O = z 0 ए © = ५६ © > ~ ६0 og (0५, 2 4 =
http://www.archive.org/details/sraddhakryakaum u00c
NES, ANS, AS, QE QE, QW, BY QW ^^ ^ Qe QW QY QV ७/९ ७ QT Se F
BIBLIOTHECA INDICA: ६ ५ (
COLLECTION OF ORIENTAL WORKS ६ PUBLISHED BY THE ASIATIC SOCIETY OF BENGAL.
NEW SERIES, No. 1041.
AS BR BS DOAS BOD Bo BS BYR
१.१, = = ~ = = ॥ = cae eg =< = व = : = MUSEUM ASIATI C SOCIETY.CALEUTIA I=
दध -- "च > खाइक्रियाकीडदो | SRADDHA KRYA KAUMUDI Q BY GOVINDANANDA KAVIKANKANACARYYA ( EDITED BY
PANDITA KAMALAKRSNA SMRTIBHUSANA FASCICULUS I.
11 क
CALCUTTLCA :
PRINTED BY UPENDRA NATHA CHAKRAVARTI, AT THE SANSKRIT PRES AND PUBLISHED BY THE ASIATIC SOCIETY, 57, PARK STREET. 1908.
श स्थन DS EWE QALY E/E QW QUAY BW GWE QE QL BUOYS BS ¢ ५ 4 | ५ 5 + 7 ५५ \ 9 ४१ ५ \ VAY 2 स य +
0 न्द 9
684824 64821 No. 57, PARK STREET
` # 111 गोन्छ DerWoe, (Lext) vase. 7-19 a °6! cach a - । सायः Seorti, (Text) Fase. 1-3 क '6/ ~"
AL
~ ^ {19 OF BOOKS FOR SALE
9 6 & 6 AT TRE UBRARY OF THE Asimtic हदा of Bengal
2
je < < ir, CALCUTTA, le 9.58 ast = ATNABLE PROM । THE SOCTFTYS AGENTS, MESSRS AG, GREAT 12068. = १४ | Lo:
Harrassow'tz. Books! LUBR
LUZAC & Ge
CIBLICOTHECA [INDIC < > ahert Seriee
4 ९३१६५ Broheee Sil@hi, |Texty Fete 1-4 क 15) earn Adveite*hinta 1111111 F (च "Agni तान्प (fext) नक. 4-14 @ 46 each. Aidréya Brihmeapss, Vol 1, द, 1-0 and Vol. 11, Mase 1-5
09८. 1-5 Yo. TU Tee. 1-8 @ A!
Bhiicymn, (Text) Fase 1-6 © /6/ wach
= १, risins of Sandilyy. (ष 11 । Fase. 7
tysahasrika Prajht parawmita (‘TLext! = Riz /6, "©+ vavaidy सरवे, (Text) Vase 1-8 a ana Kajpalat®, (Save. and T 1) Vol. 1, Pas. 15 iH = 1/ ५१५],
att, (Text) Pas 4-8 @ 6/ each si | : Dipika Vol. 1, Fase a. : lévathi (Text) Parc. 1-4 @ 6 ^ नो कर +
1d higary avatera of Cantide@i, fase 1 1 ^.1£71104411€ of Sanekrit Bouks nei 2 ~ 5 , Fase, 1 (नप्ता Brahmana, Fasc. 1 7 शच Prajnaparamits (‘ical Mase. 1 in
णी च्च ~ न ॐ
Chintamani (7५ ६1) Vole. I 1 wt 11, (8९. 1-10 @ '6, aacli ... tika, (nglish; Pease 1 23 ,.
(` > ta a of tainke. (f9t) Fase Dit 2
knigans, Text) Jed, Val. १ Cri Bhashyam, (Text) Mase 1 <a ¢ Dune kriyd kannmay, Fese 1--2 @ 6 Gadadhara Paddhati ^+ Vor. Kala Madhava, (Text) fase D4 @ ॥/॥ KKAla Viveka, fesse l-o „ WAtantrs, (Lest, Pee 1-64 +12/ each Kaoth3 Serit SF त (nelish) Fase, 1-14 पदन्न Purtna । 1८६" Mace. 1-9 ¢ alite-S tute, ineliek) Fume | Viewers 94 १ 1 (rest) 1 ; Mea 1) वरन क ly ste, (Text) Ver Faec 1- ५ [1 , Fuse. } 1 च ke 9 ^ ¢ ; ext 1५66. 1-3 fe! aul 8 @ 13) ewh Mido) ye PietQga ) Faglish) Faee, 1 6 @ /14 each i
= 3 me = ~~ we
#॥ LES on
~ ak. — - => ~ ककः nopaneve eee इड €
Nyiywvartika (Text! Vase, 1--4 @ , 6/ ४५11116 (Text) Vol 111. Base. 1--6 Vol. IV ५. 1-8 @ ‰। oh Nil एला 11 1) । Text} Fase. 1-3 on € ति । = १4111113, (Text). ध । Rydya 11 10 कः Prokarana (Text) Vol. I, Page.) ८, Vol FT. #
1--8 @ /4/ each निः “a “4 त, 100 णदं Fave. 1--5 @ 2/
० "~< ~ न ऋ कन क क ¢ =
ete (~ (4
a> र
ene ons es ean
खाइकियाकीमुदौ |
ॐ नमो गोविन्दाय |
पूतं पञ्चमरागतोऽपि सुभगं बालाविलासादपि । aa कोकिलकूजितादपि मनोमोहं मनोजादपि | शोतं शोतमयुखतोऽपि मधुरं माध्वौकमध्यादपिं | यौगोविन्दपदारविन्दसुरलौमाहाकग्माराभरुमः ॥ योगो विन्दपददन्दनखन्दु रुचिसन्ततिः | अन्तचिन्ताभिरुद्गान्तचित्तध्वान्तं धुनोतु नः ॥ येन ज्यो तिषपद्कजेषु नितरां मात्तण्डविम्बायितम् | ओखोगोविन्दपदारविन्दयुग्ते लोलामरालायितम् | वेदान्तस्मतिसन्ततितिपथगो रेषे हिमाद्रौ यितम् | केषां नो परिशौोलितो गण्पतिभ॑द्टः सतां दग्धः ॥
तत्तनुजग्मा विदुषामसुरागमधुलिकाभिरासिक्तः | मक्षरिपुपदारविन्द्यदाखतमाधृरोरसाभिज्ञः ॥
र खादक्रियाकोौसदटौ।
अआलोचयाखिलसंग्रहानविकलं cer पुराणान्यपि
Tat: wana विविच सुनिभिमन्वादिभिः संहिताः खोमत्तातपटारविन्दवि लसदूलोभरोदेएत खोगोविन्द्कविः करोति गहनां खादक्रियाकोसुटोम् ॥
अथ ्ादख रपं निरष्यते।
aa ataq—
ufaat ते पातमिति मन्करणकपावालब्भनयपून्धैको हवि- स्यागः खादमित्यादः |
तन्न, पिण्ड पिलयनज्ञेऽव्याेः, न च तत्र लच्यमिति ara, गोभिलेन पिरपिदयन्नमभिधाय तच्छादमितरदमावस्याया- मित्यनेन तस्य खादत्वाङ्गोकारात् |
नचामावस्यायां तत्पिण्डपिटयन्नरूपं कम्म इतरच्छादमन्वा- हाय्यपात्राभिधेयच्च काय्यैमिति qaraca इति वाचम् ।
+ विशेषणभ्रूतानामितरादिशब्दानां विरेष्यजातोयप्रतियोग्यु- पस्थापकत्वनियमादत्रापोतरदित्यस्मात् प्रतियोगिनः पिखडपिढ- यज्ञस्य खादसजातोयल्लावगमात् अन्यो घट इति वत् अन्यथा satay वेयर््यापत्तेः | किञ्च एकोदिष्टश्राद्े नित्या देप्यति- व्याप्तेः इतरेषं दत्वा पात्मालभ्य जपति थिवो ते art इति URAC AAA AEA पात्रालख्ननवाधात्, Had जुहोमो ्- ZAZA इतशेषवाचकत्वेन पाच्रालग्भनस्य पदाङ्त्वात् |
चराइक्रियाकोसटो | ॐ तथाच म्नुः--
विसं Yang यन्नरेषन्तथारतम् । इति ।
ufgal ते पाचसित्यन्रमसतं चिन्तयेत् पठन् ।
इति वचनानुसारात् मन्ते खधातुल्लक्णेति वाचम् |
इतगेषस्येव सखधातुल्यतया चिन्तनादचनार्योपपत्तौ सुख्याये- बाधाभावात् मन्वे लक्षणाया AAA | अनन्यसतु-
वेदबोधितसम्बोधितदेवतो ह विस्यागः खाइसित्याह | तद शं यजुरदेदिनां तपं रेऽतिव्याेः |
न॒ च हविःपदेनागिनप्रक्ेपाहदनोयद्रव्यस्य विव्तितित्रात् जलस्य चागिनिप्रक्तेपयोग्यत्वाभावात्रातिव्या्तिरिति वाचम् |
दद्यादहरहः खाडमत्रादययेनोदकेन वा |
इति मनुना निव्यख्राइविधानात्। aa जलस्याग्निप्रकेप- यो ग्यत्ाभावादव्याप्तैः |
किञ्चाग्निप्रेपरूपाङ्गविधिन्नाने ओखादन्ञानं खादन्नानेऽगिनि- प्रकेपरूपविधिक्नानच्चेत्यन्योन्याखयो दुनिवारः। |
fag wa afea इति मन्तकरणकाम्बिकाहोमेऽति- ama aa हविक्यागस्य देवताया अनेनेव aaa वेदेन सम्बोधितलात् |
पितुनुद्िश्यच -ब्राद्मणसलोकारपय्येन्तो हदिसत्यागः यादमिति
४ ्राडक्रियाकोखदी।
कल्पतरुलकणमप्यनुपाटेयं सद्यासिनामात्मयादं Saas सन- कादिखादे चाव्यासेः पित्रयबलिदाने चातिव्यापैः |
अपरसु गन्धादिपञ्चकान्यतमदानपृन्धको eae: खा- मिव्याह |
तदपि पिर्डपिदयन्नाव्यापया विष्णुपूजादावतिव्याक्षा च हेयम् । |
वसतुतसु वेदबोधितसम्बोघनपदोपनो तोदेष्यकतपंखेतरः प्रधानो इविसत्यागः खाइमिति लच्णम् | अस्याथः--
सुन्यत्रानि पयः सोमो मांसं यच्ानुपस्छतम् | ्रक्षारलवणञ्येति प्रक्षत्या हविरुच्यते ॥ इति मन्वादिनानासुन्यक्तदिश वेदबोधितादनोयद्रव्यमिह
हविषल्वेनाभिमतम् | मनुवचनेऽनुपसतमविक्षतमित्यधंः । az- बोधितसम्नोधनपदोपनोत vert द्रव्यखामिल्ेनाभिमतो यः तेन विष्णो इदमन्नं तुभ्यं नम इत्यत्र नातिव्यािः सम्बोधनपदस्य वेदबोधितल्ाभावात् | नच
निषैदयामि भगवते जुषाणेदं हवि हरे । दति विष्णुनेवेयदानेऽतिन्यािरिति वाचम् ।
निवेयापणमन्तोऽयं सर्ववार्चासु नियोजयेत् « ।
* ख पुस्तके-सव्वांु विनियोजयेत् | .
arefa, क) सुदो | र
इत्यत्तरान तस्य नेवेद्यसमपेणमन्तत्वेन विधानात् त्याग- मन्त्वाभावात् | नाप्वम्विकाहोमेऽतिव्यािस्तत्र सम्बोधनपदस्य वेदत्वेन वेद- बोधितल्ाभावात् | तपेशेतरपदं यजु दिप्रेततपेणेऽतिव्यास्षिवारणायेति । प्रधान- पदन्तु अच्यपिर्डयोरप्रधानाङ्गयोव्यावत्तनायावश्यं देयम् । प्रधान- arate एव नित्य्राइमदेवं स्यादध्येपिरडविवचज्जितम् | इति हारोतेनाष्यपिर्डयोवच्जनात् प्रधानस्य च वर्जनासम्भ- वात् पिर्डपिटयन्नगयाश्पिर्डदानयोसु कश्मान्तरत्वा त्तत्र तयोरेव प्राधान्यमिति aa नाव्या्िः। तथा सत्यप्यङ्गत्वे हदिग्राइस्य परक्ञतकन्यणोऽभ्युदयात्तया CaaS च-- तेषामारक्षभूतं हि देवं ged नियोजयेत् । र wife हि विलुम्पन्ति याद्मार ्वज्नितम् ॥ इति मनुना रत्तावत्ताफलकथनादस्ति प्राधान्यम् |
कम्धाङ्त्वेऽपि सन्ध्यायाः प्राधान्यवदिति aa नाव्यािः | एवच्च सद्यासिनामात्मखाङे जोवत्पिटकयाचे सनकादिखाद्वे च लच्तणमनुगतमेवेति |
अध सर्व्वेषां प्रल्तिल्लात् प्रथमं पाव्वैणशाद्ं विविच्यते | भविष्यपुराणे-
* ख पुस्तके गयापदटद नास्ति)
६ याद्क्रि< कौट |
अमावस्यां यत् त्रियते तत् पाव्वेणसुदादृतम् | क्रियते प्रणि यत् तत् पाव्बैणमिति fafa: ॥ पव्वीन्वष्टका माघोपौणमास्यादि ।
यथा हारोतः-
अष्टका माष्यभ्युदया स्तौधद्रव्योपपत्तयः। इति |
अमावस्यायां याइविधिमाह गोतमः-
अथ आादममावस्यायां पिदभ्यो दयात् पञ्चमो प्रभति वा कष्णपक्तस्य सव्यैस्मिन् काले वा नियमः शक्तित इति |
अमावस्यायां सुख्यविधिस्तताशक्तिसम्भावनायां क्ष्णपत्तस्य पञ्चमोप्रति वा यस्यां कस्या्ित्तिधौ काव्यम् “aaa कते कतः णास्ाथं इति न्यायात्! अत्राप्यशक्तिसम्भावनायां wea स्मिन् awe यस्यां कस्याच्चित्तिथौ काय्यै aa चतुदेशीं वञ्जयित्वा इति बोध्यम् | तथाच मनुः-
पिटयज्ञन्तु निरव्यं विप्रशन्दरकथेऽग्निमान् |
पिर्डान्वाहाय्येकं खां कुरव्यान्मासानुमासिकम् ॥ दूत्यादिना ्रमावस्यायां थराइमभिधाय तत्राशक्तौ
छष्णपक्े द णम्यादौ वजयित्वा wens |
ATE प्रशस्तास्तिघयो यथेता न तथेतराः ॥
इत्यनेन AWA चतुदशीं वजयित्ला aqaufafag निरगनेरेव aq साग्नेः |
TATA । 9 मनुः — न uaafaat होमो लौकिकेऽग्नौ विधौयते । न ena विना आाइमाहितागनेदिं जन्मनः ॥ दशणएवाग्न्युदरणस्य विहितत्वादङ्गभूतह्ोमवाधात् पार्व्वण- are ena विना नास्ति अन्वष्टकादिषु विप्रपाखादौ eta: | wa देतिकर््तव्यतां विना a ओआरादमिति हलायुधः। aa लक्षणाप्रसङ्ग दाक्यभेदापत्तेख | तथाच विष्णुपुराण- मासि मास्यसिते पके पञ्चदश्यां नरेश्वर | अष्टकासु प्रकुर्वीत काम्यानन्यान् णुष्व भे ॥ असितपत्ते पञ्चदण्याममावस्यायामित्यथेः |
याज्नवल्कयनापि- FATIMA Aas: क्ष्णपक्छोऽयनदयम् |
इत्यनेन प्रवमममावस्यायामिव्यक्ताऽशक्तौ इति awa arasta विधिरुक्तः ।
एवच्च यानि यानि क्षष्णपक्तविधायकानि तानि सव्वारि अमावस्यायामश्क्तिसम्भवेन विषयकाणि | यथा च काल्यायनः-
खादाभिन्नः are Fala कन्यामपरपक्ं नातिक्रमेत् | वेजवापः--
छष्णपरते याड Fala अन्नं सुसंस्कत्य ।
ट arafmarateet |
व्रह्मयुरारे- पयोमूलफलेः शकेः AWA च स्वेदा । पराधौनः प्रवासो वा निर्धनो वाऽपि मानवः ॥ मनसा भावशुद्धेन Ale दद्ात्तिलोदकम् | आ्आपस्तम्बः-- मासि माखपरपक्स्यापराह्ः यान् ॥ अथापरपक्स्य जघन्यान्यदहानि स्वेष्वेवापरपक्तस्याहःसु क्रियमारे पितृन् म्रोणाति। जघन्यानि दणम्यादौनि सेयांसौत्यथः। पत्तं व्याप्य क्रिय- मारे खाद पिप्रोत्वतिशयः फलमित्यथंः | ra अपरपकस्य यदहः सम्पद्यते ्रमावस्यान्तु विेषेरैव | इति निगमपरिशिष्टवचनम् | तस्यायमर्यः- अमावस्यायां विेषैरैव प्राधान्येनैव चाद कुर्यत् ततराशक्तौ अपरपक्तमातरे यदहः सम्पद्यते यस्मिन्नहनि पक्तिः स्यात् aa कुय्यादिति। अयमर्थो गोभिकलेनापि सखहस्तितः | यथा गोभिलः- अथ ओरइममावस्यायां पिदम्यो दद्यात् पञ्चमोप्रश्ति वा परपक्षस्य यदहः सम्प्रयते तदहः पूर्न्वदर््राह्मणानामन्त्यति | अतएवामावस्याविहितपाव्वैणखां करिष्ये इत्येव वाक्यं gata! अन्यधामावस्यायां TTT aud सुख्यविधेः
श्राद्क्रियाकोसुदो €
क्ष श पत्तविहितसखादमिति वाक्यममावस्याखाङे स्यात् अमावस्या fafada विधानाभावात्तस्य. ame पाव्वेणयाद्यानुपपत्तिः स्यात् |
एतेन -खगमन्यलष्णपक्तप्रासं खादमनुव्य ब्रह्मपुराणे तदेव खादमश्वग्रुक्कष्णपन्तगो चरतया दिने दिने विधोयते नतु विशिष्ट विध्यन्तरं मुख्य विष्वन्तरकल्यनागौरवात् | त , - |
छष्णपक्ते दशम्यादौ वजयित्वा चतुदशौम् | इत्यनेन चतुहेशोवजनमप्यत् सिद्धं तदतुवाद कल्वादश्युक्- विधेरिति aafacea तत्रिरस्तम् | प्रधानस्याशखयुग्विधेरनुपपत्निप्रसङ्गाच | अतोऽण्वयुकक्षष्णपचे saa विधिः कल्पयते । दिने दिने इति वोष्ावचनाचतुदेशौ- यादमविरुदमेव । ` क्त यच्च-- विष-श्वापद-शस्त्राहि-तिव्येक्-बराह्मण घातिनाम् | चतुर्ष्या क्रिया aren अन्येषान्तु विगहिता ॥ इति मरौचिवचनम् | | तम्ममाणशून्यं क्ष्णपत्तप्रकरणपाटात्राखयुक्कछष्णपक्श्राद- विषयम् । अन्यथा चतुदेष्यां सम्पातियादमपि न स्यात् ! यचान्यनैधितेरक्तं अशश्विनचतुदेभ्यां शस्तदतस्यापि आद- प्राप्तो-- al | आहवेषु विपन्नानां जलाम्निगुपातिनाम् | चतुरृश्यां भवेत् पूजा अ्रमावस्यान्तु कामिक ॥ २
7 श्रादधक्रियाकौसदो |
दूत्याखिनापरपत्तप्रकरण्खदेवोपुरणण व चने यत्तत्र पुनः AE- विधानं तदाख्िनचतुदेश्वां प्रारीव सद तानामिति परि सङ्याध- मन्यथा वैय्धादिति। तदपि मन्दं
aya versace अश्िनचतुद्श्यां शस्वहत-
यआदमशक्तेनाप्यवश्यं कन्तव्यसिति विधिरेव न तु दोषद्ृष्टा परिसंख्येति |
Te अन्यत्र AEM शस्रहतयादस्य प्राश््यसुक्तं आश्विने तु निव्यविधिरिति। अतएव अरमावस्यान्त॒ कामि कत्यु आख्िनचतुदेश्यामकरणे प्रत्यवायतादवख्यादित्यलं वहना ।
अमावस्याग्रादस्य नित्यत्वेऽपि नकचत्रविशेषयोगेन aemfe यमाह विष्णुपुराणे-- '.
अमावस्या यदा मेत्र-विशखा-खाति-योगिनौ । are: पिटगणस्तषिं तदाप्रोत्यष्टवाभिकौम् ॥ अमावस्या यदा पुष्ये रौद्रक्छक्ते पुनवसौ | दादशान्दं तदा afa प्रयान्ति पितरोऽ्चिंताः ॥ वासवाजेकपादक्े पितृणां ठतिमिच्छताम् । वारुर्नाप्यमावस्या देवानामपि Saat ॥
मैवमलुरधा रौद आद्रा वासवं धनिष्टा अजपदं पून्यभाद्र-
पदं वारूणं शतभिषा । `
खाद्क्रियाकोखदटी,
अथ aig इविददरव्यासि । मव्छपुराणे-
अव्रन्तु सदधिक्तोरं Med शकंरान्वितम् सासं # प्रोणाति वे सन्वान् पितृनित्याह केशवः ॥ दौ मासौ मव्छमारेन तीन् मासान् हरिणेन तु ] स्रौरभ्नेणाथ चतुरः शाकुनेनाथ TY वे ॥ घर्मासान् Saraiva पितरस्तुसिमाघ्रुयुः 1 सप्त पारषतमासेन तथाष्टाबेणजेन तु 1 रौरवेण तु मांसेन afaataraaa तु) दशमासांस्तु टप्यन्ति वराहमहिषामिषेः a शशकूश्चयोसतु मांसेन मासानेकादरेव तु! संवत्सरन्तु गव्येन पयसा पायसेन तु.॥ वार्दोनसस्य मांसेन ठतिदरदश्वार्भिको । कालश्णकेन चानन्त्यं खड्धमांसेन चेव हि ॥ यक्किञ्चिन्मधुना भिरं tat मधुपायसम् | दत्तमकव्यमित्याहइः पितरः पून्बेदेवताः ॥
अन्नं त्रोदिशल्युद्धवं । यथा छन्दोगपरिचिष्टम्-
qed दधिमष्वक्गं वद्राणि यवांस्तथा । faaat हियवेमषिरङ्विमूलफ लेन च । दत्तेन मासं प्रोयन्ते विधिवत् पितरो णाम् |
x ख पुस्तके ary!
१२ ख्राइक्रियाकौसदर।
मनुवचने माषेरिति छष्णमाषपरम् 1 छष्णमाषास्तिलाचेव शरेष्ठाः स्युयवशालयः | दति वायुपुराणवचनात्। सद धिक्तौरेति माहिषक्तौरपरं परतो गो्टतसित्यभिधानात् afzataicaata: Maka संवत्सरप्रो तिफलत्वेन ` वच्छमाण- ara । | MTA MAN शकरा संयुतम् | £ waa fe नरो दद्यादशतमेव तत् ॥ इति कूम्भपुराण्वचनाच् | यच्च- | - त्षोरमेकशफानां यटौषटमाविकमेक च | MAG माहिषं मागे वज्नयेच्छादकणि ॥ इति विष्णुपुराणव चनं तद् ग्राम्यमदह्दिषचोरनिषिधकमिति । उरसो ————__auw एव च । अतः wate काक्त्ख पितरः Rawat: अफलं Yad मेषं सफलं नव भुक्ते ॥ दरति रामायणदनात् शाकुनेन waufant मांसेनेवयधरः | पृषतयित्रख्ग एनः कछष्णसारः We: खकुमारो Bafana: वराह- मदहिषावारण्यौ ।
A ere
* ख पुस्तके aaa ates वारि दद्यात् 5
=aryfmarareel | १२
आरखयमाहिषच्चाजं भागं रौरवभेव च । भच्यमांसं ससुदिषटमोरशभ्चं पाषतं तथा.॥ वराहा तथा wan महारणयनिवासिनः। इति देवलवचनात् | संवत्सरन्त्िति- - अच केचित् उपकरणमध्यपाटादुपकरणभरूतेनेव पायसेन न aa विहाय केवलं परमान्नेन ओरादमित्याहः । तन्न, मांसादोना सुपकाय्येलासम्भवादुपकरणतेवास्तु परमात्रस्य तु उपका्ययत्- सम्भवेन प्राधान्याविरोधात् उपकरणमध्यपाटठस्याकिचित्-‰ करत्वादन्रं विनापि केवलपरमान्नेन याइमविरुदम् | अतएव यान्नवल्केय प्रधानेन सह पठितं तदधिकफलब्योक्तम् | यथा-- हविष्यान्नेन वे मासं पायसेन तु वत्सरम् । तथा च महाभारते- | परमानत्रन यो दद्यात् पित॒णामौईदे हिकम्। गजक्छायान्तु Waa कुरुते दकिणसुखः ॥ ` अत्र॒ निरपेच्तश्रवणात् प्रधानभूतेन परमान्नेन यः यां Had स पृ्स्याम्यीदपराह्नकालौ नायां गज्ायायामेव याड रुते गजच्ायाकतखादफलंप्ाप्नोतीत्ययेः |
वार्दीनसस्य दे विध्वसुक्तं कालिकापुराणे
# ख॒ पुस्तके fa Ba |
28 ख्राड़क्रियाकोसटो।
तिपिवं लि ्दियत्तोणं श्वेतं .छडमजापतिम् | वार्दीनसं विजानोयात् हव्यकव्येषु संस्कृ तम् * ॥ Maga cata: aware: सितदः | वार्दौनसः स uat स्यान्मम विष्णोरपि प्रियः | fafuafafa विभिः कण्दयसुखेः पिवति स चिपिवः ae जलपानकाक्ले ated निपततीत्यथः ! इन्दरियच्तीणं छित्रघरषणं स प्रतिः पचो तन्ना्ना ख्यात इत्यर्थः । शम्भोवेक्ततरान्मम शम्भो रित्यथेः | afafafefa यक्िच्चिद्व्यं मधुमियं cand स्यात् विशेषतस गोक्तौरं तपायसच् | म्ाभारते-
` वईमानतिले; याइमच्तयं मनुरत्रवोत् | wana: स यजते यस्तिलेयजते पितुन् ॥ वदमान तिलं प्रचुरतिलम् | गोभिलः-- | यादाच्तय्यटठसिः खड्गः कालशाकं लोहितद्छागो मधु महा Neat वर्षासु मघासु याड हस्तिक्छायायाञ्च | भ , ATANA महाशल्काः खड्गलोहामिषं मधु | ्रानन््यायेव कल्पन्ते मुन्यन्नानि च सव्वेगः ॥
^ ख सत्छतम् | । † ख वङ्खमानतिल |
पाडक्रियाकोौखटी। ११
महाशल्को रोहितमव्छ इति प्राञ्चः, युक्तद्धेतत् aque वचनेकवाक्यतावशात् | यधा ब्राह्म-- | संवत्सरं तथा गव्यं पयः पायसमेव च । नादी नसाभिषं लोहं कालशाकं तथा मधु | रोहितामिषसुन्यन्नं cal तु खढुलोद्धवाः | Maat वे प्रयच्छन्ति ठति मौरौसुतस्तया ॥ यो ददाति गुडोन्मिखान् तिलान् वा खाइकम्मणि | मधु वा wala वा aad सव्वेमेव तत् ॥ अष्टमवर्षे विवाहिता गौरो तस्याः सुतो यकिञ्चिदल। अनन्तां afa प्रयच्छतोत्यधेः | ्राघुनिकासु-महाशल्कः frye इत्या इः । वचनच्च--पुलस्त्यनाम्ना पटन्ति- एक शफोऽदैचन्द्र्च ललाटे खड्संयुतः | TRACT यो Hl महाशल्कः स उच्यते ॥ खद्भामिषं गण्डक मांसं लो हितच्छागमांसम् | अजेन सव्वैलोहेन मघासु च यतव्रतः ॥ दति मरहाभारतवचनात् | , तथाच देवलः-- अआआनन्ययाय भवेहत्तं खड्गमांसं दिनचये | नदहाशकुनिनो arent वा सव्यैलोहितः। इति। सुन्यत्रानि नौवाराणोत्यघः ।
१६ खराइक्रियाकौखदो।
~
तथा माव्छे- रोदिमांसचच पाटोनं Wet मधुरा रसाः। खद्धो लोहामिषच्चैव मधु श्यामाकशलयः ॥ यव-नौ वार-मुरेक्त-शक्तपुष्य-्ट तानि च । वल्लभानि प्रशस्तानि पितुणामिह wearer | हारोतः- afaag खगव्यायां विधिना यदुपाज्जितम् | AEH प्रशंसन्ति सिंहव्याघ्रहतच्च यत् | विषवाणहतं मांसं व्याधति््येगृघतच्च यत् | न प्रशंसन्ति तच्छा यच्च मन्त विवच्नितम् | सगयायां यद्पाज्जितं भच्यपश्मांसमित्यधंः । तिययच्चोऽत सिंहव्याघ्रन्यतिरिक्ताः पशसपांदयः पूव्मवचनात् | मन्तवज्नितम- प्रोचितमिव्यथः | मांसञ्च पक्रमेवादेवं नामम् | अत्यम्लमतिलवणम तितिक्तकटूनि च | आममांसं तथा wel पूतिमासं सुरासमम् | असुराणां हि भोज्यानि तानि तस्मादिवजयेत् ॥ इति ब्रह्मपुराणवचनात् |
एतेन शूद्रस्यामखरादविधानादाममांसस्य चाखरसात् शूद्रेण aad न देयम् |
्ाडक्रियाकौसदो। १
अध fafsanarfa | aT —
आस््रमास्रातकं विल्वं दाडिमं बोजपूरकम् | पनसामलकं Wt नारिकेलं परूषजम् ॥
€ + aye Tae great नोलकपिल्कम् | एतानि फलजातानि खाद Satis aaa: ॥ यानि च व्यवहाय्यीणि arefaanfa भो दिजाः। षद्ल कन्येव देयानि आादकन्णि ॥
वायुपुराणे-
विल्वामलकख्दोका पनसाम्रातदाडिमम् | भव्यं पारावतं मोचं Garis च ॥ RAE: कोविदारश्च ककंन्धुलवलौ विसम् | Bernt Sar भव्यं कामरङ्फलं पारावतं जोति्रलो मोचं कदलोफलं ककन्धुवदरोफलं कोविदारो युगपत: काञ्चन विशेषः, विसं खृणालम् |
* ख पुस्तके कसंरूरित्याटद चरखहय arfe |
१. आङ्क्रियाकोश्चदो।
निषिद्फलानि |
नाद्ये--
तालं करुणकाकाशि बडपुत्राज्नोफलम् ।
Tet रक्त विल्वञ्च शालस्यापि फलं त्यजेत् ॥
वडपुतरा बह वारफलम् ।
तधा तवरेव--
फलं तालतरूणाच्च Yat नरकरच्छति ।
दत्वा पितु स्तेः साद quanta ब्रजेत् | विष्णुएुरारे--
यवाः प्रियङ्वो सुद्धा गोधूमा ब्रोदहयस्तिलाः | निष्पावाः कोविदाराश्च सषेपाघात्र शोभनाः ॥ निष्यावो auras | आदित्यपुराणे मधुकं रामटञ्चैव Hae मरिचं तथा । खदकश्रणि TIE सेन्धवं त्रपुषं तथा ॥ सुखाशनं वायुपुराणे-- कालशाकं दधि at frst वैतराङ्कुरस्तथा | वेकङ्तं नारिकैलं शद्ग टक-परूषजम् ॥ पिप्पलं aftaga पटोलं बदतौफलम् | Wad मत्छमां सख कलायाः wea एव टि ॥ aut नागरच्ैव टौ षेमूलकमेव च |
खाडइक्रियाकौसदो। १६.
