सवनादिषु॑विहदादिस्तीम- amt तानपवदिलं विशेषविधिः प्रथमः। ततः ्ेशवापन- केशनिकर्तमयोः क्रमान्निषेधविधने । तत उपानष्ोपमुद्न- विधानादिकश्चेति | | (४ प्रण ६ Ae ) aq सीत्रामणोयागविधिः । तत्र पश्ठु्रयविधिः। तत इन्द्रस्य मासा दिभ्यः सोमद्रवणात् सिंहादीना सुत्प्तिः , भपानादितस्तद्- दूवणात् सुरोत्प्तिः , निष्टौवनन्रयात् सुरासन्धानानां कुवलकर्कन्धु- seca सुत्यत्तिरिति wer सीत्रामणौनामनिवंचनम् । सोम- पक्ञोदनचूशं पानेन परिलुकषन्धान विधिः, परिसुत्यावनम् , वचा पूतायां परिसुति कुवलककन्धुवदरसक तयप्रचैपेण Faas NZ ततस्तदुग्रहतय ग्रहणम् › तदवनच्च । ततः परिच्छच्छेप
[ ९७ ] nfag रकावच्िद्र gu शिक्य कता ˆ दसिशस्यामेरुपरि
धारयन् ततः AAMT धारयं सोमवताम् afeuat ममिष्वान्ता-. नाच्च पितणा नादि सौत्ामणणीदल्तिणाविधानच्ेति । (8 प्रण © Be }
प्रथ usage saraswat: प्रयोगः । तव तदिधाना्थाख्यायिका , लन्रामनिव॑चनम् , तहविनिंरूपण्पम् , तदिधानम् , तदक्षिणाविधिः , तत्फलश्चुतिः , त्फलसंवादा- ख्यानम्, वेदतयदूपयानया बैधातव्या शरभिचारपरिषारेत्या- waa, dat amt त्रीणि शतमानानि, शतै fre: waar पयखिनीर्गा;, ward alfa वासांसि wma एकां mata त्रथोदशदत्तिणाद्रव्याणां विधानम. ; तदेतच्चयो टणसाम्येनाख्य ang मलिग्हु कहितसंवतररूपत् fafa over चेति णम. |
॥ भथ wT ॥ कमे. go ate He | कमे Jo Alo Ho अ्॑ादिग्रशग्रडशम् .. ९ २ ९ | अगुमतियागः RR ६ अथ TTT २२ ९ SUT STA: २ ३ १९४ व्टिल्यादिष्ोपमा, 2 2 8 | अभिषेक; .“ .. ६ 8 $ प्धिषेवगकरछम् .. 8 ९ २० | HARI „ ६ 2 ५ श्रधोवासपरिधापनम् 8 २ २२ | अश्रचतुष्योपेतरथारोषहणम् ३५५
[ xe]
चम. प्रर Blo Fo
ear wana है ५ ९७ लाभरिष्णवर्याग, , ९ ९२ ६ श्मामोधोमीययागः .. २ २ ऽ
सामेयाटि-लारखताम्त-सप्रदण wyatt मालभनम् १ ३ \ aq erga: we ९ ९ सालिधावनम् .. १ १५ २ श्ालिधावनम् ~ ४ ५ ९ धाभिषैचवगोयेष्टिः ~ २ ७9 १ छाबिदमन्तराणां वा्वनम् ३ २ ३९
areal सजिनास्तरगम् ४ १९ %
ख्ासन्दया सुपवैप्नम् ९ ६ २२ शासना सुपवैेश्यगम् 8 ६ ४ दू्रतुरोययागः ण २ ९ ११ इदुत्रयादागम् „ 8 २ २६ उष्किलितीष्टोमाः .. २ ९ td ह a BOR ९६ Sumgugay «. ४ ५ ज eR AGE ३ २ २९ उषपुटेरुदसनम् ९ ९ १६ रेगययागः . = २ ९ ८ eizaat उपगुहनर्म" ३ ५ २५ क्षपरावपनोचैटि ४ ५ ९ Huta TTA, , द ६ \ शरोधूमन्वषालकरशम् wh ६ ६ शवतुरशा्रसम्भरणम् २ १९ ९ श्वातुर्मास्ययागः “९ २९ १०
कमे. | प्र ब्रा क Haas १ ६९५ % ह प ९०
विसंु्ैश्यः “९ ४ ९ द्रधातवौदचचिशा ... ४ ७९६ चशधवातवीष्िः , ४ ७ ९ वराखरथयोणगम् '“ ९ ४ १ टण{घातः gt $, erate; , 8 २ 8 दौचितवसमद्यागः ,..“ ३ २२६ दुन्टुभिवादमम् १५ 9 देवनम् , ४ १ २६ देवखहषियागाः २७ ९ दद्शपैयेशिः -. g २ १३ इाटृश्ररत्रहविरदुष्ानम् २ ५ ६ दादश्राप्रोहीमः = \ ६ \ UTA... ३ 2 २७ निश्रेणोमिधानगम् १६ £ ्ेवार्वरप्रष्रणम् -“ ९ ७ ६ प्र्चदिगाक्रमणम् ह 8 रै Tease . २३ ५ rafaretaant g at पश्च विलेटिः ४ Ro धष्ाश्चावपि « ४ ९ €
ध्रा श्णातकपरिधाप्रनम् १९ ६ ४ पयस्याप्र्चरणम् = ४ १९ प्ररिख.्रथः , " १ ९१४ परिखुष्मपादनम् ““ ५ १.१९.
wat. Yo Re | Mer |
परिस सन्धानम् ie 8 ६९० ufaw fe: wR ९ ! पशुबन्धः ॥ £ 8 8 8 Be
पाष परिधापमम् .“ ३ २९९ पाथेष्ीमा, , 8 २ $ पित्रुपस्थानम् „ ४ ई २७ पूर्णा हतिमः „ ९ २ ९ प्रयुगधविदे क्षिणां ४ 8 ३ प्रयुरचविर्यागः ५ 8 8 t प्राजापद्यशविर्यागः १९ RW व्रह्मणस्ामच्रयगानम् ९ ५ २ Ww मधुग्रष्टदानम् ९ ५ रद ब्रकषणो रेयारोषहणम् १ ५ २ त्रक्षण रथावरोषशम् १ ५ ४ भूम्यवेच्चणम् १ ६२ मधुष्मरहणम् | १ २१० मारतवपाप्र्रणम् १ ३ 8 यजमान बादलपः ९ १५११ WINANS ३ ५ ९७ ' यश्मानाभिषेकः ९११९१ यलमानाभिषेकः ३ २ १ SMAI -* २ ९९५ यूपाद्वरोष्णम् १ ६ ९९ यूपारोषणम् rae रत्रहविरिषटिः ... ९२५ १ रथपिमोष्वनौयष्ोमाः ३ ५१४
[ ३५ 1
कमै.
TATRA रथारोहणम् रथोप्राबदरणम् राणक्रयः
राजषयः
वरवरणम् बरणप्रघासेषटि वसतोवरोप्रपादनम् वस्तालिनास्तरणम् .. वाजपेयः
वालपेयपश्चालभनम् ...
वालपेयोय-ग्रयष्गम् वालप्रसतोयद्ोमः TABATA Ig aT वारुणयागः वे्देवैशिः वश्वानरथागः, .. qa: .. षदज्ञपिशोमः
ख ख्पादिदल्तिणा
सं प्राहविर्यागः सप्रदए्लचयमेदा$ः AAAI AA सप्तरदश्तराग्रषमहणम् सप्रदशापां सम्भरणम् सपकमेधोयेश्िः aifaaeta:
Jo Wlo Fe
4 द ट : ४ र १ १ र , श र् ४: ९ ९ ९ ९ १ 8 1 र . g
R
» र्
५ २९ ४ ७ ५४ ९ १४ ९१ १ ध ३ १ ९ १९ qx ११ ६ ३ २ 8 ७ 8 ५१८ १९ ह १ ४ १३ ०१५ ६ ९ २, १ ९ ५१४ ९१० ९१२ १९ ३ ३ ९ 9
[eae]
कम. पण Ale कर कमे. । प्रण Ale Fe HUTA LAY १ 8 | सौधामणोद wh q ३४. इुरायदाणां arene, ९ ५ १८ | सलौतामथोत we BER सुराग्रषटातिषरणम. ९ २९७ सौमारौद्रय १९९१ AAEM TAA, CS ae ~ १९५ सोमष्डातिद्धरणम. “ १९ ८१७ | खिष्क्धागः "~ ९२११८ सोमदोश्वा 9 ९ ५ | वन मलुमनमयं वा +" ५१.५९५ १८
लोमसरापरयोष्सादनम् १ २१५ | हिरण्ययम =" १ ९१९५
॥ भवर्िनामादिमषौ ॥ `
छ ॥ § Gane
भाम ge me He | नाम. प्रण Me क
प्राणातश्रतवः ^" ५. ४. ९४. एधो * ve ,ू„ ३, ९२, Be पारणि; vee vee ५. ५, . ९४ | ASM ven tee We ५, १४. प्नौपाविः a ame १, ५, 9 | याञ्जवस्का+ ee "` ५. 8. 8 लानसुतेय; .. "१.१.५७ बेन; „ „५, ९ ९, ६.
# इ मृले ( ३, २. ४.) Sent वेन्ध;। रवम् अथ० खं° ९९. ६६६. ५; 9 A ae ‘ee Wo Bo १०, UBS ५। Te Ale १, ७. 9. ३ एथिवन्ध, , We To ९, ११२९. ar fafa १२ Hate | ऋष्यगुक्रमण्यागत एचुवन्ध; १० He १४० ° aca सिति ।
॥ इतिः॥
4 शरतपयत्राह्यणम् ॥
पञ्चमकारडम् |
॥ अरय प्रथसः प्रपाढदकः॥
॥ प्रथम ब्राह्मणम् ॥
॥ अपिवा प्रथमाध्याये प्रधमं बद्यणम्।
प्श = @ ae “
॥ हरिः ॐ ॥ देवाश्च वा swatray | उभये प्राप्याः प्स्पधिरे ततो. ऽसुरा भतिमानेनेव् किह व्वथं TEAR खेष्वेवादेषु + qwaqeca ऽति- ` मागेनेव पुाैभृवुलसम त्रातिमन्केतु , पराभव tay मुखं वदतिमानः ug
# उभवप्राखाप्रद्याः- एति क |
wary —xte कै ‡ ty दतिःग, ष।
7 गतपचब्राद्मणम्॥ ` (शप्र श्र) अथ+ Sat | weal safes quaye- wa: प्रलाप्रतिराल्मानं प्रददौ wet Far मासं AM हि टेवाना मननम् HRN ते Og कद न Tz भविष्यतोतिते मम + +ममेल्येव न सम्पादयाख्क्रस्ते शसम्पादीचु- राजि मेषाश्ित्रजामहेस योन उक्मष्यति ae न इटं भविष्यतीति तथेति तस्मिन्नाजि माजन्त ॥ ३॥ a बृहस्यतिः। सवितार मेव प्रसवायो- पाधावत् सविता वे देवानां प्रसवितेदं मे प्रसुच तत्प्रसत हद मुख्जयानोति aca सिता प्रस- वित प्रासुवत्तत् सविदठप्रसृत उदजयत् स इद्ध UA मभस्त् स FeO सव्वं सुदजयत््रजापति He- जयत् सव्व HBTs प्रनापतिस्तेनेष्टेता ‡ मेवोध्वा fen सुदकराम॑त्तमादा ae aes नेषोर्ष्वा वृह स्यति faatare: ॥ ४ ॥ ++ इ ¦ स OU व्वाजपयैन जन्तं । TAT
Sawyc ग, | `
(१० cate ) ॥ पश्चमकार्डम् ॥ श
ह वोध्य" दिश मुत्क्रामन्ति ततं भौपाविन॑व जानश्वतेयेन weed ततो ऽरव्वाचौनं प्रल्वरो- vit nyt
तमन्द्रो ऽयजत। स इद wer ममवत स इट् सव्व मुदटजयत प्रजापति च्दजयत सव्व मु भेदं प्रजापति स्तेषट॑ता anal fey
AMAT ॥€॥ - तद्यो हस्म पुरा व्ाजपरधेन यजन्तं । एता ¥ वाध्वा feq मुत्क्रामन्ति तत भरफाविनेव लानशुतयेन yeas ततो satsta प्र. वरोहन्ति ॥ ऽ ॥
स थो व्वाजपेमेन यजते। स दूद् सवं भवति स Feo सव्वं मृउजयति प्रजापति श्ज्ज- यति सव्व मु BIN प्रजापति; ॥ ८ ॥
तदाहुः | न व्वाजपेयेन asia सव्वं वा ऽएष ट् मुजयति यो व्वाजपेयेन यजते प्रजापति धज्जयति सव्व मु Sie + प्रजापति; स बृह न
^ स्गेषटता- इति ख, ‘aay tar —fa घ। t ‘wae’ —cfe a, घ,
$ ॥ शतपथत्राद्मणम् ॥ ( प्रज gate )
किञ्चन परिशिमटि तलेष्वरः प्रला पापोयसौ भवितीरिति॥€॥ तदु वै यजेतेव *। य ऽएव मैतं as aT fagem + यजुष्टः सामतो ये प्रजज्नयस्त {एन याजयेयुरेषा इ रवेवतद्य AHA सर्य देन च्िहाएसो याजयन्ति तस्मादु यजेतेव ‡॥ १०॥ सवा ऽएष ब्ाह्हगदयेव यन्नः § । यदेनेन
बसपरतिरयजत ay fe बृष्सयतिव्िह्य fe
हौन्द्रः WIS राजन्यः ॥ ११॥
राज्ञ एव राजमय ¶। राजा वे रजसुयेगटा भवति न चै ब्राह्मणो राज्यायाल मवरं 2 राजसयं पर व्वाजपेयः ॥ १२॥
गजा वे राजसयेनेष्टा भवति। सम्राा- लपेयेनावर हि राज्यं परए सामान्यं काम-
चय,
« 'वः-ष्ति क, "व-दति ग, 7!
† faaneay—fa सा- -सम्मत ति डा० Faz!
i ब -ष्तिग, घ। § श्ञः-ष्ति ग, घ, | "ल्श दति ग , घ ¶ हयर्, दति ष। `
( {Mo {ब्रा ) ॥ पञ्चमकाण्डम् । x येत वे राजा सम्राड् भवितु way हि Te पर साम्राज्य ॥ १२॥ | स यो व्वाज्पेयेनेष्टरा wate भवति। स ददप सव्व AEA स कमंणः-कर्मणः पुर- साटेताए सावित्रौ माहतिं जुषोति देब सवितः प्रसुव यज्ञं प्रसुव यज्ञपतिं भगायेति ॥ १४॥ तदययेवादो बुहस्यतिः। सवितारं म्रसवायो- पाधावत सविता 3 देवानां प्रसवितेदुं मे प्रसुव ead इद् मुञ्जयानौति sew सविता प्रसविता मासुवन्तत् सविढठप्रसूत उद्जयदेवः मे- वैष॒एतत् सवितार मेव प्रसवायोपधावति सविता वे देवानां प्रसवितदं मे प्रसुव ल्वत्- प्रसृत इद् मुञ्जयानोति तदस्मे सविता प्रसविता प्रसौति तत् सविढप्रसृत उज्जयति ॥ १५ ॥ (CMTE! देव सवितः प्रसुव यज्ञं aga यज्ञपतिं भगाय । दिव्यो गसः Gag: केतं न: एनाद वाचस्यतिर्व्वालं नः खदतु arefa प्रजा- Wiad व्वाचस्पतिरब्र ara: प्रजापरतिनं इद. मदान्न खदतवत्यवेतदाह स एता मेबाहूति
€ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( ee Cate ) THA ःसुलाया एतद्ाखेतत् कर्मारम' भवति. maa एतं यनं भवति ॥ १६ ॥ १ ॥
॥ इति प्रथमप्रपाठके प्रथमं बाह्मणम् [१.१.] ॥
॥ सी गणेशाय नमः ॥
aT: सुमनसः सर्वार्थाना zoe | यं Aa HARA: Mt नमामि गजाननम् ॥ १ ॥ यस्य निःश्वसितं वैदा यो बेदेभ्योऽखिलं जगत् | निममे, त मष्ं वन्दे बि्ातीर्थमहेग्वरभ् ॥ २ ॥ काञित् संख्याः समुदितासुयेऽनिष्टोमपूर्विंकाः | काण्ड तु पञ्चमे वाजपेयः प्रस्तु यते ततः wat राजसूयः WAIT & मन्वाज्नानक्रमेण तु | प्रकतद्रपदिष्टलादङ्गजातस्य नो वचः ॥ ४ ॥ anfaarg वयन्ते यन्नहटयगता गुणाः | व्याख्यायते तन्निपुणं ब्राह्मणं तददिधायकम् ॥ ५ ॥
तत्र वाजपेयं † विधातु प्रस्तौति - “देवाञ वा भषुराश्ेति ,
* सम्युपन्न'--द्रति छ, च ; “wera” छ । “सम्यञ्न(ख)- द्रति ज ।
† तेत्तिरौयसं हिताया प्रथमकाण सप्तमे प्रपाठके सप्रमादिषु az- खनुवाकैषु wets sara, तेत्तिरोयव्राश्षगे दितीयकाण zara प्रपाठके दितोयादिष्वश्खनुवाकेषु वालपेयव्राश्मणष्वाक्नातम् । तज, “य॒ रवं विडान् वाजपेयेग यजते गच्छति खाराच्यम् , aa’ waa vata, तिशकेऽसे च्येषाय"-दति वाजपेयविधिः। सल वा रष away चेव राजन्धस्य च यज्ञः" एति अधिकारिपिदयेधविधिः) “तं वा रतं वाजपेय care; , वालाप्यो वा रष वारद्येतेन देवा Taq” षति सत्रोमनिवेश्वेगम्। तदिदं सवैः ते" त्रा १,३.२.३ RUT
( १अ० १अरा० ) ॥ पञ्चमका्डम् 1 g
श्राजापत्याः'. प्रजापतिना wer: ‘sua’ हिविधाः are we- राभ' “पस्पषिरे' स्पदीश्क्रुः । "ततोऽसुराः ater: प्रबलो नास्तोति अतिमानेन (अभिमानेन # ) भूविष्टेन दर्पेण “afew खलु होमाधिकरथे वयं" “quar शोभं कुर्याम इति" fam, छत्य wala way होमं चक्रः। ते" aga: भत्यम्तगर्येण पराजिसाः। "तस्मात्" ष्रद्यापि कश्चिदपि मातिमानं gate : अतिमानः” भ्रभिमानं ‘ae’, तत् "पराभवस्य' प्रापक मिति ve i देवानां तदिपययं edafa— wa @ar इति। ‘Bar’ wy “भन्धोऽन्यस्मि्' जुहुवुः ; इन्द्रः अग्नो, uf: we, इत्यादि- mated: | “thay देवेभ्यः , भन्योऽन्यस्िन् 2amaa होम- करणात् प्रोतः श्रजापतिःः, “ara? शरीरं दत्तवान् । “यन्नो हेषा मिति । ‘fe यस्मात् earn at यन्नः, भतो- $वान्योऽन्धस्मिन् इविःप्रटानेनानसश्मवात् प्रजापतिश्चरोरं यन्न णव तेषा मासौदित्यथेः। यन्रणब्देन वाजपेय रश्म, प्रकरणबलात् । ` तथाच तैत्तिरौयक्षे--““एष वाव यश्चो यद् वाजपेयः” शति % ॥२॥ तवर वाजपैये सवदेवानां पुरस्ताद् वाजपेयस्यारुष्टानेन ge सतरेव 487 ay माजिधावनं ewafa— “A होषुरिति। कने देवाः भागच्छन्तं ay हृष्टा "नः" अस्माकं मध्ये दम्" इति सामान्धेन frem: , qa वाजपिय-यज्नः कस्य भविष्यति ? शतिः उचुः" । ततः तेः सर्वेऽपि ममैवायं यन्नो ममैवायं aw इति 5 विवदमानाः न संम्पादयाश्क्रुः' svat aw fa म fafaa-
पिमित
* नास््येततु पदं डपु, † "प्रतोतः-श्ति च, t We प्रा, १,३. २६;५। $ एवं दिर्क्तिर्मास्ति च-परूकादग्यन्र ।
5 ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( प्रण gate J
am) स्ते" देवाः “असन् विषये “प्ाजिम्' भजामहे" गच्छाम इति समयश्चक्रुः । AY स्माकं मध्य आजिधावनेन ‘a’ कचित् दघ्न श्यति" ‘ae श्रयं am भवलिति सर्व रङ्गौक्ञत्य ‘ate वाज- पेथविषये विजयार्थम् “भाजिम्' “भराजन्त प्रधावन् । “भज गतिचेप- णयोः a? । भ्राजिनाम धावनप्रदेथस्यावधिममिविशेषः १} ॥ ३ ॥ Sura वाजपियस्य सकलकमं प्रारश्मे साविव्रहोमो विधास्यते फ, तदये स्यतेरपि प्रथम सविविषय सुपधावमं दशयति- ““ बहस्पमतिरित्यादिना । ततराजिं प्रधावन् ‘ovata: सितार aa प्रसवाय भनुश्रानाय उपाधावत्" । इसरदेववृद् धावनप्ररे् भेव ल्तीक्त्य गत शूल्येवकारार्धः। सवितुरपधावने कारण माइ-- "सविता वा दूति । प्रसविता wana) “xe a इति। दशते; प्राधनावाक्यस्याय म्थैः-- ई सवितः! AWA इदः amar aca ‘ner भ्रनुजानोष्हि। धु प्रेरणे षति $ धातुः । ‘Bean त्वयानुन्नातः “Ley 'उव्मयानि साध aft) स्वदेवेभ्यः पुरस्तात् तेनानुन्रातः “उदजयत् । यत उदजयतः "सः द्" परिदृश्यमानं सवः जगत् “Ta । wateraa प्रजापति भेव जितवान् भवति । भनेन वाजपेयस्य सरजगदासक-प्रजापरतिरूपप्रापिः फल fran भवति । “तेने. [क a a es
# भ्वा० To ९६० धा०। | + तेण त्रा १.६.२.१; Go Ales १, ९; शत्रा ९.४..२.४ दद्यादि द्रर्थम् | ASTM प्रयुव्यते तत्र) तदाह यास्छः-- भ्य न्तोऽपि areraa ; met स्थितो भवति”- पति free २,५.१। . † द्रव ब्राह्मे watuatenrat svat Haart च १४. १,१९ जं पिहितम् | § `तु° To १९७ Ale | |
( १अ° tate ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ e
दति । तेन व्राजपेयेन ‘cer प्रजापतिः "जशी दिश मुदक्नामत् | ae एवं (तमात् ‘ay पुमान् एता माख्यायिका हडस्मति- रिषो fen प्रा्षवाजिव्येवंर्पा ‘ae’, योः वानः वेति, तै. सर्वेऽपि उश few हस्तः खमूता शतिः "माहुः" । तथाच ेत्तिरौयके समाखातम्- “जहा दिशां हेमन्तशिशिरा- इतूनां हहस्यति्देवताः?- इति # ॥ ४॥
बाजपेययाजिनसखदानो मेवोक्रमणम् , भूलोके यावदत्यन्त- भोगाभिलाषस्तावदिषटावस्थानम् ; तत्र wera aw मिद्युभय मुपपादयति-- “ag ये इ शमेति | यदा उत्तरच ames “खो रोहाव †-इतिमन्वलिङ्कात् सख््गारोहणप्रतिनिधित्वेन व्यते $ । ततः" SAGAS युपादवरोहं TATRA पूवं छत मित्बथः । प्रत्मवरो इ लिङ्गादनुमोयत इत्याह-“तद् ये हेति । भध § वाज- पेययाजिनः “ae सास्राश्येनाभिषिक्चामि |५दत्यादीमन्त- खि ङ्गेरग्न्या दसा ज्येऽभि षिक्त्वाद् देववदेव सोऽपि ¶ aye प्रति मजादिवाहनान्र प्र्यवरोहेदिति प्रत्यवरोहणनिषेधो विहितसतैत्ति- रीयक्े-“.तस्ाद् वाजपेययाजौ म कच्चन प्रत्यवरोहति” दति कक; aapp प्रत्यवरोहणं विहितम् । भापस्तम्वेन तु afate: तदु uray efaa:— “arate a कश्चनः प्रत्यवरोहेत् हडस्मति- सवेन वा प्र्यवरोह येन यजैतः-दइ्ति। वतस्मादुभयनत्राजु-
# Fo Wo ४.३. ३.५। t Ao सं ० १.७. ६. ४ ।
‡ 2 Bo % Ble Yo Ao | § ‘ayar—cia रू, ज
| Ho सं०९.७.१०.१०। TR afi’ Be सं० १.७.१२ BT |
4% Ao Alo १. ३, & ९ । tt 4 वा-इति च; हट-प्स्तके तु wrens, कश्वनप्रदमषरोष्ेटिवन्तः पाठ रव नास्ति|
र्
20 ¶ AATEATHAA I (ee tate)
‘aren fae ब्राह्मणः भित्याह-- “Ae ये सलि Watt चैलु-- ‘ay ` तस्माद् हहसतिनानुषठितलाद् “a रा पूष वाजपेयेन यजन्ते, ते सवे ae ` गच्छन्ति ; ‘aay’. ख्चैदिशः -सकाथास् 'जानयुतेयेनः arya: पुतेण “Corfe त्रा वक). wan Tafa Snes? WET: कतः । भावे निष्टा १ “इत्चानिखः''-इति # जनन्रुतेटेक् प्रत्ययः 1 ततः" खर्व cert मलुष्टातारोऽपि “र्वाचौनम्' WAS प्रत्बरो- शन्तिः इति ॥ ५ ॥
एवं वाजपेये ब्राह्मणस्याधिकारविधि सुवे दषसति- ana wee चतियस्यापि तं चमर्धयितु मिन्धव्तान्तं दथं- यति-- “तेनेन्द्रो यजतेति | निगदश्याख्फातोऽधं; | Say पर्याये- ofa aa इ खः-इति वाक्यसन्दभः Gary व्या स्येव: ॥ ९, = ॥
ta माद््यायिकया वाजपेये ्राद्मणरालन्धादधिकारिष्टो ` gem, ददानो तं बाजपेथं विधत्त-- “स यो वाजपेयेन यजत त्यादिना ¶ ॥ ८॥ (ghee विराङाककप्रजा पतिजयय्मालुचितत्वात् Tay: भूतो. वाजपेयो न कर्तब्ब इति पूरव पच मुदधवयति - “Aer qa बाजपेयेनेत्यादि $ । "षन किषभैति । सवालकप्रजा- तिलेन ‘ew सोके न किञ्चन" परिथिष्टम् ; तस्मत् ‘aay’ यजमानख ‘ar शधापीयसौ' afaraa दारिद्रयवती भवितोः
ऋ
000 पि
#. प्रा० Mo १.९. १९२
† 'ङभयत, शुज्ञपक्लौ हृहसतिसवैन यजते ' च्छोतिष्टोमेन a _qarte का्ायवोधयग्धोऽत निरो चयोयः ( १६. ९.९८ ८“ ) ।
+ tater बाणपजेन'-दति का sito Go Wt. Rt
(eae {बार ) ॥ प्रञ्चमक्रा्म् # tt
भवितु. dtc: saat: शतिः भतो रेकः amdat न कत्तव्य aff veo
afaty afeafefatufrenen परिहरति - “ag वै यजकषैदति। सर्वथा वाजपिययागः कर्तव्य carerurcerad:t लवर विदुष एव aga विदुषा भेव याजयिढटत्व भिल्ुभय भेबोष- पाद्ध्यति-- “a एव मिति । ‘a: gary ‘aa’ वाजपेयं यन्नम् , बहगा दिवे दतयेण ‘aH fanaa विहित इति “विद्यात् जानीयात् , a च AANA: प्रन्नातवन्तः STRUT ae श्नाति- वन्त षटत्िजः, पे (एनम् भन्धादिष्टं facie gert याज येयुः” । भतः साधारणेवीलपिययागो म ada इत्यभिप्राये “न वाजपेयेन यजेत -दतयु क्म् । “एवा इ सेवै तस्मेति । त्रिया- कुश्रलाना afast याजयि्त्व भेव यश्रसमदिः ; पश्र॑वेकल्था- भावेन AWAY सं; सम्भवात् ॥ १० ॥ °
ay काजपेये भधिकारिविधि qaafa— “a वा एव ब्राह्मणस्येति । यतो हहस्छतिनानुष्ठितः , यतो देवानां मध्ये weaft: ब्राद्मणजात्यभिमानौ , ब्राह्मणवहस्यत्यो्र द्म सम्बन्धाद् एेकरुप्यम् ; (ह्म MNT Fe वा awe: fee TA: । श्र खाप्यसु्ितः, यतो देवानां मध्ये इन्द्रः चतियलास्बभिमानौ । ब्र दाजन्धयोः चतसम्बन्धादैकरूप्यम् ; AA नाम वलम् , AMAA खयोः । अतो मरुष्येष्वपि ब्राह्मयराजन्धयोरेवाधिकारो न ह श्यस्य # । अत॒ एव कात्यायनेनोक्षम्-- “वाजपेयः were. प्य श्यः -द्ति 4 ॥ ११॥
tt + न्स वा रष ज्राह्ययद्य चेव Treva चच THe से Me १,३.२्.१। . - 1† का, मौर ङ ६४.१.१६
१२ ॥ शतपथत्राह्मशम् ॥ ( प्र tate )
वाजपेयस्य साश्ाश्यफल मिति वशं प्रसङ्गात् राजसूय ख्ार्धि-' कारिमेदेन BARI वा Vata दशंयति-- “UW एव राजसुय ` सित्यादिना + | एवकारोऽन्धयोगव्यवच्छेदाघः । राजथष्देन afaa sua, गतु दाच्ययोगाद्ाजेति MATT ब्राद्मणादि- वि वश्ति Co वा इति । TTT aa “वर” नि्ञ- ea, कतिपयदेथाधिप तिललक्षणराच्यफलमाच्रसाधनलतात् | वाज वेधा" aia (परम् उत्कृष्टम् ; सर्वदेधाधिपतिलरूपसान्बरा च्य क्रलसाधनलात् । राज्यात् सान्न ज्यश्याचिक माह- (काम येत 8 राति ॥ १२, १२ ५ ‘ wa वाजपेयस्य सास्ाज्यफलं द यति-- “a यो वाजपेये- Sta, ‘a? weg, THATS दं परिदृश्यमानं ‘aa’ जगत् ‘dae’ संवजंयति , वश्मीकरोतीत्यथेः † । एवं State _ फलं वाजपेयं विधाय ततर wate सावित्रदोमं विधन्ते- "स कर्मणः कर्मण इति । वोष्ठया सर्वक्मादौ waa मभि- कषीयते । येषां कमणा मादो साविवहोमः कर्तव्यः, तानि काणि कात्यायनेन सङ्गहोतानि- टेव सवितरिति शुषोति यजल्यादिषु , Bae दौक्षारन्म HARA , RATTATCUT व्योः दनाम्निप्रणयनहविदानानोषोमाणां सदभाग्नोध्रचिष्णा- निवपमवसतीवरिग्रहणपरिहरणेष्, च कर्माग्तरत्वात्"-दति ४ । aa ant विधत्त —“ea सवितरिति इ तस्य AMA
^ राज्ञो राजदयः,- रति काण Ate Te ९५. १.१। + मोमासलाया श्यायमालायां (अ ४पा" ) द्रश्यम् | t काण Bite He UW UAV WV VAN
§ वा० Fe ६.६, ९।
( (te vate ) TARTS ॥ रश
मर्थः ;-- हे (सवितः देवः प्रेरक | अन्सर्यामिन् | ‘aw’ वाज- पेयं ‘nav wana, ‘asufe’ यजमानं ‘aura’ WaBtA- स्पाचेर्याथ ‘fear’ दिवि भवः यो qaqa, सवितुरनुष्रहातं (केतपूः केतान् पुनाति, प्राणिनां विज्ञानानि trary भवति, सः ‘a’ qa aa’ वाजपेयविन्वानं ‘qaigq’? wraag । areata: प्रजापतिश्च सविव्राञुज्नातः ननः" cata वाजः इवोर्प मजम् ‘aw भरख्िन्रहनि खदतु खदयतु ॥ १४॥
सवितुरुपधावनं हहस्पमतिसम्बन्धेन wifa— “तच्यथेषाद दूति । ‘aay .भस्िन् विप्रे पूवंस्मिन् काले यथा aware: सवितारम्" 'ठपाधावत्", ततः तस्मे सविता aaa ददो , एवम् qq? ददान मनुष्टातापि त मेव "उपधावति", तस्मै च श्रस- विता! त्रेरयिता प्रसौति , भगुजानातीव्यथंः ॥ १५॥
<सखादाहति । साविवष्ोमस्य सद्व सिकं दशयति-- Cer श्ःसुत्याया इति। wre मर्यादायाम् । "णः सत्यायाः” मुत्यादिनात् yay, नो्तरतेत्यथेः । अत एव काव्याय “प्राक् सुत्यायाः”-इति # ॥ १६॥१॥
इति श्रौसायण्णचायं विरचिते माधवीये वे दाथंप्रकाथे
माध्यन्दिनिशतपधत्राह्मण्भाष्ये पश्चमक्षाण्डे प्रथमाध्यायस्य प्रथम ब्राह्मणम् ॥
7 य,
> Ble Ble सु०१४.१.१द यअ)
१४ ॥ शतपथत्राह्मणम् ॥ ( प्र रब्रार }
( wa हितौयं ब्राद्मयम् . )
अतश wate । RAAT तस्मादा, VOT VHIAIATA प्रज्ञातानेवाग्निष्टोमिकान् ग्रहान् ह्ञाल्याययणात् * ite
aq usta walfay तद्यदवतदव उद् लयंस्तटवेष एतेरुल्लयति † ॥ २ ॥
अथ घोडशिनं गह्णाति | तयादेवेतेनेन्द्र उद- ज्ञयत्तदेवेष एतेनोञ्जयति ‡ ॥ २॥
ahaa use व्वाजपेयग्रहान् Varia | धुव- सदं त्वा षदं मनःसद FIMATA ऽसौ- न्द्राय a जुष्टं शह्ञाम्येष ते योनिरिन्द्राय ला quan fafa सादयल्यषा 4 लोकाना मय मेव wa इयं पथिवौ ममेवेतेन लोक मुञ्ज यति ॥ 8 ॥
अप्सुषदं त्वा § | Baas व्योमसद मुपयाम्- oma ऽसीन्द्राय त्वा जुष्टं गृह्णाम्यषते योनि-
————
* wT — fa ग, घ। †, ‡ fa—xfa at
§ ग-च-पुस्तकयोरिष़् Fefary () नास्ति,
( We रत्रा. ) ॥ पश्चमकारडम् ॥ १५
fiz at aeaa fafa सादयल्येषां वे लोकाना मय मेव व्योमेद मन्तरिक्षलोकं मेवे- ते नोउजयति ॥ ५ ॥
पथिविसदं लवा । अन्तरिक्षसद « दिविसदं देवसद नाकसद मपयामगहौतो ऽसौन्द्राय ला जुट Tear ते योनिरिन्द्राय at चुष्टतम मिति सादयल्येष वै देवसन्नाकसदेष एव देवलोको देव- लोक मेवेतेनोउजयति ॥ ६ ॥
अपा रस मदयसः | मयं सन्तः समाहितम् |
अपाय + Tae यो रसस्तं वो TEA सुप manana ऽसीन्द्राय त्वा जुष्टः TET त योनिरिन्द्राय त्वा जुष्टतम मिति सादयव्यव at अपा रसो योऽयं पवते सएष सय समाहत स्यात पवत sud मेवेतेन रस मञ्जयति ॥ ७ ॥ ग्रहा जर्जाहतयः । व्यन्तो विप्राय मतिम् । तेषां ‡ व्विशिप्रियाणां ae मिष मून समग्रभ सुपयाम्-
__ ...----------------------*-- ot.
+ arafcaqae’—ata 7, घ। † समाहित aa —sfa a, च ; "मतिं ant —xfa a, ष
१६ }॥ शतपथत्राह्मणम् ॥ ( प्र रत्रा )
APA ला जुष्ट गुह्णाम्यष* त योनि रन्द्राय त्वा जुष्टम fafa सादयल्यग्ब गसो रस मेवेतेनोञ्जयति ॥ ८॥
तान्वा ऽपएतान् + | परञ्च व्वाजपयद्रहान AT लाति प्रजापतिंवा ऽएष sata यो व्वाज- qaqa यजते संवत्रो व प्रजापतिः wa वा {ऋतवः data तत् प्रजापति मक्ञयति तस्मात् पञ्च व्वाजपेंयग्रहान् गङ्ञाति ‡॥<॥
अध सप्रदश सामग्रहान ग्लाति) सप्त द्भ AUER प्रजापतेव्वा ऽएते ऽअन्धसौ यत् सोमश्च सुरा च ततः aa sata: सोमो aq mg तमः सुरते ऽएबतद्भ अस्सो उञउजयति सब्वे वा ऽएष इदः asaata यो व्वाज- Gaga यजत प्रजापति gsaata सव्व A BAK प्रजापतिः ॥ १० ॥
सयत MAST | सोमग्रहान गह्णाति सपन दभो वे प्रजापति प्रजाप्रतियन्नः स यावा-
en a SS
—————— waa न - - -- न
a > ०
# qe मेषति ग, घ। † ary aha ग, घ। fa—sta क |
( १अर० RATe ) | पञ्चम काण्डम् ॥ १५
नेव यन्नो यावल्यद्य मात्रा तावनेबाद्येतत् WAL श्रिय ज्यो तिस्ञ्जयति * ॥ ११॥
अध यत् सप्तदश । सुराग्रहान् गृह्नाति सप्तदभो वे प्रजापतिः प्रजापतियन्नः स॒ यावा- नैव यन्नो यावय मात्रा तावतेवाख्ेतदनतं पाप्मान तम उज्जयति ॥ १२ ॥
त॒ ऽउभुये चतुस्विणद् यहा: सम्पयान्ते | वयस्तितणदै देवाः प्रजापति चतुस्त्िफग स्तत् प्रजापति मुउजयति ॥ १३ ॥
ay यत्र राजानं करौगाति | लहचिणतः प्रतिषरेणतः केशवात् पुरुषात्छोसेन पतिखुत करौ णाति न वा ऽएष म्बौ न पुमान् यत् केशवः पुरुषो ग्रदाह Galea न स्तो यद् AMAA AT + न yataazay न हिरण्यं यत् ate ‡ नेष सौमो न सुरा यत्मरिखुत् तस्मात् केशवात् पुसषात्छो सैन परिखितं क्रौणाति॥ १४॥ अथ wag: | दी खरौ दुव्वन्ति पुरोऽ
मै ति -दति करी, ॥ स्तन - -दति ग, च)
; सोम'-दति ग, चघ।
१८ ॥ गतपथत्रद्मणम् ॥ ( शप्र रेत्रा )
Harel WSIS मन्यं नेत्सोमग्रहाश्च सुरायदाच ay सादयामेति तस्मत् wae खरो कुव्वन्ति पुरोऽक्च मेवान्यं पश्चादच मन्यम् * ॥ १५ ॥
अथ यन्न पर्वथादागा। व्वसतीवरौः प्रपाद- यन्ति तदपरया दारा नेष्ट परिखुतं प्रपादयति सितः पाजाश्वभ्यवदरन्ति पुरो sada प्रलय ङासौनो + sa: सोमयहान् Balla पञ्चादक् पराङूसोनो{ नेष्टा सुरागरहानत्छोमग्रह मेवा- aN ज्ञाति सुराग्रहं नेष्टा सोमग्रह मवाध्वयुदट - ज्ञाति सुरा Aes मेवेनान् व्यल्यास WRIA: ॥ १६ ॥
न प्रयञ्च मच्च wea: | सोमग्रह मतिहरति न् wre ad नेष्टा सुराग्रहं नेउज्योतिच्च तमश्च सएर्जावेति $ ॥ १५ ॥
उपर्यपर्यैवान्न Waa, | सोमग्रहं धारयलयधो- Sis नेष्टा सुराण्हय सम्युचो खः संमा भटरेण us मिति नेत्पाप भिति ब्रबावेति at gafeqecat feqqat wt fa मा पाद्मना पूर
[क
en ee ——— eee -- ----- नन
~ ==> ~
+ qar—tfaa, ख † We डनसोनो- दति ग, च)
‡ प्राङ् डगसोनोः- इति ग, च! ऽ खष्रटलावैति'- द्रति ख
( १अ० RAT ) ॥ पञ्चमकाषडम् ॥ ९
मिति aaaatat सुङ्ादिटेव मेन AAT aga व्विहहतस्त स्मिन्न Was ननो मवति ata-
aqua ती साद्यतः * ॥ १८॥
अथाध्वर्थः। हिरण्पा्जेगण मधग्रह varia नं मध्ये सोमगडाणाए सादयव्धोक्ध्य WyT- aq प्रव मघेतानत्छोमग्हानुत्तमे स्तोत्र ऽऋ त्वि- ai चमसेषु व्यवनौय जुद्धति तान् aaa माध्यन्दिने स्वने ATT च सुरामृहागा
चोदयाते AAA ॥ १६ ॥ २ ॥
1 इति प्रथमप्रपाठके दितीवं ब्राह्मणम् [१.२. | ॥
एवं विदित वाजपेये ग्रहविगरेषा ददितीयव्राह्मणिऽभिधोयन्ते, ब्राक्ततास्त्वतिदिश्यन्ते | aa तावद शग्रहं विधत्ते — “AT गृह्क(तीति। शश" सोमग्रहं सोमद्रव्येण Way | सर्वलायः सखविरदप्रयुक्न्युनतादोषपरिहारेण ATA समदः cag । श्रश्वदाभ्ययोरप्राक्लततवेन चोदकादप्राप्योरिह विधानं युक्षम् । श्रत एवापस्तम्बः-- ““ज्राठव्यवतादाभ्यो ग्रहीतव्यो बुभूषता शस्तो न सवंत ्रहौतव्यौ काजपैये राजचये सते सववेदसे"' इतिः । रय प्रकतिगतामुपांश्वन्तर्यामादीनतिदिग्ति--
...--- mn ~--~~-----=~- +~
+ .साद्यतः- इति ग, घ, ¡ atte Bite Hr १२. ८. ५२, १९१)
x9 ॥ WATAATH TA ॥ ( श्र" रत्रा)
Cg@arfafa प्रज्नातान्' प्रसिदान् श्रानिष्टोमिकान् अग्नि sla विहितान् शयन् त्रा AT TAT, श्राग्रयनप्न्तान् ZHI ara) उपांग्वन्तथामो , एन्द्रवायव सैतावसणाख्िनान् , शक्रा मन्यिनौ , आग्रयगञ्च रखक्लौयादिव्यथंः॥ १॥
अ्धातिग्रा्लान् विधत्ते — “wa पष्टयानिति। पृषयान् श्रतिग्राद्यान् । afe पषस्तोतसम्बन्धात् # ण्ठा TUT: | पृ्षडहे प्रतिदिवस मेव कस्य, विश्वजिति Wage VATE ग्रहणात् एतेषां yaTasal | तथाच चतुथकाण्डे समाम्नातम् _ “न्रलोन्द्रसूर्या alam ददृश." इत्यारभ्य, ˆ तान् a ght ues BETA, YA त्राह We मेव qaasea es Gag ai atta wa भेवान्वहम्-इति , तथा “Tas जिति aays एकाद va Bea sta aT | तेषां प्रति गता faaaga शाखान्तरवत् ; सष्यान्तरानुपदे शात् । Wa
nama — “namaste wetat षोडशिनम् - दूति ॥२.,२॥
ग्रहान्तराणि विधत्ते — “्रचैतान् पञ्चेति। सितं fe— “qe dara, waaz fala प्रतिमन््रम् "इति § aaa तेषां पञ्चानां ग्रहाणा मपि पञ्च मन्वान् विधत्ते “Wane त्वेयादिना | qa, प्रथमग्रहमन्वद्याय मधं: | ;-- शभुवसदं' ध्रु स्थिरं
# ्एद्ाषडदसम्बन्धान्*- ईति च)
† पुरस्तात् (४. ४.५. २ -१३. , व्रर्यम् | ¦ का० श्रौ Fo १४.९.२८ Fl
§ Glo Blo Mo AB. ROD. 22!
| वा० We ६, Ey
( Mo रेत्रा° , ॥ TIARA | २१
yas सीदन्तम् , AI दषु Aay सीटन्तम् , ATAT मनसि वत्तमानं ‘a’ लां ग्रहम् न्द्राय लुष्टम्' भ्रमि रचितं श्ण्हामिः ताम् । 'उपयामगरीतोऽसिः एथिष्याम- aq पात्रेण wetatsfa , “sa वा उपयामः" दरति सुते; # । wa भिन्नक्रमः, यत उप्यामग्यहौतोऽसि wae TAT मीति। तै तव एष quem धयोनिः' स्थानम् , तस्मात् wey “जुष्टतमम् अतिप्रियतमं ar far सादयामोति। Coq ते योनिः" इति मन्तान््यभागस्य विनियोग माह-- सादय तौति। मन्तगबं ward व्याचशे-- (एषां वा दूति । (एषां लोकानां" भूम्यादौनाम् श्रयं" परिदश्यमानो लोकौ भुवः द्ट्गब्द्स्याध म।(ह-- “sa प ufaatfa us
Coage fafa, दितीययहमन्त्स्याय मथः ft ;-- भमु सीटन्तीत्यप्तषत aa, wi सौदन्तम्, “arf अरन्सरिचे Sena) उपयामग्छहीतोऽसीत्यादि पूर्वण समाना इति az विव्रियते व्यामसदितिपदप्य तात्य माह ¶द मेव व्योननेति। विशेषेण sta vad व्यापियस्य तद् व्योम । तदेक “परन्तरिचम्' तदेतद्ितो यग्रहणिन ध जितवान् भवतीत्यथः ॥ ५ ॥
‘gfafaae fafa, ठतीयमन्स्याय मथः § ;- ufa- व्यादिष चिष लोकेषु सोदन्त मतणएव सदम् | लोकत्रयाभि- मानिषु श्रग्निवायुसूषु, श्रन्येष्विन्द्रादिषु च आसोदन्तम् | नाकसदम् न विद्यते wa दुःखं afafafa नाक ait टेव- लोकः | अत एव स्वपदस्य सुखबाचकत्व मन्यत्रक्तम्--
* Wo ब्रा० ४.१.२३. ७) † Alo Fo 2.2.2! तहिपसेतमरहना —sfa a, 1 $ ate HERB ne ५ ANSSIDS wrens 0 ८१५६ | ५९।५८
profs te? pK
Zz h ग्रतषधब्राद्मणम् ॥ ( शप्र Rate )
qq दुःखेन afar नच TH AAMT! ग्रमिलाषोपनोतं च सुखं स्वग पदास्मदम्'-इति | aq नाकसत्यदं व्याचषटे-- "एष ए saan इति ॥ £ ॥ Cag रस fafa: चतुधेग्रहमन्तस्याय मर्थः ५ ,- qu? "रसं" सारभूतम् ; उदकस्येव सोमरसत्वेन परिणतः त्वात् । “Sea SRILA | CRY गति-प्रजनन-कान्छशनन- खादनेषु † ”-इव्यस्मादसुनि रूपम् । यन्नः वय इप्यव्रनाम F , उदत na stat वा यस्मिन् । सोमरसोऽत्रभूतो जोवनदेतुख ; Cag सोम ममता WAR § ` इत्युक्तत्वात्, । qa’ ae’ वियमानं (समाहितं ada सम्यगाहितम् ; रसस्योदकादि- रूपस्य wife एवावस्यानात् | gu? रसस्य" AWA quien परिणतस्य सोमस्य ay ca? दशापवित्रात्पवमानः, तम् । श्राप! “a gare सम्बन्धिनम् ‘Suny उत्कट स्वरसं ‘weifa’ || Caggqraaife । व्याख्यातम् | मन्व व्याचष्ट -- “एष वा श्रपा fafa | योऽयं uaa’ दशापवित्रात् qafa, “ay wat रसः। OUT aa इति। ‘aay aq aaa searnat ya aa’ "समाहितः सम्यगवखितः , इदानीं सूर्यात् सूप्रीमकाद् दणापवित्रात् ‘qaa’ खवति ॥ © ॥ Cag, ऊजाडनय इति । पञ्चमग्रहमन्वस्याय मर्धः ¶;- ड ग्रहाः! wea इति ग्रहाः सोमा; । (ऊजीडतयः' ay मत्रं सवनीयं पुरोडाश मभिलच्य RAAT › ART ,
~~ ~ --~- ---~ ~ ~ ------ -~~ ~ ~ ~~ लः ~~ -- -~ — ~~~ --~ ------- ----* ~~ ~ ~ ~~ —_——_—_—_— cot, a Soe eS ——_es eee ---~*--“
# वा० We ६.३.१९) + Belo To इट Ale | + faqo २.७. ७। § Ho Ho ट. ४८, ३ | | 'मृहामिः-ष्तिड, ¶ वा० Wok. ४. १।
( १अ० RaTo ) ॥ TYARTHA ॥ 22
शब्राहुतिभूता युयम् । विप्राय मेधाविने, खापेक्ितिफलपरि- पूरकाय वा यजमानाय | ‘afi’ faafaat gfe व्यन्तः पश्यन्तोऽतुजानन्तो भवतेति शेषः ! ‘fafafaaray’ “fat ea नासिके वा-इति # यास्कवचनम् ; <e fe ea wwe, aa ua wa शिप्रियम् , विगतं fafad येषां ti wa sqerarcarara भोभनामिषवसंस्छता इत्यथः । यदा, fafa घानि भिप्रियाणि शनुखानोयानि पात्राणि , तत्पयेन्तं , ant ‘qa? युष्माकं सम्बन्धिनम् “CU FAA 'ऊजम्' बलप्रदं सोम रसं ‘aaa “ग्रहः + "' समग्रम् , सद्गन्नामि । ग्ट पूर्ववत् । ऊक् mata मधे माह--“ऊगं वै रस इति ॥ ८॥ ग्रहगतां पञ्चसष्यां प्रण सति-- “ara वा एतानिति । वाज पेययामस्य श्वरूपावासिसाधनलत्वात् प्रजापतेश्च सवत्छराकमतय। gay रुपत्वात् ग्रहाणां पञ्च स्या ART: Fe ॥ गरहान्तराणि सद्रव्याणि विधक्षं-- “श्रध सदेति ;। गृह्यन्त इति ग्रहाः सोमाः, सोमाच्च 4 ग्रहाञ्चेति fave: , सोमस्य वा Tet. | उभयेषां ग्रहाणां दरव्यद्य ATA प्रण सति- प्रज्ञापतवी इति । श्रन्धसो' wa इत्यधेः । सयं श्रो; ज्योतिः सोमः सत्य-शी-श्योतिरातमकलवं सोमस्य ; दतरस्यासु ‘Saat Ua तमः: WAIAAAMSIAT | पापेति दारिद्िम् ॥ १०॥ चन्नग्रहसडनां प्रजापल्यामकलत्वेन स्तोति -- “a यत् सस-
# fawo ६. ४.१ | † Ute ८.२. ६२ Ae वा०१।
+ -मतिग्राद्यवद्वौमः,- इति का श्रौ" Ho URL! WATT येन्द्राणम्- दति Aa IM |
§ "सप्रदश्रापरान्'- द्रति ale gto Fo १४.२.३ ! सोमग्रहान् |
९२ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( tHe रब्रा० )
“rq दुःखेन सम्मितं नच ग्रस्तमनन्तरम् । अभिलाषोपनीतं च शुखं खगपदास्मदम्-इति । तत्र नाकसत्यदं व्याचषटे-- “एष एव देवलोक इति ॥ ६ ॥ "शपा रस निति। चतु्ग्रहमन्वस्याय मर्धः *,- ‘qa? ‘TW सारभूतम् ; उदकस्यैव सोमरसलेन परिणतः लात् । उदयसम्' उद चछन्तम् । वो गतिप्रजनन-कान्त्यशन- खाटनेष + ”-द्रत्यस्मादसुनि रूपम् । यहा, वय इष्यन्ननाम F , उद्रत na जीवनं वा afar | सोमरसो.त्रभूनो जोवनदेतुब ; “gata सोम मर्ता श्रभूम { Tawa! सूय" “सन्तं' विद्यमानं (समाहितं aaa सम्यगाहितम्; रसस्योदकादि- रूपस्य श्रादिव्ये एवावखानात् । श्रपां' “रसस्य सारभूतस्य ameay परिणतस्य सोमस्य ‘al ta’ दथापवित्रात्यवमानः, तम्। श्राप! ‘a’ युष्माकं सम्बन्धिनम् उत्तमम्" sae सरसं ‘wefa ]। “'डपयामेत्यादि। व्याख्यातम् । मन्व व्याचष्ट -- “agar aa fafa योऽयं waa’? दशापवित्रात् खवति, ‘a’ wut रसः। “एषः सय इति । एषः" खलु सोमरस; उदकामना ga “aa समाहितः" सम्यगवखितः , इदानीं 'सूर्यीत्' सूर्ामकाद् दशापवित्रात् ‘aad’ खवति ॥ 9 ॥ “गरहा aaigaa इति। पञ्चमग्रहमन्वस्वाय मधः ¶;- ह ग्रहाः) wea इति ग्रहाः सोमाः। (ऊजाहतयः' ऊजं मन्नं सवनोयं पुरोडाश मभिलच्य यमानाः; यदा,
~~ -~*-- ~ - -=*--- ~ -- --~ - -----~--~ ge - ४ 7 ee poten, Foe ae ee a
* वा० Ho ६, ₹े. १ | t Belo Yo 3x Ale | t निघ २.७. ७ § ऋण Wo ट, ४८, ३ । | 'गृहानिः-द्ति ङ, ¶ वा० सं०६, 8. १।
( {Wo QAaTo } ॥ TYARTWH ॥ 22
शरव्राहुतिभूता युयम् | (विप्राय मेधाविने, खापेक्षितफलपरि- पूरकाय वा यजमानाय । (मतिं faafaat gfe व्यन्तः पश्यन्तोऽनुजानन्ती भवतेति शेषः! विशिप्रियाणंः “far va नासिके वा" -द्ति # यास्कवचनम् ; xe fe wa aaa, तत्र भवं कमं शिप्रियम् , विगतं शिप्रियं येषां #1 va इनुव्यापाराभावात् शोभनाभिषवसंस्रता इत्यथः । यद्वा, विवि- धानि शिप्रियागि शतुस्थानोयानि पात्राणि, तत्पर्यन्तं, तेषां ‘av? gura सम्बन्धिनम् ‘soy भ्रव्रम् जजंम्' बलप्रदं सोम- रसं ‘WANN. “aw: ¢” समग्रहम् , सङ्गद्भामि । शिष्ट पूववत् | ऊक् -गब्दसूचित मथ माह--^ऊगं वै ca cfs ic ग्रहगतां wgagi प्रथं सति- “तान् वा एतानिति । वाज पेययामस्य श्वरूपावास्धिसानत्वात् प्रजापतेश्च संवत्सराकलतया UGH रूपत्वात् ग्रहाणां पञ्च सद्या FAUT: Fare ॥ ग्रहान्तराणि सद्रव्याणि विध्न -- “श्रध सप्तदशेति § | ग्मन्त इति ग्रहाः सोमाः, सोमाश्च ते aera विग्रहः, सोमस्य वा ग्र्ठाः। उभयेषां ग्रहाणां द्रव्यय aaa प्रशंसति-- "प्रजापतेर्वा इति । श्रन्धसोः wa दत्यधं; | सत्यं खौ; ज्योतिः सोमः सत्य-खो-श्योतिरातमकत्वं सोमस्य; दतरस्यासु “श्रतं Ua aay ्रकरतपापतमोरूपत्वम् | पापेति दारिद्यम् ॥ vo उज्राग्रहसङ्गां प्रजापल्यामकत्वेन स्तोति- “a यत् सप-
=== ~~ ~ ~ ~ ~~~
# निरु० ६. ४. १ | † पा० ८.२. ६२ He वा०१।
+ "अतिग्राद्यवद्लोमः- दति का० Ate स्०१४.२.१। पश्ामा मेन्द्राणाम्"- दति aa ate: |
§ "सप्रदशापरान्"- दति ate ate Ao १४.२९. ३ ¦ MATT |
~४ ॥ शतपथत्राह्मणम् ॥ ( (We रत्रा |
#
eafa प्रजापतेः सप्दशलम् (श्रखावय-दूयादि-सप्तदश- क्लरमन्ासमकत्वादिव्यवगन्तव्यम् # । सएव यन्नः; श्राखावये- त्यादिमन्बाभाषै यज्नस्यासिदेः। श्रुयते च "प्रजाप्रतिवं यज्ञः” दूति । wa: स aay ‘ara’ यत्यरिमाणः, कियसक्या कावयव vee: ्यावती' ‘Arar’ परिमितिः, (तावतेवः सप्तदशसोमग्रहवता aaa “WS भरस्य यन्नामकस्य प्रजापतेः सल्यादिकं यष्टा अ्रजिंतवान् भवतोति ॥ ११॥
“om यत् सप्तटशेति। यथा सोमग्रहवाक्यं योजितम् , एव भेव quasar योज्यम् ; एतावांसु विेष;-- aa सत्यादे सच्नयप्रा्ि; , श्रतरानरतारेनिरासाञ्जय इति धः ॥ eR |
दिविधग्रहाणां agi मिलित्वा स्तौति-- “a उभये चतुः स्तिशरदिति। wel aaa एकादशर्द्रा दादशादिल्या इन्द्र वषट्काराविदि “तयस्तिंशद्' देवताः, प्रजापतिः तु चतु- fan’ इति ॥ १३॥
mad सोमक्रयणविधि aaa परिसुःक्रयणं विधत्त -- Coa यतति ‘av प्रदेशे राजानः सोमलता मित्यथः , क्रीणीयात्, तस्य eat प्रतिर साने Guar’ कंशा परस सन्तीतिस तथोक्तः। “केशाद् वोऽन्यतरस्याम्"'-इति §
= -- १
+ स एष मन्रः-- 'याश्रावधेति चतुरक्तर aequlateta चतुर चतुरं यज्ञेति wat ये यजामह इति पञचाच्चरं ara वटकार रष त सप्तदश प्रजापतिः" - दति ते" सं° १. ६. ११.२ ।
† पुरस्तात् ( ग्र Alo १.१.९१. १३.) FTAA |
; नेष्ट च तावतः सौरान्" - इति Ate Ale Ao १४.२. ४।
§ पा. सू” ५, 2. Yok |
( Me ATs ) ॥ पञ्चमकार्डम् | २५
वप्रयः | तस्मात् पुरुषात्" सौसद्रव्येण ‘ufvea’ क्रोणौ- यात् । लोकै fe सुरा त्लाघनभुतैः # परिपक्द्रव्यैः क्रियते, wa तु सुरासाधनाय ? परयप्परिपाकंः शष्पैनिष्यन्नो रसः परिसुदिव्युच्यते। काल्यायनेन तस्यास्तक्ाघनद्रव्याणां वा RIT विकल्येनोक्तम्-- “सोमात् क्रीीयमाणात् सहितं efaua: aaa परिस्रुतः क्रयणं केशवान्तदुद्रव्याणां वा-द्रति £1 तेत्तिरौये तु दव्यक्रय एवोक्तः-- “सौसेन क्तोवाच्छष्याणि क्रौीणाति”-इति { ॥
नवा एष स्ौ?-दइत्यादिकस्याय मधः ;- सौस-केशव- परिसुताम् | aauraafaa साम्यम् । aq’ यतः, परि मुत् क्रेत Yar पक्चचणवान् , ATA इत्यधः , तिन कार- पेन ‘ala भवति; यस्मात् "केशवः केशयुक्तः, "तेन के शवादल्वस्वेन Gay’ च "न" भवति; केशवाहल्य' तु खो- लक्षणम् ; अतः केशवत्कौवः ¶ स्तिया अ्रधिकः , पुरुषात् न्यूनः; ata मप्ययसोऽधिकं, हिरण्या न्त, न्युनम् । afte at दपा xs
# (लोके fe सुतरां तत्याघनद्रये;' षति ङ, ढ्,
† "सुरासाधनो यः --दति च|
¡ Mle Hho Mo १४.१.१४, Ww!
§ Ao Alo tu ye. 8) “A aT खनद्यो aq wlan, न eft TyA यत् ala, न WaT 7 स॒रायत् सौव्रामणीमन्टद्वयः —afa च aa तदुत्तरम् |
| “गपरिभ्रिताम्ः-दइति च।
¶ “क्तोवपुरुषः-- इनि = |
*# “परिम्चसाद्रप्रा- इति रू, कछ, "परिखत्रसाप्रा'- दरति च; STAR तु नास्त्येव |
3
RE ॥ MATTATHUA ॥ ( श्र Vato )
Qu न भवतीति ततोऽधिका , सोमवत्पृतलाभावात् लतो न्यूना! लख्माद् यथोक्त मेव कत्तव्य भिति खिलम् ॥ १४॥
sa fetta मेव ग्रहाणां ग्रहासादनं माभूदिति प्रदेश fata fard— “श्रथ qdadt खराविति। शरीरम् शकटस्याघस्तात् BAA पुरोभागे एकम् , "पश्चादक्षम्' भक्तस्य पशचाङ्धागीऽपरम् , दति दौ ae पूरे? पूेदिवसे ga: † । aa कारण me— “नेत् सोमग्रहानिति। “नेत् सादया- मेति सद सादन aga सित्यभिप्रायेण पृथक्-सादभाथं खर इयं कर्तव्य fama: नेत्"-इति परिभये en १५॥
वसतीवसलीणां हविर्ानप्रपादन मनुय परिसुग्रपादने कञ्चिद् विशेषं विधत्त -- “श्रथ gafa, श््रपरयाः पश्चि वया दाराः “Aer नाम ऋलक्, waist acta: § प्रपादयति" ‘namafeaa: । “दक्षिणत इति । हविद्धानस्य afauat हारं war तेन सोमग्रहपातराणि सुराग्रहपात्रारि | a प्रवेश्रयतील्यधैः | । afad fe— “दक्िणतः सखि करोति, quae सप्तदशसिर्वसतैब्धदग्र्यनं a परिव्ययण्काले , °--° सन्धिना पात्राण्यादृत्यः'-इति ¶।
----~ ~ -- ~न ~ = +~ ^ = - ~ eee tee ee ~~ - --~---- ~ ----- ~-----~ -~- ~ न eee eS SS ~-~ —— ee +~ 4
«aay मेव'- दति च) t ato श्रौ १४.१.१८ Fe FEAT | + “अथापि aay ददिवेतेन सम्पयुज्यते परिभये"--इति free १. ३.६) § तथाचाशखलायनः - “चत्वारस्तिष्रुषाः तस्योत्तरं वय, ;-- होता ०--° अध्वर्यु; , प्रतिप्रस्थाता , नेष्टा, उन्नेता" दति ४.१. ६।
| 'प्रवग्रयन्ती वधेः - दति व, क । ¶ का» Bile To १४.१९. १६--२७।
( १अ० A ate ) ॥ प्रद्चम काणम् ॥ २७
व॒गदयग्रहसे ऋत्ििजो नियमं दभयति-- “पुरोऽ faar- fear विभागीन धारणाय व्यत्यासं विधन्तं — “सोमग्रह मेवा- घ्वयुरिति। व्यत्यासम्' व्यत्य स्य -व्यत्यस्येत्यथं ; | WATE प्रथमे सोमग्रहे wha सति, नेष्टा प्रथमः सुराग्रहं walang + ; ततो feata feata fafa सोऽयं व्यत्यासः + ॥ १६॥
ग्रहाय मन्यप्रदेशप्रापणं निषेधति -- “a प्रत्यञ्च मत्त मिति। प्रत्यञ्च aay wae पश्चाद् भागं प्रति" सोमग्रहम् “श्वय ;' a श्रतिहरतिः नातिदरेत्, नातिक्रामयेत् । एवं नेशः पपि ‘quae, ‘We मत्तम् Wea पुगोदटेणं नाति- रेत् । उभयव कारण AT — ''नेउज्योतिरिति । यदि ग्रहणा मन्धोन्यदेणातिक्रमणं स्यात्, तदि तेजस्तिमिरयोः संसगः स्यात्, स मा भूदिति व्यतिहरणनिषेधः। सोमस्य ज्योतो- Sud Fag तमोषूपतवं च प्रागावेदितम् Gv १७ ॥
उभयग्रदधारणे कञ्चिद् विथेषं विधत्ते ““उपरयपर्येवाक्त waifefa wag सविक्ृष्टोपरिभाग एव सोमग्रहस्य , सन्निष्टाधःप्ररेश एव Buses § | “ayqua, सामोप्ये"”- दूति दिवचनम् | । धारणमन्तं विधत्त — ^“ सम्प्रचो ख इति Tt तस्यार्धं; ;-- वगदयमध्ये एकेकस्योकषप्रदेये धारणात् उभयो-
---~--~ ~ = न्न ® < र bee ae = ~ ~-- we wee “~~न —
mee ee -----~ -- -~ === ~~~
+ Flo Blo १४.२. ४ Fe द्र्ट्यम् |
tate श्रौ म् १४. २.५।
; का Bite Fo १४. २.६)
§ “सुसामरद्ं-श्तिच, छ । मूलस्य प्रतीकम्रषग fat स्यात् | | पाण सुर ८ १. ७।
¶ alo Woe. ४. २।
रट ॥ शतप्थव्राद्वाणम् ॥ ( शप्र रत्रा)
fiaa मन्ते सम्ष्चो'-दति, श्पृ्कम्'-द्ति च द्विवचन सुकम् । ड सोमसुराग्रहो१ ‘aca’ duet “mi यतो gat asgaravaaa , aat ‘ar माम् ata भद्र ण प्रजापतिना "प्रजा वै मदम् , प्रवो भद्रम्? -इति # AA: | ‘ge संयो- जयत fafa | कात्यायनसतु॒ शाखान्तरानुसारेण धारणाहरण waa प्रतीकं बदवचनतेनोदाजहार-- ““्रस्चानतिक्रमणं ग्रहाणाम् , उपयुपर्य॑त्त मध्वयुर्घारयत्यधोधो नेष्टा सम्पचाविति, विप्रचावित्याहरते?- द्रति + 1
प्रयोजनकथनमुखेन wae aaa are “नेत् पाप मिति ब्रवाेति। यद्यभयोर्खहयोधीरणसमये AUR वाचक मन्ते भद्रेण ug fafa यत् प्राधनम् , तत् BUTE ¢ पाप मित्येवं नैव व्रवावैत्यभिप्रायेणेत्यथ; |
sansa तयो; सख्तप्रदेशेऽवसथापन समन्तक्षं विधत्त — न्तौ पुनर्विइरत इति ६ । ₹ ग्रहौ! fazer वियुक्तौ “wy | qa एवम् , अतो ममापि प्रार्थनां वियोजल fafa |
मन््स्योत्तरभागं व्याचरे-- “तद्यधेषौका मिति। यथा gay qaeuq ‘satay मध्यवसिं aw ‘fared’ पृथक् कुर्यात् , ‘Tay’ “TA यजमानं 'सवस्मात्" (पामनः, पापात् “विहतः” & ग्रहौ वाध्वयु; ( १ ) । एतदेवाह -- “तस्त्र
(६ क ® AAA ९ e + '्लम्ना UST USHarE, WA वे भद्रम् अत्राद्यनवन TE ” a जति"-दतितुते० ale. ३.४. ६ | † क" श्रौ Ho १४. २. ६, ७,८। t “सुरार्स्पं'- इति च, । § ate श्रौ सू० १४, २, ८।
( mo RAT ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ २८
नावश्चनेति। 'चन'-शब्टोऽप्ययं # । यावत् aud aaa aa मपि ‘aa: पापं ‘afara’ (नः भवति ॥ १८ ॥
अथ मधुगरहगरहणं विधत्त — “श्रथाध्वयुरिति | तस्य सादन- प्रदरं विधते — “तं मध्य दूति wa कात्यायनः-- “हिर mia मधुग्रदं ग्ण्हौीता खरमध्य सादयति!" इति ¶ ।
aq प्राक्ताबुकषयध्रवगरदौ दभरंयति-- “अ्रथोक्ष्य मिव्यादि । सूवरह्लला त्रनयोश्चोदकादेव ग्रहण fax fafa afaaa— '“उकथ्यादि'- दति £ ।
पृथग् ग्रहणाप्रूसङ्गात् रि विधग्रहाणां होमकाल भक्तण च विधत्ते —— “अधेतान्त्सोमग्रह्ानिति। तान् प्रातस्खवनें ग्ट्ो- तान सोमग्रहान् ‘SUN Mla ठतीयसवने हदत्स्तोत वाज पेयसं स्थापननिमित्तं ga सति ऋलतिजां Way व्यवनोय व्यवनयनं क्रत्वा जुहयुभक्तेययुञ्च। =
तव्प्रसङ्गात् सुराग्रहाणां मधुग्रटस्य च माध्यन्दिनिसवनमध्ये विनियोमो भविष्यतीत्यादइ-- “aa मार््यान्दिन sfa. ‘sad दूति . “az व्यक्तायां afa’ §, कमणि यकि सम्प्रसारणम् | एतेषां हो मास्तावत् तद्िनियोगप्रकारोऽपि “Maat यज मानश्च gaat दारा मधघुग्रह मादाय निष्क्रामतः दत्यारभ्य Coo नेष्टाऽपस्या दारा सुराग्रहानादाय निष्क्रामति"”-द्त्यादिना
---~- -- == ~ > ~~~". ~~~ a —_—- -- ~ ~ नर
# अम० कौ० ३. ४.३ |
†{ का० tt Fo १8४. २. £ |
t का० ite Ho १४. २.९०)
§ म्बा० Yo १५००६ घा)
| प्रमे ब्राग २८ करण्ड द्रया,
Qe ॥ शतपयन्राह्मणम् ॥ ( १प्र०¦रब्रा )
श्रसिन्नेवाध्याये aaa इत्यथः | “तस्यात efa ‘aay सोम- ग्रहो मभक्तणप्रतिपादनानम्तरं Ay भ्राज्नातख्य सुराग्रडविनि- योगप्रतिपादकवाक्यस्य पाठानुसन्धानं कार्यं मित्यथः ॥ १८ ॥ २॥
दूति शरीसायणाचाय विरचिते माधवोये वे दार्धप्रकाे माध्यन्दिनिसतपथत्राह्यणभाष्ये
पञ्चमकाण्डे प्रथमाध्यायस्य दितौयं ब्राह्मणम् ॥
416 । ५८
(aq ठतौयं ब्राह्मणम् . )
आगनेयु मनि्टोम ऽअआआलभते। अग्निर्वा अग्निष्टोमो ऽग्निष्टोम * मेवेतेनोउजयत्यन्द्रागन् FH येभ्य अलमत ऽपिन्द्राम्नानि वा ऽउकधान्युक्- यान्येप्रतेनोज्जय्येन्द्रऽ षोडशिन sata ऽद्न्द्रो पे went षोडशिन मेवेतेनोऽजयति ॥ १॥
सारखत सप्तदशय सो बायालमते । तदे- तदनतिरा सति रात्र दप क्रियते प्रजापतिं ay ऽएष उडउजञयति यो व्वाजपेयेन यजते
Ere eae eee ——> ee eee --- +“ "न
* पपनिष्टोम- दति ग, च)
{ eae gate ) ॥ पश्चमकाण्डम् ॥ २१
daqa वै प्रजापतिस्तदेतन सारखतन राति सुखयति तस्मादेतदटनतिराने सति रान दप क्रियते *॥ २
अथ मसद्ा gaat: | व्वशां Ufa माल- मत ssa प amt पुञ्रियदिद् मखा afa चा- मूलं चान्नाद्यं प्रतिष्धितं तनयं व्वशा ufata वा ऽएष उज्जयति यो व्वाजपयन यजते ऽत्र- पचेय इ वे नामेतदयदाज्पेयं {व्वा 4 मरुतो- {न्न + वे fam उञ्ञजेभ्य दुलखड्जिल्या saa gare ऽउञ्जेषवलौ याज्यानुबाक यदाउजेषवल्यौ
faszefa ये ऽएव कै च मारली सखातां Sal ऽएव AA ufgafe व्वशां afd a विन्द् दपि येवकाच AMT खात् ॥रे॥
तस्या अदत् { । aa होता Ales ग्रह मनुशणसति ava व्वपया प्रचरवुरष चा $ऽद- za निष्केवल्यो ग्रहो ATER sae चिष्केवल्य मेव ia निष्वंवल्यएं शस्त मिन्द्रो
अ~ oe — ~~ + ed ~~ ~= ee ee ee ----~
# 'क्रियते-द्ति ग, 4! +‘qq’—sfa ग, ष) t "आटरत्'- दति ग: च)
३२ ॥ शतपद्व्राद्मणम् ॥ ( प्र" इत्रा०) वे यजमानसतन््ध्यत एवैतदयजमाने atl दधाति तस्माद्या AF व्वपया प्रचरेयुः ॥8॥
देधावद्ानानिं श्रपयन्ति | ततो ऽना जुदा grata दिर्दिरवदयति सक्तदभिघारयति प्रलय नक्तावद्ानन्यधोपभ्रति सक्तव्छक्लद्वद्यति दिरभि- धारयति न प्र्यनक्तावदानानि तदयदर्ानां हि- दिरषदयति तथैषा AAT HAMA AeA: प्रच- रति तेन edt व्विश सुञ्जयवयथाानि मानुष्ये fam ऽउप्रहटरति तनो मानुषं faq मुच्ल- यति wy
तद् तथा न् कुर्यात् । हलति बा ऽएष यो aR Uae ia वा ऽएष यनज्ञप्रधाद्य एवे करोति तस्मादाचैवेतरेषां पशूनां व्वपाभिः प्रच रन्ति तदेते व्वपया प्रचरेयुरेकधावटानानि ग्रप- यन्ति * न॒ मानुष्यं fam ऽउपहरति {॥ ६॥
श्रथ AUTH प्राजापत्यान् प्रशूनालभते। तेवे
re
कच ere ~ —_— A LN Rk
# श्रपयन्ति इति च डा०-रोथ-टषटम् | † उपद्रति'- षति ख, 'उप्रह्रति'-दइति ग, घ। ‡ ae — दति क ।
( १४० शना°) ॥ THAR ॥ ३३ सवे तूपरा भवन्ति सपं श्यामाः स्व सुष्कराः प्रजापतिं वा ऽएष उञ्जयति यो व्वालपेयेन यजते उ a प्रजापतिः पश्वा ऽअत्र aq प्रजाप्रति मुञजयति सोमो व प्रजापतिः पशु पर्क्ष सोमनतत्प्र्त्तं प्रजापति सुज्जयति सप्तदश भवन्ति agent वै प्रजापतिस्तत् प्रला- म उजजयति ॥ ७ ॥ तेवै सवे" तूपरा भवन्ति। पुरुषो वै प्रा- पतेन दिष्ट सौ ऽय तूपरो + ऽविषाणस्तपरो वा ऽअविषामः प्रजापतिः प्राजापरल्या पत तस्प्रात् aa तूपरा Hafan ८॥
सवं wa | दे वे श्यामस्य रूपे शुक्र चेव लोम a च इन्दं वै मियुनं प्रजननं प्रजनन प्रजापतिः प्राजापल्या एते तस्मात् aa श्यामा भवन्ति॥ < ॥
सवं मुष्कराः। प्रजनन वै मुष्करः मज- नन प्रजापतिः प्राजापत्या एते तस्मात् सर्वं
"न्न नम भ Re ee AT TR गि pera aye A NS
a ~ vere भयकारक
#* "सवः दति ग, घ। † Terafey ग-ष-पुस्तकाभ्या मचत | 4
38 1 TATTAT SUA ॥ ( शप्र" Rae )
मष्करा भवति दुव्वदा एव सदाः पशवो यद्य- ac aaala न बिन्देदपि कतिपया एव् समद्वाः सुः सवम् दधद् प्रजापतिः ॥ १०॥
तङ्ेके । aia ऽउत्तम मालभन्ते यदि व प्रजापतेः पर मसि aria तदंतडहाच |= ATTA दूति व्वदन्तस्तद तथा न कुर्यात् सव वा Sse प्रजापतिर्यदिमे लोका यदिदं किंच सा -यदट- वेषु लोकेषु व्वाग्वदति तदाच मुञजयति तस्मादु तन्नाद्रियेत ॥ ११॥
तषा Had ५। यत्र मैचाव्वसणो व्वामदेव्य मनुश५सति तदेषां व्वपाभिः प्रचरेयुः प्रज ननं वै alata प्रजननं प्रज्ञापतिः प्राज्ञा एते तस्मादेषा मज व्वपाभिः प्रचरेयुः † ॥ १२॥
अयेष्टा अनुयाजा भवन्ति ‡ । wae Gal वैषा हविर्भिः प्रचरन्ति सोऽन्तोऽन्तो व प्रजाप्रतिस्तदन्तत॒ णएवेतत् प्रजारप्रति ata
--------- [कवक Re ^~ ~~ -~ ~ --------~ ~ ----~ -- -— a eee ---- = =
# “माठत्'-- दति ग , घ | † "तसादरेषां व्वपाभिरच प्रशवरेयुः"- षति ग, घ) ‡ भवन्तिः दति कं ।
( ume aT ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ २५
यत् पुरा प्रचरेदयधा य मध्वान मेष्यन्च्छयात्त गला am ततः aed तत्तस्म्रादेषा aa इविभिः प्रचरन्ति ॥ १२॥
तदु तथा न् कुर्यात्| हलति वा ऽएष यो यन्ञपधादृ्येति वा say यन्ञपथादय एवं करोति तस्माययजेषेतरेषां पशनां व्वपराभिः प्रच- रन्ति तदेवतेषां व्वपानिः प्रचरेयुयजेषेतरेषां पशुनाट् हविभिः प्रचरन्ति तदेवेतेषा हविषा प्रचरेयुरेकानुवाक्या भवल्येका 9 याज्चेकटेवत्या हि प्रजापतथ ऽद्ल्युपा्ठृशुक्त्वा छागानां ह विषो sqaetfa प्रजापतय STMATONTAT † armas इवि प्रस्थितं प्रेष्यति व्व षट्ते जुहोति ॥ १४॥ ३॥ ॥ इति प्रथमप्रपाठके ठतोयं ब्राह्मणम् [१.२.।॥
sae पशतन्त मभिधौयते। aa तावत् वाजपेयस्य श्गिनिष्टोमोकण्यषोडश्यतिरा तसंस्थालक्षणसद्वाषेन सवक्रत्ववरोधकत्व मस्तोति वैदिकप्रसिदिः £ तन्तत्क्रत्साधार शपशएसडावे सत्य॒-
a न न्न ~ = गगन - - ~~~ --.~-~~ ---~~ ——— ea -~ ee ---- ee नण नक
# "एकाः इ्येव ग, FT † ‘aura —sta ग, घ । : वैदिकत्प्रसिद्धिः- दति च।
२६ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( प्रण शेत्रा° )
पपद्यते , नन्यथा । तथा च तैत्तिरीयकम्-- “ब्रह्मवादिनो वदन्ति, नानिष्टोमो Aaa न पोडशी नातिरातः, भरय कस्माद् वाजपेये सवे यश्क्रतवोऽवसन्यन्त दूति; पश्भिरिति qq” sft # | यन्नशब्देन यजतिचोदिता वषट् कारप्रदामा भङ्कप्रधानभूता यागा भ्रभिधौयन्ते। तत्मूहरूप एकफल- साधनायापूवेवान् कम॑विशेषः क्रतु रियर्धः ।
भ्रतस्ताननिष्टोमादिगतानामेयादिसवनीयपशून विधत्त -- “saa मन्निष्टोम इति। तत्रानिष्टोमस्य cen स्लोत्र weit; TAM उक्थभ्रयेण पञ्चदश ; षोडषिनः defi. way ae षोडश ; वाजपेयस्य व्रहत्स्तोतरेण स॒ह WAST, अतिरातपयायत्रयेण $ सह पोडथिपत्ते एकोनतिं्त् , waren अष्टाविंशतिः पशूनाम् ।
तत्षत्क्रत्वसाधारणयं यीतयितु मनिनिष्टोमादिपदाभिधानम् । भग्निः wad श्रस्ित्रिति श्रनिष्टोमो नाम साम, मस्मिन् विषयभूते श्रागेय मालभते'। एतेन पशुना afaq वाजपेये अग्निष्टोमसंसख' क्रतु मेवानुष्ितवान् भवतीत्यधः। एव aE. रत्तापि योज्यम् । ‘sath, ठतीयसवने स्तुयमानेभ्योऽन्येभ्य स्िभ्य $ उक्थस्तोवेभ्यः इनद्रादिदेवताकः | पशुरालश्मनीयः | “istry पोडशिस्तोताय Be पशुम् भ्रालमेत ¶ ॥ १ ॥
«do Ale १.द.४. १।
t "सर्वामिष्टोमेवां रानद्धयसोमेः इति १४. १. 9 | ‡ अतिराचस्य प्र्यायच्येश'- ति च्व।
$ 'स्तूयमानेभ्यस्तिभ्य'- दति ङ, ष्व, ह|
| “इन््रमोदेवः-द्तिङ, a
¶ रनर; aq, aa qt
om ~
( {Wo 2aTo ) ॥ WAAR i ze
“arced fafa । arena’ सप्तदशस्य पूरकाय हहतस्तो- ताय सारखतं' सर्वतोटेवताकं ५ पशु aria: भन्तिम fad seed वाजपैयस्यासाधारणं लिङ्गम् ; श्रयते fe— “alee हहत्स्तोतम्'”- दरति? कथं ad? भतिरावान्त भाव इत्याग्ह्य, अनेन सारखतालब्यनेनातिरातस्यान्समवं दश्यति-- “तदेतदिति | अनतिराते, सति aga area यन्न भ्रतिरातान्तमावविधुरे तरेत्" सारम्नतालश्चनं “रात्र ufa- पयायस्य “रूपं क्रियतेः # ; तेन तदन्त्भावोऽपि fax इत्ययः । एतेषा मामेयादीना मग्नि्टो मादिसंस्थाचतुष्टयसारुप्यं ६ सूत्र दितम् ` “आगनेयोऽग्नि्टोमे सवनीय; पशु एेनद्रानखो कये feata: , tet afew: षोडथिनि ठतीयः , सारखतो मेष्यति- Tl चतुथाः दति |,
नन्वतिरातान्तमावाय रातरिसामान्यपि कस्मान्न प्रयोज्यानी. व्यत श्राह- प्रजापतिं at aq efa | प्रजापतेस्तु daaceay- कता ABTA; हादशमासाः wana इति daar. Ce सप्तदशतम् , प्रजापतेरप्याखावयेत्यादिसप्तदशाक्तरमन्तालक- AT! Wa: सप्तदथेनेव हहत्स्तोतरेण सपतटशासकप्रनापते
रञ्जितः सिदेति प्रयोजनाभावात् रात्रिसामानि न प्रयो- नि Resthsttenincmtnes tia ce 0
* "सरखतोटेवत्यः-द्ति a |
tao to १ ४. ४. 2
i राच रातिपर्यायस्येद्यथेः, asd क्रियते; अतिराव्स्या- साघारण स्त्य क्रियतेः-द्ति श्व,
§ (मभिष्टोमसंस्थाशतुख्यासाधारणरूपत्वं"- दहति च ।
| “्यतिराचपमूनुपाक्लन्य' - षति aro ate Mo १६.२.११ क|
¶ wo २४ टोप्यनौ ‘«’ zea)
qc ॥ MATTATH TA ॥ ( ¢We Rate ):
enfa) तस्मादुक्तविध एवातिरातान्तभौवः साधौयानिवयाह-- "तदेतेन सारसखतेनेति ॥ २ ॥
sore यन्नस्यासाधारणपशु विधत्त -- (रथ मरद्ध efx, उल्लेषगुणकैभ्यो aux देवेभ्यः “ofa नानावणां qn? aay आलमेत। उक्तं पशुः भूम्याकलेन स्तौति- दूयं वै atfar ‘sa’ भूमिः, वशा ofa! भूमेः ofa सुपपादयति-- यदिदम्" “ae? भूमो 'मूलि' मूल वत् खावरम् , “Tae? पण्वादिकम् ; एव सुभयम् श्रत्रादयम्' द्द्यम् श्रदनौय wa श्रतिष्ठितम्', "तेन अस्याः पृश्रितलम् । शरस्य पशोर्मरुदटेवताल्वं प्रशं सति-- “wa वा एष दूति । "वाज- पेयम् इति यत् , तत् भन्तपेयम. । वाजशब्टोऽन्रवाचो | भव्रम. श्रत्रविकारभूतं सुराद्रव्य पीयते अतेति fe wate: ea? खलु ‘faa’ प्रजाः ; “मरुतो वै देवानां विशः दूति श्युतः #। कथ मेतावता मरुता मत्ररूपल्म् ¢ तताद- Cg 3 विश इति। “a? वे खलु (विशः प्रजाः ; अ्रबनोपजोवनात् तच्छब्देन व्यपदिश्यन्ते | तेषा मुञ्जे षविशेष-
च्य प्रयोजन माद — “SHR afa | aq amauta उज्जेषपदवल्यो याज्यापु रोऽनुवाक्ये विधत्त
-- “gaz उञ्जेषवत्याविति । ay qa मशक्ये , WAG एव सम्पादये इत्यर्थः । तयोर कलभलत्वं मल्ला खय भेव युतिः nara माह -- “यय् जे षवत्यावित्यादि । Career मस्देवल्य मे वा पशोरपि पृश्चिव्णस्यालामे पक्चान्तरं दशयति-- “eaal
A के ८८ A 33 ~ + ते० सं २.२. ५, ७। “fae बे aways , ते° Ale % GR | a A 9१ fan वे मरुतः"-द्ति Wo Ale ३.६.१. १७।
( Mo इब्रा० ) ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ ze
एवेत्यादिना | gael wey aA # खदु दति निपातेन qe प्रयोगः । श्रत एव काल्यायनः-- “वशां पशं मर्ध उज्नेषेभ्यस्तदभावे प्िम्""-दति¶॥३॥
मारुतीवपाप्रचरणं प्राक्षताना माग्नेयैन्द्रानप्रशतोनां वपा- प्रचरणेम az विधास्यते । aa तावतेकेषां सत मुपन्यस्यति- "तस्या sae यत्र होतेति। तस्याः Area वाया “श्रत्, तन्तम् , aaa इति शेषः । यत होता मादन्द्र ग्रहम् श्नुपंसति' अ्रनुश्ंसितवान् भवतौति भूताथपरत्वेन व्याख्ये- यम; “माहेन्द्रान्ते वशावपाचरणम-इति ४ कात्यायनेन सूतरितल्लात् | ‘aq’ तदा श्रस्ये रस्या AAT: ‘quar’ qatq’ प्रचरणं ade sft aq ‘aad TRA भअसा- धारणो “GE! ; ग्रहणमन्ते कैवलेन्दरस्यैव देवतात्वेन प्रतिपाद- नात् । निश्छेप्रेण केवल मिन्द्रस्याय मिति निक्कृवल्यो ग्रहः | माध्यन्दिने aaa हि मादन्द्रग्रहग्रहणम. ; तच्च सवन मिन्द्र स्येति नियतम._। ययते हि-- "प्रातः सृत मपिबो इयंश्व माध्यन्दिनं सवनं केवलं ते'- इति § |
न aud माडन्द्रग्रह एव निष्केवल्यः, अपि तु तदुग्रह यानन्तरं प्रयोज्ये स्तुतशस्त्रे अपि केवलेन्द्रदेवताकलत्वात् इन्द्रः स्यासाधारण मित्यत we— ^श्रप्यस्येतन्निष्कवल्य मेवेति ।
श्लु ग्रहादीनां कैवलेन्दरदेवताकल्वं तेन naa कि मायात
— ey _ ee —_—~ ae
+ ‘Zaz wa मशके इति ज ।
+ का० श्रौ खण १४.२.११ ख, १२। t का० Ble Mo १४. २. १६।
§ ऋ० Wo ४. BY. ७ |
Be ॥ शतप्थत्राह्मणम् ॥ ( प्रण शत्रा )
faaa we “set वै यजमान sfai यस्माद् याग aeta waaay योगाद् यजमानः weed. ववे" me: शाखान्तरीयां afafe द्योतयति ; “एष खलु वा एतर्होन्रो यो यजतै"-ष्ति तेस्िरौयक खवणात् #। श्रत: इन्द्रयज- मानयोस्तादाकयात् माध्यन्दिनिसवनवत्तिंमाहृन्द्ररहान्ते वषपा- चरणेन यन्मध्ये एव यजमानै ‘ala’ निदहितवान् भव- सत्यर्थः ॥ ४ ॥
पश्ववदानाना मधेकध्येन ~ swat faerafaq इविध्यं qaawafa— “हेघावदानानि अपयन्तोति। काल्यायनसु SH वपाप्रचरण S$ मवदानानां हेधा श्रपणं च विकल्पेन सूत्र यामास-- “Asser वशावपाचरणम् waaay हंधं Ta: दति , “amanda वोभयोः amas, एकध्यश्च श्रपणम्" - दति § च। ब्राह्मणि तु “ag तथा न gatq’-saa निषिध्य, waq सिदान्तितम्। कथ मनयोविकल्पः सिध्यतौति चेत्, सत्वम् ! मतान्तरनिषैधसतु प्रसिप्रूबको भवितु महति, प्रस्िखु शाखान्तरौयेति त्मतानुसार्ण सूत्रक्लता विकलः छत इत्यविरोधः |। wea जिद्वा वक्त angel सन्धो
FoF ett sana eR REESE a न AT ज ye न> ~ ~ ~ ण ~ = ~ ~~~ ~~~ क न न ~ ~ भ ~ = ~~~ = - ao ~ ~= ee -
# Ao Ho ६. १. ११.२ ।
† ‘aaa मथ्यमेनः- दति a! मपयेकध्येन'- दति र,
+ "वपाश्रपणः-दति ङ |
§ ato Who Teo १४. २.१६, १७. BRN |
| qant ganfecagen मवद्यति , उत्तराणि fat ददाति -द्ति ate aio द° १४. २. १८, we! पूर्वाणि wearers, safe वाङ्गानि" -द्र्याटिषत्तिग्रन्थज्च Tay: |
Be ee te ~~~
( Mo 2aTe ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ BR
area पाश्च दिष्ठा af: गुदढतीय भिति देवतानि; efant दो; सव्या श्रोणिः गुदटतोय मिति सौविष्टक्तता- नीति। तानि सर्वाण्यवदानानि fear प्रथक् अपयन्ति पक्वानि qa) दैवतानां हृदयादौनां सोविष्टक्घतानां तङ्गण च पथक् won fara: |
इविषा मवदानप्रकार are— “adtsatar fafa अध Qe माज्येनोपस्तरणं war “vata प्रधानदविषां wear- Hat wa एकंकस्माद् ददिर्हि: भवद्येत्। एव भेकादशा- वदानान्यवदटाय पुनराज्येमैकवार मभिघारणं क्यात्) एव सुपस्तरण-दिरवदान-पुनरभिघ।रणौ ह विषां चतुरवत्तलं सम्पादि- लम् । अनन्तरं खिषटकछदर्थान्यवदानानि तेन प्रत्ययात् |
'“अ्रघोयश्तीति, वाक्य सखष्टार्थम्। Wa उपस्तरणावदाने aaq सक्लद्, दिरभिघारण मिति चतुरवष्टानसम्पत्तिः। sa feafas श्रवत्तशयेषाणि न negra, suva विनि- योगाभावात् |
एतषां दिरवदानं प्रशंसति -- “aaeate fafa । seta च्दयादीनां प्रत्येकं ana favaed च fecaaatfa "यत्" aa दिरवदानेन ‘aa’ वशा ‘ara’ सम्पुणा भवति , यथेतरः पश्स्तधेन्यथं; |
अधेतेषां ward स्तौोति-- “aa यदेतैरिति। “eat विश fafa: भवदानानां देवतोदेशेनाम्नौो प्रचिप्ततात् तेन प्रचरणेन दैवीं देवसम्बन्धिनी विशम्" प्रजाम. “उच्जयति | cauviat इविषां विनियोग मभिधाय, श्रदान्तरस्यापि
~ ---~~ ET -~ +~ eee ------
» ‘surateaifa—ata क, च) ६
जन -* ' ~^ wee -~~ ~ - -~ ele a => - --
४२. 1 शतपथब्राह्मणम् ॥ ( १प्र° Rate )
edafa— “श्रधादानोति। यागार्धार्ईदविषः पथक् पक्षानि अङ्गानि ‘aay मतुष्यसम्बन्धिन्य ‘aay प्रजाये (उपहरति ददाति ‘aa नानेन मानुषौ" प्रजां जितकान् भवतोति । श्रतएव सूत्रितम्-- पूर्वेभ्यो देवताखिष्टद्भ्या मवद्यच् राणि fat ददाति?-इति #। भ्रव ूर्वात्तरशब्दौ कक्कपा- made व्याख्याती-- पूर्वाणि हृदयादीनि, उत्तराणि श्र1ङ्ानिःः-दइति॥ 4 तदिदमादिकं + arsed वपाचरणं हविषां feat खरपणं a दृषयति-- “ag तथा न कुर्यादिति । करणे प्रत्यवायं atafa— “लति वा एष इति । यो यन्नमार्गादेः सका शाद् “एति' प्रच्युतो भवति, सः ‘gafa’ faazl भवः Sat) कस्य यत्चपथाद् स्वंशनम.१ त माह “afa aug इति “एवम” उक्तरोत्या वपया प्रा तस्स वन क्त 2 queda TISAI ्रपण्ख्च करोति, स यन्नमागात् TAA मवेत् , श्रतस्तथा न कुयौदिति सम्बन्ः | यथ प्राक्ञतपशवपाप्रचरणकाले $ मासतो-वपा-प्रचर हविषा anda अरपणच्च विधत्ते-- “तस्माद् यतैबेत्यादिना § अस्मिन् पत्ते ape: खष्टक्ृद्यागावदान fafa पथक्पक्ष, हविषो ऽभावात् मानुषे fat वदान मिति विशेषः ॥६॥
~~ re
„ का० Ble Teo १४. २. १८, १६।
t ‘afer—ata ज,
+ xq उत्तरम् [= प्रातसूसवने p—ratra ज-पुस्तकं |
§ "यथान्यायं वोभयोः , THATS > tag श्रपणम्" १ ale Blo Mo WLR २२, २३; 3B |
—— =
( १अ० Sato ) ॥ पद्म काण्डम् ॥ ४
पण्वन्तराणि # विधत्त -- “ज्य सप्तदशेति । प्राजापव्यान् प्रजापतिरेवताकान् BANAT पशून् Waid) Wa देवता सह यालक्षणदय विशिष्ट पशुविधिः । तेषु पशष गुणत्रयं विधन्त _ न्ते स्वे तूपरा इति। (तूपराः अविषाणा cam यामाः" शुक्तकष्णवर्णाः , ‘Aw’ Fa येषा मस्तोति। "डषसुषिमुष्क मधो रः" -दति 4 मत्वर्थो toa: । gate: सर्वाङ्गवद्धि मन्तरेण न घटति दति सव पुष्टाङ्गा भवेयु रित्यधंः ॥
प्रण्ुतन्वरूपेण प्रत्यस्षसोमाव्ना च स्तुवन् तदाल्कःप्रजाः यतिप्राक्निं प्रतिपादयति-- “प्रजापतिर्वा इत्यादिना। सोम- वत् पशोरपि सवनत्रयव्यापित्वात् ताच्छ्दयम् › भत देवताथेपारो- च्याभावात् प्रत्यत्चतम् ॥ ऽ ॥
पशुगतां सहया सुपजीव्य प्रं सति -- “a वै सव तूपरा दूति । श्रस्याय मर्धः ;-- यस्मात् "पुरुषः" प्रजापतेः" नेदिष्ठम् ्रन्तिकतमं aq, aqaae: प्रधमभावितात् ; “a.” श्रयं" पुरुषः तूपरः" । तूपरशब्दाधं स्वय भेव esafa— “afa- घाण इति । पुरुषल्ादविषाणः , ततः प्रजापतिदेवत्यानां पशूनां तुपरत्वगुणेन भाव्य fafa us i
ष्यामत् ATT Ase — Cag ष्यामा इति। शक्तक्षष्ण- व्ादयासकं श्यामल मित्यर्थः। fea मालम्ग्य प्रशसति Coad वा ofa प्रजापतिः प्रजननम्" ; सर्वोत्पादकलत्वात् ॥ < ॥
Cea मुष्करा ति , वाक्यं निगदव्याख्यातम् | उक्ततिविध- गुणानां पशूना मसुलभच्छप्रतिपादनपूबकं पत्ताम्तर माह--
~~ ~~ ~ a = जा, क em ~ आ „ ~~ ~~~ en RE ~ न ~ ~ .न~-~~ ~ ~ --- - es “~~~ -न्
# गदिप्रश्न्तराणिः- दति रू, दं । tute Fo ५. २,१६०० |
४४ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( ewe Rate )
नुदा इति । खक्तगु णानां पशूना waua कलिप्रया एवं qnat अुणरत्यवन्तो भवेयुः । Wa GIT “प्राजापत्या श् REN ACAI वस्तांस्तहु.णाभावे सवषा Anemia” दूति %\ aad तहि कतिप्रयपशुना वर्णी न्त रयुक्त त्वेऽपि कमगोऽङ्ते कल्यं ufeetfa— ca मु Pia; प्रजाप्रतेः सर्वाखमकषत्वात् वणम्तरयुक्रत्वं पशनां प्राजापल्यतलं a विरुध्यत SUT: ॥ १० ॥
aa कचित् सप्तदशप्राजापत्यपगूना मन्ते qa UTA , aa चोपपतिं वदन्ति; तेषां aq निरसितुं मनुवदति -- “oee वाच दति । "एकः शाखान्तरीयाः वाचे वा्दं- वतात्रै "उत्तमम् अन्ते कत्तव्यतलाचरम मिव्यर्धः, तम् श्राल- aa’) नहि श्रजापते? "परम् उत्कृष्ट qautfa किञ्चि ट्पि "अस्ति" यदथं पशुरालभ्यते ; यद्यस्ति" "वागेव afe ; ner qamneawan ga मवसानादिति भावः! लाम् 'च्जयामःः साधयामः दूतिः बुद्धा वाग्देदत्य; पशरालश्च मौय दति ae दूषयति -- “तदुतथेति | aq at इदमिति _प्रज्ञापते; सर्वाह्षकलेन लोकाल्मकलत्म् › AAT ata
रस्याय मधः; चरादरसर्वभूतासकलतव चास्त्येव 5 रतो MAGAATAT श्रपि प्रजापतिरूपैवेति प्रजापतिवदावाततिवाचिपिप्रा्लात् df
qeg वाग्देवत्यपण्बालम्भनं नाद्रणीय fafa u ११॥
—_ ----~ अ ~= Smee — - -_——— — —- a ae: po I I -_—
+ का० Bite Mo १४. २.१३, १४।
+ वात्र उत्तम रुक-दति कार श्रौ" मू" १४. २ १५ । + "अपि प्रजापतिरूपेषेति"-श्यस्य खाने बन्धनो चिक्षान्तगेत ए
रव प्राठः प्रायः aay, ATW AT मशु ये बाखल शस्यान भिति
५. re
( (Wo Rate ) ॥ पञ्चमक्ताष्डम् ॥ ४४
Saray प्राजापव्यपशूनां वपाप्रचरणस्य शविर्यागश्य च प्ाक्जलपशुवपाषविर्मिः सष होमकालं विघाश्यति, तत्र तावत् पूवं पत्त मार-- "तेषा ame यतेति मेचावरणः' नाम- fran माध्यन्दिने सवने वामरेव्यं' साम ‘“aquata’ भनु रसितवान् भवतीति भूतार्थ॑परतया व्याख्येयम् । चतएव काव्याः यन:--“्वामरेव्यग्रषटान्ते प्राजापत्यानाम्”-इति # । MSTA सिति रषः । तदा एषां सप्तदशानां वपायागः AMY इत्ययः ॥ १२ ॥
“sto, इति । ठतोयसवने श्मनुयाजयागानन्तर BR पमतोन्यहनादर्वागेषां प्राजापत्यानां हवियागः क्तव्यः । भव कात्यायनः -- ““खुगव्यदहनात् प्राग्घविषा?'-दइति ¶। त काल प्रथं सति-- “asa इति। सः एव कालः चरन्त want कर्तव्यानां यागाना मवधिः। प्रजापकैः सर्वात्तमलवादन्तत्वम् | तखादन्तरूपे तस्मिन् काले क्रियमाथेन हविहौमेन ्रजापति aq’ उल्नितवान् भवतीत्य; । “श्रध यत् पुरेति । अ्रस्याघः ;-- gy यद उक्तकालात् पुराः प्राक्त एव काले वपा- हविर्भिः प्रचरेत्, तर्हिं व्यथं भेव प्रजापतिप्रासेसत्तरकम- कनलापकरण aga मितीय aa प्रदप्यित् दृष्टाम्तः-- "यथाय fafa ‘aur लोके पुरुषो यं मागें गमिष्यन् भवेत्, त ae देशं प्राप्य ‘ew ga गच्छति; werd: सिदहत्वात् । 'एवम्ः एतत्काले होमकरणशफलरूपप्रजापतिप्रापिः farang, उपरितनक्मानुष्टानं निष्फलं स्यात् | तस्मादनुयाजान्ते सुग्- व्युहनात् प्राक् agefasta द्रति कैषाच्चिग्मतम् ॥ १२॥
श्न ------ -- ee ~~~ ~न --~ a ~ न> ~~ - -- gp an a en क षी
+ का० श्रौ छ ० १९४. २. २० | † का” Wie So १४. २. VW!
