` SHADDARSANA-SAMUCHCHAYS

KY

HARIBHADRA

WITH

GUNARATNA’S COMMENTARY
TARKARAHASYA-DIPIKA.

EDITED BY

LUIGI SUALI, Px.D.

Or

BOLOGNA.

CALCUTTA :
PRINTED AT THE GAETINT MISSION PRESS,
AND PUBLISHED BY THE
ASIATIC ¡+ त १)
1908.

न

PRELIMINARY NOTICE.

meen ()---.~~

In preparing this edition i have made use of the fc
material :—

(व
[
$

f, Por the sext of the sitras of Harihhadra alone.
4,—This Ms. contains the silt.us “and an avadl |
3 fehos. The text, in the middie f the pages
11 lines, x 47 akearas. *
G.—- MS, of the Library of the Decean College. Seek ”
Bhandarkar’s Keport on the search for Sauwkrit
nuscripts in thy Bombay Presidency during 4
years [os 1-85 IR8h-865 and 1386-87, No. 1887
3 folios, Text with avacirni. Text: 10—-15 tines
> 42-40 aksuras The avactrni ts in both these MS.
the same, but l have not found tho name of the
author, The age ov the W5.1n nut casy to determine,
but A scoms vo be older than G ^

D.— MB. of the Library of the Decca» College. See
Bhaudarkar, loc. cit. No. I3st—24 {. > 171 *+ 52
aks, ‘This MS. contains the text of Haribhadre
with & gommentary that is but ar abstract of the
commentary of Guyaratnastri. No date,

E.--An old MS. of 27 fol. x 151. श 59 ५४१. 1! contains,’
„ fol, 4-254, the sitras of Haribkadra an

. she same’
commentagy as 1)

The folios 25°—27 of the MS. E cortaining Hari.
«+ Shadra’s text only

च

Il. For the siitras of Haribhadra and the commentary sof
Gunaratna ~~

B.—An old and carefully written Mf. in the Library-
of the University. of Berlin. ५० A. Weber Vers
_zetchniss der Sanskrit-urid Pré’ it Handschyiftén, ete.

th vol. p- bes 1610 (नम. or fol. 741). T°
प nsed a beautiful photograph of thit MS. taken
# y Professor Count FLL. Pallé, and afterwards -om-
Spared Joubtful pagsages of if with the original,
“Bis the best and oldest of my MSS. ; together with ¥
it furmy the basis of the present edition —8n f.
> 11. > 4Y ekshara. No dade,
~A, good aud old MS. 61 fo. x 191. 8% akeh
Belonging to Professor Hermann Jacopi. No dite.
jP—A inode MS. 68f. x 18 LK 62-9 ahel. Sumvat
» ` 1958
K.—Fol. 98 x 151. x SR कष Thi. Me. boars no dace,
wut it seems io be old.

The MSS. 4, BP and Ko have Leen prousred and han Ty -
lent me. by Vakil Keshasial Premchaud [AL 1.1. 4, of
Ahmedabad. 1 have much preasure in publicly aknowlel,
ing my indebtedness tu him for कका रल endeavonrs in
the interest ot this work. My vest shanks are ९, 1 (नपृच्छ.

‘to the aathorities of the Geel Library for lenciug me 8. ध,

and especially to my) teacher Professor Dr, Hermami Jacobi,
who ot only lent me | is V5. and aiforded me an opportunigy
of Mmyparing the abeve memtioned MASS of the Dercvar
Collage Livrary, bat also, by his advice ad ansistance, त
oflectunlly aided we ie preparing tue text of this editicn, |

ow Yuan Svar.
Bown af hi., 2014. May, 1905.

maa ऽधिकारः |

~~ ० --

इयति विजजिमरागः केवलालोकग्राले)

पुरपतिमसेवः Haw ATzZa: |

-चदसमममयाेश्चात्गामौयंभाजः

aaa fara भजने ॥१॥

^ ग म faa धिये भवतु यत्याद्!दटागामले

भस्मोदतदुतकेकाषटटनिकरे दृश्यन्ति सर्फयमो ।

संगो तिहा रलुक््यतिकरानिष्टाविरोधप्रभा-

वा धासभवसंकरम्रशतयो दोषाः परै रोपिताः॥२॥

वाग्देवौ संविदे भः erat या स्वेदेरिनाम्‌ ।

धिन्तितार्यान्‌ पिपन्तोह कण्यवज्ञोव सेविता ॥ ११. 10

गला निजगुरन्‌ भलया षददरनसमुचचये | ।

Aat wut gt सञान्योपङृतिदहेतवे ॥ ४॥

दह हिभगति एरोयदधि्वतां महतां परोपकार संपादमेष

wit खारयपपत्तिरिति मला परोपकारेकप्टक्तिषार-
उदुरेशद्तसषयधा सविर दणाजनितजगव्वनतपकरारः Wyn 15
Treen ultra चाकिनौमश्सरादषतौ- . ।

भकनोपकेगोधिवुतो भगवान्‌ EGRET

धल्टशंनसमुश्वयः Teg |

वाश्यख्लरूपं fast तत्तदौ यद्यन्यविम्रावघारणए्प्रकिविकोगे
स्वानां सकलानां विनेयानामनुरह[विधित्सया स्वन्पगरन्ये महारथं
Raa षडट्पनमसुच्चं श्रां प्रारभमाणः ग्राक्लारमे
मङुलभिधरयोः साक्ञाद्मिधानाय संयन्धप्रयोजनध्ेख सशव
नाय प्रथम श्रोकमेनम।ह ॥

सदनं जिनं नत्वा वीरं स्वादादरेशकम्‌ । -
-सवद्श्नवाच्योऽर्थः HVAT निगद्यते ॥ १ ॥

सत्‌ ग्र्ठद्िद्यमानं इन्द्रख्िकद्धानाप्रेखया ane वा दपं
Qe aa STATS] YU, म कटूनि | अशत Rae
land waa acai aaa च यख्य, स
wom, Saw मवेदर्ण चेत्यर्थः, तम्‌ । wha वि्रषरन
श्रौतरधमानस्य भगवरनो जानातिप्रयमातिर्‌पमदन्‌ | eet
सद दित्.कलनरा स्वाम द्रादिभिरभ्यर्चितं wha मतं थस्य, स
भद्रभरमम्तम्‌ | धनेन च तदौयद्प्रनस्य त्रियुवनष्रज्यनामभिर्‌ ।
› धानः Tawar जचिभुदनदिभोः सुतरां `चिशुवेनपू्छत
व्यनक्रौति पूजानिश्य प्रचौकरत्‌ । तचा शयति wane
fangfafa जिनम्‌ । -अनेनापाचाप्गमापग्रयजुदेवौभवत्‌ ॥
i धदिदवेदनखमतरदतवस् mal । faw:
WW | aaulwarfaqeratatan षा
मिशार्यीगमिशाप्योभयात्मानेकाक्त “ra ॥ भनु ^ कथं
दद नासा परसारपिरद्ाषिणाममौषा वगाः , aga?

[ प्रस्तावना } ह

भवयः येषां भिःमापेचतेया eer: waar: enfefa
वेल । saa शद्रपि giana निजनिजमतमदेन परणं
विरोधं भजन्ते, त्वि aati, मप तेऽपि तम्र
थे भिचमापे्ाः मन्त्‌ः मसूोनोनतायद्न्ति saat | मःगतै-
Cama, परावयेनियल. Havasitel gy परस्यरविविकर :
गि्यानित्यल मदन्त प्मान्सिपौ च, मोसांमा्ः
grad fuaifirg शत्यानित्छवे eaedst सामान्य
anedt mea fag च, vfgeaaerataateda-
URNA APART, Maas aT feha श Wee Ge
aqnaarta Gaede Ya rai ate mea, Bo:
aasiq पापेचाः मन्तः waiawat अनिण्डन्ते निरपः
व्लन्यो रेन गरम्यमाना नभौनलिनायनत रत्य Fate ॥
Rae देशकः सत्यवक्ता MMAR | UTR
ववनातलिगरद्रमचकयत्‌ | तदेवं चवारोऽ्ातिग्यः गान्त्रहशः
साचादाचर! चरे । तेषां रेद्रुहेतुमद्धाव एवं भायः ¦ घन्‌ एव
(निष दोषचृभेता, तत एन WTR: | यत एव मज्ेरत एव
म्रूतार्यवादो। यत एव षहूतायेनार, तत एव जिभुवनान्यद्यै
दूति। ए्वैमक्तियचतुष्टयोप्रवर बौर महावर वतमानतोर्था-
धिप्रतिं श्रौदषेमानापराभिधानं सला मनमा तटतिग्य-
रिनानेमं ब्दा तदुश्वारेन कायेन श्रमो भिरोलंगनेन घ
प्रकिधायेत्यथेः। vtafcd मद्रललमभिदधौ । मध्यमङ्गलं
तु “जिने देवता तन्न रागदेषदिवजित" रत्यादिमाः

स्न

i A

षडदप्रंमसमुन्धयः सटोकः।

` जिनमतकौतेनेन कंतेरतयिथ्यति । wears पुनर भिक्ष्य-
तात्पयाचैः प्यालोच्यः दुवुद्धिभिरि्थच द्धिग्न्दसन्दनेम
वच्यति i तस्य fafawerfy फलमिदम्‌ |
तं संगलमाईए asa way य षस ।
पड्म मत्यस्यारिग्धपारगमणापए जिद ॥
नस्मेवा विग्धन्थं मज्छ्िमयं रतिम च agai
श्रवयौ च्छि(त्िनिमिनं {म्छपसिरसादवंससप ॥
aie wage. तच क्वाप्रययम्भेत्तरक्रियामापेकपां-
naa पतति कियापटमन संबन्धनेयम्‌ । को aga: भयं
10 gaat: ¦ wife भनमेदापेच्या ania यानि
दर्भेनानि atgratfa amet -वा gettin ita
तचचप्रमाणादिलकच्णः सदपेण way निगद्यते ऽभिधौयते ।
भवेत्यनुक्तमथयनारयाद्‌ मन्यते 1 एतेन साचाद्‌भिघेयमभ्यधात्‌ ॥
संवन्ध्योज्ने तु सामर्थ्यादव्रतेये । सवेद भेनवकष्देवः-
15 तच्ादिन्नानभुपे्र, to wre तस्यो पायः, एवमुयारः पेयः
संवन्धः afeat दर्यः, प्रयोजनं तु दधा, कतु; श्रोतुश्च ।
इयमपि sar, श्रनन्तरं परपर च) कतुरनन्तरं प्रयोजनं
सल्ानुपष्ः। ओरतुरनम्परं सवेद शनाभिमतर्देवत्लभमांणादि-
श्चामम्‌ ¦ दयोरपि परपर पुमङयोपादधियदग्मानि sar
20 ेयान्यपहायोपादेयं, Were, परपरथागन्तदतुषटवाक्िका
सिद्धिरिति ॥ मन्वयं शाख्लकारः स्वंदभ्मैसेबन्धोनि पाणि
सग्यदृपररिशवायैव परोपकाराय प्तं राख TAT, तत्कथ-

=
{ प्रश्षावना |

मनेनेषेदं माभिदधे wextya दशनं हेवमसुकं दोषारय-
मिति चेन्‌ । प्यते । दर्‌ सवेदुोनोन्वमिसयतया HANA,
तानि arena farts चितो नातिक्रामति । ददभिदं
देयमिदं चोपादेधमिति न्ुवाणएन्तु प्रत्युत सतां सवेदशेनार्नां
वानादेयत्रचनो वचनोयतामश्चति | AAT aN न
परोप्रकारा्या acta: | कुत एवं भाषमे ! wae द्यामि |
ये केदन मादृग्राः श्रोतारः खचमन्पिव्न सेयोणर्दय-
aaarat व्भिगं च जानोयुत्तेषां मवरद्भमसुतन्यं Gane
र्त्र वुद्धिभवेत्‌ । मतदग्रेमानि तादन्नियोतिद्धःभि-
walfai तेषु च कतरत्परभा्षदिनि न प्ररिन्छद्यते;
तत्विभेतेदरनेदृ्ानिः प्रयोजनम्‌ । यदेव हि ea रोचते
तदेवागुटेयसिति ¦ एवंविधाश्चाविभागन्ता ्रखिन्काके भय-
सोऽनुञ्यन्ते । AT Mea दूरेदपकाराय "प्क
Sia प्रभ्रतानुमपक्ताराखपि प्रदत्तः प्रबभ्रव, ततश्च लाभ
मिष्छतो मूलहानिरजनिष्टोनि उत्‌ । भ, शास्ठकारालोय-
कारायेव टततात्काणपकारारिदधे, विगेषदारेष at-
पादयविभागस्यापि फुतिपवहटयदयदेचचष्ट मदना त्‌ |

wae) aE जिनं मला। eat स्ते च

„मधस्ाितपाधुषिद्येकाथेनाममालात्रचना, । सदां न
एुभैरसत्यं . दशेमं ai थस तम्‌ । ` नमिति विप्रेखम्‌ ।

wafanaety भिनानामेकतरं रागादिधचुजयासाखयनामाने

जिने वौतरागं भला । एतेन पद्शयेष, दतुितेरपि Fry

ah

10

20

५६ षद्दध्मसरुरयः सटौकः |

सन्योन् मतभेदो नाणोनि सितम । तरिं ेतामरदिगम्बराणां
कथं धियो wate एति Gr उशते) मृष्तोऽसौषां [मधो
न मेदः कित्‌ पाश्चात्य wale ॥ ste (जनम्‌ । श्र्वरम्‌ ।
श्रः स्त्यः, श्रः कपाः, athyr | शा, चर, उ दति
म्टरदययमग श्रोमिति form) aeivafe agnmeta
श्रयत MITA AT, | Hagia yee are
मतमता-'; fans Gray ॥
AAT RTSTTE USE | स्यादाद्‌ wlan न्दते -द्वविङक"
दरति BRGY RTE aagalecion genet:
2" Me च्छदिन wey Fete walk Alears ar
श्यति त्त मोयन्नतापासनेन तगृकरःति यसव्यादराददे He, :
कम ९ mee के कायनौ wfes” af कर पचनम्‌ |
सादाद कं पचनं यस्य तन्‌ | श्रतेन कपरपेन प्रका.
नामन्रपाणां atgictat waa तद्धामाणदादिचरकम्रमुलाण
“व्व भअतानादु्टटदमारि वचनम्म्यर्ः; निनं दला मया
मवदश्नवाच्योऽनां निगद्यत Ta गन्धतः | श्रच च
नमनक्रिया प्राक्तानमबन्धिःने wim EET,
गिगदनक्रिया तु aA | ते Baa GMAT क्रियमामे
नानुगपक्ते, श्रपरथया मकरब्धवरहारोच्छदप्रगकरमत्‌ । न शैवं `
20 भिन्नकालयोः क्रियौ रेककर्दकता atgat संभवति, aa
कणि तवस्छन्धपगमान्‌ ॥ -
„ व्रतः कशिद्रदधमतम्य पर्ततयन्धस्ादावबुकरेमोपादेयतां

^ प्रताम्‌ |

aac afencera opfanomiggadfa बौद्धमत-
; १२ पुनरि सुखिनं TEM । VAST परर कनानां निर-
SATA यन्णाम्तराद्‌्रसेयः | ava नस्य fiigaren
सथदपरनतां सकपरदग्रनजेटवरनत) धांभदयनार्व्सिान्य-
याना Saar जंनरणनस्पोधादेयता भूता RATT |
ततौ नाकाद्न्दनाराकायामन्यदनतरिमगानःमन्नानामणपरारः
aga मेभक्तौति, पेद्िभागम्बापि अच्जितलात्‌ ॥ तापर.
कथिम । 48 यपां waremaatena al a®
yaaa wee a भंविपौ, तेषां का द्रति)
उद्यत ) Bara न wf, ते दषा । wR रागदेषा-
सधन AUTH, WR पुमा रागदेषा दिकार्यकशृषितिला-
हुबष्धदतमः। ये दुयामचतशनेषां प्रव्ननापि saneg-
Pare a: कतु gona, विं पुनरपरेफेति तानगरष्
meas afer विग्रेघयादत्या सल्टासद्यमतेविभामऽः। न -
स्थापय we! सदफनमिति। वोर कथं शतम्‌) सट्मेनम्‌।
पनः साधर meine दृति यावत्‌, तेषां दमं
TREATS यथावद्‌ प्लपरीक्ादमनिन
amare BAe) एतेन ATE यधवरद्‌प्वा-
feandaa परौदौयमिति उदितम्‌ अथवा wi
साधूनां देने तचवारधग्र्धानद्षएं यात्य aia: + श्रवा

५

=

bet]

wat fara जोवादयः पदा्ासेषां दशनं यथावद्‌- |

वलोकनं यमादौराक सदगेनखम्‌ । कत एवंविधम्‌ । थतः

iA

CJ
११

1४0

षडर्रनसमु खयः सटोकः।
क

#।

श्यादराददेशकं, प्रारुकरसयादरादभाषकम्‌ । एवं विधमपि क्रत
द्याह ¦ यतो जिनं रागदेषादिजयगशौरूम्‌ । निनो, चि
शततरागवादसत्यं म भाषते, नत्कारणाभावादिति भाव ॥
TATE MAT ॥ एवं Tega भवेति चेह.
Hara amagivafeal विधास्यन्ते eee च
amd मध्यख्तयः छमभ्वगवङलोक्य पश्चान्‌परमतान्यथान्नोज-
विषयमे. ते सत्यामत्यद्प्रनविभागकपिः स्व यसेवावभोत्यन्ते |
विसाद चमम्यास्ा क रणानर रने नि । एनेन सन्दा से धाच्ःधं
areas दिनं द्रष्ये. मल्यामप्यदपरनत्रिभागपरिन्नानो-
पायद्च॒ हितनंद्यातरामि डितोऽवन्तवयः,. gratia
सत्थासव्यदनविभागस्य करणात्‌ । तदुक्ं॒पृज्यश्रौक्रिभद्र `
सूरिभिरेतर लोकतत्वनिष्ये ।

qua नः म भगवान्‌ रिपवोऽपि मान्ये

साचा दृष्टचर णकतरोऽपि क्म्‌ |

wat वचः सुचरितं ९ पयग्‌ विगरषं

कौर गुणातिग्रयलोलतया faa साः ॥ १॥

पक्षपातो नमे alt न दषः कपि्ादिषु)

सुश्िमद्रसमं यस्य तस्य कायः परिग्रहः ॥ ९॥
प्भुभौ हमद्रिम्दरिणुक Trae ।

ग agua fa genet न देषमाभादर्दिः परेषु ।
यथावद्‌ प्रल्परौ चया तु ANAT वोर wren fire: स्मः॥९॥

rf 1

[ प्रह्लावना }

HIT THANG सु प्रकामतः, उ च waA-

क्रान्तः) तत्कथय MaMa nga मोऽभिधातुं .

गनो, जेनादन्यद गनानां परसमयापरनामधेयानःमरस्यातवात्‌ |
axe सतिष्धते श्रोभिडूमेनदिधाकरेण
MATA यणा तावद्या चव इलि नयदाया |
जात्या AUN तवेदा चव परममया ॥१॥
am) } wea वस्तुनो य एर्देगोऽन्यदेण
भिरगेस्तम्ध यदव्पारफ aout नयः) म एव च
वचनः उन्यते ; Walesa Bie aa
एक्‌ पाम्‌ सिनग पनर दापनं धावन्बाऽवधारणप्रकारा; संभ
afm, तारेन्तो मया श्रपरिण्द्धा wat) ते च वदनभागूं
wea adhd गायार्यः । मर्मन्‌ वसुनि -यावनो
WRT “MITT TATE एवाचकानां शब्दानां
arnt शवधारणमक्ञार्‌ भव्ति, तावन्त 0a भवन्ति मयवाद्‌,
नथानां तत्तदकंदेश्ावधार्णपरकाराणां वादाः प्रतिपादका
WIR | यावन्तो AVE एककाग्रा्रधारणवाचक-
श्रष्टप्रकाराः, तावन्त एव परममथा परदग्रेनानि भवन्ति,
सेच्छाप्रकन्पिततिकश्यनिषन्यमसात्परममयानां विकल्पानां
` शासंख्यलात्‌ । श्रयं भावः । यत्नतो अने तत्तद्परापरतरसतेक-
: दे्ामामवधारणप्रतिपादकाः गब्दप्रकारा भवेयुस्तवन्त एव

पररभया भव॑न्ति । ततलषामपरिभितलक्ेव खकल्यनाशरिष्मि-

चटितिकश्पानामनिबतलात्‌ तदुत्थप्वादानामपि त्स॑ष्मा-
„

ee

~
ot

20

BQWARQAE: HET:

ufterwalfefa) तदेवं मणमातिमाः परसमथा भत्रज्ति ।
श्रथवा emer दितोये्गे एरावदुकान) We marty
जिषश्षधिकमि परिरस्यायन्ते | azar ययं |
अरभिद्सय कििरियाणं शक्तिर यवाईैष शे चूलो ।
अक्नारिभर waz? वेण्डयाण sete et
ST Ur: wales गतस्‌ । क्रिरियाणंति क्रिः-
वादिनाम्‌ ॥ नते क्रियां कीरायम्िलं aes:
तियावादिनः, मरो चिकुमारपिोलूकमाठरप्रशतयः 1 तै
पुनरसुनोपःयेनागोत्यधिकरशत्क्स्यः विषयाः! जवानी.
0 वाशतवन्धनर निजरापुष्डापुष्णमोचकूपाद्व पदार्थान्‌ -पर-
पाशा यद्िकादौ farwa जवपदार्यश्टाघः स्परमद्‌ावृषन्य-
खनोयौ | तयोरधो नित्यानित्यभेदरौ, वबोरग्यधः कारेशराकः
नियतिष्वभावमेदः पञ्च न्यमनोयाः । aad दिकन्णः
waar: ¦ तद्या ॥ |
1s श्रभ्ि भौवः खतो नित्यः काते इत्येको fame: | wey
च विकन्पस्परादम्येः। विद्यते wear संन रूपेण
fay कालतः कारवादिनो at | कानवादिनशच wa a
मन्तया ये कालहतमेव जमन्छवे Ra । तथा eA प्राङकः।
भ काणमन्तरेण न्यक ग्नोकशका रा दिवमस्पतिदुसुमौद्रमपल-
४0 बन्धादयो दिमकणानुषक्ौतप्रपातन्चगभाधानवर्षाद्यो |
बतुतिभागष्पादिता िगशष्कमारयौवनत्रलिपलिनागमाद्यो .
अवख्याविगरेषा भरन्ते, मरतिनियतकृ्लविभागत एव तेषा

ae

| प्रक्ावरमा | १९.

सु पलभ्यमामत्वात्‌ । wees सवसवयवम्यरयः भवेत्‌ । मं
चतेदृषटमिष्टं वा । श्रपि च) मृद्मकिर५ न करान्नमन्नरेष
रोके भवनो gma | व्री तु कालक्रमेण । wae स्याल
ग्धनादिसमप्ौसंपकःमंभये श्यमरमयेऽति तष्दाभाषौ भषेत्‌ । न
क भते ¦ AERA aaa कामररमिति। तया चोकम्‌ । 3.

a कनवयर रमवाकरुमाष्दिमम्‌ |, ।

afa.veras रोके तदमौ कारणं fey १६

fe र कालान नैव भुदरपकिरपौच्छते :

maniedtayaste ततः कलाद्मौ मता he |

arate च गर्भादि भके खादखम्यया | io

Wetangaarata तेदुद्धैवात्‌ a a

orn Gala aia कालः संहरते war: |

काः Bg जागति कालो हि दुरतिक्रमः ॥४॥

शरन परेष्टहेनुमद्धरसातदिति पराभिमतव्रनिवापुर्ष-
खयोगादिरूपरेतुषद्धातमाजादेव वदुद्भवादिति भधुद्धव- 15
परषञ्त्‌ । तथा कालः पचति, प्ररिपाकं नयति परिएतिं
नयति भूतानि एषिव्यादौमि । तथा कालः Seca प्रजाः,
पूपा चापम्या्य valerate प्रजा लोकान्दापयति ;
तथा gre: सुरिषु जगति, काल एव सृप जगमापठो
रकतोति भवः। ताद्‌ हि स्फुटं दुरतिक्रमोऽपाकदुमधकधः ०८
काल दरति
उतेव प्रकारेण दितौधोऽपि पिकश्पो मवरं काशवादिन

GR घडदग्रंनससु्चयः GER! |

tf ame terafea दति वक्षयम्‌ । ager; whe
aa: खतो नित्यः शृश्वरतः । Sacarfery.ad waizhaced
मन्यन्ते। tat च. महमिद्धनञानराग्यधमेशवये र पचत्‌ष्टं
प्राणिनां च पवगंयोः प्रेरकमिति 1 सदुक्रम्‌ |
; 'पानमप्रतिघं यस्य वैरग्यं च जगत्पतेः ।
tua 34 धमथ, सरसिद्धं चतुष्टयम्‌ \ ९॥
sat जन्तुरनो शोऽयमात्मयः संखदुःख्यौः |
दैखरमररिनो गच्छत्‌ खगे दा awa ger इत्यादि। `
वतीयो fan श्रा्मवादिनाम्‌ : simarfeat माम
29 परुष एवेदं मवेभिन्यारि प्रतिपत्रा: ॥
aq faa नियतिवा;दमाम्‌ । ते छयेवम। ङः ।
faafaata त्वान्तरमभ्ति यदश्ादेते भवाः eaifu निथतेतैव
Siw प्रादुरमावमुवते, नान्यया । तथाहि । र्यदा चतो
भवति तत्तदा तम एव नियतेनैव ete भवद्‌ प्रशभ्यते |
1: रन्धया काथकार एव्यवभ्टा प्रति मियनशट पव्यव्या ख भ॒ भवेत्‌, `
" निथामकाभयान्‌ 1 तत॒ एवं कार्यनेयल्यतः प्रतौयमाभामेमां
feafa को नाम प्रमाणपयकुश्ललो बाधि waa मा
पापद्न्यापि PATTY ATA: । तथा चोक्रम्‌
नियतेनेव रूपेण सवं भावा भवम at
2 ततो नियतिजा Wa angearqaua: ॥ १ ॥
यद्देव -यतो यावकतकषदैव.तैतस्तथा । ` `
निधतं जायते न्धायात्‌ क एनां बाधितुं चमः | ₹॥

is { पक्वा RR

पञ्चमो विकश्यः स्भाववादिनाम्‌ | सखभाव्वादिनो `
WUE: । इद yt: wa एव परिणएनिः खभावः } मर्वे
arab: स्भातवशादुपजाचन्ते | मयादि। az. gait भवति
न प्रादिः) नन्तम्धोऽपि पट उण्जावतते न उरादिः। एतच
ग्रतिनियते भवने न नधा खभावतमनरेण धटासंरद्धमारोकनै। 5
` aaa AT भः वक्तसमनभेयम ¦ तथा चाङ्कः। '

के: कण्टकानां प्रकसंति Aes
विचिप्रभावं anafeut =,
स्दभावतः अवमिदं प्रत्तं नु.
(का्मचासे तं कुतः प्रयवः ॥ १ ॥ 19

वदथा: HMRI Vata gfe: ¦

फलं च भलुं तस्या वद्‌ केन विनिभ्कक १९॥ verte |

श्रपि ^ श्रालतामन्यत्कायेजातमिर मुद्पज्गिर्पि म
खभावमग्लरेण भवितुमर्हति । तथाहि | wera ts
सामग्रौसम्बेऽपि म ककदुकमुद्गानां परङिरपशश्यते | 15
THUR न भवति तत्तदन्यन्तिरेकानु विधायि तत्कत-
मिति) garam -सुङ्कपकिरयेष्टया ) तत सकरमेवेद्‌
VO खभावदहेतुकभवसेयमिति |
wea इति पदेन wan पश्च विकश्याः । एवं x
OEM द्यनेनापि पच शब्नते । परं ९ति परेभ्यो यादकतेन 20
worm विद्यते । थतः प्रशिङधकेतत्‌ । खवेषदार्थानां
परपदाणेशषरूपापेशया स्षपपरिष्छेटो यथः द चलाधयेखया

१९ यद्ग समुश्वयः HEH! |

AY
च a

gearfzut@e: । एवमादमनि aardhedtey ag-
fattaqig: wad । श्रतो earns: wed नत्परत war
aura, न wa दति । एवं नित्यलापरिन्यागेन en मिकमपा
war: | एवमनिद्यपदेनापि was मिलिता fafa va
; ह ओौवपदार्थन war) ण्वेमगौवादिषष्टषे varia waa
वि्रनिदिभतिविकच्या wey तनो द फरनिरमवद एत
mae क्रिधावादिनां भवति ॥ °
तथा म कंस्वचिक्तिचणमवश्चितस्य पदार्थस्य क्रिया
संभवि, उतात्यनन्त (भेव प्रिनाप्ादित्यनं ये वदन्ति त
1८ श्रङ्रियादादिम sieriaaafer cart 1 ते च.
MAT का प्ठरिदरोमकमृगतपसुताः | तया TBR ।
चणिकराः wate Vleet कुतः क्रिया ।
ufadei क्रिया रव कारणं मेव चोचखते॥ ६ ॥
एतेषां चतर ग्रतिभवति । सा gare द्रष्टव्या |
25 ुष्ठाषुषटद्िनपषशोवाजौ दा दिपदाचंमप्तकन्याम' । तस्य चाधः
रत्येकं ख्पर विकश्पो पादानम्‌ । श्रमाद्‌ त्मनो निश्याभित्यवि-
व्यौ नन्तः। काश्ादौनां पञ्चानामधस्वात्पको यदृच्छा
न्यस्यते, इह यदृच्छावाद्िगिः सर्वःयक्रियावादिनखतः
पराग्यवृच्छा नोपन्यक्ता । तत एवं विक्रल्पाभिलषः। भाज्ति
uo जीवः खतः कालत रेको free । श्रयं भावः । ६३

पदार्थानां wows: सत्ता मिद्योयते कार्थतो क. क
चातमगस्तादृगस्ति wet, येन meat afta gia

[ wranraat |

कौ्यमणन्‌ः भित्र avivife संभवति । भत. मःभ्यात्मःद
एवमोग्ररादिवार्दिभिरपि यदृष्ापथेनःजिकेखा | arent
wif fafasc एद्धिकन्या-। अगौषां स पिकन्पा-
नामयः प्राखद्धावनौथः । नवर TEEN दति यदृचा
afeat मते । UPSET equ मिभयिपृतिनार्थपराश्िः ॥ भव

फे ते थद्न्डत्रीदरिगेः ¦ उच्यते । Se ये भागना पत्मना '

~ +

teat न प्रतिनियम कायेकारणभातनमिच्छनि, किं तु
aga, ते agerifea, ते Qrars. 1 न ay
तादयो न्तमा कार्यकारषभाकन्तया aac TE TET ।

१५)

4

तयःहि। omqarzfa stad युका गोमयादरेपि 19

जायति maa 1 भिरपि जथते पद्िररःककाादपि।
get त्रायते YR a aaa a) aT जवति
mae बौधाद्‌ः । tetcat यौजादुपजःयन्त शखकदेा-
#fa गोधृमवौनादपि जायन्ते गोधूमा वंशवरौजादपि ¦
ततौ ग प्रनिनियतः कष्विदपि करायंकारणमाव दति। यदृ sera:
कचित्विविदववनोनि प्रतिपन्तयम्‌ । म॒ RAT वस्तुरुद्धात्
पप्यनतो ऽन्यथाक्मानं Tara: पि ऋश्यन्ति यदूक्रम्‌ ।
` . श्रतरितोपद्ितमेव सप
सिज अमानां सृखदुःखज्रालम्‌ |
arene तासेन यथयाभिधाती
म afgaaisfe carta ॥ ६ ॥
द्यि | दृष्टमेष सष जातिजरासरणादिक शोके काक

id

` 1

चे

श

»

भहदशंनसमु्चयः सटोकः ।

ताभ्यामिति । मया च सखतः षड्धिकन्पा लम्पालथा ^
नाक्षि परतः are दत्धेवमपि षड्विकल्पा लभ्यन्ते । मर्वेऽपि
मिलिता wen fae जौवपदेन लभाः एवगजै-
वादिष्वपि uze परा्चेषु पर्कं eran विकश्दा शभ्यनो |
ततो दादग्रभिः ay दणितिशवतुर प्रौ तिमवन्धक्रियावादिनां
विकस्पाः ॥ `

तथ! दुतं ज्ानमन्नान तरिषामस्नज्ञानिकाः। ननौ -
ऽनेकम्बरादिति मलार्योय कप्रत्ययः! अ्रयवाज्ञानेन
चरनोयज्नानिकाः, श्रमं चिन्दहटनकमेगन्धपरे फन्यादिप्रतिपन्ति-
Ham: साकच्षात्यसु धिमौदपरिष्फलाद गादरायषएजमिनिवमु-
wae: i ते शेषं बुवते । ल dri भयः, त्मन्‌ सति
frgmenurat विवाद्येगत्ित्तकालुखादिमाष्तो दौ
तरम॑मारग्रहतेः | यद्रा पुनेर ज्ञानमभ्रैयते तद्‌ः नादकार्‌-
संभवो नापि परस्योपरि चिलकरालष्टभत्रः, ततो न बन्धसंभवः।

> श्रि ay थः dfaay क्रियते कमेबन्धिः म दारुफविपाकौऽत

rama तौत्रा्प्ररायतो निष्यन्नलात्‌ । ag मनो-
वयापारभन्तरेषण कायःङमरे्तिमाततो विधौयते, न ay
मनसोऽभिनिबेग्रमतो aera ait नापि aa दारुणो
विपाक्रः। शरेवलमतिष्कसधा पङ्धवजितमि ्तिगतरजोमल
द्व भ RUE: खत एष शएमा्यवषाथपवनविशोभितो-,
ऽपरथाति । मनसोऽभिरनिते्ाभोबक्धाश्चानाग्युपगमेसमुपजायते;
शाने रल्धभिगिकतारुभवात्‌.) तक्षादश्चागमेव' सुण.

[ प्रश्ाबगा] | १९७

सुक्तिपयगदेनाभ्युपगन्तदं, न श्ागमिति ॥ अन्यथ । tent
क्ानद्यभ्युपगमो," यदि wre fires: कद wet) धावता
ख एव न पार्यते। तथाहि। Vase cafe: परस्परं fama
ज्ञानं प्रतिपन्नाः | ततो भ नियः करं weed, किमिदं षम्य
एतेदमिति | श्रथ यत्कलवस्तणोमषाखात्कारिभगवदधेमानो- 5
यरि प्रादुपजायते श्वानं तद्न्यपरेतरत्‌, भसरवशभूललादिति चेत्‌ |
सत्यमेतत्‌, किंतु ख एव शकशवस्तशोमवाकात्कारी, न त
सौगतादिषंमतः सुगतादिरिति कथं प्रतोयते, तद्वाहकप्रमाणा
भावादिति तदवस्थः awe: | ननु ae दिवः warn देवाः
पूजादिकं कृतवन्तः, स एव वधेमामः eset, भ गरेषाः grat 10
दथ इति Sa, वधमानण्छ चिरातौतवेनेदानौं agraaes-
प्रमाणाभावात्‌ । सप्रदायादवसौयत इति खेत्‌। भनु सोऽपि
संप्रदायो धतेपुरषप्रवतितः किं वा सद्यपुरुषप्रतित इति कथ-
FATA, प्रमाणाभावात्‌ 11 WATER वयं प्रतिपत्तु चमाः।
मा प्रापदतिप्रसङ्गः। were) मायाविनः सयमसवेश्चा श्रपि 15
अगति we ward प्रचिकटयिषवस्तथा विधेष्नाखवशाद-
श्ेथग्ति देवामितस्ततः संचरतः qe पूजादिकं wan: । ततो
हेवाममदध॑नादपि कथं तख ॒वशलमिखथः । तथा wre
"जेन एव efit: बमन्तभद्रः |
दिवागजभमोयानचामरादिविग्रतयः। ` - %
माचावि्यपि दृष्न्ते'गातस्तैमखि गो महान्‌ ॥ १ ॥
: भदत वा वभेमाभेखामो स्वे्रथापि तख वत्कोऽचमा-

१८ वदश्ंमससु्चयः GAT |

चाराङ्गारिक STM, न पुनः केनापि पूतेन सथं विरच्य `
अवतिंत दति कथमगरेषं, अरतौ किये feed. मभावाभावात्‌ |
भवतु वा तकतेवायसुपरेधरशथापि तस्ताथम्या गान्ध इति ग
wel mad, नानार्था हि wear शोके प्रवर्तने, mein ।

5 ततोऽन्यवाणवेखंभावनायां कथं दिविता free: कद्रसेनः
fe परचेनोडकेरम्यश्लात्‌ कथमिरं wet “एव स्वश्वा".
भिपायोऽनेन चाभिप्रायेकावं weg: cent नाभिप्राधानरोश
इति । तदेवं रौषंतरसंषारकारणलात्‌ शम्बग्रि्चधाभावाचच
म wrt मेयः, किं लज्ञानमेवेति खितम्‌ ।

10 कै चाद्धानिकाः सप्तविंश्या असुगो पायेन प्रतिपकथ्ाः |
दह नोवाजओौवादौन्‌ पदार्थाग्ककित्पहृकाटौ area पना
eat: आप्ते । तेषां ख Razin नवानां mena:
खत सल्वादयो WU) तद्यथा । ae, रस्यं ९,
अदस्व 2, WaT ४, षदवाश्यतं ६, असदवाच्छलं ९,

46: खहक्दवाख्चल ॐ रेति । तच सतनं qed 'विधभागनम्‌ |
AG) want परङूपेशाविधमागलम्‌ । २। खदकनं gers
इपान्वां दिधमानागिधमानलम्‌ । ९। तथा ` तदेष ` समसनं
च घडा सुगपदेकेन wey वा मिष्यते तरा TEN: अणः.
कोऽपि भ विदत Cee । 8 । चदा. लेको. आमः

` ॐ MUTATE युमपद्धिवश्छते तदा Meee ।
षदा Rat पागोऽव्जपर सायर a alin । १.।
कदा Sat भा वजपरययशपरतरदायाधयरा' रकः

[ wenrae | १.

वाच्छंलमिति । ७ । न Steer amet fanendt ऽन्यो
fener: संभवति, ववेतेग्येवाशर्भावात्‌ । ततः oa विकल्पा
उपम्यशाः। सप्त च विकल्पा नवमिगेफिता जातास्िषष्टिः #
उत्यक्ेलार एवादा FANT: | तद्यथा । दषवमसत्वं TTT
ware केति । ग्रेषविकश्पभयं gence पदा्वावथ- 5
, वापरेवमतोऽभादंभवोति गोक्षम्‌ । एते चलारो fever fer
वष्टिमध्ये neler ततः शप्तषष्टि्भवन्ति । ततः को जानाहि
mia: बज्मितयेको fare: | भ कञ्चिदपि जानाति, तद्वाश्क-
प्रमाणाभावादिति भावः। शतेन वा किं तेन neta,
आतष्यामिभिवेग्रहेतुतथा परशोकप्रतिपन्विलात्‌ । एवमबदा- 10
दथोऽपि विकल्पा भावनोथाः । उत्पन्तिरपि किं अतोऽसतः
सरसंलोऽवाश्यस्य वेति at जानाति, ज्ञातेन वा a किचिदपि
भधोजगनिति o ।
सथा विभवेन चरण्तौति वेनयिकाः, दखिष्टपराच्र
areal फिथायेखापुभवत्यदत्तमश्चतथः। एते चागव्टतशिष्गादार- 15
wer farenftafrweqt वेदितव्याः । ते चं दानि
wert अदुभोपाषेन gear) सुरगृपतिबतिखविराधममाड-
asters way wen मभा वाचा दानेन च देष
- काशोपपजेन विनयः काथं एति wert: काचारयः Grae |
चलारङाहभिनेकिता ज्ञाता इाभिभ्रद्‌ ॥ = . , . 9

eo

waht ५ ५५५

Re षडदशंगसमुचचयः सटौकः।

meat लो कख्ूपेऽप्यनेके वादिनो ऽेकधा विप्रवदन्ते |
तद्या । केचिन्नारौश्वरजं जगन्निगदन्ति. प्ररे सोमाभि-
संभवम्‌ । वैशेषिका द्र्द्णादिषद्धिकण्पम्‌ । केचित्काश्प-
कृतम्‌ । परे दकप्रजापतौयम्‌ । केचिट्‌ ब्रह्मा दिषयेकमूरतिं-
5 सृष्टम्‌ । वैष्णवा विष्ठमयम्‌ । पौराणिका विष्ण॒नाभिपद्मज-
ब्रह्मजनितमादजम्‌ । त एव मेचिदबणेम्‌ । ब्रह्मण वादिभिः
Bea । के चित्कालङतम्‌ | परे चित्या्ष्टमूर्तौश्वरङ्तम्‌। अन्ये
ब्रह्मणो सुखादिग्यो ब्राह्मणदिजन्मकम्‌ । सांख्याः प्ररटतिभवम्‌ |
aren विज्ञक्निमाचम्‌ । we एकजोवातमकम्‌ । केचिदनेक-
10 जोवात्मकम्‌ । परे पुरातनकर्मकृतम्‌ । श्रन्ये ` खभावजम्‌ |
. केचिदखरजातग्रतोद्भूतम्‌ । के चिदण्डप्रभवम्‌ । aa} लहेतु-
कम्‌ । पूरष्णो भियतिजनितम्‌ । पराशरः परिणमप्रभवम्‌ |

# केचिद्याश्च्छिकम्‌ | नेकवादि नोऽनेकखषूपम्‌ | तुरुष्का गोखा-
मिनामेकदिग्यपुरषप्रभवम्‌ । श्त्यादथोऽनेकवादिनो विध्यन्ते ।
15 एषां खरूपं शोकतस्व निरयात्‌ इारिभद्रादषातष्यम्‌ । एवं
स्वगता दिजोवस्लशूपे श्योतिचक्षादिषारखशूपे च भेक
विप्रतिपद्यन्ते, तथा बौड्धानामष्टादशनिकायमेडा बभाषिक-
सौजान्तिकयोगाचारमाध्यमिकादिभेदा वा वर्तन्ते । जेमिनेख
भिव्यकृता बहवो भेदा । €

20 ~“ शओ्रोनेकः कारिकां अन्ति तन्तं वेत्ति प्रभाकरः।
वामभ्धभयं वेति ब्‌, किंचिदपि tae: ॥ १॥

अपरेऽपि बह्दकषुटौ चरदंशपरमरंसभाहमभाकरादथो-

[ प्रस्तावना ] २१

` जेकेऽनर्भदाः। सस्यानां चरकादयो भेदाः। wearafa
सर्वद ग्रंनानां देक्त्लप्रमाएमुकरप्र्तिखद्ूप विषये तन्तदनेक-
भिष्यसं तानकृतास्तकद्रन्धकारहता वा मतमेदा बरवो विदन्ते |
तदेवमनेकानि दशरैनानि शोकेऽभिधोयन्ते॥ त्रानि च सर्वि
देवलातक्लप्रमाणा दिभेदेनाचास्पौयसा प्स्तयन्येनाभिधातुम- 5
द्यामि; तत्कथमचाचायंणपर्षैदभेमवाश्यो ऽयी निगद्यत इत्येव
गदितुमथक्योऽयौ वक्तुं प्रत्यक्चायि, गगनाङ्गुलप्रमितिरिव
पारावारोभयतटसिकताकएगणनमिवात्यन्तं दुःगक्योऽयमधेः
परारम् इति चेत्‌ । सत्यमेतच्द्यवान्नर तद्ेदापे्या BHATT:
ATR: WI धावता तु मूशभेदापेचयेव यानि सर्वाणि 10
दर्भनानि तेषामेव वाश्योऽच वक्व्यतया प्रतिन्नातोऽल्ि नोत्तर-
Aten, ततो न कञ्चन दोषः। wane च याचचाणे-
रस्माभिः grea afin एव, परं fracentea
भवता विस्मारित इति ॥

Wes गन्धकारोऽपि साषादाह 15

दशनानि Gea FART |
देवतातत्वभेदेन च्ातव्यानि मनौषिभिः॥ २॥
अष प्र्ठतेऽिभ्यन्धे दशनानि षडेव मूलमेदवयपेखया
मूकमेदापेशथा मनो षिभिरभंधाविभिश्चोतव्यानि । न पुमरवा-
गारतद्वेदापेदयाधिकानि परमाधेतसषामेव्येवामभावात्‌ | षड- 20
वेति शावधारणं पदम्‌ । बेन हेतुना मूलभेदानां षोडाल-

शश |, बडदशंनसमुश्चयः TT |

भिद्या शंक्धाह । देवतात्नभेदेनेति । Zar एव रेवता, खर्च

aaa: । त्वानि प्रमाणेशपपन्लाः। परमाये सन्नोऽ्थाः |

इन्हे देवतातल्वानि, तेषां भेदेन area । ततोऽयमभाचैः |

देवतातत्वभेदेन , यतो guint षडेव मूखभेदा भमेवुरतः `
5 षडेवा् दशनानि aed, ने पुनरत्तरभेदापेशयाधिका-

Air एतेन aa सवगष्टपरहरोऽपि wars air

मानि ay प्रतिज्ञातानि सन्तोति afta द्रटयम्‌ ॥

अथ षां दशनानां मामान्याह

ate नैयायिकं सांख्यं लेनं वैशेषिकं तथा । `
2 जैमिनौयं च नामानि दश्नानाममन्यष्ो ॥ ₹ ॥

बद्धाः गतास्ते च ay wafer) faut १ गिखौ ९
fora र प्रकुच्छन्दः ४ काञ्चनः ५ काश्मपः १ श्ाश्चसिंह-
खेति ऽ! तेषामिदं दशमं बौद्धम्‌ are म्यायतकंमश- |
पादर्विपरणोतं न्वं facies वेति नेयाचिक्नारेषामिदं

15 दनं नेयायिकम्‌ ॥ संख्यां प्रशतिप्रशवतितत्पश्चविं प्रतिरूपां `
विदग्वधौयते वा ster | यदा meats ste
ष्वनिरस्तौति grata: 1 तज venta किरः एुखष-
विगरषरसापत्यं पौ भा दिरिति भगादिलात्‌ espe wten-
सेवामिदं aii साख whe वा ॥ जिना अवभादयद्तु-

20 वि्तिररणासेवामिरं gibt गम्‌ । एतेन चहुपिभतेरमि
जिनानाजेवनिव दर्ेनमननिह, न एनरेषां fret amity:

[ बौडमतम्‌ | RR

कोऽणासो दित्यामेदितं भवति ॥ निचयद्रदत्तयोऽगधा faster
एव । शैगेविक, विनयादि्य इति art इक्‌ । तैग्रेषिकं
विदग्यधौधते वा, ceeds, cafe वेगेषिकारषामिदं
्ेगेषिकम्‌ ॥ जेमिनिराद्यः पुशुषविगेष््ेदं मतं भमिनोयं
मौ्भोसकापरनामकम्‌ ॥ 5
°. तथाग्रष्दश्चकार चाज सुया । एवमन्धषाप्यवसेयम्‌ ।
शरमूनि षडपि claret भामानि । wet इति fires ।
saree च fraret चिन्तव्यासद्गत्याजनेन श्रास्लश्रवण्ण-
यामिमुखौ करशयेमणोपन्यस्तम्‌ ॥

ज

[ श्रव बोडमतम्‌ ||

अष चथोरेप्रणथा fade इति न्याथादादौ agama’!

तच बौद्धमते तावदेवता सुगतः किल ।
चतुर्शामायसत्यानां दुःखादौना HSI: ॥ ४॥
तष्टो निधा रवायेः, तावच्छष्दोऽवधारणे | ty देने 10
acta. तावकिहभा, बौड्धमतसेव, प्रथमं fruition
cork) oe चाटौ दौडदगेनोपलवणाये qrufrarquere
dart feytererciqeed wets चमरो dai

a षडद प्रनसमु यः GSI: |

हतिः कमण्डलख लिङ्गम्‌ । धातुरक्रमाशल्यां परिधानं वेषः |
शौयक्रिधा बहौ | :

खरौ wan प्रातरत्थाय पेया भक्तं मये पानक चापराङे।
द्ा्ाखण्डं WHT WETS Arey शाक्ययुतेण दृष्टः ॥१॥

5 awe भोयणं ger ae सयणासणं | a:
मणम अ्रगारमि AU BIT GA ॥ २॥ *‹
भिक्षायां पाते पतितं श्वे श्द्धमिति ween ateafa
yaa ब्रह्मचर्यादि खकौयक्रियायां च शशं दृढतमा भवन्ति।
इत्यादिराचारः। धमनु सङ्ृरूपं Tawa) तारादेवौ wre®

40 विघ्नमाभरिनौ । विपश्यादयः सपन बुद्धाः कण्टे रेखाज्रयाङ्धिताः
wast देवाः। बुद्ष्ठ सुगतो धर्मधातुरिद्यादौमि तन्ना-
मानि। मिुचौगतपराश्यशद्धोदनिखतताचागत्यवादिना-
मानो aig: तेषां ्ौदधोदमिधरमोत्तरा्चटधमकौर्तिप्रद्रा-
करदिप्रागप्रमुखा DART शरवः ॥

15 श्रय प्रसतत्ञोकोऽग्रतो व्याख्यायते । बौद्धमते बोदडूदभरैने
सगतो बुद्धो देवता देवः। किलेत्यातपरवादे। shew षः} `
चतुर्णामित्यादि । श्राराद्रूरा्चाताः सवंहेयधरमग्य श्यार्थाः |
एषोदरादिलाद्रुपनिष्यत्तिः। खतं सधूनां पदार्थानां वा
यथासंभवं «giana यथावख्ितवस्तुपचिभानेभ च

20 हितानि सत्याभि । ` श्रथवा ङ्यो हितानि स्यानि।
आर्याणां सत्यानि srépente तेषामा्सयानाभिः्यवैः 1
चतुणा दुःखादौगां दुःवसशुदथमाने निरोधशकणानां तलं

बौडमतम्‌ |

were देशकः ॥ तज दुःखपलब्धताः पञ्चोपादागखकन्धा
famarcat वश्छमाणः। त एव दष्णासहाया Began: |
समुदयः समुदेति खन्धपश्चकलकणं दुःखमख्मादिति बुत्प-
fra: निरोधहेतुनेरात्याद्याकारचिन्तविगेषो .मागेः। aria
WG, TAA याश्यते निरोधायिंभिरिति q-
रिंणिजन्तलेना त्ययः fama fers निरोधः |
front रागदेषोपहतचित्तसक्षणः संमारोऽनेनेति करणे
चनि, सुक्रिरित्यथंः । दुःखादोमामिल्यजादिशब्दोऽनेकार्योऽपि
वयवख्यायो मन्तयः । ATHY
aaa च यवस्थाथां प्रकारेऽवयवे तथा ।
दतुप्वयेषु urd} भारिगर्दं तु शषयेत्‌ ॥ १ ॥
तजारिग््दः erat चथा प्रामादौ घोष इति, यव-
erat यथा बआ्रह्मणदथो वर्णां इति, प्रकारे थया ara
देवदत्ताय इति देवद त्तसदृ शा Be TAG, अवयवे यथा
शम्भादयो रहा एति । नतु यवखाचेः संगच्छते दुःख-
मादि प्रथमं येषां तानि तथा तेषामिति ब्तौरिः ॥
श्रय दुःखत्वं भाचिष्यासुराद |

दुःखं संसारिणः स्कन्धाले च पञ्च प्रकौतिताः।
विकानं वेदना eT संस्कारो रूपमेव च ॥ ५॥
दुःखं Tans किमित्याह । sacha erence

wae षा गच्छनौल्येवगौल्ाः date: wan: |
4

२५

5

15

20

षु षडदश्रंगसमुशयः सटोकाः |

etre अयेतना वा परमायुप्रयथविगेवाः। ते च न्धाः
पश्च प्रकोतिंताः। ame सावधारणलार्यद्ेवाख्थाताः । भ
परः कचिदाद्माश्यः खन्थोऽकौति। के ते war wer)
विन्नानमिल्यादि । विश्चागखन्धः, Fare, dyer
£ षंसकारखन्धः, STE । एवगर्दः पूरणा, me:
eyes) तज रूपविश्चानं रखविश्चानमि्धादि भिर्थिकण्पकां
विज्ञानं विशिष्टज्चानं विज्नानस्कन्धः। निर्विकश्पकं च wra-
भेवंङूपमवसेयम्‌ |
असि qretet wri प्रथमं निर्विंकण्पकं ।
10 बालमूकादि विजन्नानसदु श्रं शदडधवद्देनम्‌ ॥ १॥ इति ॥
सुखा दुःखा श्रदुःखसुखा चेति बेदभा वेदभाखन्धः।
tem हि पूरवंटतकमेविपाकतो जायते, तथा च सुगतः
कदाचिद्धिषामटाग्यमानः कष्टेन चरे विद्धः ary
दत WHA HS wer मे geet इतः ।
15 तत्कर्मणो विपाकेन पारे विद्धोऽस्ि fares: ॥ इति ॥
सं्नानिमित्तोद्ठश्णातमकः mere: dyer । aw दा
गौरित्यादिका | गोलादिकं च तत्मतिपकतिभिभिननम्‌ | aet-
GET Stern, तदात्मकः प्रत्ययो नामजात्धोदिथोजना कं
खविकश्पकं श्वानं ` Gyre carts gergerfyint-
20 gare: Vaasa, ee dare मगोषेप्यूवीरिभति
` विषते अरकादि वत्ते । इविदीधालादथो enters.

बौ मतम्‌ | २७

Wark: ुखदुःखेच्छारेवशचानाधारलोऽ्यकेशावरोयते | भाणसु-
मानेन, तदव्यमिश्षरिशिङ्गग्रहणशाभावात्‌ | न च प्रद्यशानुमान-
व्यतिरिक्मर्थाविसवादि प्रमाशाकारमस्तोति। ते च पश्च
war चणमाज्ादस्यायिन एव वेदितव्याः, . न ॒पुननित्याः
कियत्काशावच्छाथिनो वा । एतश्च चणिकाः SRT Tae
qifeet ॥ दुःखतत्वं॑पञ्चभेदतयाभिधायाथ pane
ate Tyga व्याख्याति |

समुदेति यतो लोके रागादौनां गणो ऽखिलः। |
CATA: समुदयः स उदाहतः ॥ ६ ।

यते यद्माबुदयाक्ञोके waa रागादीनां रामदे-
षादिदोषाणां, गणः षमवायो sfaw: समसः शसुरेति
aggafa) कीदृशो गण द्याह । श्रा्माक्रौयभावाख्यः |
UT छं, Wale: Weta, तथोभोवरस्म्‌ । श्राह्माक्ौव-
भावः श्रथमाक्मा अघं erate इत्येवं star इत्यषः । उप-

जए्रवादथं परो ऽवं च परकोय Cente swat xem) खः 15

US शाम -यद्ल ख श्राद्माद्मौयभावाश्यः। we भावः |
श्रा्माह्मौयसंवत्येन परपरकौधारिशषग्धेन वा धते रागहेषा-

दशः अष्गरि, SYR बास तलम्‌,। Sean sen

कवित । tnt परानरार्रपुदरने इ्दोगारसद्धावा=
अन्ोभङगरोषो ष वितः; -चापरोषाताद्तन्ाकख ॥

- 9

Re मशदश्रंनसमुश्यः सटोकः |

अय Tagawa: संसारनिमिश्योविंपकषते मां -
facture प्रपञ्चयन्नार |

क्षणिकाः सवेसंस्कारा इत्येवं वासना यका | |
स मागे इ fray निरोधो ata उच्यते ॥ ७ ॥

5 परमनिषटष्टः कालः चणः। तजर भवाः लणिकाः चणमा जाव,
स्थित ward: | शवं च ते सख्काराश्च पदार्थाः सर्वसंस्कारा:
चएविनध्रराः सवं पदाचा carey तथा च बौद्धा अ्रमिदधति।
waaay: gee wows: किं विनश्वरखभाव उत्यते
ऽविनश्वरख्भावो वा । यद्यविनश्वर भावः, तदा तञ्चापिकायाः

10 क्रमयौगपद्याग्वामधेक्रियाया श्रभावात्पदारथस्यापि व्थाघ्द्याभावः
प्रसजति । तथाहि। यदेवाथेक्रियाकारि तदेव परमार्थसदिति।
सं च निन्योऽयौऽचेक्रियायां radar: क्रमेण वा .मरवर्तित यौग-
पद्ये वा । न तावत्क्रमेण, यते दकस्य श्रध॑क्रियायाः करण-
काले तस्छापरायं क्रियायाः करणभावो विदिते म वा। यदि

15 विद्यते, कुतः क्रमेण करोति | अरय सदकायेपेदधा इति चेत्‌,
तेम शहकारिणा तस्य निल्यस्य कश्चिद तिग्रयः क्रियते न वा ।
यदि fit, तदा किं पू॑खभावपरित्यागेन किते ऽपरि-
त्यागेन वा। यदि परित्यागेन, तते ऽतादवश्यापन्तेर-
भित्यलम्‌ । श्रय पूक्भावापरित्यागेग, ange free

20 तक्छतापकाराभावाक्कि श्ड़कार्यपेषया कर्तम्‌ । अधाङिंदि-
त्वरा ऽपि शकारो तेन विग्िषटकार्वाचंमपेशते tunes. ¦

बौडमतम्‌ | Re

श्रपेश्छते परः कथिधदि gata किंचन |
यद किं चित्कर ay कि केन चिदपेश्यते \१॥
अथ AS प्रथमायेक्रियाकरणकाले ऽपराथेक्रियाकरणस्भावो

म विद्यते। तथा च aff wea नित्यताहानिः। श्रथासौ
नित्यो set चौगपदयनार्क्रियां रयात्‌ । तथा सति प्रथमचण
"एेवागरेषाधेक्रियाणां करणा द्वितौयच्णे त्याकटैलं स्यात्‌ । तथा
ख सेवानित्यतापन्तिः ॥ श्रय तख तत्भावलात्‌ ता एवार्थं
क्रिया शयो शयो दितौधा दिकचरेष्वपि कुर्यात्‌, तदघं प्रतं wae
करणभववादिति। किं ¶ दितौयादिकणसाध्या श्र्धेार्थाः
HURST एव प्रा्रुवन्ति, AG तत्छञभावलात्‌, Wey च
तखानिव्यलप्रा्िरिति। तदेवं नित्यस क्रमयौ गपदयाभ्बामये-
क्रियाविरशक्न खकाररभ्यो नित्यख्योत्पाद दति॥ श्रय
विनश्वरखभावः समुत्पद्यते । तथा च खति विघ्राभावादायातम-
खादुक्रमगरेषपदा्ंभातस् शेणिकलम्‌ । तथा चोकम्‌ |

जातिरेव हि भावागां विना हेतुरिष्यते |

थो org भ च wet aera केम वा ॥९॥

भगनित्यले सत्यपि we wafene uta दुद्रादि-

शामपोषाकशयं तदैव तदिनश्वरमाकण्पते न पुनः प्रतिक्षण, तते
विनाग्रकारणशपेशा रामनित्यानामपि पदार्थानां न चणिकल-
भितिं। तरैलरहपाश्तिशुरोवचः, यता सुह्वरादिषज्निधाभे
खतियो se घटादिक्ान्धावदाया विनाशख्भावः स खभाव-
शदेवोत्मज्निसमवे विद्यते न वा । विते रेत्‌, पतितं तरं

20

Re भददश्ंनससु चयः सटौकाः।

तदुत्यनतिखमननारकेव विभश्वरलम्‌ । aw न faut घ सभाव
उ्यत्तिसमये, तरिं कयं पाक्ष भवेत्‌ । आदू एव aw
सभावो दुत किथकायपि are खिला तेन विनंटव्यमिति
चेत्‌, तरिं सुद्धरादिशजिधाने sig एव तश्च सभावः छात्‌ ।
5 wat wet ऽपि तेन arava धम्‌ wi च बुद्रारि-
अतश्रतपाति ऽपि भ विनाशो भवेत्‌ । जात aerated
ware: । तथा च जगद्यवहारब्यवस्छा विलोपपातकपद्धिष्षता |
इत्यभ्ययेयमनिच्छुनापि चणचधिषं पदार्थानाम्‌ | प्रथोगख्छेवम्‌ |
यदिगश्वरखभावं तदुत्पन्तिखमये ऽपि तत्खरूपं, यथानधषश-
10 affeze wea । विगश्वरखभावं च रूपरसादिकबुरथत
श्रारभ्बेति खभावहेतुः । तदेवं विनाशदेतो र कि ferences |
wtqa एव पदार्थानामनित्यानामेवोत्पन्तेः शणिकनमवख्ित-
मिति। भरु यदि quefaat भावाः, कथ तदं ष एवाव-
मिति me) उच्यते ।भिररणदुापरापरदयनिरो चय
१8 चेतन्धोदयाद विध्ारुबन्धाख पूवंशणप्रशयकाल एव दौपकलशि-
कायां दौपकशिकाकरमिवर ETAT शशाकरसुरयते |
तेन समाभाकारज्ञानपर परापरिर्यचिरतरपरिणामाभिरशरो
दथा पूर्ंशशानाभत्यनभोच्छेदे ऽपि स रवाथमित्यश्ववयानरः
med प्रादुर्भवति Get च यथाशूलपुनदत्पजेषु veh
20 mernfag ख एवायमिति प्रततिः, नेषेशापि निंव
दभावे अज्म । तस्मख्थद्धभिदं वन्ठन्तददिकजिति 4
अत शदः शधुधियुनेतत्‌ wfeer: . स्ेडशकारर इति ॥ wy

बौडमतम्‌ । १९

Wem Reet । शिकाः adden cay दतिशष्टात्रका-
रार्थात्‌ arena wen, कि तु श्चागचणसंताना एव सन्तौ -
व्यादिकमन yt) तते saad: । दणिकाः ef पदार्थाः,
नाखातमत्या्ाकारा एवमौदृणौ थका, ae ane’, बा
' वाना परवंजञानजनिता तदु्सरज्चाने शक्तिः चणपरपराापता ऽ
*जागकतौ प्रतौतिरिल्यथेः ॥ स माभ areca, we बौद्धमते,

विन्नयो ऽवभनयः। सर्वपदार््णिकलनेराग्यादाकारञिन्न-
विशेषो मागं card: ख च निरोधस्य कारणं द्रष्टव्यः we
चदुमायंषत्यमाइ । निरोधो निरोधनामकं ae, ata

ऽपवमं, उश्यते sft चिस ॒निःकेपरावष्टारूपो 10
निरोधो qfiaftine card: । एतानि |
सलारि थानि पन्वरुताभागनारमेवोक्षानि सौ जानिकमतेगेष
fetaq | पेभाविकादिभेदनिदेभं विना सामान्यतो बौडधमतेष

त्‌ इादणरव धे पदाथां भवन्ति तामपि संमति विक्षु
्ोकमेगमाह । 15

पश्वेनदरियाणि शब्दाद्या विषयाः पण्ड मानसम्‌ |

धर्मायतममेतानि इादशायतनानि च ॥ ट ॥

परश्यानोकियावि = ओभणुपरंदरसगसा्ंगरूपाि ।
eae: शरष्दरूपरसगन्भखशा ve fare दक्िथगोदराः १
मागे ‘fet we ्ष्टाचतनर्भिति शानानरम्‌ । wat: 20
सवदुःशारवर्दकमाचतनं exe प्रीरमिशपेः। Ue

५1

2

or

Ge

<

बड्द शंगसमुच्चयः GTM: |

करानि दादधसंख्यानि भ्रायतनानि series तत्वानि,
चः समुचये, ग fae प्राराक्तानि चलारिण्दुःखादौन्येव किं
ल्ेतानि दादशायतनानि च भवन्ति। एतानि चायतनानिं
चफिकानि magia यतो बौद्धा श्रजैवमभिदधते। अ्रथ॑-
क्रियालच्णं सत्वं प्रार॒क्न्यायेनाचणिकाजिवतेमानं . शणिके-
श्वेवावतिष्ठते । तथा च सति सुलभं शणिकलानुमाभ
agueafea, यथा प्रदौपकलिकादि । सन्ति च arent-
यतनानौति । श्रनेन चानुमानेन दादशायतनव्यतिरिक्ृस्याप
रस्यार्थस्याभावात्‌, दाद श्रसखायतनेग्येव चणिकलं wafer
भवतोति ॥ । -

तदेवं सौत्रान्तिकमतेन waft दुःखादौनि तत्वानि,
सामान्यतो बौद्धमतेन चायतनकूपाणि eran त्वानि प्रतिपाद्य
संप्रति saree विगरेषखचणमज्राभिधानौोयम्‌ । तख सामान्य -
शचणा विनाभावोति प्रथमं प्रमाणस्य सामान्यशवणसुच्यते |
प्रमाणमविसंवादि श्रानमिति। wfadares श्वानं प्रमाणम्‌ |
अ्रविवादकलवं चायेप्रापकतेन व्याप्तमर्थाप्रापकस्याविषवादिवा-
भावान्‌, Arena । wine च प्रवतंकलेन यापि,
प्रवतेकलयार्थापापकलात्‌ | तद्देव प्रवतंकत्मपि विषथोप-
द ग्रेकलेन वागग्रे ¦ म हि शानं wa ater पुरुषं प्वतैयति,
afd व्वपद शेयत्मवरतंकशु्यते प्रापकं चेति। शविषयोप-
दगेकौलब्यतिरे केय नान्यप्रापकलम्‌ | तञ्च शकिष्टपम्‌ | oA च
“qraenfic: state तदेव च प्रापकलम्‌" इतिं ॥

गौ डमतम्‌ | RR

खदिषयोपदमे च प्रायशारुमाने एव, ग च्रानानरम्‌ |
अते एव॒ woud, avg इथयोरणविसवादकलमसि
ewe) seq इधेक्रियाषाधकं वस्तु * इष्टतथावगतं
ancfii भवति, seats तु दृष्टलिङ्गा्भिषारितया-
wafed encfila wanted: स विषथप्रद भेकलमेव
मापकलम्‌ | चपि च meee चणो org: ष च निटत्तलान्न
परायते, तथापि तस्ंतानो seate: 1 neat प्राणत इति,
संतामविषथं प्रदर्भिता्थप्रापकलमध्यदष्य प्रामाणम्‌ । “अनु-
मामद्य तु लिङ्गद ेने fan खकारो agit म बाह्यो
Sl Weg बाह्यः सखाकारमेदेगाध्यवसित इति।
तदिवयमद्यापि प्रदिताथेप्रापकलं प्रामाखम्‌ । तदुक्षम्‌
“म्‌ grind परिख्िशच natant ऽ्ेक्रियाथां fadarga”
cfr प्रा्ूमाणं च बु नियतदेशकाल्ञाकार प्राणत दति
| तचाग्ततद्धमदगरेकथोः प्रव्य्ानुमानयोरेव ATTY, म
ज्ानान्शर्छ । तेन पौतगर्कग दिपराडिज्नानामामपि प्रापक्षला-
` प्मामाश्चमषक्किने भवति, तेषां प्रदर्भितार्थाभरापकलात्‌ ।
यरे्काशञाकारं हि ay तैः प्रदतं, न तत्तया प्रायते।
चश्च wer प्राते, न Aen प्रदतं, Siete
agige निदितलादिति न तेषां प्ररभिता्ंभापकता |
ततो न प्रामा्मपि॥ नापि प्माणद़षग्दतिरिषं पष्डारिकं
अदितो परापकतेन परमाव, तदुद्दे भाथनिषत-

४

oa

rT ACVANAZUT BELT: |

साखात्पारप्येण वा प्रतिपाथादेर्यानुपपक्तेः। ततः fea
भ्दभ्रिताथेप्रापणशिखभावमविसंवादकलं mary इयोरेव,
weenie ` प्रमाणस्यार्याविनाभावनिमिन्तदगेगष्ठभाविना
विकश्पेन निसौयते। तथाहि । sad द शरेनापरनामक यतो
५ ऽ्थादुत्पन्ञं तदभेकमात्मानं खानुरूपावसायोत्पादनान्निसधिन्व-
द्थांविनाभाविलवं प्रापणश्रक्रिमिमिन्ं प्रामाणठ खतो निखिनी -
तन्यते, न grated तन्नि्चायकमपेते ऽर्थासु-
ऋताविव । ततो ऽविषंवाद्‌कलवमेव प्रमाएशकषणं युक्षम्‌ । श्रय
marae विगरेषलचपं विवचुः प्रथमं प्रमाणसंख्यां नियमयन्नाइ ।

0 HAT दे च विन्नये तथा सौगतदशने |
प्रत्यक्षमनुमानं च सम्यगच्रानं दिधा यतः॥ € ॥

तथाशब्दः प्रशक्रत्वापेष्या समुचये, qweat ऽवधारणे |

ततो sant: | सौगतदेने दइं एव प्रमाणे विधे, भ पुनरेकं
Te wal we षड्धा प्रमाणानि । एतेन चार्वाकर्साण्यादि-
15 uftafead प्रमाणवंख्याकारं बौद्धा ग am इत्यामेदितं `
भवति। ते डके प्रमाणे इत्याह । प्रत्यकमशुमामं च। कुतो

ड एव प्रमाणे इत्याइ । सम्यग्‌ श्रविषरौतं विशवादरडित-
मिति era श्वानं चतो हेतोदिंधा। स्वै वाक्यं शावधारण-
मिति व्वाथाह्धिधेव न maar faut वेति। we fears: |

20 aura fete हि fala म .लेकधा भिधा वेत्येवमन्वधोग-
BIST तथा रेभो धनुर्धर इत्यादिष्वपि eye धरुध्ट-

कौढमतम्‌ |

waa सानन तु शौ्योदायेपे्थादथः। agg am शव
वाक्यं सावधारशमिति न्याये sumnfeaea wae: |
परां हि वाक्धमभिपौयते। ata च परेण व्यामोदादा-
शदितं त्येव थवच्डेदः। St wake दत्यादौ इ ave
` धनुधरलाथोग एव परैराग्रडधित इति तरेव वष्डेदो नान्य-
-धमेख । ` इह खावाकषांस्थादय एकेकध्यमनेकधा च सम्यम्‌-
Way: wit नियत विध्यप्रदशेनेन WATE सम्यग्‌-
were प्रतिकिपति। एवं चायमेवकारो विगरेषणेन fara
क्रियया च सदह MAA: क्रमेणायोगान्ययो गात्यन्तायोगब्यव-
च्छेदकारिला सिधा भवति । यदधिन्षयः।

wet योगमपरैरत्यन्तायोगमेव च ।

wafeafa धर्मस्य निपातो यतिरे चकः ॥१॥

निपात, एवकारः, व्यतिरेको निवतेकः।

विगेषणविगेथाभ्यां fever यः षहोदितः |

विवक्लातो ऽरथोगे ऽपि went se प्रतोयते ॥९॥

व्यवच्छेद फलं वाक्यं TAQ धनुर्धरः |

पायौ धनुधरो Me सरोजमिति वा चया nen

ware च द विध्यं प्र्यशपरोदविषयरेविध्वा-
दषेचम्‌। थतो ow प्र्यदविषयादन्यः श्वौ ऽपि Wet
विषः । ततो विषषरेविथाशशके wane. चपि इ
एव भवतो न्‌ न्यूनाधिक । तज चुत्रोचा्ं विषधं सत्यग्‌ ज्ञान,
तत्साध्येन धर्मिणा ख sagem: वकाप्राद्चामान्येना-

६५

5

10

15

20

a

oa

20

RECANAZeT: GET: |

कारेण otterie प्रतिपजिरूप, ततखदनुमाने ऽनार्भंत-
मिति। प्रत्यश्ानुमागश्खषणे दे एव nae) तथाहि। न
Vet ऽथः "साचाप्ममाफेन प्रतोयति, तश्यापरोखलप्रसकतेः |
विकन्यमाचस , च॒ arma राज्या दि विकश्पवदप्रमाणलात्‌,
परोशार्थाप्रतिबङ्स्यावश्टतथा तदब्यमिचाराभावात्‌ । ग श
खणाध्येम विमाग्तो se: atherie गमको, wher 5
धर्मिणा weagerft गमकले प्र्याखन्तिविभकर्वाभावात्‌ स
वेज ॒प्रतिपत्निहेतुभेवेत्‌ । ततो यदेवं विधार्थप्रतिपन्भिनि-
बन्धनं प्रमाणं तदनुमामभेव, aawewar । तथा च
WAM: | यदग्र प्रमाण तदनुमानागन्डेतं, यथा fey
अशभावि अप्रत्यश्षमममाणं च ॒शाब्दादिकं प्रमाणशरलेना-
ग्देपगम्यमानमिति खभावहेतुः। यच्च Tent तख न
ततो बहिर्भवः, यथा प्रसिद्धान्त्भवसख्छ कचित्कस्यापि।
भगतं चेदम्‌ । प्रत्यलादन्यश्रमाणमतुमागमिति खभावविर्‌-
Brae, श्रना्भात्रव हिर्भावयोः परद्मर परिहारख्ितशशण-
wer विरोधात्‌ । आड परः । भवतु परोशविषथ् प्रमाश-
erat smi: | शअर्याशरविषयख्य ख ग्ष्दादेखखान-
मावो ग gm एति Se, पर्यखपरोशाभ्यामन्यदय steed
स्वाभावात्‌, ` प्रमेवर दतस्य च प्रभाशष्य ATTEN |
marae stort इति प्रमादमिति graven, wtwea
त -परभादलथवस्ितेः ( तथाहि । यद विद्यसागपरसेषं 9
त्रीं, यथा तेप्रारहुकारिश्ानम्‌ | अति्मागमनेषं च

बौडमतम्‌ | १९

परमाण्दवातिरिक्षविषयतयाम्यपगम्यमानं प्रमाणाणरमिति
कारणगुपलथिः, ° प्रभेद साशात्पारपरथेर वा प्रमाणं पति
कारणलात्‌ | तदुकम्‌ । “नाननुङता्यथतिरेकं कारणं
नाकारणं विषयः” इति । प्र्यलपरोलातिररिक्ं प्रमेथाश्तर
arent ,चाध्यचेरेव प्रतिपाद्यते । wae हि पुरखिताधे-
सौमथ्यदुपजायमानं तद्रतात्मनियतप्रतिभाखावभासादेव तस्या-
Ve प्र्यचश्यवहारकारणं भवति । तदन्यार्या्मनां च तद्य
व्यच्छिन्दानमन्यत्परोचम्थेजातं स्कं राष्यरविन यवष्या-
पथनतृतौ यप्रकाराभावं च साधयति, अरधचेणाप्रतीयमानच्

a

सकश्टा्थेजातस्ान्यमेन परोखतया BATT । अन्यधा 10

तस्य तदन्या्ंरूपता्यवष्डेरे सौधरूपतयापि परिष्छेदो a
भवेदिति म किंचिष्त्यशेणावगतं भवेत्‌ । प्रतिनियतखरूपता
fe भावानां प्रमाणतो wafer) wat we सवं
चोपलम्भादिमसक्गतः प्रतिनियतव्वहा रोच्छेदप्रसक्तिरभवेत्‌ |

afafrerq@erat चेश प्रद्यचावगता किमन्दरुपं॑तेन 15

तख्यावगतमिति पराेखकपावभासिनाध्यकेण प्रभेयानराभावः
प्रतिपादित एवं । श्रुमागतो ऽपि तदभावः iter एव,
अन्योग्यधयवच्छेद रूपाणामितरपकारव्यवच्छेदेन तदितरग्रकार-
STATI, । प्रथोगञाभ । चभ यद्मकारब्यवच्छेदेन तदि-

ACTA, ल तच प्रकाराकरसभवः। त्था Feet 20

नोशप्कारथवष्डेेनानोलपकोरथव्चाभाम्‌ । अशि च wee
परोखधोरग्यारपकारण्वच्डेरेतेतरपरकारण्यवस — ereftag- `

;

१३८ ट्‌ दश्ंनसमुजचयः सरटौ कः |

मागप्रकारा विषयौषते स्वसिण्रमेय इति विरद्धोपलन्थिः,
तदतस्मकारयोः परस्यरपरि हार स्थितलक्णलात्‌ । श्रत: प्रमे-
धान्तरभावान्न प्रमाणान्तरभावः। उकं च ।
न प्रत्यच्परोचलान्यां मेधस्यान्यस्य संभवः |
£ तस्माफमेयदिलेन प्रमाएदिलमिग्यते ॥१॥ इति ॥
अन शराब्दोपमानार्थापत्यभावादिप्रमाणन्तराणां निराकरणं
भत्यचातुमानयोरन्तर्भावनं वा यथा भवति तथा प्रमारसमु-
शयादिवौड्धगर्ेभ्वः संम्यादिपन्येभ्यो वावगन्तव्यम्‌ । यन्ध-
गौरवभयान्तु नोयते । ततः श्थितभेतत्‌, प्रत्यातुमाने ३
19 एव प्रमाणे इति |
अथ प्रत्यशलचणमाह

मर्यकं कल्यनापोढमभान्तं तच बुध्यताम्‌ |
बिरूपालिङ्गतो लिङ्गिनां त्वनुमानसं्ितम्‌ ॥१०॥

15 तजर तथोः प्रतयच्चातुमागयो्मय प्रयज बुध्यतां श्यताम्‌ |
तज ्रतिगतमचलमिन्धियं प्रयम्‌ । कौट गरम्‌ । कश्पभापोडम्‌ +
meee प्रतौति: कश्पना । कण्पना श्रपोढा श्रपेता
SUMMITS | भनु awa निष्टां पू जिपतति |
ततो ऽपोढकर्मममिति श्यात्‌ । न चादितान्धादिजिति वा

20 वचनात्‌, ्रादितान्धदेखातिगणलान्न पूरमिपातः। कण्प-
मवा MRE रहितं कृख्पनापोढम्‌ । नामजात्यादिकश्यना-
रक्जितनि्ययैः | तज ere चथा fear इति । नाति-

गौ डमतम्‌ |

कर्पना चथा गौरिति । श्रादिगरष्दाहुणक्ियाद्रयपरिग्रहः |
तत्र BURMA या शक्त दति । क्रिधाकश्यना यथा पाचक
षति । gee चथा दण्डौ स्यो वेति । श्राभिः कश्य-
' नाभौ रहितं शब्दरहितद्णणएअग्भमलातामत्यकस्य । oT)

भ ge शब्दाः सन्ति तदात्मानो वा, येन तस्मिन्‌ प्रतिभा- -

aia प्रतिभासेरन्नि्यादि। एतेन खिरस्यलघटपरादि-
बाह्यवस्तपाहिणः सपिकस्यकश्चामसख प्रत्यचतां निरस्यति । पुनः
MTS प्रयम्‌ । war! श्रतसिंसद्रहो भान्िरिति
वचनात्‌ | aragaagares, किं तु ययावत्परस्पर विविक-
चणच विपरमाणएलचणएसखलचणपरिष्छेदकम्‌ । waa निवि
कश्यकानां भ्रान्ततीमिरिकादिन्नानानां मत्यक्तां प्रतिचिपति ॥
ददं च चतुधां । thaws, मानस, edie, योगिज्ञान
च॥ तम्र शुरादौद्धियपद्धकाशरयेणोत्पकनं बाद्मरूपादिपञ्च-
तरिषयाशम्बनं श्ञानमिद्धिवप्रत्यचम्‌॥ खविषयानन्तरं विषध-
सहकारिरेद्धिवश्नामेम एमनम्तरप्र्ययसं्केन जनितं मनो-
fam मानसम्‌ । सविषयस्य घटारेरिश्ियश्चामविषय-
wma विषयो fata: कणः, तेम सहकारिणा ay
मिलित्वा शइदियश्चनेमोपादानेम समनगन्तरपरत्ययसं्केन
afd मगो विक्वानं तन््मागखम्‌ । समनमार पत्यथ विगेषणेन
योगिज्ञान मानसलप्रसङ्गो FATA. घमनन्तरमह्यधब्दः
खसतानवरतिनयुपादाभे शाने इवा, प्रषिद्धः। ततो भि
खंतानवर्तिंयोगिश्चानमपेच्छ waster wae

Re

ou

%0 .