वेकङ्ूतं वंहिच इति ख्यातं परुषजं पलुषफलमिति ख्यातम् | रामठं feq नागरं wet दौ घेमूलकं स्रूलकमिति प्रसिदम् | तत्न न भ्येत् ani रक्तमूलकमेव a) इति निषेधात् WHAM न STA । | |
तथा ब्राह्ये-
रामटं मागधञ्चेव नागराद्रेकतिन्तिडोम् | लवङ्गः जोरकञ्चंव तुम्बरुञ्च नियोजयेत् | कालशाकः कलायच्ख वास्तुकं मरूलकन्तथा | वेत्ाङःरं पटोल wad सुनिषखकम् | शाकमारण्कच्येव Ae दव्यादमूनि च) मागधं पिप्पलो नागरं शर्टो तुस्वरुघन्या कः |
यच्च -- पिष्यलों मरिचं हिङ्ग वंशा ग्रश्च विवञ्जयेत् ।
इति शङ्वचनं तत्पुत्यक्तमरिचादि दाननिपैधपरं द्रव्यान्त्र- संस्कारे तु विधिरिति न विरोधः तेन ors मरिचादिकंन देयम् | FAT
waa भोजयेदिप्रान् wa भूमौ समुत्जेत् | WA लाजास्तथा पुयान् दत्वा WA भोजयेत् |
© ५ शक रात्तोर संयुक्ताः एका नित्यसक्याः |
ध ्राद्क्रियाकोरदो।
तं भूमौ समुत्सृजेत् इति--तथा wd देयं यथा भूमौ खवतोति | ण्रधुका्िपितकाः। टेवलः- धाना मधुसंयुक्ता TART सगोरसान् | शकंराफलमरूलच्च Wr दद्यादमत्सरो ॥ ब्राह्म-- गुड-शकर-मत्सण्डो-खण्ड-फालितकं तथा | गव्यं पयो दधि तं dae तिलसम्भवम् ॥ सेन्धवं सागरोलयच्च लवणं सारसं तथा | Aa खण्डोभ्रूतसितशकंराविशेषः। सारसं मानस सरोजातं शाश्रोति प्रसिडम् । वायुपुराणे-
सैन्धवं लवणं तदत् तथा मानससम्भवम् |
पविते परमे aa प्रत्यक्षे अपि नित्यशः ॥ तथा मनुः--
सुन्यत्रानि प्रयः सोमो मांसं यच्चानुपरछ्तम् |
अक्तारलवणच्चैव प्रक्लत्या विरच्यते ॥
सोमः सोमलतारसः अनुपस्छतं अविक्षतं पूतीभवमित्यधेः |
उत्ात-प्रतियन्न-विक्लत-वाक्वाध्याहारेषिति fanaa सुट् । तथा तत्रेव--
wea भोज्य्छ विविधं मूलानि च फलानि च।
sata चैव मासानि पानानि सुरभोणि च ॥
खराडुक्रियाकोसटी। २१
कार्ष्णाजिनिः यदिष्टं जोवतश्चासोत्तत्तददात् प्रयत्नतः | इष्टं निषिदधेतरम् ।
€ सरथ याद्वज्योनि।
याज्ञवल्कयः-- चण्डालो जायते यन्नकरणाच्छद्रभिक्ितात् | यन्नायलब्धम ददद्वासः काकोऽपि जायते ॥ ट्वलः-- कुषाणडालावु-वात्ताक्-पालङद्गया-राजिकास्तथा | पिष्यलीं मरिचच्चेव रामठं पिण्डमूलकम् ॥ aay लवणं wa वंशाग्रच्च विवच्नेयेत् | राजमाषान् AAU तथा वे कोरदूषकान् | लोहितान् ठच्निय्यासान् Wea aaa | UTae शकमेदः राजिका राजसर्षपः frwenfeasa प्रतयक्तविषयमिति प्रागेवोक्तं पिर्डमूलकं म्रूलकविशेषः कोरदूषः कोद्रवः | महाभारते-- अ्रखादोयानि ध्यान्यानि कोद्रवांञ्चणकांस्तथा | Tee द्रवेषु गाकेषु नालिका-लसुनादिकम् |
२९ aigfmaratset |
aust flere शौ तपाङ्गोन्तयेव च |
वजयेल्नवणं wa तथा जग्ब॒फलानि च ।
अवन्लुतावरुदि तं तथा ae विवच्जयेत् |
खाद्वानरदाणि शरत्पक्रहेमन्तिकेतराणि धान्यानि द्रवद्रव्येषु
मध्ये दष्क वजयेदित्यधेः । नालिका कलम्बिका छष्णाजाजौ क्रष्णजोरकं Wag wag?) लवणं aafafa कतिम- लवणविषयं अवत्तुतावरूदितं यस्योपरि qd रुदितं वा क्त- fae: | विष्णुपुराणे-
अक्तताग्रयणच्धेव धान्यजातं नरेश्वर |
राजमाषानणुंयेव मसूरा विवन्जैयेत् ॥
Wald खच्ननद्धैव TENG पिण्ड मूलकम् |
आरक्तायैव नि्यपसाः प्रत्यच्लवणानि च ॥
वरज्यान्येतानि वे Ae यच्च वाचा न शस्यते।
धान्यजातं शरदेमन्तोडवधान्य समूहः अक्षताग्रयणं अक्त-
प्रधमागमखाइमित्यधेः। अणवो मकंटाः प्रत्यत्तलवणं टश्य- लवणं न देयं किन्तु व्य्ननादिसंसकारकाले द्रव्यान्तरभियितं देयमित्यथः | माव्छे-
मसूर-श्न-निष्पाव-राजमाष-कुललयकाः |
कोद्रवोदाल-चणक-कपिलय-मधुकातसौ ॥
एतान्यपि न देयानि पिष्टभ्यः प्रिवमिच्छता |
खाडक्रियाकोसुटो। 22
निष्यावो, देवधान्यं ग्राम्यं निषिहं एवं विधिस्तु आआरणय- निष्यावपरः | उद्दालो बहवारकः मधुकं afeay अतसो मांसलेति ख्याता | इारोतः- पालद्या-नालिका-पुतो-वात्ताकु-माष-मस्र-शिगर-पमाष-- क्तकलवणानि As न दद्यात् | माषोऽत्र AWA: | छष्णमाषास्तिला्येव AST: AANA: | इति वायुपुराण्वचने क्ष्णमाषविधानात्। दृपमाषो वव्वेट दति ख्यातः| तथा तिकार्डगेषः-- राजमाषसु ववेट इति । शिग्रुः ahaa: | विष्णुः- पिष्यलो-भूस्तृणा सुरौ सर्षप-पालङ्या-त्डूलोयक सुरसा, कुषा- णडालावु-वा त्ताकु-तुदरु-कुसुम्भ महिषो MU वजयेत् राजमाष- मस्र कछतलवण-पय्युषितानि च । आसुरौसर्षपो वाजौसर्षपः विष्णुपुराणे तु तदितरसषप- fafa: | सुरसा तुलसो व्यज्ञनप्रकरणच्छाकासा निषिद्वा। जातोचम्प्रकपुष्पाणि मक्लिकां तुलसीं तथा |
दूति ब्रह्मपुराणे युष्यत्वेन तुलस्या विधानात् |
०४ ग्ादइक्रियाकौसखटरो।
ब्रह्मपुराणे - दिःखिन्नं परिदणग्धच्च तथेवाग्रावलेहितम् | शकंराकौटपाषारेः केचव्य चाप्युपस्छलतम् ॥ सिदाः aaa ये भव्याः प्रत्यत्तलवणोल्लताः | पिख्याकं मथितच्चेव तथातिलवण्च्च यत् ॥ वाग्भावदुष्टञ्च तथा दुष्टेथोपाह तच्च यत् वाससा चावधुतच्च Aah ASH AT ॥ दिःखिन्रं वरशिष्ठवचने व्याख्यास्यते | शरग्रावततेहितं उप- Yara Wate: wed पक्रमित्यथः । पिण्याकस्तिल- कल्कः मथितं ag सिद्वा निष्पन्नाः wat: सन्तो येऽवतारिता- स्ततो त्तरकालं लवणप्ररेपेण प्रत्यत्तलवणौोक्तास्तं वन्या इत्यथः | wage मनोदुष्टं दुष्टेश्ार्डालादयश्वाह्ृतं दुग्धादि। वाससा अवधृतं उपरिवासोविधूनितम् | नाद्यादित्यनुहन्तौ वशिष्ठः- अत्रं पय्युधितं wage पुनःखिन्रमाम ऋजोषपक्ञ्च | कामन्तु CUT तेन वा अ्रभिघारितसमुपभच्ोत। पुनः fad निष्यत्रमोदनं कारिन्यादिनिमित्तं पनजलादिना aaa यच्च खिन्रघान्यतख्डलानामोदनं तदपि पुनः खिन्नम् । दाक्तिणात्यासु- खिन्नावलारितं aad युनघुंतादिपाकेन संस्कतमपि दिः खित्रमाहः । अतएव ते प्रथमतो छतादिसंस्कारेण ततैव वा छ तप्रक्तपेए Yad dea । युक्तञ्चैतत्
याडक्रियाकोश्टो। | २५
प्रलग्रमेकदा खित्रमपयखपितसुत्तमम् |
ॐ इति ब्रह्मपुराणवचनात् ।
एतेनान्नं fama तदन्न दुग्धेन सह Ya: पाकेन पायसं क्रियते इति केषाञ्िदाचारो दुराचार एवेति |
आमनिषेधस्तु खित्रघान्यतण्डलविषयः युनःखिन्र सान्निध्यात् |
न च ्रामं तण्डलमुन्नादोति कल्मतरुब्याख्यानं ga, प्रकत- लादव्रस्य विगरेषणात् | |
नचादनोयमाते अ्रत्रणब्दः, Weaneara धान्यविकार- विशेषे योगरूढ्त्वात् | अतएव |
भिःसा at भक्तमन्योऽत्रमोदनोऽस्तौ स दौदिविः। दत्यमरकोषः।
ततञ्चामविशेषणात् खकारणे तण्डुले लाक्षणिकमलताम- पदम् । अतो नामसुहादिनिपैधः। | किञ्च--
तर्डलमा त स्याभच्यत्वे Wada यादे वेश्वदेवादि विधानः म सङ्गतं स्यात् | । ग्रापस्तम्बेनापि-
wa पर्युषित त्रादयं फालित प्रथुकधाना तण्डुल करस्य aaa शाक मधु मांस न्षौरविकारौषधिमूलवल्जमिति प्रति प्रसूय पय्युपितस्यापि awa भच्छत्वमभिदहितम् |
* ख पुस्तके दरति ary वच्छमाणत्वात्। ४
२६ आइक्रियाकोञदो |
अविगंरेन सव्वैशिष्टप्रहत्ति्च दृश्यते तस्मात् सान्निध्यात् चखिन्रतर्डलविषयोऽयं निषेधः । ऋजोषं पिष्टपचनभार्डं aa पक्मिव्यधः | उक्तानां सर्व्वेषां प्रतिप्रसवमाह कामन्त्िति अयन्तु प्रतिप्रसवो भक्तणविषय एव नतु यादइविषयः पू््क्तवचनेषु Ae सामान्यतो निषेधात् | अत विहितद्रव्याणं पाकविधानात् ब्राद्मणभोजनविधा- नाच lass तदभावे are विगुणं वचनात्तु कचित् पाकाभावः ऽपि खादइमविशुणमेव | यथादिपुराणे- WAIST दद्यात्तु VATS ्राह्मरेषु च । तथा लघुहारोतः- खादइविष्रे दिजातीनामामखाडं प्रको त्तिंतम् । पाकसामग्रमभावेनाशक्त्ादिना वा यादविघ्रे Patera: | उशनाः-- ara Suara विश्चवे ससुपस्िते | आ्आमखादं fas: काय्य शूद्रेण तु सदैव हि॥ अथातनो fara: पाककरणात्तिः, देश विक्लवः स्थानसङ्गो चा- दिना पांकासामय्येम्, कालविञ्चवः पवनचक्रादिभयादिना पाकक्ततकालक्तेपासदहिष्णुता | प्रचेताः- आपद्यनग्नौ Ae च चन्द्रसय्य ग्रहे तथा 1 mraare fest: काय्यै शूद्रेण तु wea fe
अ्रादक्रियाकोखटी | २७
आत्मनो टेशकालानामिल्यनेनोशनसेवापदिषहता | अनग्नौ पाकयोग्याग्यभाव इत्यधेः |
च णडालागनेरभेष्यागनेः सूतकाग्नेख कर्हि चित् | पतिताग्नेचिताम्नेच न शिष्टगणं स्मृतम् ॥ इति aaa चण्डालादयम्नेः कर््ोपयोगनिषेधात् |
केचित्त - अग्न्यभावे निरग्निना पाकेन are न काय्येमित्यादः |
aa निरग्नेः सव्यैदेवामशखादविधौ सति साग्नि-निरग्नि साधारणानां पूर्व्वोक्रहारोतोशएनःप्रचेतोवचनानां विघ्रादि- निमित्तेन साग्निपरतया सहनो चोऽवश्यं ara: | उक्तरोत्या चानग्नावित्यस्य सम्भवति गत्यन्तरे were प्रमाणाभावात् पाकनिषेधस्य पाकोपयुक्तागन्यभावेन दृष्टाधतयेवोपपनत्तौ निरग्नि गो चरत्वेऽदृष्टाये कल्पनाया AANAATS |
किच्च मव्यपुराणे- पाकाङ्कखादइमभिधाय
एतच्ानुपनोतोऽपि Hard सर्व्वेषु Way |
ATS साधारणं नाम सव्वेकामफलप्रदम् ॥
भाय्याविरदितोऽप्येतव्मरवासस्थोऽपि नित्यशः |
शट्रोऽप्यमन््वत् Fateda विधिना वृधः ॥ इत्यनेनानुपनोतादोनां पा काङ्कखादविधानात् यादं साधा-
रणं नाभेति साधारणकत्तेत्वाभिधानाच्च निरग्नेरपि पाकाङ्गक- UE प्रतोयते |
२८ argfmarateel |
अतएव मत्छयपुराणे शूद्रस्यापि पाकप्रसक्री निषेधमाह- एवं शूद्रोऽपि सामान्यं ठदिखादच्च weet | नमस्कारेण AAT कुर्या दामान्नवहुधः ॥
तथा ब्रह्मपुराण- स्लौभिवर्णवरेः yeed विप्रानुशासनात् | मन्ववद्िधिपृन्वं हि बङ्किपाकविवच्नितम् ॥ अचर स्तोणां प्रकरणात् सपिर्डनोत्तर ग्रादविषय एव पाक निषेधः। शृद्राणान्तु शूद्रेण तु सदेव fe, इत्य॒शनोवचनात् सव्वैदृवामविधिः शिष्टाचारोऽपोदश एव | यत्तु आमग्रादप्रदोऽनग्निः सव्वत्ाहमनोषिणः | इति जावालनामकं वचनं यदि समूलं तदपि पाकोप- युक्ागन्यभावपरं शूद्रपरं वा मन्तव्यम् । यच्च-- भायाभावे दिजाभावे प्रवासे पुत्तजन्मनि । maa fea: काय्यं यस्य भार्य्या रजसखला || AGAR: प्रवासो च यस्य भाग्या रजखला | सिद्धान्नेन न कुर्व्वीत रामं तस्य विधौयते | इति wae वचनहयं तदमूलं मव्पुराणे भार्व्याविर- हितोऽप्येतदित्यादिना areata प्रवासे च पाकाड्गकया-
विधानात् |
खाडक्रियाक्रौसदीो। २७.
प्रास्येटम्नो Atay दादा ब्रह्मचारिणे | अग्नो तु जुहयादव्रमप॒ वा तम्मवेशयेत् ॥ wal zag वा cara विना पातं कथञ्चन |
इति वशिष्टठहन्मनुवचनामभ्यां ददिजाभाकैेऽपि पाकप्रतौतेश्च aqaasfa भार्य्यायभावे खयं पाककरणासामय्ये मन्तव्यं पच- जन्मनि तु वचनान्तरात् सामर्ध्यऽसामध्ये च सति,
न च हिजाभावोऽप्यापदिति वाचम् |
निघधायाघ दभचयमासनेषु समाहितः।
A A | 9 9 प्रतिपादय
प्रषानुप्रषसंयुक्तं विधानं त् ॥
इति सत्यव्रतेन ददिजाभावेऽपि खादस्य विहितल्रेनापक्छा-
भावात् तटन्रस्यागन्यादो प्रेपोपदटेणच्च | एवच्चापदादिना पाका शक्तावामान्रविघानं सामान्यतः wane नास्तीत्याद लघुद्ारोतः-
खादविघ्रे दिजातोनामामयाहं प्रकौत्तितम् | अ्रमावस्यादिनियतं माससंवत्सराटते ॥ Vallee HUY WHAT सदा खयम् | अभावे पाकपात्राणां तदहः ससुपोषणम् ॥ श्रमावस्यादिनियतं प्रोषिते सहचारिणो | पत्यौ तु कारयेत्रित्यमन्येनाप्युलिगादिना ॥
अशक्या पाकाङ्गकखादविन्ने सति अमावस्यादिवबिदहितं नियतमावश्यक्र याइमाम याहं AAA ।
श खराइक्रियाकौखदो |
काम्ययाद्धे तु “faa fe किञिदङ्दानिः शक्यान तु ara” इति सव्व गक्वधिकररे दशितल्वात् नामखादविधान- fafa arefaq इत्यनेन दाशणाहिकपिर्डदानस्य विच्ेऽप्याम- विधिनिरस्तः। माससंवत्सराटते इति aradaacfafea- खादादिनेत्यथः ।
मासश्व्दोऽत्र सकलप्रेतक्षत्यकालोपलक्तकः, तेन रेकादण- हादौनि सपिर्डोकरणान्तानि यादानि नामानन aratfe किन्तु पाकेनेव | | तथाच भविष्यपुराणम्-
सपिण्डो करणं aramid प्रेतस्य ठसिदम् ।
पक्तात्रेनैव adel सामिषेण दिजातिभिः ॥
तथा प्रचेताः- | Waaetfa Rata uataad सव्वदा |
तथा प्रतिसंवत्सरमेकोदिष्टविधिना साग्न्यादिना पाव्यण- विधिना वा क्रियमाणं यादं atataa, पाकैनैव काव्यैमित्यथः | ततश्च एकोदिष्टपदेन पूर्व्वो सकलप्रेतक्लत्य सांवत्सरिको च्यते | पाकेनेति विशेषणे लतया पाकेन विशेषितं सकलप्रेतक्लत्यं सांवव्सरिकच्च खयमेव सदा विधऽविघ्रेऽपि काय्यं न तु वच्छमाण- वचनात् अमावस्यादिवत् ऋलिगादिदहदारा कारयितव्यम् | अत्रापि quanat गो बजदारैव Haat न ऋत्विगादिद्ारेति | यथा प्रेतक्रियां प्रक्ष्य ब्रह्मपुराशे-
न कट्टाचित् सगोताय याहं काव्यमगोचजैः |
खाइक्रियाकौखटौ। २१
म [क > XN अगोत्रजेः सगो तायेत्यसम्बन्धादगोचजेदारमूरूतेः सगोताय me न aw किन्तु गोत्रजदारंव विशेषणसखरसात् । इति ओशूलपाखिः |
अचाधुनिकाः-
न ब्रह्मचारिणः कुय्युरुदकं पतिता न च ।
इति यांज्ञवल्कयनिषेधात् ब्रह्मचारिणा aaa MAAR क््तव्यभिव्येवंपरत्वोपपत्तौ खयभेवेत्यस्य Ely प्रमाणाभाव FAITE: |
तदश्दं पतितप्रत्रजितवत् ब्रह्मचारिणां कम्भाधिकार- निषेधादनधिकारिणाच्च प्रतिनिधेरणस्तीयलात्। अन्यधा पतितादौनामपि प्रतिनिधिकरणप्रसङ्गात् तदनधिकारे च तव्सपिर्डादोनां सखतणएवाधिकारात् ब्रह्मचारिणं गोतजद्ारानु- छानमाकाशकुसुममेवेति |
वसुतसु--्रमावस्यादि-ग्रादानासुत्तरकाल-कत्तव्यत्वाभावा- Mandal AAAI कनत्तव्यलमस॒ एकोदिष्टस्य तु कछष्टैकादण्या- सुत्तरकाले सखयमनुष्ठानसद्वावात्। सदा खयमिति विधान- बलाच खानुष्टाननियमे सत्यपि चिरकालापाटवविदटेशएगमनादिना वत्सरमध्येऽपि कष्णेकादण्यां wa करणाशक्तिसम्भावनायां गोत्रजदारा ब्रह्मपुराशेन विधोयते इत्यास्तां विस्तरः ॥
अशक्या Urata तहिं किं स्यादित्वाह- अभावे पाक- पात्राणमिति।
२२ खाद्क्रियाकौखदी |
एतच्च सकलसामग्राभावोपलक्षकम् | तदहः ससुपोपण- मिति तदहः ओआदहेतुपाकसामय्यसम्पादनजनितपापच्याघें प्रायथित्तरपसुपोषरं न तु ओआादस्ानोयं प्रमाणाभावात्। खादविच्ने लष्णेकादगौविषेरंशतो बाधापत्तेख | किञ्च उपवासस्यानुकल्यत्वे प्रेतखादस्याप्यकरणप्रसङ्गात् पोडशखाद्ानामजा तत्वेन प्रेतत्वपरोहारो न स्यात् | ्रमावस्यादोति-- प्रोषिते पत्यौ अमावास्यादिनियतममाव- स्यायनुषेयं नित्यमावश्यकखादं पल्लो छलिगादिना कारयेत् नतु काम्यमित्यधंः; | ऋतिगादिसु- ऋलिक् पुतो gaia भागिनेयोऽथ विट्पतिः | एभिरेव इतं यत्त aga खयमेव हि ॥ इति हारोतोक्तेः | मव्छपुराणे- एवं शूद्रोऽपि सामान्यं ठदिखादच्च सव्बदा | नमस्कारेण AAT कुय्यादामान्नवद् बुधः ॥ सामान्यं यक्िञ्चित्कवश्च दाशाहिकपिण्डदानदेवतानेवेद्या- दिकम् । ददिखादपटेन सकलश्ादइमुपलच्यते अन्यथा छदिखादेन AMSAT नमस्कारेरेति By स्यात् सवयदा आपद्यनापदौ- त्वधेः। अतएव-गूद्रेण तु wea होति प्रचेतो वचनम् । तघा दटेवलः-
अमं शूद्रस्य una पक्रसुच्छ््टिमुचते।
अाडक्रियाकोखटी। ६
पक्रात्रमिति दिजातिना पक्तात्रेन यत् क्रियते शूद्रेण तत्कम्ध्री माननेन काय्येमित्यथेः |
उच्छिष्टं टेव -पिढ.दिजातिमगोचरतया उच््छिष्टतृल्यमित्यधः | अथे कः WRISTS: |
नचागनिपाकङ्लतविकारापन्रं पकमिति वाचम् ।
शूद्रक्लतदुगलाजादोनामग्राद्यलप्रसङ्गात् |
नचाग्निसन्तापे यस्य स्पे श्राचमनं विषितं तत्पक्मिति वाचम् | पक्षन्नाने आचमनविधानं आचमनविधानन्नाने च पकन्ञानमित्यन्योन्याखयदोषात् |
वस्तुतस्तु सहजकठिनानामग्नितापितानां feaat पाकः त दुक्तमि इ ua विवक्नितम् ।
तेन लाजादोनां जलसम्मरकं खिब्रतायोगात् wa दुग्धादौनान्तु कठिनल्ाभावानत्र wad गुडशकंरामिक्षादौनां तु द्रवमूलत्वेन सदजकाटिन्याभावात् पुनः पुनरग्निसंयोगात् te waaq पक्कत्वमिति | तेन-
amifad रेत् fafeea चैत्रे कथञ्चन ।
दति वायुपुराणवचनात् सज्जलप्रोकितानामेव खाच Say लाज- शक्त चिपिटकादौनां जलस्पशे पक्षत्वात् NET लाजादीनि न देयानौति। एतत् सव्वेमाचारानुरोधेनेव विहतम् ।
* ख पुस्तके ° सयोगेऽपि। ५
३४ चङ्क्रियाकौसदो |
अथ खाड़ाहव्राह्यणाः |
मनुः-- दूरादेव waa ब्राह्मणं वेदपारगम् | तोये तइव्यकव्यानां प्रदाने सोऽतिथिः स्मृतः ॥ दूरात् पिद्टपितामहादिक्रमेण, ate पातम् | यत्तु —
न ब्राह्मणं परकेत देवे wate wafad | पिते कणि तु प्रापे x परौक्तेत प्रयल्लतः ॥ दूति तदौयापरवचनं तत् aaa पिढब्राद्मणस्य परोच्ा- पिक्यकथनाथं न तु टेवव्राह्मणपरोक्ता न कार्येति | खो तियायेव देयानि दव्यकव्यानि erate: | दति तदोयापरवचनात् | MAAS तु ब्राह्मणपरोक्ता न काया | तीर्थेषु ब्राह्मणं नेव vasa कदाचन | दति ब्रह्मपुराणवचनात् | यान्नवल्कयः-- अग्राः सर्व्वेषु वेदेषु योतियो ब्रह्मविद्युवा । वेदार्थवित् ज्येष्ठसाम व्रिमधुस्िसुपणकः | aaa ऋलतिक्-जामाट- याज्य YT मातुलाः | fanfaaa दौहित्र शिष्य सम्बन्धिवान्धवाः॥
* ख पुस्तके Garg |
TERA | १५
कम्यनिष्टास्तपोनिष्ाः पञ्चाग्नित्रतचारिणः | पिढमाटपराच्चैव ब्राह्मणः जाद्सम्परदः ॥ श्ोतियोऽधोतसाङ्गवेदः युवेत्यभयविशेषणं प्राशसतयाथें #
विमधुविसुपणं वेदभागविगरेषा स्तदध्ययनयोगात् ब्राह्मणास्तथा व्यपदिश्यन्ते खखोयो भागिनेयः विनाचिकेतो केदभागविश्ेष- स्तदिट् शिष्यो गुणवान् | वशिष्ठः —
शिष्यानपि गुणवतो भोजयेत् | हारोतः-- }
पचनः पाचनस्वेता यस्य पञ्चाग्नयो VF ।
सायं प्रातः प्रदोप्यन्ते स विप्रः पङ्क्तिपावनः ॥
पचनः पाकाग्निः पाचनोऽतिथोनां भौतादयपनोदनाग्निः
खाइसम्पदः खाद्ेऽत्यन्तं प्रशस्ता इत्यथैः | मव्छपुराणे-
खोतियः खोतियसुतो विधवाक्वविशारदः।
सव्यैन्नो वेट विन्मन््ो ज्ञानवंशकुलाज्ितः ॥
पुराणवेत्ता VAM: खाध्यायो जपतत्परः |
शिवभक्तः पिदपरः स्व्थभक्तोऽथ awa: ॥
AWG यो गविच्छान्तो विजितात्मा सुशोलवान् |
यश्च व्याकुरुते वाच॑ यञ्च मोमांसतेऽध्वरम् ॥
° ख पुस्तके लिसधररित्यारभ्य प्रशस्ता Saas ay नास्ति|
३६ यादक्रियाकोरखटो।
सामसवरविधिन्नश्च पङ्क्तिपावनपावनः >
षडङ्गवित् ध्यानयोगो योगतत्वन्न एव वा |
अयाचिताशौ शदात्मा खादकम्मविदटेव at |
्रष्टाटशानां . विदयानाभेकस्यापि च पारगः ॥
दतिहारपुारेथ पवितोक्तमानसः |
श्रषट्व्षातु या दत्ता खुतशोलसमन्विते।
सा गौरो aaa गौरः पङ्क्तिपावन एव सः |
भोजयेचापि Afed यज्ञतः wat गुरुम् |
विट्पतिं मातुलं बन्धुखत्विगाचाय्येसोमपान् |
विजितामा जितेन्द्रियः यख व्याकुरुते वाचं वेदाङ्ब्याख्याता
aq मौोमांसतेऽध्वरं यन्नविधिव्याख्याता, पङ्क्तिपावनानुक्का तदभावे दौहितरादोनां प्राणशसत्यमाह भोजयेचापोति विट्पतिजा- माता। तथा ततेव--
विप्रान् ga परे वाद्कि संयताता निमन्तयेत् |
Wasa Zita वयोरूपसमन्ितान् | ग} भिलः-
Vara मन्ताध्यायो षडङ्गवित् च्येष्टसामस्िनाचिकेत
स्विसुपणः पच्चाभ्निमेन्वित् मन्त्राह्मणवित् wast ब्राह्मो टा- qaqa वागोग्वरो याज्निकः पंक्िपावन इति |
TE tt ~ + ~
+ ख पुस्तके बङ्बिपारगपारगाः।
ाड्क्रियाकोसुदो। ३७
नियोज्यानामभावे पंक्किपावनभेकं पडङकिमूदनि aaa | ्रासदखात् पक्तिं पुनातोति 3a: कामभितरे | अथ चेन्मन्तवियुक्तः शरोर: पडक्तिदूषणेः | aga तं यमः प्राह पंक्तिपावन एव सः ॥ waa WHITE: WO: स्थूलल-हीनातिरिक्ताङ्गलादि- दोषेः । यमः-- ये सोमपा विरजसो wast: शान्तव्ुडयः | व्रतिनो नियमस्थाश्च ऋतुकालाभिगामिनः ॥ शिश्रप्यम्निहोत्रो च न्यायविच्च षडङ्गवित् | मन्त ब्राह्मणविच्वैव यञ्च स्यान्मन्तपाठकः # ॥ ब्रह्मदेयासुतञ्चेव WAYS: सहस्रदः | चान्द्रायणत्रतपरः सत्यवादो पुराणवित् ॥ निष्णातः सव्यैविद्यासु शान्तो दान्तोऽविकलयनः | गुरुटेवागिनिप्रूजासु प्रसक्तो ज्ञानतत्वरः ॥ वेद विद्याब्रतस्नातो ब्राह्मणाः पंक्तिपावनाः | श्रव्युत्क्रान्ताः Baa ये विप्राः खुतिसत्कृता; ॥ प्राणिहि सानिदठत्ता् चमावन्तोऽनस्यकाः | ये प्रतिग्रहनिःखहा नित्यं दानरताश्च ये॥ मडल्ाचारयुक्ताख् ब्राह्मणाः पंक्तिपावनाः) ऋतुकाल एव गमनपरा नान्यकाले इत्यधेः |
# कं पुस्तके पावकः । ..
ध ~ ादक्रियाकौडदी।
ब्रह्मदेयासुतः ब्रह्म विवाहितायुत्रः mage: पंसवनादिगभे- संस्कारयुकः WEARS PEAT! 1 शन्तो रागादिशुन्यः टदान्त- स्तपः क्त शसः | स्कन्द्युयाणे- कुलस्ुतिभ्यां संयुक्तादलुब्धस्त् fafa | दौहितरप्रशंसामाह मनुः- व्रतस्मपि दौहितं ag aaa भोजयेत् | कुतपां शासने दय्ात्तिले्च विकिरेन्महोम् ॥ तोरि = पवित्राणि Afea कुतपास्तिलाः | तोरि चात्र प्रशंसन्ति शौचमक्रोधमत्वराम् ॥ का्यायनः-- waranty यतोन् ग्हस्यान् साधन् ओरोतियान् अनवद्यान् anwar | अनवदयानिति ओखोतरियविशेषान् | aga — भिक्तान्नमागतान् वापि ara संयमिनो यतीन् । भोजयेत् प्रणिपाताद्यैः प्रसाद्य यतमानसः ॥ काले AERTS इत्यथः । यतिब्रह्मचारिभ्यां =e ay- मांसञ्च न भोज्यम् | यथा यान्नबल्कयः- व्राह्मणः काममश्रौयाच्छाच्च व्रतमपौडयन् | व्रतम् TWA मधुमांसत्यागोनार्जयत्नित्य्थः । अथ वज्यत्राह्मणानाह याज्ञवल्काः-
srafmarataal | Re
रोगौ होनातिरिक्ताङ्गः काणः पौनर्भवस्तथा | अवकोर्णो कुण्डगोलौ कुनखी श्यावदन्तकः ॥ तकाध्यापकः क्रूरः # कन्यादूष्यभिगस्तकः । मिवरघरक् पिशनः सोमविक्रयो परिविन्दकः ॥ मातापिलगुरुत्यागो कुण्डागो ठषनलात्मजः | परपूव्वापतिः स्तेनः auger निन्दिताः ॥ पौनभवः दिरूढापुतः अवकौर्णो Marat ब्रह्मचारो। कुण्डगोलावाडह मनुः- परदारेषु जायेते दौ सुतौ कुण्डगोलकौ | पत्यौ जीवति Hwy wa भत्तरि गोलकः ॥ श्तकाध्यापको aad च्डोला योऽध्यापयति तेनाध्यापि- तोऽपि Haase ज्ञेयः । कन्यादूषौ कन्यागन्ता अभिशस्तः उपपातकादिना परिवाद- ग्रस्तः पिशुनः परटोषस्चकः परिविन्द्क : GHAI ज्येष्ठ aden: wa तज्जयष्ठपरिवित्तिरपि मनुक्तो मन्तव्यः कुण्डाशो बहुभोजनभौलः suas: शूद्रायासुत्पादितः ga इत्यथः । व्रषलोपतिरप्यत्र मनृक्तो मन्तव्यः स्तेनखौय्यथोलः RAGE निषिदवाणिज्यादिकम्मकारिणः। वामनपुराशे- यस्य नैवाधरोष्ठाभ्यां छाद्यते दशनावलो । विरूपः स तु विन्नेयो ब्राह्मणः पंक्तिदूषकः ॥
# @ पुस्तके Als: |
ys खराङ्क्रियाकौषदटौ |
aE चिकित्सकान् देवलकान्मांसविक्रयिणस्तथा । विपणेन च जौवन्तौ वर्ज्याः स्युहेव्यकव्ययोः | रषयो ग्रामस्य रान्न कुनखी श्यावदन्तकः | प्रतिरोदया गुरोश्चैव त्यक्राभिनर्वीड् frat ॥ aan च पश्पालख परिवेत्ता निराक्षतिः। antec परिवित्तिश्च गणाभ्यन्तर एव च । कुशौलवोऽबकौर्णौ च हषलोपतिरेव च ॥ पौनभेवञ्च काणश्च यस्य चोपपतिर्गृहे । रतकाध्यापको यञ्च waareaifaay यः॥ शूद्रशिष्यो गुरुषैव वाग्दुष्टः कुण्डगोलकौ | पिता विवदमानख् कितनी मद्यपस्तथा | पापरोम्यभिशस्तश्च दाभ्िको रसविक्रयो ॥ आचारदहौनः aaa नित्यं याचनकस्तथा | afastal श्लोपदौ च afsfafea एव च । म्रेतनिर्यातकञचैव % वज्जनौोयाः WAT: ॥
qa: प्रतिरोदा प्रतिकूलाचरणशौलः वादंषिहद्याजोवो gat aan निराकतिः पञ्चयज्ञानुष्ठानरहितः । छन्दोगपरिश््टिम्- निराकर्ता ऽमरादौोनां स विज्ञेयो निराक्ततिः॥
` --- --~--~ च =
+ ग षुस्तके प्रेतनिदमीरकः। `
खाडइक्रियाकोखटो। ४१
गणाभ्यन्तरो गणार्थोतृष्टमठधनोपजोबो । कुभौलवो
नत्तकः.। शूद्रस्य गुरुषत्यथः । . वाग्दुष्टः परुषभाषौ कितवो gant: रसविक्रयो लवण्णादिरसविक्रीता | प्रेतनियीतकः HUERTA सखतदहारौव्यधः | | तधा aaa—
न खाद भोजयेम्मितं wa: कार्योऽस्य संग्रहः |
नारिं न fad यं विद्यात् तं शादे भोजयेदिजम् ॥
यस्य मित्रप्रधानानि कव्यानि च हवींषि च।
तस्य प्रेत्य फलं नास्ति शादेषु च हविःषु च ॥
कामं खरादेऽ्येग्धितरं नाभिरूपमपि त्वरिम् |
दिषता हि हविर्भुक्तं भवति प्रेत्य निष्फलम् ॥
धनैभनान्तरः संग्रहः रोति: अभिरूपं विदहांसमपीत्यथेः GA परलोक | meaty | | तथा-- ब्राह्मणो ह्यनधोयानस्त॒णाग्निरिव शाम्यति | aa हव्यं न दावं न हि भस्मनि इयते ॥
मद्यपुराण-
पतिताभिशस्तक्लोवान्ध पिशनव्यङ्करोगिणः ।
gral श्यावदच्छितो जटिलः कुण्डगोलकौ ॥ .
परपृञ्धीपतिः स्तेनः कितवो ग्रामयाजकः ॥ `
बैड़ालव्रत-दुतत्त-दभि-देवलकादयः।
aan alana न्तेच्छटेशनिवासिनः ॥
न
ge arafmarat eet |
विशद वव्वैरौदुगन्धश्टङ्गद्रविड् कोङ्णाः । HUST कलिङ्गाश्च चोनाः आद्धेषु निन्दिताः ॥ जटिलो जटाधरः तिशङ्कादिदेशवासिनः | ब्राह्म — इदानीं संप्रवच्यामि वज्जनीयान् दिजाधमान् | fraya grat ata: चयी श्ित्री वणिक् तथा ॥ श्या वदन्तोऽथ Sale: काणोऽन्धो वधिरो जडः । मूकः पङ्कः: कुणिः wet दुग्ध व्यङ्गकेकरौ ॥ कुष्ठो THAW; Het वामनो विकटोऽलसः | मितं wae aaa: पश्पालो निराक्लतिः। काल्यायनः- क. + क ` नग्न-शुक्रविक्रयि-श्यावदटन्त-विप्रजनन-व्याधित व्यज्गाधिकाद्ग- fafa ? कुशिकुनखिवर्ज्जम्। ` | विप्रजननोऽनपत्यः |
६ »
अथ खाङपरिभाषा |
शातातपः- 9 कक उदङ्मुख देवानां पितृणा द्तिणामुखः । प्रदद्यात् पान्बैणे खाद Sayed विधानतः ॥
* ख पुस्तके aE | + क पुस्तके-श्चेति।
खाइक्रियाकोङदी। ४
न्दो गपरिश््िम्- दक्षिणं पातयेन्नानु देवान् परिचरन् षदा | पातयेदितरन्नानु पितृन् परिचरब्रपि ॥ इतरत् वामम् | वायुपुराणे- नाप्रो्तितं wiq किचित् देष पितेऽधथवा पुनः | उत्तरेणाहरेदेया दक्तिरेन वि सज्जेयेत् ॥ वेदिः areufa: यक्किचचित् प्रवेश्यं तदुत्तरदि शा प्रवेशयेत् t afa:ara agfaufem निःसारयेदित्यधः | ब्राह्म -- ARATE SAT: पित्रा तौ्सुदाहतम् । अङ्ल्यग्रे तधा देवं तेन देवक्रियाविधिः ॥ विष्णुपुराण- यवाग्ब॒ना तु देवानां दद्यादध्यादिकं gu: | तिलाम्बुना.पितृणान्त॒ दद्यादष्यादिकं gosh टेवलः-- नृग्राचोनावोतिना fad देवं चेवोपवोतिना | देवानां नमसा देयं पितणाञ् सधेति च ॥
नमसा नमःपदेनेलधः |
* ख पुस्तके बुधः| + ख पुस्तके टेवलव्रचनख Pauzge नास्ति!