bag ae ~
४६ ॥ शतपथत्राह्मणम् ॥ ( पप्र alo |
तदूषयन् सिदवान्तयति-- “तदु तथेति । wa सूत्रम्-- “यथा न्यायं वोभयोः”-दरति #। उभयोः वपाहवि्यागयोः यथाः ara wafaaq कत्तव्य मिव्यथैः। “एतेषां पशूना मिति। तदितयुत्या पएथक्-एथधक्-रेवलासम्बन्धप्रतिपादकेन + सप्तदश यागात्मकतात् प्रतियागं याज्यापुरोऽनुवाक्याभैद amet देव- तेक्यात् सह प्रदान fafa मन्वानों याज्यापुरीऽनुवाक्ययो- ta म।ह-- “एकानुवाक्येति। यत एतै पशवः प्रजापत्येक- देवत्याः , तस्माद् याज्यानुवाक्वयोरक् मित्यथः। श्ुवाक्या- पाठात् प्रागध्वयणा कत्तव्य ऽनुवचन्रेपे fate विधत्ते- “प्रजापतय दति । दृषतावाचकं पद agian गाना मिल्यादिक सुवैत्रेघादित्ययः | हे Hwa! प्रजापतये देवतायै छागानां पशूनां हविषः अ्रवदीयमानस्य अर्थाय श्रनुब्रहोति'" श्रनुवचनं कुविति तस्यार्थः ॥
्राखावणानन्तरकत्तव्य Tash ¢ विशेषं विधत्त- “as. पतय इति। satfe मत्रावस्णः सम्बोध्यः। अथ ta: कर्तव्य दर्पयति - वषर् क्रत fafa होत्रा याज्यान्ते वषट् कारे ad सति शलुहोतिः, श्र्वय्रिति शेषः ॥ १४॥ ३॥
दति श्रौसायणाचाय विरचिते माधवीये बेदार्थप्रकाश
माध्य न्दिनिशतपधन्राह्मणभाघये पञ्चमकाण्डे प्रथमाध्यायस्य ठतोयं ब्राह्मणम् ॥
मी भीरी
OR AR RET AO Bt --~---*+~~ A te र ee ~ ~ ज कादि
# Go Blo We १९. २. २९। † एधगि्यं कमिद्ध च-पस्तके, ज-पुस्तङे By पाठो ARE । ¦ “ग्कन्ेयप्र घेऽपि- षति ज)
कनेक ve = ~
( अर Bate ) ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ ४७
( श्रथ चतुथं ब्राह्मणम्. )
तं वे माध्यन्दिनि सवने ऽभिषिज्चति। माध्यन्दिने सवन safe धावन्द्येष वे प्रजा- पतिय एष यज्ञस्तायते aaifear: प्रजाः प्रजाता एतम्बवाष्यतद्यनु प्रजायन्ते aA vida प्रजापति मुञ्जयति ॥ १॥ `
अर्होते मन्द्रे । एष वा ऽइन्द्रद्य निष्के- वल्यो ग्रहो MFR waa assay मेव wt fanaa शस्त मिन्द्रो वे यजमान- WAG सख ऽएवायतने ऽभिषिञ्चति तस्भादग्हीते WISH #2 ॥ oe
श्रथ रथ मुपावहरति ‡ | Tare व्वचो ऽसौ. ति व्वज्नी वे रथ इन्द्रो वे यजमानसलस्मादा- न्द्रस्य aa ऽसीति व्वाजसा इति व्वाजसा हि रथस्त्वयायं व्वाज, सैदिलयन्न' वे व्वाजस्त्व- याय मन्न मुउजयतििद्येवेतदाह ॥ ३ ॥ ।
` नाः ~~ re ~ ~ - ----~ ~ - -- --- ~ ------ ~~ #
oe ee -- -- - ग~“ aoe न= =-= re ae -=~ ----- a ---------~
tt ‘aren’ — दति ग, घ)
t गथ'-द्ति क { ति'-श्तिग, wi
४८ ॥ शतपथब्राह्मणम् | ( श्र Bate }
तं धृरहौत मन्त दाभ्यववतयति । BATHE नु wad मातरं महौ मिलन 3 बानो sae नु प्रसव मातर महौ मि्येवेतदाहादितिं नाम व्यचसा करामह rate वे पृथिव्यदितिसत- सादाहादितिं नाम व्वचसा कराम sata यद्या मिदं faa भुवन माविवेशेलद्याप ey aa भुवन माव्ष्टि तां नो देवः सविता धम साविषरद्ति त्यां नो देवः सविता यजमान सुबता मिद्येवेतदाइ ॥ 8 ॥
अथाप्वानहिरब्टेत्तति | सखपनायाभ्यवनोयु- मानागस्रपितान्वोदानोतानद्भ्यो हइ वबा ऽर ऽश्वः सम्बभृव सो ऽद्भ्यः सम््रवन्नसवः समभव- दसर्गं हि व समभवत्तस्मात्र सर्वेः पडि प्रति तिषटलयेकेक मेव पाद मुट्च्य, तिष्टति तदयदेवा- खावाप्खहौयत तेनेवेन मेतत् समहयति छतसं करोति catered ia ख पनायाभ्यवनोय- मानारूखपितान्वोदानोतान् * ॥ ५ ॥
[म rn er ज NR ts NT OE er नण क me > -~ ~> ^~ -- -- ~~ ~~ ~“ ~~ ~~~
« “ग्तान्'-ष्ति म, घ।
( {Wo BRte ) ॥ पञ्चमक्षाण्डम् ॥ Be.
सो swafa® | WeaatTaa ag ATH मपा मुत प्रशसिष्वभ्वा भवत व्वाजिन इूब्यनेनापि देवीरापो यो व ऊमिंः प्रततिः ककुन्प्ान्वाज- सास्तेनायं व्याजः सेददनत्र q व्वाजस्तेनाय wa मुञ्लयतििद्येवेतदाह + il € ॥
अथ रथं युनक्ति। स दक्षिणायुग्य Aare युनक्ति amiga at ऽअये मानुषि sad zat non
युनक्ति। व्वातो वा मनो वेति नवं
व्वातात किञ्चनाशोयो ऽस्ति न मनसः किञ्चना- ma ऽसि तस्मादाह व्वातो at मनो afa गश्ध्व्वाः सप्त वि्शतिस्ते § sa ऽश्व मयुश्चन्निति गन्धर्वा ह बा ऽअग्रं ऽव युयुजुस्दी ऽयं ऽश्व मयुजंस्ते त्वा युञ्जन्विल्येवेतदाह तैऽश्रस्मिन् जव मादधुरिति तद्ये sfaq जव मादधुस्ते त्वयि जब मादधत्विल्येवेतदाह ॥ ८ ॥
~~ [भ ——— == eee ee ~~~
# ‘fa—sfa ग, घ) † ह-श्तिग, च| ‡ देवता" इति क; देवक्राण-ष्ति ग, ध। § ‘aufaxufa,! ते"- दति क, ख
क उ क श क एक २ ए ति 1
[
>
१० ॥ STITT ४ ( प्रण Bato }
भथ सव्यायुग्य॒युनक्ति। व्वातरध्हा भव व्वाजिन् युज्यमानं इति व्वातजवो भव व्वाजिन् quar इलेवेतदाहन्द्रेव ठक्िणः भिय धौति यथेन्द्र दक्षिणः श्रियेवं यजमान fat धौल्ये- वेतदाह FY त्वा Aaa व्वि्ववेदस इति aq ला देवा दद्य वेतदाहाते त्वष्टा Tl जव दधात्विति नाच्च तिगोहित fase afqur- nfé युनक्ति aamfe वा ऽअयं मानु sad देववा*॥€॥
स॒युनक्ति। जवो यस्ते व्वाजिन्निहितो गुहा यः श्येने परोत्तो ऽअरचरच्च व्वात safe जवो यस्ते व्वाजिन्नप्यन्यत्रापनिहितस्तेन न इमं यज्ञं॑प्रजापति मुञ्जयेद्ेवेताह तेन नो बा- जिन् बलवान् वलेन afta भव समने च पारयिष्णुरितत्रं वं व्वाजो ऽन्रजिच्च न एष्यङ्धिंश्च नो यत्ने देवसमन sea ay प्रजापति मुज्जये- MATTE ॥ १ ॥ ।
या भभ SE मन थः नि = क a ~ न> = ~+ न~ ~ lh ~~~ =-= ~ "^~ ~~ er
* 'देव्ा- षति ग, घ
( {Wo BATo ) ॥ पश्चमकाण्डम् ॥ ५१
ते वा SUA ऽएव ज्रयो युक्ता भवन्ति । ज- afe देवानां तद्धि देवत्राधिप्रष्टियुग एव चतुथं ऽन्वेति मानुषौ fe सतं aa टाखन् भवति qaqa सुपयुज्य ददाति तश्मरादपौतरस्मिन्य् saa ऽएवं चया युक्ता भवन्ति faa देवाना तद्वि देवच्राधिप्रष्टियुग एव चतुर्थो न्वेति मानुषो हि स तं यत्र दाखन् भवति तच्चतुथ मुप्यज्य ददति *॥११॥
श्रथ WWM AR नवार सप्रदशशरा3 निवपति | अन्न वा ऽएष उन्नयति थो व्वा।ज- पेतेन zat satas इ वे नामेतयदाजपेयं azz- ट् तद्न्र FTAA ऽएतत् करोति ॥ १२॥
अथ य॒द्वाहस्मल्यो भवति। वृ हस्पतिद्धयत मग्र ऽउद्जयत्तस्मादाहस्यल्यो भवति ॥ १३ ॥
अथ ada भवति। ब्रह्म वै वृहस्यति- रते वै ब्रह्मणा पच्यन्ते यन्नीवारालस्मान्नेवारो भवति सप्रदशशरावो भवति aged वे प्रजा- पतिस्तत् प्रजापति मुञजयति ॥ १४॥
+ (द्दाति"- इति क। t ति- दति क। 7
पूर् NUMA HAY ॥ ( {He Bate )
a ayataanraata | व्वालिन इति व्वाजि- नो gqermaez ष्वालिन इति व्वाजजित दूलयन्नं॑वै व्वाजो ऽत्रजित इद्यंबतदाह AMC aaa इलाजिद् हि सरिष्यन्तो भवसि बह्स्पतेर्भाग मवजिघ्रनेति वृदृस्यतद्यष भागो भवति TASTE बहस्पतर्माग मवजित्रतेति तदयद्पबानवत्राप्यतोम मुञ्जञयानीति TAT ऽभ्र- प्वान॒वघ्रा परयति ॥ १५ ॥ ४॥
yin प्रथमप्रप्राढक्षे चतुथं ब्राह्मणम् [१.४.॥
sq माध्यन्दिने सवने Aaa: प्रयोगोऽभिधोयते i—
तज. यजमानाभिषेक माजिधावनं ( च # ) प्राधान्येन विधत्त — “4 वै माध्यन्दिनि afar श्रभिषिकाजिघावनयोः सरूप qua विशदौभविष्यति । "एष वा दूति। ध्य एष यनः waaaaraat ‘aaa’ विस्तायते, एषः एव ag स प्रजापतिः. ‘wary (दमाः प्रजाः" AGIA: उत्पन्नाः cafe’ ददानम् श्रपि' "एत मेव agian प्रजापतिः ayaa, प्रजा SATA! तत् तन माध्यन्दिने सवः अभिरक्षेण साजिधावभेन च यन्मध्ये एत प्रजापति" faz वान् भवतोति ॥ १॥
eh गसि Pea ne a. ee re ee. । ee ate er ०.५.००५. ee nn oe
# शट् मधिकं ल-पुस्तके ।
( १अ० Bate ) ॥ पञ्चमक्राण्डम् ॥ 42
na कालं विधत्ते — (घ्छहौत इति। Atzeret ग्रहे (बहतः, wean पूवे मित्यथः। भत a "मङ्त्वतीयान्त इन्द्रस्य वष्व दति रथावष्रणम्?-इ्ति # | Coq वा eve निष्कोवल्य इत्यादिकं वाकयं पूववद् व्याख्ये यम् † । “ख एवायतन इति । AHA AAAS AT ST यदसाधारशं MeTagifeaad स्थानम्; AZ यजमानस्यापि aata भवतीति ख-शब्दस्याभिप्रायः॥२॥
पू रथवाहने $ काष्टविशचेषे सापितम् › भाजिधावनाय सञ्जो करतं तस्य रथस्य तस्मात् काष्टादवरहरणं समग्रं विधन्त _ रय रथ fafa; (उपावहरति ऊप्रदेणादवतारयेत् । मन्वस्याय मर्धः { --- रे रथ! त्वम् “इन्द्रस्य वच्ोऽसि। वच एव हि स्फरारथयूपमेदात् विधा विभक्तः ; “न्द्रो त्राय वचं प्राहरत् , स तेषा व्यभवत् ; Meats, wale, qT स्ततीयम्"-द्ति | चुतः! "वाजसा; वाज az सनोति ददातीति वाजसा: , श्रबरदाता च भवसि। अतः श्रयं यज मानः war वजभूतेन "वाजम्" wa चेत् सिनोति; सेधतेवा- रूपम् , सिनुयात् antag , साधयतु वेति ॥
तं मन्तः भागगोऽनुद् व्याचष्ट -- “aunt वा दति । बे"
„ ,.--~--- + 9 -जयनि -9 9
ieee
———e
* का० श्रौ" सू" १४. ३. १।
† पुरस्तात BAlo BAe ( ए०३६. पं ०१४) द्रर्यम् |
‡ faq dara रथवा्ये करोति, अनस्तत्कमे-ए्ति का० Blo Fo १४. ६. २७, RS!
§ वा० Wo ६. ५. १।
| ते सं° ५. २. €. Br!
४४ ॥ शत पथव्राह्मणम् ॥ ( {Heo Bate ).
शब्दः सर्वतः प्रसिदिद्योतना्धैः। शुतिखतदाद्रता; मन व्याख्यानेनैव AAA मन्यत् ॥ २॥
धुग्टहीतस्य रथस्य वे दिमध्येऽभ्यावत्त नं aaa विधत्त — "तं wueta मिति। धूरिति ब्रष्ठबन्धनख्यानं युगम् , "घन्तः afe सौमिकवेदिमध्ये प्रादक्तिणखेनानयेदितयथेः | प्रत्र सूत्रम्- Cefatta चात्वाल मावत्तंयति वाजस्येति'-दइति # |
uweta मिति मन्वस्यार्थः ;-- वाजस्य" wae प्रसवः प्रेरणे श्रतुन्नानविषधे 'करामहे'-दइति 4 सम्बन्धः। मात wy saa faatat, ‘aw’ बेदिरूपां एथिवौम् , श्रदितिं नाम" श्रखण्डनोया भेव "वचसा वेदवाक्येन aq (करा ae श्रननप्रदाचीं करवामहै इति । वयां" पृथिव्याम् इद् विष्वं भुवनं सवं भरूतजातम् “त्राविवेण" श्राविष्टम्' । "त्याः पृथिव्या भेव 'सविताः प्रसविता "देवः "नः अस्माकं “aa” घरण मनुष्ठानं "साविषत्" अनुजानातु । मन्तप्रतिपाद्य ATT व्याचष्ट -““श्रन्नं वे वाज इति । व्याख्यातम् $॥४॥
gaara प्रोक्षणं away विधत्त -- “श्रधाखानिति। qaqa aaa जलाशयम् च्रमि-लच्य नौयमानान्, 'स्पितान्' waaay, उदानौतान्' ध्रागतान् वा प्रोत् । स्रपनाधं गमनकाले तदुत्तरकाले वा atau fame: | | सहिः faaarq mad प्रशंसति-- “oat इवा इति।.
~~ किमिव
क ae ~ - ~ ~न) ~» ~> a
+ का० श्रौ Fo १४. ३. २। tale Fo By. २। t "करवामदे- षति a, ©! § पुरस्तात BAle २क० (ए०३८ Foto) FTAA | | काण श्रो" Jo १४. २.३
( १अ० व्रा) ॥ पच्चमकार्डम् ॥ ५४
श्रहगोऽश्वोत्पस्तिः प्रसिद्धा ; “भ्रप्सयोनिवी wa. -afa x श्रुतैः । wareea प्रतिष्ठितोऽश्ः , ।तस्मादिदानीं भूमावश्वो न aa: पादैरवतिष्ठतै। तदटेवाह-“एकंक मिति। ‘sea’ उद्यम्ये- ama: “तद्यदेवेति । aq’ तत्रास कारणभूतासु श्रुः यदेवाङ्म् ्रहोयत' हौन मवशिष्ट मभूत्, ‘av श्रङ्गन ‘gay waq ‘vag’ एतेन प्रोत्तणेन aa सव॑पादयुक् करोतिः anata भवतीत्यधः ॥ ५॥
प्रोत्तणविधि ata मन्रदयं fart — ^सोऽभ्यक्ततीति । aa “श्रण्खन्तर'"-दूति aaa + , “Sater: इत्यनेनापि ४ ara कुयात् । श्रपि'- शब्दः समुश्चयवाची ; मन्तहयेन कुर्यात् । भव सूत्रम्-- “ma प्रोत्तत्यपोवसानोयमानान् era वागतानप्लन्तरिति , दृवौराप दति वा, समुच्चयो वा-इति इ ।
waa: ;-- शु" मध्ये Twa’ अपकल्युनिवारकां रोगनिवारकं च ata ada, षे वाजिनः! भन्रवन्तः | ‘oar? “sur सम्बयिषु प्रणम्तिषुः ्रमतत्वे भेषजतव- सटृशोष्वन्यास्लपि गुणवच्वप्रथंसासु wea, वा युयं सम्बहा भवतेति । “eat” दयोतमानाः, हे ‘a “ay aaa ‘ay ‘afa’ जनसङ्क; प्रतूत्तिः प्रतरणभ्रीलः , निमञ्ननेन प्रसक्तष्योपद्रवस्य प्रकरेण हिसकः, (ककुद्मान् APES वषभस्वन्धे उव्रतप्रदेश उच्यते, तत्समानैरुटक-
"~~~ ~ ---------- ~ ~~ eg eigen ean ~ .4--- — = ~ ~~ ---- = ee, See
* Wo FTo १३, २. २. १६। t ao Ho ६. ६. १। fate सं ६. ६. २। § का श्रौ ख० ९४. ३. ३, ४, ५। | ‘Waray षति a!
~ -----~* He ey
४६ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( शप्र Bate
{निच स्तदान् , “AMAT!” WAS dant: , य एवंविधः तन॑ "प्रयम्" wm: wie: सन् "वाजम्" wa “By सिनुधात् , साधयतु बेति। तत रितीयमग्मतं "वाजं सेत् दति षदं व्याचष्ट -- “wa वा af ua tt
saga रथयोजनं विघसं -- श्रय ग्य fafa #। aa, “aa प्रधमं ‘efay afew: ‘ga? युगस्य वोढा- रम् we Bang) “ANT fafa) wera मधः ;-- aR aay मनुष्यसम्बन्धिनि कर्मणि “aay सव्यभाग- योजनीय Rag प्रथमं gala Aware †। wa तु efaua प्रथमं योजनम् “एवं 2aar gaara भेव ४ क्म तवान् भवतीति। दिवता देवशब्दात् देया सप- म्यं at व्रा-प्रत्यय ॥ ७ ॥
योजन" मनुय मन्तं विधत्त -- “स युनक्षि वातो वेति §। न्वा-शब्टः समुश्चयायेः। वायुश्च मनश्च सप्तविंशतिसश्चाकाः ey श्रस्मष्ः परा
ति
Gaal? नक्षत्ाणौयर्धः। तै सव रथे ‘an? योजितवन्तः । ते" पन afay wa जवं anq "आदधुः खापितवन्तः | ae faz; were तयि aq मादघलिति। व्याच्-- न वै वातादिति' "वाताद् वायोः मनसः च corte, WAT किञ्चिदपि वसु श्रतिवेगवत् "न भ्रस्त । SUA WEA USE
ree
nS
a rd ee re er नन ee ee 1 षीं
+ का० Hite Bo ९४. ३. ६)
† पा० Feo ई. ३. १३७ ।
¦ 'परथमयोलभेन देवयोग्य मेवः-दति इं | § alo Mo ६, ७, १।
( १अ० vate ) ॥ पञ्चमकाण्डम् tt ५७
sy सव्यस्याश्वस्य रथे योजनं समन्तकं विधस्च-- “WT सव्यायुग्य fafa) ‘aang’ सव्ये भागी योजनौयम् । श्रच-प्र्ययन्ष्ान्दसो द्रष्टव्यः । हे "वाजिन्" we! ` युज्यमानस्त्नं ‘ana’ ¶ वायुवेगो भवः | न्द्रस्य wea: "इवः (दक्षिणः' nay: yor: त्वं ‘faa’ शोभनया युक्तः "एषि मव। यदा, SwRI परस्य सोयादेशः; यथेन्द्रस्य wae यीर्भवति , एवं यजमानस्य aha विश्ववेदसः" waa: 'मस्तो ga’ लाः लाम् aa युच्छन्तुः। ‘ar’ तेः aq रथे युक्तस ‘ua’ पादेषु जवं वेगं (दधातु इतिः । "नात्र facfea fafa; मन्तरगतचतुथप)टरे अनववुदोऽर्धो AMAA: £ ॥
aalaeinea योजनं fanaa — “aa efaafa । प्रष्टि नाम पादत्रयोपेतो भोजनपाज्रादेराधारः {, aay | श्रप्रवे-
—
* का० Ble Wo १४. ३. ७ ।
t ष्वातरंदहाः- दति च| ‡ वा० Ho & ८. १।
§ fauetfa यावत । भोजनपाचाटिवदाघारः'- दति च-पाठः; भोजनपावाहिकाघधारः-ह्ति ज । पष्टिः पादचयोपेतो भोजन- पाचस्याध्रारः'- इति ते Ho १. ७. ८. ७ सा०भा० |
| “प्र्टिवादिनं gafa, sfzaret वे देवरथः"--इति ae ate १, ३. ६. ४; ७. & १ “यथा प्रिभि्याति ताडगेव तत्“ दतिच ततोव ३. ८. ९१९, ३1 “प्रथिवादौ रथो द्तिणासच्टह्धय"-इति च तत्रोव १,७.१९. ५। ऋक्संहितायां «aga प्रथ्ट्वदति"-इति १. ३६. ६ ¦ “aaa, प्रटिभिरम्बरोषः"-दयस्या ऋचो भाष्ये सायण याह-- "पा्सयेः'- दति ऋ० सं १९, १००. १७ | अथववैसंहिता- यान्तु पञ्चश्युक्तस्य रथस्याप्य्ि श्रवणम् | Tarte, ४. a o—
| a
ys 1 शतपथव्राद्मणम् ॥ (“1% Bato }
fafuan wi कुर्यात् #। भत पूव मण्वदयस्य युक्षलात् ठतीयस्य ufea सुक्तम् । sa एवापस्तम्बः-- “afvarfea रथं यन्ति" षति | ठतीयथेनाश्वेन रधं ganfea: | तं ‘efau’ दसिणतः प्रथमं युञ्ज्यात् । “सव्याप्र्टि मिल्यादि, पूवेषद् व्याख्येयम् † ॥ ९ ॥
योजन aay मन्तं विधत्ते - “स qafa wat य इति pt @ घाजिन् ! तेः तव दये यः जवः वेगः गुहाः गुहायां qeaea निहितः स्थापितः, श्येने ufafa चयो जवः ‘atta, व्यवसितः , यो बेमो "वाते वायो ‘sata’ तिष्ठति । हे "वाजिन् ! तेन बलेन बलवान् लवं नः' ्रष्माकं बलेन वाज- जित् wa श्रन्रस्य जेता दाता wai (समने awed agra पारयिष्णुः पारयिता पारगमनशोलश्च भवेति ।॥
त भिर मन्तं व्याचष्टे-- “जवो यस्त एति “aaay- तापनिदहित इति । ‘saa’ गुहाशयेल्याद्य् पलच्चते , प्रदेशा- न्तरे ‘sufafea:’ नित्तिप्तः प्रवरस्य तात्प्रये माह-- “तेन न इति । wanes yaa! समने पारयिष्णुः' -दत्यस्याभिप्राय माह -- “afag नो यन्न दइति। 'देवसमने' समन fafa सङ्गामनाम{, देवसमाजल्तणेऽस्मिन् यन्न MA AMT ॥ १०॥
[1 11 वय क द" वा कका ण प ee es, ome व्क. . ~ _------~ ~ = =-= कनन
“पश्चवादहौ वषत मेषां veal युक्ता अनुसंवश्न्ति अयात मस्य een मं यातं परं नेदौयोप्वर टवोयः"-ति | * का Blo Fo १६. ३, ८।
† ५७० Yeo अध दश्िगेव्याटि zea |
+ ale We ६. ६, १। § निच २. १७. १६ }
( १अ० Bate ) ॥ पचमकार्डम् ॥ ५९
उक्ताना मश्वानां faaagr मनुय प्रणंसति-- ^ते षा एत दति। विषठत्त' fauafa:: दषे क्भणि gyre प्रसिदे हि'-शब्दाथंः। चतुधस्याशवस्यानुगमनं विधन - “afunetfa 1 ठतोयस्याश्वस्य gata: श्रविः सप्तम्य्थ- मुवादौ। म्न्तेण ga: सनत्रेवानुगच्छेत्। यस्मात् स चतुर्धा (मानुषः मनुष्यसम्बन्धौ ; मानुषे हि कमणि aqui वाहानां योजनं दृष्टम् । Wa मानुषरूपव्युटासाय तस्यायोजन सिति। श्रत सूत्रम् - “श्रयक्तशदुर्थोऽनुगच्छतिः"-द्ति x}
यदेष चतुयुक्तो ¶ रथोऽघ्वर्यवे दीयते, तस्मिन् प्रदान- समये चतुथस्य रथे योजनं ewafa— “तं यत्र दास्यत्रिति। aga सूते “चतुथं युक्काप्वयवे ददातिः?-दति¶4। Sar मथ मन्यत्राप्यतिदिशति-- ^तस्मादपीति। ्तरस्मिन्' राज- सूयादाविव्यथः। fire’ गताम् ॥ een |
विधत्त -- “aa ava fafa: wa zutamfafae- चर्विधिः । “सप्तदशशराव fafa: waeancaufcfaag | सुष्टिप्रतिनिधित्वेन शरावस्य angi एथग्विधानात् प्रक्षति- गतसुष्टित्सह्यानिष्ठत्तिः । तथाच काल्यायनः-- “माध्यन्दि- aa: सह नेवारचरु्वादस्पमत्यः रप्तदशशरावः, सह्यासु्टि- निसिः"?- इति ६। चरुविधिं प्रशंसति ~ “og वां एष efa |
~ च - = न ee == - a ~ - ~ --- ~ ~ ~ - 2 =.= य ~ +~ - -= ~ ~ ---~-~ न
* Flo Who Meo १४. ३. ६ ।
† "यजुयुक्तो"-द्ति ऊ, क, ज'
t कार श्रौ Fo १४. ४. १३ ।
§ का० श्रौ" Ho १४. २. २६, २७ । ककोँपाध्यायमते तु "न यलतिग्रब्दात्'- एति तटुत्तरदत्रसवारस्याटिषट न सद्धाबाधः |
१० ॥ शतपधत्राद्मणम् ॥ ( प्रण Bate )
Cangaanfe | aa वाजपैये ae “एतत्' भ्व्रम् “उदजे- Ha, पुरा हहस्यतिरमेन क्रतुना यदटेतःफलभूत मत्रं साधित- वान् , ‘Ata’ way “रमैः हरहस्यतये "एतन्" एतेन चरुणा "करोति" ॥ १२॥
देवताशरावसद्याविधिव्रय मन्य प्र्ंसति-- “श्रय afe- व्यादिना। yu aeufa: ‘ai’? ae साधितवान् ; भ्रतो- sq चरो्ंदस्पतिदे वतेति युक्तम् ॥ १२ ॥
“oq gaat इति। “नौवारा इति। यत् ‘aA’ ‘eur एव "पचन्ते, न तु कष्टत्तेवो प्तशाखादिवत् , भरतः काल वशात् पका नीवाराः व्रह्मरुपस्य हहस्यत्याग्या COT ॥ १४॥
विधत्त - “a मण्वानवप्रापवतोति £| लं चरम् ary रथे युक्तान् अ्रवघ्राययेत् । “CAT गन्धो पदा" tt तस्य मन्त माह-- “वाजिन इति hi हे वाजिनः' श्रवाः! वाजितः श्रन्नस्य जेतारः, वाजः" = "न्नम् श्रन्नसाधन माजिं प्रति सखिता युयम् , दस्तेभागम्' श्रवजिघ्रत' श्वाङमुखा गन्पोपादानं कुरुतेति तस्याधः § |
तद् व्याचरे-- “वाजिनो war इति । वाजि हि सरि यन्त दति साध्यभूताव्रवाची वाजशब्टः उपचारात् AMT sat ada इत्यथः । अ्रवघ्रापगस्य प्रयोजन माह-- “तय-
¬+ ~+
=-= ee re ne ree er
* का० Bile Fo १४. ३. १० ।
† lo Wo ६२६ धा |
t ajo Wo ६. ६. २।
६ ‘gape, wits, | ara fra तदुत्तरकालं न भवतिः- दति ate श्रौ ao १४. ३. १० त्तिः)
( १अर० wate ) ॥ पश्चम काण्डम् ॥ १ दप्वानिति। श्मः यन्न साधयामोति बद्धा अश्वान् अवत्रापयेत् ॥ १५॥४॥ दति श्रौसायणाचायविरचिते माधवीये वेदार्धप्रकाे माध्यन्दिनि्रतपघत्राह्यमणमभाष्ये
पञ्चमकाण्डे प्रथमाध्यायस्य चतुथं ब्राह्मणम् ॥
(WT पञ्चमं ब्राह्मणम्. )
तद्यदाजिं धघावन्ति। बूम मेवेतन लोक ` मुञजगत्यय यट् ब्रह्मा रथचक्रं साभ गायति नाभिद्घ्र ऽउक्िते ऽन्तरिचिलोक भैवै१नोउ्जयत्यय agus रोहति देवलोक मेवेतेनोञ्जयति तस्मा- दा ऽएतत् जयं क्रियते *॥ १॥
म ब्रह्मा रथचक्र मधिरोहति | नाभिद्घ्र $उ- हितं देव्रख्याह सवितुः सवे सल्यसवसो Fe म्पतसुत्तमं नाक सहेय fafa यदि ब्रह्माणो यजते Aw fz बृषस्पतिब्र दह हि ब्राह्मणः TUR
~~ ~ ~ ~ न~ = en re -~ ra ~ ~ ~
# ‘fea’ —afa ख । † ‘omy—xfa ग, घ)
१२ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( प्रण ate }
श्रध य॒दि राजन्यो AAA! देवसमा सवितुः सवे स्यसवबस SAUNA AAS ata fafa चक्र Se Aas THAT WSU
fa, सामाभिगायति! चिरभिगौयावरोहति टेवख्याहट सवितुः सवे सत्यप्रसवसो वृहस्पत- ava नाक मरह fafa यदि ब्राह्यणो यज्ते बह्म fe वहस्पतित्रह्य fe ब्रह्मणः*॥ 8९ ll
aq यदि राजन्यो aad | देवखाइ सवितु सञ्च सल्यप्रसवस इन्द्रखोत्तमं नाक मस्र मिति qao Sta क्च राजन्यः ॥ ५॥
अथ सप्रदश दुन्द्भोननुषेदयन्तःः सम्मिन्वन्ति | प्रतीच आग्नीध्रात् प्रजापतिं बा ऽएष उउजयति मो वाजपेयेन यजते व्वाग्बं प्रजापतिरषा a प्रमा व्वाग्या सप्तदशानां दुन्दुभौनां परमा ने्ेतदाचं प्रमं प्रजाप्रति मुञ्जयति सप्त ट्श भवन्ति सप्रदशो व प्रजापतिस्तत् प्रजाप्रति
मुच्यति ॥ é ॥
eee ग्ण ene ~ न न्म ^ „~ ----~--~ ~~ ------------ --- ~ ~ र शका = च at
रीरि "त
# श््राह्यणःः- स्ति ग, FI
( (We Lato ) ॥ TARA ॥ ६ अधेतेषां दुम्दुमौनाम् *। एकं य॒जुषाहन्त तत् सवं यजुषाहता भवन्ति ॥ ७॥
स आहन्ति। वृहस्पते व्वाजं लय a¥- स्थपतये व्याच waza वृहस्पति व्वाजं जापय- तति यदि ब्राह्मणो यजते ब्रह्म fe व्वुहप्पति- बह्म fe ब्राहमणः + uc /
अथ यदि राजन्यो aad, इन्द्र व्वाज् aig ad व्वदतेन्द्रं व्वाजं जापरयतेति चच ee: कत्र राजन्यः ‡ ॥ < ॥
अथेतेष्वाजिरुत्षु रथेषु | पुनर्खतेष्वेतेषां दृन्दुभोना मेकं यजुषोपावहरति तत् सव ay घोपावद्ृता भवन्ति ॥ १० ॥
aq उपावहरति। एषा वः सासल्ा संवा Taal seals व्वाज मजौजपताजौजपत § TE- स्पतिं व्वाजं व्वनस्पतयो विमुच्ध्व fafa
# "न्नाम्-द्तिग, घ t ‘ara, —sfa ग, a! + "राजन्यः" षति क) ‘trea,’ दति ख।
§ 'मजौलेपन'-द्र्येव ग- पुस्तकं |
eee ~~~ - ee
६४ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( प्र ° ५त्रा°)
यदि ब्राह्मो यजते ब्रह्म हि वृहस्पतिबह्य हि ब्राह्मणः *॥ ११॥
अथ यद् राजन्यो यजते | एषा वः सा स्या संवागभुदयेन्द्र व्वा मञोजप्रताजज- vay asi व्वनस्पतयो व्िमुच्यघ्व मिति तन्न Cl AAS राजन्यः † ॥ १२॥
अध व्वेदन्तात् | राजन्य GE सप्रदश प्रज्याधान् प्रविध्यति यावान्वा sua: प्रव्याधसता- वांस्तिङः प्रजापरतिरथ यावत् सप्तदशप्रव्याघास्ता- वानन्वडः प्रजापतिः ॥ १२॥
तदाद्राजन्यः प्रविष्यति। एष वे प्रजापतिः प्रयक्ततमां यद्राजन्यस्तस्प्रादकः सन् TAT ate यदेव AGTAT: प्रजापतिश्चतुरक्षरो राञन्य- MTZ HT: प्रविध्यति सप्चदश प्रव्याधान् प्रविध्यति सप्तदशो बे प्रजापतिस्तत् प्रजापति
मुच्जयति ‡ ॥ १४ ॥ अध यं यजुषा युनक्ति। तं यजमान आति-
--- ---~-- ~= ---~- a ~न
~ ---------- ee ------------------~
# श्राह्मणः- दति ग, घ)
† ‘usa’ -द्ति क, ख, { 'ति-इति क |
( १अ० भतार ) ॥ पश्यमकाण्डम् ॥ . ६५
ठति देबद्याह सवितुः सधे सयप्रसवसो as. स्पतवाजजितो व्वाजं जेष मिति॥ १५ ॥
तद्यथवादो वबृहस्यतिः। सवितारं प्रस- वायोपाधाबत् सविता a देवानां प्रसवितेदं मे प्रसुव त्वतप्रसूत Fe मुन्जयामौति aca स- बिता प्रसविता प्रासुवत्तत्वविदप्रमृत उद्जयदेव मेवेष एतत सवितार मेव प्रसवायोपघावति स- विता वे देवानां प्रसवितेदं मे प्रसु्र त्वतप्रसत इद् मुज्जयानौति ager सविता प्रसविता प्रसोति तत् afaanaa उक्नयति *॥ १६ ॥ `
अथ यदाध्वर्योः। अन्तवासी वा TET aT ३तदाजुरधोयात् सो ऽन्वाग्याय व्वाचयति arfaa इति व्व[जिनी दयग्बासतस्मादाह व्वाजिन इति व्वाजजित दन्न वे व्वाजो ऽन्रजित दू्ेवेल- रादाप्वन AT इत्यध्वनो हि स्कभुबन्तो धावन्ति योजना मिमाना इति योजनो fe मिमाना अध्वानं धावन्ति काष्ठां गच्छतेति यथनानन्तरा नाष्ट्रा रचनाट्सि न हिरखयुरव
— - - ~ ` -न्न-~ ~ ~ ज भ्व ~~~ - ~~ ^~ = ~ ~ - ~ Seen Sa = न ^~ =
#^ "ति"- दति a |
६६ )॥ गतपयन्राह्मशम् ॥ ( (He Yate }
मेतदाह धावन््ाजि मान्नन्ति दुग्दुभोनभि साम गायति ॥ १७॥
` शरयैताभ्यां जगतीभ्याम् | जुहोति बानुवा ward यदि atta यदानुमन्वयते समान एव बन्धुः ॥ १८ ॥
स जुहोति। we arnt क्लिपणिं तुर- र्ति यौवायां बहो ऽअपि कच ऽअ्रासनि। क्रतं दधिक्रा अनु स८सनिष्यदत् पथा * मङ्ाएखन्वा- पनोफगत् खाहा ॥ १६ ॥
Jam) अद्य द्रवतस्तुरण्यतः परणं न बै रनुवाति प्रगर्दिनः। wares ध्रजतो ऽथ ean परि द धिक्रात्ण सहोर्जा तरित्रतः स्वाहेति † ॥ २० ॥
अथोत्तरेष faaa, सुषोति वानु वा मन्वते इयं तयश््राञनुषहटोति वानु वा मर्व ga यदि जुहोति यथनुमम््रयते समान ए बस्धरतानैवे तद्वान् धावत उपवाजयल्यतषु व्बोयं
« पथा - शति ग, @! + "खाति" शति a, ख्ेति- दति ख,
( Wo भ्रा, ॥ TARA ॥ es दधाति faal वा ssa: पृथिव्य इय ave
मो ऽनुमन्त्रयते। शं नो मवन्तु व्वाजिनो वेषु देवताता मितद्रवः खक्ला;ः *।
दे swat: परे ता एवेतदुज्जयति ॥ २१॥
जम्भ यन्तो ऽहिं वृक रक्लाएसि BATE युयव- त्रमोवाः ॥ ९२॥ ते नो ऽअवन्तः। हवनश्रुतो शवं विव
गृणन्तु व्वाजिनो मितद्रवः | सहस्रसा मध- साता सनिष्यवो महो यै धन समिथेषु जभिरे + ॥ २२॥ ।
are वाजे उऽवत। व्वाजिनो नो
धनेषु विप्रा { अखता कतन्ञाः। अस्य शश्व
पिबत wera’ aul यात ufafugaara- रिति §॥ २४॥
अथ वारहस्पल्येन चरुणा प्रह्युपतिष्ठते। त
----*~- ee ee ee ee nr er ee - ~~
मुपस्पुशव्यन्नं वा ऽएष उज्जयति यो व्वाजपेयेन + "खक्तः- द्रति ग, घ। † र-दति ग, घ
{ “नज्निप्रा-ष्ति a! § “°रिति'- षति ख, ‘ofafa—xfa a, ष।
६८ ॥ शतपथब्राह्मणम् 1 ( {He Yao )
~
यज्ते satig = 3 नामैतयादाजपेयं तदादेव- तदन्न मुदजेषौत्ते नवेतदैतां गतिं गत्वा सष्- स्पृशते सदात्मन् FAA ॥ २५॥
स उप स्पृश्ति। आमा व्वाजद्य प्रसवो लगम्यादिलत्नं वे व्वा अ मान्रख प्रसवो जगम्यादिथेप्रतदाहेमे यावाप्रथिवौ व्विभ्वरूपेऽ दति दावापथिवौ fe प्रजार्पतिरा मा गन्ता पितरामातरा चेति मातेव च fe पितेव च प्रजापतिगा मा सोमो ऽअग्ृतत्वेन गम्यादिति सोमो fe: प्रजापतिः॥ २६ ॥
त मण्वानवघ्रापयति।) व्वाजिन इति व्वा जिद. दयश्वास्तस्मादाह व्वाजिन इति व्वाज- जित gaa बे व्वाजो ऽन्रजित इल्यवतदाह aia सखवाणस इति afta दति वा {अय sate सरिष्यन्तं दव हि तहि भवन्य- ga सषवाणस इति सशरूवाछस इव दात्र भवन्ति तस्मादाह सखूवाधस दति वृहस्पत- माग मवजिघ्रतेति वृषस्तदा भागो भवति तस्मादाह बहस्पतेर्भाग मवजिघ्रतेति निरजाना
( १अर° Yate ) ॥ पश्चमकार्डम् ॥ ee.
दति तद्यजमाने ala दधाति तदद्श्वानवघ्रा- पयतौम मुञ्जव्रानोति वा saa ऽवघ्रापयय- याम मुदजेष मिति तस्माडा ऽअश्वानवध्रा- पयति * ॥ २७ ॥
सथेतेघा माजिषाय् + रघानाम् । एक- स्मिन् वश्यो वा राजन्या बोपाखितो भवति स व्वेरेरत्तरायाए श्रोणा ऽउपतिशव्यथाष्वगुश्च यज- मानश्च पृव्वया हारा मधुग्रह मादाय निष्काम- तस्त वैश्यस्य वा राजन्य वा पाणावाधत्तो ऽय नेषटापरवा दारा सुराग्रहानादाब्र निष्का मति स जघनेन शालां प्रथल्येकां aaa वा TAT] वा पाणावाद्धदाहानेन त॒ sia निष्क्रौणामोति सद्यं वे श्रोरज्योतिः सोमो sad WAT तमः सुरा सद्य मेवेतच्छियं ज्योति- य॑ज्ञमाने दधाल्न्तेन UTA तमसा वेश्यं विध्यति तेः स यं भोगं कामयते तं Fae aay सदहिरण्यपान्न मेव मधुग्रहं ब्रह्मणे
#* "ति"- दति कं। t `मालिश्िता्'--ष्ति ग, धघ।
--- ~--.~=~ -~--~-- ~ -- ~ - -` ~ - ~~~ ee ee mre nate ~ -~~ -~----- -
७* ॥ शतपथत्राह्मणम् ॥ ( प्रण Late ) ददाति तं ब्रह्मणे दददख्त AGUA धन्त sang: wafer तेन स यं मोगं कामयते तं कुरुते ॥ र८॥ ५॥
॥ दूति प्रथमप्रपाठके पञ्चमं ब्राह्मणम् [१.५.।॥
विहित माजिधावन मनद प्रशंसति — “az यदिति | शराजिधावनेन भूलोकं जितवान् भवतोल्ययः #। श्रय साम गानं यपारोदणं च amare विधत्त — "ब्ध्य यदु AB - व्यादि ब्रह्माः नामच्िक् (नाभिदक्नेः नाभिमाते उदिते eat (रथचक्रे faa “सामः गायेत् । “एतेनः भूम्युख ्रदेणयीर्मध्यदेशे मौयमानेन ara ्रन्तरिक्लोकं' जितवान् मवति । चक्षादुत्रतस्य सप्तदशारब्निपरिमितस्य ATAU SHA ढतीयलोक Aa खाधौनं waar wate ॥ १॥
बरह्मणो रधचक्रो गानं विदितम्, aq ्रारोषहए AAT a awaatta तदिदानीं विधत्तं-- “a ब्रह्मेति । aa aaa दावधिकारिणौ, ब्राह्मणो राजन्यश्चेति; aa यज- मानमैदेन wade fag: प्रथमं ब्राह्मणपच्े मन्तं पठति- 'हवस्याह मिति #। सत्यसवसः सत्यानुन्नानस्य सवितुः' सर्वेषां प्रसवितुदेवस्य “aa प्रसवे भ्नुन्नायां वत्तमानो fe ‘ae
ee nh ~+" "-*~~--------~ ~~~ ---- नः ~ ee A EE
Tare er er i ne ककन
+ ष्याजिग्रब्डेन aged, स्यद्धया अषहमषटभिकया we धावन्ति। aetna माजिशन्देनोच्यते'- एति ate atte १४. ३. २१ Tash । t कार श्रौ सू° १४. ३. AV! { ale Wo ६, १०, Vi
( श्र YATe ) ॥ पञ्चमकार्डम् । Of
aay’ सम्बन्धिनः ‘ona see’ ‘ara’ सगं ^रुरयम्' भरारो- eo कारवै। रहेरशोलिङि, ‘faenfque’-caE ॐ । Copetfa | देवानां मध्ये छहस्यतित्राह्मणएजातिः ॥ २ ॥
राजन्पत्तेऽपि aa usfa— “श्रथ यदोति। हस्पते- रित्यस्य साने इन्द्रस्येति विशेषः † । sag पूववत् । “wa wie दूति । Garrat मध्ये इन्द्रः क्षतियजातिः॥ २॥
विहितस्य ब्रह्मकत्तकस्यःसामगानस्य तित्रसहां विधत्त - “fa: सामेति %। ‘fa’ विवार faa: 1 “eae वयम्” -ष्ति, “a@a’—sfa च बहुवचनान्तः शाखान्तरोयो aaa: | aaa कात्यायनोऽपि सूत्रयामास- देवस्य वय मिति ब्रह्मा tram मारोहति”-दइ्ति§। sa “श्ररुदम्'?-दइ्ति, “रहे यम्" इति च एकवचनान्तत्वेन संहिताया मासरानात् | त मतु- aaa ब्राह्मणे विहित मित्यविरोधः।
प्रसङ्ाद् ब्रह्मणो tated वधते -- “तिरभिगौयाव- रोष्तौति । प्रयोगक्रमस्तु सते दरसितः ¶-- “amt fa: साम गायति, दुन्दुभीन् वादयति , wa इति प्रत्यृचं qeifa’—
-*- -- = aes = <, न्न = च~ = अ = —_—. +--- ~ ~ ee -- +
# पार Foe १, ८६ |
t Alo Wok. १०. २। Blo Mte Ho Ww. ३. १६ ।
tate atte Fo tg. ४. १।
§ का० Bt: Ro १६. ३. १९ । असदृ तु que faaanraara Ta पाठः |
| माध्यन्दिद्या मिति यावत् |
¶ का० Ble सू० १४. ४.१ ८। HA तु काल्यायनस्य च रेवस्याद् fafa पारे सम्मति; Sta सायकेनेति waa |
9% ॥ MAVAATHIUA ॥ ( १प्र* “ate )
बूत्युपक्रम्य , प्रदक्षिणं कता यन्ति, भरागतेषु ब्रह्मावरोहति टेवस्याह सितिः-इति |
शरत्ापि पूर्दवद् यजमानमेरेनावरोहणं aad दश्रयति -- “देवस्याह भिति । “aay मिति, wale “a यट्रहिभ्यः""- दति TUT ns, VN
विधत्त -- “aa सप्दशेति। सपदशसङ्याकाम् "दुन्दु We ्रनुवेयन्तः वेदिसमीपे प्रतोचः भ्रागौदौयात्' ्मनौ- होयपचिमप्ररेशे खितान. ‘afaafe’ वादयितु माबक्नन्तो- त्यं; | wa सूत्रम्-- “सपदश दुन्दुभो नासजत्यनुवेदि पञ्चा दामौदात्"-दति ४ ।
नषा वा इत्यादिकस्याय मथः ;-- दुन्दुभोनां wea महत्वात् परमवाक्लम् ; Wat वागृपप्रजापल्युज्जयहेतुदुन्दुभि- वाद् fas] गत मन्यत् ॥ ६ ॥
विधत्ते -- “्रथैतेषा मिति। सप्तदशानां दुन्दुभौनां मध्ये एकं॑दुन्दुभिम् ““हदहस्पते वाजम्"-इति वच्छमाणेन मन्ते समादन्यात् । इतरान् wen दुन्दुभोन. qual वादयेत् । एकस्य समन्वकादननेन सर्वेऽपि दुन्दुभयन्डविन्यायेन सम- man भेवाहताः afeat वादिताः aftr: wa सूतम् -- “हस्यते वाज मिल्येकं दुन्दुभि माहन्ति, quit मित- दरान.?-ष्ति{॥ऽ॥
* वा० Wo £. १०. ३, ४।
† We HR. १. ५६ |
t ate श्रौ Feo १४. ३. १४ | § का श्रौ Wo १४. ३, १५।
\
( {Mo Rate } ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ 92
हेवनविधि ana मन्तः # विधक्ते-- “स प्राहन्तीति। हे शहस्यते!' वाजम्" we जयः। हे दुन्दुभयः ! हहस्य- ad हहस्रतेरधीय ‘ard’ सत्यभूतं युयं वदतः । श्वदष्यति "वाजम् wa ‘saa wafaad जयं mua वतदश्मतिः aa मैव वाजं जयति, तं जापयत । waiwae “ate - aati wp "-श्त्यात्े wt gaara ८ ॥
राजन्धमन्मेदं दपंयति-- “wa यदीति। ददस्यतिखथाने CRIS प्रचेपणोयम् । भन्यत् समानम् ac i
विधत्ते -- ““भयेतेषिति । ‘cag’ वाजिषु, wearer परति तवस mara पुनराख्तेषु" पुनरागतेषु wa “एतेषां सर्वेषां दुन्दुभोनां' मध्ये ‘wal प्राग् ‘aga’ way “उपाव- हरति" भवरोषयेत् ; waar quit fired: § ॥ १० ॥
“q उपावहरतीति। ग्रवरोहणमन्वस्याय ae: | ;-- हे दुन्दुभयः! ‘a’ युाकं सम्बन्धिनी ‘ar सत्या ‘dara’ समुदिला वाक् “भूत्, “ययाः वाचा ‘awafa’ वाजम्? प्रजोजपतः श्रव्र-विषयं जवं प्रापयत। एतस्यैव पुनर्वचम मजौजपतेति वाक्यम् । ₹हे वनस्मतयः ! काये कारणशष्दः , तनखवया दुन्दुभयः (विसु्यध्वम्' विसुक्ला भवतेति ॥ eeu
“aifa । safe पूववश्मन्मेदो “वदि राजन्य इत्या- दिना प्रदयितः ¶॥ १२॥
—
# Flo Wo £, १९. & |
† We सू० €. १. द । ¦ वा० To ६, ११. ९। § का० Milo Mo १४. 8, €, Yo । | वा" Wo ६. १९. I Tato Gee, १२. २।
te
$3 ॥ शतपधत्राह्मणम् ॥ ( (Wo Yate )
दुन्दुभय पावहरणसमनन्तरकत्तव्यं चचियस्य विधत्ते “अध व्थन्तादिति । ्रव्याध्यान्' cane बलाधिक्येन विसुक्तेषवो # यावति रे wa विध्यति, mata, warn) तथा विधान् सप्तदशसहयाकान् Aaa WU Gers Se गपवर्गान् ‘afaafa ¶। त मिमं प्रथ॑सति-- "यावान. वा एक दूति । प्रजापतिः" एकप्रव्याधपरिमा णेन fae waa विस्तारवान. waa , सपदगप्रव्याधपरिमाणेन ‘qe? भायाम वान् ada) अतः सप्तदशप्रव्याधकरणं प्रजापतिश्यीरपरि भितल्वात् प्रस्त fama: ॥ १२ ॥
एषा मिषुप्रव्याघानां राजन्यकरणोयलेन कारण माह Cqqgiaaq इति । “एष राजन्यः खलु (प्रजा पतेः ‘aaa aa’ प्रत्यत्ततमं रूपम् ; तस्मात् प्रजापतेः प्रत्यक्तरूपलात् gay ata सन. (राजन्यः "बहनां प्रजानाम् ई" श्वरो अवति। प्रजापतिः श्रपि चतुरत्तरः , (राजन्यः aft Faq? -दत्य्षरविश्चेषात् "चतुरत्तरः | (तस्मात् प्रजापत्यामक- त्वाद् राजन्धकत्तक TIAA: करणीयः |
््याधानां सष्तदशववं प्रजाप्र्यामना स्तोति- “सुप्तेति | सप्तटणप्रश्याधकरण सुदौरितरोल्या प्रजापतिशरीरसम्पादनम् ; तदन्ते या भरीदुम्बरी शाखा स्थापिता, तस््ावख्ितेन यजः मानेनाजिधावनं कुवता प्राप्लात् क्तख प्रजाप्रतिशरीर मेव प्राप मवतीत्यथः ४ ॥ १४ ॥
# fagary वाणो-दति ज | tate श्रौ Me १8४. ३, १६। + “grat प्रदशिणं कत्वा यन्ति" - द्रति का sto दख, १४. 8. ७।
\
( 230 भ्रा ) ॥ पञ्चमकारडम् ॥ ७५
WIAD रथस्य यजमानकन्तं कं समन्तक मारोष्टणं विधन्तं —a य fafa, sa सप्दशप्रव्याघान्तपधाजिधावनं ककम् ‘afasfa aaefeaa: 1 wa aaq— “देवस्थादह मिति agin मारोहति यजमानः दति wi शारोहणमन्तस्याय मर्धः † ;-- सत्यसवसः" यथार्थप्रसवस्य (सवितु् वस्य" ‘aa’ अरभ्य- नुक्नायां चन्त मनः *अरहम्' "वाजजितः' अन्नस्य जेतुः “ara.” सम्बन्धि ‘aria’ भद्रम् 'जेषम्' जोयास मिति। सवितुरनुन्न- यैव प्रवन्त ने वाजोज्नयो waiters: ॥ १५॥
aa मधं हस्यतिदृष्टान्तेन ecafa— “तद्यधेवाद इत्या दिना। ‘az’ श्रमुखिन् विप्र्ष्टे काले, श्राजिधावनकाले aeafa’ “सवितारम् अनुससार । “एव aay इत्यादिना दा न्तिके योजयति ॥ १६॥
fara — “श्रथ यदीति। श्रयः यजमानस्छ रथारीडणा- नन्तरम् , “maar: शिष्यो वा, श्रन्यो ब्रह्मचारी" वा ‘qe’ दच्यमाणं मन्तम् ्रधोयात्' स्मरेत्; ‘a’ त मेव रथम् Taree gut aren “वाजिनः fa” मन्तं ६ "वाच यति, यजमान fafa शेषः। wa सूत्रम्-- “श्रध्वर्योँष ष्णो ब्रह्मचायन्तेवासौ वा वाचनाय दति , “वाजिन दति वाचयति" दति | ai 2 ववाजिनः' श्रवाः! वाजजितः'
# का० Blo Heo १४. ३. १८ ।
† ato Wo £. १३. १।
t 'गध्वयुश्रिष्यो-इति छ, ज।
§ वा० Wo & १३, २। | का० श्रौ“ सू” १४. ३. VE, २२।
७६ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( १प्र० भत्रार )
पर्ल जेतारः “maa मार्गान् सकणुवन्तः'। “eta स्मि प्रतिवम्ेण at ww माम वेगेनाक्रमणम् , मामोन् Ber: War पुरोममनम् । तत् ङुवन्तः , क्षोभयन्तो वा "योजना" योजनानि मिमानाः । “माङ मामे ¶ । भौघ्रगत्या aft च्िन्दन्ः शीघ्रगामिनः, ‘area’ भाजिधावनघ्यावधिभूताम् | ““पाज्यन्तोऽपि कारेतयु्यते'?- दति ४ हि याखकः। ससदशप्रव्याधान्ते निभिंता Mead शाखां लच्छभूतसरगोत्मिकाम् ; “खगौ वै लोकः काष्टा”-दइति wa: § । वेगेन गच्छतेति |
a fan व्याचष्ट-- “वानिनोऽ्ा इति । “योजनो होति wa fe अध्वगाः “योजनः” एकं कं योजनं “निमा- नाः” परिच्छिव्न्तो महान्तम् श्वानः धावन्ति गच्छन्ति › एव मप्वा अरपौति।
Catafafa । wera मधः ;- श्रन्तराः भ्राजिधावन- मध्ये "नाष्ट्रा नाशक्रानि ‘wife ‘ony wary "यधा “न fea’, तथा weet गच्छतेति ।
विहिताना माजिधावनदुन्ुम्याहननब्रह्मकर्तकसामगानानां प्रयोगक (लं विधत्ते -- “aaenfa fafa: wa सत्रम् “पन्तेवासी वा वाचनाय-दतयेतस्मादनन्तरम् “च्राजिं ओोघ्र यन्ति, वाजिन इति वाचयति, ब्रह्मा fa: wa गायति, दुन्दुभीन् वादयन्ति”-इति | ॥ १७ ॥ क
* Wo Alo ३८७ Ue | t feo आ० ३६ घा | { frmo २, ५. १। § do Ale १९. ३, ६. ५। | Ate श्रौ Ho १४. ३. १६, Ws WW ४,१,२)। \
( १० vate ) ॥ पञ्चैमकाण्म् ॥ ७
विधत्त — “श्रवेताभ्या fafa. ‘cana?’ वश्यमाणाभ्यां मन्त्राभ्यां wat wand वा विकल्पेन कर्तव्यम् # । उभय- शाथवादवाक्षशेषः समान दत्याह-- “afe जुहोतीति) ‘ay’ बध्यतेऽनेन सुतिरिति बन्धुर्वाकयशेषः, सतु समानः। एतानेवेतदश्वान् धावत उपवाजयति , एतेषु वीयं दधाति" इति वाक्षशेषो वच्यते † । "एतत्" पतेन वनेन wana. शिन वा धावतः" शौघ्रगामिनः तान् अश्वान्" (उपवाजयतिः अत्यन्सवेगयुक्नान् करोति, wey वीयं सामथय निडित- वानं. भवतौव्थः। भरतो वेगसाधनल्रात् दवन मनुमन्बणं वा कश्च व्यमिल्यर्थः ॥ १८ ॥
हवनं मनद मन्यं विधत्त - “a जुहोत्येष a इति ४ । एषः” स्यः" सः वाजो वेजनवान् अश्वः ग्रीवायाम्" “श्रपि' कत्ते कत्तमूले ्रासनि' आस्ये तदुचितरष्न विषैः बषः ‘faqfa’? कशां तुरण्यतिः त्वरयति। (दधिक्राः धारकाम् मागवरोधकान. पाषाणादीन. भ्रपि अतिक्रामन. oa: क्रतु" क्रतुसादिनोऽभिप्रायम् श्रनुसंसनिष्यदत्' सम्यगमुखब्दधानः “पथाः मागाणाम् “अङ्†ंसि' लचणानि , कुटिलानि निखोब्रतानि च “अन्वापनौफणत्" अनुक्रमेण Wy समतवं वापादयन. , तुर- र्तौति gaa सम्बन्धः । ‘“arer-sfa होमलिङ्ग' वषट्- कारनिहक्यधम् ॥ १९ ॥
“sa सखेति {। हितौवमन्वष्याय ad: ;— उत सखः
* का० Blo Mo १४. ४. ३, ४।
† असन्नेव ब्राह्मे २९ ao ( ददष्टण १७प०) द्रर्यम् |
{ato Wo ६. १४. १। § वा सं° ६, १५. १।
OG ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( प्र Yate )
दपि च शभस्य यजमानस्य रथे नियुक्तस्य द्रवतः गच्छतः area? qt मध्वान मश्रुवानस्य॒प्रगर्दिनः" waft प्रि मभिकाष्कतोऽश्वस्य ‘aga मृ्गारचिद्ध # वषस्रचामरादिकं परिः सर्वस्मिन्नपि ३8 वत्त मानम् अनुगच्छति । त्र दृष्टान्तः _ शेः परक्िणः ‘aa नः वातोद्रतं पत्रम् इव। य्था aia गच्छतः पक्तिणः पत्च उत्को गच्छन. मावलोक्छते, award । शौप्रधावने श्येनो दृष्टान्त - ‘asa: परिधावतः Scag cq’ (दधिक्राग्णः' धारकपवंतादयतिक्रामि णोऽशवस्य ‘HAV aaa ‘ae’ ‘aftaa’ wa तरतोऽखस्येति योज्यः । rer _-sfa yaaq ॥ २० ॥
agama विधत्त -- ““श्रथोन्नरेणिति † । वच्यमापेन तचेन हवन want वा कुर्यात् । “हयं तदिति । Tara मर्थः-- (लुषटोतयमुमन्तयते वा" दति aq, तद् दयं सव्या- gamaaa दप्रकार मिति; “ed वा इदं न ठतौय मस्ति, स्यचचैवाकृतच्च"-दति युतः $ । हवनानुमन्वणयो- समयव्ा्थ॑वादवाक्यतेषः समान इव्याह-- “यदि जुहोतोति । "बन्धुः, वाक्यशेषः समानः ; जागतमन्तकरणयोस्तु चक रणयोश् इवनानुमन््रणयोस्तावकवाक्यगेषः समान दूत्यघः। कः पुन- रसाविव्यादह--“एतानेवेतदिति | दवनासुमन्तणाथवादवाक्यशेषः ॥
(Gen वा इत्यादिकं aaa विलवसहया्वाद्राह्मणम् | 'पृथिव्यस्तिन्धः ; “an वा इभे विहतो लोकाः"?-इति
en
# ‘eyTattar '- एति च, । . tar खौ स १४. ४. ५। Huse जुहोति Ae मन्यति वा —cfa तत्र aft | ¦ प्रा त्रा १.१. १.8. |
( (He WATS } ॥ पञ्चुमकार्डम् ॥ ७
एककस्य तयालमकत्वश्ुतैः। aa ‘sa’ परिद्श्यमाना afa: ‘car, अस्याः भ्रमेः ‘av उपरि दृश्यमाने श्दे' एधिव्यो ; "ताः fagt भूमौ: cantata होभेनानुमन्तरणिन वा उल्लित- वान् भवति nae i
ततरानुमन्तण AAT मन्च्रयं usfa— “सोऽनुमन्तयत द्रति | भ्रन्यदन्यस्योपलक्षकम् ; भत्रानुमन्वणानुवादत्वात्, मन्ान्ते हवनं वा कायम् ; वचनबलादित्यवगन्तव्यम् & । त्र, प्रथममन्व- ara मथः ¢ ;-- वाजिनः" अश्वा वेषु" asa , सङ्गमेषु वा a’ gar श्रं भवन्तु सुखप्रापका भवन्तु । द्दवताता' देवयोग्याः। यद्वा, देवास्तन्यन्ते विस्तायन्ते यत्र सा देव- तातियन्नः , तस्मिन् । हवेषु" भाद्वानेषु एं भवन्तिति योजना । “मितद्रवः faa wer gata गच्छन्तीति मितद्रवः, (खकाः' शीघ्रधावनेन सुचनीया; रहि" ‘aa’ ‘catfa’ सपवत् प्रारण्यश्ववत् वाधकान् Waar जग्भयन्तः' जम्भन्तः, वण- व्यत्ययः , aaa. सनेमिः-इति पुराणनाम ४, इह तुः स्षिप्रवचनम्। शीघ्रम् ‘adler? रोगान. शभ्रसखमत्" WaT: श्ुजवत्' वियोजितवन्त शत्यः ॥ २२ ॥
न्ते नो aaa दति ६। दिवीयमन्तखाय मथः ;—
em I म ~ -- ~
# TARGET ALA! “अनुमन्त्रयते वा, उत्तरण च चिचेन”- दति ato ato सू० १8. 8. ९, ५। न्दत् जुति यनु. मन्त्रयते av—xfa च तत्र ककं; ।
fale Wo & १६. १।
t faqo ३. २८. ४ ।
€ वा० Ho ६, १७. ९।
८० ॥ शतपधत्राह्मणम् ॥ ( प्रण भ्रा)
पः gaa? गतिङ्णला Wat: , (हवनश्रुतः भसरदाद्वाम्- aaa वाजिनः भद्रवन्तोऽश्वाः सर्वेऽपि नः sana "हवम्" wary waa reg’) मितद्रवः" पूववत् । "सहस्रसाः AAAS सनितारो दातारः । भभेघसाता' aw । सुप प्राकारः # । 'सनि्तः' सनिं दानम् † भस्माक मिच्छन्तः । fem: (2 wen: (समियेषु सङ्खामेषु महः मेहित: तरोः cay. मह इति धनविेषणं a, AREA जस्र श्रा्ितवन्तः। शृणखख्छिति पूवणान्ययः॥ २२॥
“वाजे वाजेऽवत fa, उतीयमन्वस्याय मथः ;- 2 व्वाजिमः wan: वाजे-वाजे" तत्तदन्ननिमित्न धन- निमिक्ष' च “ay? wang (भवतः । ‘fant’ मेधाविनः श्रता. श्रमरणधर्राणः “WAM ऋतं स्यं गन्तव्यदे्र जानन्तः | तादमश्वामिभ्रानिनो 2 देवाः! “wa मध्वः पिबत इटं धावनात् ga पञचाच्चघ्रायमाणं मधुसमानं नैवारचरलचणं fran | पीला च (मादयध्वम्' wer भवत । ततः ताः सन्तो ‘Gama: पथिभिः देवापिषितैमगः भध्वभिराजिं प्रति ध्यातः श्ति॥२४॥
विधत्त — “भथ ॒वार्हस्मलयेनेति ६ । श्रतु पतिष्ठते' भ्राजि- धावनं क्रत्वा ती्टेशं | प्रत्यागच्छतोऽग्वान. प्रति नंवारचस्णा
किन
# प्रा० सू० ७. १. ३६ ।
† (्रद्यटानं- दति च्व ।
† वा० Wo ६. १८. १।
§ ato Blo Go १४. ४; ९१।
| xe MSHA TTS ET Ba |
re क म ० — ~ ---- ---*---- - -- --~ "~~ ---~ । त 7 ee
( (We Yale ) ॥ पञ्चम काशम् ॥ ४८१
सह गच्छेदिव्यथः। तस्य चरोः and विधत्त -- “a मुपैति । तत् udafa— “अन्नं वेत्यादिना। एतां गतिम् ्राजि- धावनलक्षणां गत्वा चरूपस्पनेन एतटाजिधावनोज्नित aa मैवात्नि निहितवान. भवतीव्यर्थः ॥ २५॥ sauna ata wet विधत्ते “a उपैति। मन्त Wa मधं; # ;-- aa wag श्रसवः अभ्यनुन्ना var faat ‘av मां प्राजगम्यात्ः भ्रागच्छतु। “fasge? नाना- रूपे इमे ्यावाएथिवो द्यावाए्चिव्यौ प्रजापल्यास्मिके, तस्सष्टत्वात् “AMA श्रागच्छताम्। “पितरामातरा च छन्दसि" इत्यानङ्. ¶ निपात्यते । श्रस्मदीयः पिता माता च मां प्रत्छागतम् ; चिरं जौवित्वा भ्रागच्छताम् i यद्वा, द्ावा- एृधिव्योः पितेति. मातेति च udaarar निहृशः। aa पिटरूपाद्योः, मादरूपा एथिवीति ; ्यौर्ब;* पिता ofadt माताः.-इति अतेः 4। सोमः च अमृतलत्वेनः 2aaa मां प्रति गम्यात् ्रागच्छतु; ्रपाम सोम ममता waa’ -sfa§ waa खुतम्। मन्तं प्रतिपाद मनृद्य दावा- एथिव्यादिके प्रजापव्याकना स्तौति--“ञ्ा मा वाजस्येति | ॥ २६ ॥ विधक्षं -- “त मशखानिति ¶। ‘aq’ उपस्थापितं चरम् * मन्तस्त्वेषः; वाः Wo ६. १६. १। tf पा ख० ६. २. 38 | { Ho Ho १. १६९१. ६ । § Ho Ho ८. ४८. ३। | वा० मं ६. १९. २। Tato lo He १४. 8. १२।
११
<2 ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( प्र Yate )
"अर्वान् santa । तन्बन्तस्याय मर्धः ;-- 2 वाजिनः" sar) 'वाजजितः' वाजस्याब्रस्य जेतारः; वाज मन्नं जेतु fafa ओेषः। शखष्वांसः' भाजिसरणं BAIT. सन्तो छदह- aa? सम्बन्धिनं (भागम् अन्गेषम् “भ्रवजिघ्रतः श्रवघ्राणं कुरत । "निख्जानाः' चरलेपनिमाञनं कुर्वाणः “shea । मन्तं पदशाऽनुय व्याचे-- “वाजिनो सीति। सवास दरति भूतार्धविदितक्षखन्तच्वेन प्रयोगस्याभिप्राय माद-- “सरिष्यन्त दूति, ya माजिधावनप्राक्कले चरारश्षीरवघ्रापणं विहितम् , aga "वाजं सरिषयन्तः"-दइति तु प्यत्न्तत्वेन प्रयुक्तम् ; ्राजि- ware करिष्यमाणत्वात् › ब्रत लस्य AAA तदन्ते faata- माने चर्वात्रापणमन्त्े सखूवांस दति भूताथैवाचकत्वेन प्रयोगौ ga इत्यभिप्रायः | निखजाना इत्यसय aaa माह-- “तद्यज- मान इति, ^ श्रब्ररसनिमाजनस्य वीय देतुलात् ‘aq तेनं ` निखजाना इति'-पदेन 'यजमाने' ay स्थापितवान् भवति ॥ श्राजिघावनस्ादौ तदन्ते च विहितस्य चर्वीच्रापणस्य प्रयो- जनद् enafa— “'तद्यदण्वानिति। ग्र ga वाजोज्नि- aay, Wa तूज्जितस्य वाजस्य खाघौनकर णार्थम् ; चरतः पूवं मिमं वाज सुज्जयानोति › भ्रतेमं वाज मुदजेष | fansite द्धवाचि waraatfa च पदं युक्त मित्य ॥ २७ ॥ सुराग्रहाणां मधुग्रहस्य च विनियोगप्रकारो माध्यन्दिने सवने awa इति दितोयत्राह्मणान्ते * प्रतिन्नातम् , त मिदानौ मरवसरप्राप्तं दश्रयितु माह- cgeagr सिति। आजिः aay भ्राजिं प्रति सरितां रथानां यजमानरघव्यतिरिक्ताना
~ ~ ~ ------ ब
— -- ~ न क ee —
पत ज । RET १७ ° (2 Ae.) HUA |
— ee ~--
» (दितौयव्राक्षण'--
( अर wate ) ॥ पचचमकार्डम् ॥ ट्श
मेकस्मिन् रथे वेश्यराजन्ययोरन्यसरः सुराग्रहान् प्रतिग्रहीतु मासौनो भवति । 9a कान्यायनो यज्ञुय॒क्ररथारोदण् Way - शिष्यस्य यजमान-वाचना्धं मुक्ता # सूव्रयामास-- तरेषा मेकस्मिन् राजन्यो वेष्यो वा सौरप्रतिग्रहायाजिं शौघ्नं यन्ति" -दइति % ।
स वेदरेरिति। wera मधः ;-- मसः" वैश्वराजन्ययथो- रन्यतरो रथादवकरद्योत्तरस्यां “रो पौः उपविशेत् । “अधः श्रनन्त- रम् श्रध्वयुयजमानौ क्या हाराः दविद्ानस्य पूवदारेण ‘ay- ग्रहम् आदाय, निष्क्रम्य, वैश्यराजन्ययोरन्यतरस्य हस्तं निद्- ध्याताम् £1 नेष्टा" ज्रपि हविर्ानस्य पश्चिमदारंण सुराग्रहान् आदायः निष्क्रम्य शान्तां जघनेन पल्मीश्ालायाः पञ्चिम- प्रदेशादागव्योत्तरस्यां वैदि्रोगावपविश्य उक्तयोरन्प्रतरस्य पाणा वेक सुराग्रह प्रयच्छन् “aaa त इमं नि््रीणामि' दलि वाक्यं पठेत् ६ । waa Qua तैः तव सम्बन्धिनम् मेः मधघुग्रहं निषरौणामि' खाधीनं करोमीति तस्यार्थ. ।
त मिमं निष्क्रयं प्रणंसति-- “सत्यं वै ख्रोरिति। सोमस्य सव्यात्कलत्वम् , इतरस्य अ्रनृतादययामकतवं च प्रागेव व्याख्या
मानः, sete तूयं ब्रह्मचायन्सेवामी वा वाचनाय" दूति का Who Mo ९४. 3, १८, १६ द्रम् |
t का० श्रौ Ho १४. ३. २०, २१ ।
{‡ का० ato Fo १४. ४. १५ ।
$ का ato Fo १४. 8. १६ ।
| ए्र० २३ ५०१३ द्रष्टव्यम् |
८४ ॥ गरतपघव्राह्मणम् ॥ ( gue Wate )
राजन्यं च विष्यतील्थो लभ्यः ; ्ेभ्यराजन्ययोरन्धतरस्य इस्त ` प्रदानस्योक्षलात् |
प्रतिग्रीतानां तु सुराग्रहाणां स च्छिकव्यवहारं दप afa— “A स a at fafa क्रीतस्य AYIA दानं tour — “aaa मिति | ‘qa मपुग्रहं ferqutaated ब्रह्मणि दद्यात् ‰। आपस्तम्बेन सीवणं पात्रपरिमाण सुक्तम् _ “get ददाति fe मधुख्याल् सौव शतमानस्य aaa’ —sta P|
तट् दानं प्रशं सति- “a ब्रह्मण दति \ ‘a मधुग्रहं cag (ददत्" प्रयच्छन् । Say शहप्रत्ययः | feralaa अमृतम्" अमरणभोलम् आयुः ATA arafa निहित वान् भवतोनि | aqufazelaa मधुग्रहस्यै च्छक व्यवहारं दु्भयति-- “a यं wm fafa, ब्रह्मणे मधुग्रह ददाति aaa, तं स यथेष्ट कु सते"”-इति ४ हि कात्यायनेन afaa fafa ५२८॥५॥
0 ७ = ~, € ~ दूति म्नौसायणाचायविरचिते माधवीये वेदाथप्रकाग माध्य न्दिनिशत पथव्राद्मणभाष्े
पञ्चमकाण्डे प्रथमाध्यायस्य पञ्चमं ब्राह्मणम् ॥
~~~ ~~~ ~ _ -_-_--_ ~~~ ~
+ का" Ble He ९४. ४. ९७ । † अपर श्रोरसू० १८ ४ ४। "मधुषालस्'-द्रति Tams,
+ का श्रौ" ae (४ ६, ९७, धट)
( अ्र० Yate | ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ cy
वेदार्थस्य प्रकाशेन तमो हाद निवारयन् | © , ~ € AN पुमधांशचतुरो देयाद् विद्यातौध महेश्वरः ॥ १ ॥
AMIS मो सदं कनकहयतुना पूरुषो सख्णगभम् , सप्राोन् # पञ्चमी री--स्विदशतरुनताधेनुसौवणभूमोः | aati रुकमवाजिदहिपसहितरथो सायणिः ¢ सिद्गणारयो § , व्यखाणी दिश्वचक्रं प्रथितविधिमहाभूतयुक्तं घटच्च ॥ चान्यादि घन्यजच्ा तिलभव Age: खणजं वण मुख्यः , कापीसीयं क्षपावान् गुडक्तत मजडो | राजतं राजपूज्यः | राज्यों प्राज्यजग््ा ¶ लवणज AYU: TIAL चाकतेजाः , taint रलरूपं गिरि मक्लतसुटा पात्रसास्सिङ्गणायंः ॥
दति खीमद्राजाधिराजपरमेश्वरवै दिकमारगपरवुत्त क खीदहरिदहरमहागजसाम्बाज्यधुरन्धरेण सायणाचाेण विरचिते माधवीये वेदाथप्रकाशच माध्यन्दिनिशतपथत्राह्मणभाष्ये पञ्चमकाण्डे प्रथमाध्याय समाप्तः ॥ १॥
~ et ज + म गिण AR a, ० ae =-=
# 'पर्चाभोन्'--दइति ढ (१९) | † “सप्रमौसौः-द्ति ख, ‡ (सायणः स्यात् ! § स्यात् ‘faqatal’ १ | 'मजडं'- दरति ठ) ¶ 'प्राच्यवुह्धिर"--दति ठ)
{१) a-ata प्रधम कारटभेयसम्याद् कोक्ता \ विद्र ZAG |
८६ ॥ शतपथ त्रा द्यं णम् ॥ ( शप्र fale )
( श्रध दितीयाध्यायस्य प्रथमं ब्राह्मणम् . ,
अथ सुवं चाज्यविलापनां चादाय। आह- वनौय मभ्येति स॒ एता इाद्शाप्रीजुहोति बा व्वाचयति वा यदि जुहोति ale व्वाचयति समान एव वन्धः ॥ १॥
स जुहोति। अपरत्र स्वाहा सखापये खाहा- {पिजाय Set क्रतवै खाहा AAT खाहा इदहर्प॑तये MISS मुग्धाय साहा मुग्धाय व्वनप्- शिनाय साहा व्विनणिन ऽअरान्यायनाय खा- SMa भौवनाय खाहा AIAG पतये खाहा- ऽधिपरतये खादत्येता बादशाप्तौजुहोति दादश वे मासाः * संव्रत्सरख WaT: प्रजापतिः प्रजा- परतियन्नसदयैवाद्याधिर्या सम्पत् ता मेवेतदुज्जयति ता मात्मन् कुरुते TUR |
अध षट् क्रप्नीः। जुहोति वा व्वाचयति वा यदि नुहोति यदि व्वाचयति समान् एव बन्धुः ॥ ३॥
ge ~~~ ee ~ ~ - ~ -----
क „५ —— -----
#* भासाः इति ग | घ्र † कुरुते —cta 7, घ)
ot —
{ RH शब्रा, ॥ पद्चमकाण्डम् ॥ ८७
स व्वाचयति * | आयुयनज्ञेन कल्पतां प्राणो यज्ञेन कल्पतां VAI कल्पता Ns यन्ञेन कल्पतां पुष्टं ASIA कल्पतां यन्नो यज्ञेन कल्पता मिद्येताः षट् क्गृप्ौ््वाचयति षड् वा ऽऋतवः संउत्छरख संवत्सरः प्रजापतिः परजा- पतियन्नस्तदवाख afgat सम्पतता मेवेतदुज्जयति ता Alay FUT ॥ ४ ॥
अष्टाग्रियूपो + भवति। अषटराक्तरा वै गायत्री गायन्न मगेन्छन्टो देवलोक मेवेतेनोज्जयति सप्तदभमिर्वासोभियृपो व्वे्टितो वा व्विग्रथितो वा मवति सप्नरदशो बे प्रजापतिस्त॒त् प्रजापति मुज्जयति ty
गोधुमं चषालं भवति | पुरुषो वे प्रजा- पतेनंदिष्ट सो ऽय मलत्वे वै पुरुषद्यौषधौनां afegaat agaist a तगल्ति मनुष्य लोक मडतेनोज्जयति ॥ € ॥
गरत्तन्वान् युपो ऽतीच्छागो भवति। पिह
Sn tech ee eset --- ~~ ~ ---*
eee ee ee -- ee -+-+-- —_— ---- ~ ~
« fa—afa क| † wee’ दूति ग, घ।
पै
cc ॥ शतपथत्राह्मणम् ॥ ( प्रण gale )
दवल्यो a wea: पिलोक मेवे नोडजयति सप्त ट्शारतिभवति सप्रदशो ठ प्रजापतितत् प्रजा- पतिः सुड्जयति ॥ ७ ॥
अथ नेष्टा परह्लौी मदानेष्यन्। कोशं बासः परिधापयति कौशं वा चण्डातक मन्तर दोलित- वसनाल्नघना््वाो वा ऽएष यज्ञस्य यत् पलौ ता aaa प्राचीं यन्न॒ प्रसादयिष्यन् भवल्यस्ति वं पल्ला अमेध्यं यद्वाचोनं नाभमध्या 4 दभा सदादेवाख्या अमेध्यं तदवास्या एतहभ्मुच्य क्रत्वा- saat ए्राचीं यन्न॒ प्रसादयति तस्मात्र पल्ली मदानेष्यन् कौशं are: परिधाप्रयति कौशं वा चण्डातक मन्तरं दो क्तित्सनात् ॥ ८ ॥
aq fagaut* निश्यति। स efaud gee रोदटत्तरतो वा efaut द् क्िणतस्त्व - बोदडः रोहेत तथा Wea भवति + uel
स् रोचयन् जाया मामन्तयते। जाथ sufé ey रोहाेति रोहावेव्याह जाया ae यञ्जाया
-- — --* ee en "`
—_—_—_—— न. त a ~~~ —s ---- --- -
« "निश्रेण- दलति सा०-सम्मत दति Blo Fae i
t ‘wata ५" गश. च।
( 24 tate ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ Ge.