४ अडदश्ेगससु खयः BAe |

amt गाल ॥ सव॑चिभ्सरेतानामाह्मसंषेरनं खस्वेदनम्‌ |
रिन्तं वस्तमागपराहकं शानम्‌ । र्ते wader वस्हविग्रेव-
पादकाः उखदुःखोपेचाश्णाः। तेषामा्मा येन वेते
तत्खसंवेदममिति ॥ गतार्थेभावमाप्रकषेपयन्तजं यो गिन्चागम्‌ |

5 MMe प्रमाणोपपन्ञायैः | भावना पुमः पुमसेतसि समारोपः |

खता्ेभावनापरक्ेपनाष्नातं योगिन्चानम्‌ ॥ ` “°
नु दि चणलयिणः परमाणव एव॒ तालतिकास्तहं
किंनिमित्तो ऽवं चटपटश्रकटलशङ्कटादिष्यूलाथप्रतिभाख दति
चेत्‌ । निराम्बन एवाचमनादिवितथवासनाभवर्तितखुलारथाव-

10 भाखो निर्विंषयलादाकागरकेशवत्छप्रश्लानदेति । धदुक्षम्‌ ।

aret न विदयते War थया बाेविंकख्यते ।
वाखनालुठितं चिक्तम्थाभशचे प्रवतेते ॥१॥ इति ॥
mrt ऽनुभागयो बुद्यालि तस्या नानुभवो {परः |
urmarentyairad चेव प्रकाशते ven इति च ॥

15 भनु प्रधक्षण चणचयिपरमाणखरूपं खशचणं कं मवेद्यत
इति रेत्‌ । उच्यते । were हि यतंमानसेव सज्जिते व्यगो
wei प्रत्येति, न पुमभां विश्वत, तदसभिदितलाश्षश्च । तरि
(मयान नोलरूपता निषंयवरणशयनिपंथः git नोत्पद्यत
{ति Bq aaa gfe: पूर्वदे्रकाशंद प्रारंबन्मितां

90 agit cavern चणच्रधनि्यसुत्पद्यमानं निवारयति । अत
एव -सौगीरिदममभिधौयते । दनेन चथिकाचणिकालशाधा-
weaned विषयोकर दात्‌, इतविद्रमनिमितादकषिनारोेःः

बौडमतम्‌ |

$पि a givaefund प्रमाणं, कि तु soma,

.५९

विपरौताध्यवसायक्रान्तवात्‌ । शणिकले ऽपि न amare,

शअलुरूपाध्यवायाजमनात्‌। गोखङूपे त तथाविधनिशषथ-
करणाप्रमाएमिति। ततो gage निनिकश्पकमथान्तं च
weetafa । अच “mare” दति विगरेषणगरदणणदनुमाने च
लद पणादतुमानं आजामित्धाबेदवति । तथाहि । भाक्तमनु-
मानं, खामान्यप्रतिभासिलात्‌, सामान्यस्य च aft: que
व्तिरेकाव्यतिरेकविकणश्याग्यामपाक्रिषमारतयायोगात्‌, सामा-
न्यस्य खलचणएरूपतयानुमाने विकश्यनात्‌ । अतिक quae
ARNE खकवणतया परिच्छेदस्य भानिलचणतात्‌ । wee
एनः प्रणाछिकथा बहिः शखचणएवलायातलादमुमानख |
तथाहि । are विना तादाग्यतदुत्पज्तिरूपरंबन्धपरतिबदखिष्न-
waa, म. तददिना aftwa wri, नग तञ्छानमनरेण
आमवधारितसंबन्धह्मरण, ATTY गासुमागमिल्यवव्धभिचारि-
लाहालमपि प्रमाणमिति संगोयेते । । तदक्‌ |
wafiage भान्तिरपि बंधानतः प्रमा । इति ॥
असुमेवा्े दृष्टा तपूवकं fred ध्मकोतिरकौतंथत्‌ । यषा ।
मरिपरदोपमभोमेणिवुद्याभिधावतोः |
मिश्यान्चानाविेषे ऽपि वि्रेषो ऽषेत्रिथां प्रति ॥९।
अथा तवा चवाचेलेऽखनुमानं तरा तवोः |
अधेक्गियारुरोधेन प्रमाणत यवख्धितम्‌ ॥२॥ इति ॥
तकादुमागेककदमा इ । “पिरूपाशिङ्तो fefpart लद

` 20

eR षडदश्रंनसमुशयः AST: |

मागसंश्ितं" warfe । Whe रूपाणि पच्ध्म॑वादौनि यल,
तचिरूपं, जिखभावमित्यथः। तस्मा्निरूपाशिङ्गाद्धेतोः सम्यग-
वगताशिङ्गिनः परोक्षस्य वस्नो asd, तदनुमानसंशचितं
प्रमाणम्‌ | wy पञ्चालिङ्गप्रणादगन्तर परो स्य वस्तमो मानं
$ ज्लानमनुमानमिति हतुमानशब्दस्याथेः ॥ श्र श्लोके चरम-
पादस्य, नवाचरले ऽणाषवान्ञ दोषः ॥ इदम तत्वम्‌ । aa
जने छवादिरिङ्ेदेिङ्गो राजा निदधौ यते, तथा frede
लिङ्गेन श्टूमादिना क्षचिदुपलमेन परोचः carer feat
बह्यादिष्लच सदिज्ञायते। इदं च लिङ्गाशिङ्गिज्ानमनुमान-
10 मभिौयते ॥ तच्च देधा, खां परायै च। यदा च
जिक्पालिङ्गात्‌ खयं शिङ्गिनं साध्यं प्रतिपद्यते, तदा are
मनुमामम्‌। यदा तु परं प्रति साध्यष्य प्रतिपश्य
जि्ूपडेवमिधानं, तदा पराथंमनुमानमिति । “fafa
a” इति । अरज amet faired इदं विशिनष्टि अर
15 afer fey शिङ्गिनो गमकमुक्त, तशिङ्गमगुपलयि-
खभावकार्येभेदाक्तिधैव भवतोति ॥ तानुपलसिखतुरधा ait
मूखभेदापे्या | तद्यथा । विरद्धोपलमिः, विद्डूका्ौपशमिः,
कारशाशुपलसिः, खभावारुपलसिख । विरद्धोपलयिवेधा
माज wives ot) विद्दकाथौ पलसि्वंथा नाच were
% धूमात्‌ । कारशारुपल्लभिधेधा नाच धुमो ऽन्धभावात्‌ |
खंभावाशुपशचमि्ेया are धूम उपशमिशषणप्राप्यारुपन्येः |
Rerg वबक्ाणनुपललभयो ध्ममिनुप्रशतिग्रासलप्रतिपादिता

बोडमतम्‌ |

‘Waa चतुषु भेरेष्वन्तभेवन्तौति प्रतिभेदरूपला्नाज एथग-
भिहिताः॥ . र

खभांवहेतुचथा टो ऽवं शिंशपालात्‌ । कायेतुरयेथा
अप्रज धूमात्‌ । एषु चातुपलब्यारिषु चिषु Fay तादाव्य-
तदुत्पत्तिसंबन्भवलादंविनाभावो विद्यते, शआराद्याग्षथोरनुप-
wet: खभावहेतोख्च॒ताद्‌ाद्यभावात्‌, मध्ययोरतुपलब्थयोः
कायेहेतोच तदुत्पत्तिसद्भावात्‌ । ्रविनाभावश्च तादाम्यतद्‌-
त्यज्तिभ्यामेव ara: | तादाम्यतदुत्यन्तौ चानुपलबिखभावका्े-
aa विद्येते, नान्य | ततलादाग्यतदुत्प नतिप्रतिबन्धविकलानाम-
तुपशसिखभावकारयव्यतिरिक्रानामर्थानां स्वेषां arena
प्रेत्या | तेम संयोग्यादिका वेगरेषिकादिकश्पिता हेतवो भ
भवनि, व्यभिचारस्य संभवात्‌ | कारणात्कार्थानुमानं तु यमि-
चारितेनेव भाश्युपगस्यते | यदपि र्तः षमानसमयस्य रूपादे-
Tear सौगतेरण्यपगतं, यदपि wate हेतुना का्ीत्यादा-
तमानं द, ते भ्रपि खभावानुमामतधान्युपेते। तथाहि ।
ईैद्शरूपाशरोत्पादसम्ेः प्रानो eee: tence
कलात्‌, पर्वोपश्चथषूपवदिति रङूपाकरोत्पादरूपसाम्यानु-
मामम्‌ | Wiad परतिभन्धविकला बौजादिशामयौ खकाथात्पादमे
समयरलात्‌,पू्वदृष्टवोजादिषशामसोवदिति योभ्यतातुमागम्‌। अतः
Wray एवैते, ग पुनः कारणोत्काथाशुमान इति ॥

अथानुपलब्धयादिभेरेन जिषिधष्यापि faye शानि Fife
रूपाणि भवन्ति, तानाह

88

10

20

98 अद्दरंगसमुषवः सटौकः |

रूपाणि पश्धरमत्वं aad विद्यमानता |
विपश्चे नालतिता हेतोरेवं बौणि विभाव्यताम्‌ ॥ ११॥

खाष्यधमेविशिष्टो धर्मो पदः, तख धर्मः Tews, तञ्चावः
पशधमेलम्‌ | Teme चाभ केवलो धर्यवामिधगेथते, वयवे

5 शञुदायोपचारात्‌ । यदि पुनस एव बाथ्यधरमविभिष्टो
धर्मो wet zen, तदानुमानं eta स्यात्‌, साध्यस्यापि
wfetaftegena | ततद पचध्मवं पडे धर्मिणि हेतोः ORTa |

ख च meet ऽनुमागतो वा प्रतीयते। ae प्र्यशतः
aftifqnen wre दनम्‌ । श्रतुमानतञ्च we ENS

10 निद्धयः। wet रूपम्‌ ॥ तथा समानः पशः सपः,
तज्िन्धपे gore fawn itches मान्येन भाव
wee: । ददं fee रूप, श्र च “अन्वयः” इति दितौष-
मभिधानम्‌ ॥ तथा विद्धः पशो विपक्षः बाष्यशाधनरदितः,
तद्धिन्विपके नाशिता हेतोरेकानतेना खलम्‌ । इटं उतौचं
15 पम्‌, श्र च “अतिरेक” इति दितौधममिधागम्‌ ॥ एतानि
पथपर्मलसपथयप्यवियवासतरचवानि देति भोखि
कूपाणि ॥ एवंग्दख रतिषरब्दायलादिति विभाथतां 'इरवे
कम्बगवगम्बताम्‌ ॥ ` त्र Bethe cei रूपं ग ert
met मरागकादौ get wat som पर्वतादौ वद्धिं matey 1
20 न्‌. सें गवति । ततः पधं Que ॥ तवां धरि Gre `
कलं इपं ग छात्‌, तदा वाथ्साधनवोरधरोततिवनसानि

बौडमतम्‌ | ४

gat धूमो quart wierd शापयेत्‌ । न रेवं पयति ।
अतः सपषषसत्व GIA ॥ तथा यदि fared ET ग खात्‌,
तदा धूमः शाध्यरहिते विपे जलादावपि वद्धिमनुमापयेत्‌ |

ग ॒रैवमनुमापयति । तेग विपक्षाय Sue अथवा ।
mite: We, काक काष्ण्यलात्‌ TT न TN) 5
अनित्यः शब्दः, श्रावणलात्‌ | WN सपच्चविपशाभावादेव न्‌
सपशयश्नविपशासक्ते | अनित्यः mez, प्रमेयत्वात्‌, पटवत्‌ । `
रोश्डेशं वद्ध, पार्थिवलात्‌, दुमादिवत्‌ । शललोमा AEE: "
छु्धोमबु्यगमनात्‌, vite! fatra वा हरिणः,
उतबु्ोरसु्यगमनात्‌, AERA । एष्वनित्यलादिशाध्यविपये 10
$पि Raat aire विपत्ताश्वम्‌ ॥ तत॒ एतानि चौषि
खसुदितानि रूपाणि ae हेतोभेवन्ति, ष एव हेतुः जयाय
गमको भवति, मापरः। भन्बेवंश्णा हेतवः कति मवमौति
चेत्‌ । मुक पुरापि एत्तदणा भ्रलुपञचमिखभावकायांस्थाखव
एव हेतव इति । एषामुदाहरणानि प्रागेवोपदचितानि, 15
तथापि पुनः खभावहेत्रदाष्टते। सष चणिकमिति qe |
खललादिति हेतुः। we हेतुः सवं स्िनवतेत इति caw |
चतत्वणिकं थथा विध्ुटादोति enemy | यत्वरिकं न
भवति, तद्वद पि भ भवति, wer आपुष्यम्‌ । अज चदिकीविपके
fied. कमषौगपद्चाभ्वामधे क्रियाश्च सलपर पपकितो 90
Tremere व्थाड्िरिति fermen । उवेमित्युपगषः,
दाशे ददिकमिति सिमनम्‌ । ` एवमन्दहेतुमपि शेषम्‌ |

४६ षडदद्नसमुचचयः सटौकः।

यद्यपि areata पचधमेतो पसंहाररूपं सौगतैरनुमानमाशायि,
तथापि मन्दमतौभ्युत्पादयितु पञ्चावयवारुमानदगरेनमणदुष्ट-
मिति। wavy श्लोकदयस्य तात्यर्याथेः । पलधर्मावति-
रेकश्षणरूपश्रययोपलकितानि Tea शिङ्गानि श्रमुपलसिः,
5 खभावः, कार्यं सेति ॥
surat ऽपि fare: कञ्चन सिस्यते | तच प्रमाणे“
भिशनमर्थाधिगम एव प्रमाणष्य फलम्‌ । तककप्रत्यभिन्ञयोर प्रा
माषं, परस्परविनिले टितकफचयिपरमाणखचणा नि खखचणा नि,
परमाकगोचरखाल्िकः। वाखनाङूपं क्ेपर्याया एव षन्ति भ
10 ग्यम्‌ । वस्तुनि Fat खसत््वमेव न ` पुनः पराबत्लमिति
सामान्येन TAT ॥
श्रयवा aaa न्तिक-यौगाचार-माध्यमिक-मेदा-
, शतुरधां बौद्धा भवनि ॥/त चावंसमितोया परमामकमतमदः |
चतुःचणिकं वस्त॒ । जातिजेनयति । खितिः श्थापथति । भरा
15 अर्ति | विनाशो विनाश्रयति । तचाक्मापि तथाविध ए
पद्रश्ासावभिधौयते । निराकारो ' बोधो <येसदभायेक-
खामग्यधनशचायं प्रमादमिति ॥
खौषान्मिकमतं पुनरिदम्‌ । रूपमेदनावि्वागवं्षाखारा
शवेश्ररौरिशामेते पञ्च war fram Gee | त एव
20 हि पर्ोकमामिगः। तथा च तद्िद्धाशः | agate fares:
dears प्रतिश्वामां defters eayrcarey | कतमानि,
TE! शअतौतो ऽध्वा, अनागतो seal, सहेतुको विनात्र भीता,

बोडमतम्‌ | ae

पुद्श इति । WW पुद्रलणब्देम ocaftafeant निव्यलव्यापक- 7
लादिधमकं श्राद्मेति । बाह्यो stir निद्यमप्रत्यच एव शागा-
कारान्यचातुपपश्या तु THM । शकारो बोधः प्रमाणम्‌ |
तथा SPURT: षवसंस्काराः। VAST परमार्थः यदाहसदादिगः।
प्रतिचणं विश्ररारवो रूपरषगन्धस्पशरेपरमाणवो शानं चेत्येव 5
तमिति | अन्यापोहः शब्दायेः | तदुत्यक्नितदाकारताश्वामधे-
परिच्छेदः | मेराग्यभावनातो ्रानसंतागोच्छेदो मोच इति ॥

यौगाशारमतं विदम्‌ । विज्चानमाभमिदं सुवनम्‌ । मासि
बाद्ो ऽः, wrens ताल्िकलात्‌ । GRR श्ानसंतामाः।
साकारो बोधः प्रमाणम्‌ । वासनापरिपाकतो नौलपोतादि- 10
प्रतिभाखाः | श्रालयविश्चानं हि सवेवासमाधारगतम्‌ | ्रालय-
विश्चानविष्द्धिरेवापवगं दति ॥

arafaagia तु शल्यमिद, खप्नोपमः प्रमाणएप्रमेयधोः
प्रतिभागः। भुक्ति aes: | तदर्थं गरेषभावना दति ।
बेरिन्तु माध्यमिकाः खं MATE: | तदुकषम्‌ । 15

aa श्चानखमन्वितो मतिमता वेभाषिकेणोश्यते

म्यो ग हि बाश्मवर्हविशरः सौ षाजिकगेराभितः।

यौगाशारमतानुगेरभिमता शाकारयुद्धिः परा

मन्यन बत मध्यमाः हतभिथः wet परां शंविरम्‌ ॥ इति।

शागपारमिताद्चा दग्र TAT: | तकभाषा हेतु बिनु 20
दौकारेटतकंनालो प्रमाणवातिंकं तत्सरो arate:
WASTE म्वावादेशकसेत्यादथसदन्धा इति ॥

ae अड ंनससुकषवः सटोकः |
शवं बौडमतममिधाव तदेष संदिविशुरसरं चा मिदंधिष्ठराइ

बोडरादान्तवाश्चस्व can ऽयं fatten: |
नैयायिकमतस्येतः कथ्यमानो निशम्यताम्‌ ॥ १२॥
बौडरादधानख सौगतसिद्धान्तश्य wy तष्य सपो
5 ऽवमममरोदितो निवेदितो ऽभिद्ितः। नेयायिकमतश
Taree सषेपत oa कमानो निग्स्यतां yey ॥

दति तपामणन्भोगणदिनमदिग्रोदेवस॒न्दरस्रि शिष्यौ रए-
दह्नसूरिविरवितायां तकंररषछदौपिकामिधानायां वड्टेनषसु-
wactarat गौडमतप्रकटनो नाम प्रथमो ऽधिकारः ॥

श्रथ द्ितोषो ऽधिकारः |

अथादौ नैयायिकानां चौगापराभिधानानां शिष्भादि-
अर्यते । ते ¶ दष्ठधराः, प्रौढकौपोनपरिधागाः, कमब
जिकाप्राहता, जटाधारिशो, भखोडूलनपरा, uated fie,
जलाधारपाचकराः। नौरसाहाराः प्रायो वनवासिनो arya
awa fee) कन्दमूलफललाधिन erfirenificn: 5
रोका, निखोकारेषृ्माः । ते ¶ प्चप्निषाधमपराः करे
जटादौ च प्राणलिङ्गधराद्ापि भवन्ति । wnat संयमावखां
प्रप्ता गप्रा afin) एते प्रातदंनपादादिशौचं विधाव
वं थायो भञ्नाद्गं fafa: uti | यजमानो वन्दमानः
' इताश्जलिवं हि “at नमः fare” इति qeeea 10
“firara गम" इति प्रतिवि । ते ceed वदन्ति |
RY रोषं creed सेविता योऽपि सुति ।
दास दाशोऽपि भवति षो ऽपि नि्षाशडष्छति ॥
तैषानोश्वरो देवः whe: सु्टिषंशारादि४त्‌। ve wel-
दशावतारा चमौ । MYT १, wtaratfire: २, भासैः ₹, 15
मेभ ४, water, tue ९, पारणागेः ० कपिशाः ८,
TUNE ९, हंधिकः १०, अकिः ११, पिङ्गलः १९, पुष्पकः १९,
tree: १४, . ऋशिः Ww were: १६ राप्रौकरेः ye,
2 |

ue बहदश्रंगससुशवयः सटौकः |

विदायश्ख १८। एते तेषां तोरणः पूजनोधाः । एतेषां
पूणाप्रणिषानविषिष्ह तदागमादेदितथः ; तेषां अर्वतीरयेषु
भरटा एव पूजकाः । देवामां भमस्कारो न STS: कायः ।
तेषु थे निविंकाराते खमोमांसागतमिदं पयं दश्रयन्ति।
5 म खधृनो म फफिगो म कपालदाम
नेन्दोः कला म गिरिजा म जटा न wa
यजान्यदेव च न किचिदुपाखरषहे त-
दं एराणं सुनिशोखितमो शरस्य ॥१॥
ख एव योगिनां Vat र्वाचौगद्ल भोगभाक्‌ ।
20 ख ध्यायमानो राव्थादिसुखलभेनिषेषयते nen
Om च तैः @atrma | |
वौतरागं खरन्योगौ वौतरागतमश्रुते ।
सरागं ध्यावतसष्ट खरागल तु निचितम्‌ ॥१॥
येन चेन हि भावेन युष्यते यन्त्रवाहकः।
15 तेजः तक्रयतां याति विश्वरूपो afwaer nen इति ॥
ured शिङ्खवेषरेवादिखरूपं वगरेषिकमते cuca,
यतो नेवाधिवपरेषिकाषां fe मिथः प्रमाणत्नागां dere
wage तत्नानामन्तभावने ऽखश्पौयानेव मेरौ नाथते ।
वेमेतेषां प्रायो are भये ऽते तपसिनो ऽभिपौयनते |
90 ते ९ गरवादिमेदेन चतुधा भवन्ति । EAR |
शआाभारभखकौपौगणटायद्चोपदोतिनः । '
क्ाशरादिमेरेन चतुधां शशपकिणः ॥१॥

नैयाविकमतम्‌ | ५९

WAT: TAIT महात्रतधराखथा |
तुर्थाः काञ्मुखा ger भेदा एते तपखिभाम्‌ ॥२॥
Aantal भरटभक्षरलेङ्गिकतापसादयो भवन्ति ।
भरटादौगां त्रतयहएे ब्राह्मण दिवणं नियमो भासि । यख तू
fad भक्तिः स प्रतौ भरटादिभषेत्‌ | परं शासेषु मेथायिकाः 5
सशी गरिवभकनाचछेव ्यु्थमो, वेगे धिकाम् oe इति |
तेन नेधायिकश्नासगं गेवमास्थायते, वैशेषिकदशेनं च पाशपत-
भिति। wt मया चथा भुतं यथा दृष्टं चाजाभिदधे।
तन्तदिगेषस्तु agerat faye: ॥
श्रथ पूर्प्रतिातं नेयायिकमतसंदेपभेवार | 10

श्क्षपादमते देवः रष्टिसंहारशच्छिवः।
विभुनि्येकसवन्नो नित्यबुदिसमाश्रयः ॥ १३॥

। शअरदपादेनासेन दरुणा थतः प्रोतं मेयायिकमतख मूल-
सभं, तेन नेथायिका भ्रा्पादा श्रभिधीन्ते, तन्मतं दा्पाद्‌-
मतमिति । तस्मिश्षपादमते शिवो महेश्वरः, इष्टिश्चराचरख्च 15
जगतो frate, संहाररदिगाधः | इन्दे gfe! are
सावचिगधक्िमाइात्येन aA GENTE । केवलायाः
BE करणे निरकरोत्पाद्यमानो see: feet ye
sft न माधारिति इष्िवलंारस्ापि केरणम्‌ | अच प्रधोग-
सेवं परवा erect) भमधरद्धाकरदिनकरमकराकरा दिकं 20
ृद्धिमदवेक, ardor | eure तदु, wer चट

We घड्दशंनसमुश्चयः TET: |

wa चेदं, तखादुदधिमलपूवंकम्‌ | वाख बुद्धिमान्खा, च
fet एवेत्यन्वयः | व्यतिरेके गगनम्‌ । ग. चायमशिद्धो रेतः,
WANTS खखकारणकशापणन्यवेनावयवितथा वा कावे-
we अगति सप्रसिदडलात्‌। नापि विद्धो जेकान्तिको वा,
5 विपरादत्वन्तं arene! नापि कालात्ययापदिष्टः, vaye-
ममाबाष्यमानसा्धमेधमिं विषये हलोः परदतंनात्‌ । नायि
प्रकरशषमः, तत्रतिपन्धिपदा येखशूपसमर्थनप्रयितप्र्यमुमानो-
दथाभावात्‌ ॥ अथ निरेतामवदश्ररौरलादेव न संभवति
सष्टिंहारकतेश्र इति प्र्यनुमानोदयात्कधं न vacua
10 इति चेत्‌ । इच्यते । we लदौयानुमाने साष्यमान Sect धर्मी
लया प्रततो ऽतौतो वामिप्रेयते। wailed, तरा
लत्परिकर्ितहेतोराअरथाङिड्धिरोषः meat प्रतोतसेत्‌,
तरिं येन waren प्रतौतदोगेव कंयसुङ्भादित निजतनुरपि
किमिति angten इति कचमश्ररोरलम्‌। ततो न प्रकरण
15 बमदोषता हेतोः, चतः साधकं “इहिवंहारहच्छिषि" इति ।
तथो विश्ुराकागरवन्धवंणमद्चापकः । निवतेकशानवतिनि wft-
दतप्रदेवर्तिनां पदार्थानां प्रतिगिषतववामज्ि्माकानु पपनेः |
& Querefen: छकारो ऽपि दुरतरचडारिषटनार्षा
aarfiea’ i. wenfty: 8 तथा निकदे शः । freqrertey
20 भिदेः इ. erat with वितरेवदचदवमादः । तथ fiat
sremeuafetees, सटः. ।. tece श्जतिश्वते |
Chvefweutew enwenfh: । etenretfens-

नैयायिकमतम्‌ | ५९

वापारो हि भावः हतक CEA) WAR gem शात्‌,
तदा तख्ाणपरोण कणां भायमनित्यलादेव । श्रपरस्यापि च
aca कां भवनोयमित्यगवखानदौ TAT खात्‌ | तस्मा-
जित्य एषाग्बपगमनोयः ॥ नित्यो ऽपि स एको ऽदितौषो
amet, want हि जगत्कटेलसोकारे wet एचकष्टयग- 5
ग्ौन्यविशदुश्रमतिश्याएतमेनेकेकपदा्थछ विसष्टश्निर्माे सव-
, मशमश्चबमाप्चेतेति युक्त “एकं” इति विशेषम्‌ ॥ एको ऽपि
viv: खवंपदार्थानां शामश्लेन wi, स्वश्चलाभामे हि
विधिद्ितपदा्यो पथोगिजगतषमर विपरकौेपरमाएकणप्चवस-
ग्बक्धामयोमौखनाचमतथा घायातश्येन पदाथानां निर्मा Tez 10
भवेत्‌ । wage पुनः सकलपाणिनां संमौ शितशशुवितकारण-
कञापागुरथेश काच ay निरमिंमाणः खाजितपु्छपापागुमानेन
ख शगेगरकथोः सुखदुःखो पभोग ददागः श्वंथौ चिती नाति-
वतत । तथा चोकं तदधः
श्ानमप्रतिषं we वेराम्पं च जगत्पतेः | 15
Red रेव धमे दरिं चतुषटषम्‌ ॥१॥ `
Wat CTT swarm: Gera: |
श्रेरितो भच्डेल्लग वा wate वा ॥२॥
saver freely शये कमेव विगरेषदं eee । निं
wet sfc: दो finde: | -एतेणानारिषवेश्नो- 9
WER दिशाचान्दः कोः ऽपि ede: दशापि wafer चत

५8 षडद्ंनसमुश्चयः सटीकः |

नान्यपि सात्मानं न जानते, ततस्ते कथं wie: शरिव्या-
वेदितं भवति । तथा नित्य द्धिसमाञ्रथो तित्याया बुङ्खर्तानश्
arm, चणिकबुद्धिमतो fe पराधोगकायपिकशषणेन सुस्थकढे-
लाभावादनीशवरलप्रसक्रिरिति। टैदृशविशरेषणविशिष्टो नेया-
5 यिकमते शिवो देवः ॥
श्रथ त्ते तत्वानि विवरिगुः प्रथमं तेषां श्यां नामानि
च समाख्याति |

तत्वानि पोडशमुच प्रमाशादौनि तद्यथा |
प्रमाणं च प्रमेयं च संशयश्च प्रयोजनम्‌ ॥ १४॥
10 दृष्टान्तो ऽप्यथ सिद्धान्तो ऽवयवास्तकनिरोयौ |
वादो जल्पो वितण्डा च हेत्वाभासाग्छलानि च॥१५॥
जातयो निग्रष्थानान्येषामेवं प्ररूपणा |
भर्थोपलयिहेतुः स्यात््रमाणं तञ्चतुविधम्‌ | १६॥
जिभिर्दिग्रषकम्‌॥ याख्या ॥ शअमुषासिण्रकान्ते नेया-
15 चिकमते प्रमाणदौनि प्रमाणपरमेयप्रशतोनि षोडश त्वानि
wafer) तच्चेदयुपदश्ने । “प्रमाणं च" इत्यादि। तष प्रमिति-
qufarnit येन जन्ते, asa जनकं कारणं प्रमाणम्‌ |
malas wri जन्यते जेनेति प्रमाणमिति grew: । श्वान
च जं दिविधम्‌ । अचेतनं शानं च । , तारेतनमिकिष-

बेपायिकमतम्‌ |

Weert तु प्रमाण we भवेन्न पुनः प्रमाणम्‌ ९।

RAG MAUNA यादं Tee । दोलायमाना प्रतौतिः
ama) चकाराखयो ऽपि प्रमाणादौमामन्योन्यापेशथा समु
अधार्थाः 2 । प्रथोजनमभौषटं साधनोयं फकम्‌ ,४ । दृषटाको
वादिप्रतिवादिसंमतं निद श्मम्‌ । af: समुचये ५ | श्रयशरष्ट
जननाय । शिद्धाकः सखवदन्ाखसंमतपरशतिः ९ । श्रव-
यवाः vera ऽनुमानद्ाङ्गानि 5 । संदे हादृध्वमन्वयधमे-
चिन्तनं aa: ्याएरजाधुना संभवतोति ८ । खाणरेवायमिल्यव-
धारणं fade: । इन्दे तकंनिएयौ ic) दरुणा ea तत्त
निषयार्थं वदमं वादः । १०। परेण खमं जिगौषया अशनं
अस्प: । १९। श्रपर्ष्टवस्तुत्च मौ ख्यंमाचं वितण्डा । १२।
हेतुवदाभासमाना हेलाभासा न सन्यग्येतव Tae १३ |
परवष्म विघातांविकश्पोपपादमानि च्छलामि १४ । जातयो
ऽस्वनदूषणानि ९४ | येरेेक्ा निगद्यते, तानि fraven-
मानि १६) इति । एषामनन्तरोक्कानां प्रमाणादौमामेवमित्वं
TEI Serratia भवति ॥ तादौ wee खरूपणं
Peat: were शामाग्य्चणं संख्यां च प्राह “Tae
wfate: श्याप्ममाणम्‌'' । WHE UWE बाह्य सम्भ

कुनाक्रोरहादेराकर च॒ शागद्धशारेरपलयिश्ञागमवौप-

शबः । erent विग्रेवमतिपत्तिरिति न्धायादषाबमि-.

` शारिख्परेग्ठा ववा त्िका चाधोपरमिरपाह्या, ग. दप-
farses तद्या धो , हेतः कारणं ख प्रमाथं wat)

५५.

20

ag अशदश्रंमलमुखयः सटौकः |

walvefarg प्रमाणश्च फलम्‌ । श्रवस भावः । श्रभि- `
चारादि विगेवशविवि्टा्योपलभिजनिका यामयौ तरैकदेश्रो
वा चचुः्रदोपचचानादिरभोधरूपो sitwedt वा शधकतम-
ARNG | तव्ननकलं च तच HATER । तष्लन्यार्योप-

5 थिः परलभिति। रङ्धिवजललिङ्गजला रि विगेवणविगरेषिता
केवोपलभि्थ॑तः शात्‌, तदेव प्र्यचारिपरमाणछ विगेवणल
वच्छते | केवशमभाग्यपदेष्डमिति विशेषणं ग we rate,
त्च श्रष्दजन्यलेन वयपदेष्ठलात्‌ । श्रथ wares भेदानाह
“चचतुबिधम्‌”। mrad, चतुर्विधं चतु्ंदम्‌ ॥

10 श्रथ तथातुर्वि्यमेवाडइ । |
प्र्यक्षमनुमानं चोपमानं शाब्दिकं तथा |
तचेन्दरियार्थसपर्कोत्पन्रमव्यभिषारि च ॥ १७॥
व्यवसायात्मकं तानं व्यपदेश्विवजितम्‌ |
प्रत्यक्षमनुमानं तु ward fated भवेत्‌ ॥ १८ ॥

८ पूववच्डेषवशेव दष्टं सामान्यतस्तया |
तजा कारणात्कायानुमाममिह गौयते ॥ १९॥
‘Tene, saat Sire, रकारः शुदा,
डपमागञुपएमितिः, TUTE TyWeriery श्ाष्डिकं च
we ह ण्डिकमागेन cer =

200 ज्व ewe सयति । “तचेद्धियाषं" इत्यादि । `
दभति Ny ममातु चमं पर्च्यते ।.भणाखोदमदपादपोतं

नैयायिकमतम्‌ | १७

इम्‌ । “'दद्धिया्ंसजिकर्षोत्पन्नं श्वानमयपदेग्पमव्यभिचारि
व्यवस्ायाद्मकं vere” इति [१, १, 8) ॥

इन्दियं चच्रादिमनःपयेन्तं, werd: परिच्छे शदधि-
ae इष्य विषयश्चतो sat रूपादिः, शूपाद्‌यस्तदर्था इति
वचनात्‌ । तेन सन्निकर्षः त्यासत्ति रिद्धियखय प्रातिः संबन्ध 5
दति यावत्‌ । ष च षोढा। इष्दियेण साधं द्रस्य संयोग
एव १। शूपादि्णमां संयुक्रखमवाय एव द्रे समवेतलात्‌ २।
रूपलादिवु शणखमवेतेषु संयुक्षसमवेतसमवाय एव दे । Te
समवाय एवाकारस्य Bway व्यवश्ितवात्‌, ग्रब्दख तहुएलेन
तत्र समवेतलात्‌ ४। Wea समवेतसमवाय एव wee षमवे- 10
लात्‌ ५। समवायाभावयोरविं्ेषएविशेव्यभाव एव । SHER
पञ्चविधसंबन्धसंबद्धेषु वस्तुषु शमवायधघटा दिद श्षाभावयोर्विगेष-
wa fared भवतौव्ययः । तद्यथा । तन्तवः पटसमवायवन्तः
तन्तुषु पटसमवाथ इति । wena तलमिह uae घटो
नाति १ षोढा afta: ॥ 15

श्रय निकषंगरदणमेवाख्ड संग्रहणं थेम्‌ । म, sez
गणस शज्िकरषषह्ूभतिपादना्यलात्‌ । एतदेव सज्िकरषषद
WTS समर्थं कारणं, ग संयुक्षरथोगादिकमिति सं
ग्रहणाहभ्यते। xfixeriafenatgerd जतम्‌ । उत्पन्ति-
यणं कारकलन्नापकायचेम्‌ । WWE भावः। इृद्धिवं हि 20
faerie षह dred, cfraridware waged |
TER ।

8

भ बडदगंगसमुश्चयः सटीकः।

श्रात्मा शरेति मना मन इद्धियेण
aria चेद्धियमिति क्रम एष कत्रः ।
योगो ऽयमेव ane: किमगम्यमसि
यश्खिन्‌ ममो eft ay गतो यमात्मा ॥
$ श्ामसंहणं सुखादिनिषश््य्, सुखादोनामन्चानरूपलात्‌ !
सुखादयो द्ाहादादि खभावा agar, ari auta-
गमखभावं TATE इति MAGEE swefeg
एव । saute नामकर्पमारहितं, नामकर्पमाथां हि श्राष्दं
ख्यात्‌ | श्रब्यपदे श्वपदगहणाभावे fe यपदे शः शब्दसतनेद्धियाचे-
0 सन्निकर्षेण चोभाभ्यां चदुत्पादितं श्वानं तदण्ष्यचफलं सान्-
निहत्ययेमव्यपदे ग्रपदोपादामम्‌ । ददम तत्वम्‌ । चचुरगा-
शष्टवोष्यापारे सत्ययं गौरिति विश्टिकाले यश््राममुप-
ायमानमुपरभ्यते, त्छष्दे दवियोभयजन्यतले ऽपि प्रतविषथ-
ay wee प्राधान्याश्छाम्दमियते, न पुनरध्यदमिति ।
15 chew मरमरौ चिषूदकश्ागथ प्रकिप्रकले करधौत-
बोधारेख गिद्य्यमयमिचारिपदोपादानम्‌ । veafaa-
दिलयुत्प्चते तद्चभिषारि शानम्‌ । तद्चवच्छेदेन तसिंशदिति
च्ानमन्मभिचारि । wadlat जनेति आावसायो fare
उश्यते । fastened वधायातमकं, wea वसायातामकं
20 निद्चयातमकम्‌ । एतेन शंयन्नानमनेकपदार्थालम्ननलाद निदः
ornare `पद्मचफकं न भवतोति श्रापितम्‌ ॥ गणवभपि
MRR TENN श्वान GATT, १. ।

नैयायिकमतम्‌ |

धर्मिप्रतिपादनार्थलादस्य, श्रानपटोपान्तो हि wiffari-
सन्निकषेजला दिभिर्बि्रेयते 1 wear wand का्यमिचारा-
dy धर्मासतत्दानि प्रतिपादयेयुः । केचित्पुनरेवं व्याचचते 1
` श्रवयपदे शट व्यवसायात्मकमिति-पददथेन निविकश्यकसविकल्यक-
aaa marae देविष्यमार, गरेषाणि तु ज्नागविेषाणानौति।
भमै च स्तरे पररखरूपसामयो विगेषणपचास्तयः संभवन्ति
, तषु खरूपविगरेषणपो न युक्तः । यथो करविगेवणं शानं प्यव
मिति fe ware: स्यात्‌ । तथा चाकार कस्य MAG प्र्यचव-
प्रशक्तिः न चाकारकंख AAT युक, श्रसाधकतमलातलाधक-
तमेव च प्रमाणतात्‌। तुलासुव्णादौीनां प्रदौपारौगां
सन्निकषंद्दियादौनां चाबोधरूपाणएणमप्रत्य्लग्रसङ्गयच । cea
चेषां quent प्र्यचनं, तन्न खरूपविगेषणपद्ो gm । नापि
सामय विशेषणपक्षः | सामो विगेषषपकते हवं सबाधः खात्‌ ।
प्माढप्रमेथचचुरादौ दियालोकादिका श्ामजनिका षामयोद्धि-

यायेसज्निकषीत्यञञलादि विग्रषणविगरिषटज्ञानजमनादुपचारेरेद्धि-

चार्थसक्षिकीत्यन्नला दि विगरेषश्विशिष्टा श्तौ प्रत्यचचमिति ।
एवं च सामग्याः खुचोपान्तविशरेषणयोगिलं तथा विधफलजम-
कलादुपदारेणेव भवति, न तु खत इति । न तु युक्षशत्पचो
५पि । फलविगेवफपक्सत युक्गिसंगतः | भरन प्ते यत Tere

४६.

[1

0

19

हार्यम्‌ | ततो saad: | इद्धिथाथेसजिकरषोत्पज्ञलादिविग्रेषणं 20

Wei यत दद्धियायंसिकर्षाद्वति, a दद्धिया्थबजि-
क्षोदिः Ty प्रमाणम्‌ । MT तु प्रद्मशप्रमाणफलम्‌ । थद्‌

« षद्दश्च॑नसमुश्यः GET: |

तु ततो "ऽपि श्चानाद्धागोपादानादिगुद्धय इत्पद्यमो, तदा
हानादिबुद्धपेक्या wa प्रमाणं wwfeqgag पलं,
यडा ma प्रमाण, तदा हानादिबुद्धयः फंशमिति वश्वनात्‌ |
तथा चानुभवन्नागवंग्रजायाः area चायमिन्येतज्चरान-
5 मिद्धियार्थसल्लिकर्ंजलात्रत्य्षफलम्‌ । Arete TAT |
सुखदुःखसबन्धणुतेस्िददियाधेखिकर्वस शका रिलाक्था चाथ
भिति बारूणन्नानजनकलेनाध्यचप्रमाएता | TRIAS च
सुखणाधनो ऽयभित्यनुमा निकफशजनकलेनानुमानप्रमाता |
न च सुखसाधनलश्रङ्िनचाममिद्धियायेंसज्निकषेजं, रक्रेरसल्लि-
10 इितलात्‌ । wat मन इृद्धिथेण afeae सुखादिज्ञानं
फलम्‌ । मन tire तत्सन्निकषस्य च प्र्यचपरमाएता ।
एवमन्य्ापि are प्रमाणएफलविभागोऽवगन्तय इति ॥ एत-
देबेङिया्सजिकषा दिख यन्धकारः प्यबन्धानुखोम्येनेत्य-
माइ । “इद्दियायेसपकौत्यन्ञम्‌" दरत्यादि। श्रच सपः
15 संबन्धेः। श्र्यमिशारि Saw शकारो farawaggare: |
शरब्यभिचारिकमिति पठे तु भ्रयभिषार्येवादयभिशारिकं
खां Raya | यपदेशो नामकच्यना । श्रवापि याश्यायां
यत्‌ CTTW । भावाः श्वौ ऽपि प्रा्देवेति॥
Wy प्र्य्तत्फशयोरमेद पिव्या TAG भेदा SUA |
20 wae रधा, श्रयो गिप्र्यक्चं॑यो गिप्रत्यधं च॥ यरस्मदादौना-
भिन्छियाचेखजिकर्ाजचरानसुत्पदयते, तदथो गिप्र्यशम्‌। तदपि

fx fay निरविकर्पकं सविकसश्पक च। ay वसुखरूपमाजावभाशकं

गेयाधिकमतम्‌।

-निविकश्यकं, थथा ,प्रयमाचसन्निपातजं श्नानम्‌ । ` स्नासंज्चि-
सम्नन्धोषेखेन शञानोर्यन्तिनिमित्तं सविकश्पकं, यथा देवदन्तोऽयं
दण्डौव्यारि॥ योगिप्र्यधं तु दे शकालस्वभावविग्रश्टाथैयादकम्‌ |
तद्विधं, युक्ानां wed वियुक्षानां च । तज समाध्यैकाग्यवतां
योगधरमश्वरादिसदटतादाकन्तःकर एरंयो गादेव बाद्या्ंसयोग-
निंरपेचं यदगरेषायेग्रहणं, तथुकषानां प्र्चम्‌ । एतच्च fate
wena भवति, विकल्पतः समाध्यैकाश्यानुपपन्तेः। x
wasn एव विज्ञेय, योगिमाचस्य तदसंभवात्‌ । श्रसमा-
ध्यवस्यायां योगिनामा्मममोबाद्योद्दरियरूपाद्याश्रयचतुष्कसंयो-
mgualat, श्रात्ममनःओ्रोचचयसंयोगाच्छब्दस, श्रात्ममनोदय-
सयोगात्षुखादौनां «age, तदियुक्षानां प्रत्यक्षम्‌ । तञ्च
निर्विकल्पकं सविकर्पकं च प्रतिपत्तयम्‌। विलरार्थिमा तु
न्यायसारटौका विश्लोकनोयेति ॥

श्रयानुमानलसषणमाइह “tara तु तत्यवं जि विधं भवेत्यवे-
वच्छषवश्च” इत्था दि 1 wa Gamal पूर्ववदादौनामर्धबाङद्य-
सचकौ | mega: समये । गेषं तु सूनं थास्या-
Be, सज विदं “तत्पवैकं भिविधमतुमानं पूरव॑वच्छेषवसामा-
ग्यतोदृष्टं च" इति। -एके यास्यामि । wane Wane
सामान्यश्रत्या शप्तगिदेणो gee) तत्यवंकमित्यतर तच्छन्देन
Tae प्रमाणमभिसबध्यते | aaa प्रत्य्फलं fers
fara: | तदपुवेकपूवेकं लिङ्गिश्वानम्‌। श्रयमभ भावः । HTT
दूमा दि्वानसुत्पश्ते, धमा दिक्रानाश्च व्यादिश्वानमिति।

a

10

~
छद

1

ao

a

१२ गदरशगसष्ठ्षः यटो$ः |

दद्धियायंबजनिकर्ोत्यक्नववर्जाणि च श्ानादि विगेषणानि sare
सजादज्रापि संबन्धनोयानि । एषां च यवच्छद्यानि प्रारक्रातु-
सारेण खयं परिभाव्यानि । तथा दितौयलिङ्गदभेनपूविकाया
श्रविनाभावरबन्धसृतेस्तय॒वकपूवेकलात्तष्जनकलानुमानलनिट-
त्यथेम्धोपशमियहणं are, सुतस्थे विनापि भावात्‌ । ततो
ऽयमधेः । श्रथ पलयिरूपमव्यमिषरितमयपरेश्यं sree
at ताुवेकपूवेकं यतो लिङ्गादेः समुपजायते तदमुमान-
मिति १। तथा ते इ प्रत्ये शिङ्गलिद्गिसंवन्धदभेनं fay
aid ¶ परं ख ततततपूवेकमिति विगरहविगेषाश्रयणादलु-
मानखाध्यच्चफलदयपूवंकलं wifi द्रष्टव्यम्‌ २। तथा तानि
मयवादिषवेप्माणामि ya यष्ट तत्त्पूर्वंकमिति विरहविभे-
वाश्रयणेन सर्वप्रमाणएपूवंकलमपनमानद्य लभ्यते । म च तेषां
पूवेमप्ररतलात्कथं तच्छब्देन परामश दति प्रयम्‌ । चतः षाशा-
दप्रशततयेऽपि प्र्यश्ुषे व्यवच्छ्लेभ प्रशतलादिति। श्रां
व्ाष्यायां नाव्याघ्यादिदोषः कशनापि। ये ठ्‌ पूवैश्ब्देकस्य
शप्त fads नाभ्युपगच्छन्ति, तेषां प्र््फलेऽमुमागलप्रसक्तिः,
तत्पफदय प्रत्चप्रमाएपूवेकलात्‌। श्रथाकारकष्याप्रमाणवात्कार-
कतव . सभ्यते । ततोऽयमथेः। श्रयमिशारिताग्यपरेश्नयवण-
धातिका्यौ पशखिजनकमेवाध्यशफलं शिद्गश्ञानमनुमानमिति
चेत्‌ । sat एवमपि विशिषटश्चागलेवातुमाने seat) a
च शरागद्ेवामुमानलं सृ्यमानागमरंभवमतिमाखप्र्ानो इ] i

` छ्धारिप्यवमिच्छादथख मनसो लिङ्गानौति sweater

नेवाविकमतम्‌ |

बोधावौ धरूपश्य विशिष्टफलजनकष्यामुमानलादिल्यथाभनिलंचण-
दोषः । अतोऽ्ौपक्लयिरयभिचारादि विगरेषएविभिष्टा तदूवेक-
पूर्विका चतशदलुमाममित्येव aren युक्निमत्‌ । aati
जिविधेप्रहणममर्थकमिति चेत्‌ । न । श्रनुमानविभागायेलात्‌ |
पूवद दिग्रहणं च खभावा दि विषयप्रतिषेधेम पूवेवदादिविषय-
ज्ापनारथम्‌ | yard चिविधविभागेन faafed, ग ear
वादिकमिति प्रथम्‌ वाख्यानुम्‌ ॥ ROS लेवं सूं याचचते |
aaa पर्यचपूवकं विविधमिति, चिभेदमनुमानम्‌ । के पुन-
Hat vane पूव॑वदित्यादि । पू ्रन्देनाखयो यपदिश्टते,
वयतिरेका्रागवसौयमानलात्‌ | पूर्वोऽन्वयः, स एवासि यख
तद्पवेवतकेवला्च्यलुमानम्‌ १ । प्रेषो alata, स एवात
we ॒तच्छेषवत्‌, केवणव्यतिरेकि च॒ ९। सामान्येनाग्य-
व्यतिरेकयोः साधनाङ्गयोयृ्टं तत्छामान्यतो दृष्टमन्वयब्यतिरेकि
fa २॥ swat चिविधमिति भिरूपम्‌ । कानि She
रूपाणौत्याह । पूर॑वदित्यादि । प्र्ुपादौयमामलात्पवः पत्तः
Rewer पूर्वत्पद्चधमैवम्‌ । रष उपयुक्षादन्यवाल्ाधम्य-
दृष्टाः सोऽख्यमेति Tae सत्वम्‌ । शामान्यतो दृष्टमिति
विपे मभागपि च्ञ. दृष्टं fang eased ठतौयं रूपम्‌ |
UMHS विरङ्धलास्रतिपकश्षलरूपदयं च । एवं इ पश्च
रुपलिङ्काढम्ननं area तदग्वयब्यतिरेश्यलुमानम्‌ । विप्ा-
सच्वसपशशत्योरन्यतररूपष्वागभिखबन्धा स्‌ चदरपशिङ्गालम्बनं

९

o

20

केवलान्वयि केवलव्यतिरेकि चानुमामम्‌ । तजाप्निल्यः ग्रब्दः

६४ .. षडदशंगसमुख्वः Geta |
2

कारवलात्‌, ` चटादिवदाकाग्रादिवच्ेव्यण्वयश्यतिरेकौ हेतुः । १।
श्रदृष्टादोनि कस्यचिग्मल्यचाणि प्रमेयलाल्करतलादिवदिश्यच
Fafa साध्ये प्रत्यचस्यापि agit विपचस्याभावादेव
केवलान्बयौ | २। सर्व वित्कदैपूवेकं शवं का, कादा चित्कलात्‌ । `

5 यत्षव वित्कदेपूवंकं म भवति, तज्ञ कादाचित्कं, यथाकाश्रादि |
श्रच VIG HAY परौरृतवादेव सपक्ाभावात्केवशब्यतिरे कौ
प्सङ्गदारेण वा केवशबयतिरेकौ । यथा नेदं निरात्मकं ोव-
च्छरोरमप्राणदिमत्तप्रसक्गाक्षोष्टवदिति wee: प्रयोगस्ि-
~ त्म्‌ । श्रं जोवच्छरौरं was, प्राणादि मात्‌ । यन्न
10 सात्मकं तन्न प्राणादिमथ्चा शोष्टमिति sede: केवल-
व्यतिरेकौति ai एवमतुमानख भेदान्‌ खरूपं च ETE
विषस्य तैविधप्रतिपादनायेवमाः । waa ततयुवंकमतुमां
fafad जिप्रकार। के पुनखयः प्रकारा gure! पूर्ववदि-
त्यादि । ga कारणं विद्यते यजरानुमाने त्ूवंवत्‌, यज कार `

५5 शेन कायेमलुमोयते यथा विशिष्टमेघोक्षत्या भविष्यति afe-
रिवि। श्र arenes कारणधम उश्नतलादिर्याद्ः।
परथोगस्ेवम्‌ । चरमो मेषा टृषयत्पादकाः, गदमीरगजिंतले-
ऽचिदूमभावने च UMA | य एवं ते इृषयुत्पादका चचा
दष्त्पादकपूवमेषालया चामौ । तसमा्तथा । ननूजतलादि-
20 धर्मय्षानामपि मेघानां टष्चलगकलद्धनात्‌, कथमेकानिकं
कारशात्कार्थाशुमाममिति चेत्‌ । न । विभिष्टो्नतलादेधर्मश्यं -
meena विवदितलात्‌ । ग च तस्य विगरेषो mace frac

नैवायिकमतम्‌ |

पचेत इति ay wed, सरवाुमानोच्छेदप्रसङतः। तथाहि। म्र-
कादियाटृनतधरमादौनामपि सखसाध्याव्यभिवारिवमसवंविदा न
frag wate दं शक्यत एव । श्रय सुविवेचितं कां
कारणं न यभिषरतौति न्ययादभूमादेगेमकलम्‌ ५ तत्तद्येनापि
समानम्‌। यो हि भविग्यहष्ययभिचारिणञुन्नतलादि षिगरेषमव-
गनं समर्धः, स एव तस्मान्तमनुमिनोति, नाग्होतविगरषः |
AEM | अ्नुमातुरयमपराधो नानुमामसेति Te कां तद-
सासि तच्छेषवद्यब HAG कारणमनुमौयते, थथा मदौपूर -
द्शेनाहृष्टिः। wa arama कार्यध्मौ लिङ्गमवगन्तव्यम्‌ |
प्रयोगस्तित्यम्‌। उपरिटष्टिमदेशसंबययिनौ नदौ भौप्रतरखोतस्े
फचफोमसमूहकाषटादिवहनवे च सति Wer तदन्यनदौवत्‌।
सामान्यतोदृष्टं नामाकायकारणणतेनाविनाभाविना शिङ्गेन
oy लिङ्गिनोऽवगमो, थथा बलाकथा सलिलस्येति । प्रयोगस्तु |
श्रय बलाकाजदटृन्निः प्रदेशो जणवाग्बलाकावन्षात्‌, संमति-
Wena, यथा वान्यटृशोपरि दृष्ट्यादि्यषठान्यपवेतोपरि-
दर्धनेन गतेरवगमः। प्रयोगः पुगः रबेरन्यचदशरनं गह्य विना-
त, अरन्यच्द्भेनलात्‌, देवदक्ाश्न्यद भगवत्‌ । भ्र यथा देव-
दकतादेरन्यषृषटसयान्यषदगेम॒ब्रन्ापूवे, तथादित्यखापौति,
WONT च मतेः कां संयोगादेगंतिकाथंलात्‌ ॥ भन्ये तेवं
वणेयन्ति | समानकालख स्ख रूपादकाथेकारणभताकति-
पक्तिः खामान्यतोदृष्टानुमानप्रभवा | अच प्रयोगः । ददु प्रस
निरं बमेरविधपलात्‌ । तदन्यतादृ रक्‌ । एक शतं

9

६१

an

_
~>

१ करद्रतुकवः वटकः |

फलितं दृहा after जमति शृता एति प्रतिपक्िवां wet
शस्त | पुष्पिता जगति शृतायुतवात्‌, इषटशूषवदिल्यादि। wea
परेड व्ाप्नियाइकप्र्यचेण तुषं वर्तत एति पूवेवत्संबन्धपाइक-
प्रह्ये विषग्रतुखलात्वथं चित्परिष्डेदक्रियाया श्रपि ठुद्छता- `
5 चानुमाने समरति शरिधातुख्छववतः प्रयोगः सिद्धः । तेन
पू॑परतिप्या mer प्रतिपभ्तियतो भवति, तदपवैवदनुमानम्‌ |
दृषा टयः TAT Jw ूपादिषदिति गरेषवभनाम परि-
Bet ख च प्रसक्तानां प्रतिषेधेऽन्यषप्रसङ्गांभवाच्छिथमाएस्य
Gare, यथा दएवादिच्छारौनां पारतम््ये fag शरोरा-
10 दिषु wey प्रतिषेधः। श्ररौरविगरेषुणा शच्छादयो न
भवन्ति, agerat रूपादौनां STATE च
साताप्र्यवतेग वैधर्म्यात्‌ । नापौद्धियाणां विषयाणां at एण
उपहतेष्वयनुखरणदगरेनात्‌ । ग चान्यष्य प्रसक्तिर सि । श्रत
परिगेवादाक्मरिद्धिः। प्रयोगाच । योऽसौ परः घ aT!
16 श्रष्टवाच्यः, दच्छाद्याधारलात्‌ | ये लाद्म्रम्टवाश्या म भवन्ति,
त pera शपि न भवन्ति। चथा श्ररौरादथः। ्रष
अ्यसेशगरौलान्वय केवलथयतिरेकबलादातमगः प्रमा Tea:
WER) यज धर्मो. Sra प्रयः साथधमेख Tage:
MGT तत्ामान्दतोदृ म्‌) यथेच्छादथः परतन्ता एवादरूपवत्‌।
2 quefant aware क्रिवालाच्छिदिक्रिवावत्‌ । भराभा-
रवकारणपूवंकं neha, सिषाधिषारिरेपिकादिन | 1

मौषाविकमवम्‌ |

स्वेदाप्त्यचतेन साध्येन हेतोः ae व्याशिपरहएमिति चेत्‌। उच्यते।
धर्मिण cara: Reanim गुएलकायलादेरपि साधन
तद्भवं प्रतिपजमेव | पारतण्ण च सखसायेन तद्य यातिरथश्तो
खूपादिष्ववगतेव । wee साधनमवयाटत्तिरिपि प्रमाण-
नोरादेवावगता | A पूर्वष्टेववन्धामान्यतो दृष्टामां परसखरतः
at faite | च्यते । ceed: पारतम््यमाच्तिपत्लौ गुलं
कायल घा yaa) तदेवाश्रयान्तरबाधया वििष्टाश्रयलेन
बाधकेम्‌ प्रमाएेनावसोयमानं गेषवतः फलम्‌ । AW साध्यधर्म
wat प्र्यचस्ापि तज धर्मिणि स्वैदापरयक्षलं घामान्यतो-
Weary । श्रतस्रथाणाभेकमेवोदा हरणम्‌ । तदेवं
कारणादितेविध्याच्चिप्रकारं fag प्रमितिं जनयन्तसूवकं षद्ु-
मानमिति दितौयं arena) we ares प्रथम-
यास्यामसेष बह्मा मध्ययनप्रश्तोनामभिमतम्‌ । त्र च पूर्व-
वदादौमां aren दितोयवयाख्याने या चतुः्काराभिदहिता
सेव द्रष्टेति ॥

अय श्राखकार एव बालानामसंमो “Treva
Teter जिविधस्य विषधश्चापनाय पूरवंवदारौोनि
यदानि थाख्यानयन्नाह “ANE” इत्यादि । तथ तेषु gd
चदादिषु, wre पूरव॑वदरुमानं किमित्धार । कारशबिक्चात्का-

qe

10

15

Ge लिद्गिगोऽतुमानं शानं कार्थादुमानम्‌ । दहारुमानप्रलाबे, 20

MAA परोच्यते । कारणत्काषेमरुमाभमिहोदितमिति पे
TW तच्ाक्ञोति-ग्रष्टाथाहारे कारणात्कावमकलोल्तुमानम्‌ |

१८ . वरदधंगसमुशयः सटोकः |

कारणात्कांयैमरतोति श्चानमिरहाशुमानपरसताव उदितं sme ।
पाठदथेऽयत यशिङ्गिद्षनमलुमागण््दनोके तद्वितौययास्थान-
कारिणां मतेन, न तु प्रथमव्यास्यानकटेमतेन । प्रयमबास्या-
कारिमतेन fe sae हेतुरेवानुमानश्रष्दवा्यः खात्‌। एवं "
5 ्रेषवह्यपि चेयम्‌ । यत्र कारणात्छक्नानविश्िषटातकाथंस शानं
मवति, तत्यवेवदनुमानम्‌ । भ हयौपलयिदेतुः प्रमाणमिति
वचनात्कायेन्नानमतुमानसख पणं, तद्धेतुस्लतुमानं प्रमाणम्‌ । .
तेना कारणं वा ASA वा कार्यकारणएप्रतिबन्धस्मरणं वा
कारय न्नापयायूवैवदतुमानमिति ॥ |
तस्यो दाहरणएमाद |
यथा|
10 रोखम्बगवलब्यालतमालमलिनत्विषः।
दृष्ट व्यभिचरन्तौह Sanat: पयोमुचः ॥ २०॥
येति निदश्रेनदण्रेनायैः। रोलम्बा wat, गवला
श्ररणलनातमहिषाः, व्याला दुष्टगजा सर्पाश्च, तमालालापि-
eee: | तदश्मलिमाः waerfes: काकयो येषां ते
15 तथा । एतेन मेघानां कान्तिमत्ता वचनेनामिव॑चनीया ATE
तिश्रक्षामता च्यते । एवप्रायाः । एवंगष्ट इद प्रकारवचनः ।
want awe: | तत॒ एवमिदंप्रकाराणं प्रायो
awe येषु त winter ईदृकूप्रकारवाडङष्या द्धः । एतेन
गमरौरगजिंतलादिरपरभावत्ादिपकाराणां बालं मेषेषु बू
20 हतम्‌ । उष्विगरेषणविगिष्टा मेषा ce जने दष्टं न थमि- ~

जेयापिकमतम्‌ |

चरन्ति, ठष्टिकरा एव भक्नोत्यंः। प्रयोगस्तु दूर्याखावस-
Ths एवात्रापि ame: ॥
श्रय गोिदचायामाइ । भ/

कार्यात्कारणानुमानं यञ्च तच्छेषवन्मेतम्‌।
, तथाविधनदौपूरादेवो दष्टो यथोपरि ॥ २१॥

कायांशिङ्गात्कारणस लिङ्गिनोऽनुमानं श्वानं चत्‌ । चकारः
प्रगु्षपूवेवदपेचचया समुद्धये। ATT! श्रयमच्
AMT | यत्र कायात्कारणन्ञानं भवति, तच्छेषवदनुमामम्‌ |
Safe प्राम्बत्कारणश्ानस्य हेतुः कायं aries aaa
सरणं चातुमानग्ब्देन प्रतिपत्त्म्‌ । यथेतयुदाहरणोपन्यासार्ः
प्रथमम योच्यः। तथा विधगरौप्रतरखोतसलफलफना दिवहन-
लोभयतटव्यापिलधमेविशिष्टो यो गदौ पूरखखाशिक्गादुपरिदेे
देवो Fat ae ईति श्चानम्‌ । भ्रच प्रयोगः प्राग्वत्‌ ।

यच सामान्धतोष्टं तदेवं गतिपूविका |
पुंसि देशन्तरप्राप्ियथा waste सा तथा ॥ RRA

चः पुनरथ । यत्पुनः का्कारणएभावादन्य् सामान्यतो
ऽविनाभावबलेन दृष्टं fay षामान्यतोदृष्टं, तदेवम्‌ । कथमि-
व्याह । यथा पूु्ेकसमहेगरादेशान्तरपातिगेतिपू्विका तथा
सऽपि खा देग्रारपातिखया गतिपूरिंका । we दे्रार-
प्ातिरष्टेन दे ्ामारट्थनं Hey । अन्यथा SecA

„ १९

5

20

Qe वडदधरंनसमुशचयः सटौकः |

कायेलेन गरववतोऽनुमानादसय मेरो म eq! यद्यपि गगने संड-
रतः सवं नेचावलोकम्रसराभाषेन afaarqenad, तथाघुद्‌-
चाचलात्कालान्तरेऽसताचलचूलिकारौ तदेनं गतिं गमयति ।
प्रयोगः पुनः wage एव । war रे्ान्तरपाेगं तिकाथेलं
5 लोको न प्रत्येतौति दृदमुदाहरणं का्ंकारणभावा विवचया-
भोपन्यलम्‌ । प्रयोगसतेवम्‌ । सुख देश्न्तरपरातिगंतिपूविंका
दे्ाकरमरा्िबादेवदत्तदेान्तरपा तिवत्‌ ॥
उपमानलक्णमाह |

प्रसिद्वसतुसाध्म्यादप्रसिडस्य साधनम्‌ |
उपमानं समाख्यातं यथा गौगैवयस्तथा ॥ २९॥

“परषिद्धसाधम्या्सा्यसाधनसुपमानम्‌ [९, ९, ६]» दति
खच्‌ । रत्र यत श्यधयाहारयेम्‌ । तत प्रसिद्धेन ager गवा
TAN समानधर्मलं तस्मावशिद्धवस्ठसाधम्यादपरसिद्धषय साध-
नम्‌ । गवथगतख साध्यस्य Syria साधनं प्रतिपत्ति

¢ चेतः साधमधन्ानाद्भवति तदुपमामं समाख्यातम्‌ | साधम्य
पखिद्धिरागमपूविंका । तत श्रागमरंुचनायाह | यथा गौखथा
गवय दरति । गवयोऽरण्छगवयः। रयम भाव; | कञिक्रभुण
गवयाभयनाय मरेषितशदथेमजानागशमेवप्राघौत्‌ area
cf स प्रोचे argaitergare एति । ततः STS. परि-
ETAT ae weft, तदा तदय atreants fier:
येद्धियायुननिकषाद्ोषदृ्ोऽयमिति ` CTSNET,

नैयायिकमतम्‌ |

wae, तदेवाशथभिचायांदिविगेवणमथं ख गवयशब्दवाच्य
दति संज्नासं्चिषवभ्थपतिपन्तिं जनयदुपमानम्‌ । संननासंश्ि-
सबन्धप्रतिपत्नि्रपमानस् फणम्‌। न पुनरागमिकौ सा, शब्दश
mT तदानोमभावात्‌ | गवथपिण्डविषये श्र हेया दि ज्ञानं
यदुत्पध्ते तदिन्दियायेसक्ञिकषन्यलागत्यचपालम्‌ ॥

°` अथ तुये शाब्द माह |

शाब्दमापतोपदेशसतु मानमेवं चतुर्विधम्‌ |
प्रमेयं त्वात्मदेहाय्ं बुदधौन्द्रियसुखादि च ॥ २४।

meatal श्ाब्दमागम द्यः । ahaa) शाब्दं तु
प्माणमाप्तोपदे शः | शाप्त एकान्तेन सत्यवादो हित । तसोप-
देशो वशनमाफनोपदेधः। तघ्वनितं तु ज्ञानं wee फलम्‌ |
मानं प्रमाएमेवसुक्रविधिना चतुर्विधम्‌ ॥

तदेवं प्रथमं प्रमाणत्वं Brena संप्रति feted प्रमेय
त्वं याख्थातुमाह | प्रमेयं MATTE । RAE तु प्रमाणए-

Wea दाह्यं Gee) wa जोवः। देहो 1

वपुः, तावाद्ौ धद तदाकररेशय्म्‌ । बुडश्रिथसखारि च
मेयम्‌ । बुद्धिनं, cfd शधुरादिममःपर्वन्त, सुखं घातं
तान्यादिचेष्य तदुदौ्धियसुखारि । चकार श्राद्मरेहाश्यपेशया
UAW अज विधेवशदय श््यश्देनाटि्रष्देम श रेषाणमपि

R

Cd

©

सक्तानां मरलेथानां संहो इर्यः । तथा च मेयायिकदषम्‌ । 20

“आ्मरोरेदिवाेुद्धिमानःदकिदो पे ्भागपलदुः वाप

७२ बड्दशंनसमुष्यः सटौकः |

वभेदेन दादशरविधं तदिति प्रमेयम्‌ । [१, १, ९] त
शरौरादिदुःखपर्वन्तं Fi, wat wea) war तु
कथञ्चिद्धेयः, कथश्चिदुपारेयः। सुखदुःखादि भोक्ुतया हेयः,
agate दति । तचेच्छारेषपरयन्रसखदुःखक्चानादौ-
5 नामाय WAT | सेतनवकलेवसवेगतलादिधर्मैरातमा प्रतीयते
१। तङ्नोगायतनं WOT ९। प्चद्छिया णि प्राएरषमचचसलकूः
ओश्राणि a) पश्चाथां शूपरसगन्धस्यशेशब्दाः | तच गन्धरष-
रूपसार्था्चलारः एथिवौएणाः । रूपरससार्थाखयोऽपां गुणाः |
रपर तेजसो गुणौ । एकरः सौ वायोगगुणः । ब्द श्राका-
10 we गुण टूति ४ । बुद्धिरुपलििर्वानमित्य्थैः। सा चणिका,
भोगसभावलाच्च संसारकारणमिति हेया ५। द्द्धियाथंसन्नि-
कशं सत्यपि युगपञ्त्नानानुत्पाद्‌ात्‌ श्रान्तरसुखादिविषयोप-
लभेद बाद्गन्धा दि विषयोपल्ठभिवत्करणएसाध्यलादान्तरं करणं
मनोऽलुमोयते | तछवं विषयं तच्चाणु॒वेगवदाश्संचारि नित्यं
15 च ६ | वाग्मनःकायवयापारः एभाशभषष्चः प्रटन्तिः ७ । राग-
देषमोहास्ये दोषाः । रां रोनामेतेषेवान्तर्भावः । ards
ae ८। देडेद्धिया दिर्धातसख wee arta शुचाता-
न्तरयहणं प्रतयभावः। एष एव संखारः < | प्रटृन्निदोषजनितं
सुखदुःखातमकं मुल्यं फलं, aera तु गौणम्‌ १ ° । पौडा-
20 छंतापखभावं॒दुःखम्‌। Tene gaara
दुःखाविनाभाविलवात्‌ दुःखलभावनाचैसुपदिष्वते te) श्रात्य-
farat दुःखविधोगोऽपवगंः, सवगुएवियुक्सा्मणः खङ्पे-

नैयायिकमतम्‌ | YY

waa, Pages हागद्यागरकयलात्‌' । दुःखं

feng: सुखमपि ° जह्यात्‌ । यस्माष्लद्मजरामरणमवन्धोष्डे-

दरूपः। परमः पुरुषा soa: | स च तलश्नानादवाणते ॥९२॥
शग्रप्रयोजनयोः WEI प्राह ।

, किमेतदिति संदिग्धः प्रत्ययः संशयो मतः। 5

प्रेते यदधित्वात्तत्त साध्य प्रयोजनम्‌ ॥ २५ ॥

अथं विग्दो ऽसि G2 fewer यो ऽभिङद्ति);
afta wa “किंते भियं"; wie निवारणे “किं ते शदि-
तेन" ; weet “किं ते ऽहं धारयामः; wena “किं
ते ऽहं भिव करोमि; wat करासु्ठापयते'; अस्ति 10
वितकं “किमिदं दूरे दृष्यते" । इह तु fant । दूरावखोकनेन
पदाचेषामान्यम्रबुष्वमानसतदिशेवं षंदिहामो वितकंयति “एतत्‌-
मतथचमृध्वैखितं ag कि, तक areal पुरषो वेति । यः
संदिग्धो ऽनेकक्रोटिपरामर्भौ पर्ययो fank, स संश्रयो मतः
संमत इति ॥ । 15

अथ प्रयोजनम्‌ । थद धिव फएशाधिवममिखापुकलं
यदचिष, agit तन्तदौयसाधनेषु यत्न कुरते, तचत्‌
तत्पुनः साध्य Wiens प्रषोजनं we बर वा्कया शेषु
वतते . tere ॥ पर्ोजनमूललःश्च प्रमाणोपन्या
अदत प्रसेवाकाभतसपि प्रथणं एव पिते ॥ 20

शप qunnfegent enfeenrgiy

10

७8 बहदं नसमुशयः सटौकः |

हष्टान्तसतु भवेदेष विवादविषयो न यः |
सिद्धान्तस्तु चतुभंदः सव॑तन््रािभेदतः ॥ २६ ॥

दृष्टोऽन्तो, निचयो safa दृष्टान्तः । gern: पुनरेषो
ऽयं भवेत्‌ । एष फ इत्याह । य उपन्यस्तः खन्‌ विवादविषयो
5 वादिप्रतिवादिनोमिधोविरुद्धो वादो विवादः, तख विषयो
गोचरो न भवति । वादिप्रतिवादिनोरुभयोः संमत एवानुमा-
नादौ दृष्टा उपन्यस्य Ta: । पञ्चसखवयवेषु वच्माणो
ऽपि दृष्टान्तः साध्यवाधनधर्मयोः प्रतिबन्धयहणष्यानमिति
एयगि्ोपदिश्छते | तावदेव हन्वयव्यतिरेकयुक्को ot: eae,
10 यावन्न खफष्टदृष्टान्तावष्टमः | उक्र च ।
तावदेव seat मन्तुविंषयमागतः |
यावन्नत्तम्नेनेव TEAR ॥
fagrag सिद्धान्तः पुनखतुरभ॑दो भवेत्‌ । कुत care ,
खवेतन्तरादिभेदतः सवेतम्ता दिमेदेन । प्रथमः सव॑तन््सिद्धा गः |
1: श्रादिग्रब्दाप्रतितन्वसिद्धान्तो ऽधिकरणशिद्भान्तो ऽभ्युषगम-
fagrrg बेदितयः । एह ween श्रास्तं॒विश्नेयम्‌ ॥
तजर सवेतन््नाविरुद्रः Ga suet ऽः खव॑तन्रसिद्धामः
सवेषां प्राणां सतिपक्तिविषयः, यथा प्रमाणानि wre
साधनानि, ब्राणदौनौद्धियाणि, गन्धादवणदथाः, प्रमारेन
0 रेयखच VRE Leis ॥ समागतन्तािद्धः परतशाविदधः
प्रतितन््रिद्धाकः, यथा भौतिकानौद्धिथाणि धौगानां काणा-

नैभायिकमतम्‌ | ५

zat च, श्रमौतिकामि संस्थानाम्‌ । तचा" संश्यान
aq सदेवोत्यश्यते न पुनरसत्‌, नेयायथिकादौनां सव॑मषदे-
Trad erate, जनानां तु aces इत्यादि ॥
यस सिद्वन्यखय प्रक्रियमाणएख प्रतिन्नायेख प्शङ्गेनाधिकख
सिद्धि, षो ऽधिकरणरिद्धान्तः, यथा कालादेः रित्यादौ 5
द्धिमत्कारणएसामान्यिद्धावन्यख तत्कर एसमरख नित्य्चाने-
च्छाप्रयन्नाधारखख तत्कारणस्य शिद्धिरिति ॥ प्रौढवादिभिः
खवुद्यतिग्रयरिस्यापयिषया चलत्विंपिदस्लपरौ चितमम्युपगम्ब
विशेषः ached, सो ऽनयुपगमदिदधान्तः, UTA दयं wey,
aq fa नित्यो ऽनित्यो वेति mee द्रवयलमनिषटमभ्युपगम्य 10
नित्यानित्यल विगरेषः परौच्छते ॥ एवं चठुविधः सिद्धान्तः ॥
श्रवयवादितच्वचयं प्ररूपयति |
प्रतिन्नाहेतुद्ष्टान्तोपनया निगमस्तथा |
अवयवाः पश्च तकः संदे होपरमे भवेत्‌ ॥ २७॥
यथा काकादिसंपातात्खारुना भाव्यमच fey ५
ऊध्वं संदेहतकाभ्यां प्रत्ययो निरयो मतः ॥ २८ ॥
युग्मम्‌ । भ्रवयवाः पञ्च, के पञ्ेत्याह । प्रतिना Sager
उपमो farmer निगमनं चेति । तच afin पका.
धर्मधमिंवचनं, शशालुमागयं सानुमानित्धादि । हेतः साधनं
लिङ्गवचने, भूमवलादित्यादि । दृष्टान्त उदाहरणाभिधानं,. 20
तदि विध, wages व्यतिरेकमुखेन च। श्रननयसुखेम eer

og वडद्रंनसमुशचथः GET |

घो ये धूमवाभ्‌ः स स eTAATy, वथा महानसमिश्यादि।
व्यतिरेकमुखेन थथा । या यः श्ानुभाश्च भवति, सस
yaar भवति, थथा जलमित्यादि। उपनयो हेतोश्पश्हारकं
वदनम्‌ | धृमवांखायमित्यारि । निगमनं शढपदेभेन साथ- `

5 धर्मोप्हरणम्‌ | धूमवत्वा्कुश्ातुमानिष्यादि ॥

अय AAA | AH GRANT भवेत्‌ । TG

इूपानवबोधे किमयं खाणएवां gait येति age: सं्यणसो-
परमे as तकं ऽग्वयधर्मान्वेषणङूपो भवेत्‌ । कथमित्धार ।
चथा काकादौत्यादि। यथेहयुपदशेने । काकादिरुपातात्‌

10 वाचसप्रशठतिपक्िसंयतनादुपलशणलानिखशलवह्षाारोदणादि-
साएधेबखान्तारण्प्रदेगे Ve Rese भां भवित्यम्‌।
दिग्ब्दो ऽब firgetaiqural दरषटव्यः। संप्रति हि वने ow
मानवस्ठासंभवाच्छया एधर्माणामेव Hay खाएरेवाभ घटत
दति । तदुक्नम्‌ ।

5 श्रर्मेत्छवितासतमागतो ग चाधुना संभवतौह मागवः।

धवं तदेतेन खगादिभाजा भागं सरारातिखमाननाशा ॥

इत्येष तकः ॥
अथ निषेधतत्मार | उर्यमि्धादि । पूषरूपार्भया
इरेइतकेभवामूषयमनमरं वः पर्ययः erated ger एव

चेति प्रततिः र निषेधो निथो मतो गोष्टः । चक्राथे
संबन्धिशुक्वावपि कवन गम्येते, तेनाच तौ erent:
एवनन्धभीपि sere ॥

नैयायिकमतम्‌ । ७9

श्रथ वादतत्वमाईइ |

श्ाचायेशिष्ययोः प्ठप्रतिपक्षपरिग्रहात्‌ |
या कथाभ्यासहेतुः स्यादसौ वाद उदाहतः ॥ २९ ॥

वादिप्रतिवादिनोः पच्चप्रतिपक्षपरियहः कथा। सा
हिविधा, बौतरागकथा विजिगौषुकथा च । aw वौतरागेण 5
गुरुणा सह भिथसल्निणंयाथे साधनो पालम्भौ करोति साधं
QTE उपालमभञ्च WIS ऽनुमानस्छ दूषण, सा वौतरागकथा
वादरंश्नयेवोश्यते । वारं प्रतिपक्थापमारौनमपि कुर्यात्‌
न्रहारेरेव ॥ चच विजिगोषु्िगोषुणा सह लाभपूजास्याति-
कामो जयपराजयाये waa वौतरामो वा परानुग्रहाय 10
ज्ागाङुरसंरकणाये च ॒प्रवतेते, सा चतुरङ्गा वादिप्रतिवादि-
सभापतिप्राज्निकाङ्गा विजिगोषुकथा जश्पवितण्डासंन्नोक्षा |
, तथा चोकम्‌ । ““तच्लाध्यवसायसरखणाये अश्पवितष्डे, वोज
पररोहसरदणाथे कण्टकशालापरिवरणवत्‌” इति । qty
WITS aM जरयः । घ 1:
परतिपकथ्यापनाहोगो वितण्डेति वादनश्पवितष्डानां क्तिः ॥

श्रथ रतं Wea । weet ऽध्यापको गुरः, भियो
श्येता fate: । तथोराचा्गिश्वधोः पथमतिपदपरिपशात्‌ |
Te पूर्षदः मति्वादिरंगहः, प्रतिप aera: पूेपचपरति-
Wat पच ocak, तथोः परिगररात्छौ कारात्‌, waree 20
हेतुरण्वासकारणम्‌, चा कथा प्रामाथिकौ वाका, wet: कथा

ot HECUAAZST! तटीकः |

वाद Seren: कौर्तितः। were wae Maar
भ्रियशचोत्तरपकचसुररोर्य yard खण्डयति । एवं प्परतिपच-
संग्रहेण नियाहकसभापतिजयपराजयच्छलजात्याद्नपेधतयाभ्या-
we यच गुरुशिष्यौ गोष्ट क्रत, स वादो विश्ेयः ॥

$ श्रथ जल्पवितण्डे विदफौति ।

विजिगौषुकथा या तु चलजात्यादिदूषणा |
स जल्पः सा वितण्डा तु या प्रतिपक्षवजिंता ॥ ३०॥

यातु चा युनविजिगोषुकथा विजयाभिकल्लाषिन्यां वादि-
प्रतिवादिनां want प्रमाणएगोष्टौ, ae, कलानि say
10 वच्छमाणएलचणानि, श्रादिष्न्दाननिग्रद्ानादिपरिगहः, एनः
ढला दूषणं परोपन्यलपचादेदोषोत्पादनं wet घा ङलजाल्या-
दिदूषणा, स विजिनोषकथारूपो जस्प उदाइत इति yd
शषोकातछबन्धनोयम्‌ | गतु चलजात्यादिभिः परपकादेदूंषणो-
त्यादनं शतां कत न युक्तमिति रेत्‌। न। सकमामंप्रतिपन्तिनि-
15 मित्त तखान्युन्नातलात्‌ । saw हि खप्ख्ापनेन
सन्मागेपरतिपत्तिनिभिन्ततया उलजात्या्युपन्धासैरपि परपरयो-
गख दूषणोत्पादनम्‌ । तथा चोक्तम्‌ ।
दुःशिकितङ्खतकोपरलेग्वाचालितामनाः |
WRT: किमन्यथा जेतु वितण्डाटोपमण्डिताः ॥ ९ ॥
% गतानुगतिको लोकः कुमार्ग तदमतारितः |
मारगादिति लादौनि प्राह कारुणिको सुभि; ॥ Pe `

गैषायिकमतम्‌ |

दति dae vent च सति चलादिभिरपि खपलखाप-
नमलुमतम्‌ । परधिजये हि ग धर्मध्वंसादिदोषयंभवः।
त्मादरं ` देलादिभिरपि जयः ॥ सा वितण्डा वित्यादि ।
त्श्ब्टो ऽवधारणर्थो भिन्नक्रमश्च । सातु fa विजिगौषु-
कथैव प्रतिपचविवजिता वादिगरुक्षपचप्रतिपन्धौ प्रतिवायुप-
न्यासः प्रतिपदसतेन विवर्जिता रहिता प्रतिपदसाधनाहौनेत्यर्थः
कितष्डोदाइता | वेतण्डिको हि खाभ्युपगतपचमख्ापयन्धत्किं-
विद्वादेन परोक्षमेव दूषयतौत्यधेः ॥

श्रय हेवाभासा दितत्तनयखरपं प्रकटयति |

हेत्वाभासा श्रसिद्धा्याग्लं HN नवोदकः।
जातयो दूषणाभासाः पश्षादिदष्यते न धैः ॥ ३१॥

sfagra श्रसिद्धविरङ्धानैकान्तिककालात्यथापदिष्टप्कर ~
, षषमाः पञ्च Panwa | ay wads ae नासि, at-
ऽशिद्धः। श्रनित्यः गरष्दशचाचुषला दिति । १॥ fare aqua
चान्‌ विरद्धः। far: meg: कालादिति । ९॥ पचादि-
चयटृक्भिरमेकान्तिकः। fie: meg: ्रमेयला दिति se a
हेतोः प्रयोगकालः प्र्यकागमानुपहतपचपरियदसमचशमतो-
व्यापदिष्टः maw: परहमचागमदिरद्धे पच्च वतेमान र्त्यः,
दः कालात्यथापदिष्टः। अुष्णोऽभनिः a
सरा पेथा gage सौरवदिति । eu खप्िद्काविव
परपकशिद्धावपि fredt हेतुः प्रकरणसमः. प्रकरणे प

* ७८

+=
or

८१ बटदग्रेवसमुचयः HET |

प्रतिपके चं तुद्य wed) श्रनित्यः शब्दः पचसपशयारन्यतर-
लात्‌, उप्वदिव्येकेनोक्ते fetta: प्राह 1 यदनेन प्रकारेणा-
frat साध्यते, तरिं नित्यताशिडधिरष्यस्त, थथा fale: wee:

पचचपश्षयोरन्यतरत्वात्‌ सपदवदिति । भ्रथवानित्यः शब्दो |

5 निह्यधमांतुपलमेः घटवत्‌, fae: शब्दोऽनित्यध्मानुपलसे-
राकाश्वदिति । न तेषवन्यतरदपि शाधनं बलोयो यदितरण
बाधकसुच्यते । yu नियदष्यानान्तरगता writ हेनाभासाः
न्ययविबेकं छवेतो वादे वसतशद्धिं विदधतोति एयगेवोच्यते ॥

कख कूपो मवोदक इति परोपन्यस्तवादे खाभिमतकख्पनया

10 वचनविघातम्डलम्‌ | तत्निविधं qed सामान्यच्छलमुपचार-
Set) परोकतेऽर्थान्तरकश्यना TEE! यथा म्यः
कम्बलोऽसेत्य मिप्रायेण AAT माएवक TYR CATE,
ise waa: Hee इति । १॥ संभावनयातिप्रषङ्गिनो
ऽपि सामान्यस्योपन्धासे हेतुवारोपणेन तिषेधः सामान्य-

35 ऋणम्‌ । यथा श्रो सु खस्वसौ ब्राह्मणो विद्ाचरणषंपन्न

. दति ब्राह्मण्ठतिपरसङ्गे कञ्चिददति । संभवति ange विध्या-
TUR | TMNT TORE डेदुलमारोय निरा-
Bays) बा्येगागेकान्तिकमेतत्‌ । चदि fe ange
विधाचरणंपद्ववति, तदा आद्येऽपि खा भवेत्‌ । श्र्मोऽपि

2 are एवेति । ९॥ Mees प्रधोगे बुख्याचंकस्पनथा

` अतिषेध .उपचारच्छलम्‌ । यथा मघाः stant कलवा

~+

WIS) मद्राः Ge; कोलति, न मप्वालेषामकेतनना- `

न Ne das

नैमाथिकमवम्‌ |

दिति।१॥ अथ गन्धृच्छशं व्यचिख्थासुराद्यस्य ' वाकूढश-
ष्टो दाहरणमाह | कूपो नवोदक इति । श्र गूतनाथेनवश्नबदस
mati Wt कलवादौ दूषयति । कुत एक एव कूपो नव-
ween दति ata गरेषच्छशदये दाहरणे aft रिते
zee इति ॥
* ` जातय WaT । दूषणाभासा जातयः । श्रदूषशान्यपि दूष-
wage दति दूषणभाशाः। येः पचादिः पचेल दिभे
दूष्यत श्राभाषमाभलाश्न Zee waa, केवलं पम्यगहेतौ
Fans वा afar प्रयुक्ते छ्यगिति तहोषलाप्रतिभासे हेत्‌-
मतिविग्बगमायं किमपि प्र्व्ानं जातिः) खा च दतुवि-
श्रतिभेदा साधर्म्यादिप्रह्यवस्यानमेदेन | यथा साधम्बे-९, वेधम्ये-
९, उल्कषं- 2, श्रपकर्व-४, वष्छे-५, भवे ६, विकश्प- ७,
साथ्य-८, प्रात्नि-९, श्रप्रा्ति-९०, प्रसङ्ग १९, प्रतिदृष्ट -१९,
WAU, संश्रय -१४, प्रकरण-१५, श्रहेत्‌-९६, श्र्थाप्ति-
१९, अविग्रेष-१८, उपप्ति-१९, उपणखि-२० श्रनुपलयि-
९९, निल्ध-९२, अनित्य-२३, का्ेसमा-९४॥

तथ साधन्यंण RET साधम्येयमा जाति्भवति। अनित्यः
शब्दः, इतकल्वात्‌, घटवदिति प्रथमे शृते शाधम्बप्रयोगे शेष
मत्यवच्छानम्‌। चद्चनित्यभट साधरम्वात्छतकलाद नित्यः wee Tat,
तरं गिश्याकाश्रसाध्ादमूलेवाजि्यः TATA ॥ ९ ॥

वेध््यंण प्राधवस्ानं पेध्यैसमा जातिः। अनित्यः शब्दः,

ll

. st

eR षददधंनससुञ्चयः सटोकः।

खानम्‌ | नित्यः शरब्दोऽमूतंलात्‌ | feed हि मूते दृष्टं यथा
चटादौति। यदि हि नि्याकाशवेधरम्याल्लतकलाद नित्य दते,
तरिं चटाद्चनित्यवेधर्म्यादमूतेलानित्यः प्राप्नोति, विशरेषाभावा-
दिति॥२॥.