४४ खाङक्रियाकोखटो।
तथा विच्छुः---
नमो विश्वेभ्यो देवेभ्य इत्यन्नमादौ प्राड्मुखयो निवेदयेत् | यत्त॒--
fag श्वा एष dice: खाति पितरेष ते wer: aufa त्रै दद्यात् पितृाच्च यथाक्रमम् दूत्यग्निपुराणे देवे खाहापदसुज्नं arena इच्छाविकल्य इति eu: | | aq |
प्राचौनावौतिना सम्यगपसव्यमतद्दरिणा | पिव्ममानिधनात् कां विधिवदभपाणिनिा ॥
अपसव्यं वामावत्तक्रमेणेत्यथेः। आनिधनात् खादसमाि- पर्यन्तम् । ` ae suaifad प्राचौ नावोतिल्च्च weafa गोभिलः-
efad बादमुडुत्य wasn प्रतिष्ठापयति दिं कच्तमनुप- aa भवत्येवं यन्नोपवोतो भवति |
सव्यं वाइसुदुत्य efawin प्रतिष्ठापयति सन्यं कच- aqua भवत्येवं प्राचोनावोतो भवति |
तत्र॒ यज्ञोपवोलस्यैव दल्तिणांशधारणविधानःदुत्तरौयधारणे तु विगरेषाभावात् प्राचौनावोतित्वपक्ेऽपि सव्यांश एवोत्तरोय- धारणमिति ये वदन्ति त एवं प्रष्टव्याः विशेषवचनाभावात् उत्तरोयधारणं स्यां कथं लब्धमिति।
न्यथा कश्यनमीौरवाद्यश्नोपवोतघारखपरिपाय्या तत्सात्रि-
खाद्धक्रियाकौखदो। ४५
ध्यादु$त्तरोयस्यापि धारणं कल्पयत इति चेत् प्राचौनावोति- auasfa तत् सादिव्येन धारणं सिडमेवेति | किच्च नारायणोपाध्यायेन परिशिष्टप्रकाशं fageutfa सर्व्वाणि प्राचोनावोत्यभाषयन् ॥ ति वचनव्याख्यानावसरे आआादिपुराणवचनं लिखितम् | यथा-- | अपसव्यं RATES कत्वा. कथित् सगोत्रजः। प्रेतस्यास्योनि गह्योयाग्रधानाङ्गोडवानि च ॥ लथा हारलतालिखितप्रेततपेरे शङ्लिखितवचनम्-- राजन्यवेश्यावपसव्यं वासयन्नोपवोते कत्वा श्रसावेतत्त इति | पारस्करः-- faa तु दगुण car प्विच्रपाणिद्दादासोनः aaa way <P पंकतिमूदन्यं एच्छत् ॥ पविवशब्दोऽत्र कुशवचनः ते च वच्यमाण्छन्दोगपरिशि्ट- विधिना पाणौ कुश धाय्याः ॥ हारोतः मन्वेरद्धिस्तिलेदत्तं तूष्णौमप्यशरे दिवम् | मन्तेयैथा विध्युक्तवाकमैः तूष्णीं ्ब्दान्तरप्रयो गं विनेतयैः | बोधायनः-- प्रदक्चिणन्तु देवानां पितृणमप्रदचिणम् | देवानाख्जवो eat: पितृणां विगुणा: स्मृताः ॥
ET ०
* ख पुस्तके aie | 7 ख पुस्तके आसनेष।
४६ स्राइक्रियाकौखदौ।
प्रदक्षिणं efaurada देवानां काय्यं पितृणान्तु बामावत्तं Aaa: | खाबदिनं wa हारोतः- श्वो yd areata दक्तिणां fed गत्वा दक्तिशप्रवणान् समूलान् कुथानाहरेदन्यापरिग्यहोताथापः। ` इति । निमन्णदिनात् श्वः परदिने भूते सति खाददिने इत्यर्थः । छन्दोगपरिशिष्टम् - | हरिता afsat दर्भाः पौतकाः पाकयन्निया; । समूला; पिदेवत्याः wearer वैखटेविकाः | पाकयज्ञा वैश्वदेवादयः समूला मूलसमोपे feat इत्यधेः । बहिंरुपमूलल्ना इति गोभिलवचनात् पिट कम्पैणि समूललत्- नियमाटन्यतरामूलानियमः कल्प षः HUTT: । ब्रह्मपुराणे- , गोकणमातासतु कुशाः सक्च्छित्राः समूलकाः । पिदतोर्थेन Gar: स्यु दुर्व्वा; श्यामाक एव च ॥ काशाः कुशाः AAAS तथा वे तोच्छएरोमयाः | Way शदलच्ैव षड़ दर्भाः परिकौत्तिताः ॥ खाद्धे व्या विशेषेण x श्यलपाःसगवेषुकाः | Tawarat विस्तुतानाभिकाङ्ग्टप्रमाणाः तीच्छरोमशा दति बल्लजविशेषणम् | अतएव wifes बल्वज निषेधस्तदितर-
* ख पुस्तके waa |
खङक्रियाकौसटो। ४७
FSAI, Ba Wad मौज्ञं दलं wa दलविधानात् कर धारणासामर्धवाच्च nwa uate: शरकार्डपरः शादलमिति gala स्वेषां विशेषणं | gaifey camel गौणपरस्तत्- काथकरणाधः | Wa दभत्वाव्यभिचारेऽपि gat मध्ये यत् कुशस्य गणनं तन्तु कुशवदेतेष्वपिः पञ्चसु दभेगन्दप्रयोगायेम् । , अचर GAA काशं gai वा दद्यात् इति विष्णुवचनात्-- पिण्डनिर्वपणं काय्य gun विचक्र | My राजन् Gary पवित्रे परमे मते ॥ . इति विष्णुधर्मोत्तरवचनाच्च काशटूव्वयोर्मुख्यप्रतिनिधिलम् | तयो रभावे वन्येषामिति | अतएव मतावरुणोयपरिण्टिम्- दभास्तरणाथ काशः प्रतिनिधिः तदलाभे पव्वतोभि कार्डवतोभिरोषधोभिःस्तरणं कुव्वन्तोति | उलपस्तणभट्ः गवेध का गवेडरित्यघः | शूक SU वल्वज शर Way: -वजें सव्वे aha । इति गोभिलवचनेन प्रतिनिधित्वेन प्रायो निंपेधोऽयम् ॥ शूकटणं शूकयुक्तटणं धान्यादि शोयादयस्तुणभेदाः खनाम- ख्याता टेगविशेषप्रसिदाः | वायुपुराशे--
रबिमाव्राः प्रशस्ता वे पिढतोर्ेन संस्कताः | उपमूले तधा लूनाः प्रस्तरं कुथोत्तराः ॥
ge | arg fmarm set |
Tat: AS MACHT बल्वजा गन्धको तथा | > १९ © घौरणाशथ्ोलपाथव लम्बा वज्याश्च नित्यशः
UAHA TACT: प्रस्रोऽव पिण्डास्तरः RAAT: FTAST: गुन्ा सुस्तकः चोरकुशाः प्रत्यग्रजाताः Taal गन्धटणानि लम्बा उक्रपरिमाणादधिकाः कुथा रएवेत्यधेः | `
विनियुक्ृविनियोगविरोधादर्भादौनां पुननियोगाप्रसक्तावादह ग्टद्यपरिशिष्टम्-
दभः क्ष्णाजिनं मन्वा ब्राह्मणा हविरग्नयः | अयातयामान्येतानि नियोज्यानि पुनः पुनः ॥
efadd अयातयामानि अजौ णनि सव्वेदा कम्म्मागो- ay: | अतर केचित्- मासे नभस्यमावस्या तस्यां TAA मतः| अ्रयातयामास्ते eat विनियोज्याः पुनः पुनः ॥
इति मरोचिवचनेकवाक्यतया यखावणामाबस्योत्पाटित- कुप्ानामेवायातयामतवं नान्येषामिव्यादहः | । तन्बन्द,-हारौतेन शो भूते ओादक्खमणौत्यनेन याददिने प्रातः कुशाहरणमुक्ता अनन्तर- Wr स्तरणासनपिर्डेषु षट् कुशान् परिवज्नेयेत् । इत्यनेन तैषाभेवास्तरणसम्बन्धिनां वजनस्याभिधानादन्येषा-
सयातयामल्प्रतोतेः ।
खाडक्रियाकोसुटी। ४९
किञ्च-
कद्ाचिव्राहरेदिदान् VER केशवे कुशान् | अभाव. तु समुदधत्य परेऽहनि विवच्नयेत् ॥ ` दति faquatatqa शयनाद्तकुशानामेकरात्रोपयोग- विधानात् तदपवादः यावणामावस्यादृतकुणानां मरोचिवचनेन fanaa | aaa खटद्यपरिशिषटटवचने दभपद सङ्नोचे प्रमाणाभावा aaa कुशानामयातयामतवं सिद्धम् |
छन्दोगपरिशिष्टम्- पिर्डाधं ये स्तुता दभाः स्तरणं तधैव च | wa: छते च विरमते त्यागस्तेषां विधौयते ॥ तेः कुशेरुपलक्ितेन पंसा छते faa सतीत्यर्थः । हारोतः- चितौ cat: पथि cat ये cat यज्ञभूमिषु। स्तरणासनपिण्डेषु षट् कुशान् परिवञ्जयेत् ॥ पिर्डाथं ये स्तता दर्भा येः ad पिढतपेखम् | मूत्ोच्छष्टप्रलेपे च तेषां त्यागो विधोयते ॥ नोवोमध्ये च ये cut awaa च ये AAT: | पवितां स्तान् विजानोयायथा कायस्तधा कुशः ॥ यज्ञभ्रुमिषिति अचिरक्लतयन्नभूमिषित्यथः चिरक्ततयन्न- भ्रूमिजातकुशानां वजंनोयत्वे प्राचौनवरहिंषा -सकलप्थिव्याभेव यज्नकरणात् कुशानामग्राह्यतापत्तेः |
ॐ
५५ ख्रइ़करियाकौखदी।
स्तरणं यक्नेऽग्निपरिस्तरणं पिण्डा ये स्त॒ता इत्यनेन fax स्तरणनिषेधस्य वच्छमाणल्वात् पिण्डष्ित्यनेन# पिर्डदानसाधन- मुग्नकुशनिषेधः । पिढतपेणमित्यवर पिढ्रपदात् देवादिक्ततत्ष॑ण- कुशन तपेणं काय्येम् ।
पिद्पदमच्र खतमात्परं तेन दिव्यपिटतर्पणकुशेन यमादि तपंणम् | येरिति साधकतमे ढतीया साधनप्रकषञखासाधारादटेव श्रसाधारणय तु तम्मातविधानात् भुगकुशास्तरणकुशानामेव नतु पविव्रादिदहस्तकुशानां तेषां सव्वेक्मसाधारण्येन विधा- नात्, Wat aat त्यागः चिष्टाचारोऽप्येवम् |
तेः wa वचेत्यस्यापवादमाइ नौवोमध्ये भेखलात्वेन छता इत्यथः | ada चेति-- अवर afaq
अनेनेवाथंवादेनान्यथानुपपच्या विधिं कल्पयित्वा यज्ञोपवीत कुशान् धारयन्ति। तदयुक्तम्-
यन्नोपवोतं कुरुते ad वसं वा श्रपि वा कुशरल्लम्। इति गोभिलेनोपवोताभावे विहितकुशरन्नोः “wa: क्रते च” इत्यनेन वजन प्राप्तौ ब्रद्मसचे waa निमित्तसप्तम्या ब्रह्मसूत्रनिमित्तं तानां दर्भाणां प्रतिप्रसवत्वेनोपपत्तो भ्रधिकरणसप्षमोभ्चभमेण विधिकल्यनस्यान्याय्यत्वात् |
अतएव यथा कायस्तथा कुश इति डहेतुबत्निगदोऽपि सङ्गच्छते उपवोतधार शस्य युरुषाथंत्वात् |
# ख पुस्तके-पिण्डदानसाधन भन्यारभ्य ABSA चेत्यन्तोऽ यो नास्ति|
श्रादक्रियाकौसदो। ५१
छन्दो गपरिशिष्टम्- अनन्तगेभिणं साग्रं कौशं दिदलमेव च | प्रादेशमात्रं विज्ञेयं पवितं यत्र कुत्रचित् ॥ दभाः पविल्मिद्युक्तमतः aeatienag | सव्यः सोपग्रहः कार्ययो दक्िणः सपवित्रकः ॥ गभिणमिति वर्हिंशादि गब्दवदटन्तेनप्रत्ययः गर्भऽस्फट- मज्ञरो अन्तगभंवदितरमिव्यधेः। कौशं दिदलमित्यतावयव- वाचिना भ्रनप्रत्ययेन गुच्छे कुश्पदशक्तिदंभिंता गुच्छ एव कुशत्व- | जातिविखान्तेञ्च । नच जलत्वस्रणंत्वादिवदवयवेऽपि कुशत्वजातिवंत्तते संस्यान- व्यद्गजातेरवयवहत्तिवाभावात् घटावयवे घटल्वाभावात् जलत्व- खरत्वादोनामस्तु तथां संस्थानव्यङ्त्वाभावादिति | दभाः ufaafafa बहवो cat एव ufat ag शदि- साधनं aan इति हारोतादिसुनिभिरशृन्यन्तु करं कुयादि- व्यादिनोक्तम् | अलो Satara: करः सोपग्रहः ससुपेष्टिः कायः दस्तिणस्तु पृञ्वसङ्गेतितदिदलात कपवितरसदित ¦ काय्य: | एतेन- अशान्यन्तु करं FAY सुवणरजतेः FT: | इति हारौतेन करमाते बहकुशधारणं सामान्धेनोक्तमस्यष्टम् | परिशिष्टक्ता तु सखष्टोक्लतम् | अत्रैकस्मित्रपि सुवर्णरजते बहइत्वमबाधितं अ्रवयवावयवेऽपि
सुवणा{दजातिहत्तः |
५२ खाडक्रियाकौसुटी। अत केचित्- 0०0 6 ॐ . चतुभिदभपतरश्च ब्राह्मणस्य पवित्रकम् | एकक MAREE वणे वर्णेऽनुपुतव्येशः ॥ दूति हारोतोक्तं ` चतुदैेलरूपं पवितं यथावणै हस्ते धायं दिदलङूपपवित्रन्लष्यादिविषयमिति वदन्ति | केचित्त योरेव विकल्पमाइः |
वस्तुतसु- छन्दो गपरिशिष्टे “कोशं दिदलमेव च ufad यत्र कुत्रचित्" इत्यभिधाय सन््यादिकम्सु दक्षिणः सपविव्रकः*” इत्यभि- धानात् ताष्टणपवित्रस्येव wala: कश्चकाले तदेव धारणीयम् । इारोतोक्तचतुदलादि तु- विभिदैर्मः ad यत्त॒ पवित्र शान्तिकं भवेत् | चतुभिंः पौश्णिकं ज्ञेयं पञ्चभिश्चाभिचारिकम् ॥ देवकार्ये भवैद्दाभ्यां frente तथेव च । इति यज्नपाण्वंपरिशिष्टवचनेकवाक्तया पौशणिकक्परं टेव- fuenra तु हिदलमेव। waua कौशं दिदलमेव च इत्येव- कारोऽपि सङ्गच्छते | कुशानां धारयेन्मूलमग्रं मध्यं यथाक्रमात् | श्रध: कनिष्ठातच्जन्योमध्यमानामिकोपरि ॥ दूति हेमाद्विलिखितवचनोक्तपारिपाच्या कुशा धाया; | बरह्मय्रन्यियुतमपि पवित्रं कर््मकाक्े घाय्यम् । तथा शङ्कः--
यरादक्रियाकौसटो। ५३
क्काले प्रकुर्वीत सपवित्रामनामिकाम् | लङ्येदेकपनव्वास्या दितोयं नेव लङ्येत् ॥ feta न ayaq मूलपव्भणि न धायमित्यधः।
निगमपरिशिषटम्--
अननामिकायाः प्रथमं wa खेन योजयेत् |
दितोयं दभसंयुक्तं ara विप्रेण नित्यशः ॥
अताघोगणनया प्रथमटतोयव्यवखया तेनामिकाया अग्र
मध्यमे च पव्वणि धाय्ये नाध इति ।
निमन््रणादिकं सव्वं देवादिक्रभमेण कायम् | देवलः-- {कक
aa यक्कियते कन्ध पेटके ब्राह्मणान् प्रति ।
तत् wal तत्र कर्तव्यं वैश्वदैवाु पूर्वकम् ix —:— -
सदैवं WAT HS AMAT प्रवत्तयेत् |
अन्यथा त्ववलुम्मन्ति सदेवासुरराचसाः ॥ गर्डपुराण-- |
qa निमन्तयेदिप्रान् निशि स्य॒ त्रद्मचारिणः।
प्रदक्चिणोपवोतेन देवान् वामोपवोतितः ॥
पितृन् निमन्वयेत् पादौ चालयित्वा विधानतः |
ते निमन्तिता विप्रा निभि ्रह्मचारिणस्यक्तमेयुना ¦ स्युः ।
क्रममाह प्रदक्षिणोपवोतेनेति | पितन् पिदव्राद्यणणान् |
~~~
= = S # ख युस्तरके व श्टवत्यपरूब्बकम् | .
५8४ a1gfmaratser | यन्तु- आपाद सरेचनात् Yat कुय्याहैवददिजन्मनाम् | दति विश्णुपुराणवचनं । तत् पितृन् निमन्वयेत्पादौ क्षालयित्वा विधानतः इति गरुडपुराणवचमैकवाक्यतया निमन्वणपुव्वेकन्तव्यपाद- स्ालनावधिपरं नतु रादइकालकन्तव्यपादक्ञालनावधोति तस्याथ: | तथा विष्णुधर्मोत्तरे — विश्वेदेवोपविष्टानां चरमं इ स्तधावनम् | विसच्जनच्छ fafee तेषु रक्षा यतः खिता ॥ सन्धमन्यत् प्रकत्तव्यमादौ तेषां नराधिप | हस्तधावनमाचमनम् | मनुः- तेषामारक्षभूतं हि देवं get नियोजयेत् | रक्षांसि हि विलुम्पन्ति खादमारक्षवव्नितम् ॥ देवाद्न्तं तदौरेत पित्राद्यन्तं न axa | पिव्रादययन्तं ateara: fad नश्यति सान्वयः ॥ हिरवधारणे नियोजयेदित्यथः | wa खादविवेकः-- देवादययन्तमित्यचान्तत्वेन दक्तिणायाः परिग्रहात् ददिणा पिद्दपूर्व्वेण च विप्तच्नभेवान्तः | ब्रह्मणि दक्िणा देया या aa परिकौत्तिता | क ्मान्तेऽनच्यमानायां पृशेपान्रादिका भवेत् |
श्रादक्रियाकोसटो। ५५
दति न्दोगपरिशिष्टादिवचमे दत्तिणाया एव waar त्वबोधनात्। अन्यथा प्रदक्तिणोकरणपिश्डप्रतिपच्यादौनाभेवान्तता न विसच्जनस्येति। तेनाचमनदकिणाविसच्जनानि पिद्धपूरव्बप्ये- वेत्याह | %कल्पतरकारप्रतयस्ु--दकिणाया देवादित्रमाडइः | तेषामिदं हृदयम्- सव्यमन्यद्मकत्तव्यमादौ तेषां नराधिप | इति विश्ण॒धर्ो ्तरवचने श्राचमनविसच्जनयोरन्यत् दटेवादित्व- प्रतिपादनादटन्यपद सङ्लोचे प्रमाणाभावात् लाघवादेकश्युतिम्बूलत्वेन मनुवचनेऽप्यन्तपदेन विसज्जनं wee | प्राचोनावोतिना सम्यगपसव्यमतद्द्रिण | पिचमानिधनात् काय्यै विधिवदभपाणिना ॥ इति तस्यैव वचनान्तरे ्रानिधनादित्यनेन विसञ्जंनस्यान्तत्व-
प्रतिपादनाच्च देवपूजायां विसज्जैनच्च कर्मान्ते इति दशनाच | विष्णुपुराणे
आ्आचमनविसज्मैनयोरिशिष्य पिवादिलकथनेनान्यत्र देवा- दित्वप्रतोते् fae दङिणाया देवादित्वम् |
यथा विष्णुपुराणे-- पूजयित्वा दिजाग्राणां दद्यादाचमनं aa: | free: प्रथमं भक्तया तन््ननस्को नरेश्वर ॥
# ख Ia TUATHA -विष्णधम्मो त्तरवचने न स्तः |
५६ argfmaTarset |
qgadaifaat युक्तां दव्याच्छक्या तु ददिणाम् ।
zal च cfaui तेभ्यो वा चयेदश्वदेविकान् ॥
प्रोयन्तामिति ये विश्वे देवास्ते च इतोरयन् |
पथा दिसच्जयेहेवान् पुव पिचान्बहामते ॥
सुखर्तत खधावाचनसंयुक्तामित्यथेः |
तथा अपिपाल्टतदेवलवचनम्-
अथ वे वैश्वदेवायान् ब्राह्मणान् खस्ति वाचयेत् | वेश्वदेविकान् ब्राह्मणान् दक्तिणादाने खस्ति बाचयेदित्ययः।
अथय खाङइदटेवाः। तघाच agafa:—
क्रतुदेत्तो वसुः सत्यः कालः कामस्तयेव च |
` धरिश्च लोचन्चैव तथा चेव पुरोरवाः | माद्रवाख दभवेते विशेदेवाः प्रकीर्तिता । इष्टिखाडे ages: सत्यो नान्दोमुखे वसुः । afafaa कालकामौ काम्ये च धुरिलोचनौ ॥ पुरोरवो माद्रवाख UAT समुदाहृतौ | उत्पत्तिं नाम चेतेषामविचाय्यं festa: t अयमसुच्वारणोयस्तेः स्लोकः खदासमन्वितेः ॥ अ्रागच्छन्तु महाभागा विश्वदेवा वरप्रदाः | ये यत्र विहिताः are सावधाना भवन्तु ते ॥
ाड़क्रियाकोसटी। ५9
इष्टिखादं इच्छाग्रादं रचिखादमित्यथेः। खोदत्तसु- नानिष्टा तु पितन् are: कश्च वेदिकमारमेत् | इत्यनेन विहितं aatyarefaare । तदयुक्तं- नान्दोमुखपदटेन कस्माङ्नखादग्रहणात् | सांवत्सरिकखाद्धे साग्न्यादिना पाव्वंणविधिना अनुष्ठेये इति केचित् । aa— | तस्ये को दिष्टत्वाभावेन नैमित्तिकपदानभिपेयतात् एकोदिष्टन्तु यच्छ्ादं तन्रेोमित्तिकसुच्यते| इति भविष्यपुराणवचनात्। | ले तु, उपरागादि निमित्तविदिते खाद SATS: । . तन्र--रूठ्र्यो गापद्ारित्रात् | वसुतसु-- | चतुर्थे नवमे चेव दथमेकादशे तथा । यदत्र sad जन्तोस्तन्रवखा्मुचखते ॥ इति यमोक्रनवखादसंन्नके एकोदिष्टे- afaaa que वा faa cat न afar | आसुरं तद्ववेच्छादं ठषलं मन्तवच्नितम् ॥ | इत्याश्वलायनेन सदैवकतया विहिते aguqed काल- कामयोर्देवताल्मवगन्तव्यम् |
$ ट
yc खाइक्रियाकोौसदो | काम्ये खगतफलानुसन्धानेनानुष्ये तिथिश्रादादौ पाव्वैखे अ्रमावस्याश्राङे तदतिदिष्टे युगादये च। यच्च-- प॒रोरवसमाद्रवमिति शडवचनम् | wa उचचेःखवससद्वितमितिवत् पुरोरवसेत्यवाकारागम ATT: | माद्रवमिव्यतर सकारलोपश्च ज्ञेयो awafaraary | मादिसान्तपाढठस्य कामधेनुशूलपाणिप्र्तिभिः खोक्ततत्वाच्च | MS पुरः प्रथमतो रूयते ated इत्यौणादिकाञचनूपरत्ययान्त- Tara raw न तु घुरूरवःणब्टो दौर्घोकार- वान् स हि चन्द्रवंशजे राजविगेपे वत्तेते। महाभारत तथा दशनात् । ब्रह्मपुराणे- विशेदेवाः Maza सव्वाखिष्टिषु विश्युती | faa नान्दोसुखयरादे वसुसत्यौ च पैटके ॥ नवाब्रालभने देवौ कालकामौ सदेव हि | afa कन्यागते da काम्ये च धुरिलोचनौ॥ नवात्रालभन इति पू््वौक्ञ्हस्यतिवचनात् नेमित्तिकः- uefa vaste चेति बोदव्यम् 1 कन्धागते aur इति-- कन्धायाखतु्ेश इत्य॒क्ता
ग्राद्क्रियाकौख्दो। ५०
अत Sed कन्याया यान्यष्ानि तु षोडश | क्रतु भिस्तानि तुल्यानि तेषु दत्तमधाच्यम् ॥ इत्यनेन सूय्यसिदान्तोक्ते कन्यागतस्रादे इत्यथः । न चेतस्य वचनस्य सन्दिग्धमुललवाशद्ा संवत्सरप्रदौप Ae भाष्य-राजमात्तण्डादिभिलि खि तत्वात् | तथा च रत्राकरलिखितं देवलवचनम्-- पाव्वैणेन विधानेन नवशस्यागमे स्मृतम् | famearg ABTS कालकामौ प्रकोत्तितौ ॥ aa मेथिलाः- एषां नामोज्ञेखे प्रमाणाभावात्-- विश्वान् देवानावादयिषे। दति कात्यायनवचनं विश्वान् देवान् यवैः पुष्पैः । दति मब्छपुराणे च | नमो विश्वेभ्यो देवेभ्यः इत्यत्रमादौ प्राश्ुखयो निवेदयेत् | इति विष्णुवचने च | |
एतदोऽन्रमिलयुक्ा विश्वे cata संयजेत् | इति ब्रह्मपुराणे च कै वलविश्वदेवपदखवणात् विश्वदेवा इदं बो नम इति वण्यन्ति | तदयुक्तम् -
उत्पत्तिं नाम चतेषां न विद्ये दिजातयः ।
६० खाद्क्रियाकौसुटौ |
दूति ब्रहस्यतिना नामज्ञानकथनस्य नामोक्ञेखं विना प्रयो- जनाभावात् | न च नामचिन्तनमेव प्रयोजनमिति वाच्यं नाम्न चिन्तायाः क्राप्यदृ्टलात् संन्नाविधैस्तत्तच्छब्देन तु प्रयोगाथ- त्वाच्च | नामाल्नाने-
्रयमुच्वारणोयस्तेः WA: श्रदासमन्वितेः।
इत्युक्ता भ्रागच्छन्तु महाभागा इति नामरहितश्चोकोच्चारण- विधानात् । तत्तन्राम--देवतालावगमाच्। यच्च--
विश्वान् देवानावाइयिष्ये इत्यादि तदपि पितृनावाहयिष्ये इत्यादिवत् सामान्येनोपपद्यत एव |
न च विधावधेवादे उत्सगेवाक्ये च विश्वेदेवपदात् बहुवचन- निर्ेणात् तथेवाभिलापस्य ालोयतात् क्रतुदच्योदं योबेहला- सम्भवात् दिवचनवहवचनयोः सामानाधिकरखेनान्वयाभावात् वाक्यरचनापि न साघोयसोति वाचम् ।
विश्वपदोत्तरं सामानाधिकरण्देवपदं तुलापुरुषादिषु षोडशसु
महादरानशब्दवत् क्रतुदत्ादिषु दशसु weedy Be तस्माच दारशब्ट्वत् बहुवचनमेव साघु | एवच्च समानाधिकरणानाभमेका faufatafa नियमात् वचनस्य सति सम्भवे तुलखत्वनियमादसम्भवे यथासम्भवस्येव aaa बल्वजास्तुणं रेवतो दारा इत्यादिवत् mgeat विश्वे देवा <2 यो नर दरति वाक्चमविस्दमेव |
श्राद्क्रियाकौषदो। ६१ तथा च शब्द् संस्कारणास्तम्-- विशेष्यवदचनभेकाधिकरणस्य प्राये णेति | ्रतएव--
faaea: mqcal सव्वाखिषटिषु विश्युतौ | दूति ब्रह्मपुराणएवचनम् |
न च क्रतुदटत्तसंन्नका विश्वेदेवा इति वाक्यमुक्तं विधौ क्रत्वादटोनां प्राधान्येन शखवणात् गत्यन्तरसम्भवे समासे गुणौ- भावस्यान्याख्लात् संज्ञाशब्दान्तभावेन टेवतात्रभावाच् |
न चक्रतुटत्तावित्येवासु fa विश्वेदेवपदेनेति वाचम् | एष वोऽष्ये इति एतदोऽत्रभिल्यक्ता विशेदेवांश्च संयजेत् ।
इति पारस्करव्रह्मपुराणादिषु वाक्यविधायकविधिषु वदु वचनान्वयानुपपत्या विश्वेटेवा इत्यवश्यं .वायलत्वात् |
न च नमो विश्वेभ्यो देवेभ्य इत्यत्रमादौ प्राद्युखयोनिवेदये- दिति विष्णुवचनाचतुध्यन्तं वाक्यं eda युक्तम् ।
एष वोऽष्ये इति एतद्ोऽब्रमिव्युक्तेति पारस्करत्रह्मपुराणादिषु युमच्छब्दप्रयोगीन सम्बद्मन्तपदस्येव निर्णीतत्वात् । विष्णुस् त्रस्य तु भिन्नञ्रुतिमूलल्कल्यनाभिया नम इत्यनेन विश्वेभ्यो देवेभ्योऽन्नं निषेदथेदित्य्धच। अन्यथा नमो विश्वेभ्यो. देवेभ्य. इत्यपि क्रमः स्यात् |
अथ पितृणामत्रादिसंकल्यवाक्यम् |
प्रचेताः-
६२ खराइक्रियाकोसखटो।
Tava fara पितृणामनुकोत्तयन् | एवौकस्य तु विप्रस्य हस्तेऽध्येञ्च विनिचिपेत् ॥ गोचसम्बन्धिनामानोति क्रमपरोऽयं निदः | तथाच पारस्करः-- अघदानेऽब्रसंकल्पे पिण्डदाने तधाऽक्तये | गोतसम्बनिनामानि यथावत् प्रतिपादयेत् ॥ श्रत्तये AAAS | वचनत्रयपाटक्रमेण Wagaya; क्रममाह गोभिलः- ia खरान्तं waa Maaraaaafe | ‘Mag awd प्रोक्तः कर्त्ता एवं न सुद्यति ॥ सबव्यैत्रेव पितः प्रोक्तः पिता तपणकर्अणि। पितुरत्तव्यकाले तु aaat ठिमिच्छछता ॥ THAIS काय्य Wat तपणकम्मणि। शन्धणोऽत्तव्यकालते तु पितृणां दत्तमक्षयम् ॥ खरान्तमिति अकारान्ततया सम्बोधनान्तमित्यधैः | पितरिव्यादिसम्बोधनपदस्य वच्यमाणत्वात् ॥ एतेनासुकसगो वेभ्योऽस्मत्पिलटपितामहप्रपितामदहेभ्योऽमुकासु- केभ्य send खधेति केषाचिन्मतं निरस्तम् | न चासुकसगोता अस्मत्पिठपितामदहप्रपितामद्य असु- कामुकशम्भाण इदमत्र Fw खधेति वाक्च युक्तम् । प्रयोक्लरेव समन्धिततयोपख्ितल्रादस्मत्पदवेयरधयीत् सब्मै- तरेवास्मत्पद विनाभावेन यवणाच् |
ग्रादक्रियाकौसखटो। i ६२
असादेतत्ते इति यजमानस्य पित्रे इत्यादि sat प्रतिनिधिः करणपक्ते यजमानसम्बन्धितया. निर्देणाभिधानाच्च विधावथवादटै च गोत्रपटमात्रखवणात्तस्य सकारादिते प्रमाणाभावाच्। अ््यदानान्नोतसगेपिर्डदानादिषु गतौ स्मतौ च बहशः frat दौनां faxqarat प्रत्येकं देवतात्वावगमात् van saa नि्ण- सैव न्याययत्वेन ससु्याभिधायकदन्दसमासस्यानुचितत्वाच | चुतिस्प्रतिभ्याभेकवचनान्तपदप्रयोरीन वाक्यरचनाविधानाच । यघा खुतिः- असावेतत्ते इति यजमानस्य पिते । अ्सावेतत्ते ata पितामहाय | असावेतत्ते इति प्रपितामदहाय | इति अत्रासाविति सम्बोधनेकवचनान्तनामनिर्हशः | वंजवापः-- ` " | पितरेतत्तेऽष्य पितामहेतक्तेऽष् प्रपितामडेतत्तेऽष्य॑मित्यनु- feafa | । | पारस्वरः-
असावेष ते aa efa |
अतएव वचनात् यजुर्वेदिनामधेशब्दः पंलिङ्ग एव waa मन्तव्यः ` पूर््वोक्रवेजवापगोभिलादिदगेनात्त् सामगानामध्येशन्दौ योपान्तो नपुंखकलिङ्गशेति | पिण्डदाने णडलिखितो-
६४ खाडक्रियाकौखदो |
एकेकं विभिरामन्पर ्रसाबितत्त इति । विभिर्गोचरसम्बन्धिनामभिरित्यथेः । पिण्ड पियज्नाधिकारे पारस्करः- यथावनिक्तं पिख्डान् दव्यादसावेतत्त इति | यथावनिक्तं अवनेजनखानानुक्रभे त्यथः । wa शङ्लिखितवचने पारस्करे च पिर्डदानवाक्यरचनाया- भेतदिति नपुंसकनिर्हेगात् यजुवेदिनां नपुंसकलिङ्ग एव पिण्डदाने पिर्डशब्दः aa व मन्तव्यः | पिर्डपिटयन्नवदुपचार इति पारस्करातिदेणात् दृश्यते हि ्रेतपिण्डदाने पिर्डशब्दस्य नपुंसकता | TAT— भवेरेतच्च वे पिण्डं यन्नदत्तस्य पूरकमिति । ब्राह्मेऽपि- मातामहानामप्येवं ददौ पिर्डानि खौकरः। एतेन alata पिण्डान् दद्यादिति पारस्करदशनात् यजुवेदि नामपि पुंलिङ्गः पिर्डशब्द इति मेधिलानां श्रमो चेय एव | ! सामगानान्तु- एष ते पिण्ड दति गोभिलदशेनात् . पुलिङ्ग एव निविवाद इति । अतएव दुतिस्मृतिविरोधात् सपन्नोकस्य पितरादेरदेवताल्व केनविदङ्गो तं तदपि निरस्तम् ।
* ख पुस्तक ITH TSA पतितम् |
argfmarateet | ६५
यत्त - MACHA दौ च गयायां Waarar | अतर मातुः एधक् श्रादमन्यतर पतिना ae 4 दति वचनम् । तदमूलकभेव समूलत्वे तु विधौ aaa च facta टेवताल्वावगमात् भोस्यपदाध्याहारेण भोगे सहभावः कल्षनोयो नतु दाने। | किच्च-- खेन Wal सह AE माता asa सखधामयम् | ata हदस्यतिवचनानुसारात् I wats सहभावोऽत्रावगम्यते नेतु मातुस्तदा च सभरत मातरिति बाक्यं स्यात् , । | बरह्मपुरणे-- ततो मधुठताक्तन्तु सोष्णमनत्रं तिलान्वितम् | wal दैवतीर्थेन Waa तत्य॒नः ॥ एतदो छ्यत्रभिल्युक्ता विश्वान् Sata संयजेत् । ` पिभ्यश्च ततो दवयादन्रमामन्तणेन तु ॥ असुकामुकगतेतत्त॒भ्यमन्रं खधा नमः, अत्र प्रणवेनेवेति दशनात् पिपक्तेऽपि सब्धैेवादौ प्रणवः अ्रयोक्तव्य इति । !
sa च दिजातिमधिक्नत्य ग््ह्योपदेणात् wea “A” पटेन
दिजातोनां प्रयोगः पौराणिकदविषे्च सामान्यधख्मलवात् ब्रह्म €.
&६ श्राङ्क्रियाकौसदटी।
पुराणोक्त “तुभ्यं” पदेन सब्ववणंगोचरः vain: faite तु शूद्राणां पौराणिक विधेस्सेषां विहितलात् |
यध भमविष्ये-
विशेषतस्तु शूद्राणां पावनानि मनोषिभिः। अष्टादशपुराणानि चरितं राघवस्य च॥ तथोक्तं भारतं वोर पाराशर्येण waar |
अत्रच युति-वेजवाप-पारस्कर-शङ्लिखि त-ब्रह्मघुराण-गोभिला- दिषु च aaa एतच्छब्दानन्तरं देयद्रव्यस्य प्व ते तुभ्यं पदयो- नियमेन दथेनादेतदन्रं तुभ्यं नम इत्यादिप्रयोगोऽश्द णव । खुतिस्मुतिविहितक्रमसुक्द्चय सखवातन्स्यान्याग्यलात् । एतेनेदं - शब्द्प्रयोमोऽपि निरस्तः | aut नम इति स््ोशूद्रविषयो नमःप्रयोगः। अनुमतोऽस्य नमस्कारो मन्त इति गोतमवचनात् | नतूभयस्य युगपत्युयोगः खादप्रदोपादुक्तो युक्तः । उभयो- दानाथेलवेनेकस्य Arata गोभिलादिषु केवलस्वधाकारेण दान- दशनाच्च | | यथा गोभिलः -- :असावेष ते पिश्डोये चाव तलामनु यांश्च त्वमनु ama सखधा | एवं अ्रसावैतत्तेऽष्यं मित्यादि खधान्तम् |
aa तेपददयं वाचनिकत्वाददोषाय रकपदस्यादृष्टाथत्वादिति --प्राच्चः।
खराइक्रियाकौसदी | ६७ आधुनिकास्ु--
एष ते पिण्ड इत्यस्य लोकिकत्वात् ये tea वेदिकरन्- लात् लौकिकप्रयोगवेदिकमन्तयोरन्वयायोगादुभयचैव ते पदं वाच्यमित्याह: | तदसङ्गतम्-
लोकिकशब्दस्य वेदिकमन्तेण सङानन्वय इति यदुच्यते aa किं वेदिकमन््ो निरथेकः साधको वा साधेको वा ated: निराकाङ्ः साकाडने वा ।
आद्ये ओमिति qa: |
दितोये तु--गोरण्वः पुरुषो हस्तोत्यादि वदाकाङ्का विरद्ा- ल्ञोकिङेनापि लोकिकस्य नान्वयः किमुत वेदिकेनेति |
aaa तु-नेतादटशौो राजान्नाऽस्ति aq कथं नान्वयः | अन्यया अतैव कथं ये चात्र खेत्यादि वैदिकमन्तरपरविटेन खधापदेनं सह एष पिर्ड इत्यस्यान्वय इति |
aqayg—a च तामनु adiaa तिष्टन्ति aiata लक्तौ- क्त्य लं तिष्ठसि wa waa ते तुभ्यच्च एष ते aes कल्पितः पिर्डः aut दौयते इति ते पददयाथेः। तस्मा इति वबहष्वेकवचन माष लाभिति wefan: पाठः afafa भाष्यव्याख्यानात्। aren सति निरनुखारः पाट इत्यपरे |
श्रत-खोदन्तादयः-- अध्यगन्धादिदानावनेजनदयपिर्डदानसूत्रदानेषु षरषु गोभि- लेन waa निर्देशात् आसनाब्रोत्सगेयोरनुक्तत्वात्तव ये
ac a rgfmararael |
~ fi a ° चात्र तेति मन्तपाटो नास्ति अन्यथा ga: ga: पाठवफल्यं स्यादित्याह |
श्राघुनिकासु-
अवनेजनदयपिरडदानसत्रदानेष॒ चतुषु ये wea ल्ामिति मन्तपाठो नान्यत इति |
्रष्यैदानसमये गोभिक्लेन यत्तिलोदकदानसुक्तं न तदध्येदानं faq अवनेजनार्धसुपयुज्यमानस्य तिलो दकस्य तस्मिन्नवसरे कसापनमावं विधोयते |
तदश्दं -यदि तदवनेजनाधं खथापनमाचं तदा कथं गोभिलेन दभन् प्रदाय seage तिलोदकं ददाति पितुनाीम गहौत्वा असावेतत्े तिलोदकं ये चात्र त्वामनु aia aug aw ते खधेल्ट्- त्गेवाक्यसुक्तम् ) कथं वा अवनेजनस्थाने faqaia wear असाववनेनिच्छ
ये चात त्वामनु यांश्च त्वमनु aa a aut इति अरप cue एवमेवेतयोरिति गोभिलेन पुनरुक्तम् |
faq—
तथा गन्धानित्यनेन तघाशब्दात् गन्धादिदानेऽपि ये चात्र लेल्यादिवाक्यसुक्त' १ अन्यथा तदनथकं स्यात् |
*.ख पुस्तके SANG |
+ ख,ग पुस्तके दने)
्राद्कियाकौैसुदो। ६€
alata afaga यथोदितम् । क्रत्वा HAI way va द दयात्तिलोद कम् ॥ तृष्णौँ एथगपो cat मन्तरेण तु तिलोदकम् | गन्धोदकञ्च दातव्यं सत्निकपेक्रमेण तु ॥ इति छन्दोगपरिशिष्टवचनम् |
तस्यायमथः-
अध्यपय्येन्तमष्यावधिकमासनादि आसनमावाहनच्च वशिष्टोक्तं कश्च कत्वा अनन्तरं पातेषु ब्राह्मणेषु उदकपूर्व तिलोदकं ददातौति सत्रेण गोभिलोक्नं तिलोदकमष्यं दात् | तत्परिपाटोमाद-
ब्राह्मणदस्ते Ba जलान्तरं qui aa विना cat a चात्र त्वेत्यादि aa तिलोदकमष्यै दातव्यं तथा गन्धानिति dala गन्धोदकं जलष्ठषटचन्दनं गन्धं ये चेत्यादिमन्तरण दातव्यं सत्रिकधक्रभेण पित्रादित area: |
अत्र गन्धोदकमिति गन्धादिपञ्चकोपलक्षणएं गोभिले तया गन्धानिति बहवचनात् | ततश्चामन््रपा दोऽष्येगन्धादौ समायात एव |
न च तिलोदकदानं गन्धदानच्ार्ष्यगन्धादिदानात् यगिति वाच्यम् | अटृष्टायुतकल्पनागौरवात् |
vo ee
* ख्व पुस्तके गोभिनलोक्तसित्यारभ्य खनोक्तसिति araem afta ||
ङ ख्ादइक्रियाकौखदटौ।
यदि पुनगेन्धादिदानावनेजनदानाच्च पृथगेव ati काम् पिर्डदानाङ्गकं aay तिलोद कदानं गन्धोदकदानच्चा- avai गो गिक्तेनोक्तम् भरासनाद्यन्रोत्गंपयन्तन्तु गोभिला- नुक्तमेवेत्युच्यते | तदा पिण्डदानमातरस्येवोक्तल्ादनुकैषु आसना- दयन्रोत्सगगपय्यन्तेषु वाक्याकाङ्गायां पिर्डदानोक्तवाक्यस्मैवोपस्यित- त्वात् तेष्वपि तदेव समन्वकवाक्यसुपतिष्ठते |
यच्ान्यदुक्तम्--अतणएवाश्वलायने--
unifere पिण्डे तु AIT न युज्यते ।
इति पिण्डपद्ं दत्तं अन्यथा एको ददि लिय वाये इति |
तदपि मन्दं पूर्व्वोक्युक्या' अ्रष्यादिषु aa: किमनेनोप- न्यासेन | | | किञ्च-- .