मामन््रयते Set SE वा ऽएष Waal यञ्जाया तस्मादयावजञ्जायां न ब्विन्दते नव तावत् प्रजा- aa saat हि तावहृवत्यध aca जायां fa- न्दते ऽथ प्रजायते तडि हि wat भवति सव्व एतां गतिं गच्छानौति तस्माञ्लाया माम- न्यते ॥ १०॥
a uefa, प्रजापतेः प्रजा अभूति प्रजापतेद्यम प्रजा भवति यो व्वाजपेयेन यजत *॥ ११॥
अथ गोधमानुपस्पुशति †। खटवा अग नरेति { ey गच्छति यो व्वाजपेयेन य- जते ॥ १२॥
तदयङ्गोपमानुपस्पशति इ । अत्रं वे गोधमा अत्र॒ वा ऽएष उञ्जयति या वाजपेयेन यजते त्रपय ह वे नामेतदू् यदाजपेयं तद्यदेवेतटबर
erm क = > a ee
# ‘gaa —a क, ख, न्ति-द्ति ग, घ। { “°ऋऋमेतिः- दति क, ख। § ‘ofa’—cfa a, ‘ofa—cfa ग, घ,
१२
be ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( प्रण द्रा)
मुदनेभीन्तनेबैतदेतां गतिं गत्वा सपुस्पृते तदा- त्मन् कुर्ते तस्माह्गोधमानुपस्पुशति * ॥ १२ ॥
अथ भीष्ण यप मलव्लजिहोते। अमता अभ मेति देवलोक मेवेतेनोउजयति † ॥ १४ ॥
अथ fem ऽनुवीच्यमाणो जपति wa बो safeafea मस्मे म्ण सुत HITS वर्चाध- fa सन्तु व इति स्व्ववा ऽएष इद मुज्ज- यति यो व्वाजपेधेन यजते प्रजापतिटु Bsa यति सव्वं म छेदं प्रजापतिः सा sa Waa यश इन्दि व्वौयप् ‡ dave तदाल्मत्त Aza A कुरते तक्पादिशो ऽनुवीच्छमाणो जपति § ॥ १५ ॥
अयेन मूषपुटेरनदखन्ति | पशवो ऽवा SHA aa तै पशवो ऽन्नं बा एष उठउजयति यो व्वाजपेयेन यजते satay इ वे नामतदयदाज- पेयं तद यदेवेतदन्न «Asal तैनवेतदेता गतिं
RA क क ~» अक = + ~ - -----~ ~ eS eT pene eee a Re ee a
# ‘ompata’ - इति क | t ‘ommpatar’ tha क् | ‡ ‘ated ते व्बौये\"-रति Ter । § ("जप्रनि' — ata क ।
|
(रेभः Wate ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ € १ गत्वा सट॒स्पुशते तदात्मन् FAA awe मुष टररनुदबन्ति ५ ॥ १६ ॥ -
आधरवत्यषु पलाशेषुपनहा भवन्ति । स यदे- वादो ssa तिष्ठत इन्द्रा मरुत उपामन्र- यत तस्मादापवत्य्षु पलागेषपनदा भवन्ति व्विशो sazafa व्विशो ब मर्तो sa fqn wifaal sacafa agen भवन्ति सप्रदशो a प्रजापरतिस्तत् प्रजापति मुञजयति † ॥ १७ ॥
अथेमा मुपावेचमाणो जपति + | नमोः माच पृथिव्ये नमो ma पुथिव्या safa वस्यति वा sufufafaarara = ofaat विभयाश्चकार महहा SAA ममयो swsfa यहं मायं नाव- टणैयादिति बहस्यतिह पथिग्यै बिभयाञ्चकार ae मेयं नावधुन्वौतेति तदनयेवेतन्पि्रधेय HARA न हि माता yay हिनसि न. पुत्रो मातरम् ॥ १८ ॥
eee eee ee ee 1 et — ee ee - TN I OR tee reece a 0 किनका | dl oe cae ene
+ ovata —afa क) † ‘qarate’—cfa क । t भवतिः-- दति पाठः a TWF |
९२ ॥ शतपद्यत्राह्मणम् ए ( शप्र" धतरा)
बह्स्य तिवो बा ऽएष यदाजपेयम् | पु- fa हेतस्माद्िमेति महदा ऽय AWA ऽश्य- प्रचि at मायं नावदृणोयादिल्येष उ हा बिमेति यदै मेयं नावधन्वौतेति तदनयेवेतन्धिव- धेय कुसतं न हि माता Gas feafa नं पुत्रा मातरम् ॥ १९ ॥
अथ हिरण्य मभ्यवरोहति | भरत मायुहर ण्यं तदत ऽच्रायुषि प्रतितिष्ठति *॥ २०॥
अधाजर्पमखाजिन मपस्टणाति । तदुपरिष्टाटूका निदधाति त मभ्यवरोषतौमां वव † ॥ २१॥
अथास्मा ऽआसन्दौ माहरन्ति उपरिसद्यं॒व। ऽएष जयति यो जयल्यन्तरिक्षसद्य तदेन au- यासोन मधस्तादिमाः प्रजा उपासत तस्मादद्य satay माहरन्ति ‡ ॥ २२॥
azait भवति ६ । अन्न वा SANSA ऊर्जो ऽन्रादाद्यावर्हा तस्मादौदुम्बरौ भवति
= == ^~ ~ „~ ee ete ~> ee: ~ _ ~ ~ ~~~ A LR A „.-~---- ---------~---~-
# '"तिषटति'- इति क् । † वेव'- दति ग, a! ; "मादरन्ति दति क | § wafa—sfa क । |
~ ~ ~~
(रेश्र° शब्रा) ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ ९
ता aay efagia जघनेनाहवनोयं faz- धाति * 23
अथाजषभंद्ाजिन माष्टणाति। प्रजापरति- व्वा ऽएष यदजर्षम एता वै प्रजापतेः + प्रयच्च तमां यदजास्तस्पमादेतास्िः संवत्सरद्य व्विजाय- माना हौ fafa जनयन्ति तत् प्रजापति मेवेतत् करोति तस्मादजषभद्यालिन माम्ढ- गाति ॥ २९४ ॥
स अस्टणाति। दूयं ते राडिति राज्य मेवासित्रेतद् aaa मासादयति wate यमन दृति यन्तार मेवेन मेतद् यमन मासां प्रजानां करोति धरुवो ऽसि धरुण इति ya ada मेतद्- धरण मिंल्ञेके करोति क्ष्ये त्वा लेमाय त्वा रय्यै त्वा पोषाय तवेति साधवे ववे वेतदाह ॥ २५॥ ६ ॥
॥ इति प्रथमप्रपाठके षष्टं ब्राह्मणम् [२.१.] ॥
it ‘frzaita’—afa क, ख | t ‘ssafa.’—xfa क |
९४ ॥ गशतपयत्राह्मणम् ॥ ( प्रण gate }
॥ AAT नमः ॥ धस्य निःश्वसितं ठेदा यो वेदेभ्योऽखिलं जगत् । निमभे, त महं वन्दे विद्याती्धमरेश्वरम् ॥ १ ॥
दथ ददितीयाध्यायस्य प्रधमन्राह्मणे युपारोहण मुच्यते | aa yaa afand विधिसुराह-- “sa सुव fafa | ज्यं faaraacer मिल्याज्यविलापनी erat; खुववचनं जुङृपशव्रिद्यधम् । भत सूत्रम् ` दाद सुवापतौजदोल्यापये ख) हति प्रतिमन्त्रं , वाचयति वा-इति # । fia विधत्त - नस एता हादशेति। दादशसद्याकाः श्रातिसाधमल्वादाश्ाख्याः ्राज्याइतीज इयात् । “पये खाहा'-दत्याधिलिङ्गसमवायात् प्राणभृत उपदधातौ तिवत् श्राष्यनासिसमुदाये «= atau: | विकस्येन यजमानवाचनं विधस्ष — "वाचयति वेति! arat- लयाद् , थजमानं वा वाचयेदित्ययः | अत्रोभयता्थंवादवाक्य- au: समान इत्याह-- “यदि जुहोतीति । "न्धुः" वाक्यशेषः , Geren वै मासाः'?-इत्यादिना वच्छते † ॥ १ ॥
होम मनुय दादश मन्त्रान् fre — “a जुहोल्यापये स्वाहेति 4। संवल्सरस्य यश्चा कप्रजापतेरेतानि नामानि। शआप्रोतीत्यापिः, तस्मै खाषः BET मतु | 'सखापये' शोभम मावते देवाय । पिज्ञाय' wy जाताय | Raa सङ्कल्पाय, aera ati ‘aaa’ वासकाय। श्राम्यति: weufa: संव mt: , aa “मुह वैचित्ये" §, पकस" मजानते “TH
=-= निन = + ~> ----~ =
erie Dard wees oo Re ee renee meee ~~
+ का० Bite Mo १४. ५. ९। + दत उन्तरद्सिश्चैव कण्डिकायाम् ( ८६ ए० ite Heute ११०) | ‡ Alo Fo £, २०. १ १२। § fee पर ER MT |
(24 tate ) ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ ce
दिवसाय ; “a= AUT -इलेकं नाम। एव quart fax- षणयुत्र मेककं नाम। ववेनंरशिनायः faaagag हित कारिल्ेन वसतोति वैनंशिनः, विनंशिनः gat a ईैनंशिनः, am) एव मुत्तरत्राप्यप्यार्थे प्रत्यय इति वेदितव्यम् । ‘fat शिनेः शतविनाशकाय। wet saad भवः श्रान्यायनः, अ्रन्त्याख्यस्य yar वा, awit श्रान्यायः we भवाय “भौवनाय सुवनस्यापत्याय । भुवनस्य पतये'-दलयेकं नाम, भुवनस्य पतिः प्रजापतिः ; “प्रजापतिवें भुवनस्य पतिः?-इति # fe ते्तिरीयकम्। तधा श्रधिपतयेः-इति , अधिपतिः प्रजा- UMMAH वाजपिययन्नः । श्रत खाहान्त एकको मन्व इत्यथः । ` श्राहतिगतां दादणसछ्यां प्रण्सति-- द्वादश वे मासा इति । श्रयं वाक्यशेषो होमवाचनयोरुभयोरपि समानः- ""तदयैवास्यापिरिति । शरस्य" daata प्रजापत्याककस्य ave ‘a’ Safa’ स्वासकत्वेन व्यापनशक्तिः, ‘ar सम्पत् संवत्सरससदडिः, स्वामकता , ता मेता qual भेैनािष्ोमेन जितवान् भवति; fawra लताम्" maf afaq aa- वान् भवति ॥ २॥
विधत्त -- “aa षट् क्रसोरिति†। “wat? ्ुपिधातु- निष्यत्रशष्दयुक्ञमम््रकरणिका श्राहतीजु इयात् । मन्ाणां वाचनं कायं मितिवा॥३॥
# Food. ७.६. ६; 8. 9. ९१. २; ५. ४. ६, १६; ते Alo १. ३. ७ । Wo Ao 8. ५३. २ प्रश्टतिषु द्र्यम् |
† “षटको्राः"- दति का० atte qo १४. ५. २। “जुष्टोति areata वा-दति aa att: |
९.& ॥ शतपधत्राह्मणम् ॥ ( ene Eafe )
वाचन मनद aay fart — "स वाचयतीति । Wa वाचनविवक्षया मन््ान्ते खाहा-शब्टो न gM: ; वचनवलीदु gaa वा कायम् , तदा ABIX प्रयोक्ञव्यः। मन्ताधनसु-- ag? मदीयं , aA वाजपैयास्येन कल्यत TAG भवतु | gg? रथन्तरादि); यदा ष्ठ वं शवदायुःप्राणादेराधार मरतो मध्यरेह; । ‘as’ विष्णुः । Wad Wea |
at मिमां षटसष्यां adefa— “WE वा ऋतव fa i हवनवाचनयोरयं वाक्यशेषः समान saa) “at यैवास्य ्ग सिरित्यादि, yaaq योज्यम् ॥ 8 tt
्ञ सिवाचनमन्ततदथामिन्नस्य यजमानस्य यपारोदणं faa- चुरादौ खगत्वेन निरूपयिष्यमाणस्य यपस्य wad गुण AT वदति-- “aetfaaa दति । श्रशिगता मष्टसहयां प्रणंसति-- Cappatfa । यतः शनेः छन्दः गायतम् ततस्त द्रूपलाइ देव-
कजयहेतुरष्टाखियेप इत्यधेः । युपस्य वेष्टनं विधत्त - Canenfafefa 1 विष्टितः यथा युपो न दृश्यते, तथाच्छा- et ष्वा कार्यम्, विग्रधितः quana gen वाससां ग्रयनं pay कार्यम् | वासोगर्त सहां प्रजापल्यामना सौति- ("सप्तदश इति Gu yu
चषालनामकस्य य पशकलस्य दारुमयलापवादाय विधन्त - ‘Sung fafa, गोधुमपिष्टमयं चषालं कुर्या दित्यधेः । “पुरुषी
—— a eee a न a
# Fue Aare ae सं० ६. २९. ९--६।
+ यथनं-दति ङ, च, ।
; auaed सप्रदश्रभिरवस्् gaat वा परिद्ययणकाने"--षति ale श्रौ° Go UW. १,२०।
ae ----~ ~न
( 280 tale ) ॥ पञ्चमकाण्डम् | ९७
वा इत्यादि। wera म्थः- ‘gear नु ‘asad,’ नेटि By अन्तिकतमं ag; garee: प्रथमभाविल्वात्। सो- saq ‘aaa’ श्रश्वल्यादिषद्ठक् ca वाष्लग्रहितः; “ata- aa? मध्ये एते Mya’ भपि ‘gare’ सन्निहिततमं वसु, बलकारित्वात् । तेषां तु anata: प्रसि: । भतो गोधुम- चषालकरणेन 'मनुष्यलोक aa’ जितयान् भवतीति # ॥ ६ ॥ afay युपै गुणविशेष विधत्त -- “गत्तन्वानिति । गतत - वान् , युपस्याग्रे निजप्रदेणः कायः | Tamia p “श्रो qz”-afa & अ्रन्रन्तात्यरस्य मतुवो qemat विहितः, व्यत्य येनाकारान्तादपि भवति। “भतोच्छग्रःः भतनृङ्खताग्रः, रू जाग्रपरदेथो भवेत्। गन्त पिढलोकामना प्रथंसति-- ““पिक्देवत्य इति । “पितृणां सदन मसि""-इत्वादिमनग्वणद् ance पिढदरेवतास्थानल्वं प्रतौयते। भत एव तेसिरोयके यपस्य सवदेवतामयत्वकथनप्रसवे — “पितृणां निखातं मतु- aia aw निखातात्-दइति { गत्तवच्छिब्रस्य युपभागस पिटदेवत्यत्वम्। tert प्रसिदिरत्र ववैशब्टेन awa भारोहणौययु पस्य चोदकप्राषं प्रमाण मपवदितु परिमाण- न्तरं॑विधत्तं -- “सप्तदशेति । चतुविशत्यङ्कलपरिमितोऽरतिः ; सप्त दशसङ्गयाका WaT प्रमाणं यस्य युपस्येति विग्रहः ॥ ७ ॥ विधत्त — “sa नैषटेति। “डदानेष्यन्' शालातो fai- मयिष्यन. ‘ata’ दर्ममयं वासः पल्लीं परिधापयेत् |i भव
# 'उत्कौर्णसमामरो गौैधूमचषालः'-एति का” ato Go १४, % २२। t ‘waaq’—xfa ज | tute Moa २, td! go dog. ३, 8. १६। | का० Whe Ho १६. wR!
१६२
bd ry 1a 4 Calapa‘ha-Lra'hmandn, Vol (^ < पर, LL
ac ॥ शतपथत्राश्मणम् ॥ ( प्रण शत्रा)
अापस्लम्बः-- “aaa योनिरसीति दममयं पल्लौम्''-इति # । afaa भवति-- “द्भमय' परिधापयति"-दइति ¶ । ae, क्रिमिकोशविक्रारभूतं वासः "कौशम्', तेन परित भाच्छा- दयेत् । यदा, ‘aay qua, चणश्डातकम् setae aft धापयेत् ; एव Rafe चण्डातकपदं कर्को पाध्यायेन व्याख्या- तम्-- “चण्डातक चलन मुच्यते $i एवं हयभियुक्तोपदेशः § - "पर्सकं विलासिन्या वासश्चण्डातकं स्प्रतम्'-दइति) दत्तो पयिकतेनाच्छादनीय मूरुकञ्चक wate वासः। वसनस्य ned विधत्त -- “aac मिति । दीक्षाकाले यद् षस्त aft हितम् , तस्माद् बहिःप्रदेशे इत्यथे; । अन्तरशब्दो घहि- यगि ada ||
zit वासः wae मिति भ्रत्रोपपत्तिः दश्यति-- “जघ: साहं carter | पूर्व देशस्याहवनोयसाध्यलात् यन्नः प्रायां दिश्ववखितः , तस्य ane पञ्चिमभागे ( पन्नौशालाया मव- स्थानात् ¶ ) vat awe जघनां इति निरुप्यते। तां wala एति ‘ara? meget gafenafed यन्न प्रापयि- अत् भवति। तदुपायल्लेन दभमयवासः परिधापनस्य मेध्य
कक स ~ > नन a ~~~ =-= LT ST ee न paket cre
+ जापर te wot ५, ७। Ke ae भिदयहुवत्तेते | aw vars aa मिति ate ate (Fe Mo १. ७. ६, २.)।
t Ao Alo १, ३. ७. १।
t ‘mere उच्यते'- इति डा -वैबरसम्यादितं पाठान्तरम् |
६ अम० alo २. ६. ११६. । “विद्ः- दति च्व डा०वेवरटष्टः।
| अन्तरं दौ्ितवसनात'- दति का० Whe Ho १४. ५. ४।
¶ मास्ये पाठो STRAT |
(२अ० vate } ॥ पश्चमकार्डम् | eé
लापादकत्व aw— “safe वा efi. udtaafamaae- वाचोन मङ्गम् , तद् अरभेध्यम्' भ्रपवितम्; amet Aw. दभंमयवासः परिधापनेनः aes परिशं (क्रत्वा, ‘cai ‘qr?’ ‘an’ प्रापितवान् भवति । दभाणां भेष्यत्वम् “पवितं बै दर्भाः पुनासयेवैनम्*- इति x ुत्यन्तरादवगभ्यते। “तस्ाकरष्ट- व्यादि, प्रतिज्ञाथनिगमनम् ॥ ८ ॥ |
faad — “sm निखेणो fafa ti ‘fatale’ fatat युपारोहणाथं सोपानसटृशः काष्टनिमितपदाथंः , ‘farrafa’ युपै निदध्यात् । तथा साधनेन यजमानस्य युपारीहे afae fate विधत्त -- “स efawa इति । दक्तिणप्ररेणा- ya युप मारीहेत्, उदकप्रदेशाद् दक्तिणमुखो वा भ्रारोहेदिति fara. aaa पत्तं सिद्ान्तयति -- “दक्चिणत दूति। तु"शब्दः पत्तान्तरव्यादच्यथंः। तथाहि एवं wa सति ‘sen भवतिः कमण उदगपव्गना सिद्धयति; तस्मा दय मैव पक्षः शरयान् yc a |
रोहणकाले जायामन्तणं fard— “a creafafas रोहणं करिष्यन् , हे जये! ‘uf mae, “खः खगं रोहाव श्रारोहणं करवावेति i जायायाः प्रत्यकं दशं- afa— “रोदावेत्याह जायेति § । अ्रधान्यव्यतिरेकाभ्यां जाया- सहितस्य सम्प णावयवत्वं प्रतिपा दयन्त जायामन्तणं विधत्त —
ee ~ Serre नभ + न न न ~ ~ ~ ~ ~ > ~ ~~ A ree
edo ब्रा १. ३. ७. १ ।
t ato wile ख. ९४. ५. ot तच `निश्रयणी' रण्यते | { का° श्रौ" ख १४. ५. &।
६ Ale श्रौ He १४. ५. ७।
गगर
१०० ॥ शतपथत्राह्मणम् ॥ (emo gate )
cagfefa) प्रथमपर्याये war इति परिच्छेदः, care दूतयर्धः। हः wae यजमानख ‘ge: एषः यत् जाया मनः", तदभाषे प्रजोत्य्यभावः, यदा # जाएयासाहित्यं तदा प्रजोत्यादनक्तमक्त्वम्। तथाच “wa.” सम्पू णा वयवोऽस्ति- are— “एतां गति fafa एता यु पारोषणलक्तणां गति" नगच्छामि' प्राप्तवानीत्यभिप्रायेण जायामन््रणं कार्यं सिति ॥ १०॥
एतच्यु पारोहण मनुय मन्तं विधत्ते-- “a रोहलौति t । श्राप प्रजाः श्रपत्यभूताः ‘sn इति Bu ११ ॥
मोधममयचषालस्यर्गनं saan fart - “श्रथ गोध - atfafa §1 वयं देवाः सन्तः खः' Ty WTA गतः वन्त इति मन्तस्यार्धः || ॥ १२ ॥
“तद् यद् गोधमानित्यादि | मोध मस्थशंनेन वाजपेयजित ad write कववान् भवतीति areata: ॥ १३।
विधत्त “aq गीर््णेति¶। “ata? शिरसा “aay safana श्रतिक्रम्योदमयति। यपं. शिरसा खगन. त मतिक्रम्य खगिर उव्रमयेदित्यथः। भर्ता समरणधमाणो "भूम सम्भूता इति द्रमनमन्वद्याधः we । एतेन FATA afara उन्नमनात् युपद्यातिक्रान्तलात् देवलो कजयः ॥ १४ ॥
ee LT SC
eS AE नन
+ व्यद दूति ङ, च, द; HTH नाख्येव । tate ale wo ९६. ५. ८।
tale Fo ६. २९. ७ ।
§ ate श्रौ Fe १४. ५. £ । | ato सं° ६, २१. द |
Tate श्रौ Ao १६. ५. to! ## वा” Wo ६, २१. £ |
(25° शब्रा) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ १०९१
विधत्ते -- श्रथ fen इति #। युपे fasta यजमानः सवां दिशोऽनुक्रमेण uaz “nat’-sfa † मन्तं जपन् । तश्मन्वस्याय मधः ;- हे दिशः! ‘a’ बुमत्सम्बस्धि ‘afed’ वीखम् ‘sa’ अस्मासु श्रसतुः। तधा ‘aid’ युखत्सम्बन्धि धनम् ‘sa? wag ‘aq’ (उतः afa च क्रतुः" GET: , तम्पुवेको यज्ञोऽपि sa? wg. वः वचसि gua. न्धौनि तेजांसि ‘om’ अस्मासु ‘aa’ दति। इद्द्रियादौना माशासनं युक्त faare— “सवं वा दृत्यादि। प्रजापतैः aat- ककलाद् वाजपेयेन च प्रजापतिप्रा्ित्वाद् रस्य सवंस्य' जगती यशम्रादिकं ‘aver विभज्याघधाय खात्मनि धारयति, भ्रनन्तरं खानि कुरुते , Waa क्तवान् भवतोव्यथः ॥ १५ tt
त॒ कात्यायनः- “सप्तदशाश्व्पन्ोपनदानषपुटानुदस्य- waa विशः प्रतिग्णहात्येनानिति ts यदसूत्रयत्, तत् क्रमेण विधत्ते -- “naa मिति। ऊष्रपुट;' क्तेतरपांशवः § ऊषाः, तानश्लयपवेः getea तेः पुटः युपेऽवख्ितं यजमान मभि- ल्य ‘seats’ ऊरन् प्रतिदिशं प्रचतिपैयुरित्यथः। भरतएव ्रापस्तम्बः- “त माश्वलैरासपुटेरूषपुटे सभयैवां विशः प्रतिदिश मपेयन्ति?-इति |। “पशवो वा ऊषाः'-इत्यादिकस्याय मर्धः ; — ऊषाणां यन्नदारा पशसाधनलतात् ताच्छब्द्यम् । पशनाद
5001 i a =
# का० Blo Wo १४. ५. १६।
t ato सं ६, २९. १।
‡ का Mtoe Ho १४. ५. १२, १३। § "ऊपक्ेतपांश्रवः - इति ज)
| याप श्रौ" स्" १८. ५. १६ |
१०२ ॥ शतपथत्राह्मशम् ॥ ( प्रण gate )
अन्नलं सीरा दिसाधनतेन प्रसिद्धम् । WA: THAT कषाणा मन्रताः दूष पुटहननेन यज्ञमानिऽन्र aa निहितवान् भवतोति ॥ १९ ॥
विधत्त -- ““श्राखयेष्िति । अ्र्वथपलाषेषु TAR सब्रहान् कुर्यात् । भाश्वधैरेव करणे कारण ATS — “स qzafa । श्रदः' अमुभिन् विप्रकृष्टे काले , "अवय, श्रवखितान् (मरतः इन्द्रः श्राह्नयन्ते। एव मय मश्वयो देवविशां मर्ता AMI: | श्रतस्तदीधेषु way श्रव्रसंसुताना मुषाण सुपनिवन्धनं प्रशस्त मिन्ध; । ऊषपुष arvana विघत्ते-- “fan इति ‘faq? वैश्या waag: । मरुतां faze मिन्द्रस्य प्रजालात् ; अतो मतुष्यविशा मपि तलाजात्येन तदात्मकलम्। तषां बश्याना मवत क्षीवलत्वात् | HASTA agi विधत्ते- “सप्तदशेति ॥ १७ ॥
तत्रैव यजमानस्य yaad wash विधर्ते-- “aaa सरिति x1 माते सर्वस्य निमोढलात् माटभूतायै थि्येः "नमः; दूतिः + । आआदरार्था मन्तवाक्याभ्यासः । मन्वगत- mena जननि-वाचकत्वं faafaa fafa aza_ Faas svafazeragea प्रशंसति — Cageatafa 1 पूवं वाज- पेथयन्नं हरदस्यतिरभिषिक्राद् भूमिविभेति स्म भयकारण AF _ व्ोऽभ्यषिचीति। यत् श्रयम् afufae: पुरुषो 'महद- भूत्" waar) "यदः FATA भिषिक्षेण aE एवान. ययं agafa ‘av मां भूमिम् न श्रवट्ण्यीयात्' नाव दारथेत् इतिः ; wat हेतोः aaa मक्रुत'-इति उत्तर
[का ee
ee
+ “नमो ara इति भूमि मवे्तेः- ति का" ate सू० १४. ५ १४। t ale Wo & २२. २।
[ 2Mo tate ) ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ १०३
वाक्यगेषसम्बन्धः। तथा aeafa’ भपि भूम्याः सकाशाद् बिभेति @ ; यद्" यस्मात् ‘sa’ भूमिः भाः माम् श्रभिषिक्तं नावधुन्बौतः न विचालयेत् ‘sf’ ‘aq’ तस्मात् कारणात् प्रननयाः एथिव्या सह एवः ‘gay’ fadtaued ‘faada’ daly “aged भूमिरपि सख्य मकरोदित्यर्थ;। उपक्रमो- परसंहाराभ्या मवगम्यते ,-- उपक्रमे तावदुभयोरपि भीति सक्ता, भवदारणपरिहाराय मितेधेयकरण सिति चोक्तम् ; खपसंहारेऽपि न gal मातरम्" इति मातुः पुतरकत्तकोपद्र- वस्य निषेधात् ॥ १८ ॥
ददानो मनुखानेऽपि भूम्यवेक्तकं मित्रतलप्रयोजन faare— ` हदस्तिसवो वा इति । “वाजपेय मिति। यदेष; ag. स्पतिसवः” हहस्पतेरभिषिको afafafa a तथोक्तः । fare’ पूवंपर्यायवत् व्याख्येयम् ॥ १९ ॥
विधत्त -- “aa हिरण्य fafa शरण्यम् "अभि" लश्य युपादवरोहेत् ; यतः हिरण्यं" मरणरहितायुरामकम् , aaa. Teta तथाविधे श्रायुषि' एव प्रतिष्ठितो भवतौत्यर्थः ॥ २० ॥
हिर ण्यनिधानाधं वस्ताजिनास्तरणं विधत्त -- “श्रथाजति , तच्रास्यास्तोखाजचश्णः "उपरिष्टात्" aw निदध्यात् । हिरण्ये पवरोहणं वेकल्पिक भित्याह-- “cai बैवेति। रुके वावरोदेदिति। श्रत एव कात्यायनः-- “स ङ्के वस्तचमण्यव- रोहति , भरूमो वा-इति #।॥२१॥
ˆ~ Ree A Se ~~~ eg gy ---न न,
=" mr ~ ~ ---------~- ER nt --- ~
+ का० श्रौ Foes. ५, १५, १६। (रकम; प्ररिमणलः सौवर्णाभरगविग्रोष; , वस्तो सुष्कर; साणण्कागः"--दइति तत्र afer rt १ १) “N
eta avratieta’—xarle ष ode ale ९. ३, ७, ७।
१०४ ॥ शतपथत्राह्मणम् ॥ ( श्र eat? )
faya— “sara इति । श्रा थ॒पादवरोडाय | आसन्द स्तण qa कात्यायनन-- Heat मासन्दौ नामिदन्ना acfaarargt मूता माद्रन्ति""-दति # । उपरिसय्यम्'- इत्यस्याय मघं; ;-- वाजपेयेन यागन उपरिसद्यम्' उपरिसदन जयति भद्रषीठादेरुपथवस्यानं प्राप्रोति । एतदुपपादनावाद ` न्यो जयतीति । ‘a? युपारोहेन श्रन्तरिचिरुद्यम् आकाथे उपवनं ‘safe’ , ‘am’ इति पूर्वेण सम्वन्धः ॥ २२ ॥
“श्ोदुस्बरीति। छदुम्बरनिमिता श्रासन्दौ ¶। “भवर वा अर्मिति। यदेतद् ‘aa? बलकरम् “WAH, Alam "उदुम्बरः Fal, तज्जन्यलरात् | aad हि-- ‘Sat वा Sj व्यभजन्त, तत॒ seat उदतिष्ठत्"-दति । `ता मगेखेति । , भस्ार्थः ;-- “हविदने'"-इति दितीयादिवचनान्तं, पदम्, ते श्रमेण तयीरग्रप्रदेशम् 'श्राहवनौयं जघनेनः सोमाहत्यधिकरणामेः प्िमप्रदेे 'ताम् आसन्दीं निदध्यात् | na सूतरम्-- “उत्तरवेदि मपरणोदुम्बरो aaa) वस्तचमणा स्लणातौीय' ते-दइति Fu Xz
saat मजाजिनेनाच्छाटनं विधत्त- “श्रध्राजष॑भस्याजिन भिति । वस्तप्रजापत्योबदप्रजोस्ादकत्वादकरूप्य समथयते-- एता वा इत्यादि। एताः WaT! (प्रजा पतेः प्रत्यत्त
[1
+ Flo Blo Ho ७. £, २३ ।
+ “चतुभि; meatal Beate —efa do Hoo ५. ८, ९७ ato भा०। विश्चेषतस्त Alo Ao ३. १२. १-९५; त° ब्रा ७, ५ ७; द, ९.१९ टीप्पन्योत्रश्यम् । दृह चोपरिरादाज्रास्यति € ७,१.१५
+ का० lo Wo १४ ५. Aol
(2° १ब्रा ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ १४५.
तमाम्" भ्रतिशयेन weet रूपम् , यस्मादेवं तस्मात्" संवतर-. मध्ये ‘fa’ विवादं श्वौ भन्" वा पुत्रान् “विजायमाना,' सुवाना भवन्ति #॥ २४ ॥
WaT मनुय Ad + विधक्च-- “स प्रस्तणातोति । हे पभिषिद्यमान वाजपेययाजिन् ! नतेः लव श्रयम्" भ्रासन्दौ "राट्" राज्यसाधनम् , पौठादेरुपरिसदम मेव राज्य faa: | तस्वाभिप्राय माह-- “asa fafa. तदेतैनास्तरणेन यजञ- माने राज्यं निहितवान् भवति a
विधत्त - “saa fafa $। एनं यजमानम् WAT WARN उपकषेणयेत् । Aaa मर्धः ;-- हे यजमान । ‘oar सवस्य नियन्ता af’ यमनः प्रजानां नियमिता असि, ‘way’ स्थिरः रसः, ‘wen’ धारकः भसि । and कषणाय लाः लाम्, उपवेशयामीति शेषः ।' एव Fut वापि योज्यम् । ‘dar’ लश्यवसुपरिपालनाय , ‘cay धनाय, पोषाय इति {।
मन्तं व्याच्ट-- “Gant मिति। “wa aaa मिति, ‘sia लोके" श्वं" सन्तम् “एवः "एनं" यजमानम् °रतत्'
अ ee कवय),
"भ 3 ~ ~- ---- --------- ~ te ee Se न्क We ~ ------ -~ ~ - ----
+ येण यूपं बस्ताजिनं wiles सृत्तरलोमास्तौयं, afe- ञछतमानं हिरग्यं निधायाषटतमसौति fecat दसिणं me यज- मानः प्रतिष्ठापयते, ufetfa प्रजनन मसोति aaa; तस्ादासन्दौ मारोशति"- दरति आप atte Mo १८. ५. २१, ६. १-३ |
† वा Wo ६. २२. 8 |
tate श्रौ Ao १४. ५. te)
$ मन्त्रपाठस्तु वा He ६, २९. ४।
१४
१०९ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( प्रण gate )
ada मन्वभागेन धरणं" धारक 'करोतिः। क्ष्यादिपदाभा ay सद्कलय्याह-- “साधवे aff; श्रेयसे ला qua णया- मौति। waa कछष्यादिशरेयांसि, भरन्धाग्धपि axetaria
अवन्तीत्यधः ॥ २५॥६|२. १.।॥ इति श्रीसायणशाचाये विरचिते माधवोये वेदार्ध॑प्रकाशे माध्य न्दिनिश्तपथत्राह्मणभाष्ये
quan दितीयाध्याये प्रथमं ब्राह्मणम् ॥
॥ इति पश्चमकाण्डे प्रथमः प्रपाठकः * ॥
क णीति
+ दत उत्तर fae "कण्डिका; ११७- दति क, afeat- सङा, ९१९९ - षति ख), ए, Ti AA र ब्रा WA, Vale VER, QA UH, BAO WA, Wale Wwe, ale
५५ क. | एतासां सद्लनयास्िन् प्रपाठके षटसु away ६९७ क्क, Sram cf पाम् \
( 3G 2ATo ) ॥ UGA ET ॥ 208.
अध
हितीयप्रपाठके प्रथमं ब्राह्मणम् , अपिवा हितो येऽध्वाये feta ब्राह्मणम् ।
॥ हरिः ॐ ॥
TEMA चरुणा प्रचरति। तद्यानिषट एव॒ खिष्टक्षहवल्यथास्मा Saag स्मरलत्नं वा soy उज्ञयति यो व्वाजपेयन यजते aU aS ह वे नामेतदादाजपियं तयद वेतदन्न मुदनेषौ्- Canal ऽएतत् सम्भरति *॥ १॥ wigat पाचे†। भन्न वा ऽजरगुम्बर Beat ऽन्नायद्यावर्षधा तश्माददुम्बरे प्राचे सो- श एव प्रथमाः सम्भरव्यथ पयो ऽथ यथोपस्मार
मन्नानि॥ 2 tl
~~~
* “सम्भरलतिः-द्मत क) t ‘ara’--cfa ग, “पात्र '--दति घ
a nn meter ANSI ५ test oe Ne पिरि EA
१०८ ॥ शंतपथत्राहणम् Il ( 2Mo Late )
asa) सप्रदशान्नानि सम्भरन्ति सप्दश्ः प्रजापतिरिति * व्वदन्तम्तद् तथा न कुर्यात् प्रजा पतैन्वंव सव्व मन्न मनवशड क उ A मनुष्यो यः सव्वं wa मवस्न्धोत { तस्मादु सव्व jaa AAAS सम्भरत्रक मन न सम्भ रत् ॥३॥
a aq सम्बरति। aaizaatt तख ना्नीयादयावच्लीवं तथा नान्त मेति तथा ज््योग्लो वृति स एतख सवश्यान्नागख सम्भुतद्य Ae गो प्रघातं वाजप्रसवीधानि जुहोति तदयाभ्य Ta | तहवताभ्यो जुहोति ता wa प्रसुदन्ति ताभि प्रसत उञजयति तस्मादाजप्रसवीयानि जुहोति॥ ४॥
जुहोति | armed प्रसव सुषुषे ऽग्र सोम राजान मोषधोष्वपु ठता Taw म मतौ भवन्तु BIS रण AAA पुरोहिता खाहा॥५॥
eee ae re ee ee er ~~ „~ ee A AT a eT
* "प्रजाप्रतेरितिः - ग-प्रस्तके |
~ ~~ ~~~
† मवरुन्धतिः-श्ति क, ख | ‡ "प्प्सुः- दति ग fou) —xfa 7 |
(रेश्रर रत्रा) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ १०६
व्वाजस्येमाम् | प्रसवः भिगिये fea मिमा च व्विश्वा भुवनानि arate + | eat दापयति प्रजानन्त्स नो रवि सवदरं निय- च्छतु सवाहा ॥ ६॥
MAT नु | प्रसव अवभृवेमा च व्विश्वा भुवनानि सवेतः। सनेमि गजा परियाति विदान् प्रजा gfe व्वहुयमानो «saa साहा ॥ ७ ॥ |
WAS WMATA | अवसै ऽग्नि मन्वारभा- महे। आदिल्याचिष्णु सूये ब्रह्माणं च बृह- पति खाहा ॥ I । `
wand वृहस्यतिम् । इन्द्रः दानाय ची. र्य । व्वाचं ` व्वष्णुए सरसखतो सवितारं व॒व्वाजिन TST Ie I
अग्ने ऽअच्छा। वदेह नः प्रति नःसु- पना HT] OO AT यच्छ + सहस्रजित हि नदा असि खाहा॥१०॥
ee
oy ~ — 4———— ध व
* "सम्मद्" द्रति ग “मम्मृट्" द्रति Ft
† 'अच्छ'- दति च डा०-वबरटष्टः
११० ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( रप्र° tate }
gay यच्छत्व्यमा प्र पषा प्र वृहस्पतिः। प्र वाग्देवी ददातु नः ATE *॥ ११॥
aad परिशिषटेनाभिषिनज्डति। अन्नाद्यन- वरेन मेतदभिषिज्चलन्नादय मेवास्मितेतद् दधाति q2d पररिशिषटेनाभिषिच्चति + १२॥
सो ऽभिषिज्चति। aa त्वा सवितुः प्र az ऽभ्विनोर्बाहभ्यां प्रणो हम्ताभ्या निति देबहस्तेरेवेन मेतद्भिषिञ्चति सरखल्य व्वाचो aqafaa t दधामौति ala सरखखतौ तदनं व्याच एव यन्तर न्च दधाति ॥ १३॥
ag हेक sare: | व्विश्वर्षां ला देवानां gqafeaa दधामीति सव्वं वे व्विप्वं दवा- स्तटेन८ सर्वदेव aqafaa दधाति तदु तथा न॒ व्रयाव्छरखल्ये त्वा व्वाचो यन्तुयन्तिये दधा- aaa Rasa सरखतो तदेन alt रए यन्ुर्यज्त्रि्रे दधाति वृहस्पतष्टरा साम्राज्यनाभि-
=
OT ~ -~---- -- ----- - ~~ == ----“ ~~~
Ort
#* 'सखादेति-द्ति al ‘arf ख, 7! ofaafa —xf a, 7!
यन्तुथन््रो"- दति सा-सम्मत शति Sle पवद. |
(Wo rate ) ॥ पञ्चमक्राण्डम् ॥ १११
भिच्चाभ्यसाविति नाम wants तद् वृहस्पते- रवेन मेतत्वायुज्य सलोकतां गमयति ॥ १४ ॥
अथाह । समराडय मसौ सम्राडय मसाविति निबेदित मेवेन aaa aan निवैदयत्यथं महावोयों यो उग्यषेचौत्ययः युष्राकेको saa गोपायतेव्येवेतदाषह जिष्क्रत्व भह feafa यज्ञः *॥ १५॥
अथोज्जितोः। जुहोति वा व्वाचयति वा यदि जुहोति यदि व्वाचयति समान एव बन्धुः ॥ १६ ॥ |
स व्वाचयति। अग्निरेकाच्चरेग प्राय मुद् जयत्त मुच्जषं प्रजापतिः agent सप्त SMS सतोम मुदजयत्त asia मिति तदाद ताभिरेता टेवता उदजयस्तदवष एताभिसञ्ज- यति सप्रदश wafay स्प्रदशो वे प्रजापति. सत् प्रजापति मुञ्जयति + १७॥
अथाहागनये feent ऽनु हीति। तदय
~ =
+ aR) sta ग, प्यज्ञःः- दति g | | सब्लयतिः-द्रति क |
7
१.१२ ॥ श्रतपथन्राह्मणम् ॥ ( रप्र ale )
दन्तरेयाहहती ऽणएतत् कम क्रियत ऽएष व् प्रजा परतियं एष यच्लस्तायते यश्मादिमाः प्रजाः प्रजाता एतम्बेवाप्येतद्यनु प्रजायन्त aA एवैतत प्रजाप्रति मुञजयति तस्मादन्तरेणाइतो ऽएतत् कम क्रियत * ऽअआगश्राव्याहाग्निठ खिष्टक्त यज्ञेति वषटुक्कतै जुहाति ॥ १८ ॥
श्रयेडा मादधाति । उपद्नताया मिडाया मप उपस्पश्य मादन्द्र य ग्लाति माहन्द्र TE गत्वा स्तोत्र मुपाकरोति तप् waa प्रमौ- वति सं उपावगोहति सौ ऽन्त qa waa NWA ॥ १८ ॥
aga) एतत् कल्वायतत् कुवन्ति तदु तथा न कुयादाला प्रे mld प्रजा शस्त्र मेत्- wie स यजमानं प्रणाशयति । स fag एति a हलति तस्मादेतटेव RATATAT कुर्यात् ॥ २० ॥
अधेडा मादधाति | BARAT मिडाया मप
fran’ -इति ग्व ¦
{ x30 रत्रा ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ ११६३ ary मादन्द्र ग्रहं गह्हाति are ग्रहं ete MI मुपाकरोति ays Mara प्रमोवति स उपावरोहतिसोज्न्त wae भव- दन्तं शस्त ॥ २१॥ १॥
॥ इति दितौयप्र पाठक प्रथमं ब्राह्मणम् [२.२.] ॥
श्रथ नैवारचरप्रचारं विधत्त -- “वार्हस्यत्येनेति # । प्रधान- नेवाराइतेरनन्तरं करव्यं वाजप्रसवौयहोमं विधातं कालं पिधत्ते -- “तस्यानिष्ट एवेति। तस्यः नैवारस्य ‘fav- aq (अनिष्टः अनिटक्तद् भवतिः, प्रधानयागादूैः fae- कलः प्रागिव्यधंः। होमा aad विधत्त -- “seer द्ति। श्रमण यजमानाय त मभिप्रिकाथम् ‘ad’ aarta ॥ १॥
saat पात्रविशेष विधत्ते -- “श्रौदुम्बर भिति + । qa प्रधम मपां aa विधत्त - “सोऽप एवेति। प्रथ मम् “so? जलानि सश्चरेत्। श्रथ परयः" att तदनन्तरम् । यथोपस्मारम्” उपस्ति मनतिक्रम्य श्रन्रानिः सम्भरेत् , यानि तदा स्मृतिपथं मवतरन्ति arate: bi ततर ग्राम्यारण्य- मदेन चतुदशान्रान्यापस्तम्बेन सूचितानि, तान्यपि यथो- पस्मारप्रदेन प्राद्याणि-- ^तिलमाषा atfeaa: प्रियक्कृणवो
er ee => छ eee
#* नेवारेण प्रचरति'- दति ato ate Mo १४. ५. १६ ।
{ कार Sito Mo १४. ५. २० |
t का० ato Mo १४. ५. RR “सप्त साम्या ओषधयः, सप्रारणणाः-्ति च ते Alo १, ३.८. १ द्र्यम् |
Su
११४ ॥ गतपथव्राह्मणम् ॥ (रेप्रण tate )
गोधूमाः वणुश्यामकनीवाराः ज्तिलश्च गवोघुका भअर्यजा मर्वटका विन्नेया गार तसप्तमा कुललयसषमा वा" दति #। afeenfa यानि वा, तानि watz ॥२॥
यघोपद्यार मननानि सं विभयात्^-इत्यत सह्याया भुक्ते यावन्ति सयैमाणानि तावन्ति awtfeaat भवति › तव सक्घया विशेषं पूर्वपक्तयति-- “ata इति । 'सप्दश' सप्तदश- सञ्जाकानि श्ववानि' 'सम्(रन्तिः। तत्रोपपसति माह- “सप en: प्रजापतिरितीति । प्रजापतेः ana प्रागुक्तम् + ॥
amd निराचष्टं — “ag तथेति । (प्रजापतेः? -इति । श्रस्याय ad; -— ga प्रजापतेरपि सकल मन्नं न वशीक्ललम् , इदानौं aay प्रजाप्यधं “Aga: "कः" समथः सर्वन्नावरोधने ; तस्माद् यावत्छति eae aati । बुद्धस्थाना मपरि सवेषां सम्भ रणे प्रापे एकस्य निषेधति-- “एक मन्न fafa #॥२॥
श्रसम्धियमाणात्रविषयं कञ्चिद् विशेषं fawa— “ख यदिति । ‘ay wa "न सश्चरेत्, "तस्यः ‘seqata’ न aya fame: तन्नाम ब्रूयात्, यधा TATA AAA धाब्ीवनभोजनेन “अन्तं fact न एति', "ज्योक्" fat काले tafe’) भोक्तव्यस्य सवस्य भोगे सति विनाशो भवति, श्रतस्सदेक मवशिष्य मुक्ञौतेति area §॥
~~ ~~~ चन [वाका ee aN
——
eee ----~ ee ~~ ˆ~ `
~ ~~~ ^"
# उपम खरौ Wo. १९१. २। सप्त म्राच्या Hz , सप्राणा यक्ष" इति तच्छेषः |
+ ayo शत्रा (२४० २१०) द्यम् |
t का० ato Ho १४. ५. WA!
S का० श्रौ" Ho ९४. ५. RW!
(र्श्र° 2HTo ) ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ १११
विधन्तं — “a एतस्येति । fafaae ‘cae’ ‘age’ अव्रस्व # एकदेशं (सुषेण उपघासम्' उपदहत्योपहत्य खीला वाजप्रसवोयानि जुहोतिः वाजप्रसवगब्दयुक्तमन्धकरणकष्टोमान् quifead: ¢ । “aura दति। मान्ववणिकाभ्यो ‘ane’ अष्टादिरेवताभ्येा waa agai ‘at’ “a@’ यजमानाय aa- यागफलभरूत wa मवरोद् प्रसुवति" ध्रनुजानन्ति, ताभि- TAMIA: पश्चात् खाधोनं करोतीत्यर्थः ॥ ४॥
होम मनद मन्चान् विधसं — “a जुष्टोति वाजस्येम fafa: waa खादहा-शष्टो इवनलिङ्गम्। प्रथमस्याय मधः ४ ;-- “oP पूर्वे ‘ame’ wre श्रसवः' उत्पादकः परमेश्वरः श्रोषधोषु" “पुः च सारभूतम् ‘sa’ सोमवक्लो- रूपं राजानं “सुषुवे उत्पादयामास, ‘at’ ओषधय भापश्च अस्मभ्यम्" श्रस्मदथं मधुमतीः मघुरयोपिता भवन्तु । वयम्, अपि अस्मिन् ‘ug’ दपुराहिताः' वगानुष्टानादो पुरो गामिनो जाग्य्यामः जागरूका भूयास्मेति ॥ ५॥ €:
प्रथ fedta: §.— “वाजस्येमा मिति। वाजस्य प्रसवः" ईश्वरः (दमाः भूमिं "दिवम् इमानि चान्यानि सर्वाणि ‘wana’ ‘fafa’ wfgaaai स च सस््राट्ः सर्वेषां भुवनानां भूत्वा श्रादिसन्तं' दातु मनिच्छन्तं भोग्यः प्रजानन्! ‘iqafa’ ‘fa’ धनं नियच्छतु ददातु ॥ ६ ॥
#* अन्राद्यस्य'- षति ज।
t का० श्रौ Mo १8४. ५. २३ fale Wo ६. २३. १.
§ वा० Ho & २४. १।
११९ ॥ शतपत्राह्मणम् ॥ (20 ate )
श्रथ ada. # ;-- “ame fafa वाजस्य प्रसवः" "तुः खलु श्रमाः इमानि विशा सर्वाणि “भुवनानि aaa: श्रा बभूवः व्याप्रोत्। 'सनेमि'-दति एुराणवचनम् ¶ । ‘ay चिरन्तनो ‘usr ‘ufearfa’ सवतः सश्चरति। "विदान् शरनुष्टौयमानं कम प्रजानन् । रसेः अस्मदधं ‘asi’ ‘gfe’ च व्वङ्यमानः' परियातौति सम्बन्धः ॥ ७ ॥
श्रध aqu: † ;-- “ata मिति। व्यं सोमादौन् देवान् रवसे रश्चणाय, तपंणाय वा अन्वारभामहे' , ते सवे अतु ग्रहन न्लिति वाक्यशेषः ॥ ८ ॥
श्रथ पञ्चमः $ :-- “अयमण fafa हे वाजसा प्रसव । त्र मर्यमादीन् (दानाय चोदयः WA धनदानाथं प्रेरय | वाक्सरस्वत्योरोषह्गेदो द्रष्टव्यः ॥ < ॥
ग्रथ षष्ठ; § ; -- “श्रमे अच्छेति । हे “अमे! ‘se श्रस्मिन् क्सि ‘a’ अस्माकम् रच्छ ्रभिमुख्येन ‘ae’ हितं कथय । ay अयान् प्रति (सुमनाः करुणाद्र चित्तो भव । हं सह सजित !' aaa धनस्य जेतः ! ‘Te Sali यतः लं खभावतो शवनदा ्रसि', अतः ‘a’ wae प्रयच्छ, धन fafa शेषः ॥ १०॥
अथ सप्तमः | --- प्प्रनडइूति। ब्रयैमादयो नः' wae धनं प्रयच्छन्तु । पूषादिदेवतान्तरवाचकपदेऽपि क्रियाषदस्यानु-
~~ _ _ _- -------~-- -~-~- ---- ~~ ee ae ee
ee eee
# वा० Wo ६, २५. 2 |
† निघ° ३. रेट. ४ । t gto Ho & २६. ९ ।
§ वा० सं ६.२७, १ | | वा० Ho & RV! ¶ वा० सं ६. २६. Vl
i --~ ER a I, BF ^
( रेश्र° रेनत्रा° ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ ११७
ay दयोलयितु' gam पथक् प्रोपसगप्रयोगः, प्र ‘eerq’ प्रकषण यच्छत्िति॥ ११॥
हुतशेषस्यान्नस्य तिनियोगः दशयति - “ata fafa | ‘ud’ सुन्वन्तं यजमानं परिशिषटेनः aaa भभिषिचेत् इत- गेषाभिषेकेण यजमाने wa मेव विहितवान् भवति #॥ १२॥
श्रभिषेक मनद मन्तं विधत्ते-- “a इति। “देवस्य त्वेति †, व्याख्यातः। सरस्वत्यः षयं चतुर्धों। सर ear: वाचः", यन्तुः" अन्तयामिणथ ‘aay क नियमे श्रभ्यनु- siai ‘fa दधामिः इति ॥ eau
aa oq ‘alam वाचः"-इत्यस्य § wa सरस्य ला वाचः इति gues ufaa प्रयोक्तव्य मिति विधातुः पूव- पक्त सोपपत्तिक सुद्धावयति-- “तद् हैक दति। केचिच्छा- fea: “ng: किमिति। सरस्त्ये वा च'-इत्यस्य स्थानें ‘faut त्वा देवानाम्?-इति प्रक्षिप्य यन्तुः" -दत्यादि qaae वक्तव्य fafa wad eufaq सुक्तम् । परमतं निराकरोति- “ag तथेति । अत एव काल्यायनः-- “ated वाचः खाने विप्वेषां त्रा देवानां, सरस्वत्यै afa वा?-दति|। लद स्पतेः"-दइत्यादिः gata aaa: | aad भ्रसाविल्यस्य स्यानं यजमानस्य नाम BATA BHAT ॥ १४॥
# का खरौ Mo १४. ५. २४।
tf वा० Wo & ३०. १।
‡ "यन्तिथे-इ्ति zea पुस्तकपाठः | § वा० Wo & ३०, २)
| का श्रौ" द. १४. ५. २५, RE |
११८ ॥ शतपथ न्राह्मणम् ॥ ( रप्र" gate )
aazi विधन्त -- “अरथा सम्ब्राडिति | तापि श्रसा- faa स्थाने प्रथमान्तं यजमाननाम ग्रहोतव्यम्। एतमा- माय ममिषिक्नः ware महावीर्यो जात इति वदेत् । प्रावे- द्नवाक्याद्तेरभिप्राय माह — “निवेदित fafa) एवं नाम ग्रोक्ता प्रथमः मनुष्येभ्यो निवेदित मेव सन्तम्" “एनम्, aeaa दितीयेन सस््राडय ग्रसावित्यमेन ‘Saw ‘faateata’ चापयति । किमिति ‘a’ यजमानः yifa श्रयं ashe’ aaa इति। वाकस्य परयवसित ay माह- Cay युसाकैति। ‘aay अभिषिक्तो यजमानः युष्माकं मध्ये qa? ‘aya’, देवलं प्रा्तवानित्यधः , हे देवाः ! तं गोपाय- तेति ॥ wa सूत्रम्-- “Vacs मसावित्यादह नामग्राष् तिरक" -इति # । तदेतत् fad विधत्त — “fase इति । यन्नस्य faard सवनच्रयामकलतात् ॥ १५॥
विधत्त -- “श्रधोज्जितीरिति। उच्जयलिङ्गयुक्तमन्तकर- शिका आदुतय उल्जितयः, ता जुह्यात् , यजमानस्य aaa वाचनं वा कायं faa: Bi वन्धुः" हवनवा चनस्तावकाथंवाद- वाक्यशेषः , श्राजरास्यमानः समान इत्यथे; ॥ १६ ॥
वाचन मनद मन्तान् विधत्त -- “a वाचयतोति । संहितायाम् ‹“श्रमिरे कात्तर णः" - इत्यनुवाके सप्तदश मन्ता ufgat: § : wa भ्रमिरेकाक्तरेणिति प्रजापतिः सप्तदशाक्षर-
——— — ~- — ~ ---~-~ eee ee = ---~- ane =“ eve ermine ~ ~"
+ कार Ble We १४. ५. YW!
† “उज्ज यलिङ्गयुक्ता मन्तकरणिकाः-ष्ति च, & | t का० श्रौ Go १४. ५. रट ।
§ ajo Ho ६, ३१-३४ कष्टोषु SVAN |
( 2Ho 2ATo ) ॥ पश्चमकाण्डम् ॥ ११९
ित्याखम्तयो ग्रहन ( सप्रदश मन्वा; # ) सर्वेऽपि we दत्य भिप्रायः। तैषां सङ्गहेणाय मथः ;-- “श्रो श्रावयेति चतु- twat मसु ओषडिति चतुरत्तरं यजेति aati ये यजाम इति पञ्चाक्षरं इग्त्तरो वषट्कारः सएष सप्तदशः प्रजापतिः -द्ति १, सप्दशच्राणि विद्यन्ते। aawenfeanenzar: एकान्तरप्र््येकं काक्तरहठदियुक्गीः प्राणमनुष्यारीन् जितवन्तः । तानस्यादिभिजिंतान् नरप्राणादौनह मिदानीम् “उल्नेषम्' उज्जीयांसम्। भरखिदेवतादिभिर्मन्ताचरसद्यानुसारेण दिपा- कनुष्य-त्रिलोकारेजंयो fada:; तिषहत्स्तोमगताना sai नवसह गोपेतलात् $ नवाक्तरेणए तज्यो zea. त्रयोदश स्तोमादावपि faami स्तोतरियाणा sar माहस्तिविशेषिण aR sears: इम मेव तात्पर्याधं प्रतिपादयति-- “तच्यदेकरैताभिरिति। ‘aaa: उज्नितिभिः। तेषां मन््ाणां सपदशसहरा AAT प्रजापल्यालना स्तोति-- “सप्तदशेति ॥ roy
नेवारहविषः प्रधानसिष्टकतोमध्येऽनुष्टेयं कमजात मुष ea चोदकप्राप्त खिष्टक्द्यागादिक मनुसन्धत्ते-- “aa. देत्यादि। “wag खिष्टक्षतेऽनुरूहि"-इतिः भ्रष्वये वदेत् । ‘aggre saat ute) श्रत सम्बोध्यो होता ||
-——— — ~~ "न + च च - ~ ~~~ ~ च;
#* ज-पुस्तकमात्र warty पाठ, |
† ते स'० १. & ११. २ Teese च १. ५.२. te, tol
{ ता Flo ३. १. १९-३ ताश्च < WW Alo Fo WEY Ho उत्त° Blo १. १. १-२ खक्तष्वा्राता,ः ALAN!
Sato व्राः तिृतस्तोमविधायकवच्नेभ्योऽनन्तरम् |
| ‘aqafe अनुवाक्या परेति मम्बोध्यो दोता-द्तिज ।
१२० ॥ गतपथत्राह्म णम् ॥ (रेप्रण Lato }
तदयदन्तरेल्यस्याय मर्थः-- नैवारहविः-खिष्टक्षदयागाहत्योमध्ये कियमाणेन अरनत्रसभ्भरण-वाजप्रसवोय-होमादिना AWE प्रजा- पतिं जितवान् भवतोति ॥
श्रनुवचनानन्तर , माख्रावणादिकं wafaaq खिष्टक्षतः कायं मिल्यनुक्रामति -- श्राख्राय्येति। ‘auzaa’ होता याज्चान्ते वषट् कारे प्रयुक्ते सति “जुहोतिः सौविष्टक्तं हविः ॥ १८ ॥
aq खिष्टक्षदनन्तरभावोनि कमाखाह-- “ager मिति । भाहेन्द्रग्रहणानन्तरं # acd पृष्ठ “May उपाकरोति प्रारमभयेदित्यधः । ‘ay श्रासन्या मधिषित मभिषिक्तं यज मानं स्तोत्राय भ्रमौवतिः न्नापयेत् , आ्राह्मयेदित्यथः। wa qaq— “श्रवर्ह्य गच्छति स्तोत्राय प्रहितः'“-इति fi ‘ay सुन्वन् “उपावरोहतिः आसन्दाः सकाशात् ‘a एवं स्तोत- सतयोः (अन्ते समीपे सितो भवेत् ॥ १८ ॥
यत्र॒ कोचिदुस्नितिवाचनानन्तरं wea wane च क्रत्वा favaefen यजमानस्य पश्चादवरोहण मिच्छन्ति, ag दूषयितु aqaefa— “aga इति । “एतत्' मादन्द्र- ग्रहणादि होमान्तं तत् कमं क्षत्रा रथः अनन्तरम् ‘TAA’ sa favafesiugma aa कुवन्ति। त्रतएव सूत्रक्रता शाखान्तरोयं प्रत्त मङ्गोक्ष्योक्तम्-- “उज्जितिभ्यो वो्रो aie. —afa # ॥
तद् guafa— “ag तथेति । यद्यासन्या मासन एव
#* 'माषन्द्रम्रह्णानन्तरः-इलि ज) t का० श्रो Wo १४. ४.३० । ¦ को° mle Ho १४. ५, ३१।
(2390 उव्रा° ) ॥ पच्चमकाक्डम् ॥ eG
यजमाने Bla श्रामप्रजारूपे स्तोत्रशस्वे कुर्यात् , तहि “az-
9
aay’ ्रासमप्रजाहीनं कुर्यात् ; असान्निध्यकररेनेत्यथंः । जिद्यः
कुटिलो गच्छति। ‘safe’ यज्नपथात् भश्यति॥२०॥ श्रत उक्त एव ua: घरेयानिति दशंयितं पुनः पठति-
“ster भित्यादि। पूववत् #1२१॥ १[२.२.]॥
दूति खौसायणाचायधिरचिते माधवोये वैदाधंप्रकाशे माध्यन्दिनिशतपथत्राद्यणभाष्ये पञ्चमकाण्डं रितौयाध्यायस्य दितीयं त्राद्मणम् ॥
( अश्र aaa ब्रह्मणम्.) -
परगाहहतिं जुहोति। सव्व वै पृग सव्व परिषद्य सुया दूति तयां व्वरं ददाति wa वै at सव्वं परिग्् सथा ssf स यदि कामयेत जुहुयाटेतां यद्यु कामयेतापि नाद्वियेत + ॥ १॥ अथ श्वो HAL अनुमल्य इविरष्टाकपालं रोड शं निन्व प्ति स ये जघनेन शम्यां पिष्य
-- -~~._ < ~~ er [मी ee ee . ~ ee - = == = === ~ ~ ------ ~ (षि पीर ।
# दरद का० Blo Ho १४. ५. ३२-३६ WY सूचाणिद्रृद्यानि। t “ars aay -- दति क | ¦ “भूतेः इलि ग, घ।
१२२ ॥ शरतपथत्राद्मणम् ॥ (ato rave }
माना मवभौवन्ते पिष्टानि at तण्डुला © 4 aTeqg सादः सं वपल्यन्वादृर्यप चनादल्पुक मादद्ति तैन दचिणा यन्ति स॒ यत्र खत ated व्विन्दति भ्रवभप्रदर वा॥२॥
तद्म्नि समाधाय जुहोति । एष ते नि- ga una जुष qizaa वे faxfa सा a waa vatfa तं निच्व्या ज्ञाति नदाष्वास्या अन्न नेतं रूप तद्वत् च- म्यति तथो हनत् समयमान faz faa ग्हला- aq यत् aaa afta Feta भ्वभ्रप्रदर Raz wa fae तिगृहोतम् ॥ २ |
श्रथा प्रतीतं पनरायन्ति। अथानुमला ऽअष्टा- कपालेन पुरोडाशेन प्रचरतौयं वा अनुमति स यस्तत कम शक्रोति कत् यचिकीषं तोय हासे तदनु मन्यते तदिमा मेतत् प्रौ णाव्यन्- यानुमव्यानुमतः Fat ऽइति tug i
aq यदष्टाकपालो भवति। अष्टाक्षरा 4
_— —_—~-
+ “तष्डुलानि'- दति ख । + "षति दति a Ta , दति" द्रति ख-पृ्तके |
(र्भ शत्रा ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ १२३
गायत्री गायत्री वा ऽइयं पुथिव्यथ यद्ममानख — ऋ ee Pe ^ व्वासो दर्धिणा यदै सवासा अरण्यं नो दा श- सते निधाय वै तदासो ऽतिमुच्यते aa हेन सुयमान मसङ्गोन ब्िन्दति *५॥५॥
अथ प्रवो Way, अ्ाम्नावष्णव मेकादश- कपालं पुरोडाशं निव्वेपति तेन ager यजत तदाटेवादः प्रजात माम्नवेष्णवं दौक्षणौयट इवि- म्तटेवेतदग्निव्वं सर्वा दवता अग्नौ हि सर्वाभ्यो देवताभ्यो . जुह्त्यग्निव्व यनज्नखावराध्य fam पराष्थस्तव्छ वासवते बता: परिगम सव्वच यन्न परिणद्य मुया sata तस्मादाग्नावष्णव एका- दशकपालः पुरोडाशो भवति aw fever द्क्तिगाग्नेयो वा ऽएष यज्ञो भवल्य्नं TAT हिरण्यं यो प व्विष्णुः स adit ऽग्निर् 4 aH एव तदु लदाग्नेय मेव तस्माचिरण्यं ट्क्षिणा†{॥६€॥
,--------~ श न,
न~ - ~ -- ewe -- =, ५ ~-= = _
* ‘fafa —cfa क ¦ † ‘efuar—cta a, a
१२४ ॥ शतपथत्रा मणम् ॥ ( रेप्रण Rate }
aq प्रवो भते *। अम्नौषोमोय मेकादश- कपालं gus faqafa तेन Fae यज्ञत ऽएतेन वा Stel aa महत्रतेनो ऽएव ग्व्यज्ञ- यत arad व्विज्ितिस्तां तथो ऽण्वेष एतेन पाप्मानं दिषन्तं भराटठव्यत् इन्त तथौ ऽएवं fanaa विजिते sua save मूया ata AAT AA एकादशकपालः पुराडाशा भवति तद्योत्स्टो गौदक्षिणोत्मञ वा ऽम् चन्द्रमसः घ्रन्ति पीणमासेनाह प्रन्यामावाख- Agata तस्मादुर्ख्टो गौद्क्लिणा† ॥ ७ ॥
अथ yal भते। vert इादशकपालं रोडाशं faaqaifa तेन यथेष्टावं यजत युन वा इन्द्रो वव्र मह॑म्तदखय भोतख्यन्दरियं + ala मप्रचक्राम स एतेन हविषन्द्रियं॑व्वौयं पुन राल्लन्रघत्त तथो ऽणवैष एतेन fant ara maaa तेजो at ऽअ्रमिरिन्द्रिय ala मिन्द्र su ala परिणद्य सया ऽइति तस्मादटेन्द्राग्नो
—
+ aa —cta ग, घ) + ‘etaqar—afa a, ख। : ‡ 'स्तदभोतस्यैन्दिवं'- दति ख |
(रेश्र° gale ) ॥ पञ्चमकार्टम् ॥ १२१५
TANT: पुरोडाभो भवति तद्य्षंमोऽनदान् दक्षिणा स fe व्वहेनाम्नेय आण्डाभ्या मेन्द्र WA ETH LAST] दक्तिगा *॥८॥
अधाग्रयणेष्टा यजते) सर्वान्वा ऽएष यन्ञ- करनूनवरन्धे सर्वां इष्टौरपि दविहोमान्यो राज- सुयेन यजते टेवरूष्टो वा ऽपषष्टिर्थदाग्रयेष्टिः रनया मे sie मसदनयापि सूया ऽइति तब्मा- दाग्रयगष्या यजत ऽओषधौर्वां ऽएष सयमानो ऽभिमयते तदोषधोरेवेतदनमोवा अकिल्विषा कुमते ऽनमोवा अकिल्विष्ा ओषरधौरमि सूया {दूति तख गौदृचिणा †॥ < ॥
अथ चातुर्माखेर्थजते | सर्वान्वा ऽएष ay Aga सर्व्वा sitio द्विदहोमान्यो राज- सुयेन यजत दवर्ष्टा वा ऽएष यन्नक्रातुयचाठ- मद्ान्यमि+ ऽपोष्ट मसदटेभिरपि सूया दति
तस्मा चातुर्मा खेयजते ॥ १० ॥ २ ॥
॥ इति दितीयमप्र पाठके दितमैयं बाह्यम् [२.३] ॥
# 'नृस्तिगाः--दति क, ख। ॥ 'गौद्क्तिणा' - र्ति क, ख ।
१२६ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ (स्प्रण tale }
्राह्मचतियोभयकन्तंकसंसधारूपो # वाजपेय उकः, WAR avandia विक्षतिभूलो राज्यो famed) तत्र Wa वाजपियस्य राजन्यस्यैव राजसूयेऽधिकारः , न तु तेनेष्टवतः ; राज्य- फलादपि साख्राज्यफलस्थातिशयितल्ेन उत्तमफलसाधनयागानन्तर मवरफलहेत्क्रतुकरणस्यायुक्गत्वात्। श्रत एवं काल्यायनः-- Cag राजसूप्राऽनिष्टिनो वाजपेयेन''-दति ¶ । इष्टि-पश-सोम-दर्विहोमैः शतप्रधानो & राजसूयः। तत्र “श्वोभूत {नुमतै पुरोडाश म्टाकपालम्'"-दत्यादिना विहिता इष्टयः { ; “ga श्येनीं विचित्रगमाी मदिल्या ्रालभतः?-इत्यादिना विहिताः पशव; | , पवित्राभिषेचनीय-दशपेय-केशवपनोय-व्युष्टि-दिरात्- स्त्र्ति-सञ्ज्नकाः an सोमयागाः, पञ्चवातौयादयो दवि- कामाः ¶। तंव पविव्रनामके प्रथमसोमयागे प्रक्षतिसमानत्वेन वज्ञव्याभावात् तं परित्यज्य तदवसाने anal पूणाइति- प्रमृति anfan qatar मभिधौयते ## । quiga: कालं काल्यायनः सूत्रयामास-- “qfaaaqele: ,
+ “"कालेकसद्धारूपौ वा (१) इति ज।
t का० Blo Mo १५. १. YR!
+ म्वेष्येवादट्ण पएुस्तकेष्वेवम्याठः , UT “राजप्रधानोः- दति |
§ पुरुस्ताटिद्टेव (२, ३. २-१९१ Do) FTAA!
| प्रस्ताटिष्टेवाध्याये (५. २. ठ) द्रठद्यम् )
Yea उत्तरस्यां कणां (२. ४. 8) FVAA |
ee "दूटिसोमपप्रायो firme कालमेदात्”- इति ate te wow. १, ३। तत्र “गरानुम्यादय दृश्यः , पंवितादयः सोमाः, मर्छादयश्च पश्वः" दति ककः । “महदा मणिला , गलस्तनयुक््यचेः षति Be सं १,८.१६. ६-ते० Ale १, ८. ९ Ble ale!
(2M 2aTo ) ॥ पञ्चमकाश्डम् | १२७
aveciam: , माघौ पक्चयजनौये Jer, तदन्ते पूर्णाइति- "रषिच्छतः'?-दूति x ॥
तद् विधत्त -- 'पूर्णेति। sega get waa दूति पूणहतिः । सा श्रनान्रातमन्त्वात् प्राजापत्याः ; “aq तृष्णीं तेत् प्राजापन्यम्''- दति युतैः ¶। तां जुह्यात् | get इतिकरणस्य कामनाधीनत्वं विद्ठणोति-- “सवं मिति, पूण- पदेन सव मुच्यते। ‘aa’ जगत् "परिग्टष्' स्वाधीनं कत्वा, पञ्चाद्राजसयानुष्ठानेन सूये" अ्रभिषिक्तो भूयासम् "इतिः भभि- प्रायेण पूर्णाहुतिं कुर्यादिन्यर्थ; ॥
तस्या दच्िणां विधत्त -- “नस्या fafa न्तस्यांः ताया मित्यथः। पूर्णाहतेरितराष्रवद् श्रवश्यकर्तव्यते प्रात कामना- नुसार्योव करणीयत्व माह-- “स यदि मामयतेति। पूृणाहतिकरणेच्छायां सत्यां तदनुष्ठानविपर्यय्े तद्िपर्थय इत्यथे; ॥ १ ॥
भरारश्मगोयस्थानोयात् धुः पवित्राख्यादग्नष्टोमादद्कः § पर- म्मिन्नहनि aust fart — “श्रथ श्वीभूत इति । सूत्रक्नना पवित्रादनन्तर सुक्तम्-- “शलः प्रभत्यन्वहं पश्चोत्तराय्टा
* का० शौ" Mo १५. १, go |
रे० त्रा RY. ७, ३.३. ई Ma BVM! ग्रत ale निरुक्तं वा उपांशु १, ३. ५. १०; €. २.२. २०; 'अनिरुत्तं fe मनो अनिरुक्त द्यतद् यत॒ gale’ ३४. ४. ५)
formar पयोजन मस्या शति fan® "अनुपरवचनादिभ्वम्क." -ष्ति (ute ५. 2. १९९१.) Bl Bawa रव नामान्सर मारम्भणोयेनि। प्रायगौया-स्वरूपन्तु To qo १.२. १ द्रष्टम्) 9 राजसूये प्रथमं पवित्रमञ्जञः मोमयागो भवतौ तोष ata सनेयम् |
gnu ॥ गतपथ्न्नाद्णम् ॥ ( रप्र" रत्रा)
कपालोऽनुमव्यै?-दइति # । यागानुष्ानस्याघारत्वेनानुज्ञाकणत् aqafa: परथिवौ; यं वा श्रनुमतिः"- दति gare ft ag wey कपालेषु संस्छतं पुराडाशाककं हविनिर्वपैत् |
श्रत्रोत्तरतन्तं सूते सङ्गहीतम्-- “शम्याया; पञ्चात् हविष्य मन्नं सूपे कला दत्तिणाम्युलकं मादा दत्तिणा गत्वा Aa प्रीण इरिणे वामौ ETAT पते faga दत्यनपेत्त भेत्यनु- मतस्य संवपनादि करोति वासो देयम्"?-द्ति Bi तत् सवं क्रमेण विधत्ते -- “a ये जघननेत्यादिना , "श्वोभूत WAT वै्वम्”-दत्यतः प्राक्लनेन। म्यां जघनेन “एनपा इतीय" ६ । पञ्िमायां fafa दृषद् मभ्याधातु मघः स्था{पिताया; शम्याया; पादु येः तग्डनलपिष्टलेशा "भ्रव aa’ va पतन्ति , "तान्! aig सोऽध्वनः ‘are’ सह संवपेत् ॥
उरसुकेन are दचिणदिग्गमन विधन्तं -- “्रन्वादायति | तस्योरमुकस्य Waals देश वि्ीषं॑विधत्त -- "स॒ यतेति । 'दूरिणम्ः satay, तच्च gad सखतः सिद्धम्, न तु यत; कुतखिदानौयोषाः प्रचिपाः ; तसन् “aaa? गत्त- कारे | विदीर्णप्रदेथे ‘ar [॥२॥ | उरमुकाग्नि माधाय,
सुवपूरितेन द्रव्येण जुहुयात् ॥
__.., ------~-- --~ ~~~ `~ = ---- ~ = ----~
~ ~
* @&To ato So १५. ९. ८, & |
+ अनुपद मेवाचेव चतुथेकष्टयां ( १२९२ ए” १३ to) द्ररयम् | ति" ale १, ६. ९. १९ अपि AAA
+ का० Bite To १५. १.१०, १९, Bz!
§ Wo Wo २, ३. ३९ | | "गत्तेकारणे-द्रति ज |
( २अ० ३व्रा° ) ॥ पञ्चम कारहम् ॥ ११८
aa aa विधत्ते-- “एष त इति uy “निक्षे पाप- ठेवते ! ‘aa’ awafagta: a तव भागः, @& मामं शुषसख' सेतसख । खाहा"-शन्दो इवनलिङ्गम् (इतिः |
भूमिदहिविधा; भालिगोधुमादिसवंसस्याच्या, तदयोग्या ai aa ्राद्यभूमिरूपा अनुमतिः, दितौयभूमिरूपा faa- fa: +; सैवानिष्टकारिणौो पापटेवता ,-- तथा भूमिः पापिष्ठ जनं पौडयितुः wear ‘aq’ तथा सति ‘qe’ a2: ‘ga भरस्िन् राजसयानुष्ठानदेओे ‘ai रूपम्; एतीन होमेन शमितवान् भवतोति। (तथो ईनम्" इत्यादिना नैक तहोमस्य प्रयोजनकथनम् । “एतद् स्या इति ‘aq’ एव इरिणप्रदरासकं स्थानं श्रस्याः भुमेः सम्बन्धि ‘fas fa- ग्टहोतम्' faa पापटेवतया अ्रश्यत्वेन खोक्ततम्; भतः तत्र नैक तहोमानुष्ठानं ym fafa uaa :
पुनरागमनं विधत्ते-- “श्रधाप्रतोत्त मिति। “anette” यत्र fawa होमः क्तः, तं प्ररेणम् भनभोक्तमाणा एव पुनगच्छेयुः। श्रधानुमतस्य हविषः प्रचारं विघन्तं -- “aar- quar इति। प्रचरन्तीति आ्रानुमतदहविषः संवपनादिक् कुयरिव्यर्ध; । aaa सुदाद्रतम्-- “sa वा नुमति रिति । भूमिरूपा अनुमतिः; aa aq कमं करोति, यत् an मिच्छति, तत् सवं भूम्यास्मिका भनुमतिदवता प्रनुजानाति , नया “्नुमत्या' अनुज्ञातः “aa राजसयाख्यं कमं
न । री
# वा> Wo ६. ३५. १)
† Ho Hot. ८.१९-ते० त्राः १.६. १ Ale भाग BVAA |
t परस्तादेव दितीयकश्ब्येभाष्ये (१२८० २पं०) द्रष्यम्। १७
११० ॥ शतपधन्राह्मणम् ॥ ( शप्र Rate )
करवाणि. दृत्मेनाभिप्रा्रैणातुमतहविनि्वापः। "तत्" तेनं हविषा भूमि मेव प्रौ णितवान् भवति ॥ ४॥
हविः पणसाधनकपालगता मष्टसङ्षयां गायत्रीहारा एथिवो योग्यत्वेन प्र्रंसति- “aa यदष्टेति #। (श्रथ यत् समान सेति । werd::— (समान्यः एक मेव हविः "उभयतः अनुमते faw'a च इयते ; उभयोरपि पृथिव्यामकल्वादिति । ae zfaut विधत्त -- “तस्य वास दति tt तत् प्र्ंसति- "यङे सवासा इति । यथा लोकै पुरुषो वस््रसष्ितः सत्र रखवगमनं चोरादिभयात् न कामयते; तद् वस्तं waited स्याने ‘faa’ चेद् गच्छति, तदा श्रतिसुख्यते भयाद् विमुक्तो भवति; तदद् वासोदामेन '"सुयमानम्' ‘Ud’ यज- मानम् ‘Sara: भयं न प्राग्नोति॥५॥
तद्नन्तरदिवकेऽमुष्ेयं कम विधत्त -- “श्रथ ण्ठोभूत इति ई । afaffyann दैवता यस्य हविषः, तं निर्वपेत् । “तेन चथेष्ठीति। प्रक्तीधिवदेषेिः { कार्या । तेन भरतुमतो्टिवत् awa aad तन्त्रं किञ्चिदपि न विद्यत दति भावः। तद् यदेवेति। ‘sey satay विप्रक््टं सोमप्रकरणे प्रभातं
+ 'अशाकपालोऽनमत्रे- दति ate श्रौ Go ५. १, ६। FASTA इति शेष | ते० सं० १.८, १.१९, VI
† का० श्रौ Mo १५. १९. १२)
‡ फालुनशक्ञदश्मो मारभ्य प्रतिदिन मेककं प्च wath भवन्ति । aa प्रथमं दशम्वा ana, तत उत्तर {मिद मानाक्व्छवम् ware fafa |
§ ‘gratifzs’—cta छः, च, & |
(250 2aTe ) ॥ TEARUW ॥ १२९१
‘Sata carat निरप्तम् “भामावैष्णावं हविः", तदेव इदानीं निरूप्यमाणं हविरिति तत्ताटार्म्येन प्रणंसा | हविषो देवतासम्बन्धं प्रपसति-- “रिनर्वा दइति। भगनेः adeaar- maa प्रतिपादयति-- “awit द्टौति। भग्नौ fe सवां देवता gaa, अतः सवेदेवतायह विर्हीमाधिकरणत्वादग्निः सवं देवता- am) सः “भरम्निःः ane’ “sate wel खितः, ‘fay: ater’ यत्नस्य ataarisafea: । तथाहि safa- भूतस्याग्निष्टोमस्य we दीक्षणीयायाम् च्रानावेष्णवे हविषि अमे; प्रथमदेवताच्चेन सम्बन्धः, वसाने चौदवसानोयेषिस्थाने fay2aarat quighagat । यद्वा, श्राज्यशस्ते «Waa "भूरग्निर्ज्योतिः'?-इति # wa: प्राधम्यम् , चरमशस्ते चानि- मारुते ‘faut कम्?" -इति † खवणाद् विष्णोखरमत्वम्। एतदेवाभिप्रेल्यैतरे्यकम्-- “afd देवाना मवमो fay: परमः AAV सर्वा way Vaar.”-sfa $ । “तत् सवां इत्यादि | तस्मात् तश्मव्यवस्तिंनीः amare: ‘aata’ सोमदेवत भ्रगिनि- साध्यः विष्वामकं सवं aaq "एतेनः भ्रालावेष्णवेन विषा ‘ofasy परिष्व anit wat ‘aa’ राजसूवाख्यं कमं वारवाणि दतिः हेलोयस्मादेवं तस्मादित्यन्दयः ॥
दक्षिणां विधस्षं -- “तस्य ददिरण्य fafa §। “saat
~ re ee ननन =-= ~" me -- ~ ---- ~ i ee क
* to Alo २,५.१५, २.४. © खण्डौ द्र्य |
tay. wo १०. १५४. i! “aurdt ्रंमति"- दति च az विधायकं ब्राक्षणम् ३. ३. १४ । {Go ale % WU!
§ “feta माराम" दति का० sito Mo १५, १, ९३ । Ae do १, ८.१, ४। वामनो वष्टौ दक्षिणाः ।
११२ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( रप्र रब्रा° }
वा ति। waa मर्धः ;-- यन्नोऽग्निरेवत्यः खलु, त मन्त रेण यश्चनिष्पत्तेरभावात्। “हरणम् भ्रमे; ta’; विष्णोयन्ना- ana sfanfasy #; विश्वाकलकस्य ane चाग्निसाध्य- त्वात् तद्रूपत्म् ; तस्मात् परम्परया ‘aq’ तद् विष्णुदेवत्य मपि aa, (तदानेयम्' अनिदेवल्य मेव जातम् । तस्मादाना- बेष्णावस्य हविषः ‘aad ददिरणयं' efaugaa भवितु युक्तमिति ॥ € ॥
तस्मात् परेदय॒रनुष्टेयं कमं विघत्तं-- “श्रध ala बति pi “तेन stamens हविषा asa) “यथेष्टीति । सवटीनां पौर्णमासेष्टिः प्रक्लतिभूला ; तददतापि तदौय ay- जातं कुर्यादित्यधः। “एतेन वा safer ‘ada’ हविषा aa var विजितवतः वस्यः इन्द्रस्य ‘ca’ परिदृश्यमाना श्वाः “विजितिः af, (ताम्ः न्द्रो व्यजयत' इति सम्बन्धः । (तथाः (एषः अपि ्रनुष्ठाता “एतेनः इविषा सवन् शतून् जयति ॥
तस्य efaut विधत -- “sae गौरिति ts कियन्तं कालं शकटवहनादौ विनियोज्य पश्चाद् य उत्सृज्यते, स ‘eae. तां दक्षिणां प्रयंसति - “sas fafa “aaa अन्तरित्ते दृश्यमानं (चन्द्रमसम् उत्सन्योत्ृज्य ‘aie’ । तदेव
ee ~~ a
ae ee - ee te ee - ~
+ BARA SAA RE असलसदाम्नात FTAA (३.५. ३.२; by R RSE) | Rae as yaa वे विष्णुः'।
{ treat fafa यावत् |
+ "पुनरु्वष्टो गौर मौषोमीये-इति का० Ale Mo १५. १. ६४ Wo सं° १. ८,१. Ysa त्रा १.६. १ few Waa
पमन ee a rn ee
(२अ० 2aTo ) ॥ पञ्चमकाण्डम् | १६२२
faamifa— “पौणंमासेनेति पौण्मासौ मारभ्य खलु टेवाः ‘afe’, प्रतिदिवस मेकंककलापचार # एव तस्य इनन मित्यर्थ; | श्रमावास्याकल मारभ्य !उत्मजन्तिः प्रतिदिवसं तधैकंककला- ae: । तस्मात्" sa हविषः सोमदेवतासम्बन्धाटेव तादशो Wefanaa युक्त इत्यथः not
तदनन्तरदिवसकत्न व्य मिच्न्तरं विधन्तं -- “मय श्लोभूत इति 4¶। पुरा aagame भौत इन्द्रोऽपक्रान्सं eataq एतेन हविषाः ‘Qa’ श्रामन्यधारयत् ; एवम् एषः” रपि प्रनुष्टाता "एतेनः इहविष्ा। यदिदं तेजः, a एवामिः; यदिदम् शृन्दरियम्' इन्द्रप्यासाधारणं सत्व, स Uae: ; धम- धभिणोरभेदोपचारात् तादात्म्यम् ते ‘si तेजोबललक्तणि ‘Ma "परिगण्य ‘ai’ दतिः अभिप्रायेण teraefa: प्रचारः क्तव्यः ॥ °
efaut विधस्च — “aw waa इति teime हविषो efauaa विहितस्य साण्ड़स्यानडहो देवतादययोग्यतां दशयति-- “a fe वहैनेति। वद्धं नाम युगवद्टनदेशः, HUST: | तस्य दग्धप्रदेवत् कछष्णवणत्व(दामेयत्वम्" Wwe भ्याम् te’ सेचनसमथंत्वादिति §॥ ८ ॥
तदनन्तरकत्तव्य मिच्चन्तरं विधसे -- “श्रथाग्रयणेष्ये ति । सा चाग्रयणेष्टिः दितौयकार्डऽभिहिता |, तस्या भत्र राज-
भ -~ ------------------- at eee ~+ ~ ~+
#* “° कलापकार'- दति ज | † योद्श्या मिति यावत् | t का० श्रौ ख० १५. ९. १५ चतुदेश्या मिति यावत् ।
§ qo oy. ८.१. र बद्धापि दज्ञिणःन्यचम् |
| २ क\० ३प्र० ५ त्रा० (२भा० २१४-२२७०) ALAA |
१२४ ॥ MATTATH UA ॥ ( He रत्रा)
सूयाङ्गतेन walt: | “सर्वान् वा tafe 1 इष्टि-पशसोम- दर्विदोमामकलाद्राजप्यस्य , तदनुष्ठानेन यन्नक्रविच्यादयः aasafeat भवन्ति, द्राग्रयणेष्िरपि देवछश्लेन प्रशस्ते त्वादतावरोषव्या। अतः ्रनयाः श्ाग्रयणेच्चा श्रपि' मेः मम ‘seq waq यामः mat भवतु; नयापि' इच्या सुपर अभिषिक्ता भूयासम् इति ञअनेनाभिप्राधेण श्राग्रयणे्टिः aa aa: ॥ तस्या इषेः प्रयोजन माह- Ca@arar इति । "एषः gaara? यजमानः “aaa? परिपक्ता atfeaarar: “afa’ aa ‘aia अ्भिषिच्यते। Aq तथा सति ‘aaay भाग्रय यश्य! ता एव शओषधौः' (अनमीवाः रोगरहिताः भ्रारोग्य- कारिः, “्किल्विषा' पापरहिताच् कुरते" । अआग्रयणे- >ेनवानभोजभादत्वात् तदकरणे भोक्ृणां रोगः पापं च स्यात्; ददतु तदनुष्ठाने तादृग्दोषरष्िताः granada राज quer wa करवाणौति यष्टुशयः ॥ afani विधत्ते “तस्य गोरिति # । (तस्य ब्राग्रयणस्य ॥ < ॥ अथ चातुर्मास्यानि विधत्तं-- “भथ चातु्मास्यैरिति। तषां कालः सूतितः उक्तहविःपच्चकादनन्तरम् - ““"चातुर्माखय- प्रयोगः फालान्धाम्”-दइ्ति $ । “सर्वान्वा शत्यादि। सवं ्रल्विरिदविहो मावरोधरूपराजचूयमध्य चातुर्मासाख्यो यन्नक्रतु-
9 गे [क अ पिं
nl —— ----- ——
+ का० Blo Ho १५. १. १६। "गवा यवाग्रयणं ौद्यामययं
fate? , म सौम्या्रयणम्'-इति ततर कक; | + ‘qurad भवति इताद्याय'-- carte तै Ate १.६. १। ; का० श्रौ म् १५. १. १७ ।
(Me त्रा ) ॥ पञ्चम काण्डम् ॥ १२५ waster द्त्यनेनाभिप्रायेण तदनुष्ठानम् । भ्रन्यत् पूवंवत् MAA ‰ ॥ १०।२[२.२. | ॥ दति श्रीसायणाचायविरचिते माधवीये acinar area faa IAA UAT Ss
पञ्चमकाण्डे दितीयाध्याये ढतोयं ब्राह्मणम् ॥
et 1
( अथ चतुथं ब्राह्मणम् . ) व्व ए्वटेषेन यजते । व्वेश्वदेषेन बे प्रजापति. भेमानं प्रजाः सजे ममानं प्रजाः रुष्टा सया safa तथो ऽएवष एतदरेग्रवदबेनव Wala प्रजा wat भूमानं प्रजाः Bet सूया ऽइति *॥१॥ अथ व्वसगप्रघासेर्यजते | व्वसगप्रघासव्वे प्रजापतिः प्रजा व्वषणपाशात् प्रामुञ्चत् ता अखान- मोषा अकिल्िषाः प्रजाः प्राज्ञायन्तानमोवा
a en -- ~~ ~ ~~~ te ert ete ~~~
-------~न र + [1 ज, rer _—
+ अचर प्रथुक्तश्चातुभास्यग्न्यो yalfature:; नैतानि चातु- मास्यानि; अपि त्वेते चातुमास्यवदनुषया राजम्यवागविश्रेषाः। यतो जिद्याना मपि च्वातुर्मस्यानां क्रियानुिता nada; नैते aaa मच्वातु्मस्यत्वारिति |
t ्ति'-ष्तिक, ख । “इति” - दति ग~ स्ते ।
१३६ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( गप्र शत्रा )
afafesat: प्रजा अमि सया इदति तथो एवष तइसगप्रघासरेव प्रजा व्वसुणपाशात् प्रमुञ्चति ता अलानमोवा अकिल्विषाः प्रलाः प्रजा- यन्त ऽनमौवा अकिल्विषाः प्रजा अभि या Safa * ॥ ₹॥
सथ साकमेधैय जते । साकमेधे देवा BF मघ्नसैरवेव व्यजयन्त येय मघां व्विजितिस्तां तधो soay एतेः पाप्रानं द्विषन्त बाढन्य हन्ति तथो saa faaad व्विजितं ऽभये SATE सया sefa + 3 i
aa शुनासीर्येण यजते। sat wat परि- ne सया svar t usgaratag स पञ्चधा इवमोय' ABM खवेगोपघातं जुहोति ॥ 8॥
quai जुदहाति। अग्निनेचेभ्यो देवेभ्यः पुरस्सह्यः Aiea द्ल्िगाध्यं जुहाति यम- नतभ्यो देवेम्यो दलतिणासह्मः खाहत्यधथ पञ्चाघ्य
= ~ ------ == ~~~ - -~- ~ ---- mene ~ ~= ~~ =
we ~ --~ ~ "~ न ^ -----
तिः शति a, <fa-<faa, ‘sta स्ति ग t ईति" दति क-पुस्तके , दरति दूति ख-पुस्तङे | +
+
‘ssaq’—ita क, खं,
( We Bae ) ॥ पञ्चमकार्छम् ॥ ११७ जुहोति व्विश्रवदूबनेजेभ्यो देवेभ्यः पश्चत्स॒द्भ्यः स्व हययोत्तराध्यं जुहोति भि उ्ाव्वर्यनेनेभ्यो वा मर्त्रेज्भ्यो वा देवेभ्य SHUT: खाहेल्यथ मध्ये जुहोति सोमनेचेभ्यो देवेभ्य उपरिसदह्मो graze: खाहेति + ॥ ५॥
अध MES समुद्य जुहोति। यै देवा अग्निनिचाः पुरस्सदस्तेभ्यः खाहा येदेवा यम् नेत्रा दकतिणासदस्तेग्यः खा यै देषा विश्व- टेवनेन्नाः पश्चात्छदस्तभ्यः खाहा ये देवा मिवा- वरगनेता वा AAT वोत्तरासदस्तेभ्बः स्वाहा यै देवाः MAA उपरिसदो दुवस्वन्तस्तेभ्यः स्वाहेति तद्यटेवं लुहोति॥ ६ ॥
aoa देवाः। साक्मेेभ्यज्यन्त येय मेषां fafafaat त्ोचरुत्पिबन्तं वा ऽडइमानि fea agi रचाधसि इन्तेभ्यो ast प्रहरामेतिं aa वा ऽअज्यं त॒ ऽएतेन ae गाज्येन दिषु नाष्ट्रा रक्ताुस्यवाघ्रस्ते व्यजयन्त येय
[मिष need
= ee re ae oe LIS
«mata cf क, eff ख, wif—cfaT
१५
१३८ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( रप्र उतार) मेषां fafafaat तथोऽ एवंष एतेन व्वञ्जे- area fea नाष्ट्रा रक्लास्यवहन्ति aay soa fanaa fafaa sua sates सया sata # || ७ ॥
अध॒ यदेता अपराः पञ्चाहतौउजुहोति | चरन्ति वा ऽणएतदग्नेव्विहहन्ति यत् पञ्चधा हवनीयं व्युहन्ति तदेवास्येतेन सन्दधाति तस्मादेता अपराः पञ्चा तीउर्जहोति ॥ ८
तख प्र्टिवाहनो svat दक्तिणा। चयो {ष्वा दी. सथष्टसारथी ते प्ञ्ड प्राणा यो 4 प्राणः स व्वातस्तयादेतख्य RAT एषा द्चिणा तमात् पञ्चवातोयं ATA He A
स हेतेनापि भिषज्येत्। ae वे प्रागो योऽयं पवते यो बे प्राणः स आयुः सोऽय मेक gaa प्रवते सोऽयं पुरुषिऽन्तः प्रविष्टो दशधा fafeat दश वा एता अाद्तो- होति तदस्मिन् दश प्राणान् ae मेव सव
त पिं een ककण ND ~~ = ~~न = - ~= > = ~ —— ae a a ee etm --------~
* ति"- द्रति a. श्ति-द््लिम,घ।
(Mo Bate ) ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ १३९
argzatia स॒ oafeefa amegfta waar हेवेगेन हरति *॥ १०
अधेन्द्रतुरौयम् । अग्नेयो ऽष्टाकपालः पुरो- डाशो भवति व्वारुणो यवमयश्व् रौद्रो गावै- धुकश्चसरनडद्य व्वहलाया ste’ द्धि तेनेन्द्र तुरौयेण यजत stil sy हेवंतत् समूदाते ऽउत्मिवन्त वा ऽङइमानि fea नाष्ट्रा wma Saw aa प्रहरावेति ॥ ११॥
स sifmaqata | चयो मम भागाः सन्त्व कस्तवेति तथेति तावेमेन हविषा टि arer रक्षाठखषाहतां तौ. व्यजप्ेतां बैनयोरिय व्विजितिस्तां तथोऽ एवैष एतेन हविषा feq नाषटरा रच्ताटुखवहन्ति तथा ऽएव व्विजयते व्विजिते ऽभये me सया ऽइति॥ १२॥
स य एष आग्नेयो ऽशटाकपालः पुरोडाशो मवति ‡। सो ऽग्नेरको भागो ऽथ यद् वासां यवमयस्यर्भवति यो वे mam: सोऽग्निः सो
+ etia—ita क, ख। नाष्ा-द्ति ख) { भवलतिः-द्तिक, @ | भवति - दति ग, घ:
१४० ॥ WATTAT MU ॥ ( रप्र शत्रा)
-गनर्दितीयो भागो ऽथ agtal गाषेधुकञ्चर- मवति यो तै ag: सोऽग्निः सो ऽग्न स्टलौयी भागो ऽय ARTA भवति व्वास्तव्यो वा ऽएष द्वो व्वाम्तव्या गवेधुकासस्माद गावे- धको मवव्यथ यदनडद्धं व्वहलाया SUR ata भवति स इन्द्रय saat भागो यह चतु तन्तरीयं तस्मादिन्द्रतुरौधं नाम तदेषेवानङ्ही व्वहला efaut सा fe व्वहेनाग्नेय्यगनिदग्ध- faa wa ae भवत्यथ यत् al सतौ ave धर्मेण ava Blew «I मथ यद् गौस्तेन Raq azar ste दधि तेनन्द्रयषा हि वा ऽएतत् सब्र व्यश्च तस्मादेषेगरानडदहो व्वहला दक्षिणा *॥ १२३॥
अथापामार्गहोमं नुद्टोति। अपामागञ द्व् feq alg रक्ताटसखपाख्जत ते. व्यजयन्त aq मेषां fafafaat aat soda एतदपा- मास्व feq arg रक्तादुखपरष्ट तथो
ee ———_————— a मिणो "~~~ एव्यककक, ००० णिक
किक ee ~~~
+ 'द्स्षिणा' द्ति क, ख)
~~~
(2M Bate ) ॥ WAAR । १४१
ऽएव व्विजयते व्विजिते ऽभये sare सृया safa ॥ १४ ॥ |
स पालाशे * वा खु ववैकह्ते AT) भपा- मार्गतण्डुलानादक्ते ऽन्वाहायपचनादुल्सुक माद- दते तैन प्राञ्चौ व्वोद्ञ्चो at यन्ति तद्ग्निएु समाधाय Betis १५॥
स SHR HSH | Wt सश पतना इति युधो वे ouaat युधः avq@aaci- हाभिमातौरपाखेति सपत्लो वा ऽअभिमातिः सपत्र मपजोल्येवेतदाह दुष्टरस्तरन्रगतोरिति दुस्तरो BT रक्चोभि्रष्टाभिस्तरन्नरातोरिति सव्व ae waa तरति तस्मादाह तरन्ररातोरिति ववर्चोधा यज्ञवाहसौति साधु यजमाने दधदि- तयेवेतदाड ॥ १९॥ तद्ग्निछ समाधाय जुहाति। देव्य ल्वा
सवितुः प्रसवे ऽश्विनोर्वाहुभ्यां पृष्णो हस्ताभ्या मुपाटशोर्व्वोयण जुहोमौति aT वा ऽउपाध्-