$ इत्कर्षापकर्षाभ्यां प्रत्यवस्वानसुत्कषा पकषेषमे जती भवतः।
तैव wa दृषटानसाधम्ये किं चिसा्यधर्मिख्ापादयनत्कदे
wat जातिं sag । यदि घटवत्छतलादनित्यः श्दसदिं घट-
वदेव qaisfa भवेत्‌ । म चेत्‌ मूते घटवदनि्योऽपि मा
भूदिति शरदे धर्मान्तरोत्कषेमापादयति ॥ ₹॥

10 HUANG) चटः हतकः षन्नश्रावणो दृष्टः । एवं शब्दोऽपि
भवतु । at चेत्‌ चटवद निद्योऽपि ar afefa wee श्राव-
एलमपकर्षति ॥ ४ ॥

qylaehat प्रत्यवसानं aufayea आतो भवतः |
MMA वण्ंसदिपरौतोऽवण्ठेलावेतौ sala साध्यदृष्टा- ¦

15 mut विपयेखयगष्छावण्यंसमे जातौ wae । यथाविधः श््द-
ध्मः हतकलादिने तादृक्‌ च घटधर्मो, ugg च anal
न तादक्‌ शब्दधमे इति । साध्यधमें दृष्टान्धर्मख हि qt
कतेद्ौ । wa तु विप्ासः। थतो orga eeu: शेतक-
लादिने तादृक्‌ श्ब्दध्मेः। घटस्य न्यादृशं कुम्भकारादिजग्ड

20 हतक, शम्दस्छ हि तास्वोहादिथापारमिति ॥ ५-६॥

धर्माग्तरविकष्पेन प्रा्वश्छागं विकर्पषमा efi: चचा
wre fates दृष्टं ठलशव्यादि, किचिक किनं क्ट-

नैयायिकमतम्‌ | । |

रादि, एवं शतकं किंचिदनित्यं भविग्यति घटादिकं, किंचि
भिद्य श्ब्दादौति॥७॥

साध्थवाम्यापादनेन प्रत्यवसानं साध्यसमा जातिः। यदि
यथा घटस्षया शब्दः प्राप्तः, तदं यया शब्दस्या घट इति
शब्दश्च साध्य दूति घटोऽपि साध्यो भवेत्‌, ततश्च न साध्यः 5
साध्य दृष्टान्तः खात्‌ । न चेदेवं तथापि वैलरूणाक्सुतरां न
दृष्टान्त टति॥८॥ ।

प्रा्यपराभभिविकश्याभ्यां प्रत्यवसानं प्राया त्निसमे जातौ ।
यदेतत्छतकलं साधनञुपन्यष्तं तत्कि प्राण साध्यं साधयत्यप्राय
ati प्राथ न्‌, afe इथोविद्यमानयोरेव प्रा्षिभवति न 10
सदषतोरिति। दये सत्वाक्किं कष्य साध्यं साधनं वा।
WAY तु साधनलमयुक्रमतिप्रसङ्गादिति॥<-१०॥

प्रसङ्गापादनेम प्रत्यवस्थानं प्रसङ्गषमा जातिः। aah
warned साधने, तदा तकवे किं साधने, तत्छाधनेऽपि किं
साधनमिति ॥११॥ 15

प्रतिषृष्टान्तेन mere प्रतिष्टा नखमा जतिः । safer:
भदः प्रयन्नाननतरौ यकलात्‌, चटवदि्युक्े जातिवाद्याह । यथा
घटः प्रथन्नाननरोयकोऽजित्थो इष्टः, एवं प्रतिदृष्टान wars
भिद्यमपि प्रथनानन्तरौचकं दष्ट, कूपलननप्रयलागनरं तदुप -
खमभादिति। न देद्मनेका णिकलोद्धावनं vrata wa 20
TATA ॥ १९॥ |

wae पर्यवख्छानमतुत्पन्तिसमा nf) was

eg वडदश्रंनसमु्चयः सटोकः |

meee धर्मिणि wand wa: क वतेते । तदेवं हेलाक्षादा-
दभिद्धिरमित्यलसेति ॥ १३॥ : tH
साधम्यैषमा वैधम्येसमा वा था जातिः yagarerty शैव
संग्रयेनोपसं दि्रमाणा संश्रयवमा जातिभवति। कि बटरधरम्या-
5 क्भतकलादनित्यः शब्द उत तदेधम्बा दमूतेलाभित्य इति ॥ १४॥
दितौयपक्तोत्यापनवुदया प्युश्यमाना सेव साधम्येषमा Feel
घमा च जतिः प्रकरणषमा भवति । ततवा नित्यः शब्दः, WK
कलतवाहटवदि ति vara जित्यः weg: आआवएलाच्छब्दव्ववदिति |
द्वावनप्रकारभेदमात्रेण च आतिनानालं TAT ॥ ११५॥

10 बकाद्यानुपपत्या हेतोः प्रत्यवस्थानं Fava जातिः ।
हेतुः साधनं तलस्य Taree वा भवेत्‌ । यदि पूरवंमदति
साध्ये AU साधनम्‌। श्रय पञ्चास्ाधनं तरं a साधय
afer vafeg किं साधनेन । श्रथ युगपल्छाध्यसाधने तर्हि
तथोः सवयेतरगो विषाणयोरिय साध्यसाधनभाव एव न भवे-

15 दिति ॥ १६॥

sata ्रत्यवस्थाममर्थापन्िखमा जातिः। यद्निव्यवा-
धर््याक्ठतकलादनित्यः शब्दोऽर्यादापद्चते, तदा निव्यसाधभ्वा-
जित्य इति safe we निद्येगमकाश्ादिना साधम्येममृतेल-
मिद्ुद्धावनप्रकारभेर्‌ एवायमिति ॥ १०.॥ |

2 श्विशरेषापादनेभ प्रत्यवस्ागमविगरेवममा आआतिः। चदि
MAMA ध्मः हतकलमियते, तरिं षमानधमेयोभाक्त- `
यर विगरषे तददेव खवेपदार्थानासविगरवः mew इति ॥१८ ॥ '

नैयायिकमतम्‌ |

gaa प्र्यवश्यामसुपपन्तिसमा जातिः | रतकतो पपत्डा
अब्दस्यानि्यलं, तदमूतंलोपपश्या नित्यलमपि Tee `भव-
तौति पकषदयोपपत्यामध्यवसायपर्यवसानलं विवद्िितिभिष्यद्वावन-
प्रकारमेद एवायम्‌ ॥ १९ ॥ ।

उपलव्धया प्रत्यवस्यानसुपशसिसमा जातिः | श्रजिद्यः शब्दः
PARAM प्रत्यवतिष्टते | न खलु प्रथत्रान-
न्तरौयकलमनित्यले साधनम्‌ । साधं हि तदुच्यते येन विना
न Mages । उपलम्बते च प्रयकागन्तरौयकलेन विनापि
विच्युदादावनिल्यलं, श्देऽपि कचिदायुबेगभच्धमागवनसल्यादि-
HS तथैवेति ॥ २०॥

waren प्रह्यवख्यानमनुपलथिसमा जातिः । ava
प्रयन्नानन्रौयकले रेतावुपन्यस्ते सत्याह जातिवादौ 4
AMT: कायैः WHR MANTA, आवर-
णयोगान्त॒ नोपलभ्यते | श्रावरणानुपलम्मे ऽयनुपलम्भाननाखेवो-
खारणल्माकूश्ब्द दति चेत्‌ न। we हि यारुपलयिः शा
सात्मनि वतेते म वा । वतेते Auer अभावरणे <नुपलसि-
वतेते, AMATI यथानुपशम्भसथावरणानुपलसेरप्यतु पञ्चकः
सात्‌ | ्रावरणानुपषमेखालुपलम्भादभावो भवेत्‌ । ` तदभावे
सावरणोपश्मेभावो, भवति । ततस्च दश्रितमृलकौलोदका-

दिवदावरणशोपलब्थषतमेवः wee `मा खारणादपरणम्‌ | 2
श्रयागुपक्निः सामनि म वतेते देत्‌, ता्ेनुपशयिः करूपे- =

णापि नालि । ` तथायगुपखम्ेरभाव -उपलशज्िरूपसततोः ऽपि

<q षडदशंनसमु यः GET: |

mee प्ागु्ारणाद्यशिलं दयादिति । देधापि namare-
arate: शब्द दति ॥ २९१ ॥
साध्यधर्मनित्या भिद्य विकश्येन शब्दस्य मित्यलापादनं नित्य-
समा जातिः। श्रनित्यः wee इति प्रतिन्ाते जातिवादी
5 विकश्पयति । येयमनित्यता ग्ब्दश्योच्यते खा किममित्था
नित्या बेति । यद्यनित्या तदियमवश्मपायिनौत्यनिल्यताया
श्रपायान्नित्यः शब्दः । श्रयानित्यता नित्यैव तथापि wie
निद्यलान्तस् च निराश्रयस्यानुपपन्तेस्तदाश्रयभ्रतः शब्दो ऽपि
मित्य एव॒ खात्‌, तखा नित्यले तद्ध नित्यलायोगात्‌ |
lo इृल्युभवथापि नित्यः शब्द दूति ॥ ९२॥
एवं सवेभावानामनित्यलोपपादनेन प्रव्यवखानमनित्यषमा
जातिः। धटसाधन्येमनि्यलेन शब्दस्याखौति तस्यामित्यवं यदि
प्रतिपाद्यते, तदा घटेन स्व॑पदार्थानामद्येव किमपि साधन्यै-
मिति tara श्यात्‌ । श्रय पदार्थाराणं तथाभावे
15 ऽपि नानिद्यल, तहिं शब्दस्यापि त्मा दिति, श्रनित्यल-
माजोपपादनपूवेकविगेषोद्धावनादविगेषषमातो fara जातिः॥
९२ ॥
परथननक्ा्चमानालोपन्यासेन WET कार्यषमा जातिः ।
fie: wee: मथतरान्तरौयकला दिदे जा तिवादयाइ। प्रथन
20 Tea दृष्टम्‌ | किचिदसदेव तेन जन्यते चथा घटादिकम्‌ |
किंचिच्च सदेवावरणुरासादिनाभिगयव्यते यथा श्दगारित-
मूलकौशादि गरभंगतपु्ादि वा । एवं amarante

नैयायिकमतम्‌ |

शब्दः प्रयत्नेन at जन्यते बेति dra दइति। षंश्र-
arrearage षंश्यसमातः कायंषमा जातिभिं-
द्यते ॥.२४॥

तदेवसुद्भावनविषयविकखभेदेन जातौनामानन्चे ऽणसकौ-
शोदाहरणविवच्या चतुविशरतिजांतिभेदा ut प्रदभिताः |
प्रतिसमाधानं तु सवेजातोनां पचधमेताद्यनुमानलचणपरोचा-
wana । न िशुतलचणे रेतावेवं agua: प्रभवन्ति ।
इतकलप्रयन्नामन्तरौयकवयोशच दुढृतप्रतिबन्धात्‌ नावरणदि-
wi शरब्दानुपलम्भनमपि लनित्लृतमेव । जआातिप्रयोगे च

परेण रते सम्यगुत्तरमेव वक्षयम्‌, न तू प्रतीपं Tee 10

रेव प्रत्यवस्येयमाषमंजस्य प्रसङ्गादिति ॥
श्रथ निग्रदश्यानमाह |

निगरेथानमासयात परो येन निर्द्यते।
प्रतिन्नाषानिसंन्धासविरोधादिविभेदतः ॥ ३२॥

येन केनचिप्रतिन्नाहान्यायुपरोधेन परो विपो निग्हमते
परवादौ वदमनियहे पात्यते afeawaray | निग्रहः परा-
जयस्य खानमाश्रयः aces: | wena कथितम्‌ ।
कुतो magn इत्याह । प्रतिश्राहानोल्यादि । हानिद्यागः,
Sart ऽपक्कवने, विरोधो देतो विरतां । तेवां इन्दे शेत्‌-

15

चेन्याखविरोधाः । ततः प्रतिन्चाग्दनेत्ं संग्रन्धः, प्रतिन्नावाः 20

‘Wee हानिषन्यासविरोधाः प्रतिन्नाहानिषन्याशदिरोधासत ।

xc अरदधेनसमुखचयः सटोकः |

wufedat’ ते प्रतिशाहानिसंन्याखविरोधादयः | श्ादिग्देन
्ेषागपि मेदान्पराण्टश्ति | तेषां विभेदतो विशिष्टभेदतः |
येन प्रतिश्नाहान्यादिदूषणजालेन परो faye, तन्नि
स्थानमित्यर्थः ,॥ निष्वनं च सामान्यतो दिविध, fanfa-
5 पर्षिरप्रतिपत्ि्च | तज विप्रतिपत्तिः साधनाभासे साधमवुद्धिः
दूषणाभासे च gaugiy: | श्रप्रतिपत्निष्ठ साधनखादूकषणं
दूषणस्य wagered | fear हि वादौ पराजोयते । यचा ।
कर्तव्यमप्रतिपद्यमानो विपरोतं वा प्रतिपद्यमान इति विप्रति-
प्यप्रतिपत्निभेदाच डा विं शतिनिंयदस्थानि भवन्ति । त्यया ।
10 प्रतिश्चारानिः १, प्रतिन्चान्तरं ९, प्रतिभ्ाविरोधः द,
प्रतिक्चासन्यासः ४, रदेवग्तरं ५, Bat ¢, निरथेकं °,
श्रविश्चाताथे ८, ्रपा्ेकं ९, WATHATE १०, न्यूनं १९,
अधिकं १९, पुनस्करं ९९, श्रगनुभाषणं १४, WA १५,
श्परतिभा ९६, fade: १७, मतानुज्ञा १८, पयेगुयोष्योपे-
15 Wade, भिरमुथोच्यानुयोगः २०, श्रपसिद्धान्तः २१,
रेलाभासाश्च २२ ॥ अर्रायनतुभाषणमश्नागमप्रतिभा विचेपः
पयेलुयोञ्ोपेचफमित्यप्रतिपन्निपरकारा, Tay विप्रतिपर्ि-
भेदाः ॥ । ।
` तेच सेतावनेकानिकौकते पतिदृ्टानषमे खदृष्टानते ऽशु-
20 -पगष्छतः प्रतिज्ञाहानि rowers भवति । अनित्यः र्द
रेकिवकलाहटवदिति साधने वादौ वदन्‌, परेण खामान्यमे-
वमपि नित्यं द्टमिति हेतावनेकानिकौरते चेवं गूया-

नैयायिकमतम्‌ |

wraraaget ऽपि नित्यो भवलिति, स एवं ब्रुवाणः शब्दनि-
व्यलप्रतिन्नां mer । meet ऽपि fay एव खात्‌ । ततः
पतिन्नारान्या पराजौयते ॥ १ ॥
प्रतिन्ञाथप्रतिषेधे परेण हते तचेव ध्गिणि धर्मान्तरं

साधनोयमभिदधतः प्रतिन्नान्तरं नाम निग्रहस्यानं भवति |
अनित्यः 15 रेश्ियकला दि्युक्े तथेव सामान्येन व्यभिचारे
नोदिते afe aren चत्ामान्यमेन्धियकं नित्यं तद्धि सवै-
गतमसर्वंगतस्त॒ शब्द इति at saat: me इति
पूर्वप्रतिश्चातः प्रतिन्नान्तरमसवेगतः शब्द दति प्रतिन्ञानानः
प्रतिन्ञान्तरेण निग्टहोतो भवति ॥ २॥

प्रतिन्नादेलोविरोधः प्रतिश्चाविरोधो नाम निगरहस्वानं
भवति । गुएवयतिरिक za रूपादिभ्यो ऽर्थान्तरख्यासुपलमे-
रिति सो sa प्रतिन्नाहेलो विरोधः | यदि हि गुण्यतिरिकं
xu, a तरिं रूपादिभ्यो ऽर्यान्तरश्ालुपञ्चथिः । श्रथ
रूपादिभ्यो ऽ्थान्तरसयानुपलमििः, कथं गुणव्यतिरिक् ze
fafa । aca प्रतिज्ञाविरद्धाभिधानात्पराजौयते ॥ २ ॥

पच्ाधने परेण दूषिते तदुद्धरणाग्रह्मा प्रतिच्वामेव
निङ्कुवानख प्रतिश्वासन्यासो नाम निग्रहलानं भवति । after:
me ेद्धियकलादिल्युक्े तथैव सामान्येनानेकानिकताथाञु-
द्वाविताथां यदि ब्रूयात्क एवमाह wit: wee इति भ्रति-
श्ासन्याखात्यराजितो भवति ॥ ४ ॥

शरविेषाभिरिते हेतौ प्रतिषिद्धे तद्धिभेषश्ममिदधलो

12

5

10

1

ee घद्दशरंगसमुशयः सटौकः |

Gaeta निधानं भवति । तलि भोगे तथेत
सामान्य व्यभिशारेण दूषिते mfr पतौल्यादि fave
शमुपाददामो tance निग्यहोतो भवति ॥ ५॥

्रहतारथारन्यो sat ऽर्थान्तरं तदनौपाथिकममिदधतो

5 ऽर्थान्तरं नाम frawera भवति । श्रमित्यः शब्दः रतकला-
दिति ta | रशेत्रिति च feattutity प्रयये sexi
पदम्‌। पदं च नामाख्थातोपसगेनिपातभेदाचत्‌ विंधमिति
प्रसव्य नामादौनि याच्चाएः प्ररृतानुपयो गिनार्थामरेण
निगद्यत इति ॥ १॥

0 श्रमिधेयरहितवंनुपूर्वी प्रथोगमाजं निरर्थकं नाम निय
ward भवति । afta: wee: कचटतपानां गणडद्बलात्‌
द्यधमवदिल्येतदपि शवंथाथंद्यन्यलाजनिगहाय भवति साध्या-
जुपयोगादा ॥ ७ ॥

यत्पाधनवाद्यं दूषणं वा किंचिन्निरभिहितमपि wmfa-

15 वादिभ्वां बोद्ध न श्रते, तत्‌ किष्टश्न्दमप्रसिदधप्रयोगमति-
इखोज्ारितमिल्येवप्रकारमविज्ञाताथे माम frowerst भवति |
श्रवामथयरंवरणप्रकारो इयमिति निगद्यते ॥ ८ ॥

पूर्वापराशगतपदसम्‌इप्रथोगादप्रतिषठितवाश्यार्थमपा्थंकं भाम
निपानं भवति । यधा दग्र दाडिमानि षडपूपाः कृषम-

2 जाजिन पलक्चपिष्ड इृ्यादि ॥ ९ ॥

पतिश्ारेददादरणोपनथनिगमवचगकममुक्ंथादयवविप्था
देन प्रुष्यमानमरुमागवाक्धमपरापकाशं नाम निसा

जैषाभिकमतम्‌। , ९१

' भवति, खपतिपक्तिवत्परमतिपकतेजंगने परावतिमागैकमलाप-
गमात्‌ ॥ १०॥

पञ्चावयवे वाक्ये प्रयोक्ष्ये तदन्यतमेनाणवयवेन होमं
were ai ara निगश्यागं भवति, , मतिज्ादोनां
पञ्चानामपि परप्रतिपन्तिलकन्यगयोगादिति ॥ ९९ ॥ 8

एकेनेव रेतुमोदा हरणेन वा प्रतिपादिते ऽथ इलन्तरमु-
दाहरणन्तरं वा वदतो ऽधिकं माम निग्रहथान भवति,
जिष््रयोजनामिधानात्‌ ५ ९२॥

शब्दार्थथोः पुनवचनं gaan ara निगरहखयान भवति,
शअन्धबामुवाद्‌ात्‌ | WAAC नाम, UT ख एव We पुनङ्‌- 10
शयते, यथानित्यः शष्ट ऽनित्यः शष्ट इति | अथेपुगर्कं तु,
यज शो sh प्रथममन्येन श्रष्देनोच्चा्येते पुग पर्यायाश्तरे-
शोच्यते, यथानित्यः शब्दो farm ध्वनिरिति । sqrt तु
dem न दोषो, यथा रेद्रपदेगरेन प्रतिज्ञायाः पुभवेचनं
मिगमनमिति ॥ ११॥ 15

vier fafere वादिना facfafererha यदग्रहचा-
रणं, तदनुभाषणं भाम प्रतिवादिनो frawera भवति ।
अप्रह्युदचारयम्‌ fare दूवणमभिदधौत ॥ १४ ॥

weet विश्वातश्वापि वादिवाक्या्ख्य प्रतिवादिनो we-
शाने, aan नाम निप्रहखाने भवति । श्रविदितोन्षरवि- 20
We fe किसुक्तरं wary । म शागतुभाषणमेेदं श्चाते ऽपि
BCD th ae ॥

९२ मद्दधंगससुषयः सटौकाः |

परपचं होते ऽयलुभाषिते ऽपि तस्मिचुत्तरामरतिपत्तिर-
प्रतिभा निग्रदखानं भवति ॥ ९९॥ °
कायेव्यासङ्गात्कथाविच्छेदो विपो माम fave

भवति । शिसाधयिदितस्यायंस्या श्रक्यसाधनतामवसाय कथां *

5 विच्छिनत्ति | xe मे करणोयं परिहौयते data कण्ठ
उपर इया्मिधाय कथां विच्छन्दन्‌ विषेण परालो-
यते ॥ १७॥
खपे परापादितदोषमनुडत्य तेव Utes प्रतोपमापा-
दयतो मतानुज्ञा नाम निग्रहस्थानं भवति । चौरो ware
10 रषात्‌ प्रसिद्धषौरवदिल्युक्े भवानपि चौरः पुरषलवादिति
्तिग्रवकनात्मनः परापादितं चौरलदोषमभ्युपगतवान्‌ भवतोति
मतालुन्ञया निग्टह्यते ॥ १८॥
निगरदप्ाप्त्यानियहः प्ेनुयोष्योपेचणं नाम निग्रहस्थानं
भवति | पथनुयोष्यो नाम नि्रहोपपत्यावश्चं नोदनोय दृद ते
15 निगरहस्थानमुपनतमतो निग्टहौतो ऽसौति वचनोयः | तसुपेश्छ
ल निष्छह्ाति यः स पेमुयोव्योपेचणेन fama ॥ १९ ॥
श्रनिददद्याने निग्रहश्यानानुयोगाज्निरमुयोष्यासुयोगो
नाम निग्रदद्यानं भवति । उपपन्लवादिनमप्रमारिनमनि-
ग्रहादेमपि निगहोतोऽषोति घो Fay, स॒ एवमखदरूतदो-
20 -वोद्धावनया निहते ॥ ९० ॥ ।
` शिद्धानतनश्वपेत्यासियमास्कथाप्रबक्घो ऽपसिद्धाशो नाम

+

frowert भवभि । यः प्रथमं किचिषििद्धान्तमभ्यपगम्ब `

मैयायिकमतम्‌ |

कथासुपक्रमते तच च सिसाधयिषिताथेसाधनाय वौ परोपल-
ara वा बिद्धान्तविरुद्धमभिधत्ते, सो ऽपसिद्धान्तेन fae
यथा नौमांसामन्ुपगम्य कञिदपनिशो्ं खगंखा धनमित्याइ |
कथं पुनरप्निशोचक्रिया ध्वस्ता षतौ खगस्य साधिका भवतौ-
mage: परार । waar क्रियया राधितो मरेशवरः फलं
ददाति राजादिवदिति Lae मोमांसानभिमतेश्वरखोकारा-
equfagrat ara निगरहखानं भवति ॥ ९१ ॥

Garay यथयोक्का ्रसिड्ध विर ङादयो निग्रहस्थानम्‌ ॥
९९॥

इति मेदान्तरानम्ये ऽपि निरसछानानां दाविंधतिगूल-
मेदा निवेदिता इति । तदेवं कलजातिनिगहानखरूपभे-
दाभिश्चः ward तानि वजंयग्परप्रयक्तानि समादधद्चाभि-
मतसाध्यसिद्धं लभत इति ॥

अजानुक्रमपि किंचिन्निगदयते । श्रधोपलसिषेतुः प्रमाणम्‌ ¦
एकात्मसमवायिज्नानान्तरवेद्यं ज्ञानं प्रमाणाद्धिश्ने we, पूर्वै
परमाणमुत्तर A फलम्‌ । सृतेरमरामाण्छम्‌ । परस्परविभक्तौ
खामान्यविगरेषौ नित्यामित्यते सदशद नौ च । प्रमाणख्छ विषयः
Ucar fea: | तमभ्डाये GRA । WATT: शब्दो ऽपौड्-
fern: | संकेतवश्मदेव शष्दादयेपतौ तिने पुनस्त्मतिपादनसा-
मत्‌ | धरमधरमिणोरभदः सामान्यमनेकटन्ति । श्राकाविगेष-
गुणश्णं कमं । वपुविंषेद्ियवुद्धिखदुःखानासुच्छेदादातम-
deri मुक्तिरिति । न्यायसारे पुनरेवं निल्यस्वे्मानेन

<

20

९४ षडदश्रनसमुषठवः GET: |

gaa विशिष्टाल्यन्तिकौ दुःखनिटृन्तिः gee ate
दति ॥

एषां aaa न्यायस्ूब-भाय्यन्यायवार्तिंक-तात्पवरौका-
तात्पवपरिएङधि-न्यायाशकारटृ्तथः | गरमेणाचपादवार्छयमो-

5 द्योतकरवाचस्यतिभ्रौउदयनश्रोकष्टाभवतिशकोपाध्यायविरवि-

ताः ५४००० | भाषवंश्ञप्रणौते न्या्यसारे seren टीकाः
ताख सुखा टौका न्यायग्रषणास्ा न्यायकणिका जयमन
रचिता न्यायक्कसुमाश्नलितकंख ॥

श्रथ तकतमुपसहरनुत्तर च मतमुपकिपकार

नैयायिकमतस्वेव समासः कथितो SET |
सांश्यामिमतभावानामिदानौमयमुष्यते ॥ १३॥

एषो नन्तरो दितो नैयायिकमतस्य समासः dea: कथित

उको caer प्राग्‌ सांख्याभिमतभावानां ster: कापिलासे- ,

घामभिमता अ्रमिष्टा भावा ये पश्चविंश्रतित्वादथः पदार्था
15 सेवामथं षमाष ददानो मुच्यते ॥

दतिश्रौतपागणएनभोगणदिगमिश्रीदेवसन्दरस्रिपदपद्मो-

पजौवश्रौरणरतखरिविरदितायां तकंरणदौ पिकाभिधानाधां

व्दभेनयमुखचथटनतौ नेथायिकमतसद्ूपप्रकटनो भाम दितौयो
ऽधिकारः ॥

तृतोयो ऽधिकारः।

saat सांस्थमतपरपन्नानां परिज्चानाय शिङ्गादिकं निग-
छते, बिदण्डा एकदण्डा वा कौपौनवसना धातुर क्ामराः
शिखावन्तो अटिनः चुरसुष्डा ब्दगचमांसना दिजग्टहाग्रनाः
ञ्चग्रसोपरा वा दाद शाच्रजापिनः परित्राजकादयः। तद्धक्षा
वन्दमाना st ममो नारायणायेति वदन्ति, ते तु नारायणाय 5
भम इति प्राहः । तेषां च महाभारते बौरेति स्याता दारवौ `
सुखवख्िका सुखमिःशवासनिरोधिका लानां दयानिमिन्त
भवति | यदा |
च्राणादितो ऽशुयातेन श्वासेनैकेन अन्तः |
CU MATT ब्रह्मल्षणमाभाच्रवादिनाम्‌ ॥९॥ 10
ते च भशजोवदयाधं ai गलनकं धारयन्ति, wt
चोपदिश्रन्ति।
षट्‌ जिग्रदङ्कुलायामां विंरयङ्गुलविसृतम्‌ |
EE गलनवां Zagat जोवाविश्रोधयेत्‌ ॥ १॥
faam भिष्टतोधेन परतरा: चारस्भवाः | 15
चारतोयेन तु परे न इुथासछकर ततः ॥ ९॥ ।
शूता्न्तुगणिते, घे विन्दौ सजति seer: |
सुषा भमरमानारे नेव मान्ति जिविष्टपे ye

a वररकसुककः BEM /

दति भलनक्रविचारो मोमांखायाम्‌ । ster: केचिदौ-
शरदेवाः, शर्परे च father: | वे ¶ निरौशराखेवां नारा-
ष्णो देदः। तेषामाचाथां वियप्रतिष्ठाकारकाङन्याशति-
अष्देरभिषौयन्ते | तेषां मतवक्षारः कपिलासुरिपश्चशनिखभागे-
5 वोषकादथः। ततः stern: कपिला इृत्यादिनामभिरभि-
Gea तथा कपिन्लख् परमविरिति fare मान, तेम
तेषां पारमा cafe माम wat. वाराणां तेषां
orga । ब्वो मा्ोषवखिका anger अधिसांगा विर्‌
शरममार्मानुगामिनः। . भाख्याखर्चिमा कंतुगाः । ` तत॒ एव
10 anger देषमिच्या चश्चमानालुगाः। atemg रित्ाश्चवेव्‌
विरता श्रष्यद्रव्रादिनः। ते च खमतसख महिमाशरसित्रमा
wafer | AEG माठरप्रानते |
we for शण are wie far
yey भोगान्‌ यथाभिकामम्‌ |
४. चदि विदितं ते कपिखमत
arate मोचघौश्यमचिरेण ॥ ९ ॥
आस्लाक्ररे SET
.पश्चविंप्रतित्लश्नो चथ AMAT रतः +:
frst Gat लटौ वापि Gea ary sre: ॥ ९॥
jo FE भ्ाखकररः -खख्यमतमपद्गरेयतिः) .
mien. निरौखराः वेचित्केचिदौ खरदेवताः |
हर्विकमिपिःतेतरां स्थात्तवानो, पश्विः ge:

Sn ।: ` ` eo.

-कपिरछास्था निर्गत {अरो Baw निरोौशवराः, तेवलोथा-
Marfan । बेचिदौश्वरदेवताः, tact देवता येषां ते
mer.) तेषां ववाभपि निरौश्वराणा शेशवराणं शोभवेषांमपि

' तष्वानां wafinfa: खात्‌ । stat fae ,दुःखथानि-
CTS पुरषस तदुपधातरेदुणष्जिश्चाशोत्पद्तेः | श्राथयात्मि- `
कमाधिदेविकमापिभौतिकं केति दुःखजथम्‌ 1 श्रषाध्याद्िकं

` द्विविधं, mot aed च । तथ वातपिनतशषेशमणां वेदम्यनि-
मिं डुःखमातानं देहमधिषटव्य श्वरातौखारादि egret,
तच्छारोरम्‌ । मानसं च॒ कामक्गोधशोभमोरगया विषयादगेन-
निबन्धनम्‌ | सर्वं चेतदाकारोधावसाध्यणादाष्यादिकं दुःखम्‌ । 10
बाञ्मोपायधाधं दुःखं देषा, श्राधिभौ तिकमाधिदेविकं चेति ।
तभ्ाधिभौतिकं मारुवप्पदिर्दरो पदयावरनिभिर, ा-
fata च्रा्सग्रहाधावेधरेतुकम्‌ । we gate

५ रजःपरिशाममेरेन बुद्धिव्तिनाभिहतख्य प्राणिगणत्वानां
fawrer भवति दुःखविघाताय । त्वानि च पश्चविश्रति- 1:
भवन्ति ॥

ow

श्रथ तल्मपञ्चविशतिमेव विवुरादौ सलादिगुणकश्प-
माइ ।

प्रसाद्तायदेन्धादिकायलिक्ग केशं तत्‌ ॥ ११॥
` 1

, Raddaviang—-Sainoonye, Fase, LI. प, 8, No, List,

«x षषटदग्रंगशमुश्रमः सटोकः।

तावच्छष्दः BAR । तेषु पश्चविशतो तलेषु सत्वं सुखश- |
शणं, रणो दुःखलधणं, तमखच॒मोदशणमिन्यवं प्रथमं ताव-
हृण्वयं Way) तद्य गुणएजयद्य कानि faye ।
“प्रसाद” इत्यादि | तल्छ्वादि गुणजयं क्रमेण परसादतापदैन्यादि-
5 कार्यशिङ्गम्‌ । प्रसादः प्रसन्नता, तापः सतापः, Sai दौगव-
enfzeeafiren । ददे प्रसादतापदेन्यानि, तानि.श्रादिः
प्रकारौ येषां कार्याणां, तानि प्रसादतापदैन्यारीनि कार्याणि,
fag गमकं fees ae तप्मसादतापरैन्यादिकाय॑लिक्गम्‌ |
श्रयं भावः | प्रसादबुद्धिपाटवालाघवपरस्वानभिवङ्गदेषप्रोत्या-
10 दयः काय wae लिङ्गम्‌ । तापणोषभेदचश्चिस्नतारमनो-
Tm: कार्यं रजसो शिङ्गम्‌ । रेन्यमोहमरणसादनमौभसान्ा-
नागौरवादौनि काये तमो लिङ्गम्‌ । एभिः कार्यैः सत्वादौनि
ज्ञायन्ते । तथाहि । शोके यः कसित्सुखमुपलभते स श्राजव-
मादेवसद्यधौ हौबुद्धिवमादुकन्याप्रसादादि खानं भति | तश्च
15 वम्‌ । यः कञचिडुःखमुपलभते, ख तदा देषद्रो इमत्धरमिन्दावश्चन-
बन्येनतापादिश्थानं भवति । तद्रजः । थः कञचिक्कदापि मोहं
लभते, घो ऽक्वानमदाशद्भयदैन्याकमेष्छतानार्िकतादिषा-
दोकमाददखलप्नादिश्थानं भवति । तक्म शति । श्लादिभिख
परखरोपकारिभिखिभिरपि ae: स्वै omg विद्ते ;
20 WET मायो ay सरू बहरता, wiley fry
mag च॒ तमौयडलता; भरेषु रजोगडक्ता, यहुःबरमाया
argent भवनि । चुक्रम्‌ (terete १.४ ]। ,

सास्यनतम्‌ । ९९

ay संचविप्राछसमोविशाखख gem: सर्गः ।
मध्ये रजोविश्राछो ब्रह्ादिस्तम्नपयेनः ॥ १ ॥
we ब्रहमादिर्तम्नपयंन्त इति ब्रह्मादि पिग्राचान्तो ऽष्टविधः
सगे इति ॥ ।

Taal या AAT सा प्रतिः किलोच्यते | 5
प्रधानाव्यक्तशब्दाभ्यां वाच्या नित्यखरूपिका ॥ ३६ ॥

एतेषां स्लादिगृणानां या समा तुखप्रमाणा TAT
श्रव्या, सा सल्वादौनां sarees प्रहृतिर्यते । किलेति
रववातायाम्‌ । स्वरजसतमसां गणानां कविरेवादौ कर चि-
दाधिक्ये ऽपि भिः प्रमाणएपेच्या चयाणामपि रमानावश्या 10
meta: .कौल्येत इत्यथैः । प्रधानायक्षशब्दाभ्वां are, सा च
प्रतिः प्रधानमयक्रं चोच्यते नामान्तरान्याम्‌ | निव्यमप्रश्येतानु-
तपन्नश्िरेकखभावं कूटं Get wer खा नित्यखदपिका,
श्रविचशितखरूपेत्यथंः । अत॒ एव सानवयवासाधारण्छशब्ा-
सयशरारसारूपागन्धायथा चोच्यते । मौ जिक्यसास्या wre 15
मात्मानं प्रति एक्‌ प्रधानं वदन्ति, उत्तरे तु aie
रवात्मलयेकं निलयं प्रधानमिति प्रपकञाः॥ `

परश्यात्मसंयो गा टिावते । wa: रुषिक्रममेवाह ।

ततः संजायते बुधिमेहानिति Tata |
श्रहंकारस्ततो ऽपि सास्मात्वोडशको-ग एः WBN 9 `

yee षशदंगसमु्चवः सटोकः |

ततः पठते दधिः संजात खत्यद्ते, वाच गवादौ पुरो
इष्यमाने गौरेवायं मागः, qatar न पुष इति विषय
निदयाध्यवशायरूपा । महानिति थका प्रोच्यते महदाख्यया
याभिपौयते । gga wer wet रूपाणि । धरमश्नागवैरामो-
5 अर्रूपाणि चत्वारि साल्िकानि, अधर्मादीनि तु तत्रति
पचभूतानि रलारि तामखागोति । ततो ऽपि ुदेरयशकारः
खादुत्प्ते | ख चाहं सुभगः, WH Ge र्याद्चमिमान-
QU | तस्माद इद्धारात्वोश्रडको गण GEA । षोडश्सथया-
मानमद्य षोडश्को गणः सुदाथः ॥
10 श्रथ षोड्रसंख्धं गणं क्लोकदयेनाह |

` स्यशनं रसनं Bred चुः श्रोषं च पथ्वमम्‌ ।
पञ्च eal fazer तथा कमेन्दरियाणि च ॥ शट ॥
पायुपस्थवचःपाणिपादाख्यानि मनस्तथा । `
अन्यानि पञ्च Surfer Tee षोडश ॥ १९ ॥

16 युगम्‌ ॥ wy, रणं जिह, wre नाधिका,
सथुशोचन, ओरं च श्रवणं पञ्चमम्‌ । एतानि पञ बुडौनि-
Mey षोडशके गणे भवनि । छं छं विषयं gem दति
द्वाव बुडो काकि प्रोच्यन्ते । तथादि। स्वनं सै
fare शुष्यते, एवं र्नं रद, प्राणं गनध, .शषु इप्‌, ओष च

20 अ्रष्दमिति। Terme: पश्चेतिपदद्ागुकषंवायेः. पञ्चथानि

सखमवम्‌ । ° ६०६

कमेकारणलात्कमेख्ियापि च कानि were । “पाूपखच-

वःपाणिपादाख्यानि" । तथ पाथगेरं, उपः रोपुयिष-
इयं, वचेशोश्थतेऽनेनेति वचः, उरःकण्डादिष्वानाष्टतथा
वचनसुक्ारयति | पाणौ पादौ च प्रथिद्धौ । एतरमलोकगेसंभोग-
व्नादागचद्नारौनि कमांपि सिष्यनोति wafer |
AUT: सुषये | एकादशं मद, मगो इ वुद्धौशियमथे

on

बुदौन भवति, कर्ेन्छियमथे कर्ंन्ियम्‌ । तच तलाधे- '

मभरशापि saree । तद्चथा। wie: श्टणोति “रामा
तरे भोजनमकति इति, ay तष्य eae यात्‌ “तजर
arenfa तथ शाहं किं गृडदधिषूपं भोजनं शस्य उतसिहधि
किंवा किमपि न" waited मन इति । तथाईकारादन्धान्य-
पराणि शूपाणि mania genni पश्चोत्प्न्ते ।. तज
erry शक्वषृष्णादि रूपविशेषः, carne तिक्षादिरिस-
. विषः, arm सुर्ा दिगन्भविग्षः, शष्दतन्प्ा्र मधु-
रादिशरब्दविेवः, wivaw श्डदुकरिनादिशभे विरः |
इति .षोडश | श्रयं षोडशरको गण इत्यथः ॥
अथ TN: TATE CITE ।

रूपा्तेजो रसादापो गन्धाद्भूमिः ATTEN: |
सयशाडायुखथेवं च पश्यो मूृतपष्टकम्‌ Be ॥

पता भाूकारं्ाततेजो -ऽपरिदत्पद्यते, रखतकमाचादापो

ॐ

१०९ वरदधमसमुश्वषः सटोकः |

तन्माचादाकाशश्च्गवति, तथा OMAATATTT: प्रदुभेवति !
` एवं च Teper ances भवतीति ॥
रवं चतुर्विंशतितष्रूपं निवेदितं सांल्यमते प्रधानम्‌ |
अन्धरूदकतां विगुण भोक्ता त्वं पुमान्नित्यचिद्भ्यपेतः॥
। ` ४१॥
5 एवमञुोक्षपरकारेण सांख्यमते चतुिशरतितचरूपं प्रधा-
मम्‌ । तिमंहानकारसेति षय, पञ्च बुद्धोद्धियापि, पञ्च
wach, मनेक, पञ्च तन्माच्ारि, पञ्च श्वलानि दति
चतुरविश्रतितलानि रूपं खरूपं qu, ततु विरतित्तरूपं
प्रधानं प्रहृतिनिवेदितम्‌। तथा चोक्तम्‌ [ सांख्यकारिका ३ ] ।
10 प्रहतेमेहं लतो ऽहकारणस्ाद्रणच्च षोडशकः |
तक्षादपि षोशकात्पश्चभ्यः पञ्च तानि ॥ शति ॥ `
we प्रतिने विकारः, अनुत्पश्नलात्‌ | बद्यादयद्च स
परषां कारणतया प्र्टवयः, काचतया च विकृतय इश्यमे ।
werag गणो विषटतिरेव aria पुरषस न प्रतनं
15 विहतिः, श्रलुत्पादकलादनुत्पन्ञलाशच , तथा रेश्वरणृष्णः atey-
wattle] ।
मूलपरहतिर विषटतिर्मद्‌ा दयाः प्रशृतिवितवः सप्त ।
षोडगरकसतु विकारो ग प्रतिं feta: पुरवः ॥ Tue a
वया मश्दादयः प्रकतेविकारासे च॒ शराः ` इना;
20 goer श्रपि भवन्तोति खरूपादरश्नधभिद्यवात्‌ । TEP:

aiwmaag | „ १०४

खविह्णता .नित्यान्दुपगम्बते | ततो न कदाचिदपि श SAE"
arate । तथा “च महटादिकर पते खर्प सस्थिरि-

age [ शंस्कारिका ९० J!

Rane नित्यमव्यापि सक्रियमनेकसाभितं लिङ्गम्‌ |

सावथवं परतन्त्रं BM, विपरौतमव्क्म्‌ ॥ ९२॥ एति ॥ ४

ay हेतुमत्कारणवकाहदादिक, अनित्यमित्यत्पर्तिधमे-
कलाददयादेः, श्रयापौति प्रतिनियतं न सवग, सक्गियनिति
अह क्ि्याभिरध्यवसायादिभिवेतेत इति सक्रिय, ब्यापार
संचरणकरियावदिति यावत्‌, अनेकमिति थो विंशतिभेदा-
ma, श्राभितमिल्याक्रोपकारकलेन प्रधानम्रवशस््य खितं, 10
शिष्गमिति धदखादुत्न्ञं तत्तसिश्ेव शयं ad गच्छतोति
लिङ्गम्‌ । तज भूतानि तम्मायेषु . लोयन्त, तखमाचाणोद्धि-
याणि मनदाहंकारे, ख च वुद्धौ, सा Taw, तशातुत्प्ा्च-
are कचिद्मलोयते | शावयवमिति गन्द स्पङूपरसगन्धात्मके-

- रवथवकठलात्‌, परतन््भिति कारणायत्तलादिव्येवूपं 1:
क मरदादिकम्‌ । WER ठु Wwe । एतदिपरोत-
मिति। तच विपरीतता सुथोध्येव । सवरं प्रधानं दिवि
qemfta seas व्यापितया aia इति श्चापिलं तरः
तथाद्य व्यापकलेन शंरणरूपायाः करिथाम्रा अरभावानि-
fast च द्रटयमिति दिश्ाचमिदं दितम्‌ । विगेषयास्यानं 20
a बौख्यसप्त्यादेच्छाक्काद्रवसेयमिति ॥ wa पशचवितितमं
पुरषतल्माद “भ्यसतका” पादि । मतेति

१०४ , षरदश्ंगरमु्चयः GAT: |

रूपाया Wey Tara, पुनरकर्तां feet भोक्ता निव्यचि-
qatar angered | awe विषधसुद्षादिकं तेतका-
पुष्ादिकमे च भ करोतौत्यकर्ता, samen
SARA ऽप्रवमचलात्‌ । wef तु प्रतिरव, तष्याः प्रट-
5 Frenne | तथा वणः सत्वादिगुणरहितः, स्वादौरना
प्रहतिधमलादादमगख तदभावात्‌ | तथा भोका अतुभविता 1
भोक्कापि सान्न भोका, fH. 7 प्रह्मतिषिकारभ्‌-
met ुभवसुकदपेशाकारायां बुधौ सक्ानामां सुख-
दुःखारोनां युरुषः खाद्मनि fale प्रतिविम्बोद थमाजेश
10 viet व्थपदिषते, ` बुद्य्यवसितमथे पुरषदधेतयत दति
वचनात्‌ । थथा जअपावुसुमादिसन्निधागवशात्स्यरिके TH
तादि Safed, तवा गरट्ुपधागवलात्ुखद्‌ःलादयातम-
कानामर्थानां पुरषस dina युक्रमेव व्यपदिश्षते ।
वाद्मक्ायंवो | sae) बुदधिदपैशकानमधेति विवः
५; दवितौयदपेएकस्पे पुंखधयारोहति; तदेव भोक्लमख, न
लाह्मनो विकारापक्षिरिति ॥
तथा wets: |
विवितेकुपरिष्तौ शुद्धौ aitvitse कथ्यते ।
मतिविन्बोदथः च्छे थथा exert sufe । १॥
20 दिष्चयवासौ वेवं vires । . . ` ; ।
Weel fleets fine । `
भगः करोति साजिथादुपधिः -शाटिकं वधा ॥९॥ इतिं

` रखष्छ्तस्‌ 4 + eh

eer नित्या चा fete anata: । एतिन पुव

SERS GEG, ग तु छाने, शान वुद्धिधमेलादितयायेदि" `

त इयम्‌ Mawar छं बुदधेरयतिरिक्षमभिमन्यते ।
खदु: वादयश्च विषया श्रिणदारे वुद्धौ संकाममि, afy-
सखोभवसुखटपेणाक।रा, ameat sauna: प्रतिभिन्नते,
ततः WEE PSE श्ातादमिल्युपशयते। आह च wea
"हदो ऽपि पुषः med बौ दधमनुपश्ठति, तमतुपश्षश्नतदा-
तमपि तदात्मक द्व प्रतिभाशते” इति । बुद्धिश्चाचेतनापि
चिच्छङ्िसन्निधागास्ेतभावतोवावभावते” इति । पुमानित्य्

आल्यपेखयेकवचगम्‌ । तेनात्मानेकोऽभ्बपगन्तथः, ATTA 10 `

करणानां नियमदगेगाङ्कमादिप्रहन्तिनानालाञ्च । ते च
सद्वात्मागः शवंगता नित्याञ्ावसेधाः । Sw च ।
शअरमूतेखेतनो भोग नित्यः श्वेगतोऽक्रियः ।
अरकतां निगणः सष श्रात्मा कापिशदधेने ॥ इति ॥
॥ त्वन्युपदंदर नाइ |
पष्विंशतित्वानि dete भवन्ति च।
प्रभाननरयोशाच त्तिः पंग्बन्धथारिव ॥ ४२।

शकारो fran, एवं .च weer पश्चविध्रतित्वाणि
भवनि । ag ्रहतिषुदवावुभावपि खवंगतौ मिषः
वर्तेते. carey: .पधादेत्यादि +. प्रधातषुदधरथोदधाज् विश
CRT हततिवेेगम्‌ । . वयाः mfeA: सार्थेन. समं

14

20

१०६ RECTAN TAT |

पाटशिपुचर्गरं afer, ख शथे्ौररभिषतः। wares
रहित aay धावन्‌ वनाम्तरण्छेम पङ्का इष्टोऽभिदहितस्च
“भो भो wa मा मेषौ, अहं पङ्ुगेमनादिक्तियाविकशषले-
नाज्रियदकुभ्यौ, a पन्नस्ि, लं तु गमनादि करियावाश्न `

6 पछि” । wate “रचिरमिदम्‌ । WE भवन्तं खन्धे
करिथामि । एवमावयोवेतेनमस्द” इति । ततोऽन पदर"
aqua श्वं खन्धमधिरोपितो जगरः प्राय नाटकादिकं TA
गौतादिकं चेद्दिथदिषयमन्यमणुपलभमानो यथा मोदते, तथा
पङ्ुकल्पः श ैतन्यखष्पः पुरुषोऽणन्धकसपा wet प्रहृतिं

10 सक्रियामाजरितो बुद्यध्यवसितं शब्दादिकं खात्मनि प्रति-
विमितं चेतथमानों मोदते, मोदमागख प्रतिं सखखभावां
मोहाकन्यमामः संसारमधिवषठति ॥ ।

तरिं तस्य कथ afm: enfant

प्रृतिवियागो मोक्षः पुरुषस्य बतैतदन्तरन्नानात्‌।
15 मानवितयं चाच प्रत्यक्षं Shira शब्दम्‌ ॥ ४२ ॥

बतेति एृच्छकानामामन्तरे । एतयोः प्रहृतिपुरुषयोयेद्‌-
at विवेकस्तद्य श्वानात्पुर्ष यः प्रतेविंयोगो भवति, ख
ata: तथाहि ।
WRITE पुरषः परमाथंतः ।
9 ्ह्व्शगमशचाला मोशदंसारमा भितः ॥ ११
लतः RUT: सुखदुःखमोहसभावाया यावन्न विवेकेन गरष,

सांखधमतम्‌ | , १०७

तावन मोचः, weafddacta q रततेश्परतावां प्रतौ
पुष खरूपेणावस्ानं मोच दति । मोच बन्ध विच्छेदा-
हवति । बन्ध प्रातिकरैकारिकदाचिणभेदातिविधः। तथाहि।
अ्र्षतावातान्नामाये प्रृतिमुपाखते, तेषां पराहृतिको बन्धः ।
ये विकारानेव गतेश्डियाहंकारयुदधौः पुरुषवुद्योपासते, तेषां
द्ेकारिकः | carga दादिणः। एुरुषतत्वानमिन्चो शो ्टापते-
कारौ कामोपहतममा बध्यत इति ।
carga मन्यमाना afte
नान्यच्छ्रेयो येऽभिनन्दन्ति मूढाः |
माक ve ते सुकृतेन WAT 10.
ca शोकं ₹होगतरं वा विशन्ति॥ इति ॥
बन्धश्च प्ेत्यसंषरणङ्पः sat: wala) सांख्यमते च
GUE प्रशतिविहषटमामकख ग बन्धमोचसघाराः, किं त्‌
प्रहतेरेव | तथा च कापिलाः |
mane बध्यते नेव सुष्यते नापि संसरति कित्‌! 15
संसरति बध्यते मुच्यते च नानाश्रया ग्रहति: ॥ दति ।
भवरममो बन्धमोचसाराः पुरुष STE । यथा
जयपराजयौ खल्यगतावपि खामिन्यपचर्येते AES को शला-
we: सामिनि संबन्धात्‌, तथा भोगापवगेयोः प्रङतिगतयो-
रपि विवेकागरहात्पुरषे संबन्धे एति ॥ ` 20
अथ Taree घामान्यखचणसुष्यते । अथौपलथिेतुः
अरमारूमिति ॥ श्रधोकाराधं मानर्िगिथं इ प्रमाणजितथं "च,

१०८. TELUS TM कटौ कः |

wy cieat) किं तदाह । wee प्रतोतं, fapaeert,
Wee चागमः | चकारोऽजपि संवन्धनोधः) | तव अल्मख्लकद-
माख्यायते । ओभा दिषस्िरविकश्पिक्रा प्रव्यश्भिति 1
ओभे लक्‌ weet fixer नाशिका देति पञ्चमो । इति
5 ओशदौनोखिथाणि, तेषां efit परिशटाम दनि
यावत्‌, रङ्डिवाद्ेव विषयाकारपरि्लानि मामिति डि
तेषां बिद्धान्तः। अविकख्पिक्या नामजात्यादिकष्यकारदडित
श्ाक्ममताध्यचवद्ास्येयेति | ई शरटष्णश्छ “अरतिनियताधयवसायः
ओोजादिसमुत्योऽथर्म्‌" हति प्राइ ॥ अनुमानष्य विदं we-
10 एम्‌ । पूरवेवच्डेषवसामान्यतोदृष्ट देति चिविधमनुमानमिति ।
तच नसुक्नतिदभेनादुभरि्ो दब -एधहमोषे यत्त्वेव ।
तथा. SYRIA ITA जरं चारमुसानेन ज्ञायते |
तथा श्यां सिक्येकशन्पयाच्छेवमश् प्रकमपक्ं वा शाते
ततोषवत्‌ । यत्ामान्यतोषृषटं तशिङ्गशिङ्गिपवेकम्‌ । war.
15 जिद'छदग्रैवाहृष्टोऽपि शिषो परिभराजकोऽ्ौत्यवमन्बते,। इति
जिषिधस्‌। अथवा तशिङ्गशिङ्गिपूवेकभित्येवालमागशदं साः
खमास्यायते DATE TNE ।. आपता रागदेषारि-
रहिता. बरह्मननतमु माराद्यः । शुतिरवेदः । तेवां वचनं wre
अनागुकमपि किं पिदुश्यते | चिष्डतिरविवणपरि च्छेद धतया
20 नां जानाति । बुद्धिख ` जडा ग्‌ Area । where
| SRNR । पर्षयादाथोनानृटिफनाशते । अति -
जिकास. कमे। तत्रा Aged. erent । अजागः

शादयभतम्‌ + Kee

Freeenfies ईति । आभ जथो ner: स्रणयभाचि । तितः
wr छोऽननादेरिति खः, wer चो शोकाषयेशोके
बकाः NyeR । ततस्तेग € Et भावो Ge सामान्यं
ततृ केगच्रपभिति । प्रमाण च परशभित्थम्‌ । पूव पर
पमाणम तु फलमिति ॥ सथा कारणे are सरेकोत्यद्यते 5
अद करशादिश्वो Yee: । तदुकम्‌ (utara ९) ।

श्रवदकरणाद्पादाणयरष्यार्वसंभवाभावात्‌ ।

WHS श्रकयकरणात्कारणएभावाख उत्कायेम्‌ ॥ एति #

a सवंसंभवाभावादिति | यथवता ere of श्व
aig my टणादिण्वोऽपि रुवर्कारौनि भवेयुः। * च 10
अवनिं | त्छात्कररणे कार्यं शेव । तथा दरथासेवं केवशानि
खनि, ज दुगदत्पनिकिपिन्तिधमांयः safer: केऽपि, erfrate-
हिरोादमाभनाकेकमिति ॥

वास्थागा तकंयन्वाः व॑टितन्तोद्धारश्ूप, aerate, वख
wafteran, त्वकौसुटो गौर्यां, wierd Genee ॥ 1४

रवं सांस्यमतस्मापि समासो गदितोऽधुना।

जेनरभनसंचेपः कथ्यते. सुविधारवाम्‌ ॥ ४४ ॥

एवशुकविभिना शाष्यमतख्ापि न tad वौडूवेवाचि-
कथो रि्यपिगषडा्ध; 1. gare: वचेपोऽदुना ` गदितः । जेन- 20

११०. षडदश्ं गसमुखयः BELT |

प्मारेरवाधितस्लरूपवेन शोभना विचाराः एुविषारासते विधम
we ख ofan, ग पुगरविषारितरमणोधयविशारवा-
मिति। अरनेनापरदभरंमान्यविशारितरमणौयानौल्यावेदितं मन्त-
यम्‌ । AEN TTT |
$ पुराणं मानवो धमेः साङ्गो बेदिकिष्ठितम्‌ |
आश्ासिद्धानि लारि ग इनाद्यानि हेतुभिः ॥९॥
We दोषरंभावनयेव खमतविचारणा नाद्वियते | यत
oma |
असि amen काचित्तेनेदं म विचायते |
10 fare काञ्चनं चेद्यात्परोचाथा बिभेति किम्‌ ॥१॥ इति,
अत एव जेना Farrar निदूबणतथा परौचातो निर्मोक
एवसुपदिग्र्ति | सर्वथा खद शेनपपातं परित्य्य arya
युक्तिशतैः खवैद्रनानि पुनः पुनविंचारणोयानि, तेषु च ata
देनं युक्गियुकरतथावभाखते यज च पूर्वापरविरोधगन्धोऽपि -
15 नेच्छते, तदेव विश्रारदैरादरणौयं भापरमिति। तथा चोक्म्‌।
पक्पातो भ मे वौरे न te: कपिष्ठादिषु |
युक्रिमरषनं we तख कायः परिग्ः ॥१॥

दति श्ौतपामएनर्भोगण दिनमणिश्रौरेवसन्दर खरिकरमकमलो-
पज विश्रौगुणरन्रस्रिषिरङितायां तक॑र्छदौपिकायां षड्दशेन-
दुशयटततौ सांस्यमतरहमकागरनो नाम उतोयः प्रकाशः ॥.,,

पभ
वनम

जैनमतम्‌ । ` AU

ATU ऽधिकारः।

णी

श्रथादौ Saat लिङ्गवेषाचारादि staat जेना
feta: खेताग्बरा दिगम्बरा । तजर शेतान्नराशां रजोहरण-
सुखवस्तिकालोषादििष्, शोशपटकण्यादिको वेषः । पञ्च
समितयसिशञ्च गु्तयसेषामाचारः |
शर्याभावेषणादाननिखेपोत्गेसंश्निकः | 5
Tere: समितौ खिखो गुप्तौ ख्तियोगनिगहात्‌ ॥१॥
दति वशमात्‌ । अरिंसासल्धालेयत्रह्माकिंशन्यवान्‌ कोधा-
दिषििजयो दानेन्ियो मिथेन्धो गुरः । माधुकयां दृश्या गव-
कोटौ विशद्धस्तेषां नित्यमाहारः। संयमनिवांहाथेभेव वख-
पाजादिधारणम्‌ । व्यमाना धमेलाभमाशदते 1 ˆ ` ` 10
दिगम्बराः पुननाम्धलिक्भाः afore) ते चतुधा
काष्टासङ-मूशस्-मायुरबद-गोयसद्ग-भेदात्‌ | काष्टास्े चम-
Dave: पिच्छिका, मूले मायूर पिष्डेः पिच्छिका, माषुर-
aE मूृशतोऽपि पिच्छिका argat, गोणा मथूरपिच्छिका ।
श्राद्याखथोऽपि सङ्गा agar defy भणति, सौं 15
मुक्तिं tafent भुक्तिं agree wee git च म
मन्ते, गोणास्ु ven wierd भनि, aot सुक
भेवखिगां शुक्तिं च मन्न । गोणा धापनोया CGT ॥

ARR बडदधरंगलयदषवः शटोकः |

adqt च भिष्ठाटने भोजने च इार्िप्रदन्तराथा मश्च

चतुदश वणेनोय।ः । ` येवमाचारे मुरौ देवे च खव शला

atqua | afin तेषां मिथः शालेषु तक्षु परो भेदः।
अथ रैवस्य Wauay | ।

$ . जिनेन्द्रो देवता तच रागदेषविवजितः।
इतमोहमरामद्चः केवलत्तानदशेनः ॥ ४५ ॥
सुरासुरेनद्रसंपुज्यः सदूता्प्रकाशकः |
BOTA त्वा संप्राप्तः परमं पदम्‌ ॥ ४६॥

तच जेनमते। जयन्ति रागादौनिति जिनाः शामान्य-

10 बरेविनः । तेषाभिद्रलादृग्राबदृ ्रचत्‌सिं्रद्‌ तिप्रयसनाधपर-
मैशयंसमन्बितः qrat जिनेग्रो रेवता देवः शत्कमेचयं शला
परमं पदं Gate इति daar) कौदृशः घ care) राग-
इेदविवभितः। Ararat रागः, कोधमागौ देवः । राग-
देशना fate पुनः पुनरभाषेन -वर्जिंतो रहितो रागद्रेष-
15 विवर्जितो वौतराग carts । रागदेवौ हि दुजंयो दुरनभद-

संपातेदतवा च मुक्धिमतिरोधकौ उमये -अविद्धौ । दाइ ।
को दुं पाविष्वा कञ्च
.च oft fae vers
Re समिच पक्वं . .

दा्गहोमा AT ष्णा ॥६॥ इति ५ |.

"Saray । ९९३

सतस्तयो विच्छेद om) तथा ₹रतमोहमहामल्ः। मो हनोय-
कंटथाद्विवायातमकशा सेन्योऽपि ` सुक्तिकावणदिथामोशो .
मोहः । ख एव सकलजगडुजेयलेन महामह दव महामह: |
इतो divawaet येन स तथा। एतेन विशेषणदयेन
देव्यापायापगमाति्रयो अश्वितो Zee, तथा रागडेष- ॐ
मरहामोहररितोऽरंभेव देव इति श्चापितं च । यदुकषम्‌ |

रागोऽङ्गनाख्गमतोऽनुमेयो

देषः दिषदार णएडेतिगम्यः ।

मोहः ङुडन्तागमदोषसाध्यो

भो ae देवः स स चेवमरन्‌ ॥१॥ दति ॥ 10

तथा केवले ्रन्यन्ञानामपेचवेनाखद्ाये संपूण वा racist
यख स तथा। केवलज्ञानक्ेवलदश्मात्मको हि भगवान्‌ |
करतलकलितामलकफलवदट्रवयपर्यायाक्मकं मिखिलममवरतं
wrest आनाति पश्चति चेति केवलज्नानद्ेने qe स
तथा । arena इति पदं साभिप्रायम्‌ । area हि 15
परथमं दगगञुत्पते ततो wre, केवलिनस्सादौ शानं ततो
दथनमिति। ay सामान्यविग्रेषात्मके सवं सिग््रमेये seit
सामान्यद्योपसजैनोभामेन विशेषाणां च प्रधानभावेन यद्राहकं ^
avery | विगेषाणासुपसथेनोभावेम सामान्यस्य च प्राधान्येन
UREN ATT | एतेन विगरेषरेन warfare: साल्ादुक्ो-
, Te ॥ तथा सुराः शवं देवाः, GENTS CAT । GT
पर्देनाराणां CHEAT. LITT AEG तयम्‌ |
15

१९४ ` बहदशंनसमु्चयः eta |

लोको हि देवेभ्यो दामवांसदिपचलेन एप्ििप्रतीति । तेषा-
frm: खामिनसेषां तेवा शपूष्योऽभ्ववेनोयः। तादरैरपि
पथ्य मोनवतियक्ठचरकिश्नरादिनिकरसेथलमातुषङ्गिक- ‹
भिति । भने पूजाति्रय उक्तः ॥ तथा सुदरूता थथावद्िता
5 Goat जौवादयः पदार्थाेषां प्रकाशक उपदेशकः । श्रनेन
ae fare ऊचानः ॥ तथा WET भूर्णानि चा्यघातोनि
करमांशि श्ानावरणदौनि, तेषां ea: सर्वधा mee) तं
wat परम पदं सिद्धिं संप्राप्तः । एतेम हत्सकर्मदयलचणा
. fagrrenfirzd । अपरे सुगतादयो मोषमवाणापि तौ
10 निकारादिषंभवे शयो भवमवतरन्ति । eerste |
ज्ञानिनो धमेतौयं कर्तारः परमं पदम्‌ ।
गता गच्छन्ति योऽपि भवं तौधैनिकारतः ॥ इति ।
भ ते परमायेतो मोकगतिभाजः, कर्मचयाभावात्‌ । न हि
तेष्वतः HAV पुगभंवावतारः | चदुकगम्‌ ।
15 दग्धे बौजे cere प्रादुभवति age: |
RATT तथा दग्धे न रोहति WATT ॥
कं च ओ्ौषिद्धरेनदिवाकरपारेरपि भवाभिगाुकागां
भक्लमोहविशुभ्भितम्‌ |
aia: पुमर्पेति भवं nae
20 निवामणनवधारितमोरनिष्टम्‌ |
षः खयं ergy परार्वथूर-
= सायेनप्रतिइतोधिर मोहराश्यम्‌ ॥

जैनमतम्‌ | , ११५

wae विसरेण। तदेवमेभिषतुरभिंरतिग्वेः" ख नाथो
gay at देवो भवति, ख एव देवलेन gata, ख एव च
परां सिद्धिं प्रापयति, भ पुनरितरः सरागो भवेऽवतारवांख
+ देव शृत्याबेदितं मम्तयम्‌ ॥

मतु मा श्ुगतादिको देवः, जगत्लष्टा लौशवरः 5
किमिति नाङ्गोकरियते। तव्ाधकप्रमाणाभावादिति ब्रुमः |
were तत्साधकं प्रमाणम्‌ | चित्यादिकं बुद्धि मत्कदेक, काये
लात्‌, बटादिवत्‌ | न चायमिद्धो हेत, fears: सावयववेन
कार्यलप्रसिद्धः। तथादि। उर्षपवेततवांदिकं ष्व काये,
सावयवलात्‌, घटवत्‌ । नापि faeg:, नि्ितकरेके घटादौ 10
कार्यलदधेनात्‌ | नाणनैकान्तिकः, निखिताकदेकेन्यो योमा-
feat शथावतेमानलात्‌। भापि कालात्ययापदिष्टः प्र्कागमा-
बाधितविषयलात्‌ | भ च are “टकर्नादिदृष्टान्तदृष्टासवं-
. श्लास्वेगतलकढेलादिधर्मानुरोपेन सवेश्नादिविग्रषणविशिष्ट-
सा्यविप्वयसाधनादिरुटरो हेतुष््टान्तञ्च साध्यविकलो घटादौ 15
meng gat ऽभावात्‌” इति, यतः साध्यशाधनयो विशेषेण
anit zwarurat सकणानुमागोच्छेदपरसक्तिः, किं तु सामान्ये
नाग्धव्यतिरेकाभ्वां हि द्यािरवधायंते । तौ चागन्धाद्यभिः
चारा विगेवषु रोतु न ग्रषयो । तेन बुद्धिमतपवेकलमातरेश
कावस्य पनि naire, न श्ररोरिलारिना । न खलु ee 20
शामग्यां शररौरमुपयुश्चते, तद्चतिरेकेषापि ` नेच्छा प्रयकता-
matin ¶ प्ररौरकरपे करंबोपलब्धात्‌ | अकिंवित्करसपपि

१९११, षडदशंनसमुशयः GST: |

सहदर्मागेष कारणे वङ्धिपङगखखा पि धूमं प्रति कारणल-
mag: खात्‌ । विद्यमानेऽपि हि waR ees बमलानां
व्यस्तानां वाभावे कुलाक्ञादावपि eed भोपञण्यते । प्रथमं हि
का्येत्पादककारणकलापन्चाने, ततः करणेच्छा, ' ततः प्रयतः,

5 ततः फंलनिष्यत्तिरिव्यमोषां चयाणां समुदिताकामेव are-
wee ITA | way चास्याखिलकायंकटेलास्िद्य |
प्रथोगोऽच । tat. सवेश्ोऽखिलवित्या दिकायैकटैवात्‌ । at
fe यस्य करतां ख॒ तदुपादानाद्यभिन्नः, यथा घटोत्पादकः
geet सव्पिष्डाद्यमिन्चः | अगतः कर्तां चायम्‌ | तस्तव
10 दूति । उपादानं fe जगतः पाथिवापणतखवायवौयलचणा-
खतुविधाः परमाणवः, निमित्तकारणमदृष्टादि, भोक्रातमा,
भोग्यं त्वादि । न रेतदगभिन्र feanat sda संभव-
waaay । ते च तदौयज्ञामादयो नित्याः, gerenfe-
ज्ञानादिन्यो विशकणवात्‌ । एकलं च चित्यादिकरदूरतेक-
15 केणामेकाधिष्टटनियमितानां प्दृष्युपपन्तः सिद्धम्‌ । प्रसिद्धा
हि शपत्यादौनामेकद्च्धारपरतन्त्ाणां मरप्राशारादिकावे-
करणे, wef) न च “शर शवरशेकरूपवे मित्यवे च कार्याणां
काद्‌ारित्कलं त चिश्यं.च fest”. दति are, कादादिष्कः

` विरिषदहकुरि्ामेन कार्याणां . कारापित्वावेचिश्वविडधौ
20, विरोधकृत्‌ ^ चिग्यादेवुद्धिमद्धेतुकलेऽकिवादश्रिगोऽपि

जैनमतम्‌ | ` १९७

तदणयुक्ष, : यतः प्रामाणिकमितरं वापेच्येदुश्यते। star,
तरिं भूमादावथरिद्धनारुषङगः। प्रामाणिकख तु नासिद्धलं,
कायेलसछ बुद्धिमत्केपूवंकलेन प्रतिपन्चाविनाभावख रित्यादौ
मषिद्धे, पवेतादौ धूमादिवत्‌। न च यावनतः पदाचा

हतकाः, तावन्तः शतबुद्धिमात्मन्या विर्भावयन्तौति नियमोऽस्ति, -

खातप्रतिपूरितायां भुब्यक्रियादर्चिनः हतनुदयुत्पादाभावात्‌ |
fa च बुद्धिमत्कारणभावो ऽजालुपशयितो भवता प्रसाध्यते |
Wage, दृश्वातुपलभेरेवाभावसाधकलोपपत्तेः। न Faas
संभवति, WRN EA । FETE चाभावसाध्यमे
पिश्राचादेरपि तक्मसक्तिः स्यादिति ॥

भ्र प्रतिविधौयते । त्र यत्तावत्‌ वित्यादेव॑द्धिमडधेत्‌-
कलखिद्धये का्वसाधनमुक्त तत्‌ किं सावयवलं ९ प्रागसतः
सखकारणसत्तासमवायः ९ रतमिति-्रत्ययविषयवं ३ विका-
“ रिवं ४ वा स्यात्‌ ॥ थदि सावयवलं, तदिदमपि किमवथवेषु वतै-
मामले १ भ्रवयवेरारभ्वमाणलं २ प्रदेव र सावथवमिति-
बुद्धि विषयलं ४ वा । तजरा्यपेऽवयवसामान्येनानेकानिको यं
हेतुः, तद्यवथवेषु वतंमानमपि farang च प्रोच्यते |
दितौयपशे त साधसमो हेत्‌ः। wea दि चित्याः कायल,
एवं परमाशछाद्यवयवारभ्वलमपि | ठतोयोऽयाकागेनाभैका निकः,
तद्य प्रदेधरवषेऽयकायेलात्‌-।- प्रसाधथिखते + होऽ wey
कलिः हुवेकशायामपि Banter ग दख eda
या पिलिबिरो धात्परमाणुवत्‌ ny सापि प्रागेखोः सकारण

ह्र

Pe

११८ * षदं नसमुश्चयः सटौकः।

ware: कायें, तस निल्यलेन तक्ञदणायोगात्‌ | त शफे
वा का्स्यापि चित्यादेखदक्नित्यलानुषङ्गात्‌, कर बुदधिमदधेत्‌-
कवं शध्यते | किं च योगिनामगरेषकमेचये पकान्तःपातिन्य-
्रत्तवेन भागासिद्धोऽयं हेतुः, तत््रचयय प्र्वंसाभावष्ूपतेन
$ अन्ताखकारणशमवाययोरभावात्‌ ॥९॥ हतमिति-पत्ययविषय-
तमपि 4 arid, खननोत्ेना दिना शतमाका्रमिव्य-
कारयैऽयाकाशरे वतेमानलेनानेकान्तिकलात्‌ en विकारिल-
स्यापि ara महेश्वरखापि काय॑लानुषङ्गः, सतो वस्तुनो
ञन्ययाभावो हि विकारिलम्‌ । तचेश्ररस्याणलोत्यस्यापरवुद्धि-
10 मद्धेतुकलप्रसङ्गाद मवस्था खात्‌, श्रषिकारिवे चार्ट काच॑कारिल-
मतिदुचेटमिति ॥४॥
काय॑खरूपस्छ विचा्माणद्टानुपपद्यमानलाद सिद्धः कार्थ-
लादिव्ययं Sq: कि ष। कादाचित्कं वस्तु लोके कालेन प्रसि-
ङम्‌ । जगतस्‌ महेश्वरवसदासत्वात्कथं कायलम्‌ | तदनत्गत-
18 त्ढशादोननां का्वान्स्ापि कायने महेशवरामाग॑तानां बुद्या-
दौनां परमा्ठा्चनगेतागां पाकणरूपादीनां च कायेलात्‌, मडे-
शरादेरपि RATAN: । तथा शााणपरबुद्धिमद्धेतुककण्य-
भायामनवस्थापसिद्धान्तयानुषच्येते | Wey वा यथा कथं विष्ण
गतः कार्यं, तथापि का्मा्रमिह हेतुरेन विवक्तं तद्धि-
20 Heat वा । चदा, तदं ग ततो बुद्धिमतकहे विगेवपिद्धिः,
तेग समं श्ा्यसिद्धः। किं त॒ करठेवामान्यट, तथा च हेतौ- ~
cffeed: साध्यविरडसाधनादिरडलं वा । ततः. भालं

नेगमतम्‌ | , ११९९

शतवुद्युत्पादकम्‌ | बुद्धिमत्कतुे मकं ग शवम्‌ । घारूपमाचेण
च गमकवे बाष्यादेरष्यभ्चिं प्रति गमकलप्रसङ्गः, महेश्वर प्रत्या
meme: सादृश्याक्ंसारि लकि चिज््नवा खिलजगदकदवैलानुमाप-
कानुष्गः तुाचेपसमाधानलात्‌। ततो बा्यधूमयोः केनचिदं-
शेन साम्येऽपि यथा ुतचिदिगेषादमोऽभनं गमयति म्‌ बाष्यादिः,
तथा चिद्यादौतरकायेवथोरपि कञिदिगेषोऽभ्युपगम्यः ॥
श्रय दितोयः, afe हेतोरिद्धवं कावविगेषद्याभावाद्भामे
वा जोणेकूपप्रासादादिवदक्ियाद्‌धिनोऽपि हतवुद्यत्पादकल-
प्रसङ्गः | समारोपाननेति चेत्‌, सोऽणुभयनरा विशेषतः किं न खात्‌,
उभयचर कतैरतौ द्दियला विगरेषात्‌ ॥ श्रय प्रामाणिकस्यास्छेवा्
हतबुद्धिः, गतु कथं तस ay इतलावगमोऽनेनानुमानेनानुमा-
नान्तरेण वा | Waste: | तथाहि । सिद्धविग्रेषणाङ-
तोरस्योत्थाने, तदुत्थाने च -हेतोर्विेषणसिद्धिरिति। दितौय-
. पेऽनुमानान्तरस्यापि ख विशेषण्डेतोरेवोत्थानम्‌। तज्रायनुमाना-
मतरात्तसिद्धावनवस्था । तन्न हतवुदयुत्पादकलरूपविगेषणरिद्धिः।
तथा च विगरेषणासिद्धलं हेतोः। aged “खातप्रतिपूरित-
ऋनिदणेनेन रृतकानामात्मनि हतबुदयुत्पादकलमियमाभावः”
दति तदसत्‌, तजराहृजिमन्भागा दिषारूणस्य तदनुत्पादकच्
सद्गावान्षदनुत्यादकस्योपपन्तेः। म च चित्यादावणयशनिमसथान-
सारूयमङि, येनाहृभिमलबु द्विरपद्ते, ASAT, चु
पमे चापरिद्धामापरसक्तिः स्लादिति। कतवुद्युत्पादकलरूपविधे-
षणासिदधेषिगेषणा सिद्व हेतोः | पिष्यत्‌ वा, तथायसौ विरुद्धः,

15

20

१९० , बडदशंगससुशयः सटौकः |

अटादाविवं शरौरादि विशिष्टैव बुद्धिमत्कतुरज प्राधनात्‌ |
नन्वेवं FUME fers wey Pay
चेत्‌। ग, धरमायलुमाने महानसेतरसाधार णाग प्रतिपत्तेः ।
wired बुद्धिमतामान्यप्रषिद्धेने विदद्धवभित्य्युकष, इृश्वविे- .