यदि ust पिश्डमात्र विधिस्तदा तद तिदेशादेकोदिशेऽपि aman ततेव निपेधसम्भवात् पिर्डपदमनथेकभेव |
agag पिर्डपिढठयन्नाधिकारे मन्तसुक्ता प्रसङ्गाटेकोदिष्टे निषेधोक्तौ आश्वलायनदत्तं पिर्डपदं सकलकार्थ्यो पलच्णमन्यथा पिर्डमाचे निषेधादवनेजनह यस्ूचदानेष्वपि मन्त प्रसङ्ः स्यात् | यचान्यदुक्तम्- |
अतएव wise अमावस्याश्राद्े असावेतत्तेऽष्यमिति gagatata |
तदपि मन्दं गोभिलेन यदनुक्तं तत् गोभिलौथो faadifa— या दिव्या चाप इत्यादि aa गोभिलानुक्तमधिकसुक्ता असावेतत्ते
खाडक्रियाकोौसदो। of
इूत्यनेनेकोदेगेन गोभिलोक्तमेव ये चात्र व्वेत्यादिस्मारितं नतु तत् gatafa |
यच्च मैथिलैरासनात्रदानयो्ये चात त्वेति मन्तो aaa तदनिर्दशूलपाणिप्रखलोनां प्राचामसम्प्मतम् | तेषामेव हदयं--
ग्टद्यान्तरे ब्रह्मपुराणदौ चान्यथा वाक्यकल्यनात् येचात्र a- त्यस्येकत्र fated छते cara तत्पृयोग इतिशङ्ानिरासाय ga: Yafaem गोभिलस्योपलक्षणएत्वस्चकमेव | faq—
छन्देगगोचरतया श्युतिदयकल्यनागौरवं दुनिवारमेव wa पित्रादित्रिकस्य तन्वं शेवात्नोत्सगंः |
अर्घयऽत्य्यो द कै चैव पिर्डद्ानेऽवनेजने | तन्वस्य विनिहठत्तिः स्यात् खधावाचनमेव च ॥
दूति छन्दोगपरिशिष्टवचनेऽष्यादिषु तन्वतानिषेधात् एवकारा- दन्यत्र तन्ताप्रतोतेः |
नचार्घ्यादिषु तन्रतानिषेधादन्यतानियम इति वाच्यम् | aaa विनिहत्तिः स्यादिति प्थेदासो वा निषेधो वाच्यः ।
पर्ययुदासपक्षेऽध्यादिव्यतिरिक्तस्यले तन्तरताविधिर्वाचनिक एव स्फ़टः, fetus तु प्रापघ्तस्येव प्रतिषेधः प्रािसत न्यायादेव न्यायोऽपि लाघवमेव | तन्तता च अनेकानुष्टानजन्यानेकफलोदंगेन सक्लदनुष्टानं तस्याश्च #4: समानदेगकालकन्तकत्वे सत्यग्टद्यमाणविेष-
wt argfmatarael |
तया लाघवमेव । ततश्च न्यायसिदस्याधेस्यान्यथाकरणमवेदि क * मेवेति ध्येयम् | नचासावेतत्ते इति यजमानस्य पिते इत्यादि पूर्न्वोक्श्चुति- दभनात्तन्तताभावोऽप्यस्त्िति वाच्यम् । ्रष्यपिर्डादिपरतयैव श्ुतेरुपपत्तेः। तहि खत्रदानै कथं तन्वतेति चेत्-- | एतदः पितरो वासर इति जल्पन् थक् धक् । असुकासुकगो त्ेतत्तुभ्यं वासः पठेत्ततः ॥ द यात्कुमेण वासांसि खेतवस्तभवा दशाः | दूति ब्रह्मपुराणवचनात्। ततश्च खधावाचन एव चेति चकारेण सूतदानमपि Bad इत्यायातम् । नच असुकासुकगोतेतत्तुभ्यमन्नं खधा AU: | दति ब्रह्मपुराणे एकस्यनिदशादन्नोत्सगे कथं तन्तेति वाच्यम् | नेदं वचनमेतावन्मात्वाक्यरचनाविधानपरं किन्तु सम्बोधन- पदोपनोतान् चतुध्यन्तेन तच्छनब्देनो दिश्य warmed हविस्या- गाभिलापविधानपरं स चाभिलापो न्यायानुसारेेव HT: | अन्यथा गोत्रकोत्तनमपि नाम्नः परं स्यात् सम्बन्धक TAG न स्यात् | ततञ्च--यथा नाश्छहो तविशेषण न्यायात् नामः प्राक् गोत- सम्बन्धकोत्तनं तथा तन्तरतापि न्यायात् |
# क पुस्तके अखदेविकं।
्राडक्रियाकौसदी। 93
अत्न च waa पथक् सम्बोधितानां पित्रादोनां. सव्वैनामनः प्रज्लतपरामषिंतया तुभ्यमिति पदेन तन्तेरेकोदेश् सम्भवात् तन्त्ेरैव स्वधासम्बन्ध इति ध्येयम् | [इयञ्च तन्वता त्यागवाक्य एव न तु प्रत्तेपादनोयद्रव्ययोः भ्रब्र- गन्धादिषु ब्राह्मणत्वेन भेदात् । एकब्राद्मणपकचेऽपि- यदेकं भोजयेद्विप्रं aaa waa तु। स्तोकं स्तोकं wage तेभ्योऽन्रं विनिवेदयेत् ॥ इति ब्रहस्मतिवचनात् teranarg 1] तहि पिढमातामहादौनां षसाभमेषेति तन्तेणोत्सर्मोऽसतु । नेवं | सपिष्डोकरणादूह तिभिः सामान्यमिष्यते | इति जावालवचने पुरुषत्रयस्य स पाव्धैणभोल्लरूपस्य खामान्यस्य सपिर्डनाधोनत्वावगमलात् | fuatfefag मातामहादोनां सपिर्डनाभावेन सद ओआआद- WAAAY AAT ATA ATA | alalaeMaiaad are कुर्य्यात् विचक्षणः । इत्यादि विष्णादिवचनेरेवमित्यनेन मातामहादौनां एथक् खदइविधानाच् | अतएव- मातृणामग्रतः Rat पितृणं तदनन्तरम् |
ततो मातामहादौनां sal Awad स्मृतम् ॥
* ख aaa [ | बिद्धतांशो नास्ति | १०
OB arqfmarareet |
इति विष्णुपुराणे विक्षतो नान्दोमुखे एधक् यादतयसुक्तमिति | यत्त॒ — सोमपा नाम विप्राणं afaarat इविभुजः | वेश्यानामाज्यपा नाम शूद्राणच्च सुकालिनः ॥ sfa मनुवचनं तत् विप्रादिभिः सोमपादिरूपतया खपित्रा- दौनां ष्यानोपदेशपरं पू्व्वौक्स्मतिश्रुतिविरोधात् | पिता यस्य तु वत्तः स्याज्जोवेचचापि पितामहः 1% दूत्यादितदोयवचनान्तरविरोधाच्च | तथा ब्राह्मे-- वस्नुद्रां सतथादित्यात्र्तत्रग्रहतारकाः। प्रोणयन्ति मनुष्याणां पितरः खादतपिंताः ॥ याज्नवल्ोऽपि-- aa: प्रजां धनं विद्यां खगे aia सुखानि च | प्रयच्छन्ति तथा राज्यं प्रोता नृणां पितामहाः ॥ तदयं Wau: | ॐ असुकगोत्र पितरमुकदेवशम्ब्न् अ्रसुकगोत्र पितामदहासुक- देवशच्मन् असुकगोतर प्रपितामदासुकदेवशख्त्रेतत्तेऽत्रं ut इति यलु्वेदिनामन्रादयुल्सग प्रयोगः । साममानान्तु-
ॐ अमुकगोत्र पितरसुकदेवथग्यन् एवं पितामह एवं प्रपिता-
a अ पी rn
* क पुस्तके wag प्रपितामडहः।
ाडइक्रियाकौस्दौ। ७५
ae waded ये चाच त्वामनु यांश्च तमनु तस्यैते स्वपरेति प्रयोगः|
ओं अमुकगोत्र पितरसुकशग्मन् एवं पितामह ua प्रपिता- मह एतत्तभ्यमन्रं स्वधेति सामान्यधश्चः पौराणिकिल्लात् विशेष- aq शूद्रस्यायमेव विधिः किन्तु प्रणवस्थाने aurera च नमः- पदं योज्यं “जअ्रनुमतोऽस्य नमस्कारो मन्त इति गोतमवचनात् आवाहनादि मन्वपाठसतु ब्राह्मण्दारा HUNT: |
वरादपुराणे--
अयमेव विधिः प्रोक्तः शूद्राणां मन्वज्नितः। अ्रमन्तस्यतु शूद्रस्य विप्रो aad wae | विप्रो मन्तरेण ग्टह्यते सम्बध्यते इत्यथः । परिभाषेयम् | नच परिभाषा प्रकरणेन नियम्यते, तेन शूद्रस्य सव्वक्रियासखेव ब्राह्मणेन मन्तः पठनोयः, अन्यथा प्रकरणादेकोदिष्ट एव ब्राह्म शस्य मन्वप्राटः स्यात्र पाव्वैणदौ | - अतएव fua g दिगुण cat इति पारस्करवचनं प्रकरणात्र खाइमात्रविषयं किन्तु परिभाषात्वात् पिलक्लत्यमाचविषयमिति | अमन्त्रस्येति विशेषरोपादानं यावदमन्व्यासयथं तेन स्ियापि क्रियमाणे कमणि ब्राह्मणस्य मन्तरपाठसतुल्यन्धायात् | तेनावादनादौ दृष्टायेप्रकाशनं ब्राह्मण्पटि तमन्ेरैव अदृष्टन्तु स्वयंपटितनमः पदेनैव जन्यत इति । एवं पौराणिकमन््ोऽपि | यथा पुराणमधिक्तत्य भविष्ये- |
७& श्राद्क्रियाकौसदीः।
अध्येतव्यं नचान्येन ब्राह्मणं तियं विना । खो तव्यमिह शूद्रेण नाध्येतव्यं कदाचन ॥ ad ara हि वे wa प्रोक्तमस्मिन् sara | तस्माच्छुद्रेविना विग्रं न खोतव्यं कदाचनः ॥ विप्रं विना fanetia योतव्यं नतु चतियद्ारेत्यथेः । शूद्रेण तु यनुर्वेदविधिना काय्यं यथा कू्रयुराणे-- आक्रमेण सर्व्वे तु शद्रा वाजसनेयिनः, AMIE WH HA यजुर्वेदेन कारयेत् ॥ feat तु खकेदविधिनेव काय्यं विशेषाखवणात् | छन्दोगानाभेकोदिष्टे ये चातर त्वेति मन्पाटो नास्ति | एकोदिष्टस्य faw तु भ्रनुश्ब्दो न युज्यते | इति ग्टृह्यपरिशिष्टवचनात् | | तद तिदेशणत् सांवत्सरिकेऽपि तवर चामावस्यामरणादिनिमि- न्तेन पान्यैणविधिना क्रियमारेतुये चात्र तेति पाठोऽस््येवेति ॥
अथ खाद्धपूव्वदिनकछषतयम् | वराहपुराणे-
वस्व भौ चादि ada ्ःकर्तास्मोति जानता 1
स्थानो पकलेपनच्येव wat विप्रान् निमन्तयेत् ॥ ~ Can
दन्तकाष्टञ्च विखजेत् ब्रह्मचारो शएविभवेत् १
ख्रादक्रियाकोखदो। 99
आदिशब्दात् मलापकषेणक्तौरादिना देहभौचादौनां ग्रहणम् | दन्तकाष्ठं विजत निमन्वितब्राह्मरेभ्यो दद्यादिति केचित् | aa दन्तकाष्ठं वञ्जयेदित्यन्ये | देवलः — amet नितः सुखः यदावानत्वरः शुचिः | ष्वः कत्तीस्मोति निश्चित्य erat विप्रान् निमन्त्रयेत् ॥ निरासिषं wage सव्वैसुप्तजने ग्टहे । असम्भवे परेद्युवी ब्राह्मणां स्तात्रिमन्तयेत् ॥ अ्रज्ञातोनसमानाषीनयुगमानात्शक्तितः ॥ निश्तो विविक्रदेगखः निचित्येत्यभिधानात् |
उपरागतो्थादादौ भविष्यद्ग्रासप्रत्यक्तस्य तौधप्रापिश्च सन्दे हात् प्रधानकत्तव्यतानिश्चयाभावात् | स्फया श्ेषभक्तयागाधिवासवत् सक्लद्लोजननिमन्तरण्योव्वाघ इति । दातेत्यनेन श्रन्यद्ारा निमन्णं निषिदम् | ्यत्त॒- साधुभिः सत्रिमन्तयेदिति वचनात् स्वथमशक्तौ सजातोयपुरुषदारा निमन्येदिति सखोदत्ते नोक्तं तत्तदचनस्य पूञपरमनालोच्येव । यथा कूग्यपुराणे- गोमयेनोदकंभूमिं गोधयित्वा समाहितः सनत्रिपात्य दिजानग्रयान् साधुभिः सत्रिमन्त्रयेत् ॥
‡ ख पुस्तके य ्ित्यारभ्य पङक्तित्रयं नास्ति|
9t खादइक्रियाकौसटी।
at भविष्यति मे ग्राहं पूर््वदयुरभिपज्य च । असम्भवे USAT यथोक्तैलंच्षरैयु तान् ॥ भिक्षाधमागतान् वापि ara संयमिनो यतीन् ॥ `
aa साधूभिः सुदरतवचनैरित्यधैः ।
निरामिषं aazafa— aa केचित्
vafa aramid भोजनस्य निमन्णाङ्गताप्रतोतेरद्गस्य च प्रधानकालान्वयनियमात् परदिने च खाद्नात्प्राक् भोजन- निषेधात् अनन्वयिसव्वेसु्जनपदव्यवधानाचचच सद्यो निमन्तरे निरामिषसक्लद्वोजनं नाङ्गमिति वदन्ति
तदयुक्तं नहि क्वाप्रत्ययोऽङ्गत्वोधकः yar दसतोत्यादौ व्यभिचारात् | किन्तु क्रम एव क्ताप्रत्ययाथेः | way
PRAMS IAT: SAT CHITA भवेत् | अधःशायो ब्रह्मचारो निशि विप्रान् निमन्तयेत् । इति छद्न्ना रदौयवचनेन एथक् एथक् खादाङ्गतया बो धितयो- रेकभोजननिमन्तणयोः क्ाप्रत्ययेन क्रममात्रवोघनात्। सद्यो निमन्णपक्तेऽपि पूर्ववदयुतनि रामिषसक्द्गोजनमव्या हतमेव
अन्यथा खादवेगुखप्रसङ्गः तस्य खादाङ्त्वात्। अतएव कुशब्राह्ध ण- परेऽपि पृ्धदयुत्निरामिषसक्लद्लोजनं सिडमिति |
अत्र भोजनस्य रागप्राप्त्ेन विधानायोगात् गुण्दयविशि्ट- नियमविधौ तु सामिषदितोयभोजनस्य प्रसक्तस्ततय ब्रह्मचारो
्राड़क्रियाकोखटी। €
शुविभवेदिति बराहपुराणे अधःशायी ब्रह्मचारी fafa विप्रा तरिमन्तयेदिति नारदोये च ब्रह्मचय्यविधिवाधापत्तेः | निमन्योत पूर््वदुत्रह्यणानात्वान् शविः |
तैश्चापि संयतेभाव्यमिति यान्नवल्कोक्तसंयम विधिवाधापत्तेख | तदेकवाक्यतया आमिषभोजन-पुनर्भोजनयो निषेधविधौ qa- faufagaa yata नान्यदिति गुण्दयविश््टिपरिसंख्याविधौ वा सति कदाचिद्धोजनासम्मत्तावपि न अादरववगुखमिति ध्येयम् | SAAT अरसमानप्रवरान् नामतः स्ख्यातद्धेत्ययेः | अत्र गुणवदसपिण्डाभावे सपिर्डमपि गुणवन्तं भोजयेत् |
यथा बौधायनः--
तदभावे एवंविधं सपिरडमप्याश्येदिति | एतच पुरुषव्या यथा गोभिलः--
भोजयेदृदधं तिभ्यो गुणवन्तं सपिर्डमपोति | माकषण्डेयपुरारे--
निमन्योत पूर््वदयुः gata दिजसत्तमान् |
श्रप्राप्तौ तदिने वापि fear योषिग्रसद्भिणम् ॥
अत्र aig क्रियानिष्यत्तिपय्यन्तं मैथुनिनो निषेधः ।
ada —
स्मरणं कौ त्तेनं केलिः प्रचणं गुद्यभाषणम् | सङ्ल्ोऽध्यवसायश्च क्रियानिष्यत्तिरेव च ॥ दति दक्तेणाष्टविधमेथुनं निषिद्म् | तत्निमन््रणोत्तरविषयम् |
ट खाङ्क्रियाक्यैषदौ। तथा च विश्शपुराणे-
are नियुक्तो भुक्ता वा भोजयिता नियुज्य at | व्यवायो रेतसौ गन्तं मज्जयत्यातमनः पितुन् |
पारस्करेऽपि-
तदहरक्रोधनोऽप्रमत्तोऽल्रितः सत्यवादौ स्यादष्वमेधुन खम- खाध्यायान् वज्जयेत्रिमन्तितथचैवमिति | यमः-- योनिक्रियावबोधादयै गुंरेयुक्रानलोलुपान् । yaaa प्रदोषान्ते भुक्तान्नं शयि तान् हिजान् ॥ सर्व्वायासविनिर्खकतैः कामक्रोधविवच्ितेः । भवद्िभवितनव्यं नः श्वो Wa खादकश्मणि I ते तं तथेत्यविच्चेन याति चेद्रजनौ सुखम् | यथागतं UNA] खादकालमतन्द्रिताः ॥ योनिगुणो विश्ुदमातापिलकलतवं, क्रियागुणः सत्कश्चशालिलवं अरवबोधगुणो ज्ञानगुण आत्मानात्मविवेचनशक्तिः, आदिग्रहणात् सखाध्यायतत्परत्रादिः अलोलुपान् अलुब्धान्, प्रदोषान्ते राति- प्रथमगप्रहरान्ते, Waa निमन्वणपूव्बेकं नियममभ्यथेयेदित्यथः | तं नियममाह सव्वायासेति- ते ब्राह्मणाः, तं निमन्वयितारं, यद्यविघ्नेन रजनौ याति तदा सव्वभेतत्करिष्य इति प्रतिवदेयु-
रिति Wa) तदहरामन्तणपक्ते तु नास्य wae पाटो- ऽसमवेताथेललात् |
स््रादक्रियाकोखटदो | स्ट
न च शवः पदस्थानेऽद्यपदोदः | उपदेश्विधेरन्यथाकल्पनभिया प्रकतःवृहकल्पनाया भ्रयोगात् विक्षतावेवातिदेशप्राप्तस्यान्यधानुपपच्या ऊदहकल्पनासद्धावात् | अक्रोधनः गौ चपरेः wad ब्रह्मचारिभिः। भवितव्यं भवद्विञ्च मया च आआदकम्धणि ॥ इति मरद्यपुरा णोक्तसमवेताधमन्दसद्वाषे SCHAMA अन्या- Bars | तस्मात् पूव्वेदिने सर्व्वायाखपाठस्तदहरक्रोधनेरित्यस्थेति व्यवस्थितविकल्प: | अत्र केचित्-एकव्राह्मणनिमन्तरणे भअरक्रोधनेरित्यादौ वड- वचनस्येकवचनोहः काय CATE: | TARA मव्छपुराणे- । दत्तिणं जानुमालभ्य त्वं मयातव faafeaa: 1 एवं निमन्ता नियमान् पेढकान् खावयेदधः ॥ अक्रोधने; शौचपरेरित्यादौ ARITA एकनब्राह्मणनिमन्तण एव बहुवचनप्रयो गाददवचनस्य समवेताधेतवेनोद्ायोगात् [+ तथा-- sa गते तथादित्ये गत्वा विप्रनिवेशनम् | इति वराहपुराणवचनाद् विप्र्हगमनेनैकेक विप्रस्यैव सम्भवात् सव्धायारत्यत्रापि बहइवचनस्यासमवेताथेत्वादूदोऽन्याग्य एवेति । अत एकोदिरे ame निमन्वये इति वराहपुराण्दभेनात्
* ख पुस्तके उपयो गात् | ११
चर श्राडक्रियाकोस्टौ।
पारबणेऽपि खां कत्तं त्वामहं निमन्त्रये इति लडन्त Tax प्रयोगः काय्य; | न q— दच्िणं जानुमालभ्य तं aatsa faafaa: |
द्तिमद्छय पुराणवचनात् क्प्रत्ययान्तं are योदत्तोक्तं युक्तम् |
निमन्नित दत्यस्यातोतनिमन्तश्प्रकाशकत्वात् निमन्वणस्य वत्तमानत्वात् वत्तमानक्तस्य जानुबन्धधातुविषयत्वात् श्रतोतक्तस्य चासमवेताथ लादसमबेतायपदस्य च विन्नापनात्मलत्वात् निम- न्वणवाधापत्तेः, निमन्तितोऽस्मोति प्रत्यत्तरवाधाषत्तेशच |
तस्मात् पुवचसां ZVI मव्छपुराशे क्प्रत्ययस्याविवक्तित- त्वात् निमन्तिप्रकतेः+ समेताय- लय् प्रक्ेपेण वाक्यं साधीयः |
शरतएव ल्ामदहमामन्त्ये इत्यपि निरस्तं aq प्रत्याख्याने प्र्वायस्तब्रिमन्णं यत्र कामचारस्तदामन्तणमिति निमन्तरणा- मन्त्र णयोभंदटेन निरुक्ता |
are चानिन्येनामन्वितो नातिक्रभेत् | इति पारस्करे प्रत्यवाययवणान्निमन्रणमेवेति |
aq— आ्रमन्िता आामन्तयिता च शएचयस्तां रातिं faa: |
दति हारोतवचने।
* ख पुस्तके गोभिलतन्त्र एव |
7 ख पुस्तके निमन्लण प्रतेः |
खाडक्रियाकोौसुटो। ड
यच्च--
प्रातरामन्तितान् विप्रान् युग्मानुभयतस्तथा |
इति छन्दोगपरिथिष्टादावथवाद वाक्यं आमन्णं यूयते
तन्मन्वादोनां विधिवाक्वस्निमन्वणपदखवणाद् गीखम् | यथा मनुः--
निमन्तयोत तपरवरान् सम्यग् विप्रान् यथोदितान् ॥ दबलः--
श्वः कत्तास्मोति fafa दाता विप्रात्रिमन्वयेत् ॥ माक्षर्डेयपुराशे-
निमन्वयोत yaa: पूर्व्वाक्तान् दिजसत्तमान् ॥ कू्धपुराणे-
साधुभिः सन्रिमन्तयेत् ॥ नारदोये-
निमन्येद् fast ars दभेपाखिजितेद्द्रियः ॥ वराहपुराणे-
सथानोपल्तेपनख्ेव wat विप्रात्रिमन्तयेत् ॥ गरूड्पुराणे--
yea निमन्तयेदिप्रान् fafa स्युब्रद्मचारिणः ॥ यत्त्- |
ॐ अद्यास्मिन् देशे अरसुकमासे असुकराशिखे सवितरि
श्रमुकपक्ते श्रमुकस्यान्तिथौ श्रसुकगोताणां पितादौनां वधानाम- शरणाम् We Fuad करिष्ये | इति गरुडपुराणव चनम् |
ag argfmararaet |
यदपि- युमास्वहं यादमाचरिष्य इति शइ लि खि तवचनम् । तत्रिमन््रणान्तरक्रियमाणानुज्नाप्राघनावाक्वपरं न तु निम- न्त णम् | 4 नन्वनुज्नायां विधिः क्र ee इति चेत् सत्यम् । मद्छपुराणे- द ्तिणं जानुमालभ्य तं मयात्र निमिन्वितः। इत्यादिना नियम श्रवणपय्यन्तं निमन््रणसुक्ला-- आसनेषु तु ay Hag समाहितः । उपस्णृष्टोदकान् विप्रानुपवेश्यानुमन्तयेत् it दत्यनेनासनोपवेशनानन्तरमनुज्ञाविधिरुक्तः |
विष्णुपुराणे-
WAAAY ततः प्राप्य car दभन् दिधाक्षतान् a अतरानुज्ञाकथनात् ATTY प्रश्रवाक्यमाचिप्यते |
ब्रह्मपुराण `
उभौ हस्तौ Tal Hal जानुनोरन्तरास्ितौ | सप्रखयोपविष्टः सन् स्वान् wee दिजोत्तमान् ॥ are करिष्य इत्येवं भक्तिनम्रः समाहितः । कुरुष्वेति स तेरक्तो दद्यादर्भासनं ततः ॥
तथा ब्राह्म--
ऋषोनादाय पप्रच्छ करिष्ये aS | | तेरप्यक्तं कुरुष्वेति विष्वेदेवांस्ततो भुवि ॥
a1 gfmaratse | ay
ASA मन्ततस्तेषु वेटोक्तविधिना efa: | अक्षतेदेवता रक्तां चक्रो चक्रगदाधरः ॥ आ्आपस्तम्नोऽपि- qaafaaied परयुदितोयं ढतोयमामन्वणचच | अस्याधेः-- qaig, काय्येव्यासङ्गात्निमन््णाशक्तीो श्वः याहं कर्तव्यं तत्र भवन्तः प्रातनिमन्तयितव्या इति मनुष्दारा योषित्- परसङ्खवारणाय निवेदनं काय्यै, परेदयुदिं तीयं प्रातर्नि वेदनं नियम- खवणान्तं मव्छपुराणोक्तं fanaa, cad निवेदटनमनुज्नाप्राधन- रूपं गर्डपुराणोकत, feafaa तु निवेदनापेत्तया मन्तव्यं अतर गरुड्पुराणदशेनातरिम च णानुज्ञयो मा सपक्तिष्याुक्ञेखः काय्यै: । मासपक्ततिधोनाच्च निमित्तानाच्च सव्वशः | उल्लेख नमकुव्वाणो न तस्य फलभाग्भवेत् ॥ इति ब्रह्माण्डपुराणे न तस्य फलभाग्भवेदित्यनेन यतर यत्रैव WARMA स्तत ततेव मासपक्तादोनासुक्लेख विधाना | अतएव निमन्वरनुन्नाप्राधेनदल्तिणच््छिद्रावधारणेषु प्रधानो- ल्ेखसम्भवान््रासादोनासुल्ञेखो निर्व्विवाद एव, अर्ष्यादिषु ay प्रधानकर्मनोल्लेखाभावान्मासादोनामुक्ञेखो नास्ति टेवतानेषेदयादि- टानवदिति। अतएव ओौदत्तलिखितोऽदयप्रयोगोऽपि निरस्तः । अन्नादा वाक्वाभिधायकनानासुनिवचनेष्वदृष्टतलाचच दिदात्रमिदं विशेषतो दानकौसुदयां सव्वैमेव विदठतमस्तोति |
ag खादइक्रियाकौसखदो।
यच्चाघुनिकाः--
पित्रादिवयखादाधं लामहं निमन्त्रय इति वाक्यं वणंयन्ति, aa |
यादइदानतषणादिषु WAMHU उदेश्यगतगोचसम्बन्धनाम्नां कौत्तनस्यानेकसुनिवचनेः WAST तद्ाधस्यान्याथ्यल्लात् टृ्ट- कल्मनान्यायस्य दुत्रिवारत्वात् प्रागुक्तगसडयुराणादिवचनान्मास- पक्तिथो नासुक्ञेखस्य Waals | अन्धे तु-
असुकगोच्राणामस्मत्मिटपितामद्प्रपितामदानामसुकासुक-
शम्मेणां खादायेमित्याहः | तदपि Zaz ।
पितादौनां faxtarat प्रत्येकं टेवतात्रात् ससुचयाभिधायक- दन्दसमासस्यान्याय्यतवात् WM: स्वसम्बन्धितयेव प्रतौतेरस्मत्पद- वेयर्य्याच |
यच्च मेथिलाः प्रथमं खादसङ्कल्यमाचरन्ति | तदप्ययुक्तं
मनसा agaata वाचाभिलपति क्ण प्रतिपादयति |
इति इहारौोतवचनस्य काम्यकम्धपरत्वात् | अन्यधा wags: महायन्नादिष्वप्यतिप्रसङ्गः | अतएव न तस्य फलभाग्भवेदिति ब्रह्माण्डपुराणं किन्तु घनयपुत्ादययभिसन्धानेन क्रियमाणे काम्ये ऽतिधिग्राद्ादावभिलापो नित्िवादः।
कुशमयब्राद्मणपक्ते तु निमन्वणं न काय्यं खाडद्रव्यसखौका- © राथमनुमतिफलकस्य विज्ञापनस्य निमन्त्र रपदार्थत्वात् कुशमय
श्ाइक्रियाक्तेखटो। ड
ब्रह्मण स्याचेतनत्वेन खो कारासम्भवादनुमत्यसम्भवाच्च निमन्त्र णा- सम्भवात् |
एवच्च फलाभावात् नियमखावण्मपि बाधितम् तथा खागत- प्रञ्मपाद्यादययाचमनोयान्यपि ब्राद्मणमात्रोपयुक्तत्वात् |
न च सपवित्रेषु इस्तेष्विति पारस्करवचनात् अव्राद्मणएकखाडे इस्ताभावादष्ये वाधोप्यस्त्िति वाच्यम् ।
पित्रादयुेथेनैव दानादुत्तरप्रतिपक्यपेच्या दिजकरस्याघ्य- प्र्तेपाधारमात्रत्ेन तदभावे दिजस्यानाभिषिक्तदभवटोरेव गन्धादिदानवदुत्तरप्रतिपच्याधारत्र सम्भवात् ।
न च ब्राह्मणस्य सुख इति मन्तलिद्गत् ब्राह्मणभावे पाता- लभ्भनवाधोऽस्त्िति वाच्यम् |
जुहो मोति वत्तमाननिर्दशात् |
AIG प्रदयाच भाजनेषु समाहितः |
इत्यादिवचन; पातेष्येव इतयेषार्पण विधाना |
Sani दत्वा पात्रमालभ्य जपतोति वाक्याव्टतपाच- परत्वानुपपत्या च थिवो ते इति मन्ते ब्राह्मणस्य सुखतुल्यतया सुखपदे maaan | दृष्टा हि दृषदि तख्डलानावपतोति वाक्याव- छततण्डुलपरत्वानुपपच्या धान्यमसौति मन्त्रे धान्यपदे awe. लक्षणा ततश्च ब्राद्यणाभावे कुतः पात्रालम्भनवाध इति
>
aad विष्णुरित्यन्ने दिजाङ्ष्टं fanaa |
ट्ट खाङद्क्रियाकोखदो।
इति यान्नवल्कयावचनादङ््टनिवेशनवाधोऽप्यसु भोक्त दिजा- भावादिति वाचम् |
अ्ूःछटनिवेणनस्य यमहारोताभ्यामसुरेभ्यो र्तारूपप्रयोजन- कथनादावश्यकत्वेन fend खाङ््टनिवेशनस्यव युज्यमान- त्वात् |
यया वमः-
अङ्छमात्रो भगवान् विष्णुः waza महम् | राच्तसानां बधा्थाय at मेऽद्य प्रहरिष्यति ॥ तस्माच्छादधषु सर्व्वेषु अङ्ग्टारोपणं स्मृतम् | fargeg were वहिजानु च यत्कुतम् ॥ वहिजनु च यदुक्तं सव्वभेवासुरं भवेत् ॥
हारोतः- निरङ्गुठन्तु are न तग्र णयते पितुन् | तस्मादङ्ृछ मारोप्य जपेन्मन्तं समाहितः ॥ इति। यत्
किच्च- वेग्णव्याचा यजुषा चाङ्ग्ठमन्नेऽवदाथेति गोभिले खाङ््टदानं प्रतीयते अन्यथा अवदाप्येति ब्रूयात् तच्च ब्राह्यणाभावै मन्तव्यम् |
तथा--
ततोऽन्नं खष्टमव्यन्तमभोष्टमपि संस्कतम् | दला जुषध्वमिच्छातो वाच्भेतदनिष्टुरम् |
स्राडइक्रियाकोसदी। GE
इति विष्णुपुराणोक्तंभोजनप्रवत्तेकं जुषध्वमिति वचनं जाधितम् | । |
तथा भोजनानन्तरं ठधिप्रञ्नोऽपि बाधितः भोजनस्य ठसे- चासम्भवात् | तथा ब्राह्मणभोजनानन्तरमाचमनमपि तथा अआमावाजस्येति ब्राद्मणानुव्रजनमपि बाधितम् |
अनुज्नाप्राथेनन्तु कर्तव्यमेव कुशमयनव्राह्म ेऽदहं are करिष्य इत्युक्ते कुरुष्वेति प्रत्यत्तरदानस्य ब्राद्मणान्तरदाराऽपि सिचः |
न च याद्वभोकतब्राद्मणस्यैव wade wa awa प्रतयुत्तरटानस्योचितत्वादन्येषामकिचचिव्करत्वात् भोक्तत्राह्यणाभावें $नुज्ञापि बाधिता स्यादिति वाचम् |
भोक्तत्राद्यणणाभावे खदाधिष्ठायकव्राह्मणएस्य प्रक तल्माद बाधित- WAAC तस्यायोम्यत्वाभावात् निमन््रणादौ तु खादभोक्ति- तरत्राह्मणानां प्रत्यत्तरस्य बाधितत्वेन निमन्तणाद्यभाव एवावाहन- पिण्डाग्नौकर णप्रश्सखधावाचनाभौग्रहण्पदौन्यपि कत्तव्यान्येव । किञ्च-
निधायाथ दभचयमासनेषु समाहितः 1. प्रषानुप्रैषसयुक्तं विधानं प्रतिपादयेत् ॥
इति सत्यतव्रतेन दभमयत्राह्मणपक्तेऽपि प्रैषानुप्रेषौ विहितो |
प्रेषोऽनुमतिग्रहणं अनुप्रेषोऽनुमतिपूव्खकनियोगः यथा कुरुष्व ति नियोगस्य चैतनसाध्यत्वादथांद्राह्मण्दारेति सिदभमेव |
निमन्वितोऽस्मि casa इत्यादिकन्तु नानुप्र॑षः, नियोगा- भावात् | १२
ae a gfmatatgel |
एतेन केनचित् कुशमयत्राह्मणे प्रमाणाभावादङ्गभूतव्राद्यणा- भावे areata दति यदुक्तं तन्निरस्तम् | ननु रासनं दभंचयस्यैव निधानविधानात् दभवटु्च कुतो लभ्यत दति चेत् दरभचयस्य ब्राह्मणप्रतिनिधिल्वेन प्रतिपादनात् ब्राह्मणएप्रतिनिश्े्च दर्भवटोः Wada STATHAM: | यथा पैठीनसिः-- - , दर्भमयी प्रतिक्षतिं तीथेवारिणि मल्जयेत् । ४३ मच्जयेत्त यमुदिश्य अष्टभागं लमेत सः ॥ गोभिलः-- ` । यद्युभयं चिकौर्षेत् gt away तेन कल्पेनङत्रसुत्तरा- सङ्गसुदककमण्डलुं द्भवटुं वा निधायेति। उपाक्णि-छन्दोगपरिशिष्टम्-- ` ` “ कौशणाढृषोन् सखर्डिलस्थान् गन्धादिभिरलङ्कत्य । तथा aaa— यन्नवासुनि Fay स्तम्बे दभवटौ तथा | । दभंसंख्या न विहिता विषटटरास्तरणेष्वपि ॥ यनज्ञवासुनि द्भेजटिकाोमे धारणार्थायां ALAS च स्तम्बे गोभिकतिन. खवखकर्खण्युक्ते cae दभवटौ area aufafafuan कल्यिते च मुनिभिर्दभसंख्या न विहितेत्यधः | यत्त्- पञ्चाशद्धिभवेद्रह्मा acea च विष्टरः | तददनोपयमनं तदन दिजः स्मृतः ॥