—_ भ हव a es ets as 4 नामा म an
~~ -~-~-~-- ~^ ० ~ ~ -~ o_o
# ‘Ger - fa a!
१४२ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( रप्र" शत्रा ,
qagqaasaage carota इन्ति इत TH aizfa aaret Tafa इत्ति ॥ १७॥
स॒ यदि पलाशः सुबो भवति। व्रह्म त्रे परलाभो ब्रहमरोवेतन्राषटरा Tafa इत्ति यद्यु द्वैतो wal बे व्िकङ्तो व्वज् एवतन्ना्र warofa हन्ति Taal ता व्वधायेति तन्नष्टं रल्ला५सि हन्ति ॥ १८॥
a यदि ofear जुषोति। प्राञ्च छव मखति यदादङड्त्वा quay खुद मखत्यबधिष्म रच दूति तन्ना गत्तातसि हन्ति ॥ १८ ॥
अथाप्रतीचतं प्रनरायन्ति। स हेतेनापि प्रति- सरं कुर्वीत स यथां ततो दिशि भवति तत् gala asia प्रतीचोनफलो वा ऽअ्पामागः a यो हास्मै तत्र किञ्चित् करोति त् मेव तत् परलग्धर्दति तद्य नामादिशेदबधिष्रामु मसो इत इति तन्ना रचा५सि हन्ति ॥२०॥२॥
॥ दति दितीयप्रपादक्षे ठतौयं ब्राह्मणम् [२.४.॥
( 280 Bato ) ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ १४२
एवं चातुमास्यानि सामान्येन विधाय वैश्वरेवाख्य प्रथमं धवं faaw@— वेश्वदेबेनेति। gata faaraarfeefa- रषटकरूपप्रथमपवंणो नामधेयम् । Ga वैश्वदेवादौनां aqui’ पवणा मपेखितान्यङ्गानि मासालिष्ोवन्यायेन नामातिरेण- देतिदेष्टव्यानि। तदुपदेणसु दितीयकार्डं पञ्चमेऽध्याये समा- रातः-- “वैश्वदेवेन वे प्रजापतिरिति #। भत amtanea शखान्तरोया ufafe: area तथाच afadaa— “वेष देवेन वे प्रजापतिः प्रजा ब्रख्जत-ष्ति†। भूमानं ( प्रजापतिः &) qaet: प्रजा इत्यथः। “amt wae sfa i यथा पुरा प्रजापतिः वैश्वदेवयागीन भूयसीः प्रजाः weaz , एव मयं यजमानोऽपि तन atta तथाविधाः प्रजाः "ङ्ज eafai ताः ‘eer’ प्रजाः भभिलच्य ‘qa’ सवं aw करवाण्णेति॥ १॥ |
fetta ua विधत्त -- “na वरुणेति रथः दंखटेवा- नन्तरं चतुष मासेषु व्यतीतेषु वस्णप्रघासैः यैत । तान् वरुणपाशमोचनसाधनत्वेन प्रथंसति-- “वरुणप्रघासेवां दइति। ता भ्रस्येति। वर्णप्रघासयागेन पाशविमोचनस्य क्तत्वात् ‘oq’ प्रजापतेः ‘an’ बश्वटेवेन wer: प्रजाः? रोगपाप- गहिताः सत्यः gawatfeetq प्रजायन्ते। गत मन्यत् । दार्टन्तिके योजयति - “an एवैष इति । “ar भ्रस्येति। ‘Te’ यजमानस्थैत्यथः ॥ २॥
* २भा० २७२ण््ा ATA! वस्तुतोऽध्वायारम्भमत Ta च्वातु- मास्योपदैश्रारम्भः (५अ० ९ब्र/° २५००) | t Fe ब्रा १, ६.२. १। ‡ च-क-पस्तक्योरिदि मधिकम्,।
१४४ ॥ ग्रतपंर्ध्राह्िणम् ॥ ( शप्र रेब्रा° )
sata wa विधत्ते -- “or साकमेधैरिति । भथ वरुण परघासानुष्ठानानन्तरं चतुषु मासेषु साकमेधाख्या यागाः कायौ; | लान् पापरूपश्नतजयसाघधनलेन सदृष्टान्तं प्रणंसति-- साक प्यव दति, तेः watery अघ्नन् हतवन्तः | ‘gai’ Sarai ‘aad fafafa’ इदानीं दृष्यते, ता Ata’ साक ag. व्यजयन्त प्रा्वन् । “तथो एवेत्यादि , सिषम् ug
aq qaqa पव विधत्त -- भथ शनासी रीयेपेति # 1 शनो घायुः, सौर wifes , तदवत्यं हविः शनासोरोयम् ; तयो- गात् चतुरं पव शनुसौरीय मिलयुचेते ¶# । Coa रसाविति | gaia wera हि feng काण्डं AZ सुक्तम् - (श्रथ यन््ाच्छनासीरयेण यजेत या 2 देवानां शौरासौत् साकमेधे रोजानाना विजिम्धानानां AREA मध यः HIATT प्रजितस्य रस भासत् तत् Hay साया चैव देवानां ata साकभेषैरौजानानां विजिग्यानानीां यड च संवतरस् प्रजितस्य रस श्रासीत् त मेतदुभवे परि षद्ामन् कुरते - इति ‰। शनासीरोयप्रयोगकालः सूतितः-- “पवित्रदोन्ता- स्थाने शुनासीरीयम् - इति § । पवित्राख्यस्य सोमयागस्य संव at यस्यां faat दीक्षा क्ता, तस्या फाला नशक्प्रतिपदि चतुरे पवं कार्यम् 1 WANA पवित्रशनासीर्ययोममध्ये वैश्वदेवा- रौनि तीण पर्वाणि क्रमेण चर्ुषु, मासेषु का्यणील्युक्तं भवति ॥
ee eee ie गम
i er ` ee ee ee `न ज
ee ee >
+ शुनाभ्रौयंगः- दति मूलपाठः |
tate site Ho HL tel Ae He uss द्रष्टम् । { २, ६. ३. 8 (रेभाः ४०४८० १०० ) द्र्यम् |
९ का० Blo Mo १५. ९. १६ ।
( २ tte ) । पञ्चमक्रारडम् ॥ १४१५
ayaa # विधन्तं - “श्रय पञ्चेति Pi "पश्च घातीयम्' इति कमेनामधेधम् । (्राहवनोयम्' भग्न ‘aga’ cam प्रतिदिशं मध्ये च पथक् aaa) प्राज्यस्थाल्याः ‘gay (उपघातम्' उपदहत्यो पहत्य गीला (जुहोति ॥ ४ a
तत्र yatfemau पञ्चसखग्निषु समन्तकं हवनं विधत्त - “q प्र्वक्चा दत्यादिना। पूर्वां भवः पूर्वादयः रग्निः) ° श्निनेतेभ्य इत्यादि । afm: नेतं नयनस्येष्टप्राषेः साधनं येषां तेभ्यः । पुरस्सद्भ्यः' पूरव॑स्यां दिशि स्मदन्तोति तथोक्ताः, तेभ्यः ‘eda, ‘are’ सदत मसु । एव सुत्तरत्रापि योज्चम् | (दुवस्य द्यः" दुव इत्यन्ननाम § ; इविलच्तणानत्रयुकतेभ्यः ॥ ५ ॥
sa पञ्चभिमन्तैः aaafay ear पुनस्तानमौनेकगिक्त्य ata मन्वैदहवनं विधत्त-- “श्रध ae fafa |. aware ग्नौन् Ue AAW समस्य Yea! तानेव मश्तान् ¶ृ पुनः usfa— “ये रेवा इति xe । अर्थस्तु पूववत् ॥ ६ ॥
पञ्चवातमीयहोमस्य द्रव्यं विधातु are— “aw वै टवा
ad
# ते" सं° ९, ८. ७, '"पष्छेष्मीयमन्ताः' |
t का श्रौ Ho १५. १, २० |
{ वा" Wo £. By, २--€ |
§ दवम् परिचरणे परितापे चः कण्डादिः। दुवस्यति'-¶ति परिचचरणकमसु पठितम् (निघ०३. vu.) दुवस्यति, gaat राघ्रोतिक्मा"-द्ति afta १०. २. ७।
| का० Blo Mo १५. ९. २१९ ।
¶ृ तेषा मेव Haat yeaa “A दरेवाःः-ष्ति प्रद्इय सपाः हायेयेव fate! संद्धितायां तु एधगेवान्नाता,!।
क वा० Wo ६. Bd. ९-५।
१९
१४१ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ (Wo शत्रा° )
बूलि। “तद्टोचुरिति। "तत् तत fafaanen देवाः ऊचुः ema किम् १ इति। ‘carte नाष्ट्रा नाश्कारोणि 'रत्तांसि' ‘fey “उत्पिवन्तेः उत्कटं पिवन्ति, प्राणिनि anata: ‘ear इति हषं । एभ्यः" रक्तोभ्यः ‘qa प्रहरामः ‘ef विचा , श्राज्यरूपेण ATT तान् TARA एव ANT । aaa हि भाज्य Tay “si वै टेवा वज war — दूति #। “am एवैष carter geal मनुष्ठातुरपि तथा- विधफलप्रासिदगंनम् ॥.७ ॥
ञ्मीनां समासेन क्षत मादुतिपञ्चक प्रगंसति-- (अधं यदेता इति । पूवं माहवनोयस्य पञ्चधा व्युहनेन त ute (क्षरन्तिः हिसन्ति। “AT हिसायाम्'?-इति धातुः † । aur तस्य “aay waaay विहन्ति faguafa । “az saaa’—wWa was) त मनेन पुनः समदय पष्चादति- करणेन संहितवान् भवतोति ॥ ८ ॥
तस्य waa वियुक्त AMT efauaa विघत्ते-- “AS nfearen शति §। “auafai स्थस्य सव्यभाग तिष्ठव्रेकः , सारशिश्चैक इति दौ; भ्रष्वगतां तिलस्य सारथिगतां दिल agra fafaar TATU quafa— ‘a पञ्चेति) प्राणवातयोरेकल्वात् पञ्चवातौयहोमस्य WTA प्राणासकश्च रथो zfamaa युज्यते । तस्मात् कर्मणोऽपि पञ्च वाताः प्राणा भस्मिन् सन्तीति "पञ्चवातीयं नाम सम्पन्नम् ॥ <~ ॥
i ~~~
ee + स कि ------~-~- न = ----
# Ao Fo ६. २, २. ७ ALAA | + रुधा० प° २धा०। t qo प vd ute | § काः Ble Ho ९५. १. RV!
+ क
(amo gate ) ॥ पश्च ममरकाण्डम् ॥ Ure
आ्आरोग्यकामस्यापौमं Ba’ faat— “a हेतनापीति। aaa’ waa ‘farsa’ चिकिस्ेत् । “भिषज् विकित्लायाम्” इति घातुः#। श्रत एव सूतितम्- व्याधितस्याप्येव fafa †। प्राणष्यायुष्रः शरौरधारकत्वात्। सः" प्राणरूपेण ‘qa’ श्रपि पुरुषशसररेऽमुप्रविष्टः सन् ठसिभैदात् दशसु चक्षुः. matfertg सञ्चरन् (दशधा विहितः भवति। wa उक्त दशाइतिकरणान् (दश प्राणान्" व्याधिते पुरुषे" (त्सर wad सवं मायुः" वि-्दधातिः। ‘a’ तु गतासुः इव भवतिः तम् श्रपि' ata होमेन श्राहरति एव पुनजाँवयत्येषेत्यथः ॥ १० ॥
यागान्तरं विधत्तं -- “अथेन्द्रेति। श्रथ पञ्चवातीयदहोमा- नन्तरम्, इन्द्रसुरीयथतुर्थहविदेवता यस्मिन् कमणि, तत् न्द्रतुरीयंः कमं aga इत्यथः ¢1 तस्य हविश्वतुष्टयं विधन्तं - आग्नेय cafes । शगवीघुकाः भार्य. गोधुमाः | । ‘aes ad नाम ककुव्रदेशः , ae श्रन- ew vera चतुर्थो, aan “दधिः “tmy waza कुयात् । अय faad— ^'तेनेन्द्रतुरोयेशेति।
यागस्येन्द्रतुरीयत्व माष्यायिकया दण्यति- “इन्द्रानी उ वैतदिति। 'समूटाते' संवादं Haart ॥ ११॥
.. -------~---~-~ ~ ee
---" ~~~ ~~~ ee -------~* ~ - =+ -+ - -- ---
# कण् 1° To २३ धा० |
+ का० sito So १५. १. २३ (राजखयाद् बदिः) - द्रति ककं; |
tate श्रौ ख. ९५. ९. RB! wae कारानां श्वोभूते ual a सं १, ८. ol
§ काण ate Me १५. १. २५।
| “aya महतां जलजानां eat तानि फलानि'- द्रति देवर,
~
१४८ ॥ गतपथ्त्राह्मणम् ॥ ( ao शत्रा* ,
“स हामिरित्यादिना, भरनेस्रयो भागाः; इन्द्रस्य qua एको भाग इति aaa इृन्दरतुरौय fafa नाम निर् mq) WE मन्यत् ॥ eRe
gauinad क्रमेण प्रतिपादयति -ध्सय भराग्नेय दूति *। न्यो वर्ण safe: वरुणो सद्रश्षोभावप्यभ्निरेव | तथाच त्र िसोयक्षे-- “ते देवा भ्रमि agafafa nga ख तेधा- मानं व्यक्ुरुताम्निः ठतीयं ag ढतौयं वरुणं ठतोयम्'- बति ¶। “वास्तव्य दति । we: खेलु वासुभवः। WAS वाद्यो यन्नभूमिश्मशानादिर्वासुः । गवौधुकाः $" भपि वासु अवाः, । wat गावीधुकदविषी § रुद्ररेवत्यतलं युत fafa | cay यदनडद्या इत्यादि । उक्ताम् ॥
ae टत्िणां विधत्ते -- “तस्मादेषैवेति | । दद्िषाङूपाय case श्रग्निवसगसुदरद्रदेवताना मौचित्यं दर्णयति- “सा दि वह्ेनेति। युगवदनप्रदेे कषष्णवणत्वात् श्रेः सम्बन्धिनो | ata सत्यपि, धर्मणः far ्रयोग्धे नानोवहनेन वारुणौ ; वरुणो fe aut: सर्वान् .बक्नाति। गर्वा रुद्रदेवत्यलादु ‘aq रौद्रौ । रएतदीयस्य दध्र शेन््रलात् "तेन ‘GeV इन्द्रदेव-
~ ^~ -~
+ quae , वारणो यवमयचखरः , Uae गावेधुकः , वद्धिनौ- दघरेन्रम्"-रति का० श्रौ ख १५. १. २५, RH RE २८ ।
^ Fo alo १.७.१९ दत उत्तरं तच GA मानात् “सोऽत्रवोत् , ace तुरौय fata | अद मितीन््रोऽत्रवौत्। oe | स दन्द्रस्तरोय मभवन्। वदिन््रस्तुरोय मभवत् , तटिन्रतुरौवस्मेन््रतुरोयत्वम्"- दति )
+ gaya —xta मूलपाठः |
§ “गवीधुकष्विषः--द्रति ज,
| "तस्यैषेवेति'- द्रति म्लपःठः; |
[ रै
( 2We Bate ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ १४९
ताका#। UATE अ्ननडहो' एतसखेन््रतुरौयकमणो |ferar- लेन संयुज्यत Tad: pues
विधत्त -- श्रधापामार्गतिकैः। तं ust विजिलिसाधन- त्वेन प्रशंसति -- “saratia @ar इति। ‘“sarasaa’ भरप- माजनं क्ततवन्तः। “श्रपग््ट इति। इदानी मप्यपमा्जनं करोति Sues
तस्यामुष्टानं सविशेष माह-- “स पाला afar चलाश- वैकडतयोरन्यतरनिमिते सुवे" भपामागेतण्डलानाधाय भन्वा- हायपचनागेसल्मुकश्चादाय MITE vege वा "यन्तिः, तत्नानिनं प्रतिष्ठाप्य होमः कर्तव्यः |॥ १५॥
उरमुकादान मनृद्य मन्तं विधत्त -- “a उर्मुकं मितिष¶ृ। aay "तनाः agar ‘ave’, “afi aat: अभिमन्यमानान् सपन्नान् अपास्य प्रपचचिप। “ag पे पणे" ## । एव मनिष्ट निति सुक्ले्टपा ततिं प्रार्थयते- दुष्टः"
# "वद्धिनीेदध्येन्रम्"--द्ति काण alo दु १५. १, २६. । 'वद्िग्धा
गोरधि वदिनौदधि। चनोवदतीति वहिनी गतैः, दति चाच कक; | t Fito श्रौ° Ho १५. १. ३० । 'वददिनौ Agefaur—ecf त°
Wow! "यद् वद्धिमौ, aati; az गतै, तेन सीरी; यद्धं नुस्तेनेन्रौ ; यत् सती सतौ दान्ता, तम वारुणौ सच्दटध"-दति च तत्र qe त्रा १. ७9. १।
{तै सं १, ८, ७-ते Alo १. ७. १।
§ का sito ख० १५. २, १। शन््रतुरीयाच भूते काण्वानां पठाते- दति aa कक; |
| का० श्रौ सू° १५. २. २ ।
¶ Fite sito सू ६५. २,५। कन feo प” द ध्रा०।
१५० ॥ शतपथत्राद्मणम् ॥ ( रप्र Rate )
gag ATM: खयम् qua? nay “AT, “A वाहसि' यजमाने ‘ag. wa धाः धारयसि ॥
awa प्रतिपाद मनद व्याचष्ट “शने agala ५ । वचःपदस्य anata माह -- “aly यजत्रान sfa 1 (दधत् घ्नारयदब्वित्यथः ॥ १६ ॥
हवन मनय aq विधक्ते-- “तदम्नि मिति) ““्टवस्यं देति $, व्याख्यातम् | 'ठपांश्नोरिति। “उपांशुः नाम aqad प्रधमो ग्रहः, तस्य Qaiw (लुष्ोमिः। तेन eaaa ‘wa’ तं निहतं नष्ट भवतु! खाषः ददं हवि; सुहत मसु इति ॥ १७॥
पालाभत्ैकङ्तयोरेकतरस्य हवनोपयुक्स्य सूवस्य Fad agate विधत्ते- स चदि पालाश इतिः । Balad usfa— “रक्षसा fafa] FMT! "रक्षसां वधाय' “av लाम् , भस्यामोति शेषः ॥ १८ ॥
न्तर यदीति। ‘ae’ waa: प्राङ् VS: पूवंस्यां दिशि nat जुयात् , afe qa’ ‘are? प्राग्दिक्सम्बहम् "अस्यति चिपति । sefesatetaas सोज्यम् । ईवनप्रदेशात् afadaa विधिल्सुरादो तन्त ¶ पिला व्याचष्टे-- “waft
a SS ee र ~ Te "न ~ ~ -- __-- ~~~ __ ..------~---*-~----~~--~ `
# वा० Wo ६, ३२७. ९। tate ite सू० १५. २. ६। tate We ६, इट. १)
६ ato Ble Ae १५. २, ७ । | वा० सं ६. ३८. ९।
¶ वा० Wo ६. ३८, २।
( 280 Bate ) ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ १५१
aii भनेनापामागहोमेन रक्तः ‘safaw वयं इतः वन्तः । Wt लुः ॥ १९ ॥
एतक्मन्करणकं पुनरागमनं विधत्तं- “म्रधाप्रतौन्त मिति #। “sa श्रप्रतोततं' तं utd प्रतिनिदच्य , भनवेच्छे- त्यथः । श्रभिवदमानस्यापि खोपद्रवपरिहारायेभं Ha विधत्त स हेतेनापौति। ‘ata’ भ्रपामागहोभेन श्रपि', न कैवलं पच्चवातौय्ोमेन , एतेनापि श्रतिसरं aca मभिचार्यमाणः; क्यात् ti हवने कञ्चिद् fate विधत्त — “स यस्या fafa | भ्रभिचारको यस्यां ‘fefw भवेत्, तां fest ‘gate’ गल्ला Seq “प्रतोचौनफनल दति। श्रपामा्गमन्लर्या प यतः प्रतौचौनफलाः § सखात्ानं प्रतिगतेरवाख्मखैः फलैयक्ताः |; श्रतोऽभिचारकः “aa? यजमानाय किञ्चित् पीडादिकं कुयात् । ‘a aa रतेनापामागंहोमेन प्रतिमुखं धुवतिः हिमस्ति, तत्कुलोऽभिचारः त भेव प्रतिनिहच्य हिनस्तीव्यर्थ; | निवत्तनमन्तेण naman विधत्त -- “ae नामेति ब । “wafanrg fafa, अमुम्" ्रसो'-दति पदयो; खाने भ्रमि चारकनामधेयं दितोयान्तत्वेन प्रथमान्ततेन चादिशेदित्यर्थः ॥
wa सूतम्-- “देवस्य लेति जुहोति, रन्तसां afa सुव मस्यति, at fed यस्यां जुहोत्यवधिषम र्त vara.
~~ = ee ere प
oe a = न~~ ~ ---- ~> ~~~ = = ------ - - - ae - -
# का ayo WoW. २. =I
t का ate Wo १५. २. ६।
{ नास्त्येतत पदं ज-पुस्तक ।
§ “प्रत्योनफल.- इति ज
| "फले पक्त - इति ज । ¶ काण श्रौ" To १५, २.१० |
१५२१ ॥ NAVAATS TA ॥ ( 2Ho Bate )
aaa अभिवधरमाणोऽपि तां दिशं ग्वाभिचरतो नामादि- थेत्"- दति HN RON ALR 8. | ॥ इति शौसायणाचाये विरचितै माधवीये वे दाचप्रकाे माध्यन्दिनिशत पथन्राह्मणभाष्ये
पञ्चमकाण्डे दितीयाध्याये चतुरं ब्राह्मणम् ॥
( अथ पञ्चमं ब्राह्मम् . ) मागन वे षणव मैकादशकपालं पुरोडाशं निर्वं- ह + Bee a परति । Wega FR awd ज्िकपाल वा पुरोडाशं We वा तेन faiqaa यजते पुरषानेतदेवा उपायं म्तधा snag ऽएतत् पुरुषा- नैवोपेति ॥ १॥
स यदामनाप्रैषणवः † । एकादशकपालः पुरो Stat मवल्यग्नर्वे दाता व्वेव्णवाः पुरुषाम्त दस! अग्निदाता पुरुषान् ददाति॥२॥
~ > > © a aA
अथ यदेन्द्राव्येष्णवः। चस्भवतीन्द्रौ व
—
ne A, mae ee
+ "होभसवप्रासनागमनेषु'- दति तच्छेष; का० Alo Me ९५. २.६ १०) † "वः"- द्रति ख, व'-द्ति ग, घ।
( रेभर° भत्रा० ) ॥ GAARA ॥ १४२
यजमानो aN AT: पुरषास्तदस्मा ऽअनिर्दाता प्रषान् ददाति ते रेवेतत्ब0प्पुशति तानात्मन् GTA *॥ ३ ॥
अथ य॒दरष्णेवः | चिकपालो वा पुरोडाभो भवति चर्व्वां यानेवास्मा अग्निदाता पुरुषान् zeta तष्वेवेतदन्ततः प्रतितिष्ठति az पुरुषान् कम॑ चिकौषति शक्रोति वै तत् कतुः तत् पुरानेवेतदुपैति पुरुषवान्त्मृया इति तख व्वामनो गोदृक्फिा स हि व्वेष्णवो यडा- मनः ६ ॥ ९ ॥ ।
अथापरेण चरिषंयुक्तन यजते | स॒ अग्ना पौष्ण मेकादशकपालं एरोडाशं निव्वपलयेनद्रापौष्णं चरं पौ se aa fsigea यजते पशू नेव तदेवा sari ऽएवैष एतत् परू नेबोपेति | ५॥
क कुरुतेः- दति क, GZ!
t व्वः- दति, घ |
‡ "स वानेवास्मा' -द्ति क, ख)
§ omy fa am, घः | "व्पेति"-ष्रति ख।
29
१५४ ॥ शतषत्राह्मणम् | ( रेप्रे° Bate )
स यदाग्नापौष्णः + | एकादशकपालः पुरो. डा भवल्यगििव्वं दाता पौष्णः पशवस्तदस्मा ऽअग्निरेव दाता पशून् ददाति + ie
अथ यदेन्द्रापोष्णः। चरुभवतीन्द्र वे यज- मानः पौष्णाः पथवः स॒ यानेवास्मा ऽभग्नि- दाता ama ददाति तैरेवेतल्बम्पुते ताना- लन कुरते ‡॥७॥
अथ यत पौष्णः। चरभवति वानेवास्मा ऽअग्निर्दाता पशुन ददाति तेष्वेवेतदन्ततः प्रति- तिष्ठति भदे प्रशुमान कम चिकौषति शक्रोति a तत॒ aa तत. पशनेवेतदुपेति प्रशुमास्स्सूया {इति तख श्यामो गौद्तिणा a डि पौष्णो यच्छामो द वे श्यामस्य सूपे qa चेव लोम क्ष्णं च इन्द 4 मिथुनं प्रजनन प्रजनन 4 पूषा पशव fe पषा पशवो fe प्रजनन निधन मेत्रेतत् प्रजनन क्रियते तन््माच्छयामो गौदल्तिणा॥८॥
ज ा -ष्लति ग, घ) । +} ददानि -र्तिक,घ | 7
{ (कृरुति"- द्रति क, ख।
( २अ० Yate ) i पञ्चमकार्डम् ॥ १११
अथापरेण चिषंयुक्ेन यजते *। सो ऽग्नौ- arate मेकादशकपालं पुरोडाशं निव्वंपलेनदरा- सोम्यं चर् सौम्यं चरं तेन faugaa यजते aa एव तदेवा उपागरंसथो एवैष एतइचं एतरोपेति॥ < |
स यदम्नोषोमोयः। एकादशकपालः पुरो- डाभशो भवव्धम्निव्वं दाता व्वर्चः TATA अग्निरेव दाता व्व्चों ददाति + ee i
अथ यटन्द्रासोम्यः। चसभवतीन्द्रो 3 यजमानो व्वचः सोमः स azar’ $अग्नि- दाता @at ददाति तेनवेतत्य्म्पशते तदा- त्मन् कुस {॥ ११॥
रथ॒ यत् सोम्यः । aquata यदेवास्मा ऽअग्निर्दाता व्वर्च द्दाति तस्िव्रेवेतदन्ततः प्रतितिष्ठति यदै adel कमं चिकीर्षति शक्तो ति बे aq कत तद्वच णठतद्पेति ब्वचखोौ wat ऽइति नो द्यवच॑सो व्याप्त्या चनार्धो-
भिक + ~ ~
[
* (यजते इति ग, घ। t 'ददाति'-द्ति a ¦ कुरुते'- दति क, ख
१५६ ॥ गत पश्यत्राह्मणम् ॥ ( देप्र° Bao )
sfa तख वभूगौर्दलिष्ा स हि. सौम्यो aed: *॥ १२ ॥
अथ प्रवो ua, व्वेष्वानरं दादशकपालं पुरोडाशं निव्यंपति Seay यवमयं aq ताभ्या मनुचौनाहं व्वेषटिम्यां यजते समानबर्हिभ्या aT ॥ १३॥
स वदैश्वानरो भवति। संवत्सरो वे व्वेश्वा- नरः AGT: प्रजापतिः प्रजापतिरव तद् Hala प्रजाः aaa भूमानं प्रजाः WET Fal ऽइति तथो suse एतद् भूमानः प्रजाः खनते भूमानं प्रजाः शष्ट सूया Safa + ॥ १४ tt
अथ यद् दाद्शकपालो भवति। दादश वे मासाः संबत्छरख संवत्षरो व्व TAT TT, हादशकपालो भवति ‡॥ १५॥
अथ यदारुगो यवमयश्चसभवति। तत्समा देवेतद् वरुणपाश्ात् HAWS ACUI प्रजाः प्रसुञ्चति ता अस्यानमोवा अकिल्विषाः प्रजाः
et
Sa RE A नान = Oe Sn क
# यदभु; दति ग। t शति'-्तिक। ; 'भवति'-. दति a |
( रेश्र YaTo ) ॥ UQARWwA ॥ १५०
प्रजायन्ते ऽनमौवा अकिल्विषाः प्रजा अभि सया Sia Wee ॥
ऋषभो व्वेभवानर्ख द्क्तिणा | स'वत्सरो वे ववे्वानरः संवत्सरः प्रजापतिङषमो a Wat प्रजापतिम्तन्ाहृषरभो व्व ग्वानरख afaar ठष्णं व्व।सा Bare तद्वि RET यत् ष्णं यदि क्ष्णं न॒ व्विष्देद्पि यदेष किञ्च व्वासः स्याद् ग्रन्थिभिहि व्वासो aad aa हि ofan १७॥४॥
॥ इति हितीयप्र पाठके चुघ ब्राह्मम् [२.५.] ॥
wa त्रिषंयुक्तष्टित्ियं विधित्सुः प्रथमं त्रिषंयुक्त॒मनुक्रा- मति-- शश्रासावैष्णव मिति। तदु विधत्तं-- “aa तिषं- युनेनेति # । तिभिहविर्मिः संयुक्तं [ad तिषंयुक्तम् ], तेन यजेत । पुरुषप्रा्िहेतुता माड (शपुरुषानवे तदिति | यतो देवा एतेन तिष॑युत्रेन सहायभूतान् कर्मकरान् पुरुषान् WAI: , तथा यजमानोऽपि तथाविधान् पुरुषान् wa यागेन प्राप्रोतीवत्यर्थः ॥ १ ॥ |
तोरि हवींषि विभज्य स्तौति-- “a यदागनादैष्णव इति। Swat: पुरुषा इति विष्णोरवतारस्लीकारेण मनुष्यसम्व-
ee rene -- ज ---*
"स म ~ ere Se
+ का० श्रौ we १५. २. १।
Po ee
११५६ ॥ शतपथत्राह्म शम् ॥ ( र्प्र° छत्रा )
न्यात् मनुष्याः सवे वेष्वा" विष्णुधिष्ठिता इत्यधेः | ‘aa’ नथा सति ‘Ma यजमानाय WATS MAMTA "दाता भग्नः" विष्णाककान. "पुरुषान्" ददातीत्यथंः ॥ २ ॥
प्रहोजन are— “रथ यदन्दरावेष्णव इति #॥३॥
“श्रथ यद् वैष्णव इति। (“तेष्वेव तदन्तत दति । Wea वसाने कवलवेष्णवयागेन "तेषु भ्रगनिद्तषु स्वसम्बष्ेषु विष्णुात्मकेष्वेव पुरुषेषु प्रतिष्ठितो भवति। श्रय पुरुषप्रापषेः फल माद -- “ae पुरुषवानिति। यतः पुरुषसदायवानेव "कर्मः an मिच्छति, शक्रोति च; भत ‘aq’ तैन प्रध- मेन लिषेयुक्तेन 'पुरुषानेव' प्राप्रोति। aa दस्िणां विधाय स्तोति-- “तस्य वामन दूति! ‘arma’ Baty: । यतो वामनो विष्णुसम्बन्धौ , अतो Amant efauaa भवित् गुण्यत इत्यथे; 4 ॥ ४ ॥
fda विदविष्कं विधत्त- '<दअथधापःथेति। शरस्य तिषेयुत्रस्य पशरपरासिहेतुता माह “पशूनेठेति। पूववद् योज्यम् । अरत विष्णुख्थाने पूषेव fang: ॥ ५॥
Ce gear इति। “पोष्णा; पशव दूति। पूषा fe पशुना सुत्पादकः, अतस्ते पौष्ण; । श्रुयते हि--“पूषा पशूनां
प्रजनयितेति Fu ६॥ "य यत् पौष्ण इति। “waa द्चिणां विधन्तं —
~~ - eee ~~~ eee —— ee ee I ----
ee Ho १, ट. द; ते" Me १.७. २।
† "अमत्रिषाव Uae surat वामनौ दत्तिणा"- दति का श्रौ Ae १५. २. १२)
t Fo Alo १.७. २.९ AAA |
(र्शर Yate ) ॥ पेच्चमकाग्डम् ॥ १५९
"तस्य श्याम इति । श्यामो गोरिति * ‘aq’, स हि पौण; पूषदेवतान्मकः । तदेवोपपादयति-- हे वा इति। श्याम ava शक्तञष्ण(मकदिरूपयोगात् । feaagrrerc पृषरूपता माह-- “ea वा sfai लीके हि स्तीपुरुषासमकं "दन्दः मिथुनं" परस्परं dee’ तत् शभ्रजननं' प्रजोत्पषिकारणम् ; पूष्णोऽपि तदेव wea fafa ager पशवोऽपि gaa: यतः पूषाकमकाः 'पशवः', तेपि प्रजननं amafafafa- सम् ; अतः शक्तक्ष्णामकस्य श्यामस्य गोदानेन पशूत्पसि- निमित्त मिधुन भेव सम्पादितं भवतौत्यधः; sa: पश फलके यार दक्िणात्वेन युज्यत इत्यध; ¶ ॥ ८ ॥
ठतोयं तिषंयुक्ं विधत्ते-- “श्रधापरणेति । तस्य agen. नता माद “ag एवैतदिति। “aay aw तजः। भव विष्णु्याने सोमो fata: neu
स यदामीषोमोय इति “ag: सोम इति। सोमस्य यागहारा तब्रह्मवचसनिमित्तलात् तादात्म्यव्यपरेणः। भ्रन्यत् पूववद् योज्यम् ॥ १०॥ ॥ ११॥
“sy यत् सौम्य sfai “at wage दएति। खव- चस: श्रतेजस्वद्य यद्यपि व्याति; स्वपदार्थव्यापनशक्तिरस्ति, 'चन'-गब्टोऽप्यर्थ , तथापि तथा ‘arr afa नः खलु
— 3
= ‘afagaem गौ; सर्वत्र" इति ate atte Ho १५. २. १३ | e ® क ‘qa जातिरूपं fay न गद्यते तच aaa Maia दति
चात्र ककाचायः | † “aria: tala, पौष्णः श्यामो दस्तिणा"- इति
Blo श्रौ" Ho १५. २. १४।
१६० ॥ शतपघत्राह्य णम् ॥ ( 2H Bate )
‘ay? प्रयोजनं विदयते इति। तस्य efaut विधत्ते-- “्वस्नरमौरिति #। स हि सोन्यः' दूति चन्त, भवत्येव; "एतद सोमस्य रूपम्" - दति श्रवणात् fT I er
अधानन्तरदिवसकात्तव्यं दिद्विष्कः यागं विधप्तं -- “wa ग्लोभूत दति । ““अनूचीनाह fafa भ्रनूचौने पूर्वापरोभूै went श्नु चौनाहम्', क्रियाविशेषण मेतत् | वै श्वा नरेष्या पूर्वस्मिन् दिने यजेत , वारुण्या अपरस्मिन् दिने । एवं भित्र तन््ेरौतौी यामौ ari: रएकस्ित्रेवाहनि वा समानतन्वाभ्यां यष्टव्य मित्याह-- “समानवह्िभ्या fafa | वहिरुपलक्ितं aed तन्तं समानं साधारणं ययोः ते समानवहिषौ ॥ अरत सूत्रम्-- “श्वो वैश्वानरो दादशकपानो वासणदधैकतन्ते, श्वो aan.” ata पः ॥ 22
wana दविषो वैष्वानरदटेवताकत्वं प्रणमति - “a यदु वैश्वानर इति। श्रमैः संवत्सरालमकत्वं मुख्याम्नेः संवत्सरा दिति षष्ठं काण्डे समाम्नास्यते६। भूमानं प्रजा इति, भूयसी प्रजा इत्यथः ॥ १४ ॥
कपालसङह्ृपां प्रशं सति-- “ग्रथ यद् दाजशकपाल इति। Saati, संवत्षरातकत्वात् तस्य मासहादशकरूपतात् तदी- यस्य हविष; कपालेषु दादगसद्या युज्यत TIA ॥ १५ ॥
__ ~~ ----- ------- न्क --~ -- ~ a ~~ ~~~ ~ -~ -- ----- = ---- ~~ -* ॥ ~ - --- ~ ----~
+ ‘eae Baier सौग्यो व्भरत्तिणा"- दति कः sito We ९४५. २, ९५ | ते” Wo १.६... qo ato १. ७. २।
t Ao Ho २. १. 8. Yo | "सण्टडो]'- दति तच्छषः |
‡ का० Blo WoW. २. १८, १६॥। THA वारुणः ।
६ ‘azar, - हयादिकं धका ३ेप्र० dAle RH? ALAA ।
\
( 2We Yate ) ॥ पद्चमकारडम् ॥ १६१
fama विः प्रपंसति-- “श्रथ यद् mau इति, “aaaanfefa | wa’ तत्र "एतत्" uta वार्णयागीन सर्वस्मा टेव "वरुणाशात्", तथा ‘ARIA’ वरुण्पाशक्षतात् सर्वस्माद् दुःखात् प्रजाः प्रमुञ्चति" vee
अनयोहविषोः क्रमेण दत्तिणा मभिधाय प्रणसति-- ऋषभ इति । ऋषभो वे पशूना मिति। यतो aya नरः परम्परया प्रजापतिः, हषभोऽपि पशूनां पतित्वात् प्रजापतिः; भरतो वंश्वानरदेवताकयागस्य दक्तिणात्नेन युज्यत दूत्यथः । “afe areu मिति। रात्राभिमानिरेवता वरणः, रातिश्च awatt, भरतो लोकेऽपि यत् aw तद् वार्ण मित्याह । क्रणवस्त्रालामे anima ‘ara’ 2g मिद्य THe । तस्योपाध्यन्तरेण वरसणसम्बन्धित्त सुपपादयति- “ग्रन्यिभिहोति। afeata पाणः, पाशो fe वस्णस्येति तद्योग्यत्वम् । भयं दक्तिणामेद इदध्योर्मिंब्रतन््ल्वे वेदितव्यः | समानतन्वते fe vata द्रव्येण परिक्रीता was: wd प्रयोगजातं कुवन्तीतीतरवेयध्येम् । तदुक्तं कर्कापाध्यायेन- "तन्रमेदे चैतद् भवति; taaad तु चोदकपरिप्राप्तोऽन्ा- wa: -sfa ॥ १७॥४[ २.५. ]॥
दति योसायणाचाय विरचिते माधवीये वेदार्थप्रकाशच
माष्यन्द्निशतपथब्राद्मणभाष्ये पञ्चमकार्डं रितौयाध्याये पञ्चमं ब्राह्मणम् ॥
# “ऋषभः yaa दक्षिणा, कषयं वास vat, मभाव ग्लवयाम्"- दति का Bite मू० १९. २. २०, f १५. २. २० @aatafiaa | २९१ oa
१९२ ॥ गरतपथब्राह्मणम् ॥ { ame sate }
वेदार्थस्य vata तमो हाहं निवारयम् । पुमथांखतुरो देयाद् विदातीचे महेश्वरः ॥ २ ॥
ब्रह्माण्डं Tava कनकषटयतुलापृरपषौ खणंगभम् , Batata # पच्चसीसी-१-स्िदशतसलताधेनुसौवणभूमौः | रब्ोखां सकावाजिहिपसदहितरथौ सायणिः + सिङ्रणार्या $ , व्याणि दिश्वचक्रं प्रथितविधिमहाभूतयुक्त eed tt धान्यादि धन्यजन्मा तिलभव मतुलः खणजं वणसुख्यः , कारपासीयं क्षपावान् FRA मजडो | राजतं राजपूज्यः | पाञ्योयं AAA ¶ लवणज AZT: TAT WHAM: , aqiant रल्नरूपं गिरि wHA सुदा पात्साल्िङ्गग्णायंः ॥
sfa सीमद्राजाधिराजपरमेश्बरवे दिकमार्गप्रवत्चक- स्मीदरिहरमशहाराजसाम्ब्राज्यधुरन्धरेण सायणाचार्येण विरचिते माधवीये बेदाधंप्रकाथे माध्यन्दिनिशतपथत्राह्मणमभाष्ये पञ्चमकाण्डे दितौयाध्यायः समाप्तः ॥ २५
„~ ~ -------- -~ ---~------ --~ --- ^ ++ ---~= ee त [> अ गि ~~~
#* Tea —xta ठ (९) | † “सप्रसोरीः- दति ठ t ‘ayaa,’ स्यात् ? § स्यात “सिङ्नार्यो' १? | 'मलडं'- स्ति a ¶ 'प्राज्यवुद्धिर"--द्ति Z!
(१) ठ-दति प्रथमकाणोयसलम्पादकोक्ताां विदत द्रद्यम् |
em we
(Ro Cate ) ॥ पश्चमकार्हम् ॥ १११
( we हतोयाध्याये प्रथमं ब्राह्मणम् . )
अरण्योरग्नो समारोद्य। सेनान्यो Wergz पररल्याग्नये ऽनौो कवते ऽषटटाकपालं पुरोडाशं faa पल्य मिनिव्वं देबताना मनक सेनाया वे ara TAA तस्मादग्नय ऽनौकवत ऽएतद्ा SARA रलं यत् सैनानौसश्मा ऽएवेतन सूयते ay ख मन- पक्रमिणं कुस्ते तख हिरण्यं दक्तिणाग्नेयो वा ऽएष यन्नो भवल्यग्ने रतो रण्यं तस्मादिरण्यं दचचिणा *॥ १॥ |
अथ प्रवो wa | पुरोहितद्य गान. UTM वार्हस्पतं चरं निर्व्वपति वुहस्यतिर्व्वं देवानां पुरोहित एष वा ऽएत् पुरोहितो मति तस्माहाह- स्प्यो HAGA ऽअद्ेकः रलं यत् पुरोहित- म्प्र ऽएवत्ेन संयते as ख मनपक्रमिणं कुरुते तस्य fafaasr गौदक्तिणेषा at saat .वह- स्पतेर्टिक्तरेष उपरि्टादयम्णः प्न्यालस्माक्छिति- पृष्टो बाहस्पत्यद्य द्क्चिणा † ॥ २॥
* + 'द्तिणा'- द्रति क, ख|
१६४ ॥ शत पथत्राद्मणम् ॥ ( Mo भप्रार) अथ sat भृते। Baa रह saz मक्षादशकपालं पुरोडाशं निव्वपरति aa वा SER: TA सुयमानस्तद्यादेन्द्रो भवति तच saat zfaat स WR यदटषभः * ३॥ अध Val भते+। मघ्ये गहन we श्रादिल्यं चरं निव्वपरतौयं बं पथिव्यदितिः a4 ठेषानां TATA वा ऽणतद्य पलो भवति aa टादिल्यो मवल्येतदा ऽअस्यैक ta यन्परहिषो तद्या ऽण्वैतेन aad ताए खा मनपक्रमिणं कुरुते ae धेनुदचिणा धेनुरिव वा ईड्य मनु- येभ्यः सर्व्वान् कामान् दुहे माता धैनुमतिव वा ssa मनुष्यान् विभति aargqefaat { ॥ 8 ॥ aq प्रवो wa, सुतद्य wera_ परल व्वासणं यवमयं wa निव्वपति सगे वं मृत सवो वे देवानां व्वर्णस्तस्मादारुणो WIAA
न
aay ta यत् anna ऽणवेतन सयत
* यडषभः'-- शति ग । ‘azquy—xfa a! † भूते-ष्ति ख | भरतेः-द्तिग) { "दिशाः -ह्ति कं, ख)
er 2 ww
( 2% शत्रा ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ १६४
तए ख मनपक्रमिं कुरूते तद्याभ्वो दिशा स हि व्वारूगो यद्श्वः*॥५॥
अथ प्रवो wat) ग्रामण्या wera uta मास्त सप्रकपालं पुरोडाशं निव्वपति faut वं मर्तो aa बं madman मार्तो भवल्येतदा ऽभ्रखेक् रलं यद् यामगीष्तखया एवतन सूयते तप ख मनपक्रमिणं कुरुते ae gaa गोढंकषिणा ममा वा ऽए्तद्रपाणां यत पुषतो Wham वं मस्तो wala faz aang yaa गोदचिणा †॥ ६ ॥
भथ वो मने। WAT हान् परय सावि दादशकपालं व्वाष्टकपालं वा पुरोडाशं faa- पति सविता बे देवानां प्रसविता प्रसविता कता तस्मात् सावित्रो भवल्येतदा swears रलं यत् चत्ता तस्मा ऽण्वेनेन सयते av ख मन- पक्रमिणं कुस्ते तख श्येतो ऽनडान् दचिरैष १ सविता य एष तपश्येतिवा ऽएष एव्यनङधान्
र —_— - ~ ~~ ~ = ~~ नार). ----- - ~ - TO ee re ee le ee ee ~~
‘ary —fa क, "यदश्चः-दति ग, "यदश." षति घ, t दिशाः दति a, ख)
qari ~ = स er ~~ ~
१६६ 1 शतपत्रम् It ( रप्र RATS ) युक्तलयच्छेयतो भवति wa इव as उद्यं gid च यन् भवति तस्माच्छाती ऽनडान् दक्षिणा *॥ ७ ॥
अथ प्रवो HA) सङ्करौतुरणहान् परेल्याश्िनं faa पुरोडाशं fata सयोनौ at Sa- Fatt सयोनौ सव्यष्टसारथौ Farag हि रध- धितिष्ठतस्तस्मादारिवनो भवल्धंतदा = ऽच्रल् र्नं यत् सङ्गीता तसमा ऽएठेतेन सूयते त q मनपक्रमिणं Gea तद्य यमौ गावी दच्चिणा at हि सयोनौ aqat यदि यमौन विन्देद् प्यनचौनगर्भाविव गावौ दचिणा खाता ता ss द्यपि समानयोनो॥ ८ ॥
अथ श्यो Ha) भागदुघस्य UNA परय पौष्यं चरं निर्व्वपति wat वे देवानां नाग- दघ एष वा ऽएतद्य भागदघो भवति तस्मात् दौष्य HAMAR ऽअखेक रलं. यहागदुघसतच्मा (एवैतेन सयते तथ ख मनपक्रमिणं Fad तद
~ > en “न ~ ~ च~ -----^ ">~ ~ ~ (व ~ न ~ ~~~
# 'द्द्धिग'- षति क, ख,
( ao १ब्रा० ) ॥ पञ्चम्रकाण्डम्॥ १६ॐ
प्यामो गोदक्षिणा तखासावेव वन्यो ऽसौ व्रिषं- युक्तेषु * ॥ < ॥ ।
श्रथ श्वो भते-+। अत्तावाप्द च wey गोविकतदख च गबेधकाः सम्य सयमानख vz wz गवैधकं aa निव्वपति ते वा sua इ सतो :ले ऽएकं करोति सम्पदः कामाय तद्य- देतेन यजते यां वा STATIS सभायां alee Gal देता मभिमन्यते ऽम्निव्वं wet ऽधिदेवनं वा ऽअ्रभ्निस्तेते अङ्गारा aga मेवेतेन प्रोणाति तद ह वा ऽएषानुमता गृेष* इन्यते योवा राजमयेन यजते यो dazed वेदृतदा- STGRS TH यदक्तावापश्च गोविकन्तश्च ताभ्या मेवेतेन मूयते तौ सखावनपक्रमिणौ कुर्ते तस्य दिरूपो गौर्दकिणा भितिवादुर्वा भितिवालो ` बासिनखरो व्वालदा्ाच्चावपन' प्रव मेतद् fe तयोभवति ‡॥ १०॥
ककम ~ „__ _
- ~+
* “चिषयुत्तषः- दति क, चजिषंयुक्तेषु- दति ग, “चिषंयुक्तं षुः- दति घ | † भूतेः-द्ति क, ख। भूतेः दति a
न + भवति!- दति क।
१९८ ॥ शतपथत्राह्यपन् ॥ (प्रण Yale |
अथ Tl भते। पाला्गलद्य गहान परलय aay हौत माज्यं गृहोत्वाध्वन भाज्य लुशहोति लुषाणो sare aq खाहति प्रयो व पालागली SATA 4 प्रहित एति amiga राज्यं जुषोद्येतदा swans रलं यत् पाला गलस्तस््माऽण्वेतेन सग्रते as ख मनपक्रमियां कुरते तख faut प्यु्ताष्टितं धनुञ्चमः मया बाणषन्तो लोहित उष्णौष एतद् fe लसय भवति ॥ ११॥
तानि वा ऽएतानि * | एकादश रलानि सम्पा- टयल्येकादशाशरा वे fares वीय च्िषटेब् ata मेवेत- दरबान्यमिसम्पादयति तदाद्रलिनाय इविभिय- लत soda वै राज्ञा भवति तेभ्य एवेतेन aad तास्खाननपक्रसमिणः कुस्ते †॥ १२॥
अथ प्रवो भते। faa गृहान् wa
ea चरं निव्वपति यावा श्पुरा पलो
= == ~+ = „~ ~~ eed न स्क ~ = ne ¢ 4 श ae a ध a
* शतानि! — शति म. 'रुनाजि'-द्तिध। † "कुरतेः- दति ग, घ।
( 3% tate } ॥ पञ्चमक्राण्डम् tt ११८ सा परिषत्तौ स कष्णानां व्रौहौ्ां नखेनिमिंद्य ated wes श्रपयति स qhaw ते faxed भागस्तं aoa सखाहेति या वा ऽपुत्रा vat सा निङतिगृहीता तदयदेवाखा swa aw aM aq तदेवेतच्छमयति तथो PAG सूय- माम fare तिनं गृह्णाति तद्य दक्षिणा क्ष्णा गौः परिमूर्णो पर्यारिणौ सा यपि fae fa- गृषटौता तामाहमा मे इदोशायां व्वात्सोदिति तत् पाप्रान HITS ॥ १२॥ ५॥
॥
॥ इति दितीयप्रपाटके पञ्चमं ब्राह्मणम् [२.१. ॥
॥ खौ गणेशाय नमः १
यस्य निःश्वसितं वेदा यो वेटेभ्योऽखिलं जगत् । `
निर्ममे, त महं बन्दे विद्यातौयमहेश्वरम् ॥ १॥ BAIA # प्रथमब्राद्यणे इादश tavatuafed क्रमे SATA Pi wa काल्यायनो नैँ्तहविषा दादश waintfa सूति्तवान्-- शहादशोक्राणि रतषवोंपि, प्रतिग्य्श
-------~--^ 9
--- eel
* शतत ve नास्ति च-पुस्तके | + “ciara हवींषि भवन्ति, wa वे ge प्रदा- सार" -शृद्याटि Fe Ale २.७. ९ द्यम् |
ॐ ॐ
१९० ॥ WATAATHIUA ॥ ( रप्र Yate }
मेककं ष्ठः खः, समारुटेऽग्नौ निमथिते ऽग्नये ऽनौकवते'"- इत्यादि #1 aa प्रथमं इविविंध्ते-- “श्ररण्योरमो इति। gay गाद पल्याहवनौवी “ACU: एथक् Baa, समारोप्य' ¶ प्रतिदिवसं auxd गत्वा aa aa fan ava fafa सेशिसाधारण मिदम् ४।
सेनान्यः सेनापतेः were’ ‘ata’ प्रथमः war “wala वतेः श्रनीकवद्गणकाय ‘say शरष्टाकपालेन पुरोडाग्रेन प्रचरेत् । | Barat? भनीकवह णकाग्निदेवत्यहविरगु्ाने कारश मादइ-- “aufal इति। देवानाम् ‘vata’ सुखम् ofa, सेनायाः श्रनीकंः सुखं Sarat’) भस्य रत्र efag सुपपादयितु are— “एतदा शति। सेनानौरिति) ‘way खलु “Aa UM यजमानस्य ‘wa’ Ta रन्नवत् प्रशस्तं गेषणीयं aq, एतेनः तस्य गहेऽनुषठितेनाग्नेय- यागेन ‘aa’ सेनान्ये “सूयते, मेनानुन्नायत इत्यधेः az ग््गमनेन नतं सेनान्यं खम्? wataq श्रनपक्रमिणम् श्रनतिलङ्किनं क्तवान् भवतोति । एव सुत्तरत्रापि व्याख्येयम् § ।
efaut विधत्ते-- “ae ferq सिति|। तस्य सनिटेवताकस यागस्य भग्निरेतोरूपं ‘fer’ दक्तिणालतवेन qm मिल्थः। हिरण स्ाग्निरेतस्व मासायते-- “श्वापो at
9
+ का० श्रौ To १५. ३. १,२,३।
† 'संरोप्य'- द्रति ज! “समारोद्य'- द्रति मूलपाठः |
+ दद्धेवानुपदवच्यमाणानां सवत वेवं बोध्य मिति भावः, A ®
§ Go Wo १. ८, £. ४ विशेषत आग्रातम्।
|| का० श्रौ. ख १५. ३, Wi
(390 tate ) N पञ्चमकाण्डम् ॥ ११
Ua परलय we, ता श्रम्निरभ्यध्यायत् , ताः समभवत् , तस्य रेतः परापतत् , तदिरण्य मभवत्'- दति «ne a दितौयदिवसेऽनुष्टेयं रत्रहविः विधत्त -- “प्रथ maar दति । पुरोहितस्य ze वादस्पत्यचसप्रचारे ग उपपत्ति माइ- “हस्यते देवाना fafa: दस्यते वपुरोहितलात् aP- aa यागः पुरोहितग्टहे aa समुचित saa) “एतदा इत्यादि , गतम् ॥ | दक्षिणां faaw— “तस्य fufags श्ति। wage: aq प्रपसति-"उहति। “ser fea’ avefazaarar तस्या उपरिभागे अर्यम्णः aie ‘ay’ परिदृश्यमानः पन्थाः मागः। सच किरणसम्बन्धात् wa) भतो तह स्पतियागदक्िणाभूतस्य गोः aaa युक्तम् eR ॥ हतौयदिवसे कन्तव्यं यागं विधत्त -- “श्रध श्वोभूते इति । "सूग्रमानस्येति । सुन्वतो यजमानस्यैव we’, भत एवा- faq पयाये एतदा wea रलम्”- इत्या दिवाक्यानुपन्यासः § | सूधमानपदं यजमानवाचक मित्यभिप्रेल्य सूतक्लता यजमानपद् भेवोक्तम्-- “रन्द्रो यजमानस्य” -दति | । “aad वा इत्यादि ।
-- -------- ~ ne = ------- -- -~ ~~ —_e
eee ---- --------------- ~=
* Go Alo १९. १.३. ८। “चापो ०--° परापतत् , तदिव मभ- वत्" दति तुते सं ५.५. ४. १९।
† “बाष्धेस्यदययञ्रः पगोद्ितस्य"- दति ate Hho Heo १५. ३, ४ |
¦ का० श्रौ Mo १५. ३.१८ । Ao Ho १, ८. ९, १।
$ अस्सित्रेव ब्राह्मणे परस्ताद् (१६३० ५०) द्रश्यम् |
| का. ate So १५. ३. ५! शश्र रकादप्रकपालः'- carte कक. ते० Mo. ट. ६, २।
202 ॥ शतपथत्राद्मणम् ॥ ( रप्र Yate }
शृन्दरयजमानयोरे कजाल्यभिसम्बन्धात् यजमानस्य गहे ण्न्द्रस्य हविषी निर्वापो युक्तः ॥
afaut विधत्त -- “aq wou इति #। “a we sfa, “प्राण्ाभ्या मन्द्रः? -इ्ति¶ प्रागाकनातत्वात् तहत ऋषभस्येन्द्रलं प्रसिह मिति 'हिः-शव्दस्याथः॥ २॥
चतुधंदिवसकनतव्या fafe’ विधत्ते -- “भध श्वोभूत इति । "महिष्या दूति ४ कताभिषेकश्य रान्नो मुख्या at महिषो ; तस्या we, usa चतुर्थी । “sa वै एथिवौति । देवानां ङृविष््म्पादनदारा भोग्यत्वात् पएथिव्यासिकाया ufzaeanat- त्वम् । “तस्मादिति यस्माद दितेद् वपब्नीलम् , (तस्मात् तद् यत्यदविषः पीडे निर्वापो युक्त इत्यध; ॥
sfaut विधत्त -- “ad घैमुरिति ६ । ‘ae’ दित्ये , तदेवत्यस्य यागस्येत्यथ; । शशनुरिव वा इति । यथा "धेनुः" क्तो रा- दिरूपान् सर्वान् कामान् दोण्ि, एवम् रयं एथिव्यालिका afefa: ‘aaa सर्वान् "कामान्" दुहः emt | दुहः "लोपस्त araauzy’—sfa || त-लोपः । “aay हि "माता प्रत्यग्रप्रसूतल्वात् , तधा “ea भूमिरपि मातेव (मनुष्यान् Caafa? पोषयति । ‘aay’ उदीरितरौत्या भ्रदितेनोः , तसम्बन्धात् भादित्यचरोः धैनुदं चिणालवेन युज्यते ¶ ॥ ४ ॥
च Se -- — =e a — a ee et ~~~“ --~----
ete Ble Ho १५. इ. १६।
† पुरस्तात् (१२५० ete) ब्रह्म् ,
t ato Bile Ho १५. ३. ६ ।
Sate श्रौ Bo १५. ३.२०। | पार To g १.४१। Gao do ९, ८, ६, ३ अप्येव मेव)
( ३० LaTe ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ १७२
पञ्चमदिवसे ada fafe विधन्त -->ू x x ॥१५‰॥
[ षष्ठदिवसे avian मिष्टिः विषक्तं † -- ] “प्रथ stan दति ्रामख्यः' ग्रामं मयतोति ग्रामणीः, वैश्यानां महत्तरः तस्य Wey मरुतां सप्तगणाकमकत्वात् तहषत्यदशविषः सप्तसु कपालेषु श्रपणं ga भिव्याह-- “anaura fafa; aad. we मारुतकरण सुभयीवेश्यत्वनिवन्धनमक्त frare— “विभो वा sf ‘fam: प्रजाः टेवाना fafa aa: ॥
मार्तस्य दक्षिणां विधत्ते -- “तस्य एष्विति x । षन्" विन्दुमान् , प्वेतरक्लक्लष्ण विन्दुयुत इत्यर्थः । ww प्रणसति - “War वा इति। धृषतः"- षति षरडयन्तं गोवि्ेषणम् | एषतो गोयदस्ति एतद् स्पाणां भूमा शति पदयोअना | तादे गवि नानाविधवणानां asa रूपवाइल्य मिवयर्थः » भूमान मेवावलम्ब्य विचिववणख्य गोर्मासितहविर्योग्यता माह - “विशो वा द्रति। भूमो वा इति। wars इति। भूमर्पैव खलु वैश्यजातिः ॥ ई ॥
सप्तमदिवसकन्तव्या मिष्टं विधते -- “श्रथ श्वोभूत इति ६ ।
“----
—- Ne A Oe ~~~ ~ ee न RO ~~न ~ ~... ---~ ~ oe el. ---- नमक
* मल्सम्पादितानां wadt भाव्य प्ुस्तकाना मेकतमेऽपि दत ' उत्तरत्र पाठाः पञ्चमकणडोयाख्याग्न्थो नावलोक्यते; लिपिकरप्रमाद्
रखुवाच्र दतु स्यात |
† ato alo ख० १५. २. ठ खर्च षषटटिवसे aan विहित प्तौष्ेषावतराणिका पू्वपूवैवश्षया सम्भादति ; आदर्ेषु तु नास्ति ।
t का० Bito ख० १५. ३. २९। षन् = विधितो गौः षष्ट शति च्व तत्र ककं; । ते सं०१. द, ६, ७।
§ mle श्रौ" द° १५. ३. ६ ।
१७४ ॥ शतपश्त्राह्मणम् ॥ ( Wo भत्रार )
“लक्तगंहानिति । चत्ता नाम यष्टिदस्तोऽन्मःपुराध्यक्तः , सर्खेषां नियन्ता , प्रतिहारापरपर्यायः #। सावितं' सविद देव्यम् । aa: सवितुश्च प्रसविढतव साधारणो घम इत्याह- "सुविता बै देवाना fafa a
दच्चिणां विधत्ते -- “तस्य श्वेत इति। श्वेतः † शकं वणं; “अरनङान्' £1 श्वेतस्यानडहः सविठसम्बन्ध॒माह-- Cag वा इूति। व्यः" "एषः सूर्यः (तपति, "एषः वैः खलु सविता, स च सूयः, “एति प्रकरषप्रकाशादिना जगन्निर्वाह्नं कुर्वन् सवदा सञ्चरति ; 'अनड्न्" अपि कट रथवदनादौ ‘amy सन. aaa गच्छति, TAT TAA मुभयोः AMAT, साधारणो wa, | श्वेतत्व मनुद्य स्तौति-- awa efa {षः सूर्याककः सविता उद्यन्" उदयन् अस्तं यन् च' उदयास्तकालेषु “aay शुक्लो वणः व हि भवति' ॥ ७ ॥
avaferannen भिष्टि' विधक्षे -- “wr श्लोभूत इति । ““सङ्गहीतुगेहानिति § । सङ्हीता नाम रथयोजयिता । श्राखि- aq’ श्रखिदेवत्यम् । सङ्होढबटहे ग्राश्िनहविषो निर्वापे कारण माद-- “सयोनी दति । ‘fe यस्मात् (सव्यष्ट सारथो' सव्यष्टपदेन सङ्गह तोयते , स च सारथि ‘aaa’ समानः स्थानौ, एवम् ‘afaay भ्रपि सयोनीः aaa a
-.----*+--~----=---~ ~ ~~ oo ~-- ~ --- ~ -- [न ह य --- en a -- rr ene ~ a 3 arene 7
ee -
# न्मन्तौदेके, at दूतो वा। त्तत्रिवार्यां ARTA. quar दत्यादिः कातौयटरत्तिमन्यः |
faq waa wate मूलपाठः; ख तिति maw fa |
+ गरौ A e
+ का? ० Fo १५. ३. २३ ae Wow ८, ६, cl
§ का० श्रौ. WoW. ३. १० । Ao Hes & £ ।
( {Mo LATo ) ॥ पञ्चम काण्डम् ॥ १७१५
दिविध (समानम्' एकं रथम्" अधितिष्ठतः, ; “aa कवी हः पयंखिना रथम्-ष्ति वणात् #॥
wifey दविषो योग्यदक्िणं विधस्त-- “तस्य यमा- विति। यमो सहैवैकस्या मातुगर्भादुत्पन्रौ pi यमयोराख- साम्य माह-- “तो fe सयोनौ दति। यमयोरलामे var न्तर माह-- “यदि यमाविति। शरनूचीनगरभौ" भनुक्रमेण पोवापर्येण जातगभों। तयोरपि समानयोनिल्लं दर्णयति-- ‘at उ ्टोति। यौ क्रभेणोत्पत्रौ "तौ उश्रपि fe समान nay मध्ये गर्भ्सरेणाव्यवहितत्वात् % ॥ र |
नवमदिवसकन्तव्या fafe’ विधन्तं -- “aa श्वोभूत द्रति | भागदुघस्य गटहानितिई। यो राज्ञः प्राप्य | षष्ठं भामं प्रजाभ्यो ग्टहीत्वा Us दोग्धि प्रयच्छति, स wage ¶। पूषा वा sft पूषा" नाम मा्गसंरद्चको देवः, ‘Sarai’ भागदुषः' भागं दोग्धि; स fe यजमानदत्तानि हवींषि मागं Tay: संरच्य तान. ‰# देवान् गमयतौल्यथः ++ ॥
wy: घरुयागे श्यामवण गां दच्िणां विधत्त -- “aq
(= = रिषि न - च न ---~ - - = ^~ ~ -~~- न of - =. se = ~~ ०७ ज धको अवन कः र ~ So अः ef = ल 9 Ze
* Wo संर १०. ४०. g |
t का० atte Bo eu. ३.२४ । 'यमलजौ दौ गादौ" दति aa ।
fate श्रौ" Heo १५. ३. २५।
§ का० श्रौ Fe १५. ३, ११ |
| प्राप्न "-दष्ति च, ज)
Tanga भोजयिता | परिवेष्टा, भाग dt दोग्धोति" — स्ति च्व का. Zo | ee (तांस्तान् - दति ख |
tt शेव परस्तात् २.५, ८ (१५४० च्पं) zeae
१७६ 1 शतपध्राह्मणम् ॥ ( शेप्रण UaTe )
श्याम इति #। श्यामलस्तावक afafenfa— “तस्यासा- विति। ‘aay’ वाक्छेषः। कः पुनरसावितित ATE— cn ऽसौ जिषंगुक्तेखिति । तिषेयुक्षानि उक्षानि aa हितौ . पौष्णचरोदसिणातेन विहितस्य मोः श्यामल्वस्तावक न्स fe पौष्णो aaa दे बे श्यामस्य eq व्यादिः यो वाकशेषः, सोऽत्रापि समान इत्यर्थः ne ॥
जमानणग्हे HAD दशम रलरहविरवि धसं — “ou श्वो भूत दति । “क्तावापः नाम प्रताप Sar, श्रक्षगोप्ा वा दयुतकारः; anand? सगयासहायभूनी गो-हिसको व्याधः ; तयोरभयोग्टहेभ्यो qatar? § WTA Ay qua’ तिः रुद्रदेवत्यं चर धमान यजमानस्य “WE faatqe| 1 उभवोग्टहभ्यो गवीधुकानां युगपत् FATT प्रशंसति-- “a वा afa धरत्तावाप-गो विकषत्त रूपयोहयो
amarante सम्पदेतुरि्यधः | ‘quae, कामाय समद्यभिलाषसिद्धाधै fafa श्क्षावाप-मोविकत्तसन्भुतेरवा दशणगोधमैः रौद्ररसः कत्तव्य दूत्यतोपपरसि माह-- या 4
[क = „9 eee क~~ न~ ee ण -----~- —_— --- -~ — == — —_ ~
+ का Blo सू १५. B ९१1 Ae Hes £ १०।
† इषे पुरस्तात् २. ५.८ ( ए०१५४ १्२ं ) ava |
+ Fo Hoy ८. £. १९ ।
§ ‘nayar,’—tta मूलपाटः
| दातसारकः'- ति , 'दुताध्यक्च _ दति श्व, रवं 'गोषिकर कथकः अथवा गोद्डिसको व्याधः इति च, तथा गधेधुकात्रौष्ि भ्ये aurea ग्र्धाकाशणि गोधमप्रायाणि फलानि कसेया-लोकं परमिडःनि-दति चैतत स्वः ate Ale WR १२ Hass
( aWo ब्रा, ॥ TIARA ॥ १७७
cat मिति। समायां aurea य॒तस्थामे ‘aq cara’ पणत्वेन कतां गां ‘afe’ कितवाः ५। श्रत एव aqaieng warad — “रएतेष्वतेष्वाह गां दौव्यध्व fafa-efa + | aa सूचम्-- “गा मस्यानोयं त्रन्ति?-ष्ति%। aa ताम् एतां शद्रः भ्रभिमन्यते' ; क्रूरक्मतवात्। स तस्य. रुद्रः परम्परया § भधिदेवनाककः | इत्याह-- “धग्निर्वा इति। परगिनिरेव खलु रोदनादूद्रनामा awa) अतएव तैसिरीयके ्रनिं प्रलुयान्नातम्-- “सोऽरोरौद् यदरोदीत् तद्रद्रस्य शुद्र aq’-wfaqi स च ‘af’ स्रधिदेवनंः चयृताधिकरणं स्यानम्, अधिदेवनात्मकस्यामेः भरक्तावापाङक्गाराः त मेव भधिटेवनामकं रुद्रम् “एतेनः भक्षावापग्टहसम(तगवीघुक- निष्यव्रहविषा प्रोणाति' तपेयति। “ae ह वेत्यादि," यो uma awa’, धयो वाः ‘aay’ एतं राजसूयप्रयोगं वेद्", तस्य wey ‘aqua’ श्रध्वयुप्रशतिभिरनुज्ञाता सती भौ; vad गोविकत्तन हिंस्यते, रतो गोविकन्तंख्हादानौतगवी- इका हननाभिमानिनो रुद्रस्य विष्टं योग्या इत्यथः ॥
तस्य रोद्रहविषो दक्षिणां विधन्त -- “aw दिरूप दति «xt ‘fafaarg, wang: ‘a’ भवेत् , gaara वा? ; am
— a ~ स oas ~~ ee ee
# 8. ५. 93 FAT |
t उपरिष्टात् ४. ४. २३ zeae ‘at दोद्यध्व faare’—-cfa च का* lo Ho १५. ७, १७ |
t ate ato To १५. ७. Re |
§ परम्यरा-इ्ति च. ख। | ‘afataawa—efa च,
¶ do wo १, ५. १. २। ee ते Hoe ९.८, ६, ११।
१७८ ॥ शतप्रथव्राद्मणम् 1 ( शप्र० ¶त्र° |
वाले वा श्वेततवम् , wate छष्णवणं इति दिरूपतम् । दचिणा- ai विधत्ते -- ““अरसिरिति। ‘aaa’ निःकोषः प्रसि" Bare: । वालदाा रोमस्तजा श्रवम् (श्रक्षावपनं' पात्रम् ; sar उप्यन्ते afafata श्रत्तावपनम् र्तखानावपनं पात्रम् | एवं ज्रः, श्रसिः; भ्रक्तावपन मिति ज्रौख्यपि समुच्चित्य efataa, । तधैव काल्यायनः-- “faafaat रौद्रः , शिति arefafaaraal रन्यतरः , असिनखरो , वालदामबद मक्ता वपनम्” -षति #। किमधं नखसोमात्तपातदयं दलिणातेनो- दयते १ दति, तवाह-- “एतद् होति । "तयोः अ्रचावाप मोविकरत्तयी;ः तद् इयं खं भवति' wanna मस्ति; अतोऽत्र तदुभयसम्बन्धात् तद् दयं दत्तिणात्वेन प्रयुल्थत aa: १० ॥
gaa? BUA माञ्चहोमरूप मेकादपर रत्दहविर्विधन्ते- Cafe पालागलो माम gait तथैव काल्यायनः पाल TTA FATE प्रयुक्तवान्-- ““चतुरखदीतं जुषाणो Kae वे विति दृतस्य-दइति † । wut तु युपविशेषपरतवेन व्याख्यात;-- “wat खारेति पालागलस्य 22 Gast दूतं हुवते"-दति ge । "पालागलम् agaated दूत fafa gaa भाचार्या इत्यध; । श्ध्वदेवत्यतुगहो ताज्यहोम एवेक दृशं इविरित्यथः ॥
ares: --- are लुषाणः' भ्राज्यभागं सेवमानः
~ ~ ~~
or गि = -- न — ~~ ee ~ --~-~ eerste Be “~~ “~ nee =
+ का० ate To १५. १. २७-३० | t का० श्रौ Hye १५. ३, १३ । ‡ आप" श्रौ. we १८. १०. २५ । तते (्रालाकलस्य' दति च प्राठः
( हेश्र° त्रा ) ॥ पश्चमकाण्डम् ॥ १७५
nar टेषता ‘aise aq arse पिवतु खाडहाः aya ag ‘sf दूतग्छहेऽध्वदरेवत्यहोमस्य उपपत्ति माह-- “nea द्ति। पालागलः ga: ‘Vea’ रान्ना प्रेयः, प्रखाप- नीयः । Tua मेवाह--- “श्रष्वान fafa प्रहितः प्रेषितः प्रख्यापितः सन् wad गच्छति, भ्तोऽष्वसम्बन्धात् तदृग्टरहे शामः कायं Cares:
तस्य होमस्य efaui विधक्च -- “aw दत्िणेति । ‘owm- वेष्टितम्" “उच्छ'- शब्देन # सरावभिधोयते, उक्षविकारः खरायुभिः ‘afed स्यूतं धनुः", चमेमयाः वागवन्तः' इषुधयः , (लो हितः" लोहितवणं; “उष्णीषः शिरोवेष्टनम्। एतत् सवं efait- त्याह -- “एतदु होति। एतावदेव fe तस्यः gaa खं भवतिः † ॥ ११॥
एतेषां रत्रहविषाम् waren ag प्रण्सति- Canta aT एतानौति। स्ासाम्यात् fasqaqi fast वीयत्व मिन्दरेण सहोत्पत्ते रित्यवगन्तव्यम् । “एतत्” एतेन रन्नहविरमुष्टा- नेन यजमाने ata भेव सम्पादितवान् भवति। प्रकारान्स- tq तदेव प्रशंसति-- “तद्यददिति। यथोक्सेनानोपुरोदित- महिष्यादयो «faa; तदभिमानिदेवतानां fama तानि इवींषि ; श्रतस्तदृष्रेष्वेव कत्तं गत्वा निवपैत्। da:
wt sae ——__ -— - ~ -~---- -- ~“ ष्य न = र च नः = - = meee ~~न कन ~ [कि 7771 | __- —— - ~
+ (उकच््राव्टेन'- इति ल ‘orem वेशितित्'- दति ate श्रौ He १५. ~ aN Ny षै ३. ३९ | UII ara भिधोयते, व्रलगरचमत्यपरः-श्ति कक | ‘orematad कोगकारषेधितिम् ( कोशकारः = धनुषः कौठोरष्यिवा); सथरपृ टित fata afar —tfa ate श्रौ ख TAIT! | का० Bite Heo १५. ३, ३१९, ३२, ३३ ।
oa — ~~
gto ॥ गशतपघत्राह्म णम् ॥ ( 20° ब्रा )
Gfaai efafuaitta Barat प्रशतोनां रत्नानां खयं राजाः भवेत् । ‘tay तसङ्गहायेम् “पतेन रद्रहविरनुष्ठानेन “सूयत प्रयते ॥ १२ ॥
परदत्तिग्टहे ana auagfafaun -- “wa श्वो भूत पूति #। "परिदत्ति-णशब्दस्याय are— “at वा इति पुराण राजपत्नी केवलं भोगार्था परिदस्तिः † । हविषो दरव्यं विदधच्लोदकप्राप्त मवघातं निषेधति- “a क्लष्णाना fafa | नख निमित्रानां awateta awa: awd aw निवपेत् । sai समन््रकं विधत्त -- “a जुहोतोति। लुहोतिचोदित- लात् खाहाकारप्रदानल्ाच्वायं होमो दर्विोमः। कात्यायनेन तु पक्तान्तरं afaaq— “दविषोम एष तै निक्त दति जुष्टोति, वषटञ्जते वा"-द्ति gi परिवत्तिषटहे नेकऋत- चर्वनुष्टानस्ोपपतति are— “arar ति। पुत्रा wt न शमेन शमितवान् भवति ॥
तस्य द्चिणां विधत्ते -- “aw afer क्ष्णा गोरिति । "परिमूर्मी' । “मुच्छ मोहसमुच्छ्राययोः" |। भस्मात् किनि व्याह्नोपः'-दइति षं wa ata, नि्टा-नले च कते रूपम् । परिमूढा ( श्रक्तमा #४)। पयारिणौ' परित प्रा्तिमतो,
(अ ~~ =-= == = --- ---- ~ ~~~ ~ --- ~
# ते सं° १. ट. ६. ३ ।
† “परिटत्ता परिगत्ता frat ईकारभ्कान्दसः, पुचादिभिः पररि्यक्ता-द्ति का Ble १५. ३. १४ Me Ste देव |
+ वा० Wo ६. ३५. ९।
§ का श्रौ" <° १५, ३. १४. ९५ । | भा० Jo ३० धार |
Jute Wo ६. ४. WI ee इट् मधिकं प्रदरं TSA |
( 23 ate ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ १९९
व्याधिष्हौता केन चिदङ्गेन भ्रपहता वा (कष्ण गौ; , feu’ | wa qaq— -कापरिम्रु्यपषहनोत्तमस्य"-द्ति « ॥
तेत्तिरोयके तु परिषहत्तिग्टहकत्तव्यनेक.तचरोः aur भग्न- खङ्गा गोदंक्तिणात्ेन युता-- “Awd चसु uftant we कणानां त्रोहोणां नखनिभिंत्रां कषणा कूटा efaa’— slat कटाः wags इति हि व्याख्यालम्। ef. भूताया Maw aaa माह - "सा ह्यपीति। stat निहठस्प्रखवा गीः निक्रतिखहीता भवति ॥
इष्यन्ते किचित् ana विधं -- “ता माद्ेति। ‘ar’ परिष्ठकिम् are’ वठेत्। वाक्यस्याय मवः-- द्यः ¢er- aq इतः परं भैः मम श्गायां an मा वादीः" agizat मा भूरित्यथंः ४ । वचनं स्तोति-- “तदिति | निक ति- wetat uftafa प्रति एतेन वचनेन "पापान् एवः भपा- दत्ते” श्रपपस्तारितवान् मवतौति॥ १२।१५[३. १. |॥
दूति श्रौसायणाचाय विरचिते माधवीये वेदार्थप्रकारच माध्यन्द्निश्रतपघन्राह्यणभाष्ये
UMAR ठतोयाध्याये प्रथमं ब्राह्मणम् ॥
0
* Flo श्रौ Wo १५. ३. ३४ |
† ao सं* १. ८, ६, ३ |
i ‘uftzfaaie मा मेऽदीग्रायां वात्छौरिति"- शति का we We १५. ड, ३५ | 'ततश्वासौ aware प्रविप्रति aa राश्नो म wre मिति'- दति तत्र ककं; ।
१८२ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ (Wo त्रा)
(wa हितीयं ब्राह्मणम् . )
उपरिष्टादरल्लाना सौमारोद्रण यजते। स
saad aaa पयसि शृतो भवति तदय- दुपरिष्टादरलाना सौमारीद्रेण यजते *॥ १॥
वर्भानुह वा ऽआसुरः+ । Aa तमसा विव्याध स॒ तमसा व्विह्ठो न व्यरोचत AG सोमासद्रा-
त्तमो SUTSATS स एषो भपहतपाद्ना तपति तथो ऽणवेष vada प्रविश्रल्येतं वा तमः प्रविशति यदयन्ञियान् aa प्रसजल्ययन्नियान्वा -एतयन्नन प्रसजति शूट्रास्वदयासत्वत् तय सोमा- ङ टराकवैतत्तमो ऽपहतः सो SUATITAS दक्षते ageaa aaa पयसि शृतो भवति क्ष्णं वे तमस्तत्तमो {पन्ति तस्येषेव श्वेता प्रेतवत्छा दच्चिणा॥२॥
स इडतेनापि aaa) वो ऽलं यशसे सन्न य॒शो भवति at वा ऽअनुचानः AT set यशसे सन्न amt भवति at न amt भवति स
ee
Do « ‘aaa —tcfa 7 | aay -efa 4 |
t cage, ईति ग |
a
( 3% 2a ) ॥ UMAR ॥ १८३
तमसा वे स तत् प्रावतो भवति ae सोमा- रुट्रावेवेतत्तमो ऽपहतः सो ऽपहतपाप्रा श्योतिरेव श्रिया यथसा भवति *॥२॥
अथ मन्रावाहस्यल्यं चसं नित्वपति | wafa वा Sam यो यन्ञपथादेत्येति वा ऽएष यन्न पथाद्यद्यन्नियान्यज्ञेन प्रसजव्ययन्नियान्वा $एतदा- ज्ञेन प्रसजति शटरांस्त्वदयांस्तन्पिन्नावृषस्पतौ व यन्ञपथो ae हि fast ब्रह्म हि यन्नो ब्रह्म हि वबृहस्पतिब्रह्म fe ग्रन्नस्तत् पुनयन्नपथ मपि- प्रयते सो ऽपि प्द्यव यन्नपथं दौच्चते तस्मान भन्रावाहस्पल्यं चरं निव्वपति॥ 8॥
aad + | या खयम्प्रशौर्णाप्रत्यौ शाखा प्राचौ वोदौचौ वा भवति तद्ये मैवं पात्र करोति BAT वा ऽएषा या UTA क्णा्थेषा att या खयम्प्रशौर्ण तस्मात् खयम्प्रभौरगायि शाखये ay ws करोति ‡॥५॥
अथातच्य afar | व्विनाट ऽअासिच्य रथं
न ~-- ~ ~~~ ee भ --
* “भवति--इति कं |
† “व्डत् -दतिग। हतः-श्तिष। { करोति'--षतिक।
—_
१८४ ॥ शतपथव्राह्मणम् ॥ ( प्रण gate )
युक्लवाबध्य देदोयित वा sate तटात् खय मुदितं नवनीतं तदाज्यं मवति saw वा ऽएतदान मधित मयेतन् मेषे यत् खय समुदित तस्मात् GA सुदित माज्यं भवति ॥ ६ ॥
Sut तण्डलान कुव्वन्ति। सं ये ऽणेयाध्- सः प्ररिभिन्नास्ते weet wa ये wala सो ऽपरिभिन्नाम्त मन्ना न वै मिवः कं चन हिनस्ति न fad कश्चन feafa ग्न कुशो a कण्टको fafuafa ara व्रगञ्चनास्ति Ws qi मित्री मित्रम् *॥७॥
aq वारहस्पयं aq मधिग्रयति। aaa प्ाजेगपिदघाति तदाज्य मानयति तत्तण्ड्, लाना- वपति स एष ऊ्रगीव ग्रप्यते saw वा ऽएष यो ऽग्निना शृतो ऽष AAT य॒ TUT गृतस्तस्मादृष्रणा Gar भवति तथारुभुयार वदना मितरावुहम्पतिभ्या मनुबुहौत्याघान्याह मिन्ावृह- wat यजेति व्वषटञते जुहोति ॥८॥३॥
॥ दूति दितीयप्रपाठके षष्ठ॒॑ब्राह्मणम् [२.२.
+ fase —cfan “मिचम्'- इतिच ।
( 2% RaTe ) ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ toy
श्रथ सौमारोद्रयागं विधन्तं — ‘sufterzara fafa « | रलहविषा सुपरि ae? सौमारोद्रयागः awa: | aaa? “daaad ward’; उभयत्र usta चतुर्धी । qaqa: शुक्ताया गोः ‘qafa’ “va: पक्तो भवतिः॥ १॥
tavinat reat fafed सौोमारौद्रयाग मनृद्याख्यायि- कया प्रप॑सति-- “auiqefa । “aaw waa: खर्भानुः" सूय" ‘ane विव्याध श्राच्छादितवान्। सः" सूर्यः (तमसा ‘fag. श्राच्छादितः न व्यरोचतः नातिप्रकाशवान् जातः । "तस्यः ‘aq aa’ सोमारुद्रौ एवः अ्पाहताम्' श्रपष्टत- वन्तो | तत आरभ्य सूर्यो निदत्ततमस्कः सन् ‘aufa’ नभसि दौप्यते। seat तदनुष्ठातुरपि तमसाच्छादन are— “(तथो एवेष इति । “श्रयन्नियान्" अ्यन्नारहान् सेनान्यादीन्* ‘aga’ प्रतजतिः प्रसक्तान् तत्तदयागानुष्ठानेन सम्बद्वान् करोलौति ‘aq “एतत् एतेन एषः" अनुष्ठाता राजन्यः (तधा w तथैव सूयंवदरव ‘aa: ufanfa’ ‘aa: वा कत्त, ‘Ud’ ¶ सुन्वन्तं प्रविशति'। सेनान्यादौना मयन्नोयलवं प्रसि मित्याह-- ^भ्रय- faara वा इति। ता aa प्रसि eaafa— “शूद्रानिति। लत्'-इति रएकपर्यायः । एकदा शूद्रान्? सेनान्यादीन् , लवत्: एकदा ‘aq कांचन गोविकन्नादोन् रदीनजातौनपि a? 'प्रसजतिः। तेन श्रयन्नियसम्बन्धेन तमः प्रविशतोति wa: (तस्यः ae: तथाविधं तमः सोमारुद्रौ एवः एतत्"
t रनं'- दति च, ज।
१८१ ॥ शतपथत्रादह्मणम् ॥ ( amo gate )
ames: सन् ‘stay tenet भवतीत्ययेः 1 श्वेतापयसि may प्र्ंसमि--“तयदिति । ‘ae’ ‘aq afe, (तमो नाम au’, प्रवेतवत्सायाः ग्वेतायाः gaay "पयसः श्रपणेन छ्णारूपं तमः श्रपसारितवान् भवतीत्य: ॥
यस्थाः पयसि चरः पक्षः, ता मेव दच्चिणल्वेन विधत्त _“aaaafa # ॥ २ ॥
प्रसङ्गात् ¶ ) फलाक्तरायास्य होमस्य वाह्यप्रयोगं दभं- afa— “a हेतेनापोति। शपि" भिन्नक्रमः) 'सोऽपि' ‘aaa’ सौमारीद्धेण aT “Asa । स cae क प्रत्याह _ ge यच्नियः पुरुषः यशसे यशसां प्राप्तये अलं सन्' anal योग्यो भवन्नपि ज्रयणः' कीर्िंरहितः (भवतिः । यच्छ- ia fafaafe— “at at aaa दूति । साङ्गवेदाध्यायो 'अनुचानः, eq? ‘quay अलं" योग्यो भवत्रपि “was यभोरद्ितो भवति! । धयः तु यशोरदहितः , (सः? “aaa quay, (तस्यः ‘way’ एतेन इविषा "सोमारुद्रौ एव' कीचय- wast (तमः ्रपहतः' § तं कीर्तिमन्तं कुरुत इत्यः ; ‘a? यजमानः अ्रयशोरूपतमसा वियुक्तः सन् , ज्योतिराव्को भूत्वा “खिया' सम्पदा "यशसा चो पलक्तितो भवति || u २॥
द न ~ ~= i ~ a ~^ ~~~ ~~~ a -~ —— ~~~ ee eee ~~ eee err =
* Flo site Ho १५. ३. ३७ ।
+ AAT पदं ज-पुस्तकादन्यच |
+ "स; कः ‰- इवेव ज) § "अपद्रव्यः--द्ति ल!
| “अन् चानोऽप्यवशरो यजैत'- दति का° sito Ho १५. ३. ३८ | eq उत्तरन्त्ेतत्तच ३६ छतम् - (क्रिलासा बाधन्तु'-एति। "किलास रन्न व्ाधिविगरेष उच्यते, तदवाध free यजते) qe थः - दति azatay ।
( ३अ० रेत्रा० ) ॥ पश्चमकार््म् ॥ १६९
far? “श्रथ aafa | नैतावाहस्यत्यं' faaravafazaat ‘aa’ निवपेत् # । देवतासम्बन्ध adafa— "दलति ar इति, ग्रयज्जियानां सेनान्यादौनां at प्रसन्न मेव aquared- गमन मिवत्यथः। मित्राहहस्यत्योयंन्नपथाककलं निर्वक्ति-- “ब्रह्म fz faa इति। ‘aR’ az: ५ तदेव डि ‘aa: ; तच्छाध्यलात् यन्न एव wari “anuq fafai समसं विवक्िल्ा , तयोः परम्परया यन्नरूपत्वोक्तिः, “aq पुन- यक्तेति। तत्" तस्मात् यन्नामकमित्राहहस्पतिदेवत्ययामानु- Bray पुनय ज्नपथं प्राप्य ‘lad’ chai क्त् महतोत्यथः॥ ४ ॥
तस्य चरोरनुष्ठानप्रकारं वक्त प्रतिजानौते-- “aarafefa | (तस्यः नैताबाहस्मत्ययागस्य “aaa क्रिया, अनुष्टानप्रकारो aaa इति शओेषः। खयग्प्रशौ र्णा" सय भेव भग्ना , “ara? प्रागायता , ‘selal’ उदगायता ‘ar या ‘anal’ waa शाखा (भवतिः, तस्याः शाखातः aa faaaafaaa- UA "पातः कुर्यात् †। Bama wad व्यतिरेक पूव मुपपाटयति-- “age वा एषेति । “ar शाखा “यरशु- aay fea द्र्नेन, सा हिसितत्वादु वर्ण्या वस्ण- देवत्या ; सख्वयग्मरगनपत्ा तु faarel, हिंसाविरहात् ; सवं सुष्ृत्वान्मितदेवस्य परशच्छित्रणाखानिमितं wa nai fama: ॥ ५॥
मै त्रचर्व्॑ं माज्यकरणं विधत्ते -- “श्रधातच्येति। पयो- विशेषस्तैत्तिरीयक्रे शखुतः-- “aad waar दुग्धे खयं
_ ee eee a ek A > त ण _
em >
ee ee
* का० Ale Ho १५. ३२. ४० । ते Ho १. ८, ६. १३ । tle श्रौ He १५. २३. BF!