ॐ षाधारशेव तत्छामान्यख Aaa: प्रसिदधनादृश्यविगेषाधारस्य,
तस SHAAN, खरविषाणाधारतसछामान्यवत्‌ | ततो ATE”
WATCH HATA तादृशादेव ATS MATA A, VAT
यावमा तकादङयावदभर्मात्मकस yautate: सुदृढपरमाणा-
प्रतिपन्ना तादृशादेव धमान्तादृशदयेवाग्ररनुमानमिति, एतेन
10 साध्यसाधनयो विषेण ait रुद्यमाणायां सर्वानुमागोच्छेद्‌-
्रधङिरिश्याश्चपां xeafafa । तचाहृष्ट्भवैरतरढणरि-
भिदयेभिचायेयं हेतुः । दिविधानि कार्याछपलभ्यगे, कानि-
चिदु द्विमत्युवकाणि वया चटादौभि, कानिचित्त तदिपरीतानि
यथाृष्टप्रभवहणादोनि | तेषां परशौकरणादव्यभिशारे,. स .
15 श्वामस्तत्यु्ला दि तरतत्युचवदित्यादेरपि गमकलप्रसक्गान्न
कशिद्धेतुवयभिषारौ खात्‌, यभिचारविषयसख सर्वापि cela
weary! शशवरवुद्यादिभिख व्यभिचारः, tat ada सत्यपि
समवाथिकारषषादौरादिभिशवुदधिमाूवंकलाभावात्‌। तदभ्यप-
गमे TAT तथा कालात्ययापदिष्टश्ाय, श्रहष्टपभवाङ्कुरादौ

90 कमावरद्या्वचेशाधयवकषायात्‌; . शग्ेरशष्णले साये TEMA |
नह तेजायदृश bec एव क्ति २ेत्‌। तञ, चतशष TRE ,
ॐ SUPT वी प्रमाणस्षिित्‌ । nee `शक्रकम्‌ + `

, नैगमम्‌ ।. ,९९१.

अतो रि magna पिदधे ऽ्ठादृ्ेनारुपलकधिदडिः, पड
चं कालात्धथापदिषटलामावः, ततसासानसशद्वावसिद्धिरितिौ
futqaet ऽयुक्त, MORTARS HS प्रमाणानरसेवाभावात्‌ 4
HY बा तत MORE: तवाणष्ठादृष्टले WTAE कारणं,
विद्वादिम्रभावः, जआतिविशरेषो ary प्रथमपख कटेलागुपपन्तिः .5
arctan, सुक्षाहमवत्‌ । नशु श्रौराभाषेऽपि water
WAAAY शरौरकररे कटेलमुपपद्यत Cereal कितामि-
` धानं, अरौरसंषन्येनैव तपोरणोपतते, ether? स्मच
SMUT | शरोराभावे च भ्ानाद्याञ्रयवमप्यसभाये, तदु-
wae निमित्तकरणलात्‌, weer gaa. वदु 10
तपजतिप्रसकतः । विद्या दिग्रभावस् चादृ्ठलेतुले करा चिदसौ
gaa व खल flat अ्ाश्रतिकभदृग्वलं get, विथर-
श्ादिवत्‌ । जातिविग्रेषोऽपि aged Stare जातिदभ्े-
, शाभाकादनेकश्क्ििनि्टवा ष्य .॥ ae
SET दृश्यो seat वासौ, तथापि fe ewes १ 1
Wate aE २ तत्पवेकथापारेश४ Raley
बा कित्यादेः कारणं षात्‌ । तापे इुखाखारोनामपि, जन
श्वोलमदुषेज्छदे, सत्ादिशरेवात्‌ । दितोचे त्‌ चोमिनामपि करः
शापक शतोयो seer, WRITS GRE शअागाथा-
-अथलग्रतिेषास्‌ । WATT ऽवसा, अष्ठरोर , साषवाक्ृत- ५१.
बेत्‌, रंति grees दफल ei. wee eT

16

१९९ , बहदरं गसमुशयः सटौकषः |

Sats श्रहमरादयन्यन्नाटलवत्‌ । दितौये saw भर्वत्नवमेव
eraed, सगतादिवत्‌। अथ ada, तरं कुखकारादीना-
मणनेकका्ंकारिणामेशरवमसक्तिः । माणन्यत्‌, TERE
तिरे तरणान्यस्श्ववंनिवन्धनलशवरे ऽभावात्‌ ॥ किं Tze
5 जगभिर्माणे यथारकिपटन्तिः १ क्मपारतम्ब्ेण २ करुणथा z
ोडथा ४ निगरहानुगरहविधानां ५ खभावतो ९ ari ्रभा-
शपिकल्पे कदाचिदन्याद्ष्येव इष्टिः खात्‌ । दितीये खात-
गथहानिः। तोये स्वमपि जगत्सुखितमेव करोति | अयेश्वरः
fa करोति । पूरवाजितेरव कर्मभिर्व्ोशता दुःखमनुभवन्ति |
10 तदा त्य कः पुरुषकारः, श्रदृष्टापेचस्य श ada किं तत्कल्य-
गधा, MITTS । शतुंपञ्चमयोखु रागदेवताभावः
असब्यते । तथाहि “crate: कौडाकारिलाद्ालव-
सथा, श्रुगरहमदलाद्राजवनत्तथा देववानसौ निगहपरदलात्तद-
देवे" दति । अरय सभावतः, aware जगत एव
+5 खभावतः परन्ति; किं तत्कटंकश्पगयेति । न कार्यवडेत्‌-
बुद्धिमां कर्तारमौ शरं साधयति । एवं सभ्मिवेधविगिष्टला-
दरेतगोपादानलादभ्रतभाविलादिल्यादयोऽपि खयसुत्थाणाः
तद्याशेपसमाधानलात्‌ । किं च चित्यादेवद्धिमत्यवकते aa
परदौचमानाः सर्वेऽपि हि हेतवो विष्टा दृष्टाशतागुयद्ेख
% बरौरासवंश्ासवंकदेपरवंकलशाधनात्‌ । ग च warren
माने sod दोषः, त्र ताणेपायादिकिगिकाधारवङधिमाच-,
शाख ` Hein । नैवम सदंशादवेधकदं विगेवाधि- `

~

ae ARB:

करणतल्ामान्येन ariaerfeaa ante, wine * करतुरतो
ऽहुमाना्मागसिद्धः। थभिशारिण्डामौ बुद्धिमन्तमन्तरेणापि
faqeretat ग्रादुर्भावविभावभात्‌, सभाश्वश्यायामनुद्धिमत्पवं -
स्यापि काय॑ दगरमादेति। कालात्ययापदिष्टा्ेते, प्र्यषा-
गमबाधितपक्षामन्तरं प्रयुक्षवात्‌ । तद्धा च पूर्वमेव दर्ता ।
परकरणसमाद्ामौ, परकरणचिन्तापरवतकानां हेलनराणां बद्धा-
वात्‌ । तथाहि । श्वरो जगत्कतां न भवति निरूपकरणएलात्‌,
दष्डचक्रसो वराधुपकरणरहितङ्लालवत्‌, तथा यापिलादाकाप्र-
वत्‌, एकलात्तददित्यादय इति मिद्यलादौनि तु विगरेव-
शानि तद्भष््यापनायानौोयमानानि we प्रति कामिन्या इप-
संपज्निरूपणएप्रायाणपकषेणोयान्येव । विचाराखहलाख्यापना्ं तु
किंचिदुच्यते । तादौ निल्यलं विषायते । तदचेश्वररे न घटति ।
तथाडि । नेश्वरो नित्यः, खभावमेदेनेव चित्यादिकार्यकदै-
लात्‌, प्रथयतानुत्यन्नखिरेकसभावं बूरं निल्यभिति fe
मिद्यललक्षणाण्युपगमात्‌ । खभावभेदामभ्युपगमे च षटिसंहारा-
fefangaraariteanfagied | मापि aserarelat नित्यं
are, ्रतौतिविरोधात्‌, &eomareet म नित्या wrarfe-
area दिश्वानादिवदिल्यदुमामविरोधाश्च । एतेन तदौय-
wera faa cafe यदवा, तदपोहितमृहनोयम्‌ |
स्॑श्चनमणस्य केन प्रमाणेन पाद्यम्‌ । गे तावश्मत्येण, तसे-

- क्रियाचंसभिकत्ज्ञलेनात द्वियाधेयहणा घम्धलात्‌ | ara

सानेन, श्रद्यभिचारिशिङ्गाभावात्‌ । ससु अश्दरेदिश्यान्यवानुष-

n

१३४ . महदंगसहुक्षयः सटोकः |

परतिङपं ATS सेत्‌ । म, तेज सहाविषाभावाभावात्‌, Be
विश्व साव्यं विनापि शभाश्टभकमंपरिषाकारिवषरेनोपपद्च-
array) किं चायं यदि aden, तदा जगदुपञ्वकरणश-
Site: पश्चादपि कतंयनिहानसनरारीलदधिकेपशतो sw-
४ दारौ किमघं जतोति नायं wie: । तथा बहनाप्ेक-
MIA वैमल्यसंमावनाभयेन मरेगितुरेकलकष्यना भोजे
गादिययभयात्‌ रपशस्यार्यन्तयक्ञभपुजकलनमिंषा दिषरितव्यन-
नेन शून्वारण्यागोसेवनतुशामाकलयति | अरनेकको टिकासरषा-
शतसंपादचनेऽपि शरकमूषेमधुच्छादिकार्याणामेकरूपतवाविमा-
10 नेनोपलम्भात्‌ । किं चेश्वरस्य खिलजगत्केले cat
प्राणां प्रमारेतरतायक्खाविलोपः खात्‌ तथाहि । सवं
wre प्रमाश्मौश्वरमरणौतलादितरग्रणौतभ्ासववत्‌ । प्रतिवाद्या+
दिथवखा विलोप, सवषामोखरादे प्रविधायिलेन anfaet-
मा्दरणामुपपन्ेः प्रतिवाद्यभावप्रसङ्गात्‌ । इति भे इष्टिकरख -
15 महेश्वरस्व कथं दिद पि बिद्धः । ततः सदूतारचकाप्रकलारौत-
राग एव रशो देवो देवलेनाग्वुपगममाहौ मापरः कचि
दिति शितम्‌ ॥ ।
अष semis Satter । रश fe सर्व॑क्ारिधितेषक-
विशिष्टो भवदभिमतः कनापि देवो भारि, तद्राहकमरनाश-
% भाकषषत्‌ । तवाहि । न ` arated तदाद,
` शणं ada हि ae दधुरादिणा ।

नैगमवम्‌ | " १२१.

न चानुमरणे, WIVES Ware त्मदतेनात्‌ । भै श्रागमः,
wigerfegan तदागमस्यापि विवादाखदलात्‌ । ग चोप
मानं, शवेन्नसदगर्यापरष्ठाभावात्‌। म चाथांपज्तिरपि, ब्व
MURATA, | ततः प्रमाणपश्चकाग्रहतत-
रभागप्रमाणएगोशर एव सदशः) ATT । “5

प्रमाणपश्चकं यज AGS ग जायते ।
ASTM तजाभावप्रमाणता WTA |

BUST) नासि TAM, प्रमाणुपश्चकाग्राद्ममारतात्‌;
खर विषाणवत्‌ ॥

किं च। चथानादेरपि awe चारदत्पुटपाकादि- 10
प्रकिया fartearre fares, एदभ्नाद्मगोऽपि निररं
srr विगतमललातसवश्चलं रिं न भवेदिति मतिः
weft न, marta हि दधेखारतम्यमेव VIG परमः प्रकषेः,
भे हि गरस खक्गनमग्यासतस्तारतम्यवदणुपलग्वमानं सकल-
शोकविषधमु पशी्चते | oH च । ष्ट

दश्शतान्तर Stet चो merge गच्छति ।
म्‌ Sterna मन्त शतो ऽन्यासगरतेरपि॥ १॥ इति ।
अपि चख खव gre तेन प्रमारेन जानाति। किं पदाचे
शोत Warde Cay प्रमारेः। न तावग्रतयरेर, तद्ध सजिहित-
अतिदिधतार्थधादिलात्‌ | गायतो fgets, mage प्रमा 20
भावात्‌ । णापि रेव मादेः तेषां eMC
वेषां दद्तायनेकेति ॥ wa) waren: darts

९२६" षडदश्रगसमु चयः GST |

तत्तद श्न्य॑यनन्तानि sae विदम्‌, कथमरनतेनापि कालम्‌

ख्ववेदौ भविति । किं च यथावल्ितवखुवेदिवे अएच्यादि-

रसाख्ादप्रसक्गः, तेषां यथवश्िततया Benq! we wy
श्राव्या दिरसाखादपरङ्ग्ानिवारितः | इति ।

5 किं चातौतानागतवस्ढरनि श कि खेन Ga ete
जामाति किं वा वर्तमामतधैव । प्रथमपके तज्चानाप्र्यदताः-
पत्तिः, श्रवतंमागवस्हयाहिलात्‌, सरणादिवत्‌ । दितौये तु
ATA BHAT: अन्ययायितखाथंखान्ययायदणात्‌,.
दिचन््रादिवदिति। ।

10 gy प्रतिविधौयते। तत्र यत्तावदुक् “तदाहकप्रमाणाभावात्‌"
हरति ares, तदषम्यकू, तत्ाधकानामनुमावप्रमाणानां शद्रा

. बात्‌ । तथादि।. भ्नानतारतम्यं कदिदिश्राग्ते, तरतमशब्दबाश्य-
लात्‌, परिमाणएवदिति । नायमसिद्धो हेतुः प्रतिप्राणि प्रज्ञा-
भेधादिगुणपाटवर्पस्य शाने तारतन्येनोपलबेः । ततो `

15 ऽवश्चमस्य ॒सर्वामिमपरकर्षेए wei, यथा परिमाणएयाकागरे |
शष च WME सवेवस्ुप्रकाश्कलक्पो ` यज विश्रान्तः स भगवान्‌
wig: । मतु षंताफरमानपायस श्रौ ष्तारतम्ये स्यपि खवा-
जिमव ्िङ्पतापत्तिरूपमक्षाद शंन द्यभिंषायं हेतुरिति S71
भ, थतो यो Rae बजो धमो ग तु षहकारिषथपेषः-

20 (शरणो ऽपि च यः Brae विशेषमारभते)-शो arena

` परकद॑पयेगमासादयति, यथा कलधौतस'पुटपाकपबन्धादिती ,
विशद्भिः च पायषलापः TER धर्मः, किं वन्धादिशह-

त

जैनमतम्‌ | BRO:

कारिषव्यपेषः | तत्कथं ay तापो aware: परां काष्ठं
गच्छेत्‌ । भ्रगन्ततापे प्रलुत पाथसः परिचयात्‌ । शानं तु.
Mae सहो ध्मः स्ाशरये च ॒विगरेषमाधत्ते । तेन ae
निरन्तराग्ासाहिताधिकोन्तरोत्तरविगरेषाधानात्‌ प्रकर्पर्वन-
mfintqer) एतेन “लङगनाभ्याख” दत्यादि निरस्तं, 5
इपानासहणधमेलात्‌, खाये च ॒विगेषानाधानात्‌, प्रुत
तेग सामथ्ेपरिचयादिति । तथा अलथिजलपलग्रमाणदयः
कस्यचिप्रलचचाः, प्रमेयलात्‌, धटादिगतश्ूपादिविगरषवत्‌। न च
परमेयलमसिद्ध, श्रभावप्रमाणएख श्यमिचारपरबक्ेः। तथाहि ।
प्रमाणएपश्चकातिक्रान्तस्य fe agat ऽभावप्रमाणविषयता 10
भवताभ्यृपगम्बते । यदि च जलधिणलपणम्रमाणादिषु प्रमाण
पञ्चका तिक्रान्तरूपमप्रमेयल श्ात्‌,. तदा तेष्वणयभावप्रमाएविष-+
अता स्यात्‌ a सात्र am sft सा रुंभविनौति। ce ध
म्या, स भगवान्‌. सर्वश्च इति । तथासति कञचिदतौ द्विया
साथेखाचात्कारो, श्रतुपदे ्राशिङ्गा विष्वादिविगिष्टदिग्देश्का- is
छप्रमाणाशवातमकषच्ादियरणायुपदे धदायिलात्‌ । थो यदिषे
sHemfey fener स aera चथा
दादिः शअतुपरेधालिङ्गाविरंवाघुपदेश्रदायौ च कञ्चित्‌, तस्मान
साशात्कारौ ; तथा विधञ्च ओरं एवेति। wets “माणप
WHA: सवशञसयामावप्रमाणनो चलं”, तदपि वारमा, 20
PATTER TRA । सा हि षाधकलेन सात्‌, ग्‌ च
दवे बाधक्रंभवः । तथाहि । TET ATS १ अनुमानं ₹

शशः. गडदशंनवडुक्मः BAT: |

wna: रं suai & भअर्वापतिवां 4 । aire: wt
Harm, दलो थि gered वेनः कारं यापकं aT खात्‌, तदा
तक्षिडकौ set ऽपि निदतिषैकिमतौ, . वद्यादिकारण्टक,
लादिथापकनिरृौ धूमलादिभिंशपालादिमिडक्तिवत्‌ । ग
5 चाथा थं कारणं, तदभावे ऽपि रेधादिष्यवधाने ऽश
भावात्‌ । मापि व्यापकं, तज्निदृ्ावपि देथादिमिपरश्टवख-
भाममिवतेमानलात्‌। भ॒ चाकारणाव्यापकनिटक्षावकार्थाथाण-
निड्तिहपप्रजातिप्रसहेरिति । भाप्यसुमाभं तदाधकं, धमि
धाथयधमेसाधमागां खरूपाणिद्धिः। ay हि धर्मिलेन किं
io wht ऽभिपरेतः ९ सुगतादिः ९ age वा १। यदि
सेशः, तदा किं तभ arenrew ९ शअसर्वश्चलं वा २।
auaw कि तभ शधममनुपलभो १९ विदद्धविधिः ९
वक्नादिकं र वा। यथतुपश्चसः विं ्ष्योत ९ तत्का-
र्य ९ ARTS र तद्चापकश्य 8 ati wie wee,
ist ऽपि किं ख्ंबन्धौ १ घवेदवन्पौ २.वा। वन्यौ
बेभििगेषद" १ इतोपक्षभिषवशमाप्तलविरेवणो २ a.
We परकितिविगेवादिभिरनेकान्तिको ऽतुपलम्मादिति Ye,
TATYANA, । गाधपञ्चयिकषचकम्ाह
सदिव, ate ater च उवेशामावसाधनसाभावमसकरात्‌ +
४० व. दि दर्वथाणयदत उपशनिष्धदमाद्नं wet, कवित्कदः
frerieeurfomntiarme । ..- एतेन. : chinfruat
पि पाकलः |. भि सरणिः रेंकश्तु्रकमिः. वनेनः

जैगमवम्‌। ARE

प्रतिपकृमग्रक्यनात्‌ । न ae घवातानां तज््ालागं * चाप्रति-
पक्तौ तंवन्यौ starve: प्रतिपत्तु wen: । मापि
कारणनुपणशन्भः, तत्कारणस्य श्नामावर णा दिकमचयस्यानुमाने-
aoe । एतत्धाधकं चानुमानं, युक्यसाग वच्छन्ते |
कार्यागुपशम्भो ऽयसिद्धः, तत्कार्य॑स्याविष्वाद्ागमस्योपलमेः |
व्यापकानुपशम्भो ऽणसिद्धः, agree सवार्थसाचात्कारिवय्या-
नुमानेन प्रतौतेः । तथाहि । रसि कचिश्वार्थषाकात्कासे,
त्र हएलभावले. यति प्रसोएप्रतिबन्धप्र्ययलात्‌ । यद्द्हणस-
भावले सति प्रचोएप्रतिबन्धकं तन्तसाचात्कारि, यथापगतति-
भिरादिप्रतिबन्धं लोचनं रूपसाचात्कारौति नानुपलम्भादिति
बाधनं ward साघयति॥ विरदरविधिरपि साशात्परपरया
वा खवंश्ञाभावं साधयति । sears aiqay सावादिरङ्-
साश्वं श्वस्य करित्कद्‌ चिदिधामातसवच सव॑दा वा। awe
परे न सर्वं सवदा सर्वश्ञाभावः fray) ata हि तद्विधानं aaa
aga, नान्यत्र । न डि कचित्कदाचिदग्नेविंधाने wy
शर्वंका वा तङ्चापकविरद्धभौताभावो ye: । दवितौवो ऽथयुको
अागदृष्टः, via सद्‌ा वा खव्॑षवविरद्धासदेश्चवविधेरसंभवात्‌ |
तद्भवे च aaa शवंज्ञलापत्तेः सिद्धं गः समो हितम्‌ | परपर-
यापि किं तद्चापकविष्द्स् ९ तत्कारणविशद्धस्य ९ तत्कार्थ-
fame १ वा विधिः बव्ञाभावमादिभेत्‌ । न तावद्वापक-
विरद्धविधिः। ख हि दवं ग्यापकमखिशाथंसाशात्कारिलं,
तेनं fang तरद्यशात्कारिलं franciafed वा । तख च

17

or

_—
Oo

15

20

ae aquragea: सटौकाः।

विधिः wheenerfengurd erate एनः eae ear वा,.
तषार था पकशौत विरदधाग्नि विधाभात्‌, कचित्कदा चिकषार-
ख्ेगिषेधवत्‌। कारश विदध विधिर पि करित्कद्‌ा चिदेव शव्॑ञा-
भावं साधयेत्‌, ग aie) शश्च दि कारणमगेषकरमशयः |
5 aftage कर्माचयच् च विधिः कचित्कदाचिदेव सर्वश्चाभा-
साधकः, रोमहवादिकारणगोतविदद्धाग्नि विधानात्‌, wife
दाचिच्छौतक्रायरोमहषादि मिषेधवत्‌ । भ पुनः areal,
सकछ्कर्माप्रलयस्य wae उंभवाभावात्‌, कचिदप्या्मनि
werd प्रसाधयिश्वमाएवात्‌ । नापि विर्ूकार्चविभिः।
10 wage हि विदं किंचिज्छलम्‌ । तत्कार्यं मिवताथेविषधं
au, we विधिः.। घ च न वामस्येन vad साध
येत्‌ । यज्व हि. तरिधिरनवाख तदभावशाधनवमथेलात्‌,
शोत विशद ह्नकायधमविशिष्टपरदे थ एव शओोतसशरेनिषेधवत्‌ ।
तज्ञ विरद्धविधिरपि श्वेविदो बाधकः ॥ मापि america,
15 खश्जसत्ामभ्बुपगमे तस्ानुपपष्या सिद्धात्‌, AIT च
कवसमविरोधो मासि sist वला दिधमौपेतञ्ेति 1 . गश
wiweran gat ऽपि Bait: refed. wea ॥ . नायवव॑-
शलं स्यं viet sete ced, विरोधद्याजाथविशिषटलात्‌ |
fa शाखवश्नले we सवश sareftcgriage ९
20 तद्धिपरौतं <a got हेदुलेने. विवद्डितम्‌.।
थमो sfegt: ep, wwe rengningenirer |.
feteng ne: पिषः, : qturieegrtogre : cine

€

sare | ९९१
स्येव संभवात्‌ । ated ऽयनेकाजिकः, ave
अवशेन विरोधासंभवात्‌ ॥ एतेन सगतादिधमिंपथो ऽपि
मत्थाख्थायि, मोकदोषालुवङ्गविभेषात्‌ | किं च प्रतिनियतसग-
तादेः शवंश्ता निषेधे saat तदिधिरवश्भावौ, विरेषनिषेधद्य
गेषाभ्यनुज्चानान्तरौयकलात्‌, “MATE.” इत्यादिवदिति ॥
श्रय सवेपुरषातुररौ श्य trae ya ame: साध्यते | 7H,
farerna थतिरेकाषिद्या संदिग्धविपशयाटसन्तिकलात्‌ vist
$पि भविति. वक्षापौति | तज्ञाुमानं waar ॥

माणागभः । स हि पौरुषेयो ऽपौरषेथो वा । न तावद्‌- 10
पौरषेयः, तखठाप्रामाख्ठात्‌, वशनानां गणवदक्गपोगतया प्रामा- `
ष्ठोपपत्तेः। किं me काये एवां प्रामाखान्डुपगमान्न
सवंत खरूपणिवेपे प्रामाखं खात्‌ । ग चागेषश्नानाभावसाधकं
किरिदेदवाकव्यमलि, ““हिरण्छगरभः सवशः” दत्थादिषेदवाश्यानां
तत्मतिपादकानामनेक्ः अवणात्‌ ॥ ` 15

नाणुपमानं तहाधकम्‌ । तत्वल्पमागोपनेचधोरध्यषते
इति मोगवथवत्‌ खात्‌ । न चागरेषपुरवाः धर्वशख केन चिषटाः,
येम “अगरेषपुरुषवत्सवश्ः खवेश्रवदा ते” इत्युपमानं खात्‌ )
शरगेषपुश्षदृष्टौ च तद्देव शवंश्रलापक्तिरिति ॥

नाण्ापन्तिसाहाधिका, ववंश्ञाभावमनरोणातुपयद्चमानष्ट 20
क्ायवेखाभावात्‌, बेदपामाश् स शवे सोवोपपतेः । न
त coat निज सव
HUBS: 1 तदभावे | प्रभाणपद्चकामहसिरप्यणिङ्धा । तथा

o

११२ बडदशंबसमुशचमः सटौकः।

Ugh “श्रमाणपञ्चकाप्र्याभावप्रमाणएविषयिवं", यदणयनेका-
faa, हिमश्पलपरिमाणएपिश्राचादौनां प्रमाणपद्चकाप्रडका-
वथ्भावप्रमाणगोचरत्ाभावादिति “भरमाणपश्चकं यष” एधा-
UNG TEIN यचो “उप ag केन प्रमारोन"
४ इत्यादि, तद्ययुकष, सकरश्चाना वरण विलयो त्या विकशकेवक्षा-
लोन खकललोकालोकादिवष्ठवेसववशञसतेति। योक
“श्रहरश्यादिरषाखाद” ware, तदपि पर प्र्यसूयामाज्रमेव
wate, स्व्॑ञस्यातो ददियज्ञानितेन करणव्यापारनिरपेषलात्‌
जिहद्धिवव्यापारनिरपेचं यथावख्धितं तरस्यतयेव वेदम, ग तु
10 भवदन्नद्यापारसापेश्ं॒बेदममिति । यदण्यवादि “काशतो-
ऽनाद्यनन्तः Fare.” इत्यादि, तदण्यसम्बक्‌, Garter |
म ष॒ तद्संभवि दष्टलात्‌ | तथाहि । यथा खग्यस्तसकशणा-
साथः सामान्येन युगप्प्रतिभासते, एवमगरेषविगरवकक्ितो
ऽपि। चथा चोकम्‌ ।
15 यथा SHAME: ae: प्रतिभासते ।
, मम्ेकदणेनेव तथागन्तादिषेदनम्‌ ॥ १ ॥ इति ॥
aetna ““श्रतोतामागत'' गत्यादि, तदपि exact.
aaa श्ञापथति, षतो यद्यपोदानौ तनकाल्ञापेचयातौतानागत-
wet wert, तथापि थातीतमतोतकाले ऽवतिंष्ट चथा ९
20 भावि afte’, ada तथोः शाशात्कारिलेभ भ कचनापि
दोष इति fag: पुकादिष्ठनिखितारुभवदहाधकप्रमारलार्‌
wiw xfs

Raney! ९२९

sw दिकुपटाः प्रकटथन्ति । ag भवतु सुनि्धितासंभव-
इाधकप्रमाणलात्सवं ्रसिद्धिः | किं ae कवलाहार दति न
waray । तथाहि ) केवशिनः कवशाहारो न भवति,
तस्कारण्पभावात्‌, म॒ कारणाभावे कार्वस्योत्यन्तिः, अ्रति-
प्रसक्तेः न च तत्कारणाभावो sfeg:, ्राहारादाननिदान-
wa बेदनादिषट् एकस्यापि, ae केवलिन्यभावात्‌ । तचाहि।
न तावत्तस्य Agata, तदेदमौयस्य द.्धरष्ल्छाभिकलात्‌ |
सत्यापि वेदमायां न ve तत्कृता पौडा, अनन्त यैलात्‌ |
वेयाटृत्यकरणं तु भगवति चेलो कपूष्ये न संभवल्येवेति | शर्या-
पथं पुनः केवलश्ानावरणधात्‌ सम्यगवलोकयत्यसौ | संयमस्त
ae यथास्थात॑चरिजिणो निटिता्लदनन्तरीच॑लाश्च नाशार-
कारणो भवति। प्राणटन्निर पि तस्यानपवर््धायु्ादनमवीचेला-
शान्यथाचिद्धैव। धमेरिन्तावरसवपगतः, निष्ठिता थात्‌ | तदेवं
केवकिनः कावकषिकाहारो बदोषदुष्टवाश्न घटत इति ॥

अभोश्यते । ay धत्तावदू चानं “तत्कारणाभावात्‌” इति
साधन, तदशिद्धं, राहारकारशख्य. बेदगोयश्य केवलिनि तथेव
wR । तथा च किमिति षा शारौरौ शितिः aw म
खात्‌ । प्रथोगो ऽब । ास्वेवक्षिनो सुक्तिः, शमयसामपौकलवात्‌;
ूशुक्तिवत्‌ | erent रें quine बेदनोयोदव .श्ाहारपक्ति-
निभिं तेजशधरौर्‌ रोधाय देति। are समयरापि केवशिनि
waft चद्पि दाधरष्छुखानिकमं बेदगौयद्योश्चते, तदणना-
गमिकमयुक्धियुक्ं च, MAR ऽव्यन्तवातोदय्छ केषिनि प्रति-

20

११४ बडदग्रंनसमुषयः सटौकः |

पादनात्‌ । युक्िरपि, af धातिकमेखयाञ्च्रागादयलद्य aie:
वेदनोयोद्धवायाः चधः किमायातं धेनासौ न भवति । न
तथोग्डाथातपयोरिव सानवख्यागलकणो भावाभावयोरिव
परसरपरिशरलषषणो वा aye ऽस्ति साताशातयोर-
5 म्ृतंपरिवतेमानतया खातोदयवत्‌ श्र्ातोदयो ऽपयस्तौत्यन-
wate सत्यपि गरौरषलापचयः चुदुद्धवपोडा च भवत्येव" ।
म साहारग्रण तद्य ॒किंचित्वुयते केवलमाोपुद पिकामाच-
मेवेति । aqua “वेदनोधस्ोदौरणाभावात्‌ प्रलतरपुङ्लो-
दवाभावः, तदभावाशा्न्तं पोडाभावः” दति, तदयुष्,
10 र्चा दिगुणखागकेषु बेदनोयस्छ गुणभरेणौसद्वावात्‌, भषुरपुङ्-
शोदथे सत्यपि तल्कृतपौडाश्पलद्धेव zie, जिने सातोद-
ववत्‌, प्रषुरपुद्रलोदथाभावे ऽपि तौत्र्रदशेनाखेति । यद्य
यते “श्राहाराकाञ्चा yy खषा च परिग्रहवुद्धिः, सा.
मोहनोयविकारः, तद्ध चापगतलात्केवलिनो न सक्तिः” ch,
1: तद्षम्बक्‌, यतो -मोहनोयविपाकात्बुक्ञ मवति, afore
परतिपक्भाक्नो निवतेमानलात्‌, कोधादीनां तथोपरमो पले; ;
age “वखमेव इणे कों" cartes न च चुदेदद्नोध
तदद्धिपक्षमत्रिनया निवतंमावं दृष्टम्‌ । अतो भ. मोहविपाक,
खभावा चुदिति \, एतेन, यदु ते
20 “श्रपवल्यते ware. aywlareet भ रहौयन्ते 1”
अगदुपहृतावनन्तं वों कि गतो शुक्तिः 0”

दादिः, एंविधौ दारिकनारिषामपौखद्धामेन च्छद्र

भेनमतम्‌ | १९५

छावस्यायामपि defer ऽसुकिप्रषकेः । समलवोर्याग्तरायच-
धामावाश्छद्रखदय . भुक्िरिति चेत्‌, तदथुक्म्‌। षतः,
किं तज्रायुव्क्यापवतेनं efi ar चतुरा ज्ञानानां काचि-
ङानिः खात्‌, येन भुक्तिः । तेन यथा दौषंकाणख्ितेरायुष्कं
कारणमेवमाहारो ऽपि, यथाशिद्धिगतेवयुपरतक्रियाध्यामचर-
भखणः कारणं, एवं सम्यक्ा दिकमपौति, श्रमन्तवौर्थतापि
तस्वाहारपहणे न विरुध्यते। यथा ae देवच्छन्दारीनि
विभ्रामकारणशानि गमननिषौदनानि च भवन्ति, एवमाहारक्नि-
यापि, विरोधाभावात्‌ । भ च aerate Slant ऽख्ौयसी
श्टाभिचारात्‌ | किं चागमो ऽपि केवलिनो भुक्ति प्रतिषाद-
यति । तथाहि तत्तार्थख्जम्‌ [९; ११] । “एकादश जिने”
दति | arent एकादश wham: शत्पिपााग्नौतोष्णदंशम-
प्रकवरथाग्रस्यावधरोगदणएस्यशमलास्ा fia afer
भवन्ति, -तत्कारण्स बेदनोयखाद्ापि विद्यमानलात्‌ । स ख
ACUTE काद्य च्छेदः संभाव्यते, wwe: । श्रत एव
केव्िनि वरेदनोयपोडा dred, किं लशादननाोषेलाश
विङ्लोमवति, न सासौ नििताथौ नि.पयोजगमेव asi
. शते, भ च maT a “UTR भगवतः शरीरं, दुत
सुत्पोडवा गं ered” इति, अनुमानेन त्वाशष सितात्‌ |

_

0

15

तथाहि । केवकि्रोरं qafen Tea, “waar, 0

असमद्‌ाचधिहितश्ररोरवत्‌। तथा । यथा तच्छरीरं सभावं ,
गजेदा दिरर्ितं; एवं प्रपाराररहितमपौरधपक्नो यमेव, च

६३९ | बड्दशंगसमुचमः सटौकः |

-माणएकलात्‌ । तदेवं देशो न पूर्वकोरिकाशख केवलिख्ितेः
उभवादौदारि कथरोरछितेख यथायुष्कं कारणमेवं weet
ऽपि । तथाहि | Arete खदूरूतस्ाग्यवहइतस्च wale
परिशामित्ोशरोक्षरपरिणामक्रमेणौ दारिकथरौरिणामनेग
5 प्रकारेण qegat भवति । वेदनोयोदधे चेयं समय्ापि
waht भगवति केवलिनि संभवति । ततः केन हेतुनासौ न
शुक tft न च घातिचतुषटथस्व पुदेदनोयं प्रति श्का-
रिकारणएभावो ऽसि येन॒ तदभावान्तदभाव waa | दति
सिद्धा केवलिभुक्किः। तथा प्रथोगद्चाच । केवलिनः प्रखेपा-
10 हारो भवति, कवलाहारकेवलितल्योर विरोधात्‌, सातवेदनो-
वदिति | इति केवशिभुक्रि्यवस्थापनखलमिति ॥
अथ तच्नान्याहइ ।

MAMA तथा पुण्यं पापमाखवसंवरौ।
बन्धो विनिजंरामोक्षौ नव तष्वानि तन्मते ॥४७॥

18“ Bret ॥ चेतनालचणो जौवः, तदिपरौतशणस्वजोवः |
धर्माधमाकाश्काशपुद्खभेदेन लघौ पञ्चधा wafer: । श्रम
योरेव इयो्जंगदर्तिंमः शवे ऽपि भावा 'अरभार्भवन्ति | न हि
चानादथो रूपरणदथख RATT खत्ेपणारौभि च कर्माणि

` शआमान्यविगरेवसमवायाख्च जौगाजौक्थतिरेकेण्मश्धितिं शमनो,

20 तेदेदेगेकषाकतरेवामनुपरन्ात्‌, तेषां arate प्रतिपक्ते, .
अन्वयाः तरक्वमसङ्गात्‌ । कौ ड्धादिपरिकखितुःखादिततलानि

जेगमतम्‌ |. १६७

Tartana एवम्जात्यकरतया न वक्षथानि, लोवालोवरा-
fasta ete जगतो या त्रलात्‌, age प्ग्रष्ट्तख-

लात्‌ ॥ तरिं एुखपापाखवादौभामपि ततः एषदपादाभं म

युक्तिमधानं ` छात्‌, cifrada ete याप्तवादिति चेत्‌ । a,
पुष्छादोनां किप्रतिपन्तिनिराशथंबात्‌, श्रारूवादौनां सकारण-
खवारमुक्िप्रतिपादगपरलादा शएयगपादागष्ादुषटता | यया च
संवरमिजरयोभषहेतता were बन्भननिवन्धनवं पु्ापु-
दिभेदवन्धस्य च संसारेत्लं तथागमादतिपन्षयम्‌ । त पु
भाः FAB: १३ । त -एव aT: पापं ४ । रवति
कमं यतः ख श्रावः कायवाश्नगोथापारः, पुष्ापुखेदतया
चासौ दिविधः 4) भालवनिरोधः संवरः, तिशमितिषर्मानु-
Fert चाखूवप्रतिबन्धकारिलात्‌; ख च दिविधः खवैरे-
भेदात्‌ ६ । धोगनिमित्तः exer: कमेवग॑ण पुल;
dauftiet बन्धः । ख च सामान्येनेकविधो ऽपि प्ररतिख्ि-
त्यतुभागरदे प्रभेदेन equi, qtaat श्ानावरणादिमूल-
प्रतिभेदाद्टधा, पुनरपि मन्धावरशादितदुक्रपकतिभेदादने-
कविधः। श्रयं च . कञषिकोयेकरवादिफलनिवतकलापाधरसः,
we भारकादिफश्गिवेतेकलादपधरसः, मग्रजाम्परपरिणाः-
मोद्ूतख wa. सुखदुःखसवेदनोयफञ्चनिवेतेकलात्‌ $ ।

अकाशककमेगिजेरफकारणं, निवेरा दादंश्विधतपोष्या |. श॒ 2

Sheer: eer “तपाः निजेरा 9 (erred fire ¢.2)

४

दति. अगात्‌, धानक वानारतपो मलात्‌, = । विनिग
paca =

15

20

yee षड्दध्रंनसमुशयः सटौकः।

WTAE प्राप्तनिजद्लरूपसयाद्मनो शोकानो ses मोषः;
बन्धविप्रयोगो ste दति वचनात्‌ । < ॥ तानि नवसंशयानि
त्वानि तन्मते जेनमते rene ॥
श्रथ Wea एव तत्वानि क्रमेण याश्योति। तच
5 यथो निदे इति न्यायात्‌ प्रथमं ओवत्वमा₹ ।
तच न्नानादिधमेभ्यो भिन्नाभिन्नो विदत्तिमाम्‌ः।
शुभाशुभकरमकतां भोक्ता कमफलस्य च ॥ ४८ ॥
चैतन्यलश्चा जौवो यथेतदिपरौतवान्‌।
श्रजौवः स समाख्यातः पुण्यं सत्कमपुद्लाः॥ ४९॥
10 युगम्‌ ॥ तत्रेति निधारणथः। थे शवानदधेनचारिषसुखदुः-
खवोयेभयाभव्यलसच्प्रमेयलद्रवयवप्राणधारिवक्रोधादिपरिएत ~
लरंसारिलसिद्धलपरवस्यव्याटृन्ततादयः खपरपर्याथा ae
भवन्ति, ते श्रानादयो wat उच्यन्त । तेभ्यो Hat न भिन्नो
नाणयभिन्ञः, किं तु जनल्थन्तरतंयां भिन्नाभिन्नः। यदि fe
15 wratfeudeat जौवो भिन्ञः खात्‌, तद “ae जानामि,
“ae wafer”, “ay जाता”, “ae द्रष्टा", “रहं सुखितः,
“शरं भवयः" चेत्या्मेदप्रतिमायो न शात्‌ । शरि च waarfieat
सो ऽमेदप्रतिभाषः । तचो cafe: शात्‌, तदा “श्रयं wat;
“एते धर्माः, इति भेदबुद्िनं षात्‌ । श्रणि च सा । श्रववा-
20 भिज्नतायां जामा दिसवंधमांणाभैचयं खात्‌, एकलोवाभिशवात्‌।
लंथा च “मम ere मम द्ेभं चासि" द्या दिशानारिभिषो- -
aerate खान्‌ । श्रि श्र ar) . ततो wenfewdet

जेनमवम्‌ | ९३९

भिन्नाभिन्न एवा्वुपगन्तदयः | श्रगेन धर्मधर्मिंणोर्ेगेधिकाचचमि-
मतं eared dated चाभेरेकाग्तं प्रतिचिपति, सौग-
तेनापि बुद्धिचणपरपरारूपश्यात्मगो धर्मिंलेनः Stare a
तथा विविधं वतन विदत्तिनेरामरादिपर्थाधानरानुसरणं,
तद्वान्‌ विदत्तिमान्‌ । श्रनेनः भवान्तरगामिनमात्मानं -प्रति 5
विप्रतिपन्नांशा्वाकान्‌ कूटखनिव्याद्मवादिनो तैयायिकादौल्नि-
Tafa ॥ तथा श्टभाश्भानि कमांणि करोतौति शभाषएभ-
क्मकतां ॥ तथा eee कमणो ane सुखादिकं, तद्य
साचाद्धोक्ता द । चकारो विगरेषणानां समुचये |. एतेन विथेष-
णद्येनाकर्तार सुपचरितट्श्या wher ward सन्यमानानां 10
सांख्यानां निरासः ॥ तथा चेतन्यं साकारनिराकारोपयोगात्मकं
wet खरूपं Te, स Fae: | एतेन जडसलरूपो .नेया-
यिकादिषंमत श्रात्मा यवच्छिद्ते। एवंविगेषणो ma:
समाख्यात द्यापि संबन्धनोथमिति ॥

a चार्वाकाञ्चचेयन्ति यथा। इह कायाकारपरिरतानि 15
देतनाकारणशतानि भरतान्येवो पलभ्यन्ते । भ पुनसतभ्यो थति-
fot भवान्तरयायो यथोक्रणक्तणः कशथ्चनाणात्मा, ag
प्रमाणाभावात्‌ । तथाहि | लययतिरिक्रात्मसद्वावे fi प्रत्यकं
प्रमाणं प्रवतेतोतानु मानम्‌ | न तावत्य, तस प्रतिनियतेन्दिथ-
उंबहृरूपादिगोश्रतया तदिलशणे AY TAIT: । ग च॒ 20
“wane वेभरोत्यहमतयये sree: भतवयतिरि ष, प्रति-
-भाति" `इ्यमिधातश्यं, ve “get ऽहं” “wut ऽद” दत्यादि-

१४५ मडदश्रंगलसु्यः adie: |

वच्डरौ रविषयलष्ेवोपप्तेः । म खलु तद्रदयद्ा्ासम्बग
waft, waft खौ खादिधमांसभवात्‌ । तथा “azay
वेभि" cererfe sae न॒ धरोरादन्बो भवत्परिकख्ितः
कडनाणात्माशम्बगनेन खतरे ऽपि प्रतीयते । श्रपतोतद्डापि
5 कष्यते कश्यनागौरवं प्रतिनिधतवस्श्यवद्ाया भ्रमाव eT |
ग. चै “जडरूपष्छ mele बटादेरिवाहंमन्धथो ऽहुपपन्चः
षति वाख, चेतनायोगेन तख खतेतनलात्‌ । ग च “सा
चेतना ener” दति वा, तद्ापरतोतलात्‌ । anda
मधुक, SQUAT तश्मसङ्गात्‌ । ततः परषिद्वाच्छरोरदेव
10 Qa प्रति aie aN, तदन्भयब्यतिरेकारुविधाचिलाचच |
nee | wey werafiternet are
we, यधा wat afiowe । श्रौराग्ययतिरेकावनुक-
रोति च रेतन्यम्‌ । तसमाशत्र्ुलम्‌ । पर्वयतिरेकवमभि-
mat fe way कार्यकारणभावः । तौ चाच विदयते, षति
1: श्ररौरे चेतन्योपशमभेः, waft equa: । ग च “amet
देतन्यारपशभेखदन्यय्तिरेकानुविधा विलि” इति शश्च,
ऋतावख्ायां बायुतेजसोरभावेन शरोरश्चेवाभावात्‌,
भतरंयोगग्ेव श्ररीरलप्रतिकादनात्‌ । न द wines
सेतन्ोत्पनिका, विकणिजिततुरङ्गमा दिषपि ' देतब्योत्यति
2 ्रवङ्ात्‌ | am: विद्धं अररोरकामेव aaa †. ततश्च देन्य
अंदििःअरोर-एवास्माययोशन्िः-पविद्धाः।.. इति -कुजिह्व-
तेभ रः 1. , ततकािविनान एव । RE:

saa} ` १४१.

TAT, श्रल्यकताग्र्य्वात्‌ । UTES "तकारक,
यथा खयुष्यम्‌ । चच्वाकि तन्मन्ये द्यत एव, यथा घटः |
अश्वो ऽपि quae: किं तु चटादिकाचतया afters
अ्च्चनसुपथान्ति, ग gata कदा विदपि प्र्चभावद्ु-
पगच्छति । अतो ऽचाल्यनतेति विगेषएमिति भ परमाणभिये- 5
free इति ॥ १ ॥ तथा माणनुमानं गतथतिरिक्रातमब्डधारे
RA, तस्ाप्रमाणलवात्‌, प्रमाणले वा परत्मशबाधितप्रयोगान-
र TEMA हेतोः कालात्ययापदिष्टलात्‌ । ` प्ररौरद्यलिदिः
जा्मपषो हि परत्व area । किं च । fayfafyeaar
ACUTE WHAT । यथा । पूर्व महानसादावभ्निधूमो ज्जि 10
ङ्विशिङ्गयोरण्यव्तिरेकवन्तमविनाभावमथशेय परोत त
इकषरकालं कित्कागारपवंतनितम्नारौ नागम भरज-
Varney प्राहोतसंबन्धमनुखारति | WET । we OW
शूमण्र तथ afar, यथा महानणादौ ।, gare
yaad तसादद्धिना पौड afraid रिद्गपदशसंय कार 16
सार्थं तच . प्रमाता अतसुलमवनक्छति + AeA
fefyr शां कापि faye प्रधरेकःखवनधः fagt ऽहि,
वतखत्छवन्भमनुखरतः पुनरि गेगाश्लोगे ऊ. राधः wT!
अदिः -युनरनोविङ्रयोः - प्ररत - duau fey: रवर

६१२ षटदंगसमुचेयः GAR! |

देवदसवतै" इति, ait हन्त देवदके शृष्टाकतधरिणि शमा-
नेन देशान्तर परातनिमतिपूरविका प्रतयदेरेव निधिता । दं ऽपि
at तथैव प्रमाता साधयतौति युकम्‌ । न रवम कवचिदपि
gern जौवस्वेमाविनाश्रतः को ऽपि हेतुरध्यशेोपलश्यत
6 इत्यतो न सामान्तोदृष्टादष्वतुमानाश्नङ्तिरिति ॥ ९॥ तथा
rena wat । भ्रविसंवादिवदनाप्तप्रणौतलेन Wren
आामाखम्‌ । न Sharafadarfeayd कंशनाथाप्तसुपलभा-
महे, wera were इति । श्रतुपशम्भमानाञ्च कथमात्मानं
विप्रशमेमहि । किं चागमाश्च सवर परण्यरविरंङ्परूपिएः।
10 ततश्च कः प्रमां कखाप्रमारमिति सदेहदावानशण्वाशावलोड-
लेवागमशय प्रामाश्यम्‌ | ary नागमप्रमाणदषात्मसिडधिः ॥ ३॥
तथा गोपमानप्रमाणोपभेयो ऽ्ाक्ा । aw fe यथा गौरवा
गवय शृत्याटागिव बादृष्मसंनिषषटे ऽं बुद्िसुत्पादथति । न
वाच. fayat ऽपि कच्चनाह्मषद्श्रः पायां ऽसि चदश॑नादा-
15 क्मागमवगच्छामः। कालाकाश्दिगादये tage विन
एवेति चैत्‌) न, तेषामपि विवादाखदौगधतलेन तद दविषद -
शात्‌ ॥ ४ ॥ तचा्पन्निषाध्यो ऽपि नामा । ग हि दृष्टः भ्त
वा को ऽयं शरामनमनतरेण Raw’, ager घाधयामः |
ततः समुप्ककप्रमाणविषयातोतवानप्रतिषेधसाधकाभावा-
20 werereefandtten एवं भौव इति शितम्‌ ॥ /
अच जतिरिधो यते । ewe ce कायाकारंपरिएतानि `

जेगमतम्‌ | १४६

प्रमाणाभावात्‌” इत्यादि, तदखमौचितामभिधाने, मत्य्व
AGRA प्रमाणस्य सद्भावात्‌ | तथाहि aera”
श्यन्योन्यविविक्रशनेवन्नाढश्चाने क्ख प्रतिप्राणि qa: प्रद्यथो
जायमानः सवैदयते । न चायं मिथ्या, बाधकाभावात्‌ । नापि
संदिग्धः, उभयको टिषंसयशराभावात्‌ । भ चेत्थंभरतसा यानामन 5
मल्लं ॒युक्त, रपादिन्नानागामप्यनालम्बनलप्रसङ्गात्‌। नापि
श्रौ रालम्बनल, बहिःकारणमिरपेचान्तःकरणथापारे णोत्पनते।
ग खश्‌ ग्ररोरभियठता हमत्ययवेद्य, बदिःकरणविषयलात्‌ |
श्रत: अररोरातिरिकः किदेत्यालम्बनग्धतो MATa og
पगन्तव्यः, तशव श्ाढवोपपत्तेः। ख च जोव एवेति fag: 10
सखश्वेदनवेशचारपत्ययोत्पायुक्षः, न TAM: ATTY श्रात्मा ॥
तथा यदणुक्षं “चेतनायोगेन स Samrat रदाय”
tafe, तदि प्रज्ापमाच, यतञ्चेतनायोगे ऽपि खथं रेतम्े-
TUE YR, ग लचेतगख्य TIT परःष्मदौप-
MTA ऽपि खयमप्रकाशद्लरूपस्छ घट प्रका शकलं म्‌ Ye, 15
कि तु प्रदौपद्ैव, एवं देतमायोमे ऽपि न antares
we wes, fa सामग एवेति तदेव . चाङपर्ययोत्पादः |
चो ऽपि “सूलोऽदं" ` “योऽद” इत्या दिप्रद्ययः सुक्षघति,
खोऽयत्मोपकारकतेन wt sreqa श्रौपदारिक एव,
श्न्तोपकारके त्ये “wear” इति प्र्यचदत्‌ ॥ तथा 20
शररौरदेव रेतन्यं प्रति “कदं” cane यदणवाटि वादि-
हेष, तदणुखलवरतरवमामाकसेद, केतनायाः ity

tte षटदग्रं१सपुशयः सटोकः।

संहान्वयणतिरेकाभावात्‌ । मन्मूर्दितप्रस्ानां “argwadiz-
ware ऽपि न तथाविध रेतन्यदुय्ष्यते | Tete केषांचित्‌
हृश्रतरग्ररोराशामपि रेतनाप्रकादेः, केषांचित्‌. शृखटेहानामपि
तरपकषेः । ततो ग तदन्वव्यतिरेकागुविधायि शत्यम्‌. |
Swit न तत्कारवम्‌ । किं च। भ हि Same -अतकार्वमे
किमपि प्रमाणशुपलन्ामहे । तथाडि । न mane,
शरौ जियविषये तदप्रवतेनात्‌ । न शुत्यशरमनुतयक्ञं वा Sasi
शतानां काथेभिति परत्यचबयापारसुपेति, we खथोग्यक्निरि-
ता्ेग्रश्दङ्ूपलात्‌, चेतन्यस चामूतेलेन तदयोग्यलात्‌.। न %
20 भूतानाम काथ” इत्येवमाक्मविषयं तकालं प्र््मवम-
भुम, कायेकारणभावद्ान्वयग्यतिरेकसमधिगम्बलात्‌ | म श
खतरेतनयातिरिकः कञिदनयौ तदुमयान्बययतिरेकश्ाताभ्-
mrad, श्राकाषिदिरषङ्कात्‌ ॥ तथा गालुमानेनापि इेतन्वद
तकालं प्रतीयते, AMAIA, -प्रा्चमेवेकं प्रमां
15 भान्धदिति weary । श्भ्ुपगजेऽपि भ ततो विवकतार्थप्रतो-
तिदिद्धिः 3 शसु कायाकारपरिणतेन्ो ऋतेभेतल्यं उदुप
तिः ङ्गाव शवः रेतन्ममायात्‌, साङ्गे मद प्रिता
SHER WT - भतकावलसिद्धिरिति .. ३्‌ 1 भ्‌,
mee: एव तङ्गाकदिषिः' हेतोरनेकाजिकलात्‌, दतावस्षाथा
% grist पेतन्वाभोवाद्‌ः । . दारेतत्‌, ` इशिथोनोमावुशकं-
कतततुदरतुरवतमा हिः Saw, ग 4 धरोर ary.
: रतनानि: दतिः भतत -यमिचर

जेनमतम्‌ । ` १४५

अथोच्यते ति । एविरे तज वलिः सुतरां शमायत "एक । किः
ख । चदि aw वायुवेकद्यादेतन्यद्याभावः; ततो बद्छयादिभिः
संपादिते वाधौ ae रेत्यसुपशम्येत । न च aw तस्षपादिते
ऽपि बाथौ रतन्यसुपलभ्वति we प्राणापानलशणवाथोरभावाश
तञ रेतन्बमिति चेत्‌ । म, अन्वयथतिरेकानैषिधायिला-
भावान्न प्राणापागवाधोशयेतन्यं परति हेतुता, चतो मरणा- 5
वराया प्रदुरलरदो््ासोच्राशसंभवे ऽपि रेतन्यसात्थन-
परि्षथः। तथा ्यानगसिमितक्षो्नस्य सं्टतमनोवाक्षा यथो गच्च
निश्षरङ्गमशोदेधिकच्पश्च धोभिनो निरद्धप्राणपानस्यापि
परमप्रकषेपाहतसेतगोपरयः समुपलभ्यते । श्रथ तेजसो भावान्न
तावावां रेतन्यमिति रेत्‌, तरिं तथ तेजुपनोते शति 10
कथं श देतनोपलभ्वते । किं च । मतावया्यां चदि वायुतेज-
सोरभावेन रेतन्याभावो ऽभ्यपगम्बते; तरं arte किषदे-
erat सषुयक्ानां शम्यारोगां - कथं Casey । ततो af
चिदेतत्‌ । किंच । न चेतन्यं गेलमाचकारकम्‌ । तथा सति
देतव अमा भजन्यकभागलात्‌, तेषामपि Merwe 1;
wider whe अधरो पुरुषादि जि कदेलन्ोत्पारोः भवेत्‌
निंमितादिरेवात्‌ । एवः चं धटादिपएुरषधोरविगरेषः खात्‌ |
काचाकारपरिकामभाकापानपरियदवद्मो ahedaragree
chi mentee पीन .ऽतिपरकदोवावकाधः इति Rt तण, `
वकः जवि परिकामरेदशुपप्यमानला् | तवाहि "वे 20
भिः किं एकि दिनेतमाजकिवत्यनःडते। काः

१७६ बडदश्रंनसमु्यः SETA |

नार निमित उताहेतुकं दूति जथो गतिः । तच म तावदा
ve: कच्ौकरणौयः, एथि्यादिसत्तायाः स्वै सद्भावात्‌
सवं्ापि कायाकारपरिणामपरसङ्गः | तथा विधसाम्यादिभावसड-
कारिकारण्वेकल्ान्न सर्वच तत्मसङ्ग दति चेत्‌ ।* तज्ञ, यतः
सोऽपि माम्वादिभावो a वसन्तरमिमित्तः, तच्वान्तरापन्ति-
5 प्रशङ्गात्‌ ; किं तु एथिव्यादिषत्तामात्रनिभिन्तः, श्रतसतस्यामि
सवेजाप्यविशेवे भावप्रसङ्गात्‌ जतः सरकारिकारण्तैकखमिति।
श्रथ 'वस्बन्तरनिमिन्तः" दति पचस्दधययुकग, तथाभ्युपगमे
जोवशिद्धिपसङ्गात्‌ । श्रथाहेतुकः, afe सदाभावादिपसङ्गः,
10 fa सत्वमश्ं॑वा हेतोरन्यानपेदणादिति बनात्‌ । तन्न
que कायाकारपरिशामः Wet । तदभवे तु दूरोता-
रितमेव प्राणापानपरियदवत्रममोषां शतानामिति faa
न॒ तकायेमित्यतो जौवगुण एव॒ चेतनेत्यभ्पगमयम्‌ |
किं च। गुणप्र्यलादात्मापि गुणौ प्रयच्च एव । प्रयोगो
15 चथा । प्रतय द्मा, जृतिजिन्नासाचिकौर्षाजिगमिषारंग्-
यादिश्वानविग्षाणां तहुानां खसंवेदनप्रत्यशलनात्‌ । इ
यख गृणाः AAPM: घ प्रत्यक दृष्टः, यथा चट इति । nee
weg ota: । तस्मापत्यः । ware परः । अनेकागन्ति्ा
ऽवं हेतु, यत श्राकाश्रगुणः eg: प्र्यचः, ग पुगराकाश्रम्‌ |
20 egy, थते। माका्रगुणः शब्दः किं तु पुद्लगुणः, एेगरि-
WHR. रूपादिवत्‌ । एत ङ Bele afer
अभा OR भवत्‌ गुणानां प्र्यरलाशदमिभरलाहुणिभे ऽपि

जेनमतम्‌ | १४०

waaay । किं तु देह एव श्चानादथो गुणा GoM ।
शतः स एव तेषां गुणौ am, चया रूपादौनां घटः । प्रयोगो
यथा । श्चानादयो दे गुणा एव, तेवो पलभ्यमानलात्‌, गौर-
ह्ला दिवत्‌ | abet । प््यनुमानवाधितो ऽयं पका-
भासः | तद्धेदम्‌ । देख गृणा श्ानादयो म भवन्ति, तख
ूर्तलाञ्चा दषलादा, धटवत्‌ । wa: fegt Tuer
Mat ऽपि प्रत्यचः। ततखारपरत्ययग्ाहयं प्र्यचमात्मामं निू-
वानस्याश्रावणः seq दृश्या दिवत्‌ प्रत्यविश्द्धो नाम पशाभाषः।
तथा वच्छमाणात्मासिलानुमानसद्वावात्‌ faa: शब्द द्व्यादि-
वदनुमानविकषद्धो ऽपि आषालगोपालाङ्गनादिप्रञिदधं श्मानं
facade: “नासि qa: प्रकाशकर्ता” इत्यादि वक्षोकविरोधः।
og are? चेति गदतः “माता मे बण्ध्या” इत्यादिवत्‌
खवदनविरोधश्च । तथा प्रतिपादितयुश्थात्मनः खस्वेदनप्रत्य-
शलादत्यन्ताप्रद्यक्वादिति हेत्रणसिद्ध इति खितम्‌ ॥ तथा-
मुमानगम्यो sare । तानि चामूनि । जोवच्छरौरं प्रयन्नव-
arfufed, र्छानुविधायिक्रिवाश्रयलात्‌, रथवत्‌ । १। at
अदौम्युपलसिषाधनानि कटेऽथोच्यानि, करणात्‌, TET
दिवत्‌ ।९। देष्यालति विधाता, आआदिमन्रतिनियताकार-
लात्‌, चटबत्‌ । यत्युमरकटेकं सदादिमद्मतिनिचताकारमपि
a भेवति, चथाभविकारः) थः @tee कर्तां स जौवः |
अरतिभिवताकारवं ` ज्ेवादीनामणसति न च तेषा कचिदिधा-
तेति तैरतेकाण्तिको हेतुः खात्‌ । .अरतकद्यवच्डेदाचेमादिम-

१४८ षड्दश्गसच्चशयः wale |

wfaned. EMT । २ । तचे hearer TERT, ae
लात्‌, यथा Tewsint Gere: । ४ । विद्चमानभो क्रकं
रौर, भोग्यवात्‌, भोजनवत्‌ wy भोक्ता ख नोदः .। १ ।
we सथ्विरदूसाधकलादिदद्धा एवेते हेतवः | तथादि ।
$ षडादौनां कथादिरूपाः इमकारादधो मूता अनि्यादिख-
भावाच्च दृष्टा इति । अतो जौवो ऽपोवविध एव सिध्यति.)
एतदिपरोतख जोव ce इति । ग्रतः साथविरद्भसाधकला-
दिक्द्धल. हेदनामिति चेत्‌ । न, यतः खल संसारिणो भोवस्या-
हकमंपुदलवे्टितनेन षग्ररौरवात्‌ कथ चिकूतंलान्नायं दोषः |
10 तथा रूपादिश्चागं कचिदाभितं, war, ₹ूपादिवत्‌ | १।
तवा श्रागदखादिकमुपादानकारणपूवकं, कालात्‌, चटा-
कित्‌ rei न च rt तद्भरितलखछ agai
च्टवाखििद्धवाधनमित्यमिधातयं, ay तदाञितलतदुणदान-
wat: argafageery । तथा प्रतिपदागभसनोवगष्डः
गुत्यत्तिमच्छुड पदप्रतिषेधात्‌ । चन्र eatin WEIS
अनिवेो ष्ठते ख प्रतिपकवान्‌ । यथाधटो wenfirrere ।
अश. WHET NEW युन्पज्तिमत्च wee ved. nf
au t शतो, ऽकं, चरशचरदेन अतिपर भाग्यम्‌ । wy.
SEN, ग. तच. ei: age अतिष्कः
वण्राशुदुतिहःफरब्द witty एति वा । wechiqefees,
UES Mew. पटक निवि; ;

जैनमतम्‌ । ` १४८

were युत्पन्तिमलाभाश्त्‌ सपि -एडपदले नावष्ठंडित्य-
खयः कद्ित्यदा्यो जोववदिपकष्तो ऽरौति। ८। तथा खथ-
सोरे खवेदगप्र्यशमात्मानं खा्रयिला wa? ऽपि सामान्य
लोदष्टाजुमानेम साध्यते । चया । परश्ररीरे seen, इष्टा-
गिष्टयोः प्रहन्ति निन्तिद नात्‌, यथा खण्रौरे । TWA च पर- 5
शरोर इष्टानिष्टयोः प्रहत्तिनित्तौ | vanes, staat
तथोरभावात्‌, थथा घट दति । एतेन VEN “न सामान्यतो -

। इृष्टानुमानादयाक्षषिद्धिः” इत्यादि, तदपास्तं REIT । ९ |
तथा मालि जोव दति थो ऽयं ओौवनिषेधषध्वनिः स जौवासि-
Saracen एव, निषेधग्रब्दयात्‌ । चथा ares चट इति 10
शब्दो ऽन्य घटालिलाविनाभायेव | प्रथोगखाच । इह यख्य
निषेधः faut तशकवििदस्छेव, यथा घटादिकम्‌ । निषिध्यते
च भवता “नाकि Ha” इतिवचनात्‌ । तस्मादण्येवासौ |

+ चञ्च ater भासि, तथ्य निषधो ऽपि न दृते, यथा पश्च

` अतातिरिकषषशतदेति । arent ऽपि खरविवाणादेभिषेध-
रषेनादनेकानिको of हेतुरिति त्‌ । ग । इह यत्किमपि
ne नितिध्यते, weray शत एव विवशितश्छाने संमोग-१-
उमवाय-९-खामाग्य-ह -विगेष-४-शचणं दतुटवसेव निषि
we, भत्‌ स्ववा तदभावः प्रतिपाद्यते । चथा भारि ये
देवर. द्वादिपु रे. देवादीनां waite दयोगभाशं 20

निभिषयते, ण दे तेवो ` सदेदेवादिनेभपाभ्रि्ते । तथा

` करिः वरवित्ारनिलोदिषु खरविवाशारोनां सतामेव मेः

[न

5

ave वडदशेगसमुषय. सटोकः।

areas ` निराक्रियते । तथा नाख्छन्यख्द्रमा इत्यादिषु
विद्चमानद्देव wast ऽन्यचण्द निषेधा्््रसामान्यमाचे निषि-
ष्यते म तु स्वया चन्द्राभावः प्रतिपाध्चते। तथा म सन्ति
चटपरमाणानि सुक्ाफशानोत्यादिषु धरम्रमाणतामाचरूपो
5 विगरेषो सुक्राफला्मां निषिध्यते, म तु तदभावः ख्यायत
इति । एषं नाश्यात्मेत्यचापि विथमागसयैवात्मनो यच कंचन येन
केमचित्धह संयोगमाच्रमेव लया frags, यथा नास्यात्मा-
fan वपुषौल्यादि, न तु saat ऽसत्तमिति । wie
कचित्‌ aq यदि यन्निषिध्यते ace, afe मम चिलो-

10 ayaa, युश्रदादिभिर्भिंपिष्यमामलात्‌ । तथा चतुर्णा
संथोगादिप्रतिषेधानां पञ्चमो ऽपि प्रतिषेधप्रकारो ऽस्ति, aaa
निषिष्यमानलात्‌ | agama) विलोकेश्वरताविगेषमानं भवतो
निषिध्यते, यथा घटगप्रमाएलं सुक्रानां, a तु स्वयेश्वरता,
खरिष्थादौश्वरतायाख्लवापि विद्यमामलात्‌ । तथा प्रतिषेध
15 स्यापि पञ्चसंष्याविशिष्टवमविच्मानमेव frat a a
wat प्रतिषेध्याभावश्चतुःसंव्याविगिषटय सद्भावात्‌ | नतु
सवेमणक्बद्धमिदम्‌ | तथाहि । मज्चिकलोकेशवरतं तावद षदेव
निषिध्यतेःप्रतिषेधस्छापि पश्चसख्या विशिष्टमपि विद्चमामभेव
निवाते । तथा संयोग्षमत्रायसामान्यविगरेषाणमपि टहरेव-
2 दकशषदवरविषाणा दिवयशताभेव प्रतिषेध दति । wat धज्िषि-
थते mamas ग सवत दति । wet देवद्तारौगां
योगद परा दिष्येवासंतो निषिथन्ते। भर्वाकरे त तेषा

जैनमतम्‌ | १५१

ते सन्येव । तथाहि । रहेणेव ay देवदत्तख सयोग. वदते,
श्र्यान्तरेण लारामादिना वतत एव । उस्छापि ara सह
श्योगो नाकि, agen तु विद्यत एव । एवं fanwerfa
खर एव समवाययोगो नास्ति, wages! सामान्यमपि
दितौयचन्द्राभावशन््र एव नासि, wat तु घटादावस्छेव १/४
घरप्रमाणएलमयपि garg नास्ति, sew विद्यत एव । निशो-
बेश्वरतापि भवत एव नासि, तौर्चंकारादावश्टेव | पश्चसष्या-
विशिष्टवमपि अरतिषेधप्रकारेषु नासि, भ्नुत्तरविमानादावच्ले-
बेत्यमया विवच्चया aa: “यन्निषिध्यते तत्सामान्येन विद्यत एव" |
न लेवं प्रतिजानोमहे aes निषिध्यते तन्तञैवारूगेति येन 10
व्यभिचारः स्यादेवं खत एव Hae aa arty fade: ane
पुमः सर्वेति । तथास्ति देहेदधियातिरिक़् ma, एद्ियो-
परमे ऽपि तदुपलमार्थानुखरणात्‌, पञ्चवातायमोपलबधार्यानु-

# खदेदेवदन्तवत्‌ | इति खिद्धमसुमानयाद्म अ्रत्मेति ॥ अ्रनुमान-
aga fag तदन्तथर॑तलेनागमोपमानार्थापस्तिग्राह्लतापि. 15.
fagrn किं च “प्रमाणपश्चकाभाषेन" इत्यादि यदणवादरि,.
तद्पि मदिराप्रमादिविश्चसितशोदरः, थतो हिमवदुत्पखपरि-
शामादौमां . पिशाचादोनां च प्रमाणपश्चकाभावे ऽपि fag
मानलादिति | wat aw प्रमाणपद्चकाभावशूदश्देवेत्यन-
काम्तिकम्‌ । इति सिद्धः serafesareay war (las 20

विढकतिमानधरलोकयाधौ । are चानुमागमिदम्‌ । तदररनात-

` बाशकश्ायलन्या मिलावः पूर्वाभिलाबपूवकः, where

Aly "बदेदधंमसर अकः, eater |

पितोवरलायनामिखाकधण्‌ । afeerqemarewnnter
शआावलशामिशावान्तरपूवंकममनु सायवदर्थापत्था .. wate fad
Thenfect, तष्कन्यमिन्ञावागाराभावादिति शितम्‌ +
तथा . कूटखनित्यताणात्मनो न wet, wat. qerfeu:
-5 पूर्वेदध्ायामाक्मा, -तवाविध एव्र रश्ानेत्पन्निकमवे -. sft
way, तटा प्रागिव कथमेष पदाथेपरिच्छेरकः खान्‌, मधि-
-नियतखङ्पाप्च्युतिरूपलात्कौ टस्सय | पदाथेपरिष्छेदे तु
मा क्मातुः प्रमाढरूपतया परिणामात्कुतः कौडन्मिति ॥
~ . सथा शंस्थािमतमकटेलमयशकषम्‌ । तेचादि । ante,
1 ककमेकशभोत्कुलात्‌ । यः सकमेफलभोक्षा स कर्तापि दृष्टः |
wer 'रंकोवशः । . तया सास्थकर्पितः gaat ay न भवति,
wader, खपुष्यवत्‌ | किं चात्मा भोक्ङ्गोकरिथते ख च
बुर्जिकरियां करोतिः भः वा). धरि करोति तदाप्ररानिः
किमिः किमपराद्धम्‌ । अथ भुजिकिथामपिः ग करोति,
५5. तरं कवं भोति, दिनम्‌ । प्रयोगाच । ससाद, भोका ,

भेनमतम्‌ | ५५३

waaay. मभसवन्‌ । श्रय चेतनासमवः दारि श्िनित्ौति
चेत्‌, सदिं corte, नधा धरसपि
क्ाहलपसङ्गः, ममदायस्य faqs arta: भवं चाये
शदिव्धच धष वक्रम्‌ ¦ तत्त्‌ नोयते, urethane |
arya, Neate rong वारो थंतन्यद्षटपत
a oufeareae oufarnad fed danni
ओव ईति १

aay पविष्यरेजोजयवमस्पततिटिंचरतुःपचुन्दिधिभेदा द
तश्च} मनु भवत्‌ WaMeTaseiferadiet ओ

उथान त्‌ iat ad rd, awafeemaven- 1:

रिति Sq wat; vate तेषु wa भौवलिङ्क alowed,
सेयाप्यश्क AU एव ` यथा हनपुरयतिमिमर्मादरा-
| पानःदिभिभद्धितानां amfasiad ऽपि मओवलेमव्यक्रलिङने-
सवद्ियते, "एवं ए(्थयादोनामभि सओौवनं व्यवहरणतैयम्‌ |
मेनु भुदधिोषच्छासादिकमव्यकु चेतमाश््म्ि, ने पन
षचिव्यादिधु aafad fafeqaariaguie 1 नतद,
एथिकरीकाये तावल्छखःकारःवस्धितानां . सवणदिद्रुभोपनादौमः

समानजातीयाङ्ुरोत्पन्तिमत्रमरीमांरा्कुरखेव रेतनाविकम-

स्येव । ` ्द्यक्षरेतमानां हि संभावितिवरेलनाकिङ्गामां वनस्पती -

नेभिव Farge । वनस्पते सेतन्यं विशिष्टतुफंल - ©

प्रदसेम्‌ ` स्पष्टमेव ।* माधयिथते च । ततो ऽथयकरोपुयोगादि -
सचणमद्वागद्यित्ता afeatfa स्थितम्‌ । ननु च द्रम

2,

aT) BEL ARYST HEH |

te

-मोधानाटि विया; afageentaaen wi weaqa-
fafa सद्‌ । Aa इच्यते, यथाभ्वि Arg edad
aide च ae, एवं Hana एयशभसेरमपौति । शयत
एृययपेजौवायुवनस्प्तयो जषपयेरा कि, र चमेदधोल्सयभीग्य-
रेष मन यससुद्र mara, माक्लारित्राएा (द्मेघात्तवन्‌ । म Ty
प्र्थयादीगां इद्वा geauRia शक्यम्‌ । म च gfyayr-
Hai FenGwewas साष्यत, wha geass रर
aren, | Tahara द सिरः । थ

शर्त पतं vie दिन कद agead संषानवान्‌, wiz

= भलातठन्‌ | ata नः हित्किनिद्‌चेनमकपि, matgqaae,

ue

=

प्श्छाद्विवेदेष , न wet धरिम ॥

श्रय माप्कायो Ma, aga. पसव (दिषिदिति
aq! Ga, डेीरसिद्धला^्‌ ) wer हि शस्तिम, शरोर कश
aN द्रप Fad च दृष्ट. एवमप्कारो ऽपि,
अथा ऋषडके रममारमसंजतावयत्रसनभियक्रथक््दादिपिविभागं
चतनदहष्टम | Wa शचोवम्रह्मीवाभामपि | ग्रशोगश्चायम्‌ ;
wa आपः शर्टानुपहतने सति द्वयान्‌, शस्िध्ररी-
रो पादा चभूतकललवत्‌ । हेतौ विशेषणो पाद्‌ नात्‌ प्रकषषषणरि -
MTA । १। तयः Ware तोयमनुपतद्रकवात्‌, WERT
स्थितकलकतवेदिति । ९। शे वा प्रा्वव्मौववच्छरौरते fag
सनि प्रमाणम्‌ ¦ सतेतना दमादयः कंषित्‌, भ्रष्काथलात्‌,

, इनरोदकवदिति ! तथा कन Saar श्रापः, aati

,अन्‌मनम्‌ | २५१.

साभा वरिकेमंभेकान्‌, TATA ¦ अथवा Waa wale दका
vit, श्र्ररिधिकारे wa wa स्य wars, पर्सत्रिति।
तथा Faas an WA पतति मद्यादि यनपे sat ag) बद्ट--
Spat च awast य ऊष्मा Ward. ए ओवरक ४३, शरर्प-
उद्वङतरसिनितमनुयस्येतेतन्पयफरंडननोषरत्‌ ; प्रणीम-
Breg ) Wa अर PRPC Te, TONY RT,
TOA | न = MAEM पतसः,
arg va: Thy एते दृति saree haeaiy ; नेथ Pa

are GYR era धतत पातस्टः कः पद्माया Pe Oy

aad fi 4 + ” my ८. वि teas प x fix ia ¢
mga शटा atmifga Brevgge. sar नन्दते शिम :

परस्परस yee मो AS eaa ga पदाय
wae पोतका vay are senagdngana, ष्यत्‌
तमास siawreafamaench ara; | vated भय
वटेमोष्णप्प्भष्य व्राष्यस्य द fafaayua ay, तदव
सैम सरेनश्ाह्माय्यं वस्तु ATTY, सष्न्बन्यस्योष्णस्शय-
बाष्पयोनिमित्तस्य ayat (भावात्‌ । न च Wawa न्व.
तिकात्रकरतलगतोष्एगरंन तवा्थनिनंतवाष्ये ए च प्रत्नो ~
संभिचारः wey, तथोरष्यवक्ररमध्योत्न्नर्टतजवषरौरनिमि-
HAIN । ननु सतलोवानां ache कंयमुष्एस्पो-
गाष्ययोर्निभिक्नौभवम्नौति चेत्‌ । उष्यते । यथाप्निट्ग्धपाधाण-
afwarg अश्प्रयेपे विष्यातादण्प्नरष्णसपग्रेकाष्प भवेतां,
तेथा शरौतशयोगे सतयणत्ापोति । एवमन्यत्र arate

ae a ¢ :
wad पट्दग्जगसमुचयः सटीक. |

ष्पम्‌ {गनितं weaved वा यथासंभवं pH । Tae
५ ्मेलजासे mafia निकटं टकादोनामभराङ य
सगण eaqa, सो ऽपि म्‌्यवपुष््षदन्मोवेतुरेवावगनतययः ।
oi ghar सद्यतामरेर तेजरशररमेररूपा मस्देमग्नात्‌
` उत्पाट यः maweam. at of मालष््रसमैतलम्यभव-
aaa ogame 1 तैत qi erage
NRTA ॥ १६४
यथा rel masa equfemet Taga fen
afar yars. weyrugiarata तिति ष्नप्रका +
१ fewfaoagriat Gaapifenerfadieia i wet ar
atta sas नाजिते, wadiqag user, मे
gat wii, ती सदुपलभ्यन्तं : ganoafa teary:
afanat Her STAB | MAT fae ater
wean sarnuftera:, गरौरश्वत्रात्‌, welateafz-
1: Waa Daa gira, athe
waa, aRtaa । न चादरित्यादिभिरनेकाम्तः, सवेवामुष्ण-
श्यणेम्टप्धासयोगपूवेकलात्‌ io तथा Sead तेजः, यया-
योग्रद्यरौोणदाजैन दद्चाटिविकारो पलम्भात्‌, qed ।
एवमा पि चवते ्रेयजन्तवो ऽवसेथाः ॥ २ ॥
५ यथा दैवस्य स्रिपरभावासनुधाणं चाक्ननविधामन्ने-
carat oC चचुषानुपलभ्यमानमपि Geena dante
शाध्यवसोयते, एवं वाथाव्रपि qquig सयं न भवति. aa

न्तम्‌ | ` १५५

after, wafer सङ्किःयधणयाषनडिकागना-
त्वि्ाद्नेरिव भः! प्रयोगश्चायम्‌ ¦ रेतनाकन्‌ द्युः, श्वपर्‌
एदततियंग(निथमित्द्िकतिमस्यात्‌, सकाशवारितरन्‌ । नियमेव
ससमिधमादनिय(मतविप्रघषपरादानाद् परसा त स्वमि
पा, ae नियसिलमधवमलान्‌, जात्यद्ननयःस्मुरसिरिति
ऽदात्‌} एनं TOONS AMAA ५५५
यक्लातोन्ववेष्यकादार ERK, CATA WUT Tit
Phares armvenrmedals भषन्ति)

नाडि स्या Gey श्यान्करसःर युवदरद्धनापरिष्णम--

सििषयत्यान तनाव प्वष्टदतन तमु पनभ्यते, वयद्‌ 1

नवसपनिरसेरम्‌ | यत नाहः “aaanedtegt yar ayy
aay दाति, चरतः EUR सच॑तनो avatar cta i
a, We Raa hares wegarsagagr-
fama: ufafamd ane. vento aanfaratcge

कसनः वाप्रयाद्वादिमि(विष्पेः ufafaaa aua षति.