Ary fmararaer | ६१
इति मोभिलय॒तनाना वचनं पटन्ति तद्यदि. समूलं तदा- सम्भरषसम्भवन्यां नियमानियमयोव्यवख्ितो fare: | अ्रथानतिलच्तणस्य द्वारस्य वाधात् कुशमयन्राह्म णपक्े दक्िणण- बाधोऽसतु यथा .सत्रयागे यजमानस्यैव ऋत्वि कतेन दक्तिणाबाध उक्तः | | तत्र दक्षिणाया अङ्गत्ेनावश्यकत्वादटृ्टा्दच्तिणएाया; स्वात् |
f t
यया व्यासः- अद्ायुक्तो एचिदान्तो दानं दद्यात् सदच्तिणम् । अद् चिणन्त यदानं aera निष्फलं भवेत् ॥ वरद्स्परतिः- | इतमखोतियं Ae हतो 'यन्नरूबद चिणः | | तस्मात् पणं atfaat at फलं पुष्यमधापिवा॥ प्रदव्यात् दक्षिणां यत्ने तया स सफलो भवेत् । अत्र पुष्ादोनामानत्य्थीभावादवश्यम्भावो दल्िणायाः | अतएव छन्दोगपरि शिष्टे खयं कत्तंकपक्ते द्तिणोक्ता यथा - विदध्यादौत्रमन्यशेदत्तिणादं हरो भवेत् | स्वयञ्चेद्भयं कुव्यथाटन्यस्य प्रतिपादयेत् ॥ ततश्च सत्रयागेऽप्यतिदेशणागतदृषएथदल्तिणावाधो नादृष्टाथाया दक्षिणाया इत्युक्तं खाद विवेके | शालग्रामग्िलायान्तु यः याद्वं कुरुते नरः | सुप्रोताः पितरस्तस्य प्रयान्ति ब्रह्मणोऽन्तिकम् ॥
ZR ्रादक्रियाकौ सदौ |
दूति पद्मपुराणात् केचित् quate दव शालग्रामेऽपि श्ाइमाचरन्ति | aqag— श्ालग्रामगिलामे तु येः खां क्रियते रभिः) तेषां ब्रह्मान्तिकं स्थानं cat: |: पितरो दिवि ॥ sfa लिङ्पुराण्वचनेकवाक्यतया शलय्ामशिलायां afa- हितायां सत्यामित्ययेः | ब्राह्मणसंख्या माइ यानज्ञवल्कयः-- ea युग्मान् यथाशक्ति पितेऽयुग्मांस्तयेव च । ufcent शचौ देशे द्िणाप्रवरे तथा ॥ दौ देवे प्राक् त्रयः पिते उदगेकंकमेव at | मातामहानामप्येवं तन्व' वा वे्ठदेविकम् ॥ परिस्कुते सन्वेतो वेश्टिते। प्राक् war उदक् See: | एककभिति दैवे चैकं पित्रादितिके Safran: | यथाशक्तीत्यनेन शक्तिक्तो विकल्पः! मातामहानामप्येवमित्यनेन दैवे युगमनिय- मात् इति यथाश्कतौत्यादिसन्वेमनुक्लष्यकते | aa वैति पित्रदेवमातामदहदेवयोस्तन्बरभेक प्रयोगो Faz: वाकारादादन्तौ फलम्ूमेत्यथेः। अस्मादेव वचनाच्यायसिद्धाय) अपि तन्ताया area: | अत खोरत्तः-- | प्रकरणाद्वाद्मणएस्येव aaa नतु see किन्तु एकत्राद्ख- एव देव खाददयं परथकप्रयोगैण कायमित्याह |
a gfmarataat } &3
तन्मन्दं तथा मातामदखाद्वं वेश्देवसमन्वितम् । कुर्व्वीत भक्तिसम्पन्नस्तन्ं वा वेश्वदेविकम् ॥ waa तयोः केचिदाहः Awa करणं कृप } एकञ्च केन पाकेन वदन्त्यन्ये महषयः ॥ इति विष्णुपुराणे area तन्वताभिधानात् | एतेनाणहो तमातामदधनस्य दौहित्रस्य पुत्रिकापुचस्य च arat- मह खाडइमावखकं अन्यस्य त्वनियमः अन्यधा पुतिकाकरणं निष्फलं स्यादिति कैषाचिन्मतं निरस्तं विष्शुपुराणदिभिः सामान्येन विधानात् | तथा च योगियान्नवल्कवाः-- पितरो aa पृज्यन्ते तत्र मातामहा रुवम् | अविशेषेण कत्तव्यं विशेषा त्ररकं व्रजत् ॥ पाव्यणखाडे पारस्करः- fuaw: पितामहेभ्यः प्रपितामहेभ्यो मातामहेभ्यः प्रमाता- महेभ्यो हदप्रमातामहेभ्यश्च खधोचयताम् | छन्दोगपरिशिष्टे--
क्॑समन्वितं FAT तथायं श्रादषोडशम् |
= oy
yaifeay शेषेषु faw: स्यु: ufefa fafa: इति षट्संख्यानियम उक्तः । कधुसमन्वितमष्टकायादं षोडनं पूरणं Nest सपिर्डो- करणमादयं प्रघमपाञ्वेणम् |
६४ शराइक्रिय।कौसदी।
तथा चाष्वलायनः-- आदिः सपिण्डोकरणमिति । nantes साग््यादिना पाव्वेणविधिना क्रियमाणम् | अतएव मनुना- मातुः प्रथमतः पिण्डं निवेपित्पु्रि कासुतः। दितोयच्च पितुस्तस्यास्ततीयच्च faq: faq: | इत्यनेन पुविकापुतस्य प्रकारान्तरसमुक्तम् | पुतिकाकरणन्तु श्रन्वट्टकायामेकोददिष्टे च जोवत्यपि पितरि emia च नित्याधिकाराथेमिति | मनुः- | दौ a faana तौनेकेकसुभयत्र वा । भोजयेत् सुसख्ह्ोऽपि न प्रसज्येत विस्तरे सत्क्रियां देशकालौ च शौचं ब्राह्मणसम्पदः | पञ्चैतान् विस्तरो दन्ति तस्माब्रेहेत विस्तरे ॥ उभयत्र yas देवे Ga च एकीकमित्यधैः } ` तएव afas:— अपिवा भोजयेदेकं ब्राह्मणं वेदपारगम् | खुतभौलोपसम्मन्रं सव्यैलचणवच्नितम् ॥ तथा च ब्रह्मयुराणम्-- देशकालधनाभावारेकेकसुभयत वा | सत्क्रिया पूजा ब्राह्मणसम्मटो विशिष्त्राह्मणलाभः ॥
* ख पुस्तके टेशकान्धोभयाभावात् |
राइक्रियाक्ौखदी। Eu
यत्तु -एकोकभेककस्य हौ हौ स्तीस्तीन् वा eal फलभूयसत् नत्वेकंकं सर्व्वेषां काममनादयमित्याखलायनवचनम् |
अस्यायमथेः-- एकं कस्य पिादेरेवकं दौ दाविति Aw ea सन््रताभावपक्ते इति खादविकेकः | कल्पतरौ तु-
आभ्यदयखादविषयमुक्तं एककस्य पित्रादेः किन्तु sara ara सपिणर्डोकरणं रादि: सपिण्डोकरणमित्याश्वलायनवचनात् तहज्नयित्वेव्यघेः अतः सपिर्डोकरणे पितामहादौोनां त्रयाणां
~ * e. ~ Bo ~P ष्क् VaR ब्राह्मणोपवेशनं aa न aaa सर्व्वेषामिति आचारोऽपोदटश एवेति | | ria ~, e A AMS ,
ateiq वा अस्मिन् ca फलभूयस्त्वं न तु वं सब्वेषां पित्ादोनां चयाणां एतच्च शक्तिसद्भावे च ज्ञेयं तदसम्भवे त्वाह काममनाद्यभिति कामं यथेच्छमेकमेव ब्राद्य णं भोजयेत् एतच पूर््वोक्तवशिष्टवचनसमानाथम् ।
[प्रातः arafa प्रातःस्ञानं क्रल्थेमपौति eft aq |
अन्ये तु-परिसंख्यया warsetd a arafaare: | तन्मन्दं नियम विधिसम्भवे दोषतय-- अरन्ये तु-आआयमदनोयं तदभाव इत्याहः] |
# ख पुस्तके [ | fafgaim atfe |
a aefRmatayset |
अथ आराङदिनञ्मलम्। qa. —
aaa afeaat दाता प्रातः atat सिताम्बर; | ~ a a TATTAL a WTA नवेः पातेरन्रारश्च्च बान्धवः ॥ यन्तितो नियमस्ः aa: पातेः पाकस्ाल्वादिभिरन्रस्यारम्भं e = © q a No © पाकक्रियां बान्धवे ज्ञातिभिदाोरभ्रतरारभेतेल्यघः | अत्ाधनिकेलिंपिसादृ्यमोहितेरामन्वित इति पाठं मला आमन्तितदिजस्य प्रातःस्रानमातरेणान्वयः पाकारण्े दातुरेव योग्यलादिति व्याख्यातम् । तथा टेवलः-- ual नियोजयेत् पाके सपिण्डं वा aay वा | पल्ला शक्तौ खयं सपिण्डो वा पचेदित्यथः । सर्व्वेषु पाकादिग्हक्रव्येषु wana प्राधान्येन नियोगात् | यधा गोभिलः- निष्पन्ने प्रतय सायमाशे च भूतमिति प्रवाचयेत् | यच्च- WAZ फालुनाष्टम्यां खयं पल्ञापि न पचत् । इति छन्दोगपरि शिष्टवचनं तदुभयोसतुल्यत्वप्रदशनेन दम्पत्योः > © Wat सपिणर्डव्याहच्यथम् | aaa वौोभव्सादिवच्जनमाह टरेवलः-
^ ख पुरूलके Aya च।
Paricigta Parvan, (Text) Fase. 1--5 @ /6/ each... are ts. १ Prakrita-Paingalam, Fase. 1--7 @ /6/ each Aer » 2 Prithiviraj Rasa. (Text) Part II, Fasc. 1--5 @ /०/ each 1 Ditto (English) Part I, Fase : 0 Prakrta Laksanam, (Text) Faso.1 ... श्र ४. 1 Paragara 309४, (Text) Vol. 1, Fasc. 1--8 ; Vol. If, Fase. 1--6 ; Vol. LU, Fase. 1--6 @ /6/ each im = 7 Paragara, Institutes of (English)... 0 Prabandhacintamani (English) Fasc. J--3 @ /12/ each व 2 *Sama Veda Sainhita, (Text) Vols. 1, Fase. 5--10; II, 1--6 ; HI, 1-7 IV, 1--6 ; V, 1-8, @ /6/ each Fasc ee 12 Sankhya Siitra Vrtti, (ext) Fasc. 1-4 @ /6/ each } Ditto (English) Fasc. 1-3 @ /12/ each 2 Sucrnta Samhita, (70९ .) Fasc. 1 @ /12/ each + 0 Sraddha kriy4 kaumudi Fasc. 1 soe) *Taittereya Sainhita, (Text) Fasc. 14-45 @ /6/ each + Tandya Brahmana, (Text) Fasc. 1-19 @ /6/ each 7
42५2 Cintamani, (Text) Vol. I, Fasc. 1-9, Vol II, pare 1-10, Vol. 111, Fasc. 1-2, Vol. IV, Fase. 1, Vol. V, Fase. 1--5, Part LV, Vol. 1,
Fasc. 1--12 @ /6/ each on a re 1 Trikanda-Mandanam, (Text) Fasc. 1-2 @ /6/ jo Tul'si Sat’sai, (Text) Fasc. 1--5 @ /6/ each र ॥ 1 Upamita-bhava-prapaiica-katha (Text) Fasc. 1-4 @ /6/ each 1 Uvasagadasao, (Text and English) Fase. 1-6 @ /12/ 4 Varaha Purana, (Text) Fasc. 1--14 @ /6/ each 5 Varsa Krya Kaumudi, Fase 1--5 @ /6/ each ... weal *Vayu Purana, (Text) Vol. I, Fasc. 2--6 ; Vol. II, Fase. 1--7, @ /6/ each 4 Vidhar. Parijata, Fasc. I ‘ we Oe Visnu Simpti, (Text) Fasc 1--2 @ /6/ each 0 Vivadaratnakara, (Text) Fasc. 1--7 @ /6/ each 2 Vrhannaradiya Purana, (Text) Fasc. 1-6 @ /6/ 2 Vrhat Svayambhtt Purana, Fasc. 1--6 2
Tibetan Series. Pag-Sam Thi 870, Fase. 1--4 @ 1/ cach 4 Sher-Phyin, Vol. I, Fase. 1--5 ; Vol. Il, Fase. 1--3 ; Vol-II], Fasc. 1--5,
@ 1/ each 13 Rtogs brjod dpag hkhri S‘in (119. & Sans.) Vol. I, Fasc. 1--5 ; Vol. II
Fasc. 1--5 @ 1/ each 0 1G
Arabic and Persian Series
Alamgirnamah, with Index, (Text) Fasc. 1--13 @ /6/ each ~ ot Al-Muqaddasi (English) Vol. I, Fasc 1--3 @ /12/ me pare Ain-i-Akbari, (Text) Fasc. 1-22 @ 1/ each 2)
Ditto (English) Vol. I, Fase. 1--7, Vol. If, Fase. 1--5, Vol. III Fase. 1--5, @ 1/12/ each 29 Akbarnaimah, with Index, (Text) Fase 1--37 1/ each 37 Ditto (English) Fase. 1--8 @ 1/ each ... Bs व Arabic Bibliography, by Dr. A. Sprenger 9 a Badshahnamah, with Index, (Text) Fasc. 1--19 @ /6/ each ... 7 Catalogue of Arabic Books and Manuscripts ==. Z Catalogue of “~€ Persian Books and Manuscripts in the Library of the asiavic Society of Bengal. Fasc. 1--3 @ 1 / each च
Dictionary of Arabic ‘echnical Terms, and Appendix, Fase. 1-21 @
1/each ... 4 ee | Farhang-i-Rashidi, (Text) Fase. 1-14 @ 1/ each ... 14 Fihr ai ¶ तञ. or, Tasy’s list of Shy’ah Books (Text) Fase. 1--4 @ /12/ eac — Futtth-ush-Sham of Waqidi, (Text) Fase. 1--9 @ /6/ each -. ` 1109 of Azadi, (Text) Fasc. 1--{ @ /6/ व्या =, . ce Haft Asmin, History of the Persian Masnawi, (Text) Fasc. 1 eee History of the Caliphs, (English) Fasc. 1--6 @ /12/ each aoe Iqbaln3mah-i-Jahangiri, (Text) Fasc. 1--3 @ /6/ each ष क | 1530211, with Snpplement, (Text) 51 Fase. @ /1१%/ ल्ब्य) ==. 33 Maasir-ul-Umard, Vol. I, Fase. 1--9, Vol. II, Fasc. 1--9 ; Vol. III, 1-10 Index to Vol. I, Fasc. 10-11; Index to Vol. III. Fase. 11-12 : Index to Vol. IT, Fasc. 10-12 @ /6/ each... हि 1. Maghazi of Waqidi, (Text) Fasc. 1--5 @ /6/ each a or.
~^ नय. Ae we
| 1 ai "+~
Ns
Ja
14
* The other Fasciculi of these works are out of stock, and complete copies cannot be
supplied.
Muntakhabu-t-Tawarikh, (Text) Fase. 1--15 @ /6/each ... Rs Muntakhabu-t-Tawarikh, ( English } Vol. I, Fase. 1--7; Vol. If, Fase 1--5 and Index ; Vol. II!, Fase 1 @ /12/ each हि
Muntakhabu-l-Lubab, (Text) Fase. 1- 19 @ /6/ each Ma’asir-i- Alamgiri, (Text), Fasc. 1--6 @ /6/ each oe Nukhbatu-|-FPikr, (Text) Fase. 1 a Nigami’s Khiradnamah-i-Iskandari, (Text) Fase. 2--2 @ /12/ each Riyazu-s-Salatin, (Text) Fase 1--5 @ /6/ each .. sie
Ditto nglish) ase, 1--3 — ae
4
Nabaqat-i-Nasiri, (Text) Fase. 1--9 @ /6/ cach ... a a 14 Ditto (tmglish) Fase. 1--14 @ /12/ exch ae oy
Ditto Index (५
arikh-i-Firtiz Shahi of Ziyau-d-din Barmi (Text) Fase. 1--7 @ /6/ each .. 'artkh-i-Firtizsh3hi, of Shams-i-Siraj Aif, (Text) Fase. 1--6 @ /6/ each ... Sen Ancient Arabic Poems, Fasc. 1--2 @ 1/8/ each त Wis-o-Ramin, (Text) Fase. 1--5 @ /6/ each
Zafarnamah, Vol. I, Fasc. 1--9, Vol. 11, Fase. 1--8 @ /6/ each Tuzuk-i-Jahangiri, (Eng ) Fasc, 1 ms a
@ @ +~ < ॥< ॥ॐ +~ CORK ४० ^~ +~ ~> < = (ॐ 0
ASIATIC SOCIETY'S PUBLICATIONS.
1. Assatic Researcues. Vol. VE, Vols. XI and XVII, and Vols. XIX and XX @ 10/ each -.. (OO 0
2. Procerpincs of the Asiatic Society from 1६66 to 1869 (incl.) @ /6/ per
No.; and from 1870 to date @ /8/ per No JounrNAL of the Assiatic Society for 1513 (12), 1844 (12), 1845 (12), 1846
(5), 1847 (12), 1848 (12), 1866 (7), 1867 (6), 1868 (6), 1869 (8), 1170 (8),
1871 (7), 1872 (8), 1873 (8), 1874 (8), 1875 (7), 1876 (7), 1877 (8), 1878
(8), 1879 (7 , 1880 (8) 1881 (7), 1882 (6), 1883 (€), 1884 (6), 1885 (6)
1886 (8), 1887 (7), 1888 (7), 1889 (10), 1890 (11), 1891 (7), 1892 (8),
1893 (11), 1894 (8), 1895 (7), 1896 (8), 1897 (8), 1898 (8), 1899 (8),
1900 (7), 1901 (7), @ 1/8 per No. to Members and @ 2/ per No. to Non-Members
N. B.—The figures enclosed in brakcts give the number of Nos. in each V: lune. 4. Centenary Review of the Researches of the Society from 1784-1883... 3 ()
A sketch of the Turki language as spoken in Eastern Turkistan, by
as ww नि
B. Shaw (Extra No., .41.4.0, 1878) Gi 4 ) Theobald’s Catalogue of Reptiles in the Museum of the Asiatic Societ
(Extra No., J.A.S.B., 1868) re 2, ¢ Catalogue of Mammals and Birds of Burmah, by E. Blyth (Extra Ne
ह 9.0. 1875) st 4 0
Introduction to the अभात् Language of North 8103 by G. A. Grierson, Part II, Chrestomathy and Vocabulary (Extra No J.A.S B., 1882) ae se a ae
5, Anis-ul-Musharrahin ... 6. Catalogue of Fossil Vertebrata... 7. Catalogue of the Library of the Asiatic Society, Bengal, by W. A. Bion 8. In3yah, a Commentary on the Hidayah, Vols. I!, and IV, @ 16/ each 9. Jawamlu-l-ilm ir-riydzi, 168 pages with 17 plates, 4to. Part I
10. Khizanatu-l-ilm a
11. Mahabharata, Vols. । [1 and IV, @ 20/ each z
12. Moore and Hewitson’s Descriptions of New Indian Lepid«pter
el)
OPN WWW WP ~) = ==> 10 6) fea) = ल=
ba
Parts !--III, with 8 coloured Plates, 4४0. @ 6/ each 18 0 13. Sharaya-ool-Islam ध ^" 0 14. Tibetan Dictionary, by Csoma de Korés क ध +^. 0 15. Ditto Grammar ae । 8 0 16. Kagmiragabdampta, Parts I & 11 @ 1/8/ P . ॐ 0 17. A descriptive catalogue of the paintings, statues, &c., in the rooms of the Asiatic Society of Bengal by ©, 1६. Wilson oo, |. 0 18. Memoir on maps illustrating the Ancient Geography of Kasmir by M. A. Stein Pu.D., JI. Extra No. 2 of 1899 aa ए Oo Notices of Sanskrit Manuscripts, Fase. 1--29 @ 1/ each 99 0 Nepalese Buddhist Nanskrit Literature, by Dr. R. L. Mitra 5 0
N.B.—All Cheques, Money Orders, &c., must be made payable to the “Treasurer, Asiatic Society,” only §--6--03. Books are supplied by V.P.P.
BIBLIOTHECA INDICA:
DEES - SS OS MEMES OE DEQ He Oe He Qe QE MEQ BSS QE QE QL BES “a
॥ COLLECTION OF ORIENTAL WorKS PUBLISHED BY THE ‘ ASIATIC SOCIETY OF BENGAL. New Series, No. 1043. ६ ¢
SRADDIIA KRYA KAUMUDI
BY GOVINDANANDA KAVIKANKANACARYYA EDITED BY
PANDITA KAMALAKRSNA SMRTIBHUSANA FASOCICULUS II.
Ne IN RN a Re ALT I
G C. U = e ALCUTTA : PRINTED BY UPENDRA NATHA CHAKRAVARTI, AT THE SANSKRIT PRESS, AND PUBLISHED BY THE ASIATIC SOCIETY, 57, PARK STREET, 1903.
अ
नीक AWAY DU DY AW AW AW DY BYLAWS BLAS DVAY DVDS BE BL BL BS BH RN BY RY AS
SSL RVEWOS PY DS PL PLAY PSPS PL ALAS ALPS BY BS ASASABALAS
LIST OF BOOKS FOR SALE
AT THE LIBRARY OF THE Asintic Society of Dengat. No. 57, PARK STREET, CALCUTTA, AND OBTAINABLE FROM THE SOCIETY’S AGENTS, MESSRS. LUZAC & CO., 46, Great Russe, Street, Lonpon, W.C., anp Mr. Orro HaRRASSOWITZ, BooKSELLER, Leipzig, GERMANY.
er
i
Complete copies of those works marked with an asterisk * cannot be supplied —some copies of those works marked with an asterisk * cannot be supplied.—some of the Fasciculi being out of stock. CW. J] Ss Se eee
BIBLIOTHECA INDICA. Sanskrit Series
+ dvaita Brahma Siddhi, (Text) Fasc. 1-4 @ /6/ each oo Rs. 1 8 Advaitachinta Kaustubhe, Fasc. I... ५ ie 0 6 Agni Purana, (Text) Fase. 4 14 @ /6/ each ... ; <> 2 Aitaréya Brahmana, Vol. I, Fasc. 1-5 and \ ol. TI, 7 1-5 Volt. III,
Fasc. 1-5 Vol. IV, Fase. 1-5 @ /6/ $ ey, 8 Anu Bhasyam, (Text) Fasc. 1-5 @ /6/ each क. = 1.4 Aphorisms of Sandilya, (E nglish) Fase. 1 . ae Astasahasrika Prajhaparamita, (Text) Fasc. 1-6 @ /6/ each 2 4 Agvavaidyaka, (Text) Fasc. 1-5 @ 6/ each a me] 14 Avadana Kalpalata, (Sans. and Tibetan) Vol. 1, Fase. 1-5 ; Vol. IL. Fase.
1-5 @ 1/ each ‘ a 1 *Bhamati, (Text) Fase. 4-8 @ /6/ each as ee. 4 Bhatta Dipika Vol. 1, Fase. 1-4 ५ ae a Brhaddévata (‘Text) Fasc. 1-4 @ /6/ each a ध Brhaddharma Purana (Text) Fasc 1-6 @ /6/ each ध.
Bodhicaryavatara of Cantidevi, Fasc. 1 Catadusani Fase 1 Catalogue of Sanskrit Books aud MSS., Fase. 1-3 @ 2/ each atapatha Brahmana, Fasc. 1- = - या Prajnaparamita (Text) Fase. 1 to 5 @ /6/ each *Caturvarga Chintamani (Text) Vols. II, 1-25 ; 111. Part I, Fase. 1-18
+ (> ~> @ @ ॐ HHH © + eed + भ> ॐ @ ॐ @> "> ॐ ® # OS
Part 11, Fase. 1-10 @ /6/ each ... ; 19 14 Clockavartika, (Enghal:) Fase. 1 ae 9 4 *Qrauta Siitra of Apastamba. (Text) Fasc. 4-16 @ /6/ each ae 1%
Ditto Gankhiayana, (Text) Vol. J, Fasc. 1-7; Vol. II, Fase 1-4, Vol. III, Fase. 1-4 @ /6/ each ... 5 10 Cri Bhashyam, (Text) Fasc. 1 3 @ /6/ each = हि 2 ॐ Dana kriya kaumud}, Fase 1--2 @ /6/ 0 12 Gadadhara Paddhati Kalasara Vol. J, Fase. 1-5 1 14 Kala Madhava, (ext) Fasc. 1-4 @ /6/ each ... a ow 8 Kala Viveka, Fasc. 1-5 क + ९,, 1 14 Katantra, (Text) Fase 1-6 @ /12/ each ए. aimed 8 Katha Sarit Sagara, (English) Fasc. 1-14 @ /12/ each Be De 8 Kirma Purana, (Text) Fasc. 1-9 @ /6/ each ; 8 6 Lalita-Vistara, (English) Fase. 1-3 @ /12/ each 2 4 Madana Parijata, (Text) Fasc. 1-11 @ /6/ each 4 2 Maha-bhasya-pradipddyota, (Text) Vol. 1, Fase 1-9 11, Fase. 1-5 @ /6/ each 5 4 Manutika Sangraha, (‘lext) Fasc. 1-3 @ /6/ each 1 2 Markandéya Purina, (English) Fase. 1-6 @ /12 each a 4 8 Mimainsa Darcana, (16२४) Fase. 7--19 @ /6/ each 4 18 Narada Smrti, (‘Text) Fase. 1--3 @ /6/ ] 2 Nyiyavartika, (Text) Fase. 1--4 @ /6/ 1 8 #Nirukta, (Text) Vol. IIL Fase. 1--6 Vol. IV, Fasc. 1--8 @ /6/ each 5 4 Nityicira Paddhatih ( Text ) Fasc. 1--7 : ne 2 10 Nyayabindutika, (Text) 6 7
Nyaya Kusumfifijali Prakarana (Text) Vol. I, Fase. 1--6 ; Vol. II, Fase.
1--3 @ /6/ each : 0 8 6 Padumawati Fase. 1--3 @ 2/ ४ रि 0
खाडुक्रियाकौसटी। ES
बोभत्सम चिं नग्नं मत्तं Ut रजखलाम् । नोलकाषायवसनं छि त्र कणंच्च वञ्जयेत् ॥
aaa fanaa नग्नसत्यक्तवेदाचारः रजखलां चतुघ- दिनस्रातामपि।
देवे mata पेते च पञ्चमेऽहनि शुध्यति |
द्रति मनुवचनात् |
महाभारते-
रजसखला च या नारो व्यङ्किता कण्योस्तथा | निवापे नोपतिषहत संग्राह्या नान्यवंशजः! ॥
aunty लुटितकणँ निवापे पितृकञ्चणि पाकादा- वित्यथेः, न संग्राह्या न व्यापारयितव्या इत्ययः! अन्यवंश्जा पिवंशसम्बन्धा अन्यवंशजानिषेधादस्पिण्डाया वंशजाया अपि ग्रहणम् |
पाकपातमाह छन्दोगपरिशिषटटम्-
कुलालचक्रनिष्यत्रं UMA was भवेत् | तदेव हस्तघटितं पेतिकं दैविकं भवेत् ॥ faery समिन्माव्ा cet afar? | खन्मय्योडुम्बरो वापि qarat प्रशस्यते ॥
सभिन्मातरा प्रादेप्रमाणा Mee तास््रमयौ | १२
ac शाङक्रियाकौसटो |
द्त्रारदौये--
ततः प्रातः agar नित्यं क्य समाचरेत्; |
दन्तधावनताम्बृलं तेलाभ्यङ्गमभोजनम् ॥
स्वाध्यायच्च परान्रानि ओ्रादकत्ता विवज्जेयेत् । मदाभारते- च्व |
उपवासे तथा Ale TARSY वज्जेयेत् | पारस्करोऽपि-
अनिन्येनामन्वितो नातिक्रमेत् आमन्तितो areas प्रति
wala यदान्वितः are कुर्व्वीत शाकेनाप्यपरपक्तं नाति क्रमेत् तद हः शविरक्रो धनोऽत्वरितोऽप्रमत्तः सत्यवादौ च स्यात् अध्वमैथन ग्रमखाध्यायान् वच्जयेदामन्ति तश्चेवमेवम् | प्रराशरः--
WAM ब्राह्मणं मोहाददुष्टं यो व्यतिक्रमेत् |
तमप्रसाद्य घोरासु तिय्येग्योनिषु जायते # मव्छपुराणे-- नै
षनर्भोजनमध्वानं द्युतमायासमेथुनम् |
A A
स्वाध्यायं कलदञ्धंव दिवाखप्रञ्च सव्येदा ॥
खादक्लच्छादमुक् चैव सव्धैमेतत् विवज्जयेत् |
waa दचचोक्तमष्टविधं प्रागुक्तम् |
+ श्छ पुस्तके समापयेत् |
चराडक्रियाकोस॒रो। ६९ विच्णुपुराख-- वज्जर्ानि कुव्बला ATE कोपोऽष्वगमनं aT | Waa राजेन्द्र॒ तयमेतत्र शस्यते ॥ ब्रह्मपुराणे afgat सत्यमक्रोधो दूरे चाचमनक्रिया । अरभारोदषहनं afer: खादस्योपासने विधिः
—=_ bai core
निमन्तित्िरं नेव qaifen: कथच्चन ।
चिरकारौ भवेदरोग्धा पच्यते नरकाग्निना ॥
ve wee ee) ग्लानिस्तडतुका क्रिया ।
चिरकरणेन राद कालात्ययं न कु्य्यादित्यथः टेवलः--
re ®
शस्त्र ग्रहणसुदेगं प्राणिहिंसां तथाकृतम् | ad dai विवादच्च यानारोदणसुत् जेत् ॥ यानं नौकाश्वादि ।
व्यासः-- नर्भोजनमध्यायं भारमध्वानमेधुनम् | दानं प्रतिग्रहं होमं खादछचाष्ट THAT अध्वनोनो भवेद्वः पुनर्भोजौ तु वायसः | होमक्लन्रेत्ररोगो स्यात् पाठादायुः प्रहोयते॥ दानं निष्फलतगमेति प्रतिग्राहौ दरिद्रताम्, HAURMAG दासो AAA शूकरो भवेत् ॥ .