QE ॥ WATAAH WA ॥ ( He gate )
qa ’-afa #। ated पयः ‘aq भ्रातञ्चनद्रव्येण ‘ety mar ‘faz’? wana पाते हनौ “ufae’, रथं" Gar’ ag: संयोज्य , आवध्यः efuge fare रथे सम्बध्य, ेदौयितकै' रथधावनाय ‘ae’ नियुक््ीत । दौतैवां गति- कर्मणो यङ्लुगन्तात् aaa तवेप्र्ययः। aa रथधावनेन ant यत् खय मुदितम् मधन मन्तरेण fae , नवनोतं , तदैव wa भेव विलीनं सत् owed भवति pt) भाज्य कुरणप्रकारस्त्रापस्तम्बेन विशद sai— “वेतां qaqa aaa eat दुदन्ति, तत् खयं qn संयोगेन परिवहन्ति , तत् खयं मयित मापि विषजन्ति, तत् waa विलीन मान्य भवति?-इति 21 सखयसुदितान्यस्य मित्रयोग्यत्वं व्यतिरेकः मुखेन टूशंयति-- “awe मिति । यक्मन्यननिष्यत्र माज्यं तद् ‘aay’ उपदरवकारिणो वरुणस्य योग्यम् , नतु सव- मदो मित्रस्य । यत्त्, उदौरितरूपं खयसुदितं तक्षन्यनरूपस्य feaqaa विरहात् मेतरम् ॥ € i
टेवतादयस्य पृथक् चरोः अपणं विधिसुः तण्डुलानां हृधाकरणं विधन्तं -- “देधैति। थे श्रेयांसः" भ्रण्तराः प रिमिन्ना' छिनामास्तण्डला, ति' हहस्पतिदेवत्या; ate: | शये (खवोयांसः' waa: श्रपरिभित्राः अच्छत्राग्राः
Ne
०-०१-9 क न्
# त° Woy. ८. ६. ९३ । + “विनाटो उतिमेशक द्रति प्रसिद्वः । fate conta, सुखः बन्धनम् TA स्थापनम् रथधावनम् आन्दौलायमानेन नवनौतं जायते, e € 9 तदाज्यं चरुपाकाथं ग्राद्यम्'- दति टोप्पनौ | + argo श्रौ" Ho १८. ११. BE |
(3% रेब्रा° ) ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ १८०
watiaa: , ते' मिव्रदेवत्याः कर्तव्याः «1 Rare afi aa प्रशसति-- “a वे मित्र एति। “मितोः देवः "कश्चनः प्राणिनं न हिनस्ति" ; मितम् भ्रपि न awa feafer | ‘ua मित्रं कुशः" दर्भो वा (कण्टकः वा नन भिनत्ति न विध्यति; wa एव तस्य ‘aq’ श्रपि anf’: सर्वस्य faaarfefa हेतु माह-- “सवस्य श्ोवेति। पिङ्गो faa शब्दो देवतावाचौ , नपंसकलिङ्गसु सुष्टदटचनः ॥ ७ ॥
खपणप्रकारं विधसं-- “श्रय बार्हस्पत्य मिति। बार स्त्य चसम् प्धिथित्य, ब्रलिमध्ये साला मधिञ्चितायां छहस्मत्यधास्तण्ड लानोप्य , तं" चसम् भ्रष्वलयशाखानि्मितेन ‘faq aad श्रपिः-दध्यात् +। तत्ः afaq wa aa सुत्पत्रम् “ग्राज्यम्' शश्रानयति' ्रासिच्चेत्। aq’ तच स्थविष्ठान् श्रपरिभिन्नात् Fart aware’ भाः-वपेत् । स wt मेत्रश्चसः “Huda “aad पच्यते ६ शनिना छतः: ual वरुणः, दाद्धप्रयुक्तहिसासम्बग्धात् 'वस्श्यः' वर्णा न faate:: ‘Hau wa: तु @a’ भित- देवत्यो युक्तः, टदोषविरहात् |
एवं षथक्-खपण मभिधाय देवता-प्रदाने सादितं विधत्ते --““तयोरभयोरिति । तयोरुभयोः" चर्व द् धिपयसोर्दाशि कयो- रिव एकौकस्माद् दिदिंरवद्यन् Yai सहावदानं कुर्वन् “मित्रा
came - -~ ----- ~ ~ ~~ -- ~~ = ~~ em ~ - ~ = = "~ ----- cmt
mr a ~~~ ~~ = --------- ~न ~ -~- ~~ ~~ --- ~ -~------ ~
+ का० Blo Meo १५. ३, ४२, ४४ t † का० Blo Mo ९५. ३. ४९ ख। ¦ “रु रवः-द्ति ज,
§ का० श्रौ" Mo १५. ३, ४३।
१८० ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( रेप्रण Sate )
हहस्यतिभ्या मनुत्रूहि"”- तिः एवं संयुज्य # ्रनुवाक्याप्रषं ब्रूयात् ; एवं ‘asia याज्यात्रैषरपि (वषट॒क्लतेः सदेव परतेपः¶ ॥८॥६ [| ३.२. |॥ इति खोसायणाचाय विरचिते माधवीये वैदाथप्रकाधर माध्यन्दिनिश्रतपयत्राद्मणभाष्ये
पञ्चमकार्डं ठतीयाध्याये दितोयं ब्राह्मणम् ॥
(aq ठतौयं ब्राह्मणम् . )
स तै aa, स उपवसथे ऽग्नौषोमीयं पशु मालभते तस्य AIA प्रच्याग्नी पोमौय मेका- दशकपालं पुरोडाशं निव्वपति तदनु aes हवो८पि निरुप्यन्ते ॥ १ ॥
सवि सलयप्रसवाय । दादशकपालं वाष्टा- कापालं वा पुरोडाशं निव्वपति TATA व्रीहिणां सविता वै देवानां प्रसविता सविट-
ee ete ----- _ ----------~~---- - -- ~~~ .-_-__-.--~ ~~ ~~ --~~ =
« daa दति ज |
† “TR ट्ानम् , गौरेच्िणा"- दति का sito Mo १५. ३, ४५ । "स व्वाय मेक खव याग; सैत्राबादेस्यत्य इति ससुदायात् तद्धितत्पत्तेः ; अतश्च एकं प्रदानम्, wefan नचावद्ानग्रद्णम् - इति तत्र कर्कोपराध्याव, |
( ३अ० रत्रा ) ॥ पश्चमकाण्डम् ॥ १९१
प्रसृतः खया ऽइवयथ यत् atari atetat चिमे मा परसुबानिति ५॥२॥
अथाग्नये BEIT | अष्टाकपालं पुरोडाशं निर्वव पल्याशूनाप् ate mead यावतो यावत दृष्टे तदेन afta गृहपतिर्गाहपरत ममि परिणय- यथ यदाशुनां fan मा परिगयानिति {॥३॥
अथ सोमाय व्वनस्पतये | श्यामाकं चस निव्वंपरति तदेन सोम एव॒ व्वनस्पतिरोष- धिभ्यः gama यच्छाामाको भवल्येते वे सोम- STAAL MIATA य॒च्छामाकाम्तस्माच्छामाको भवति tug tt
अथ वृहम्यतये व्वाचे। नैवारं चरं निव्व- पति तदेनं वृहस्प तिरेव ara सुषरलयय यन्न वारो भवति ब्रह्म व वृ हस्पतिरते वे ब्रह्मणा पच्यन्त यन्नीवारासतस्मात्नैवारा भवति ॥ ५॥
magia ज्येष्ठाय | हायनानां चसं fete
णै प _ .--.- - - ---~~-~-*-----~-~- ~ -~--~--~~----~ - ee me - ---- mn mar a ~~~ ~ - -- ~~ ~~ ----~----~--------+
# 'प्रसुवानितिः- इति a प्रसुवानितिः- दत ग)
† “एरिणयानिति'- दति क। परिण्यानिति--ष्तिग।
t (भवति'"- इति a wa मिष्टोत्तरचापि |
१९२ ॥ शतपथन्राद्णम् ॥ ( रेप्र° Safe )
पति तदेन मिन्द्र ए ज्येष्ठो ज्येष्टा मभि परि- TAA य॒द्वायनानां भवदयतिष्ठा वा STAT ओषधयो यद्चायना अतिष्ठो वा इद्न्द्रलस्माद्वाय- नानां भवति wet
aq रुद्राय परशुपतये। de maa ङं निव्वपति तदेन az ख uy ata: पशुभ्यः सुवल्यथ यङ्घवेधुको भवति AAA वा ऽएष देबो व्वास्तव्या TARTAR TA भवति ॥ ७ ll
अथ सिवाय aaa, नाम्बानां चर निर्वपति तदेनं faa एव val ब्रह्मणं सुव- लघ यन्नाम्वानां भवति saat वा एत RAM याः Re जायन्त ऽते AAT यन्नाम्ना सस्मान्नाम्बानां भवति ॥ ८ ॥
अथ meu धमप्रत्ये। aed यवमयं ae निर्वपति तदेनं maa एव धमपरतिधमद aff करोति परमता वै सायो wae परति- रसदो हि प्ररमतां गच्छति तय् हि धम Sst यन्ति तस्मादस्गाय धमपतये॥€॥
( 2%o gato ) ॥ पद्चमकार्डभ ॥ ` १९९
अंधाग्नीभोसीत्रेन Getta प्रचरति | तखा- fae एव खष्टक्तद् भवत्यथेतेहविभिंः प्रचरति अदतहंविभिः प्रचरति + 1 १
wad दक्तिणे वाहावभिपद्य जपति, सविता त्वा सबाना५ सुता मन्निहपतीनाध सोमो व्नस्तौनाम् । बृहस्प तिव्वच इन्द्रो ज्येष्टाय शद्रः पशुभ्यो मित्र सव्यो ART धम॑पती- नाम् ॥ ११॥
दमं देवाः। असप Yas मितीमं देवा was सुषध्व मिल्येवैतद्राह महतं ware महते sasrafa नान्न तिरोहित faatfa महते जानराज्ययेति महते जनाना + राज्यात चे १तदाहेन्द्रदेद्दरियायेति व्वोर्याप्रिलये३तदाह यदा- दन्द्रखन्द्रियायेतौम ममुष्यं ‡ ys HAE पुत्र मिति ` तद्यदेवाख्च a तत एवेतदाहाखे farm ऽइति यस्ये व्विशो राजा भवल्येष वोऽमौ राजा
---~~----------~----~- ~~~ जामया +
# प्रष्वरतिः- दति a † जानागाई' दति ख । i ममुष्यः--श्ति क, a 4
re Ott En See ca ee ee ene ee = a पी
१९.४ । WAGUATMUA ॥ ( शप्र श्त्रार )
सोमो sera ब्रह्मणानां राजेति ager {दद सव्वं माद्यं करोति ब्राह्मण मेवापोद्रति AHS ब्राह्मणो sata सोमं राजा हि भवति ॥ ee tt
एता ह तरै देवा; * Basa | तस्माद् देवो नाम तदेन मेता एव देवताः सुवते ताभिः सूतः प्वः सयते ॥ १२३॥
ता ३ दिनाम्न्यो भवन्ति। इन्दवे ata ववीर्यवत्यः सुवान्ता sofa aare इिनाम्न्यो भवन्ति + १४ ॥
अथाग्नये खिष्टक्ते sqqetia, तयद्- न्तरे णाती ऽएतत् कमं क्रियत ऽएष ब, प्रजा- पतिर्य एष यन्नसायते यस्मादिमाः प्रजा; प्रजातः एतम्बे वाप्येतद्धयनतु प्रजायन्त तदैनं मध्यत एव- तख प्रजापरतिहंघाति मध्यत् सुवति तस्मादन्त-
-----~- ~
* देवताः" — दति क , @
¢ ‘water’ एति क्र )
—
( ३अ० रत्रा" } it पश्चमकाण्डम् ध १२५
रेणाहतौ ऽएतत् कमं क्रियत « ऽाग्राव्याहाग्नये खिष्टङते प्रेष्यति व्वषटक्कते जुहोति ॥ १५॥ ७ ॥
॥ दति इडितौयप्रपाठक्षे सप्तमं ब्राह्मणम् [३. ३. ॥
एवं पवित्राख्यात् प्रथमसोमयागादनन्तरभावीनि श्रानुमता- टौनि इष्टिटविहोमामकानि संवल्रपर्यन्त मनुेयानि कर्मा wana +, wa दितौयस्याभिषेचनीयाख्यस्य सोमयामस्य प्रयोगोऽभिधास्यते; तत्ाभिषेचनीयस्य चोदकप्राप्त star माह- सवे gaa sft. तत्कालः सूत्रे efaa: — “फार्गुनीपच- यजनो येऽभिषैचनीयाय दौ त्तते?-दइति ४ । देवसुवां valfa विधिलसुस्तेषा मगनीपोमीयपश्पुरोडाशानन्र- भावित्वं am माह-- “a उपवसथ इति। “उपपसथधः" सुत्या- दिक्सात् पूवं महः । श्रमौषोमीयं angie निरूप्य , तदतु देवसुवां walfa निवपेत् ६ । सुवन्यनुजानन्तीति भुवः, देवाश्च ते qaafa देवसुवः, aat देवखाम्'; “ot: सुपि" दति ||
त~ ~ ~ =" ----**" te ~~~ - -~~--- ~~न - --- ~~~ = ~ = ~ ~~ ~ ~ = ~~~ ~
« 'क्रियत'- दति क, ख।
† प्ररस्तात् We २्रा० २कणोतः (१२९१ To) द्रम्)
¡ ato ato Moy. ३. ४६ | -फाल्गुन्या; waa az वज- मोयम् , तच दौ्ता; शुक्लप्रतिपदौबयेः"-ष्रति तदृषटत्तिः | |
§ का० ato Mo १५. ४. १--३ | “@agat मतानि हवीषि अवन्ति" -द््यादि Fo ate ९.७. 8 द्रश्यम् I
॥ पार Re ई. 8. ८१ ।
१८६ ॥ ATTA एम् ॥ ( शप्र अत्रार )
muta: प्रसविढल॑ चैषा मास्नायते-- ““देवसुवा मेताक्न हृपीवि भवन्ति, एतावन्तो वै देषानां सवाः , त एवास्मे सवान् प्रयच्छन्ति, त एनं सवन्ते- दति #॥१॥
तच nad साविचं इविर्विधत्ते — “सविते सत्यप्रसवायेति 4! "सलयप्रसवाय' शअरमोघाभ्यनुन्नाय (सवित्रे श्राश्ुकानाम्' प्रकरेण aia शीघ्रः पच्यमानानां पुनःप्ररूढानां ब्रौहौ णाम् ४ । रेफस्य कान्दसो wafer: | सविटदेवतासम्बन्धं प्रशं सति -- “afa- तेति । ‘ay सतं करवाणि । प्राश्कत्रीहिसाध्यत्वं प्रपसति-- "रथ यदिति। ‘fan’ fanaa माः at प्रसुवन् | ufaa- देदत्याः weal व्रीहयः ; प्रसुवन्तु प्रेरयन्तिति प्राण्कत्वम् । WT वानिति, प्रपूर्वात् सुवतिलें वडागमे शेरिकारलोपे छते ख्यम् URI
रितीयं हविरविधत्तं -- “श्रधाम्नय इति । श्छहपतये' we पतिलगुणकाय ‘aay आ्राशूनां ब्रौहौणां पुरोडाशं" निन पेत्, “meat मिति §) IMRT: GAMER! त्रौहय इय् aq, ततोऽप्यधिककाले पक्षत्रये पयमानाः षष्टिका व्रीहय आग्वः। तेषा uma च तिचतुरमासनियतपरिपाकत्रीष्य पेत्षम् । ्हपतिपदं प्रप्रसति — खर्वा इति। खो खलु "गार्पतंः weafaa Ba, तस्माद् यजमानो "यावत; धनस्य टेः ईश्वरो मवति | ‘ag ‘area’ ग्ण्पतिसम्बन्षि
| व ब क ० न ~ ~ [1 orate TT re
A
+ ते" ate १,७. ४ | 'दैवखाम्"--द्देवसुवाम्'- दति शकलक्ष्ययोभेदः t ato शौन Motu. ४.५। ते सं० १. ८ १० ३। taf fear सन्तः पुनराश प्ररोहन्तोति पुमराशुका इयय
wigan कान्दमः- दति काग-टौप्पनौ | § का" alo Mo १५. 8.६) ते So UG ९०, १।
( ३अ० QRTo ) ॥ TIARA ॥ १८९७
aa वस्तुजातम् भ्रमिः एनं यजमाने खदपतिगुणकोऽग्निः श्रिशयान्' परिणयति प्राप्यति । atelu ame avafa— “श्रध यदिति । ‘fan’ fan ‘ar मां परिण्येयुः इतिः भतो इतोराणएभिरेव हतिः ana faa: i ३॥
ठतीयं इविविंधत्त -- “aq सोमायेति #। (वनस््रतथे" बनाना मोषधोनां पतिः वनस्मतिः। पारस्करादित्वात् सुट् । aa ‘ata श्यमाकप्रक्षतिकं ‘ae’ निवपेत् । देवता- सम्बन्धं प्रशंसति — “ata मिति। श्यामाकानां सोमाहंत्व मुपपादयति-- ‘aq यच्चामाका इति श्यामाका इति aq’, एतैः खलु Stata’ मध्ये सोमस्यः प्रत्यकच्ततमांः श्रतिश्रयेन nae रूप faa: ns i
aqa gafaua— “aq वरहस्यतय sfa ty ‘are’ वाग्रुपायतत्वेन नैवारचरुणा प्रोतो वहस्य तिरेवः "एनं" यजमानं वातैः “सुवति ब्रनुजानाति। “aa azar wafa”’—sar- दिकं वाजपेये व्याख्यातम् $0 ५॥
पञ्चमं हविविधत्तं -- “अेन्द्रायेति § । च्ये्टत्वगुणका्े- न्द्राय (हायनानांः संवत्सरपक्रानां रत्रशालौनां "चस" निवपेत् | सं वत्सरपक्रानां ज्येऽगुणकेन्द्रयोग्यत् सुपपादयति- “श्रथ awa- नाना fafa हायनाः" datum atea इति| ‘aq’
~~~ ~ a NT,
A 9 EY Nr
वात च + ote at
# का० sito @o १५. ४. = | ae Wo Ua १०. VI tate site we १५. 8. ६। Go Ho १, ८. १०, Bt
+ परस्तात् ५१ ए १५प० द्रवम् |
§ का० खौ सू° १५. B १० । We Woe ९, ८, १०, ५। | Wile Ho ३. १, Coa AVA |
क -------------
१८८ ॥ शतपथत्राह्मणम् ॥ ( xHe Sate )
qa? ‘“afas’ sata fas: शभ्ोषधयः' चिरकालेन पाकात् ‘ae: ्रपि शअरतिष्ठः' # स्वानतिक्रम्य fea: fe ॥
as इ विर्विधत्त-- “श्रध werafa bi "पशपतये' पश पतिगुणकाय ‘aga’ रोद्र भिति तदितिन विहित ण सद्रसम्बन्धः, पुनः "पशपतये'-दति विशेषसम्बन्धाय “रद्राय'- दति चतुर्थी vari पष्ुपतिपदं प्रपंसति-- “तदेन मिति। “तत्ः aa हविषा एनं gaat ‘agafa: सद्र एवः प्रशुभ्यः' nea ‘qafa’ प्रिरयति, पश्मन्तं क रोतीत्यथं; । वास्तव्यः - दूत्यादि पूववद् व्याख्येयम् ॥ ७ ॥
and sfafaua— “aa भित्रायेति §। सत्यायः सत्य गुणकाय ‘faa’ “नाम्बानांः नाम्बा नाम WHET. सयः चात ater) नाम्बानां मिवरयोग्यत्र सुपपादयति-- “wa यन्राम्बाना मिति। कष्टसेत्रोत्यवाः श्रोषधयः' वर्ण्या कर्षणा दिलचतण दि सासम्बन्ध्।त् वरणाः, भ्रक्ष्टपयासतु तिर हात् मेता? ॥ र ॥
अमं vfafdud— “श्रध वरुणायेति || शधम्पतये' र्मपतिगुणकाय ष्वरुणाय' “यवमयं चस निवपेत् । रोद
-- -----~ - -=~=----~ ~~न i SAL, ee ne A A, ay
—_— नम Oe स
# अलिषाः--द्ति च, ज।
† fasfa’—sfa ज)
tate alo Wo १५. 8, १९। Mayas वति'- दति १, रद द्रषटयम् । तेः सं° ९. = १०. ६।
Sato श्रौ Ho १५. ४. १२। यक्षटपच्याः"- ef! ते" Jo १, ८. ९० Ol
| का ato wo wy. ४, tel “यवमयच्चरभेवतौति Aw षति १, २७ द्रश्खम् । Ae Te १. ८, ११, ८।
( श्भ्रण Qate ) ॥ पञ्चसकाण्डम् ॥ १९८
भितिषद् वारश मिति व्याख्येयम् । ‘aq’ तैन एनं यजमानं arm ‘aay’ ‘aaa uff’ कुर्यात् धमपतितवंप्रथं- afa— “परमतेति। a’ पुमान् ‘awe पतिः “nae भवेत्, सा वे परमताः ataaq तदेव faatifa— “a षहोति। नतं" परमः ‘ava’ ‘saafer प्राप्रवन्ति॥ < ॥
एतेषां faqarat हविषां प्रचरणकालं विधं -- “agra. षोमोयेणेति। Renuka श्रम्नोषोमीयपश्ुपुरोडःओेन प्रचयं तदौयखिष्टक्षतः प्राक् एते हं विर्भियं जेतत्यधः ॥ १० ॥
विधत्त — “धेन fafa, ‘aw टेवसुषां ₹विर्थाग।नन्तरं facan: पूवम् ‘aa’ यजमानं ‘efat are’ श्रभिपद्यः zeta जपति", अ्रष्वय् रिति शेषः । qaq— “waa चरित्वा सविता वेत्याह यजमान बाहु दकस्षिषं ग्टहौतला'?-दूति, # |
मन्वस्याथं : ¶ ;-- 2 यजमान ! चत्वा" तां सिताः सवानां" प्रसवानां खामित्वेन ‘gan’ अ्रनुजानातु। तथा aia’ श्रन्येषां "छहपतीनाम्ः ईश्वरम् श्रनुजानातु । लाम्" द््यनु- षङ्क; । एव सु्षरवापि लां gam मिति योज्यम् । वाचे, “ज्येष्ठाय इत्यादौ ara aqui ‘faa: सत्यः- इत्यत सत्य- शब्दात् चतुष्थये सुः, सत्यायेव्य्धंः ¢ ॥ een
परोक्षवद्क्षा , भ्रथ प्रल्यत्षवदादह-- "इमं देवा इति § 1 3 देवाः !` सविव्रादयः ‘aw यजमानम् श्रसपलं' watied
~न न्न न्म = -------- _— =
* का० Blo Ho १५. 8. १६ |
† तत्पाठस्तु Wo Wo £, ३६. १। ‡ पा Woo १. ३६ दट्यम् | $ वा Wo ६, 8०, १।
200 ॥ AAT AT ATTA ॥ ( 3Wo Ont? )
quay शतुजानीतं। तथा महते Bata भ्रतिप्रभूतायं afaagata, (महते च्चेषटयाय श्प्रतिहतनियमसामध्यायेत्यथं qed जानराज्याय' जनसम्बन्धि यद्राज्यं तत्र सागरपयन्तभूमि- विषयत्वात् , महत्ावभौमलाय | इन्द्रस्य सम्बन्धिन शश्श्दरि याय वीर्याय दमम् एतन्नामानं यजमानम् , “age पतुः qay’, “aH waa मातुः Gay, Wwe मित्यनुषङ्गः । ay अला; ‘fam’ प्रजायाः (राजाः, एष यजमानं दूत्यथं;। परजा श्रपि सम्बोध्याः-- “un दरति। श्रमौ'- दति सम्बोधन प्रधमावदवचनान्तम् | अदःशब्दस्थाने जनपदनाम सम्बोधन- परथमावडवचनान्तं श्नौया दित्यधः । तत एवामो इत्यस्य स्थाने भरतपदं प्रक्षिप्य पठितं बोधायनेन-- Cia fam भ्रावै- दयति , एष वो भरतां राजा-इति | आपस्तम्बेन तु राज विेषेण जनपदनामग्रहण सुक्तम्- Coad रल्निभ्य श्रावेदयति, पष at भरतां THAT वः कुरवो राजेति कौरव्य मेष वः पञ्चाला राज्ञेति aera भेष वः कुरुपाञ्चा्ा राजेति वा कुरुपञ्चाल मेष वो जनता राजेत्यन्यान् रान्न: -इति # । कात्यायनेन fad सवं सङ्कद्मोक्तम्-- “aera जाते राजा भवति देशस्या- aafeaara’—sfa ¶ । हे प्रजाः ! वः युष्माकम् एष राजा, पनं खामिनं यथेरितं सेवध्व मित्यथः। ब्राह्मणाना ware’ Ga’ एव राजा", नतु श्षतिय इत्यथः |
_ ~ न~~. ------- ~------ -----~------ SLT ad
= कक > क are teem
+ याप Blo wo १८. १९. ७। 'सोमो.खाकं ब्राहणानां रजति जञ्जाजग्ति-दति waa तटृत्तरमूचन् (८, |
tate ale We १५. 8४, १७ । भये दैवा देवसुव; सखः” cafe Ao सं० १, ८, १० द्रष्टम् ।
( 3° शत्रा ) ll पञ्चमकार्डम् ॥ २०१
मन्तं MAM aT व्याचष्टे दम दटेवाद्रति#। waar: भच: । “व्यन् सवले''-इति 4" व्यन् प्रत्ययः। शेषं सुगमम् । यजमानस्य मातापितोश्च नामग्रहणस्थानं दशयति - “ca aq- प्येति। ष्म मित्यस्यानन्तरं यजमानस्य नाम; ्रसुष्य- "गरमुष्याः'-दत्येतयो; स्थाने तस्य मातापिक्ोर्नामेत्यधं; । श्रत एव सूत्रम् -- “नामास्य weifa मन्ते यधाखानं , मातापितरो - दति थः। मन््रभागस्य aaa माद-- “aan इति । ‘aq’ तेन, एष वो राजेति खामित्वप्रतिपादनेन ‘aa’ we ‘ed’ दश्यमानं ‘aa’ जगत् ब्राद्यणव्यतिरिक्तम् “aa” भोग्यं करोति | सोमोऽस्राक मिति मन्तभागस्य तात्पय माह-- “Cara मेवेति । यतः सोमोऽस्माकं ब्राह्मणानां राजेति ब्राह्मणजातिः सोम- स्वामित्वेन एथक् क्ता, aang ब्रह्मणः क्षत्रियेण नायः । f? यस्माद् ब्राह्मणः" ‘alata’ सोमो राजा यस्येति वदहु- तरोः, अ्रतएव “राजाहस्सखिभ्यः"-दति ६ टच्-समासान्तो ARN TAPE: wala राजानं विभज्य निदिष्ट- वान्, तस्माक्ञोकैऽपि ब्राह्मणा अग्निष्टोमादियागेषुं सोम भेव राजशब्टोदितं “सोम राजव्रे्यवरोह मा मेः -दव्यादिभिमन्तै- रुपचरन्ति | ॥ १२ ॥
# वा० Wo Yo, १६. ९।
Tt पाण Seo 8. १. १४५ |
{ Glo Bite Ho १५. ४. १५, १६।
$ पा० Hoy. ४. eR!
| Ao सं १. ३. १३. २। तचोपावरोदहमन््योद्दितौय रषः । ताविमौ विहितौ बोधायनेन यथा- "गयेतच्नम्मेषलकयोः प्राश्चौनसोव
२६
RoR ॥ प्तपथत्राद्मपम् १ (शप्र अत्रार)
emefateae देवतामां सन्य नाम निर्वक्ति “एता eae: “तदेन fafa. यस्माद् एताः" देवताः ‘que $शयित्रः , ‘aq तस्मात् ‘Wat: saat” देवसूनामिकं afaanqaa , ‘aa’ सुन्वन्तं हविः "सुवते! अनुजानन्ति ; ताभिः देवताभिः ‘qa’ Wawa: सन् शः सुत्यादिवसे सूयते" भ्रमु श्रायते; टेवमृहविःप्रचारस्य qantas eran व्यत्वात् श्व इत्यनेन gated fara इत्यभिप्रायः ॥ १२॥
टक्तानां देवताना भेकौकस्व “सविते सत्यप्रसवाय -श्त्मादि- वि्ेषणविगेष्याककं नामहयं तद् दन्धाकना प्रप॑सति- Car a Gear इति । “सुवान्ते"-इति पश्चमलकारान्तं पदम् । “-लेटो- सलाम" दत्मडागमः a, “एत ?”-दत्येकारादेशख † ॥ १४ ॥
अ्रस्म्ोमौयपशपुरोडाशप्रधानाहुतेरनन्तरं aaa विधाय und खिषटकद्-याग ममुबदति--"भ्रधाग्नय दति ै। प्रधान
म ० --न जन नज क oe ad कक ककण व क) पिं
gaara, यन्नप्रतिष्टंति वा gat वा तस्िन् ay खान् ग्राव्णः “man eta विद्धानस्यान्तरेषे alae TAT सुपावरति दै त्रा मनसे तेति दाभ्याम्ः-¶ति [ ate ate & १९. ३. १३. | । समामातौ चेमौ मन्त ते० % ३. १३. १, 2! पर RATA TI] याखयातस्तचोत्तरत्र (६ ४. द", “त्र क्वादिनी वन्ति". carter | उकत्ेतद्यास्याने सायणाचायं य -- सोम राज- fafa ua उपेत्ितः'- षति) तदिदं सर्द विशेषतो fares |
+ पा Fo ३, ४. ६8 । tue सू० १. 2. eg! ‡ -अयाष्ेतिः- ति ज।
ऋय a ln -— tS F R PENE SIAS a ee ee
( QWe शत्रा ) ॥ पच्चमकाण्डम् ॥ २०३
खि्टक्तदाषत्योमष्ये टेवसषटविःप्रचारेण यश्चङ्पप्रजापतिमध्ये एव agar निहितवान् भवतोत्वयः # ॥ १५॥७[३.३. da
दूति योसायणाचाय विरचिते माधवीये ेदाथंप्रकाथै माच्यग्ह्िनिशतपधम्राणभाष्ये पश्चमकाण्डे ठतोयाध्याये ठतोयं ब्राह्मम् ॥
॥ इति पञ्चमकाण्डे दितौयः प्रपाठकः {॥
= ----- न 9 een See nee De)
+ “परशु परोडाग्रतन्तं प्राधान्यात्, तरेषां वा weed, खिष्ट- wee ते" - दति ate alo सर्त (१५. ४.१८, १६) इद पर्या at । उभयरूपा हि खि्छच्छ्र तिः ,- avert यजलतिभष्यः faz छत्, माध्यन्दिननां Gage इति" दति चाच ककः + दत wat fae. "कणिका, १०४'- दति क, (कण्िकासश्या १४- दति ख, 'कण्डिकासद्धया १०४- इति ग, घ | तच LAT २१९ Ae, २त्ा० १० Ho, इत्रा० Ro कर, SATO YO He, ५ त्रा १६९ कण, व्रा ca, त्रा ६५ क०। Taal सङ्कलनयास्मिन् प्रपाठके ang प्रहाणे १०८ कणिकाः wera दति शिवम् \
०४ ॥ TATA BUT ॥ ( देप्रण शत्रा )
अय
कतीयप्रपाठक्षे प्रधमं ब्राह्मणम् , श्रपिवा
तो येऽध्याये चतुथं ब्राह्मम् |
॥ Vict: ॐ ॥
स वा अपः सम्भरति । aed: सम्भ- रति ala वा Sata at मेवेतद्रूस HATS सम्भरति *॥ १॥
‘eat पाने { । अन्नं वा ऽजरगदुम्बर ऊर्जा ऽन्रायम्यावरुध्ये तस्मादीदुम्बरे पाच ॥ २॥
स सारखतीरेव प्रथमा wai, अप) gar मधमतीररम्णन्नि्यपो टेवा रसबतोरण्ल न्िखेत्रेतदाहोर्जखती राजसखञ्चिताना दूति स्स वतीरिलयेत्रेतदाह यदाहोजखतौरिति tials
ees Zoe re [ — ———— eee = ~= न््------ क een ~ „~ ~> --- ४
* “सम्भरतिः- दति क | puma ख। maf, a
( ३अर० Bate ॥ पर्चमकाण्डम् ॥ २०
ताना इति याः प्रज्ञाता राजख TAA याभि्मित्रावस्णावभ्यषिज्च॑न्निदयेतामिरहिं मित्रा वरुणावभ्य षिज्चन्याभिरिन्द्र मनयन्नयरातीरिलेता- fustg नाष्ट्रा रचताएलल्यनयंस्तामिरभिषिञ्चति qa सरखतौ व्वाचेवेन मेतद् भिषिञ्चल्येता वा SORT अपस्ता णवेतत् सम्भरति *॥२३॥
अथाध्वयः। चतुषटरीत माज्यं atta saafa तदा sHaf aga: पशौ वां पुरुषि ar waa ती Rela iV ॥
aa प्राङ्ददहति। तं र्ह्लाति aa afa- रसि राष्ट UB मे दहि स्वाहा aay ऊभिं- रसि र्दा राषटममुष्मे देहोति + ny
अथ यः प्र्ङ्ङ्ददति । तं गह्णाति ‡ व्वुष- सेनोगसि रषदा ue मे दहि खाहा व्वुभसैनो ऽसि wger ws nat दहौति ताभिरभि- षिञ्चति ala बा ऽएतद्पा azefa प्रणो वा
ee ~~~ ज
ae a ee en - et
# "सम्भरतिः- इति कं । † "देहीति'- दति a 'देद्योति--द्तिख, गष, | ‡ शज्ञाति"- षति ख।
२०३ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( aie शत्रा} पुरुषे वाभ्यतेते madiaq मेतदभिषिष्चल्येता वा suat श्रापस्ता एवेतत् सम्भरति *॥ ६ ॥
पथ Beara Tafa) Wa a रषदा ws मे दत्त स्वाहाथत | UPA TE ममुष्मे दत्तेति तामिरभिषिञ्चति alam वा suet स्यन्दन्ते तस्मादेनाः खन्दमाना न किश्चन प्रति- धारयते व्वीथंगेवेन मेतद्भिषिञ्चल्येता वा ऽएका ापम्ता एवेतत् सम्भरति Ful
qT याः खन्दमानानां प्रतीप «Wer | ता aman ख रषदा WE मे दत्त खादौजखती स्य gat राष्ट मसुष्मे दत्तेति तामिरमिषिञ्चति व्बोयण वा saat: खन्दमा- नानां प्रतीप eet व्वोयणेवन मेतदभि- पिन्बल्येता वा ऽण्का श्रापन्ता एवतत् सम्भ- रति {॥८॥
अथापय्तीर्म्ञाति | आपः परिवाह्णौ ugar [ Te मै दत्त खाहापः परिवाहिणी ख
~~~
~~~ — i SR ~ A RNS: [क er ८ re ce tn न न OI
et, 'मम्भरतिः- दति क)
प. ,
( 3% शत्रा ) ॥ पश्चमकाण्डम् ॥ २०७
राष्टदा *] राष्ट मसुष्मे दत्तेति ताभिररिषिश्चले- aq वा ऽएषाप्छिदयाषव पुनभवल्यपि इ वा $मद्यान्यरष्ोयो WE भवव्यप्यन्यराष्टौय मवहरत लथाश्िन् ward दधाति wasta मेतद्भि- पिञ्चल्येता वा ऽणएक्ता जाप्रस्ता एवतत् सम्भ रति fue
wa नदौपतिं गृह्ञाति। अपां परतिरसि uge र्ट म देहि खाहापां पतिरसि राष्टदा UE aq देहौति ताभिरभिषिञ्च- यपां at say पतियन्नदौपरतिख्िशा मेवन मेतत् पतिं करोता वा ऽएका प्रस्ता एतत् सम्भरति {॥ १०॥
अथ निवेष्यं गृह्णाति। अपां गर्भां ऽसि रषदा we मे टेहि खाहापां गर्भो ऽसि ger ue ममष्म eetfa ताभिरभिषिज्चति गभ वा ऽएतदाप उपनिबैष्टन्त fant मवन्
~ ~ ~ ere न त at जा चि त मा मज ne wee ewe ९ An ~~ ~~ ---~-----~~ ~~ ~~~ ~ = नो
#* बन्धनौचिहान्तगेतपाठो ग-पृस्तके नास्ति | t,¢ ‘warcfa—ta क)
२०८ ॥ शतपधत्राह्मणएन् ॥ ( awe ate } नेत् गभे करोल्येता वा STAT चापलता एवे- तत समरति *॥११॥
अथ यः खन्द्मानाना८ खावरो इदो मव- fa) vara ता walt wad ख Usa UE मे दत्त खाहा सूयलचस ख गट, दा we ana ould ताभिरभिषिञ्चति agaaa मेतदभिषिद्धति सयत्वचस म॒वन मतत करोति व्वरुण्या बा svat आपो भवन्ति या खन्दमानानां न खन्दन्त व्वस्गणसकष वा ऽएष यद्राज्मय तश्मारेतामिरमिणिञचत्यता वा sual आपस्ता एवंतत् सम्भ्ररति + १२॥
अथ या आतपति व्वर्भन्ति। ता ग्लाति मर्यवर्चस स्य Use TY म दत्त सखा सर्यवर्यस स्य Use र्ट ममष्ै दन्तति ताभिरभिविञ्चति व्वचसवन् म तद्भिषिञ्चति मर्यवर्चस aaa मेतत् करोति मध्या वा sual अपो भवन्ति या आतपति queue |
etd
ऋका क ` स न यिका a ee ie == “ग् ~ -- ----------~--- ~~~ - ~~न ee ER a ere TE
+, 1 "सम्भरति'-- ति कं ।
{ श्ण gate ) ॥ TURRET ॥ २०९. हीमां $ HTT गृह्णाति मेध्य aaa मेतत् BAA बा ऽएका THAT एवैतत् सम्भरति + १३॥
अथ वेशन्तीर्गह्ञाति। मान्दा ख राषटदा we मे दत्त Qe मान्दा ख wget UTE मसुण्म दत्तति ताभिरभिविञ्चति fay aarar $ऽएतत् wat मनपक्रमिणों करोल्येता वा SUR आपस्ता एवेतत् सम्भरति t ॥ १8 ॥ |
अथ ज्रप्या गृक्लति। बजच्रित ख रषदा Us मे दत्त स्ाहा व्रजित दय राष्टद् Tg aa दत्तति ताभिरभिषिश्चति तया द्मां परणापस्ता Uae BAA चेव सत्वाय तस्मादताभिरभिषिल्चल्येता बा ऽएका अपस्ता एतत् सम्भरति § १५॥
अथ WaT Vass AMT we रषदा Ug मे द्त्त स्वाहा व्वाशा ख WET राष्ट
oe ~ re eon न ------ ~ की
ee, क गक णि 2 ere ee ee ~~ ~~ ~~ न~~
+ छोमा-द्ति च डा०-वेबरेगण ze | t,t, § सम्भरतिः- षति a |
28
जच - नकनण
२१० ॥ शतपथत्राद्मणम् ॥ ( ame tate )
ममष्तै दत्तेति तामिरमिषिश्बलयनरादोनेवेन मेत- द्भिषिञ्चलन्नादय मेवाक्सिन्रेतदधातोदं वा ऽअसा- वादिल्य vada यथाय मग्निनिदश्टेव मोष- Prune निहति तदेता ापौ ऽभ्यवयद्यः शम- यन्ति न षश वा STETATS परिशिष्यते यदत प्रापो नामग्येयुरन्राद्येनेवेन मेतदभिषिञ्चलयतावा एका आपस्ता एवेतत् सम्भरति *॥ १६ ॥
aq मघ शह्णाति। wast ख रषदा ae मे दत्त खाहा शष्ठ ख रषदा रु gata zeta ताभिरभिषिज्चव्यपा च॑वेन मेत- टोषधीनां च रसेनाभिषिच्चल्येता वा एका अरापन्ता वतत सम्भरति + i १७॥
अथ गोर्व्विज्ञायमानाया seat Walla | waa ख रष्टदा TEA दत्त खाहा शक्रो स्थ रादा we ममुष्रं दत्तेति तासिरभिषि- safa पशुभिरेवेन मेतदभिषिञ्चल्येता वा saat आपस्ता एवेतत् सभ्भरति ‡॥ १८॥
ए „~ ee A ET EI ~~ = न्^
*, t 'सम्भरति'- दति क । ¦ सम्भरति'- ति च डा°्वेबरदट्टः पाठः |
( Wo धतरा) ॥ पञ्चमकाश्छम् ॥ २११
अथ पयो Veit) जनथ्त ख राष्ट राष्ट मे दत्त खाहा WIA स्य रषदा UE ममुष्मे दत्तेति ताभिरभिषिष्ति पशुभिरेवेन मेतदभिषिञ्चल्येता वा ऽएका भापस्ता एवेतत् WATT ५॥ १९ ॥
अथ gat wait! fara ख राटा राष्ट मे दत्त खाहा व्विश्वग्रत खरषष्दा र्ट ममुष्मे दत्तेति लाभिरभिषिञ्चति पशूना मवेन मेतद्रसेनाभिषिच्चद्येता वा ऽएका WAT णवे- तत् सम्भरति + २० ॥ |
अथ attat: | भन्नलिना सङ्द्यापिखज- aa: सखराज ख UBS UE ममुष्मे दत्त चेता वा sara: खराजो यन्प्ररौचयसता यत् खन्दन्त staan ऽन्यद्या णवेतच्छिया ऽअतिष्ठ- : माना उत्तराधरा इव भवन्लो यन्ति खाराज्य मेवाक्ित्रतहधाय्ेता वा ऽएका पर्ता एवे. तत् सम्भरति ॥ २१॥
पि = 2. = de भ nea स =
+, † (सम्भरति'-द्ति क)
eg hat ry eta ake === = ~ --- छ „+ _---_- ~ - ~~ ~~~ een ae ---~~~-------- ^ a
४१२ ॥ NATTA TH ॥ ( ame tate )
aT AT ऽएताः। सप्रदशापः सस््रति सप्त em वे प्रजापतिः प्रनापतिर्वन्न्तस्मात् सपु SUIT: सम्भरति ॥ २२॥
सोडश ता अपोया अभिजुषोति । षोडशा- इतीर्जहोति ता दाच्रिएृहयौषु न्. लेति सारख्तीषु च मरौचिषु च ताश्चतुखिठशत्च यस्िएशदे देवाः परजापतिश्चतुस्वि८गस्तदेनं प्रजा- पतिं करोति * ९३॥
अथ युता इत्वा Tala । व्व्जी वा sare AT वेतद्ाज्येन स्पत्वा स्पुला alae ग्लाति + 28 ॥
अथ यत् सारखतौषु न ayia alta ASA AST WT नेदच्चेणाज्येन व्वा च fea- सानौति TATA, सारखतौषु न जुहोति { ॥ २५॥
थ यनद्ररोचिषु न लुहोति। नेदनदे-
#* करोतिः--श्ति & | t शशष्णाति'- शति क | ‡ ‘quifa’—cta क)
( २० Bate ) ॥ पञ्चमकारण्डम् ॥ VLR वैता argfa qeaatia तस्मान् मरौचषु न जुहोति ॥ २६ ॥
ताः साहं मोदुस्बरे पाच समवनयति । मधु- मतीर्मधुमतोभिः पच्यन्ता मिति रसवती रस- ana: पुच्यन्ता मिद्येवेतदाह महि at afa- याय व्वन्वाना इति aaa qa यजमा नायाशिष माशास्ते यदाह महि चच चत्चियाय व्वन्वाना इति ॥ २७॥
ता अयेण मेावरुगख few साद्- यति। अनधष्टाः सौद्त ANAT इल्नाघष्टाः सीदत रचोभिरिद्येवेतदा सषटीजस इति सः व्वीर्या इल्येवेतदाह महि चज च्रियाय द्घतो- रिति awed at यजमानायाशिष माशास्ते यदाह महि as afaata द्घतोरिति ॥ २८ ॥ १॥
॥ इति ठतीयप्रपाटके प्रधमं ब्राह्मणम् [३, 8.] ॥
चतुधंप्राह्णे यजमानाभिषेकाथं सप्तदथसश्यकाना मपां सम्भरण qua; काल्यायनः किद् विशेषं सुब्रयामास- "ृडान्तेऽपो amifa, युप quia नेभित्िकौरसश्वाद् ,
278 ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( शप्र" (ate )
naa; , एयक पाजेष्वदुम्बरेषु इति o । भतपवष्याद्या- न्युदकानि युपश्ोत्षरप्रदेथे निधाय WRAY! | LAT: सम्भविनोरपसतु aa तश्र गल्ला zeta तदिदं मसश्चरणं विधक्त- “a वा wa इति। उदकसश्चरणं वौयाकना प्ररंसति-- “aafefa, sat Magu रस मेव सम्येतवान् भवतीत्यर्धः ॥ १ ॥
सश्मरणस्य पात्रविश्ेषं विधत्ते-- “श्रोदुम्बर एति) नपाते -इति जात्येकवचनम् । सर्वाणि सप्तदश पात्राणि stg स्बराणि भवेयुः। तथा घ सूत्र मुदाहृतम् #। भोदुस्बरतव wartime प्रणंसति - “aa ar इति ॥ २॥
aaa क्रमं विधसं - “a सारखतोरेवेति। सर सत्यां नद्यां भवा; श्रपः प्रथमं ग्यक्लौयात् ६। 'एः-शब्दोऽन्ययोगः- sage) तत्र मन्तं विधत्ते-- “oat देवा fa | मधुमतीः मधुररसवतीः , ऊजंखतीः' विगिष्टाज्ररसवतो; | Gara’ राजानं gat, जनयन्ति, श्रनुजानन्तौति राजखः | ar "चितानाः" दखेवताल्ेन चेतयमाना: , श्रपः' उदकानि ar? ‘qq’ भकारन्कान्द्सः। ता an विशिनि्टि- नयामि, अहविः “मित्रावरुणौ “अभ्यपिख्वन्' देवाः , याभिः च दन््रम्ः। “Tat? भ्रदानभशीलाः ayaa: अव्यनयन् प्मतिक्रम्य नोतवन्तः इति i
——" ener ee re ee ~ न~ ~~~ „~ eee ee re a RR, भ~ ~~ eee samen ~----- ~ ~ == ~= -~+
+ to Blo GoW. ४. २९-२४ क।
tale श्रो Bo १५. 8. ९४ ख। + TERR § कार sito Mo १५. 8. २५, BR!
| वा० Jo १०, १, १९।
( ३अ० व्रा ) ॥ पद्चमकारडम् ॥ २१५
मग्रं प्रतिपाद मन् ाचशटे-- “aot देवा दइति। चिताना श्त्यस्य व्याख्यानम्-- ‘agin: fai येषं निगदसिदम् |
एतासा मभिषेकार्थत्वं प्र्रंसति-- (ताभिरभिषिश्चतीति। GA Wa Wea , तां सरखतों नदीं amar प्रणंसति- वाग् बे सरसखतोति। सारसखतोभिरद्विरभिषेककरणेन वाचै- वाभिषैकं क्षतवान् भवतीत्यथः। “oar वा एका दति, aaa: ‘sro: एकाः एक सुदकम्। एवं arcane weal Teal wetary ॥
aa fanaa दशयामास arnaa:— “सारखतीग्टह्नात्यपो देवा इति, जुषटोद्युन्तरासु चतुण्होतानि दष्णऊम्यादिभिः सवाषहाकारम्तेः ga: ga: प्रतिमन्त सुम्तरेरत्तरण्टक्ञाति”- दति #। उत्तरासु पोडशामु चतुद्टहौतेनाज्येन पूवं खा न्तैमन्तैहत्वा इत्वा उत्तररसरेस्तास्ता WA Vela: ॥ २॥
तदिदानीं mau विधास्यते; तत्र प्रथमा सूमिंहयग्रहणं विधत्ते-- “श्रधा्वयुरिति †। चतुखहीताज्येन सह॒ “ara वश्यमाणाः षोड श्रभिः-लच्य श्वेति" गच्छतोति सवशेषः। तत्ः aa aat पशुपुरुषयोरन्यतरस्मिन् ‘aaa same सति ‘a sa? ‘ea’ विविधं gatuthnaa गच्छतः
Mt wetary £ sv
~. a ee ra ~ ---- "वी
-- -~-=~ नन्दे
(भ ~न -४ ~ - owe -------~ ~ ~ ----~ anno
+ का sito eo ty. 8. ४३, es! अचर “RATT यथा- भ्रति विनियोगक्रमेण च अपो यष्टोतयाः'- इति ara |
† Ale Blo A> १५. ४. २६ ।
¦ "ऊमों कल्लोलौ'- दति ware |
२१९६ ॥ शतपथनत्राह्मणम् ॥ ( शप्र शब्रा)
ततोर्मिष्ठयस्यानियभेन समस्य वाचा ग्रहणे प्रापे क्रम विधत्त-- “aa प्राङ्हिति। ‘a’ ऊभिः we प्राङ्मुखः 'उद्ईति' खउहच्छेत् , ‘A’ खक्डोयात् ॥
aa इवनमन्त्ं ग्रहणमस्तं च विधत्ते — “ह ऊमिरिति | खाहान्तो हवनमन्तः , ददितीयो ग्रहणमन्त दति विभागः | अरधसु - ह जम! ष्णोः वधितुः aqat सम्बन्धौ 'लमिः' भवसि । ‘age’ @ तु खभावत एव Uy जनपदं ददातीति uger भरतो Ue भः aw देहि" । खाः —<fa Fara: # ॥
दितीयोऽप्येवं व्याख्येयः ; aa शरमुष्वैः-द्ति विशेषः | एतन्रामकाय यजमानाय AW रीति तस्यायः 4. ॥
एव सुपरितना श्रपि मन्त्रा व्याख्येयाः ॥५॥
दितोयस्योमें गरहणं विधत्त -- “sa यः प्रत्यङ्ङति।
‘aq@a fade. auta’ “an सेचने", सेनो नाम संति: ; वणौ लजलसष्को भवसि । fae पूववत् ॥
afded जलवीर्यामना प्रथंसति-- “ata वा इति। उभयोर्यरम्योरेकल्रेन परिगणन माह-- एता वा एका प्राप इति ue i
(OR een ~ ~~ + re meee.
[णी Ge eee -- ee ee ~~ ~ a aoe as at
* Fo Wo Yo. २. १। , tate Wo Yo, २. 2]
‡ aa होममन््रः-वा० We to २. ३ ततो METAR ate Ho १०, २. ४ । पूर्वै ME चतुग्ौतश्ोमः पञ्चात् तासां ग्रणम्'- दति ककः । “सारखलतोषु adfag न fra fated शति च तत्रव (४५ म्०)।
Y भण yaAre ) ॥ वच्मकष्डम् it 279
प्रवहन्तोना मपां ग्रहणं विधमन — “oy wearar दति # | "स्यन्दमानाः प्रवहृन्तौरपो werary ॥
त्मन्तस्याप्यय मेघः-- हे भरापः] ‘waa’ wa gated गच्छन्तोति तादृश्यः "खः भवथ । wa दस'-इ्ति fata: + 1 प्रवहन्तोना मपां वीर्यामकत्व माह- "वीरेणेति । यत art वोर्येणेव wea’, तस्मात् श्यन्दमानाः' एनाः wa किश्चनः वसत्वपि प्रतिः-मुखं नन धारयतेः न va भवति। यदा , प्रवहन्तौरपो न कञ्चिदपि धारयत् wetted: ॥ ७ ॥
प्रतिलोमं प्रवहन्तोना मपां ग्रहणं विधत्त - “श्रय ar स्यन्दमानाना सिति। श्यन्दमानानाम्ः sat मध्ये प्रतीपं प्रतिकूलं ‡ स्यन्दन्ते, लाः" गरह्लोयात् §। शभ्रोजखतीः" बलवत्यः “we ““बोये णेत्यादि , पूववद् व्याख्येयम् || ॥ ८ ॥
नयाः सकाशाद् श्रपच्छ्दि गच्छम्तीना मपां ग्रहणं विधत्त -- “श्रघापयतौरिति। श्रपयतीःः नरीप्रवाहं परि- त्यज्य पथक्-प्रवाहरूपेण याः स्यन्दन्ते waa, ता ग्टह्ोयात् ¶ ॥
ee ~ ey ल -- = ~ = -- ~~न eee > ~ ~ sk -- ~---- -+ ~ ~~ ~ ~ ~ - 0. क) —_
* का० sto सू° १५. 8. २७ 1 ‘Aaa ae ey; स्यन्दमाना उचखन्तः- ईति ककाचार्य; |
† वा० Fo ९०, ३.१, २।
‡ शन्द्राकषेणात् wet पिपरौतवादिन्यः ( नोयार-द्ति Steer) aim: प्रतिलोमा उच्यन्ते ।
§ का श्रौ Zo १५. 8. Re!
| वा० Wo १०. ३. ३, ४।
Tate श्रौ" qe १५. ४. २६।
२८
-~ -------------~~ ---------- “क
२१८ ॥ शतपथत्राह्मणम् ॥ ( दप्र° tate )
@ na’ श्रध्रवन्ति सर्वं मित्यापः, परिवाहिणौः परितः सर्वतो वाहो यासां ताः। यदा, परिवाहिषोः परित्यज्य थग् वदन्त्यः ख । तत खाहान्तो इवनमन्तः, Sua Tew इति प्रागुक्घम् । एव सुत्तरताप्यवगन्तव्यम् ॥
परिवादहिसौमिरभिषिकं adafa— “एतस्यै वा शइति। "वषा परिवाहिणी # , “एतस्याः महानद्याः सकाशाद् 'अव- fee पृथक् क्षल परिवहति , “एषैव पुनभवति' । सखा यरिणदौ gatas मश्टानदौ waited: । यस्मादपच्छित्रा नदो , पुनस्तां महानदीं प्राप्रोति । तस्मादस्येताभिरद्विरभि- ferences: पुरुषः ‘Uy aug भवति, TaTUBt- यम् श्रवहरते' वशयति । यथा aera परिणदौ संसर्गे ए भूयसो जाता , ‘var तिन् राजनि अन्यराषटोयसमवधानेन भूमानं" भूयस्त्वं दधाति † ॥ € ॥
ay समूद्रोदकग्रहणं विधत्त - “aa नदोपतिं गणहा fag नदौपतिषखमुद्रखखिताना मपा मविशेषेण ग्रहणो प्राति सुद्यानाम् उच्छलन्तीना मपां wed कत्तव्य मिति fate: , “नदौपतैः सवयाः -इति शुलन्तरात् §। सष safa ae याम्तीति aa, ता ख्लोयादित्यधः। श्रपाम् दकानां पतिः पालकः || ॥ १० ॥
+ utara ङ, क, ज । “परिवाहिखे स्येति परि नदौनाम्ः- दति चेद आप° श्रौ Jo १८. १३. ६ । t वा० सं०१०.३.५, ई , ‡ ale Bite Ho १५. ४, Re | § का० sito Mo ५. ४. ३१ । “Ban, ara | | अन्न मन्रौ-- वा० खं १०. ६. ७, ट ।
( 8% sate ) ॥ पञ्चमकार्डम् ip २१९.
श्धावर््तादकग्रहणं विधत्त -- “श्रथ निवेश मिति * | fra- ष्यते † भ्रावच्यतेऽस्मिन् ठणादिक मिति fate’ oad: | तवव्य मुदकं गह्लोयात्। “sory उदकानां गर्भ॑ः qual भवति । “गमं वा एतद्" -इत्यादिष्वय मर्थः ty ११ ॥
“wa यः स्यन्द्मानाना fafa 2 श्रापः ! सूर्यत्वचसः" qe त्वक् टौिर्यासां ताः ; यदा , qe लक् शरीरं प्रति- विम्बरूपेण ary तिष्ठति ताः; तथाविधाः खः “ag. सेवेति । ‘ater’ den भ्रभिषिक्ञवान् भवति । शसूर्य॑लचसं" सूयं समानतेजस््ं क्तवान् भवति § ।
“sear इति । स्थावरा भ्रापो वरणदेवत्या sare: | । “वरुणसव दति । शराजसूयम्?-इति यत् “एषः वर्णसवः" वरुणाभिषकः ; वर्णोऽभिषिदते afafafa सः । श्रतो वरुण- देवत्याभिः इद्याभिरह्धिरभिषेकः कर्तव्यः ॥ १२ ॥
भथातपवय्याग्रदणं विधत्ते -- “श्रथ या श्रातपतीति¶्। खयं आतपति सति या वर्षन्ति, स्यन्दन्ते, ता zeta “सूयंवचंस इत्यातपति वर््थाणाम्'"-दति हि sro: we |
er re ar
+ का० ito Ho १५. ४. ३३ |
† 'निवेद्यते- इति ज
t अत्र मन्तौ-- ate Wo te. ३. ६, १०।
§ वा० सं १०. 8.१, 2!
| ate श्रौ Wow. ४. ३४ स्यन्टमनार्नां मध्यै ar wae, स्थिराः न वदन्ति" -दइ्यादिस्त द tafe |
1 का० श्रौ" Fo १५. 8. Bt
** अपर श्रौ To १८, १३. १० |
२२५ ॥ यतपथ ब्राह्मणम् । ( RHe {ate }
सूर्यवर्चसः, सूर्यदीपियुक्ताः # । शिष्टं॒पूववत्। | “Har at eft सूर्यतेजसा gear ware: शा cae: | तासां wet कचिद् विशेषं विधत्ते -- “Camrar होति। "द्मां भूमिम् श्वप्राप्ताः wafer’, भूमौ न पतिता भवन्ति; भरथः ziat मेव “एनाः Wa: ATA ॥ १२ ॥
aq ater मपां ग्रहणं विधक्षं- “wa वैशन्तौ fifa, वेथन्तोऽल्यसरः , तत्र भवा भ्रपो ग्ह्लोयात् ¶। ह पापः ‘aren: खः प्रवाहाभावात् मन्दखभावाः ख्य । य्दा, मन्दते रूपम् । भूतानि यत मन्दन्त दूति मान्दाः। (Gn Rafa. मान्दाभिः श्रह्धिरभिषिकैण “भस्मे “fad gai ‘era?’ सिराम् भनपक्रमिणीं सखाधौना क्तवान् waded: £ ॥ १४॥
कूष्याना मपां ग्रहणं विधत्त -- “sa Fat इति §। कूपि भवाः कूप्याः । “व्रजक्षित स्येति । व्रजः"-इति मेघनामसु पठितः |, इष्ट तूदकधारणसामान्धात् कूपोऽभिधौयते । ast कूपे faa: निवसन्तः । “Ta निवासगत्योः” ¶, faq कूपखाः wae “तद्या दमा मिति। शमां भूमिं परण
a न a ~
=-= ee ee ज
# alo Wo १०, ४. ३, 8 | tale श्रौ सू १५. ४. RE! tate We १०, ४. ५, «|
§ का० श्रौ" Bs १५. ४. RS! | fame १. १०. १९ ।
¶ qo To २९७धा.।
क्षाम We te, 6, 8; FI
( 30 Bate ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ २२६
|
भूमेरधस्ताद् विप्रकृष्टे देप कूप fear wa: ख्द्ठोयात्। किमघं भूमिखिताना मपां ग्रहणम् ? त्राह - “रपा मु चेति। ‘qui सर्वत्वाय" सवषा ASMA समघ्चा THT: ॥ १५॥ भथ नौहारोदकानां ग्रहणं विधत्त -- “aa प्रष्वा इति # | ‘gary नोहाराः। हेत्रापः! वाशाः खः। “Cam कान्तो" 4 । aa: काम्यमाना भवथ । यदा, वश्याः ख; aera fe नटौप्रवाहवत् मनुष्यादिगतिं न प्रतिवघ्नाति, sat वश्च त्वम् । Wart aaa मुपपादयति-- “seat भ्रसा- fafa, उद्यन् सौः भ्रन्तरित्तै दृश्यमानः भ्रादित्यः ‘sew श्रोषधिरूपम् ‘sara’ निदृहति। भत्रं च तदाद मदनीयं चेव्यन्नाद्यम् । aa दृष्टान्तः-- “यथाय मग्निनिद- हेदेव मित्यादि । ‘aq’ तदा aera मातपजातन््ञानिसमये § नौदहारगताः “aay श्रभ्यवयत्यःः | सव्यतिरेकं eaafa— “a ष वेत्यादिना । तस्मादोषधिवद्नहतुचरूताभिः प्रष्वाभिरद्धिः भ्रमि qau यजमाने अत्राद्य मेव निहितवान् भवतीत्यर्थः ॥ १६ ॥ ay मधुनो ग्रहणं विघत्तं-- “श्रथ मध्विति||। 2 ag: द्रवरूपा रापः! शविष्ठाःः बलवत्षमाः ख्यः ¶। 'अपाञ्चैवेतिं। "एतत्" एताभिः मधुद्रवरूपाभिरद्धिः भ्रभि-
==> a ce ee ae "~~ wae ee ieee ees He ee ee eee ee व
* To ato सू १५. ४. 35 | t अदा० Yo ६६ धा० |
tao Wo १०. ४. £, १९० | $ "श्रमाय (?)-द्ति ज
| का श्रौ" Ho १५. ४. ३६ । Talo संर १०, ४. ११, Ww!
२२२ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( शप्र Wao )
t
क्षेण ‘quia aodtare’ ‘aa भ्रभिषिक्ठवान् भवति; मधुनो इयामकंत्वादित्यथेः ॥ १७ ॥
श्रथ meat ग्रहणं विधत्ते-- “श्रथ गोरिति #। मविजायमानाया; प्रसूयमानाया; "मोः" “seat sea गम- Sek भवा; wa: wala) ई रापः! “Tat” गम- qaaqo शक्ताः समधी wart. “पशमिरिति। पशसम्ब- न्धिनीभिरेताभिरद्धिः अभिषिकेण ‘aga: एवः "एनं" सुन्वन्त मभिषिक्नवान् भवतौत्यथः ॥ १८॥
aa पयसां ग्रहणं विधं -- “रय पय इति फ । है त्तौरा- feat श्राप: ! "जनभृतः स्थः लनान् विश्वतोति जनभेतः ; कीरेण fe प्राणिजातं पुष्यते ६ ॥ eeu
अथ एतस्य ग्रहणं faa? -- “sa छत मिति |i ‘fas भृतः w ह छतद्रवरूपाः भआापः ! विश्वपोषिका भवथ ¶। “पशूना मिति । तस्य agreed त्तौरादिदारा प्रसिद्धम् ॥२०॥
anda सारखतवजं चतुरही ताज्येन पूवं इतल्वा-इत्वा TT दणाना मपां ग्रहणं विरहितम्, भ्रधान्तिमस्य जलस्य ग्रहणं सविशेषं विधत्ते -- “oa मरौचीरिति । AAA अच्नलिना' पाचेण ‘age wate we 'श्रपिजतिः। सर्वाश रीता
~~~ ~~ क ee ee a: ~ Re
+ का० Mle Mo १५. ४. ४०। + वा० सं Yo. ४. १३, १8४ । t का० श्रौ Ae ९५. B ४९) § वा० Ho ९०, B १५, १६) | ate श्रौ Mo १५. ४. ४२। ¶ वा० Ho ९०, 8. १७, WS! ee दृषोला-ग्रहोत्वाः- दति च)
न्न
{ 28° Bate } ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ २२३
we संखुञदित्यथंः 1 wa qaq— “om स्वराज इति मरी चीग्टहोत्वाश्जलिना सर्वासु संरूञति'?- दति # ।
डे मरोचिरूपा श्रापः! राजः श्यः खय मेव राजमाना waa † । Ta होमाभावात् area: पूर्वो मनवो न पठितः 4 । कथं मरौचौना ada परिगणन भिति तदुपपादयति-- “एता षा भ्राप इति। मरौीचयः'-दति ‘aq’, ‘war’ 'खराजः' खय रैव दोप्यमरानाः श्रापःः। “ar aq श्यन्दन्त दति। ‘aq’ यस्मात् (ताः मरोचयः ‘aaa दवः प्रवहन्तीव | (दषः शब्दः उपमार्थे ६; साक्षात् प्रवहणाभावात्। यथा जलसष्म उपयुपरिभाषेन वत्त॑न्ते, तददेता मरीचयः भग्योऽन्यस्यः ava: ‘fay शोभायै ्रतिष्ठमानाःः ema aafeua: ‘sutra दव wae? यन्तिः wef) wt जल- साम्यादक्ुन परिगणन मिल्यधः |। मरीचीनां ग्रहणं खाराज्य- हेतुत्वेन प्रण्ंसति- “खराय fafa: am मरीचयः"
SUT BT Yn rei
ie ep 2 क 5 9 8 क क?
* alo श्रौ He १५. ४. ४५।
† वा० Wo ९०. B १६ |
tee संद्ितापाठ, सत्तेयोऽवलोक्यो वा)
§ 'अख्पाये'- दति ज ।
| aaa, gate, अपरोम्बेः, स्यन्दमामाः , प्रतिलोमाः, अपयत्यः, wafsar (afar, तोराष्टताञख), fae, a- वराः, Mavs, सरस्याः, क्ष्यः, wan, Asa, गोरुल्थाः , पयस्याः, तालिका चेति सप्रदग्रविधा अपरौ भवन्तीति |
¶ (सूयेरभ्सिभिरुढन. ता आपो मरौच्चयः,- एति ate ट. ।
२२४ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( प्रण ale }
सम्मताना मपां सप्तदशसष्यां प्रजापल्यासना सीति- cay वा एताः सप्तदशेति । प्रजापतेः सप्तद शत्व प्रागुक्षम् # ॥ २२॥
sami सारखतीप्रतिमरोयन्ताना मपा areata च agi समस्य WATIATAAT प्रशं सति- “षोड ता AT दूति, व्याः “aay” भ्रभिलच्य लुहोति, "ताः ‘TST’ ; जर्भिहयस्य faaa पोडशसहयाका भवन्ति ; श्राइतयोऽपि diem; श्राहतिभिः रहिताः सारखत्यो मरौचय इति दय्यः; ता; सम्भूय चतुखिशत् सम्पद्यते, श्रत चतुखिंशत्सम्प्या चतुखविंशदेवतामकं प्रजापति मेव कंतवान् भवतीति तत्करणं प्रशस्त मिल्यथः ॥ २२॥
होमपूर्वकं ग्रहणं प्रशंसति-- भरव यदुत्वा-इतेति | प्राज्यस्य, वल्वामकत्रखुतिः प्रागुटाहता P| वच्र्पेण “श्राज्येन gai-wav दिं सित्वा-हिं सिता , ततः Ga areata mal wea भवेत्। यथा लोके राजादिः प्रबलं शत्रु प्रमति जनं wad वाधित्वा पञ्चात् arta करोति, तहदिल्यधं; ॥ २४ ॥
सारखखतीषु मरीदिषु च होमाभावे कारण माडः Coq यदिति 41 सरस्वत्या aang वाचौ aay हिसा
माभूदिति न होतव्यम् ॥२५॥
# दट्धेव पुरस्तात- २४० १ पण द्रश्यम् |
† प्रथमकाण्ड - ३६२ Uo ote द्र्यम् |
+ सारसखतौषु मरौचिष चन ष्टोमः, statute | अत ए संहिताया मपि रतदुभयच खादन्त ware म श्रुयति |
ˆ gto धतरा ) ॥ प्चेमकाण्ड़म् ॥ २२५
“aq यस्मरीचिष्विति। मरीचिष्वपि gag’ प्रस्थाने तासां शहोमाधिकरणत्वासम्भवात्र होतव्य मिल्यर्धः। नेत्'-षति निपातः परिभये, ुहवानि'- इत्यनेन सम्बध्यते ॥ २६॥
विधत्ते —~ “at: are मिति। ‘ar’ विदिताः, पथक् एधक्-पातरे WaT: wo: “wy सम्भूय एकस्मिन् ‘Wa’ ‘aaaaafa wmfaafead: «1 मधुमती; मधुररसवत्यः ara: ‘aygudtfa safe: ‘cera’ “odt aaa p”, सभ्पच्यन्ताम् oat fafaafe— ‘afe महत् ‘aa’ बलं चतियङुलं वा (लतियाय' यजमानाय ‘aaa’ दातु थाचयमानाः कामयमाना इति। wa मनूदय $ व्याचशे-- “मघुमनोरित्यादि। afe wt क्षतियाय वन्वाना इति यदाद" , ‘aq’ तेन धयज्मानाय' परोक्षं" wa armies माशा- सितवान् भवतौति योजना । ‘eafaaa’-sfa तात्खाभि- ware , वन्वानाः दति वाचनाभिधानादा , भाषः aaa मित्यर्थः ॥ २७ ॥
संख्ष्टाना मपां मेवावरुणधिष्णाश्यं पुरोदेशे सादनं सं waa विधत्त -- “ar श्रग्रेेति§। हे भ्रापः! “warger:’ रक्तोभिरवाधिताः, ‘agisa भ्रोजसा वलेन सहिताः, सवोर्याः ‘ater उपविश्त। ‘afe’ महत्, “aw बलं “fare वा, क्षत्रियायः दधतोः दधत्यः, धारयत्य,
a
or ee —— oe — a
~~ ~~ ~ -+-+ = न~ ~ ~~ ~ 1 —— पण ` ree ae oe ~ — ~ ~
* Ale Ble Wo १५. ४. ४६ | t अदा० Blo २०६ा०।
+ वा० Wo १०, ४. Re!
§ ate श्रो woe १५. ४, ४9
ॐ
२२६ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( प्रण रत्रा)
प्रयख्छन्य ofa | मन्तं व्याचरे-- “्रनाश््टा इति # । (दधतोः दूति प्रदानख ararea: vara माशिषः, शसौदत'- दति मध्यमपुरषप्रयोगाहे ति वेदितव्यम् ॥ २८॥१[२. ४. | ॥
दूति ओ्रौसायणाचा्य विरचिते माधवीये वैदाथप्रकाश्च माध्यण्दिनिशतपथत्राद्मणमभाव्य UTAH ठतीयाध्याये चतुथं ब्राह्मणम् ॥
( श्रध पञ्चम् ब्राह्मणम् . )
तं, वै माध्यन्दिने सवने ऽभिषिञ्चति । एष वै wafer एष. यज्नलायते यसमादिमाः प्रजाः प्रजाता एतम्बेवाप्येतच्युनु॒ प्रज्ञायन्त तदेनं मध्यत एवेत्य ॒प्रजापतेहुधाति मध्यतः सुवति + ne
अर्होते Weg | एष वा SERA निष्कैः wen यशो यन्द्राङन्रौ ऽप्यखेततनिऽकेवल्य मेव mis निष्कैवल्यं we मिन्द्र वे यजमानस-
नया a ne an = मकान ARI ~ AT ee a क a
# वा० Bo १०. 8. २९। { (हवति! दति क |
( २अ० YATO ) ॥ पच्चम्क्ाख्डम् ॥ २२७
देन ख ऽएवायतने ऽभिषिञ्चति तस्मादणहोते माहे * ॥ र ॥
waa मेवावरुणख Faw | शाद् लचरम- पस्ढणाति dae त्विषिरसौति यत्र वै सोम Sq मल्यपवत स यत्ततः WET: समभवत्तेन सोमस्य तविधिसलस्मादाह daa व्विषिरसोति तवैव मे त्विषिर्भुयादिति शाद्ललिषि गेवा- स्िन्नेतहधाति तस्मादाह तवेव मे तव्विषिभया- द्ति†{॥३॥
अथ पार्थानि जुहोति। पथो इ वे जेन्यो मनुष्याणां प्रथमो sfufafasg § सो ऽकामयत सव्वं मन्नादय मवरूनधोयेति तस्मा ऽएतान्यज्ञवुः स॒ इद५ सव्व मन्नादय मवसरुषेऽपि इ समासा ऽअआरण्यान् पशूनभिद्वयन्लसावेहि राजा ला
~~ ~ नमकक
~ ~~ ~~~ - "न क = क ~ ~ ड “~ — ee
#* ‘aes —cfi ग, घ)
t ‘ofefa’— sta क ; ‘ofefa’— sfa 7 |
i ‘guy a—xfa घ।
§ <fafafaa—xfa ख, घ । ‘sfafafae?, (भिषिषिचे--
षति इचैव पाठौ ड!०-वैवर -टष्टौ |
२२ ॥ शसपयत्रा हणम् ॥ ( शप्र" Rate ) पच्यत safe was सव्वं मन्वाद्या मवरस्धे aig इ वा Swale वरः यस्यैवं ॒व्विदुष एतानि इयन्ते ॥ 8 ॥
तानि 3 stem भवन्ति। दादश वे मासाः qaqa amie भवन्ि॥५॥
az पुरस्तादभिषिकख gett | षडपरि- छ्रात्तटोनं मध्यत एवतख प्रजापतेरघाति मध्यतः
सुवति ॥ ६ it स यानि पुरस्तादभिषिकख जु्टोति। वृह
fara quan भवल्यध यान्बुपरिष्टादभि- Raa जुशोतोन्द्रम्तेषां प्रथमो भवति ब्रह्म व वहस्यतिरिन्दरियं ata मिन्द्र एताभ्या Aaa मेर- हीर्याभ्या सुभयतः परिवबुधहति ॥ ७ ॥
स जुष्ठोति। यानि पुरस्तादभिषेकस्य जुहो लम्न्े खाहति तेजो वा ऽअम्निस्तेज्संवन aacfufasafa सोमाय खाति aA व सोम aaaia मेतदभिषिञ्डति सविन खाहि सविता वे देवानां प्रसविता सविद्धप्रसृत एव मेतदभि षिञ्चति सरखल्ये खाति aia सुर
aes oe ~ ad
( शअ० ४त्रा० ) ॥ TRARY ॥ २२९. सती व्वाचेवेन मेतदभिषिच्चति uy खाहेति पशवो वे पषा पशुभिरेवेन मेतदभिषिञ्चति बृहस्पतये सखयारति ब्रह्म वे वहस्पतिब्रह्यणेवनं मेतद् मि षिज्चव्यतानि पुरस्तादभिषकद जुहोति तान्ेतान्यम्निना मानौत्या चक्लते * ॥ ८ ॥
अथ जुहोति। यान्युपरष्टादभिषिकम्य नुषो- aterm खाति व्वौयं वा इदन्द्र व्वीरयेशेवेन मतद्भिषिज्चति घोषाय खाहति att वै घोषो व्वोयगवेन मेतदभिषिश्चति शोकाय खा- ति ala वं श्लोको व्वीयगेवेन मेतदभि- fassmomta सखाहेति att वा ऽअट्शो alata मेतद्भिषिञ्चति भगाय खाहति alt वे भगो व्वौ्यणेवन मेतदमिषिन्चग्थयम्यी स्वाहेति तदन मदय सवदयायमणं करोव्येतान्दु- परिष्टादभिषेकद्य जुहोति † तान्वेतान्यादिल- नामानोल्याचक्लते ‡ ॥ < ॥
sed ~+ ~~ ------ --~- ----~-=^ या-क क a — =
+ “ग्व्याच्न्तते'.-दति क| t ‘awifa’-<fa ख) ‡ oarema’— sta क, ख।
२० ॥ WAGAATHIUA ॥ ( 2H Rate )
अथेण मेावरुणद्य पिष्णम् | अभिषेच- नौयानि पाज्ञाणि भवन्ति यजेता अपो ऽभि- वैचनौया भवन्ति ॥ १० ॥
पालाशं मवति। तेन ब्राह्मणो ऽभिषि- afa बय वं TINT ब्रह्मणवन मेतदभि- fagfa* ११॥
atest भवति! aa स्वो ऽभिषिञ्चय्न वा + ऽऊगदुम्बर BTA खं यावहे Gaya a अवति नेव तावदशनायति ada खं तक्मादी- gata सखो ऽभिषिञ्चति ॥ १२॥
नेयमोधपादं भवति । aa मिव राजन्यो .मिषिञ्चति fsa न्यग्रोधः प्रतिष्ठितो मित्रेण प्रे राजन्यः प्रतिष्ठितम्तस्सान्नेययोधपादेन faart राजन्यो ऽभिषिञ्चति + i 83
अबल्यं भवति। तेन army ऽभिषिञ्चति aq यदेवादो ssacd तिष्टत इन्द्रो मर्त उपा-
--- ----~ = ~~ जक = न + ~ नण ene ~~~ =---- mma cag ~------------ eee em
few ~= = ~ल ~”
x ofg ata —ata क) t “न्यन्नाना'-द्ति © | t ofeata’- दरति क |
{ 230 Yate ) ॥ पञ्चसकार्डम् ॥ २२९१ मन्तयत तस्माद्ाश्वत्येन a ऽभिषिञ्चदलयेता- न्यभिषैचनोयानि urate भवन्ति | १४॥ अथ प्रविजे करोति। पवि ei व्वेष्ण- व्याविति सो ऽसाव वुस्तयोहिरख्यं प्रबयति ताभ्या मेता अभिैचनौया अप उत् पुनाति तद्य- facet प्रवयल्यङत मायुर्हिरण्यं तदा सर्त मायुधाति तस््माद्िरण्यं प्रयति ॥ १५॥
a उत्पुनाति। सवितुव्वः प्रसव उत्पुनाम्य- च्छिद्रण ufasa सयंख रश्मिभिरिति सो ऽसा- वेव वन्धरनिभ्रषट मसि ara बन्धस्तपोजा इव्- नष्ठष्टा ख॒ रक्तोभिरिल्येगतदाषह यदाहानिषष्ट मसौति व्वाचो बन्धुरिति arias प्रारोष्वापो भवन्ति तावहाचा व्वदति तस्मादाह व्वाचो बन्धुरिति ॥ १६॥
तपोजा इति। अनेव्वे धूमो नायते धूमा- द्भ मभादृष्टिरमे्बां svat जायन्त AMIE तपोजा दति ॥ १७ ॥
ae ~ ५~ = ee ~ - ~ --> ~~ ~~ ee
~~~ ee --- ee ee नन n va ~ ~ ~“ ~ ------~- - ~ --*~ -*-+- -*- -----~ ~ -~
+ 'भवन्तिः- दति a!
२२३२ ॥ WATAATHUT ॥ ( ato रत्रा° )
wae दाव भसौति। यदांवा sua मेता भिरभिषुर *न्छधादहुतिभवति तस्मादाह सोमस्य ara walla खाहा राजख इति तदेनाः खाहा- कारेणवोत्मनाति॥ १८ ॥
at एतेषु पाचेषु व्यानयति। सधमादो दयुशिनौराप एता इूल्यनतिमानिन्य इ द्य३तदाह यदाह सधमाद इति दान्िनोराप एता इति व्वौर्यवल्य इल्ये्रेतदाहानाघ्र्टा AIT AAMT दूलयनाघ्रष्टा ख रक्तोभिरिषछेतदाह यदाहाना- wer अग्रो व्वसाना दृति परर्यासु चन्र aay, aim fafa fant वे परस्वा fad qa wan प्रतिष्ठा मिद्येवतदाहपाए भिशु- मादहतमाखन्तरिल्यपं वा ऽएष शिशुभवति यो राज्ञसयेन यजत तस्मादाषहापादं शिशुर्मा ढतमाखन्तरिति † ॥ १९ ॥
न ee ~ न्वे ~ ~ 2 .~-----~--- ~ --- ~ ~-- ~ ~ न ~ ere ee कं ~ ~ -च्~- ~ — —_
+ श्नेताभिरमिषुखख° - इति क, ख। ‘warfare -
cf 4 दष्ट Slo Fata | t "रिति -xfa ग. ‘fefa'—sfa a
Wo WaTe ) ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ {RR
waa aratcfa परिधापयति। तत्तापय भिति व्वासो भवति afar सव्वाणि यन्ञ- पाणि निष्यतानि भवन्ति तदेनं परिधापयति तत्रखोल्व मसौति तदद्व चतद्योल्वं तत एवेन मेतज्जनयति * ॥ ९० ॥
अधनं पाणडु परिधाप्रयति। are जरा- यसति तदादेव चव जरायु तत॒ एवैन मेत- ज्नेयति + ॥ २१॥
अधाधोवासं प्रति सुञ्चति। waa योनि- सोति तदव चत्त योनिस्तद्या एवेन मेत- ज्जनयति ‡ ॥ २२ ॥
अथोष्णौ षः CoA § । पुरसताद्वगुहति TAR नाभिरसौति aga च्ष्ख नाभिम्ता मेवास्िते- तहघाति ॥ २३ ॥
तहके । समन्तं परिवैषटयन्ति नाभिर्ना Hae समन्तः वा इड्यं नाभिः पयेतत
*, t, ‡ व्नम्यति'- दति a §‘axea एति क; दष्ट चेतत् डा०-वैबरेय।
२०
२३४ ॥ MATA HU ॥ ( ३प्र* रेत्रार)
meg तथा नं कुर्यात् पुर प्तादेवाबगृहत् guard नाभिस्तदादेनं व्वासाएसि परिधापयति लनयद्येषेन मेतज्जात मभिषिञ्चानौति तस्मादेनं व्वासापसि परिधापयति ॥ २४ ॥
aga निदधद्येतानि व्वासाएखधेनं पुन- दंक्तितवसनं परिधापयन्ति तदु तथा न् कुर्या- दङ्गानि वा sve जनर्व्वासाधखङ्गहेन) सजन्वा * तन्वा व्यर्धयन्ति त्वरण्यं दौक्तितवसनपः स एतेषा aaa व्वाससां परिदधौत तदेन मङ्गजन्वा तन्वा aasafa saw टौ्ितवसन' तदेन व्वरुण्या- हौ क्ितवसनात् प्रमुञ्चति ॥ २५॥
स UAT मम्यवंति । तदेतदभ्यवडइरन्ति तत् सलोम क्रियते स॒ एतेषा मेवेकं व्वाससां परिधायोटेति तानि व्वशाये बा ATA इतायां दद्यादुदबसानौयायां Bet ॥ २६ ॥
अथ धनुरधितनोति। इन्द्रस्य area मसौति arn वै धनुरिनद्र बे यजमानो इयैन वा
[00 01 el een ५ भजक ७
* aug’ -द्रति च्व इष्टं डा०-वेवरेय |
( ११० 4YATo ) ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ ` २१४ ऽएष इन्द्रौ भवति यच्च चवियो यदु च यज मानस्तस्मादाहन्र् BAA मसौति *॥२७॥
अथ ag famfe, मित्रासि व्वरुण- दासौति वाद्नोव्वं धनुर्वाहभ्यां वे राजन्यो मेत्रा- व्वसस्तप्मादाह भिवखासि व्वश्णद्यासौति तदस्मे प्रयच्छति त्वयायं हचं बधेदिति त्वयायं दिषन्त waa वधेदि्येवेतदाह + ॥ २८॥
अथास्य तिस इषुः प्रयच्छति | स यया प्रथमया समर्पयोन परा भिनत्ति सेका सेवं पुथितो मेषा हवा नामाध यया faqs: शयित्वा जोति वा सियते वा सा factar तदिद् मन्तरिकष सषा सुजा नामाय maa राप्नोतिसा adalat सासौ दौः सेषा aa नमेता हि वे fam इषवस्तश्माद्शम faq इषुः प्रयच्छति ॥ २९ ॥
ताः प्रयच्छति | पातेन प्राञ्चं परातनः
जः नक - — +n | ne ee ee te i EE RET Bw Se eee oe yee nega क ० ee ee ee ae ah eemermeen ॐ =-=
# datfa—eta क। † "°तदाद्ध' इति क | + "परान् भिनत्ति-श्ति क! परान् भिनति-द्लि सायण-
सम्मतः पठ <f श्व Sle Faz; |
22g ॥ शतपयत्राहमणम् ॥ ( 31% रेव्रार ) यञ्च पातेन तियञ्चं दिग्भ्यः पातेति तदश wat एव fem ऽशरव्याः करोति तयद धनुः प्रयच्छति ald वा ऽएतद्राजन्यच यदनु. ववौयवन्त मभिषिञ्चानौति तस्मादा, SHA! ऽभ्ा- युधं प्रयच्छति *॥ २० ॥
अधेन माबिदो व्वाचयति। आविमर्या safram प्रजापतिव्वा ऽअनिरुक्तस्तदेन प्रजापतय ऽपावेदयनि Use सव मनुमन्यते तेनानुमतः सूयते ॥ २१ ॥ |
अविन्तो ऽअमिनिषहपतिरिति | ब्रह्म वा ऽअग्निस्तदेन ब्रह्मण ऽज्रावेदयति aga सव मनुः मन्यते तेनानुमतः सूयते ॥ २२ ॥
अवित्तो ऽइन्द्रो TAA sfa; wa वा नद्रस्देन' चतरायावैदयति ACG सघ मनुमन्यते तेनानुमतः सुयते ॥ ३३॥
आवित्तौ मित्रावरुणौ घरतव्रताविति। प्रा पोदानौ वे मिच्रावसणौ तद् न॒ प्रागोदानाभ्या
[षक च, गै कक ~
=-= न> ~ = [1 „~ ~~ क्व्----- a ----------------- a ee ~न व न
४ "प्रयच्छति" प्रति क ।
(24+ vate ) ॥ USAR ॥ RRS माबेदयति aaa सव मनुमन्येते ताभ्या सनु- मतः सूयते ॥ ३४॥
आवित्तः पषा व्विष्ववेदा इति। प्रशवो वे पुषा तदेन पशुभ्य अेदयति asa सव-
_* > । ~
मनुमन्यन्ते तेरनुमतः सूयते ॥ २५ ॥
atfad दयावापृथिवो व्विश्वशम्भुवाविति। ~, ~ 9 7 ~ ~ | => तदेन माभ्यां दावापृथिबोग्या माबेदयति aera सव मनुमन्येते ताभ्या मनुमतः सूयते॥ ३६ ॥
आवित्तादितिससशमंति । इयं वे पृथिव्य दितिस्तदेन wa पृथिव्या आवेदयति साख सव मनुमन्यते तयानुमतः सूयते तयाभ्च एवेन मेतदेवताभ्य अवेदयति ता अस्म सव मनुमन्यन्ते तामिरनुमतः सयत ॥ ३७ ॥ २॥
॥ इति ठतौयप्रपाठके दितौयं बाह्मणम् [३. ५. ॥ पञ्चमे ब्राह्मणे यजमानाभिषिकः, तत्रत्या धमाश्च विधी-
यन्ते। तत यज्जमानाभिषेकं सकालं विधन्न- “A वै माध्य fea sfa) माध्यन्दिनसवने क्रियमाण मभिषेकं anafa—
२२८ ॥ शतपथब्राह्मयम् ॥ ( शप्र रत्रा)
‘gg ववै प्रजापतिरिति। माध्यन्दिनसवने क्रियमाशैनाभिः पेकषण ‘ed यजमानं (मध्यत पव' यज्नरूपप्रजापरतिपरध्ये एव निहितवान् भदति। मध्यतः मध्ये शुवतिः प्रेरयति; अध्वयरित्यधैः ॥ १॥ |
कालविशेषं विधत्ते-- “श्रण्होत इति #। ‘are ग्रे श्भगटहीतः सोमरवेनापू्े, मरुलतीयान्ते eT । माहन््रगरहणात् पू यज्मानाभिषेकं सखायतननिधानरूपेण प्रथंसति -- “एष वा इन्द्रस्येति। ददं प्रथमाध्याये व्याख्या- aay) Wa aga काल्यायनेन-- “तरत्रावरुणधिष्लाख पुरस्लात्रिदधाति श्रनाष्टाः सीदेति , पात्राणि च qul पालाभो दुम्बरनैयग्रोधवटाश्वलान्यभिषैकाय''-इति ¢ । “प्रस लतीयान्ते, पात्राणि gia व्याघ्रचरमास्तुणाति सोमस्य fale रिनि§, sats सीसं निदधाति, पार्थान ama खादेति | षड qufa afaaaq’—sfa gq च॥२॥
तदिदं करमेण विधिलर्व्याघ्रचमास्तरणं समन्तकां विधत्ते-- “भग्र afi, भै्रावरणयिष्णाम्य पूर्वभागे व्याप्रचमांस्तुणौयात् we t Bata | dae’ ‘fafa: Afa: श्रसि'। “Aaa यथा
epee nn Oe SNE mr ae an prea a ~~~------------- -------~----*-“-
Cd
# का" Ble Ts १५. ५. VI † १, ३. ४ (इर Ue १४६प* पुनः ५३० Bho), ATTA! + का site Zo Wy. 8. 89, ४८।
§ Glo Hot. ५. VI
| ate Fo १०, ५, २-७)।
Tato tle Bo १५. ५.५.,२., ६।
ee काग Mito Ao १५. ५, ९।
( 2M Yate ) ॥ पश्चमक्षाण्डम् ॥ २३९.