तथा, यथा aC जनेमानुगते, एवं वनश्वतिथरौर्‌-

. भपि, यतः ग्रमोप्पुकाटशिद्धेवरकासन्दववष्डलागसूयामलन ~
कटिप्रद्रतीनां खापविबोघतकह्धावः। तयाप्रौमिखातंद्रविण

वेः सखपरसेङेणतेष्टमम्‌ । तथा वटपिष्खनिभ्बादौमां

भाडशजजङधरमिनादभिशिरवायुररादङुरो कनदः । तथा सन्त-
कामिकसनूषुरसङमारवरणताडनार गोकतरोः पषवङुष्नभो -
Bat तथा सुदव्यालिङ्गनात्‌ awe) तथा सृरभिष्धरा

als

0

९५५ यट्दपगेसमुदयः aya: |

weer sa gre । ठया सुर्‌भिभिर्मलभलयेकाश्च्पकरू |
तथा कटा वषोचणा तिलकस्य } तया Te RT RT ee
Fein २ qeafafarma ¦ तथ र्घारौनां gratiang,
योषतवर्वदिपुम्णणा र duet, geasiat तु शन्द्रोदथे |
MMAR OT) mar अवदरफएम्‌ | तथ वक्तीनां aera:
रथो पमपण्ण + वया लक्मासूपरभनोनां शा दिस्य
सकवक wiemar , पणममि ; श्रवा नदतमशते-
तिवत wma. 4 वैतदननतरःभिदिन तरभवन्ति
RAT Brae घटने, aria Grape वम्‌-
hee NT नेर, वथ सनुषफयोर्‌ं wenficfaes sets,
र्या ageeivale wae ुपमः स्न eager cegyay |
ग वाचेननानतमनं wa दति! तथा, पया ace ee
ar agdizenn apenas, एतं उनस्यिकमिर
मवि भजनायाहागन्यनद्ःरदादारकम्‌ | म वैतद्‌ादयरकव-
^) मदेत्नानां TBR । -परनम्तन्होबासयेतनलःमनि | तया, way
aq निश्तायुष्के, न्ता तनश्वनिश्ररीरभपि fear
SR) FUG. दगरवषमसाणृषटमायुः । तथा, यचा
मनुयगरोरमिषानिष्टाहारःदमिष्या दद्धिकान्या्मकं, तथा
area ANT af । तथा, यथा मनुजग्ररौरस्य तन्तदरोग-
ni कषणवाद्रोगयाणदृलौदर दद्धो फडगरला ङ्गलिना भिका iam ray
विग्नादि, तथा दमस्यतिश्ररीगस्यापि तथाविधरोगो-
धत्यष्य फलपजसगाःदन्ययाभेवनपननादि । तथा, यया

` सनसवभ १५९

सनुख्ररोर्‌म्यौ घधप्रथोगाहुद्धिशासिकतमुभमसेरष्यानि, तथः
वम्यनिशसरश्यापि । तयः; यथा पनुखग्ररतैरस्य रमथन.
इादयप्योगादििष्टकाश्िरसः दन्तो पवश {द्‌. तथ मनस्यति
sticanta ffatsadtsarfetarfefn craters ie-
avfa | amr. at eine तत्रात्मा ea cera fg:
“gas, तदा वरमसति) "मेर स्साःमे arqeurgengqiarig aaa
सिषा ¦ न्य प get, नमतः awa? बाशरुनार-
agree -र ` sfafeanelg- ९-स्रापनवोधत्यसंदिरतुक) ्ा-
समेकतोचाश्रयो पसदमयदिवि(शणानर कफः - ३- SRaTAD TTA

ya fey FINS TOS - 4 - रार मद YR |

[न

नष्टहारादिनिमितकटेद्िहा(नि-, दः | 97 MSE ZAA-
agta -o- पवतष्योषभप्रयोगमणदतदट्िदाःनवतभुग्रनः-
ou ८ ~ ufafrentafrenays cats स्विग्धनस दलं -2 o -
तिष्ठदौचदा- २ १-रिसलान्यधासुपपत्तेः, पिगिष्टस्त्ो रोर
WL MAA Baa मल्यत पचे सद्‌ Salma श्रयं वा म
Start: प्रयोगः । भवतनः वनेस्छनयो सम््जरमरपमेगः
दीनां समुदितानां agiara, wa) ay मयुदितानःं
ऋमारीनां प्रणात्‌ "जातं तद्धि" दत्यादिष्यपदिगद्‌ भरना
हृदद भिर सेतत wire: mg ¦ तदेवं एथिव्यादौगां
श्वेलमलं विद्धम्‌ । श्राएवृषनाद्धा सर्वेषां सात््रकलधिद्धिः ॥

a fenfay ९ कमिपिपीलतिकाभमरमनुयनपर्यस -
च्रखपरपश्यादिषु म केषाचित्छात्मकते तिगानमिनि । येते

,

+

शद्‌ ^ REET AGE: सटोकः |

aa सिप्रतिषद्यन्ने. नान प्रत्रीदमभिपौधते, इन्दियेष्थो
watts sitet दृदधिक्युपरने ऽपि तदुपनतम्धा्थामुष्मरएःत्‌ |
wet ऽन्‌। दद यो went यद्धलब्धानःमयनःमगुचार्वा,

“*

§ Feat wfatree, aw मवाखेरपलस्ानामयानां waret-

wR ऽपि Bera शरतक्षरति srasmruafytartz-
ETS WT श्रयो दन्तन्पानर्धान्‌ ; wa स Aaa ननोर |
amiga! ofiica we, efeaafa कदरार
दनुपयुकःवन्यायां weap | wea 1 yee
aiafim wr, BRT ऽ्याकप्रनसान | इदे यो ध्री

~+

= पारे पि दैमपनभ्यामुयनति पवत, च Beil भिक्त दष
wares (यन्यस्यस्कतसः नृपरो cme देवदत्ते.
gfe) अयतेदमनुसामक्‌ ) समम न्ियेभ्यो jaat जवो
Sate fara) दह योऽन्यनोपसभ्यान्येन
fer अतिकयनि, म oamrfget इटः, यया प्रप्रा
Is पररिपवेदतः सन्‌ रमणसवलेक्यःपरत्राताथनेम समायानाया-
Sar wre क्रुचभ्यश्राडिविकारमुषद्‌भयन्द्वदन्तः। तेय;
“aT Waid ET Tat देणाम्लारा-
सवपाक Pant प्रतिपद्यते! agree fae इति । ve
eae afafim wad अन्धेनोपन्लभ्वान्येन ney | TE
यो घटादिकमन्येनो पक्लभ्यान्येम्‌ wef, स तार्या भेद्वाम्‌
दृष्टः, यथा पूरववातायनेल धटसुपकतभ्यापर वाताथनेन षान
erat. देवदत्तः) र्ति च चश्षोपक्षभ्धं चटादिकम

(4;

o

waaay | १९९

शख्वाद्कि जवः; ततसाम्णा निक्त एति | waren
सामानि गेकाञ्च युक्तयो विग्षावश्छकरेका दिग्धः ad कतं-
आानौोति। प्रोकं faerte प्रथमं Pha ॥

wae यादिस्छादुराद "'यद्तेतडिपरोततान्‌" इत्यदि !
गदेलम््ादिपसेतानि fatewty विद्यन्ते aecagafga-
ससवान्‌, घो (कोः समास्यान्‌; । "यचचेतदेपतोत्वदान्‌" रि
wa तु? यः पुममाक्माश्मौकाडपरीत्यमन्यथालं तद्वानेव ८
SRA | च्रक्नामा(दिमरन्ि पर्‌ सभा दिग्धः भिः

Seat भरामरादिभङन्तमाननुया्थै) ज्ञामरदर्णादेकमपःम-

क्लां तरून WNIT पपरष्स्पश्चाऽेद श्लथ) च ik

witha प्रन कपुदलमटात्पधदिधंः sfutead | तच war
मोकाय fart sataay on genfianral seen

saat waggearct च मदति ay निल्यगरम्देन भावा

RI WIT | ऋदस्वितगर्देनाननाधिक श्रावभभ्यने ;
पन्नाधिकश्चान। दि निधने anvet त eam समिषरलि ।
तथारूधिहणादम्‌तं व्यते ¦ WAG एएरसगन्यस्यणेपारि
सामनाशरवद्यनिधौयते । ग खथ afi quigd दंभिधरन्ि,
aware fa fe कपदरिणणमम्तच स्पशे एस-धर्पि
भषम्‌ | WAS अचरसेतचत्‌टयमनतः परमाणवे Fea
कैथा दरब हुणपर्यायवाम्‌ WANs, रएषदतखमिति
ददभान्‌ | त्याशयः प्रदेशाः प्रष्टा Sw Kew “fafa-
भामानि खच्छानोत्य्ः | तेषां कायः ठमुदायः कथ्यते । तश्च
21

~~

fo

ॐ

ra ge tr agen: सटाकः,

wee Taataneutwate प waranty
sRweget faite | aay ca ga मनेः, afeaarat
eagerarguyrant uated) are fe
‘SN, धया चलस्य Bariin aac १. दषडादयो
TC An निभिकतमारणं फ. gare? निवत alee २;

लद्ुक्रर ;
feacd मजित परिपाम @ fades Bars
BME RACHID धल सदेति Bee ॥
‘afew yin lafeaarentaarra | |
Wome arengg telee aft च्‌ fie सति arty
psy Safa) va तु a ददरु >सनिकोव
faa: ताति fata armen qrera-
मेक Terma ! ye fey ona agfrenatacs
spite write maiafes a nal war तलौ oa
14 wah Tages, 2) wade: fy फक सािनादिमकेन-
farwwhtar wefetand nea, नेतर स्वि पसं
कारन खत एव faraqheaal ataygenal श्ितिविषशच
stern aways wart लोक्रादयोकल्यापक-
` मनन्त निन्यमवस्थिनममपि shafearal उकगादडोप-
कारकं च वक्रय, मवग शोकालोकव्धापकसिति। भरे यना
कायाः कालं द्रव्य नाज्यृपयन्ति किल्‌ धर्मारिङद्व्याप्पं पर्यायत,
waa *धर्माघसाकागपुदलजोवाष्यपष्वास्िक्राया्मको ste |

गेनमतम्‌ | ९६९

धतु काकं प्रयमिच्छकि, va? erga शक, पश्चाग
धनोद्धि्धयाणां arague त एव ABA) WANT
कमेव aa शो alte. सकरी नशोयापकस्वमःदृूोपधर-
qorfata स्मम्‌ anneal दरदयाणएषममाश्दादि
गवति a पुन्रमवेग दान qeerfe कमादउगारयति । श्रत
Se faa re MATE म्द दनः करदेन सि ? भ tne
कतमवभास्तपकारक्‌, शनवम््डुलवद्दिरि सुत्‌ | ^ ` +
३1 fuuaaaimaaa, ददि ufafiefata, सर्मा
न्ये नर स्यान; ay तत्र ae, तदमाशच्र विद्वन
aqraage: afew किनका कणन »

कलो, Raced oR Than ए
wg eater ams, WANE VRE BE!
PARRA UTE

AMPH aIET Are, Te समयं एक दद्‌)

weary wae न्‌ नेव wire {द waged a

ख च quifgoerasts ortafmefaagg , एकौच-
मतम द्रव्यमभिधीयते! 4 eae रपय मयास्य
इर्ये प्रतिपययिसुत्पः द्वध धि WEI
क्मभायनःद्यपयदसाभामन्तसंस्यपररिमाफः, ST एत्र च स प

यावधदाद़यापौ द्यामा जित्यो ऽभिधौयते । शनोदामायन- 2

वमातावखास्धपि कालः कार दत्यिगषशुतेः ! यथा येकः
परमाणुः पर्थविरनिह्यो ऽपि खलेन सद्‌ शेय म RETA

1d REET गसमुश्ववः कटकः)

oy

५

५
roy

गि

=

दमकल सञ्जते, सयेकः समयो ऽपौति। we च Tet ने
fingered मापि पररिणामिकारश, चि तु aa सवता
भलनामभ्यिम are भविति agra? ararcay | कस्त
सता TAT दच्वनाभुपकाराः | WAT AAPA STAT:
are fafa. ततस्तासां “वतना परिणामः firar-
धरचापर द" ' ततवाथाधिषमः ५, ९९.। तैन aa wei
gen दथ adwerd भसतजिकाकान्तः परया इल्तिेततेना,
परस समथारदा fears) 01 परिणमते ge खजा-
त्र श्यामेन परिष्वन्दतर्भ्रयीगसप्थयस्भादः afcera: |
agar: “awergergaar: परिणामः, आमौदृकरुरः
safe ग्कमयःरेर्मः पुष्यित ति ; पु्पद्रमद्ध राखमुमार-
सूादधक्ष्ःः परिणामः) एव्मन्यजापि ; परिकामो दिटिधः,
श्रना -दररदतु धर्मादिषु, aq तु सादिरभेश्रधनुरादिषु
aangamieeey च| wafamen वेषा विभः गहत
परिसामसुन्धजातौ यानां वमखच्यादौमामेकसिग्कादे fafa
भवति २) प्रथोगविरूमाज्ां अभितो अवानां परिशमेन
व्यापारकरक भियः, तस्या TART ER: कालः । तद्यथा । नष्टौ
घटः+ सूयं पामि, भविष्यति इष्टिरिव्यादिका श्रतोतादि-
व्यपरेगाः परद्यरामकौणा यदपे्या we, छ काशः १।
ददं परमिदमपर भितिपह्धयाभिधाने काछनिमिरे ४) तदेवं
वतेनायुपकाराशुमेयः काको इवय मानुष्ये | मरुखलोकाद्दिः
wraga भादि wat fe ares क्वमेवोत्यश्चने यथ

मनर aa १५.

mated च ! भूतं च भायामा खन एद, १ तु काल
तेक्म्‌) न च तम्याः पर्णपाननिगेषो्मषायुःप्मापादि -

aaa, काणाः, तुद्यकातोया्ां सरं युगपट्भवरनान्‌ । `

aera qabgeaianasfqrar wale, ९
‘sq Saray ¦ ary wiarfeawargat Halper
स ककपरमम्ति सेति ! तम्‌ wre, | पणाय “i
aia as ferfenada, fetgfemter आसितं च ee
वर्ति; ६९ मासं ee म WIR, तते wae) श्याल,
gan. प्य! एव रवति. म लरे्ाक्रण aya ee
नि ५४५

सण पुद्गला. ; “परत सगन्धवगदन्तः grec [नः
दिम" ५, ९५१1 se श्यपायहप्मादौ «it वति vet
hagas | ततो saretis wants स्यात्‌,
वगवत; मेणा दमः eaifeeaq = श्रमतेमनदव्वनात्‌,
िकाणदद्िति adit सिद्धौ ¦ नर सू सि दकिन
शमलघुमो ष्णा किरधष््ाः। शरन त शिगधरूतपौनोष्णाशव)र्‌
ATOR, संमवनिि ¦ waranty यथारभवमनिधानौरतः ।
सासिककदुकषायाम््रमधुराः | वणो मरधृशान्तमेतं TAM,
win इद्यपरे । matt शुरभ्यसरमो । एष्णाद्यो वणः । तदन्तः
ager दति | म Rae पुद्रशामः ania धमः. पम्दादय-
Sh cua | “ग्रब्यम्सोह्यग्यौष्यसंस्थानभेदतमस्छायातध्य-
gtapary” (wareifura’ ६, ९२४) पुद्गला । शच YE

ष

Qt

é agey PAYG AEP

परिषणमाःगष्करे squedt faerie fale: ae
watt प्वनिः 2) बन्धः परशयराशेयसकषपः प्रयोगतिससादधि-
ofa slarfearierditg जतुका दिवत्‌ परमाण
qitnatfa ९; What aware) wha सखतः 8 ;
सष्याननाहनिः ६, भद्‌; चण्डो सवन ह । ARG aT
मोः ad एवल ग्यणणदयः प्न्य gn Rea भवन्ति:

28 पा, प्रसास सयाद; तत WRI नण
Hees ,

Rr Uay सद सच्छा Faery WAT ववम :
yacag ry wy faa: STa Rey te ॥

CHOI १ WHT AHA A AIL करर नै वुन्‌
amg ratte | wee {किस्य | Gq orien, Tei
crete ena aad | Gunga ड वाथिकनसापेक्या
aut प्थाशायिकरयापेच्यः द alenfe Recent fam
ekfas a चतः परमरलौयो द्यन्ति. तेन रराणः | ल्या
qari wet ahaa. wafawe Wea रभादिनी
पृक्षः) way eet wait a qrafaygh यः सर्गौ
variant (धातो सकने रकोष्णौ वा, anal om)
नथा कषये द्वएकव्यविःतमना्केनयरनं तस्ये निमिति ।
एषदिधशसपणा निरवयवा; परपर सासयुक्ताः परमार्दः |
wa पृन्युणकाद यो : ऽनन्ताणक्रपयेन्ताः सादना: भयो
शदुशदानादियापारमभ्ाः परमाणमंाता इनि । एते wal-

a

Huaraz |

aabarmarggar sa ay षुद्रसाश्दि । yarerfa

£

sqaacerie, wir पुद्रसाञ्चगेतद्रयःफि, पुदलरदि-

ola पञ्चामूर्तीनि, ageng at cafe ५

ay Fagamefamt jeu ame सम्वेदन
aqargiane sRTIRTAICOTA we । Retief
qoatat त न सोतन दषवद्यत सम्मत, ae
नात्‌ । भासि yrdagaayar, निन्दन्‌! व
wat चमास्तिकासादयेनः eat सला aga: क्वा चत्‌)
capt) Megumi eta चनप न (डः. चथ
ज्धदिष्ःलमिन्यकान्नस न दन्ता, यत्‌ दद्‌ नद -चविधा
ayafiiata । तकल वदतु उनुप्तसिः. थरा ar
gdiemipharaa(giaye, faster तु SATA
aeewfamafa । य॑ स्‌ सल्तुभदेनाक्पि सादानामनुप्र-
aly. araimer भिद्ते ! स्यादि अदूरान्‌ ९, भनि
viata ९. एद्ियवानान्‌ २, Hat ऽनदस्यानात्‌ ४,
dap ४, wate ६. अभिभवात्‌ 9, annie
iréfa ८) तवातिदूरारकालदखभावतिप्रकधच्चिविधानप-
सशि । तेच रेद्रविप्रकषःन्‌ । यथा । कञ्चित्‌ देवदतो यामा
wat गतो न दश्यते । aa a नालि) सो oa, देश
fanqutetumfag. ¦ एवे मरमुद्रुख WAS सेवादिकं a
दपि नोपलभ्यते, तया काङविपरकर्ाद्भूता निजपृवजादयो

भविष्यो प्रा पद्मनामादयो [जिना दा नोयसभ्यन्ते, श्रम्‌

ids

a

ra)

~~
ल्त

te
Qo

\४९ पपं (मसुष्यः सटः ।

भविष्यन्ति ५ ते। त्था खभावविपकर्षानभोकोवपिधादाद्धो
Hapa, मचदेन सन्ति; १। तयातिसामो्यन्‌ | यथा।
रेयक्रष्णलतं मोपल्बते । card तन्नास्ति | mee, पुनर FAR
मम्योयान्नौपन्तभ्यते ; २। wafer । र्था । श्रम
afurreat र्परब्ठारीकोपसभन्ते | ame quae म
खनि! wa ते. qaivfeaqiqratqmed (a1 तथा
mT a wafigawat न पृषति । ae H
Tyra ware entree ।
AAAI TT यानः यथा स्याम wT HPT ४११
UR UM RT ए यत ge, WaCRafar ee
ला FETA: मष्टवेतसं ड मतो ऽपि मावस्यानुपसन्धिः। ६।
नया SSN । यथा। जालकःन्तरगतधूमो्रनोहारा रोम
sated मो एन्यना, परमाणद्चदकाद्यो. वा छा न्गोदा-
ङ्यो arama | तत्किं न मन्ति; सन्येव ते, पुनः सौधा

STURT ag: । १ । तथतवरफान्‌ | ङुद्यादि यवघानाज्छःमाधाकर-

एाद्रानुससिः | मव व्दवधानान्‌ | यथा । कुद्यान्तरे वसित
ag मो पर्श्यते । तत्किं मा्ति। fa a तरसे, yay
wef: | णवं सकणेकन्धरामस्तकषट्ठानि नोपततभ्यमो
TRAWAY च्‌ सन्नपि परभागो ग ead, श्र्वाग््रागेन wa fea-
लात्‌ । श्वानादावरणांञ्चानुपलभिः । यथा । मतिमाग्बाद्चतः-
मपि गासलकल्यायंदिगरेवाामनुपलन्थिः, सतो ऽपि वा जलधि-
भलपसपरसारततानुयनम्धिः । विमूतेवा, पुौपकमरध aqat

a a १६६.

saree । ` eter, दतामरि त्वाना भोवाद्पेभामनुप-
छथिरिलादि । ९ । तथाभिभवात्‌, सूर्यारितेजसाभिश्तामि
गहनशणाफि stoma) तत्कवं तेषामभावः किं तु तामि
सन्येव, पुर्गरमिभवाल दुष्टो । एवमन्धकारे ऽपि घटादधो
aq । ° । समागाभिशराथ, थथा yt gree: 5
तिखराशौ fregfeat fear सतौ खूपशकितापि ate
wat, ज्ञे fart शवशारोनि वा atime) तत्कथं
तेषामभावः । तानि षनथेव, पुगः समानामिहाराशोपशसिः ic)
तथा चोक्षं Sent [९] ॥
श्रतिदुराल्लामोयादिद्ियधाताख्मनोगवद्यानात्‌। 10

` सौत्ाद्ववधानादभिभवास्षमामाभिरहाराष ॥१॥ इति ॥

एवमष्टधापि सत्छभावागामपि भावानां यचागुपशक्षो
ऽभिदितः, एवं धमोशिकाथादथो ऽपि fauna अपि
, सखभावविप्रकवैज्ञोपलन्यनत दति are ४

आह परः। ये ऽर दे्रभारगतदेवदश्नादथो efile, 15
तेऽषाञ्माकमप्रल्यशा अपि रे्ागरगतन्ोकानां तेषा
त्मलथक्षा एव afin) तेन तेषां शलं mated) धमोखिकाया-
zag केशिदपि कदापि . atone) तत्कथं Fat सन्ना
जिद्धौधत इति। भ्रषोच्यते। यथा देवद्तारथः athena
चनाश्धनो freee, तथा धमोाशिकाथादथो ऽपि केवलिना 20
Ce ग. पमाः प्तोयनाम्‌। अथा, वा पराको
feranarer अपि अक्रा्षार्मेयाः, शः, तथा धलोरिकाशाः

22

१७० बडद्नसमुशयः सटौकः |

zat ऽपि किंन खकार्यानुमेया भवेयुः । धमारिकायादौगा
कार्याणि चामूनि। तज war गन्युपगरहकायागुमेयः, wwe:
खिलयुपग्कायानुमेयः, श्रवगारोपकारातुमेयमाकाग्र, वतेना-
HURTS Aa: कालः, पर्यचासुमानावसेयाश्च BRAT: | AT
5 काश्रादयः खकायानुजेया मवम्‌, Wate तु कथम्‌ । अ्रचो-
च्यते थुक्तिः। धमांधरमौं हि खत एव गतिख्ितिपरिएतःमां
द्रवयाणामुपगृषाते ऽपे्ाकारएतया, श्राकाशकालादिवत्‌ ;
a पुनर्भिर्वतंककरणएतथा । निवतकं हि कारणं तदेव जोव-
द graze वा गतिख्ितिकरिया विशिष्ट, धमोधर्मौ पुनगंति-
10 सितिक्रिधाविशिष्टानां द्रव्याणसुपकारकावेव म पुमबंलाद्रति-
श्ितिमि्वेतंकौ | यथा च सरिन्तटाकषदसमुद्ेषु षेगवाहिले
सति मत्स्य खयमेव संजातजिगमिषस्योपयादकं जलं निमिन्-
तयोपकरोति, दण्डा दिवत्कुखकारे कतरि ae परिणामिन्याः,
मभोवदा नभखुरतां मभखराणामपेशाकारणं; म THRE
15 गतेः कारणभावं विधाणमगच्छन्तमपि मद्य Ted गम-
थति, fafral खथमेव तिष्ठतो द्यस्य खान यमापनोपश्ते
म पुनर तिषद्रथं बशादवनिरवस्यापयति। व्योम वावगाहमाम्य
, खत एव eae हेतुतासुपेत्यवमाहं प्रति भ पुमरनवगाहमान-
मवगाइयति qrasan । खयमेव शवौवलानां wearer
20 मनु तिष्ठतां वर॑मपेाकारणं दृष्टं ग च पुनः इुवेतरतारदयं-
मार्वदर्वारि प्रतीतम्‌ । arate वा मवाक्ोधरध्वनिखवश-
जिमित्तो पाोचमानगर्भा. खत एव. reed वलाका गे चाप्र

जैनमतम्‌ । १७१

qaamt तामभिनवजलधरनिनादः प्रसभं प्रयावथति । परति-
qa वा GUT: परतिबोधनिमिन्तामवश्ादधिरतिमातिषठमानो दृष्टो
न ड पुमांसमविरतं विरमयति बलागतिबोधः। न च गयु
पकारा ऽवगाहलचणाकाग्रस्यो पपदते किं तरं धरमषटेवो पकारः
स इष्टः। खि्युपकारथाधममे नावगाहलचणस् थोः । श्रवश्य- 5
मेव fe zee दयान्तरादसाधारणः कञ्चिद्रुणो ऽभ्वुपेवः |
FATS च यकरेरागमादा निखेयम्‌ । युक्तिरनम्तरसेवाय्तो
वच्छयते । श्रागमस्लयम्‌। “कर्णं WA TAT THM गोयमा इ
द्वा पशा । तं जहा । TATU, ्रधम्मल्थिकाए, भ्रागास-
त्थिकाए, पुम्गलल्थिकाए, नौवत्थिकाए, श्रद्धाखमए” ॥ 10
मसु धरमदरयो पकारनिरपेक्मेव शकुगेरत्यतममप्रेरूष्येश्वलनं
aang तियकुपवनं खभावादेवानादिकालौमादिति। et
ufirerarefad, नार्दन्तं प्रति रेतुदृ्टाग्तावमवधौ शः ।
खाभाविक्धा गतेधमद्र्थोपकारनिरपेलायार प्रत्यसिद्धलात्‌,
यतः सर्वेषामेव जोवपुद्गलानामाखादितगतिपरिएतोनासुपग्राइकं 1
धमेमरुरथयन्ते नेकान्तवादिनः ख्वितिपरिणाममाणां ara:
आवा च न गतिखितौ क्रियेते, केवशं साचिव्यमातेणोप-
कारकलं, थया भिचा वायति कारौषो ऽपरिरध्यापवतौति।
जु तवापि छोकालोकया पिधभाधमेद्रव्यासिलवा दिः संन्ना-
arate “तदुपकारौ गतिश्िटुपाहौ' एति [तल्ाथाधि- 20
गम ° ५, ५०] we जामते युक्तिः । अवधन्तां भवान्‌ ।
गलिख्िती धे जौवानां greet च ते अतःपरिशमावि-

eR षडद शनससुखमः सटोक्षः |

भवात्‌ परिशामिकदनिभितकारणभयग्यतिरिक्ोदासोनकार
ानारवापेवातमह्ाभे, भद्ाभाविकपर्वायले. सति कदाचि
Ray, उराङौगकारशपानौोयापेशात्मलाभश्चदगतिवत्‌ । इति
wreath: बिद्धः । २। अवगाहिनां धमांदोनामवका्ररा-
5 यिवेणोपकारेणाकाग्रमनुमौयते। अवकाश्रदायिल्ं शोपकारो-
SATE) भ चाक्म्तो ऽस Wengert! मकरादि गल्युए-
कारकारिभलादिदृष्टाग्ता swage: | नन्वयमवगाहो
querfedeall श्ोमसंबन्धयौ च । ततः स quate: | कथ-
AMSA खण, उभयणम्बलात्‌, हव ङगुलसंधोगवत्‌ । न खल्‌
10 दव्यदयज्नितः संयोगो द्रव्येन व्यपदेष्टुं पार्यते, wed
Seq मव्िहमरेतौ ति । सत्यमेतत्‌। waft sete
खच्छमाकाश्रं प्रधानम्‌ । ततो ऽवगाहनमनुरवेश्ो वच, तद्‌ा-
काश्चमवभाद्ममवगाइलकणं विवकितं, इतरत्त॒ पद्रलादिकमव-
ATER | बसाद्मोमैवासाधारणएकारणतथावगाद्मलेगोपकरोति,
15 अतो द्रथानतरासंभविना सेनोपकारोणालो fear व्योमारु-
में, war, wafer) यथा पुदवदरूदष्छसंधोगमेर्भा-
दिकौरणः mgt Threw अपरिष्रते, गूजलागिकयवादरि-
SWAP WATE shed, असाधारणकारणलात्‌,
एवमवमाशो sonata प्रतिपरथः । Vifimg werfery-
20 arent sfrce, geyfentn eaeernfefet तद्‌-
oe, षा दिभलाण्छष्दक, इपादिलक्ता तच परतिश्ाताभिः
भीरा , नित्या २। काण. वतेलादिभििद्ेरशुमोषते।

जैनमतम्‌ | १९०६

यतो वरतेन प्रतिद्रथपर्था्मनार्णोतिकवभथसखसम्तानु ग तिशकषशा
सा च सकशवस्ाम्रया कालमम्तरेण प्रतिसमयमनसुपपश्ा,
amt ऽसि कार्याशुमेयः काशः पदाचेपरिकतिरेतुः। शोक,
nfagig ‘araxerfinnfan: weet: सन्ति, नतु Ge
क्ियामाचामिधायिनेः। यथाह । 5
चेगपदयगपल्धिमर चिरं चिरेण परमपरमिदमिति च।
aah मेतदग्छंति एं ततश ठत्तमपि ॥१॥
वतत ee म वतेत इति कालापेचमेवाप्ना बत्‌।
सवं wafer तस्मात सवेषां मतः कालः ॥९॥
Gate सप्रति परत्परारि नकं दिवेषमः प्रातः । 10
स्मिति कारषचनानि कथं quraety wre ॥२॥
परिशामो ऽपि षजातोथानां हषादिवरूनानेकणिनकाल
ऋलुविभागहृतो बेशामिधमहतस्च विविषः कारणं भिथामक-
, मनरेणानुपपश्नः। ततः बमस तत्कारणं काल शइत्यवसोयते।
क्था विष्टो विनश्यति विच्छति च धट इत्धादिकरिाव्यप- 15
दे `अतौतद्तेमानानागतकालषयविभागनिमिन्ताः परखरा-
संधा; सयवशारातुणाः areata ग भवेचुः। ततो
ऽक कालः) ned परभिरमपरभिति यभिमिते प्रथा-
भिधाने, स चमर काल ईति net
`` एषाः प्रा््ाशुमानाभनादतेयाः। तभे कौठथटपटलंकुषठ- 20
चासुपवत्ा सुकवपरमाणदेदकादोगां ewe AT । बागे

९७४ षडर शंगसमुश्चयः सट कः |

मम्बता चेवं “पुमालत्थिकाए” श्यादि। तथा परमाणवः शवँ
arent एव विद्ते, न पुव षिका भिमतचत्‌ सिदय॑एक-
enifequant पाथिवाणतेजसवायवौयपरमाएनां जातिभेदा-
शद्वरूपाः। यथा लवण्हिगुनौ स्गचुरघगप्राणयोग ऽपि

5 जले fant सतो शोचनस्पेनाभ्वां aaa wa परि-
शामविग्रेषव्वात्‌, एवं पार्थिवादिपरमाण्वो <णेकजातौषा
एव परिरतिविगरेषवत्लात्‌ न स्वैग्िययाद्चा भवन्ति, म पुन-
शब्ातिभेदादिति | शब्दारौनां तु पौड़णिकतेवं der ।.
me: पुद्गलद्रश्परिणामः, तत्परिणमता we मूलात्‌,
10 मूतता चोरःकष्डशिरो जिहामृलदन्तादिद्रव्यान्तर विक्रियापाद्‌-
नसामथ्यत्‌+ पिष्पश्यादिवत्‌ । तथा ता्मागपटशभेरौद्यल्षरि-
तलस्वकिशिश्चादिप्रकम्यमात्‌, तथा शङ्ख दि ग्रब्दानामतिमान-
प्रद्धानां खवणवधिरौकरणसाम्येम्‌। तच्चाकाश्रादावमूरं
wife | चरतो न तद्गुणः, गब्दः। तथा प्रतौ पथायिलात्‌, पर्दल-
15 भतिदतप्ङरवत्‌। तथा met MATT, दारारुविधावि-
लात्‌, wma । तस्धिजेव we ठति aimee
ष्यते | चथा ष्टो sane न भवति, संहारसामथ्य्‌,

, अगुदभपवैत्‌; तथा वायुना मेवंमाणलात्‌, दणप्णादिवत्‌ ;
खवेदिग्ाद्यलात्‌, प्रोपदत्‌ ; अरभिभदनोचलात्‌, तारासम्‌-
20 हादिवत्‌ ; भ्रभिभावकलात्‌, सविढमष्डलपरका्रवत्‌ | महता हि
शष्देनाष्योयागमिभवते शर्ट इति waa) त्ातपु इल-
after wee) श्रव शङ्खे aftr तदौवखष्डेदु च यथा

जैनमतम्‌ | १७१्‌

पौड्लिकलाद्पुपशभ्यते, तचा शब्देऽपि इतो नेति चेत्‌ ।
च्यते, qe, विध्यातप्ररौपश्िखाङूपादिवत्‌ गन्धपर-
माणष्यवख्ठितरूपादिवदेति | गन्धादौनां तु पद्रलपरिणामता
प्रशिद्धेव। तमन्कायादौनां Say तमः पुद्लपरिणमो, दृषटि-
प्रतिबन्धकारिलात्‌, इद्यादिवत्‌ ; श्रावारकलात्‌, पटादिबत्‌ |
ह्वायापि भिभिरवात्‌, श्रायायकलात्‌, जलवातादिवत्‌ | हाया-
कारेण परिण्ममाफं प्रतिबिन्नमपि defers, areca!
अरय कथं कटिनमादभं प्रतिमिद्च सुखतो निर्गताः पुद्गलाः
प्रतिबिम्बमाजिरत इति चेत्‌। उच्यते, तप्रतिभेदः करिन-
भिल्लातलपरिषूतभलेनायसिण्डे ऽपनिपुदरलपरवेशरेन श्रोराश्न-
सेदवारिशेशनिगंमनेन च ea: | भ्रातपो ऽपि, xe, ताप-
कलात्‌, सेदरेतुलात्‌, उष्णलात्‌, भ्रप्निवत्‌। setae चद्धिकादि-
र्य, ्राह्कादकलात्‌, जलवत्‌ ; प्रकाशकलात्‌, श्रग्रिवत्‌ । तथा
पद्मरागाठनामनुष्णा ओोत उद्योतः | Wat मूतेद्रवयविकारस्तम-
न्कायादिः। इति सिद्धाः पुद्शाः। इति सुख्वितमजौवतत्वम्‌ ॥
श्रय यु्त्वममिधन्ते “ge सत्कमेपुद्लाः” दति पुं
wore acre दि पल निवेतंकलाद्मप्रलाः कर्मण geen
जोवशबद्धाः कर्मेवगेणाः ॥ श्रय Tareas व्याख्याति |

पापं तदिपरौतं तु मिष्यात्वाद्ासतु हेतवः |
ये बन्धस्य स. विश्नेय श्राखवो जिनश्वासने nyt

fiat पापं तु त््ातपुष्वादिपरोतम्‌) नरकारि-

६०६ बडदग्रंगशसु्चयः सटौकः |

फलनिवेतकलादमग्रशा adage कर्मपुशक्ोः ` पापमि्धः |
ईह च वच्छमार्बन्धतत्वानोग्धंतयोरपि genre: refi
Sa: पुष्छपापविषयनानाविधपरमतमेदजिराघाषेः। परलतानि
सामूनि । केषां चिन्त धिंकानामथं प्रवादः) युष्वमेवेकमक्ि,
5 ल पापम्‌ । अन्ये ATE: | पापमेवेकमसि, भ Te) शपे
तु वदन्ति । उभथमणन्योन्याुविदखङ्पं मेचकमकिकण्यं
- “ सन्िभ्रसुखदु खाश्यफलहेतुः साधारणं पु खपापाख्यमेकं
वख्िति । ' अन्ये पुनराह: । AUT: कर्मैव नासि सभाव-
fag: vdiswd samt इति । तदेतानि निखिलानि
20 मतानि भ खन्यगिति मन्त्ानि, थत ` सुखदुःखे विविक्त
एवोभे सवरसुभरयेते | ततशत्कारण्डते gut श्रपि
खतन्ते एवोभे श्र्ञीकर्तये, a पुनरोकतरं age वा afar
fafa) अथ कर्माभाववादिनो नाशिका बेराभ्तिनच्च वदनि।
लु TUM mata ie एव मनये, न एनः सूते ;
15 ङतः Gael: पभो गद्याने सगं गरकाविति चेत्‌ । इच्यते |
शुख्धयापणोरभावे शुखदुःखयो निंहत्कलादशुत्याद एव शात्‌ |
स च gaefaeg: | तथाहि । मलुजले मानेऽपि TRH
यनं खामिलमेशुमवन्तो, wot पुनणतोधभादमा निभाः |
एवे च अच डविभरयः, चन्ये तु खोदरदरोपूरणेऽप्यनिपुणः,
20 द देवा इव fend परसविश्ाधश्दश्राकिगः, ct पुन-
dtegt, cafeaqefagrefenena cfr! अरतोऽशुद्रथं
Sr lal que dala) apace चै

नैगमम्‌ ` १७७

fafkertereentiferent qincarefi ततिषकाषयौ,
अन्वया्नरतोयग्यायपरशङ्गः. ey) प्रथोगखदः। सुखदुःखे
कार्पुरं, THAT, शर्ुरवत्‌। ये च तथोः कारके"
CUNT मनये, यथाहु बौजम्‌। we Heres मूते व
चवा खप्रतिभादि्चानखामूरत्य कारणं भवति, तवाजञखकु- 5
शृन्दनादिकं ai इृष्फमानमेव queria कारणं भविबधत्ि,
` श्रहिविषकष्डकाटिकं wo gee) ततः किमदृढान्वौ- उ
पापां परिकख्पितारभ्या प्रयोजनमिति चेत्‌ । तदयु, aA
चारात्‌।. तथाहि। तुख्यान्खगादिसाधनयोरपि इयोः पुरयोः
सुखदुःखखवएे फले महाभ्मेदो gayi तुषोऽपि wares 10
QR कद्ापयाहवादो yet, wee तु रोगायुत्पनिः। वं च
पलभेदो जण्यमेव सकारणः, निःकारणते faa सत्नाशलमरबङ्गात्‌। `
यचच तत्कारणं, तददृष्टं TUTTE कर्मेति । तदुक्षम्‌ । ` ,,
जो qwarwag we fatet ग सो विणा te ..,
कव्व गोम wat ण देक wet wen एति। 1
अथवा कारणारुमानात्कार्थानुमानाखेवं wary wea
कारणारभानमिदम्‌। दानादिष्भकरियाणं हिवाश्चष्टभ-
क्रियाणां वासि फलत काथ, WITTEN, wurfefaared ।
यथाशा wena काय vege) पापं wren, चयाः इथादि- `
कथाह .पराखिषवगोभूमाधिकम्‌। गतु वथा warfefiea 20
दष्ट्ाखादिषलमाकेरेतावपितप्योजना . भवन्ति, तथाः काणाः
रिकः -पअषएदिशादिकाद्ध रवां जपि; कणाः साधादित्रः

- 283

yee aeieirerque: acter |

मांखभदणादिना च दृषटपखमातेदेवावसितमोजना भन,
किमदुटध्माधर्मफलकर्पनेन | शोको हि भाषेण श्वोऽपि
दुष्टमाजफलास्ेव कृषिवाणिव्यरिसादिक्रियास प्रतते | श्रदृष्ट-
were पुनाना दिक्रियाखत्यण्प एव Sta: प्रवतेते, न बः I
8 amg हषिरिसाचष्टभक्गियाणमदृष्टफलाभावादानादिष्डभ-
कियाणामणदषटफलाभावो भविष्यतोति रेत्‌। म। चत एव.
ह्वाचशएमकरिथासु दृष्टफलासु बहवः Tw, अदृटफशासु
एुनर्दानादिशभकरिथाखत्यष्य एव रोकः प्रवतेते, तत एव
efafterfear दृषटफलाः feet श्रदृष्टपापरूपफलशा श्रपि
10 प्रतिपन्त्याः, श्ननासंघा रिजौवसन्तान्यथानुपपन्तेः। ते हि
हृविरिंसादिकियामिमिन्तमनमिश्शषितमणदृष्टं wee फं
बद्धा wrmdart परिभमन्तोऽनन्ता te तिष्ठनि । चदि हि
कृविहिषाचष्टभक्रिथाणामदृष्टं पापरूपं फलं नाभ्युपगम्यते, तदा
तत्कतारोऽदृ्टशरलाभ।वाकमरणानन्तरमेव सर्वऽययनेन | fii
15 गच्छेयुः। ततः प्रायः शून्य एव संसारः Ay! AIG eae
दुःखौ कोऽपि arawead | दानादिष्टभक्रियानुष्ठातारः श्टभ-
तत्ाशविपाकानुभवितार एव च केवलाः स्वं नोपशभ्येरन्‌ |
दुःखिग्चाभ seat gem, पखिगस्वर्पाः । तेन श्चायते ।
इविवारिग्धरिंसादिक्ियानिवन्धमो इदृष्टपापरूपफशविपाको
20 दुः, इतरेषां तु दानादिक्ियारेत्को ऽदृ्टधमेरूपरफल-
विपाकः eft mae: कस्मान्न भवतोति चत्‌) oust
अहमेक्रिथारभिणामेव च बलात्‌ एएमकरियानुषटावृशामेव 4

जेगमतस्‌ | ९७४.

खश्यलादिति कारणानुमानम्‌ ॥ अव कायमानम्‌ । eat
नामाकालििषेऽपि नरश्वादिषु Tue were कारणमसि,
कालात्‌, यथा WEE खदष्डरकरयौवरादिसामधोकश्जितः
gure: च दृष्ट एव मातापितादिकसख् हेतुरिति कते,
दष्टरेहसानयेऽपि, सुरूपेतरादिभषेन दे हादोगां Sema 5
Wy, तस्य चादृद्टरभाग्भकमास्यरेतुमन्तरेशाभावात्‌ | चत
एव प्भदेहादौनां guards, cacat त पापकायेलमिति
कावानुमामम्‌॥ सर्व्चवचनप्रामाष्डादय पुखपरापयोडभथोः सन्ता
प्रतिपत्तव्या । विगेषाधिना तु विगेषावग्यकटौ काबच्ोकनयेति॥
अधाखवमाइ | “मिथ्याला्ासत्‌ Fae.” इत्यादि । wags 10
गरधर्मषु सहेवादिनुदधि्िश्यालम्‌। ftarafrefachacte ।
प्रमादो मथविषथादिः | कषायाः क्रुधादयः । योमा भनो-
वाक्षायग्थापाराः | श्रगेवमशरघटना । भिश्यालाविरष्यादिकाः
पुगवेनधस शजानावरणोयादिकममन्धस् - चे हेतवः, erect
foamer fama: । आराश्तवति कर्मभ्वः स श्राखूवः । ततो 15
मिष्यालादिविषधा मगोवाक्षायव्यापारा खव LATTA TATA
डेतुलादावं इत्यथः ॥ अथय बन्धाभावे कथमाख्वस्तोपपक्तिः,
श्ालवात्‌ प्राग्बन्धसद्भावे वा तख TATE, प्रागपि भन्धख
अद्वावात्‌ । ग दि, eager तत्तदभावेऽपि भवति, अतिप्रसङ्गात्‌ |
sede, चत ॒आखूवस्य पूर्ेबन्धापेरया कार्थलमिश्वते, 20
उकतरबन्धापेषया च क्षारणलम्‌ । : एवं अन्धष्ापि. पूरवोसरा-
खदायेवधा. कायल कारणं च wae, वोणाङुरणोरिव

ARs, अददद्रनसयुषबः Zhe: |

बन्धाख्वयोत्र्वोग्यं andercenrafierarg, । ग ` दैवमितरेत-

.राश्जवदोषः, प्रवाहापेशयानादिलात्‌ | अयं काखः Gwe

मदत दिविभः । -दिविधोऽयथं निष्यालायुक्रमेदापे्-

योलत्कर्वापकर्मेदापेशथा वानेकपरकारः । शश्च च KTR
` 5 amtreranncerarena सिद्धिः खातमनि सखसबेद-

भाचश्चथतः पर ङ्ख वाक्षाबनयापारण्य . safe Tey

ख तत्काथेप्भवानुमानतचात्रसेवा, श्रागमाच॥

we. संवरवन्धौ विदणोति ।

सं्वरसलन्निरोधलतु बन्धो वस्य कमखः। `

° -अन्धोन्धातुगमातमा तु यः संबन्धो इयोरपि ॥५१॥
व्याश. ॥ तेवां मिष्यालविरतिकक्रा्र्ोगागानाख्वाथा
सत्बन्द्ेनविरतिममादपरिशारश्मादिदषिषभधमारमेशमि-
रोधो मिवारणं खगं परवरः; पर्थाधकचनेन ere
आमः. के पादागरेतुश्रतपरिशामाभावः SAT इत्यमिम्राथः।
15 ष queiizigu । तच Wace षव
HG) काके बरषममतिपकतेरारग्च TANT: ॥ ।
ag बमत्वनाई “walt Pre कमणः इत्यादि । तत

८14. म । श्रतु Spee: Gran fe गोग्रासदिक

Sate: wig feate.

जैनमतम्‌ 1 yeh

seare: ^इथोरपि'" कमेवमेणायोग्खछन्धानां जोव ` चान्यो
न्वाशुगमात्मान्धोग्वादुमतिखदपः TUTTE Cae: ।
eure भावः । वश्यथसिष्डसंवन्धवत्‌ कशौरोदकषपकंवदा
ज्ञोवकर्मशोयो ऽलुप्रवेश्रात्मक एव संबन्धो बन्धो बोद्धथो, ग
पुनः कचु किकधुकसंयो गकर्पोऽम्यो वेति । were) कथम
मूतैषाद्मणो werent उत्यादानग्रतिषिरहात्वर्मपरणसु्यते
इति चेत्‌ । श्यते । इयमेव तावदख्वानारेका प्रक्रिया भवतौ
ऽनभिश्नतां श्वापयति, चतः केनामूतेताश्युपेताक्मनः कमेनौव-
संबन्धद्याना दिलारेकलपरिणामे बति चौरो रकवकूतं एव
कर्मग्रहणे थाप्रियते । न च इादिथापारादें कमे, किं 10
तु पौद्लमपि षदष्यवकायविगेषाद्रागदेवमोरपरिशामाभ्वश्चन-
खरणादााभः कनेवोग्यपुद्खनाशेवणमादानं सेहाग्धकव-
ait रजोशगनवदिति । मतिप्रदेशरानमपरमाणसं्ेषाण्णौवस्य

। कमेखा दह शोलोभावात्कयं चिषूतेलमपि खंडारावद्ायामन्युप-
Hea एष -खादवादवादिभिरिति। ख च प्रप्रणाप्रभसभेदार्‌ 15
Tar) महतिक्िष्यशुभागपदे्भेदा्च चतुर्विधा weft:
सभावो चदा जानावरणं शआागाच्छारमङभावमिादि |
शितिर्यवसायद्तः काषविभागः । अरतुभागो रवः । पदेशः
कैदं दति । पुलरपि मृखपर्नतिभेदादष्टधो कानावर ।
wife: । उत्तरयतिभेदादषटपश्चावदधिकग्रतमेरः | शोऽपि 20
तोजतोतरतरमग्दन्दतरादिमेदारनेकविध CUTTS | कमयन्वा-
दवेषः ह. ware ॥

ox

१५८१ वषटदशंगसमुश्यः सटोकः।

निजेरात्वमाह |

बस्य TAU: साटो यस्तु सा नजरा मता |
आत्यन्तिको वियोगस्तु दे शदेमी्ष उच्यते ॥५२॥

ag बद्धस्य Na संवद्धखय वर्मणो न्नानावरणादेः घाटः
5 aaa इादग्रविधेन तपसा विचटनं, सा निजेरा मता Saar ।
सा च द्विधा, सकामाकाममेदात्‌। तचाश्चा चारिजं दुष्करतर-
लपञ्चरणकायो्छमेकर णद वि ्रतिपरोषपराणं लोचादिकाय-
्ञश्रकारिणामष्टादशभनोलाङ्गधारिणां बाद्याभ्वन्तरस्वेपरिग्रदपरि-
हारिणं निःप्रतिकमेशरौरिणं भवति। fener लन्य्ररौरिणं

10 तौत्रतरश्ररौरमानसानेककदुकदुःखश्रतस हसूखइमतो भवति ॥
अथोकरार्धेन मोकतत्वमाह “श्रात्यन्तिकः” द्त्यादि |
Tuas शरोरपश्चकेद्धियायुरादिबाद्यपराणयुण्ठायुष्छवणेगन्ध-
इसस्पपुनशायदण्वेद TARTAN agra सिद्धलादेवात्य-
feat वियोगो विरहः quiire cats थो fe ग्रश्द्भवति नं
15 ga: कदाचिल भवति, ख श्रात्यन्तिकः । HH पर श्राह । गमु
भवतु देदस्ात्यन्तिको विधोगः, तष्य सादिलात्‌ । परं रागा-
दिभिः बहात्यन्तिको विधोगो ऽरुभवष, प्रमाणवाधनात्‌ |
‘ward देदम्‌ । चदनादिमत्‌, न तदिनाशमाविश्रति, यथा-
काग्रम्‌ | अनादिमनाञ्च रागादय tf) इच्यते । यद्चपि रागा
20 द्यौ शत्रा जन्लोरनादि मनः, तथापि कशचिधावष्ितसौ-
अरदो रिवष्डतसवावगमेन तेषां रागादौनां प्रतिप्भावनात

जैनमतम्‌ | १८४

परति्षणमपथयो gaat ततः संभाव्यते विशिष्टकाशमदिसाम-
सोसदधावे aramid निमूखमपि चयः निमूलयानभ्ुप-
गजे ऽपचयस्याणशिद्धः। यथा हि भौतस्पणेसंपाद्या रोमरर्षादयः
्नौतमतिपकचस्य च वद्करमन्दतायां मन्दा उपशा उत्कर्षे च
जिरग्वयदिनाभरिताः, एवमन्यभ्ापि मन्दताखद्धावे जिरण्वयविना-
ओऽव्वमेष्टयः । श्रथ थया श्ञानावरणौयकमोदये ज्ञान
मन्दता भवनि तप्मकर्षे «ose म॒ निरण्वयो विनाश्रः, एवं

्रतिपदभावनोत्वरवं ऽपि न रागादौनामल्यन्तसुच्छेदो भवि

तोति । तदयुकषम्‌ | दिविधं हि are, सगधखभावं सका -
रिषपा्खभावं च । तभ यलसरश्चखभावं, त्न बाधकोत्कर्ष
कदाचिदपि faces विनाश्रमाविश्षति । श्वानं चात्मनः शह
areata । आका च परिएामिनित्यः | ततो serra
ल्यपि श्रामावरणौयकरमौदथे wre न निरभ्वयो विनाशः |
रागादयस्त लोभा दिकर्मविपाकोदयसषपादितसत्ताकाः । ततः
कमेणो निरमूलमपगजे ते ऽपि निर्मलमपगच्डन्ति । प्रथोग-
ary । ये बरकारिरुपा्ा चदुपधानादपकषिणः, ते तदत्य-
नद्धौ निरण्वविभाग्रधर्माणः, यथा रोमदषादयो afwagti
भावेमोपधानादपकषिंणश्च षका रिकमसंपा्या रागादय इति।
an “सरकारिषंपाथा" इति विशेषणं स्खभावश्चानादि-
वयवच्डेदा थेम्‌ । चदपि च प्रागुपन्यलतं प्रमाणं “वद मादिमत्‌, न
तदिनाग्रमाविश्रति" इति, तदषप्रमाए, प्रागभावेन हेतोथं-
भिदारात्‌ । प्रागभावो नादिमानपि विना्रमापिद्ति,

10

१४ षदं गससुवः, BET: |

अन्यथा कार्वागुत्यकेः 4. काष्ठनोपश्चोः. संयोगेन: च. देदुरने-
कान्तिकः | तद्योगो ऽपि इमादिसंतसिगतो $पि: wrearg
टपाकादिगोषाचेन विषटमानो qe इति we eget
धर्मां धरिण आक्मनो firme, तदा सदैवं दीतिरागलसि-
5 इलप्रसङ्गः, रागादिश्वो fewer, gars । अमिनासेत्‌,
तदा तेषां wa धर्मिणो ऽपि wa इति । तदयु, ` मेदामे-
दषचस्द जात्यन्तर खाश्वुपगमात्‌ । कथमिति रेत्‌ । इश्यते ।
ufdwatet a मेद एव, wigerfa स्वात्‌ ; aac.
एव, मेदस्तापि egrary । ततो गोक्रदोवावकान्न इति । अय.
10. कामकश्ररौरादेः खवेवावियेमे कथं जोवस्यो श्मैमा शोकानां
मतिरिति Sq । पू्॑थोगादिभिखखोध्यै गतिरिति ब्रमः |

1 Gwwes दोखायामिषौ चापि यथेषते । .
ू॑भोगात्वर्मेड तथा fag: खतः ॥ ९ ॥
-ऋतेपवङ्गनिमौचाश्रवा इृष्टापु wT । . _ -

- अमद विभिभ वावा, विद्धगतिः. खला ॥ १२ ॥
एरण्ठषुटरेलाड HATTA: गतिः 4 `

20 -ऋर्मेगन्ननविकदान्कोकापि, neat + 9 4
wbttcruniat लोकाः हति नित्ीकमिः.।
Werte: quer. इति. रोदितम्‌; ॥ ४ 8;

‘Banat | Ree

warhead च शोटवा्प्नियौ दषः |
खभावतः प्रदत्ते तथोष्वेगतिराकनः ॥ ९ ॥
अधलि्वंक्‌ तथोध्ये च amt कलैका गतिः 1.
aaa भावेन भवति शौणकमेणाम्‌ 1 © ॥
ततो ऽपुध्येगतिरेवां कलमा्ारोति वेनति; ।
. धर्मासिकायस्यामावा्च fe Raia: परम्‌ ॥ ८ ॥
walfearae गतिद्ेतुलं पुरापि श्यवख्धा पितमेषेति 1
` मनु भवत्‌ कमैणामभावे ऽपि पूव्॑रथोगादिभिर्नौवष्ोध
जतिः, तथापि सर्वथा श्ररोरेद्धियादिप्राणनामभावाकोखे
जोवस्ठाजोवलप्रसङ्गः 1 यतो जवनं प्राणधारणमुश्यते ; त्च- 10
arfe, तदा जोव अेवनाभावादजौवं खात्‌, wire चं
stern इति चेत्‌। म, ्रभिप्रथापरिश्ानात्‌ । प्राणा हि
दिविधाः, gener भावप्राणाच | मोखे च द्रप्राणानासेवा-
भावः, भ पुनभावप्राणानाम्‌ । भवप्राणाञ्च सुकावस्षायामपि
सन्येव । SENT । 15
wea feet THAN: ।
आत्यन्तिकः ख oat निदंन्देनापि ¶ खेन ॥ ९ a
ज्आनादयम्त भावप्राणा gat ऽपि जौवति ष तेहि ।
warm नियं ate नोव ॥ ९४
कत्चानेनाजानाननरभनागनावो wire ` जोवनं २०
विङ्धानामपि भवतीत्य । od च चिङधानां stdercee-
fiwed परमागभ्दश्पं wr । शे च। `
24

१८६ अडदश्रंगसम्रखयः शटीकः |

ग बि अलि. agar तं gat तेव etre |
जं सिद्धाषं gai weary saree ॥ १ ॥
भ वि wax दलतिदधहं एनतरहिं म्मक्मूहिंः। ९ ॥
सिद्धस ott रारो cag fefeawt जद इदिष्णा ।
at ऽणनावम्यभर्श्ओो GANT न AST Ne ,
तथा STS ऽयुक्म्‌ ।
सुरारमरे्ाणं wee वगचये |
.. ताखयारनन्तभागे ऽपि भ मोकसुखसंपदः ॥ ९ #
10 खभावणमग्यचं शस्िन्वे wre सुखम्‌ |
चटदुर्वगागरणौलेन तेन ate: भ्रकौर्तिंतः ॥ ९4
ay fagrat guaea wat विप्रतिपद्यन्ते । तथाहि ।
आत्मनो gat वद्या्गरेवणोच्छेदास्कथं इयमथलवमिति
Aafia, । अग्यमाचिकवन्तानोच्छेदत wr एवासंभवा-
16 दिति..खौगताः ९। अभोकवात्कचमात्मनो शुक्तौ सुखमय
fafa. ster: en अनादौ त्ैगरेविकाः कमसु विपरेषयन्ि।
गरु मोजे गिष्डडश्ानादिद्भावतातानो., sear, बुद्यादि-
विगरषष्ठेष्ेददपनाग््ोस । तथादि । -पत्यशादिममाण्मरति-
` पने Haare. षटि पराक मरे तचत नतां, लोवविगेव-
` 9 -इषागामलनो कदे जहेवगद्मलो अकाः सो । तुष्ये

Suara भ ae es.

विद्धो रेतः, पचे दतेनागवात्‌ । wife विडः, सपचे'प्ररौपारौ
खतनात्‌ | भाणतेका शिकः, मेवशपरमाणादाकटेततेः। भाषि
कोशार्यवापदिष्टः, विपरीला्चच्ापकयोः प्र्थशालुमागयोर-
संभवात । भत Sarees इति रेत्‌ । उश्यते ।
निरणतरपराखाभ्वासात्कखचित्पुषणत्व्नानं नायते, तेन च ४
मिश्याक्नागनिन्निरविंसोयते, werent egret रागा-
दथो निवर्तन्ते, तदभावे तत्कार्य मनोवाक्षायप्रभिर्था वतैते,
agent च घममाधमेोरुत्पत्तिः | श्रारभग्ररोरेकियक्षायं-
ate सुादिफलो पभोगातम्षयः | अनारश्ीरादिकायंधो-
रण्वद्धितयो ख्यो पभोगादेव meu: | ततश्च सवेसतानो- 10
च्छेदाश्ोख इति चितम्‌ ॥

अन प्रतिविधौयते । चन्तावदुक्षं “संतानलात्‌” इत्यादि,
तदशमौकोने, यत॒ ura: सर्वया भिन्नानां बुद्यादिगुणभां
संतानदोश्छेदः साध्यते ऽभिन्ञानां वा कथंचिद्धिानां वा ।
आप श्राभ्रथादिद्धो रेतः, संतानिभ्यो ऽन्तं भिन्नख 1:
वन्तानखासत्कष्यलात्‌ । दितोयपचे तु स्वयाभिनलानां तेवा-
सुच्छेदषाधने Seay संतानिगो ऽथुच्छेदपसङ्गः । तेत
कासौ ate: । भिज्ाभिशपचम्युपगमे eater: | किं ,
ay regard हेतः, काथेकारणनतशणपवाहस्णंसंतीगैलस
नि्यानिेकानतथोरसंभवात्‌ । अथेरियाकारिवष्ठति एव प्रति- 90
चदा्नवात्‌; कणसंपरंनाकुगां भाखरदपपरितयागेभान्कार-

tes ` wenvwagey: सटौकः।

खयतयावस्धानात्‌ । wears) पूर्वापरखभावपरिशराक्नी-
arcfafieqeaftaraanngia:, ser, पटादिवदिति »
अच ay ane, तत्वभिधाख्डते विक्षरेरामेकानापरषडके ¢ कि
च। इद्विथणागौ बुद्या दिगुशानासुष्छेदः सामानो ऽखछुतातो-
5 द्ियाणाम्‌ । aware सिद्धवाधनं, अस्माभिरपि तच तदुच्छ
दाभ्यूपगमात्‌ । दवितोविकल्पे gat कचिदपि sewer
पत्तेः । मोषार्थो हि सवौ ऽपि निर तिप्यद्धखन्नानादिप्रा्य-
भिश्ञावेरेव wait, म पुनः भिखाश्रकशकश्पमपगतशकलशसु-
शरवेदनमात्मागमु पपाद यितु यतते । यदि मोशावद्याचामपि
16 पाष्णकस्पो ऽपमतद्धखसवेदनशेश्ः. पुरषः सप्ते, तदा
शतं stew, संसार एव गरौयान्‌, oy खाकरापि Geau-
afvafacaf | wit 4 वैशरेषिकोपकलश्िते मोखे we-
चिद्रन्तुमिच्छा । oie)
वर इन्दावने ale: aay सरोषितम्‌ |
15 नतु Rafat डुक गौतमो गन्तुमिच्छति ॥ १४
एतेन चदूरर्मोमांसका aft
धावदा्मगुणाः ववं गोच्छा वासनादवः।
तावदात्यन्तिको दुःख्याटन्तिरमावकश्पते ॥ १ ॥
धमोधनेनिनितो दि संभवः सुखदुःखयोः ।
2 मृखभतौ च तावेव शकलौ षंशारष्रनः ॥ ९ ॥
तदुज्छेदे च तत्का ्रतोरा्रुपदवार्‌ |
WE: VUES छ इत्यदौ सुक रच्यते ॥ ए ॥

जैनमतम्‌ | १८९

गरु तश्यामवश्ायां कोौडूगाद्मावशि्यते ।* ` .
सखरूपेकप्तिष्ठानः परित्यक्तो ऽखिकोगैरेः ॥ ४ ॥ `
अर्भिंषहातिगं पं तदस्वाङर्मनौ षिएः |

| इंघारबन्धनाधौगदुःखकञेधा्दू पितम्‌ ॥ ५ ॥

(wate: कामक्रोधमदगवंशोभदन्भाः। न हि परै enter 5
प्रियाप्रिययोरपदतिरसि । arid वाव शनं प्रियाप्रिये भ
gm cafe), aware een । चतः किं ग्रुभकमे-
परिपाकप्रभवाणि भवसंभवानि सुखानि शुक्तौ निषिथ्यमानानि
awa सर्वया तदभावः । we यिद्धखाधनम्‌ । दितौये
ऽशिद्धः, WaT: इखखशूपलात्‌। ग ख पदार्थानां खरूप- 10
मत्यन्तसु च्छते, श्रतिप्रसङ्गात्‌ । ग च सुखसखभावलमेवा सिद्ध,
MERA प्रमाणसङ्गावात्‌। तथाहि श्रात्मा सुखखभावः, were
प्रियबुद्धिविषयलात्‌ अनन्यपरतयो पादौयमानलाण, प्ैषयिक-
सुखवत्‌ । यथा सखाथो मुसुधुपरयन्ः, ेषापूवंकारिप्रथनलात्‌,
हषोवलप्रयननवदिति । ay ge gut परमातिश्रयपराप्त, 15
खा चास्यानुमानाप्मषिद्धा ; चथा, सुखतारतम्यं कविदिभ्रागत,
तरतमशष्दवाच्यलात्‌, परिमाणतारतम्बवत्‌ । तथा । `

आनन्दं MY रूपं तच्च मोखे ऽभिथश्यते |

अदा YET परं ब्रह्म वं त्यजति बन्धनम्‌ ॥

तदा तज्निष्यमानन्दं gm: arate विन्दति | 20
इति श्ुतिद्धावात्‌ ।. तचा ।

उकशमाद्यनिकं चततददधिपाद्ममतो शिवम्‌ |

६९१. ` ` ब्द्ेनसयुकषम)-सटोकः।

तं वै भोः दिथानोवाहुपआपमकषताताभिः ` ॥१॥
इति efrrwre awe सुमनं प्रतिपनव्यमिति
चितम्‌ ॥ `
` भभ सांश्था at) दह इडधरेतन्यरूपो ऽयं पुरवः;
5 wee Belews commereeal, erecta, ot
aut खकरियामाभितः। अश्नागतमन्डक्नतथा प्रहतिश्मपि
safeawanfs प्रतिषिभ्ितं चेतथमागो मोदते मोद
मागः प्रति सुखखभावां ature: संवारमधिवसति ।
यदा तु wineries “दुःखहेतुरिथं म ममानथा ee
10 संबभौ ge” इति, तदा fatwentd miei कममफलं
BR सापि च “विन्ञातविरूपाहं न aad कमंफलमनेन
भोक्तथेम्‌" . दति मवा ङुषटिनौ स्लौवदरादवसपेति । तत
खपरताथां प्रहतौ. पुष्य खरूपेणावखानं मोशः qed च
चेतना प्क्षिरपरिणामिन्यपरतिषंकमापरतिदर्भिं तविषयानन्ला च |
५४ SOSH एव Qa ग पुनरागन्दादिश्भावः, ae
्रहषतिकार्थात्‌, meng tear नष्टवान्‌ ॥ `
अश वथ परमः । चशावदुकतं “दंवा SUTTER.
MET CTS, तद्‌ इन्दर, थतः किमश्चानमेद तम उताश्चानं च
तमेति i RATE -शुक्षाता पि , सुखादिफलं किं ere
0 ममेह, ` आम पृद्धिभनेनादुे म्या उमहपरतलात्‌
सुक्नाद्मनोः ऽपि जानाभावेनाज्नात्रतसन्दललाविगेषयत्‌ । दितौ
यपे चु निभिर्सग्रानादन्दकमो जाम conten कतुः; `

नेनभतम्‌ । ten

OM, TOT शयना रकानारग्तप्रहतिधमेतयातच्छादाक्षला-
TIT 1 आच्छादकलते वा OTA ऽयप्वहादनं खात्‌,
शतिगेषात्‌ । किं च waren ऽवतरपि भोकने ऽोकषि-
Ware हतनाधाज्लागमादथो दोषाः Hee) किं च ।
wefrgeret: deta: गेन शतः । किं प्रशत्योतात्रगा था ! ४
त तावत्या, ताः खवेगतलाकूक्षाकनो ऽपि anata
Tay: । wT, तं घ ॒शराद्मा शङ्रेतन्यखद्पः सन्‌
किमर्थं रहतिमादन्ते। तथ को ऽपि हेतुरस्ति जं वेति
कायम्‌ । भ्रसि चेत्‌, तरिं ख हेतुः प्रचठतिवां erara वा;
अन्ध कखाप्यगन्धपगमात्‌ । NUTS यथा घा प्ररुतिखखा- 10
कमनः प्रहटतिसंयोगे हेतुः शवात्‌, तथा सुक्राकमनः किं न श्यात्‌;
्रहतिशयोगातपरवं शध रेतन्यशरूपलेनोभयोरथविगेवात्‌ निधा-
भकाभावाश्च । दितौयपरे स श्राह्मा प्रहत्या्मगोः शंथोभे
as परतिपञ्चमागः किं खथं प्रटतिसहरतः खन्‌ रेतुभवति
तदिवुष्ठो शा । श्रये तापि प्रषहटतिषंथोगः कथमित्यनस्ा । 15
दिते ga: सं ्र्टतिरदित आमा श्तेतन्वकहपः घन:
किमथे परहत्याहमनोः संथोजे Yael: परतिपद्यते । तथ को ऽपि
रेत्विलोक् एति तदेवायतेतं commer । इति Stee
Ramee Se निरणः । शरव PANT, ति grater
$पि अदति्ंवोमपशङ्ः किं स wane प्हेतिक्ुपादरागः 9
पीवा rere eam’. उनित्यलापन्तिः । AAT mE
परारागलेकुषटम्‌ : ग fe ererninene Sense

१९९ बद्दशंगसमुबयः Bele: |

we अतिप्ति। ay कथमपि viet nefadetet wet
wre सथोगाभावाद्िवोगो ऽपि दुधैट एव, संयो गपूेकलादि-
योग ॥ किं ष। दुक ““विषेकख्यातेः”' इत्यादि, तदवि
रितरमण्ौयम्‌ । तज केथं श्यातिर्गाम । प्रहतिपुरुषयोः खेन
5 Ga इपेणावखितयोंदेन प्रतिभाखममिति चेत्‌ । सा कश,
WBA: पुरुषस्य वा । म प्रतेः, तस्या अरसवे्पर्वणि शितला-
दचेतनलादनभ्यपगमाञ्च । भाणातमनः, तष्टाप्यसंवेद्पवेफि
खितलात्‌ । तथा दपि “विज्ञातविूपारं" cargy,
तर्प्यवमोौ चिता भिधानं, प्रटतेजंडतयेत्यं fangs: । किं
log विज्ञातापि प्रतिः संघारदश्ावश्मोञे sont भोगाय
खभावतो वायुवप्मवतेतां, ara नित्यतया तदापि
wer! म हि प्रहृजतिद्भावो वायु्विंरूपतथा थेन wre प्रति
तत्छभावादुपरमत इति ; gat ate: शयात्‌ । तदा तदस
वा प्रहतेर्गिदयेकरूपतारानिः, पूर्वभावल्धागेनोक्रखभावोपा-
15 दाग निल्येकरूपतायां विरोधात्‌, परिशामिनि नित्य एव
तद्विरोधात्‌ । mete परिणामिनित्यलाभ्बुपगम श्रा्मनो
$पि तदङ्ञोकतेग्य, तच्ापि मरक्तमसुष्ो पभो कखभावपरिहारेण
मोठे तदभोषृखभावस्ौकारात्‌, असुकषादिखभावत्यागेन
श्रनादिखमाशोपरादानाष | fez we परिणामिनिह्मे
%0 gufenftenicts परिषामिनमदाग्डयगन्तषय, अन्यथा
गोषाः । ततश्च ग कमपि शाखपरिकस्मितो मोको
भद तोरम एकननखलादिखदपो HUH: ॥

जेनमतम्‌ | १९९

जथ सौगताः संगिरते । मतु शानक्णपरवारथतिरेके
SU ऽभावात्कस्य सक्तौ ज्ञानादि खभावः प्रसध्यते।
मुक्किञ्चत्मदर्भिनो दूरोक्रिता | यो हि पत्या्मानं खिरा-
feet तस्याह्मनि स्यगणएदगेननिमिन्तखेशो वश्यभावौ,
भरात्मखेहाचचात्मसुखेषु परिदपयकुखेषु च दोषां सिरत शण-
नरोपवति, गुणदर्थो च परिदणन््मेति सुखसाधनान्युपादत्ते।
ततो यावदात्मदशरेनं ताव्संसार एव । तदुक्म्‌ |
यः wma तचाख्ाहमिति शाश्वतः Ge |
केहात्युखेषु दथति aut दोषांलिरस्करते ॥ ९॥
गुणदर््ौ परिद्यकमेति सुखसाधनान्युपादत्ते ।
तेनात्माभिगिवेशो यावन्तावत्छ संसारः ॥ ९॥
श्रा्मनि सति परज्ञा खपरविभागात्परिगरह्देषौ ।
श्रनयोः संप्रतिवद्धाः खवँ दोषाः समायान्ति । र॥
ततो सुक्रिमिष्छता पुत्रकलचादिकं खरूपं वानात्मक-
मनित्यमप्ररचि दुःखमिति भ्रुतमय्या चिन्तामय्या च भावनया
भावयितयम्‌। एवं भावयतस्लचामिखङ्गाभावादभ्यासविगेवा-
दैराग्यसुपजायते | ततः खारवदिन्तरंतानलचफंसारविनिदत्ति-
रूपा मुक्तिरपपदयते । श्रय तङ्गावनाभावे ऽपि कायक्गे्रलचणा-
तपसः सकलकमप्रचयाद्मोक्ो भविवयतौति Bq न, HATS
awe मारकादिकाथसंतापवत्‌ तपसलायोगात्‌। विचिष-
afta च ad, दिविचफलदामान्यारुपपत्तेः। त्च कथं
कायवंतानमाजात्धौयते, अतिप्रसङ्गात्‌ | we तपःकमेशक्ोगां
2

20

१९8 षडदश्रंगसमुशषः सटौकः |

संकरेण चयकरणभोशमिति शला एकरूपादपि तपसखिच-
श्कििकस्य कर्मणः चयः । aad GERM पवासादिना-
aie sae: चयापन्तिः, श्रक्रिसांकार्यान्यथामुपपन्तेः |
em च ।

5 क्मेलयाद्धि ate: स च तपससख कायषतापः।
कर्मंफर्वान्ञारकद्‌ःखमिव कथं तपसब्छात्‌ ॥ १॥ ,
श्रन्यदपि Saed तदिजचयनिमिश्तमिश म खात्‌ |
तच्छक्रिसकरः चयकरौत्यपि वचनमाज्रम्‌ ॥ २॥

तस्माननेराम्यभावनाप्रकवेविगेषा चित्तस्य मिःक्ेणवष्छा ste: ॥

10 ows प्रतिविधौयते। aw चन्तावदुक्ं “ज्ानकषणप्रवाह"”

इत्यादि, तद विचारित विलपितं, ज्ञागच्चणएप्रवाइव्यतिरिकरं सुक्रा-
कणानुखछृतदध्ोपममन्यिनमात्मामनतरेश हतना्ाहताग-
मादिदोषमसक्तः सरणचचहुपपततेख । यत्युनरक्ं “श्रात्मामं यः
wefa” दृत्यादि, तदृकषमेव; fa at भगो दुःखानुषक्
15 ुखसाधनं पशन्नात्मखहा्छांसारिकेषु दुःखानुषक्सुखसाधनेषु
वर्तते ऽपथ्यादौ च, सु्खातुरवत्‌। हिताहितविषेचकखता-
चिकपुखसाधनमङ्गमारिकं परि्यव्यात्मखेशहादाल्यनिकख-
साधने ` सुक्तिमागें प्रवतेते, पथ्यादौ चतुरातुरवत्‌। aaa
“ginfrem” carte, तदणज्चानविलुभ्भिते, सवेधा-
20 नि्यानातमकलादिभावनाया निरविंषयवेन मिथाङूपलासर्वथा
निष्यादिभावणावन्ुतिरेतुलाशुपपक्ेः। न हि कालाणरा-
बथग्वकानुरंधाढ व्यतिरेकेण भादभाण्यपप्चते । तथा धो fe

w

जनमवम्‌ | १९९५

विमङ्दिभिवडः, तदेव तकक्तिकारणपरि्चानासुडानाभि-
खंधिखापारे सति ate शृयेकाधिकरणे स्येव बन्धमोच-
Bret ate प्रसिद्धा । इह वन्यः चणो बैद्धो ऽन्यस्य च AH
क्रिकारणपरि ज्ानमन्यसख चानुष्टानामिसभर्यापार्ेति पेयधि-
कर ण्छात्छवंमयुक्म्‌। किं च। सव बुद्धिमान्‌ gfgua प्वतेमानः
दिंचिदिदमतो मम शाटित्यतुसंधानेन प्रवतेते। इह श
aera मार्गाभ्यासे प्रवर्तमानो ate मम सादित्यनु-
STUNT! WU संतानो वा। न ATAU, तदछेकचणख्यायितया
नि्वंकरपतया चैतावतो वयापाराम्‌ कदुंमखमधंलात्‌ | नापि
संतानः, तस्व संतानिद्यतिरिक्स्य सौगतेरभ्युपगमात्‌ | किं च ।
मिरग्बयविनश्वरले च शंखाराणं मोचाधंः प्रयासो व्यर्थं एव
ख्यात्‌, यतो रागोधुपरमो fe भवन्मते ate उपरम
विनाश्रः, ख च भिरहेतुकतथायन्रसिद्धः । ततसलदधौ ऽनुष्टाना-
दिप्रथाखो निष्फल एव । कि च। तेन मोचाथानुष्टानेन orm
मस रागादिकणख्छ नागरः क्रियते भाविनो वातुत्पादसतदुन्पा-
दक्वा चयः सुतानस्योश्छेदो ऽलु्पादो वा मिराश्रयचित्त-
wget वा । तजाद्योऽनुपपन्नः, ferme निरंतकतया
want watagafafatery | दितौयो ऽयत एवासाधौ-
खाम्‌, इत्प्रादाभावो Wate: ) सो ऽभावरूपलात्कयं कुत-
िदुत्यद्चते, श्रपसिद्धान्तप्सङ्गात्‌ । तच्छक्रः चथो ऽनुपपन्ञः,

तश्नाप्रभावशूपतया Fitna . भवन्मते gate a

factwry | संतानश्ोष्डेदा्यौ ऽसुत्पादा्ौ बा amare

20

१९९ षड्दशंन AAT BETH |

श्णनेम्‌ face, चणोच्छेदानुत्पादवत्‌ | तयोरणभावरूपतया
निरेतकलात्कुतो ऽणत्पत्निः, श्रलुपपत्ेः। किं च । वास्तवस्य
संतानस्यानश्यपगमाक्किं तदुच्छेदादिप्रयासेन। न हि श्त
मारणं कापि दृष्टम्‌ । तन्न संतानोच्छेदलचणा सुक्रिधेटते |

8 श्रथ निराश्रयरूपचिन्तसंतत्युत्पत्तिलचणा सा तकयाससाघेति
Weg व्यायन्‌ । केवलं सा चित्तसंततिः साया निरन्वया
वेति ama me सिद्धसाधमं, तथागत एव चिन्तसंताने
मोचोपपत्तेः। बद्धो हि सुच्यते नाबद्धः । दितोयो ऽनुपपन्ञः,
निरन्वये fe संताने ऽन्यो बध्यते sway quar तथाच
10 age gee प्रटत्तिमे खात्‌, शतना्रादयञ्च दोषाः टिलप्रा
एव धावन्ति । तथा यदुक्तं “araan” रत्यादि, तदणसल्य,
हिसाविरतिशूपत्रतोपदंहकस्य कायज्ञेस्य aaa ऽपि तप-
स्वाविरोधात्‌। ब्ताविरोधौ हि कायक्घेशः कममनिजरारेत्‌-
लात्तपो ऽभिधौयते। न चेवं नारकादिकाधक्घेशस्य तपस्-
16 प्रसङ्गः, तस्य दिसाघ्यावेशप्रधानतया तपस्व विरोधात्‌ । श्रतः
कथं Herat तेन समानता UAT TANITA शर्या |
यदपि ग्रक्तिंकरपके खश्येनेत्यादि wi, magna, विचिच-

, फशदानसमर्थानां कमणां गरकरिसंकरे सति चौएमोहाग्धसमये
ऽयोगिचरमसमये wana खण्पेनैव शक्लध्यानेन तपसा
20 प्र्ययान्युपगमात्‌, HAA: परमसूक्तेचान्ययानुपपत्तेः। स तु
तच्छक्गिसंकरो बङतरकायक्ञेग्रसाध्य दति Greet नेकोप-
वासादिकायु्क्रा्तुषठागप्रथासः, तमनरेण तत्धंकरारुपपततः |

भनमतम्‌ | ree

aa: कथं चिदनवच्छिन्नो श्नानसंतानो नेकविधतपेनुष्टाना-
Wat | तस्य ॒चानन्तचतुषटयलाभखष्टपो ate दति प्रति-
पन्तयम्‌ ॥

wears दिगम्नराः खयुक्रौः स्फोरयन्ति। ननु भवतु
यथो क्रलक्षणो मोच: ; पर स पुरषयेव घटते न वङ्गनायाः।
ante म त्ियो मोचभाजनं भवन्ति, पुरुषेभ्यो Paar,
मपुंसकवत्‌ ॥ श्रोष्यते | hut Geet ad किं चारि-
जाद्यभावेन ९ विशिष्टसामथ्यांसत्ेन २ पुरुषानभिवन्द्यतेन र
सारणा्कटेवेन ४ श्रमहद्धिकलेन ५ माया दिप्रकर्षवत्ेन ¢
aT) aM न तावदाद्यः पचः dew, aa: कि चारिज्रा-
भावः TUG १ मन्दसललतया २ वा। तन्न यदचाद्पचः,
तदा Twente चारि्राभावहेतुलं किं परिभोगमातेण १
परिग्दरूपतया २ वा। यदि परिभोगमात्रेण, तदा परि-
भोगो ऽपि किं वस्परिद्यागासमथेलेन १ संयमोपकारिलेन र
वा। तत्न न तावदाश्चः, यतः प्राणेभ्यो ऽपि नापर भिं,
पराणमणेताः परिजनो दृ ्न्ते। TAS का कथा । श्रय
संथमोपकारिलेन, तरं किं पुरुषाणामपि षंयमोपकारितथा
वसपरिभोगः । श्रयाबला एता बलादपि पुरुपैदपसुष्यन दति
तिना तासां संयमबाधासंभवो न पुननेराणामिति म तेषां
तदुपभोग दूति चेत्‌, तदं न वस्तालारिचाभावः, तदुप-
कारिलान्नङ, , आशारादिवत्‌ । नापि परिगरहरूपतथा, यतो
sang कि मूहाहेतुखेन १ धारणमानेए वा ९ श्रयवा

१९८ बदनश्रंनसमुक्चयः सटौकः |

1

o

er

सशमाषेए द जोवरंसकतिरेतुतेन वा ४। तच que: ate
शररौरमपि get Yad वा। न maze, तद्ानतर
गतलेन दुलंभतरतया विगरेषतसद्धेतुलात्‌ | श्रय मूर्ाया रेतु-
रिति we, तहिं वस्तवन्तरटा पि किं दुखणवेन १ साङ्ग
ता वा ९। न प्रथमत एव परिषारः। यदि दुख्जलेनेति
We, तदा तदपि किं सवेपुरषाणां १ केवांचिदा esa
तावसवेषां ; gaa fe बहवो वङ्धिपरवेश्रादिमिः शरीरमपि
wore: | श्रय केषांचित्‌, तदा awafy केषां चिडुख्लज-
fafa न परिषां ्ररौरवत्‌। श्रय सु्वङ्गवेनेति पथः,
तदं ewer तथाविधगरक्निविकलानां खाथायाधुपटभरकलेन
शरौरवगूषबङ्गवात्किमिति परिहारः। श्रथ धारणमाकेण ;
एवं शति Meare प्रतिमापक्ं साधु दृषा वेनाणविषद्योप-
निपातमध्च श्रौतमिति विभायधर्माथिना साधुधिरसि क्ते
मिते ख्परिग्रहता स्वात्‌ । we यदि हेमा, तदा `
wafer निरन्तर सख्सद्भावात्छपरिग्रहवेन ती चकरादीना-
मपि न मोचः स्यादिति शाभमिश्छतो भवतो मूर्तिः
जाता | श्रय जोवसंसक्तिदेतुवेन, तदि शरीरस्यापि जौव-

, कंसकतिदेतुलात्परिग्दडेतुलमस्त, हमिमष्टकायुत्यादच्य तष

मरतिप्राणिपरतौतवात्‌ | अथाक्ि, परं यतना ae विधौयते,
तेनावभदोष इति चेत्‌, तरिं वस्ने ऽयं न्यायः कि काक्ते-

20 भेदितः, वक्लस्यापि व्रतवेव atanerenfzatay शौव-

संधक्रिनित्रारकात्‌ । तज्ञ वद्लसद्धावेन चारिजावंमवः। जापि

जेनमतम्‌ | १९९

waa, यतः सललमिह ब्रततपोधारणविषयमे पितम्‌ |
तच ताखमण्यं सुदुधैरौशवतौ षु संभवति । wat न चारिषा-
संभवेन तासां हौमलम्‌। नतु भवलविण्ििष्टं चारितं सौ,
परं WHR थथास्याताभिधं तासां न स्यादिति पुर
wat हौगल्मिति चेत्‌, तरं चारित्रपरमप्रकषांभावो ऽपि
wat किं कारणाभावेन १ विरोधसंभवेन वा। न तावदाद्यः
पकः, श्रविशिष्टवारिबाग्धासथयेव तज्िबन्धनलात्‌, we च
स्लष्वनन्तरमेव wafer! नापि fatter, यथाख्यात-
चारि्र्ा्वाग्ु ्ाम्यन्तपरोचतया केनचिद्धिरोधानिषंयादिति
चारित्राभावेन न atut रोमलम्‌ ॥ ९॥ नापि विशिष्टसाम-
alana, यत ददमपि fa सप्तमनरकष्थवौ गमनायोग्यलेन १
वादादिलभिर दितेन २ अ्र्प्रतलेन वा al म तावदा
पचः, यतस्लदभावः किं aaa जनि तासां सुक्तिगा मित्वं
त्ैवोश्यते सामान्येन वा। यद्याद्यपचः, तरिं पुरुषाणामपि
aa जन्मनि सुक्निमामिलं ay सप्तम्थयौगमनयोम्बतव, तत-
सतेषामपि greens: er) श्रव fade, तदायमाश्रयो
भवतः; यथा सर्वोलष्टपदप्ा निः स्ककष्टेनाभ्ववसायेन प्राणते ।

3

10

wired च दे एव पदे सवेदुःखखाने सप्तमौ TATE) सवे - ,

सुखस्थानं weg: ततो यथा wlut सप्तमणमौ गमनमागमे

निषिद्धं तदवमनयोग्यतथाविधसवीषष्टमनोवर्याभावात्‌, एवं 20

मोषो ऽपि तथाविधद्भमनोवो्ामावाशर whet भविति ।
marge) मालि wy सुक्रिकारणं, एुभममोवो्वपरम-

Ree बडद शनसमुधवः सटौकः।

maa, सपतमष्ौगमनकारणाषएभमनोवौयपरमपरकष॑वत्‌ ।
तदेतदुक्तं, बापतेरभावात्‌ | न हि बहिगांिमाचेण हेत्‌-
गमकः सयात्‌, किं वन्यया, अन्यथा तत्युबलादेरपि गमक-
aay: | श्रनत्व्यािखच प्रतिबन्धबलेनेव सिध्यति, म चाच प्रति-

5 बन्धो विद्यते । ततः संदिग्धविपकथाटृत्तिकमिदं साधनं चरम-
शरौरिभिनििन्तयमिचारं wi तेषां हि सप्तमप्रथयौगमन-
हतुमनोवौयप्रकर्षाभावे ऽपि सुक्गिरेतुमनोवौ यंपरकरषसद्वावात्‌।
तथा warty यभिचारः। तेषां हि ena गमनडेतुमनो-
वोयप्रकषेसद्वामे ऽपि न सुक्रिगमनहेतुएटभमनोवौर्यप्करषसद्भाव
10 दति। तथा न हि येषामधोगमनश्रकरिः स्तोका तेषामूरध्वगतावपि
शक्तिः सोकेव, भुजपरिसर्पादिमिव्येभिचारात्‌। तथादि। ga
परिसर्पा aut दितौयामेव एवौ गच्छन्ति, न ततो ऽधः, परठिण-
लतौयां यावत्‌, चतुर्थौ waar, पचचमोमुरगाः। श्रथ च सवे
ऽपुषवसुत्कषेतः सरार चावदगष्छन्ति, wit न सप्तमश्थो-
15 गमनायोग्यवेन विशिष्टसामथ्यांस्लम्‌ ॥ नापि वादादिलयि-
Ciera, मूककेवलिभिगेभिदारात्‌। तथाल्यश्रतलेनेति पच-
aia एव, बु्यवाघ्यासुमितविशिष्टसामथयमाषतुषादिभि-
रनेकान्तिकन्नात्‌ । तज्ञ विशिष्टसामर््यासचं aut घटते nen
नापि पुरुषामभिवन््यवेन स्तौणां Wad, , यतसलदपि किं
20 सामान्येन १ गणधिकपुरुषापेचया २ वा । ae ऽसिद्धः,
तौधकरजनन्यादयो हि शकरेरपि पूष्यन्ते किमङ्ग Teyes: |
ितोयशचेत्‌, तदा गधरा aft तौधकरोनाभिवन्यम दति

जैनमतम्‌ | २०९

सेषामपि हौनलाकोो म स्यात्‌| तथा ewe स्ख
तौैकरवेन्यवास्वाकगेतवेभम संयतोमामपि तीर्थैकरवन्डना-
श्युपगमात्कथं Met हौगलम्‌ ॥ र ॥ श्रथ स्मारणा्यकटेलेनेति
पचः, तदाचा्याणामेव gfe: स्यान्न शिव्याणा, तेषां सआरण-
waaay ॥४॥ अथामहद्धिकमनेनि wa: | सो ऽपिन दकः,
wat दरिद्राणामपि बेषांचिनमुक्तिः शरूयते केषां चिम
काणमपि चक्रव््यांदौमां तदभावः॥ ५॥ श्रय मायादिप्रकषे-
कलेनेति । तदपि न युक्त, नारददृढमरहारिभियेभिवारात्‌ |
तन्न Wad कथमपि सलौ जाघटीतीति हौनलादित्यसिद्धो

on

हेतुः ॥६॥ ततस्ाविभागेन न पुरुषाणामपि निर्वाणं प्रतिपन्- 10

ग्यम्‌। प्रयोगञ्चाच | श्रस्ति स्तण मुक्तिः, भ्रविकलकारणएवत्वात्‌,
पुंवत्‌ । तत्कारणानि सन्यग्दशेनादौनि Maly संपूणान्द पलभ्यनते |
ततो waa स्लौणां ate इति fed steam ॥ एतेन

` श्ञामिनो wai@tle watt: परमं पदम्‌ |

गल्ला गच्छन्ति भूयो ऽपि भवं तौधेनिकारतः॥ इति 15

परपरिकख्यितं पराहतम्‌ ॥

रुतानि नव त्वानि यः अइ खिराशयः।
सम्यक्कक्षानयेगेन तस्य चारियेोग्यता ॥ ५३॥

एतानयतनरो दितानि -मवंसयानि तत्तानि यः faint

ग. पुषः mein चलचित्तः अ्द्धागख ज्ञानपूवंकलाश्णानौते 20

BSA च । ` ऋेपरौतयेन सुते । एतावता जानन्नणशद्धाभो
26.