CE Sn
* ग पुस्तके TES) `
१९. aryfmaratsel |
हो मोऽचानावश्यकः पाठञ्चाध्ययनाध्यापनरूपः, erg faa दे्व्यतिरिक्तम् । आपस्तम्बः-
्रामन्तयितुश्वाभोजनमासमापनाद्धोक्त घेति | आ समापनात् खादसमातिपय्यैन्तमित्यर्धः |
यच्च-- रविश्क्रदिमे चेव दादण्यं खादइवासरे | सपम्या जन्मदिवस न ङ््यात्तिलतपंणम् | इति मरोचिवचने तिलतपणवज्जनं तत् सांवत्सरिकश्राद्दिन एव ज्नेयममावस्यादौ विशेषदभनात् | यधा सन्दपुराणे-- अमावस्यान्तु यो मन्यः करोति तिलतपेणम् | विशेषात् कुशसंसगात् पोयुषादधिकं भवेत् ॥ विष्णुपुराणे--युगाद्यामधिक्लत्य- यानौयमप्वच तिलैविमिश्रम् | cara fue: प्रयतो मनुष्यः; | विष्णुः- | | | स्रातोऽधिकारो भवति देवे पेचे च कन्य | नरसििंहषुराणे-
Talay युमाब्राहः पिटदेवतकश्धणि ॥
्राद्क्रियाकौखदो |
आ्आहरेदित्यनुदत्तौ हारोतः-- अन्यापरिग्टहोताश्चाप इति| अन्यसखामिकेतरा इत्यधेः | तथा च माकंर्डयपुराणे- यत्र सव्वाथमुतसष्टं य्वाभोज्यनिपानजम् | तदज्यं सलिलं तात सदैव fuente ॥ frat मे प्रयच्छसेत्युक्ता यच्ाप्युपाद्तम् I वञ्जनोयं सदा सद्धिस्तत्पयः areata ॥ यत् सव्यैस्मे नोत्ृष्टमप्रतिषठितमित्यधैः | MATT AAA: केवत्तीटयः | वायुपुराण-- दुगेन्धिफेनिल्चाम्ब् तथा वै पल्वलोद् कम् । न लभेद्यत्र Taft नक्तं यच्चैव waa ॥ पल्वलमल्यसरः | विष्णुपुराणे नक्ताद्ृतमतुपषटं aaa ag यत्र it: | दुगेश्धिफनिलं चाम्बु खाइयोग्यं न पाथिव ॥ अनुत्सृ्टं खकीयं परकौोयञ्च । |
+ नै खाइक्रियाकौर्दी |
परध खादख्यानन् ।
मनुः-- वि देशं विविक्लच्च गोमयेनोपलेपयेत् । दक्तिणाप्रवणब्चैव प्रयन्नेनो पपा दयेत् ॥ अवकाशेषु चोक्षेषु नरौतीरेषु चेव हि । विविक्तेषु च तुष्यन्ति दत्तेन पितरः सदा ॥ विविक्तं विजनं drag मनोहरेषु | यमः-
जघान दानवौ विष्णुः gered मधुकौटभौ | तरं मन्द्रश्च ततः TA TATATSAT ॥ अतोऽनु मेदिनो नाम लोके विज्ञायते जनैः | तस्माच्छे पञ्चगन्येलेप्या शोध्या तथोल्मुकैः ॥ गोर खृलिकया wat प्रकौ णंतिलसषेपा | aaa afeaqat दाता erat प्रातःसिताम्बरः ॥ MCA नवे; पातेरन्वारम्भच्च बान्धवैः | तिलांश्च fafataa परितो बन्धयेदजान् । अखरोपहतं श्रां तिलैः WAU च ॥
न चाजेनेत्येकवचनाटेकस्याजस्य बन्धनमिति वा चम् ।
विधौ बहुलयुतेरथवादखितेकवचनस्याकिच्चित्कग्तात् परित इत्यनु पपत्तेश्च ।
* ख पुस्तके शुचिदेशं |
=rgfmarataet | १०३
अयञ्च भूमिसंस्कारो वाराणस्यां नास्ति| मेदसा fagat श्रूभिरविसुक्तेतु afer i इति मत्छपुराणवचनात् | गोमयोपलेपनन्तु तत्रापि | चिं टेशमित्यादिना मनुना गोमयोपलेपनस्य शचिदेशेऽपि विहितत्वात् | तथा यमः-- | दक्षिणाप्रवणं fan विविक्तं शभलक्तणम् | चिं देशं परोच्याश गोमयेनोपलेपयेत् ॥ waaay भ्म शानादि चिद्धर हितम् | विष्णुः- यलिनेषु मनोक्ञषु वनेषूपवनेषु च । glad तोयोयितप्रदेण उपवनमुद्यानम् | तथा मव्छपुराणे- तौ्यतनगोरेष दीपोद्ानय्टद्षु च | विविक्तषुपलिेषु are देयं विजानता ॥ एवमासादय तत् सव्वं भवनस्याग्रतो भुवि | गोमयेनोपलिघ्रायां गोमूत्रेण च मण्डलम् ॥ श्रत्तताद्धिः सपुष्पाभिस्तदभ्यच्चपापसव्यवत् | विप्राणां चालयेत् पादावभिनन्य पुनः पुनः | खादभवनस्याग्रत इत्यथे: | अर्ता यवा अपसव्यवत् प्राचीना- वो तित्वादि धमण पिटविप्राणं पादौ चालयेत् |
१०४ खाद्धक्रियाकौशटो।
ब्रह्मपुराणे- परकौयण्टहे यसु खान् पितु dare: | तद्चुमिसखामिनस्तस्य हरन्ति पितरो वलात् ॥ AMAT ततस्तेभ्यो द या्ूल्यच्च जोवताम् |
ze इति भ्रुभागोपलक्षणं पारक्ये भूमिभागे चेति वच्यमाण-
[1 # क क्र © e
यमवचनात्, जोवतां ufwarfaai मूल्यं बेत्यथः। चकारोऽयं विकल्यार्थो न समुयाधेः | ।
अग्रभागदानेन तत्पिढलटक्षेः आददहरणाभावात् मूल्यदानेन तदथं खाम्योपादानाच्च अत ठतच्छछादाग्रमत्रादिकमेतत्भूमि- स्रामिपिम्यः खधेत्येव are नतु नमःपदटेन |
देवानां नमसा काय्यं पितृणाच्च wafa च । दति टेवलवचनात् |
यमः-- पारक्ये भूमिभागे च पितृणां fray यः । तद्धुमिख्वामिपिढभिः रादकन्ध fara ॥ तस्माच्छादानि देयानि पुख्येष्वाय तनेषु च । नदोतोरेषु May Waal च प्रयत्नतः ॥ उपकूलनितम्बेषु तथा पव्वैतसानुषु । गोमयेनोपलिप्तेषु विविक्तेषु wea च | अटव्यः पव्वताः पुखा नद्स्तोर्थाणि यानि च । स्वण्यस्रामि कान्याइन हि तेषु परिग्रहः ॥
खइक्रियाकोखटो। १०५
रत्तं ऊक मियुतं faa सद्लोर्णीनिष्टगन्धिकम् | देशन्त्रनिष्ट शब्दञ्च वजयेच्छादकरणि ॥ परिग्रहः खोकारो नास्ति उपकूदं पव्वतान्तिकं सवामित्वाभावे ईतुमादह नरीति कस्यापि तेषु । रुक्तं धुलोयुतं, fas पड्व्लं, सङ्गो णं aa खल्य- तया तत्काय्यचमम् | कालिकापुराणे-
ऊषरे कमिसंयुक्त स्थाने खषटेऽपि नाचरेत् | विष्णुः- न॑ स्तेच्छ विषये ATE HATA च गच्छे त्; |
अध खाद्धेऽपसारणोयाः | aq: — चर्डालथ AUST FAS: श्वा तयेव च । Waal च wwe नेचेरत्रशख्नतो fears ॥ होमे प्रदाने भोज्ये च यदेभिरभिवोितम् | देवे हविषि da च तहवत्ययथाययम् ॥ अयधायधं fama: ।
> ख पुस्तके-- न स्लेच्छविषये कुर्यान्न च गच्छेत् कटाचन। ९४
+ ०६ ऋाद्क्रियाकौम॒दौ।
विष्णुपराणे षरण्डापविदचर्डालपाषण्डोग्मत्तरो गिभिः | क्क वाकु-श्व-नम्नेख वानर-ग्रामशूकरेः ॥ उदक्था-सूतिकाभौ किख तद्रे वौ चिते | ae न चैव पितरो wad पुरुषषेभ ॥ अपविद्धः परिवादग्रस्तः awl नास्तिकः क्कवाकुः HRS: नम्नसत्यक्तवे दा चरः | यमः-- कुक््टो विट्वरादश्च काकः श्वा च विड़ालकः। छषलोपतिख् aaa: षर्डो नारो THAT ॥ एतानि खादकाले च परिवज्यांनि नित्यशः | कुक्रटः पच्चवातेन दन्ति खाच्मसम्बुतम् ॥ घ्राणेन विदुरश्च वायससत रुतेन च । श्वा तु efefanida माज्जारश्चरणेन तु ॥ हषलो पतिश्च दानेन चन्ञुभ्यां घषलस्तथा | छायया दन्ति वे षण्डः खेन च रजसखला ॥ wa: काणः कुणिः खितो दातुः प्रे्यकरो भवेत् | ete व्यतिरिक्ताङ्स्तमाश निनयेत्ततः ॥ स्पेन चेति चकारादभेनेन च पूर््वौक्तमनुवचनात् |
# ख पुस्तके ग्टताह्ारेः। + ख पुस्तके anya: |
च्राइ़क्रिवाकौ्दटो। 709 ऋरव्यग्ङ्गः- ॥ aan: स्वैरिणो चेव परपूव्धापतिस्तथा } नेव खादेऽभिवीचेरच्रारम्भात् प्रति कचित् ॥ देवलः- | Siae: पतितः eet व्रणो पुक्षशनास्ति कौ | HRS: शूकरः श्वा च AI: ATEY दूरतः ॥ वौभत्समशविं नग्नं मत्तं धूते रजखलाम् | नोलकाषायवसनं छित्रकरं विवच्जयेत् ॥ ` शस्तं कालायसं शोमं मलिनाम्बरवाससम् | अत्रं पर्युषितं कापि ey परिवर्जयेत् ॥ घरलतिनमम्बरं वासः परिधानं यस्य स तथा | वेष्णुः- संते च खां Fal नं रजखलां पण्बेत् न श्वानं न fas- Ce न WAAR प्रयन्नाच्छरादमजस्य दश्ेयेत् | पनविष्णुः-- न होनाधिकाङ्गाः आदं way न शद्रा न पतिता न महा- रो गणः । Surat: — श्वपाकषरण्डपतिता; खानः शूकरकुक्टाः । रजस्ला च AVIA: ATT कार्व्यसत्वदशेनाः + ॥
* ख पुस्तके टषखनास्तिको | + क युस्तके च्राद्वका्यांस्तद्शेनाः।
90% चा्क्रियाकोसदी।
परिर्छते प्रदद्यात्त् तिलेखावकिरन्महोम् |
शमयेदुपविष्टसत तं दोषं पंक्तिपावनः ॥ हारोतः-
2a का-यदि वा पेचे quul au संसशेत् ।
रजखला TIM वा Ta: सङ्गच्छते दि तत् ॥ एभिद्.्टवस्तूनां शोधनमादह वायुय॒राणे--
हविषा संस्कतानान्तु yoraa हि माञ्जेनम् ।
सत्संयुक्ताभिरद्धिस्त प्रोतच्तणन्तु विधौयते ॥
सिद्वा्धकेः कछष्णतिलेः काय्यद्धंवावकौरणम् |
गुरुवस्ता गिनिसू््यीनां ent वापि कारयेत् ॥ खाद्ारम्भात् पूव्वेमित्यथेः | अ्रवकौरणमित्याषम् | गुसमेहत्तरः पंक्तिपावन दत्यथेः, TPG: |
अथ अज्ुसमयक्षवयम्। टेवलः-- — ततोऽन्नं बहसंस्करारं ने कञ्यच्ज नभोच्यवत् |: चो ष्यपेयसख्दञ्च यथाशक्तचुपकन्दयेत् ॥ ततोऽनिहत्ते मध्याह्न कृघ्केशनखान् दिजान् + तेलसुदत्तेनञ्चैव स्रानौयच्च णरयग्विधम् | घातेरौडुम्बरेदव्यादैश्वदैवा पूर्वकम् ॥
्रादइक्रियाकौसटी। १८९६
ततः सख्रात्ा निहत्तेभ्यः vara Batata: | पाद्यमाचमनोयच्च संप्रयच्छदयथाक्रमम् ॥ afaad प्रत्ते मध्याह् एव स्नानविधेरपराहं श्रादोपक्र- माच । ओड्म्बरेस्तास्रमवैः ward देवत्रा ह्य णएपूव्वेक- fama: | यमः- पादप्रक्षालनं कुयात् खयमेव विनोतवत् । शङ्लिखितौ-- प्रयतोऽपराहे शविः शक्तवासा दर्भेषु तिष्ठन् खागतमिति ण्च्छेत् । पाद्याष्याचमनोयानि च दवयादिवल्धः। प्रयतः पादप्र्तालनाचमनादिना संयतः पादप्र्ालनद्ध ; | दक्तिणासुखेन कत्तव्यम् | प्रथमं प्राद्युखो भूत्वा पादौ Warts sea: । @ AA awa SEGal वा caw van दक्तिणासुखः ॥ इति टेवलवचनात् | e quit con © पाद्याष्यीचमनोयानि वृष्णो ब्राह्मणेभ्य एव दयात् wag गन्धयुष्याक्ततरूपं पजाह द्रव्यम् | अचाधुनिकाः-- पाद्यसात्निध्यादधष्यैमपि पादाष्येमेवेति व्याख्याय दवपित- देगेनासनादिवद्त्र्ज्य गन्धयुष्पाक्तरूपं पादाष्यै ब्राह्मण- ~ 9 wa $ वदमि > घाट्ेऽपणौयं प्रकरणादिति बदन्ति- तद शुदम् |
११० ग्रादइक्रियाकोखदी।
देवपित्रादयुश्येकदानप्रकरणगन्धस्याभावात् Areas करिष्य इत्यनुज्ना ग्रहणाएनन्तरमेवासनमारम्य दैवपित्रादिदानप्रकरणणत् | ततः ata fara इत्यादि पूर््वोक्रटेवलवचनोक्रपाद्ा- चमनौयदानवत् ब्राह्मणपूजार्थत्रेन CLITA वारदयमर्घ्यदान- yaaa | Talal तेलोदत्तनादिदानमपि पित्रादेशेन स्यादिति | यदि vat निमन्णं न कछतमस्ति तदास्िन्नवसरे गोमयोप- लिसप्राङ्गणे गोमू व्रकतमण्डले निमन्तरणं qaaq इच्यैदिति । अक्रोधनेरिति नियमखावण' कायम् | यमः-- रासनं कुतपं दद्यादितरदा पवित्रवत् । कुतपो नेपालकम्बलः। इतरत् दष्यादिकं वाशब्दात् कुतपस्य प्राशस्त्याथसुक्तम् | ब्रह्मप॒राणए-- ततासनानि देयानि चैलानि च an: सड | टेवलः- ये चात्र विश्वेदेवाधं दिजाः gol निमन्तिताः t प्राङ्सुखान्यासनान्येषां दिदर्भोपहितानि च ॥ दकत्तिणासुखमुक्तानि पितृणामासनानि च । दक्तिणाग्रेकदभारि प्रोक्षितानि तिलोदकैः ॥ प्राद्युखत्वं दत्तिणामुखत्वच्चापक्रमात् | आसनं कुतपं दंद्यादितरं वा पवित्रवत् | ततः सिद्धमिति प्रोच्य कल्पितेष्वासमेषु तु ॥
ख्राइक्रियाकौखटौ | १११
्रत्रासदमिति ब्रूयादासनं संस्प्त्रपि ॥ कल्ितासनस्य ब्राह्मणे पवेशनेरेवोपयोगकथनाच | तेन कुतपाद्यासनं ब्राह्मणोपवेशनाथेमेव नतु पिताद्यये- सुष्टव्यमिति | दैवपिवायर्थन्तु कुशत्रयात्मकमासनमुतजनोयम्। पारिप्रत्तालनं श्टव्यादिष्टरायं कुशानपि | अआवाहयेदनुज्नातो विश्वेदेवास इत्य चा ॥ दिगुणां सु कुशान् दत्वा उशन्तस्तेत्यु चा पितुन् ॥ इति यान्न वल्कावचनात् | तथा चाखलायनः-- दभन् दिगुणमुग्नानासनं faa: प्रदापयेदिति" | विष्णुः- ब्राह्माणानुपसंग्यद्योपवेशयेदासनमालभ्य | SUA हस्ते त्वा आलभ्य WET इत्यधेः | यमः- ततः सिदमिति प्रोच्य कल्पितेव्वासनेषु तु | अतासष्वमिति त्रूयादासनं dante ॥ आसोरन् दक्तिणासंस्या A YAY: परस्परम् | सिदमिल्यत्रादिसामग्रोसमुदायापेचयेत्यथेः | अत्र प्रथक् थक् ब्राद्मणोपवेशनादासनमित्येकवचनाच एकब्राह्मण एवासध्वमिति बहुवचनं गौरवादिति मन्तव्यम् |
* खु पुस्तके टत्वा | + क पुस्तके uefa |
११२ खाडक्रियाकौसटौो।
दकि संस्था दक्तिणजानव इत्यथः | महाभारते- द्तिणग्रास्तघा cat विष्टरेषु निवेशिताः | पादयोखेव विप्राणां ये त्वन्रसुपभुच्ते ॥ ये विप्रा yaad तेषां विप्राणं विष्टरेष्वास्नोपरि पादयो- efaurar दभा निवेशिता दत्ता इत्यधैः। दकिणाग्राः fuera एव Sa तु प्रागग्राः यान्नवल्कयः- दौ ea प्राक् aa: पिते उदगैकंकभेव वा । मातामद्यनामप्येवं तन्तं वा वैश्वटेविकम् ॥ प्राक् UIST उदक् उदद्युखा इत्यधेः । हारोतः-- विद्यातपोऽधिकानाच्. प्रथमासनमिष्यते। ब्रह्मपुराणे पथक् पृथक् चासनेषु तिलतेक्ेन दोपकाः | अच्छछित्राग्रास्तथा देयास्ते च वच्चास तै्दिजेः ॥ आसनेषु अआसनसमोपेषु अच्छिनाय्राः खादपय्येन्तख्यायिनः ते; relates: | TAT SHANA इत्यर्थः । त्राद्ये-- ‘para: सङ्काः garg पिवुणाभेतदोषितम् |
* चख पुसके-ते च रचन्तु वे feat: | † ख पुस्तके- बद्धोव्याच्च कथाः
ाद्क्रियाकौखटी। ११९
ब्रह्मोदया ब्रह्मप्रतिपादिकाः। वायुपुराणे-- लष्णाजिनस्य सान्निध्यं दशनं दानमेव art Laid ब्रह्मवचैस्यं पशून् युचांख (दाप)वन्धयेत् ५ विष्णपुराणे-- यज्ञेण्बरो दव्यसमस्तकव्य- भोक्ताऽव्ययाव्ा इरिरोश्वरोऽ | तव्सत्रिधानादपयान्तु सयो रक्तां स्यशषाणखयसुराख स्वं ॥ अतो राक्तसादिनिवारणाधं शलग्रासशिलादिकं सन्निघो- छत्व da प्रथमं यज्ञे्वरमच्येत् | छ हन्रारदोये- ware विप्रपादांञ्च खाचान्तानुपवेश्य* च । यघावदर्च॑येदत्तया परं नारायणं प्रभुम् ॥ ब्राह्मणानां ततो मध्ये VST च सत्तमाः | अपहता saa कत्ता तु विकिरेत्तिलान् a माकेर्डयपुराशे- रो घ्रां जपेन्मन््ां स्तिले्चावकिरेन्महोम् । सिदाथेकेश राधं are हि प्रचुरङ्लम् ॥ गारुड-- ma aa विष्णुं पुण्ड रोकं स्मरेदरिम् | * SIMA BMAF । # १५
१.१४ ्राइक्रियाकौैसुटो |
पुण्डरो का युरडरो काक्मित्यथंः। स्मरेत् विष्णादिनामत्रय- सुच्चारयें दित्यथेः | रक्षणाय तु यदृत्तसुदकं खादकम्णि | तावदखनन्ति पितरो यावत्तिष्ठति तज्जलम् ॥ दति हदन्मनुवचनानुसारात् ब्राद्मणसमोपे Tawa जलं सपनोयम् | ब्रह्मपुराणे-- उपवेश्य जपेदो मान् Maal तदनुज्ञया | पापापहं पावमानोमश्वभेधफलं तथा ॥ मन्तरं वच्याम्यद्धं तस्मादमुतं देवनिश्ितम् |
देवताभ्यः पिटठभ्यञ्च महायोगिभ्य एव च | नमः aud ated नित्यमेव नमो नमः ॥ आदयावसाने जादस्य facta जपेत्सदा | पिर्डनिषरपरे चैव जपेदेनं समाहितः ॥ पल्यमानचिमं Jat Aware उपस्धिते | पितरः favaratia craat: प्रद्रवन्ति a उभौ EAI समौ HET जानुनोरन्तराखिती t सप्रययोपविष्टः सन् सव्वान् पृच्छेत् दिजोत्तमान् ॥ arg करिष्य sad ufaaa: समाहितः। qeafa स तैरुक्तो द द्यादभांसनं ततः ॥
उपवेश्य ब्राह्मणानिति शेषः; । | aque कुरुष्ठेति
ाइक्रियाकोखटो। १५१
ब्राह्म णानुन्नयेत्यथः। अनुन्नासामर््यीत् गायतौजपमहं करिष्य दति प्रश्रवाक्यमात्तिप्यते।
गावत्रीं प्रणवमहाग्याहृतित्रयादिकां प्रणवान्तां जपेत् | यो गियान्नवल्कान--
ॐकारं YATRA PARA | गायतो प्रणवश्ान्ते जपे दयेवमुदादहता ॥
दति परिभाषितलात् |
तया पापापहं wa जपेत् । पावमानी पावमानोकऋक्- तुल्यफलदाभित्यघः | तं मन्रमाह aad वच्यामोति |
रत ara नित्यमेव भवन्त्वितोति are विलोक्य सद्रधरो- पाध्यायेन नमो नम इति andfeat भवन्तरिलोति सामगानां पाटो व्यवस्ापितः |
अन्ये लिच्छाविकल्पमादः |
श्राद्ये गायत्लोजपानन्तरं अखाडानुन्नाग्रहणात् ya तघैव क्रमात् | AAA तु खादानुज्ञाग्रहणानन्तरमासनद्ानात् प्राक् लिखितम् |
अन्ये तु--यजुवेदिनामनुन्नाग्रहणात् प्राक् सामगानान्तु पश्चादिति निर्वासनं व्यवस्थापयन्ति |
अवसाने विसज्जनात् प्राक् इत्यथं;। विसनञ्जनात् परमिति सैधिलाः। aa सखादइस्यावसानावयवतया जपाभ्यनुक्नञानात् विसज्जैनेन च खाइसमाप्तया तदवसानावयवत्वाभावात्। पिण्ड निर्व्वपरे पिर्डदानव्यवहितसमये अवनेजनानन्तरमित्यधेः |
११६९ राद्क्रियाकोखटो |
अवनेजनात् प्रागिति तु ated: |
[सटेत्यनेन स्थानत्रय एव प्रत्येकं विरात्तिपाटः ।
उभौ हस्तो समौ छत्वेति yetafs aaa: |
मासपक्ततिष्यादुल्लेखेन पान्वैणखादमदहं करिष्य इत्यनुन्ना- ग्रहणं काय्येम् | |
पूव्वेलिखितगर्ड़युराणादि वचनादु युक्त च |
श्राघुनिकासतु मासपत्ततिष्यादयुल्ञेखो निष्यूमाणक इति fastorenatea बदन्ति।
रुद्रधरोपाध्यायेनापि तदोय्खादविदैके सङ्धल्यवाक्यतया मासपन्तादयुन्ञेखः Glad इति |
वायुपुराखे- हविषां संस्कुतानाच्च पुव्वभेव fe माच्जनम् | र्त्संयुक्ताभिरद्धिस प्रोच्तणन्तु विधोयते ॥ अ्रगििपुराणे- सप व्याधा TAIT मृगाः कालच््नरे गिरो । चक्रवाकाः सरदोपे हंसाः सरसि मानसे ti तेऽपि जाताः RAAT ब्राह्मणा बेदपारगाः +
प्रखिता दूरमध्वानं युयं तेभ्योऽवसोदत ॥ खादादौ पठते ATE GU स्याद्रह्मलोकदम् |
* ख पुस्तके [ | किरह्ितिंशो arfe |
्रादुक्रियाकोसुटो। ११७
या ज्ञवल्कयाः-- पाणिप्रक्तालणं दत्वा विष्टराथं कुशानपि | आवाहयेदनुज्ञातो विश्वेदेवा स इत्युचा ॥ देवादिक्रमेख प्रत्येकं पाणिप्रत्तालणाधं ब्राह्मणपाणौौ जलं eal देवपितादयुहशेन कुशानुत्सृज्य कुतपाद्यासनोपरि दद्यात् | विष्टराथमासनाथमित्यधः | कुशमयब्राह्मे तु जलदानबाधः पाणिप्र्ञालणाभिधानात्। अत्र amfafa देवे ऋजुकुशच्रय- दानसुक्तम् | दिशुणांसु कुशान् दत्वा उशन्त aa पितुन् | इति यान्नवल्कावचनान्तरात्-- भुग्नकुशतरय दानं fuera मन्तव्यम् | श्राखलायनः-- दर्भान् दिशगुणभग्नानासनं faa: प्रदायेति ।* कारष्णाजिनिः- दभचैवासने cara नतु पाणौ कदाचन पिढदेवमनुष्याणाभेवं efafe शएशखतौ ॥ ब्रह्मपुराणे कुरुष्वेति स तैरुक्तो दव्यादरभसनन्ततः | अ्रतासनादिगन्धान्तं देके प्रदाय पश्चादासनादि गन्धान्तं faa देयमिति याज्ञवल्कामाकण्डेयपुराणोक्तमेकं मतम् |
* @ ama प्रटाप्येदिति।
११द शराब्क्रियाकौसुदी।
आसनायेकौकं 2a दत्वा पथात् पिते देयभिति पारस्कर- मद्छपुराणदौनामपरं मतम् | अ्रयखेच्छाविकल्पो मन्तव्यः, भ्रावाहयेदनुन्नात इति अनुज्ञा- साम्यात् प्रश्रवाक्यमाक्िष्यते | तथाच पारस्करः-- आसनेषु दभानास्तोय विश्वान् देवानावाहयिष्ये | दति एच्छति श्रावाहयेत्यनुज्नातो faa देवा स इत्यनेना- वाह्यावकीय्ये जपति विश्वे देवाः शरतेममिति | पितुनावाहयिष्ये इति च्छति sara इत्यनुज्ञातोऽपि उशन्त स्वेल्यादिनावाद्यावकौय्य-- आयान्तु न इति जपिल्ला यन्नियहच्तचमरसेषु पवित्रान्तर्हिंतेषु एककस्मित्रप आसिञ्चति wat दैवोति, एक कस्मिन् तिलानाव- ufa— तिलोऽसि सोमदेवत्यो गोसवो Safafara: | प्रलमङ्धिः एकतः स्वधया पितुन् लोकान् प्रीणाहि नः खादा॥ इरति सौवणराजतौडम्बरखह्मयानां पाव्ाणामन्यतमेषु यानि वा विद्यन्ते पत्रपुटेषु वा एककस्येकोकेन ददाति | सपवित्रेषु हस्तेषु- ॐ या दिव्या ्ापःपयसा सम्बभूवुग्धा AANA उत पार्धवीर्य्याः । हिरण्यवणी यज्ञोयास्ता न ATT: शिवाः संश्योनाः सुहवा भवन्तु ॥
पाद्क्रियाकौसटो। ११९
इत्यसावेव ते अघ्यं इति प्रथमे wa संखवमानोय wai पातमधघो दधाति श्रस्यायः-- अवकोर्ययेत्यत्र देवे aa: fra तिलैरिति च शेषः| यथा यान्नवल्कयः- यवेरन्ववकौय्याय भाजने सपवित्रके | wat gar पयः faat यवोऽसोति यवान् क्तिपेत् ॥ यथा गरुडपुराणे आगच्छन्तु महाभागा इत्यादि मन्वान्तमावाहनसुक्ता ओं अपहता अमुरा रक्तासि वेदिषद इति faaara विकिर दित्य क्तम् | | एतेन यवोऽसोति aau यवविकिरणमिति ews निष्युमाणकलिखनं निरस्तम् | अस्मादेव वचनादागच्छन्तु महाभागा इति मन्तोऽपि देवावाहने पठितव्यः पौराणिकविधेः सव्वेसाधाररत्वात् | तथा ब्रह्मपुराणे टेवानावाहयिषये तं प्राहरावाहयेति च | दिजाह्ग्ं खोता तु विश्वान् देवान् समाहयेत् | ततो मन्तं जपेन्मौनौ विश्वे Sat: स aT | दितोयच्च जपेन्मन्त्रं विश्वेदेवाः swat च ॥ ललतोयच्च जपैन्मन्तं पौराणं पुष्टिवदनम् | ्रागच्छन्तु महाभागा विश्वेदेवा वरप्रदाः ॥
१२० ग््राइक्रियाकौस्दोी।
ये यत्र विहिताः खाद सावधाना भवन्तु ते। पितुनावाहयिष्ये च शेषान् विप्रान् वदेत्ततः ॥ आवाहयति चोक्तस्सैः सावधाना भवन्त्विति | उगशन्तस्वेति च जपन् पितनावाहयेत्ततः | ततस्तिलान् रहे तस्मिन् विकिर प्रदक्तिणम् |
डया परया युक्तो जपनत्रपदहता इति ॥
sa दिजाङ्ग्ग्रहणं देव एव ततेव विशेषविधानात् कुश ब्राह्मणे तु AST: |
at e | nA e ga fuatelat मातामदादोनाञ्च aaa सक्लदावादनं नतु vam |
पितृनावाद विष्ये। आयान्तु नः पितर इत्यादौ पिलपदस्य
षड्भ्यः पिठभ्यस्तदनु खराददानसुपक्रमेत् | इत्यादिवत् पाव्वणभोक्तत्वोपाधिना wy yey उक्तात् न तु जनकत्वेनोपाधिना बहुवचनात् | अन्यथा पितामहप्रपिता- महयोरपि एथगावाहनप्रसङ्कः |
एवञ्च सति बाधके लाघवमरूलस्य तन्बतान्यायस्य awa जागरूकत्वात् गायतोजप देवताभ्य इति मन्पाठः, अपहता इति तिलविकिरणम् fre: खानमसोति न्युनौ करणाग्नौ करण पिट संहितादिजपाब्रविकरण-करतुनमस्काराशो गहणादीनां तन्दे A शवानुहानसिति |
सामगानामावाहनमाह मोभिलोयः-
पादक्रियाकोहदो। ६२१
आसनेषु कुशानास्तौय्ये विश्वान् देवान् आवाहयिष्य इति एच्छत्, ब्रावादयेव्यनुन्नातः--
ओं विष्डेदेवा स श्रागत णुताम
इमं हवं एदं वदहिनिषोदत |
at विश्वेदेवाः णएतेमं दवं
ये मे अन्तरोत्ते य उपद्यविष्ट |
ये ्रग्निजिह्ा उतवा यजता
आ्आसलदयास्मिन् वहिषि मादयद्म् ॥
ओं ओषधयः सममदन्तः सोमेन सह रान्ना
यस्मे क्रणोति ब्राह्मणस्तं पारयामसौति |
अथ पिलणावादहयिष्य इति पृच्छति भ्रावादयेत्यनुन्नातः |
ai एत पितरः सौम्यासो
गम्भोरेभिः पथिभिः पूव्विणेभिः |
दत्तास्मभ्यं द्रविणे ug
tiara नः want fare ॥
—t— उगन्तसत्वा निघोमद्यशन्त : समिघोमहि | उशत्ुगत आवद पितुन् इवि श्रत्ते । श्रो-- ्रायान्तु नः पितरः सौम्यासो
अग्निष्वात्ताः ufafaeqara: । अस्मिन् यन्न खधया मदन्तो ऽधिन्रुवन्तु तेऽवन्त्वस्मान् ॥ दति ।
* ख पुस्तके राजन् |
१६
१२ श्राडक्रियाकोर्टौो।
ततोऽपदहता श्रसुरा रक्तासि वेदिषदः |
इति तिलान् विकिरेत् । satfa—
दिजाङ््ं खहोत्वा तु विश्वान् देवान् समाह्वयेत् |
इति ब्रह्मपुराणवचनात् देवावाहनं दिजाङ्गष्ट रहण पूव्यकं काय्येम्।
अत यान्नवल्कादिषु यवविकरणविधानात्
टेषे यवविकरणं काय्येम् | यथा याज्ञवल्कयः--
यतैरन्ववकौव्योधेति | मलव्छपुराणे-
विश्डेदेवा स इत्युगभामावाद्य# विकिरेव्यवान् | ब्राह्मे-
asa मन्ततस्तेषु वेदोक्तविधिना हविः ।
अक्ततेरदेवतारक्तां चरी चक्रगदाधरः ॥
न कुतञ्चित् AAT यस्मात्तस्मात्ते GAA: AAT: |
देवानां ते fe cara निरता विष्णुना पुरा॥ wa केचित्--
पारस्करटश्नात् विश्वे देवा स आगतेति मन्वेणावाद्य यवान् fata विश्वे देवाः शणतेमभित्यादि मन्वयं जपनौय- fafa वदन्ति | तन्मन्दम्-
* ख्ख पुस्तके टचा Bary |
चादक्रियाकौसदी। १२३
गोभिलेन टेवावाहन एव मन्तव्रयस्य विनियुक्तत्वात् तदनन्तरमेव यवविकरणस्यो चितत्वात् aaa विभिमेन्त्ेः पिता areaqal पखात्तिलविकरणविधानाच् |
[ गरुडपुराणेऽपि- ai विश्वे gat: स araafa | ai विश्वटेवाः sudafafa | ai श्रोषधयः सममदन्त इति | St आगच्छन्तु महाभागा दत्यावाष्य- श्रों अ्रपहता Wau caita वेदिषद इति चरिथेवान् fafatfeamara | | यच्च-- ओदत्तन पितावादने रादौ उशन्तस्त्वेति विलिख्य va पितर इति मन्तः पञखाल्िखितः तद्ोभिलसूत्रक्रमानवधाना टृेवेति | अयञ्च विशेषो गोभिलोकत्वात् सामगानामेव नतु वाजस- नेयिनामपौति | Sarareat श्रोषधयः सममटन्त इति faar- वाहने च एत पितर इति चाधिकमन्वद्यं पठितव्यम् | बह्वल्पं वा Sweat यस्य यावत् प्रकौत्तितम् | तस्य तावति शास्त्रा क्षते Wa: क्तो भवेत् ॥
* ग्व ग पुस्तकहये [ | चिद्धितांशो नास्ति| † ख पुस्तके वाजसनेयिभिरपि।
१२४ ख्राइक्रियाकौखदटी।
इति ग्डह्यपरिशिटटवचनात्।
नवच-- यवब्रान्नातं खशाखायां परोक्तमविरोधि च। विद्द्धिस्तदनुषेयमग्िहोतारिकम््वत् ॥
इति छन्दोगपरिशिष्टविरोध इति वाचम् |
अ्रविरोधि चेति चकारेणाकाद्धितस्येव परोक्तस्य ग्रहणा दन्यथातिप्रसद्गगात् |
यधा अग्निहोत्रं जुहो तीत्यनेना विशेषात् सन्वैश्णखिनामधि- कारे बोधिते इतिकन्तव्यतापेच्तया यज्व दि काग्निहोचविषैः सव्धै- प्राखिसम्बन्धः | ।
अतएव गोतमादिभिगभीधानादि चत्वारिंशत् संस्काराणां सन्वेणखिसाधारणतया प्रतिपादनात् गोभिलानुक्तमप्यत्रप्राशनं पारस्करोक्तं सामगैः कत्तव्यभेव अनाकाङ्कितन्त॒ ange यथा गोभिलोक्तं पिर्डपितावहनं aygafeat नास्ति waa तु पारस्करणग्णद्ये आवाहनमन्तविशेषोपादाने मन्वान्तरस्य निरा- aga एवच ग्टह्मपरि शि्टवचनमप्यनाकाड्ितस्य परशाखोक्तस्य निषेधपरम् |
तहिं कथं आगच्छन्तु महाभागा इति गरूड्पुराणोक्षस्य देवताभ्यः faa इत्यादौनां चानाकाङ्कितानां पुराणोक्लानां ग्रहणं । सत्यम्-
क्क ~ = - rt
* @ पव्वोक्ग्य |
ाङ्क्रियाकोसटो। १२५
उत्पत्तिं नाम dant न face दिजातयः । श्रयमुचारणोयस्तेः स्लोकः खदासमन्ितै; ॥ इति avafaat सव्वेशाखिगोचरतया विधानात् | किञ्च सखशाखाशरयसुतृज्य परणा खाखयन्तु यः | कन्तुमिच्छति दुर्मेधा मोघं तस्य विचेष्टितम् ॥ इति छन्दोगपरिशिष्टे स्वशाखोक्तधम्येत्यागेन पारशख्िक- धम्प्रोनुष्ानं निषिध्यते | यया नमो वः पितर इत्यनेनाञ्लिकरणं गोभिलोत्तं विदहाय नमो वः पितरः शषायेति षड्च्ञलिकरणं कात्यायनोक्तं साम- गानामिति। पुराणोक्तस्य तु सव्वगाखिगोचरतया विधानात् सामान्यः VAG न परशखाखयत्वं यथा Areal गायच्ोजपादौना- सिति। । तदयं सङ्लिताधंः- sated परश्ाखोक्तमपि कत्तव्य अनाकाङ्कितन्तु न कत्तव्यमेव पुराणोक्घन्तु आकाङ्धितमनाकाङ्धितं वा सामान्य धम््रतात् सर्बेरेवानुषेयम्। तत्रापि खशखोक्ताविरोधिना काव्यमिति | अथाष्येमाह पारस्करः — यज्नियछत्षचमसेष्विति | यज्ञियत्रत्नाः पलाशाखलयोडम्बरादयः)
१२६ खादइक्रिय।कौैसदटी।
तत्वाष्ठनिश्ितेषु चमसेषु तोयाधारपातेषिव्यधः | णतौ तु खर्णादिपातेषु अभावे पतरपुरेष्वित्यधेः ॥ मत्छपुराणे- सौवण राजतं ave पितृणां पात्रमुच्यते । राजतस्य कथा वापि दशनं दानमेव च ॥ राजतैर्भाजनेरेषामपि वा रजतान्वितैः | वाय्येपि खदया दत्तमानन्द्यायोपकल्पयते ॥ अथाष्येभोज्यपिर्डादौ पितृणां राजतं स्पृतम् | शिवनेचोद्धवं यस्मात्तस्मात्तत्पिटवल्लभम् ॥ wage तदज्नेषु टेवकार्ययैषु वज्जितम् | पातं वनस्पतिमयं तथा पणमयं पुनः ॥ जलजं वापि gala शङ्क्या दि सम्भवम् |
ब्रह्मपुराण-
भग्नभार्डानि वन्जयानि पिढदेवतकगणि | सुवणंरूप्यतास्ाश्म शङ्स्फटिकशुक्तयः ॥ भिन्नान्यपि हि योज्यानि पिलटैवतकश्णि। ufaat पिढभि्टुग्धा ura रूप्यमयेः पुरा ॥ सखधारतन्तु तत्तस्मात्तेभ्यः प्रियतरं सदा | agua चा्यादि await हि कारयेत् ॥ दत्वा हेममये पात्रे रूपवान् स्याटमत्सरः |
दत्वा Tana पाते सव्वेर त्राधिपो भवेत् ॥
्राडइ़क्रियाकोसखटो। १२७
पालाओे त्रह्मवच्चेस्लो आश्वले वद्यमाप्रुयात् | Ula चौडम्बरे दत्वा सन्वैभ्रूताधिपो भवेत् ॥ cal न्यगोधपात्रे च प्रजां पुष्टिं fad लभेत् । रच्ोघ्रकाश्मरोपाव्रे दत्वा YA लमेयणः* ॥ श्वेताकमन्दारमये दत्वा च मतिमान् भवत् | विल्वपाचे धनं द्धं दोघायुष्यमवाप्रयात्* ॥ अथ पचपुटे दत्वा सुनोनां वल्लभो भवेत् | agi वाहनं AMAT गम्भारी । एतान्यध्येपात्राणि सजाती- यानि araifa न विजातोयानि। तेजसाश्ममय ख येष्वेकद्रव्येखिति अाखलायनवचनात् | अत्र ataq— farang देवान् यवैः पुष्पैरभ्यच्चपासनपुल्मेकम् | पूरयेत् पात्रयुग्मन्तु स्थाप्य दभपवितके | इति मव्छपुराणवचनदभशंनादष्यंदयं 22 faaafafax । तदयुक्तम्- यवाम्बुना तु देवानां दद्यादध्यं विधानवत् | इति विष्णुपुराणवचनात्-
यत्रैरन्ववकीर्य्यध भाजने सपवित्रके ।
* ख पुस्तके लभेत सः + षुस्तके-दोषायुरवानृयात् सदा | { पुस्तके- देवे नित्यम् |
१२८ खादक्रियाकौखदटो।
afa याज्नवल्कावचनाच एकत्वावगमात् |
सति बाधके श्युतदान्यस्ुतकल्पनाभयेन वैभक्तिकसंख्याया- स्न्तत्रात्दनुरो घान्मद्ययुराणोक्रमर्ष्यदयं पिढमातामददेबदयस्य तन्वताभावपक्ते वणेनौयम् |
अतएव मद्छयुराणे साप्य दभेपविचके इत्यनन्तरम्-- शन्नो टेवोत्यपः wat यवोऽसोति यवान् चिपेत् | गन्ध पुष्पैरलङ्कत्य यः दिच्येत्यष्य ुत्सुजत् ॥ Tag ताभ्यासुत्सृज्य पिट काय्यै समारभेत् ॥ इत्यनेन ताभ्यां देवदयत्राह्मणाभ्यामितक्तम् | वे चित्त-- *ॐ ~ 0 ~ © ब्राह्मणदयपक्ते अ्रष्यदयमतएव नन्दो सुखेऽप्यष्येदयमिति aera | पवित्रान्तहितेषिति- |
ufaayqa छन्दोगपरिशिष्े-
अनन्तगेर्भिखं साग्रं ala दिटलभेव च । प्रादेयमाचं विज्ञेयं पवितं aa कुचचित् ॥ अतर कुगपदं विहितटणोपलक्षणम् | तेन काशादिपवित्रेऽपि “ufaa wi वैष्णव्यौ” इति ama न बाधः समवेतायललात् |
एवच्च-दत्तिणः सपवित्रक इत्यनेन काशदिपविवधारण- मपि agua |
श्राडुक्रियाकौसुटी। १२६.