तव दीषिरस्ति, तथा भे मम ‘fafa’ रीतिः ‘ane’ भरस्तिति #। mete सोमलििषित्व माख्यायिकासुखेनोप- पादयति-- “aa वै सोम fa) yd सिन्दरेण पीयमानः सोमः, तम् ‘waaay’ शरीरादधो निरगच्छत्। स सोमो यदा भ्रत्यपवत , ततः सोऽतिपवित्रतः सोमः शार्दूलः सम्भूत- वान् †। तत्मात्" शादूलस्य सोमकार्यलात् तदौयलचः सोम- लखिषित्वम् । “ada मे-द्तिमन्वभागस्य aaa माद “aaa म दूति । “एतत्” एतेन मन््रभागक्षतेन “स्मिन् यजमाने META भेव निहितवान् भवति ॥ २॥ भ्रथाभिषेकस्य पुरस्तात् vary क्रियमाणम् पार्थहोमान् विध्न -- “sa प्राथानौति ti. प्वार्थानिः पएथिनानुषितानि। एतेषां Usama दशंयति-- “Ga हेति। Si’ aay नाम रजा, तस्य ga: ‘aay नाम ई, ‘Aqera’ मध्ये प्रथमः श्रभिषिक्षः। ‘aay अत्रायम्" शश्रवरन्धौीय' खाधौमं शर्याम् शतिः कामयमानाय ‘ad’ gaa | 'एतानि' पार्थानि भजुवुः” भ्रष्वयंवः। ततः शसः" राजा दरदं सष मव्राद्यम्ः भवर्रषे' खाघोनं क्तवान् । स्वीव्रावरोधकतं दप्यति-
षि we a rt ~~ ~~ ~~~ = भ~ ie ~ ~ ~ "~~~ -~ ~ --~ --~-~----~
-- -- ~~ =^ ~ न्न
# Glo Wo १०. Yrs
† “azarae; प्राणादद्रवत् ततः शाद् aT: न्ापदाः समभवन्*- ति उपरिष्टाद् दश्यम् (५. ४.१०.) |
¦ कौर श्रौ सू° १५. ५. Bl
§ अन्न एधित्निति नन्तश्चब्द एव भाव्यसम्मतः; पाठो ग्यते, Wey eM TAR पिधदशनात; मूले तु युरिति ष पाठः|
| च्वतुष्व वादृशं टौकापस्तकेष्ि्ड ‘wea - cas |
~ -
२४० ॥ ATTA WTA ॥ ( go रब्रार )
Cafe gaia “ata खलु “wa? यजमानाय) तदधम् , नारण्यान्, अरण्ये भवान् "पशून्" ्रमिष्ठयन्ति' । किम् ? sfa, “safafa, anu: सम्बहधगन्तस्य aTaTaL- faa.) षे amt! एहि श्रागच्छ; ध्यं (राजाः लाः at ‘waa wa पक्षं करिष्यति er. सोऽपि पशः तद् वचः शरुता amd खय मेवागच्छति। (तथा सति ग्राम्यारण्यभक्षणस्य सवस्यावश्यावरोधः | विदुषोऽद्यतनस्यापि अनुषातुस्तत्फल माद- "सपं इवा इति॥४॥
एतेषां agi विधक्ष- (तानि बै दादगेति। उक्षा agi संवव्छरात्मना quafa— ““हादथेति ॥ ५॥
चतषां इवनकाल' विधन - “afefa । हादशानां पदा- यनां म्प्र पूषट्कस्यान्ते “arama खाहा?-इति पवयते, उत्षरषट्कस्यादौ “इन्द्राय साहा, दृति # । तयो सुभयोमध्य अभििक्षण यजमानं ब्रह्मत्त्वोयोभ्याम् उभयतः सम्बडित- वान् भवतीति ॥ ६, ७॥ |
afin पुरस्तात् कर्तव्यं होम AAT मन्तान् विधन्तं -- “स Weare Cama खादहा?-दत्यादयो मन्ता; T । ततैकैक मनद्य स्तोति- जो वा श्रमिरित्यादिना। भ्रध- वाद्वाकयेष weds 1 सोमादिपदानां देवतान्तरवाचकलं व्युदस्यति - "तान्यैतान्यम्निनामानौति । तानि पूवि पा्थौनि अम्निनामान्याचचते', ब्रह्मवादिन इति शेषः ; We: सर्वहवतालकषत्वादिति भावः ॥ ८ ॥
[कक क यि मक ण भ -
+ ate He to | ६, OMA ATA । t वाग Fo १,,५. Cg |
| ( ३ेभर RATS } ॥ VARIA tt २४१
अभिषैकेस्योपरि ada Vara मनुय way सार्थ- वादं विधत्ते-- “aq जुहोतीति । “seta साद्य" -ष्त्या- दयो मन्ताः # । Ware: पञ्च रेवता अपि atataar gai “ata ist सतस्येति। waataawita ‘va’ यजमानं ‘ate’ ^ gua’ नियन्तार मधिपतिं aaa भवत्यथ; । इन्द्रादिषड्देवतावाचकानां पदानां टेवता- नानात्ववाचकलवं व्युदस्यति-- “्ादित्यनामानोति। इन्द्रादय- शब्दा आदित्यस्यैव सूत्तिभेटेनावखखितख्य नामानि। पूर्व मसििवाचकंनांसभिर्होमिन ayaa यजमानं निहितवान् भवति, अन्तत ॒श्रादिल्यवाचकंनामभिर्होमेन स्रगलोक्ते श्रवस्छापितवान् भवलोत्यभयाधवादवाक्यतात्प्यार्थः ॥ 2 |
प्रभिप्रचनोयानां पालाणा मासादनप्ररेणं विधर्षः-- “ग्र afr सूत्रन्तु ga मुदाहृतम् । अभिपषरेचनौयश्ब्दं निवंक्ति-- “यत्रेति । यत् तेषु arg एताः' विहिताः सप्तदश शापः 'अभिषेचनोयाः' अभिषेक्तव्या waar भवन्ति", तानि पभिषिचनौयानोति ॥ १०॥
तानि पात्राणि sfatafataaieata क्रमेण विधत्त — “पालाश fafa 1 पालाशम् पनलाश्शाखानिर्मित मेकां पात्रम् । तेन awaq ब्राह्मणः यजमान afafada । पालाशेनैव ब्राहाणकन्तकयञमानाभिषेककरणे कारण माह-- "ब्रह्म वा इति । ‘aaa’ ‘ag a’ say ब्राह्मणजातिः ॥ ११ ॥
hae ES 4 a ee ee = ~ - — — woe nee -- ~ क I = ~--~ ------ ~~~ ~ "न क -~ ~~ ~
# Fle Wo १०, ५, ऽ-१२)। † अभितेन्वनीयेव्यैना यानयति- दति ate ate WoW. ५. ६ | "पाला ष्टादिचतुषं wag wast विभज्य व्यानयति रना यपः- रति तदत्ति;
२१
28% ॥ शतप्त्राह्मणम् ॥ ( QHo रत्रा)
Great मिति, “भोदुम्बरम्, उद्म्बरनिरमितं पाच हितः यम्) ‘aa पातेण सखः" sift: जाता ्रभिषेकं कुयात् । तजोपपत्ति' ewafa— “अत्नं वा इति । दुग्बरस्यानसाधन- त्वात् तदुक्षम्। भत्र भेव पुरुषस्य सं धनं यतः, भतो- sq धुरषस्य वावत् खं भवति, (तावत् "न एत्र अशनायति, afaat न waited: ; घनस्य विद्यमानलात् | TAA AA SAATAAMTATAAT A?’ sifasaiat एवाभिषिच्चेत् ॥ १२ ॥
(न्नेयम्रोघधपाद fafa: ठतीयं नेयग्रोघपादम् | न्यग्रोधो नाम्न वट; , तस्य पादः शाखावरोदः , तेन निर्मितं नैयगोध- घादम्। ‘aa नित्यः सखिकररणि arg: सखा (राजन्यः श्रभिषिचेत्। aa हेतु माह- Cafgfafa 1 न्यग्रोधस्य पादैरेव afast दृष्यते ; राज्ञापि हितोपदेशकंरापैः सखिभिः afafeat भवति , नान्यधा । श्रतस्तेन TAT मितकत्तक मभिषेककर्णं युक्त fared: ॥ १२॥
Cguaa fafa: चतुर्थम् श्राश्वयम्ः saafafiag, तेन Aa’ अरभिषिच्ेत्। भश्वयस्य वैष्यसम्बन्धं enafa— "स॒ qatar wreray fageatat मरता AGA a- श्यानात् वैश्यस्य तत्सम्बन्धः ॥ १४ ॥
ध पवित्रकरणं विधत्त — “ज्र पविते इति #1 ष्टे qa @ua’ विष्णुयन्नः, तस्सम्बन्धिन्यो दभ॑नादयौ "स्यः, भवथः , इति मन्तस्याथंः 4 । दभनादयो विं शुसम्बन्ध- प्रतिपादक मर्धवादवाक्य मतिदिशति-- “asada बन्धुरिति |
« का० Ble Fo १५. ५. ४क। tale We ९०, ६. Vi
Pr er re a ay Sy > A
{ awe wate ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ २४२
‘gay तिप्रकष्टः प्रथमकाण्डे पवित्रकरणसमये समानातः। aa देव मान्नातम्- “पविचरि खो वैष्णव्याविति, यन्नो 4 विष्णुयज्जिये स्थ इत्येवैतदादेत्यादि « ॥
तयोर्दभवोहिरण्यग्रथनं विधत्त -- “तयोरिति ¢ । दभ॑यो- स्वथोरिति सप्रमौ । तत्र “हिरण्डं' प्रवयति । वेज. तन्तु- सन्ताने $” ; सङ्खधौयादिव्यथंः । विधत्त -- “ताभ्या fafa तच्छब्देन हिर्यप्रोते पवित्रं aad, "ताभ्याम्" ‘gat: उक्ताः ‘aq: उत्पुनौयात्। हिरखग्रधन मनुय प्रशंसति -- “aa- हिरख fafa “asa fafa रासु afte: ॥ १५।
ठत्पवन मनृद्य मन्तं विधत्त-- “स उत्पुनातौति §। “सवितुवेः'?-दति | मन्तस्य पूवभागो व्याख्यातः । र उदक! ‘afarey, “ra पाके” ¶, यवादिवद् वह्विसंयरीऽयप न नितरां we, न विनश्यतीति यावत्; रत्तोभिवां न बाधितं MaMa: । वाचो बन्धुः” वागृव्यवहारस्य कारणम् । (तपोजाः' “aq सन्तापैः ex. तपःशब्द् नासिर्यते , तस्मात् जतः | “सोमस्य ‘a दानसाधनं भवसि। उदकसम्बन्धादेव सोमरसनिष्पशिः ; तादशो रस एव शयते, अतः सोमस्य
ao का, a ee ae आ
* १का० Uo रेता" १क० ( ६० १प०)। tate श्रौ Fo ९५. ५. ४ख।
{ भवा To १००७ Blo |
Sate श्रौ" सू० १५. ५. ५।
| वा° Wo ९०. g RI
¶ qo We gute |
“He भ्वा० पर टप् To |
२४६ ॥ गशतपधत्रा दणम् ॥ ( शप्र" रेप्रा°)
दानसाधनभूता भर्वत। TBAT FAT Ml भत्र खाहा- शब्दो WATE: | मन्वान्ते पाठामावात्। राजसखः" राजानं सुवते जनयन्ीति use: # , राजोत्यादका TAA: ॥
मन्तं भागशोऽनय व्याख्यास्यन् सवितुवं इति मन्वभागस्यः
9
प्रथमकाण्ड उत्पवनसमये समाम्नात. मयवादत्राद्मण मति- fenfa— “सोऽसाविति, aa da मराग्डातम्-- ““सवितुवंः प्रसव उत्पुनाम्यच्छिद्रेण पवित्रेण सूर्यस्य रग्मिभिरिति, सविता 3 देवानां प्रसविता aafaenaa एवैतदुत्पुनात्यच्छिद्रेण पवित्रेणेति , यो वा श्रयं पवत एषोऽच्छिद्रः पवित भेतेमेतदाहं aig रभ्मिभिरिति, एतै वा उत्मवितारो यत् GAD रप्मयः, तस्मादाह सूर्य॑स्य रम्मसिभिरिति'"- द्रति pi “अनिभेष्ट मसौति | सामान्य विवृक्तये कवचनान्ततवेन प्रयुक्त मपां बहुत्वेन बहुवचनः mang व्याचरे - “anger afar; sat वाग्वन्धुल् मुप पाद्यति-- “यावद प्राणिष्विति। प्राेषुः मुखनासिका दिषु यावदपां agra: , तावत् पुरुषो वाचं वदति; तदिरह शुष्का far शष्दानुच्चारयितुः न शक्रोतीत्यये; ॥ १६ ॥
"तपोजा इति । aut परम्परया श्रमिजनकलवं दशयति “नेवी इति ॥ १७ ॥
सोमदानसाधनत्व मुदकस्य निरूपयति-- (यदा वा एन मिति, यदा यस्मिन् काले ‘a’ सोमम् एताभिः" ais: (अभिषुगठन्तिः अ्रभिषवं कुर्वन्ति, अध्वयवः। श्रथ" अ्रभिषवा- नन्तरम् आहतिः भवतिः ॥ १८॥
~ - --~ "~ "~= ~~ a ante nr nana ~~ as _—_—- mw ee ——
# ‘Tega, - fa शाखान्तरोयः Ws; tale Uo SAT eho (६१० ae) दषट्यम् |
------~ ------ ---^~- me te -------~---“~---- ˆ
(30 भत्रा० ) h TSAR ॥ ३४५
fare — “ar एतेष्विति । “एतेषु अरभिषेचनीयेषु "पातेषु" gat’ उक्ताः अपः व्यानयति' भ्रासिञ्चेदित्यधः #। ‘ae are” ag माद्यग्तोति सधमादः, परस्पर मनतिमानिग्य द्त्यर्धः । “सघ मादसखयोग्खन्दसि'- दति p awe सधदेशः | ्यन्निनोीः' वोयंवत्यः (एताः प्रापः'। शरक्षोभिः' “ger” ्रनभिभूताः, श्रपस्यवः' श्रप्दूति कमनाम 9, राजखयाख्यं कम इच्छन्त्यः, aura.’ “qa श्राच्छादने"§ श्राश्ट- दयन्त्यो arama: सन्तति शेषः। तासु भ्रतिशयेन ata- भूलासु सत्यासु ‘asa weara |, गण्द्ावखिताखकष्षु sa’ मध्ये सधस्थ सदहस्यानं प्रतिष्ठाम्, “sat शिशुः" वरुणः ; राजसूगरेऽद्खिरभिषिक्तत्वात् तज्जन्यत्व quad तथा- विधो वरणः ‘am कछतकानिति। यदा, "पर्यासुः ग्टहा- वस्ितासु ‘faq’ प्रजाखिति व्याख्येयम् ¶ृ ॥
मन्त्रं प्रतिपाद मनूद्य तात्पयपुरस्सरं व्याचटे- “श्रननति- माजिन्यदति॥ १८ ॥
विघसे -- “aaa वासांसौति। ‘av यजमानं "वासां fa’ ( "ताप्यम्" ) तार्प्यपार्ड़ाधिवासोष्णोषाणि परिधापयेदिति सामान्यविधि;। तत्तात्प्थीर्थकथनपुरस्रं विधन्तं -- “rarer fafa, "तत्ः aa, ag प्रथमं ताप्य fafa वासः"; a लन्यत् , कम्बलादिक मित्यधेः। श्रत ठव काल्यायनः--
-~----~ ~ er se en - ~: ~=: ~ -- ~~----~ ~ ------- - ~-~- ------- ~~ -- ~~~ tee es eee,
# का० Ble Fo १५. ५. ६। † पाः Go ६. ३. ६६। { निघ० २. ९. १। § Belo Ale १२घा०। | निघः ३. ४. & | ¶ वा० सं १०. ७ 8!
२४६ ॥ गतपधव्राह्म शम् ॥ ( रप्र Rate )
xq
Me
‘ang परिधापयति, ata, fart वा, una aa’ दति । aurariafufate: , तस्षन्तुनिमिंतम् , ati ae "ताप्यम्", fa: wa: पायितं "तिपाणम्", “हतोत्रम् “उन्दी Rea” # , तसिक्त fafa "एकै" saat वदन्ति 4 ॥
aa किद् विषं विधत्त --. ''तस्िन्हसवीणेति | यज्ञरूपाणि सुक्चमसादीनि स्वाणि' तस्िन् eat fa’ भवेयुः । aaa परिधापनै aa विधत्त — “aaele § । ड तार्यं! ‘aay रान्नो यजमानस्य गर्भ तेनो पचर्य॑माणस्य "उर्बम्ः श्रावरणम् श्रसि' । उस्बाहठती गभ दूति छन्दोगा आमनन्ति, saad साघयति-- “तद्यदेषेति । ‘aq’ sea aaa ‘ud’ यजमानम् “एतत् एतेन ताप्य परिधापनेन उत्पादितवान् भवति ॥२०॥
विध्न -““्रथेन भिति । Arey पाण्डरम् , श्वेतं कम्बलम् परिधापयेत् , ताप्यं योपरि प्राह्ृण्यादिखथैः | | TIS’ om) तदिदं पाण्डरं दितीयम्; way पार्डर भित्या- qaqa. हे पाण्डर-कम्बल | चतस्य' पूर्वीहाविशेषण्स्य जरायु जरायुखानोयम् श्रसि- ति! “एतेनः पार्डरपरिधापनेन | "ततः ATA: ¶॥२१॥
eg a re re ee a A re -- --------- "~ wwe reece te -- ~ ----------- ---- -----~- e a. ~ een = eee ee ~ ~~ te nt A ree
* Ko To १६. ule |
{ का० site Wo ९५. ४. ७--९० | t का० Bite Ho १५. ५. WW
§ वा० Ho १०, ट. १९।
| का० Bite Fo १५. ५. १२ ।
¶ qe सं° Yo ८. QI
( दमण Kate ) ॥ पञ्चमकःण्डम् ॥ २४७
faae— “श्रधाधीवास मिति ei श्रधिं उपरि वसनीय areata वस्वम् श्घौवासम्', तत् प्रतिसुदेत् । ताप्य सुषसंव्याय पाण्डर सुत्षरोयवदाच्छाद्य, श्रधौवासं' कश्चुक।दिकम्, उपरि प्रतिसुचचेदित्यथंः। € वस्व ! ‘aae’ योनिः स्थानम् श्रसिः। गर्मरूपयजमादरष्य एतानि तरीणि वाणि ठर्ब-जरायु- योनि-रूपतेन प्रशस्तानौीति समुदितोऽयैः † ॥ २२॥
उष्णो भवेषटनं विधत्त - “श्रथोष्णीष सिति es) “उष्णीषं dea’ § निवौतरूपेण क र्ठेऽवसनज्य "पुरस्तात्" पूबभागे नाभिदेशे “्रवगूहतिः उष्णीषान्तं नौवीख्थाने ग्रधयेदित्यधः । तम्न््रस्याय मर्थः -- ‘are’ नाभिः नाभिस्ानोयम् ‘“afe’ दति | uae a
उक्त सुष्योषाग्रस्य gaetaqed द्रटयितुं yaad सोप afaa aqaefa— “asa दतिषु। एके श्णुखान्तरानु- सारिणः (तत् उष्णीषं समन्तं सततो नाभिदटेग्े “परिवेष्ट afer’) तदुपपादयति - नाभिवां इति। ‘ne’ afa- यस्य (एषाः उष्णीषरूपा नाभिः अपि (समन्तः यतिः परिषेटिता भवति । aa: “afaaw नाभिरसि'"-इति मन्ते suntv नाभिलवचनात् तत्साम्याय समन्ताद् वेष्टन सुक्र मित्येकंषां मतम् ॥
Lr --~ — ~~~ ~ RNR RI RE SA ~ ~ ~ ~ - ~
+ ate श्रौ" Fo १५. ५.१३कं। t वा० We १०. ८ ३।
tate श्रौ Fo १५. ५. १९ ख), § “खंदव्यः-दति ज-पाढठः |
| वा० We १०, ८, 8 ।
¶ का० श्रौ, To १५. ५. WB
2४८ ॥ श्रतपत्राह्मग्णम् ॥ ( शप्र Rate )
तद् दूषयति-- “तदु तैति । उक्त खमतं निगमयति- "पुरस्तोरेवेति। aa हतु म्- “पुरस्ताद्य भिति, तारप्यादिवासःपरिधापनं aaa प्रं सति - “aaa वासांसौति | ‘qay एतेन वासःपरिघापनेन “एनं यजमानं (जनयतिः खत्पादितवान् भवति , तेषां वाससा मुरबजरायुयो ASIA: | fear aaa fafa तन्राह-- “ora मभौति। जातः यज मानम् ‘afafeetfa’ अभिषिक्त करवाणि (दतिः बुद्धया "वा- सांसिः परिधाप्येदित्य्थः #॥२४॥
ga निदितस्य दी शितवसनस्य परित्यागं विधि्सुरकेषां मत मुपन्यस्यति । यदा, अय मपरः सम्बन्धः -- विहितानां ताप्योदौनां परिधापनादिक भेव द्रटयितुः पृवंपच्चयति-- ‘aga इति । ‘aR शाखिनः एकवारं परिधापितानि एतानि वासांसि" (निदधति faesr faces) श्रथः तदानौ भेव ता्प्बादिवसनका से निहितं “दीक्ितवसनम्' “एनं यजमानं ‘qa: परिधापयन्ति' । पुनःपरिधापनकालसु aaa efaa:— CAfanaqataahafacarg , मादन्द्रादौ वा पुनःपरिधान निधा्रैतान्" दति † । तदु दूषयति-- “ag तथेति । श्न्गान at इति । वासांसि'-ति यत् तानि “re”? यजमानस्य जन् agi सहोत्पन्नानि। ताप्यीदौनां वाससा सुलबजरयु परभत्याककलवा दङ्गत्वम् | उठवादौनान्तु गभावस्यायां भह निवासाः दङ््त्व सुपचरितम् i
EC न ना+ AK
नि
~ te LCR म क (> ब्यम
म~ = ------ -------~--~
+ “mata wate प्रतिमन्तम्"- दति ate ale सू” १५. ५. १५ | मन्त्रास्तु ते ato Ho १०. ८, १--8 | tile श्रौ Mo १५. ५.९६ ।
( श्र Yate ) - ` ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ २४९.
यदा, श्रय मथः-- "वासांसि जनूरङ्गानिः aviary # लप्रूपाखङ्गानि । व"-शब्देः प्रसिदिद्योतकः। ठतोयकाणर्ड दीश्चाप्रकरणे "श्रथ वासः परिधत्ते" -दत्यपक्रम्यान्नातम्- “afaq एतां त्च Wey: वास एव तस्मात् नान्यः FAITE वासो faufa’—sfa ¢ io amt वासोभिः परिधापनेन rar ‘aar aaa: aed: ag’ समधिंतवान् भवति । ङ्गसमुदाय एव fe तनुः, शरीरेण aya संवदिंतवान् भवति! दौचितवसनस्य परित्यागं दशयतु तस्य qua माड - “वस्ख fafa वस्णग्हीतं ge fara: ॥
“a एतेषा मिल्यादिकस्याय मधं :-- उक्तानां वाससा मेकेन् aaa धु प्रथमातिक्रमे कारणाभावात् । यदा, "एकम् प्रथम faut: | प्रथमन्तु ताप्यम् , तेन परिधापनं कत्तद्यम् । नतु दौक्षितवसनस्य पुनः परिधापन face: ॥ २५ ॥
fafena दीक्तितवसनस्य अवश्ये प्रासनं बिधत -- “a यत्रेति । ‘waaay’ “अभ्यवदरन्तिः आहरेयुः, we प्रसि- पेयुरित्यर्धः। ‘aq’ तथा सति सलोम क्रियते waa aqed wate.) प्रकतौ तु{ टौक्तितिवसनस्य श्रव परित्याग उक्तः “स एतेषा मिल्यादिनादिश्ति। माहन्द्रादो रीचितवसनस्य ya: परिधानं न क्तम्, तदा ताप्यादौना भेकौकेनेव परिहितेन वाससा श्रवदध्ावतरषण सुत्तरण च
~> ~ +++ ~ -- ~~ ----=~ ~-- ~ ` ~~~ =-= ree cere न~ ~> कन ~ ---~----- --- - ~ ~ =-= ~ -- ~ ~+ 0 ~क
# 'लष्टोत्पन्नानि'- दति ष, ज,
† ३, १, २. १२-१६ (१५, १६०) | t (ताप्य'- इति च ।
§ “नु'-श्ब्दी नास्ति ज-~पुके |
रर्
३४० ॥ शतपथधत्राद्मणम् ॥ . ( ३ष्र° रत्रा)
aaa निलयर्थ;। उदैति" उस्षरेत् । तेषां वाससां दानकालं विधत्ते -- “लानि वाया इति । अनुबन्याव्ाया वपायाग- mq वाध्वयैषे "ददात्" अवसाने कर्तव्या उदवसानौयेष्िः, तस्यां वा Say RATA कात्यायनः-- “maze मेकेन तारप्यादौनि Veeaaa, दौ्तितवसनं च प्रास्यति , अनूव्या- वपादोमान्ते दद्यादेनानि, उदवसानौयायां वा-इति # Wage
Cog धनुरधीति †। ्रधितनीतिः भातनोतीत्यथेः। awa wi— ड धनुः! त्वम् ‘sxe’ वात्न इत शननसाधन मायुधम् ‘“ufa’ भवसि ४ । SENSI माद-- Cea वा इति। कथं यजमानयखेन्द्रल मिति तदुपपादयति-- “enafe । afaa इति यत् , यजमान दति aq, तेन दयेनेव्यधः । चतरं नाम बलम् ; तस्म्बन्धात् , TEATS: | sey यजमानतं प्रागुक्तम् ॥ २७ Il
विधत्त -- “aa बाह इति §। ह बाहो { भमितस्य' प्रसि! भवसि | । तथापरं बाहु प्रत्याह -- “वरुणस्यासोति q । argza विरज्यात् । कर्कोपाध्यायेन तु बाहुशब्दस्य धनुष्कोरि- परत्वं व्याख्यातम् ee त मिमं adafa— “वाद्वीरिति। argat खलु मितरवरुणसम्बन्धौ राजन्यो भवति ; argara-
eee aeampenaentaneiai at OGAE AD P गिनि निमिं ame ee कि नकनकक ">
+ का० खौ० Bo ९५. ७, २५२८ द्रश्द्यम् |
† का० Ble To १५. ५, ९७ ।
tate He १९०. ८. YI
§ ate श्रौ We १५. ५ tal
|, ¶ alo Ho १०, ८.६, ७)
ee “बाद घनुःकोयावृ्येते"- दति ( १५. ५. ८) |
( amo “ate ) ॥ पच्चमकाण्म् ॥ २११
agra um लक्षण मिव्यधेः। waned समन्सकं विघत्त-- "तदस्या इति | 29 धनुः! त्वयाः साधनेन श्रयः यज मानो ‘ay wa ‘ate हिंस्ादिति। मन्तं व्याचशटे-- (त्वयायं fea मिति ¶॥२८॥
sayaaca वित्ते -- “अथास्मा इति । (तिखः'-इति सोकत्याकमकलत्वेन । wera भिषुणां wad सञ्ज्ञां च ew- यति-- “स ययति।
समपणेन' परिव्यागमारेण ययाः परान् भिनत्ति way विदारयति, तस्या एकस्याः टवा?-नामघेयायाः पथिव्यालमक- तेन cme मित्यथः। ‘aa’ faze ताडितस्य staat सन्देहः, तस्याः शजा'-नामरा अन्तरित्षामकत्म्। यया राजा शतम् श्परान्नोति' feawa, तस्याः “qar-arad- यायाः ठतौयलो कात्मकक््वेन ame faa: 4 ॥
sa किद् विषं कात्यायनः सूत्रयामास-- “earetfa प्रतिमन्त मादाय fra इषुः प्रयच्छतिः?-श्ति§। तेषां मन्ताणा मय मर्ध; ।-- ‘ea’ “ह विदारणे” |, दृणातीति cay विदारिका "असिः इति। zadat रुपम् । इति
= १9
प्रथभेषुग्रहणम् । “रुजाः ““सुजो भङ्गे श, भङ्गहेतुरिषुरसि।
= a ne eR ee ee ~~ — een
a का० Blo १५. ५. te ।
t वा० Bo Yo. ट. £ ।
+ रतदन्तानि याख्यानानि रतड्ाष्यान्तावयवभ्यतानि क-पुस्तके | § File sito @o १५. ५, Re |
| @ITo Wo Re To |
Y Jo We १३द् FT!
३५२ ॥ शतपथत्राह्मणम् ॥ ( शप्रण रत्रा }
waa दितीयशरग्रहणम् । शुभाः “qa विधुनने” #, quafa qa, घकारस्य स्थाने मकार; शचक्ुपरणकारिणी cutie | Wat ठलोयभरग्रहणम् | एव मादाय दद्यात् ॥ २९ ॥
waza मनुय मन्तं विधत्ते -- “ताः प्रयच्छतोति ¶ । ‘gd’ यजमानं प्राञ्च प्रागञ्चमम् , प्राग् गन्तारम् हे दषवः! पातः पालयत । प्रत्यञ्चम्" vam गन्तारम् , ^तियंच्चम्' fain गन्तारम् , किं बहना द्दिग्भ्यः' water: ‘ore’ इतिः। ‘azar इति। शरव्याः श्रहिसकाः; शरव्यं शरलष्यम् , तद्रहिताः 'करोलिः। अनेन सर्वापि दिक परकौयशर aaa faawa ¶ ॥
za मन्त faafaanasfa काल्यायनो विनिवुक्तवान्- “पातेन सित्यभिमशति^-इति § श्रापस्तम्बोऽपि- “पातः मा प्रयच्च fafa प्ररौयमानाननुमन्तयते'-इति | ॥ ३० ॥
विधत्त -- “ata माविद इति ¶ृ। भ्राविस्ष-पदयुक्ताः सप्त मन्ता: आविद", लान् वाचयनोल्य्थः। अवेदयन्त न्नाप- यन्ति देवताभ्य एनं यजमान मिल्याविदो मन्ताः।
aa मन्त्रान् faut - “ब्राविमयां इति ##। श्रावि-
क------- - ~ -~ -------~-~ od ca ----- -- ~---~ Oe
+ Salsa BAMA घातु; ; ततो वोपदेषेन wate प° परदितः। † वा० सं० १०. ८. १०, Wy WRI
† वा० Wo १०, ८. १३ I
§ का to Ho १५. ५. २० ख|
| अप श्रौ सू° १८. १४. १२)
T का० sito Mo १५. ५. BR!
¥# To Wo १०, £. Y- 9 |
( ३अ० Yate ) ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ २५३
मया इत्यनिरक्तम्' साक्तादुटेवतावाचकपदरहितं मन्तं वाचये- fear: | दहे (मर्याः मरण्योग्या मनुष्याः! शभ्राविः' प्रकाशो ऽभूत् । aaa we Zand यजमान माषेदितो भवतौल्या- wey तां देवतां दर्भयति-- “प्रजापतिरिति । प्रजापतिः खलु ‘ofaea, Sen इति am aay: ; तस्मादनेन यजुषा श्रनिरुकेनं श्रनिसक्राकने ‘amanda’ ‘ai’ यजमानम् श्रावेदितवान् भव- atest) maa फल ate— “सोऽस्मा इति) “av aafea: ज्ञापितः प्रजापतिः aa’ सुन्वते ‘way’ अभिषेकम् ‘aqua, ‘aa प्रजापतिना अनुमतः अनुज्ञातः सघत श्रभिषिच्यते। एव सु्तरतापि व्याख्येयम् ॥ २१॥
“अविन्तो ऽअम्निरहपतिरितीति । गणहपतिगुणकः शनिः श्रा वित्तः aafea:, ज्ञापितः । “वित्तो भोगप्रत्यययोः! दति # निपातितः। अग्नये यजमानं न्नापितवानित्य्थंः ॥ २२॥
“न्रा वित्त {इन्द्र pp दति । चछडखवाःः। “Wa इत्यननाम, यत दति सतः" -इति fe यास्कः ४। हडं प्रभूत मत्रं यस्य ॥ २२॥
Cafam मित्रावरुणाविति। ‘waaay’ । छत मिति क्म नाम §, अवधौरितकमोणौ ॥ 28
“sifam: पुषा इति। विश्ववेदाः" सवंघनः ॥ ३५ ॥
Csfaa यावापरथिवी इति! ‘faamaay’ सवस्य
जगतः सुखस्य waaay ॥ २६॥
ne व ्--=------------ ~ ee a eee =+
# To Fe ८" 2. Ya | † “अ! पित्तोऽड्न््रःः-श्तिग, 7 + निर्० १०, ९. ३ । § faqo 2. १९, ७।
२५४ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( QW Rae }
““श्राविन्तादितिरिति #। ‘sana’ प्रभूतं सुखं यस्याः, afefa’ wewatar देवमाता । भूमिरेव काचिग्बुत्ति vat टेवमातादितिरिष्युद्यते + ॥
एता देवताः सम्भूय प्रण॑सति-- “aang waa
मिति ॥ ३७ ॥२[ ३.५. in
दूति खौसायशाचाय विरचिते माधवीये वैदाधप्रकाणे माध्यन्दिनिशतपथत्राद्मणभाष्ये पचम कार्डे ठ तौयाध्याये पञ्चमं ब्राह्मणम् ॥
वेदार्थस्य प्रकाशेन तमो ere निवारयन्) quaiagqa देयाद् विद्यातीधं महेष्वरः ॥ २ tt
ब्रह्माण्डं Tava कनकहयतुलापूरषौ सख्र्णगभम् , सप्तान् पञ्चसीरीं स्िदशतर्लताधेलुसौवणभूमोः | रद्रोखां सक्मवाजिदहिपसहितरथो सायणिः सिक्गणा्यो , व्यश्राणौदिश्वचन्रं प्रथितविधिसहाभ्रूतयुक्त घटञ्च ॥ धान्यादि घन्यजन्मा तिलभव AGA: खणजं वणमुखयः , कार्पासीयं Hay गुडक्षत मजडो राजतं राजपूज्यः |
—
^ Surfeq प्रतिमन्नम् , नेति सम्पृदायः - दति का० whe सू १५. ५. २१ इत्ति; | † छखदनौयैशी शक्तिरिति कैरक्ताः |
( aWo Late ) ॥ पश्चमकाण्डम् ॥ २५५
WRN प्राज्यजश्रा लवणज ATU: WAC ARAN: , wala रत्ररूपं गिरि ana ga पातसास्िङ्गणायः # ॥
fa सीमद्राजाधिराजपरमभेश्वरवैदिकमागप्रवन्तंक- ATS रिषरमहाराजसास््राज्यधुरन्धरेण सायणाचार्येण विरचिते माधवीये बैदाथप्रकाश्रै माध्यन्दिनिशतपथन्राद्मणभाष्ये
पञ्चमकाण्डे ठतोयाध्यायः समाप्तः ॥२॥
# सअचब्यटोप्यन्यो दितौयाध्यायान्ते | २६२ we) AVA, ).,
२५६ ॥ गत प्रथत्राद्मणम् ॥ ( रप्र रेत्रा०)
( श्रध चतुर्घाध्याये प्रथम् ब्राह्मणम् . )
ATTY पुरुष | नोहायस माख ऽअाविध्यय- ष्टा टन्दशुका इति सर्व्वान्वा ऽएष खष्युनति- मुच्यते सर्व्वान् वधान् * यो राजसूयेन यजते तख जरेव मल्यर्मवति तद्यो aaa व्वघस्त† मेवतदति- नयति, ATA ॥ १॥
अध यत् केशवद्य gag, न वा ऽएव ea न पुमान्यत् केशवः पुरुषो यदह पुमांस्तेन a Qt यदु कैशवस्तेनो न पुमाच्रतदया न हिरण्यं | य॒ज्ञोहायस्' नतं क्रिमयो नाक्रिमया यहन्दशूका अथ॒ यज्ञोहायसम्भवति लोहिता इव fe दन्दशूकास्तस्मात् केशव FAIS Fl २॥
— en ER ----~---------------- -------“--------- ~ ~~ षि
# "वधान् - दति ग, घ। † “बघस्त'ः- द्रति ग, च। ‡ "हिरण्य दइति क | § ‘qayar’—xff क, ख।
{ame vate ) ४ पञ्चमकीर्डम् ॥ २५७
अयेन दिशः समारोहयति । प्राचौ मारोह wat लवावतु रथन्तर साम चिहत् स्तोमो व्वसन्त ऋतुत्रह्म द्रविणम् ॥ ३ ॥
दक्षिणा मारोह त्रिष्टुप् लावतु वृहत् साम पञ्चदश स्तोमो ala कतुः चच द्रविगम् ॥ 8 ॥
परतौचौ मारोह] जगती लावतु ae. US साम BRET स्तोमो aot ङतुव्विङ द्रविणम् ॥५॥
selat मारोह। अनुष्टुप् ag व्वेराजय सामकबिधश स्तोमः ated: फलं द्रविणम् ॥ € ॥
ध्वा मारोह । पङ्कत्वावतु शाक्लररवते सामनौ विणववयस््िठशो स्तोमौ हेमन्तथिभि- रावृत् sat द्रविण मिति॥७॥
तदयदेनः दिशः समारोहयति। खतना
त्रप मतूनेवेतत् * संवत्स॒र समारोहयति स तन्त GIG समाशुद् सव्व मवद सुपय- परि भवल्यव्वगि--बास्मादिद सव्वं भवति ॥ ८॥
---~---- -- - - ~~~ -~~ ee rc जनि
# ^°मेवन मेतद्रप र्टतूनेवेन मेतत्°- ईति q |
† भव्द्यर्वागे"- दति ग, घ। 22
२५८ ॥ TATTATH UT ॥ ( शप्र" ३व्रार)
शार्दूल चम॑यो जघनां ५ । सीसं निहतं भवति तत् पदा yaaa waa सुचः शिर दूति wafae वे नामासुर भस त मिन्द्रो निविष्याध तद्य प्रदा भिरो ऽभितष्टो स य॒द् fufeq उश्रवाधत स उष्छृहःसख्य † पदा शिर प्रचिच्छद् ततो रचः समभवत्तच् स्मन मनुभाषते a गमिष्यसि क्र मे मोच्यसऽइति॥<॥
तत सीसनाप्रजघान । तस्मात् ate मृदु रुतजव हि सर्वेण fe व्वौयणापरजघान तस्मा हिरण्यरूपः aa कियच्च नाहति रखृतज्ञवःः हि aaa हि व्वोयंणाप्रजघान तहं स aa रक्ता८यपजघान तथो ऽएवेष एतन्नाद्रा TAI खतो ऽपषन्ति t i ge ॥
अचैन८ भार्दलचमा रोषयति। सोम त्विषिरसीति यव वे सोम THR मल्यपवत स यत्ततः शार्दलः समभवन्तेन WAS fata-
~
—_~—
anew => => a भ ग
+ नधिंः-दति ग, घ, 1 'उ्वङकस्तस्प'- दति ख | t ‘sue tar’ —sfer a A
( 8m vate ) ॥ पश्चमकाश्डम् ॥ २५६
सश्मादाह सोमख लिषिरसौति ata मे विषि- भयादिति शादुलल्विषि मेवास्मित्नेतदध्राति तशा दाह aaa मे त्विषिभूयादिति *॥ ११॥
अथ सक मधस्तादुपाद्यति। WAN: पाष्टौल- सृत मायुहिरण्यं तदशन ऽश्रायुषि प्रति- तिष्टति +n ee
aa aa: wafaaat at भवति। नव- fazer at a यदि शतविठखः शतायुवां ऽअयं पुरुषः शततेजाः शतबोयस्तस्माच्छतविटख यद्यु नवविधो नवेन पुरुष प्रायासतस्मात्रव- faa: ॥ १३ ॥
त सुपरिष्टाक्छौषष्णौ निदधाति t ओजोऽसि सहो saa मसील्सत मायुहिरण्यं तदस्िन्नखत मायुदंघाति तयद्रक्मा ऽउभयतो भवतो अमृत मायुर्दिरण्यं तदगतेनेवेन मेतदायुषोमयतः परि- वृहति तस््मादुक्मा ऽउभयतो भवतः ‡ ॥ १४ ॥
„ _ +न ~ न~~ ~~ ~ --------------~ ----~ ~~ - a a AR A IE LE OA a --~----*^~ ~ क वकरः (पो
Oe = ~
# ofzfa’—zfa क। ‘ofefa’—atar ग, च। t (तिष्टतिः- षति क) + 'भषत्त.ः-दइ्तिग, च.)
are ॥ TATA ATU ॥ ( amo द्रा)
अथ aE ऽउद्भह्नाति । हिरण्यङ्पा ऽउषसो {विरोक ऽउभाविन्द्रो ऽउदिथः ada, भरो हतं aay faa wa ततश्न्ताथा मदितिं दितिं चेति are वै मित्राषहणौ पुरुषो गत्त- स्तस््रादाहारोहतं व्वरुणए faa aa मिति तत- aatat मदिति दितिं चेति ततः पश्यतः स्तं चारणं चेत्येवेतदाह * ॥ १५ ॥
मैतनोदृश्ह्लौयात्। मित्रोऽसि व्वश्णोऽसौ- ल्येवोदृण्ह्णीयाद् ag वै मि्रावरुणौ बाहुभ्यां पे tata मच्नावर्गस्तस्मानिच्रोऽसि व्वरुणा- ऽसौ लेवोद् ग्लो यात् ॥ १६ ॥
aan gary मभिषिञ्दति | ata बा SUNRIAT AE वीये बा ऽणएतद्पाट् रसः सम्भृतो भवति येन्न मेतदभिषिञ्चति नेन {डद वयो ald aay रसः सम्भृतो arg ल्तिना- दिति cares मुवा मभिषिज्ति ॥ १७॥६॥ ॥ इति ढतीयप्रपाटक्षे तोयं ब्राह्मणम् [४. १.।॥
fe व्क
ene ne TA LLY ANC IR EY CL TOL A, ऋ क 1 A A tT OT
# omeTe’— दति ग, 91
( ४अर° शब्रा) ॥ पञ्चम कार्म् tt २६६.
॥ खो गणेशाय नमः ॥
यस्य fasafad वेदा यो बेदृभ्योऽखिलं जगत् | fada , त महं वन्दे विदयातीधमहेश्वरम् ॥ १॥
x > > (१ #)। काल्यायनः-- “श्रवेष्टा इति लोहा- यस माविध्यति केशवास्ये सदोऽन्त उवविष्टाय-इति tt सदसो मध्ये उपविष्टस्य केशवस्य atlas वदने “श्रवेष्टा”- दूलतिमन्तेण 4 ara मपंयेत्। तदिदं विधत्ते- “केशवस्येति 'लोहायसंः ताम्रम् “आरा विध्यति भ्रपयेत् । “दन्दशूकाः दंश्न- लाः, waa इहाभिप्रेताः। “wae श्रवपूर्वों यजि- नाशार्थे awd , विनाशयिता इति ॥
व्याचरे -- “सर्वान्- at इति। धो राजसूयेन यजते", स “सर्वान् way’, सवान्" परतान् वधान्” श्रपि श्रतिः quay अति क्रामेत। सुन्वतो aay’ नाम ‘Su’, देहवि- दारकत्वात्। तस्माद् दन्दशूकपदेन wast बधाश्च faa- fam: , तान् कैशववदने तास्रनिधानैन नाशितवान् भवतोति तात्पर्थाधः ॥ १ ॥
केशवलोहायसटन्दशूकाना मन्तरालवत्तिलं सम्यगुपपादयति-
+ यद्प्येकतनेःप्याद wa कञ्ित॒ पाठोऽवलोक्यते, पर मध्यायादौ ae नून मधेलद्धेषवणे परेणावतरणि कोष्लेखेन fafeanda भवितयम्, नष्ट तल्िपिकरपरम्यरयेव्यस्नाक मिति |
† का० Blo Be १५. ५. RVI
{ वा Ho Yo, १०, QI
२६२. ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( 2h शत्रा” )
Coq यत् केशवस्येति #। एतद् वाक्यं परिसुत्क्रयणे व्याख्या aq) दन्दशूकाना मप्यन्तरालवस्ति लव enafa— “aa क्रिमयः sfx, zeqatar मपि लोहितत्वात् लोहितायसेन भाव्य fama: ॥ २॥
aaq— “gama माक्रमयन् few: प्राचो मारीहति वाच- यति प्रतिमन््ं प्रतिदिशं यथालिङ्ग माक्रम्य-इति ¶ । waa: प्राचादिकाः पञ्च दिशो यजमान माक्रमयन् “ovat मारोह" इत्यादिकां स्तत्तदिकप्रतिपादकान् मन्त्रान् वाचयेदिलय्थः । aa दिमाक्रमणं विधत्ते -- “aad दिश इति। समारो- इयति" श्राक्रभेत् । प्राचीदिगाक्रमणमन्तं विधत्त -- प्राचौ मारोदेति %। हे यजमान ! प्राचीम् श्रारोहः। तथा खितं cay लां, छन्दसां मध्ये गायती ्रवतु, सास्रं मध्ये "स्य न्तरं साम रचतु, स्तोमानां मध्ये वहत् ऋङ्नवकाकः स्तोमः, ऋतूनां मध्ये वसन्ताख्य ऋतुः, “AW त्दोयं ‘efaw धनं TAG; ब्रह्मरूपं धनं वा श्वल्िति । एव
मुत्तरत्रापि। Cofit त्वा शूर नोनुमः'”-इत्यस्या § BUA साम रथः न्तर ॒मिल्यच्यते | । “sora गायता नरः” दति qmaa
pane, i ee a a A I ene nee ~ ~ १ ० क~ --- ~~ ~~ —_ ~ te 11
# दत उत्तरस्य (४. १. ३--8. ४. ५.) ग्रन्धस्य भाष्यं डच च-पुस्तकेषु नास्ति ; -एुस्तकमाचं ऽवलोक्यते |
† का० ato Mo ९५. ५, २३।
{alo Ho १९०. १० २।
§ सा० He Blo ३. १. ५. १ ऋचि ।
| Blo We Blo २. १. VW SH
( 8te श्रा ) ॥ पश्चमकाणर्डम् ॥ ER
क्मायाभिस्तिरभिमधष्यमाभिरसमाभिघोहाठगानेन तिरात्तसि- हत्स्तोमो भवति #॥३॥ |
दत्तिणदिगाक्रमणं विधस्ष- “efam aragia tt पूर्ववद् योजनौयम् । “त्वा मिदि हवामहे" इत्यस्या खचि प Sud साम हहत्" ६१ पञ्चदशस्तोमकरण भवम् - yata- तिहत्सोमः खलु सूक्तत्रयनिष्पाद्यः; wl तु स्तोमा एके- कैन ठचाकक्ैन aaa निष्पाद्यन्ते aa चायं क्रमः- "प्रधमं पर्यायं पञ्चभिक्ग्मिगोयते। तयथा-- प्रथमा aa तिर्गायेत् , इतरे 2 सक्लत्-सक्तत् ; ena तु उत्तमां तिगायेत् , आदे ई सक्त्-सकछलदिति | । (त्रम् प्षतियः ॥ ४॥
प्रतीच्या मन्तं विधत्त- “प्रतीची मारोदेति ¶। “az द्याव इन्द्र तै शतम्'”-इत्यस्या खचि ex Sad ara वङ्- पम् Phi सप्तदशस्तोमसम्मादन मेवम् - प्रथमपयाये प्रथमा ad तिर्गायेत्, दितीयपर्याये मध्यमां तरिः, ढतौयपयाये मध्यमा quae fa:, wat: सक्लत्-सछदिति $F । वैश्यो जातिरित्ययः ॥ ५॥
~ --- ~~~ -- tn ~~ -~- ~ ~ ---~--~ ~ ----------* eB ---- --- ~~ eB re
* Alo न्रा १. २. %-—-3 Ae |
t वा० Ho १०. १९१. ६।
t सा० Bo Ble २३. १. ५. २। § Alo गा० Blo १. १. २७।
| Alo त्रा १. २ Be!
¶ वा० Wo १०. १२. १।
## Blo Ho अ ३. २. ४. € | tt सा० गा० Ble १.९.१६ । tt ale Ale १, २. 9-१२।
२६४ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( ३प्र° Rate )
sae मन्त्रं विधत्ते -- “उदीची मारोदहेति # । “पिबा सोम faz मन्दतु लवाः'-ष्त्यस्ा सचि ¶ उत्पन्नं साम श्ेराजम्' ti एकविं शतिस्तो मनिष्यत्तिप्रकारस््ेवम्-- प्रथमे पर्याये saat सक्षद् गायेत् , दितीधे प्रयाये मध्यमां aang गायेत् , ठतीये vata सरबेतरास््रश्लिरितयेवं हति एकवि शः स्तोमो भवति §॥६॥
ऊ्चाया मन्तं विधत्त -- “agr मारोहति |। meat परोरयम्'”-इत्यस्या खचि ¶ Sara साम MTT He , “Ug. Sd: सधमाई”-दत्यस्या खचि tp उत्पत्रं साम 'रवतम्' Be । चिखवसो मनिष्यन्ति प्रकार स्तवेवम्-- प्रथमे पयाये प्रथमां faat- येत् , मध्यमां पञ्चकलो गायेत् , उत्तमां सक्लत् ; दितोये पर्याये प्रथमां aaq, मध्यमां जिः, saat TAA: ; तीये पर्याये प्रथमां uwaa:, मध्यमां सकछलत् , उत्तमा
ष्का" ene
# Alo Wo १०. १३. १।
+ सा० Go Boy. १९. १. Gi
t Blo गा० To १०. २. Bi!
§ Ale Alo १. २. १४-९७ |
| ato He १०, १६. ९।
¶ सा० उ० Blo & १. १४. Ql
we सा" गा Be ५, ९, ६। सायणाचायेस्य भमोक्तिरिषेषा गम्यते; मानाभावात्) seat aerated शक्र मिति प्रसिद्धो याक्िकेषु, अस्ति च तत्र मानम् wae त्राणम् तत्र ३. २६ द्रश्यम् |
tt Ate Bo Alo २. २. १. ६ |
{‡ सा० गा० Alo २. १, १७।
(BW श्वर) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ २६१५
विगयेदिति। सोऽयं त्िराहस्नवसक्षोपेतलवात् शिणव'- नामकः स्तोमो भवति #॥ n तयस्तिंशस्तोमनिष्पसि- प्रकार उखते- प्रधमपर्याये प्रथमां fa: aa, मध्यमां eiaa: , उस्मां ana; fete प्रथमां सक्तत्, मध्यमां विः, उत्तमां ata, ठतौयपर्याये प्रथमां सपक्षः, मध्यमां waq, saat far: asa ब्यस्खिंशस्तोमो wa f i
विषु aatg ब्राह्मणक्षतियवेश्या धनर॑क्षकत्वेन धमरूष- aa वा कथिताः; चतुर्थे उदुर्बरादिफलंस्य तद्भूपल्म् , पञ्चमे ‘ade.’ प्रख्यातश्ूरताक्ततस्य तैजसो wang तद्रूप षधोश्वौम् no ॥ :
दिशां समारोहणं समस्य daqudyaa -प््रस्तति-- “agea fafa: पञ्चानां दिशां सम्रारोहणम् ऋेतुरूपत्वम् । waa मपि हेमन्तशिशिरयोः समासेन” प पञ्चसद्कयाकक- लवात् संवत्षरारोष्णेन यजमानः सवं Fad’ जगत् उपयं- परि भवतिः स्वस्योपरि वतमानो भवति; कालस्य सवषा मुपरिभावात्। “wary सुन्वतः सकाशात् “ee सवम्' ‘gaia’ श्र्वाचोमम् waa भवति! इति ॥ ८ ॥
पूवं मेवावरणधिष्णयस्य पुरस्तादभिहिताना मभिषेचनोय- पाव्राणा AT WIAA ादलचमं णोऽपरेऽनते निहितस्य सौीसख प्रान मिदानीं faut — “शदूलेति । MEAT: ‘Sa-
ee me ~~~ ~ ae se ---न eee +~ ~~ ~~ ae -~-~ = गमहन er १ ew ------ ~~ se
* Alo Alo १.२३. &, २। t ale Ble १. 8 ३91 { Bo ब्रा १. १, १।
२४
२६६ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( 2M 2ate )
ae suai ‘ata fated भवतिः निहित fafa निष्ठा प्रयोगीण ga चश्वास्तरणसमये एव सौसनिधानं TA fafa मन्तव्यम् । तथैव काल्यायनः-- (मरत्वतीयान्ते पात्राणि पूर्वेण mamas सोमस्य लिषिरिति, अपरेऽन्ते ate facufa’-sfa #। Wa तु पादेन सीसं निरखति'- saarazaaaaq †। ‘aa सौमं ger पारेन “प्रत्यस्तम् "- दतिमन्वेण निरस्येत् । "नमुचेः WHA “शिरः” qa’ निरस्त मिति तस्याघंः ॥
नमुचिशिरसः ससेन निरास माख्यायिकयोपपादयति- Cqafag वा इति । पूवं fast नमुचिनास्नोऽसुरस्य शिरः सेन "पादेन शरभितष्टौः श्राचक्रमे । cq? sia: "उद aa’ | ‘SHR उद्रतः AT: । श्वो नाम प्राणिविशेषः, बदा नीतभौष्णीति waaay § । TS शिर; “पटाः saa पादेन प्रचिच्छेद feast, (ततः featur: qe? राक्षसः (समभवत्, “AT रक्तः ‘ga घातक भिन्द्रम् “श्रनुभाषते' वदति, डे इन्द्रः ! क॒ गमिष्यसि १, मेः मत्तः सका शात् HAAS सुतो भविष्यसि ? ईतिः वदति ॥<॥
(तद्रौ सेनेति | “aq रक्षः , Tae aad सोसेन sox’) तस्मात्" Ste खदु जातम् । ‘fe’ यस्मात् ‘saad गतवेगम् । aa सुपपादयति-- “सर्वेण होति
~~ ------------~--~ = ene NS ~~ ~~ ---~----~ ee ee eae ~ ~ = ~--- ---~ =-= ~ ae क OT ad = -------~
[क mee Cre
+ ate Blo Fo १५. ५. &> RI
tate श्रौ Ho १५. ५. RB!
tayo Hoe ९०. १४. १।
§ ag इति TATE WET रूपम् ( मार्या ६६ Me) |
( धरर cate ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ २६ॐ
तस्माद् गतसार मेतत् ald हिरण्यरूपं" cared ‘aq’ श्रपि कियच्चनः कियदपि मुल्यं ‘mefa’ a लभते। रजत- स्यापि दिरण्यशब्दव्यवहारोऽस्ि ; “aexatta तद्रजतं हिरण्य मभवत्" -इति # तैसिरौयश्युतेः। wa: पूवं Tae: सौसेन हतल्लादिदानौः मपि सौसप्रासनेन caifa इतानि भवन्तौत्ययः ॥ १० ॥
विघसं -- “aaa fafa pi “ardeafa’ भ्राक्रामयति। “सोमस्य त्िषिरित्यादि पूवं व्याख्यातम् & nee
विधत्त — “श्रथ wa मिति। ‘wa’ ह्हिरणयम् { रध स्तात् wane उपास्यति निदध्यात् । wa सूत्रम्-- ˆ रुक्म मधःपदं कुरुते मल्योरितिः"-इति|। हे सकर! war’ सकाशात् ‘fe पालय; एन मित्यध॑सि्धम् ¶। we सृत्य परिहारकलत्व सुपपादयति-- “saa भिति । feta awa मायुः ; दिरखदानेन अपस्यो ufeett शक्यत्वात् श्रायु- faq तस्मात् wal यजमानः पादस्याधःप्रदेशे सुक्निधानेन
अयुषि एव प्रतिष्ठितवान् भवतीत्यथः ॥ १२ ॥ शिरसि निभीयमानस्य «aa कच्चिद् गुणं विधत्त -- Coo eat मिति ux । शशतविलसः' शतच्छद्रिः , 'नवविदसषः
ee ee oe ~~" ~ नन ~ (0 ~न — ननन (नः = ----=- ~~न ~~ - ~ ye: =
# Fo Wo १, ५.१. 2!
tate Blo Ae १५. ५. २५।
† २३८ ए (ou द्र्यम् |
§ “रुक्म अभरणविगेषः- दतो द कर्काचा्यः | aa परिमणट्लं बामेल्यपदेश्र sate त्तिः | | का० Mle Ho १५. ५. २६ । | ¶ वा० We १०. १५. QI
** का? श्रौ Fo १५. ५. २७ ।
= =
२६८ ॥ अतपचन्रान्नणम् ॥ ( शप्र* Rate )
safes: वाः भवेत् । तदुभयं क्रमेणायुःप्राणासना प्र afa— “a यदि शतेति भरायुरनुसारण तजोदौयोरपि MAGMA द्रष्टव्यम् | १२॥
aw शिरसि निधानं विधक्षे-- “a मुपरिष्टादिति। Ghely दति षष्ठी । भ्रोजः' दूति मनोक्लम् । सहः - दूति वाष्द्द्रियबलम्। श्रसृतम्?- दति प्रणवलम् ; "्राणो वा भरङ्तम्"-दतिशुतैः। हे ङ्क! तत् वितयरूपोऽसोति मन्ाथैः # ।
प्रधस्तादुपरिष्टा्च रंक्मनिधान मायुःप्रहदिरूपेण प्र
afa— “angen उभयत इति। र्काशब्डात् प्रचरा हिवचनस्या वादे छते “लोपः शाकत्यस्य'”-इति fb वकारलोपः | उभयतो रक्मविधानेन ‘ca? यजमानम् भ्रख्ृतरूपैण “WATT (उभयतः “परिषंहतिः संवदितवान् भवति ॥ १४ ॥
विधन्त —— “aa are इति | “उदृगद्ाति' यजमानः जो प्रसारितौ कुर्यात् । wa “faatsfa वरुणोऽसि" -दत्यय मेव मन्तो बाह्द्रहणे विधास्यते । तवर पूरपक्षलवेन मन्तं पठति- "मह्धिरश्यरूपाविति। wats कात्यायनो faaaa सूत्रयामास-- ‘arg seupifa fecwen दति , मित्रोऽसि वरुणो- ऽसीति वा-इति hs हिर्येतिमन्वस्य § श्रय माध्वालिको- sa) ह वर्ण! @ भित्र) aye एधकसम्बुदहिः।
en ek ~~ we ects ee eee tee ee ee we = -- ee = ~
# Flo Wo १०. १५. ३।
t पाण Bo ८. ३. el
‡ का० atte सू° १५. ५. Re, RE! § वा० Wo १०, १६. १९, २।
( ye शब्रा) ॥ पञ्चमकारम् ॥ २९९.
'हिर्थ्यरूपौः हितरमणोयरूपो , हिर ण्यस्वरूपौ वा arayie- aq! ‘Sey परतैष्वयसम्यत्रौ उभो युवाम् ‘owe: ‘facia’ विरोचने ‘sfea’, ‘aay’ उद्तः। uaafe मध्यमदिव- aa रूपम् । रे मिवावरुणो ! argeal ae’ पुरुषम् शश्रारोहतम्' पुरुषस्योघरि भव त्व मित्यथः । ‘aay vray ‘afefay’ भखण्डनोयाम् , एथिवोरूषां atai प्रजां शचक्तौ- धाम्" पश्येताम् । दितिं खण्डनौयाम् , परा मेताच्च। तस तद् ager भेव aad रसति, परक्ल' दन्ति, wa एव मुत श्त्यध्या म विषयोऽयः |
श्राधिदैविके त्वयं fatu:— ‘ad: रधयः; @ ‘faar- ayy देवते ! रथम् “artieay’) (ततः रथारोहणानन्त- रम् ‘ufefa’ aaa समधं विहितस्य कमणः weit पुरुषं प्रपश्यतम् , “दितिः दीनं विषैकरहित मनुष्टातारं च पश्यत fafa, त मिमं मन्व बाहृदयपरत्ेन व्याचशे-- “बाह वै मिजेति। श्रन्तिमपादस्याथं माष्-- “ततः पश्यत fafa "खं" स्लौयम् “awa भररमणोयम. , परं च पश्यति । श्रदिति- शब्दस्य aise: , “दितिः शब्दस्य परोऽथ इति विभागः ॥ १५१
एतेन मन्वेणोदृग्रहणं दृषयति-- (ननेतेनेति । waa ङ — “मितोऽसीति। एवकारोऽन्यमन्तनिहखर्थः । wer पूवं व्याख्यातः #। त fad ae प्रथसखति-- “बाद
के faafau een एव avagana feaa यजमानस्याभिषेको विधा-
स्यते. त fad ga: प्रणसति- “aaea fafa एवकारो
~~ ~ ~ ee we ee 0 ne ॥ [क त ae, es soe ee —_ eet teen ae -- em ee ------
+ दतः पूरव मेव TAA (२६९८० ) |
२७० ॥ शतपधत्राह्मणम् ॥ ( 38° Sate }
भिसनक्रमः; were मेवेति योजना । राजन्यस्य ae एव Sz, अभिषेचनीयपातेषु व्यासिक्ताना मपां रसोऽपि वोयम् ; वीयपपादकलात्। अतः तेन रसेनाभििक्ने saya मेव ga fama) ae कारण माह-- “नेक द्ति। ‘W मम ‘se वीयं वीयंरूपौ ‘are’, कभवीर्यरूपः “aay रसः “नेत् fara न वजयेत् द्रति" wat हेतोः "उवा दहम् एव श्रभिषिच्धेदिल्यधः ॥ १७ ॥ २ [ ४. १. | ॥ दूति खौसायणाचाय विरचिते माधवीये वेदाथप्रकाओे माध्यन्दिनिशतपधन्राद्यणभा्ये
पञ्चमकाण्डे AAA प्रथमं ब्राह्मणम् ॥
(aa दितीयं ब्राह्मणम् . )
तं बं प्राञ्चं तिष्ठन्त मभिषिज्चति। पुर साद् ब्राह्मणो ऽभिषिज्दलध्वयर्व्वा यो वाख ga हितो भवति प्श्राद्तिरे॥ १ ॥
सोम्य ला दयुरेनाभिषिन्वामौति | aata- रोतदाहानेर्भाजसेति ववौंसोवैतदाह सुय alate व्वर्वेतदारैद्रसेन््रिेणेति Ta
w= ww wt
( 8%o 2ATe ) ॥ पश्चमकाण्डम् ॥ २७१ योवेलदाह त्राणां चत्रपतिरेधौति रान्ना afa- ua एधी्यवेतदाहातिदिद्युन् पाहौतौषवो व दिद्यव इषुवध # aaa aazfaaata तस्मादाहाति- दिद्युन् पराहीति॥२॥ = दमं देवाः । WAIAS FAY facta दवा अभराढव्य८ः सुवह् मिल्येवेतदाह महते चच्राय महते च्येषमायेति ara तिरोहित मिबासि महते जानराज्यायेति महते जनाना राज्यायेल्येव- तदाइन्द्रखेन्दरियायेति ववौर्याधरिल्यबेतदा् यद्ा- हन्द्रसयेन्दरियायेतीम aga gx ममुष्ये ga मिति तदादेवाख जन्म॒ तत एवेतदाहास्यं fern ऽद़ति we व्विभो राजा भवत्येष वो ऽमो राजा सोमो SHA ब्राह्मगानात् राजेति AAT SFL सव्व माद्यं करोति ब्राह्मण मेवापोद्वरति तश्माद् ब्राह्मणो नादयः सौमराजा हि भवति † ॥ २॥ waa मभिषेकम् । ठाष्णविषागायानु विष्ट ati वा ऽणतदपाट रसः सुम्छतो भवति येनेन (न † wafa’—sfa कं |
~ +, - ~ ~ eee nye ~~ ~
२७२ ॥ MATAAT RUT ॥ ( 8° Bate } मेतदभिषिल्चतीदं मे व्वौयएः स्वं मात्ान सुप- स्पृशादिति तस्मादा suqfaae * ॥ £ it सोऽनुविम्टे | प्र पव्वतखय व्वुषभख पृष्टा दिति यथायं vagal ऽतिष्टावा ययऽषभः प्शुन- तिष्टवेवं व्वा ऽएष इद सब्ब ॑मतितिष्ठ्य- attarenfeeg सव्वं भवति यो राजसूयेन यजते AMIE प्र पव्वतख व्वुषभख ष्ा्ना- वश्चुरन्ति सखसिच इयानाः† | ता भ्राववच्न्नैधरा- qzat अहिं aut मनु रौयमाणा इति tI अधन aaa शादनलचमणि व्विष्णुक्रमान् क्रमयति | व्विष्णोव्विक्रमण मसि व्विष्णोविकान्त मसि faut: क्रान्त मसीतीमेवे लोका व्विष्णो- विक्रमणं व्िष्णोव्विक्रान्तं व्विष्णोः क्रान्तं तदि- मानैव लोकान्समासद्य aq मेबेद मुपयपरि भवद्यर्व्वागेवास्मादिदए सव्व भवति ॥ é ॥
म ce ee RR OI णीती
न~~ ---~----- ee [काक क A OY
# “(अनुविन्दति ग › च । t ‘cart, — इति ग, घ) : “तिति क | ¶ति'-श्ति र, च|
{ 8We Rate ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ २.७३
पथ ब्रह्मणस्य WH, सल्लवाग्समबनयति तेद् ब्राह्मण राजान सनु वशः करोति तस्माद् ब्राह्मणो राजान मनु यशः ॥ ७ ॥
waa पुत्रः ' प्रियतमो भवति। तस्मा $एतत् पाच प्रयच्छतोदम् मेऽयं व्यये पुश्रो ऽनु- संतनवदिति eye i oS
अथ प्रतिपरे्य गाड पल्य मन्वौरमे Beta | प्रजापते न त्वदेतान्यन्यो व्वा रूपाश परि ता बभुव । यत् कामाले नुहुमसत्रो ऽअ- सवय मसुष्य पितेति aa: पुत्रस्तं पितरं करोति यः पिता तं पुरं तदेनवोर्ववौयं व्यतिषजल्य- साख पितेति aa: प्ति तं faat करोति ayaa yd agate व्यतिषज्य ga- रेव यथायथं करोति qag द्याम पतयो रथो Us Grammaire कर्म भाशिष मेवेत- erated + Ne tl
« “°्दिति'- दति क । ‘ofefa’—xfa ग, at t दाग्रस्तेः-दति ग, घ।
२५
२७४ ॥ शतपथत्राह्मणम् ¶ ( प्र Bate )
द्य य एष सटसवो sfaftat भवति। त aaa जुषटोलतिरिक्ती बा ऽएष Wow मवद्यतिरिक्ञ अआग्नीप्रौयो areca stots श्रपयन््ाषवनौये जुद्धलथेषो ऽति रिक्त सदति रिक्त ऽए्रेतदतिरिक्तंदधाद्यत्तराष लुहोल्येष BAT देव्य दिक तद्यादुत्तराइ जुहोति स जुहोति sz यन्ते fafa परं नाम तक्षन् दुत मखमेष्ट मसि खाहति॥१०॥8९॥
॥ इति हतौयप्रपाटकषे चतुथे ब्राह्मणम् [8. २.] ५
श्रथ दित्तीयव्ाह्यशेऽभिषेक cat, भते काल्यायनः- fed प्राञ्च मभिषि्वति पुरोहितोऽ्वयुवा पुरस्तात् पाला जेन प्रथमम् , wafeat दितेन , खस्तु तौयेन , मिश्रो राजन्यो बैश्यघतुर्थेन, सोभख ला धनेनेति प्रतिमन्तम् श्रसिषिञ्चामीति ada साकाङ्लातं , Fara छ तपरतिरेषोति चेम aga’-vfa # । Beary fad प्राडमुखे यज मानं पुरोहिताष्वर्वोरन्यत्रो ब्राहमणः इन्त पुरो देशे faa maga पातरेणभिषिच्ेत् । इतरे खादयस्तरथोऽभिषिश्यमा नर
# Blo Blo We ९५, ५, ३०-इ३३)
( Bt रक्रा} ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ २७४
षशषटु. भगे fear खखपातेणभिषिचेवुः। aa “सोमस्य -द्त्यादयख्चल्ारो मन््ा्चतुणाम्। तजाभिषिश्चामीति प्रथम- मन्धगतस्य पदष्योत्तरेषु तिष्वनुषङ्गः ; साकाङ्लास्मन््ाणाम् । ‘satai सत्रपतिरेधिः- द्रति. च सवंतातुषण्यते , “qd टेक waa’ इत्येष way तत दमम्'-मुष्यः-श्तिस्थानं यष्टस्तत्पितु्च नाम wzetafef सत्रार्धः॥
ल मिमं क्रमेण विधन्त “adore fafa तच्छ; waaay , stag मित्यथः। ‘aw प्रादु खं (तिष्टन्तम्' भरभिषिश्ेत्; ‘quar अभिष्च्िमानस्य पुरो en ब्राद्मणः' afufaga , ‘ca? त्रयः ‘aay सुन्वतः पञिभभागे. खिता ्रभिषिञ्ेयुः ue
aq aa aad विधत्त-- “सोमस्येति.।, डे यजः मान! ‘a at (सोमस्य aqaa दोतनशीलया eer afufagrtaat मन्तः #। “श्रमनेख्राजसा?- इत्यपरः ¶ , भ्रभिषिश्वामौत्यमुषज्यते ; awe साकाद्कलाव्। “सूयस्य ager’—sfa ठतीयः | ‘agar’ रोचिषा। “न्द्रस्य इद्धि येण वीयेण" इनि चतुर्थः §। सवरेषं मन्त्रभागहय मथ प्रस्यर माह- “aa सिति। ‘ana’ agai af- याणां ust वा “लत्रपतिः' क्षवियश्य पतिः एषि भव||
----*~ ~ ee ~ ~
# Glo Ho १०. १२७. @ | † वा० We १०. १५७. २, $ वा Wo १०. १९७. र। § वा Wo १०. १७, 8; | वा We १०, YH ५।
२७६ ॥ शतवचन्राह्मणम् ॥ ( ae Bate )
wafeafaut wfad aed a fart "दिष्युन् वाधकानमिषुन् “पतिः-क्रम्य पाहि TH, दषुमिनं बाधो भवेदित्यर्थः ॥ २ ॥
सर्व॑ज्ानुषज्यमानं ward साथवादं विधन्तं -- “शरमं देवा दू्ति। भयं मन्तः # पूर्वं मेवार्धवादवाक्येन च ay faa? व्याख्यातः 7 ॥ २॥
fare — “aaa मभिषिक fafa: एवं क्रियमाणम् "भिषक" aevufaa ममिषेकजल fae: क्ष्णविषा- णया" ABA 'रमुविखृषटः ufaafa यजमानः; । त मिमं वीशसम्पादनरूपेण प्रशं सति-- “ata षा दति। xe मनिः वेकजलर्पं ‘Aa भे" मम सवम् भरालानम्' “orm उपस्यृ्त ‘af बुद्धया fanaa क्यादिव्यथः ॥ ४ ॥
तत्र॒ मन्तं विधस्तं-- “सोऽमुविमष्टं प्रपवतस्येति ei या an are वर्षक्षमसख ‘uae, पवत दति मेषं नाम ६। Rae ‘very नावः" नाव्या care: , प्रचरन्ति ! Hea: (खसिचः ख मामौयं यजमानशरौरं सिच न्तीति खसिचः। शयानाः wee, बाहुल्येन Tia प्रव- er; नताः आपः “उदक्षाः' उत्किपाः। उत्प वश्याच्तेः निष्ठायां खूपम्। इदानीम् “TUT अधोभागे धिम् भारः fa. पहहिरसमाङ्गम्। शुनाम्" awe पादस्याग्रभागो
# वा० We Yo, १८. ९।
† २०१ ० Wo द्रश्यम् | tate ate च १५. est § faye a, Yo ६ ।
( ४० ate ) ॥ पश्चमकाण्डम् ॥ २७७
gat, तम्। शिरःप्रति पादपयंन्तम् "भनु" अनुक्रमेण “रोय माणाः लेपरूपेण qa: , “waaay यजमानशरोरं सम्य- गाहत्य fer: , तिष्ठन्तीति *। दव्याध्यासिकरेऽधैः।
साधिदे विकन्सु-- ‘ada’ भादित्यः, ‘awe std ‘carat, निर्गच्छन्यः ,,(नावः' नाव्या ara: चरन्ति" । तथा च युतिः-- “नाव्या ड एव यजुखत्य दृटका इत्यु पक्रम्य , “षष्टिश्च वै atfay शतान्धादिव्यं नाव्या भ्रभित्तरन्तिः-ष्ति¶ । लताः" प्राठट्काले (मावहवन्' wana; अधराग्" भ्रादित्यमण्ड- लाद् भूमि" प्रति भधोगमनभीलाः , ‘wea’ "ताः" ga भूमेः सकाशात् प्रादित्यमर्डल' प्रति उदक् ऊउष्ेगमनशोलाः “af? मेघम् aqua’ अन्तरिक्षम् , aq भवम. वुभ्रयम्' मध्यमखखामम 'भनुरीयमाणाः' भनुप्रविश्य तस्मातरिगंच्छन्यः, af प्राप षन्सोति fo: ४ ॥
WAS प्रथमपादस्य aa माष - “यथायं uaa इति । ‘aar waa: “भतिष्ठावा' सवं मतिक्रम्य खाता । तिष्ठतेः “श्रातो मनिन् षति § वनिप् । "यथा ऋषभः पशूनतिक्रम्य तिष्ठति , एव मेष राजा तिष्ठति, स्वस्योपरि भवति । “wate” यज- मानात् दं सव॑म. wala भवति ; ‘aang’ प्रपवतस्येति पाठः प्रशस्त TAG ॥ ५॥
fant— “waa भिति |। meena एव यजमानं
# [कवक ee a a I 0 ~~~ ~ ~ eee
# वा Wo १०, १६. १।
† दशेवोपरिषश्ात ate to. Bey, त्रा 8. He Vs |
tate ate ० २९. ९. | § Uo He ३. ९. १९ । | का Ate How ९. ५ ।
२७८ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( श्प्रण Bale ).
तीन् विष्णुक्रमान् क्रमयेदध्वबु;। तत्र wed विधत्त -- “विष्णोरिति #। एकैकस्य MATAR मन्वत॒ शत्यः | (विष्णोः ase यश्च विक्रमणं", यश्च "विक्रान्तं", बच “TAT, तत् सवै त्व मसीति योजनीया । क्रमणत्रयं लोकच्रयामना परणंसति। “st a ata tft ug a.
प्रथ खमितरदश्यपात्वरयगेषाणां पालाशपातरे व्यासेचनं विधं -- “su ब्राह्मणस्येति । “ae ब्राह्मण मिति। "तत्
तेन व्यवनयनेन “राजानम्' श्रु" पश्चाद् ब्राह्मणं ' यशः" यशखिनः
तवान् भवति । लोकै fe राजा कौत्तिमान् , ब्राह्मणो. तदनन्तरं कौसतिं मानिल्युष्यते ॥ ७ ॥
विधस्च -- “तद् योऽस्येति ¶ । ‘aq’ daa: प्रासिं ब्राह्मणस्य TAT रान्न: प्रियतमाय पुत्राय प्रयच्छेत् | प्रदाने ब्राह्मणोऽयं aa are— दं asia श्रत ए aaa wa पपाठ-- “पुत्राय प्रयच्छति प्रियतमायेदं मे कर्मेदं ata पुत्रोऽगुसन्नोतु-षति 1 यं मे पुत्रः, नमे मम Ay दीर्यरूपं कम श्रतुसन्तनवत्' श्रनुसन्तनोतु, विस्सारयलिति ॥ ८ ॥
विधन्त-- “sa प्रतीति। argue प्रतिपरेत्य' प्रत्यडः- मुखो गत्वा ‘ware’ । प्रक्ञतल्वात् पुत्र एति गम्यते । भत aaa {-- “शालाहार्ये जुषटोति पुव्ोऽन्वारश्च प्रजाप्रत इतिः
# वा० Wo १०, १६. २, 3, ४। tf का" Ste Tow. ६. १०क। ¦ का० श्रौ" Be १५. ६. tea! § का Tito AoW ६. ११।
~क
( 8a Rare ) ॥ पश्चमकाण्डम् ॥ २७०५
afi; मन्लस्यार्धः-- ₹ ‘nama’: ‘ea’ कोऽपि पुरषः उत्परत्रानि तानि रतानि विश्वानि न चरिवभूवः परिभवषितु व्याप्तं समर्थो ऽभूत् । परिपूर्य भवतिव्यास्ये वर्त॑ते! भतस्तेन वयं ‘aaa जुहुमः, (तव् फल मस्माकम् “NA । धयं घनानां पतयः स्यामेति #1 Sa ठतीयपादान्ते श्रयम् wae पिता, ‘oa अस्य पिताः तिः मन्तभाग भ्राश्नातः। श्रय" ga: अभिमन्युः, “age श्रजुनख्य ‘faa ‘fa’ पूव" foams पु कलया ब्रूयात्, पश्चात् रसौ पिताः waa: स्यः gy स्याभिमन्योः “पिता - दति यथायथं" ब्रुयादित्यथे; । wa एव कात्यायनः -- “प्रजापत इति युत्रयजमानयोनाम werfa पिढ- शब्दं पुरे Bal यथायं पश्चात्?-षति। a faa’ पादश्रय पुरस्यरं पठति- प्रजापत इति ¶। तत्राय मभ्य fuda- ama ae— “तद्य: ga इति। ga पितर ga क्त्वा uzfeaa: 1 aeaa पुत्रस्य प्िकैरणेन च एनयोः पिता- qa: ata "व्यतिषजति" awat dee क्तवान् भवति । saa पितेत्यस्याधं माद-- “aa: पितेति । wa पितुरेव पिढलवम् , yaaa पुत्तलम्। भनेनैतयोर्वोये' पूवं व्यतिषज्य पथाद् यथा gue ata पुत्र एव , पितुर्वधं पितर्येव क्तवान् भवतीत्यर्थः । शअरन्तिमिपादस्याभीःपरतं दपयति-- “श्रागी- Rf wen
re er a तो ताता ~ न A NT RS AL TLE TT; oF RT
# वा० Ho १०, २०. १९।
+ स॑द्हितापाठस्सेवम्- “Tama न तद्ैताश्यन्यो विषा रूपाणि प्ररि ता बभूव) यत्कामास्ते Baa wea age पिता- सावस्य पिता वय स्याम Wael cata @rer’— fa |
२८१ ॥ WATTS छण्टम् ॥ (श्प्र° Bate )
चालाशधातयेषस्य ware ऋचा हवने वित्तं -- "रष य॒ एष waa इति%) sfafeme शेषस्य घानोप्रौये हव नस्योपपन्ति' दर्थ॑यति-- ““प्रतिरिकत एति। तदेवोपपादयति- Grgaa हवीरषीति। mesa स्वेषां हविषां WITH, पावनी तेषां होमः ; भरतः अपणशवनयोरनुपयुक्षलादाम्नो- प्रीयोऽतिरिक इत्यथः । प्रेशविपेषं विधत्त — ““उत्तराह इति । अस्य रद्रसम्बन्ध दर्थयति-- “एष हौति । एतस्य देवख' रुद्रत्य्थः। रोम म॑नृद्य मश्वं विधत्त -- “स लुषहोतीति + | ह “ङ्द ” सत् सांसारिकं दुःखं द्रावयतीति , तस्य सम्बुहिः | क्तः तव "परम् sae "यत् माम' “नमः भिवायः'- पथ यतये-श्त्यादि afanfawa , ‘fafa “क्रिवि हिसाकरः खयोः" ६५ विरोधिनो हिंरुक मसि , ‘afar नाचि (इत मसिः भ्रमिषिकशेषभूतमुख्यपात्रखजलः लं इतं भवेति जलं सम्बध्याथोत्रेयः। “मेष्ट॒मसोति । “पमा!-शष्टोऽतं | WT वचनः! मदीये 2? aq we भव। “ae सुहत afeafajueous [sr
दूति ्ौसायणाचाय विरचिते माधवीये षैदाथेप्रकाश माध्यन्दिनिश्रतपथत्राह्मणभाष्ये पञ्चमकाण्डे चतुर्थाध्याये हितोयं ब्राह्मणम् ॥
# का० श्रौ" सू १५. ५. १९।
† वा० We Yo. २०. Ql
t वा० to १६. Bt, ४०; ae सं 2. ५.८.११, १।
& व्वा० Wo ५६द घा ( क्लवि) |
| ते So १, ८, १४. १- १२, तेर Meo ९, ७.८. VAT!
tee ed
( Be रत्रा ) ॥ पेश्चमकाण्छैम् ॥ ९८१
(wa ठतो ब्राह्मणम् . )
तद् asa स्वो भवेति) तद्य शनं वा परःशता वा गा ˆ Satareatas खापयति तदेवं करोति ॥ १॥
aque वा ऽश्रमििषिचानात्। इन्द्रियं ald मपचक्राम WIA] UIST रसः सम्भृतो भवतिं * येनेन मेतदभिषिल्चति सो ऽखेन्दरियं ala निर्जघान तत् पशुष्वन्वविन्दत्तभ्मात् पवो यभो येष्वन्वविन्दत्तत् पशु्वनुविदोन्दियं ate पृनरा- aan a seat एतन्राहेवास्माच्रिन्दियं ala मपक्रामति aawaa aT ऽएष युद्राज- मृय मिति व्वरुणो ऽकगोदिति aaa एतत् करोति † ॥ २॥
अथ रथ मुपावरति। यदं राजन्यात् पराम् भवति रथेन a aeqgea तस्माद्र मुपाव- दरति ॥ ३॥
~ ~ जयाका नमि => 8 जि en matte mn EE RE I A CASA! > >
# wafa—efa a, a! t करीति —xfa क |
२६
९८२ ॥ शतपधव्राह्मणम् ४ ( रेप्रण प्रत्रा)
स saat | इन्द्र aT ऽसोति am पे रथ इन्द्रो वै यजमानो दयेन वा sug इन्द्रो मवति युच्च चत्रियो ag च यज- मानसस्मादाहृन्द्रख AA! ऽसीति ॥ ४ ॥
त मन्तव्ं TIAA युनति | भित्रावरुणयोसत्वा प्रशास्त्रोः प्रशिषा युनञ्मोति * ax वे मिन्ना- mam बाहुभ्यां वै राजन्यो मेज्रावरुणस्तसमा- aie मिवःवरुणयोष््वा maa: प्रशिषा ` युन- ज्मौति + ॥ ५॥
तं॑चतुर्यजं युनक्ति। स जघनेन सदो ऽयेष शान्तां aaa efaar यन्ति तेन प्रतिपद्यते तं जघनेन चात्वाल मयेणाग्नौदसुदाख्छति ॥ ६
त atfasfa ‡ | अव्यधाय ला खधाय त्वद्य नाद्ये रवैल्येवतदाह «ARTETA त्वेति खधाय तेति रसाय वैलयवैतदाहारिष्टो saat इय जनो ह वै mag यदश ge नाम इयैनवा
#, † श्ुनयमोति'--दति क, ख। ह ; afaata —xta क ।
( BY ° 2H ) ॥ पञ्चमकार्डम्,॥" र्डं $एष इन्द्रो भवति यच्च क्षत्रियो ag च यजमान- लस्मादाष्टारिष्टो sata इति eH ७॥
अथ दक्षिशायुम्य सुपाषंति। मरुतां we वेन wife च्विश्रो व मरतो ब्विशा वं तत afan जयति यस्िगौषति तस्मादाह मरतां प्रसेन जयेति + et
अथ मध्ये गवा समुदक्छति । अपाम मनसेति मनसा वा STS सव्वं माप्रं AMMAR सब्ब माप्नोति तद्माटाहापाम मनसेति fe tt
अथ धनुरा््न्या गा मुपस्परशति। सः मिद्दिये- गो तो न्द्रयं a ala गाव इद्दरिय मेवेतदोय- मातान् ue sae जिनामीमाः ger Sea दृति sige tt
तयत् BG गोषु्च्छति | यह पुरषात् VT भवति am वा कच्चिदा ay Sale तत्
ney a re eee ee a ene aimee = क~~ ~~~ aes
~" न See
+ शूतिः- दति क । ‘afa—sfa a, घ) t (जयेति'- दति क 'जयेति- दति ग, घ t "मनसेति - इनि क) (ममस्तति' -दतिग, 7h
AP?
af दति क। ‘cfa—afa wv, न)
२८४ ॥ गतप्तपघब्राद्यरशम् ॥ ( 300 Bato )
प्रतमा मिवाभ्यपक्रामति तत् खादवेतदिन्द्रिय ai quad aaa खख मोष दा्छति ॥ ११॥
ag तावन््ाजौव्यां भयसौर्व्वा प्रतिददाति। न वा ऽएष क्ररकमखे भवति वयजमानः AT मिव वा suaa करोति यदाह जिनामौमाः qa stat इति तथो शखंतद्क्रर र्त् मवति तश्छात्तावन्प्ाज्ीव्वा भृयसोवां प्रति- दाति *॥ १२॥
अथ दकिणानायच्छति। सो sae युपं दचि- गोन ale aaa दक्षिणा यन्ति तेन प्रतिपद्यते तं जघनेन सदो SAT भाला मुयच्छति ॥ १३॥
मान इन्द्र ते aa quate) WW ara saagiat चत्िदसाम। तिष्ठा रथ मधि यं muta रश्मोन् देव यमसे aif चलयेतेतयामीभवो वै रश्मयस्तश्मादाहा रश्मोन्
[र RR at कन > aap वि ---- 9 रोर न a ~= ei ~ कज ~ ~~
# ‘werfa’— दति कं | † त' दलि क. a
(8 रत्रा ) ॥ UGTA ॥ २८५
दैव यमसे खश्बानिव्यथ रथविमोचनीयानि जुहोति प्रीतो रथो च्विमुच्याता ऽइति तस्माद्रथविमोच- नौयानि जुहोति ॥ १४॥
स॒ जुहोति। अग्नये सष्टपतये खाहेति ध यदेवागनेय् Tre तदेवेलेन प्रीणाति व्वहा वा ऽभा- गेया रथय व्वहानेवेतेन प्रीणाति गरोव Te: पतं यावतो यावत इष्टे तच्छिय Raretagre- पत राज्य मभिविमुच्यते * ॥ १५॥
सोमाय व्व नस्यतये स््ाहेति इयानि व्वानस्यत्यानि चक्राणि रध्यानि चानसानि aa न्वेवेतदुभयेभ्यो ste कुरुते सोमो वनस्पतिः स यदेव व्वानस्पलयत् रख तदेतेन प्रीगाति दारूणि वै व्वानस्पलयानि cre दारूण्ये- वैतेन Watfa at a सोमः चत्र Have तद्राज्य मभिविसुच्यते † ॥ १६॥
मरुता मोजसे Aref | स यदैव Aaa Taq तदेवेतेन प्रीणाति चलारोऽ्वा रः पञ्चमो डौ सव्यष्टसारधी ते aq सप्र aq व
ay dl ( aty
पी ee eee Be न
„ † “विसुयति--दनि ग, च;
२८९ ॥ शतच त्राह्णम् ॥ ( ge Wate: }
मारुतौ गणः सव्व मेवतैन रथं प्रोशाति fermi q agar व्िशमेवाखतद्राज्यमभिरिसच्यते + ॥ १७॥
दृन्द्रस्येन्द्रियाय खाति स यदेवन्द्र५ TT तदेवेतेन प्रीणाति AaB वा sul TIS सव्यष्ठार मेत्रेतिन प्रोणातीद्दिय' a ala मिन्द्र इन्द्रिय मेवाद्ेतदौययः tre मभिविमुच्यते† ॥ १८॥
भथ ATE ऽउपान्हा ऽउपमुब्चते । अग्नो ह वै ठेवा pagel प्रवश्याञ्चकुलतो ATE: AAU तस्परादरादो Rett gate सम्भृत ससराइगार गाषः सन्चानते स्व मेवेतद्रस मभि- सञ्चानते तत् ATA मेवेतद्रसे प्रतितिष्ठति तस्मा दाराद्या ऽउपानहा $उपमुश्चते ‡ ॥ १९
अधमां प्र्यञशमाणो जपति। पथिवि मातर्मां मा fecatat ऽअहं at मिति व्वरुणाच वा ऽअमितिषिचानात् पथिवो बिभयाञ्चकार महदा saa aaa swafa यह माय नाव- टणौयादिति व्वरुणडउषश पथिव्य बिभयाञ्चकार
क्रः ॥ १ [काक पि [तक क कवक जम ee a. th evenings का ee oe ee ee = न ee a वा गी — ee नम
a "° विमुच्यत" ~ इनि ग, घ । | {खपमुचते'- ति र, Fl
( ४० gate ) ॥ पञ्चमकार्म् ॥ २८७ यहं मेयः नावधून्वतेति तद्नयेवेतन् मिन्रधय मुत न हि माता पुज्रण हिनस्ति न पुत्रो मातरम् ॥ २० ॥
व्वरुणसंवो at ऽएष यद्राजसयम् । faz हेतस्मादहिमेति महदा ऽञअ्जय AWA ऽभ्यपिवि az मायः नावदणौयादिग्येष उ हास्यं विभेति यदं मेय नावधृन्वीतेति तदनयवेतग््िननधेयः कुर्ते न हि माता पुत्रदं हिनसि न gat मातरं त्मा देव जपति ॥ २१॥ ,
सो safasfa) हसः श॒विषदसुरन्तरिक्- सङहोता वेदिषदतिथिदुरोषसत् | SISTEM. सद् व्योमसदव्जा गोजा ऋतजा अद्रिजा ऋतं वृषरित्येता मतिच्छन्दसं जप्न्नेषा वे सर्व्वाशि छन्दासि यदतिच्छन्दास्तधेनं पाप्रा नान्वब- तिष्ठति ॥ २९॥
तं न agvlaraafaga) नेतं लोक- मन्वबतिष्ठादाए सुषुबायोऽन्ववास्यादिति तप् सरथ मेव रथवाहन अाद्घति ततो 4वाङप्रबते तथा
२८८ ॥ गतपथन्रोद्यणम् ॥ ( शप्र त्रा०) तं शोकं नान्ववतिष्ठति a6 सुषुवाणो ऽन्ववा- स्थात् WR I
उत्तरेणाहवनोय पव्वम्निरुदुतौ भवति । स रथवाइनद्च दकि मन्वनुष्यन्दपए् शतमाग प्रहत्ता- वावप्राति * ॥ २४ ॥ teeta शाखा मुपगहति। तयोरन्यतरं मपस्पशतीथदसखयायुरच्यायुर्मयि धेहि युडडसि वर्चोऽसि wat मयि पेरौति तदयु aa धत्तं ॥ २५ ॥
अधौदुम्बरौट शाखा मुपस्पुशति BAYS मयि धेहीति aga माल्मन् VA तद्यतख Bae एतावेव शतमानौ प्रदत्तौ दचिणा ती ब्रह्मे ददाति ब्रह्मा हि य्न दक्षिणतो भिगोपायति तस्मात्तौ ब्रह्मणे ददाति † ॥ रे६॥
अग्रेण मश्रावसुण स धिष्णाम् | मेचावसणं caer निहिता भवति ता मख बाहू saya
—
# “ग्वावक्नाति' afa कं) † ददाति" -ष्ति क,
( ्र° ३त्रा° ) ॥ पञ्चमकाशम् | xe.