२०२ बडदश्ंनसमुश्चयः सटौकः |

मिश्यादृगेबेति उचितम्‌ । aia ओगन्धहकिना महातकं
"दादशराङ्गमपि चरतं fagive मिया” दति। तद्य ag-
धान्य TAMA सम्यण्द्‌ श्ेनश्नानसद्धावेन चारिजश्य
UTA ETE दे शरखवंमेदसख योग्यता भवति ।
9 श्रच MMI प्राधान्येन पून्यलाश्माश्निपातः। अनेन
सम्यङ्गक्चानषद्धाव एव चारितं भवति नान्ययेत्यावेदितं इष्टम्‌ ॥

तथाभव्यत्वपाकेन यस्येतन्नितयं भवेत्‌ |
सम्यग्धानक्रियायेगाज्नायते मोष्ठभाजनम्‌ ॥ ५४ ॥

जोवा देधा, भयाभयमेदात्‌ । saat सन्यक्वा्भावः,

10 भव्यानामपि भव्यतलपाकमन्तरेण तदभाव एव, तथाभवयलपाके
तु तद्वाव । ततो swaae: | भविष्यति विवकितपयि-
णेति भयः। तद्भावो waa नाम सिद्धिगमनयोग्यलं, जौवा-
नामनादिपारिशमिको भावः। एवं सामान्यतो भव्यतवममि-
धायाथ तदेव प्रतिविशिष्टमभिधातुमाह । तथा तेनाजियत-
15 प्रकारेण भव्यलं AMIGA | श्रयं भावः । ` भव्यवभेव @e-
कालेचावा दिद्रवयलचणएसमयौमेदेन मानाजोवेषु भिद्यमानं
सप्तथाभव्यवसुच्यते | अन्यथा तु वं; प्रकारैरेकाकारार्था
योग्यतां vet भव्यजो वानां greta warrants भवेत्‌ |
तचाभव्यतद्य यः पाकः पलदानाभिसुख्ं, तेन॒ तथा-
20 भव्यलपाक्ेन | य कलापि शागरोपमकोटाको खन्यमरानोत-
स्ेकमेद्ितिकख भय । एतन्तितयं ज्ञान शनरारिजवय

जैनमतम्‌ | २,३

मवेत्‌ । य्षदोनिद्याभिसंबन्धात्‌, स भयः । सत्यकुसंमौचौने
ये श्वानक्गिये ज्ञानचारि जे, तयोधौगाङंयोगाको चछ दियोग-
स्यानन्त न्नानद्‌ भ्ेनसन्यक्गसुखवौ यंपञ्चकात्मकखख भाजनं खानं
जायते | एतेन केवलाभ्यां ज्ञानकरियाभ्यां न मोचः किं sat
सयुक्तभ्यां ताभ्यामिति ज्ञापितं भवति। श्रव श्नानगहरोन 5
सदौ सहचरलेन दगनमपि ग्राह्यम्‌ । यदुवाच वाचकमुख्यः
५ “सम्यग्जञानदगेनचारि्ाणि ata: दति ॥

भ्रत्य दिप्रमाएविग्रेषलच्णएमच गन्धकारः खयमेव वच्यति |
तश्च विशेषणं सामान्यलणा विनाभावि सामान्यलक्षणं च
विग्रेषलक्णाविनाभावि, सामान्यविगरेषलच्षणयोरन्योन्धापरि- 10
हारेण शितलात्‌ । तेन प्रमाणएलकचणखादौ प्रमाणएषामान्य-
लक्षणं aay awe । श्रतो ऽजापि स प्रथमं तदभिधीयते |
खपरव्यवमायि ज्ञानं प्रमाणमिति प्रकर्षण संश्या्यभावखभा-
‘aq मोयते परिखिद्यते ag येन ama) खमात्मा
ज्ञानस्य खरूपं परः ख्मादन्यो ऽयं षति यावत्‌ तौ विगवेण 15
यथावश्ितद्लरूपेणवस्य ति नि्िनोतीष्येवं शैलं यन्तत्खपर-
व्यवम्ायि saa) प्राधान्येन विशेषो ह्यते नेनेति
न्ञानम्‌। wT ज्ञानमिति विगरेषणमन्चानरूपसय यवहारमार्गा-
नवतारिएः खम्प्राचगो चरस्य खसमयप्रसिद्धस्य दशमस्य afe-
कषारेश्ारेतन नेयायिकादिकर्पितख प्रामाण्ठपराकरणं
ज्ञानस्यापि च प्रत्यषरूपसय श्राकयेनिविंकरपतया प्रामाण्छेन
afare संशय विपयेयागध्यवसायानां -च प्रमाणलग्यवच्छेदार्ध

a

0

Rog षटदश्रंमसमु्यः सटौकः |

वसायोति। पारमाधिकपदाथसार्थापलापिज्चानादेतादिवा- `
दिमतमपाकतुं परेति। नित्यपरोकषवुद्धिवादिनां मौमांसका-
मामेकात्मसमवा चिन्ञानान्तर पर्यचन्नानवादिनां वशेषिकयौगा-
भामचेतनन्ानवादिनां कापिलानां च कदाग्रहमिग्रहाय खेति |
5 खमयं तु लचणवाक्धंपरपरिकर्ितस्याथौ पलसिहेलादेः
प्रमाणएतललणतप्रतिचेपा्म्‌ । श्र Va ग्रुणयोग्यः फते
ऽथः ex दत्यस्यापि समासश्याश्रयणाद्चवहारिजनापेचया |
यस्य यथा चच श्ञानस्याविख्वादः, तस्य तथा तच प्रामाष्छ-
भित्यभिदितं भवति । तेन संश्यादेरपि ध्मिमा्रापे्या
10 न प्रामाण्छव्याइतिः ॥
श्रथ विग्रेषलच्तणामिधिया प्रथमं तावक्रमाणद्य संख्यां
विषयं are!

प्रत्यक्ष च Te च दे प्रमाणे तथा AA |
अनन्तधम॑कं वसतु प्रमाणविषयस्विह ॥ ५५॥

15 श्रसमिद्ियं प्रति गतमिद्धियाधौनतया agg,
ameefafa तत्पुरुषः । ददं ुत्पन्तिनिमिन्लमेव ।
्रहत्तिनिमिन्नं तु खष्टवम्‌ । तेगामिद्धियादिप्र्लग्रष्टवाश्यं
सिद्धम्‌ । wat Met वान sea: लोवमाजिद्यषेदिय-
निरपेखमनिदधिथादिप्तयकषोत्पसेः । तभ त्पुरवाश्यणाद-

20 wet बोधः | प्रत्या बुह्धिरिल्यादौ eget ऽपि चिद,
अखाशं -परमवयापारनिरपेशं मगोग्यापारेशाषाचाद थंपरि-

dA
जेगमतम्‌ | २०१

च्छेदकम्‌ । परो्मिति परण्न्दसमाना्थेन परस्‌-गष्देन
खिद्धम्‌ । weet इयोरपि तुद्कचतां लचयतः । तेगातु-
मानादेः Wwe प्र्यचपूव॑कलेन प्ट तेयत्के्ित्रत्यचं व्येष्ट-
ममौष्टमेतन्न श्रेष्ठमिति ष्ूदितम्‌ । इयोरपि aay, प्रति-
विशरेषाभावात्‌ । “पश्च ग्गो धावति"द्यादौ प्रह्यच्चस्यापि
पेचपूवकस्य wea: परो च्छ श्यष्ठताप्रसङ्गात्‌ | प्रत्यचप्रवक-
मेव च परोकषमुपजायत इति नायं सवमैकान्तः, श्रन्यथानुपपन्न-
तावधारितोच्छरासनिःशासादिजो वलिङ्गबद्धावासद्वावाग्वां जोव-
साच्तात्का रिप्र्यलकणे ऽपि जोव्णृतप्रतौ तिदश्रेनात्‌, श्रन्यथा
लोकव्यवहाराभावप्रसक्गात्‌ । तथाग्न्द्‌ः प्ागुक्नवतच््ाद्यपेक्चया
समुचये, वाक्यस्य सावधारणलात्‌ । इ एव प्रव्यदपरोच-
प्रमाणे मते संमते। यदपि परेरक्ं॒प्रमाणसंस्यान्तर
waste, त्रापि यत्पर्यालो मानमुपमानार्थापश्यादिवस्म-
. माएतामात्मसाचात्करोति, तदनथोरेव प्रत्य्षपरोचयोरण्त-
भावनौयम्‌ । य्पुनविंचायंमाणं मोमांखकपरिकस्पिताभाव-
वत्मामा्छमेव नाख्न्दति, a तेन बदभतेमाभर्तेम वा
प्रयोजनम्‌ । श्रवस्लादित्यपकणंनोयम्‌ | तथाहि । wear

—
on

मानागमोपमामा्थापत्यभासंभवेतिद्धप्रातिभयुत्वतुपलब्यादीनि ,

प्रमाणानि यानि परे प्रोष, तज्ातुमामागमौ परोचपकाराभेव

विश्चातश्यौ । उपमानं तु नैयायिकमते । कसिप्रेयः nyu 20

परषर्याचक्र “aqua” cf स गवयग्रब्दवाश्यमर्थमजाभानः
कंचम॒वनेशर पुरषमप्राशोत्‌ “कोद्गवयः' एति। स प्राह

२०६ बरद शगसमु्चयः ata: |

“याद्‌ गौसतादृगवयः” इति । ततस्य पुरुषस्याप्तातिरदेश्-
वाक्धाथेस्ररणसहकारि गोसदृश्रगवय पिष्डश्चानं “श्रयं ख गवय-
शब्दवाश्यो ऽः, इति प्रतिपत्ति फलषूपासुत्यादयप्रमाणए-
fafa मौमांसकमते तु येन प्रतिपन्ना गौरुपलभो न गवयो
5 न चातिदेश्वाक्यं “गौरिव गवयः दूति श्रत, तस्यं विकटा-
eat पयेटतो गवयद्ने प्रथमे समुत्पन्ने बति यत्परो गवि
सादृ ष्ज्ञानसु खष्नति “ata सदृशः स गौः" दृति “qe
गोरनेन ag” इति वा, तदुपमानम्‌ । तस्ा्ल्छयते
menage विगरेषितं परमेयसुपमान्य सादृश्यं वा तदन्वित-
10 भिति वचनादिति। एतच परोकषमेदे प्त्यभिन्नायामन्त-
भव्यम्‌ । अर्थापत्तिरपि
पमाणषद्धविन्नातो यायो नन्यथा भवन्‌ |
wee कल्ययेदन्यं सार्थापत्तिश्दाइता ॥
इग्येवं लक्षणातुमानान्त्गतेव, शरां पतयुत्थापकसयार्थसयान्यया-
"5 नुपपत्तिनि्येनेवादृष्टाचंपरिकस्पनात्‌, भरन्यथातुपपन्तिमिचय-
VAM | श्रभावास्यं तु प्रमाणं प्रमाण्पञ्चकाभावः १
तदन्यश्चान R KAT वा ज्ञानविनिसुक्तः २ इति बिधाभि-
धोयते । ` तभाद्यपचसासंभव एव प्रस दृष्या प्रमाणपश्च-
काभावस्य ॒तुच्छलेनावस्तुवात्‌, श्रभादश्ानजमकलाथोगात्‌ |
20 दवितौयपचे तु पथैदाखटत्या यत्तन्यज्ानं anaeaa,
meraaa चटा दिविविक्ष्य तलादेयंहणात्‌ । कशचित्त तदषटं ,,
शतखमिति nefits; यो stray भवति नासौ

~

जैनमतम्‌ | २०७

धूमवानिति तकेण, नाज धूमो नग्नेरिल्यसुमानेन, गे गगौ
नारोल्यागमेन वाभावप्रतोतेः काभावः प्रमाणं प्रवर्तताम्‌ |
STATS पुमरसंभव एव । श्रात्मनो ज्ञानाभावे कथं वस्व
भावबेदकलं, वेदनस्य श्ञानधमेलात्‌, श्रभाववेदकले वा ज्ञान-
विनिभुक्रलस्याभावात्‌ | तन्ञाभावः प्रमाणान्तरम्‌ । संभवो ऽपि
समुदायेन समुदायिनो ऽवगम दल्यवंलञणः संभवति खार्या
द्रोए इत्यादिको नानुमानात्पृथक्‌ । तथाहि । खारौ द्रोण
वतौ, खारौलात्पुतर।पलसखारौवत्‌ | रेतिद्य afafeenanai
प्वादपारपयंम्‌। एवमूचटेद्धा यथा “ey वटे aw: प्रति-
वसति" इति। तदप्रमाण, श्रनिदिंषटवक्ुकलेन सां प्रयिकलात्‌।
शराप्तपरवक्रुकलनिश्चये त्वागम fai यदपि प्रतिभमच-
लिङ्ग्ब्दव्या पारानपेचमकस्मादेव “ay मे मरोपतिप्रसादो
भविता” इत्याकार खष्टतथा वेद्नमुदयते, तदण्निद्धियनि-
बन्धनतया मानसमिति -प्र्यचकुचिनिकि्रमेव | यत्पुनः प्रिया-
पियप्रा्निमश्डतिफलेन साधं गहोतान्यथानुपपत्तिकात्मनः परसा-
दोदेगारेशि्गादुरेति, तत्िपौ लिक्रापरलोरूपेणोत्यज्ञानवद-
सपष्टमतुमानमेव | एवं युष्छनुपलमभोरादिग्रन्दादिशिष्टोप-
सथिजनकस्य बोधाबोधरूपविगेषत्यागेम सामान्यतो fated
साकिणो gfe: प्रमाणे Fafa खूतमि्युक्य प्रमाणसान्येषां
च केषां चिष्रमाणएन्तरत्ेम परपरिकस्पितानां यथालचणं
प्र्यच्परोचयोरन्तभोवो निराकरणं च विधेयम्‌ । तदेवं न
मर्दपरो्लचणदे वियाति शक्तोऽपि कत चमः ॥ ,

15

1
.

20

eee घटद्रनसमुखयः ary: |

. We तथोलं्षणा्यभिधौयते । खपरयवसायि we शष्ट
मत्यम्‌ । तद्धप्रकार, सा्वहारिकं पारमार्थिकं च ¦ ay
wees बायन्िया दिसामचौसापेवादपारमा्िंकम-
सदादिमतयक्तम्‌ | पारमार्थिक ना्मसंनिधिमाजापेदमवध्यादि-

® wae! सांयवहारिकं देधा, चकरादौद्धियनिमित्तं मनो-
निमित्तं च । तद्विविधमपि चतुधा, श्रवयेहावायधारशा-
भेदात्‌ । तच विषयविषयिसक्निपातानन्तरससुद्भतस त्तामाच-.
गो चरदश्ेनाव्लातमा्मवान्तरसामान्याकारविशिष्टवसतयहणमव-
Uv) werd: | विषयो द्रयप्यायातमको sar, विषयौ
ONgUie, तथोः समौचोनो भाग्याद्जनकलेनानुकरलो
निपातो योग्यदेशाद्यवस्यानं, तस्मादनन्तरं समुदूतसुत्यक्
wea sie निराकारो बोधसस्माव्नातमादं
सत्तासामान्यावान्तरेमेनुखवादिभिर्विंेे विंभिष्टख वस्तुनो
BRUT जान तद्‌ वग्हः। पुनरवग्टहोतविषयस््यानन्तरं तदवि-
1; गरषाकाङकणमोहा । तदनन्तरं तरौ हितविगरेषनिएंयोऽवायः ।
अवेतविषथ्तिहेदलदनन्तरं धारणा । ` भ्रम च aie
प्रमारतोत्तरसख्य च फशतेयेकखापि मतिश्चागख चातुर्विध्यं
. कथंचित्‌ प्रमाणफलमेदथोपपन्नः | तथा. यद्यपि क्रमभाविनाम-
वददादौनां हेतुफशतया व्यवश्ितानां पर्यायाधङ्धिदः, तथा-
20 Gaara genet ene कथचिद विशद्ध,
अन्यथा इेतुफशभावाभवप्रसक्िमवेदिति प्रदेयम्‌ । धारणा-
went च मतिरविमवादखतिफलख्य डेतुलाप्रमाण, छतिरपि

जेगमतम्‌ | २०९

तेचान्धतप्र्यवमेखभावसंन्नाफशननकलात्‌। संज्नापि* तथा-
भततकंखमभावचिन्ता, फलजमकलात्‌ । चिन्ताणनुमानशचणा,
श्रभिनिबोधफशजनकलात्‌। सोऽपि हानादिबुद्धिजनकलात्‌ |
तदुक्तम्‌ | मतिः ofa: संज्ञा चिन्नाभिनिबोध दत्यन॑योन्तरम्‌ |
श्रगथोन्तरमिति कथंचिदेकविषयं प्राकूशब्दयोजनाकमतिन्नान-
मेत्‌ । गेषमनेकम्रभेदं शब्दयोजनादु पजायमानमविश्रदं we
श्रुतमिति केचित्‌ । सैदधान्तिकास्लवगरेहावायधारण्रभेद-
“Sara मतेर्वादकाः पर्यांयश्ब्दा मतिः सतिः संज्ञा चिन्ता-
भिनिबोध इत्येते weer दति प्रतिपन्नाः। सृतिशुन्नाचिन्ता-
दौनांच कथं दिद्रहौतयाहितेऽयविसंवाद कलाद नुमानवतमाण-
arava, अन्यथा याशि्ाहकम्रमाणेन गटहोतविषयलेनालु-
मागखाप्रमाणताप्रसक्तः । TI च यच्छब्दसंयोजनाप्माक्‌ सृतधा-
दिकमवि्वादि यवहार निवै्तनचमं वतेते तन्तिः, शब्द
संयोजनातादुैतं तु खव शतमिति विभागः। सतिरं्नादौनां
च सारणतर्कानुमानरूपाणं परोल्षमेदानामपि यदि ₹ saa
धिकारे भणनं तन्तिशरुतविभागश्चानाय परसङ्गेनेति विश्वम्‌ ॥

wy wie | श्रविश्ब्दमविसवादि sry परोक्षम्‌ |
खरणपरद्यभिन्ञानतकातुमानागममेदतसतत्यच्चधा | संखार-
wimps तदिल्याकार बेदनं सरणं, यथा
तन्तौचकरबिम्बमिति ॥ १ ॥ श्रतुभवस्मरणकारणएकं सकलं
mafia, तदेवेदं तद्दश तदिलक्णं तत्मतियोगौत्यारि,
यथा सष एवायं देवटन्तः,. गोखद्‌ शो गवयः, गो विखच्णो

27

—_

0

~

5

20

are षडदश्रनसमु चयः SST: |

afer. TANT हखमणौयो मरोषो दवीयो वा
ged abt वहिः शरभौदं चन्दनमित्यादि। भअरवादि-
शब्दा एव वद्धिरतुमौचते ख एवामेनाण्ेः ae cafe
सरणसरिषानुमानागमादिजन्यं च संकश्गसुदाहर्यम्‌ ॥ २ ॥
5 उपशन्भानुपश्ममषठभवं तिकालकङितसाध्यषाधनस्वन्धाघ्ा-
छम्भगमिदमसिन्‌ सत्येव भवतौत्याचाकारं स्वेदनं ag:
यथाग्नौ aaa धूमो भवति तदभावे न भवत्येवेति ॥ ॥
अनुमानं दविधा, GA परार्थं च। हेतुरहणसमन्धसरणरेतुकं
साध्यविन्नानं era) नि्ितान्यधानुपपश्येकलणो हेतुः |
10 इष्टमबाधितमसिद्धं साध्यं ; साध्यविशिष्टः प्रषिद्धो wat qa: |
Walaa परार्थमनुमानसुपकचारात्‌। ATG
युत्पाद्यितु दृष्टान्तोपनयनिगमनान्दपि प्रयोव्यानि। दृष्टान्नो
दधा, श्रषवयद्यतिरेकभेदात्‌। साधनबन्तायां aay ere.
खत्ता wend, खोऽयदृष्टामः। खाध्यामावेन साधनाभावो
15 अभ कथ्यते, ब॒ अतिरोकदृष्टान्तः। Rater उपनयः |
प्रनिश्नायाखृपसंहारो निगमनम्‌ । एते Tez: पञ्चावयवाः
ae इृत्यादि। भ्रषोदाइरणम्‌ । परिणामो शब्दः
हतकलात्‌ । यः हतकः स॒परिणमौ इष्टः, चथा घटः |
` हइतकषायम्‌ | तद्मात्परिणामौ सन्‌ शतको दृष्टः । ag
20 न्‌.प्रिष्ठामौ स न कृतको दृष्टः, यथा amram: |
हतकच्चायम्‌ । . तस्मात्यरिशामौ ome’ इत्यादि । गन
निञितरानयघ्रानुपपत्तिरेवेकं हेतोरुणमभ्यधाचि किं न

जैनमतम्‌ | २११

पकचधमेला दिचैरूपमिति चेत्‌ eat) पचधमलादौ tea
waft त्पुचलादेरंतो गैमकलादेनात्‌, watt च Fea
हेतोर्गमकलद्रेनात्‌ | तथाहि । जलषन्रान्नभखण्रः, शतिको-
दयाच्छकटोदयः, एुभ्यितेकशततः एुष्यिताः ‘ieee,
ध्शराङोदयास्सुद्रटद्धिः, सधौदयात्पद्माकरबोधः, ठकाच्छाया
चेते पच्धमेतापिरदेऽपि ख्वणनेरलमोयनत । कालादिकसज
+ धर्मो समच्टेवेति चेत्‌ । म्‌, श्रतिपरसङ्गात्‌ । एवं हि meer
नित्यले ध्ये ` काककाष््यादेरपि गमकलप्रबकेः, लोकारे-
Sfawey करूपयितुं wma, अ्रनित्यः अब्दः ्रावणलात्‌
मह्वातावमेवंविधसरान्यथानुपपत्ते, wa नित्यमनित्यं वा
सत्वादिल्यादिषु शपे षल्लस्याभविऽपि गमकलदशेनाचेति॥४॥
ANITA AAU: | उपचारादा प्रवचनं च, यथा-
स्यच भिधिः, सन्ति मेर्वादयः। श्रमिधेयं ag anata
` चयो लानौते यथाश्चानं शामिधत्ते, स sat जनकतौ्-
करादि: ॥५॥ इत्यक परोक्षम्‌ ।
तेन सुख्यसंयवहारे ए संवा दिविश्दमतम्‌ |
श्ानमध्य्मन्यद्धि परोखमिति dae इति ntl
यद्ययेवाविष्वादि प्रमाणं तत्तथा मतम्‌ |
विषवाच्प्रमाणं च तदध्यशपरोशयोः ॥२॥

तत एकस्येव शान थचाविरंवादः, AT प्रमाणता, TATT 20

च तदाभाखता, चया तिभिरा्नुपषुतं ज्ञानं चष्रादाववि-
खंवादकलाक्षमाणं, Test ¶ तदेष विषवादकलादप्रमाशम्‌।

RRR षडदश्ंनसमुशयः सटीक |

प्माणेतरव्यवश्थायाः संवाद विषवादलक्षणलादिं ति fanaa
“र्यं WE च दे एव प्रमाणे” । श्रच च मतिश्रुतावधि-
मनःपर्यायन्नामानां मध्ये aad परमा्तः we प्रमाणं,
श्रवधिमनपर्यायकेवलानि तु प्रत्य प्रमाणमिति ॥
श्रयोन्तरार्धं वास्थायते | “श्रनन्तधर्मकं व्ह”. carte |
दृद प्रमाणधिकारे प्राणश प्रत्यस्य tee च fara
We Tae ag । श्रनन्ताखिकालविषथलादपरि-
भिता wat खभावाः सहभाविनः क्रमभाविनश्च avatar
यसिंखदनन्तध्ममेव । साथे कप्रत्यये ऽगन्तधमेकमनेकान्ता-
10 त्मकमित्ययेः । अनेके sm Gut धर्मां वात्मा Ges यस्य,
तदनेकान्तात्मकभिति Maw: | ay सचेतनाचेतनं शव द्रयम्‌।
श्रजनम्तधर्मकं वसिति पः । प्रमाएविषय इत्यनेन प्रमेय-
लादिति केवलव्यतिरेकौ हेतुः सचितः, श्रन्यथानुपपन्येकणक्-
wagitoraiga wee fager दृष्टान्तादिभिनं
15 प्रयोजनम्‌ । यदनन्तधर्मत्पिकं म भवति amaaafa न
भवति, चधा ्ोमक्स॒मभिति केवलो यतिरेकः, साधदष्टा-
न्तानां पचष्ुधिनिचिपतलेनान्वयायोगादिति । we च Fate
चिद्धविर्दधानेकान्तिकादिदोषाणां सरवंथानवकाश्र एव, प्रत्यका-
दिना प्रमारेनानलधर्मा्मकरेव सकणस्य प्रतीतेः । नशु
20 कथजेकञ्छिन्‌ व्डन्यनमधमाः प्रतौ धमत इति चेत्‌ । उच्यते |
ममाणुपरमेयरूपद्य THT व्रमाक्रमभादनमधरमाकानदोकरू-
we set यथेव शपरद्रथाधपेखया we wage

o

जेनमतम्‌ | २१

प्रतौ तिर्जायमानाक्ि, तयैव वयमेते सौव्ंधटदृष्टाकीन शवि-
at दशरेयामः। विवकितो हि az: खद्रयचेषकाखभापैवि-
दयते, परद्र यकेकालभवख न विदयते । तथाहि । घटो यदा
खचनेयलप्रमेयला fea awe, तदा तस्य ees: खपर्थाया
एव सन्ति, न तु केचन परपर्यायाः | ade aga: स्लादी-
ania सजातोयलादिजातौयसेवाभावान्न git ऽपि
arate: । दरथयतस्त॒ यदा पौद़रलिको घटो विवच्छते, तदा ष
पौडलिकद्रयवेनासि, धर्माकाशादिद्र्वैस्त नासि। श्रव
पौदलिकलं quate: । धर्मा दिण्यो ऽनन्तेभ्यो याटत्तवेन
परपयाया श्ननन्ताः, जौवद्रथाणामनन्तलात्‌ । पौड्लिको
ऽपि ब धटः पाथिवलेनास्ि न पुनराणादिवैः। sw पार्थिं-
वलं खपर्यायः, श्रायादिद्रयेभ्वस्त apt याडत्तिः, ततः
परपथांथा ween: | एवमये ऽपि खपरपर्याययक्निर्वीदितयं ।
पाथिवो ऽपि स धातुूपतथास्ि न पुगरलादिभिः । धात्‌-
eit ऽपि ख खौवणेवेनाि न पुना राजतलादिभिः। सौवर्णे
ऽपि स घटितसुवर्णात्मकलेनासि न लघटितस्ुवणात्मकलादिना |
धटितद्ुव्णंत्मापि देवदत्तघरितवेनासि न तु धन्नदत्तादि-

10

15

घटितलादिना । चटितो ऽपि शएुवु्रा्ाकारेणसि न .

एुनसुङटादिवेन । एथुबुभरोदरा्चाकारेनासि areata |
दृक्नाकारेणासि ग॒ पुनरन्यधटाघ्ाकारेण ' साकारो ऽपि
खदशिकररणि ग तु परदशिकैः। एवमनया fem परेणापि
ख थे येन प्थायेण fat ष तद्य पर्यायः, तदन्ये तु

20

२९४ बददग्ंनसमु्यः सटौकः।

परप्यांया”। तदेवं द्रव्यतः शोकाः खपर्यायाः, walang
वाटतिरूपा श्रभन्ता, wrt TAA याट्त्तिलात्‌॥ Vary
a जि्लोकौवर्तितलवेम विवक्ितो न gat ऽपि व्यावर्तते । ततः
खपर्यायो ऽति ग परपर्यांयः । चिलोकौवल्येपि स ति्थग्‌-
£ शोकवतेलेनासि न पुगर्वाधोशोकवतिंलेन । ति्वग्‌खोकव-
त्ैपि स जमदौपवर्तिलेनाक्ति ग पुगरपरदौपादिवर्तितया १
खो ऽपि भरतवर्तिलेनाख्ि न पुनर्विदेहवर्तिलादिभा । भरते
$पि ख पाटशिपुषवर्तिलेनासि न पुनरन्यखानोयवेन । पाट-
fags ऽपि देवदश्तग्श्वर्तिवेनासि भ पुनरपरया। ze ऽपि
10 गङैकदे श््तयास्ति म पुनरन्यदे ग्रादितया | weary ऽपि
शयेव्वाका शप्र गेष्वसि तत्डिततथा सि न पुमरन्यप्रे शखतया |
एवं चयासभवमपरप्रकारेशापि वाच्यम्‌ | तदेवं Sua: खपर्थायाः
शोकाः परपवांयास्वसस्येयाः, शोकस्यासस्येयप्रे रवेन | श्रथवा
मलुग्यशोकश्ितसख्य wee तदपरख्वानख्ितद्रयेभ्यो ऽगन्तेभ्यो
15 श्याटलेनानन्ताः wate: । एवं देवदसग्छहादिवर्तिगो
ऽपि। ततः परपथाया ्रगन्ताः॥ Aree नित्यतया स द्रयेणा-
वतेत वतेते वर्तिते ततो न ङ्ुतोऽपि erat | ख चेदयगौ-
,भलेन विव्धमाणशदरूपलेनाकि न लतौतानागतादिथुगवतिंलेन।
afar युगे ऽपि ख एेवमसछवषेतवाशि न पुगरतौतारिवषला-
दिभा। ेषमच्छोः ऽपि च वादभिकतया सि न TAT ey
20 तचा । -तचापि भवतेन विदयते. न aM पुराणलेन । तभायद्यत-
मलना लति म पुभरगद्यतनलेन । तथापि वतैमागवणतयाङि 9

जेनमतम्‌ | २९५

पुभरन्यद्चएतया। एवं कातो ऽसंस्येधाः खपर्याया एकस्य TAR,
श्रसंख्यकाश्चस्यितिकलात्‌ | अ्रनन्तकाचवतिंलविषलायां तु ते
ऽनन्ता afd वाश्याः | परपर्यायास्हु विवकितकाशादन्यकालवतिं-
Ze Wat वयाटृन्तलेनानन्ता एव ॥ भावतः पुनः । ख
पोतवरंनास्ि न पुनर्मीलादिवरैः। पौतो ऽपि खो ऽपरपौत-
द्रवयापेचयैकुएपौतः। स एव च तदपरापेचया faguaia: |
स॒ एव च तदन्यापेचया जिधणएपौतः। एवं तावद्वयं चाव-
mata पौतद्रयद्यापेक्चयानन्तणएपोतः। तथा ख एवापरा-
पेचयेकणरौनः, तदन्यापेचया दिगुणरौन इत्यादि तावक
यावत्कख्या्यपेचयानन्तगुएदोनपौतलो ऽपि स भवति । तदेवं
Dasara: खपर्याया लमाः। पौतवणंवत्तरतमयोगेनानन्त-
भेदेभ्यो गोलादिव्ेग्यो याटरन्तिरूपा; wat श्रय-
मन्ताः। एवं रतो sft खमधुरा दिरबापेचया पौतलवतखञ-
पर्वाया saat ज्ञातव्याः, नोखादिलवत्‌ चारादिपररषाप्रेचया
Wate श्रयमन्ता WHAT: | एवं छरभिगन्धेनापि शपर-
पर्थाया RAM TATA: | एवं एरशषुखदु र ग्ोतोष्य-
चिग्धरूषसयगरोष्टकापेदथापि. तरतमयोगेन | rane:

खपरपरथावा warmer, यत एकशिश्नणनकादेपरके खनये,

इष्टावपि aut: aren दति शिद्धाके प्रोषानम्‌ । तेनाषापि
wen ऽष्टानामभिधानम्‌ । अथवा सुवण ऽयना्तकाेल
पञ्चापि वर्णां दावंपि vat षडपि रसा अर्टावपि खाच
खतं ऽपि तरतमयोगेलानन्श्रो wafer | तत्तद परापरव्णादिश्यो

a

15

२१६ बडदग्रनसमुश्वयः सटीक |

on

10

15

20

arefag भवति । actenfa खपरधमां sam श्रव-
बोध्याः । शब्दश्च धटस्य नानादे शापेखया घटाद्यमेकश्रब्द-
वा्यतेनानेके qual घटा दितत्तच्छब्दानमिषेयेश्यौ ऽपर-
TAR Meta weal: श्रथवा त्च घटस्य a
ये खपरधमां उक्ता वच्छन्ते च तेषां eae वाचका. चावन्तो
ध्वनयस्तावन्तः। षंस्यातञ्च॒ घटस्य तत्तदपरापरद्रयापेचख
mama दितौयतं ठतौयलं यावदनन्ततमलं खादिल्यनन्ताः
खधर्माः, तक्छंस्यानभिदेयेभ्यो वयाटन्तवेनानन्ताः qual: |
श्रयवा परमाणस्ख्या पलादिसंख्या वा यावतौ तच धटे वर्तते,
सा खधमेः, Aenea याटतच्वेनानन्ताः परपर्यायाः |
WARN तस्य घटस्य waza: समं संयो गविभागभावेना-
नन्ताः खधर्माः, संथोगवियोगा विषयीहृतेभ्यो याटत्त्यानन्ताः
परधर्म । परिमाएतखच तन्तद्रयापेचया aed मरत
खलं Sa wands खादित्यनन्ताः qual: ये सव
द्रयेभ्यो Baw तस्य परपर्यांयाः संभवन्ति ते सव एयक्गतो
ज्ञातव्याः । दिग्देश्रतः wanna. तशय घटस्यान्यान्यान-
माद्र्यापेचयासन्नतासन्नतरतासन्नतमतादूरतादुरतरतादूरतमता

, एकद्ययसस्थपवे न योजनेरासम्नता दूरता च भवतोति रूपर्याया

अनन्ताः । श्रयवापरवसछपेचया स Yat. तदन्यापेचथा
पञ्चमायां स cad दिशो विदिग्रचाशरिश्य दूरासक्नादितया-
संख्याः. avatar.) कालतश्च ॒परलापरलाभ्यां सर्वद्र येभ्वः
चणशतरघटोदिगमासवषैवुगादिभिधैरसय yaa परेम चाम-

ax
भनमतम्‌ | are

मभेदेनागन्ताः खधर्माः । wat ऽपि ase aren: श्वं
लोवामामनन्तेमेत्यादिज्ञानर्विभङ्गाचच्चानैदच सखष्टाखष्टखभाव-
भेदेन WORE «Bae: संभवो, अन्यथा
तद्वाहकाणामपि खभावभेदो न खात्तथा च तेषामेष
भवेत्‌ । प्राहस्य खभावभदे च ये खभावाः, ते खधर्माः।
सर्वजो वानामपेदयाचवडवडतरादयनन्तमेदभिन्ञसुखद्‌ःखहानो-
पादानो पे्ागोचरेच्छापुापुष्छकमेबन्धचित्तादिसंखारकोधा-
भिमानमायालोभरागडेषमो हान्दुपाधिद्रवयवलृठनपतनादिवेगा-
दौनां कारणेन सखादौनामकारणएलेन वा घटस्यानन्तधम-
लम्‌ । खरल तु पुरापि quazaa wes) कम॑तशचोत्ड-
पणावक्चेपणाङुश्चनप्रसारणभमणएखन्दभरे चनपूरएचश्चनकम्नान्य-
खानप्रापएजलादरणएजला दिधारणदिक्रियाणं तन्तत्कालमेदेन
तरतमयोगेन वानन्तानां Rasa घटस्यानन्ताः करियाद्पाः
wuat:, तासां करियाणमहेतुग्यो ऽन्येभ्यो ग्ादृन्तलेनामन्ताः
परधर्माञच । सामान्यतः पुनः प्राुकषनौत्यातौतादिकालेषु चे धे
विश्ववद्रनामगन्ताः खपरप्यांया भवन्ति तेजेकदि्चाच-
मनपयेमाधर्मैः सदृश चघटस्यागन्तमेदसादृ्भावेनानमाः
खधमाः | faery चटो ऽनन्तदरयेव्वपरापरापेक्षयेकेन दाश्वां
जिभिवां यावदनन्तेवां wa विंल्ण इत्यनमप्रकारवैजच्रेतुका
अननताः QUA, अ्रगन्तद्रव्ापेचया च घटस्य ख्यलतारश्रता-

==

0

[1

5

20

wan विषमताद्क्छताबाद रतातौतरता चाकचिक्यतासौ RAT ERAT

संकौरंलानोदतोश्चता विश्रालमुखतादथः प्रथेकमनन्त विधाः ष्यः
28

are बरदद्रनसदुद्ववः सटौकः।

ततः सृता दिदारेणाप्यनन्ता धर्माः । संवन्धतखलमन्तकाजेना-
मनेः परोव्ठभिः घमं प्रद्धतथटद्याधाराधेयभावो ऽननाविधो
भवति | ततल्लदपेशयायननताः qual: । एवं warfare
जबकलनिमिशनेमिल्तिकावषो डाकारकलप्रकाश्यभकाश्कलभो-
5 ब्धभोजकलवाद्मवाइकलाज्रयाश्रयिभावबध्यवधकलविरोध्यविरो-
धकलशेयश्ञापकलादिस्थातोतसबन्देरपि प्रत्येकमनग्ता wat
WA: | तथा ये ऽ टस्य खपरपर्याया saa afer,
तेषासुत्पादा farm: fearg पुनःपुन्मवनेनागमकाले-
मामन्ता maa भवन्ति भवदिद्न्ति च। तद्पेश्याप्यगना
10 wats) एवं पोतवण्णादारभ्व भावतो ऽनन्ता wat: | तथा zer-
चभारिप्रकारोये ये quai: परधर्माञचारचदिरे, तररभधेरपि
युगपदा दिष्टो wat same: खात्‌ । चतः को ऽपि ख met न
विदयते वेन घटस्य सधर्माः परधर्माशोष्यमाना इये ऽपि युग-
पदुकता भवनि । ब्देनाभिपौयमानानां क्रमेरेव प्रतते: ae .
तितो ऽपि अब्दः mates सपरधर्मान्‌ प्र्ाययति । न तु बुंग
TEMA सदिति ग्रहशरागचोः संकेतितसच्छब्टवत्‌ । ततः
परतिदर्ेणादिप्कारं wermenfe भमः ere चान-
भोग्यो वह्येभ्वो WaT ऽन्यद्रयेभवशच थाहकमेगानगता अवक्राः
परधमां अपि wafers तदेवमगन्तधर्मातमकलं थथा घटे दर्भितं,
9 तथा वं खिन्नणात्मादिके sete arate । wreath
wate. wae सोकल प्रमालं प्रेयलमभूतलमरखयातपरदेशलं
fafqntentum खोकपरमाकपरे परल Pane wet |

जैनमतम्‌ । ` Re

परिशाभिलं wsntienfuafaenrce: swift धमां
इवेविवाटौ सुखदुःखे मल्यारिज्चागषषरेगना दिद परणोपथोगौ
देवनारकतियप्रलानि श्ररौरादितथा परिएमितसपुदशल-
waren wise: खड सवं संबन्धवं संसारिलं कोधाद्च-
संख्याध्यवसायवचं हास्यादिषटं सख्लौपुंगपुषकलमूखंवान्धतादरौ-
त्यादयः कमभाविनो धर्माः, सुक्रात्मनि तु सिद्धलं सा्-
, गन्तलं श्ञानदगरेनसन्धक्वसुखवो धाण्नन्तद्र्यदेजकाशसवपर्ाय-
शाद भिलान्यधररौरलमरामरलमरूपरषगन्धस्ष्टवानि
निखललं गोरक्रमचयतलमथावाधतं प्राकषंवारावख्ागुगत-
खखजोवधमसल्यारयः, धर्माध्माकाश्रकालेग्वधंस्थागन्तप्रदे शलं
धर्वजोवपुड्लानां गतिखिव्यवगाहषतंगोपप्राहकलं तन्तदवच्छे-
दकावष्छे्वमवख्ितवमना्गमव मरूपिनमतरकधुतेकसकमन्भलं
माधा दिन्नानविषधलं श्तं द्रथवमिश्यादयः, पौड़ खिकद्रयेषु
बटदृष्टानोकषरौत्या सपरपर्यायाः शरष्टेषु॒चोदालानुराल-
सदितविषटतयंहतचोषवदचोवताण्पमाणमहाप्राणताभिलाणान्‌-
भिशाणार्थवाशकावादकतारेषकालादिमेदरेतुकतसदभगाये--
marae, शआक्मादिषु ety नित्यानित्यलामान्य-
विशेषवदधदमिलाप्यानमिलाप्यलाककता परेभ्य ` व्तभ्यो
वयाटनतिधर्माञ्चावसेयाः। आइ । घे खपर्थाासो me संव

ao

fant भवन्तु, ये तु परपर्थायास्ते faftenrerswareney 9

we wafant eof) उच्यते । इद दिधा dal
fata afer च । wy सपथषिरण्िलेन dar, चवा

are बद्रेगसमु्चयः aha: |

we ङूपादिभिः; walt भास्तिवेम संबन्धसेषां तजा-
संभवात्‌, यथा Aaya द्टदरपतापर्यायेए | यत एव च ते
तस्य म सन्तति मासिलसंब्येम संबद्धाः, रत एव च ते पर- `
water इति थपदिश्छन्ते। ननु ये थच ग विद्यन्ते ते कथं
neta यपदिषन्ते। न खलं । धनं दरिद्र न विद्यत एति
तत्तद संबजिवि अपदे टु न Wa | मा प्रापल्लोक्वहारा तिक्रमः |
तदेतसमहामोइमूढममखकतादूवकं, यतो यदि नासिलषंबन्य- |
मधिष्टत्य तखेति न यपदिष्न्ते, तदं सामान्यतस्ते परवस्ु-
ष्वपि न सन्तति परापतम्‌ । तथाच ते खर्पेणापि न भवेयुने
10 चेतहृष्टमिष्टं वा । amr तेना सिलसंबन्धमधिश्य तेति
water: 1 धनमपि च नासितवसबन्धमधिष्टत्य दरिद्ररेति
व्यपदिश्यत एव । तथा च ae amt भवन्ति “धनमश्य
दरिद्र न विद्यते” इति । यदपि चोक्षं “net eazy
awe” शति, तवापि तदस्तिवेन तस्येति व्यपदेष्टुं न ww,
15 न पुननासिेनापि। , ततो न कथिकोकब्यवशारातिकषमः |
गतु नाशिलमभावो crag तुच्छष्ूपसुच्छेन च सष कथं
Wa, तुच्छ सकशगरक्तिविकलतया शंबन्धगरेरपयभावात्‌ |
wae । ufe परपर्यायाणां ay artes, तरिं नासिलेन
ae संबन्धो भवतु, परपर्यायिस्त सह कथं सबन्धः । न खश
20 We: पटाभावेन dag: पटेनापि शह dealt भवितुमरंति,
तचाम्रतौतेरभावात्‌। तदेतदषमोचोनं, षन्वन्बस्वापरिज्नानात्‌।
तथाहि i भाषितं नाम तेन तेन सूपेणाभवनमिग्यते तेन तेन

a

जेनमतम्‌ | २९१

Starred चं वद्ठमो wa: । ततो नेकान्तेन तुच्छरूपभिति

म तेन सह सवन्धाभावः। तेन तेन शूपेणाभवनं च तंतं
पर्थायमपेच्यैव भवति नान्यथा । तथाहि। यो यः पटादि-
गतः पर्यायः, तेन तेन edu मया न भवितवयमिति सामा-
wigee "तं पर्यायमपेचचत दति सप्रतौतमेतत्‌ । ततस्तेन तेन 5
फंथायेणाभवमस्य तं तं पर्यायमपेच्छ संभवात्ते ऽपि परपर्याया-
स्तस्लोपयोगिन इति तस्येति यपदिशन्ते 1 एवंरूपायां च विव-
erat परो ऽपि धटस्य deal mama, पटमपेच्छ a2
पटरूपेणभवमस्य भावात्‌ | तथा च लौकिका श्रपि घटपट-
दौन्‌ परस्परमितरेतराभावमधिहत्य संबद्धाम्यवहर न्तोल्य विमौ- 10
तभेतत्‌ | tay ते पर्यायास्तद्येति यपदि श्यन्ते, खपर्यायविशे-
षणेन तेषामुपयोगात्‌। रह ये ae खपर्यायविगेषकमे-
नोपयुच्यन्ते, ते त्य पर्यायाः, यथा घटश रूपादयः पर्यायाः
परस्पर विगरषकाः । उपयुच्यन्ते च धटस्य पर्थाथाणां विगरेवक-
तया परटादिपर्यायाः, तानन्तरेण तेषां खपर्थायवयपदे शराभा- 15
वात्‌ । तथाहि । यदि ते परपर्याया न भवेयुः, तदं aze
quater: खपर्थाया cad ग यपदि श्यरन्‌, परापेचया खब्यप-
देश्य शद्वावात्‌। ततः खपर्थायव्यपदे श्कारणएतया ते ऽपि पर- ,
पर्याधासतसोपथोगिन इति तस्येति यपदिश्छने। श्रपि च।
aa वस्तु प्रतिनिवतखभावं, सा च प्रतिगियतखभावता प्रति- 20
धोग्यभावा्मकतोपनिबन्धना । ततो यावन्न प्रतियोमि विशाम
भवति, तावशाधिषटतं aq तदभावा्मकं त्वतो शनात्‌ ्रक्यते।

RRR बददश्रनसमुयः सटौकः |

तथा च खति पटादिपर्धावाणामपि धटप्रतियो गिलान्दपरिज्चाने
wet ग orem श्रयत दति परादिपर्याथा अपि

Wee पर्यायाः | तथा चा प्रयोगः | यदतुपलम्धौ यखानुप-
शिः स de संबन्धो, यथा wee रूपादयः | पटादिपथा-
5 चानुपलभौ च ae a चाचाव्येगोपलमिरिति- ते तख
wafer: | न चायमसिद्धो हेतुः, पटादिपर्यायषपमरतियोग्य-
परिश्चाने तदभावा्मकस्य wee तत्तो भ्रातलायोगादिति । |
आह च भात्‌ |
og अनाएस ast ग गव्जए AEE य ATG)
0 faq ay A धम्मा षडर रूवादधमा ग्व ॥
तश्मात्पटादिपर्याथा why धट संबस्थिन इति । पर्‌-
पर्थायाञ्च खपथयिभ्यो ऽममादुणः। उभये तु खपरपर्थायाः
सवद्रपर्यायपरिमाणाः। ग Sam’ यत घक्रमाशाराङ्ग।
छे एगं जण, से स्वं oer; जे सव्वं ory, से एं
1S TUR) WTA | य॒ एकं वदरपशभते सवपा, ख
नियमास्सवेसुपशभते, सरवौपशयिमनरेण विवचितदेकसय @u-
रपयांयभेदभिश्नतथा घवांदमनावगन्तुमदर्यवात्‌ । चञ्च wa
wat regret ख एकं खपरपर्यायेरमिन्नं
लाभाति । अन्य्राणुक्म्‌ । ।
% ,. एको भावः wey येग दृष्टः
खं भावाः ier तेग ger:
खव भावाः vier वेन eg:

जैगमतम्‌ | RRR

एको भावः weer तेन दृष्टः ॥ १॥
लतः fag प्रमेयावा दगमधमात्मकलं संक्ष्य say इति ॥
श्रथ दूषकार एव प्रद्यलषपरोशयोरुंषणं weft |

अपरोक्ठतयार्धस्य ग्राहकं त्रानमौटहशम्‌ |
प्रत्यक्षमितरश्न्नेयं परोक्षं ग्रहशेक्षया ॥ ५६॥

तच प्रद्य्मिति wafign: | श्रपरोचतया्ंख aes
श्ञानमिति weufaen: । octet ऽकगोशरातोतः, ततो ऽन्यो
ऽपरोकशद्भावस्तन्ता तयापरोखतया साचात्कारितथा, म पुन-
रख्यष्टसंदिग्धादितया, WE श्राकरस्यातमखरूपस्य TPS च
घटकटपटश्चकटशक्रुटादे वस्तो TCH VATA सा्ा-
त्परिष्छेदकं शानम्‌ । ईदृशं विशेषणस्य ्यवच्छेदकलादौृशमेव
WAS A BANA! श्रपरोकतयेत्यनेन परोचलक्षणसंकौणएता-
aewe परिहरति । uta परिकश्ितानां कश्यनापोढला-
` Sat प्रह्यक्षणकशणानां निरासः wat इष्टयः । न्चागवादिनो
वादिषुः। wet शरारंताथेखातमखशूपस्य AAA ANAT
fama । श्र व्ाख्यायताम्‌ । श्रयेश्ब्देन वाद्यो soe: gat
arent बाद्याचरेवास्वादित्याङ्ायां “अर्ध्य ग्राहकं”

5

cafe “aydeur”’ इति वच्छमाणं पदं संबन्धनोयं, बहि- `

रथंनिराकरणपरान्‌ धौ गाचारादौ मधिहृतयैव “ayaa” दति
वच्छमाणपदस्छ योजनात्‌ । ततो ऽचमेः । गहणं न्ाात्यृथम्‌
बादमार्थख्य चतषेदनं तसेशथापेशया थ्य awa तप्मरयचम्‌ |
ग चायख्य यराहकभिद्यतावतैव बाश्चाधपिखया eres तक्म

20

२९४ षषटदश्रंनसमुखयः EL |

wefraafegiat a, यत श्रा्मखशूपस्या्च॑ख ग्रारक-
मिन्येतावताथर्थ्य याहकं भव्र्येव । ततो य्णे्येत्यनेन चे
यौगादारादयो बहिरधंकलाकलनविकलं सकलमपि wri
प्रलपन्ति तांन्निरखति । खां शयहण हान्तःसवेदनं चथा arfi-
5 यते तथा बहिरथेगहणे ऽपि, cater बरहिरथेगरहणाभावे सवे
प्रमादणमेकसदृश्ो नौलादिप्रतिभाषसो नियतदेश्तया भ
स्यात्‌ । श्रस्ति च ख सर्वषां नियतदेश्रतया । ततो ऽयौ ऽसौ
त्यवसौयते । श्रय Fare तथा तथा प्रतिभाषमान्न बहि-
रर्थयहणमिति चेत्‌, तरिं बरिरथेवत्‌ खन्ञानषतानादन्यानि
10 संतानान्तराण्पि विशरौैरम्‌ । श्रय संतानान्तर साधकमनुमान-
मस्ि। तथाहि। विवकितदेवदन्तादेरन्यन यश्नदन्तादौ
व्यापारथाहारौ बुद्धिपुव॑कौ व्ापाराहारलात्‌, संप्रतिपक्न-
यापारब्याहारवदिति।) संतानान्तरसाधकमनुमानं खन्‌
व्यापारव्याहारयोन्नानकाय॑लेन प्रतिबन्धनिश्चयादिति चेत्‌ । म्‌,
15 एतस्यातुमानस्ाथेखेव VARTA भाग्ततापत्तेः। तथाडि ।
शवँ omen निरालम्बना, प्रत्ययलात्‌, खप्रप्रद्ययवदिति ।
तदभिप्राधैेण यथा afeqiagwa निराशम्बनतया बाह्यार्था-
, भावस्तथा संतामाश्रसाधनस्यापि निराशम्बनतया तानामरा-
भावः खादिति | casa परोचं प्रागुकापरत्य्ादितरदसष्ट-
20 तयार्चस्य खपरयाइकं fale परोचं श्रेयमवगन्तयम्‌ |
परो्मथेतत्छरवेदापेया wets बहिरथपिक्या तु
परोचथपदे्मश्रुत दति दर्भयभार “ode” इति ।

जेनमतम्‌ | २९५

WE ग्रहणं प्र्ावाद्परोे बाह्यां MAE `प्द्तनडुश्यते न
तु खख. परणं, सखग्रहणापेचया हि weaa सवषामेव
` ज्ञानानां परल्यरतया व्यवच्छेदयाभावादिगेषणवेयथ्ये खात्‌ । ततो
aye बहिःपवतेनस या tate, तया; afenefa-
पर्थाशो चनयेति यावत्‌ । तदयमचाथैः। atte यद्यपि |
संबेदनापेचया प्रत्यकं, तथापि जिङ्गब्दादिद्वारेण बहिरविष-
यये ऽखाचात्कारितया arfiaa इति परोचमिलयु्ते $
श्रथ प्रारु्षामेव वनो ऽननतधर्मामकतां इढयशराह ।

येनोत्यादव्ययभोब्ययुक्गं यत्तत्सदिष्यते।
MATA वसतु तेनोक्तं मानगो चरः ॥ ५७॥

येनेति शब्दो ऽपे arenes, aye साउधारणलात्‌ |
यदेव वद्धत्पादयावौयेः समुदितेर्बक्न, तदेव दधिधमानमि-
श्यते । छत्पस्तिविनाश्रखितिथोग एव संतो agit शचण-
fare । मनु पूरव॑मखतो भावस्योत्पादव्यथप्रौयथोगाद्यदि
पञ्चाहं, तरं ` शरग्रशटङ्गादेरपि तद्योगं खात्‌ । पूर्व.
VAs, तदा खशूपसत्वमायातं किसुत्पादादिभिः कच्तः |
तथोत्पादथयप्रौयाणमपि बन्योतदादिष्रयथो गात, तदा-
नवख्याप्रसकरिः । agen, तदा भावख्यापि. खत va
तद्भविथतौति अर्धसुत्पादादिकश्यनमिति चेत्‌ । उच्यते । न

हि भिन्नोत्यादथयप्रौयथोगाद्वावस्य amare,» fa.

दल्पारययप्रौग्ययोगा्मकमेव दिति खोकिथते. तथादि.।
29

+~
<>

20

२२९ बददश्चनसमुशचयः सटौ कः |

8र्वोपिवैतववादिकं wa ag दयातममा मोत्पद्यते विपद्यते
का, परिस्णुटा्वयद्‌शेनात्‌ | छूनपुनर्जातनखादिग््वयदग्रेनेन
व्यजिषार दति न वाच्यं, प्रमाणेन बाध्यमानखयाचयस्यापरि-
Bea । न च प्रस्तुतो ऽन्वयः प्रमाणएविरद्धः, सत्यप्र्भि-
Swern wating नियतं चणे wt <न्यवमथ चन
विगरेषः, शत्यो खित्यपरचित्योराटतिजा तियवस्यानादिति वच
मात्‌ । ततो दथात्मना ade aga: स्थितिरेव, पर्यायात्ममा
तु सर्वं वश्दत्पद्चते विपद्यते वा, श्ररुछितपर्यायानुभवशद्धा-
वात्‌ । न चैवं wa mg पोतादिपर्यायानुभवेन ्यभिशारः,
10 तच्च खखलदर षलात्‌ । न खश सो seri येन पूर्वाकार-
विनाशे ऽजहृनोत्तराकारोपादामाविनाभावौ भवेत्‌ । न च
जौवादौ वदनि शवामर्षोदासोन्यादिपर्यायानुभवः GUY;
कष्डचिद्वाधकस्याभावात्‌ । ayaa: wat भिद्यन्ते न
वा । दि भिद्यन्ते कथमेकं aaa, ग भिन्ते चेत्‌ तथापि
15 कथजेकं श्चात्मकमिति चेत्‌ । तदयुक्तं, कथं चिद्धिश्नलचणतेन
तेषां कथदद्वेदाभ्युपगमात्‌ । तथाहि। घत्पादविनाश्रप्रौयाणि
खाद्धिशानि, frequen, रूपादिवत्‌ । न च भिन्न
, श्चणवमचिद्ध, wer श्रत्मलाभ उत्पादः, सतः सन्नावियोगो
विनाप्रः, इबद्पतथाशुवतनं प्रौयमिधेवमसंकौशंलचणानां
20 तेषां शैः परतौतेः। न श्रामो पररपरानपेकतलेन भिन्ना एव,
पदकछरानपेश्वाणां खपुष्यवदसलवापत्तेः। तथाहि । sara:
केवलो नाकि, सितिविगमरहितलात्‌, ज्रमेरोमवन्‌; ता

नेनमतम्‌ | २९७

विनाशनः सेवलो नारि, धि्युत्पत्तिरदिलात्‌, aay; "एवं
खितिरपि केवला नाकि, विना ग्रोत्यादशन्यवात्‌, तददेबेत्य-
न्योन्यापेक्चाणसुत्पादादौनां agit ea प्रतिपत्तयम्‌ । तथा
च कथं नेकं थात्मकम्‌ । तथा चोक्तम्‌ |

WAG कले शोच तनया मौलौ समुत्पादिते 5

ge: प्रोतिञुवाह कामपि नृपः श्विश्राय मध्यखताम्‌ |

पूर्वाकारपरिच्यल्तदपराकारोदयसतद्रया

धारक इति खितं saad तल्लं तथाप्र्ययात्‌ ॥ ९॥

चटमौ लिसुवर्णर्यो ना्नत्ादखितिष्बलम्‌ |

श्नोकप्रमोद माध्यस्थ्यं जनो याति waa ॥ २॥ 16

पयोत्रतो न दध्यत्ति न cath दधित्रतः |

श्रगोरसत्रतो नोभे TATA चयात्मकम्‌ ॥ १ ॥

परो fe wae see: यदा घटो विनश्चति तदा
` किं Bia विनश्चति श्रादोखिस्ामख्येनेति। यदि Tafa
पक्षः, तदा घटके एव विनश्येत्‌ न तु सवैः, Wag ष 15
विनष्टखदा प्रतीयते न पुन्टद्येकदे्ो भग्र दति प्रतीतिः
कस्यापि ख्यात्‌ । wat न देगेनेति पचः कदौकाराहः ।
सामसेन विनश्रतौति पचो ऽपिन। यदि हि area
घटो विन्ोत्‌, तदा घटे विनष्टे कपालानां दप च
प्रतौतिने सात्‌, धटख सर्वात्मना विनष्टलात्‌ । म च तद्‌ा %
कपालानि षूं च न aaa, areata कपालानि
ग पुनः सौवर्णांमौति प्रतीतेः । wa: सामस्लेनेश्यपि पशो

RRC बददग्रनससुखः HTT: |

ग. युष्ठः । ततो बलादेषेदं fame, घटो चटा्मना
विनश्ति कपालाह्मनोत्यशचते agennat तु भ्रुव इति ।
तथा घटो यदोत्पद्यते तदा fa देभेनोत्पद्चते सामसेन
वेत्यपि परः wet shia यदि Bafa व्ति, तदा
5 धटो Sada: प्रतीयेत न पुनः पूणं इति । प्रतोयते च
घटः पूणे उत्पन्न इति । ततो देगरेनेति पो ग चोदशमः"।
नापि सामश्लेनेति पचः । यदि सामस्येनोत्पन्नः श्यात्‌, ततो
षदः परतौति्तदानीं न शात्‌; न चसा मास्ति, मादौ ऽवं
म पुमः सौवणं दत्येवमपि प्रतीतेः । ततो घटो aghast
10 तदा ख बटाक्मनोत्पश्चते खव्पिष्डा्मना विनश्यति wera
च भ्रुव दूति बलादभ्यपगमाव्यं ष्यात्‌ । यथा fe ag aa:
mated तथा चेज्ञाभ्डपगम्यते, तदा wageaen कदापि
म भवेत्‌ । wat यथा प्रतौल्येव weft । श्रत एव
wey we तदेव afl नंच्छति च कथंचित्‌, Ug तदे-
1s बोत्पद्चत छत्पश्यते च कथंचित्‌, यदेव fen तदेव तिष्ठति
wrafs च॒ कथंचित्‌ । तथा uta केगखिदुपेण mE तरेव
केगद्रपेणोत्यश्न केनचिद्रूपेण खितं च, एषं यदेव waft
. तदेवोत्पचते तिष्ठति च, यदेव गच्छति तदेवोत्यद्छते खाति
चेत्यादि सर्व॑सुपपश्ं, अनते दिख sie age: सवदोत्पादा-
20 दिभधा्मकरेवामाधिताधकेणानुभरयमागलात्‌, अगुयमाने
ख वर्तनः BEY वपिरोधार्धः, wer वनो eras
व्वपि विरोधमसक्ेः । प्रथोगो ऽभायम्‌ । wt वद्धत्पादव्यय-

जैनमतम्‌ | २२९

Warns, सत्वात्‌ । यदुत्याद ययभौ यात्मकं न भवति
` तद्छदपि न भवति, यथा खरविषाणम्‌ । तथा चेदम्‌ ।
तस्मा्षयेति केवलब्यतिरेकानुमागम्‌। wa | सशष््णेम
नेवायिकादिपरिकशितः सन्तायोगः we बौद्धामिमतं चार्थं
क्रियालक्षणं a डे aft प्रतिकवि zea । तन्निरासप्रकारख
न्धाग्तरादवसातव्यः ॥

श्रय येनेति meal योच्यते । येन कारणेनोत्पादययपौ-
aye सदिथते, तेन कारणेन मानयोः प्रतयक्षपरोचप्माण-
योगौचरो विषयः । श्रनन्तधर्माः खभावाः सलन्नेयलप्रमेयत्-
वस्हवादयो यश्धिम्‌, तदमन्तधमेकमनन्तपर्यायात्मकमनेका-
कात्मकमिति यावत्‌ ay जोवाजो वाचुक्तमन्यधायि । श्रयं
भावः । यत एवोत्पादादिजयात्मकं Waa, तत एवान-
mata सवे ay प्रमाणएविषयः, श्रमन्तधर्मातमकतायाभे-
वोत्पादग्ययप्रौयात्मकताया उपपत्तेः, भ्रन्यथा तदनुपपत्ेरिति।
अचानन्तधमां ककदेवोत्पादव्ययभौ याकल वु्धिवुकषतामलु-
भवतोति श्नापनायैव श्यो ऽमन्तधमेकपदप्रयोगो न पुनः
पाञ्ात्यप्ोक्रनागन्तध्मकपदेनाच पौनर्ममाश्डनोयमिति ।

तचा च प्रयोगः | श्रनन्तधर्मात्मकं ay, उत्पादख्यभौ- .