ya मेधिलाः-- = होमे समन्त कच्छेटनमाच्जनयो विधानात् WS च तदप्राे wut पवितखापनं कायमषप्याहः | तन्बन्दम्- प्रादेशमावकरणे कथमिति प्रकाराकाङ्ायां गोभिलद्ोम- प्रकरणोपात्तप्रकार एव ग्रहोतव्यः, अन्यथा आकाडइनयास्ताट- स्थात् | यथा गोभिलः-- afeat प्राटेणमाते पवितचे कुरुते ओआषधिमन्तधीय छिनत्ति न नखेन “ufaa खो awarfafa, अयेतदद्धिरनुमाष्टिं विष्णो मनसा पूते w इति, किञ्च-पाव्वेणखादे गरुडपुराणे व्यक्तमेवोक्तं यथा-- साग्रङ्गशपव्रदयं प्रादेशप्रमाणं कत्वा ॐ ufas स्थो वेष्णव्या- वित्यनेन कुशान्तरेण छित्वा ॐ विष्णोमनसा पूते सख इत्यभ्युच्छ कुशान्तरेण विहतं बड़ा पात्रे पवितनिवेशएनम् | ॐ शत्रो टेवोरभोषटये आपो भवन्तु पोतये | ंयोरभिस्रवन्तु नः) पात्रे जलदानम् | ॐ यवोऽसि यवयास्मदेषो यवया रातोः | यवदानम् | गन्धयुष्यदानं पात्रस्य पुष्येण पूजनं विप्रहस्तं जलदानं * खग पुस्तके Aaa |
† ख पुस्तके ताटवस्यव्रात्। १.9
१३० खाडक्रियाक्रौखटी।
दस्ताभ्यां पात्रसुखष्य ॐ या दिव्या आप इति ufsar उत्सृज्य दद्यादिति । अस्माटेव वचनात् पवित्रस्य कुशान्तरेण दि राक्चा बन्धन काव्यम् | zqula Bure पेतपाते दक्िणाग्रं कत्वा पवितं निवेश नोयम् | | आपो भवन्तु पोतये इति यजुवदिनां | शामगानान्त॒ Wat भवन्तु पोतये इति पाटोऽवगन्तव्यः । अच विशेषद शनात् यवयारातीरित्यनेनेव मन्तरेण यवदटानं खोदत्तादिसंग्रहष्वप्येवं लिखितम् | fea aarfeaatumsyg विशेषादशनकल्तोऽनिरुदभड- लिखितो हेय एवेति | अष्येपात्रस्य पुष्पेण पूजनं ब्राह्मणस्येति Da: । ब्रह्मपुरयारे- ततो यन्ञियहनत्तोयपाचरेषु च कुशेषु च । ग्होत्ापः पवित्राश्च शत्रो देवीजंपन् Fatq ॥ विकिरेत्तेषु च तिलान् तिलोऽसोति जपन् क्रमात् ॥ अचः पुष्पं च WAT ताः WIT शास्र वदु | ततौ aaa स्तेन ग्होत्वा च थक् एथधक् ¶ ॥
# ख पुस्तके शास्त्र विट् | + ख पुस्तके WaT एय् |
च्राइक्रियाकोौसदो | १२१ पिढतोर्थेन तत्तोयं efata च फाणिना । दत्तदर्भोदके हस्ते विप्राणाच्च एथक् एथक् ॥ cara जपंश्चापि या दिव्या भाप इत्यपि। ्रमुकासुक गोते तत् तुभ्यञ्चापि तिलोदकम् ॥ कुशेषु कुशोपरिन्यस्तेषु यन्ियव्त्तपानेषित्ययः | पात्रतरयन्यास्चोपय्युपरिक्रमेण काय्येः । तस्मात् Arey way हद्िमत् खितरेषु च | ग्ूलमध्याग्रदेशेषु ईषत्सक्तांख निवपेत् ॥ इति छन्दोगपरिथिष्टे पिर्डानासुपर्यपरि क्रमेण दान- विधानादष्यस्थापनस्यापि तयेव न्याव्यत्वात् | aa तिलोऽसोति जपन् क्रमादित्यभिधानादेकौकस्मिन्रप आसिञ्चति शत्रोदेवोति पारस्करोक्ेख तिलोऽसोत्यस्य शत्रो टेवौ- रित्यस्य च प्रत्यष्येपात्रमादत्तिः | या दिव्या इति wea जपन् यक् van दद्यात् इत्यभि- WAAC AIA मन्तस्याप्यादत्तिः |
तथा च WCAC
AAW
एकौकस्यैकौकेन ददाति या दिव्या am इत्यसावेष aa दूति ।
ताः प्रपद्या शास््रवदित्वनेन दर्भान्तरेणाष्येपाचाद्ाटन- मदिद्रोऽयमर््योऽस्ित्यभिलापस्तस्य दर्भोदाटनच्च कत्तेव्यमित्युप-
* ख पुस्तके शास्त्रविद्
१२२ खाइक्रियाकौसटोः।
दिश्यते। सपिर्डोकरणप्रकरणे कुशान्तरेणाचपाचं पिधाया- छिद्रावधारणान्तं समाप्य तथेव पितुरपि समाप्य पिवादौनां दर्भोद्वाटनम्। ता आप इत्वर्थः चमसानव्यैपाचाणौत्यथेः। 0 9 0 | ~
दत्तदर्भोदक इति wa टभपदं ्रष्येपा्स्पविच्रपरं सपविच्चेषु हस्तेष्विति पारस्करोकेः |
aa पविवदाने पवित्रसहितपुष्पादिकमपि दस्ते Cd Ga न्यायात् पूर्न्वोक गरुड्पुराणाच |
उदटकान्तरन्तु Walla हस्ते देयम् । असुकामुकगोतेतत्तभ्यञ्चापि तिलोदकम् ।
इत्यनेन तिलो द क दानस्य वच्यमाणत्वात् | तूष्णीं एथगपो.दला मन्तेण तु तिलोदकम् । गन्धोटकञ्च दातव्यं सत्निकषेक्रमेण च ॥ ‰ [ इति छन्दो गपरिश््ि वचनाच । अत्र दैवे प्रागग्रं पेचे उत्तराग्रं कला त्राह्मणद्स्ते पवितं देयम् | ज्येष्टो त्तरकरान् युग्मान् कराग्राग्रपवित्रकान् | ASS सम्प्रदातव्यं नेकौकस्याच दीयते ॥ | इति छन्दोगपरिशिष्टे करार पविचाग्रविधानात् । न च नान्दोसुख एव तदिति वाच्यम् । | नकंकस्यात्र दौयत इल्युपसंहारात् नान्दोमुखे ज्येष्टोत्तर- करत्वमेव पाव्वणात् विशेषो न तु कराग्राग्रपविचरदानम् |
SS ee ~
* a gaa [ | fafsatar नसि)
=argfmarataet | १२३
अन्यत्राप्येष एव स्याद्यवादिरहितो विधिः| इति तदोयवचनान्तरात् पान्मैरेऽपि waar | अच सपविचेषु हस्तेष्ित्यभिघाय-- असावेष asa इति पारस्करे जलपरत्वाप्रापतेः ब्रह्मपुरे दत्तदरभोदके हस्ते Taal द वयात्तिलोदकमित्यन्तेऽभिधानाच | सपिण्डो कर णाष्यभियरे- प्रेतविप्रस्यतु हस्ते तु Aga जलं चिपेत् | दति ब्रह्मपुराण | अष्टाङ्गाष्यादौ गन्धपुष्यादौनां कचित् कस्यचिद्धयभिचारात् तज्जलस्य तु सन्पैतेवान्वयादरणारद्रव्यसहितस्य जलस्येवाष्यं- शब्टार्थतेन ब्राह्म णहस्तस्थपुष्पपवित्रसहितस्यैव जलस्योत्सगः | यथाष्टाङ्गाष्याधिकारे ब्रह्मपुराण- जलं att दधि तं तिलतण्डलसषेपान् | कुशाग्राणि च gute दल्वाचाभेत्ततः खयम् ॥ भविष्ये - आपः चोरं कुश्णग्राणि दध्याज्यमश्चतण्लाः | faara aguraa अष्टाङ्गोऽष्यः प्रकौत्तितः ॥ एतेन एष ते सतिलोदकोऽष्यैः खधेति कस्यचिदभिलापोऽश्टड एव अरष्यपदवायस्योदकस्योद क सादहित्येनान्वयात् | वस्तुतसु- venga तिलोदकं ददाति पितुर्नाम wetat श्रसा- aaa तिलोदकं ये चात्र वेत्यादि गोभिलवचनात् गोभिलोयेनापि
१२४ खाइक्रियाक्यैखदी।
असावेतत्ेऽवमिल्यक्तलाच्चोभयदगशेनात् सामगानामैतत्ते तिलो- दकमघमित्यभेदटनिर्देशेन प्रयोगः |
यजुवेदिनान्तु असावैष तेऽष्ये इति पारस्कर याज्ञवल्कय चाष्यपदमाचग्युतेरेष तेऽष्येः MAMA प्रयोगो मन्तव्यः | केचित्त
या दिव्या ara इति मन्वेण हस्तेष्व्य fafafaud |
इति याज्नवल्कावचनात् प्रथममभिलापं wat at दिव्ये व्यादि मन्पाठानन्तरं ब्राह्मणस्ते अ्रष्येजलप्रकेप इत्या इः |
तन्मन्द-पारस्करनब्रह्मपुराणवचन विरो धादिनिकिपिदित्यस्य
उत्सृज्य द दयादिव्यधात् |
तथा च गोभिलोयः-
यज्ञियद्रत्तचमसेषु ufsarafeay रकौकस्मिन्रप आसि- ति शन्नो टेवोति, एकंकस्मिन् तिलानावपति तिलोऽसौति। सौवणेराजतौडम्बरखद्गमणिमयानां पात्राणामन्यतभेषु पत्रषुेषु
a aA aA विचेषु क < वा एककस्यककेन ददाति सपविचेषु हस्तेषु ॐ या दिव्या आप
("पि ५९
इत्यसावेतत्तऽष्यमिति |
अतर एकंकस्मिन् तिलानावपति तिलोऽसौति प्रलेकं मन्- विनियोगात् तिलोऽसोति मन्ते पितुन् लोकान् इति बहवचनस्या- समेवताथतया wera विक्ततावेको दिष्टे पितृन् लोकानिति बहुवचनमेव प्रयोक्तव्यं नत्वेकवचनोह इति |
अप उपस्पृश्य एवभेवेतरयोरिल्यषटटकायां पारस्करगोभिलोयौ
सखाद्क्रियाकोौखटी | १३५
प्रथमपाते संखवान् समवनोय पितुभ्यः ख्थानमसोति न्युनं पातं निदधाति संखवत्यस्मादिति व्युत्पच्या संखवपदेन पातलग्नावशिष्टजल- सुते शेषप्रतिपत्तेरपेचितलात् | तथा च पारस्करः- इत्वा इत्वा इतोनां संखवान् Wratiard सम वनोयेत्यनेन खुवलग्नहविःशेषे daar प्रयुक्तवानिति । प्रथमे पेटके पात्रे अत्र संसखरवानिति बदवचनात् मातामहा- दोनामपि संखवग्रहणं पिटपाते काय्यं अन्यथा पितामदप्रपिता- मह संख वयो दिं त्वादहव चनम सद्ग तं स्यात् | तथा च याज्ञवल्कयः-- यस्निंस्ते संसखवाः पून्धमव्यपात्रे निपातिताः | पिदपातरं तदुत्तानं aat विप्रान् विसज्जेयेत् ॥ किञ्च- आ्रआहतास्ततर तिष्टन्ति पितरः शौनकोऽब्रवीत् | इति शौनकवचनात्- frew: सखानमसोति मन्तलिङ्गाच पिटसंरत्तणमेव न्युगो- करणं ATA | तच्वाग्नेयादि पुरोडाशतितयाङ्गानां प्रयाजादोनां तन्तानुष्टान- वत् तन्त्ेणेव wag कतेन न्युनोकरणेन निष्यन्रम् मातामहा- दौनामपि पिश्व्दवाच्यत्वेन न्युजौकरणमन्तस्यापि aaa
* ख- प्रसङ्गः खात् |
११३६ खाडक्रियाकौसदो |
आवाहनमन्चवदिति | एतेन मातामदादोनां थक् न्युनौ करण पत्तो निरस्तः | अत्र केचित्- न्युनपात्रं निद्धातौति विगेषाख्रवणात् केवलस्यैव fue- पाचस्य न्युनो करण माः | aa— zara संखवांस्तेषां पातै कत्वा विधानतः | fraw: खानमसोति wat पारं करोत्यधः ॥ दति याज्ञवल्कयावचनाटधःखितं पिटपाक्रं ast करोतोत्य- न्वयादधःपदटेनोदैयखितं पिघानपातमाकरिष्यते, अन्यधाऽधःपद- वैयर््यात् | नचाधो भूमाविति केषाच्धिद्याख्यानं युक्तं सकलकश्माधार- तया वेद्याः waaay वैयथ्यतादवसात् | ततश्च केन पिधानमिव्याकाङ्ायां प्रपितामहपाचरेण पिधाय प्रतिष्ठापयतीति Mawar प्रपितामहपाचरेण पिहितस्यैव पिदपात्रख्य न्युनोकरणमिति | एवञ्च संखवजले पितुणामवस्थिततवेन सं खवग्रहणस्य seat भवति । अन्यथा अदृष्टा्थैकल्यनानौरवप्रसङ्गः | यत्त॒-- Ua प्रथमं पात्रं तत्र पैतामहं न्यसेत् | प्रपितामहं ततो न्यस्य नोरे्र च चालयेत् ॥ इति यमवचनं तत् शख्यन्तरोयमिति केचित् |
श्ाडक्रियाकौसटी। १३७
वस्तुतस्तु याज्नवल्कावचन--भौनकस्चयोरविरोधात् पेतामह- प्रपेतमडहपदं संखवपरम् । न च खवाक्ये पात्रपदखवणाभन्तस्यैवान्वयो युक्त इति वाच्यम् । ` तत्र पेतामहं न्यसेदित्यव्र तत्रपदेनोक्तस्य पात्रस्य न्धासाधि- करणतयोक्तेस्तत्का श्या AFA प्रथमे wa संखवान् समवनयति पारस्करवचनेकवाक्यतया पैतामहपदे संखवपरतवस्यैव युक्तता दन्यथधायुतिदयकल्पनापत्तेः | | मद्छपुराणे-- वस्त्रोत्तरं Tae दयात् daaarfea: | पिढपाते निधायाथ न्यु नसुत्तरतो न्यसेत् ॥ wages गन्धादिपच्चकं वस्वान्तमित्यथैः। आदितो गन्धादिदानस्यादौ dad पिटपाते निधायेत्यन्वयः। अयमेव पाठो मव्छपुराणे दश्यते । अपिपालेनाप्येवं लिखितम् | खदत्तादयसु--संखवशादि चेति पटित्वा भादिपदेनाष- पात्नावजिष्टानां तिलपुष्पपवित्राणां ग्रहणमिति व्याख्याय पवित्राणि fosors स्थापयित्वा wat काय्यमित्याइः | तन्मन्दे-संखवणादोति पाठे गन्धादिदानात् परं न्युनौ- करणं पारस्कर-गोभिलोय-याज्ञवल्कयादिविरुदं सव्वदेगोयाचार-
faagy स्यात् | भवतुवा स पाठस्तघापि श्रघेशेषप्रतिपल्याकाइगयां संखववत्
* QIAN GAA | gu
१९८ खद्क्रियाकौखदी।
पाचलम्नावशिष्टानां गन्धपुष्यतिलानाभेवादिशब्टेन ग्रहणं नतु पवित्रस्य, ब्रह्मपुराणे cual «| cH दस्ते इत्यनेन
aufaay दस्तेष्विति पारस्करादिवचनेन च पविचस्य बाह्य णएद्दस्ते विनियुक्तेन विश्िष्टल्ाभावादिति कथं घटते किन्तु ब्राह्मणदस्तश्यपवित्राणि खधावाचनाथं यथाक्रमं waa स्थापनोयानोति |
उत्तरे न्यसेदिति उत्तरस्यां दिगि चेति कल्पतरः | |
उत्तरे चास्य slaw aa पाश्वं भविष्यति ।
महाभारते SACRA वामाधेत्वदशनात् ब्राह्मणानां वाम- पाशं इति हलायुधयौ दत्तखादप्रदोपकाराः |
† [ उत्तरे न्यसेदित्याख्यातात् ad: सत्रिहितत्वेन तस्यैव aaa सकरखा्ोयन्राह्मणएदक्तिणे इति सओखरोशूलपाशिः ॥ अनिरूदपारिजातयोरपि मतमेतच्च । |
वस्तुतस्तु वचनाश्यायस्य उत्तरतो दुव्बंलत्ात् इलायुधादि- मतभेव समोचोनम् | यथा गस्डपुराणम्-
ससंस्रवं पाचं गोत्रा ब्राह्मणवामपाश्ं दक्िणग्रकुशो- परि पिठभ्यः स्यानमसोत्यधोसुखपाचस्ापनमिति |
अतएव गरुडपुराणणदक्तिणग्रङ्गुणोपरि न्युनोकरणं AAAI अस्य चालनोद्वाटनादिकं न कायम् |
+ क पुस्तके [ ] fefsata: पतितः। t क् पुस्तके [ | चिद्धिताशो नाल्ि।
ख्रादक्रियाकौसदो। ११६
यथधायनः-
स्यृ्टसुचतमन्यत्र नौोनसुदाटितन्तथा | ala दृष्टा व्रजन्त्याशु पितरस्तं शपन्ति च ॥
अथ गन्धादिदानम् |
पारस्करगोभिलोयो-- गन्धपुष्यधूपदीपाच्चछादनानां प्रदानमिति । ~ गेन्धादरौनां 4 4 अतर इन्दसमासात्साहित्यावगते गन्धादोनां पञ्चानां सादित्ये- = avert नवोत्सगः | fag प्रटानमित्यनेन दानप्रकपंः सूच्यते सचेन्द्रदेवतदधि- पयसो दीनवत्तन्वतान्यायलब्धं साहित्येन दानम् । एतेन प्रत्येक- टानवादिनो निरस्ताः । एवञ्च कदाचित् कस्याप्यभावे यावन्ति विद्यन्ते तावतामेव साहित्येन दानमिति ध्येयम् | ra एषः वो गन्ध AAT गन्धान् catTaurfaty | इदं a: पुष्पमिव्युक्का पुष्याणि विनिवेदयेत् ॥ इदं वो माल्मिलुक्ता carats सुशोभनम् । NH AT धू LYM तदग्रतो दहेत्ततः |
१४१ ्राद्क्रियाकौखदौ]
aa at ela saat दपं हृदयं निवेदयेत् | एतदो वास इत्युक्ता ददयादासोऽहतं तथा ॥ इति ब्रह्मपुराणम् | तदु्मृष्टानां गन्धादौनां समपैणपरम् | TAT ब्राह्मणसात् Rat पुष्या्युतुभवान्यपि | इत्यादि छन्दोगपरिशिषटसमानायेम् । अतएव समर्पणे प्रत्येकनिवेदनात् पुष्पमाल्ययोः waq- पादानम् | अत्र व इति बहुवचनमनेकब्राह्मणापेच्तया ज्ञेयम् | आद्ौय- ब्राह्मणेन गन्धानुज्ञेपनादि खयं काय्यम् | यथा शङ्ः-- उपवोतो ततः कुयात् विप्रः खाहेऽनुल्तेपनम् | नियुक्तश्च शिखावन्नं माल्यं शिरसि धारयेत् | वराहपुराणे- उपवोतं कटौ कत्वा कुग्यान्मुहा त्रलेपनम् | एकवासा यदशओ्रोयात् निराशः पितरो गताः ॥ वायुपुराणे यज्ञोपवोतं यो दव्यादहतं खादकश्णि | स तत् फलमवाप्नोति ब्रह्मदानस्य यत् फलम् ॥ लोके खे्ठतमं यद्छादात्नश्चापि यत् प्रियम् । aed पितृणां दातव्यं तदेवात्तयमिच्छता ॥ ` एतच्च यन्नोपवोतादिदानमावश्यकं पारस्करादिग्टद्ोक्तत्वात् फल वणा |
चराडुक्रियाकौसुटो।
187
ॐ गन्धादिटानमच्छद्रमस्त daaufafecq ara
alaafafa गरुडपुराणादेतद पि वाचम् |
अदय Wey: | = ACAFKARIUYRIAATATAIATA दद्यात् | Tah पद्यकाष्टम् । ब्रह्मपुराणे-- ~ £ श्वेतचन्दनकपूरक्ङ्ः मानि शभानि च | विलेपना cara यच्चान्यत् पिटवल्लभम् ॥
ब्राह्मे - नियोजयेत् शचोन् गन्धान् चन्दनागुरुकुङ्मान् | अथ पुष्माणि। ब्रह्मपुराण--
सिताः सुमनसः Sera पञ्चोत्पलानि च | गन्धरूपोपपन्रानि यानि चान्यानि कछत्सुशः ॥ ~ Tere पद्मोत्पलानि चेति रक्तान्यपोव्यथः एथगुपादानात् दत्यभिधानाच | विष्णुः-
१४२ खाडक्रियाकौसदो।
सितानि च सुगन्धोनि कण्टकिजान्यपि दद्यात् रक्तान्यपि जलजानि |
पद्मपुराण
सितानि च सुगन्धोनि तथां करटकिजान्यपि | जलजान्यपि रक्तानि प्रशस्तानि सदेव हि॥
यत्त॒- 0 पद्च-विल्वाकं-घुस्तूर-पारिभद्र-क रुषजाः ।
न देयाः fuearay पयञ्चाजाविकं तथा ॥ इति मव्छपुराणवचनं तत् खलपद्मविषयम् |
ब्राद्ये-
जातो-चम्मक-कुन्दानि afaat तुलसों तथा । सेवन्ती शतपताञ्च गन्धशेफालिकान्तथा tt कुजकं तगरञ्चैव तिलकच्चापि केतकीं | युधिकामतिमुकतञ्च खाद देयानि भो दिजाः॥ कमलं पद्मकुमुदं Hany नियोजयेत् | कमलं TATA, पद्मं रक्तपद्यम् |
यत्त॒- | जातोदशनमातरेण निराशाः पितरो गताः इति वचनं तत्मोतजातो विषयम् |
तथा कूभ्यपुराशे-
राइक्रियाकौखदौ। १४३
AS जात्यः HTT: Bafa: ्वेतयुधिकाः | जलोद्ववानि ware कुसुमानि च चम्पकम् ॥ श्वे तयुधिकेत्यनेन पौतयुधिका निषिध्यते ॥
स्कन्दपुराणे तुलसोगन्धमाघ्राय पितरसतुष्टमानस्ः | प्रयान्ति गरूडारूटास्तत्पदं चक्रपाणिनः ॥ तुलसोनिषेधस्तु थाकतेनेति प्रागुक्तम् | वज्योन्याह शङ्ः-- उग्रगन्धोन्यगन्धोनि qaaaigatfa च | वज्जनौयानि पुष्पाणि रक्तव्णनि यानि च ॥ ब्राह्मे- जवादिकुसुमं भिर्टी रूपिका सङुरुर्टिका | पुष्पाणि वच्जनोयानि arsenate नित्यशः ॥
जवादिरक्कुसुममित्यथः, रूपिका sage कुरुर्टिका पोतभिण्टो |
तथा- Ce प्यपितं 9 Qo [| $ é सव्वे पय्युषितं Ia पतरं पुष्पं जलं तथा | पवित्रं जाहृवोतोयं पवित्रं तुलसोदलम् ॥
१४४ श्रादक्रियाकोखदी। अथ धुप: | अथ ब्रह्मपुराणे- चन्दनागुरुणौ चोभे तथेवोभोरपद्मकम् | Ata WITHA Vata युगपद हे त्# ॥ रतं न केवलं कुय्यात् कुष्टं वा टणगुगगुलुम् | quem सिद्ध कं टणगुग्गुलुः (?) प्रभेदः |
धूपा गुग्गुलं दयात् तयुक्तं AMAT |
TIS चन्दनच्चैव यौोवासमगुरु' तथा | धूपानि पिदयोग्यानि ऋषिगुग्गुलुमेव च ॥ Para: सरलद्रवः, ऋषिगुग्गुलुमदिषाच्तसंन्न कः | विष्णुः- जोवकं सव्व yore न दद्यात् | जो वका WARS कस्तुरिकादि ।
अथ sty: | TE: -- gaa दौपो दातव्यस्तिलतेलेन वा पुनः |
ARUP प्रदातव्यं कार्पासमथवा नवम् ॥
# ख पुस्तके पचेत् |
खाड़क्रियाक्तैखटौ। १६५
ent विवज्जयेत् प्रान्नो यद्यप्याह तवस्रजाम् ¦ प्राह तच्च नवाम्बरे इत्यमर कोषः |
कलि कापुराणे-- छतप्रदीपः प्रथम स्तिलतेलो इ वस्ततः | नेताद्ादकरः सखचिदूंरतापविवच्नितः 1 Vine: गब्दरहितो fran नातिदखकः। दकि दौपदत्तस्थः प्रदोपः खौ विद्ठदये ॥ aay दोषो दातव्यो नतु भूमौ कदाचन ॥ न भियोक्लत्य cara दौपखरेहान् छतादि कान् | क्त्वा fatad ae ताभिखं नरका व्रजेत् ॥
अथ Tera | ब्रह्मपुराणे —
aatura क्रिया नास्ति यन्ना वेदास्तपांसि च। तस्मादासांसि देयानि areas विशेषतः ॥ अरनङ्गलग्नं area विभवे सति तद्युगम् | कौषेयं Baad दुक्ूलमडहतन्तथा ॥ खाद्धेष्वेतानि यो cay कामानाप्नोति पुष्कलान् |
कौषेयं क्रिभिकोषोयं तसरादि ale पानम् |
अहतसुकतं ग्ह्यपरिश््टि- १९
१४६ खडइक्रिय।!कौसुटी।
qed नवं श्वेतं सदशं यत्र धावितम्। अहतं तददिजानौोयात् पिढटैवतक््रणि ॥ रजकदारा यन्न धावितं किन्तु खयमेव धावितमित्यथेः।
षट् तिंशन्मतम्--
आविकेन तु aa मानवः खादइमाचरेत् ।
गयाखादसमं प्रोक्तं पिटभ्यो दत्तमक्षयम् ॥
aifaa वे act वसं पविन्रं सुनिसत्तम |
पिदेवमनुष्याणां क्रियायाच् प्रशस्यते ॥
घोताघौतं तथा दग्धं fest वा रजकादतम् |
शक्राख्क्मूत्लिप्तं वा तथापि परमं aia i
अग्निराविकवस्वञ्च ATU तथा कुशाः |
चतुषु न छता दोषा ब्रह्मणा परमेष्िना ॥ fatagaaare कालिकापुराणे-
निदेशं मलिनं Te तथा गात्रावलम्बितम् ।
परकोयं ह्यग्निदग्धं सूचो विद्धं तथाऽसितम् ॥
उप्तकेशमधौतच्च च्चेभरक्तादिषदू्षितम् |
नोलौरक्तमाखुजग्धं देवे Ta च वज्नयेत् ॥ नरसिंहपुरार--
न रक्तमुलवनं वासो न नोलच् प्रशस्यते |
मलाक्तञ्च टशादोनं वञ्जेयेदम्बरं बधः ॥
एवं गन्धादिकं cat ब्राह्मणभोजनाथै नौवारचु्णदिभि
मण्डलानि कुर्यात् |
अाडइक्रियाकोखटो | १ ४ॐ ब्रह्मपुराणे मण्डलानि च arate नैवारेशुणेकौः Wa ।
गोरम्त्तिकया वापि प्रणोतेनाय भस्मन ॥
प्रणोतेन प्रणो ता ग्निसम्बन्धिनेत्यथेः ्रसम्भवे वारिणापि काय्यैम्। मण्डलन्तु AWWA चतुरखमेव | यथा टेवलः- $ ¢ 9 चतुरखं तिको णच वत्तुलञ्चाइ चन्द्रकम् | कत्तव्यमानुपूव्देण ब्राह्मणादिषु मण्डलम् | अलत्वा मण्डलं ये तु भुद्लतेऽघमरयोनयः | तेषान्तु यक्षरक्षांसि इरन्त्यन्नस्य तद्दलम् ॥ विश्णुपुराणे- © e FEAIAAACASAA ततोऽनले | ९ साकेर्डेयपुराशे इयपुराणशे- श्रम्नो करिष्येऽमुन्नातः कुरुष्वेति ततो दिजः | लुडयादय ज्नल्षारवव्नेमनरं यथाविधि ॥ अग्नये कव्यवाहनाय स्वारहेति प्रथमाहतिः |
सोमाय वे पिदमते खारैत्यन्या तधा भवेत् | इतावशिष्टं cary भाजनेषु दिजन्मनाम् |
व्यज्ञनक्षारेव्युपलक्षणं किन्तु एततिलमात्रसदहितमन्र होत- व्यम् ।
१४८ खाइक्रियाकोसटी। यथा ब्राह्मी
ततोऽग्रान्रं समादाय सपिस्िलसमन्वितम् | यान्नवल्कयः-- ..
अग्नौ करिष्ये आदाय एच्छत्यन्न छतक्घुतम् |
कुरुष्वेत्यभ्यनुज्ञातो Tate पिदयज्ञवत् # ॥ गोभिलः-
उदुत्य ताक्तमन्रं Tanta श्रगनौ करिष्यामोति। पारस्करः--
Sea छताक्तमत्र प्रच्छति swt करिष्य इति। कुरष्वेत्यनुन्नातः पिण्डपिटयन्वद्धुल्वेति |
gosfa पिलब्राह्मणएमिति रेषः। छताक्तमनत्रं welar पिलब्राह्यणं एच्छत् |
ॐ अग्नौ करिष्ये ॐ कुरुष्वेति तेनोक्ते | इति गरूडपुराणव चनात् |
aaa wag पङ्क्रिमृडन्यं एच्छति | दति पारस्करोक्तं |
wig करिष्यामोति सामगानां वाजसनेयिनान्तु करिष्ये दति । गोभिलपारस्कराभ्यां तथेषोपदेश्णत् । अतर च श्रगनावित्यतरक्षधातोहेवनाथेता सर्व्वेषां सुनौनां
* श्छ पुस्तके पिटयन्नकै।
खाड्क्रियाक्षैसटो। १४६.
aaa प्रयोगात् | यधा करिष्ये यतिष्ये इत्यथः स च यन्नोऽ्धादोम- विषयक एवेति |
एवञ्च waar: प्रधानाग्निदोमाभिप्रायेण, विप्र पाश्यादिहो मपत्ते तग्न्यधिकरणतावाधात् तस्य बाधः किन्त्रम्नौ- करणं करिष्य इल्येव wa |
MAAS यदा कुव्यादिधिन्नः Awe: Ta: | हस्तेऽग्नौ करणं कुर्य्यादु व्राह्मणस्य विधानतः ॥ दति व्यासवचने-- अ्रग्नौोकरणगेषन्तु पित्रे तु प्रतिपादयेत् |
इति यमवचमे Sa अग्नौकरणपदस्य खादाङ्होमे दश- नात् + ओखोदत्तानिरूदाभ्यामग्नौकरणं करिष्य इति लिखितम् | आघुनिकास्त-
पारस्करादिषु अ्रगनावित्यताग्नोकरण्डोमलचणा ततश्च जलादिदहोमपक्तेऽप्यम्नौ करिष्ये इति पारस्कराद्युकप्रश्र एवेत्याइः । तन्र-लत्तणयां प्रमाणाभावात् |
किच्चाग्निपद एव लक्षणा वाच्या नतु सप्तम्यां सुपविभक्तौ aau इति सिङडान्तविरोघधात् ततश्च सप्तम्यान्वितेन होमेन क्रियान्वयोऽनुपपनत्र एवेति | |
अग्न्यभावे सान्ने््राह्मणपाणिमुख्यः , प्रतिनिधिस्तदभावै जलादिः।
° ख पुस्तके तुल््याधिकरणता| + ख पुसतके होमदशेनात्।
१५० खाद्क्रियाकौखदो। अग्न्यभावे तु विप्रस्य पाणावेवोपपादयेत् | दूति मनुवचने एवकारात् | मदव्छयपुरार्ऽपि-
अग्न्यभावे तु विप्रस्य पाणावध जलेऽपि at | जकर्णेऽष्वकणं वा गोष्टे वापि शिवान्तिके ॥ दत्यत्राेत्यनेन विप्रपाखभावे जलादि विधानात् निरग्नेसतु ब्राह्मणपाणिमुंख्यकल्पो जलादिः x प्रतिनिधिः | यथा छन्दोगपरिशिष्टम्-- पितरे a: पङक्निमरडंन्यस्तस्य पाणावनग्निमान् | इति सागनेरप्यामखाद्वं विप्रपाणावेवाग्नोकरणम्। भाम- ate यदा कुर्यादिति प्रागुक्व्यासवचनात् | अन्यथा निरग्नेः सर्व्बदेव प्राप्तल्रादामखादइविशेषविधानम- सङ्गतं स्यादिति। पक्रेनामेन वा येन are क्रियते तज्जनातोयेनेव द्रव्येण faw- मग्नोकरणच् काय्यं न तु विजातोयेन- यत् प्रकु वधान्तु विप्रेभ्यः za वा यदि वा ऽ्तम् । तेनाग्नौकरणं gaia पिण्डा स्तेनैव निवपेत् ॥ इति व्यासवचनात् । |
पारस्कर पिण्डपिठयन्नवद्धुत्वा ` इत्यनेन प्राचोनावोतौ
* ख gah खख्यकल्मजलादेः |
खाइक्रियाकौसुरौ। १५१
द क्िणासुख ॐ Taq कव्यवाहनाय खाहा सोमाय पिलमते साहा इत्याहतिदयं जुइयादित्यतिदिषटमिव्यष्वग्युरणम् | सामगानान्तु चरं समादाय भमेच्णेनोपघातं जुहयात् सखाहा सोमाय पिटटमते इति gai खाहा saad कव्यवाहनाय इत्य॒त्तरामित्यन्व्टकायाद्ध गोभिलवचनात्-- स्वाहादिमन्वदयेनाहतिदयं | तत्रापि खाहान्ते आहतिं प्रक्तिप्य पथ्चाग्मन््रशेषः पठनोयः |
यथा छन्दोगपरिशिष्टम्-
खाहा कुव्यां त्र मन्तान्ते न चापि जुहयादविः | AMSAT Yala मन्वरेषं समापयेत् | नोडङ्व्याद्ोममन्ताणां एथगादिषु कुत्रचित् ॥ हितोयाहइतिमन्तादौ प्रणवं नोचारयेदित्य्थः | यच्च-- atefafaad दद्यात् सोमायागनेयमाय च | इति ब्रह्मयुराणं तच्छाखिविरेषव्यवस्थापितम् । sag होमो यन्नोपवोतिना प्राचोनावोतिना बा कायः | यथा छन्दोगपरिशिष्टम्- अग्नो कव्यहोमश्च कत्तव्य उपवोतिना | पराद्नुखेनेव देवेभ्यो लुहोतोति श्रुतिशतैः ॥ अपसव्येन वा कार्य्यो दक्तिणाभिसुखेन तु। निरूप्य इविरन्यस्मे न्यस्मे नहि इयते ॥
१५२ श्पाडक्रयाकौरदो।
यतः faareta इविनिवीपणं wat देवोदेशेन न Rad होमनिर्वापयोः सामान्योदेण्यत्वात् अन्यथा निर्वीपस्य sare त्ानुपपन्तेः |
यत्त-अग्नौकरणसुक्कता अत BE प्राचीनावीतिना वाग्यतेन कछत्यमिति गोभिलोक्तम् |
तत् पूव्वेमम्नौकरणे नियमाभावाधं स एव सूत्रखरससिद्दो नियमाभावो व्यनौक्लतः परिशिष्टक्लतेति | |
अयच्च विकल्मो गोभिलोयानामेव एकेनेव मुनिना परिशिष्ट- क्ता दयोरेव खडहखितत्वात् | अन्येषान्तु खण्टद्योक्तबिशेष एव यथायं मन्तव्यः | अतएव मव्छपुराणम्-
खग्णह्मोक्तेन विधिना अग्नौ कु्यादतःपरम् |
वाजसनेयिनां पारस्करे पिर्ड पिटयन्नातिदेथात् प्राचोना- वोतिलं दक्तिणासुखत्वच्च नियतम् । तेत्तिरौधशाखायान्तु ापस्तम्बः-
अथ पुनरुपवोतौो efad जान्वायम्य Aataraer efa- UT जुहोति | वेजवापग्ट्यम्--
यन्नोपवोतोत्यम्नौ करवाण्णैत्यामन्त्यामनौ करणम् । बह चविषये शौनकः--
प्राचौनावोतौ समाधाय भेक्शेनावदाय agatfefa यथा- यथमूहयम् |
श्रादइक्रियाकोौखटी | १५३
कल्यतरुकारेणापि प्खिभेटग्यबस्ितविकल्प इत्युक्तम् | भोजनपावाणयाह विष्णुः- देजसानि arate विशेषतो राजतानि मनुः-- राजतेभाजनेरेवमथवा रजतान्वितैः | वाच्यपि खया दत्तमचयायोपकल्यते ॥ देवै तु रजतं निषिहं पूर््वक्तमल्छ पुराणवचनात् । चदशातातपः-- पात्रे तु waa यस्तु खाइ भोजयते पितुन् | ततर दाता पुरोधाश्च भोक्ता च नरकं व्रजेत् ॥ aa च मनुः-- न भिन्नभाण्डे yatta न भावप्रतिदूषिते 1 ॐ [ बज्जयेदित्यनुवत्तौ पेठौनसिः-- लोहानां शौोषकायसानि पाषाण्डोनपाताणि भग्नपात्राणि च | Mea तेजसानाच् मध्य TAA: | पाषाण विधिसत्वघेपात्रे मन्तव्यः, ₹रोनम तिन्तद्र, | भग्नवञ्जनच् सौवण दिव्यतिरिक्तम् | सुवणे-रूप्य-तास्बाश्म-शङ्क-स्फा टि क-शुक्तयः । भिन्नान्यपि हि योज्यानि पिलदेवतकम्मणि ५
* ख पुस्तके [ | चिद्ितांशो नास्ति । |. म् ©
१५४ AIRMAN |
दति व्रह्यपुराणवचनात्। कदटलोदलस्य चापि वञ्जयित्लाग्रवल्नरौम् | दति ब्रह्मपुराणएवचनादस्फटिता कदलोमच्नरो निषिहा | कांस्यपावरन्तु कुत्रापि न निषिदमिति तत्रापि ate काय्य भिति खोदत्तः। परिषेषण्पात्राखपि भोजनपगत्रतुखानि विहित-निषि- डानि ज्ञेयानि भविष्ये- आयसेन तु पात्रेण यदन्नमुपनोयते। भोक्ता विष्ठाशनं भुङ्क्त दाता च नरकं व्रजेत् ॥ पारस्करगोभिलियो- हतशेषं दता पात्रमालभ्य जषति- ufaat ते urd दयौः पिधानं ब्राह्मण्सय सुखेऽखतेऽख्तं जुहोमि खाहेति | अत्र सामान्योपदेशात् देवादिक्रमेण and देयम् । तथा यमः- अग्नौकरणशेषन्तु पितरे तु प्रतिपादयेत् | प्रतिपादय पितृणान्तु न दव्यादैश्वदेविके ॥ अत्र न दव्यादेश्वरेविक इत्यनेनैव निषेधसिद्धौ यत् प्रति- पाद fraufaaa तत् पि्लादिक्रमेण दानं निषिध्य दैवादि- क्रमेण दानं बोधयति अन्यथा तदनथेकं स्यात् तेन cata stu FATT देयम् । .