aetatge वां alaadt ars ऽअभ्यपावहरा- मोति agai वा ऽएष रसो aq wae तत् पशूना मेवाखेतद्रसं वादक ऽअ्भ्ुपावहरति तद्यन् मेत्रावरुणौ भवति मिचावसणाऽउ हि aE तस्मान् मेज्रावसशौ भवति * ॥ २७॥५॥
॥ इति ठतीयप्रपाठकसख पञ्चमं बाह्मणम् [४. ३.] ॥
कात्यायनः-- “nae शत मधिकं वा खस्यादवनोयस्यो- सरतः स्थापयतिः'-इ्ति †। स्यः wa: wig: , तदघ्र माहवनोयस्योत्तरप्ररेशै शतसा afsar वा गा; स्थापयेदिति | तदिदं सार्थवादं विधक्तं-- “az योऽस्य खलो भवतीमि। परःशताः शताधिका इत्यथे; । ‘aa’ पशुसंस्थापनङूपं कर्म करोतिः इति ‘aq’, एतत् ‘aq’ (तथोः तथैव, वरुन छतलवादित्युत्तरत aaa: veo
“qaufefa । ya राजसूयेऽभिषिच्यमानाद् ‘aanta’ "इन्द्रियं" ‘aay श्रपचक्रामः श्रपडतम्। वौर्यापसरणे कारण -माह-- “mag य एष इति । शशग्रवत्” निर्धितं ‘aaa: श्रपां- रसः", Ga सश्चतेन रसेन इदानोम् waa: श्रभिषिच्चतिः। सः" रसः Te’ वरुणस्य ‘ata’ निजंघानः हतवान् । वर्णः
= tg ~न कक
# 'भृवति'- दति क ।
t का० Blo ख० १५. ६. ९३ खो ज्ञातिः मपिरडःः- इति तच ककोाचाये; । Ao Fo १, ८. १०, Ao Alo १. ७, ४. BCAA ।
: i तू AR
{ राजसूयस्य वरुखसवामि घेयत्वे हेतूषन्यामायवुषाख्यायिका + 39
२८० ॥ शत पधब्राह्मणएम् t ( रेप्र° Yate )
"पशुषु" अन्वविन्दत् award "तस्मात्" पशूनां यथोरूपल्वम् ; uga एव॒ यशःसम्बवात् । awa वीये वस्णः Gay आनि स्थापितवान् । (तथोः तेनेव प्रकारेण एषः यज मानोऽपि “एतत् पशुसंस्थापनेन ‘afd ata आत्मनि ue) तदैव व्यतिरेकसुखेनाद-- “नाह वास्मादिति। ब्रह प्रब्दः प्रसिद्धिवाची। तस्मादेवं पश्निधानरूपं कम Rad: सुन्वत; सकाशात् वीर्यम्" न अ्रपक्रामति' नापसरति। “राज aa सिति यत् , तत् वरुणसवः # ; राजसूये वकण एव मकरो- दिति बुद्धया “एषः यजमानोऽपि “एतत्” (करोति! यत इति ATE | २॥
aq रथो पावहरणं विधत्ते — “aa रथ fafa tt रथो- पावहरणं प्रणंसति-- “ad राजन्धादिति । ae’ ag “राजन्यात्! "पराक्, पराचीन मवशम् afer, "तत्" एतत् भ्रनेन “रेन “रनुयुङ्खः अनुकुलं खाधीनं कुयात् । तस्माद् रध उपावहत्तव्य
दूतः ॥ २॥ ad faat— “a उपावहरलौति %। “इन्द्रस्येति §: वाजपेये व्याख्यातः || रथयजमानयोवचेन्द्राककत्र मुपपादः
यति - “वच्चो वाडइति॥४॥
—__ or a - ----- ~ - rn re ar ee ne ---- ~~ नन ~~ ^
# श्यो वे वाजपेयः, म सम््राट्यवः, यो राजमूयः स वरूण सवः" इति te Flo २. ७. ६ ।
+ "रय सुपावदरति विजिबमे- इति ae Ale १. ७. ६ ।
tate श्रौ" Ho १४.३. १, VI
§ वा० Mo १५०. २१. १।
| इदेव पुरस्तान् ५३० ११ प° ALAA |
( gue. 2aTe ) ॥ TIARA tt २८१
रथस्य वञाल्कत्व yas, तस्य प्रदेशविधानपुरस््र मष्व योर्योजनं समन्तरकं विधत्त -- “a मन्तवदटोति †। रन्त af वेदिमध्ये ‘marae’ अभिमुख मानौीय दचिण्ष्यां afe- aI युच्यादिव्यथः। ई रथ! लं प्रशस्तो अनुशासकयोः आज्ञापयितोः मित्रावर्श्योःः परिषा प्रशासनेन यन्नसम्बन्ध- निमित्त ‘qafsa awa: संयोजयामि ‘sf’ ¢ मित्रा वङणश्रब्दायं are—- “बाह वा ष्ति॥५॥
रधस्याश्बचतुष्टयोपेतल्वं विधत्ते -- “a aqua निति। दक्तिणापधेन गमनं विधत्त -- “a जघनेनेति ६ । “a? waa: 'सटोजघनेनः सदोमर्डपस्य पथिमभागी शाला aad प्राग्वश- agian ‘dar येन मार्गेण ्दक्तिणाः efaaa’ दोय माना गावः ‘afer’ गष्छन्ति, "तेन प्रतिपद्यते" रथेन सरितं प्रविशेदिव्य्थः। “efata वेदिं दक्तिणा उपतिष्ठन्ते""-द्ति चतुर्थकाण्डे द्तिणागमन सुक्तम् || । रथसंस्यापनस्य ventana विधत्ते -- “a जघनेनेति। आम्नप्रचात्रालयोमष्वदेभे रथम् 'उदयच्छति' agqe स्थापयेत् ue ॥
qq यजमानस्य रथारोहणं समन्वकं विधत्त — मातिष्टतीति ¶। आतिष्ठतिः श्रारोहदित्य्थः। श्रव्यथायै
८८
त
------~ ~~~ -----~ re ---- --~ ~ ~ - -- ~ "----- — ~न -- - -~ ~+ ~ et ee
# CBa पुरस्तात १. ४.३. (ao सं" ९.२. ६. ४१.) I
† का० श्रौ He १५. ई १५।
t वा० He १०. २१. २।
§ ato Ale मू १५. ई. १६।
| BAe BAT १४क० | aaa (2m) र्न्िणाना(सनिरुक्तिञ्)
१ का० Alo Bo १५. & १७ |
२९८२ ॥ शतप्र्त्रह्मणम् ॥ (2% Yate )
“Cay भयचलनयोः” # , श्रभयायं ‘a’ लाम्, आतिष्टा- मोति iu: ‘quad’ war लता मातिष्ठासि दतिः, “अजन इतिः इन्द्रस्य fad नाम; इन्द्रामकोऽह मातिष्ठा- मोति सम्बन्धः > ॥
मन्दं casa व्याचषटे-- “नाये लेति! श्रज्नपद- ख्येन्द्रवाचकल्वं दपयति-- “्रजुनो इ वा श्ति। न्द्रस्य qa’ 7 नामधेयम्, तस्मात् aaa wae) भ्रस्त स्याजुननामघेम् , ana कि मायात भिल्याशह्य, यषट्रिन्द्रा कत्व माह-- “दयेन वैति । शव्रसम्बन्धात् aware सुन्वत Taq, aad श्रजुनपदेन यजमानाभिधानं युज्यत CUA: ॥ ७ ॥
श्रथ aud युक्तस्याखवख प्रजनं समन्वकं faad— “og afatfa । ‘surat’ (षौ गतो? §, प्राज- aad: | हे wa) मरतां विदयद्रूपाणं श्रसवेनः प्रेरणया ‘ga सवं खाधीनं afafa | ॥
aad व्याचष्टे-- “विशो वा बति। यद् रान्ना जेतव्य मस्ति, तद् विशा" प्रजया ‘safe’; तस्माद् विदरूपमस्त्- प्रतिपादनमन्वो युक्तः ॥ ट ॥
= me Na -०नाण्यि en _, = ave ~न ~ नक्र ee * -- ---- ~~~ +~ ~ ~ ~~~ ~~~ --- ~ म [४
x म्पा अआ. O88 धाः | † Alo सं १०, २१. ३
t का० Mle Ho १५. ६. we! § तु° Yo ७घ्रा°।
| Alo सं“ A VW BI
( Mo Rate ) ॥ पचचचमकाण्डम् ॥ २८३
fawe -- “श्रथ मध्य इति #। गवां पूवं सखापितानां ‘aa’ उग्यच्छति' सथापधति । ‘aaa श्रापाम' अआआप्तवग्छो भवाम । भरा्रोतेलेङि weary च रङि at रुपम्, wae aaa माह - “ममसावा इति ¶॥ < ॥
अध धनुष्को erat स्थापितानां गवां मध्ये एकस्याः wid समन्तकं विधत्तं-- “श्रय धनुरिति । इन्द्रियेण वलेन सङ्गता भवामः) “इन्द्रियं वा इति) “afafe- येण'-इति waus गोरुपस्ययने इन्द्रियस्यैव वीर्यस्य धारणं क्तं भवतील्यथः। शिष्टिनां गवां खाधौनकर- णाधं “जिनाभिः-दति ब्रूयात् । इदं ब्रह्मणोक्तं वाक्यम्, नतु मन्व: । तस्याय मधः -- शमाः" गाः ‘faarfa’, श्रपि चेमाः कुव" errata: करवा इति “sar aaleray” , Cagtear” -ष्त्यादिना | सम्प्रसारणम् ॥ wa gaq— “aque. शति गां यजमानः सभिनद्दरियेषेति जिनामौमाः कुवं इमा दूति चाहः'--इति qu eect
खानां wifung गोषु रथस्य wea avafa— “aa- दिति। ‘ae ag पुरुषात्" "पराक्" पराधोनं afead नष्टः भवति'। किं तत् १ तदाह - “amar किञ्चिदिति)
- = re rr a Gk re A ce A 0-9-99 कामकाम re res
+ Flo Blo How. ६. १६।
tT alo Ho १०. RW ५।
¦ Blo श्रौ" Bo ९५. &. २० ।
§ Ao Ho १०. २१. ६)
| Rate पर दे८्धा० । पाः Bo ई. १. १६। ¶ Fle ate Wo १५. द. २०, RI
२८४ ॥ शतपथत्राह्मणम् ॥ ( श्प्र° Yat }
तद् यश्रादिकं "किञ्चित्" भ्रन्यत् प्रथमः gaa: ‘ey ata aq ब्रभिलष् ‘can? प्रकर्पेणए गच्छति। ‘ag चनेन qe ज्नातिर्गो षु खापनेन पराञ्च खं वीयं खात्" Wa: सकाशात् ga: anid क्तवान् भवतीत्यथंः ॥ ११ ॥
aq खापितानां गवां खाभिने खाय, अ्रन्ासां ताव Sat गवां प्रतिदानं दर्परयति-- “ad तावन्मात्ोरिति ॐ) यावदद्याकाः ya माहवनीयस्योत्तरतो गा अवश्थापिताः , rama’ तावत् प्ररिमाशं यासां तावश्मात्यः। प्रमाणे was प्रत्ययः १, “टि दाणज”-दति सत्रेण डीप् br Gad? ततोऽप्यधिकाः । प्रतिदानं प्रंसति-- “A वा एष कररति। “यजमान इति। ‘aq एष क्रुरकम्णे न भवति'- इत्यन्वयः | यजमानेनान्यस्य प्रीतिजनकं कम कत्तव्यम् । कि तत् क्रूरकमेति तद् द्यति “यदा famatfa तस्मात् गोखामिने खाय अन्धास्तावतौः ‘yatta गाश्च दत्वा वेदि मध्ये खितानां गवां खाघौनकरणेन करर कम न क्त भव AAT: ॥ १२॥
श्रादहवनीयस्योत्षरतः सापितानां गवां मध्ये दक्षिणतो sari waa विधते-- “sa दक्तिणानिति। युपस्य पूव॑तो वेरेदकचिणतः (दक्षिणान् दक्षिणदिल्लुखानण्ान् आयच्छेत् । अधान्तःपाल्यदेरे § रथस्य arma विधातु मुदगगमनमाग
RT -- -----
re
# का० Yo We १५. ६. RA + “प्रमाणे दयसज्-दत्रन -माचचः"-इति पा He ५ २ २७ । t पा० Ho ४. १. १५ ।
§ "सोऽन्तःपान, ररिक्वदेम EAS खान्तरालस सर; RUT २८१० ५१०
( Be रत्रा ) ॥ पञ्चमकाण्डम् tt २८५
माह-- “सोऽग्ेणेति । aaa मार्गेण रथं प्रदक्िण मावच्यम्। श्येनेव दच्तिणा sfai दक्तिणागमनमागंसतु पूवं मेवोक्तः = t सदसः पश्चिमे , शालायाः परबदेशे रथम् “उद्यच्छ.त' स्वापयेत् | aaa fe— पूर्वेण ad परौव्यान्तःपाल्यदेशे खाप्रयतिमात इन्द्र इति?-इति † ॥ १२ ॥
“atasfa te) amar ad: ;-- 2? aura ध्यं रथम्” ‘afafas’ अधितिष्ठसि, 2 ‘ea’ afaia त्व aa faq: ‘ara’ गोभनाप्रवान् रण्मीन्' श्रायमसेः नियच्छसि । 2 तुराषाट्! तूणं सहत इति तुराषाट्, तस्य सम्बदिः, रे “इन्द्र! तेः तव aaa रधेः श्रयुक्ताःः संणोगरह्िता वयम् ‘sama’ श्रव्रह्मलम् विदसामः। fatale सिचि, “लेटोऽडाटो"?-इत्यडाटो § च, विदेम। तव रथे agen: वयं ब्रह्मवच्चसम् न लभामहे, किन्तु युक्ताः सन्तो ब्रह्मवर्चसं भेव लमेमहीलयर्थः । रश्िपदस्याय माह-- “्रभीशव्र इति ॥
रथविमोचनौयहोमं विधत्त -- “श्रथ रथेति |। ‘cay होमेन ‘ata’ सन् ‘faqera’ विमुक्तो भविति ues
होम मनुय चतुरो मन्त्रान् सा्थेवादं yan विधत्ते- “स लुहोत्यम्नय इति ¶ । चतुणा मन्ताणा मय मर्थः--
* अनुपद् Bale (२६१ To wee) द्र्यम्।
† का० Ble Ho १५. ६. २२ख।
+ वा० We Yo, ९९. १।
$ पा Wok. ४. ७; ३. १. ३४; ३. B ६७; ३. ४. EB! | ate ate Mo १५. ६. 23 |
T lo Fo १०, २३. १--४।
-~ ae ee i ee - ~ =¬ ~ कव्व --- = ~ ~~~ ---------+~ ~ = = "न्न += ee ee = a ee ee ---- ~
२९६ ॥ NATTA TA ॥ ( Qo WAT }
‘aguaa waa’ “are Fed मसु ।
वनस्पतये arafaquara ‘atara खाहा |
‘aaa’ aafaga श्रोजसे' वलाय “ATE ।
‘cee’ सखभूताय इद्द्रियाय' वोयाय “carer ईति ॥
aa प्रथममन्वं प्रध्रंसति-- यदेवामेय मिति। मन्तेक-
देरेनाम्निपरेन रथस्थ श्रामेय मङ्ग प्रोणितवान् मवति | रथ- wig ay eafa—— “agra इति। श्रश्वेरष्मानसय युगस्य manent वहाः , तै नेयाः ; “श्रभ्निदग्ध मि्वेषां वहं मवति"- इतिश्रुतेः # अ्मिदग्धतसाम्यात् रथेऽपि वदा श्रागेयाः । प्रथमदहोममन्ते रलये -दत्येकटेशपाठिन रथाङ्गप्नो णनेम् | “We- aag_afa भागं प्रप सति-- “tal इति । "गाहपल्यं' ग्डह- पतित्वं नाम श्रीः; यतः पुरुषौ यावतः धनस्य पुरुषस्य वा ट, ‘aq’ एतेन weuaa इति मन्तभागपठनेन यज मानस्य गाङपत्यलक्षणं रान्य मभिलच्य रथो विमुक्तो भव Tag: ॥ एव HAG मन्तेषु एकदेशेन रघाद्गप्रो णनम् , अपरेण यजमानफनलाधं रथ-विमोक उच्यत इति ॥ १५॥
“सोमायेति । “हयानौति । वनस्मतिनिमिंतानि carta ष्दयानि' दिप्रकाराणि ररष्यानि' रथसम्बन्धौनि , श्रानसानि' gage “a दइति। तदेतेन “सोमाय वनखतये'"- दतिमन्तपाठेन उभयविधेभ्बो रध्यानसचक्रेभ्यः, तदथम् , अररिः fey ufeat क्तवान् भवति। सोमस्य aaafaara श्रोषधिपोषकलत्वात् वनस्मतिपदेन रथस्य दारुविनिमिंतान्यङ्गानि प्रणयति । सोमस्य क्षत्ररूपत्म् , UAHA बलसम्पादकलाहा ।
~ ~~~ -----
9 8 1
#* १९का० १अ० पत्रा° ६्क० (१० Bg Fo WB Wo ) |
( BWe 2a@Te ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ २८७
तस्मात् सोमपदेम भत्रियसम्बन्ि aus मभिनलश्य रथो धिदवुक्षो भवतीतख्ः ॥ १६ ॥
"मरता fafa aatica aa मरता fafa पटेन waa प्रीगबम् । रथस्य मार्तलत्वे सम्प्राद्यति-- “चल्वारो- sar श्ति। रथस्थाश्चचतुषटयम् , ‘ta’ खयं पञ्चमः, ‘et wager सव्यदिणभागयोरवश्ितो हौ सारथौ इति ‘aa’ ag sf; मरता मपि सप्रगणार्ककलतात् aa IAAT ; ग्रतः anager asa fafa पदेन wea प्रोणमं छतं yada: । मरुत्यदं भेव यजम्नानस्य Gate मपि प्रशं सति-- विशो वा षति ॥ eon
Cqaafa, wa aquna दद्रपदेन रथस्यं सारथि- प्रीणनम् । सव्यभागे तिष्ठतीति ‘quer’ तिष्ठतैरोष्ादिक ऋकारप्रल्ययः किच, किच्वादाज्ञोपः, श्म्नाम्बगोूमिः"- दूति aaa “खा-खिन्-खखाः' - इति वचनात् THAW १८ ॥
विधन्तं -- “aa वाराह्या इति। ववाराद्नेः वराहवम- fafaa 'डपानरो' “उपमुश्चतः | कात्यायनेन पशूनां र्लोऽसोति Hau वाराश्लोरुपानहोर्पमरोकी † विदितः धु । ततर मन्ते वराडस्य पशरघल्व मभिधीयते , तदुपपादयति- “aml © a देवा श्ति। ge दैवा Baga मग्नो प्रासः, तस््ाद् वरह उत्प; ; प्रतो इतोत्प्चत्वाद् वराहस्य भेद्रत्वं मांस [ऋ ree |
* प्रा० @o ८. ३. ७६ | + “-रुपविमोको"-दति ज । उपविभोकश्न्दाघेश्वेतरेवश्रुतितो-
camara, ( र* Ale ६, ४. ७.) | t ato भौं" Mo १५. ६. BW! ac
ec ॥ शतपधत्राह्मणम् ॥ ( श्र Yate )
ललम् । तस्मिन् "वराहैः गावः ‘aqraa संवदन्ते; खौय- रसभरूतष्टतोत्पन्नलात् | तस्माद् वाराद्योरुपानहो रुपमोकेन पश्च ta एव खयं प्रतिष्ठितो भवतीत्यर्थः ॥ १८ ॥
“sia fata: एथिवि मातः! सर्वेषां faaifa षयिव्या araq at: पिता पृथिवी मातेति # शुत्यन्तरेषु aad ‘a’ ai at feet? मा वाथिष्ठाः, श्रम्" रपि ‘a’ मैव हिसिष fafa aad: ¢ 1 “वरुणाद्वा श्रभि- पिषिचानादित्यादिकः, “a fe माता ga feafa, म qm मातर faa: , वाक्धसन्दर्भो वाजपेये qatar व्याख्यातः BN Ac, AVA
रथादवरोहणं faa — “arsafasatfa § । श्रवस fasatfa श्रवशब्टस्य .रदिकमंणा समन्वये (समवप्रविभ्यः स्थः? दति | श्रातमेपदं a भवति ; तिष्ठतिक्रियायोगाभावेन तयु पसगसल्क्ञाया भ्रभावात् , भन्धधा श्राकनेपदं दुनिवारं स्यात् । श्रथ वा व्यत्ययेन परखेपदम् ॥
"हस इति ¶। nara मधंः-- दन्ति पएृथिवो fafa 'हसः' रथः , Wal देवयजने रथवाहने च सौदतोति शचि-
ee ae 1)
# “ala पिता o—e माता एथिवो"- दति ऋ० सं ° १. १९४. ३३, ‘aifua, एथिवि मातर" दति ६. ५९. ५1 रवमादिषु दश्यः।
† वा० Ho १०. २६. ५।
‡ शेव परस्तात् २.१, १८ (१०३०) दरश्यम् |
§ कार Blo Go १५. ६. २६ ।
| पा Heo १. ३. २२।
¶ वा० Mo १०. २४. १)
( ४श्र° त्रा) ॥ AQAA. tt २९९
eq, तस्योपरि यजमानं वासयतोति वश्च: , Tage रङेऽन्रिक्षे सीदतीति शरन्तरिलस्त्', “होताः होटठसमानः , तदेव कथ मिल्युयते-- वेद्यां सीदतौति वेदिषत्", ्रतिधिः' अतियिसद्धणः, तदपि कथ मिलयुयते-- दुरोरेषु गेषु सीदतीति द्दुरोणखत्” यो यस्त ade नयति तस्य aa we सीदति, aq मनुखेषुधकारं ad, सौदनोति षत्, वरे खे राजादिषटडे सौटतीति वरसत्', WI यन्न वाज यारो सीदतीति. “ऋतसत्', सूयं ate व्योमनि ware सीदतीति ‘aaa’. “श्रष्ुयोनिवां श्रष्ठः''-दतिश्रुतेः # agit जारश्च रपेतत्वात् “war, गोशब्द्वायाद् वात् ज्ञायत इति "मोजा", एतश्च “स्फयस्तु तोय रधस्त॒तीयम्'”- दूत्याखरातम् +, ऋतां यत्नाधं जातत्वात् “WAM श्रद्विभ्यो दटकाेभ्यो जातत्वात् श्रद्विजाः"। ईटशो रथो "हहत् ute राजसूयाख्यम् , ‘ad यन्न' सम्पादयतििति रथ पक्ेऽयः ॥
सयं पत्ते aa मर्थः-- हन्ति गच्छलोति हंसः, श्रादित्यः, शचौ fade मण्डले सौदतौति श्रु चिषत्?, ‘ag.’ निवास तुः , प्राणाककवायुरूपेणा न्त रिक सीदतीति श्रन्रिक्तसत्", श्रनिरूपैण fat सीदतीति वेदिषत् , 74 qayay जायत । sfa ‘sar’, गोषु पृथिवी प्रधानेषु स्थुलभूतेषु जायत इति "गोजाः", wat सत्यभूतं awa जायत इति ऋतजा, अद्रौ दाष AG वा senate जायत दति श्रद्विजाः'; ऋतम्'
ee eee ee ~ - ~~ ~~ ~ ----+>
.____--- ~~~ ---------*--- ˆ
+ इठेवोपरिष्टात् (श्देका० श्प पश्त्रा १६क०) ATA! । ते" सं ५, २. ६. 8 द्रष्टम्, गत मिष्ट परस्तादपि |
$e ॥ शतपधत्राह्मशम् ॥ ( 3m Yate )
“ae Tay? + सवेत SNe श्चानालकम् , ‘wea’ “aly aay’ + प्रतहम् , परमानन्दलस्षण मिति ॥
wand छन्दो विशेषं प्रं सति-- “aa भतिच्छन्दस fafa हंसमन्तस्यातिजगतोष्छन्दः, सा च गायश्रयादीनिं छन्दांसि अतिक्रम्य ada दृतिं तस्या अंतिश्छन्दस्वम् । स्वासा मेव छ न्दश्चां तत्राम्तर्भावात् सेर्वच्छन्दोरूपलम् , तस्मात् सर्व- "्छन्दोऽतिक्रमणात् ‘cai जपित्वा , भ्रवरोहन्तम् “एनम्' यज- मानम् अनुः पामाः ननावतिष्ठतिः नावरोहति, पामानं मतिक्राभेदित्यधंः ॥ २२॥
सयन्त॒कस्य रथस्य रथवाहनेऽनसि wud विधातु aa. waar fatufa— “लब्रेति $। सम्यक प्रथं रद्कातीति 'सङ्गहीताः सारथिः सः, ने" यजमानम् “भनुः “नावतिेत्' नावरोहेत । तव कारण माह- (नेदिति। gaya लोकं प्राप्रोति, तं लोकं सारथिरपि नप्रप्रुयादिति। “a सरथ fafa शर्थवाहनेः रथस्यापनसाधने नसिः ६ ‘aq’ सय- maa ‘waa’ श्रादधाति'| निदध्यात् aaa तेसिरीय- कम्-- “यदुभौ सहावतिष्ठेलां समानं लोक faa सह agetat रथवाहने रथ मादधाति सवगौदैवैनं aan
# WTo Jo S3¢ Yo |
† Wo Yo ७३५ YTo |
t ate श्रौ
{ का० श्रो Ho १५. ६. २७। रथवाष्णपाटोऽप्यनेकत |
§ ^रथवाद्नण्ब्दस्याप्रसिद्वत्वात् खय मेव तस्याथ ale ( wa)’ --"अनस्तत्क्म — इति Filo site ae १५, ६. २८ |
| Fa अगद्धतिः- दति श्रूयते ।
(uo gate ) ॥ पञ्चभकार्हम् ॥ २०९
दन्तद्धाति" इति #। “ततं इति। ‘aa’ wate यन्ता (प्रवा, श्रवाषमुखः सन् श्रपप्रवतेः “qe गतो-दइति t धातुः , श्रवरोहतीत्ययेः। तथाच सूवितम्-- “शालाया दि- शतो ऽपप्रवसे यन्ताः?-दइ्ति fu ke tt
पूवं खस्य अ्रातुर्धाय गोःखांपनकाले पूवानिवहनस्याह- वनौषस्यो्तरतेः Wat सुत्रह्लतीक्षम्-- “गवां शत मधिकं वा खस्याषहवनौयस्यो सरतः स्थापयति , पूवाम्निवंहनच्च सानि" afa §, तदिदानीं faut -“खंत्तरेणाहवनौीय भिति । “पू्वाम्नि- रिति। शान्तिपीशिकार्धीयोऽम्निः पूर्गाम्निः, सः waar ‘sea,’ oe aa: खापिती भवतिः ॥
रथं रथवाषहनस्य दक्षिणे AT शतमानयोरासष्लनम् , वत्मेनि शरीदुम्बर्याः शाखाया उपगूहनद्च विधत्त -- “a cif 'दक्तिणम्ः ‘aque’ प्रान्त मनु ‘ord’ वक्षृलौ शतमानौ शतमानपरिभिती हौ रुक्मौ श्रावक्नाति' भासत् | ॥ २४॥
“Head मिति । तयोः शतमानयोरन्यतरस्ोपस्मशं नं सम- waa विधन्तं - “तयोरिति । काल्यायनस मन्वयं कल्ला उभयो- रपि aia विनियोगे भुक्षवान् । “उपस्पृशति शतमानावियदरसौ- aa युरूङसीत्यपरम्?'- इति ¶ | शश्यदसि' एतावत्परिमाणोऽसि |
#* त° Alo १९. ७. ६, ६ |
t lo Blo ६५७ UTo |
t का० Blo To १५. ६. २६ |
§ ale श्रौ सू० १५. ६.१३, १४। aurea मिदम् (२९८५०) । | का० Alo Ho १५. ६. ३० , ३१ ।
¶ का. श्रौ Ao १५. ई. ३२
२५२ ॥ शतपथन्राह्मणम् ॥ ( gle Wate )
ga तत्यरिमाणं इस्तेनामिधौयत ; खस्पपरिमितलात् । “ag: रसि" श्रायुःखशूपोऽसि ; “युहि रण्यम्”-ति अतेः # । तस्मात् श्रायुर्मयि चैहिः; योहि यदाकको भवति, स एव तद् दातु मुखहते । ‘geste “युजिर् योगे” + यन्न युनक्ति ge’, तथाविधः रसि । वच्च" "तेजः रसि! ware ववौ मयि afe si waa सङुलय्याह-- “तदायु- dg ति ॥२५॥
शाखाया उपस्र्भनं aaa विधत्ते — ““शरथोदुग्बरोः मिति ६। ‘aa? waq “रलि'। तस्मात् 'मयि' "अजम् ga ‘afe इति | । waned विधत्त -- ^तस्यैतस्येति । ब्रह्मणे दानं प्रशंसति ~ “aw fe aw मिति q wren
fare — “saa मैतेति। मैत्रावसुणपिष्णापस्य yaa araaden मितावरुणटेवत्या "पयस्याः sifaar (निहिता भवतिः, तस्यां यजमानबाश्रोरवष्टरणं विधत्त - “ता मस्य are ति ##। “we सुन्वतो ‘aie’, ताम्" भ्रमि -लक्य '्ठपावरोहति' प्रसारयति । ₹ ‘are Gana’ वीयकारिणः cee’ यजमानस्य सम्बन्धिन ‘ai? युवां ( बाह ) “WAT
«ao त्रा ९. ७, ६. ३
t Wo Jo Otte |
fate ख० १०, २५. ©; QR!
§ ato Blo Ho १५. ६. ३३ क | | वा° Wo १०. २५. ई ।
¶ lo Blo Ao २५. ५.३३ ख #e Flo Ble AoW. ६. ३६ |
( ४अ० Rate ) ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ २०३
वष्टरामिः शअ्रभि'-लच्य सखापयामि x: arena प्रपसति- पशूनां वाइति | पयस्यायाः पश्रसामकत्वात् पश्रस मभि | ~+ | aa वाह स्थापितवान् भवतोति पयस्याया मेतावस्णत्व sdafa— “तद्यग्मेत्ावसुणोति ॥२७॥ ५ [ ४.३. ] ॥
sfa यौोसायणाचाय विरचिते माधवीये बेदा्ध॑प्रकाणे area faa AT HUTS पञ्चमकाण्डे चतुधोष्याये ala ब्राह्मणम् ॥
॥ इति पश्चमकाण्डे ढतोयः प्रपाठकः ‡ ॥
# मन्व रष;- Alo Ho १०. BW. ७।
† wazarwatafen: सर्वोऽप्यथे; Ro do १. ८. १५, Ae त्रा १. ७. ६ HAIR च ATA |
tea उत्तर fae— 'कट्डिकाः १९६-श्ति क, ‘afear- WHIT ११६- ति ख, ग, Fl तच शत्रा रे८्क०, LAlo ३७ Fe, इत्र० १७ क०, Alo १० Ao, YAlo ९७ क०। शतानां सङ लनया पश्चसु AMM weatear aaa दति wy
२०४ ॥ शरतपथत्राक्नफम् ॥ ( BHe Ate )
अध
चतुर्धप्रपारके प्रथमं न्राद्यणम् , श्रपिवा
चतुर्घाध्याये चतुथं ब्राह्मणम् |
नग्न @ कक
॥ रिः ॐ ॥
मैत्रावरुण्या पयस्यया प्रचरति। तद्या अनिष्ट एव farang भवल्यथास्मा ऽभासन्दो माह- रन््यपरिसद्यं वा ऽएष जयति यो जयव्यन्तरल्ल- ag तदेन मुपर्यासौन मधस्तादिमाः प्रजा उपा- से तद्मादस्मा surat माहरन्ति सषा खादिरौ facet भवति येयं व्व्रनयुता भरतानाम् ॥ १॥
Taig, मैश्ावरुणद्य fast faz: धाति watfa प्तुषदासौति शिवा aarti करोति *॥२॥
अथाधौवास मास्ढणाति। शत्र योनि-
+ "करोतिः दति & |
{ Bie Bate ) ॥ पश्चमकाश्डम् ॥ ३०१५ रसौति तद् येव॒शचरद् योनितला मेवेतत् करोति *॥ ३५
अधन मासादयति। स्योना मासीदर सुषदा मासौदेति शिवाय गम्मा मासोटे्येवेतदाह चश्रख योनि मासौटेति aga ase योनिस्तखया aaa मेतद्धाति + ॥ 8 ;
अथान्तराठसै ऽभिखश्य लप्रति। निषसाद धतव्रत दति gaa वे राजा न वा ऽएष Waal ऽश्व व्वद्नाय न Tal sss BAA यटेव साध azaq साध कुर्यात्ते वा ऽएष च mMfagat ह वै दौ मनुष्येषु yaaat तस्मादाह निषसाद yaad इति aed: परूया- सखेति व्विभो वै परस्या व्विच्वेद्येवेतदाह सासरा- ज्याय सुक्रतरिति राज्याव्रे्येवेतदाह यदाह साजरा sata सक्रतुरिति ‡॥५॥
+ "करोति'- दति क
t शदधावि- शति क|
t “रिति'-हति क । ‘ofefa’—afa ग, घ।
ah
Bok ॥ TATTATH TA ( 81 शत्रा)
TUG WATT पायावावपति। अभि- भरखेतास्ते पञ्च fem: कल्पन्ता मि्येष at ऽअयानमिभर्यत् कलिरेष हि सर्व्वानयानभि- भवति तस्मादाहभिभरसोलेतास्ते पञ्च दिश aaa fafa waa दिशस्तदस्मं सर्व्वां एव दिश कल्पयति * ॥ ६ ॥
अधेनं पष्ठतस्तष्णो मेव दृश्डघ्रन्ति। तं दण्ड - प्रन्तो दण्डवध + मतिनयन्ि तख्माद्राजादण्डयो यदेनं .दण्डवध ४ मतिनयन्ति ६ ॥ ७ ॥
अध at ga, यु हवे कंच सुषु- वाणो qt हणौते ase स्वः सभ्यते aa दरं वृणोते॥ ८ ॥
स ब्रह्मन्निलयेव प्रथम मामन्वयते। ब्रह्म प्रथम मभिव्याहराणि ब्रह्मप्रसृतां व्वाचं व्वदा- नोति तस्मात् बहमन्निखेव प्रथम मामन्तयते त्व' ब्रह्मासौतोतरः रा सवितासि सलप्रसव
+ "कल्पयति'-दति कं । †, ‡ टृवडवबध- दति ग,
t ‘afataten’— दति a
( धरण Bate ) ॥ पञ्चमकाण्डम् tt २०७. इति att fafedaenfa सवितार मेव सत्यप्रसवं करोति we
ब्ह्मन्निद्येव fetta मामन्यते। लवः ब्रह्मा- सौतोतरः ware: व्वरुगो ऽसि सब्यीजा इति ati मेवास्मिप्रेतहधाति वरुण मेव सत्यीजसं करोति ॥ १० ॥
ब्ह्मननिल्येव gata मामन्त्रयते । त्व ART सीतौतरः प्रयान्द्रोऽसि च्विशोजा इति ata मेवास्मिचेतदधातीन्द्र मेव व्विशौजसं करोति ॥११।
बरह्मन्नि्येव चतुर्थं मामन््रयते। तव॒ ब्रह्मा स#ीतीतरः ware स्द्रोऽसि सुशेव इति तत बौ्याण्येवास्मिन्न तत् valfu दधाव्यथन मेतच्छ- मयद्येव तस्मादेष waa खडयति यदेन शमयति ॥ १२ ॥
ब्रह्मन्निलयेव waa मामन्वयते। त ब्रह्मा सौतौतरो ऽनिरुक्तं॑प्रलाह परिमितं वे निरतं तत परिमित aatfaaaq wa व्वौय दघा-
ल्यधाचानिसन्नं प्र्याहाप्ररिमितं वा ऽअनिर्व्र
३०८ ॥ गशतपथत्राह्म्म् ॥ ( प्रण शत्रा)
तद्परिमित मेवास्िन्ने तत् सव्वं ati दधाति तस्मादवानिरक्त प्रत्याह *॥ {३॥
अथ सुमङ्गलनामान्ः wale) वडुकार खेयस्कर भृयस्करेति य॒ uaa भवति कल्याण aa aaa व्वाचो व्वदति + ॥ १४॥
अथा ATU स्फ्यं प्रयच्छति। मध्व युबा वो are पुरोहितो wate ae ऽसि तेनमे usin व्वव्वो Fann: स एतेन SAT ब्राह्मणो राजान मात्मनो ऽबलौयाएसं कुरते यो वे राजञा ब्राह्मणाद्वलौयानमिनेभ्यो वे स बलोयान् भवति तदमिजेभ्य एवैन मेतद् वलौधापएसं करोति ॥ १५॥
ag ‡ राजा राजभा प्रयच्छति | Re व्वचोऽसि तैन मे रष्येति तेन गजा राकभातर ` मात्मनो ऽबलौयाएसं कुरुते ॥ १६ ॥
तए राजमाता सूताय वा BAI वा
TAT ENE ap en (णोर
* ‘Ware’ - दरति क | t नदति" - इति क । i aN —afa क, म)
( ४्र० Bate ) ॥ पञ्चमकाण्हम् ॥ Roe.
प्रयच्छति | Teq aa ऽसि तेन मे cafa तेन राजभाता aa वा पतिं नात्मनो ऽबलौ- यामं कुरुते ॥ १७॥
as सतो वाः सयपतिव्वां यामण्ये प्रय च्छति । tea व्वञ्चो ऽसि तेन मे रध्येति तेन सूतो वा स्थपतिव्वां ग्राम्य मात्मनो STMATSA कुरते ॥ १८ ॥
a गरामणेः सजाताय प्रयच्छति। tee am ऽसि तेन मे रध्येति तेन यामणणैः सजात मात्मनो ऽवलोया८स' कुरुते aazas सम्प्रय- wa नेत्पापवल्लस Aaa मसदिति तस्मा- देव सम्प्रयच्छन्ते * ॥ १९ ॥
अथ aaa प्रतिप्रखखाता च। एतेन स्फान पर््वाम्नौ शुक्र पुरोरुचाधिदेवनं कुसतो- ऽसा वे शुक्रोऽत्तार मेवैतत् कुरुतः + ॥ २० ॥
अथ मन्थिनः पुरोकचा व्विमितं fafa-
+ "सस्य यच्छन्ति एति क | 'सम्प्यच्छन्ते- षति ख)
† कुरुतः'- इति ग, 4
२१० ॥ शतपथत्राह्मणएम् ॥ ( He Cate ) नुतः। weal वै मन्यौ agent मेतत् Aare. AAT STATS aaa AAA: पुरोरुचा व्विमितं व्विमिनुतः © 0 २१॥
अथाध्वर्यः। चतुहौत मौज्यं रीत्वाधिः aaa हिरण्यं निधाय quater: पद्म णस्पति- sara अग्निः पुथुमणस्पतिराज्यद् व्वतु सखाहेति + WR I
अथाच्तात्निवपति। खाहाक्तताः wae Tifa Saau. सलातानां WaAsNaaT वा Sata पथयंद्धिदेवनं «aaa ऽङ्गारा यदचासत मत- तन प्रीणाति तद्य ह वा ऽएषानुमता VG इन्यते at at राज्ञसयेन यजते यो वेतद द तष्व्ेष्वाह गां Aaa मिति पर्व्वाम्निवाहौ afaat ‡ ॥ २२॥ |
अथाहाम्नये चखिष्टकतै sqqeifa: तद्य टन्तरेणाष्तौ ऽएतत् कम क्रियत ऽएष वं प्रजा-
# fafaqa,—cfa ग, a | † 'खादेति- दति a! wiefa--cfa ग, घ) t 'द्श्िणा- इति ग, घ ।
( 8%e gate ) ॥ पञ्चमेकाण्डम् प २११ परतिथ एष॒ यन्नस्तायते यद्यादिमाः प्रजाः प्रजाता UA ATARI प्रजायन्त तदनं मध्यत एवेतद्य प्रजापतेहधाति मध्यतः सुवति तचा ट्न्तरेणाइतौ ऽए्तत् कम क्रियत SUPT. vias faendt यजेति व्वषटूक्तते नु- होति ॥ २४ ॥
अथेडा मादधाति * | उपड्कताया मिडायामप उपस्परश्य मन्द्र गह ग्लाति ares ae गहोत्वा सोत मुपाकरोति ac ayaa प्रमी वति स उपावरोहति सोऽन्त Mae भवल्यन्ते WAS ॥ २५॥ १॥
॥ इति चतुधप्र पाठके प्रधमं बाद्यणम् [४. 8. ॥
श्रथ पयस्यायाः प्रचारं विधत्त -- “Aaraqafa । “war “fae sfai तस्याः caer: खिष्टक्तत् श्रनिष्टः श्रहुतो भवति , प्राक् खिष्टक्तत इत्यथः ॥
विधत्त -- “sora आसन्दी भिति। आसन्दौनक्चणं
----- ~ नतर
# (मादधाति'- इति क)
२१२ ॥ शतपथ ब्राह्मभन् ॥ ( शप्र शत्रा)
पूवं सुकम् भासन्द्यहरणं प्रथंसति- “suftea fafa एतद् वाक्यं वाजपेये व्याख्यातम् *। ae: aufataga- न्तरं वाक्यभेद मङ्गीक्ञत्य विधत्त -- “Sor खादिरोति। ‘fazer सच्छिद्र भषैत्। तस्या wean wae मस्ति, qa यजमामविप्रेषेण रल्ल विशेषं enafa— “Ga मिति । qua’ avtadcera: , ताभिब्यूला सना भवति भर- तानाम्" ; भन्येषान्तु रल्लुमातम् | कात्यायनो निविथेषं सूवया- मास-- “खादिरो areal रख्तष्युताम्”"-गइति ¶ ॥ १ |
तस्या fanned विधत्त-- “ता मपरेधेति। मन विधत्ते-- “afi #। 2 wet) ‘Mar yon ‘aff, ‘que’ मुषदनयोग्या श्रसि'। ama’ विहणोति- “शिवा मिति। श्यग्मां सुखकरम् ॥ २॥
विधत्ते- “aaritare भिति §। भरधिवासः' श्रास्त- रणम्, चित्रकम्बलादिकम्। “शच्रस्येति || एव मन्तो व्याख्यातः ¶ 1 ३॥
wai gaa उपवेशनं समन्वकं विधत्त -- “waa fafa, शरासादयतिः उपषेशयतीत्यर्थः ae) हे यजमान!
मा $$ र
+ प्र० १, ६, २२ (१०४० दपर) द्रश्यम् |
tate ato mow. ७, १ । ररच्छूनाम्- द्रति aa सृत्रितपाठः) ‡ घा० Wo १०. २६. BI
§ काण श्रौ० Mo १५. ७. २।
| वा० Wo १०. २६. २।
¶ FoR, २. २९. (२४७ ए° Bio) द्रश्दयम् ।
५ Flo श्रौ. To १५. ७, ३ ।
( Bo Bate ) ॥ पश्चैमकाण्छम् ॥ ६१३
स्यानां' सुशेरूपाम् भसन्दोम् ae wade भुखसाधन- ava म्रधितिषठेत्यधंः । “wae योनि मासीरेति , sada. मन्वस्यो्तरभागः। भधौवाश्नस्तरणे “qag योनिः" wars: , त AUST: # ॥ ४ ॥
हृदयदेश दिस्यशं बपूर्वकं जपे विधत्ते-- “ग्रधान्तरांस इति । अन्तरांसे' रसमध्ये अभिखश्य' जपेत् + |
AMA मधंः-- wi यष्टा “waaay खौज्तयन्नः | नियमितक्चनादिव्यपःरो वरणः" भनि्टनिदारको भूत्वा "निष सादः WaT ara सुपरि Wi) पश्यासुः agy afc meq, ‘fay wg चामल्य साम्राज्य aq सुक्रतुः" श्ोभनसङ्कल्पो भवतु $ ॥
मन्तं प्रतियाद मनूद्य व्याच ~ “श्वेतत्रती वै राजेति । एतव्रततवं दत्रयति- “a वा एष fai एषः सुन्वन् सवस्मै ‘agar’ वाक्याय, अरसम्बेषप्रलापायेत्यधंः। तथा अलु पयुक्ञकम्षे वा योग्यो भवति। कस्मै योग्ब दति तदाह- देवेति । ad सापुवदनाय सराधुकमंखे व “एषः सुन्वन् राजा, शरोतियश्चः ब्राह्मणः, उभाव भवतः। रएतथो- नियतव्रतल् माह-- “एतो हवा दूति। मनुष्येषु" wet एतौ" एव ‘waaay’ § । न्रोवियोऽपि न agar नासाधुकमकारौ | ‘quar-were साह-- “विशो वा दूति ॥ ५॥
# वा० Wo ६०. २६९. ३। अधिवास शति पराठस्मापः | t का० ato Mo १५. ७. 8 । fat सं Yo. २७. १ । § द्ष्त्यः किश्वित्पाठो faqu शति wea | vo
२१४ ॥ शतपधङ्नाह्मणम् ॥ ( धप्रण श्रा)
यजप्तानदस्ते पञ्चाक्चावापं च विधक्ते- “श्रघास्मा इति # | अक्षा नाम कपर्काः gaufafaa: , विभौदकफलानि सोक- णानि aaa pi Rare युतख्ाने निवपनीयाः Bi वेषां चतुर्णा ATi (कतः -सञ्ज्ना, पञ्चानां (!) कलि'-षञ्ज्ञा { । तथा च शाखान्तरे स्तोमसङ्कयायां कंतादिव्यवहारः क्षतः-- “ये चत्वारः स्तोमाः ad तत्, we ये पञ्च कलिः a.” -इति। यदा पच्चाप्यक्षा उत्ताना | भवन्ति, तदा देवितुजयो भवति , ayy तेकरूपासु जय एव भविष्यतीत्यन्य त्ोक्तम् । Wa: कलेः सर्वास्षाभिभावुकत्वात् , सन्वतोऽपि जयापेक्षत्वात् पञ्चाक्षनिवाध cay.) तथा च मन्ते कलिव तसम्बन्धात् यजमानो वा saa, 2 यजमान! श्रमिभूः' satan WATT मभि- भविता भवसि | तदर्थम् ‘wat: पञ्च दिशः way साधना भवन्लिति॥
मन्त व्याचे-- “एष वा भरयानिति ¶। भ्रयशब्दोऽच्ञ- वाची; ‘afafe सर्वान् भयान् श्रभिभवति' ; भ्रधिकसद्यलात् , एषोऽपि यजमानस्त सम्बन्धादभिभावुको भवतौत्यथेः ॥
--^~~ +~ ए न्ग्ल म
.___- ---~~ ~ --~--~ ---~< ~~~ --~--~- mt ee ee
# का० Blo Fo १५. ७. ५।
† (सौवण! व-ष्ति ज।
+ Jo Alo १. ७. १० AAA! HUT चाह ` “अत्षावापी- ऽधिदेवन Beara निवपेत् सौवर्णान् परःश्रतान् परःसखहसान् av—efa wie | १८. te, ९६, te, Vt
§ का० site सू° १५. & १८, ९६ |
| "उत्पत्रा-द्ति च, दढ)
Tato Wo १०. RG १)
_
{ yo Bato ) ॥ पवष्यल्रकाण्डम् ॥ २६१४
पञ्चदिग्विजयसङ्ल्यसिहि मेव द्भयति-- ‘aq कं fen इति ॥ ६॥
विधते waa मिति। ‘ewe? यत्नियदक्षकाष्ठेः "एन सुन्वन्तं पृष्ठतः पशचाद्वागे quty भमन्तक श्रन्ति इन्युः। अत सूत्रम् ACS ममन्धक मवहननं शाखान्तरोयमन्तच्च fanaa edamam— “aed afsaaaew’: aa: ut प्रन्ति wad asoeasfa at बधं नयामौति वा-इति #। न्ते दण्डेरिति । BAN दण्डबधेन VATA TEMA प्रापण Ra कतवन्सो भवन्ति, तस्माद् रान्नोऽदण्डयभावः ¶ । यथा राजा खा water: # प्रजा दण्डयति, एवं खयं न दण्ड्य दूत्यं; ॥ ७ ॥
विधन्तं — “श्रथ वर fafa, ‘at’ @uta’ याचते, यजमानः WAT | वरवरणं प्रणंसति-- “Ae वे कञ्चेति ॥ ८ ५
काल्यायनः-- “at दत्वा ब्रेह्यत्रिव्यामन्यते पञ्चक्लः, वरत्याह व्यत्यास सविता वरुण इन्द्रो रुद्र द्ति, तरं FT सीत्यादिभिः'" इति § । श्रस्याथः-- यजमानो वरं छला ब्रह्म fafa पदं पञ्चक्तत्वो वदेत् । तं सुन्वन्तं सविदठवरुणेन्दररुद्र वाचकस्त्वं ब्रह्मासीत्वादिभिश्चतुभिर्मन्तैरितरः प्रतिवदत् , पञ्च ` मामन्दषे कैवलं त्वं ब्रह्मासीति प्रतिवदेदिति। तदिदं क्रमेण विधत्त -- “ख ब्रह्रात्रिति। ‘aaa’ पूवम् । “प्रथम निति,
स्पष्टोऽथः ॥
जक a "श~ "न~~ ee ee ० ज ~
+ का० Ble How. ७.५ख, ६ । + 'दाङ्ञोदरात्वाभावः'- इति & । ‡ (अपराः द्रति ज। Sat श्रौ स्” १५. ७, ७, ८ ।
२१६ ॥ शतपयन्रान्जणम् ह ( प्रर tate )
प्रथमप्रतिवचनमेन्छ्खाय मधः शे यजमान) ‘a awe असिः, “सल्यप्रसवः' यथाथोभ्यनुज्नः (सविता असिः दूतिः # प्रथमामन्वयितारं सुन्वन्तं ब्रह्मा प्रतित्रुयात् , सवितादिवाचकः मन्तः प्रतिवचनेन. asa aneanaaaa कछतवान् भवैतीत्यथ; ॥ (९ )
दितीयादिषुं dag ल॑ awreifa gaaq ‘earns.’ wage: , वरर" ‘af pi ‘fay प्रजाखुं ‘ste’ वलं यस्य , यद्वा विश vasa यस्येति ‘faster’ तादयः ‘ex’ श्रसि'। देवतापके wen fan: तदाल्रकाः, राजपक्षे प्रजाः £1 “eta” सुमुखः wea’ ‘afa’ gi द्रस्य gz- वत्वं प्रशंसति -- “agratitfa ima सर्वसुखकरत्वाल् पूवमन्दप्रतिदचमेन यजमाने खापितानि वीर्याणि शमवलि ; वीये- न्तम् ‘ud’ रद्रोऽसि सुरेव दति प्रतिपादनात् ॥ (१०, ११, १२)
यज्ञमानकत्तकपञ्चमामन्छणश्छ प्रतिवचने fade द्यति - “ब्रह्म, ्रत्येवेति |+ “a ब्रह्मासलोति। anfaaraere । ल्के aay (इति एतावदेव शअनिरुक्षम्' ; ae चिदपि देवता- विशेषश्याप्रतिपफादकं avez प्रतिवदेत् । त॑त् प्र्ंसति-~ “धरि faa fafa. ‘faguy’ निःशेषेण am योस्वं निरुक्तम् परिमितम्" , सत्प व॑मन्दे्े “afanfe’-sanfes कतम् ; `
# वा० Wo Xo, श्ट. २।
t, £, § वा सं° १०. २८. ३, ४, ५।
| “दिनेवान्यम्"- दति का० श्रौ शु० २५, ७. ६) त्त्व त्रह्मासौयस्यािरिति सञ्ज्ञा, अन्त्यं red प्रतिवचनम्; ‘enfear क्षासौत्येत।वतिव aay aga करैयम्"- दति तदशत्तिरिदालोच्या |
( BW gate ) ॥ पश्चमकाण्डम् ॥ 2१७
अताजिरक्तप्रतिव्चमेन यजमाने अ्रपरिभितं वीयं निहित- वान् भवतोति i १३॥
विधन्ते-- “श्रथ सुमङ्गलेति #। सुमङ्गलनामान area बहुकारेतिमन््ेण † यजमानं कीसयेत् । पदत्रयं सम्बध्य- मम् । बहु करोलोति' बहुकारः। “aw %। खयः करोलौति Raw 1 “कञो हतुताच्छौल्यानुलोभ्येषः-दति टब् ६ । भूयो भुयो महत्तरं करोतोति gaat) "धय एष fafa ‘a’ पुरषो लोके प्रियङ्करनामा ‘wafa’, स ‘area’ माभुष्याः वाचः? काशः सवषां प्रिय मेव ‘azfa’ ॥
रत कात्यायनः sata age दर्भिंतवान्-- “ear wa प्रयच्छनि परोहितोऽध्वयुवा इन्द्रस्य व्व इति, राजा राजश्वाता सूतस्य पत्योरन्यतरो ग्रामयोः सओआतथचैवं पूर्वःपूर्व उक्षरख्यैः?-इति | ॥ १४।
तदिदं क्रमेण विषने-- “nara इत्यादिना| ‘nea’ ema ‘ear व्राह्मणः दयात् । छे wal! Tee वथ्ो- ऽसि" । “enraged रथस्त तोयम्? इतिश्युतेः ¶ । तेन कार Qa मे मम रध्याः “रध्वतिवश्गममे” ae) मदीयाय
a a rn ne ~~ न ज ede = etal
+ का० Blo ख० १५. ७. १०।. † वा Fo १०. रद, €। ‡ पार Ho ३, २. LI $ पा He ३. २. २०। | का Bite He १५. ७. १९, १२। ¶ ते, सं ५, २.६. 8। ee faze २०,४.३ | "रपरद्धिंलासंराध्योः - इनि fee ws co YT |
ace ॥ शतपथत्राद्मणम् ॥ ( BHe शत्रा)
यजमानाय सवं aye यदा, “Tar द्यृतखानपरिलेखनः eu कायं साधयेति #॥
aay तात्पर्यं माह ~ “aw वाद्ति। भय aa— ब्राह्मणो रान्न वज्ररूपस्फयप्रदानेन सखख्मादपि राजान वल ant क्तवान् भवति । agare— “at at sft च्यः खलु रजन्यो ब्राह्मणात्" Fare: , ‘a’ “afar? wz बलवस्षरः [ न ] भवति ; aay eT: स्फाप्रदानेन शचरभ्यो- santa क्तवान् भवतीत्यधे |
एव सुत्तरत्रापि योज्यम् | सूतग्रामणौ सजाता व्याख्याताः ॥
राजादिषु सजातीयेषु wiser सम्भूय प्र्रसति-- ˆ तय टेव भिति । “पापवस्यसं प पिष्ठ' कमं “नेदसत्' न भवेत् , किन्तु marge भर्वदिति बुदा प्रदान ferme: ॥ १५, १६, १७,१८११९ ॥
अध दुतसख्यानकरणं च सविशेषं समन्वकञ्च विधस्त- Coy सजातश्चेति। श्रादहवनीयस्योत्तरप्रदेगे waa: स ूर्वाग्निः, तस्मिन् तस्ंसप्टम् भ्रधिदौव्यन्त्रेति भधिदेवनम् दु तभूमिः, तां ware परोरुचा “तं प्रत्नथा gaan विश्वयेमथाः-दत्यनया ४ कुरुतः” । भत एव सूत्रम्- “ada सजात: प्रतिप्रख्याता च पूवाग्निसहितां श्क्रपुरोरचा चुत भूमि कुरतः"? -इति ६।
aquare दितीयेऽध्याये शक्रामय्वग्रहयो रत्तादखभावेन
a a A
# वा० Wo १०. रेट. Ol † परस्तात् (FR AT) २९२ -रद८१ Vo द्रश्यम् । {wo Ho ५. ४४. १ ऋक् |
§ Fle Blo Ao १५. ७. १३ ।
( 8H gate ) ॥ पञ्चमकाग्डम् ॥ ११८
सुतयोः पुरोरग्दयं विहितम्; तदथसतु त्रैव विहित इति नेह पुनव्याख्यायते «| शक्रस्यात्तुत्वात् amas दयुतभूमि- करणाद् यजमान ANIL HAIMA भवतः il Ro k
“sq ufaa sfar. मयिग्रहपुरोुचा “श्रयं षेन- श्रोदयत् ufaaatl’—-aaa ‘fafad विमिन्वन्यतेति विमितं चतु्दारं wate aw तद् ‘fafaqa’ waa च्रायो at इशत्यादैरय ay:— afaa ्राद्यतात् away विमित- करणात् Wiayata यजमानाय wa सम्पादितवन्तौो भवत TUT ॥ २१॥
अथाधिदेवने हिरणयनिधानपूवंकं होमं aaa विघत्तं - ^“श्रधाघ्वयरिति ४ । यन्न देवानां प्रथनात् ‘say’, सः ‘aaqaufa’ धर्मणः धारणस्य पतिः, श्रतो देवतीदहेशेन द्ग मानं हविः (लुषाणः' सेवमानः श्रगिः'। ष्ृशुदमणस्तिः'- इति पुनवचन मादराधम् , विष्यनुवादाभिप्रायं वा। श्राज्यस्यः BAM कर्मणि gst राज्यं वेतु" पिबतु । “at गतिव्याशधिप्रजन- कन््यसनखादनेष” § । शखाहा'-दति होमाधः | ॥ २२ ॥
aa विभिते श्र्षनिवापं aaaa विधत्त -- “sarar- निति ¶] खाहाक्लताः' खाहाकारपूविकया अरात्या तपिताः
न get eee
——e
+ “"तयोरक्तैवान्यतरः, आद्योऽन्यतरः; HAI शुक्रः . दयो मन्थी" इत्यादि saa (8 का० २अ० Alo ३-१०),)।
t, tate श्रौ How ७. WA, ख
§ Beto Yo 3a Hie |
| ato Mo १.. २६. १।
¶ का० Bile Ae १५. ७.१६ ।
२२० ॥ ओैतप्रच्रत्राह्यगम् ॥ ( eWe ale )
Some | सजातानांः समानजन्मनां रातां (मध्यमेष्ठाय। मध्यमप्रदेशे यजमानाव्श्यानाय ‘qe रग्मिभिः' व्तध्वम्' सहता भवतेति #॥
मन्तवल्ा्मकरशं प्राये कस्यैविष् amd भवति , vil qaqa भ्रचनिवाप्रष्य देवतासन्र्पकंत्वं दशरंयति-- “एष at अग्निरिति। श्रधिदेवने' aay तदेवोपप्रादवति — “aga इति । aw wa: “RIT एव टेबनसाधन- भूताः ‘wan’, तस्मात् सिनान्ननिधातेन fe मेव प्रोदित- वान् भवतौति ॥
प्रत्र यदुं qa— “अक्षान् निवप्रति खाहाक्कता इति, गां ara मिल्याह?-इ्ति, गा मस्यानौय wher’-xfa ap. दंवनकाले गा मेव पणल्वेन क्रत्वा , “गां दौव्यध्वम्'"- दूति दुलकरणप्षं ब्रूयात् । ततोऽस परणत्वेनाङ्ञीहतां गा arta af “हन्ति्च भाहननमातो न मारणैः #। ated विधत्त — “awe arsfai यो राजसूयेन यजतं, योवा एतत् क्म बे्ति, तस्य ऋरेष्वेभा' गोः "भ्रनुमता' भङ्गो ज्ञता ‘gaa’ श्रत गोप्रसक्ति दथ्यति-- “एतेष्व्तेष्विति ॥
ganna दिवां विधत्ते-- “पूर्वा मिति। पूवानिम् आहवनीयं वहत इति gaifmaret तावनड्(हौ “afar § |
a = are ङ wi gs psn ~. न ee a ----
न्क = ~
# व° Wo ९०, २६. VI
t का० Blo Ho १५. ७. १६, १७, २० |
‡ हति तच कके; । `ताडनमातर कुवन्ति न तु मार्गम् - द्ति तदर्थ प्रकािलस्तच्ौव ( Flo १५. ७. २०.) |
§ कार site Ho १५. 9. BWI
(B%eo WATo ) ॥ पञ्चमक्राण्डेम् it ३२१
रपस्तम्बोऽप्याह-- “astet factor: ea qequa , तदेतस्य कमणः gaifaare efau, ती amet Bar” -इ्ति # ॥
तदिदं देवनं सन्निधिषबलादभिषेचनीयाख्यसोमयागमष्यगत मधि महाप्रकरशबलात् दष्टिपश्ुसोमयागातक्कराजसयशैष इति गम्यते , प्रकरणेन स्िधेवाध इति हि सिबान्तितम् + ॥ २३॥
सथ पयस्याखिष्टक्रदिडादिकं enafa— "श्वरथारामनय दति। प्रधानसोविष्टक्रतशविषोमध्ये यद् देवनादिकं क्तम्, तव् प्रजापतिमध्यनिधानर्पेण प्रण्सति- “तद् यदंन्तरेणेति। '्राश्राव्यारृष्खादि, स्पष्टम् Pn rs
“च्रयेडा मादधातीति, कण्डिका वाजपेये व्याख्याता ॥२५॥ ! ॥ इति ओौसायणशाचायविरचिमे माधवोये वेदाथंप्रकाये माध्यन्द्निशतपथनराद्यणभाष्ये पञ्चमकाण्डे चतुधाभ्याये चतुधं ब्राह्मणम् ॥
( अथ पञ्चमं ABT. )
sqaure वा ऽअभिषिषिचानाहर्गो ऽपचक्राम। ala वे भगं एष च्विष्णुधन्नः सो ऽस्मादपचक्राम
ae 7) ष ee
— =
+ अपर श्रौ Ao १८. १६. २, ३।
† “श्रतिलिङ्गवाक्य प्रकरणस्थानसमास्यानां समवाये पारदौ्वल्य
uy विप्रकर्षात-श्ति मो जे qo ३.३. १४ ।
‡ सवै मिदं ते सं १. ८, १६, ते" ATOR १. BAA ॥ ४१
२२० ॥ ओैतप्रच्रत्राह्यगम् ॥ ( eWe ale )
Some | सजातानांः समानजन्मनां रातां (मध्यमेष्ठाय। मध्यमप्रदेशे यजमानाव्श्यानाय ‘qe रग्मिभिः' व्तध्वम्' सहता भवतेति #॥
मन्तवल्ा्मकरशं प्राये कस्यैविष् amd भवति , vil qaqa भ्रचनिवाप्रष्य देवतासन्र्पकंत्वं दशरंयति-- “एष at अग्निरिति। श्रधिदेवने' aay तदेवोपप्रादवति — “aga इति । aw wa: “RIT एव टेबनसाधन- भूताः ‘wan’, तस्मात् सिनान्ननिधातेन fe मेव प्रोदित- वान् भवतौति ॥
प्रत्र यदुं qa— “अक्षान् निवप्रति खाहाक्कता इति, गां ara मिल्याह?-इ्ति, गा मस्यानौय wher’-xfa ap. दंवनकाले गा मेव पणल्वेन क्रत्वा , “गां दौव्यध्वम्'"- दूति दुलकरणप्षं ब्रूयात् । ततोऽस परणत्वेनाङ्ञीहतां गा arta af “हन्ति्च भाहननमातो न मारणैः #। ated विधत्त — “awe arsfai यो राजसूयेन यजतं, योवा एतत् क्म बे्ति, तस्य ऋरेष्वेभा' गोः "भ्रनुमता' भङ्गो ज्ञता ‘gaa’ श्रत गोप्रसक्ति दथ्यति-- “एतेष्व्तेष्विति ॥
ganna दिवां विधत्ते-- “पूर्वा मिति। पूवानिम् आहवनीयं वहत इति gaifmaret तावनड्(हौ “afar § |
a = are ङ wi gs psn ~. न ee a ----
न्क = ~
# व° Wo ९०, २६. VI
t का० Blo Ho १५. ७. १६, १७, २० |
‡ हति तच कके; । `ताडनमातर कुवन्ति न तु मार्गम् - द्ति तदर्थ प्रकािलस्तच्ौव ( Flo १५. ७. २०.) |
§ कार site Ho १५. 9. BWI
( ४अ० त्रा ) ॥ पद्चमकाण्हम् ॥ 222
मान्रुत ।* तथो ऽएवेष एताभिरेव देवताभि- tae सोमपोथ AAA तस्मादेता णवे, देवताः agra wate यदेवैषोदवसानौयेष्टिः सन्तिष्ठत ऽए तखाभिषेचनोयद + ॥ ५॥
अधेतानि vatofa निव्वपति। सावि दादशकपालं व्वाष्ाकपालं वा पुरोडाश सविता त्रे देवानां प्रसविता सविदप्रमत एव तरुणो ऽनुसमसपत्तथो ऽणवंष एतत् afaanaa एवानु- सधसर्पति aaa grea प्रयच्छति fe i
qq सारषतं we निव्वपति। ala सरसखतौ व्वाचेव तदसंणो ऽनुसमसपत्तथो ऽए- aq एतदाचेवानुस८सपति तनक पुण्डरोकं प्रयच्छति §॥७॥
अथ लां दशकपालं पुरोडाशं निव्वपति। ast तै पाणा ate त्वष्टेव तद्रपेव्वस्णो ऽनु
2 = ee 9 नगयी न A | LO ED न"
+ क-ख-पस्तकयोरिह Bat मास्ति । t “° गयस्य - इति क ¦
t, § प्रयच्छति" ष्ति @ |
२२४ ॥ शतपथत्राह्मणम् ॥ ( Bite nate ) wAATAT ऽएवेष एतलद्ेष eUTqUCATiA aaa पुडरोकं प्रयच्छति * ॥ ८ ॥
भथ पौष्णं चदं निर्व्वपति। पशदो वै पुषा पशुभिरेव aged) ऽनुसमसर्पत्तथो ऽणएवेष एतत् पुभिरेानुसठसपंति तजैकं॒पुण्डरौं प्रयच्छति {॥€॥
अथेन्द्र मेकादशकपालं gists नित्वपति | इन्द्रिधं बे ati मिन्द्र इन्द्रियेणेव तदी्येण व्व५्णो ऽनुसमसपंत्तथो saan एतदिन्दरियेरौव ववौ णानुसधंसपंति तेवं पुण्डरीकं प्रय च्छति {॥ १०॥
wa वाहस्पल्यं चरं निर्व्वपति। ब्रह्म a वहस्यतितरह्मरेव तइस्णो ऽनुसमसपंक्तयो ऽणवैष एतद् TRUITT ata पुणडरौकं प्रयच्छति §॥ ११॥ | अथ aad यवमयं aq नि्व्वपति। स येनेवौजसेमाः प्रा व्वणोऽग्रज्खात्तेनेव तदोजसा
#, †, {, § श्रयच्छति'- दति a |
(शश्र Yate ) ॥ TYRAC ॥ ३२५.
BAM ऽनुसमसपत्तेनो suse तदोजसानुस- सपति तैकं guetta प्रयच्छति * ॥ १२॥
उपसदो Emel Saati; तश्र पञ्च एण्डरोकाश्यपप्रय्छति तां दाद्शपुण्डरोकाध- aa प्रतिमुञ्चते सा दीक्षा तथा दौचया दक्षते † ॥ १३॥
अथ यद् इादश भवन्ति। दादश वे मासाः carey सव्ये वै संवत्सरः सव्वंयोवेन मेतद्- दौच्चयति यानि पुण्डरौकाणि तानि feat ad तानि नक्तत्रागार् रूपं ये व्वधकास्ते saftae रूपं यानि विसानि are तदेन मेषु aia. ष्वधि दीक्षयति tu १४ ॥
अथ राजानं AVE | Bag परिवहन्ति aaa मासन्दा मासाद्य WATT य॒ एषो sat ब्रह्मणो रहे निहितो भवति त मासन्दया
#* शरयच्छति'- शति क । † 'दौत्ततेः- दति ग, घ) ¦ "दौत्षयति'-- इति ग, च,
Se a re
२२६ ॥ शतपथत्रह्मणम् ॥ ( प्रण RAT )
मासद्यातिथ्येन प्रचरति acifaaa प्रचरत्यथो- vafe: प्रचरति यदोपसङहिः प्रचरति *॥ १५॥
अेतानि eatofa निव्वपति। आग्नय मष्टाकपालं पुरोडाश सौम्य चरं व्वेध्णवं निकपालं वा पुरोडाशं चकं वा तेन यथधेष्टाव यजते ॥ १६
तदु तधा न कुर्यात् । हलति वा एष यो यन्ञप्थादेल्येति वा ऽएष agama उप्रसत्- परथाटेति नश्माद्पसत्पधाटेव AAT ॥ १७॥
a azfe यजति। अग्निनवतत्तजसानुस- सर्पल्यध यत् सोमं यजति सोमेनवतद्राज्ञानुस५ सप्रल्यथ यद्ष्णु यजति यन्ना वं च्विष्णु- aay Tae माप्रोति तं vag ANaTAy HHA ॥ १८ ॥
q एष aye ऽन्निष्टोमो waft | सप्त em वै प्रजापतिः प्रजापरतियन्नस्तयन्ञ प्रलय माप्रोति तं प्रयच्च माप्लात्मन् कुरुते ॥ १६ ॥
[कं
— =
« 'प्रन्तरति' — द्रति क, ्र्चरति'-द्ति ग |
( BH VATo ) TIARA ॥ 920
तष्य हाद्श प्रथमगर्भाः ugten afar | दादश वे मासाः dare संवत्सरः प्रजापतिः प्रजापतियंन्ञम्तदयन्ं॑प्रल्यष्ठ माप्रोति त॑ wae माप्त्वात्मन् कुरूते ॥ २०॥
तासां दादश गर्भाः। ताश्चतुच्ि८शति- ख तुव्विठशतिवं संवत्छरखयाइं मासाः dae: प्रजा- पतिः प्रजापतियन्नसलदाज्ञं प्रक माप्रोति तं were माप्त्वात्मन् कुरुते ॥ २१॥
ता ब्रह्मणे ददाति। ब्रह्मा हि ,यन्नंदक्ति- गतो ऽभिगोपायति तस्मात्ता ब्रह्मणे ददाति हिरण्मयौ खज सुङ्गाचे रुक्म होने हिररमयो प्राकाशावध्वयुभ्या मग्रव AAT व्वथां मेन्नावस्- णाय suai : aT RUT taa व्वाससौ मेषा Waa मन्यतरतोयुक्तं यवाचित॒ मच्छावाकाय गा मग्नौधे ॥ २२॥
ता वाऽण्ताः*। दादश वा त्रयोदश वा afaat भवन्ति दादश वा वे चयोदश वा
ar rt ~~ ~ न~ "न ------------- ~ --- ~ --- -- ~~~ ~~ Nt ~~ oe et eR ne Eee -ज्>-~--- -
# “शताः इति क, ख)
२२६ ॥ NATTA BTA | ( शप्र रेन्ना° ) संव्रत्यरख मासाः सवद्यरः प्रजापतिः प्रजा- पतिर्यन्नस्तदयज्ञ Waa माप्राति तं प्रस्त माप्ला- त्मन् GRAV Vs vr
॥ इति चतुर्थप्रपाठके दितौयं ब्राह्मणम् [४. y.] ॥
श्रध पञ्चमे ब्राह्मे संखपां हवींषि exagrarfa # , दश्पेयाख्यष्य सोमयागस्य eer, उपसद्यागः, ऋलिग्बि- शेषेण efaua विधीयन्ते)
aa हवींषि विधातुः प्रस्तोति-- “aame वा एति, पूवं मभिषिव्िमानाद् वरुणात् सकाशात् भगं awed वौयंम् रपचक्राम' अ्रपद्लम् । तदेव प्रतिपादयति-- “शश्वद् य ups ue i
“a मेताभिरित्यादि। ‘ay श्रपङ्तम् भगम् (एनाभिः' वच्छमाणाभिः साविव्रादिभिः “अनुसमसपत्ः वरुणोऽनुक्रमेण प्राप्तवान् । ताहगदेवताः क्रमेण enafa— “afaafa ; ‘ae- वित्रा" प्रसवकारिणा (सवित्रा टेवतया, श्रन्वविम्दत्'-इति सव त्रानुषङ्गः। "वाचा" वागूषया सरखत्याः, “रूपैः उप-
~ -~ ee er का न्क = -- =-= = ~~ - ~ -~ <~ -- ~ ~ ए । क । [~ ---~--- = ~ ~~ ^ > ~ RR == शन
# "नामधेयम् ; "तस्मात् Feil MA (३ He ३९२०)" शति surat मपि wen wast यथा enfzaa ae दणगरष्श भिति सम्यदायः, काखम्, wat sets, Mya cf awa’—cfa कक; (Ale १५. ८, Cao)! अनुपद् fads ahaawhne स्वं भिदं स्फटतरं द्रश्यम् । -
( ४० Uae ) ॥ पश्चमक्षाण्छम् ॥ ९९०.
cafata. ‘agr, “gfe, suafata ष्या", ‘wa’ भस अपखंताय वीराय तदघीनकरणार्थम् ‘caw ; यदा , विभक्ति व्यत्यय; ; पनेन वीर्येण staan teu, “AWW ब्राह्मण जात्यभिमानिना ‘avafaar, “भोजसो atta’ शीयदेवता- रूपिय , पतीतकल्यगतेग वर्णेन वा, "तेजसा भभ्निना' तेजो- स्पेणान्निना , राज्ञा सोमेन, दशम्याः दथसष्चोपूरयिता ‘fagyar ‘aa’ देवतया" “भग्व विन्दत्' सपक्रान्तं ata सिति ॥२॥
हविषां नाम faga - Cag@a भेताभिरिव्यादिना । तत् aa यस्मात् "एताभिः शधनुसमर्पत्" सम्यक् waa प्राप्यत वीर्यं माभिरंग्यदिभिर्देवताभिरिति “daa. दैवताः, तासां श्वीं्पि तत्रामानि # ॥
aq दशपेयं विधातुः तच्छब्दं fatfa— “प्रथं de दशमे sefafa पूरं qarfa दशसंख्पां हवींषि प्रत्येक भेकंकदिनै ada | तथाच सूत्रम् - “दशोत्तराणि संपां हवींषि faa- पति, देवयजनान्तर मेकं केनोत्पंति, शालाया मन्यम्'”-इति ¶† ॥
तेभ्विरीये तु ae qaq— “ular देवेन प्रथमेऽहन्तनु- ara, ateran वाचा हितीये , सवित्रा प्रसवेन ठतोयेः" इत्यादिना gb, aware ena इृष्टिभ्य ay दण-
ee le १ षी re ~~ ----~~ = चलन --- ~ ~= = ---- --- --~~~ ~ - ~ ~~ ध oes ee ee --~* eS मर —}
+ ति० सं १, ८, १७: ‘aren dant wityarfs, अश- । eq euta उच्यतेः- दति छयष्टादशागुवाकोयसाधणोयभाग्योपक्रमः | श्त; प्रर मेतदृत्राह्मणान्तं यावन् दणभेयप्रकरणं बोध्यम् |
† का० श्रौ सू० १५. = १,२९.३)
+ त° Flo १. ८. १, VI Re Wo १, ७, १७ भाष्यान्तगेत Vass सायणव्याख्य।(नन्तु यन्नतोऽवलो क्म् |
४२
३२० NTA TA i ( 8H गेत्रार)
पेयाय सोमाभिषवः तथा च दशमे दिनै दशथपेयाधसोमाभि- षवप्रहक्षे द धपेयत्वम् ॥
भय मत क्रमः - दशानां deat इविषां मध्वे सप्त हवींति प्रतिदिनं क्रमेणे कंकं क्तवा सपमे दिने सभ्या मिष्टौ भतीतायाम् (sed हविनिंव॑पेत् 9 ) भपराह्ने ट्पेयस्य हादशपुणडरीक- सकप्रतिमोकलत्तणां दों war तदानौ भेव प्रथमा मुष सदं War, तदन्ते daar aca हइविनिंवपेत्। wer fet उपसदन्ते daui नवमं हविर्निरूप्य , way दिवसे खतीयो पसदन्ते संखपां दशमं शविर्मिरूप्य , afadarefa अम्नोषोमोयपशप्रचारं कुयात् दशमेऽहनि सोमोऽभिषूयते, हुतशेषश्च tua इति eniaa fafa
निबधनाकरं edafa— “wa यद् दश-दशेति। va- कमिन् ore दशमभिब्राह्मणेः aay: सोमरसो यस्मिन् ( काले) स दशपेयो भकणकालः। “दशदयेकंकं चमस मनुभक्षयन्तिः -ष्ति + fe सुत्रम् ॥३॥
wa यदुक्त Gamat ents agqa— “पितामशृदश्गणशं सोमपानां apna are विति वामुवाक सुक्ञा-इ्ति ¢| मख्यायंः-- भक्षणाधं सदःप्रसपरकाले सोम्यानां ng. ब्राह्मणानां मध्ये एककस्य awe म्षयितारो दश-दश पुरषाः ` यजमानस्य टश सोमपान् "पितामहान्" यजमानस्य पितामहः, तद्परिसतामह cad पितामहदशगणं agra aufaat प्रश्पेयुः |
TL IE TE NT CT, CE tO LCE TET TED tp eA oP ef GPRS ere ane eee aes ees
+ बन्धनो चिङान्गेतपाठटस्तु च-व-पुकयोरधिकः | † का Whe ]o १५. ८, १५ । fate बर १५. ८. १६, १७।
( ETe VATo ) ॥ पश्चमक्राण्डम्॥ TIL
यहा, “सवित्रा wvafaat acaar arar—sfa # dfeate- aay nage yatefa ॥
sa पितामश्गणनेन प्रसपंणं पूवं पक्चयति-- “aaryfcfa t तद् दूषयति-- “तद ज्येति । ‘oar’ ज्यानिः, fame ययः । श्रतोपपत्ति माहइ-- “et त्रीनिति । यदि पितामहम् जानोबुः, afe ष्टौ जीन् एव जानीयुः, न सर्वान् ; तस्मात् सविव्रादिः दशदेवलाः aya प्रसपंणं कुर्यादित्यथः ॥ 8 ॥
तदिदं वरसणष्ठ्ताम्तेन प्रथंसति-- ““एताभिवौ «fa. संप् शब्दवा्यहवि्मिर्वापकालं euafa— “भथ यदैवेषेति । 'मभिषेचनोयस्यः एतदासख्यस्य सोमयागस्य “उदवसानोयेष्टिः' यदा ‘afersa’ समाप्यते- ॥ ५ tt
““अधैतानो ति । or लदनन्तरम् "शतानि इवींपि' मिषपेदि- त्यथ; । तद्मरकारः कात्यायनेन wetaa:— “खावित्र-सादरशखलतः लाष्र-पौशैन्द्र-बा स्पत्य वा सणामेय-सौम्ब-वेष्ावानि यथोक्त प्रतौरि- पश्डरीकाणि प्रयच्छति, हिरख्ययानि वोत्तमासु frag we तषां खजं प्रतिमुखे acta भवति"इति † । सप्तम्या ब्रद्मा- गारात् सोम माद्लयासन्यभिम्नादि करोतयु पसदवता इर्वंषि निर्वपत्यु पसदं त दृच्छव्रिति। saat दशसङ्घयाकानां हविषां मध्ये an valfa qd मिष्िवन्धेण war, oa हिरख्मय- पण्डरीकाणि car, उत्तरासु fazy पञ्च द्वा, दादश पुण्डतीकस्रकप्रतिमोकदच्धिणां दथपेयदोचां war, ara संरूपयागसम्बन्धिन्धां सप्तमदिने क्रियमाणायां वारुण्या मिष्टा
न की
~ ~ ---- ~ ----> ~ es क => ० ~ न्म
# Ale Wo १०, Br १। tame ate घूर १५. द. ४-६।
२२२ ॥ यत पथत्राह्मणम् ॥ (ध्प्र रेग्रा*)
वतौतायां पूवं मेवाभिपचनीयदशपैययोरपि feat सोमं करीलवा, दशपेयाघम् ब्रह्मागारे स्थापितं सोम माद्य , श्रासन्धमिम नाद्यातिष्यान्तं कत्वा , deat विषां मध्ये भनग्यानि भाम्नेय- सौम्य-वेष्णवानि तरीणि वीभि ठपतषयतिनिधितेन कव्यानि, उपसदा मप्यग्निसोमविष्शुटैवता fanaa, तथाप्यलि- पोमयोरेकस्याप्यभावे दशसहृयापूरणाभावात् तयोरपि eae मुच्यते । ‘aa’ तिष्षु देवतासु महेवत्यष्टविःषु "पश्च पुर्डरोकापि देयानि भवन्ति *॥
भथ दादशपेयस्य दौ चां विधवे - “ai हादशेति। दशानि सप्त , अन्तिमहविस्तये दास्यमानामि cafe wren पुण्डरीकाणि भवन्ति । प्रक्लतो “षु eran श्राति" -दव्यादिना यदु dead ` विहितम् , तदत्रापवदितुः दत्तदास्यमागपुण्डरीक- सकप्रतिमोको विहितः। सूतन्तु पुवं मुदाद्तम् । भापस्तम्बेन q fata छक्ञः-- “sat दीक्षायाः wa हादशपुणछरोकां खजं प्रतिमुञ्चते" ति † । ufastaafema: ॥ a—ee a
पुण्डरोकगतां सङ्कयां सश्भूय मासातमकसंवत्सराकना AT खति-- “श्रध यद् इादेति ¶। भतस्तावस्सक्याविगिष्टपद्चे दीच्ञाकरथेन स्वाकसवस्षरेण यजमानं दी चायु क्तवान् भवति। प्रकारान्तरेण प्रण॑सति- 'यानीति। uganda. नालबिसानां खगान्त रिचभूम्बाशयलोक व्रयाककलवात् aaa मोकलक्तणदो चाकरणेन ‘gi’ यजमानम् ‘aq’ fay aay’ दौकितवान् भवतीत्यर्थः ॥ १४॥
+ भवन्लोव्येतत्'- दति, | ) अपन श्रो चू" १८. १०. १8४। otate al दु, १५. ५,११।
( 8M° Wate ) ॥ पश्चमकरार्डम् ॥ ३११
oe राजानं त्रीतेव्यादैरय मधंः-- पूवं मभिधैचनोय- Hawa (राजानं क्रीत्वा" #, Bias, axa दथपेयाथें Vay ब्रह्मा गारे स्थाषयित्वा, एकैनाभिषेचनोये प्रचारः छतः ; भथ दशपैये ब्रह्मग्टरे स्थापितं तं सोम ares, “MAT मासाश्च, आतिथ्या प्रचरेयुः; तदनन्तर मुपसद्यागः। तत्राम्मिसोम- विष्शुटरेवताकोपसत्मतिनिधित्वेनम संङूपयागसम्बस्धिना FAA याणा मानेयसीम्यवेष्णवामा aa निर्वापं yqaawafa— 'धयदोपसडिः प्रचरतीति ॥ १५॥
Cotatfa gatfa निवंपत्यानेय fafa: “aa यथेति । एक कोपसरस्थाने ‘aay wea हविषा ‘ater’ इष्टितग्घेण कुर्यात् | sawn मेतद्विखयं aaa मिति शाखान्त- रोय: पक्त: †॥ १६॥ |
त मिमं जिराकरोति- “ag atfai ‘ay तथा म कुर्यात्” “एषः हलति बै" प्रश्युतो भवेत् । Urea माषश-- “at यक्नपधादेतीति। एतिः श्रपगच्छति। तदेक पुनदंशंयति-- “एति वा एष इति। तस्मात् “square "नेयात्" न प्रच्य॒तो भेत् , तत उपसदो न एथक् कुयात् | तदन्ते एतानि daar मणन्तिमानि valfa तरीणि चेटितिन्धेश waa wary । भरतएव सूवकार उपसय्यागान्ते एतेषां निवापं विक- ल्येन दशयामास-- “sagem इच्छन्"? -ष्ति fu १७ ॥
A NT जे
+ “दश्रभिवह्म तरै, ae: सोमं प्रीणाति , ग पणते न ofcaefa, क्रय मेवापाकरोति"- दति ard. Whe Wo १८. २०, १५, १६, १७। + "रका she, fra उपसदः" एति aide Mtoe He 1८.२०.१८ |
‡ कार ale सू" १५. ८, १५।
२२४. tt शतप्क्रदमै # ( 8° Late. )
तदु पसदहेवताहविषा माम्नेयसौम्यवेष्यवामां deat इविषा मनिर्वापि तदेतुकसपणस्यासिहि amg निरस्यति-- “स यदन्नि fafa: उपसद्यागेरेव भम्नि्ोमविष्णव दष्टाः; तदानी ae तै; संसपंणं जात मिति॥ ec
दशथपेयस्य सोमसखारूपं faad— “स एष quen इति) स पषःः दशपेयः क्रतुः सप्तदशस्तोमसाध्योऽनिष्टोमसंखो भवतोत्यथं;। “सप्तदश स्तो wafa’-cfae हि afe- रोयकम् ॥ १८ ॥
गर्भिणौनां गवां दानं विधसे- “तशय wenfa pi ता दादशसष्याका गाः ame दथ्यादिष्युत्तरेण (२२ कण, सम्बन्धः agi सम्भूय संवल्सराक्मना स्तौति “aren वै मासाद्ति॥२०॥
प्रकारान्तरेणापि svafa— “तासां wen गर्भा षति, ता गावो दादश, तासां गभा प्रपि zien, मिलित्वा wafanfa: - संवत्सरस्यापि aqfanfactara: , vary daca ता MATA गावः प्रशस्ता CAT: ॥ २१॥
ला ama ददातीति fewest aa विधत्त- Cfecarn fafa #। ददातीव्यनुवन्तंते।
वर्स लख खर्णाभरणस्य टामं frre --“रुक्ष' wa इति §
न trl I Rt Ce rr ERE
` जक संर १, ८. Wg!
† ‘awit ददा शुवदकिणा"- दति का मौ" सू" १५. ट. RR | ‘a’ शुवदिति इदग्र षह्मतयोँ गभिण्यःः- एति तसद्त्तिः |
t का० ओ सु° १५. ८. २३।
Garo wo Ge २५. ८. २४। ‘Mar, परिमशल. खव साभरणगितोपःः-शति च तदूश्लौ दरम् |
(‘8% Wate ) ॥ पञ्चमकराष्डम् । २३५
इाभ्यां प्रत्येकं amie विधत्ते -- “हिरय्मयाविति। प्राकाजौ “ दीपस्तष्थापित्येके, सुवणंदपणावित्यपरे « । wait विधन्तं -- “we प्रस्तो tfa बन्ध्याया गोदानं विघत्त- am fafa ¢\ रेतस्छेचनसमरधेष्य Mela विध — “ऋषभ fafa: trai wat awed faa — “वाससो इति, CHAATY YRS यवपूखंख शकटस्य दानं विधत्त -- “war लरत इति wage दानं विधत्ते --“गा ममोध दति । “सन giv मम्नोधे"-इति हि सूतितम् $1 अनद्ाह मस्नोधै वद्धिं भरनद्ान्""-इ्ति हि तेत्तिरौयकम् § u २२॥
ताएता दक्िणाः सम्भूय संवत्सरात्मना प्रपंसति-- “at at एता हादेति, पष्टोद्यादयोऽनडहान्ता दादश दसिणाः ; वाल- गर्भिणीनां मवां द्तियात्रात् षालगभिकौना मपिग्दक्िणाल्वेन परिगणने त्रयोदश भवन्ति; संवन्लरस्यापि दादश षेत्रादयः, श्रधिकमासेन ay योद माघा भवन्ति| तख्मारेताभिदचिणाभि- awed saat मेवाप्तवान् waters: | ॥ २९१ ॥ २ [४. ५. ॥
गति श्रीसायणाचायविरचिते माधवीये बेदार्थप्रकाश माध्य्दिनिशतपथत्राह्मणभाय्ये पञ्चमकार चतुरधाध्याये पञ्चमं ब्राह्मणम् ॥
--- ~^ a te ree ee a ED ER RECN UE Pabmereiewwreatte ere nan, = =
aw
+ "कर्ावे्टकाविद्यपरे' दति ate Whe १५. ट, ९५ म्” इ" ।'
† का० Bite सू° १५. ८. RES! व्रा बन््ा, या उपगम्य मानापि गभ म wef’ —cfa a |
t डा०-वेवरसुद्रितसूवपस्तके तु "गा ममोधे"- ष्वेव पाठो विद्यक्षि, का" भरो. & १५. ८. २७ ¦ § तेर Ale १.८.१९. ५।
| “way erqafa, va, सोमं wafer, पएटरोकखणं प्रथ-
२२. ॥ भतं पथन्राघ््म् ॥ ( 8Ho ३ब्रा० )
वेदार्थस्य प्रकागेन तमो इहं निवारयन् | पुम्ोखतुरो शेयाद् किदातीर्धमहेश्रः ॥ ४ ॥
TWIG Nava कनकहयतुलापूरषौ खशंगभम् , aay पञ्चसोरौं स्िदशतसलताधेतुसौवणभूमीः | रत्नोखां रकावाजिहिपसहितरधो सायणिः सिक्रणायो । व्यथ्राणौदिश्वचक्रं प्रथितविधिमहाभूतयुक्तं घटश्च ॥ धान्धाद्विं vasa तिलमव aga: खणजं वर्णमुख्यः , कापासोयं क्षपावान् YSERA मजडो राजतं राजपूज्यः | WN AMAA AIT ATU: MAT BART: , रत्राख्यो taed गिरि aaa सुदा पावसार्सिङ्गणायंः # 4
दरति खौमद्राजाधिराजपरमेश्वरवै दिकमागप्रवत्त॑क- श्रौहरिहरमहाराजसास्नाज्यघुरन्धरेण सायणाचार्येण विरचिते माधवोये षेटार्थप्रकाण माध्यन्दिनिश्रतपथत्राद्मणभाष्ये पञ्चमकाण्डे चतुधाध्यायः समाप्तः ॥ 8 ॥
पी रीषि क hn rr ae ee
ऋति, eufsdaat सौमं क्रोणाति, ested wafe’—canfe Prete, Fo gow ६. gaat * अजा टौश्यो हितोयाध्यायान्ते (१९१०) दरश्या! ।
{Xo व्रा° ) ॥ पञ्चमकारम् ॥ 339
( अथ पश्चभाष्यायस्य प्रथमं ब्राह्मणम्, )
®
आग्नेयो SHIH: पुरोडाशो wah, तं Uae ऽअसादयलैन्द्र एकादशकपालः पुरोडाशो भवति सौम्यो धा awe दल्िणाङं ऽआसाद्- यति व्वेप्वदेवश्चसंभंवति तं पञाडं ऽअ्रासादयति मे्ावरुणौ पया भवति ता सुत्तरादं ऽअआआसाद- यति बाहस्पत्यञ्चसुभवंति तं मध्य॒ ऽआसादयल्येष aq: पञ्चेविलम्तदात् पञ्च eatofa मवन्ति तेषां पञ्च विलानि तश्माच्वषः पञल्चविलो नाम॥ १४
तव्यदेतेन राजमूययाजौ यजते । Azad दिशः समारोहयति aeqa यत्तामान्यच्छन्दाएसि तस्माठेवेन मेतेन निष्रौगाति स युदतेन राज- waa न यजेतोदा ह मादत् प्र वा पतेत् ' AMT ऽएतेन राजमुधयाजौ यजतं ॥ २ ॥
स यदाग्भैथेनाटाकपालेन पुरोडाशेन प्रच रति। यदेवेनं प्राचौं fens समारोहयति
R2.
325 ॥ शतपथत्राद्मणम् ॥ (प्रण शक्र) meq’ यत् सोमान्यच्छन्दाएसि away मेतेन 'ष्कौणाति ayaa बाह स्पल्ये चरावव- नयति *॥ ३॥
अथ age ोकादशकपारेन पुरोडाशेन प्रच- रति सौम्येन वा चरुणा यदेवेनं दक्षिणां feng समारोहयति यहतृन्यत् सलोमन्य्छन्दाएसि तस्मादेवैन aaa निष्करौणाति oad बाह- we चरावबनयति + ॥ ४॥
सथ यदेश्रदेषेन चरणा प्रचरति। यदे वेनं प्रतौचौं feng समारोहयति aeqa aq स्तोमान्यच्छन्दाएसि aged मेतेन निष्को ्ाति asad बारहस्पद्ये चराववनयति { ॥ ५॥
अथ यनदरज्ञावस्ण्या पयस्यया प्रचरति | यदे. वेन सुदोचौं दिश समारोषयति यहतून् यत् , स्लोमान्यच्छन्दाएसि तस्मादेवेन मेतेन निष्कौ- राति सएखवं naa चराववनयति तद्यत् ASSAY वार्हस्पत्ये चराववनयति Taya एवा-
0 र्मी
—
EY AAS SE A re मन —— ees ne a ~~ ~~
*, +, { .ग्ववनयति' -—cfa a
( भर rate ) ॥ UMAR ॥ ३३९८
fadazata दधाति तस्मादु दिशो दिश एव रान्न ऽन्नाय मभिङ्कियते * ६ ॥
अथ यद् बाहस्पल्येन चरुणा प्रचरति। यदेवेन मृहा दिशं समारोहयति यतन् यत् स्ोमान्यच्छन्दाठसि तच्छादेवेन मेनेन निष््ौ- साति॥७॥
स य एष आग्नेयो SETHI: पुरोडाशो भवति। तद्य हिरण्यं द्क्तिणाग्नेयो वा ऽएष यज्ञो waa रेतो हिरण्यं तस्ममाह्विरण्यं chara तदग्नौ ददाल्यनिन्व्वा som निदानेन यदा- waza ददाति †॥८
अथ य एष णेन्द्र एकादशकपालः पुरो Sin मवति। तद्य saat दक्िण स हन्द्रो यदृषमो यद्यु सौम्यश्चसभवति तख बभर्गो efam स fe सौम्यो asad ब्रह्मणे ददाति
#* “°्भियमे'- दति & | † ‘eeifa—efa & | { “णेन्द्र | रखका०-द्मि क, ख)
३४० ॥ शतलपथद्नाद्यणम् ॥ ( Bye ब्रा)
ब्रह्मा हि at दक्िणती ऽभिगोपायति तस्मात्त ब्रह्मणे ददाति * ne
अध य एष व्वप्रवट्वश्चस्भवति। तद्य पन् गोहत्तिणा भमा वा ऽएतद्रपाणां यत् पषतो गोच्विशो वे feat zat भमा वे faz तस्मात् पृषन् गौहुचिणा ag होने ददाति होता fe भूमा तशा BT ददाति + get
wa येषा मेज्रावसणो पयद्या भवति । ave व्यशा दकिणा सा हि मेचावरुणौ यदशा यदि ant न व्विन्देदपि येव का वचाप्रबौता दात् सर्व्वां दयेव व्वशाप्रवीता ता मध्वयुभ्वां ददाति प्राणोदानी वा sara प्राणोदानौ मित्रा- वरुणौ तस्मात्ता मघ्वयभ्यां ददाति ‡॥ ११॥
अथ य एष राहृस्यल्यश्चसुभवति। तद्य शितिपृष्ठो गीदक्तिेषा atssqt वृहस्पतैरदिक् aga उपरिष्टाद्यम्गः पन्यासश्ाच्छितिपृष्टौ बाड- स्प्यद्य दक्षिणा तं ब्रह्मणे ददाति qeeufaa
eae rt er ee pee कानन ate ep = tet पी ~~ a ~+ re ak pe ge ~~ GR nt ee i ~ oe
*, †, ‡ "ददाति दति क।
#( ५भ्र° Late ) ॥ पश्चमकाण्डम् ॥ २४१ देवानां बरह्म्रुवा sae ब्रह्मा भवति awe ब्रह्मणे ददाति a हेतनापि विष्ठा्राज्यन्नाय-
S : = *, ~ ~ कामो यजेत तदस्िन्सव्वतलो sare दधाति स इान्नाद् एव भवति॥ १२॥२॥
॥ दूति चतुधप्रपाठके ठ तौयं ब्राह्मणम् [५. १.] ॥
॥ यौगशेयाय AA: | यस्य निः शखसितं षेदा at वेदेभ्योऽखिलं जगत् | निम॑भे, aad वन्दे विद्यातीधमरेश्वरम् ॥ १ ॥
Tq पष्चमाध्याये पञ्चविलसञ्न्नकश्चसः ft, ददथ प्रयुजां हवींषि, पश्यम् , कैग्रवपनीयातिरावः, सौवामणौप्रयोगः , राजसूयसमाष्य दवसानोयेटिख विधौयते |
प्रतर कात्यायनः-- “Sat wa पञ्चबिल आनेय Tx: सोम्यो वा वैश्वदेवः पयस्या मैत्रावसणौ बाहस्यत्यखरंः प्रतिदिश मासादन alata पुरस्तात् प्रदक्षिण मितराणि मध्येऽन््म्'' इति क । बआराग्नेयादीनि पञ्च हवींषि प्वादिः क्रमेण मध्ये च स्थापयेत् । सोऽयं पञ्चविलसन्न्नकश्चररित्ययः ॥
pees, ~ ------*~ eee
# 'ट्दातिः- दति ख)
+ oda fem मवेथिरुच्यते ) तथाहि वे" त्रा १. ८३ "दिशा मवेष्टयो भवन्ति"-हव्याटि द्रथ्यम्
+ कार Sto Ho १५. ६. १, २, इ) अआगामिनि पेणाखभुकतः इति. सर्वासु feq पिभच्येकोकस्यासाद्नं भवतिः द्रति च तच ।
२४२ ॥ शतपथत्राह्मणम् ॥ ( प्रण RaTo )
तदिदं fauw— “area मिति। [दिमध्ये ‘gate’ gaat weedy! एव सुत्तरत ‘efame’ दूति योज्यम् | पयस्याः भरामिक्ता i
शविःपञ्चकस्य पश्चबिलसन्न्नां faafa— “तद्यदिति। तेषां इविषा मासादनार्थानि एकस्यां पारया प्रागादिक्रमेण यतः ug बिलानि, तस्मादेषा यागपञ्चकस्य पञ्चविलश्चर्रिति सञ्न्ना ॥ १ ॥
एतेषां हविषां करणे प्रयोजन माष - “तद्यटेतैनेति | ‘ada’ efa:-qyaa राजचघ्ुययाजिना यष्टव्यम् । कुतः ? यतः पूवम् ‘aa’ यजमानं प्राचो मारोहैव्यादिभिमन्तैः प्रयाया पञ्च दिशः, वसन्ताखयतून् , जहदादींस्तोमान् , गायत्रयादौनि ढन्दांसि चाध्वय॒रारोहितवान् ; ‘aware’ ‘aaa’ हविः पश्चकषेन ‘aa’ यजमानं दिगादिभ्यः sama ga: ननिष््रीणाति' ale क्तवान् भवति |
श्रकरणे प्रत्यवाय माह-- “स यदेति । यदि न यजेत तहि यजमानः ‘Saag saat भवेत् , ‘quay’ प्रयुतो भवेत् । ‘ay’ a मन्योन्यविकश्पार्थम् ॥ २॥
हविषां क्रमेण निष्क्रयणसाधनलं विहणोति- “स यदाम्मेये- नेत्यादि । प्रत्येकविः प्रचारादनम्सरम् wea चरौ संस्रवानयनं विधत्ते - “ea fafa: aay भवति - शूरे ः-पुरवें शरित्वा-चरित्वा मध्यमे संसरवासेचनम्'- दति ४ । Wa मध्यम nen स्थापिते बाहस्मतये चराविल्य्धः॥२॥ ॥४,५॥
—— ---- -- i re ` -----~---^~- ^~ ~ न~~ -~ ~ ~ EN - + ~ = ता ना मा are ee
# का, प्रौ Ae १५. ६. ४।
( UMe Lato ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ २४३
“oq यन्ैतावसरुणयेति। चतुणा इविषां dqae बार्हस्पत्ये चरौ भवनयनं सम्भूयात्राद्यसम्मादनरूपेण प्रणंसलति-- “Ag यत् संस्रवानिति । यतो बाहस्मत्ये चरौ सवेषां हविषां हन- गिश्टस्यावनयनम्, "तस्मात्" ‘ust’ दिशो दिशः aaer पपि दिशः सकाशात् ‘wary श्रभिह्धिध्रतेः भानोयत CUA ॥ ६ ॥
“ag यद् वाष्ंख्यल्येनेत्यादि। पूववत् । wa संस्रवा- नयनाभावों विशेषः ॥ ७ ॥
श्ानेयादिहविषा afafanteat हिर्यादि-दक्िणादानं विषन्त- “aa एष efi भाग्नेयहविषः, नहस्तिणात्वेन विहितस्य हिरण्यस्य च श्रग्निसम्बन्धिलं समानो धम ¦ । हिर ण्य- स्या ग्निरे तस्तं श्रयते - "तस्य रेतः परापतत्, afacea fafa! श्रलेरेवागनोदतवं प्रथमकाण्ड स्तम्बयजुहरणव्राहमणे QE ATAT- तम् †। निदानेन कारणेन, निरूपणे adted: । हविष भ्राग्नेयतात् , दिर ण्यस्यागिरेतस्त्वात् , भरगेरेवाणोदतवात् , भालोदसम््रदानकलत्वं ferme ym मित्यथः 2 एव मुत्र तापि यथायोग्यं साम्य द्रष्टव्यम् ॥ ८ ॥
Cor guy ae fag. “तख्यषेभ इत्यादि। ऋषभ
= ~ . ^ ~न —— ------~- . == +>: = [मै ~ $
+ Fo ब्रा १. १. ३. ८। .
† “स योऽमावमौदुत्तरतः पथति, अभ्मिरेवेष निदानेन" - षति २. २. १३. (१५० ए०१३९ , द्रर्वयम् |
t काण alo Mo १५, ६. ५ |
§ का० श्रौ" wow. Bg! “वभुधरूमरवर्यःः दति Fo ।
३२४४ ॥ गतपथत्राह्मणम् ॥ ( प्रण शत्रा |
सन्तम् , Weare, Wl: सोमसम्बन्धित्म् , “ae बसर मालमेत-इतियुनेरवगतम् # ॥ < ॥
“sq य एष पवदेव दइति। ‘gua’ विन्दुयुक्ः , faa- बर दत्यथैः। तस्य रवैश्वदेवत्व सुपपादयति-- भूमा वा दूति। भूमरूपत्व नानाच्छन्दस्छे वह विधमन्ते प्रसनादव-
् , गम्यते fT ॥ १०॥
“gq यैषा मे्रावसणौति। ‘ag’ aaa तदभावे gaatar वेतेः प्रजननार्थात् fast) प्रजाता च्डद्ोत- NAAT Lu ११॥ |
"अध य एष area इति। शितिषृष्ठः wage: । बारहस्मत्यचरोः शेतपृष्ठश्य गोदच्िणात्व मुपपादयति -- “एषा वा ऊहति" “oe दिक् avafacaa’—afa श्रुतेः ऊच रिक् बार्हस्पत्या । ‘safe उपरिभागे aay’ ae ‘qa’ मागः ; ‘aa उपरिभागे श्वेतलसाम्यात् , तादृशो Hefanaa युज्यत इन्यथंः § ॥
waa हइविःपञ्चकस्य फलान्तराथ राजसूयाद् बहिः प्रयोगं anata - “a हेतेनापौति। ‘fase एकत सत्रिविष्टः इतस्ततः waza मङ्कुवन् श्रब्राद्यक।मः एकत्र खित्वेव सवतो ast स्यादिति कामयमान इत्यथः | । पुरुषो.