MARAT | UMA न॒ भवति तदुत्पादययय-
प्रौवयाद्मकमपि न भवति, यथा विधदिन्दौवरमिति efi
Tear । श्रगगताश्च wal ययेकद्िन्‌ वदनि भवनि,
तथा प्रागेव दितम्‌ । धममाचोत्पथन्ते eam च, धर्मौ च

20

२३० षडनश्नसमुक्चयः सटौकः |

दरयरूपतया सदा नित्यमवतिष्ठते। watut धर्मिण कथ-
चिदनन्यवेन धर्मिणः ware कालचववर्तिधमांणामपि
कथंचिच्छकिरूपतया acres, अन्यथा धर्माणामसत्े कथं-
चित्तदभिन्नस्य धर्मिणो commend! नच धर्मिणः
५ शकाश्रारेकान्तेन fret एवाभिन्ञा वा धर्माः, तथानुपणमेः
केथचित्तदभिश्नानामेव तेषां atte) न कोत्पद्यमानविष-
चमानतततद्र्मसद्वाव्यतिरेकेणापरय धर्मिणो ऽसत्चमेवेति
ama, धर्माधारविरहितानां केवलधर्माणामतुपलमेः, एक-
धर्माधाराणामेव च तेषां प्रतौतेः, उत्यथमानविपद्यमागधर्मा-
10 ामनेकने ऽकस्य तत्तदनेकधर्मात्मकसय THETA पुव
धर्मिणो ऽबाधिताध्यचगो चरष्यापङ्कोतुमश्रकालात्‌, श्रवाधि-
ताध्यचगोचरद्यापि धरभिंणो sae? सकशधर्माणामपडृव-
प्रसङ्गात्‌ | तथा च खव्॑यवहारोच्छेदप्रसक्तिरिति सिद्धमनम-
water वस्तु । प्रयोगखाच । विवादास्पदं वस्तेकानेकनित्या-
15 नित्यदसलछामान्यविशेषाभिलाप्यानाभिलाणा दिधरमा कमक,
तथेवासखलत्त्ययेन प्रतौयमामलात्‌ । यद्ययैवारबलग्रत्ययेन
mea aa प्रमाएगोचरतयाभ्यपगनतं, Gur धटौ
धघटरूपतया प्रतौथमानो धटतथव प्रमाणगोचरो ऽभ्युपगम्यते म
त्‌ पठतुया। तथेवारखलप्रतयथेन प्रतौ यमानं ay) तस्मारेकाने-
20 TUR प्रमाणगोचरतयाभ्युपगन्तथम्‌ । न्‌ चाज खरूपा-
सिद्धो हतुः, atargenada water इवच Teh
विशचमानेलात्‌ । न fe द्रयपर्थायाक्ाभ्वामेकानेकात्मकस्य १

जैनमतम्‌ | RRR

निष्यानित्यादमकस्य च ९ खरूपपररूपाभ्यां षद खदाल्लकस २
aN विजातौयेग्वखातुटत्तयाटृत्तरपाग्यां सामान्यवि-
शरेषाद्मकस्य. ४ सखपरपर्यायाणां करमेण भिलाण्तेन युगपकतेषा-
मनभिलाणवेन चामिलाणानभिक्लायातमकख ५ सवख geri
स्यारूखशब्मत्यधेन प्रतोयमानलं कख्यविदसिद्धम्‌। तत एव न
सदिग्धादिद्धो ऽपि, म खलु बाधकतया प्रतीयमानस्य वसुनः
संदिग्धलं ara) नापि विरुद्धः, विशद्धायसंसाधकलाभावात्‌। न
हि शंस्थसौगताभिमतद्रयेकान्तप्यायेकान्तयोः काणदयौगा-
भ्येपगतपरस्पर वि विक्र यपयाधेकान्ते च॒ तयेवारुवल्रत्ययेन
परतौयमानलमास्ते, येन विद्धः स्यात्‌। नापि पचस मर्यचादि-
बाधा, येन हेतोरकिं चित्करतं ख्ात्‌। नापि cere षाध्यवि-
कता वा, न Ve घटसकानेकादिधर्मात्मकलम्‌ | तयेवारूबल-
सल्ययप्रतोयमानलं चासिद्धः, प्रागेव दभरितलात्‌। तस्मादनवधं
प्रयोगमुपभ्ुत्य किमित्यनेकान्तो नानुमन्यते । ननु सत्वास्ल-
नित्यानिश्याच्नेकान्तो दुधरविरोधादिदोषविषमविषधरदष्ट-
लेन कथं खप्राणन्धारयितु Neat दधाति। तथाहि । यदेव
ay खत्‌ तदेव कथमसत्‌, wee, सत्कथमिति विरोधः
र्लासल्योः, परस्परपरिहारेण fama, णौतोष्णस्शेवत्‌।
चदि पुनः GRRE sed च॒ सत्वात्मना यवखितं
स्यात्‌, तदा श्ललासत्वयोरविगेषाप्रति नियतयवहारोच्छेदः
सयात्‌ । एवं निष्यानिष्यादिष्बपि वाश्म्‌ १। तथा सलवाख्ला-
ककल TG MITA सदिद वस्लसधे्यवधारण्दारेण

—_

0

+~
o

20

RRR बडदद्रनसमुश्यः सटौकः।

ao

10

निशतिरभावात््रयः २। तथा येनांभ्ेन an तेन किं सत्व-
मेवाहोध्रित्तेना पि सत्वासत्वम्‌ । यथाद्यः पचः, तदा स्ाद्वाद्‌-
wir) दितौये पुनः, atta सत्तं तेन किं स्रमेवा-
होधित्तेनापि स्वात्वमित्यनवस्या । तथा येनां ग्रेन भेदः,
तेन किं भेद ware तेनापि भेदाभेद । we aafefer
दिते arava । एवं नित्धानित्यसामान्यविगेवादिव्वपि
वाश्यम्‌ ₹। तथा सत्स्यान्यदधिकरणशमसल्स्य चान्यदिति
वैयधिकरण्यम्‌ ४। तथा येन पेण सत्वं तेन सल्मसतत च
arfefa संकरः, युगपदुभयप्रात्िः सकर इति वचनात्‌ ५।
तथा येन रूपेण सत्वं तिनास्मपि खात्‌ येन चासव तेन
awafa श्यादिति यतिकरः, परस्पर विषयगमनं afar
दूति वचनात्‌ ९ । तथा सवेश्यानेकान्तातमकले spl क्रियमाणे
अखारेरणनखादि रूपता, श्रनलादेरपि अखरूपता | ततस
अलाश्यैनखादावपि vada, श्रनशार्धो च जलादावपोति; aay
प्रतिनिथतब्यवहारणोपः ऽ । तथा च प्रत्यशादिप्रमाएबाधः ८।
ATS तादृ श्रो वस्नो ऽखुभव एव ९ । Gd | यदेव स्तदेव
त्‌; तदेव कथमदिश्यादि वदवादि वादन्दटन्दारकेए
तदचनरदनामाभमेव, विरोध्य प्रतौ यमानयोः सत्लास्तयो-
संभवात्‌, . तख्वामुपलम्भशकषणलात्‌, वन्ध्या गभं स्नंधयवत्‌ |
म च Rue वसुनः we तदैव पररूपा दिभिरसत्ल-
wrquaat ऽसि येन शंहागवस्ामश्णो विरोधः सात्‌,
water । परश्रप रिहारश्थितिशक्णष्ठ विरोध एकना-

जैनमतम्‌ । Rae

चलादौ रूपरसथोरिव संभवतोरेव सदसल्लयोः स्यान
, पुनर संभवतोः संभवद्‌संभवतोर्वां । एतेन वध्यघाटकभाववि-
रोधो ऽपि फणिनङ्ुलयो बेलवदबलवतोः प्रतीतः सक्चासत्नयो-
रशङनोय एव, तयोः समानवलतवात्‌,. HATE नानावणं-
वत्‌ । किंच) श्रयं विरोधः किं खष्टपमाचरसह्वाव्टतः १
उतेककाल भवेन र श्रारो सिदेकद्र्यायोगेन > किमेककालि-
ALUMI: ४ उतेककालेकदरयेकप्दे शरामभवात्‌ ५। तत्राद्यो
न 9m, यतो न हि Mawi ऽनपेचतितान्यनिमित्तः खात्म-
agra एवोणष्णस्यगरेन ay विरध्यत इष्ण वेतरेए, श्रन्यथा
त्रैलोक्ये ऽ्भावः स्यादनयोरिति। नापि दितीयः, एक-
सन्नपि काले एयक्‌ एवग्दयोरणपलम्भात्‌ । नापि ठतौयः,
एकस्मिन्नपि लोहभाजने राजौ Waar दिवा dimes:
समुपलभ्यते । न च तत्र विरोधः | नापि तुरौयः, धुपकट-

+~

0

च्छकादौ दइयोरणुपलम्भात्‌। पञ्चमो ऽपि न घटते, यत:

एकस्िक्नेव तप्रशोहभाजने स्पशो पेया Batwa तडेव प्रदे गे
रूपापे्या शतवम्‌ । यदि हि रूपापेचयाणुष्णतं स्यात्‌,
afe अगनयनद्‌हनप्रसङ्गः | नन्वेकस्य युगपदुभयष्ूपता कथं
चटत दति, चेत्‌ । न, यतो यथेकरव पुरुषस्पापेचावग्ालघु-
बगदवभाललषदध वयुवलयुजलपिदटलगुरुवशिष्यलादौनि पर-
स्परविरद्धान्यपि युगपद विरद्धानि, तथा स्वाश्नादौन्यपि |
awe स्वेया भव्रानां विरोधो घटते कथंरिदििरोधस्

सर्वभावेषु et न . बाधकः १ । तथा संयो ऽपि न युक्तः
90

20

Ree प्रद ्रनसमुद्चयः सटोकः।

an

20

सत्त्सलयीः Beetle प्रतीयमानलात्‌ । अ्दृढप्तोतौ हि
संप्यः, यथा कचिम्मदेगरे खाएपुरुषयोः | तथा AEA “WA
वस्था” इति, तदणनुपादितद्रोवचः, यतः स्ाबल्लादयो
aga एव धर्माः, म तु धर्माणां धर्माः, धर्माणं wal a
भवन्तौति वचनात्‌ । न रेवमेकान्तभ्युपगमादनेकौन्तहानिः,
श्रनेकान्तस्य सम्यगेकान्ता विनाभा विलात्‌, अन्यथानेकान्तखेवा -
चटनात्‌, नयापैणारेकान्तस्य प्रमाणादनेकान्तखेवो पदेशात्‌,
तयैव दृष्टे्टाभ्यामविरुद्भश्य तस्य wafea: । कि च । प्रमा-
णापंणया aa ऽपि सत्लासत्कन्यनापि भवतु । न च तज
कषषनापि दोषः। ननुक्रमनवस्येति चेत्‌ । न, यतः साणने-
काग्बष्य wed न दूषणं, श्रमूलकितिकारिलेन प्र्युतानेका-
न्त्योटोपकलात्‌, मृरचितिकारौ qare दूषणम्‌ |
यदुक्रम्‌ |

मृशकितिकारौमाडरनवखां fe दूषणम्‌ ।

aera saute नानवद्ापि वायते ॥ १॥

ततो यथा यथा सत्ते ऽपि सत्वास्चकष्यना fated,
तथा तथानेकान्तदेवो हौ पनं न मूलवस्दुचितिः। तथाहि। दह

` स्वेपदाचानं SENT सत्वं पररूपेण WERT! त्र वख

तावा मान्योपयोगः SSG, तस AMAT] | ततो ऽन्यो
ऽलुपयोगः पररूपम्‌ | त्वां eee ANAT । तदुपयोग-
ष्यापि विगेषतो ame स्लार्थाकारव्यवसायः रूपं दशन-
ष्याकारण्डणं “Ged तदिपरौतं तु परशूपम्‌ । monet

तापि सलाम्‌ । तथा qaniqerfy qdgedwe
FAV वैश्यं खरूपं, दणेनस्टापि BACs fafa WATT
द्यालोचनं eeu, श्रवधिद्ेनस्यायवध्यालो चनं wed, अन्यश्च
परशूपम्‌ । ततस्ताभ्यां तचापि स्वासने परोपि
मतिश्चानस्येन्दरियानिन्धियनिमित्तं सखार्थाकारय्हणं खरप,
चरती द्वियमाजनिमित्तं श्रुतस्य wed veeerfy विक-
लम्यावधिमनःपर्यायरूपस्य मनो ऽक्ानपेचं स्यष्टाथग्रहणं
खरूपं सकण प्रत्यस्य सवंद्रव्यपर्यायसाचात्करणं GEG, ततो
ऽन्यत्पररूपम्‌ । ताभ्यां पुमरपि asf aces प्रतिपत्तये |
एवमुत्तरोत्तर विशेषाणामपि खपररूपे तदे दि भिरगृे,
तदिगेषप्रतिविगरेषाणमनन्तवात्‌ । wi घरटपटादिपदार्यामा-
मपि खपरषरूपप्ररूपणा काया, तदपेचया च सत्वासचे प्रति-
Ue) एवं च वस्तुनः सत्वे ऽपि स्लासत्क्पनायामनेका-
नोह पशक्षेव, न पुनः कापि कितिरिति। ननु सवे ऽपि
सत्वान्तरकश्पने “धर्माणं wal मन भवन्ति दति वचो
faqed । मेतं वोचः । श्रद्ाप्यगभिन्नो भवान्‌ स्यादादारत-
रहस्यानां, यतः खधभ्येपेक्चया यो धमः ome स

5

=

0

एव खधर्माकरापेशया wal, एवमेवानेकान्तात्मकबयवस्मोप- '

पकेः। ततः सतते ऽपि सलाग्तरकष्पनायां सच Ufa
स्यान्रद्य च धर्मलभमिति धर्मिण एव धमैलमिति धर्मिण
एव॒ धर्माभवुपगमाश् पूौकदोषावकाश्रः । न चेवं धर्म
arfe धर्मानरापेशया धमिवप्राघ्यानवष्ा, श्रनाद्यनन्नला-

९१९ शडदशंनसमृश्चयः ZT: |

दमेधमियवहारस्, दिवसराजपरवाहवत्‌, बौणाङ्रपौवा-
पयेवत्‌, श्रभयसंमारवदा । एवं नित्यानित्यभेदाभेदादिष्वपि |
वाश्यम्‌ २। तथा त्रैयधिकरण्मणसत्‌, निर्बाधकाध्कवुद्धो
सल्लासत्नयोरेकाधिकरणवेन प्रतिभानात्‌ । न खलु तथा-
? प्रतिभासमानयोर्वैयधिकरण, एकन पले रपरसथोरपि
तप्मसङ्गात्‌ ४। मंकरव्यतिकरावपि मेषकन्नानदृष्टानेन
निरसनोयौ | यथा मेचकज्ञानमेकमणनेकसभावं, न च तच
संकरव्यतिकरौ, एवमचापि । किं च। यथयानाभिकाया
युगपन्मध्यमाकनिष्ठिकासंयोगे yeaa न श॒ तच
संकरादिदोषः, एवमत्रापि ६ । तथा यद्थवादि “नला-
10 देरणनलादिरूपता'' इत्यादि, तदपि महामोहपरमादि-
प्रलपितप्रायं, यतो जलादेः खषूपापे्या जलादिषूपता
न परष्पापे्या | न ततो जलार्थिनामनलादौ प्रटन्तिप-
सङ्गः, खपरपर्यायात्मकनेन मवेख्य॒सर्वात्मकलाभ्युपगमात्‌,
न्यथा वस्हखरूपरेवाघटमानलात्‌ | किं च । अतभविषदक्या
15 जलपरमाणनामपि दतभाविवङ्किपरिमाणापेचया afer
तास्वेव | तथा antes कथं चिद ङ्िरूपतापि नलष्याङ्गो-
कियत एव 9 । परत्यचादिवुदधौ प्रतिभासमानयोः सष्वा-
amet: का नाम प्माएवाधा । न हि दृष्टेऽनुपपन्नं नाम,
20 श्न्बधा शवंचापि तमसङ्गः ८। प्रमाणप्रसिद्धख च नाभावः
कल्पयितु शक्यः, भ्रतिप्रसङ्गात्‌, प्रमाणादिषयवहारषिशोपव
स्यादिति <। एतेन यदणुच्यते “stare प्रमाण्मण्य्रमाणं

नेनमतम्‌ | RRO

wim ऽयसरवज्ञः सिद्धो ऽयसिद्धः" इत्यादि, तदणवरशण-
faararaaa, यतः प्रमाणमपि खविषये प्रमाणं पर विषये
चाप्रसाणएमिति स्यादा दिभिमेन्यत एव । wast ऽपि सखकेव-
लक्ञानापे्या vam: सांसारिकजोवन्ञानापेक्चया तसवेश्नः |
यदि तदोपेचयापि सर्वज्ञः स्यात्‌, तद्‌ मर्व्ञोवानां घवेन्नव-
प्रसङ्गः षर्वन्नवस्यापि च्छराद्मखिकक्ञानिवप्रसङ्गो वा । सिद्धो
ऽपि खक्मपरमाणसयोगक्यापेच्चया fag: परजोवकमेसयो-
गापेच्चथा afag: | यदि तदपेचयापि fag: ख्यात्‌, तदा
र्वजोवानां सिद्धलप्रसक्किः स्यात्‌ । एवं “शतमपि न रत,
उक्तमणलुकं, भुक्रमणयमुक्त" care स्वै यदुच्यते परैः,
तदपि भिरखमवरसेधम्‌ । नतु सिद्धानां कमेचयः किमेका-
मोन कथयंचिद्धा i wre जेकान्तहानिः। दितोये fegr-
मामपि पर्वया कर्म्॑चयाभावाद सिद्धलप्सङ्गः, संसारिनोवव-
दिति watera । सिद्धैरपि खकमांणं चयः खिल्यतुभा-
म्रृतिरूपापेचया चक्रे न परमाणपे्या । न एनां चयः
केनापि कद पायते, अन्यथा सुद्गरादिभिधैटादौनां w-
माएविनागे कियता कालेन waaay: ख्यात्‌ |
लतखजाणनेकान्त एवेति सिद्धं इष्टेष्टाविरद्धमनेकाग्त-
शरासनम्‌ |

एते हि भौद्धादयः खं स्यादादवादं यु्पाभ्यपगच्छनो
ऽपि तं वदनेरेव निराङुवेन्तो नृनं कुलौनताभिमानिगो
मानवस्य सजगनो माजन्मतो ऽसतो मारक्षाणर THATR-

+=

0

20

२३८ शडदग्ं समुच्चयः TST: |

oe

10

1

a

वन्ति । तथाहि । प्रथमतः सौ गताभ्युपगतो जनेकान्तः प्रका-
छते | दमेन णिकाल्णिकलसाधारण्स्याथंसख विषयौकर-
ए्कुतचिद्वमनिमित्तादचणिकलारोपे ऽपि म दशेनमक्षणि-
कले प्रमाण, किं त्‌ प्रद्यताप्रमाण, विपरौताध्यवसायाक्रानत-
लवात्‌ । चणिकवे ऽपि म Amat, श्रनुकूपाध्यवसायाजन-
नात्‌, नौलङ्ूपे तु तथाविधनिश्चयकरणात्ममाएमियेवंवादिनां
Vigra wae चणिकलाचणिकलयोरप्रामाण,
erat ठु प्रामाणठं senfaatarnarcnaqnat बणा-
दापतति । १। तथा दश्र॑नोत्तरकालभाविनः खाकाराध्यवसा-
यिन एकस्येव विकण्यस्य ang ऽयं eased तु
सवेविन्तचेत्तानामात्मसवेदनं प्रत्यमिति वचना न्िविंकश्पकलं
च ङपदयमन्यृपगतवतां तेषां कथं भानेकान्तवादापन्तिः९।
तथादिंस्ािरतिदामादि चित्तं यदेव खसबेदनगतेषु सत्वगो-
weragerfag प्रमाणं, तदेव चणकयिलखगंप्रापणशरक्नियु-
क्रलादिष्वप्रमाएमिद्यनेकान्त एव ३। तथा यदस्त Hee
रशरोध्वेतादिषूपतथा प्रमेयं, तदेव मध्यभागक्षणविवरतादिनाप्र-
मेधमिति कथं नानेकातः ४ | तथा सविकष्यकं खप्रादिद-
शनं वा धद्हिर्थापि्चया भानं श्वाने, तदेव सखरूपपेशया-
भागमिति बौद्धाः प्रतिपन्ञाः ५। तथा fester
इधादिकं fea sata, तदपि धवशतानियतदेरलारितादौ
ते wala प्रतिपद्ये ६। कथं च aera भान्िरूपत-
याक्मानमरुविदत्‌ ज्ानङूपतद्ा चावगच्छत्‌ Wait भावं

नेनमतम्‌ | २६९

' विद्धं न साधयेत्‌ 9 । तथा पूरौ त्तरच्षणापेचयैकच्येव gE
जन्यं जनकलं चाश्यूपागमन्‌ ठ । तयार्थाकारसेव HAAG
area नान्येति मन्यमानाशिपटग्रा इवं श्नानमेकमणनेका-
कारं सपरतिपन्नाः € । तथा सुगतज्ञान सर्वां विषयं सवा्थाकारं
fed कथं न भवेत्‌ १० | तथेकस्येव हेतोः पचध्मसपदसल्ा-
‘arsed विपे ऽविद्यमानलाह्मतिरेकं चाश्वयविष्द्रं ते
तालिकमूरौचक्रिरे ११९। एवं वेभाषिकादिसौगताः खयं
ware Peas तच विरोधमुद्धावयन्तः खश्रासनानुरा-
गान्धकारसंभार विलुप्तविवेकद्‌ गो विवेकिनामपकणेनौया एव
भवन्ति, किं च । सौत्रान्तिकमत एकमेव कारणमपरापर-
सामग्यन्तःपा तितयानेककार्याकार्या विद्यते, यथा इूपरसग-
न्धादिसामयौगतं रूपमुपादानभावेन खोत्तर रूपणं जन-
यति रसादिचण्णंश्च सहकारितया, तदेव च रूपं रूपालोक-
मनश्कारचचुरादिसामथ्यन्तरगत THETA ज्ञानं सहकारितया
जनयति । श्राक्ञोकाथुन्तर दणांखच तदे वेकं कारणमनेकानि
कार्याणि युगपत्कुवाणएं किमेकेन खभावेन said, नानाखभा-
dat । चथेकेम खभावेन, तर्थेकसखभागेन कतकलात्कार्याणां
भेदो न टात्‌ । wat frat ऽपि पदां ' एकेन खभाषेम
नानाकार्थाणि gate: कस्माल्िषिध्यते ) श्रय fara
waaay नानाकाचंकरणं न घटते, तश्चनिन्यस्यापि तेषां
करणं कथमस्तु, निररेकखभावलात्‌ | सहका रिभेदाचेत्कुरते,
तिं निष्यष्यापि सहका रिमेदान्तदसु | we नानाखभावेर-

5

[1

0

[न
oy

२४० प्रददग्रंनसमु्यः GAM: |

जित्यः gaifefa चेत्‌, नित्यस्यापि तथा तत्करणएमस्त॒ । श्रध
नित्यस्य मानाखभावा न संभवन्ति, क्ूटखनित्यलयेक्भावात्‌,
तद्यनिन्यस्यापि नानाखभावा न सन्ति, निरगेकखभावलात्‌ |
तदेवं मिल्यस्यानिन्यस्य च समामदोषवानित्यानिन्योभवात्-
5 केव ag मानितं वरम्‌ । तथा सेकान्तमित्यानित्यपचसंभवं
दोषजालं सवे परितं भवतोति १२९। ज्नानवादिनो ऽपि
ताथागताः खार्थाकारयोरभिन्नमेकं सबेदनं sare fast
ग्राहमय्ाहकाकारौ खयमनुमवन्तः कथं स्यादादं निरखेुः १ |
तथा सुवेदनस्य ग्राह्ग्राहकाकारविकलता ay ऽपि भवद्धि-
10 ानु्धयते, तस्या श्रतुभवे वा॒सकल्लासुमतामधुनेव सुक्रता-
पत्ते, तचश्ञानोत्यत्तिरँक्रिरिति वचनात्‌ । wat च
संवेदनं संवेदनक्ूपतया कथंचित्‌ । तत एकस्यापि संबेदनस्या-
नुञ्धताननुन्धुततयानेकान्तप्रतिभासो wnat ऽपक्ोतुमिति ९।
तथा स्वं WTA खसंबेदनेन ग्राह्मयारकाकार शन्यतयात्मान- .
मखंविदत्‌, संविद पतां चानुभवदिकरपेतरातमकं सदेकान्तवा-
दश्च प्रतिचेपकमेव भवेत्‌ ३ । तथा ग्राद्याकारस्यापि युगपदने- `
कार्थावभासिनिबरैकरूपता प्रतिचिपल्यतरैकान्तवादमिति ४॥
Safes fay यथा स्यादादो रभ्युपगमे तथा
meee) इ्ियसभनिकषदिर्पूमभ्नाने जायते । त्ाशाभि-
20 gia । अ्भरद्दियसनज्निकर्षादिः। sae प्रमाणं, तत्फकं
पुमान, yar दाभनिज्ानापेदयानुमानं प्रमाणम्‌ । sia
We लहुमालफलम्‌ | तदेवं WATS प्र्यशफलतामनुमाल-

1;

जैनमतम्‌ | २४९९

प्रमाएतां चोभथरूपतामभ्युपगच्छन्ति । एवमन्यत्रापि ` शाने
फलता प्रमाणता च पूररत्तरापे्या यथारेमवगन्तय्या १९ |
एकमेव रित्रपटादेरवयविनो रूपं विचित्राकार मभ्युपयन्ति |
म च विरोधमाचचते । ARR कन्दश्याम्‌ | विरोधादेकमने-
कखभावमयुकषभिति वेन । तथा च प्रावादुकम्वादः |
। एकं चेत्तत्कथं चित्रं fea चेदेकता कुतः |
एकं चैव तु fed चेत्येतचिचतरं मतम्‌ ॥ १॥

दति को विरोध इत्यादि । चित्रात्मनो रूपस्य नायुक्रता, विचि

कारणसामथ्येभा विनस्तस्य मव॑लोकप्रसिदधेन परष्यचेलेवोपपादित-
लादित्यादि ९। wea धूपकटच्छुकैकसिन्‌ भागे TUT:
परसि भाग swan: | श्रवयवानां भिन्ने ऽप्यवथविन
एकलादेकलयैव दौ विशद्धौ तौ wi, यतल्तषामेवं सिद्धान्तः
"एकस्येव पटाद ख्लाचलरक्रारक्राटतानाटताश्नेकविरद्‌-
ध्ौपलममे ऽपि geet विरोधगन्धः” दति २ । नित्यखेशवरस्य
सिवा षंकिरोषां च रजसलमोगुणात्मकौ खभावौ दितिष-
लाचष्टमूतिंता च साविकखभावाः परसरं विश्द्धाः ४ । एक-
ae कुवणविख्वाचपेचया AAG च विदद्रे ५।
एवमिचोः aftemrtwar एखलरोर्घते wht ¢) देवदत्तादेः
खपिदसतापे्या परलापरते रपि 9 । wat सामान्यं नाजा
सामान्यविशेष wget । सामान्यविगेषश्च द्रयलगुएलकमेल-
लषणः द्र्यलं हि नवसु द्रथेषु वतेमानलासामान्व, गुणक
det ब्याटृत्तला दविषः । एवं गुएलकमेबयोरपि सामान्यवि-
श

—

0

—

5

४२ बडदप्रंनसमुष्चयः सटौकः।

जषता विभाव्या । ततश्च सामान्यं च तदिगेवसेति सामान्य
fame: | ata सामान्या विगेषता च fag ८।.
एकस्येव हेतोः पञ्च रूपाणि संप्रतिपद्नो ९ । एकैव एथिवौ-
परमाणोः सत्तायोगास्व, द्रथलयोगाद्रयलं, एथिवौवयोगा-

Ss तपद्िवोतवं परमाणलयोगात्परमाण॒तवं, ware गेषात्यरमाएभ्बो
भिन्नवं चेच्छतां परमाणोसतम्य सामान्यविगरेषात्मकता बला-
दापतति, स्वादौनां परमाणतो भिन्ञतार्यां तस्याख्ाद्रथ-
व्वाष्टयिकौलाच्ापत्तेः ९ ° । एवं देवद ्तात्मनः स्वं द्र यतमात्म-
त्वथोगादात्मलमन्धादिरषाद्न्नदत्ताद्यात्मभ्यो भिन्नां Seat
10 तच्या्मनः सामान्यविशेषरूपतावश्छ स्यात्‌। एवमाकाश्रादिब्बपि
सा भाव्या ९१। योगिनां निच्येषु तुद्धाहृतिगृणक्रियेषु पर-
माएषु सुक्रात्मनःसु च प्रत्याधारं विललच्षणो ऽयमिति प्रत्ययो
येभ्यो भवति ते ऽन्या fate cas तुद्ारतिगुणक्रियालं

` fawqua चोभयं प्रत्याधारमुच्यमाने सखादादमेव साधयेत्‌
15 १९। एवं नेयायिकवेगरेषिका श्रात्मनानेकान्तमुररौकत्थापि
तद्मतिकेपायोचच्छमः षतां कथं गोपडहास्यतां याजि । किं
८ स । arenas सत्येष गुणः परस्पर विभकव्ववयवावथ-
वादिषु मिथोवतेनदिन्ताथां यद्ूवणजालमुपनिपतति तदपि
परितं भवति । तथाहि । श्रवयवामामवयविनञखच मिचो
20 शमं मेदो arnt नैयायिकादिभिने पुनः कथंचित्‌ |
ततः परशुयोगमरंमि । अवयवेग्यवथवो वतेमानः fae
dim वतेते किं वा सामद्धेग । यद्येकदेपरेम, तरयुक्, अवज

भनमतम्‌ | २४३

“विनो निरवयवलाभ्यपगमात्‌ | सावयव ऽपि तेभ्यो ऽबयबो
यद्चभिश्नः, ततो ऽनेकामतापत्तिः, एकस्य निरं स्यानेकावयव -
mara: । अरय तेभ्यो fast saad, तहिं तेषु म कथं ada
दूति area | एकदेगरेन arama वा । एकदे श्रपक्े पुनसत-

देवावतेत इत्यनवस्था | श्रय AAA तेषु स वतेते; aga 5

orate: प्र्यवयवमवयविनः परिखमाप्तयावयविब्लप्रसङ्गात्‌।
ततश्च तेभ्यो fart ऽवयवौ न विकल्यभाग्परवति। मन्वभेद्‌प्े
ऽ्यवयविमाश्रमवयवमाचं वा स्यादिति चेत्‌ । न, श्रभेदस्याणे-
कान्तेनामभ्युपगमात्‌ | किं तद्न्योन्याविचरिष्टसखरूपो विवक्षया
संदशेनोयभेदो ऽवयवेश्ववयच्यभ्येपगम्यते, श्रवाधितप्रतिभासेषु
सवं्ावयवावयविनां मिथो भिन्ना भिन्नतया प्रतिभासनात्‌,
अन्यथा प्रतिभासमानानामन्यथापरिक्पने ब्रह्मादेतद्यन्यतावा-
दादेरपि कश्पनाप्रषङ्गात्‌ | एं सयोगिषु sein: समवायिषु
समवायो गुणिषु गुणौ यक्तिषु सामान्यं चात्यन्तं भिननान्य-
भ्यपगम्बमानानि तेषु वतेनचिनताथां सामख्येकदे शविकश्पाभ्ा
दूषणौथानि | तदे वमेकामभेदे जेकदूषणोपनिपातादनेकाने
च दुषणारुत्यामादनेकान्ताग्डेपगमान्न ate इति । भरतो वर-
मादाषेव मल्सरितां विायानेका्तो caw: किं Hare:
कश्पनया शरान vara परिङ्गशरितेनेति ॥

ate: स्मरणम भिरन्योन्यं विर दगरेथैचितं प्रधानम-
भिदधाग एकस्याः प्रतेः संसारावस्थामोचसमयथोः प्रव्तेन-
निवर्तेनधरमो विदद्ौ testing कथं खशटानेकानमतवेमु-
स्थमत्यालुमो शः श्यात्‌ 1

0

२४४ षटद श्नसमुश्चयः सटौकः।

मौर्माधकास्त खयमेव प्रकारान्तरेरेकानेकाश्नेकानमं
म्रतिपद्यमानालप्रतिपन्तये सवया प्नुयोगं नारन्ति। अथवा
शब्दस्य तत्संबन्धस्य च नित्यवेकान्तं प्रति ते saa पर्चनु-
योच्याः | चिकालशन्यकारय॑रूपाथं विषय विज्ञानोत्पादिका गोद-
5 नेति मीमां सकाभ्युपगमः । अच कायेतायास्तिकाशशून्यते
ऽभावप्रमाणएस्य विषयता स्यात्‌, sua तु प्रत्यक्षादि विषयर्ता
भवेत्‌, उभयरूपतायां पुननादनाया विषयतेति ॥
श्रय बौद्धादिसवेदग्रेनाभोष्टा दृषटान्तायुक्रयसखानेकान्तसि-
ga समाख्यायन्ते | बौद्धा दिषवदगरेनानि सं्रयज्ञानमेकमुके-
10 खदयात्मकं प्रतिजानानि नानेकान्त प्रतििपन्ति ९। तथा
खपचसाधकं wastes च विरुद्ध घरमध्यस्तमनुमानं मन्य-
मानाः परे ऽनेकान्तं कथं पराङ्येः ₹। मयुराण्डरसे नोशा-
दयः af ऽपि वणां नैकरूपा नाणनेकरूपाः, किं वेकानेक-
रूपा यथावख्िताः, तथेकानेकाघनेकान्तो ऽपि। तदु
15 नामखापनाद्यनेकान्तमाजचिल्य । ।
मयुराणष्डरसे यदद Aare: fear: | भ |
सर्वेऽयन्योन्यसंमिधासतदन्नामादयो धटे ॥ १ ॥
नान्वयः स" हि भेदिलाश्न मेदो ऽन्बयटृत्तितः।
खद्वेद दयसंसगंटन्ति जात्यन्भरं घटः ॥ २ ॥
20 qu हिष्न्दो हेतौ यस्माद्यं ; ख घटः ।
भागे षिंहो नरो भागे योऽथा भागदवाद्मकः |
तमभागं विभागेन नर्विंहं प्रश्दते ॥ २ ॥

EN
जनमतम्‌ । ` २४५

म नरः रिंहरूपलान्न भिंहो नररूपतः । '
श्ष्दविज्ञानकार्थाणां मेदाल्लाल्यन्तरं हि सः ॥ ४॥
FSG TES वा ब्रुवाणा हेठुलचणम्‌ |
सदस्त्वादि शवं ऽपि कुतः परे न मनवते ॥ ५॥

gaged नरस्य पिढत्पुचत्ाध्नेकशुबन्धा भिन्ननिमिन्ता |

a faq | तद्या । स नरः खपिच्रपेचया ga: खसुता-
चेचया तु पितेत्यादि । श्रमिन्ञमिमिन्तास्त॒ संबन्धा विरुध्यन्ते!

तद्यथा । wfasteda म पिता पुजशे्यादि । एवमनेका- `

न्तेऽपि द्र्ात्मनेकं पर्यायात्मना लनेक मित्यादि भिश्ननिमि-
कतया न विर्ष्यते । द्रयातमनेवेकमनेकं Sante लभिन्न-
निमित्तया विरुध्यते | श्रभिन्ननिमिन्तलं हि विरोधस्य मूलं
न पुनरभिन्ननिमित्तवमिति उखदुःखनरदेवादिपर्थाया श्रणा-
ant मित्या नित्यलाचनेकानतमन्तरेण नोपपद्यन्ते यथा ere
que स्थिरसयोत्फणविफणावसे मिथो विरुद्ध aft द्रयापेचथा
ग विदधे ययेकख्या wpe: सरलताविनाप्रो वक्रतोत्पन्तिखच
यथा वा गोरसे ायिनि दुग्धपर्यायविनागरोत्तरदधिपर्थायो-
त्यादौ सवभन्भौ प्रत्य्चादिप्रमारेगोपलब्भौ, एवं सवेश वस्नो
दरयपर्ाथाकमकलापि । किं च । सरववपि दशनेषु ज्ञाभिमत-
शाध्यसाधनायाभिधौचमाना हेतवो ऽयनेकानाभ्यपगममन्तरेण

उमोचोनताम्न्ि । तथाहि । अरम सखोपश्ेवे परङेतत- 20

मोभाखरनामकं वादस्य लिख्यते | यथा । दह हि सकखता-
किंकचक्ररडामफितथात्मानं मन्यमानाः सवंदापि प्रसभं पोषि

१३६ ` बडर्ंगसमु्वः eater |

तद्ञाभिमाना गुणवत flag मर विदधाना सुग्धनगष-
माजे शृजितस्फूजितममिदधानाः स्यष्टोद्धगेम स्वानुभवेन
समसवश्वखोमगत मथाग्तमनेकान्तमनुभवन्तो ऽपि खयं च
युश्षानेकान्तसेव ant ऽपि प्रकटं व्नमानेपोवानेकान्तमनि-

3 च्छन्तो यथावख्ितं वस्तखरूपमपश्यन्तो मिजमतांनुरागमेव
quam विदरत्षमौपे च कदापि सम्यग्वेतुखरूपमष्च्छन्तो
निजवुद्या च तदनवगच्छन्तो भवन्तो यत्छाध्यसाधनाय साधन-
ayanay:, तचापि साध्यसिद्धिनिबन्धनं हेतुः । weit ऽनेका-
माव्यवश्यापनायं arated aged ciate: सद्विरस्माभिः

10 प्रथमतो हेतोरेव GET सम्यगनेकामतष्प प्रकाश्यते । ताव-
इष्लावधाना निर स्तखपचलाभिमानाः चण Aree भजन्तः
eA भवना । तथाहि । युश्दुपन्यस्तेन हेतुना किंमन्वचिना
ware साध्येत afatfaut वाश्वयव्यतिरेकिणा ari यदि
तावदन्वयिना, तदा तत्पु्ल्वादेरपि गमकलं स्यात्‌, अन्वय
15 माचद्छ लजापि भावात्‌ । नापि यतिरेकिण्ण, aquareta
गमकलप्सङ्गात्‌ । ्षामलाभावे ऽन्य गौरपचचे विपे तत्पुच-
लदेरभावात्‌ । श्न्वयन्यतिरेकिणा चेत्‌, तदापि तत्पुबला-
दित एव साध्यशिद्धिप्रसक्तिः। न चास बेङूयलक्चणयोगिनो
हेत्वाभावताश्डनोधा, अनित्यलसाधमे रतकलादेरपि
५ तश्मशङगात्‌ । भसति च भवदभिग्रायेण Fee ततपुभादाविति |
we भवयं दोषो येषां पकधर्मयसपशसस्व विपशास्ह्पे
जेष्ये ऽविनाभावपरिषमातिः, नास्माकं पञ्चशशणरेतुवारिना,

जैनमतम्‌ | २४९

श्रस्मा भिरसप्रतिपकचलप्रहयु्ागमाबाधितविषयलयोर पि लंशण-
योरभ्युपगमादिति चेत्‌, तहिं केवलान्यकेवशञयतिरेका-
नुमानयोः पञ्चण्षएलासंभवेनागमकलप्रसक्गः | म च तयोरग-
मकल यौगेरिष्ट, तकासरतिन्धनिञचायकमरमाणासंभवेन, अनय-

थानुपपन्तेः । ्रनिश्चय एव तत्पु लाद रगमकता निबन्धनम्‌ । |

aq अेशक्छाद्यभावः | श्रथा् विपे ऽस्वं fafed नास्त,
afe श्यामलाभावे तत्पु्लेनावश्छं निवतेनौयमिन्यज प्रमाण-
amfa मौगतः। यौगस्तु गजेति । शकाद्याहारपरिणणमः
श्वामलेन समय्ात्निको म तु तत्युबलनेत्युपा धिसद्भावान्न तत्पु
aa विपचासच्चसंभव इति । तौ द्वं गिखितान्ययानुपपन्तिनेव
श्र्दान्तरेण शरणोखुहत दति केव हेतो लंचणमस्ठ॒ । रपि च ।
श्रस्ति मभशश्रो जलचब्दरात्‌, उदेष्यति श्वः विता, श्रद्यतना-
दित्योदयादिल्यादिषु पकधमेलाभावे ऽपि मन्मातेयमेवंविध-
खरान्यथानुपपत्तः | सवै चणिकमचणिकं वा सत्वा दित्या दिषु
च खपकचस्याभावे ऽपि हेद्धनां ARNT बेरूपणादिना |
निञचितान्यथानुपपन्तिरेवैकं लिक्गलचणमचूणं तत्मेतदेव
प्रपञ्चः पुनरयमिति रेत्‌, afe सौ गतेनाबाधितविषषयलमख-
तिप wad च योगेन च waa लचएमाख्यानोयम्‌ ।
अथ विपचाभिचितथाटम्तिमाचेएाबा धितविषथतमसप्प्रतिपचल
च श्ञापक्ेवधिकाराञ्त्रातलं च शम्धमेवेति चेत्‌, तहिं गमक-
हेवधिकारादयेवमपि शम्भमेवेति किं ग्रेषेणापि प्पश्चनेति |
अत्‌ एव भाग्वयमाजाद्धेहगं मको ऽपि त्रारिप्त्यतिरेकारन्बय-

ax

=

0

i
or

ex षडदश्रनसमुश्चयः सटौकः।

o

10

15

20

विशेषाच्च i नापि यतिरेकमाचात्किं लङ्गोकृताग्वयाद्मतिरेक-
विशेषात्‌ । म चापि परस्यराननुविद्धतद्‌भयमाजात्‌, रषि
तु परस्परशूपाजह्‌ त्तान्वयग्यतिरेकलात्‌, निशितान्ययानुपप-
स्येकलचणस् fe हेतो यैयाप्रदभिंताचयग्यतिरेकशूपलात्‌ । न
च जैनानां हेतोरेकलच्षणएता भिधानमनेकान्तस्य विघातकमिति
awa, प्रयोगनियम एवैकलचणो हेतुरित्यभिधानात्‌ । न तु
सखभावनियमे नियतेकखभावस्य श परप्एक्गादे रिव निःखभावला-
दिति कथं न हेतोरनेकान्तात्मकता । तथा ननु भोः सकण
प्रतिप्राणिप्रसिद्धप्रमाणप्रतिठठितानेकान्तविरदधवुद्धि भिभेवद्भिर -
ay कणभक्ताचपाद वृद्ध fe शियकेरुपन्यम्यमानाः सवं एव
हेतवो विवक्षया सिद्ध विरद्धाने का न्तिकतां सखो कुरवन्तोत्यवगन्त-
वयम्‌ । तथाहि । पूरवे तावत्तेषां विशद्धताभिधौयते। यदि
gata हेतोम्लौणि पश्च वा रूपाणि वारवान्यभ्यपगन्यन,
तदा सो जेकधर्मात्मकमेव वस्तु साधयतौति कथं a faqa-
यसिद्धिः, we हेतोरनेकधर्मात्मकस्याभ्युपगमात्‌ | न च
यदेव पशधमेस्य सपक एव an तदेव विपचात्छव॑तो याट-
लमिति वाच्यं, श्रवययतिरेकयोर्भावाभावरूपयोः eae
तादाक्यायोगात्‌, तचे वा Fare केवशयतिरेकौ वा
wat हेतुः स्यान्न तु चिष्ूपः पञचूपो वा । तथा च साधना-
भावो ऽपि गमकः श्यात्‌ । श्रय विपकाखत्वे arated किं
तु साध्यसद्गावे ऽस्तिलमेव साध्याभावेनासिल्मभिधोयते ग तु
ततसद्विक्नमिति चेत्‌, तदसत्‌। एवं हि विपकषासच्वथाभावा-

za
ATARAX | २४६

द्धतोशवेशूपयादिं न ख्यात्‌ । श्रय ततसतदन्यदर्मान्तर त्च॑करू-
पखानेकातमकस्य हतो लथाशरतसाध्याविनाभतमेन नि्ि-
तस्यानेकान्तवस्तुप्रसाधनात्कथं न परोपन्यस्तहेतूनां स्वेषां
विरुद्धता, एकान्तविरद्धेनानेकानोन व्याप्तलात्‌" । anfeg-
तापि सवैषाधनधर्माणामुन्नेया, यतो हेतुः षामन्ये वा
$विदिशरेषो वा तदुभयं वानुभयं वा। न तावल्छामान्य
हेतुः । तद्धि सकलब्यापि मकलघ्वाग्रययापि वा इेदुलेनो-
पादौयमानं saafag तरा स्यात्तदनुमानसिद्धं वा स्यात्‌ । न
तावत्मत्यचसिद्धं, ued दकानुसारितया प्रवतेते । ws च
नियतदे शा दिनेव निष्यते । श्रतो ऽचानुमारि ज्ञानं नियतदे-
श्ादावेव प्रवर्ततुमुत्सहते, न॒ सकलकालदे गरव्यापिनि । श्रय
नियतदे श्रखषूपावयतिरेका तन्निश्चये तस्यापि निश्चय इति
चेत्‌ । न, नियतदे श्खषूपाव्यतिरेक नियतदेश्रतेव स्यान्न
व्पिता । तन्न वयापिषामान्यरूपो हेतुः प्रत्यचमिद्धः । श्रतु
मानसिद्धतायामनवस्ाराचसौ दनिवारा । श्रनुमानेन हि
शिङ्गपणपूर्वंकमेव प्रवतंमानेन सामान्यं साध्यते fay चन
विगषटपमिव्यते, श्रननुगमात्‌ । मामान्यषपं तु लिङ्गमवगतं
वानवगतं वा भवेत्‌ | न तावदनवगतं, अ्रनिष्टलादतिपरसङ्गाच्च ।
sand वेत्‌, तदा त्यावगमः प्त्यरेणानुमानेन वा । न
परह्यचेण, संनिशृष्टय्ाहिवात्तख | नायतुमानेन । ABTA
मानमन्तरेण लिङ्गग्रहणे पुमस्तदेवावतेते। तथा चातुमाना-

मामाननधादयुगवहलेरणेकलिश्गियहणं न भषेत्‌ । श्रपिच।
32

भ

0

२१० घद्दश्रंनसमुशचयः BET |

ue

1

>

ao

च्रगेष्यक्यायेयसरषपं सामान्यं प्रत्यक्षानुमानाभ्यां निच यमानं
खाधार निश्यसुत्पादयेत्‌ | खाधारनिश्चयो ऽपि निजाधार-

निश्चयमिति सकलो जनः aay: प्रसज्यते । किं च । खाशरचे-
द्ियस्योगात्माक्‌ खन्ञ।नमजनयकछामान्यं पश्चादपि न तण्नन-
aq, श्रविचलितदूपलात्‌ । परेरनाधेया ति श्रयलाञ्च वि चलिततव
श्राया तिश्रयतसे च चणिकता पत्तिः । were । तत्सामान्ध
afmet भिन्नमभिन्नं भिन्नाभिन्नं वा हेतभवेत्‌। न तावद्धनं
व्यक्रिभ्यः एयगनुपलम्भात्‌, समवाये न व्यक्रिभिः ey सामा-
न्यस्य संबस्धितलात्‌ । एयगनु पलम्भ दति चेत्‌ । न । समवा-
aay बुद्धि हेतुलं Nad, दृेदमिति बुद्धि ञ्च भेद ग्रहणमन्त-
रेण न भवेत्‌ । fa च। wat ऽग्रलादिसामान्य खा ्रयसवं -
गतं वा सर्व॑सर्वेगतं वेष्यते | यदि खाश्रयसवेगत, तदा कर्का-
feafaga देगरे प्रथमतरमुपजायमानाया यक्तरश्चलादिषा-
मान्येन योगो न भवति, यक्रिष्एन्ये दे शे सामान्यस्छानवखा-
माद्चमन्तरादनागमनाश्च | श्रय स्वेसवेगतं तत्छोक्रियते, तदा
कर्कादिभिरिव शाबलेयादिभिरपि तदभिब्यश्येत। न च
“करकाद्चानामेव तदभियक्तौ aay न शाबलेयादौनां” दति

are, यतः feed तत्कर्काद्यानां सामर्थ॑म्‌ । साधरणरूप-

afafa Sa) खतसेखाधारणरूपा बयक्यः, तद्‌ खत एव

0 ता sat sy waded प्रत्ययं जनयिव्यन्तोति कि age

खामान्यपरिकण्यनया । दि च खतो ऽसाधारणष्पा BHT,
तदापरणामान्यधोगादपि भ साधारणण भवेयुः, खतो ऽषा-

-

ॐ
जेनमतम्‌ | aud

धारणद्पवादिति यक्िभिन्नरछ सामान्यखाभांवादषिद्ध-

` सतकष्णो हेतुः । कथं ततः साध्यसिद्धिभवेत्‌ । श्रथ यत्व

भिन्नं मामान्यं हेतुः । तदणयुक्त, ania ययक्रिखष्ूपव-
यन्तरा ननुगमात्सामान्यरूपतानुपपतते दशयभिन्नलस्य सामान्य
euatarg भिथो विरोधात्‌ | श्रय भिन्नाभिन्नमिति चेत्‌, न,
विरोधात्‌ | श्रय केनाणेगेन भिन्ने केनाप्यमिन्नमिति । तदपि
म युक्त, सामान्यस्य निर ग्रलात्‌ | तन्नेकान्तसामान्यषूपो हेतुः
माकष्येन सिद्धो नापि विगरेषरूपः, तस्यासाधार एतेन गमक-
योगात्‌, साधारणल एवान्वयो पपत्तेः । नापि सामान्यविशरे-
घोभयं परसमराननुविद्धं हेतुः, उभयदोषप्रसङ्गात्‌ | नाणनुभयं,
चरन्योन्ययवश्छेदश्ूपाणामेकाभावे दितोयविधानादनुभययस्यास-
स्येन हेतुलायो गात्‌ | बद्धिप्रकस्ितं ष सामान्यमवस्तुरूपतला-
arannfaagaizfagats न हेतुः । तदेव सामान्यादौ.

` arafaga तहलचणाः स्व ऽपि हेतवो sfagr एव २) तथा

प्रतिबन्भविकलाः समस्ता श्रपि परो पन्या हेतवो नैकान्तिका
श्रवगन्तव्याः | म चेकान्तसामान्ययो विं गेषयो्वां साध्यसाधनयोः
प्रतिबन्ध उपपद्यते । तथाहि । सामान्यथोरेकान्तेन नित्यथोः
परस्परमनुपकार्ोपकारकश्चतयोः कः प्रतिवन्ः, भियः काये-
कारणादिभावेनोपकाथो पकारे लनित्यलापनत्तेः। विशेषधोख्
नियतदे शका शथोः प्रतिबन्धे ऽपि तजेव तयोर्य साल्ाथध-
मिगहोतप्रतिबन्ध एवान्यो विषो डेतुनेनो पदौयमानः
कथं गनेकाजिकः। किं च । प्रतिबन्धपचधमेलादिके शिष्ग-

o

+~

5

२५९ षडदग्रंमसमुशयः SST: '

wed उति संभवो न च साध्यमाधनयोः परद्यरतो धमि
ञेकाग्तेन भेदे ऽभेदे वा पकधमेवा दिधर्मयोगो शिङ्ग्योपप-
frame, संबन्धाणिद्धः । संबन्धो हि साधयवाधनयोधेमिणच
किं समवायः संयोगो विरोधो विग्रेषणविशेव्यभावस्तादाकये

5 तदुत्य्तिर्वा भषेत्‌ । न तावस्समवायः, तशय धमेधर्मिदयाति-
fime प्रमाणेनाप्रतीयमानलात्‌, इह तन्तु पट रत्यादे
साधकस्य प्रत्ययस्यालौ किकलवात्‌, पांसुलपादानामपोष पटे
तन्तव दत्येवंप्रतौ तिर्‌ गनात्‌, इह wae घटाभाव Tasty
ममवायप्ङ्गात्‌ | स्वे वा समवायस्य खत एव धममेधम्यादिपु
10 इ्यभ्यपगक्ष, तद्ा्यादिधर्माणामपि खत एव धर्मिणि
afarg कि quer ममवायकच्यनया | समवायस्य समवा-
AMT AIIM तु, तच्रा्यपर षमवायकन्पने ऽनवस्वा-
नद दुस्तरा) WE समवायस्य खतः परतो वा त्तिः,
तथापि तस्य प्रतिनियतानामेव मंबन्धिगां संबन्धकलं न

15 स्यादपि लन्येषामपि व्यापकेन, तस्य aa तुष्यलाटे कख-
भावललाख । नापि संयोगः । स हि साध्यसाधनादौनां भवेत्‌ |
किं ततो मिक्नो वा स्यादभिन्नो वा। प्राचि wa कथं विष-
-खितामामेवैष कि मान्येषामपि, मेदाविग्रषात्‌ । न च सम-
वायो sa नियामकः, ae सवच षदृश्रलात्‌ | दितौयेत्‌
2 साधादौन्येव खः, न कथि्छयोगो माम कथंचित्‌ । श्रमिन्लस-
योगाङ्गौकारे तु परवादाश्रयपं भवेत्‌ । नापि विरोधो
ऽभिधातश्यः, तद्याणेकान्तमते ऽरुभवात्‌ । स हि aura

जेगमतम्‌ । २५३

'पररपरिहारो वा भषेत्‌ । aare किं कदाचिदेणेकलराम्‌-
, वस्छानसुत कियत्कालं शिता पञ्चादनवग्ानम्‌ । श्राय पच
sfeageraiat म विरोधः स्यात्‌, श्रन्यथा अलोकये sata
दौनामभावः | दितोये तु नरपनितादेरपि विरोधः |r,
तयोरपि ` किं चित्कालमेकच स्थिलापगमात्‌। किं च। वडबान- 5
लजलधिजलयो विदुदम्भोदाम्भसोश्च चिरतरमेकावश्यातः कथ-
मयं विरोधः। परस्परपरिहारमु मवेभावानामविशिष्टः
कथमसौ प्रतिनियतानामेव भवेत्‌ । नापि विगेषणए विगे्भावो
aztfaafa, तस्य संयोगाद्यसंभवे ऽभावात्‌, त्य तु प्रागेव
निरासात्‌ | नापि माध्यमाधनयोस्तादाव्यं घटते, साध्यसाधन- 10
योरण्द्शिद्धयोभंदाभ्येपगेन तादाव्रधायोगात्‌, ATA च
साध्यं साधनं सेकतरमेव भवेन्न दयं कथंचित्‌ | तादाब्ये तु
जेनमतानुप्रवेशः स्यात्‌ । तदुत्य्तिसु कायंकारणभावे ंभ-
विनौ कायंकारणभावश्चाथं क्रियासिद्धौ सित्‌ । श्रथक्रिया
च नित्यस्य क्रमाक्रमाभ्यां सहकारिषु सत्छसल्ु च जनकाज- 15
नकसडभावदयानभ्यपगसेन नो पपद्यते । अनित्यस्य तु सतो
saat वा सान घटते, सतः समवायवतिनि यापारायोगात्‌,
व्यापारे वा खखकारणकाल एव जातानामुक्तरोत्तरसवेण.
नाभेकशणव्तिलप्रसङ्गान्‌, सकलभावानां मिथःकायेकारण-
waneig, way सकल क्तिविकशचतेन कायेकारणासंभ- 20
वात्‌, waar शशविषाणएादेरफि तक्षक्गात्‌ | तदित
साध्यादौनां संबन्धानुपपन्तरेकान्तमते पक्तधमेलादि Wwe

२५७४ षडदश्रंनसमु चयः AST: |

एमसंगतसेषै स्यात्‌ । तथा च प्रतिबन्धो दुरुपपाद एव ।
तयेकान्तवादिनां प्रतिबन्धग्रहणमपि न जाघरौति, ्रविच-
लितखरूप श्रात्मनि ज्ञानपौर्वापर्याभावात्‌, प्रतिक्षणध्वंसिन्यपि
कायकारणा्युभयपहणानुटचचैकदेतन्याभावात्‌ । न च कार्या-
$ द्यनुभवानन्तरभाविना स्मरणेन कायेकारण्भावादिः प्रतिबन्धो
ऽनुमंपोयत इति ana, waa एव खमरणप्रादुर्भावात्‌ । नं
च प्रतिबन्धः केनचिदनुश्धतः, तस्योभयनिष्ठलात्‌ ¦ उभयस्य
ूर्वापरकालभाविन एकेनाग्रणादिति न प्रतिबन्धनिश्चयो
ऽपि । तदेवमेकान्नपके पररुचा्माणः wat ऽपि हेतुः
lo प्रतिबन्धस्याभावादनिश्चयाच्चानैकान्तिक एव भवेत्‌ ?। एवं च
केवलस्य सामान्यस्य विग्रेषस्य च द्यो्वां परस्पर विविक्रयो-
स्तयो तुला चटनाद नुटन्तव्याटन्त प्रत्यय निबन्धनपरस्परसंवलित-
सामान्यविगरेषात्मनो डहेतोरनेकान्तात्मनि साध्ये गमकल-
maa । न च “यदेव रूपं रूपान्तरा्यावतेते, तदेव
15 कथमनुदृन्तिमाखादवति, यच्चानुवतेते तत्कथं याटत्तिमाग्र-
यतिः इति व्य, श्रलुटततयादत्तरूपतयाध्यलतः प्रतौयमाने
agen विरोधासिद्धः, सामान्यविगरेषवचिजज्ञानवशिजपट-
दोकचिरूपवदां । किं च । एकान्तवाशुपन्यजेतो; साध्यं किं
शामान्यमाहोखिदिगरेष उतोभयं परस्यर विविक्रमुतखिदनुभय-
20 मिति विकल्पाः । न तावल्ामान्यं Fame, तस्यासंभवाद्धे-
ज्ियाका रित्वरेकष्याच्च । . नापि विशेषः, तद्याननुथायिलेन
साधयितुम्श्यलात्‌ | नाणुभयं, उभयदोषागतिदततेः | नाय-

जैनमतम्‌ | २५५

‘que, तस्यासतो हेलयापकनेन सा्यलायोगात्‌ । तेस्मादिवा-
दाखदौभ्रतसामान्यविगरेषोभयात्मकमाध्यधमस्य साध्यधर्मिणि

। खाधनायान्योन्यानु विद्धान्वयव्यतिरे कखभावद्रयात्मकेकडेतोः

परदशने लेशतो ऽपि नेकान्तपचोक्रदोषावकाशः संभवी | wat

नेकान्तात्मक BASSI चावश्यमङ्गोकतयं, अन्यथा षकलानु- |

भानेषु साभ्यसाधनानामुक्न्यायत उच्छेद एव भवेत्‌ | तस्माह्नो
एका न्तवादिनो निजपचाभिमानल्यागेनाविषादिनो ऽचिणौ
fate बुद्िदृसुन्नोल्य मध्यखटत्या युका ुसारोकप्रृत्या
and जिज्ञासन्तो भवन्तो ऽनेकान्तं विचारयन्तु, wards
मृल्सकलयुक्रियुकं प्रागुक्रनिखिरूदोषविप्रसुक्तं तत्त्वं षाधि-
गच्छन्तु । दति परडेतुतमोभास्करनामक वादस्थलं श्रौ युणरन्न-
खरिपादैः कृतम्‌ | ततः fag सवेद भेनसंमतमनेकान्तमतम्‌ ॥

श्रथ जैनमतं संदेपयन्नाद
जञेनदशेनसंकेप sea गदितो ऽनघः।
र्वापरपराधातो यच कापि न विद्यते ॥ ५८॥
. जैनद शरनस्य संदेषो विस्तरस्या गाधेन वक मगरक्यलादुपयो-
गसारः समाख CAAT MARIS प्रतयचो ग॑दितो ऽभिरितो

saat निदंवणः स्वेवक्रथस्य सवेजञमूलवे दो षकारबयानवका-
रात्‌ । ay नेनदशेने कापि चिदपि जोवाजोवादिरूपवि-

[1

0

~

$

चारणाविषयद््छम तिचर्वायामपि पूर्वापरयोः पूरवेपञ्चादभि- 20

हितयोः पराघातः परस्मरष्याइतवं न विद्यते । श्रयं भावः ।

१५९ षडदशरंनसमन्रयः सटौकः।

यथापरद शनसंबन्धिषु मूलाप्तेषयपि किं पुनः wera
विप्रलम्मकग्रयितग्रन्धकथासु प्रयमपञ्चादभिहितयोभिथोवि-
रोधो ऽसि, तथा जेनद्र्भने कापि केवलिप्रणोतद्यादधाङ्गषु
पार पयगरनयेषु' च सुसबद्धा्॑लाद ्तोकिकया निरौकितो ऽपि
; स नास्ति| यत्त परद्‌नेष्वपि कचन सद यददंयगमानि
वचनानि कानिखिदाकण्यामः, तान्यपि जिनोक्रषक्तसुधा-
सिन्धेसमुङ्गतान्येव ang सुधा खात्मानं बह मन्वते | यच्छ्रौ-
सिद्धसेनपादाः |
afafaa नः परतन्त्रं युक्तिष॒
Lo स्फुरन्ति याः काश्चन सक्रिमपदः |
aaa ताः पुवैमहाणवोत्थिता
samara जिनवाक्यविप्रषः ॥ इति ॥
श्रच परे WIE!) श्रो श्रारताहंदभिहितत्लानुरागि-
भिवश्माभिरिदमसबद्धमेवा विभा वयां बभे यदुनाखद्‌भेनेष्वपि
1; प्व परयो विरोधो ऽति । न चमदमते सचे रोचमाणो
ऽपि विरोधलेणो ऽपि कचन निरौच्छते, श्रष्टतकरनिकरेखिव
काशिमेति रेत्‌। उच्यते। भोः eaagand परिद्व्य
माधसामवलम्बमानेनिरभिमानैरपौ प्रधानैः = प्रतिभाद्यवधानं
विदधानैर्निश्म्यते, तदा वयं भवतां सवे ciara: | तथाहि ।
% प्रथमं तावन्ञाथागतरुमते मते पूवा परविरोध SATA ।
ya स्व चणभङ्ुरममिधाय पञ्चादेव्रमभिदधे माननुताश्य-
व्यतिरेकं कारणं नाकारणं विषय इति । अ्रस्यायमधेः |

a
जनमतम्‌ | २५७

ज्ञानमय wats 4 पुनरमतीत्यनुङशतानयबयतिरेको ऽया
` ज्नानम्य कारणम्‌ । यतश्चार्थाज्ज्ञानसुत्पद्यते तमेव तदिषयौ-
करोतौति | एवं चाभिदधानेनार्थस्य que fefacfa-
हिता । agar) बर्थात्कारणाज्त्ाम कायै जायमानं दितोधे
चणे जायते नतु समसमये, Brg al: समसमयला- 5
योगात्‌ । तच्च ज्ञानं खजनकमेवायं werfa नापर, नाकारणं
विषय दति वचनान्‌ । तथा ade चणदयं स्ितिवेलादा-
याता सा च क्षणच्येण faegia पूर्वापरविरोधः ‹ । तथा
नाकारणं विषय ce यो गिप्रत्यचस्यातौ तानागतादिरणर्या
विषयोऽग्यधायि । ओअतौतानगतश्च विनष्टानुत्यन्नलेन तस्य 10
कारणं न भवेत्‌ | श्रकारणमपि च तं विषयतयाभिदधानस्छ
पूर्वापरविरोधः स्यात्‌ ₹९। एवं साध्यसाधनयोर्यािगरहकस्य
ज्ञान कारणएलाभावेऽपि चिकालगतम्ं विषयं याररमाणस्
कथं म पूर्वापरब्याघातः, भ्रकारणस्य प्रमाएविषयलानभ्यपग-
मात्‌ ₹ । तथा, चणएक्चयाभ्यपगसे ऽ्वयव्तिरेकयो भिन्नका- 1;
wat: प्रतिपन्तिने संभवति । ततः साध्यसाधनयो स्िकाल विषयं
व्या्नियदहृणं मन्वानस्य कथं न पूर्वापरव्याहतिः 8 । तथा
चणचवममिधाय | | ।

दूत एक्नवते कले गर्वा मे पुरुषो हतः |

तत्कर्मणो विपाकेन पादे विद्धोऽखि fawa: y ‰
दद्य Se जग््ान्तरविषये नेश्ब्दासिश्रष्दयोः प्रयोगं

शणचथविरडधं ब्रुवाणस्य बुद्धस्य कथं न पूर्वापरविरोधः ५ |
33 :

€
२५८ षडदश्रनसमुद्धयः सटौकः।

तथा निरं स्वं वस्त॒ प्रागप्रोच्य हिमा विरतिदानरिन्तखसंबेदन
तु खगतं सटू्चेतनत्वखगेप्रापणएश्रह्मादिकं ग्हृदपि खगतस्य
सट्रतवादेरेकस्यां रस्य निणयमुत्पादथति न पुनः खगतस्यापि
दितोयस्य खगप्रापण शरदि र रसेति सांग्तां पञ्चाददतः सौग-
5 तस्य कथं पूर्वापरविरुद्धं वचो न श्यात्‌ ६। एवं fafa-
HURTS नौला दिकस्य वस्तुनः सामस्त्येन यणं कुर्वाणमपि
Hern निफेयसुत्पादथति न पुनर्नोशाश्थंगते चणएचयेऽ ग
दति ainarafagua: मौगतस्य पूर्वापरवचो विरोधः सुबोध
एव ७ । तथा हेतोख्वेरूथं संग्रयस्य चोल्षखदयात्मकताम-
10 भिदधाभोऽपि स wit वस्तु aq मन्यते तदपि पूर्वापरवि-
Req ८ तया परस्पराना्चिष्टा एवाएवः प्रत्यासत्तिभाजः
समुदिता धटादिषूपतया प्रतिभासन्ते न पुनरन्योन्यमङ्गा-
क्रिभावषूपेणारभस्कन्धकार्थास्त दति हि बोद्धमतम्‌ । तच चाय
दोषः । परल्परमणुनाभनाशचिष्टाहटलेकदे9े हसेन धायेमाणे
15 wee घटस्य धारणं न BIA! उत्धेपावद्धपापकर्षाख
तयैव न भवेयुः । धारणदौनि च घटखाधंक्रियाकचणं eR
मङ्गा सौ गतेरभ्यपगतान्येव तानि च त्मतेऽनुपपन्नानि
. ततो भवति पूर्वापरयो विरोधः < ॥
श्व जेयायिकगेषिकमतथोः पूरवापरतो व्यारतलं glee
20 ewe: स्मिनयुक्वा शामान्यविगेषसमवायानां सन्तायोग-
मभरेणापि सद्भावं भाषमाफानां कथं म व्याहतं वचो भवेत्‌
१। शाने खातमानं म वेनति खात्मनि क्रियाविरोधादिल्-

जनमतम्‌ | ; २५६

भिधाथेश्वरक्नानं खात्मनि क्रियाविरोधाभावेन खसवेदितमि-
छता कथ न सखवष्नविरोधः २ । प्रदीपोऽणात्मानमाद्म-
जेव प्रकाशयन्‌ सात्मनि क्रियाविरोधं यपाकरोति २।
परवश्चनात्मन्यपि च्छलजातिनिग्ररस्थानानि तच्चहूपतयोपदि-
श्रतो ऽचपादर् राग्धव्याव्णने तममः प्रका श्ात्मकताप्रल्यापनमिव
कयं न याहन्यते ४ | wane निरवयवलं laa तहुणः
प्ब्दस्तदेकदेश एव श्रूयते न सवेति सावयवतां ब्रुवाणस्य कथं
a विरोधः ५। सत्तायोगः a ang सरवेवसतुभिः
सां्रतायामेव भवति सामान्यं च निरंग्मेकमभ्युपगम्यते |
ततः कथं न पूर्वापरतो व्याहतिः ६ | समवायो नित्य
एकखभावशचेवयते सर्वः समवायिभिः day Saga जाय-
माभोऽनेकखभावतायामेव भवति । तथा च पूर्वापरविरोधः
सुबोधः ७ । अरधवत्रमाणमित्यचायैः aware यस्य तदथे-
वक्ममाणएमित्यभिधाय यो गिप्रत्यचमतौताद्यथेतिषयमभिदधानख
पूर्वापरविरोधः स्यात्‌, श्रतोतादेः खहकारिवायोगात्‌ ८ ।
तथा सृतिेहोतयाशितिन न प्रमाणमिखयते, wise
वा. खरौतदराहिलेन खतिरपरामाण धारावाहिज्ञानानामपि

सरोतपाहिलेनाप्रामाण्प्रसङ्गः। न च ध्परावाहिन्नाना-.

नामप्ामाण्छं नेया यिकगेषिकैः सौ क्रियते, श्रनरयजन्यलेन
4 शृतिररामा्ेऽोतानागतादिविषयसयाणनन्यतनाप्ामां
भवेत्‌, चिकालविषयं rau श्दवदिव्यते, धूमेन दहि
वतमानो ऽप्निरसुमौयते मेधोशरत्या भवियन्तो ठष्िनेदौ -

au

~

0

1

5

ade ` षडदश्रंनसुमुचयः सट)कः।

ge

10

15

20

पूरेण च. सेव wate, तदेवं धारावारिन्नानेरनुमानेन ९
समृतः age सत्यपि यन्छुतेरप्रामाणठं धारावाहिन्नानादौगां
च प्रामाण्मियते म पूर्वापरविरोधः < । kate wate
विषयं werd किमिद्धिया्धेरंनिकषं निरपेचमिग्यत श्राहो-
खिदिद्धियाथंसंनिकर्षोत्पन्नम arava मित्य wa संनि-
कर्षोपादानं निरथंकं भवेत्‌, ईशवरमरत्यक्षमनिकपे विनापि
भावात्‌ । श्रयश्वरप्रत्यचमिद्धिया्थसंनिक्षोत्पन्नमेवाभिप्रेयत
दति चेत्‌ । set ग होश्रसंबन्षिमनसो ऽएपरि-
माणलायुगपछवर्थिः संयोगो भवेत्‌ । ततञ्चैकमथै स यदा
वेत्ति तदा नापरान्‌ सतोऽयर्थान्‌ ; ततोऽसमदादिवन्न तस
कदापि सवेन्नता, युगपतनिकर्षासभवेन सर्वार्थानां युगपद-
वेदनात्‌ । श्रय सर्वार्थानां क्रमेण सवेटनात्‌ aay दति चेत्‌।
न, Wea कालेन सर्वाथेसंबेदनस्य खण्डपर शाविवाक्मदा-
दिष्वपि संभवात्तेऽपि way प्रसजेयुः। wha च । श्रतोता-
नागतानामर्थानां विनष्टानुत्पन्ञलादेव मनसा संनिकर्षो न
भवेत्‌, सतामेव संयोगसंभवात्तेषां च तदानौ मख्नात्‌ । ततः
कथं महेश्वरस्य ज्ञानमतौतानागताथंय्ाइकं स्यात्‌ । सर्वाध-
ग्राहकं च तजञ्नानमिख्ते | ततः पूर्वापरो विरोधः सुबोधः | एवं
योगिनामपि alia दुधैरविरोधरद्धमवबोधयम्‌ ९ ° ।
कायद्रये ogee षति ae रूपं पञ्चादुत्यद्चते निराश्रयस्य
रूपस्य एला ्रागतुत्यादेनेति पूरवभुक्ता Tare काचेदरथे
विष्टे सति agi विनष्रतो्यु्यमामं पूर्वापर विशदं भेत्‌,

नैनमवम्‌ , REQ

यतोऽ रूपं काये विनष्टे सति निराश्रयं feed. सत्‌
पञ्चादिमण्टेदिति ११॥

संस्थस्य वेवं खव्रचनविरोधः । प्रकृति निका निरवयवा
निक्छियायक्ता चेव्यते। रेवानित्यादिभिर्रदादि विकारैः
परिणमत इति चाभिधोयते । तञ्च पुवपरतोऽसंबद्भम्‌ १९ |
शर्थाध्यवसायस्य gigantea विषयपरिच्छेदरहितार्थ
न बुध्यत दृद्येतत्सवेलोकप्रतोति विरुद्धम्‌ २ । afgaverer
जडा न किमपि चेतयत दत्यपि खपरप्रतौतिविरद्धं a |
श्राकाश्रादिग्धतपश्चकं खरादितन्मानेभ्यः दष्मसंज्ञभ्य उत्पन्नं
यदुच्यते तदपि नि्यैकान्तवादे पूरवापरविरङ्धं कथं
श्रद्धेयम्‌ ४ । यथा पुरुषस कूटस्नित्यलान्न विहृतिरभंवति नापि
बन्धमोचौ, तथा प्रृतेरपि न ते संभवन्ति कूटस्यनित्यलादेव |
कूटस्थनित्यं चेकखभावमि्यते । ततो ये प्रतिरविंङति-
बन्धमोचो चाभ्यूपगम्यन्ते परः, ते नित्यं च परत्यर-
faagifa ॥

मोमांसकस्य पुनरेवं खमतविरोधः | न feereda-
नौति न वै feet भवेदिति चाभिधाय मोचं वा महाजं

वा श्रोजिथाय प्रकष्पयेदिति seat Age कथं न पूर्वापर.

विरोधः १। तथा न feeredumrtfa प्रथममुक्ता
पञचा्नटागमे पररितमेवम्‌ |
षटश्रतानि गियुच्यन्ते पशनां मध्यमेहनि |
श्र्रमेधस्य वचनाद्यूमानि पप्रभिखिभिः ॥

20

६
२९२ षडदश्रनसमुश्चयः सटौकः।

तथा “ अ्प्नौषोमोय पष्एमालभेत ” ` सप्रदश्र प्राजापत्या `
त्यशनालभेतः इत्यादि वचनानि कथमिव न पूर्वापरविरोध-
RATA २ । तयानृतभाषणं प्रथमं निषिध्य पञ्चादूचे |
्राह्मणार्थेऽनृतं'बरूयादित्यादि | तथा ।
5 न नमेयुक्रं वचनं हिनस्ति
न wily राजन्न विवाहकाले |
प्राणात्यये सवेधनापहारे
पञचानृतान्याह्करपातकानि neu
तथाद्‌ त्तादानमनेकधा निरस्य पञ्चादुक्तम्‌ | यद्यपि ब्राह्मणो
10 इटेन परकौयमादत्त लेन वा, तथापि तस्य नादत्तादानं,
यतः सर्वंमिदं ब्राह्मणेभ्यो दत्त ब्राह्मणानां तु दो्बयाटृषलाः
परिभुश्रते | ARITA ब्राह्मणः खमादत्ते खमेव ब्राह्मणो
ya) खं वसत खं ददातोति ४ | augue गतिनगासोति
लपिवोक्नम्‌ |
15 अनेकानि षरस्ाणि कुमार ब्रह्मचारिणम्‌ |
दिैगतानि विप्राणमङृला कुलसततिम्‌।॥ carte
तथा ।
न -मांशभचरे दोषो न म्ये न च aga)
्रन्तिरेषा शतानां निष्टजिम्त॒ महाफला ॥
20 दृति समृतिगते ate ¦ यदि प्रटरभिनि्दोषा, तदा कथं
ततो fafa महाफरेति याहतमेतत्‌ ६ । वेदविहितािंषा
धर्महेतुरित्यत प्रकट एव खवच्मविरोधः। तथाहि । wa-

जनमतम्‌ | ०६३

` हेतुशद्धिंषा कथं, fear रेदधमेेत्‌ः कथम्‌ a’ हि -भवति
माता च वन्धा चेति । धमस च लचणमिदं भूयत ।
शरूयतां धमेखवेखं yar चेवावधायताम्‌ ।
श्रात्मनः प्रतिकूलानि परेषां न समारेत्‌ ॥ ९।
इत्यादि
श्रविर्मागंप्रपयवदान्तवादि भिर्गरिता चेथं fear |
aa तमसि asia: पशमियं यजामहे |
fear नाम भवेद्धर्मो न भतो न भविथति॥ दति॥ 9
तथा भवान्तर प्राप्तानां दत्तये च श्राादि विधानं तदण-
विचारितरमणौयम्‌ | तथा च तदू थिन: पठन्ति |
षटतानामपि जन्तूनां श्राद्धं चेततृ्निकारणम्‌ |
तज्निर्वांएप्रदौपस्य सेहः म॑वधयेच्छिखाम्‌॥ इति ॥ ८ ।
एवमन्यान्यपि पुराणोक्तानि पूर्वापर विरुद्धानि सदे समु-
यश्राख्ञाद ्रावतायं वक्र्यानि। तथा नित्यपरोचन्नानवादिनो
vat: सात्मनि. क्रियाविरोघाज्च्ञानं खाप्रकागशकमन्युपगच्छम्तः
प्रदीपस्य पर TAMARA ZIM’ कथं सद ताचभाषिएः |
तया ब्रह्मादेतवादिनोऽविद्याविवेकेन wars प्रत्यलात्मति-
यन्तोऽपि न निषेधकं प्रत्यक्षमिति ब्रुवाणाः कथं न विरश्द-
वादिनः, श्रविश्चानिरासेन ware यष्टणात्‌ < । तथा पूर्वा
करमोमांसावादिनः कथमपि देवममङ्गोडु्वाणा wht Wash
ब्रह्मदिष्णुमहेश्वरारोन्देवाग्पूजयन्तो . ध्यायन्तो वा ewe |
तदपि पूर्वापरविरङ्धम्‌ १० इत्यादि ॥

10

15

२६४ षडदश्रंनसमुश्चयः सटीकः।

श्रयवां ये ये बौद्धादिदणभेनेषु ्यादादा्यपगमाः areata
waeeret प्रद्िता, ते स्वऽपि पूर्वापरविरङतया्रापि
सवेदशेनेषु यथासं दगेवितयाः, यतो बौद्धादय क्म्रकारेण
were खलौङ्वेनोऽपि तन्निरासाय च amt: स्फोरयन्तः
5 पूर्वापर विरद्धवादिनः कथं न भवेयुः | कियन्तो वा दधिमाष-
Hone विनि्यन्त cast ॥ _/कार्वांकस्त॒ वराक
शरात्मतदाश्रितधर्माधमनिकान्तखर्गापवर्गादिकं wi gate
लतयेवाप्रतिपद्यमानोऽवश्ञोपदत wa ada, न पुनस्तं
रत्यनेकान्ताग्युपगमोपन्यासेन पर्वापरोक्रविरोधप्रकाग्रनेन वा
0 किमपि प्रयोजनं, सवस्य aqme मवेशलोकश्ाप्त्ेः स
Farge । मूरतभ्यो तेभ्यो ऽमू्तसेतान्योत्पादस्य विरुदला-
दूतेभ्य उत्पद्चमानस्यान्यत श्रागच्छतो वा चैतन्या
देनादात्मवद्ेतन्यस्याधन्दियकपरत्यच्ाविषयलादित्या दि, तदेवं
बौद्धारौनामन्येषां सर्वषामागमाः र्यत खप्रणोदणा ममर्वज्ञलमेव
$ साधयन्ति, न पुनः सवेज्ञमूलतां, पूर्वापर विरद्धार्थवचनोपे-
तलात्‌ । जैनमतं तु मवै पूर्वापरविरोधाभावात्खस्य सरवज्ञ-
मूलतामेवषेदयतौति सितम्‌ ॥
` श्रयानुक्तम॑पि किमपि लिख्यते । प्राणकारौष्छेवेदिया-
रौति कणएभचाखपादमौ मांसकमांस्थाः समाल्यान्ति | we:
) शओओजेतराणि तयेति तायागताः | चचुवेनोति खादादाव-
दातददयाः ॥ श्ेतान्बराणं मंमतिनयशक्रबालः स्याद्ादरना-
करो रज्नाककरावतारिका तार्थः प्रमाएवारिकं प्रमाण

जेगमनतम्‌ | २६५.

‘arate न्यायावलागेऽनेकान्तजयपताकानेका नप्र -धमे-
safer) प्रमेयरलको रख्येवमादयोऽनेके तक॑गन्थाः |
दिगम्बराणं तु प्रसेयकमलमातेण्डो न्यायक्ुमुद्‌ चन्र
श्राप्ठपरोचाष्टसहसौ सिद्धान्तमारो न्यायत्रिनिश्चयटौका
चेत्यादयः ॥

इति भ्रौतपागणनभोंगणदिनमणिभ्रौदे वसुन्दर ष्रि पदपद्मोप-
जोविश्रौगुणरन्नष्टरि विरचितायां तकर हस्यदौ fasta! षड्दणेन-
समुद्धयटौ कायां जेनमतखरूपनिणयो नाम चतुर्योऽधिकारः ॥

Ree षद्द ग्रंनसमु्चयः सटौकः |

पञ्चमो ऽधिकारः।
श्रय वेेषिकमतविवदया प्रा |
देवताविषयो मेदो नालति नैयायिकैः समम्‌ |
वैशेषिकाणां तच्वे तु विद्यतेऽसौ fea ॥ ५९ ॥
we लिङ्गवेषा चारदेवादि मैया यिकप्रस्तामे प्रसङ्गेन प्रागेव
5 प्रोचानम्‌ । सुनिविश्रेषस्य कापोतीं त्तिमनुषितवतो रथानिप-
तितांस्तष्डुलकणानादायादाय छता हारस्याहारनिमिन्तात्कणाद
इति सन्नाजनि। तस्य कणादस्य सुनेः पुरः भिबेनोश्करूपेण मत-
मेतत्रकाभितम्‌। तत श्रौलुक्य प्रोच्यते । पद्पतिभक्रेन पाश-
पतं प्रोच्यते । कणादस्य fase वरगरेषिकाः काणादा भण्छन्ते।
10 श्राचा्यस्य च प्रागभिधानीपरिकर दति नाम समाशायते ॥
श्रथ प्रस्ठत प्रसद्रयते | देव एव देवता । तद्िषयो भेदो
वैशेषिकाणां नेयायिक्षः घमं नास्ति। एतेन यादृन्िगेवण
ईश्वरो देवो नेयायिक्ैरभिप्रेतः, तादृजििेषणः स एव Bf
काणमपि देव cae: । तचे तु तत्लविषये पुनर्विद्यते भेदः।
15 तत्चविषयो भेदो निदश्वते newt । तमेवाह |
द्रव्यं गुणस्तथा कमं सामान्यं च चतुधैकम्‌ ।
विशेषस्षमवायौ च तत्वषदं तु ae ॥ ६० |
द्वय प्रथमं तत्व, गणो दितौयम्‌ । तथागरब्दो भेदा्तर-
QU | कमे. दतौयं, सामान्ये च MUR ead | खाये

वै्रषिकमतम्‌। २९७

* कप्रत्ययः | विगशेषसमवायौ च पञ्चमषष्ठे तत्ते । उभयच चकारौ
ममुषवयार्यो | तदसयावधारणा्धे तच््ष्मेव नान्युनाधिकं
षडेव पदार्था इत्यर्थः । तन्ते वैगरेषिकमते | श्रच पदार्थषडट

. द्रव्याणि गुणाश्च केचिन्नित्या एव केचिच्नित्याः, कमा नित्यमेव,
सामान्यविगेषसमवायास्तु नित्या एवेति । केचिच्वभावं सप्तमं
"पदायेमाडः ॥

WY ZARA |

तच द्रव्यं नवधा भूजलतेजोनि नान्तरिक्षाणि |

कालदिगात्ममनांसि च गुणः पुनः पश्चविं शतिधा ug gn

त्र तेषु षटसु पदार्थेषु द्रयं नवधा । Baeza 10

वाक्यमिति न्यायान्नवधैव न तु न्यूनाधिकप्रकारम्‌ । आच
zafafa जात्यपेचभेकवचनम्‌ । एवं प्रागग्र च ज्ञेयम्‌ । ततो
नैव ZAM | एतेन च्छायातमसौ श्रालोकाभावरूप-
लान्न द्रे भवत दृष्यम्‌ । शः एथिवौ कारिन्यलक्षण खत्पा-

षाणवनस्यतिरूपा | भलमापः, तख सरित्समुद्रकर कादिगतम्‌ | 1;

तेजोऽप्निः, तश्च चतुर्धां, भौमं काषठन्धनप्रभवे, fea खयवि-

चुरादि, श्ाहारपरिणमहेतुरो दर्थ, wares च छवणांदि" `

श्रनिशो वायुः । एतानि चलायनेकविधानि । waite
माकाशं, waa नित्यममूते fay च द्रव्यम्‌ । विभुग््देन
विश्वव्ापकम्‌ । शद्‌ च शब्देन शिङ्गेनावगम्यते, warm
एवा च्छन्दस । ae भजरतेओनिलान्तरिचाणि । कालः

)

20

२९८ ` अडनश्ंनसमुचचयः सटौकः |

bar |

10

1h

ue

=

पराप्रयतिकरयौ गपद्यायौगपद्यचिर्विपपत्यय लिङ्गो द्रम्‌ ।-
तथादि । परः पितापरः gat युगपदयुभपदा fat faa aa
afte afa चत्परापरादिज्ञानं तदादि faarzaafa-
रिक्रपदाथेनिधन्धन, ततमत्यथविलच्णएलात्‌, घटा दिप्रत्ययतत्‌ |
योऽस्य देतुः म ॒पारिशे्यात्कालः, स चैको नित्योऽमूर्तो
fayze च। दिगपि द्रयमेका निल्यामृतां विश्च । भूर्तं
डि द्रथेषु Aa ्र्यमवर्धिनेदमसात्पण दाचण्न पञ्चिमे-
नोत्तरेण प्रवेदकणेन दकिणापरेणणपरोत्तरेणोत्तरपू्वणध-
स्तादुपरिष्टादित्यमो दग्रप्रद्यया यतो भवन्ति, म दिगिति।
एतस्याशचेकलेऽपि प्राद्यादिभेदेन नानालं कायं विग्रषाञ्चवख्ि-
तम्‌ । श्रात्मा जौवोऽनेको नित्योऽमू्तो yr च । मन-
शित्त, तच्च नित्यं दर यमणमाचमनेकमाप्ररसंचारि प्रतिष्रौर-
सेक च । युगपन्त्नानानुत्य ्तिमनसो लिङ्गम्‌ । आत्मनो fe
सवेगतवादयुगपदनेकेद्धियायेसंनिधाने सत्यपि क्रमेरेव qT
त्यच्येपलम्भादनुमोयते | श्रात्मेद्ियायेसनिकषन्ो व्यतिरिक्र
कारणणन्तरं मनोऽस्तोति, यस्य संनिधानाज्त्नानानामुत्पन्निर-
संनिधानाचानुत्पत्तिरिति । तस्य च मनसो खतश्ररोरा्निगं -
तस्य छतगररोरपर्यासन्नमदृष्टवभादुपजातक्रियेरणभिद्चंणकादि-
करसे णारब्धमतिदखक्छमनुपलभ्षियोग्यं शरोर daa खर्गादौ
गतस्य खर्गाचुपभोग्यश्ररोरेण संबन्धो भति । केवलस्य वेताव-
दुरंगतिने यात्‌ । तच्च मरणएजनकानोरा रार गतं शौर मनसः
खगेनारकादिदेणं प्रतिषहनधमेकलादा तिवाहिकमिश्युश्यते |

A- fi
वेश्रषिकमतम्‌ | २९९६

ततो इन्दे कालदिगातामनांसि । चः समुच्चये, तच ef yar

सोणो वायुरिेतचचतुःभ्ं द्रं रत्येकं नित्या नित्यभेदा द्विप्रका-
रम्‌ । तच पर माणप नित्ये सद कारण्वन्नित्य मिति वचनात्‌ |
तदार त्‌ इणकादिकायद्रयमनित्यम्‌ । च्राकाशादिकं
नित्यमेव, ` श्रनुत्पत्तिमच्वात्‌ । एषां च द्र्यलाभिसंबन्धाटर्य-
कपता । द्रयवाभिमबन्धश्च द्रयलमा मान्योपलक्ितः समवायः |
तत्छमवेत वा सामान्यम्‌ । एतच्च द्रवत्वाभिमबन्धादिकमित-
tat गुणादिभ्यो यवच्छेदकमेषां लकणम्‌ | एवं एथियादि-
भेदानामपि पाषाणादौनां एथिवौलाभिमंबन्धादिकं लक्षण-

a

भितरेग्योऽवादिभ्यो भेद्यवदार इतुद्रेयतलम्‌ । श्रभेदवतां 10

लाकाश्नकालदिग्द्रयाणामनादितच्छनब्दवाच्यता दरष्टा । इदं
च नवविधमपि द्रवयं सामान्यतो देधा, श्द्रयं Ta श्रनेक-
द्रवयं च AW । तचाद्रयमाकाश्रकालदिगात्मनः परमाणवः
कारणद्रयानारन्धलात्‌ । WRK ठु इणकादिखन्धाः |
तच च दाभ्यां परमाणभ्यां काचर श्रारमेऽएरिति यपदेशः
परमाणएदयार भस्य द्मएकस्यापरमाणलात्‌ | चित्रैः परमाण- ॥
भिरारमख्यापि कायंद्र्याणएपरिमाणतेव स्वात्‌, पर gua |
व्यपदेशो न eq) जिभिदचंकै्तुभिर्वारमे चणकमितिः `
BIT, न तु shat FONTAN, दाभ्यामारन्दस् .