~= ~~~ ~¬ +~ ee ee, --- -- स Seite. | Seeman 25S ee
# Fo Wo र १. 3. Qo | { का sito Fo १५. £. ७ |
tate श्रौ Ho १५. ६. ८ । 'गप्रवीला अन्ततयोनिःः- दति ze | § का० श्रौ° Wo १५. ६. £ ।
| मूचप्येव मेव-- काण श्रौ To ९५. ६. १० ॥
(QM are ) ॥ षञ्चमकाश्म् ॥ २४१५ $पि एतेन इविःपञ्चकेन यजनं gqaiqi aq adefa - “aefafafa #॥ १२॥२[५. १. |॥
दति श्रौसायणाचार्यविरचिते माधवीये षदार्थप्रका्े माध्यन्दिनिशतपथनत्राद्मणमभाष्ये पञ्चमकाण्डे पञ्चमाध्याये प्रधमं ब्राह्म ॥
ग «Ee 1 1
(wa दितौयं ब्राह्मणम् . )
स॒वे प्रयुजा८ हविर्भिर्य॑जते। aaa aga
0 € हविभि्यजत ऽकतून् वा ऽएतत् सुषुवायो aR त ऽएन Baal युक्ता Seay वा प्रयुक्ताननुचरति तस्मात् प्रयुजां इविभिंयजते ॥ १॥ ~ A
तानि वं steq भवन्ति। इादशवे मासाः dave aan भवन्ति मासि मासि यजे- तेव्याहः को व्वेद मनुष्यद्य aura मासिमासि यजेत शम्यापराव्याधे शम्यापराव्याघ ऽएव षडमि- य॑जते MIS यानथ पुनराहत्तः शम्यापराव्याधै शम्यापराव्याध ऽएव षड्मियंजते ॥ २ ॥
* UY पञसजिलः Fo Wo १, 2 VE, ee Alo १.८.२३ FTW | ४४
३४६ ॥ प्रतपथत्राद्मणम् ॥ ( प्रण Bato }
तदु तथा न qaiqy षडेवेतानि पर्वाणि vatcfa निव्वपरति समानव्हीठषि तासां देवतानां दर्पं यथा भशिभशिरे «gat प्राञ्च WET UGA WAVE A say षडु- तवो युक्ताः प्राञ्च आप्रावषं व्वहन्ति षड्व- aq प्रयुक्तानाप्रावुष मनुचरति पूर्व्वागिवाहां at दकिणा॥२॥
षडवोत्तराणि हवीषि निव्वंपति । समान- aloft तासां देवतानाध् EG यथा पुनरा- वत्तेरन्वाभिक ममि तत् VETTE त ऽण्नए् षडु तवो युक्ता afta मभि वहन्ति षड्ऽतुन् agaratia मनुचरति पूर्व्वाम्निव्वाहां दौ afau aaa पूर्वाग्निवाहो द्तिणऽतृन्वा saad सुषुवाणो «ged व्वहन्ति वा ऽअ्नङाहस्तद्मात् पव्वाग्निवाहो दचिणा ॥ 8॥
TE स्मेतत् पुरा कुरुपञ्चाला WY | ऋतवो वा SHIT युक्ता व्वहन्दुतून्वा प्रयुक्ताननुचराम दूति यदैषाद् राजानो राजसूययाजिन आसु- स्ह सम तद्भ्याष्ुः ॥ ५ ॥
(ao Rae ) ४ पञ्चमकार्म् ॥ २४०
आग्नेयो ऽशटाकप्रालः पुरोडाशो भवति। सौम्बश्वरुः सावित्रो दादशकपालो व्वाष्टाकपालो वा पुरोडाशो बाहस्पलयश्चरुस्त्वष्टो दशकपालः पुरोडाशो व्वेश्वानरो इादशकप्राल एतानि षट् पुव्वाणि eatofa भवन्ति ॥ ६ ॥
TSA Ae चरवः। सारखतञ्चसः UIST ee: मं वश्चरः के्पत्यचरसर्व्वारण्रुरादिलयञ्चसरेत $ षडत्तर चरवः* ॥ ७॥
: aq walt fafaanat afzar ऽअआलमते। तस्या एषवावुदयाष्टाप्द्यं व्वशाया ssa वा sw. दितिरखा एवेन मेतद् गभं करोति तखा एता- Bieta wat व्विचितगर्भां दरिगा + ॥
अथ पुषता व्विचित्रगभा मर्ह आलभते । तखा एतैवावृद्िभो वै मस्तो fam aaa मेतद् गभं करोति ता ates पृषतो व्विचिच- wai दक्तिणा ॥ < ॥ ।
# रवः" दरति क,
१ ‘efqar—afa ग, घ।
३४८ ॥ शतपनत्राह्मणम् ॥ ( go Bate )
एतौ agaat * | तटेतावेव सन्तावन्यधेवाल- मन्ते या afeat ऽअालभन्त ऽआदिलेभ्यस्ता माल- मन्ते aa वा ऽआदिल्याः सव्बखयवेन मेतद् qu करोति at मरहम wana farted दम्य आलभन्त Wal वै व्विप्वं देवाः सव्वरटै- वेन मेतद् गभ करोति ge ४॥
॥ इति चतुर्धप्रपाढक्षे चतुथे ब्राह्मणम् (५. 2] ॥
दितीग्रंप्रधुजां हवींषि विधोयन्ते । कात्यायनः-- '“डादगो- राणि प्र्ुगघर्वौषि मासान्तराण्याहवनीया दया पुर स्ताच्छम्याप्रासे-
शम्याप्रास श्रामेय-सौम्य-सावित्र-बाहस्मल्य-लाष्रवण्वान्रा यथोक्त aq Ra uaa चरवः सारखत ary-aa-a तपत्य- areufean षट्-षट्क कतन्ते पूर्वाग्निवाहो रौ-दो Taio दसि?” -इति ¶ । श्रय मधः-- हादशाग्नेयादरीनि प्रयुजां walle areata Feed एकं कशम्याव्याधप्रदेथे एकं कस्मिन् मासि waa इविरिति क्रमेण षट् यष्टव्यानि; तधा quae तेष्वेव स्थानेषु क्रमेण षट् यष्टव्यानि। यदा षट॒क-षटकं नकौ कत्य एकतन्तेण galqi तैषां पूर्वाम्निवाहको रौ-दी magia दच्तिपेति ॥ en,
* (्रशुवन्धौः-दति ग |
t का० Ble He १५. ६, Wee!
( भश्र° रेत्रा° ) ॥ WYATT ii ३४८
तदिदं विधत्ते-- “सवे nam fafa विविधं avafa— ‘“seqa वा दति । एषः सुषुवाणः" यष्टा ऋतून् मासानेव ‘aR करमणे योजयति । ऋतवः श्रपि “एनः शुक्तः" सन्तो वहन्ति' प्रापयन्तोषटं फलम् । इदानौ मनुष्टातापि प्रयुक्तान् “ऋ तून्' शश्रनु'-लच्छ "चरति" श्रनुसरति, तत्तदनु-| सरण |-जनित- फलं प्रापुकामः। तस्मात् प्रयुजां इविर्यागः waa) तथाच afattat - “मासि-मासि एतानि हवींषि निरूप्याणील्यादुः, तेनेवत्तुन् vag xfa’-sfa # ॥ १ ॥
तेषां agi विध्नं -- “तानि वे दादरेति। तेषां प्रति- मासं यजनं पूवं पक्ततेनोपन्यस्यति-- “मासि-मासौति। तं ua निराकराति- “at वेदटेति। मनुष्यस्यायुःपरिमाणस्या- वगन्तु मशक्यत्वात् मासि-मासि यजनं न कत्तव्य भित्यथः ॥
इविःषट्कस्यैकौक्षत्य यागकरणेऽपि कच्चिद् विशेषं ga- quaauarefa— “शम्यापराव्याध इति। शम्यापरास्ता | विध्यति निपतति यतेति स शम्यापराव्याधो देशः। aa देशे पूरैः पड्भिः ‘are’ प्राख्खो ‘ary गच्छन् यजेत, अहवनौयात् पूर्वदेशे एकैकशम्याप्रासे षट् कत्तव्यानोत्यथंः। Can wa रिति। पुनराहत्तन एकंकशम्याप्रासप्रदेशे श्रपराणि र् HAA A ॥ २॥
‘aq ua निराक्षत्य carat विधत्त -- “ag तथेति | पूर्वाणि षट. हवींषि समान वष्टो{षः.; बर्िःग्ष्दस्टन्तोप- शिकः , एकतन्ताणि क्च व्यानीत्यथं;। पृर्वदविःषर्कदेवताः शरश सति-- “तासां aarat fafa ‘ara’ पु वहविःषट्कस्य
1 1
* Go Alo % ८ 8. 3 |
ne ee -~ +“ ~~ “~~ ^ ~ PO A SN eRe og ve ee ~
२५० ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( प्र gate )
देवतानाम् अ्रम्निषोमादौनां षां रूप मेतत् । व्यथा” ‘fafae? छतो Fav GMa: राजानः “ATES सन्तः “्राप्राषं' प्राटकालपरयन्तं "यायुः" गच्छेयु;। तदिदं waa यानं पुबपुवश्म्याप्राेषु य्टव्याना मन्न्यादिदिवतानां सम्बन्धि रूप मित्यर्थ; । प्रयुजां पर्वाणि षड्वींपि ge त सिरौयके शिशिरा दिषु षटषु मासेषु राजमेदेन UTA ATAT प्रतिमासं व्यापार दश्च ae मान्नातः-- “WMA मष्टाकपालं निवेपति , तस्मा च्छिभिरे करुपञ्चालाः प्राञ्चो यात्ति। सौम्यं चरु, तस्माद् वसन्तं व्यवस्ायादयन्ति । सावि दादशकपाल, तस्मात् पुर स्ताद् यवानां सवित्रा विरुन्धते, area चसु, सवित्रैव faq ब्राह्मणा यवानादधते। लाद मष्टाकपालः रूपा wa तेन Yad वैश्वानरं दादशकपाल'ः, तस्माव्जघन्ये मदाच प्रत्यञ्चं कुरुपञ्चाला यान्ति” -दइति # । तदनेन gata uzaa षडुतुमासानेव Ge ऋतुः-शब्दो मासपरः ; ““वास- न्तिकादतु"" -इतिव्यवहारात् ¶ । यद्वा › “पत्ता वै मासाः _इति पक्षाणां मासलरव्यवहारात् पक्षया ऋतु रित्यधेः i
ूर्वषट्कस्य <faui विधत्त — “पूर्वाग्नीति । पवमन areata वहन्तीति पुव ग्निवादोऽनङ्ाहः | तेषां मध्ये दो दत्तिणात्ेन देया विल्यधः ॥ २ ॥
उस्तरहवि;षर्कस्यापि समानतन्त्रलव द्शंयति- “as- द्ोत्तराणीति। तानि प्रष्वति- Carat @aatat fafa | fia मभि' वर्ष्त् सम्बन्धिनं प्रधमं मास मभिलच्छ पुन-
(नाण न
= = «ho Fe १, द. B &, २। † “मधुश्च माध्वच्च वासन्तिकाढत्"- ईति Ae सं° १३.११. , ।
( We Rate ) ॥ पचचमकार्डम् ॥ २५१
रावत्तेरन् | शिशिर दिग्विजयाय प्राञ्चः प्रयाताः कुरुपयालादयो निदाघर्चदितीयमाके परकीयं ug सर्वाकना विनाश्य स्वदेगं प्रति nagar निवन्तन्ते। तत् “एतत्' सरस्वत्यादिदरेवतानां परतिनिह्या यष्टव्यानां रूप मित्ये; । “aq षडतूनिति | aq तेन उत्तरहविःषट्कयागेन प्राव्डादौन् षरमासान् योजितवान् भवति । तेषा मनडद्दयं दक्षिणां विधत्त - “पूर्वाग्नीति । पवानिवाहां दक्िणात्वम् । सम्भूय प्रणंसति — “ae यत् qatatfa ॥ ४॥
SH दादशप्रयुग्घविःकरणेन ऋतुप्रयोगं कुरुपच्चालदत्तान्त- सुखेन द्रटयति - “ae खैतदिति। पूवं (कुरुपच्चालाः” “ary वदन्ति, विचारयन्ति, -- “wary ऋतवो युक्ताः" सन्तो "वहन्ति", प्रयुक्तान् way ‘aaa चरामः" अनुंलराम इति । avai एषां रान्नां मध्ये ये (राजानः राजस्य याजिनः; आसुः", ते प्रयुग्घविःकरण सतुप्रयोगरूप fafa प्र्युच्- रिति तस्याधः ॥ ५॥
तानि दादश vatfa sfenfa— “श्रानेयोऽष्टकपाल दूति । aa पूर्वाणि षड्वींषि पुरोडाशाककानि, उत्तराणि तु चर्वाकाश्येवेत्यथः #॥ & , ON
अथ पश्यं विधीयते। aa काल्यायनः-- “setae: aagaan गभिणीभ्यां खगुणदत्तिणो , ष्येन्यादिसेभ्योऽदिल्वै वा, वैश्वदेवी gaat मारुती वा"इति ¶ । प्रवेतां गभिंणी
„~~ -~ -~--~---~------*-- ~ नथ
तेज सं ९, ठ, १६ (लाददटूतानां हवींषि!) , ते ate १. a ३ ALAA | † का० Blo Ho १५. ६, १७, १८ ।
२५२. ॥ गतपद्त्राद्मणम् ॥ ( प्र Bate }
मादिवयेभ्योऽदिल्ये वा stata, gaat गमिणीं विश्वदेवेभ्यो मर्यो षति तदः #।
तत खमतानुक्षारणादितिरेवव्यं पशुबन्धं विधन्तं -- “ae श्येनी fafa: श्येनी ेलवणां "विचित्रगभौः प्रन्नातगभीम् ‘afea’ श्रालमेत। प्रयोग afafenfa— “तस्या wifa ‘meq क्रिया याः ‘sera’ वशायै after वशाया अनुवन्यायाः प्रयोगक्रमः, स एवास्या wa) ama चतुथेकार्डं पञ्चमेऽध्याये दितोये ब्राद्मणे- “sqfea वपा मनुमयं गभे ava ब्रूधात्”-दल्यादिना we मौरितः¶। एतदेवतां प्रणसति- “sa ar इति। अदितिः नाम श्यः एथिवो ; तस्माददितिदेवत्यगभिंणियागेन "एनं यजमानं ब्ूभेरव गभतवेन क्तवान् भवति |
एतस्य कमणो दक्षिणं विधत्त -- “तस्या एताटदृश्येवेति | एताटशी' एतद प्रन्नातगभा ‘faa’ ॥ ८ ॥
पश्वन्धृान्तरं विधत्त -- “aa पृषतो fafai षती" विन्दुयुक्तां , "विचित्रगमीा विचित्रवर्णं गसिणौम् मर्दः देवेभ्यः ्रलमेत। तस्यापि प्रथोगप्रकारं पृवंवदतिदिशति। “तस्या एषेति । मङ्तां विटलात् मरुदृवत्यपशयागेन एनः सुन्वन्तं "विशां" प्रजानां गमम्, agate क्तवान् भवति ॥
तस्यापि दक्षिणां विधत्त -- “तस्या एतादशोति । एवकारेणा- न्यव दत्तिणानितत्तिः । दक्िणाभेदरेनानयोः कमभेद: ॥ € ॥
"एतो पश्वन्धाविति। saa पश्बन्धदयस्य शाखामेदेन
^ अष्टापदीगशन्देग Ways लक्षणया तदतौ" दति कर्कः | † तत्र प्रथमा कशो ZT |
( ¥Ho QaTo ) ॥ पञ्चमक्राण्डम् 1 २५२
टेवतान्तरसम्बन्धं दश्धति-- “तदेतावेकेति। एवकारेणदिति- मरत्सम्बन्धो विवत्तितः । अन्धधेव-दइति यदुक्तम् , तदेव सखष्टयति “ay मदित्या इत्याटिना xu eons [ ५.२. |॥
दूति खीसायणाचायविरचिते माधवीये वेदार्धप्रकाशओे माधष्यन्दिनिशतपधनव्राह्मण्भाष्ये
पश्चमकार्डं पञ्चमाध्याये दितौयं ब्राह्मणम् ॥
( श्रध sata ब्राह्मणम् . )
अभिषेचनीयेनेषटरा + | ay वपते तद्यत् Sara | वपते ati वा suagatg रसः सम्भृतो भवति येनेन मेतदभिषिच्चति तद्याभि- पिक्तख AIT] प्रथमान् प्राप्रोति स यत् केशान् वपितेता fad जिह्यं व्विनाशयेद् ययु दुद्यात्तस्मात् ` केशान्न वपते Nk संवत्सरं न॒ aaa | संबत्घरसम्मितावै व्रत-
<2 aes ~=" -----~--~ ~~ ae ~~ -- -> ~ ------ ~~ ne
ae ~= --------~ - ee ~~
„ अदम्यादिषु fray कण्डोषु पशुदयविधिः । स परोऽपि ते सं" १. द, Ue, Ae प्रा ९, ८. ३ द्रष्य | † 'अभिधेचनौयेनेष्राण - द्रति ग, घ।
४१५
Nt nan क
६१४ t शतपधब्राह्मणम् ॥ ( प्र" Yate )
चर्या तस्मात् संवत्सरं न् वपते स॒ एष व्रत विसजंनौयोपयोगो नाम सोमो भवति कैश- वपरनोयः WR I
तदयैकविएशं प्रातद्चवनत्] सप्तदशं माध्य- न्दिनिए सवनं पञ्चदशं दठतोयसवनप् ANAT: ae पोडगशिना सह TAIT ॥ ३॥
चिवद्रायन्तरः afadafa । एष एवेकविएशो a एष तपति स एतसमादेकवि्गाद पयुड कष स॒ सप्तदश मभिप्र्वेति सप्रदशात् पञ्चदशं पञ्चदशाददया मेव ' fagta प्रतिष्ठायां प्रति- fasfa ॥ 8 ॥
तद्य रथन्तरं पुष्टं भवति । इं वे रथन्तर मचा मेवैतत् प्रतिष्ठायां प्रतितिषठ्यतिरान्रो भवति प्रतिष्ठा वा ऽअरतिरात्रस्स्मादतिरावो भवति ॥ ५॥
स वे aa व्वक्तयते। केशान्न वपते * ata वा ऽएतदपाए् रसः सम्भृतो भवति येनेन
# Bara वपरते'--द्लिग, घ।
a en CL AC A A —— - ++ ~~
( WHe रक्रा ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ २५५
मेतट्भिषिज्चति तद्याभिषिक्तद् केशान् प्रथमान् प्राप्रोति स यत केशान् वपितताए faa जिया व्विनाशयेदाद्श्चादथ यत्रिवर्तंयतै तदात्बन्येवेतारः रियं नियुनक्ति तश्याद्यव वत्तयते ATTA वपते तखेषेव aaaal भवति याव्लौवं नादयां प्रति- तिषटठति ॥ é ॥
आसन्या उपानहा ऽउपमुक्चते। उपा- agar मधि यदद्य यानं भवति र्थो वा किञ्चिदा सव्वं वा ऽएष इद सुपरयुपरि भव- ल्यव्वागिवाश्मादिद सव्वं भति यो राजमूयेन aaa aqizaaa व्रतचर्या भवति यावज्जीवं avai प्रतितिष्ठति ॥ ७ ॥५॥
॥ इति चतुर्थप्रपाठके पञ्चमं ब्राह्मणम् ।५. २.।॥
aaa कशवपनौयातिराव्रख वेशेषिका धमा उच्यन्ते | सूव्रम्-- “श्रभिषेचनौयाहा saad केशवपनौयोऽतिरात्रः' सोमापवगः दति # । पश्एवन्धहयानन्तर केशवपनौोयातिराव- यागः कन्तव्य;। श्रभिषिचनीयसोमयागं HAT संवन्नरपयन्त कैश वुपनाकरणलक्षणं व्रत माचयम् , ततस्तहतविसजजनाथं भेकः
eras i ls cm RT ~ ˆ~ ee eg
nee ee er nl
* Flo sito Ho १५. & २९।
a
३५९ ॥ शतपधतब्राह्मणम् ॥ ( प्रण भत्रा० )
सोमयागः पौर्णमासीसुत्यः कायः, स एव केशवपनीयातिरात उच्यते। रात्रि मतोत्य ada इत्यतिरात्ः; श्रतिरातरसंख्या कायं इत्यर्थः # ॥
त भिम॑ विधत्ते-- “श्रभिषिचनोयेनेष्रेति। भ्रभिषेचनीय- meat कैशवपनौोयकरणे कारण माष “ala वा एतदपा मिति। ga मभिषेिककाले वीर्॑रूपोऽपां रसः प्रधमं कशानेव प्राप्तवान् , तेषां केशानां वपने अरभिपिकेणागच्छन्तीं ‘faay’ एव ‘fawi कुटिलां विनाशितवान् भवति! किच्च ब्युदुद्यात्" गत॑सारोऽपि भवेत् । तस्मात् कैशवापो न कत्तव्य Sam: † ॥ १॥
तस्यावधिकालः दशयति -- “संवत्सरं न वपत «fay केशवपनोयशब्द्ं fadfa— “स एष व्रतेति। संवल्षरसम्मित- त्रैलविसजनदारा केशवपनार्थम् उ पयुज्यमानः क्रिथमाणः स्तोमः एकविंशादिस्तोमवान् यागः कैशवपनौोय इत्यथः ॥ २॥
तत्र सामगैगोयमानेषु way चोदकेन प्रातस्यवनादिषु चिष्ठदादिस्तोमप्राप्ौ तानपवदितु विशेषं enafa— “ada- fin fafa waaay मेकविशस्तोमयुक्त कत्तव्यम् , माध्य
« “तदन्ते कै्रवपनौयोऽतिराचः पौणेमामोसुग्ः"- दति खच खातर विचायेम् (१५. ६. २०) । (तदन्तग्रष्णाच्ानन््रपौर्ममास्यां भवति'- श्तौ कक; "तयोः परशुवन्धथोरन्तं केग्रवपनीयसञ्न्ञः अतिराचसंखः; सोमयाग भवति, स च पौर्यमासीसुवय; saat पौर्मास्यां तस्य qa भवतौधयेः- र्ति तच ठत्तिः |
† ‘aque केग्रावपनयाय dea afeq कालेऽभिषैचनौयेन aaa, तस्य प्रौर्णमास्या मतिरचः"- ईति चातर लाच्या० ale ह° ६. ३. १, २।
( ५अ० VAT ) ॥ पञ्चमकाश्डम् ॥ २५०
fet सप्तदशस्तोमकम्; wae सोमयागस्य श्रतिरा्रसंसथा- वात् # | ठतौोयसवने अनिष्टोमवत् wen स्तोत्राणि, तत sat त्ौण्कथस्तोत्राणि, ai षोडशिस्तोत्रम्, रति- पयायस्तोत्राणि gen: तानि सर्वाण्यपि प्दशस्तोमकानि HAUNT: | स्सोमक्गृपिप्रकारसु “ara मारोह" -श्त्यत् दिक्छमारोदहणमन्तव्याख्यावसरे दपितः fn २॥
“faagramat इति । पूवदिवसरातिगरेषे उत्तर दिवसस्योषः- काले यन्नस्थापक मेकं चरमं Mas ठतोयपयाधस्यान्ते रथन्तर सास्ना गातव्यम्, aq सम्िस्तोत्र मित्यच्यते। aq wa विष्ठत्स्तो मयुक्त कायम् | एकविंशादवरोदणक्रभेण ¢ तिहत्पयं न्तं यत् MARTI सुक्तम् , तत् सूयलोकादिक्रमाद् भूम्यवस्ानात्ना प्रपंसति-- “एष uwaafayn दति। धयणएष तपति", सः' "एकविंशः qa इत्यथः ; तस्मात् wore’ अवरोहलौत्यथेः | सो ऽवरुद्यावरष्य faagaat मस्यां भूमिनलक्षणायां प्रतिष्ठायां प्रतिदधितवान् भवति ॥ ४॥
माध्यन्दिने सवने wat वदत्ाम वा परष्ठस्तोचं saat विकल्पितम् , sa aa नियमयति-- “तस्य रथन्तर सिति । seq सोमयागस्यातिरात्संस्थातं प्रतिष्टातना प्रप्सति- Cefarq दति । अ्रतिरातसंस्थातमना क्न एष क्रतुः प्रतिष्ठारूपः uy |
अस्य क्रतोः केशवापव्रतविसर्जनायथं क्रियमाणत्वात् तदन्ते
# '०संस्थात्”- द्तिच, द; 'व्संस्था[ना]त्ः- दति ज) † देव पुरस्तात् (४.१. ३.) REQ TBAT दृष्यम् | "व्द्वरोहरीन- दति च, "व्द्वरोहणं' दूति ज)
gut ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( 3Ho Yate )
ana. कार्यः; aa कच्चिद् विशेषं faww— “a वे ata adaa इति । ‘a’ यजमानो शनिवत्तयते' केशान् faa देव, न ata; वपनं नाम GEA तत्र कुर्यात् , निवत्तंनं कर्तनम् , तत् कु्थादिव्यथः। “Ma वा दत्यादेरथः पूव व्याख्यातः # । निकत्तंनपन्ते कैशाङ् राणां विद्यमानत्वात् 'श्रास- aia’ "एतां faa’ नियोजितवान् भवतीत्यथेः ॥
सुन्वतः कांशिरियमान् द्धयति-- ^त्यैषेवेति । “एषाः ्ञशरकन्तं लक्षणा ‘aaa’ यावच्लीवनं awa; न कंश मुण्डनं कायैम्। कदाचिदपि ¶† भ्रां भूमौ ‘a प्रतितिष्ठति अवस्थानं न FAG ॥ £ ॥
कु व्रावतिषेतेति तदप्यति-- “arava fafa: श्रासन्या ्रवरोदणसमयेऽपि 'उपानष्ौ' पादुके उपसुद्धेत । इतस्ततः सच रणसमये रधं वा यानं वारोहेत्। रएतादृषं व्रतं राजख्य याजिनो यावज्जीवं" ane मित्य; ¶ ॥ ७ ॥ ५ [ ५.३. in
दूति ्ौसायणाचायैविरचिते माधवीये वेदा्प्रकाशे माध्यन्दिनिशतपथव्राह्मणभाष्य पश्चमकार्डं पञ्चमाध्याये तोयं ब्राह्मणम् ॥
=
rn “न
+ अनुपद् मेव गतं ३५९ VST द्रश्यम् |
† दतोऽनन्तरं ज-पुस्तके "अनुपानत्कोऽपाडकः'- यधिकः पाठः |
+ पे" ate १, ८. ८ब्रष्टयम्। fay “AAT ममिष्ोत्र हला केशरवपनोयेनातिरात्रं ण यजते"--प्रति राप site ० ta. ९२. ६। एव मन्यत्ान्यत्र च,- TMAMle श्रौ Foe RLV |
( yo Bate ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ २५९ (ax चतुधं ब्राह्मणम् . )
aa अग्विनो भवति। श्येताविव हखि- नावविमल्हा सारखतो भवल्यषभ faa सुजाम्ण * ऽअआलभते FAT VAS सद्दा: पशवो यद्यं व सदात्र व्विन्देद्प्यजानेवालभेरंस्ते हि ar पतरा भवन्ति स यदयजानालभरंज्ञोहित आभ्रिनो मवति तदयदेतया यजते ॥ १॥
ape aga:+ | चिशौर्षां षडक्ष आस तख NWI मुखान्यासुसदयदेवधद्प आस तश्ाट् विश्वद्पो नाम॥२॥
तद्य सोमपान asa मुख मास। सुरापाण मेक aaa ऽअशनायकं त मिन्द्रो दिहष तद्य तानि शौर्षाणि प्रचिच्छद्॥३॥
स॒ aq सोमपान मास । ततः कपिञ्चल समभवत्तश्प्रात aaa इव aafta fe सोमो राजा ‡॥8॥
न~ + ~ - --- ~ ~ ~~~ जादा 0-09-9 999 कणि ल
« ‘warw—tfa ग, च t qa, —xla TT}
t ‘trav —afa ग, (राजाः दति घ।
कनिका =
२६० ॥ गलतेपथत्राद्णम् ॥ ( शप्र" eate |
अध यत सुरापाण मास | तत कलविङ्कः समभत्तस्मात सो ऽभिमाद्यत्क इव weal मादयन्निव fe सुरां wat व्वदति *॥५॥
अध ASAD SANATATA | aafataft समभवत्तस्मात a famaquay इव Aras छतस्तोका इव त्वत् मधुस्तोका FI त्वत् प घ्वाश्चतिता caved मिव fe स तन्ाशन मावयत् ie i |
स mer चुक्रोध। कुचिन्पे पुत्र मवधौ दिति मो Stee मेव सोम ATs सं वधाव सोमः प्रसुत एव भमधेन्दर एवास † ॥ ७ ॥
zal ह वा ऽदेत्ताञ्चक्र। इदप मा सो- मादन्तयन्तोति स॒ यथा बलौयानबलौयस एव aquga णव यो द्रौणकलशे YR आसं ठ भच्याञ्चकार स हनं जिहि८स aise व्विष्वड्- डेव ‡ प्राणेभ्यो दुद्राव Fats न् दुद्राव
—_—__——*
2 = का = व te eee, em ee SE — ae a a ~~ --.—_ —-=
#+ 'व्वट्तिः- दति कं | t एवासति क । { 'विष्वङेव्'-ईति क । ‘fade एति ख |
(भरश्र° ध्रा ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ २९१
तस्मात् प्रायञ्चित्तिरास स यद्वापि Aare हेव प्राय्ित्तिरभविष्यत् ॥ ८ ॥
चत्वारो वे व्वर्णाः। ब्राह्मणो राजन्यो वेश्यः zt aaa मेकश्चन भवति यः सोमं व्वमति स यद्तेषा aafaq स्यात् area प्रायञ्ित्तिः॥ < ॥
स ॒यत्नस्तोऽद्रवत् | ततः fase: समभवदघ यत् कर्णाभ्यां Agia व्वुकः WANT यद्- वाचः प्राणादट्रवत्तनः शारदृलज्े्ठाः भ्वापदाः समभवन्नथ यदृत्तरात् प्राणादद्रवत्सा ufva- दथ fafaretana: कुवलं AAA वद्र मिति समभवत data area aay हि सोमः ॥ १० ॥
स सामातिपृतो मङ्कुरिव चचार। त मेत- याग्िनावभिषन्यतां तप् wats समर्डयताए् सव्व हि सोमः स व्वसोयानेषटराभवत् ॥ ११॥
ते देवा अव्रुबन्। gard aaa मत्रासता$ मिति तस्मात् सौत्रामगौ नाम ॥ १२॥
~ = — --~----------~ जिः +~ ee ae eee. ad
« (मचासाताः- इति a, ख। ४.६
BER ॥ शतपथब्राह्मणम् | ( 8He शत्रा)
स हेतथापि सोमातिपृतं भिषज्येत् । सर्व बा ऽएष व्ययते ay सौमो ऽतिपवते सब्ब हि aaa wads समद्यति aay हि सोमः स व्वसौयानेवषट भवति नस्माद् हेतयापि सोमातिपृतं भिषज्येत् ॥ १३॥
तदाटेतया राजसययाजौ यजते । स्व्वान्वा- ऽएष यक्क्रत्नवस्म्धे सर्व्वा इष्टौरपि दवि- Qa राजसयेन यजते sassy AT ऽएष षिर्वह्सौच्रामण्यनया मे site मसदनयापि सूया sofa तस्मादा ऽएवया राजमवयाजौ यजते * ॥१४॥
अथ यदाश्िनो wate | अश्विनौ वा saa मभिषज्यतां an ऽएवैन मेष एतदश्विभ्या मेव भिष- ज्यति तश्मादाग्िनो भवति † ॥ १५॥
अथ यत सारखतो मवति। ala at qa व्वाचा वा soa मखिनावभिषज्यता तथा suaq मेष एतदाचेव भिषज्यति तस्मात् सार- खतो भवति ‡ ॥ १६ ॥
peers 99. ऋगा मी
# 'यलते'-द्ति ग, a oe भवति'- दति कं ।
( ४अ° Bate ) ॥ पश्चमकाण्डम् ॥ १६३
अथ ASR भवति । इन्द्रो वे यन्न देवता * सयैवैन मेतद्गिषज्यति तद्याटेनद्रौ भवति ॥ १७॥
एतेषु पशुषु । सिटहलोमानि दकलोमानि शार्हललोमानील्याषपदये तदं ततः समभवदादेन सोमोऽल्यपवत तेनेवेन मेतत् समङ्यति ace करोति तक्मादेतान्यावपति ॥ १८॥
तदु तथा नकुर्यात्। उल्कया स॒ A खिन्घा पशूननुषुवति य एतानि पशरुष्वावपति amg परिसुल्येवावपेत्तथा होलकया नखिन्या पश॒न्नानुषुवति तथो soda समहयति करस रोति तश्माद् परिखुल्येवावपेत् + it १९ ॥
अथ wag: परिखत aerate पच्यख aida पच्यखेन्द्राय Fara cata सा यदा प्रिखहवल्यवेनया प्रचरति ll Re Il
दावग्नी ऽउद्धरन्ति। उत्तरवेदावैबोत्तर qua afaw नेत् सोमाहतीश्च QUES TE FI
त — ----^~ --- -- — wee =-- ~ ~~ eee ~ ----~~~- --~“ ----- -~ˆ ~~~ ---~ ee ees ५० मजि कक ne ee i
+ इतोऽनन्तरम् "सा येव यज्ञस्य देवता — satan, पाठः ख-पुस्तके ।
† “°वावधेत'- दति कं ।
३६४ ॥ शतपथत्राद्मणम् ॥ (प्रण ध्रा)
मेति तस्माद् इावम्नो ऽउदरन्दुत्तरवेदाषेवोत्तर सुहते दक्षिण मथ यदा व्वपाभिः प्रचरल्यधेतया * परि- खरता प्रचरति ॥ २१॥
तां दभः पाबयति। पृतासदिति ary: पतः पएविजेण nae सोमो ऽअतिस्रतः। इन्द्रस युज्यः सखेति तत् कुबलसक्न् HAVA वदर- सक्त निल्यावपल्येतद्े ततः समभवदत् चिनिर्टौषत् तेनवेन मेतत् समह्यति Hee करोति तस्माद्- तानाबपरति + ॥ २२॥
अथ यहान् णह्णाति। एकं वा जौम्बेक- स्त्वेव गरहटोलग्य एका हि पुरोरुग्भवल्ये कानुवाकयेका याज्या AHH एव ARTA: ॥ रे२॥
स गृह्ञाति। after यवमन्तो यवं चिदययधा दान्यनुपवं वियुय। इरहेषां कछगुहि भोल- नानि यै बर्हिषो नम sia य॒जन्ति। उप- यामण्होतोऽखभ्िभ्यां ला सरखल्य त्वेन्द्राय ला
i ne) anaes fas nna we ee ~~~ awn eee ees
* "प्रशुरत्ययेतय!'- दति a, ख।
† ‘eaufa’— इति क |
क कष 1 री ~ ~ ~ --~
(¥%o Bate ) ॥ चंच्चमकार्डम् ॥ ३६५ gana ऽइति यद्यु tq रह्लौयादेतयंव mela afe नाना ag targarer- शिष्या सरखल्या उदृन्द्राय सुत्राम्णे ऽनु बरूहोति ॥ २४॥
सो ऽन्वाह। युव सुराम मश्विना न्- सुचावासुरे सचा । व्विपिपाना YUMA [Tz कर्मस्वावत मिल्याग्राव्याहाभ्विनौ सरखती fares सुत्रामाणं यजेति ॥ २५॥
स यजति । ga मिव पितरावशभ्िनोभेन्द्रा- वधः कायें एसनाभिः। यत् qua व्यपिवः शचीभिः सरखतो त्वा मघवन्नमिष्णगिति दिरहौता व्वषट्करोति दिरध्वयुजहोल्याहरति भक यद्यु चन् ण्ञीयादेतचव्वानुहोम मितरो Bad ॥ २६ ॥
अथ qa, शतविदसो वा भवति नव. fazer बा स ale शतबिढसः शतायुर्वा ऽअयं पुरुषः शततेजाः शतवीथस्तस्माच्छतविटखो यद्यु न॒बविदढखो नवेमे पुरुषे प्राणास्तच्छानव- विख; ॥ २७ ॥
२९६ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( शप्र" &त्रा°)}
ay शिक्चोदुतम् | उपयुपर्याहवनोयं धार यन्ति सा या परिशिष्ट प्ररिसुद् भवति ता afasafa तां विक्षरन्तौ मुपतिष्ठत पितृणा सोमवतां तिरभिकग्भिः पितणां बर्हिषदां ति रुमिरछग्मिः foam मम्निष्वात्तानां तिरमि- Sfuaaza qifast यत्र वे सोम इन्द्र मत्यपवत स यत् पितनगच्छत् वया 4 faar- स्तेनेवैन मेतत् समईयति कत्सं करोति तस्मा- देव मुपतिष्ठत * i २८॥
अधेतानि श्वौषि निव्वपति। सावि दाटशकपालं बाट्ाकपालं वा पुरोडाशं AE यव- मयं चस् मेन्द्र मेकादशकपालं पुरोडाशम् + ॥ २६ ॥
स यत् साविन्नो भवति | सविता वं देवानां प्रसविता afaanaa ऽएवेतङ्गिषज्यति तस्मात् सावित्रो भवति {॥३०॥
अथ यदारुगो भवति। AeA वा ऽभपं-
` माणक ~ > (नाछा ज न न ना ~ i EA EO NE SA TT
# सुपतिषते'- इति ग, च t "पुरोडाश \- इति ख | ( भवति'- दति कं |
जिग जाणा 9 a ot
(‘ame Bate ) ECO Ce २६९७
यिता तद्य एषापयिता तेनेवेतशिषञ्धति तस्मा- stam भवति * 32 0 /
अथ aegi भवति। THs awe टेवता Ql 7a asa eaar adaafgusefa तस्मादन्द्रो भवति + ॥ 82 0
स॒ यदि हेतयापि सोमातिपृतं भिषज्येत्। इष्टा अनुयाजा भवन्लव्यठे सचावधेतेहविभिः प्रचरति पश्चाद सोमो ऽतिपवते पश्चाटेवेन aaa मधघेनापिदधाव्याश्िन मसु तहि दिकपालं पुरोडाशं faqter यदा व्वपाभिः प्रचरयथतेनाश््विमेन t दिकपालेन पुरोडाशेन प्रचरति ॥ 33 ॥
तदु तथा न कुर्यात्| हलति वा ऽएष यो यन्नुपधादेर्खयेति वा ऽएष यन्नप्रथादय एवं करोति तस्मादयनेवेतेषां प्रशुना व्वपाभिः प्रचरन्ति ites
तदेवेतेहविभि प्रचश्युर्नो तरद्याश्िनं दिकषालं पुरोडाशं निव्वपेत् ॥ २४॥
नन ~ = ~~ ~~~ ------ ~~ ननन न्न ~~ - ~~ ~~ क ~ ~ ~ र मजा भा SS कक म नन न a er re ~ ~
*, { भवतिः दरति क |
t ‘omgo’'—efa क, ख)
git ॥ शतपथत्रा यणम् ॥ ( Be त्रा)
तद नपुठसको गीर्हच्चिा। न वा ऽएष सलौ न पुमान् यन्नपुएसको गौयंद्ह पुमां सेन न स्रो ag खौ तेनो न पुमां लस्पमान्पुएसको गीर्दल्तिणाश्वा वा wat साः हिन at न पुमान् यद्भवा रथवादौ यदह रथं वशति तेन न स्तौ यद् स्तौ तेनोन पुमां्तस्प्रादश्वा रथवाहो
दक्षिणा ॥ ३५ ॥ € ll
॥ इति चतुर्थप्रपाठके oe ब्राह्मणम् [५. ४.|॥
सोमप्रधाने # राजसूये सप्त सोमथागाः। aa, पवित्राख्य- सोमयाग विशेषाभावात् ¶ स ate: श्रभिषैचनोय-दशपेय-केश- वपनीयातिरातेषु केचिद् $ वैशिषिक्रा wat उक्लाः; व्युष्टि हिरातोऽन्निष्टोमातिरात्नो aavfafefa सोम्रयागत्रयं केशवप- नोयादनन्तरं ` कर्तव्यम् । तेषां सोमयागविक्कतिल्ादग्निटोम- वत् सवं मङ्गजातं कर्तव्यम्, तत्र विगैषाभावादनत्र नोक्ताः ; तदननम्तरकत्तव्या सौश्रामखछभिधीयते § ।
न ee ee ~> ~ em ~ ee rence nS क्क न~ ~ ~ ~” em ~ न~ = ~= ~~ -----~ a “~ --- ----“~ ----
# 'समप्रघाने-द्ति 2, ज ।
† “विशेघभावातः-श्ति च, छ; (विशरषाभावै -इति ज)
¡ केषुचिद्-दति द, ज।
§ "सन्तिष्ठते cea, , तेनेष्टा सौत्रामण्या यजेति आप खो. सू १८. २९. २०, BV!
(Xo Bate ) ` ॥ पश्चमकाण्डम् । Ree
तत्र ayaa # देवतासम्बन्धे विगिष्टं fad “शेत भाश्डिन tf भखिदेवत्यः श्येतः पशरालभ्यः। (मदहा' गलस्तन- gaat: । ताम् ्रविम्' भेषौम् “aceasta । ‘gare सुष्टु WT, Tanta न्द्राय" "ऋषभं" सैवमसम्यै waite | उक्पशुषु श्येतगलस्त नगुक्षत्वरूपं गुण मसश्भाविनं मत्वा अतिः स्वय मेव पक्तान्तर माह — “eater इति। ‘aay’ उक्षरीत्या ‘aaa’ गुणवस्वेन aaa: पशवो “ewer दुलभाः, तेषा मलाभे तत्तदेवत्यान् चन् श्रजान् एवः श्रालभरैत। भसुश्पतराःः मुखेन यपयितु agi) श्रजब्रयपक्ते भाखिनपणोः afae गुणं विधत्त-- “लोहित आराश्िन दति। मत एष कात्यायनः-- “श्राखिनोऽजः श्यैतः, मश्हाषिः घारखतो, ऋषभ भिन्द्राय सुत्राम्णे, तहणाभावेऽजाः प्रथमे लोहितः” fa pi एतेषां पशूनां सौव्रमणौसम्बन्षः दर्थयति- “ageqafa: पशत्रयवत्वा ‘aaa’ सौत्रामण्या ara fama: ॥ १ ॥
भथ Haag सुतरामेन््रसम्बन्ध मभ्विसरखतोसम्बन्धम् , त वोपयुकषद्रव्थादिक्षश्चास्थायिकासुखेन दशयति-- “age 8 ya दति। ga we: पुत्रस्य विश्वरूपख्य विशोपेः' atfa मुखाम्यामुः। तत एकं मुखं सोमपानम्, हितीयं खरा- पाणम्", तीयम् “wad wna बभूष। TANS विष्वरूपस्य wf शिरांसि न्द्रः ‘fetw चिच्छेद । तत- Gear सुखेभ्यः कपिच्छलकलविदतित्तिरयखयः ufaq:
ee 1 त eR en a ee मा, ee ee eee
ee mt es ee
तिप । ” * « “fama, पशुन; चः" एति काण Ale Ao १५. १०.१९। t का श्रौ Ao १५. १०. &--७। 8:9
ee
२७० ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ (प्रण éate }
समभवन् | RTA सोमपानमुखजातत्वात् तब्छमानो बम्ब att जातः, कलविङ्स्य सुरापानसमुखजातलात् सुरापायि- वदमिमादवचनम् , ति्तिरस्याश्नभाजकसुखजलात् नानार्प- लम ana fe छन मधुविन्द्सद्ावादस्मित्रपि पकिणि तदा- aicquagia: | श्रवयत्"-दति aa खादनाथौत् IRA शप् ॥ R—E ॥
“स लेति । ततस्तस्य छ्िव्रशौरष्णो विश्वरूपस्य पिता लटा afaq व्यथंम् ‘A’ मम पुत्रम् gana दतिः क्रुः सन् stan इन्द्रवजिंतम् ‘UT सोमं" सोमयागम् राजक AT हितवान् ;-- यथा सोमः दन्द्रवर्जितः प्रसुतः श्रभिषुतः स्यात् तथेत्यथं; ( \ ऽ Il)
श्र न्द्रः लष्रादयः मां सोमव्यवहितं कुवन्तौति निचित '्नुपहतः' सन् द्रोणकलशखितं सोम मपहृल्य WATTS कार, यथा बलवान् पुरुषो बलरदहितस्य श्रव्रादिक # मपदरति तदत् । स पीतः सोमः ‘aa’ जिस बाधितवान् | AS gaa. नासिकादिस्थानेभ्यः ‘aa’ विष्वद्धः' सवतः दुद्राव सुतः; न सुखात् दुद्राव । aa gq. इन्द्रः प्राय fafa. प्रायश्चित्तयोम्यः शरासः । प्रायो विनाशः, तस्य चित्तिः सन्धानं यस्येति तथाविधो बभूव । यदि सुखात् qa; स्यात् , afe प्रायञ्चि्तियोग्य एव न खात् ; उत्तरत सोमरसब्यस्येन््रस्यागश्विभ्यां समद्धनं वच्यते ¶ ॥ ८ ॥
मुखवम नपे प्रायचित्तिनास्तोति दर्थयति- “चल्लारो का sfa, लोके fe वणवचतुष्टयस्यव प्रा्च्ित्तविधानम् , नान्यद्य
† › ze [षक
x "धनादिकः- दूत द | t UR Ao ३७२ To
eg RO
( use gate ) t TIARA tt २०६
प्रतः सोमवामी एषां चतुणा मध्ये एकोऽपि न भवति। यधा पुल्कपादेः केवलपापशरौराणि %# स्यः, प्रायञ्चिन्तिविधिनौस्ति, एवं सोंमवाभिनोऽपीति। यद्यपि ae “यः सोमवामौ स्वात् तस्मा एनं सोमेन्द्रं श्यामाकं चर निब॑पेत्"-दत्यादिना afeaa + प्राय्ित्तिदक्ता, तथापि भत्यन्तसन्निकषं वक्त वर्ण चतुषटयानरथक्य सुक्तम् ; तस्मात् CRA सुखवमनाभावात् प्राथधि्ियोग्यत्वं जात fama: ven
fea: शोमद्रवणकाले नासिकादिस्ुतस्य सिंहादया- नोत्पत्तिः eafa— “a aaa इति। नस्तः नालि- काया; स्रुतः, सोमः “सिंहः अभवत् । “अवाचः अधोमुखा- दपानदारात् निर्गतः सोमः “पदृलमुख्याः श्वापदाः प्रर कर्मणः, पशवः समभवन्" । उत्तरात् प्राणात्, गुद्यख्छिद्रात् सुतः “परिसुत्" सुरा श्रभूत् । “यावाची सा सुरा sia fe वैसिरीयकम् ei a चेन्द्रो aww faart निष्ठौ वनं क्तवान् । तेन दरव्यत्रय मभूत् ,---शकुवल कर्क न्युवद राणि" सच्छ- तरस्थुलमभ्यपरिमाणानि बदरजातिफलानि { । रएवं सर्वं द्दरियेभ्यः सोमसरवणात् इन्द्रो 'व्याध्यत' व्यद्िविहोनो बभूव ॥ १० ॥
a ——— ee ^~ ` rc कमकत >> न ee pee ~ ~~ --- ---~---
« "केवलपाप्रणरौराः'- दति च, ढ् ।
† Ao Ho २. ३, २.१४ । |
t Fo ब्रा % ८. ५.२।
§ कुवलं मध्यवदरम्, RAY दम मलिमधुरं यडु्षरापदे पायेण जायते , बदरं तु निविशेषण्म्- दति इरिस्वाभिनः 1 “कुव- लान्याभरलकतुल्धयानि बदराणि, ककन्धूनि उपजोयान्धारग्यकबद्राणि, बद्रा{लि निरुपपदवद्राणि चगकबदराणि'- दति यर्ण्काः,। कर
३७२ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( ame date )
“स सोमातिधूत इति। सोमातिपूतः' भ्रपानहारादिभ्यः सुतः सोमः #, सः" इन्द्रः ng! “मकि प्रतिवस" † विकल गतिः Boom: इव चचार । तथाविध मिन्द्रम् (एतया aaa श्र्िनोः शअभिषल्यताम्' समाहित मङुरंताम् “भिषक् चिकिकायाम्"”-इति § wa: agaw— “aa- nf: सर्वेश aaa एनं aad कछतवन्ती। aa ee: पतया ‘eer ‘adtary’ वश्षुमश्तरः “MAT ॥ ११॥
सौत्रामणीशब्दं faafa— “a देवा द्ति। एव मखिभ्यां सोमरसेन समहिंत fad प्रति "देवा श्रहवम्',-- “एनम् सौमातिपूतं ‘gai’ सुष्टु रक्ितवन्तो अ्रशिनाविति। (वतः -ष्ति eo अतः शुताणसम्बन्धात् सौतामणो'-नाभेषटिः ॥ ea tt
प्रसङ्गादन्प्य सोमातिषूतस्वापौमा safe दशयति-- “ हैतयापीति। va राजसूयाद् afecta प्रयोक्ष्येत्य्थं; ॥ १२ ॥
'"तद्यदेतया राजसूयेव्याटैरय मधं ;-- राजसूययाजिना सवे- ऽपि दष्टि-पश-सोम-दविह्ोमा इशः, अत एषापि «fearq aa कार्येति qe सुक्षम् ॥ १४॥
्रखिनसारखतेन्द्रपशएविधिं पृधक्-एथगनृख प्रशंखति-- “aq यद्।खिनो भवतीति ॥ (१५) ॥ “arafar ‘ara
Re 1 1 पि
( कुवलं ) वालखज्रफलम् , wet क्रसुकपरिभितं ext वदरो पलम्, aha रोतकौपरिमितं we वदरोपलम्'- दसि ते" ate १. ८. ५ भाष्ये सायणः |
# “स तसोमः'- दति दक, ज)
† “afm मणडमेः- इति Wee Blo ww Ute |
t 'सबलगति,-ईति च, 'सखखनहति"- ति ज।
§ awrite, । 'निषनज्यति' `
( ५अ० शब्रा ) ॥ Weare ॥ ९७३
वाग्रपथा यान्यापुरोनुवाश्यया , लुषटावमन्ववत्या सरखवत्ये- त्यथः ॥ (१६)॥ “इन्द्रो वा इति। awe ade ‘Saar ॥ ( १७ ) ॥
मथ परिखत्सन्धानं वच्यते #, तत॒ सिंहहकव्याघ्र- लोमसंसजनं सिदान्तयितुः विधिखुः areata ad सोप- पसिक मनुवदति - "एतेषं पशुख्िति । अत एवं gaara ea सूत्रयामास परिसुतं + nga— (संखजति , सिंहव्याघ्र- लोमानि चावपति, पशुषु वा?-इति bi “एतेष, vag fag ‘aga’ सिंहादौनां wife लोमाभि शत्यावपति'। शदतिः- श्ट एतच्छब्दाधः ;* ‘cf’ एतानि संङञीत् । तस्मात् इ्द्रस्येन्दरिय- दारेभ्योऽपरतावत् सोमादेरे चयः few उत्पश्चाः। तस्मात् तज्ञोमावापैन इन्द्र मेव are aay क्तवाम् भवतोति ॥ १८ ॥
तं ud fauna aad विधत्त -- “ae तथेति । यदि पशुष लोमाधापं कयात् , तदि नखिन्धाः कण्टकवत्या ‘cena’ एवं पशून् प्रेरितवान् भवति। तस्मात् (तथा न कुयात्"; किन्तु परिख येवः संखजेत्। तत्रावापेन पशूना मुशूकया प्रेरणं aa न मवति। इन्द्रस्य क्तत्ल्रकरश मत्रापि क्तं
भवेत् ॥ १८ ॥
[काक अ 1
a ot णामन =, ret मनन
। ष
# दङेवानुपदं विंग्रकणििकायाम् (३७४० १ te)!
† श्रपयित्वा a areua vad खात्वा तस्मित् पराया; कंकन सरा सन्दधाति, परिसद् भवति खाहौं त्वा खादुनेति ar" सुरां deafe, fat wat संखा वसति" दति आप ate Fe RE. १. O-- ho |
¦ काण ato Ao १५. ६. ३०, ३९ ।
३५४ ॥ शतपथ ्राद्यणम् ॥ ( Bie cate )
gu परिसुक्न्धानं waar विधत्त -- “wa पुवद्य्- (रिति। सन्दधाति सम्ादयेदित्यघेः । तप्रकारः कात्यायनेन ae मीरितः-- व्रीहीन् विूटाविरूढान् सौम saat क्रीणाति aq सीसेन, पकीदनं विूढांशुणौक्षव्याखभ्या पच्यस्वेति # संख्जति'?- इति ग | 2 प्ररिसुत् | "श खिभ्याः "यस्व पक्षा भव । एव सुत्षरव्रापि ॥ २० ॥
परि सुद्रचरणे कच्चिद विशेष माद Carqmt इति । दन्लरवेय। भेक मग्नम्, तदक्षिणभागी ‘sea’ प्रदेशे एक मसि मुहरेत् । अग्निदयोह्यारं कारण माह "नेदिति । एक- Fata सोमसुराइतयः सह होतु मयोग्याः › श्रतस्तत्सं- सर्गहोमनिहक्यधं मग्निदयं काय मित्यधः। तस्याः प्रचरणकाल माह - “aet वपाभिरिति। परश्वपाभिर्यदा प्रचरेयुः , तदे तथेत्यर्थः ॥ २१॥
विधत्ते — “ai दर्भैरिति। सा परित. पूता" “WaT दूतिः at दर्भैः" पावयेत् । मन्त्याय मये :-- "पवित्रेण पूतः सोमः aaa निष्यादितः $1 तथाच तैत्तिरौयकम्- "खारी at खादुनेत्याह सोम भेवेनां करोति'?-दइति § । वायुः uratfa गच्छन् , वायुवच्छीप्रगामो वा भूत्वा Tae’ अधोवत्तिपात्राभिसुखः सन् श्रतिसुतः' अतिक्रम्योहतः “Re श्ुज्यः' योग्यः “AA? समानख्यानः दतिः ॥
~, ~~~. RR .- --~ er
क न नम =
# वा० We १०, ३९. १।
t का० sito Wow. & २८; Vl ¦ का० श्रौ" Fo १५. १०. ११ ।
§ Fo Ale १. ८. ५. 8।
( भरेण sate ) ॥ पश्चमकार्डम् ॥ ३५५
विधत्त -- “तत्क बलेति । तस्यां परिसरति कुवल-ककन्धु- वदर-सक्ततयं निवपेदिव्यथः। wa qaq— “'वपामाजंनान्ते qa: परिस्रुतं पुनाति वायुः ga इति, कुवल-ककन्धु-वदर- sulfa चावपति” #॥ २२ ॥
ग्रहग्रहणं विधत्त.-- “aa ग्रहानिति। एको वा ग्रहः, वयो वा ग्रहीतव्याः। aaa सिदान्तयति - “एकस्त्वेषेति | एकस्येव ग्रहण सुपपादयति-- “एका होति पुरोरक्-पुरोनु- वाक्यायाज्याना भेकलत्वारेक एव ग्रहीतव्यः †॥२३॥
ग्रहण मनुय मन्तं विधत्त -- “a werfagiaesta धः, "शङ्क" -शब्द्ः सुम्बोधनवाचौ । हे सोम! कुविच्छष्टो बद्वध वाचौ | fase: समुच्चये, यथा लोके “यवमन्त यवादि- धन्योपेताः क्षिका: कुविद् यवबद्लं , यव, मन्यानि च गोधुमप्रियङ्का दिधान्यानि शभ्रुपूरवं तत्परिपाकानुक्रभेण ददं un भिद मपक्र fafa वियुय' विशेषेण प्रथक्क्लत्य दान्तिः “ama लवने § लुनन्ति, तथा “एषां यज्वनां भोजनानि प्रत्नानि ‘ae च wule’ कुरत @ यजमानाः ‘afeq:’ यागस्य ननम उक्तिः नम इल्यत्रनाम |, नमस्कारो वा, तस्योक्तं यजन्ति कुवन्तीत्यथेः । “उपयामगटहोतः"-दइत्यादि- WANT; स्पष्टः ॥
ग्रहतयग्रह णपक्तेऽपीम मेव मन्त मुपयाभेत्यत fatgy
_-----~ ----- ~ ~~~ च == न =-= -----
st ~ oe eee
* का० स्मौ He १४५. Ve १९१९, १२।
t का० Blo Fo १५. ve १३ |
‡ वा० Wo १०. ३९. १
६ अदा Uo Be धार | | निघ २. ७. २९२ ।
अको ० > ~
(अः) । samme meen ~ ~ ~ ~ ~ न्क ee ननन
१७९ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ (ame gate)
evufa— “aq alfafa ‘ata’ एधक् एथक् उपयामेन fagiat देवताभ्यो wala ॥
अनुवचनप्रेषे fate दशयति — “धाहेति ॥ २४ a
होता ary मज्िसरखतौन्द्रप्रतिपादकं मन्न मरार “aca युव मिति #। रे भखिनो). ‘qa’ युवां ‘gua’ मुरमणोयम् , “age: नमुचौ fed सोमः ‘aa’ सषभूतो gala “विपिपाना विविधं पवन्त 2 ‘quad? शभस्य पालकी खामिनो ! aay निमिन्तभूतिष कर्मकरणाधम् न्द्रम्" भ्रावतेः caaq दरति" ॥
यज'-द्तिप्रैमे टेवताण्ंसनं + विधन्त --“ाश्ाव्याहति ४। देवतात्रयप्रतिपादिकां याश्यां पठतीति ॥ २५॥
“स यजति ga मिवेति §। "पितरो ge faa’ यथा पालयतः, तथा उभौ श्रखिनो हे cae) ला' लाम् राधः “श्रव tae” |, पुरुषष्यव्ययः , रस्ितवन्तो । (काव्यैः afa- कमभि; ea: , दंसनाभिः", दंसः-ष्ति कमनाम ¶, कर्म- faa इन्द्रं पालितवन्तो कथ मवगम्बते ? ‘ae’ यस्मात् ‘qua’ सुरमणोयं सोमं (व्यपिबः fateyq पौतवानसि। शचीभिः" कमभि; हे (मघवन्' इन्द्र! त्वां सोमातिपूतं खरसती' “afi. wa मेषजसन्धानं कतवतौ । भिषक्'-इति कण्डादिष् पवयते |
कन ewe Ane ge जना, Ee en 9 = ०9 भा री =
* वा० Bo १०, ३३, १९।
† "देवतासमसनं'--दति डः, च, क् ।
tate म्रौ" Mo १५. १०, १४, १५ ।
§ वा० Mo १०, ३४. १। | भ्वा० परः goo Yeo | ¶ frqo २. १, 31
gato Bate ) ॥ पश्चमरकाण्टम् | ७७
fad विधत — cpeetafa । erat हिवारं वषद्कारः, न्वयः) 'दिरध्वयः' भध्वय् णापि feat वनं कायम् #। qrecfa भक्तम् हवनानन्तरं भक्षाय मारय; ft । TE qua waa कच्चिद् fara are — “यद्य् atfafa | एतस्य NA aq cad BT afcaaiay होतव्यो । एषः परिहोम sfeaasatfafa प्रागुक्तः धूः ॥ २९ ॥
काल्यायनः-- “परिसुच्छेष मासिख् emaferx FW fra क्ल्वोपरि दक्षिणस्य ITAA au मुपतिष्ठते ae: सोमवतां af|e tat afeqararara’—sfa § । इतायाः SAT ad «mata, शतच््छिटर नवच्छिदधे वा gw wifes, a gw देलिणस्याषवनौ यस्योपरि शिक्ये क्त्वा स्वन्तं सोम- वदादिपितुा विभिस्तचैरपतिषटेतेति तदध; । तदिदं विधत्त-- "श्रय कुमर CfA | grate व्याख्यातम् | ॥ २० ॥
ct शिक्छोदुत fafa श्राहवनोयस्योपरि se net परिसुद्रचाराधै दक्षिणतः स्धापितस्याग्नेरपरील्यथेः । तधा qa सुदाद्रतम् ¶। ‘faq FAs, सवन्तीम् परिखुतम् "उपतिष्ठतः ॥
sama nat दपेयति-- “faye fafa ‘ala-
ee "ननन ~~~ en ------*- `
+ का Ble Ho १५. ९० १६ ।
t का ate ie १५. ९० १८५ |
t २९ कण्डो TAT! काः glo Mo ९५. १०. १७ | § का० mio सू° १५. १०. १८ |
| aye रत्रा १३कव्डी-भाष्ये ३६० ए १७ प्रं ° द्रश्यम्। ¶ ate श्रौ ° सू° १५. yo, १६ AVAA |
Ba
20% ॥ MATS A TH ॥ ( धप्रण date )
aa’ सोमटेवतायुतानां पितृशं' याज्चापुरोनुवाक्धारूपाः ra tat मवर उत्प्रासः" -इत्यादयास्ि सख ऋचः ५, "बहिंषदां' afefa सौदताम् एतह् णकानां "पितृणां “बहिंषदः पितर ऊत्यवोग्” -श्त्यायास्तिसर ऋचः † , अनिष्वान्नानां पितृणां “sag a: पितरः सोम्यासः" -ष्याद्यास्तिख was इति नवचः संहितायां क्रतेणाराताः ६; ताभिरुपसानं कर्तव्य fae: ॥
पित्रयमन्ैरपसानं प्रणंसति-- “aa वै सोम षति) पूव मन्द्रेण पीतः सोमः, भ्रतिपूतः सन् पितुनेव प्राप्नोत् , भतस्त- न्त्र पखानेनेन्द्र मेव सम्पूणं क्तवान् भवतौति ॥ २८ ॥
aq पश्ुपुरोडाशाधं साविव्रवासैन्द्राख्यं sfaad विधत्त —“saatfa दवोंषौति ॥ २९ ॥
पुरोडाश्चदेवताः प्रथं सति- “wa यत् सावित इति। कात्यायनः-- “सोमातिप्ूतस्याप्येषा , भरनुयाजान्ते पश्पुरो- डा[शार्चैश्वरत्याखिनिन प्रागवदानेभ्यः, हविमिर्वाश्िनाभावसु"- दति |। श्रय मर्धः-- एषा dad सोमातिप्रूतस्यापि da व्याये कर्तव्येति राजसूयाद् बहिःप्रयोमः। aa पष्ुपुरोडाशाथं fafearaaifa साविव्रादिह्वींषि अगुयाजान्ते यष्टव्यानि, लदा दिद्रपिधानाधं पशुवपाचरणानन्तर मवदानात् gu भाल मेन पुरोडाेन यागः कर्तव्य इत्येकः areata: पक्षः) एश्वपाप्रचरणानन्सर Aza: सावितादिभिरहविभिः यागः कर
म मयकय
#, t, palo Ho १६. ३६५९ , ५५- ५७, ५८६० |
gunna भिदं सायणाचायेस्य ; आसु मवन्तं सांहितिक- प्रधम-तोय-षतर्धाणां दयुचां दमात् |
| ate Bite Wo १५. १०, ९९, २९, २३।
( भभ gate ) ॥ पञ्चमकार्म् ॥ ३७८
ata: , तदा यन्नपतिच्छिद्रपिधाना्धं ator मिष्टलाराशिनः wfaffatay न wear इत्यपरः पत्तः ॥ ३० ॥ १३१॥ ३२ ॥
तव पूवैपत्त माह - “a afe हेतयापि सोमातिप्रूत मिति) यदि" ‘gaa’ सौवामखा। ‘atarfagd ‘frase’ समा- दध्यात् , afe अगुयाजयागान्ते सुगव्युहनात् पुरस्तात् “एतेः सावितादिभिः (विभिः प्रचरणं away) “omer इति। सोमः पश्चाह्वाग भतिप्रूतः, sa एतस्मिन् काले यत्नस्य aaa एतदविःप्रचर्ेन तं सोमातिपूतं पुरुष मपिहित- वान् भवतौति ॥
aaa इपिरन्तरं विधत्त — “श्रशिनमु तर्होति॥
तश्च प्रचारकाल are— “श्रथ यदेति॥ ३३ ॥
aud fauna aad दप्यति-- “तड् तथेति, स्य्टोऽथः ॥ २४ ॥
aa zfaui विधत्ते -- “तस्य नपसक दति # | नपुंसकस्य स्तीपंसेतरलप्रतिपादकं वाक्यं स्यात् । विकल्पेन दत्तिणान्तरं विधत्ते - “aa षेति ¶। रथं वहतीति ^रथवाही' । “कम- गय ण्” 4 । साः वडवा वा द्ज्षिशेत्यर्धः । तस्या भ्रपि नपुंसकत्व सुपपादयति-- “यदद रथं वहतीति । रथवहनात् स्तोलवा- , भावः, स्तौव्यच्ननसदह्वावात् पृस्त्वाभावः ; सौव्रामण्यपिन दृष्टिः § ,
जा वा णव क 99 A et I -~ eae rm, ॐ
«, † "नपुंसको दंच्विणा, रथवाह्यो वा वडबा दति का sito Wo १५. १०. २०, २९ । toto Ho ३, २. १।
6 = § स्मैचामसौध्िप्रकरणन्तु Ao सं १. ८. २१९५ Te ATL y—&; Mid Blo Mo १६. १. AV’ nh Faqasta श्विता
Sawn यजेत" दत्यादि a ae do. ६.३.१०; “न सोमो
Qo0 ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( 80 अत्रा }
a aya afin: “तस्मात् wat रथवाहो दकि- शेति, निगमनवाक्यम् #॥ ३५ ॥ ६ [ ५.४. ja
इति यौसायणाचायविरचिषे माधवीये वैदा्थप्रकाणे माध्यग्द्निशतपथव्राद्मणभाष्ये पञ्चमकाण्डे पञ्चमाध्याये चतुरं ब्राह्मणम् ॥
( श्रथ पञ्चमं ब्राह्मणम् . )
णनद्रवैष्णवं इादशकपालं पुरोडाशं निर्वपति | तद्यदेतया यजते BAe aT ऽदद मये सव्व मास meat aaaefe यत् सामानि तस्मा ऽद्न्द्रो aa प्राजि्टौषत् ॥ १॥
स इ व्विष्णु मुवाच । aata tas ‘asf ष्याम्यतु सा fasafa तथैति = वििष्णुरुवा- चानु त्वा खाये प्रहरति तस्मा इदन्द्र Se , मुदायाम स उद्यताद् see ह्रो विभया- चकार HRI
et eee
+ -- eR
न सुरा यत॒ सौत्रामणौ"- दति च्व तच्रौव १. ६, ५. Bl “रुतावदरूपं यज्ञस्य यद् Sarwan छतम् | तदेतत् सवं माप्नोति यत्ते सौचामगौ छते" दति सौचरामणो-प्र्रंसा च वा० So Yes ३९क० Bala श्रम् ॥
(Uo भव्रा ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ ace स होवाच। असि वा sxe व्वौधंतन्रुते प्रयच्छानिमानु* a प्रहर्षोरिति तस्मे यजुएमि प्रायच्छत्तखो दितौय मुदायाम ॥२३॥ स॒ होवाच। अस्ति वा इदं ala तु ते प्रयच्छानि मानुमे प्रहार्घोरिति तस्मा see: प्रायच्छत्तखो TANT मुदायाम ॥ £ ॥
स होश्ाच + | अस्ति वा {ददं व्वौयं तन्नु a प्रय- च्छानिमानुमे प्रहार्षोरिति ad सामानि प्राय- "छत्तसमादप्ये तद्व ॒मेवेतेव्व दर्यं तन्वते यज्॒भि- रेवाय ऽधऽग्मिरथ सामभिरेव्ं wat ऽएतत् प्रायच्छत् ॥५॥
aa यो योनिराशय{ अस । त मतुपरा am संलुप्याच्छिनत् § सेषेष्टिरभवन्नयदेतस्िन्ना- शे विधातुरिवंषा व्विद्याशैत तस्मात् जेधातवो नाम |॥ ६ ॥
e मातुः-द्तिग, घ) ‘al नु द्रति ष्व दष्टः डा०-वैबरण।
= ~
~~~ IS नन ज ~ न
† नास्येतत्पदत्रयं ग-घ-पुस्तकयोः |
t व्योनिरशय'- दति च दष्ट डा०्-षैवरेण। § “संलुप्याषिनित' --दति डा०-वैवर,ः |
| नाम'- दति क, नामः- दति a
१८२ ॥ शतपथत्राद्मणम् ॥ ( प्रण OATe )
अथ यदेन्द्रावेष्ण अप् इविर्भवति | इन्द्रो हि aa सुद् यच्छदिष्णुरन्वति्ठत् ॥ ७ ॥
सथ यद् इादशकपालो भवति। दाद a मासाः संब्धरख संबत्धरसम्मितषे्टिलस्माद् eT कपालो भवति ii =
त सुभयेषां बौहियवागां गह्नाति। atfe- मय मेवाग्रं पिण्ड मधिश्रयति तद्यनुषाप॑ रूप मथ aad तहां रूप मथ त्रौहिमयं तत् सामना दपं तदेतत् चय्ये व्विदयायं रपं क्रियते सेषा राजमूययाज्िन उदवसानौधेष्टिभंवति ॥ € ॥
सर्व्वान् वा ऽएष यन्नुक्रतनवश्नष | सर्व्वा दृष्टोपि दव्विहोमन्यो राजसयेन यजते तद्य तथामेव यन्नो भवति सो sara प्रराडव भवलयेतावान् वे सर्व्वा यन्नो यावानेष यो व्वेद्- we * तद्रूपं क्रियत ऽएष योनिरायस्तदेतेन Faq aaa पुनयंज्ञ AHA तथाद्यायातयामा यज्ञो भवति तथो ऽअद्मान्न UTE भवति ॥ १०॥
पो A Rn AS TE TE i SC LT =+
« “गस्तस्मे- द्रति Yee डा०-वैरेबण ।
(भमर vate ) ॥ पञ्चमकार्डम् ॥ ` १८१
सव्वान्वा ऽएष यन्ञकरतूनवसुन्े | सर्व्वा- बृष्टौरपि दब्विहोमान्यो राजमुयेन यजते देव- wel. वा ऽ पएेियेत् चेधातव्यनया मे ऽपोष्ट मस- दनयापि सूया* ऽदति तस्मादा ऽएषा राजसुय- याजिन उदवसानौयेष्टिभंवति + ॥ ११॥
अधो यः ससं वा Yat ar ददात् {| तद्य हप्युदवसानौया स्याद्विरिचान इव वा ऽएष भवति यः सहसरं वा भूयो वा द्दात ae त ee et eee au रिरिचानं पुनराप्याययति तस्मादु इ त्या प्य॒टवसानोया स्यात् ॥ १२॥
अथो ये aaa मासौरन्। Haat वा भूयो वा Fay हाष्युद्वसानौया खात् wa वे aura भवति सव्व fad ये aaa मासते संवत्सरं at सुयो वा सव्व मेषा तस्मादु इ तेषा मप्युदवसानौया स्यात् ॥ १२॥ |
i खया'- षति च ze डा्०-वैवरेण |
† ‘owafa’—xfa क, ‡ zara’ - शति ग)
२८४ ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( BHe अत्रा)
ai हेनयाप्यभिचरेत् । एतया वै भद्रसेन माजातशच्रव मारूगिरभिचचार fast किला- स्ठगातेति हइ स्माह याज्ञवल्क्योऽपि ह. वा uaa दचद्यास्यान मक्छिनद्पि इ वा ऽएनया- स्यानं छिनत्ति a एनयाभिचरति amig डन- याप्यभिचरेत् ॥ १४ ॥
अथो हेनथापि भिषज्येत्। य न्वैवेकयःऽचा मिषज्येटरेकेन यजुषेकेन सान्ना तः ग्वेबागदं कुर्यात् किमु यं aaa वेदेन तस्पाद् ₹हेनयापि भिषज्यत ॥ १५ ॥
aa तीणि शतमानानि हिरण्यानि <fa- at) तानि aaa ददतिनवं ब्रह्मा प्रचरति न स्तुतेन शस्य स यशो न 4 हिरण्यन् किञ्चन Fa तद्यशस्तस्मात्तौीणि गतमानानि व्रह्मणे ददाति ॥ १६ ॥
तिखो शनर्डजि। yar वै तिखो धेनवो भूमा होता तस्मात्तिखो Gasty ॥ १७॥ Afa व्वासाधदयष्वर्धव्े। तनुते वा ऽअध्वधु-
( भरञ्र° LAT ) ॥ पञ्चमकाण्डम् ॥ २८५ aq तन्वते व्वासाधसि त्माल्लीणि व्वासा८- खध्वयवे गा मग्नोधे ॥ १८ ॥ :
ता वाऽएताः* STEM वा च्रयोद्श वा दक्षिणा भव्न्ति दाद वा वै त्रयोदश वा संवत्धरद्य मासाः संवत्सरसम्बितेपेटिलच्ा दादश वा वयोदश at efaur भवन्ति ॥ १६ not
॥ इति चतुधंप्रपाठके सप्तमं ब्राह्मणम् [५. ५.] ॥
राजसूधान्ते कभ व्यायास्मैधातव्युदवसानीयायाः ¶ देवतासम्ब हं विविध -- “छिन्द्र वैष्णव मिति crenq कपालेषु wea मिन्दरा विष्णुटेवताकं पुरोडाशं निवपेत् §॥
एतदिश्टिविधायककारणानुघादपूवकं देवतासम्बन्धस्तावका
~ ee - - - ~ -- ~ --- ~ +नः
~ ~-~-- ~ ~ “~ ` ~~ he A TT A का et = न eee =
* ‘tat; —afa ग, घ)
† "राजस्मषयाजिनः कर्मापिवगं वा सौवामणौ?- एति का? “ito Ho १५. १०. REI "सौ वामणों ज धातवीष प्रलय श्रूयते “Su राखदूययाजिन उदवसानौयेशटिभिवतोति (५.५. ५. ६.-ए° ace)? -द्तौष वार्काचार्थाः |
faite श्रौ सु ११. ७. ३० |
§ “दाद्श्रकपालः पुरोडाशो भवति, ते त्रय्चतुष्कपालाः"- cafe ते" wo २. ४. ९१. ११ ।
४९
fafagra मवतारयति- "“तद्यरैतयेल्यादिना # \ य्कारणा- डेतयेथ्या यजते, तत्कारण FAA दूति वाक्यशेषः “aw इवा इति, परा किल हवरासुरे द्द aa मभूत् ।. तदेव विशदयति — “यद्टच इति । ऋग्यजुस्ामवेदाधिष्ठा्ो Saat: ay विग्रष्वत्य va बभूबुरित्ययैः | aq? aia Te amy प्रहतं मैच्छत् । ( १ ) प्रजिरीर्षैः ‘a: इन्द्रः विष्ण" प्रत्यवोचत् । कि मुवाचेत्याह - Caata वा इति। छत्राय ववहनना्थं मिल; 1 वचप्रहारं करिष्याम्यहम् › त. "माः मां त्वम् (घठुतिष्ठखः waa भासमानं प्रदं येत्यधः । “"अनुर्लक्षपे” कर्मप्रवचनीयः ¶ , तयुते दितीया ४; तिष्ठैः ^प्रकाशनस्येयाख्ययोख' TAH ATLA § | "तथा षति, भङ्गौ- छत्याब्रवीद् ‘fay’ कि मल्यत भा “oq त्वेति । त्वा त्वाम् भ्रष्टम् अतु खास्ये' ama wma प्रदथंयि- eta.) लं wee निर्भयः प्रहार कुर्वित्यभिप्रायः | तथा सति TRI वी TER, ठतस्यापचौयते “इति | aa saa ‘aay ‘saa efeanatq “SH । TATE 'उद्यताद् वष्वाद्' ‘Sa TIC नविभयाच्चकार' 1 “ATA धनां मग्रहेतुः”-दत्यपादाने पश्चमी | । बिभयाञ्चकारेति “Aare भराम् ¶॥१, २॥
~~~
+ द्तिद्ासोऽयं Be सं" २. ४. १शुगनुवाकेऽपि श्रुतः ।
t Wo Fo १. £. ८8 । tuto ०२. ६. Sl § पा० बु” १. ३. RI | Ute Jo १. ४. २५ | ¶ "भीङ्गोखष्वां इ व्च"-दरति पाः इद ३,१.६८,
( भभग भ्राम) ॥ पश्चमकारहम् ॥ sc
“स होवाचेति ‘a’ उद्यतवष्वाद् भीतो हवोऽवोचत् । कि मित्यत भ्राह- रस्ति षाष्ति। ‘ed वीर्यम्" ऋगादि लच्षणम् ‘ufe’ खलु । वरयति नानाप्रकारकार्यारग्भाय दरयति तद् वयम् ; वित्रियतेऽनेनेति षा faq. ‘aq नुः तरेव वोयम् ‘a’ इन्द्राय प्रयच्छानि' we ठतो ददानीत्यर्थः। तेन चभ हताय लत्वं ‘arama, प्रहारं माकार्षोः श्रतिः संवदन् हतः तस्मे" इन्द्राय aah’ ayes प्रादात् ।
eq मकेन वव्ोद्यमनेन यलुविद्या मादाय, wwe fag श्रपि भादित्सोरिन्द्रस्यापरं featiaaa माङ-- “ag दितीय fafa तमेव वख पुनरप्य॒ ्चलवानित्यथेः ॥ २ ॥
“q होवाचेत्यादि, व्याख्यातचरम्। ऋचः wae faay: । “ad हतौय faarfe, सखष्टम् ॥ ४॥
“eq होवाचेति । एवं वेदप्रदानजुकरणेन यागविधानं सिह fafa eiafa— “aafefa: एवं aa भिव्यत पार- "वयलुभिंरेवाये इति ॥ ५॥
दूटेनमनिर्वचनं प्रतिपादयति - "तख य षति। aw agqdzedaa ‘a’ योनिः way, “wma: wea sexed aya भगेतैऽखिवरित्याशयः | “a योनि माश यम् "अनुपरामश्य' ween fa धारक मङ्ग fata विघाय, Gay हस्ते नावश्च “भच्छिनत्' छिन्नवान् ; se इति गेषः । नसा एषा efey तैधातवी जाता #। तख्याधिदं विकस्य भावस्य cz माधियन्निवां रूपं प्रत्त मित्यधः । “तद्यदेतस्षि्निति ।
~~ AGF र _.. __ ~ -_---~-~- RE GAR, ~~ क
te
+ > जनमन -०9--> >
rn q « fan efaa भवनि बर धातवोः-द्ति ककरः |
qa ॥ शतपथब्राह्मणम् ॥ ( प्रण OAT )
garg "एतस्िन्ना्ये' wane "विधातुः अवयवः इवः “एषाः वधौ विद्या “uate safer, तस्मात्" स भाश्य- स्िधातुः ; लिधातोरिय fafa विदात्रयास्मिका इष्टिः चधा ववी मामः #॥६॥
“aq यदिति। डभयोरिगट्राविष्योव्या तलात् खभयदेवत्या सा मश्टिलखमिप्रायः ॥ ७ ॥
gy यद् दादशकपालद्ति। एषा वैधातवीौष्िः सव वरष्यापिनो ॥ ८ ॥
वयौ विद्याङपतां सम्पादयितु विषो ब्रोशियवृमयलव विधत्ते _ त gaan मिति।. ‘ov ब्रौ्यादिपिष्डम् 'उभयेषाम्' तिः हुवन् । waa विकल्प दथंयति - भत एव कात ga:— “ara यवान् वा विषाम्”-दति † । atfeag sara इति व्यवस्यावचनाद् ग्रहणवदेवासङ्खौ यना मवहननं पेषणश्चेति दृष्टव्यम् | श्रत एव स॒त्रम्- 'छतीयं यवानां मध्ये" - दूति । मध्ये ढतीयं भागं यवानां खुहलौयात्, भागदयं तु
~~ oe _ „ज = - नकन I ग 9 ~ ~~~
# "यत् ति; प्रायच्छत् , तिः sare, तत् विधातोस्विघातु- तम्" इति त° त्रा २. ४. १९. १९ ।
t का० Bite Ho १४. ७, ३० | अस्ये सुदित पुस्त केऽपपाटः |
+ "असन् परोडाभे eats भागं यवानां मध्ये THAT | aad IAA ,-- प्रथमे सुट area wa ग्राह्याः; feata aut qua wat मागो area, ततो भागयं यवानाम् , रवं दितोयो सुष्टि;; छते Att प्रथमं भागयं यवानाम्, तत wat भागो Seine , णवं तीयो सुषिः; चतु Ares खव! ela तटृषट्निः |
षि tee a ce
( ५अ० “ATO ) ॥ पञ्चमकाश्डम् ॥ रष्ट
व्रौहोणा मैव । न कैवलं यवानां ठतीयभागस्य मध्ये aed किन्तु भरधिशरयश मपि त्थैबेत्याह — (त्रौहिमय मेवाय्रद्ति # ॥ श्यं Wasaga प्रतिपा ung विधै यता माह-- “Aor राजसूग्रयाजिन दति । उस्षरेषु विनियोगीषु X >‹ राजसूयेनोदयनौीयाया भग्रहण माशष्य राजसूयाम्तभाव मापादयति श्राग्रयणादिवत्। ततश्च सषा राजसूययाजिन उद- वसानीये्टिमिवतौव्येतावदेवात्र विधीयते - “उदवसानीयेति + । एतत्, क्रमादेव प्राप्न AAT wad क्मावस्यति विसुञ्त्य- नयेति 'उदवस्रानोया' यौगिकोऽयं शब्दः ५ € ॥ यज्ञस्यायातयामत्वसम्यादनाय त्रैधातवीष्टिः कशवयेल्याड् -- “सर्वान् वा शत्यादिना । इष्टिपशएसोमदविष्ोमासकत्वाद् राज- सूयस्य तदनुष्टानेन यन्नक्रत्विव्यादयः aasafsar भवन्तोति | (तस्यः यजमानस्य wfaaraq: क्षतत्वादवशिष्टः ‘aw यातायामाः गतसारः ‘sa’ (भवति'। ‘ay यन्नः श्रस्ाद्" यजमानात् क्षतावश्िष्टलेन ‘awe’ पराचोनः ‘sa’ भवतिः। यातयामत्वपरिहार मुपपाटयति- “एतावानिति । एष वयः" ऋग्यसुस्पामात्क-त्यवयवो ‘Ae. यत्परिमाणः सर्वां aw: एतत्परिमाणः खलु । ‘ae त्रपवयवस्य वेदस्य एतत्" खरूपं "क्रियते, धय एष भ्राशयो योनिः; ‘aq aa ‘aaa तेगवयवेन ‘aq ‘ga’ ‘any आरब्धवान् भवति, aut सति श्रस्यः ‘Qa’ श्रगतसारः स्यात्, AWATATA न परा ata: स्यात् ॥ १०॥
~ ---- Oe
^ का० Blo How. ७. ३२ | १9 = † “चै धातय्यदवसानौया-षति Ate Wie मू० १५. ७. RET!
२८० ॥ यतपधत्राद्मखम् ॥ ( ध्प्रण अत्रा
सर्वान् वा इत्यादि | व्याख्यातचरम् | Farag “gf; रपि' gaweaa प्रणस्ततारव्रावरोशव्या › भरतः ्रनया' Fare ग्यापि मम ‘se मसत्' यागः क्तो भवतु । “भनयापि शच्या ‘qa’ अभिषिक्तो भूयासम् “दतिः भअभिपरायेन auras कायेत्यधंः। “तस्मादा एषैति, निगमनम् ॥ ११ ॥
एतस्या विनियोगान्तर मप्याह-- “रधो य दृति । ‘avai वहुतरं ‘ay afaut "दद्यात्" तस्यापि afaafa कमि arya भवेत्। सा च भवन्ती भ्रागन्तुकलतवादन्ते एः भवतोतयु दवसानौयेति व्यपदिश्यते। ररिरिचान;' परतिरिक्ञः "एतत् खलु “सहस्र” ag वाचः" वागायतनात् Pazar योऽयं ज्रयवयवो वेदः ‘aq’ तेन ब्रौ्ादिपिण्डातकेनाधि- याश्गिकैन व्येण वेदेन भुनराप्याययति' भाषूरयति। “तस्मा दिति, निगमनम् ॥ eet
भरथो ये awa भित्यादि। wen, (संवकषरं वा भूयो वेति , दौघंसतेण सम्बध्यते । “ad मेषति, वेदतयस्य पोरोडाशिकधातु त्थीतेनेह कर्पनादित्यभिप्रायः ॥ १३ ॥
अथो हैनयेति। भ्रजातशवोरपनत्यम् “प्राजातथववः' तम्, भद्रसेननामानं राजन्यम् , भ्ररणस्यापत्यम् “arefy:’ ऋषि रुदालकः -श्रभिचचार' श्रभिचरितवान्। “fey किलेति। ‘faa किलः site भेव way भ्रभिचारेण a हिसित- वानेवेत्यथंः। एतस्निव्र्े शुतिर्याज्वरु्य' प्रमाणयति “gfx ह स्माहेति। ‘se: aft “एनया दघ्या ‘wae’ खानं बयौविद्याशयम् च्छिनत्"। (तस्मात्, परस्य खाननाशाथेम् एतया" भ्रभिचारः Awe ea: ॥ १४॥ `
(५अ० VATe ) ; पञश्चमकाश्डम् 1 २८.१
“wat हेनयापि भिषज्येदिति ei waar दध्या कथं परक्तताभिचारपरिषहार samy तं कौसुतिकन्धायेन समयते — “यशे वे कयञ्चति। waa यदुगुणादिमन्तेण नाम was क्रियते, तैन परक्षतवाधा परिङ्धियते, ‘faq’ किमुत वेदव्रय- रूपयानया Taran भ्रभिचारपरिष्ठार दति † ॥ १५॥
कात्यायनेन राजसूयाम्तःपातिनौ fafe age यद् दच्िणा- दान मुक्तम्- “तिखस्िस्नो दक्तिणा ददाति शतमानानि बरह्मणे aasta वासांख्यष्वयवे गा मग्नौघे-द्ति ¢ 1 तदिद मिदानीं विधन्तं -- “तस्ये वोणोति। शतमानलक्षण सुरा पुरस्तात् § | “a Gaga, wars aa— ‘ag fea प्रचरति' हवनादिक मध्यय्वगवत् न करोति, ‘a ya’ उद्वाता द्व न स्तोत्र प्रयुङ्के, “न शंसति" शोटवश्छस्तः a पठति । तस्मात् ‘a’ ब्रह्मा यशोरूपः। ‘feta@a’ अपि (किश्चनः किचित् नन कुवन्ति; शिरण्यं साधनं ar यदव्रादिक मुपभुष्लते, नतु शरण्य मेव भुक्नन्ति। भतो व्यवहारादिषु सुवणं दत्तेऽपि तस्य खरूपषानिनांस्ि, भत- स्तदपि यशोरूपम्। तस्मात् ferme तस्म्प्रदानकतवं युक्त fara: ॥ १६ ॥
“fot धैनूरिति। पथखिनौः सवसा गाः होते दद्यात् ^ उभयोः परस्परं योग्यता माह- भूमा वे faa इति।
eR td $$ Karrine ers et ene ~ क nr nr a rrr SE nA A A ० म णान ee
८५ ~
+ “मैषन्याभिचारयीरप्येषा- दति ate ate Fo १५. ७. ३४ |
† “एतयैव यखेताभिच्वयेमाणः ; सर्वो a Ue यक्षो यत् ब्रेधातवीय् सवंणेव यत्तेन gay नैन मभिचरनस गुते"- ते" To २. ४. ११. ७।
{milo Ble Ao \५. ७. RBI § ४. ३. RB— To ३०१।
e
६९२ ॥ शतपत्रम् ॥ ( प्रण Sato )
तिख्णां wala yaw, होतुरपि नानामन्वपठनीर्त् ; WAM शहोष्सम्प्रदानकत्वं युक्षम् ॥ १७ ॥
“fa वासांस्यध्व्यव इति । दयादिति te: । sara सर्वशरीराच्छादक्षत्वात् वाससम् ; भ्ध्वर्योरपि mania विस्तारकत् मस्ति; “यत्नस्य माश्रां विमिमोत उ तः”-इति- मन्वर्णात् #। aa “तव एकोऽध्वय् :*-इति यास्कचचनम् † । यज्ञस्य मात्रां शरीर भिवयर्थः। melt विधत्त “गा ममोध इति ॥१८॥
एता efam: aya संवत्षराकना प्रप्सति-- ता वा एता erenfa wtf शतमानानि, तिस्रो aaa: , alfa वासांसि, इति नव शुल्युक्तानि ; वल्षसदहितानां पयखि- नीनां दानस्य fawarq तासां वसा भ्रपि तयदतिदादश। waiter ब्रह्मणा सह परिगकनाभावात् तदृचिणां विष्ठाय wien दक्षिणा samy) “गा मम्नोधे-दइति yaa दकत्तिणा- विधानात् पैन ay परिगणनपक्ते sate भवन्ति; संवक्षर-
ee ee ee ~~~ [३ "+~ च = ~ -~~-~ ~~ ~~~ ~~ ee i ~ --~ ~~ ~ ee
+ Fo Ho १० ७१, ९१ WAV! |
† नि० ९, ३. ३ द्रश्दयम् ।
t “चै धातव्यारुपरयेयोगात्"-दति का” श्रौ" Zo १५. १०. २५ | अचाहुरेवं॑कर्कोपाध्यायाः- “चे धातच्येवान्मे भवति; orgy योगात्। saws vera इति म चवानयोषिकस्पः ; seat sate) तेन atau सुदवसानौयत्व gaa ; उदवसानौया सत्रिधौ पाठात् उदवसानोयेवोदवसानौयेति seat । तथा च पाटः- ‘aaa aide मसटनयापि दया-द्ति। ce दहि
Tay सवकारस्योपान्य' ब्राह्मणं सौज्रामणौमाम, wer गु द नर waa Wa ॥
(Ao Yate ) ५ पश्चमकषाण्डम् । २८३
शपि atte: + चैतादिमासाः » een , यदा मलिश्हुचो पिति तदा वयोदथ । भतोऽश्या द्रेदादशकप्रालसंस्तङपि- कत्वात् संवत्सरसम्िततम् , परतः संवसरङूपाया दृष्टः ष्ादश धोद वा दक्षिणा gar cae: ४॥ १८॥७[५.१५. ]॥ इति श्रौसायणाचाये विरचिते माधवीये वेदार्थप्रकाक्च माध्य न्दिनि्तपयव्राह्मणभाघये पद्चमकाण्ड पश्चमाध्याये पञ्चमं ब्राह्मणम् ॥
2 FRE PE KEES
Tawa प्रकाथेन तमो हारं निवारयन् | पमथांशतुरो देयाद् विद्याती्ंमश्र; ॥ ४ ॥
ब्रह्माण्डं गोसहस्रं कनकहयतुलापृरुषौ BTA ,
सप्राभीन् पञच्चसौरौं खिदशतसलताघेनुसीवर्णभूमीः | रत्रीखां सकावाजिहिपसहितरधौ arate: सिङ्गणरयो , व्यथाणौ दिश्ठचक्रं प्रथितविषिमहाभूतयुक्षं घटश्च ॥ ` धान्चाद्वि धन्यजन्मा तिलभव age: Bus avg: , matey क्षपावान् गुडज्ञत मजडो राजतं राजपूण्यः । weit wera लवणज age: णाकरं चार्कतजा; । रब्ाण्यो cared गिरि aaa मुदा पावसाश्षिङ्कणाय; १ ॥ `
~~~ ~~~ क. aD TT LES ERI stein were, o
* यथोक्तं" शति च ।
t 'सौरादिमासाः'- हति च, क ।
‡ एष ब्धातवोयः Fo सं° २. ४. ११--१४ अुवाकेषु wee ® अवदराौष्न्य दितोयाध्यायान्त (१९२ ए ) द्रया |
FER ॥ MATTATU AH ॥ { se om
इति शरीमद्राजाधिराजपरभेश्वरवै दिकमार्गप्रव्तंक- श्रीष्टरिररमहाराजसाम्बाज्यधुरन्धरेण | सायणाचार्येण विरचित माधवोये Aznar माध्यद्दिनिशतपथत्राह्मणभाष्ये TEARS पश्चमाध्यावः FATA: ॥ ५५
+ fa पञ्चमकाण्डे AGT प्रपाठकश्च समासः | nag सवं नाम vega काण्ड † समाम्
Gy .(.. (9 \\ 19
, ९५6\ ५34 ८। Received on ०७५१७७४० 997904 SES 9 ehEseeLY
Acknowled G ५८1. Be ‘ a + "४१ } 4941
— wee
[ता + दस उत्तर fae ‘alear— णेव वः, ‘atearet. dau, न, घ) A Pate WA, २ Flo २३ क°, १्२क०, क्रा १० कण, धतव्रार OF ६ ३५ Fe , as qo | तदा खङ्लनयास्सिन् TSH १९ । A सम्य अचर पश्चमे कार ब्राह्मणानां सषा; { \ प्रपा {दितीये ७, तीये ५, चतुथे 9 ; THAT २५। ८ ater प्रथते प्रपाठके १९७, दितौये १०४ , DATA UE , ad तदेतल्य ेखद्कलगयात्र ४७१ कणिकाः श्रुता cle सिद्धम् |