—

5

इपलसििनिभित्तं aged न स्यात्‌ । अएक च द्रेयसुपलसि- 20

योग्यमिग्यते । ततञ्चापरारभवे rameter ॥ `
गणः पुनः पञ्चविंशतिधा सखष्टम्‌ ॥

९७० । षदद शंनसमुशचयः ETT: |

. गुणस्य पश्च विं तिविधलमेवाह |

स्पशेरसरूपगन्धाः शब्दः संखा विभागसंयोगौ |
परिमाणं च yam तथा परत्वापरत्वे च ॥ ६२॥
दधिः सुखदुःवेच्छाधर्माधमप्रयनसंस्काराः |

देषः GUNG TAIT गुणा एते ॥ ६३ ॥

युग्मम्‌ ॥ स्पेस्वगिद्धियग्राह्यः एयिवयद्‌कल्वलनपवन-

त्तिः १ । रसो रमनेन्रियग्राह्यः एथियुदकटन्निः २ |
waquig रूप ए थ्य कन्वलनटृत्ति । तच्च रूपं जलपरमाणषु
तेजःपरमाणुषु वायुपरमाफषु च नित्यं, पाथिवपरमाणद्पश्य
10 afgwatn विनाश्रकः ¦ waaay च कारणरूपप्रवेक रूप-
सत्य्यते, ऽत्यननेषु fe quarfearag cards रूपोत्यन्तिः,
निराश्रयस्य कायेरूपस्यानुत्पादात्‌ । तथा का्यरूपविनाश्रस्या-
अयविनाग्र एव हेतुः । ua fe कायंद्रवयस्य नाशः, तदनु च
रूपस्य, WATS क्रमसद्ागरहणएमिति २ । गन्धो चराणग्राह्यः
15 एचिवौटत्तिः, श्ण्देश्च awa सति लगिद्धिचगाह्यादिकं
लच्चणमितरव्यवच्छेदकम्‌ ४ । wee: श्रोचेद्रिययाद्यो गगन-
afte: चशिकश्च । stated चाकाश्रात्मकम्‌ । श्रयाकाश्र
निरवयव camila श्रोचमिदं च परकीयमिति विभागः
कथमिति चेत्‌ । च्यते । यदौयधर्माधमांभिशुक्घतकंग्ष्ठु-
20 श्यवरङ्ध यन्ञभस्ञन्तश्य ओओचमिति विभागः । wa एव मामि-
कादिरजरान्तरेण न mega: संजायते । तत्कणश्ष्कुलौ-

वैगेषिकमतम्‌ , ९७१

विधातादाधिर्ादिकं च Brae दूति ५ । सस्या" वेकादि-
व्यवहार हेतुरेकला eae | सा पुनरेकद्रया wager च |
तचेकसंस्येकद्रया, श्रनेकसख्या तु दितवादिशस्या । तक
gare: सलि्ादिपरमाए्वादिगतरूपारौनामिव fran fier
लनिग्यत्तथः। श्रनेकद्र याया स्े केभ्यो aafaragigaty-
तेभ्यो निष्यत्तिः । श्रपेचचानुद्धि विना गराद्च farm: क्चिच्वाञ्रय-
विनाशादिति.६ | प्रा्निपूविका ह्यप्रािविभागः, श्रप्रा्भि-
पर्विका च प्रा्निः संयोगः। एतौ च Zag यथाक्रमं विभक्तमंयुक्त-
प्रत्यये । अ्रन्यतरोभयकमेजौ विभागसंयोगौ च यथाक्रमम्‌ |
८-७ | परिमाणब्यवहारकारणं परिमाणम्‌ | तच्चतुविध, मदण
aa खं च । तच avfefad, नित्यमनित्यं च । निल्य-
माकाश्कालदिगात्मस परममरत्लम्‌ । aft इणकादिषु
may । waft नित्यानित्यभेदाद्विविधम्‌ । परमाएमनःसु
पारिमाण्डखलचण नित्यम्‌ । wire द्रणक एव । बदराम-

शकविल्वादिषु क्रमेण यथोत्तरं मर्लस्याएलस्य च व्यवहारो 1:

विभक्रोऽवसेयः, श्रामलका दिषूभयस्यापि यवहारात्‌ । एव-
faat समिदं शा्यपेचया हृखलवरोधलयोभोक्षलं ज्ञेयम्‌ । नु

महौघेयोखू्यणकादिषु वतंमानयो णके चाणलद्ृखेवयोः a

faim । avg दौघ॑मानौयतां दीषु महदानौयतामिति
वयवहारमेदप्रतोतेरस्ति तयोः परस्परतो भेदः । श्रणवहस-
लयो विग्रेषो योगिनां तेद्‌ शिनामश्यलच एव < । खयुक्रमपि
द्रवयं यद्श्रादजेद एथ गिति प्रद्ययोद्धियते, तदपोद्धारब्यवहार-

२०२ षड्दग्रनसमु्चयः HST ¦

uw

10

+~
a

20

कारण wR १० | टद परभिदमपरमिति यतोऽभिधान-
प्रत्ययौ भवतः, तद्ययाक्रमं परलमपरतवं च । दितयमयेत्‌,
दिक्कृतं कालत च । तच दिद्कतरत्यभ्ुत्पन्तिः । एकस्या
दिशि खितयोरेकस्य द्रषुरपे्या सज्निरष्टमवधिेतसमा-
दिप्रष्टस्य - परेण दिकूप्रदेभेन योगात्परत्वसुत्यद्ते, विप्रकृष्टं
चावधिं्टतेतसरात्सन्निषृष्टस्यापरेण fequtia योगादपरलः
सुत्यश्चते | कालकृतं लवमुत्पद्यते । वतेमानकालयोर नियत-
दि्दे्रेयुक्योर्युवस्विरयोर्मष्ये युवानमवधिंहला चिर
कालौनस्य स्थविरस्य परेण कालग्रदेग्रेन यो गात्परलमुत्पद्यते,
स्थविरं चावधिं्वान्पकालेनस्य य॒वोऽपरेण areata
योगादपरतसुत्यद्यते । ११.१२) बृद्धिज्ञानान्तरय्ाद्यम्‌ |
सा दिविधा, विध्याविध्या च । aarfaen चतुर्विधा संश्यवि-
पयैयानध्यवसायखप्रलचणा | विध्यापि चतुविंधा प्रत्यचलेङ्गि-
कृल्याषलचणा | प्रत्यचलेद्गिके प्रमाणाधिकारे aera |
अतोतविषया सतिः । सा च गटहौतग्राडिवान्न प्रमाणम्‌ |
खषोणां व्यासौदोनामतोतादिष्वतोदधिचेष्वयेषु धर्मादिषु यत्रा-
तिभं तदाषेम्‌ । तच्च प्रस्तारेणर्षोणां, कदाचिदेव तु लौकि-
कानां, यथा कन्यका ब्रवौति “श्वो मे भातागन्तेति इदयं
मे कथयति” दति । aa ¶ प्रत्यलविगरेषः ९ र । श्रनुयह-
लक्षणं सुखम्‌ १४ । आत्मन उपघातखभावं दुःखं, तच्चामषं
दुःखानुभवविच्छायताेतुः १५ । खां पराये षाप्रप्राथेन-
मिच्छा | ` तस्याद्च कामोऽभिशाषो रागः संकल्पः कार्णं

—_

वैशेषिकमतम्‌ | २७३

Ferg वश्चनच्छा गढभाव रत्यादयो मेदाः १६ hada

MAY श्रात्ममनःरुयोगजः खकायविरोधो धमाप

रूपतया भेदवान्‌ परोचो दृष्टास्य गुणः । तत्र धमः पुरुष-
गणः कतुः प्रियदितमोचेतुरतोन्धियोऽन्यससंमंविन्ञानवि-

रोधौ । wea सुखस्य मम्यजििज्ञानेन wat नाश्यते, 5

श्रग्धसुखकालं यावत्‌ घमेव्यावस्यानात्‌ । म च पुरुषान्तःकरण-
सयोग विष्द्धाभिमंधिजो वर्णाश्रमिणां प्रतिनियतमाधननि-
मित्तः। साधनानि तु श्तिष्प तिविहितानि सामान्यतोऽहिमा-
दौनि, विगेषतस्त त्राह्मणादौनां प्रथक्‌ ्यग्यजनाध्यनारीनि
Saas १७। श्रघर्मोऽपया्मगुणः कतुरह्हितः प्रत्यवाय
हेतुरतो दि योऽन्यदुःखमविज्ञानविरोधोौ १८ । प्रयत्न उत्सादः |
सष च सुप्तावस्थायां प्राणापानप्रेरकः प्रनोधकालेऽन्तःकरण-
सयद्दियान्तरप्रातिेतुरिंताहितप्रात्तिपरिहारोद्यमः श्ररौर
विधारक्ञच १८ । संखारो दधा, भावना सितिखापकंञ्च |
भावनाख्य AAMC ज्ञानजो MARTY दृषटालुतभुतेव्धेष
समतिपरत्यभिन्नानका्यौन्नोयमानजद्भावः | स्ितिखापकस्त मूतिं-
aga: | स च धनावयवसंनिवेधरविशिष्टं खमाश्रय

कालान्तरस्थायिनमन्ययायवस्ितमपि yaaa: पूवेवद्ययावस्यित,

खापयतोति खितिखापक उश्यते | दृश्यते तालपत्रादेः
्र्चततरकालमवेष्टितस्य प्रसा्ंसु क्म्य पुनम्तथेवावख्यानं खार
aM । एवं धनुःपाखापङगदन्तादिषु सुद्रापवतितिषु च
वश्लादिषु तख काये परिप टजुपलभ्बते २० | ्र्वलनात्मको

ob

~
ue

to
<>

२७४ षडदश्र॑नसमुशचयः सटीक |

देषः, यस्जिन्‌ शति परज्वल्ितमिवात्मानं मन्यते । द्रोहः क्रोधो
मन्यरचमामषे इति देषभेदाः ९ १। जशोऽपां विगरेषरुणः
मगरहव्रजादिहेतुः। श्रस्यापि गुरुवत्‌ नित्यानित्यल-
निष्यत्तयः २९। गरुतं जलश्म्योः पतनकमंकारणमप्रत्यच्तम्‌ |
तस्यावादिपरमाणरूपादिवत्‌ नित्यानित्यलनिष्यत्तयः ९२ |
द्रवत ॒स्टन्दनकर्मकारणं चिद्रदत्तिः। तद्धा, सरजं
नेमित्तिकं च । महजमपां द्रवलम्‌ । नेमित्तिकं तु प्रथिवौ-
तेजसोरभ्िमयो गजं यथा सपिंषः सुवणंच्रघ्रादेश्वाग्निषयोगा-
्रवलमुत्पद्यते २४ । वेगः एथिगपेजोवायुमनःसु मूतिमद्रयेषु
परयन्नाभिघातविगेषापेचात्कमंणः समुत्पद्यते नियतदिक्किया-
कायप्बन्धहेतुः स्परवटूव्यसंयोगविरोधौ wi त्र श्रौ-
रादि प्रयन्नाविभ्व॑तकरमेत्पिन्नवे गवश्रा दिषोरपांतरालेऽपततः स
नियतदिद्धियाकायेमबनधोन्नो यमानसद्गावः | लोष्टाद्यभिघातौ-
maaan शाखादौ वेगः। केचित्ते मंखकारस्य
15 विविधस्य मेदतया वेगं प्राहः । तन्ते wafanfara गुणः,
शौय दायैकरण्यदाचिष्यौन्नत्यादौनां च गुणानामेष्वेव प्रयन्-
बुद्यादिषु गुणेषवन्तर्भावान्नाधिक्यम्‌ २५ ॥
anigiat goat मेषां गुणलाभिबन्धो द्रष्णाथितवं
निक्कियलमगु णवत च । तथा स्यशरमगन्धरूपपरतापरलद्रवल-
20 Quam मूतेगणाः । वुद्धिखुखद्‌ःखेच्छाधर्माधरमप्रयतभावना-
देषशन्दा श्रमूतेशणः\, संस्यापरिमाणण्यङ्कषयोगविभागा
उभयग `दृत्या दि शणएविषयं विशेषखरूपं खयं समवसेयम्‌ ॥

ue

1

Oo

Aas.
वेग्रेपिकमतम्‌ | ROY

श्रय कमेव्याचिष्यासुराद |

, उत्छ्ेपावक्षेपावाकुष्वनकं प्रसारणं गमनम्‌ |

पच्विधं कर्मतत्परापरे दे तु सामान्ये ॥ € ॥

WaT Fa Sau सुग्रलादेररधैनयनसुक्छपणं करम॑-
ai: । तदिपरौनो वकेपोऽधोनवनमि्ययेः । खज॒नो ऽङ्ग
afsgae कुटिललक्ारणं कर्माङ्ञ्चनम्‌ । खा ana
शराङुञ्चनकम्‌ 1 येन वक्रोऽवययेजुः संपद्यते THA प्रमारणम्‌ ।
यद्‌ नियतदिग्देगैः म॑योगविभागकारणं तद्गमनम्‌ । श्रनियत-
ग्रहणेन भ्वेमणपतनस्यन्दमरे चनादोनामपि गमन एवान्तर्भावो
विभावनोयः | पञ्चविधमेव कमे क्रियारूपमेतदनन्तरोक्रम्‌ ॥

श्रय सामान्यमुच्यते | AWG यस्तमबन्भालामान्ये त z
परापरे परमपरं च दिविधं सामान्यमित्यथेः ॥

श्रय परापरे याख्याति |

तच परं are दरव्यत्वाद्यपरमथ fare |
fanaa नित्यद्रव्यदृत्तिरन्त्यो विनिदिष्टः ॥ dy i

, am तयोः परापरयो्मध्ये पर सामान्टं सन्तास्यम्‌ । ददं
सदिदं सदित्यनुगताकारज्नानकारणं सत्तामामान्यमित्यधेः |
तश्च fay द्रयप्णक्मसु पदार्थेषु सहदित्यनुदत्तिपव्ययखेव
कारणलास्ामान्यसेवोच्यते, न तुः विशेषः । श्रयापर मुच्यते
“दषयलादि” | Ze YOR WAL सामान्यम्‌ | तज नवसु
रथेषु qu gafafaghgzaiaan | एवं रणेषु रण्लतुडधि-

)

=

wa)

Rog used गसमुद्चयः सटोकः।

(=)

10

15

2

[1

षण

विधायि “awa कमेसु च कमेलवुद्धिकारणं कमलम्‌ । तच्च
दर्यवार्दिकं खाश्रयेषु द्रादिखनुद्निप्रत्ययहेतुलाकछामान्य-
aged, eae च faa wat गृणादिभ्यो anata
प्तय येतुतथा विगेषोऽणेच्यते | ततोऽपरं सामान्यञुभयद्पला
व्ामान्यविगेषम॑ज्ञां लभते। श्रपेचाभेदादेकम्यापि मामान्य-
विेषभावो न विरुध्यते । एवं एथिोलस्यगरवोत्क पणलघट
लादौनामणनुदत्तिेतुला्छा मान्यविग्नेषभावः fag दति । अत्र
सत्तायोगासन्न यदिव्यते तट्रयगुएकमेखेव न पुनराकाश्रादिषु,
अआकाशकालदिचु हि वस्तुखशूपमेवास्तिलं खो क्रियते यक्ते
क्यादिकारणेः | तथा चोदयन: |

वक्तरभेदम्दच्यतल संकरोऽथानवस्धितिः |

रूपा निरसबन्धो जा तिबाधकभंग्रहः ॥ १९ ॥

श्रस्य व्याख्या । यक्तरमेद एकमनेकवति सामान्यम्‌ |

WAT यक्ररभेदान्न जातिलम्‌ १ । एथिवोतले जातौ यदि
खमिलसुच्यते, तदा तुच्यलम्‌ २ । परमाणषु जातिवे्गीकते
पाथिवाणतेभसवायवोयलयोगाद्ंकरः a) समामान्छ यदि
सामान्यमङ्गो क्रियते, तद! मृलचिनिकारिणौ saafefa: ४।

विगेषेषु यदि सामान्यं fae, तदा विगेषश्य ूपदहानिः ५।

यदि `ममवाये जातिलमङ्गो क्रियते, तदा संबन्धाभावः। केन
हि संबन्धेन त्र सत्ता रुबन्ध्यते, षमवायाकराभावादिति ९ ॥

परे पुनः प्राहः । सामान्यं चिविधं, महामामान्टं सन्ता-
सामान्यं मामान्यविगरेषखामान्यं च । ay महामामान्यं षटङ्पि

वैोणिक्षमतम्‌ : २७७

पदार्॑षु पदाचंलयुद्धिकारि | सन्तासामान्यं चिपदारयसिद्धवुद्धि-
, विधायि। मामान्यविग्रोषसामान्य तु द्रयला दि ॥ अरन्ये लाचक्ते।
चिपदाथेसत्कारौ सन्ता, मामान्यं द्रयलादि, सामान्यविगेषः
प्रथिवौोत्वादिरिति। लक्षणभेदादैतेषां सन्तादौनां द्रयगुणक-
मन्यः पटार्यान्तरत सिद्धम्‌ । भ्रयेत्यानन्तयं । विगरेषस्त॒ निश्चय -
तसतलदृतन्तित एव विनिर्दिष्टः, न पुनधेटपटकटादिरिव यव-
हारतो fawn । तु ग्रन्दोऽनन्तरोक्तसामान्यादस्यात्यन्तयाटत्ति-
ृद्धिडेतुनेन wi वेकं सचयति । यत॒ एव fagaat
विगरेषः, तत एव निल्यद्रषटत्िरन्ध इति । तत्र faery
विनाग्रारम्भरदितेषण्वा काश्रकालदि गात्ममनःसु टत्ति्वतेनं
यस्य, स नित्यद्र यद्तिः । तथा परमाणएनां जगदिनाश्रभ-
को टिश्धतलात्‌ मुक्तात्मनां सुक्रमनसां च संषारपयन्तरूपला-
दन्तम्‌ । way भवोऽश्यो विग्रेषो विनिदिं्टः प्रोक्तः,
aig स्थितस्य विगेषस्य स्फुटतरमालच्छमाणएवात्‌ | त्तिसु

तस्य सर्विन्नेव, परमाण्वादौ नित्ये द्रे विद्यत एव । श्रत 1:

एव निवयद्र यहृत्तिरनध दृत्युभवपदोपादानम्‌ | विगरषश्च द्रं
द्रं wean एव वतते नानेकः, एकेनेव farsa aie
वयाटत्तििद्धेरनेकविगरेषकन्पनावेयर्थ्यात्‌ | सवनिश्यद्रया्या"
fay qafataret awasfa जा तावचैकवचनम्‌ । तथा च
WTA: | अन्तेषु भवा WAT, खाश्रयस्य ॒विगरेषकलात्‌
विशेषाः, विनाग्ारम्भर हितेषु निन्यदरेव्बाका शकालदिगाका-
भसु प्रतिद्रथमेकशो वतेमाना अन्धन्याटृन्तिनदधिषेतवः: यथा-

ne

0

२७८ षडद श्ेनसमु्चयः GER |

खदादोनां गवारि ववश्वा दिभ्यसहधाङतिगणक्रिथावयवसंयोग-
निभिन्ता प्रत्यययाटत्तिदृष्टा यया गौ शक्तः शोघ्रगतिः पौन-
कङुदरान्‌ महाघण्ट इति तथास्मदिश्ष्टानां योगिनां निषु
तुस्ाृतिगुणक्रियेषु परमाणषु ुक्तात्ममनःसु चान्यनिमिन्ता-
daar निमित्तेभ्यः प्रत्याधारं विलचणोऽयमिति प्रत्ययव्या-
दतिर्दैश्कालविप्रशृष्टे च परमाणौ स एवायमिति प्रत्यभिज्ञानं
च भवति तेऽन्या far दति ॥ श्न तु त्तित्यद्रयन्तयो
svar विगेषा दति स्षमेवं याचचते | नित्दरयेष्वेव afata
येषामिति भावधारण. वाक्यमेतत्‌ । नित्यद्रवयटत्तय दूति
10 पद्मन्यपदस्य विवरणमेतत्‌ । तथा चोकम्‌ | fragara-

त्यत्निविनाश्रयोरन्ते यवश्छितत्वा दन्तश्रब्दवाच्यानि | तेषु भवा-

सतहृन्तयो विशेषा wer दत्यास्यायन्त दति । श्रमो चाच्यन्त-

व्याटत्तिहेतवो दर वयादिन्यो व्ैलचण्छात्यदार्थाम्तरम्‌ ॥

श्रय समवायं खशूपतो निरूपयति |

or

—
nay

य इहायुतसिद्वानामाधाराषेयभरूतभावानाम्‌ ।
संबन्ध इप्रत्ययहेतुः स हि भवति समवायः ॥६६॥

केचिद्धातुपारायण्तो यु श्रमिश्रणे दति पठन्ति । तत
एवायुतविद्धानाभिल्यादि वैगेषिकौयदधतरे | श्रयुतसिद्धानाम-
एथकशि्धानामिति बास्थातम्‌ । तथा लोकेऽणमेदाभिधायौ
५0 युतग््दः प्रयुच्यमानो दृते । दावपि भातरात्रैलौ युतौ
आाताविल्यादि । ततोऽयम्रायैः। “दह” वेेषिकदगेने “शरयुत-

वैरेणिकमतम्‌ | । २७९

` सिद्धानामषटवकूमिद्धानां तन्तुषु ममवेतपटवत्‌ प्रथंगा्रद्राना-
मिति यावत्‌ श्राधाराश्चाधेयाश्च ्राधारायया ते भवन्ति
““श्राधाराधेवण्डताः, ते ख ते भावाश्चार्थाः, तेषां यः “संबन्ध
AMIS.” इह तन्तुषु पट रत्यादेः प्रत्ययस्यासाधारणं
कारणं “a fe” म एव “भवति ममवायः" मबन्धः। यतो Be
“तन्तुषु पट दह WAH गुणकमेणो दह द्र यगुणकमेसु मन्ना
दृह द्रे RAG दृह गुणे गृण दृह कमणि कमेवं दृह द्रे
“grat रिगेषा इत्यादि विगेषप्रत्यय saya, ख पञ्चभ्यः पदार्थ
ग्योऽर्थान्तर बमवाय cae) म सेको विभुनिंत्यश्च fase: ॥
ava षट्‌पदा्थखकूपं प्ररूपितम्‌ । मप्रति प्रमाण
सामान्यतो ल्षणमास्यायते | sutvafaeq: प्रसाणमिति |
श्रस्यायमरथेः। भवयमिचारादिविगेषणति शष्टर्योपलसिजनि-
का समगौ तदेकदेशो वा बोधरूपो वा ज्ञानप्रदौपादिः
माधकतमल्ात्ममाणम्‌ । एतत्का्येश्ता वा यथोक्रविशेषण-

विशिष्टर्थोपलसभिः प्रमाणस्य सामान्यलच्णे, तया खकार णस्य 1:

प्रमाणाभासेग्यो यवच्छिद्यमानलात्‌ । इद्धियजवलिङ्गजलादि-

विगेषणएविशरेषिता तेवो पलसििः प्रमाणस्य विगेषलच्णमिति ॥
श्रय प्रमाणमस्यां प्राइ |

प्रमाणं च दिधामौषां प्रत्यकं लेङ्गिकं तथा |

वैश्रेषिकमतस्यैष संक्षेपः परिकौतितः ॥ ६७॥

श्रमोषां प्गेषिकाणां प्रमाण fear दिविधम्‌। चः पुनरे |

20

२८० घट्ट ग्रंनसमुश्वयः TST |

ue

10

1;

[1

कथसित्याई “cae” । तयेति समुच्चये । जिङ्गाष्नातं शेक्गिकं
च । तच प्रत्यक दधा, Bee योगजं च , fed प्राणरस-
TIAA चमनःसन्निकषेजमस्मदारोनां WS । तद्धा,
नि्विकञ्यकं मविकन्पकं च । तच वस्ुखरूपालोचनमाचं निर्वि-
HWA । तश्च न सामान्यमाचर गक्ञाति, भेदस्यापि प्रतिभा-
सनात्‌; नापि खलचणमाचे सामान्याकारस्यापि wend
व्या्वन्तर द शेनेऽप्रतिसधानाच्च : किंतु मामान्य विशेषं चोभय-
मपि werfa i यदि परमिदं सामान्यमथं fais aa
विविच्य न प्रत्येति, सामान्यविगरेषम्बन्धिनोरनुटत्तियाद्ति-
धमेयोर ग्रहणात्‌ | विकल्पकं तु मामान्यविगेषरूपतां विविच्य
प्रत्येति, went: सममनुदन्तिव्याटत्तिधर्मो प्रतिपद्यमानस्या -
त्मन इृष्ियदवारेण तयाग्लप्रतो्युपपत्तः । योगजमपि vad
aur, युक्रानां प्रत्यकं वियुक्तानां च । तच युक्तानां समाधिमे-
काश्यमाञज्जितानां योगनधमंबलाटन्तःकरणे शरौरादरिनिग-
त्यात द्धियाथेः ममं संयुक्ते षति यदतौ न्दियायंदभरेनं तचयुकतानां
yaaa । ये चात्यन्तयोमाभ्यासोषितधर्मातिगश्यादसमाधि-
mat श्रणतौद्धियमथं पश्यन्ति, ते वियुक्ताः । तेषामात्ममन
दद्धियाथंसन्निकर्षाड्‌ शकालसभाव विप्रृष्टारंग्राहकं यत्रत्य
तद्वियुक्रानां प्रत्यचम्‌ | एतचचोत्कृ्टथो गिनोऽवसेय, योगिमाच्

20 तदसंभवादिति | विश्तरस्त न्यायकन्दलतो fase: | लेङ्गि-

ae पुनः खरूपमिदम्‌.। लिङ्गदगेनाद्यदव्यभिचारिलादि-
विशेषणं ज्ञानं तद्यतः परामशेन्नानोपशकितात्कारकषमृहाद्भवति

वरैपरोभिक्रमत म्‌ | २८१

त्ेङ्गिकमनुमानमिति यावत्‌ । तेवं भवति । wad ae
कारणं संयोगि समवायि विरोधि देति लेद्गिकम्‌ । तच का
कारणपूवंकरेनो पलमादुपलभ्यमानं कारणस्य गमकं यथायं
नदौपूरो दष्टिकार्यां विशिष्टनदौपूरलात्‌ पूर्वोपंलमविशिष्ट-
नदौ पूरवत्‌ १ । कारणमपि कायेजनकलेन पूरवेमुपलमेरुपल-
war ade लिङ्गं यथा विशिष्टेघोन्नतिवेषक्म॑णः २ ।
तथा धमोऽओः, संयोगो ¦ समवायो aan वारिं
तेजो गमयतौति ४ । विरोधौ च वथादिविष्फुजेनविषिष्टो
agarefag afeat भ्रोताभावग्येति ५। “रेदं” दति
मे च कार्यारीनामुपादानं लिङ्गनिद गनां छृतं न पुनरे-
तावन्येव लिङ्गामीत्यवधारणायै, यतः कार्यादियतिरिक्ान्यपि
लिङ्गानि सन्ति, यथा चद््रोदयः aqzag: मुद विकाग्रश्य
च लिङ्गन च asta: मुद्रटद्धिङगमुदविकाणौ च मिथः
कायं कारणं वा भवन्ति, विशिष्टदिग्देशकालरुयोगात्कष्ोल-
प्विस्तारलचणानामुदयददधि विकाश्रानां सखकारणभ्य एवो-
waa: शरदि च जलस्य नेरम्यमगल््यो रयस्य लिङ्गमित्यादि
waa “waz” दति पदेन ada विज्ञेयम्‌ | FE साध्यखेद्‌

Walia war यद्यस्य देपकालाद्यभिनाभतं' तन्त्य लिङ्ग `

fart: | ततः “aad” इति वस्य नायापकतेति। विेषा-
चिना तु न्यायकन्दलौ विलोकनोया। शब्दादौनां त्‌ प्रमाणा-

[व

नामतुमान, एवान्तर्भावात्‌ कन्दलौकाराभिप्धेणतप्रमाण-

दितयमवोचदाचायः। योमगिवस्‌ प्रत्यानुमानगराब्दानि The
36

20

श्य्‌ षडद शेगसमुचयः TET: |

प्रमाणानि प्रोचिवान्‌॥ उपसंहर काह “वेेषिकमतस्य इत्यादि ।
गे षिकमतसयैषोऽनन्तरो क्रः daa. परिकौर्तितः कथितः ॥ ।
अयाचाथनुक्रं किचिदुच्यते। योमादिक निन्यम्‌ | प्रदौ-
पादि किवत्कालावस्थायि । बुद्धिसुखादिकं च चफिकम्‌ |
5 चेतन्यादयो रुपादयश्च wal: श्रात्मारेषंटादेखं धर्मिणे
इयन्तं वतिरिक्रा अपि समवायसंबत्येन स्बद़ाः। सष 4
खमरायो faa: सवगत एकश्च | सर्वगत श्रात्मा । बुद्धिषठव-
दुःखेच्छाधर्माधमेप्रयत्रभावनास्यसंस्कारदरेषाणां नवानामाक्मवि-
्रेषगुणानामुच्छेदो ate: । परस्पर विभक्गौ सामान्यविेषौ
10 द्रयपर्यायौ च प्रमाणगोचरः | द्र्यगृणदिषु wy पदायषु
खरूपभत्वं वसुलनिवन्धनं विद्यते । द्रवयगुएकमेसु च सत्ता-
संबन्धो वतते सामान्यविगरेषसमवायेषु च स नास्तोति ॥
«षरपदार्चौ कणादरुता aga प्रश्रसतकरशतं तहका
कन्दल श्रोधराचार्योया किरणावलौ व्रदयनमंदृभा योमम-
तिर्थोभभििवाचायेविरचिता लौलावतोतकंः भ्रौवछाचार्योय
wea चेत्यादयो वेगरेषिकतकाः ॥

1

or

` दति ओतपागैफनरभभोगफदिनमणि्रौदेवसन्दरख्रिपदपद्मोप-
जौविश्रौगृएरकद्धरि तायां तकर हस्यदौ पिकायां षडदगेन-
aquaziatat वेगेषिकमतनियो नामो पश्चमोऽधिकारः॥

षष्ठोऽधिकारः।

पीषछे4००----

अरय मोमांसकमतं जेमिनयापराङ्यं परोच्यते । Sara
वेषेण मास्या दवेकदण्डास्तिदण्डा धातुरक्नवामसो गचक्ोप-
बेशनाः कमण्डलुधरा सुण्डशिरमः सन्यासिप्र्तयो fem ।
तेषां वेद एव गृरुने पुनरन्यो वक्ता TE । त एव खयं तव
aad सन्यस्तमिति भाषन्ते । यज्ञोपगरोतं च प्रचाल्य fad
पिबन्ति ॥ ते fear Us याक्निकादयः पूवंमोमांसावादिनः,
श्रपरे दत्तरमौमासावादिनः। तच पूमौमांसावादिनः
कुकमविवजिनो य जना दिषट्‌क्मकारिणो agefaut zyer-
्रमसद्िताः शद्रान्ादिवजेका भवन्ति| तेच द्धा arg:
प्राभाकराञ्च षट्पशचप्रमाणएप्ररूपिणः। ये वर त्तरमोमांखवादिनः,
ते बेदान्तिनो ब्रद्मादेतमेव मन्यन्ते । “सवेमेतदिदं ब्रह्म"
दूति भाषनो प्रमाण च यथा तथा वदन्ति । एक एवात्मा
सवश्ररौरेषुपशभ्यत दति जस्पन्ति [एक एव fe शतात्मा
क्ते wafer: ॥
“ एकधा ager देव ges THUR” |
tfa वचनात्‌ ।
+^ पुरुष एवेदं सवे aga यञ्च भायम्‌ ” |
दति वचनाच्च । श्रात्मन्येव लयं सु क्रिमाचक्तते न लपरां

—

0

२८४ षद शमसमुचयः GET: |

कामपि git मन्यने। ते च दिजा एव भगवन्नामयेयाखतु-
धामिधोयन्ते कुटौ चर-बह्ृद क- दंस-परमहंस-भेदात्‌ । तज
faze) सशिवो ब्रह्मसचो zea) यजमानपरिगहौ
सषत्पुतण्णहे । san gat निवमन्‌ कुटोचर इच्यते कुटौ-
शरतुल्यवेषो विप्रगेहनेराश्वभिक्ताश्रनो विष्णजापपंरो नदौ-
नोरक्लायो बहरकः कथ्यते | ब्रह्मस्षरशिखाभ्यां रहितः कषां
याम्बर दण्डधारो ग्रामे Tae नगरे च fas निवन्‌ fay-
मेषु विगताग्िषु तिप्रगेेषु भिचां भुश्नानस्तपःशोषित विग्रहो
देशेषु भमन्‌ हमः aqua) हंम एोत्यन्नज्ञानचातुवंषटगेह-
10 भोजौ खेच्छया दण्डधार fora} दिशं गच्छन्‌ शक्निहोन-
तायामनश्रनग्राहो बेदानेकध्यायो परमहसः ममाख्यायते |
एतेषु चतुषु परः परो ऽधिकः । एते च चलारो ऽपि केवल
रह्मादेतवादसाधनेकयमनिनः गश्रब्दाथयो निरासायनेका युक्तौः
स्फोरयन्तो ऽनि्वांच्यतत्ने यथा यवतिष्ठन्ते तथा खण्डनतर्का-
दभियुक्षैरवसेयम्‌ । नाज तन्मतं वच्यते टह तु सामान्येन
meat: पू्वमो मांसावादिमतमेव बिभरिषुरेवमाद |

जैमिनौयाः पुनः प्राहः सवे्नादिषिेषणः।
देवो न विद्यते कोऽपि यस्य मानं वचो भवेत्‌ ॥ ६८ ॥
नेमिमोयास्तु ब्रवते। wma विगरेषाणि ae a
9५ वेशनादि विगरेषणः ey: मवद वौतरागः रृश्चादिकर्ता
चेत्यादि विगेषणवान्‌ कोऽपि प्राएकदेनसंमतदे वानाभेकतरो

na

_—
wo

जेमिनौयमतम्‌। । Rey

"ऽपि देवो दैवतं न विद्यते, यश्य देवस वसो "वचन, मानं
प्रमाणं भवेत्‌ । प्रथमं ताव एव वक्रा म वर्तंते, कुतस्त्र-
णोतानि वचनानि संभवेयुरिति भावः। तथाहि) पुरुषो न
GAH, मामुषलात्‌. रश्यापुरषवत्‌ | श्रय किं करायमाणएसुरा-
सुरसेव्यमानता वेलोक्यमायान्य खूचकच्छत्तचामरा दि विभत्यन्य-
"यानुपपन्तिर स्ति स्वजन. fare दूति चेत्‌ । न, मायादिभिरपि
कौ्िपूजाक्िणुभिरि द्थजालवगेन तत्रकटनात्‌ । यदुक्तं AE:
= ८
श्येनेव शमन्तभद्रेण |

देवागमनभोयानचामरादिविश्वेतयः |
माया विष्वपि gam नातस्वममि नो महान्‌ ॥१॥
श्रव यथानादेरपि सुवणेमलस्य चारशत्युटपाकादिप्करि
चया विगोध्यमानस्य निमेलल्, एवमात्मनो ऽपि निरन्तर-
ज्ञानाभ्यासेन विगतमलतात्सवैज्ञल किं न संभवेदिति मतिः,
तदपि न। marta हि श्धे्तारतम्यमेव भवेत्‌, न पुनः

an

a

0

परमः प्रकषेः।, न हि नरस्य शक्षनमभ्यासतस्तारतम्यवदधुप- 15

Maas सकललोक विषयसुपणशभ्यते | Sk च |
दग्रहस्तान्तरं set यो araiega गच्छति |
न थोजनध्रतं गन्त mat ऽयाधरतरपि ॥९॥
श्रथ मा WAGE Tins, ब्रहमविष्णमहेशवरारौनां त्‌

तदश्च | ते हि देवाः, संभवह्यपि तेष्वतिशयसपत्‌ । यत्ुमारिलः। 20

wate दिदिहत विष्णुमहेश्वराः |
कामं भवन्तु wien: aay मानुष किम्‌ ॥१॥ इति

ged षटदश्रंनसमुच्चयः GALT: |

तदपि'न रागदेषमूलनिगहातुहय्तानां कामासेवनविह- `
सानामसभाव्यमिदमेषामिति। न च प्र्यचं तल्माधकं संबद्धं
वन्तेमानं च रुद्यते चचुरादिनेति क्वनात्‌ । न चानुमानं,
WAVE एवाय AMT! न चागमः, सवेननस्या सिद्धेन
5 तदागमख्यापि विवादास्पद लात्‌ | न चोपमानं, तदपरश्यापि
सवे्ञस्याभाव्रादेव । न चार्थापत्तिरपि,, सवेन्नसाघकस्यान्यया- '
नुपपन्नपदा्सयादशर॑नात्‌ | ततः प्रमाणपञ्चकाप्रटत्तेरभावप्रमा-
फगोचर एव सवशः | प्रयोगञ्चाच । नाति स्वज्नः, प्रत्यचादि-
गोचरातिकान्तलात्‌, शश्रष्टङ्गवदिति ॥
10 यदि न देवस्तदचनानि च न सन्ति, तहिं कुतो ऽतौ-
दिया्थन्नानमित्याश्रक्याद |

तस्मादतौद्दियाधानां साक्षादुद्र्ुरभावतः।
नित्येभ्यो बेदवाक्यभ्यो यथाथेत्वविनिश्चयः ॥ ६९ ॥

तस्मात्ततः कारणात्‌ कुतो हेतुत cares श्रतौद्धिया-

15 नामिद्धिवविषयातौतपदार्यानामातमधमाधमेकालस्गेनरकप--
रमाणएप्रशटतौनां साचात्ष्टमत्यचावबोधेन द्र ुातुरभावतो
ऽषद्वावाद्धेतोः। नि्ेभ्यो पर्युतागुत्पक्षख्धिरोकसतभाविभ्यो ऽव-
धारणदेष्टविषयवादधेदवाश्येभ्य एव यथाल विनिखयः | भ्र्था-
नामनतिक्रमेण यथा, तश्च भावो यतु चलं यथावखितपदा-
2 चेले, ae fanaa निश्चयो भवति । नित्यवेनापौषेयेष्यो
बेदवदनेभ्य एव यथावदतौद्धियादययेन्ाने भवति, न पुगः

जमिनौयमतम्‌ | ace

" सव्॑ञप्रणोतागमादिभ्वः,. सवेज्ञादौनामेवाभावादिति भः |
यथाङलते ।
श्रतौद्रियाणामर्थानां eager न विद्यते |
वचनेन हि नित्येन यः प्ति म प्ति ॥१॥
नन्वपौरुपेयानां वेदानां कथम्परिज्ञानमिति चेत्‌,
्रयवच्छिन्नादिसंप्रदायेनेति ॥
श्रयेतरेव दृढयन्नाह |

अत खव पुरा कार्यो वेदपाढः प्रयत्नतः |
ततो war जिन्नासा कर्तव्या धर्मसाधनौ ॥ ७० ॥

श्रत एव सवन्ञादयभावादेव पुरा ya Fees wae:
सामाथवेणं वेदानां पाठः प्रयन्नतः ares) ततः किं कतय-
मित्याह “ ततौ wae” दति । ततो वेदपाटदनन्तरं WH
जिन्नामा aaa war दतोन्रियः ; ततः स कौदृक्धेन
प्रमारेन वा HVA THI क्नातुमिच्छा कार्या ¦ सा कौदशे।
धमसाधन धमेषाधनस्योपायः ॥
` यतश्चैवं ततस्तस्य निमित्तं wy निमित्तं च नोदना।
निमित्तं fe fafad जनकं यावं च। श्र तु यावं
जञेथम्‌ । एतदेव विगरेषिततर प्राह ।

नोदनालक्षणो धर्मो नोदना तु क्रियां प्रति।
प्रवर्तकं वचः प्राहुः स्वःकामो ऽपरं यथा यजेत्‌॥ ७१॥

15

t>

0

are बददश्ंनसमुष्मः सटौकः।

1

Oo

20

ate Ra मरेयःसाधकद्रयादिषु प्रवल्न्ते जौवा श्रन- '
येति नोदना वेदवचनष्टता ररणेतयथः। धौ नोद नया Beat
ज्ञायत दति नोदनालणः) धर्मौ हतो द्धियलेन नोदयेव
लच्छि नान्येन प्रमान, प्रत्यचा दीनां विद्यमानो पलमकरलात्‌,
धर्मस्य तु कतं्ताष््पलात्‌, कतं यतायाख चिकालशव्यायेरूप-
लात्‌, चिकालशुन्यकांरूपायैविषय विन्नानोत्यादिका चोदनेति `
मौ मांशान्युपगमात्‌ | wi नोदनां यास्याति “ नोदना तु fat
प्रति” दइत्यादि। नोदना पुनः क्रियां खवनसवेभ्वता हिखन-
दानादिक्रियां प्रति vada वचो वेदवचनं प्राङर्मोमांघका
भाषन्ते । हवना दि क्रिया विषये यदेव प्रेरकं वेदस्य वचनं सेव
नोदनेति भावः। प्रवर्तकं तदरनमेव निदश्नेन दशयति
^“ खःकामो प्रि यथा यजेत्‌ ” इति । ययेन्युपदणेनाथेः |
@ खगौ कामो aw स खःकामः सन्‌। afd वहि यजे-
न्तप॑येत्‌ । was आ्रोकबन्धानुलोग्येनेत्यमुपन्यस्तम्‌ । WIT
ad भवति । fgets जुयातखगेकाम इति प्रवतेकवचन-
स्यो पलचणलात्‌ | निवतेकमपि बरेदवचनं नोदना War, यथा
“a feargauatta” इति । एवं न वे feat भवेत्‌
carafe | -्ाभिनौदनाभिनौदितो यदि यथानोदन येद्रय-
quaafad हवनादौ प्रवतंते निवतेते वा, तदा तेषां
द्षयाीनां तस्वाभौषटफलखरगादिफनमाधनयोग्यतिव धम दत्य-
farted | एतेन बेदवचनेः प्रेरितो ऽपि यदि म प्रतते न
जिवतेते वा विपरौतं वा प्रवते, तदा तस्य गरकाद्यनिष्ट-

नेभिनौयम तम्‌ | ave

फलस्ाधमयोग्यतेव द्रथादिरुबन्धिनो पापमित्युष्यत स्यपि
, नापिते द्रष्टयम्‌ | दष्टानिष्टार्यसाधनयोग्यतालकणौ पर्माधरमा-
विति हि मौमांसकाः। उक्र च mad |

य एव श्रेयस्करः स एव धर्म्देनोच्यते ।

अनेन द्रथादौनामिष्टाधंसाधनयोग्यता wa: ॥ 5
हृति प्रतिपादितं ग्वरखामिना | भदटरोऽथेतदे वाह ।

श्रेयो, हि पुरुषप्रौतिः सा द्रयुएकमेभिः |

नोदनालचणेः साध्या तस्मादेग्वेव धर्मता ॥ १ ॥

एषामेद्धियकलेऽपि न तद्रेण धर्मता |

भ्ेयःमाधनता देषां नियं Aras ॥ ९॥ 10

तादरप्येण च धमनं तस्माननद्धियगो चरः | दति ॥

श्रय विग्रेषलचणं प्रमाणस्याभिधानौयं, तच सामान्य
लच्णाविनाश्तम्‌ । ततः प्रथमं प्रमाणस्य सामान्यलकलण-
मभिधोयते । श्रनधिगतार्थाधिगन्‌ प्रमाणमिति । भनधि-
गतो होतो . योऽर्थो बाह्यः सम्नादिः, तखाधिगन्त॒ 15
श्रदिक्येन मंण्यादिवयृदासेन परिष्छेदकम्‌ । श्रनधिगतार्था-
firma प्रागज्ञाताथपरि चटकं ; समयं विरेषणोपादाना्द्ानं
विगे्ं wt, अरहोतां पाकं जानं प्रमाणमिल्यः |
wa “श्रनधिगत दति पद्‌ धारावादिन्नानानां होत.
ग्राहिणं प्रामा्छप्याकरणाथेम्‌ | “श्रे, इति URW संवेदनं 20
Bifafad न भवति, खात्मनि क्रिवातिर धात्‌, कितु
faa परोचमेवेति ज्ापनार्थेम्‌ | तख Wie WTA भामते
37

२९० वडदग्रंनसमुखयः GET |

ऽप्राकदाफलानुमेयं, भाद्रप्रभाकरमृते सवेदनाख्यफलानुमेय
वा प्रतिपत्तयम्‌ ॥
श्रथ प्रमाणस्य विगेष््णं॒विवचुः प्रथमं तन्नामानि
Aa चाह ।
५ प्रत्यक्षमनुमानं च शाब्दं चोपमया सह । ` ।
शर्थापत्तिरभावश्च षट्‌ प्रमाणानि जैमिनेः ॥ ७२॥

्रत्यचानुमानशाब्दो पमानार्थापत्यभावलचषणांनि षट्‌ प्रमा-
फानि जेमिनिमुनेः संमतानोत्यध्याहारः । चकाराः BAR
यार्थाः। तच्राद्ानि vga प्रमाणनौति प्रभाकरोऽ भावस्य
10 प्रल्यचचेरोेव याद्यतां मन्यमानो ऽ भिमन्यते । षडपि तानौति
भटो भाषते ॥
श्रय प्रत्यक्षस्य लचणमाचष्टे

तच प्रत्यक्षमक्षाणं संप्रयोगे सतां सति।

आत्मनो बुदिजन्मेन्यनुमानं Sirs पुनः ॥ ७३ ॥
15 “aa? हति निर्धारणर्थः। दयमत्राचरघटना | खतां

संप्रयोगे षति श्राद्मनोऽचाणं बुद्धिजकप्त्यचमिति । att
` तु बन्धालुलोग्येन व्यस्तनिरदेशरः। षतां विमां वदनां

संबन्धिनि प्रयोगे संबन्धे भति waa जौवसेदियाणं चो

बुदयुत्पादः, तश्रतयक्चमिति । सता मित्य सत दतयेकवचनेनेव
a प्रषठताचैशिद्धौ वषोेवचनाभिधानम्‌ । वह्कनामयर्थानां

संबन्ध रण्यस्य संयोगः wean भवतोति श्चापनार्थम्‌ । अज

जेभिनगेयमतम्‌ | २९१

लेमिनोयं सुचमिदं “रुप्रयोगे सति पुरुषखेद्धियाणां'बद्धिजक
amare” एति । याख्या । सता विमानेन वसुनेद्धियाणां
dat daa सति पुरुषम्य यो ज्नानोत्पादः, तप्रत्यचम्‌ |
रथम भावः । यद्विषयं fama तेनेवारयेन सप्रयोग दद्दरियाणं
Wad, प्रव्यक्चाभासं तन्यसंभरयो गजे यथा मर्मर चिकादिसप्र-
aay जलादि ज्ञानमिति | श्रवा सल्सप्रयोगजतं विध्चमामो-
परलनलञु्यते । तजर सति विद्यमाने सम्यकूपरयोगोऽ चंच
= faved पारो योग्यता वा, न तु नैयायिकाभ्युपगत एव
संयोगादिः | तस्िन्छति we प्रा्बत्‌ । रतिग्रब्दः प्रत्य
लच्णषमा तिषवकः ॥

अ्रथानुमानं रचयति Gane व्यस्तसंवन्धात्‌ | WAT
पुमलद्गिकम्‌ लिङ्गज्ञानं Signa | लिङ्गा शिद्गिज्नानमनुमा-
नमित्ययैः । तेद मनुमानलचणस्य सूचामा चसुक्म्‌ । संपू
feel ana श्नातसंबन्यदधेकदेग्रदगेःा दस श्िशटष्टेऽयं बुद्धिर-
ुमानमिति शावरमनुमानलच्णम्‌ | याख्या | श्रवगतसाथ्-
खाधनाविनाभावम्बन्धस्य पुस एकदे शस्य साधनस्य दग्नादस-
afaue wast बुद्धि त्रानमतुमानमिति ॥

श्रथ VATE |

शाब्दं शश्वतवेदोत्धमुपमानं तु कौतितम्‌ |

10

15

प्रसिद्ाधेस्य साधर््यादप्रसिडस्य साधनम्‌ ॥ 9४ 2

शाशचतोऽपौरषेयलानित्यो यो वेदः, ager sar

Ree षडदश्ंनसमुखयः Sete |

an

10

15

थस्य, awarded । श्रथद्िदश्रब्दजनितं ज्ञानं wee:
प्रमाणम्‌ । अखेदं लकणं “श््दज्ञानादसन्नषटेऽय बुद्धिः
शाब्दं" इति । we शब्दोऽस्यार्थस्य . वाचक इति यज्जानं
TRAY | ARIZA wee श्रते ज्ञानादसन्निषटटेः
यंऽप्तयचेऽययं घटादौ वुद्धिर्जानं शाब्दं प्रमाणम्‌ । श्टाप्रत्च्चे
Tafa यञ्ननानमुदेति तच्छान्दमित्यथे; | wa मति Nees
खरूपं प्ररूपते । नित्या श्राका ग्वत्सवेंगताश्च वर्णाः । ते च
ताल्वोष्ठादि भिर भियन्यन्ते न पुनक्त्पाद्यन्ते | विभिषटानुूर्वोका
वर्णाः | weet नित्यः । शब्दा येयोर्वाच्यवाचकसंबन्ध दति ॥
श्रयोमानमा “उपमानं a” टत्यादि | उपमानं पुनः
कौतितम्‌। तक्किंरूपमित्यार “प्रमिद्धा्थस्य इत्यादि । प्रसि
उपलभोऽयों गवादिर्यस्य qe म प्रसिद्धार्थः, ज्ञातगवादि-
Way इत्यथे: | तस्य गवयद्ेने साधर््या्वयगतमादृश्या-
aie गवि श्रप्रमिद्धस्य पुरालुपलभम्य सादृ श्यसाधनं
ज्ञानम्‌ | श्रद्‌ Bi “उपमानमपि मादृष्छादसन्नषृटेऽचं
बुद्धिभुत्पादयति, यथा गवयद्‌ न गोसमरणस्य'” दूति |
याख्या | गव्यमादृष्ादसन्निषृषटेऽयं परोदय गोः सादृ
गोद्छरण्ष्येति । गवि समरणं यस्य पुंसः स ater: तस्य
meta इत्यथैः । गेषं रषटम्‌ । ततद तातम्‌ । वेन
परतिपशलो गौरुपलम्थो न गवयो न चातिदेशवाकयं "गौरिव
गवयः" इति श्रुत, ARG weat गवयदरेशे प्रथम
BIA ATS गवि BPN यदुत्पञ्चते “aay ETT

जेमिनौयमतम्‌ | २९३

ay एति, 'तदुपमानमिति | तस्य विषयः सादृश्षविशिष्टः
qiet गौः, तदिष्टं वा सादृश्यमिति। we चानधिग-
तार्थाधिगन्ततया प्रामाणमु पपन्न, यतौऽच गवय विषयेष
yaqu गवय इव विषयतो न gacefafeae गोः
सादृश्यम्‌ + यदपि ae पै गौरिति nme, तथापि
ae गवयोऽत्यन्तमप्त्यक्च एवेति कथं गवि तदपेच at
दृषन्ञानम्‌ | तदेव गवयम्‌ णे गौरिति प्रागप्रतिपत्ते
रनधिगता्थाधिगन्तृपरोचे गवि गवयदशरेना्छादृ शटन्नानम्‌ ॥

अ्रयार्यापत्तिलरणमाद |

दृष्टार्थातुपपत््या तु AMAT कल्यना |
क्रियते यदलेनासावर्थापत्निरुद्‌ाहता ॥ OY ॥

्र्यचादिभिः षडमिः प्रमारेदृष्टः प्रसिद्धो योऽ,
तस्यातुपपत्यान्यथासषभषेन पुनः कस्याथन्यखादृ BUTTS
करना यद्लेम ee We बलेन शामध्येन क्रियते |
दृ्टाचचलुप्येति ` पाठे तु दृष्टः प्रमाणपश्चकेन,
श्रादिश्रब्दाच्तः ग्ान्दप्रमाणन तस्य FTA FAS साधाः
AIT | HVAT कश्यना azaa ' क्रियत दति
We । श्रसावदृ ्टायकन्पनारूप जानमेवार्थापन्तिरुदाइता |
wg aa “अर्थापत्तिरपि दृष्टः श्रुतो वार्यौऽन्यथा नोपपद्यत
इत्यङ्‌ ्ट्यंकस्यना” इति । भच प्रमाणपश्चकेन दृष्टः WH
अतश मिथाप्रैलदण्श्चापना्ेशय््योक्षौ लः । रेष

uo

20

Ly
Ree षडट्ं गसमुश्चयः सटौकः।

1

2

5

o

तुष्यम्‌ । श्दमुक्षं भवति । प्रत्यचादिप्रमा्षट्ूविन्नातोऽ्ो `
येन॒ विना नोपपद्यते तस्यास्य कण्यनमर्थापन्तिः | aw
्रतयच्पूरविकार्थापन्तिः, यथापः प्र्यकचेणोष्णस्यगसु पलभ्व
दाइकश्रङ्रियोगो ऽर्थापतत्या प्रकश्प्यते । न॒हि शक्निरध्यच-
परिश्छद्या नाण्तुमानादिसमधिगम्या, year wer मह्‌
कस्यचिदधंस्य संबन्धासिद्धेः । श्रनुमानपूर्विका्ेपत्निः, यचा-
fee देशान्तरप्राच्या देवद्तश्येव गत्यनुमाने ततो
ऽतुमानाद्भमनश्रक्नियो गो ऽर्यापत्यातसोयते । उपमानपूरविंका-
्यापन्तिः, चथा “गवयवद्गौः” द्ुकर्यादाहदोहादिग्रक्ति-
ating प्रतोयते, श्रन्यथा गोलस्येवायोगात्‌ | शब्दपूविका-
चापत्तिः शरुतार्थापत्निरितौतरनाभिका, यथा शन्दाथप्रतोतौ
शब्दस्यार्थेन = संबन्धसिद्धिः। श्र्थापत्तिपूविंकार्थापत्तिः,
यथोक्प्रकारेण श्रब्दष्यायंन संबन्धसिद्धावरयाजित्यवमिद्धिः,
पौरषेयते शब्दस्य संबन्धायोगात्‌ । श्रभावपूविकार्थापन्निः,
यथा wait देवदत्तस्य ग्डेऽदशरंनादर्थाइिभावः | अर
ख सतर्भिरर्यापत्तिभिः शक्रिः साध्यते, ver नित्यता,
वष्ट्या खहाददन्धैतो देवदत्त एव साध्यत wad षटुप्रकारा-
पत्तिः । . अन्ये तु शरुता्थापन्तिमन्ययोदादरन्ति । - पोनो
देवदन्तो दिवा न aR इति वाश्चश्रवणाद्रानिभोजनवाक्ध-
प्रततिः । भ्रतार्थापन्तिः । गवयोपमितस्य गोरज्त्रामगराह्मता-
श्रज्रिदपमानपूविंकार्थापत्तिरिति । दयं रच षक्प्रकारा-
प्र्थापन्तिर्ना थं, अतो द्दियगरश्षादयर्थ विषथलात्‌ | रत॒ एव

नेभिमौयमतम्‌ | २९५

नानुमानमपि, प्रत्यचपूवैकलात्तस्य । ततः प्रमाणान्तरजेवार्या-
पत्तिः सिद्धा ॥
अ्रयाभावप्रमाणं Bera: प्रूपयति |

प्रमाणशपश्चकं यच YET न जायते।
वललुसत्तावबोधाथं तचाभावप्रमाणता ॥ ७६ ॥

सदसदशात्मके ayia प्रत्यरादौनि पञ्च प्रमाणानि
सदशं खहृते न AIST हते । प्रमाणभावलकणस्वभावो
sign BWA न पुनः wena । saat ऽपि प्रमाणभाव-
went नास्तोत्यथ्यासन्िषष्टस्य प्रशिद्यथं प्रमाणमिति
वचमात्‌ । wa पुनरभावाख्यं प्रमाणं निधा वयन्ति |
प्रमाणएपञ्चकाभावलकषणणोऽनन्तरोऽभाव १९ प्रतिषिध्यमानादा
तदन्यज्ञानं ९ ्रात्मा वा विषयग्रदणूपेणानमिनिरटेत्तखभा-
aati | ततः प्रस्हतक्ञोकस्यायमथेः। प्रमाणपञ्चकं
्रत्यच्चा दि प्रमाणएपश्चक FI श्वूतलादावाधारे घटादेराेयखय
ग्रहणाय न MYA न प्रवते, तजाधेयवभितस्ाधारख
्रहणेऽभावप्रमा एताभावस्य wae । एतेन निषिष्यमा-
नान्तदन्यन्नानसुक्म्‌ | तथा प्रमाणपश्चकं यमेति पदल्ाचापि
FATTY TST घटादवसनो रपेऽसरपरे UAT न
नायते, AMNESIA प्रमाणता । एतेन प्रमाणपञ्चकाभाव
क्षः ९ । तथा प्रमाणपञचकं वस्सत्तावबोधायै घटा दिवसत-
waar अवबोधाय न जयते eet न व्याप्रियते ; तच

[

+~

0

9

ix]
So

Red षटदग्रगसमुश्चबः TET: |

घत्ावबो धेऽभावसख प्रमाणता । श्रनेनात्मा विषथयहणरूपे-
णापरिएत om: २ । एवमिहाभावप्रमाणं भिधा प्रदर्चितम्‌ |
ATT |
प्र्यक्षादेरतुत्यन्तिः प्रमाणाभाव इश्यते |
5 सात्मनो परिणामो वा विज्ञानं वान्यवस्हुनि । १ ॥ ।
श्रच सग्रब्दोऽनुत्यत्तरविगेषतया धोच्य शति । सम्मति-
टौकाथामभावगप्रमाणं थथा जिधोपद् शितं तयेहापि तदित्‌ |
रन्नाकरावतारिकायां तु प्र्यक्षादेरतुत्पन्तिरित्येवोकषष्य
बलेन द्विधा तदणितमासते । तच ame: पुलिङ्ग: प्रमा-
10 शाभावस् विशेषणं ard दति । ae ठु बडञुता जामते ।
श्रय चेऽभावप्रमारनेकधाभिदधति त्तेन मप्रस्दुतज्लोको
greed । प्माणपञ्चक प्र्चादिप्रमाणपश्चकं यच यिन्‌
agen घटादिवस्तङूपे म जायते म व्यापिपन्नि । aged
Tur, षदसद्रपभेदात्‌ | wat इयो Saal VaaTawy प्राह
15 “वद्ुशन्ना इत्यादि । agat घटादेः सन्ना बटरूपता सदश
दति ara) तस्या भ्रवबोधाये agat दि sererfe-
were विषथः । ख चेत्तेन न रःते, नदा aw वसतरूपे
परेषष्ण सदश यदणायाभावस्य प्रमातेति । “वस्सन्तावबो-
धां" इति कचित्याठान्तरम्‌ । तजायमर्थः । प्रभारपश्चकं,
% यभ वस्तुनो रूपे न व्याप्रियते, av वस्तुनो यासत्तासदं शः,
तदवबोधायेमभावश्य प्रमाएतेति । aka च जिविधेनैक विधेन
वाभावभरभाेन प्रदेणादौ चटाभावो गेन्यते ग च प्रे

+ मनौयनतम्‌ : . Ree

Gapratsataa, तेश्याभाव विषयलविरोघान्‌, भावाभे-
नेबेद्दियाणं मंथोगान्‌ । णय घटानुपलब्या प्रदे धनष
घटाभावः area tear दनि कत्‌ । न,
साध्यमाधनयोः केस्यचित्सवन्धम्याभावात्‌ | तेमााद्‌भावोऽपि
प्रमाणान्तरनेव ¦ ware प्रागभावादिमेदभिन्न agents >
umm, श्रन्यया aicnieaqyTe खोकपरतौनस्या-
HAMAR IA | ATH ।
न च WRISTS कारणाद्िविभागनः |
प्राममभ्भताद्धभदन नाभावो afe faut ॥ १९ ॥
agra famalaa gare यतस्य | 10
नेखादवा दि वदम्तुभसेयला च उद्यताम्‌ # २ ॥
न चादमुन एते RATERS व्रता |
कार्यादौनामभावः को भातो खः कारपादिना॥द॥
agit fates लतप्रामाष्यं ममाज्रिता |
Paes wala wa स उयते ॥ ४ Wl
arfiaar पयसो द्धि एच्चमाभावलकच्षणम्‌ |
गवि योऽश्ाच्रभावस्द मोऽन्धोन्धाभाव उच्यते ॥ ५ ॥
श्िरमोऽतयवा fant of garfeaatsan |
््धङ्गादिरूपेण मोऽत्यन्ताभाव उद्यते ॥ ई ॥
यदि रेतद्चवस्धःपकमभावास्ये प्रमाणं न भवेत्‌ 2
‘nar ्रतिनि्तवसःयवभ्या दूरो सारिनैव स्यात्‌ ।
चोरे दधि veda दध्नि चौरं घटे पटः
2६

२९९ षडदशभससुषयः सटीक: |

ग vag ए्चिव्यादौ चेतन्यं afdcraifa ॥ © ॥
BY tat tagrt वायौ पेण तौ मह ।
व्योति म्सारिताति च न चेदस्य प्रमाणता vey एति ॥
श्रय निर ग्रमदेकरूपवादस्तुनोऽध्यदेण मर्वाद्मना ग्रहे
5 कोऽपरो मणो यत्राभागः पमाणं watery चेत्‌ a,
खपरषूपाश्यां मदस 7क्मकता दरम्तुनः, BET वस्तुत्वायोगान्‌ |
न च सद्गारसद्रस्याभिन्नलान्द्वहण त््णापि ग्रः" इति
वाय, षदसद्योधम्येभदेऽपि Harem । तदेव भर्यदा-
चग्टहोनभमेयःनावग्राहुकता्रमाणामावः TATA मिति ॥
10 श्रयोक्रमपि किचि्क्रये लिम्यते | भ्गभिगतापः्विगनो
प्रमाण पूर परमे प्रमाणमुन्तर तु परल सामान्यविगरषादकं ay
प्रमाएगोचपः । निन्यपरादं न्नानं हि भाट्रप्रमाकरमतयोरर्धप्रा-
HUM टनास्यफलानमेयम्‌ | ghee: | वेदः कासा
धर्माय | गब्दौ faa) wisi नास्ति) sfamarara-
6 मायव््ाप्रतिभाममानः a4: प्रपञ्चोऽपारभार्थिकः | पर्ष्ठेव
पर माचंसत्‌ ॥
STITH |

लैमिनोयमतस्यापि dacs निवेदितः |
एवमा ल्तकवादानां छतं संक्ेपकौ्तनम्‌ ॥ ५७ |

अपि+"्दाक केदनमपरर्‌ग्रनामां saat निवेदितो जेमि-
मौयमतखाप्य्, Ban) निव दितः । वक्ष्य बाङ्ख्यादस्पो-

a,
ममिनायमःम्‌ | २९९.

यखषिन्‌ सरे मन्त TAREE एव पोकः |
अथय प्रदकमतानां दजषश्ििगमनमाह “os इत्याद्धि)
एतमिल्यमास्तिकिादानं Wate कपुषापाद्य ्लवादनां
यौ द्नेयायिकमांस्यजेनके7 (षाङेमिनः यानां भंदपेण कर्तम
उक्त्या भिधानं सखपनैौतेनं रनम्‌ ॥
waa उपरम! i
नैथाधिकमतादन्यं भद्‌ Fated: we:
म मन्यन्ते मति तेषां प्रज्व॑वास्तिकषादिनः } 9८ ॥

चन्ये रचनाचाया नयाशिकभतादेगो प्रिद; मन मेदं

[न
[ज ।

पार्थक्यं न मन्यन्ते } एनेदेभनत्न awa मियः{न्तभषिने
aaa एत सदस्य mary मेयाविकरेवगवकाणं मिध
मतक्छमेवेष्छन्नोत्यथैः | तेषामाचार्याणां मत wife .2tea:
Wea म पुनः षट ॥
५
श्य दृश्लानां मंस्था षडिति या जग्ममिद्धा मः कथ
सुपपादनोयेत्याग्रश्चाषह | 19

षद्दशेनमंस्या तु पूते तन्मते किल ।
लाकायतमतश्चेपे कथ्यते तेन तन्मतम्‌ ॥ 9९ ॥ `

ये नेयायिकतेगरेषिकयो मनेक मा चते तक्मने षददरन-
मण्या तु परा दृग्रनानां स्या पुनरञो कायता मासिकार्ेषां
Tui ww et ater एव । किरेत्यापतवादे । gaa 20

३०० बद शमसमुश्चयः सटौकाः |

पूौभवेत्‌ । सेन कारणेन तन्मतं चार्वाकमते कंश्यते
wera: HHUA) saga? unread कन्दोऽन्तरमिति
न ङन्दःग्रा्लविरोधः weata: ॥

| अथ लाकायतमतम्‌ | |

~ ~ OI "~

प्रथमं नासिक्रखदूपमुच्यते ' कपालिका भस्म द्ुलनपरा

; योगिनो त्राद्णादयन्त्यजाताश्च aes नास्तिक) भवन्ति । ते
स फोवपु्यपापादिक म मन्यन्ते WAM Aware |
केचिर चार्वाकंकदेशणोया aan पञ्चम भतमनिमन्यमानाः
पञ्चभूनात्मकं जगदिति निगदन्ति | नन्ति want मद्‌-
प्रकतिवदवेतन्यसुत्पद्चते । उ्मुदुदवच्छौवाः । चेतन्यतिशिष्ट
10 कायः पुरुष इति ¦ ते च मद्यमांसे yaa मा बाचगम्याग-
` ˆ मनमपि कुर्वते ¦ ad वव कल्िक्नपि दिवे “स्वं संश्रय
यथानामनिर्ममं स्तौमिरभिरमन्ते। धर्म कामादपरं न
मन्वते | तन्नामानि रर्वाक्रा लोकायता *इत्यादौनि।
गलयत श्रदने) चर्वति भक्चयन्ति तत्वतो न मन्यन्ते पुश्च

Ib पापाददिकं परोक्त agurafafa चार्वाकाः । मावाकश््रामाके
व्यादिषिद्धरैमोणादि दण्डकेन ग्रब्टनिपात्नम्‌ । शोका
निर्विषाराः सामान्या लोकास्द्रदाचगन्ति सति शोकायता
` कोकायनिक cafe) रदसपतिपरीतमतेन arte aie #

नाशि२०४५१्‌ 1 ३०१
श्रय AMAA |

लाकाथता वदन्त्येवं नालि slat न निदेतिः |
धमधमा न विद्येते न फलं पुर््प्राप्रथीः ॥ ८० ॥

लोकायताः नाम्तिका vata वदन्ति । wafers ।
जोवद्धतमालकचतः wareaat whe, पङमद्राभतममुदूतस्य »
सेतन्यसयेहेव waa साग्ान्यरसो कान्‌ रपासभव्रात्‌ । a
art ga दति पष्ठ a देन मत्ञादिनान्ति 1 तथा न
fasfanidt नाण्तोर्यः ; vam धमाधमेश्च धमाधम
a faa quand wer न स्त इल्यः ! > चैव
gaurd: as श्वगेनरकादिक्टपमसल, rac E CIRC IC 1)
gaa तत्फलमिति ara’ ॥

मोभुष्ठे यया & wae प्रौचिरे aia दपरयन्नाह्‌ |

तथा च त्सतम्‌ |
रतावानेव लकोऽयं यावानिन्दियगोचरः।
भद्रे TRUS पश्यं यदरदेन्त्यवहुश्रताः very

“तथ। च" दृ्टृपठ भने ` तन्मत ्रकरमान्नाभिकमतम्‌ |
तत्कोदृ गित्यार । श्रयं weet लोको मनुः्यलोकः | एतावानेव
एतवशमाच एव । चापरान यावन्मात्र: । cae इद्धि
याणि स्पश्रनरख्नघ्राएचचुःरोचाणि पञ्च, तेषां गोषरो |
विषयः; पदटुद्दिय विषयो रतस त 3% विद्यते नापर क्रिमपि | 20

२०२ षद गरा स qua: zim:

1

=

~
ut

20

waawurat ser: पदाधमार्ण aren) तनो यत्रे aa
एु्यपापे तत्फलं खगंनरकादिकं च प्राहः, तन्नास्ति, wwag-
चान्‌ । श्रपरछ्तमणम्तोति यत्‌, भग्रपरङ्वन्ध्यासनन्स्ादौना -
मपि भावोऽ 1 न दि पञ्चत्रिधिन प्रत्यवे शरदुकडोरादिव-
खनि तिक्रक्दुर्कपायादिद्र्ःणि सुरमिदर्‌ मेभावान्‌ wNT-
VARTA ATA wl fear परगरःपदा दिम्यापरजङ्गमप -
arias fafwind oferta feqey जातुविदयन्य-
apa: यावता च भलोद्तचेनन्य्यति रिकरञनन्यहेनुतया
परिकन्पमानः परलोकाय गवः प्रत्ये are,
तावता Naw $खद्‌ःसखनिवन्धनौ walwal नन््रषटफलभो ग-
भमो स्र्गेनरकौ पुखपा प्रचथोत्यमो चसु भी पवष्मानानि,
sain विकिधिमिरचमभिप, कस्य नाम न हानि; nat
येऽवालष्टमनाखा टिलमना पानम मम्नमपि जौवादिकं
मागेयमाणः सभापवर्गादिसलल्िपएाविप्रसवुदधयः ग्रिरस-
पडञुष्डनदुद्धरनरतपञ्चरणा चरण्सुदुःमहतयनातपमरना कओ
चे्षौवं जा eat, तनतेषां महामोरोदरेकविकामितम्‌ |
oe a x

तर्पामि यन्नाञ्चित्राः मगमो भोगवश्चना |

भप्ि्ोचादिकं कमे वाखकौडेव weet | २ ॥

was लबेकतावदेवयिकं gaz |

ware देहर पुनरागमनं कुतः ॥ ९ ॥ रश्यादि
ततः सद्धितमिदधिययो षर एव्र aren दति ॥

शोकायतमतम्‌ eR

श्रय यै atte. विषयेनमानागमादनां । प्रामाण्छनं
जोवपुष्यपरापादिके यवस्धापयान्त न्‌ जतुरधि{दर्मन्ति, ताम्‌
प्नोघयित्‌ दृष्टान्त प्राह `भद्रं एदं पष्य इति 1 श्रचायं
संप्रदायः । कचित्परषः नास्तिक वनामनाम्तिन्तःकरणो
निजः जाचामास्तिकिमतनिबह्धमति सरास्तोकयुक्रिभिर्‌-
नियुक्तः प्रतय प्रनिनोय्ख्ति | षा हु घला न प्रतिपर्यति
तदा ष देग॒मनेरोपायेन प्रतिभोच्धत इति स्सरे्तमि
fateara निशया; प्रथमे aa तयः AA ममननम
at प्रत्यवदत्‌ । “परे य द्मे नगरवरामिनो नंदः
"परविषये save दिप्रामामार्चाएण wie च BHAT
तया व्वद्धियमाणा विद्यन्त. पश्च देषां चार्‌ विरारण्पयां
area’ इति । ततः र नगरदारादारध्य चतुःपयं यावन
LATABATHATURA ATI TAT qa. दसेरपि
eager शिनौमव्यमाङ्कनिचयं मोलावला खरौर
स्योभयोः पकयोः पांशुषु न्यासेन कपदानि प्रच । ततः

प्रत्तानि पदानि निसच्छास्तोको लोको राजमाभें

ify बहकशरता श्रपि तत्रागता जनान्‌ प्त्यवौचान्‌ “at
भो टकपद्‌ानाभन्ययारुपपत्या नूनं निश्रि ठकः क्न
वनतोऽत्रागच्छ्‌'' द्यादि । ततः म तांखधाभाषमाण-
fatiey निजां भावौ लज । द भद्र भिये eae ( शच
जतावेकवनन ) am faces . पिः तदिष्याह । यहेकणदं
वदन्ति भन्पन्धवडश्ता लोका AE zAT अप्येते परमाथ-

20

Ree षरट्‌दशेनसमुषयः BT: ¦

aera भावमाण आब्धश्ुतः Ua: । यददन्ति T!RAT
दरति पाठे लवं ्णस्येयम्‌ i wtanfagr awyar दूति
तथा wa ठकंपरतिषये सम्यगपि दितपर मर्था .वडवोऽयक-
सदृशमेव भाषमाणा कपि बद्धसुग्धज्नष्याच््यसुत्पादयन्तोऽपि

pad

च Maracas म भवन्ति| तया बहवोऽण्मौ
वादिनो घामिकच्छद्मधुतांः एरवश्नेकप्रवफा यर््किचिदन्‌मा-
नागमादिभिदच्िमादन्ये गौवाद्यस्तिवं करू श्मेव भाषमाण
श्रपि gua मुग्धननान्‌ नर्गादिातिल्यपतसततिप्रलोभन-
यामच्याभच्छगम्यागम्यदहेयो पदे य्ादिमंकटे पालयन्तो बड्कमुग्ध-

lo धा्मिकथयामोदमुत्पादयन्तोऽषि च मतामवघोरण्नैयतचना

=>

wa भवन्तोति , ततः aL पत्युवे चनं सते मानितत्रते ॥
तदन्‌ च Aer म पतियेदुपदिष्टवान्‌ तदेव दगरय-
साह ;
faa खाद्‌ च चारुलेाचने
1६ wane वरगाचि तत्न ते।
न fe ate गतं निवतंते
मुदयमाचमिदं कलेवरम्‌ \ ८२ ॥

हे aewraa शोभनारि पिब पेयापेयव्यवष्य्रालोपेभम्‌
मदिरादेः पानं कुड ¦ न केवकं पिब खाद च ae ,
2 निरपेचतया मांसादिकं भवय च | पिवद्ादक्रिययोर्ईप-

ARTO. Haat ४९५

लच्णलादरम्यागम्यतिमागत्यागेन भोगानामु पभोगेन wale
सफलोकुर्धित्या५ वसोऽच जात्यम्‌ । तद्योधनाद्यतौतभ-
निकामं हे acts दहे पधरानाङ्गि agae तव न

भविषलतोत्यध्याहार्यम्‌ । चाकनोदने-दरगायोि-रुदोधनदटयश

समानायस्याप्यादरानुरागातिरेकान्ने पौ नरुक्वदोषः) amy i
पन्‌वादाद्रदप्ाखणारविनियोगद्ेवश्टूयाचु ।
ईषश्वमविश््मयगणनामारणम्ययुनरक्तम्‌ ॥ १ ॥

श्रय छच्छः{वरचिते पाने खादने ममत्तन च सुभरापा-
परल ROUT सुलभं च सनि सरुनम॑चथे भवान्तरे
भोगमुखयो तरभा दिकिभिति wring? पराक प्राह! न रि

Hi हे गौर्‌ पशोक्तमादप मरमषादिप्राणदःतभवाजुके |

यनमिदभवाद्‌ कान्तं सुखयोवना(द fad परक

युनरण्यपदो कमे । परलोकसेखलिष्पय। OE RECTAL
यासि दृव्यसश्मोये चं wae: । 8 प्रग्टमकमेषार्‌-
तन्त्य His कायमधुनाि्टाय ग्यितेनवणं परलोकेऽपि

Hwa सुखद्‌ःखा दि वेदितयसेवेश्या पकः प्राह । समुदयः

` मानं समुदयो तदतुष्टयम्योगः, aaa । माचशब्दो-

saree । ददं प्रलय वठरः एर्‌) € एवाम्तौःधध्याहार्‌ः, न

पुनभरतचतुष्टयसयोगमा चःदपरो भवन्तर धायौ शएभाशमकमे-

[=
an

विपाकभोक्रा काये कञ्चन AR विद्यते ¦ शतचतुष्कसंयोगञ्च 20

विचयुदुदद्योत ईव कण्लो gat नष्टः; तस्मान्पर लाकानपेचया

अथेश्छं पिव खाद्‌ Bayi: ॥
` ॐ

१०६ षद्दश्रनसमृवयः e214

श्रथ HAG प्रमाणं चाह

fa ai

पृथ्व जलं तश्रा तेजो वायुमूतश्वतुष्रयम्‌ |

श्राधारे भूमिरेतेषां मानं त्वक्जमेव दि \ ८३॥
8 “किं च" इवयभ्यच्चये । प्तौ श्मिः, samara, तेणो-

वद्धिः. wa: पवनः, शतरतुष्टयनेतानि wath चलवारि ।

sud भमिरतेषां श्तानामाधारो ऽधिकरफ श्मिः

wat । ““तेतन्यश्मिरे तेषां” दति पाठे तु शत्यं किंविश्िष्ट

चेतन्यश्चमिसेःन्पोत्यन्निम्यानम्‌ ¦ शतानि ayaa चेतन्यं
iv जनयन्तौत्यर्यः । ““एनेषां चार्वाकःषणं मते प्रमाणण्वभिरेतेषं”
शति पटान्तरे तु गेतचनुष्टयं प्रमाण््डमिः प्रमाणएगोचरस्तालिक
एतेष भति । मानं तु प्रमाणं पुनरचजमेव प्रत्यकमेषेकं न
पुनरनुमानादिकं प्रमाणम्‌ । दिश्ब्दोऽच विशेषणार्थ वतैते |
विशेषः पुनशचारवाकि गो करयाजानिर्वाहफश्रवणं धुमा्नुमानभिख्ने
wea न qa: सर्गादृष्टादिग्रमाधकमणौकिकमनुमानभिति ॥

श्रथ रतकतुषयोप्रभवादेहे रेवन्योत्पन्तिः कथं प्रतीयता-
भित्धाशक्यार |
एश््थादिमुतसंहत्या तथा देहपरौरतेः।
Renta: सुराङ्गेभ्यो यदसदबिदात्मनि ॥ ८४ ।
2 एथिथादरौनि एथियप्रजोवायुलचणमि यानि aria

तेषां संहतिः waar: संयोग दरति थात्‌, तथा इेतुथतचा |

~
ot

wp uaTay । aes

तथा तेम प्रकारेण w Bee परोणतिः परिणामः, रस्याः
सकाशात्‌ चिदिति प्रयोगः; यद्या स्राङगेणो yaura-
क्धादिभ्यो मधाङ्गभ्यो मदग्रकिक्नःदेकत arta, तदन्या
चितेतन्यमात्मनि गौरे ¦ जाद ्रष्दमानेकार्येन avira

at

ज्ञातय, «gait, भय aa, । भूलचतष्यषनन्धाृ eae:

पाः, ततश्च देहं चेलन्धमिति । wa पर्‌ {सनिरन्दे प्रज

waste बाुलकाद्‌पसगेव्य Aaa चिद्म्‌ ; Taste वा।
-ृशवादिभनसेदत्य नथा दिहादिमेदः |
acute दुरद्गष्यो sane WIARIAT +

0

afyarfeaadeel wait, तथाग्दः yaaa
aged, देहा दिम॑भवः । TEMA NTE धे श्तयो गजा
Sar 1 दुराङ्गेभ्यो यदन््दग्रकिभिवति तदरहतमवन्धाम्डरौर
areas पदेतनतः स्थिता यवश्छिःति `` युग वाच्छति
-ियापततणो वायुरिति तत्तानि rege! vite विषये
श्ियसंज्ञाः, तेभ्यदेतन्यं' इति | |

एवं fea यथोपदिग्रजि तथा द ग्रेयक्नार |

त्माददृष्टपग्न्धागायददष्ट AIAG |
लोकस्य तदिमूढत्व चावकाः प्रतिपेदिरे ॥ ८५॥

यद्मा्धतेभ्यदेतन्योत्यत्ति तस्मात्कारणाद्ष्टपरित्यागादृष्ट
प्रय्ामुदतमे हिक लौ कितं यदिषयज सत त्य परिद्या- % ,,
Bick परलोकसुखादौ तपद्चरणादिकष्ट marae यत्र

१०४ षटदश्रागसमु्चयः सरकः |

वतं प्र्न्तिः, awiae विमूढवमन्नागमेषेति चार्वाकाः
प्रतिपेदिरे प्रतिपन्नाः यो हि लोको विप्रतारककशनोप-
न्याबत्राभितसुन्नामो yanafiee सुरं विहाय खर्गापवगं-
सुखप्रेएया तपोनपध्यानहोम(दौ व्र्यतते, तच aera
5 कारणमिति तन्छतोपदेश्चः ४
श्रथ ये ्रानःसपूरितस्ानमा(निरपमं wag वयन्ति,
तानुद्दिश्य sya नवते तदाह!

माध्यरत्तिनिरत्तिभ्यां या प्रतियते जने।
facat सा सते तेषां धमः कामात्परो नहि! ce y

10) eye Far, उपारेय डेय च उपादेये धमेश्ुक्त-
ध्यानयुगे हेये UAT Taga ; wear माध्य साधने
क्थ, उपःरेये qangy तप.मयभाद्रौ, हेये च ade
विषथद्धुःटिके नभि sfataafeeat प्रवतेननिवेतेनाभ्धां
छने लोके था प्रौलिमेन.सुखं जायते भमुत्यद्यते, सा

1s तेषां avatar भते निरथं निःप्रयोजना निःफला-
तालिकौत्यथः |. दिधक्मात्‌ | wa करामादिषयसुखसेतनान्न
परः। काम यव परमो धर्मः, तत्नितक्िव च परमं
gefufa भादः ` अथवा ये धर्मप्रभावादिह लेकेऽपोष्टा-
निष्टकार्ययोः fagfagt azfia, वाशति .. यश्व

20 win तद्वार ` “माथ न्तिनिटनतिम्या” "तारि |
तपोजपरोमा दिः wren granite ar इनिः बिद्धि