चाडक्रियाक्मैसटौ | ११९ केचित्त - fua gq fauaua wa न तु देवे aa डतुमाह होभेन पिभ्यः प्रतिपाद्य दषेन दीयते यत इति व्याचक्तते | तन्मन्दं-न दयादिति विष्यनुपपत्तेः, वच्यमाणगरुडपु राण- वचने देवपक्षे पातालम्भनविधानान्यथानुषपत्ते्च पितेऽषौति पारे निविवाद एवार्थः | तत्र पिलपदेन मातामहारोनामपि ग्रहणम् | विप्रपाणौ शोमपक्े aura yard न देयम् । पिच a: पड्क्तिमूहन्यस्तस्य पाणावनग्निमान् | इत्वा मन््रवदन्येषां Gat way fata ॥ इति छब्टोगपरिश्ष्टि अन्येषासित्यनेन aad, ततश्च तस्मिन् पात्रे इतरेषदानाभावात् पावालग्धनवाधोऽपोति ध्येयम् | अन्य(दिद्ो मपे तु-सव्धपाचेष्वेव हतगेषदानं पिर्डाथेद्ध किच्चिदवगेषयेत् | यमः- अग्नौकरणगेषन्तु पिरडाथमवशेषयेत् | छारीतः- इतोच्छष्टं ब्राह्मणेभ्यः प्रदाय fur पाचैषु प्रदायेत्यर्थः । गारुड़े-- इतावजिष्टस्याद' पिर्डाथं खापयेदपरमङ पातेषु निक्िपेत्।
१५६ याइक्रियाकौखदरौ) ATHACAT: — SANG प्रद दात्त भाजनेषु aarfea: | यथालाभोपपन्न घु tag च विशेषतः ॥ zara’ एथिवौ पात्रमिति पात्राभिमन्तणम् | aad विष्णुरित्यन्ने दिजाङ्गष्ठं निवेशयेत् ॥ दत्वान्नं सव्वमत्रं परिषेष्येत्यथः। sara cat इति a श्रवणात् परिवेषणानन्तरमेव पात्रालख्नम् | न॒ च ब्राह्मणसुखेऽसतेऽख्तं जुद्ोमोति aaagaiy वाचकासृतपदलिङ्गत् इतशेषदानानन्तय्यं युक्तमिति वाचम् ॥ दत्त तगेषस्यान्रादिपरिवेषेनासच्ञातबाधल्वात् मन्तरस्या सभेताधत्वाभावात् | न च Pause cat पातरमालभ्य जपतोति पारस्कर विरोध इति वाचम् । इतगेषदान-पात्रालम्भनयोवेदिकयोरेव इयोरानन्तय्यै क्षा- प्रययो बोधयति तच्वा्यवललभ्येन परिषेषणेन न विहन्यते । न्यथा इस्तचालनादिनाप्यानन्तय्येवाधप्रसङ्गः, किन्त्वा- aay वेदिकक्रियान्तरव्यवधानभेव व्यवच्छिद्यते |
fag arasfa परिवेषणनन्तरं पातरालभनसुक्तम् | यथा-
हतावशिष्टमन्नन्तु पिदपातरेषु विचछिपेत् । . ततोऽन्नं wed खादु ददौ पायसपृ्यैकम् ॥ -
खाइक्रियाकौसदो। १५७ प्रतयग्रमेकदा खित्रमपय्युषितसुत्तमम् | afd एुथिवोव्येवं मघुवातेत्यु चं जगौ ॥ तथा गारुडे- दैवात सव्धमनत्रादि निधाय aa भूमिसंलगनं कुशं दत्वा श्रधोमुखाभ्यां पारिभ्यां पाचं weer ॐ ufaat ते पात्रमिति पा्मभिमन्वयति | « [ ततः सव्यज्ननं स्टतमन्नं पितादिपाचेष्ु निधाय तत भूमिसंलग्नं कुशं दत्वा उत्तानपारिभ्यां पां wetat— ॐ ufaat ते पाचरमित्यभिमन्तरण्मिति | | यत्त॒- भाजनालम्भनं Ral दत्वा ata यधाविधि | यथासुखं जषध्वं भो इति वायमनिष्टुरम् ॥ इति माकंण्डेयुरारेऽत्रं दवतत्य॒क्तम् तदन्रोत्सगेपरम् | अतएव यथासुखं जुषध्वमिलुक्तम् | aaa कल्यतरूशओ्ोदत्तादिविरुदं पिटदयितालिखितं पात्रा- लम्भनानन्तरं परिवेषणं प्रमादक्लतमेव | | Tee — ; भरूमिसंलग्नं कुशं दत्वेत्यनेन पावब्राह्मण्योश्च स्पशेनं कुशेन काय्यं ततश्च वामहस्तवाद्ये दक्िणश्स्तं निधाय देवपातस्या-
* ख ग पुस्तकद्वये | | चिद्कितांशो नास्ति|
Th खाडक्रियाकौसदो।
धोमुखाभ्यां हस्ताभ्यां fuse तृत्तानहस्ताभ्यामालग्नं काय्येम् । दक्तिणं वामतो वाद्यमात्माभिसुखमेव च। करं करस्य कुर्व्वीत करणे न्यञ्च कम्य णः ॥ इति छन्दोगपरिशिष्टे भूम्यालम्भने तथैव दशनात् न्यच्च- क्णो भूम्यालम्भनस्येत्यथः |
परिषेषणमाद मनुः-
पाणिभ्यान्तुपसंग्टह्य सख्यम त्रस्य वदि तम् ।
विप्रान्तिके पितुन् ध्यायन् शनवौरुपनि्तिपेत् ॥
उभयोडस्तयोर्ुक्तं यद त्रसुपनोयते |
तद्दिप्रलुम्पन्त्यसुराः सहसा दुष्टचेतसः ॥
गुणां सपश काद्यान् पयो दधि wd ay
विन्यरृत्पुरतो विद्वान् भूमावेव समाहितः ॥
wa भोज्यच्च विविधं मूलानि च फलानि च।
उपनोय तु तत्सव्वै शनकीः सुसमाहितः ॥
परिवेषयेत प्रयतो गुणान् स्वान् प्रचोदयन् |
यद्यद्रोचेत विप्रेभ्यस्तत्तददयादमत्सरः # ॥
aaa वदिंतमन्नेन पूरितमित्यधः करणे पुस्तुशषाथैयोरिति
करणे षष्ठो विशेष्यन्तु इतरेषसहितं भोजनपातं विप्रान्तिके पूञ्मेक्तचतुरखमण्डलोपरि wi क्तिपेत् स्थापयेत् । उभयो-
* ख पुस्तके अमत्रो |
खाद्क्रियाकोसटो। १५६
हेस्तयोयुंक्रमेकहस्तेन दत्तमित्य्धः | गुणान् अ्रप्रधानान् भोजनं ऽन्नस्य प्राघान्यात् | warasafa भोजनपात्रोपरोत्यथेः। एतेन AAAS fas पातान्तरे HAT अत्रसमोपे खापनोयानोत्यायातम् | wa शस्कलादि भोज्यं पायसादि। पूर्व्वोक्तपरिवेषणस्य परिपाटोमादह उपनोयेति- WAR: क्रमेण समादहितसाधनो गुणान् सव्यान् इदं मधुरमिदटमम्तमित्यादि रसान् प्रचोदयन् उपदिशन् सवयं परिषेषणासम्भवे पल्लोपुतादिदारा परिषेषयेत् | दारिद्रोपदता दोना न कार्य्य; परिवेषकाः । दूति ब्रद्मयुराणनिषेधात् | तथा यमः-- ब्राह्मणाथे TEBE शूद्रान्नं ब्राह्मणो ददत् । तयोरत्रमभोज्यन्तु भक्ता चान्द्रायणं चरेत् ॥ ददत् उपनयत्रित्यधेः | वशिष्टः--- । हस्तदत्ता ये ae लवणं व्यच्ञनानि च । दातारं नोपतिष्ठन्ते भोक्ता भुङ्क्त च किल्विषम् ॥ तस्मादन्तरितं देयं पारेण च टेन च। नोपतिष्ठन्ते दातारं फलेन न योजयन्तौत्यधः | टेवलः- मात्तिकं फाणितं शाकं गोरसं लवणं छतम् | स्तदत्तानि YRI A दत्वा चान्द्रायणं चरेत् ॥
१६० खाडक्रियाकौसट। पङ्क्त्यां चेवोपविष्टेभ्यः समं गन्धादिभोजनम् | न पडक्तयां विषमं कुखयात्र aaa च दापयेत् ॥ न याचेत् भोक्तेत्वथेः | याज्ञवल्काः--
अन्रसिष्टं हविष्यच्च ददयादक्रोधनोऽत्वरः। यद्यदिष्टतमं लोके तत्तव्कुग्धाव्रयब्नतः ॥
काष्णजिनिः--
यदिष्टं जोवतश्वासौत्तत्तददययादमत्सरः | गडः
उष्णमन्नं दिजातिभ्यः खदया विनिवेदयेत् |
अन्यत्र Rae: पानकेभ्यश्च ofa: ॥ महाभारते- |
अश्ताय च यदत्तं यच अरद्ाविवज्नितम् |
सव्वं तदसुरेन्द्राय ब्रह्मा भागमकल्पयत् ॥ zara |
तिलैर्भिरहितं आच छतं क्रोधवशेन यत् |
यातुधानाः faarara विप्रलुम्पन्ति तदवि, ॥ कू्यपुराणे-
तेन भोजयेदिग्रं wd भूमौ समुत्सृजत् ।
तथा तं देयं यथा भूमौ waaay +
are fatal | १६१
तथधा-
खतसतु खोत wd न हस्तेनोन्मुजेद्तम् |
उभावपि fe वर्हेतां दाता भोक्षान संश्रयः ॥ मनुः- |
नाखमापातयेज्नातु A HFAAlsd वदेत् !
न पादेन Wes नचेवमवधूनयेत् % ॥
अखं Wary नावधुनयेत् न कम्मयेदिति कश्चित् |
अन्ये a |
वाससा चावधूतानि वच्जयानि arene । इति ्रह्मपुराणवचनादवधूननसुप रिवस्रवौजनमित्याइ fi टेवलः- ।
safe पातयेतरेव न जल्पे cafe: |
न fasta च करध्येन्नोददिजे त्रायेत् कचित् ॥ ।
प्राप्तेऽपि कारणे राद नेव कोपं ` प्रकाशयेत् | नाखयेत् नावलम्बेत् कारणे AIA: |
एवं परिवेषणं क्त्वा उक्तविधिना पातालम्भनं विधाय इदं
विष्णुरिति दिजाङ््टं निवेशयेदित्युकं यान्नवल्केय | ब्रह्मपुराणे--
एधिवो ते पाच्रमित्यन्नममतं चिन्तयेत् बुधः i
कष्ण कन्यमिदं रक्त मदौयमिति कौत्तयेत् ॥
~ मूलपुस्तके नचेतदटव धूनयेत् | | † ख पुस्तके. क्रोधम् २१
१६२ ्राडक्रियाकौखटो।
पारस्करः-- वैष्णव्या यजुषा aT ESHA STATE श्रपदहता इति तिलान् विकोव उष्णमन्नं खिष्टं दयात् | इट् विष्णुरिति वैष्णवो ऋक् ॐ विष्णो व्यं रक्षेति awa यजुः | वा शब्दः समसुच्यार्थो न विकल्याेः | गोभिते वैष्णव्यर्चा ABT चाङ्मन्नेऽवदायेति चकार करणात् | तथा देवे-- इटं विष्णुविचक्रमे aut निदधे पदं समूढमस्य पांश्ले | ॐ विष्णो व्यं tae | इति अत्रस्योपरि भअधोमुखदिजाङ्ुष्टनिवेशनम् । अपहता दति यवविकरणम् | | एवं पेत । । ददं विष्णुरिति विष्णो कव्यं caafa अन्नोपरि उत्तानं दिजाङष्ठं निवेशयेत् । | अपहतेति तिलविकरणम् | इति गरुड्पुराणेऽपि समुच्चयावगमाच्च ओोदत्तादिभिरपि समुच्चयेन लिखितम् | एतेन-
aad विष्णुरित्यत्रे दिजाङ्ग्ठं निवेशयेत् |
खाङक्रियाकौखदी | १६३
दति यान्नवल्कययवचनं वेष्णवमन्रहयोपलत्तकं न तु तम्माव- परं खुतिदय कल्पनागौरवात् वाक्यभेदाच् | aq पिव्रहविषः कव्यपदवाक्यत्वात् मन्ते इव्यपदस्थाने HUIS: ata: “Aas यथान्यायमिति वचनात्” गारुडे तथा THATS | sa तिलान् विकौर्येति foatuar मन्तव्यं दवै तु यव- विकरणमभेव मन्तोऽप्यपहता इत्येव पूर्व्वोक्कगरुड्पुराणात् | यत्त॒-- ततो मधुषटताक्तन्तु सोष्णमनत्रं तिलान्वितम् | रहोत्वा देवतीर्थेन प्रणवेनेव तत् पुनः ॥ एतदोऽन्रमिति wat faaeaig संयजेत् । इति ब्रह्मपुराणे टेवपातरं तिलान्वितसुक्तं तत् शाख्यन्तरौय- fafa ादचिन्तामणिमतम् | Ves agqag गरुड्पुराणादौ यवविकरणस्यैव नियमात् तिल- संस््तोपकरणाज्वितमित्यथः | तथाच ब्रद्मपुराणे-
यहदाति तिलोग्मिशरान् गुडान् वा Areata । ay वा मधुभिसं वा wad सव्यैमेव तत् ॥ ae भोजनमिष्टं दद्यादुलृजेदित्यथः | ब्राह्मणाभावे GTES- निवेशनमपि काव्यमिति ata विहतम्। `
*» ख बुरके faz |
१६४ arg fare |
खादकार्डे पैठौनसिः- sé हविरिव्येवं साङ्टमन्यविधं ब्राह्मणेभ्यो दात् | age निवेशितददिजाङ््टं अन्यविधमन्यप्रकारं पावसादि- रूपं सव्वेमिदं हविरित्येवं maa द्द् हविरिदं परमात्रमिदं agafaat आप इत्यादिप्रकारेण ब्राद्मणिभ्यो eufsat दयात् । यथाविधिवाक्येन waste: | तथा At: — परिवेषयेत् प्रयतो गुणान् सरव्वन् प्रचोदयन् | पाञ्चात्यासु- सर्ववेष्वेव द्रव्येषु इदं हविरित्येवं क्रमेण दभैयन् मन्तेणा- Estaand कारयित्वा ददयादित्याइः | | यत्तु खोदत्तन--ॐ इदं विष्णुरिति ॐ विष्णो val रच्खेति मन्वदयं ufsat दिजाङ्ष्टं welat इदटमन्रभित्यन्रे इमा श्राप say इदं हविरिति . हविषि निवेश्येदित्यत्रजलष्टतेषु fay अ्रङ्गष्टनिवेशनसुक्तम् | तत् प्रमाणशुन्यभेव | यत्त॒-- पिटभ्यश्च ततो दव्ादन्नमामन्तणेन च | असुकामुकगोतेतत्तुभ्यमन्नं WaT नमः ॥ तिलमिखं च पानीयं सकुशं aq चाग्रतः | विकिरेत् पिढभ्यस्तेभ्यो जपन्रपहता इति ॥ ब्रह्मपुराणे सतिलपानौयदानसुकतं तन्नावश्यकं पिटक्लत्यानां प्रो तिफलकलत्वात् |
राडक्रियाकौसदो | १६५ याज्नवल्काः--
स्यादहृतिकां गायतं मधुवाता इति तुवचम् |
Wat यथासुखं वाच्यं मुच्ञरंस्तेऽपि वाग्यताः | सव्याहृतिकां गायती प्रणवादयन्तामिति Faq ।
` ॐकारं Iga भूभंवःसखस्ततःपरम् |
गायतो प्रणवशान्ते जप्ये दयेवमुदादहता ॥
इति योगियाज्ञवल्कावचनात् |
मधुवाता इति तुगचभित्यत्र मधुमध्विति चिजंपोऽपि मन्तव्यः | ।
गरूडपुराणवचनेकवाक्यतावशात् यथान्नोत्सगनन्तरं aaa गायत्रो मधवाता इति ay ay मध्विति च विजंपिल्ला यथायथं वाग्यता जुषध्वमिति ब्रयादिति।
तथाच छन्दोगपरिशिष्टे-
मधुमध्िति यस्तत्र विजपोऽभितुमिच्छताम् | गायत्यनन्तरं सोऽत्र मधृमन्तविवज्जितः ॥ इति पाव्वैणे गायत्ानन्तरं मधृवातेति मघदानमन्बरसहितो मध्विति यस्िजंपः स wa मधुवातेति मधुदानमन्तवज्जितो नान्दोमुखेऽभ्यनुक्ञायत इति | यथा भिताच्तरालिखितषट्विंशदचनच्च-- गायतीं fa: सक्लदापि जपेदयाहतिपू व्विकाम् । मधुवातेति ard मध्वित्येव fanz | |
१६६ ्राद्क्रियाकौसखदौ |
तथा wag मघुवातासहितो मध्विति तिजंपोऽन्ने मध्वभि- घारणसदहितः कायः | यथा यमः-- | aa मघुमयं सल्ला मधुमन्वाभिमन्वितम् | saeia feared fafastag यङ्वेत् ॥ aq सव्धमच्छद्रमस्त्वित्युक्ला यत्नेन भोजयेत् ॥ मधुनो दानमन्वेण मघुवातेत्यनेनाभिमन्वितं यथा स्यात् तथा मधमयं कछलेत्यधेः | यद्यपि मधुवाता इति cat यथासुखं व्यमिति याज्ञवल्कय. निर्हणस्तथापि aaa wa ayad कत्वा अन्रहोनमित्यादि- freara मघुदानानन्तरमच्छिद्रम् प्रतोयते दानसलमाप्तावेवा- च्छिद्रस्योचितल्राच्च | | aaa भोजयेदिति यमेन cea aa विधिमाह atTaaey यथासुखं वाचमिति | यथासुखमिति क्रियाविशेषणं तच्च पूर्व्वोक्तगरुड्युराणादि- वचनेकवाक्यतया जुषध्वमिति क्रियामपेचते | तथाच मार्कर्डये-- यथासुखं जुषध्वं भो इति वाच्यमनिष्ठुरम् | watta ततस्तेऽपि afar मौनिनः सुखम् ॥ अतर मौनिन इत्यभिधानात् गरुडपुराणे वाग्यता इति विगेषोपादानाचं तदपि वाच्यं एकब्राह्मणपकते तु जुषखेत्येक- वचनोहः ATA: ।
+
arefmatataet | १६७ अत ततोऽन्नं ख्टमत्यथेमभौष्टमतिसंस्कतम् | दत्वा लुषध्वमिच्चछातो वाच्यमेतदनिष्टुरम् ॥ sta विष्णुपुराणादिच्छात इत्यनेन सह यथासुखमित्यस्य विकल्पो मन्तव्यः | एतेन यथासुखं वाग्यताः खदतेति केषाच्ित् सखकल्पितं लिखनमशदमेव खदधातोरात्मनेपदित्वेन खदतेत्यस्यासाधुत्ाच | ततञ्च- , तेभ्यो दद्यादपोशानं भवन्तः प्रागयल्त्िति |
ब्रह्मपुराणवचनात् भोजनप्राक्चण एव भवन्तः प्राशयन्ति- व्युक्काऽपो शानजलं ब्राह्मणेभ्यो यथाक्रमं दद्यात् |
Wag क्रमो वाजसनेयिनाभेव सामगानान्तु-अन्नो सर्गात् पू सव्याहृतिगायन्रीं wat मधुवातेति चिकेण art ayaa क्षत्वाऽन्नो व्सगेः | ततश्चाब्रहीनं क्रियाहोनमित्यादिनाच्छिद्रमव- धाय्ये यथासुखं वाग्यता जुषध्वमिव्यक्ता भवन्तः प्राण्यन्तु इत्युक्ता- ऽपो यानजलदानमिति क्रमोऽवगन्तव्यः |
न च वाजसनेयितुल्य एव सामगानामपि क्रमो fang प्रमाणभावात् इत्यादि ्राघुनिकोक्रमुपादेयं गोभिलवचन- विरोधात् | यथा गोभिलः--
AUIS यजुषा चाद्ग्टमत्रेऽवदाय श्रपहता इति तिलान्
१६८ खाद्क्रियाकौसखदो।
विकगैय्यं खिष्टसुष्णमन्रं दव्यात् सक्रत् सक्तदपो cat गायलोख जपित्वा waa जपेदगाहतिपूव्यिकां साविकं पित्पमां च संहितां मधुच्छन्दसौच्च खगेलोकै महोयते दत्तं चाच्चयं भवतोति | अत गायतोञ्धेति चकारान्मधुवाता मधिति तिकञ्च गद्यते | परिशिष्टे मधु मध्विति यस्तत्र तिजंपोऽशितुमिच्छताम् | गायत्पनन्तरं सोऽत्र मधुमन्तविवच्नितः ॥ इति गायतरौजपानन्तरं मधूवाता मध्विति faaa ay- दानावगमात् | Ga WARK दत्वा गायतोञ्च जपित्वा उष्णमन्नं car दिव्यभिसम्बन्धात् अन्रौत्सर्गत् प्रागेव गायतोजपः समन्तक- मधृदानच्च विधोयते । न च गायत्रीच्च जपिलेत्यस्य अश्रु जपेत् व्यादृतिपूषिवकां सावित्रौमिति परेणाभिसम्बन्ध इति वाचम् | अश्रत्खित्यनेनेवानन्तर्यप्राप्तौ जपितेति क्तावैवयथ्प्रसङ्गात् WATCH एथक्वाक्वताप्रतोतेख | ततो मधुष्टताक्तन्तु सोष्णमत्रं तिलानज्ितम् | इति ब्रह्मपुराण्मपि सङ्नच्छते t अतो गोभिलस्त्रविच्छेदमनाकलय्याधुनिकेन गौडसैधिल- संग्रहकारानिरुदयोदत्तादौनां बिरुदं भटभाष्यादौनामसम्मत- चोक्तं हेयमेव |
स्मादक्रियाकोसुदो। १६६
अथ भोजनविधिः। मनुः-- agfeatuu vee agea दक्तिणासुखः | सोपानत्कश्च TESA तदे रक्षांसि UWE ॥ SSAA वराद FES: ग्वा तथैव च | रजस्वला च षर्डख नेच्ेरत्रश्मतो दिजान् ॥ योऽप्रसन्रमना Vem सोपानत्कोपि वा पुनः | प्रलापशोलः Het वा स विप्रः पिटूषकः॥ प्रहसन्रपि यो wea स नाप्याययते पितन् ॥ ` वायुपुराणे [+ न तदटश्नन्ति पितरो यत्सशब्दं waa ™ ae fafeat—£_€_— ब्राह्मणा गुणदोषौ न वदेयुन चान्योन्यं प्रशंसेयुमे च गहवेयुरन्रपानं प्रभूतमिति न ब्रूयुः |
नारदोये-
पाकादि न प्रशंसेरन् वाग्यता छतभाजनाः । यदि पाच त्यजेद्यसतु ब्राह्मणः यादभोजनः ॥ खादहन्ता स विज्ञेयो नरकायोपपद्यते ॥ भाजनधारणं «awd कुशेनैवेति गरुडपुराणवचने प्रागुक्तम् | RR
१७० श्राङ्गक्रियाक्नौखदी। मभुः-
न च दिजातयो ब्रूयुर्दात्रा erg इविगूणान् |
यावदा भवत्यत्र यावदश्जन्ति वाग्यताः ।
तावदश्नन्ति पितरो यावन्नोक्ता afar: । वाग्यतल्वेनैव प्राप्तौ इविगुंणोक्षिनिषैधो हस्तसंन्नादिनाभि- धानविषयः x | तथा च यमः-
यत्तु dal yaden यच्च तेलाभिघारितम् |
रजखलाभिद्ष्टं ang रक्तांसि yaa ॥ तेलाभिघारितनिषेधः साषेपादितेलविषयः |
गव्यं पयो दधि तं dag तिलसश्भवम् ।
सेन्धवं VAT लवणं सारसन्तथा Pt इति ब्रह्मपुराणे तिलसम्भवतेलविधानात् | अतएवात्र तिलसम्व- fafa विशेषणम् ।
अन्ये तु-तेलनिषेधो टतसम्भवविषय sere: | शातातपः-
फुश्रहंभुक्तेतु यो विप्रस्तस्मिन् पाते जलं पिवेत् |
aga तत् पितृणान्तु शेषं यत् स्यात्तदासरम् ॥
अद्पौते | पानपातेऽवशिष्टजलं gat पेवमित्ययेः |
* ख पुस्तके विभ्ानविषयः। { ग OAs मानसन्तथा |
+ क
i खे waa ay we |
खाडक्रियाकोसुटो। १७१
तथाच — पो तशेषं पिवेन्र चेति ब्रह्मपुराणम् । तचा- भुच्ञानेषु तु विप्रेषु अन्योन्यं संस्पृशेद्यदि । तदन्न मत्यजन् भुक्ता गायत््टशतं जपेत् ॥ अष्टशतं अष्टाधिकश्तमित्यथः |
वाराहे-
एकवासा यदश्नोयाच्निराश्ाः पितरो गताः । हस्पतिः-
न स्फरशेदामहस्तेन VATA कदाचन |
नपादौन शिरो वस्तिं न पदा भाअनं wg ॥ ब्रह्मयुराणे-- | |
ag पाणितले wea यस्तु फुल्कारसंयुतम् ।
प्र ताङ्गलिभियेसतु तस्य गोमांसभक्षणम् ॥ णातातपः--
न बहिजौनुसू्वया नान्यचित्तो न चोत्कटः |
आसने पादमारोप्य न Yala कदाचन |
पारस्करः- |
अस्मत जपेदगाहृतिपूष्विकां गायतौं त्रिः wast Tate: पिव्रमन्ान् पुरुषसक्तमन्यानि पवित्राणिचेति।
अच गायचौजपानन्तरं मधुवातेति जपोऽपि ara: |
१७२ खाडइक्रियाकौखटी।
श्राटकेसतु पवित्राणि sat पूव्वेजपं तथा । इति यान्नवल्कावचनात् पूव्वजपख सव्याहृतिकां गायतं
मधुवातेति oarafufa तेनेवोक्तः। गोभिकलेनापि मधु- च्छन्दसोश्ेत्यनेन मघुवाताजप उक्तः, Talal: रचतोहनसक्तानि पिज्ामन्वान् क्खष्वपाज श्रायान्तु नः पितर इत्यादोनि अन्यानि च पवित्राणि रुचिस्तवारोनि | तथा च मनुः-
खाध्यायं खावयेत् पितेप धन्धणस््राणि चेव हि |
आख्यानानोतिदहासांञ्च पुराणानि खिलानि च ॥
ध््मणस्वाणि मन्वादौनि आख्यानानि सौपशादौनि
खिलानि सूक्तानि शिवसंकल्पारौनि। नारदोये-
जपेच्च पौरुषं ga नाचिकेतत्रयं तथा |
fang चरिसुपणेच्च पावमानोयजंषि च ॥
UBT ब्राह्मणा यावत् तावदेव SASS: | तथा ब्राद्ये-
यतः प्रकारमनित्यं नाचिकेतं ततो जगौ |
faay तिसुपणच्च छहदार ण्य कन्तथा ॥
जजाप चेव WAY सूक्तं सौरं सपौरुषम् | माब्छे--
्रह्मविष्ण॒कंरुद्राणां स्तोत्राणि विविधानि च।
इन्द्रसोभेगशसूक्तानि पावमानोञख शक्तितः ॥
खाडक्रियाकौ सदी | | १७३ गारुड भुक्तवत्सु ससव्याधादिकं frees जपेत् | विष्णुपुराणे-
रक्तोघ्रमन्तपठनं WRIT तिलैः |
क्त्वा Bara पितरस्तएव fe दिजोत्तमाः | पिता पितामदहशेव aaa प्रपितामहः | मम afa प्रयान्लय विप्रेषु संस्थिताः ॥ पिता पितामदश्चैव aga प्रपितामहः ।
मम aft प्रयान्त्ग्निहोमाप्यायितम्त्तयः ॥ पिता पितामहशैव aga प्रपितामहः | afa प्रयान्तु पिण्डेन मया दत्तेन waa ॥ पिता पितामहश्चैव aaa प्रपितामहः | ठसिं प्रयान्तु मे भक्तया यन्मयेतदुदाहतम् ॥
मातामहस्तपिमुपेतु तस्य तथापि तातस्य पिता तथान्यः | विषे च देवा परमां प्रयान्तु afa प्रगच्छन्तु च यातुधानाः | GHA दव्यसम सकव्य- भोक्ताऽव्ययात्मा हरिरोष्ठरोऽव्र | तव्छत्रिधानादपयान्तु सदयो रक्तांस्यशेषाखसुराख्च Faq |
{७४ खदक्रियाकौखदौ।
ब्रह्मपुराणे वेणवो णाष्वनिञ्ैव विप्रेभ्यः सत्रिवेदयेत् | अयच्च जपः कतान्ञलिना द्भंष्वासोनेन प्राचोनावोतिना दस्तिणासु खेन काव्यः | पविव्राच्ञलिपाणिदंर्मेष्वासोनो जपेत् |
इति गशङ्वचनात् |
waaay पिचुद्रदेश्यतया तत्प्राधान्येनोपदेश्णत् efaat- quae: पैवधश्चस्येवोचितत्वात् । गोभिलेनापि aa ae प्राचौनावोतिना क्ल्यमिति सामान्योपटेशणच् |
विष्णुपुराणेऽपि-
पिता पितामहश्चैव तथेव प्रपितामहः | afd प्रयान्तु मै भक्तया यन्मयेतदुटाहतम् ॥
इति जपस्य पिढकाय्येलनोपदेश्ाच्च । अतएव fueara- णशाभिसुख्ये नेव जपः |
एवच्च पिण्डे पिचावाहनमन्तस्य अनुव्रजनें ्रामावाजस्येत्यस्य च ओादस्यादावन्ते पिख्दाने च देवताभ्यः frew इत्यस्य च जपः पैतधर््ेण काव्यैः |
पितरः क्तिप्रमायान्ति रात्तसाः प्रद्रवन्ति a |
इति पूरव्वोक्तत्रह्मपुराणवचनाच् |
एतेन प्राद्मुखत्वोपवोतित्वादि धर्मेण सव्य मन्तजपलिखनं प्रमाणशन्यम् मेयथिलानां निरस्तम् |
खाइुक्रियाकौसटो। १७५
पारस्करः- afi wat अत्रे प्रकौय्ये सत् ward cal परूल्ववत् गायत्रं जपिल्ला मधुमतो मधुमध्विति च cat: सेति एच्छति eal: स्म इत्यनुज्ञातः शेषमत्रमनुज्नाप्यति। एतच्चान्रविकरणसुच्छिषटिसत्निधौो wal दचिणाग्रकुश्तयो- परि तिलान् विकौय्ये जलेन सह कायम् | मव्य-- भुक्तवत्सु ततस्तेषु भोजनोपान्तिके ठप | साव्मैवरसिकमन्रायं ware वारिणा ॥ ससुत्सुजेत् भृक्तवतामग्रतो विकिरं भुवि) अग्निदग्धाश्च ये slat येऽप्यदग्धाः कुले aa | भ्रमौ दत्तेन Saag Sat यान्तु परां गतिम् ॥ येषां न माता न पितान बन्धु aarafafes तथान्नमस्ति | तत्तघ्येऽन्नं सुवि दत्तमेतत् प्रयान्तु लोकाय सुखाय. तदत् ॥ असंस्छतप्रमोतानां त्यागिनां कुलयोषिताम् | Shee भागधेयं wreng विकिर a: arg ज्ञात्लोदकं दयात् aad विप्रकरे तदा । साञ्पवरणिकं सव्वप्रकारकमिव्ययः। दर्भेषु विकिरश्च य इत्यनेन दर्भोपरिविकरणमायातं भवि दत्तमेतदिति मन्तलिङ्गात् येषां न मातेति पाठो विकरणानन्तरं मन्तव्यः |
१७६ खाडक्रियाकौखदौ।
ततः- येषां न मातेति पाटस््राचारमाच्रमित्याधुनिकोक्तं विशेषादश्नादेषैति। avata:— सोदकं fafated मन्तद्धेव ससु्चरेत् |
श्रग्निदग्धासेत्यादि अयञ्च मन्तो वच्यमाणब्रह्मघुराणोक्त- र A aay सद वकल्पिको मन्तव्यः |
यथघधात्र-
अथ Sag तान् ज्ञात्वा भूमावन्नं जलं चिपेत् |
उच्छिष्टे सतिलान् दभन् दक्षिणाग्रान् निधाप्य तु ॥
यद्यत्रिवेदितं किचित् पि्भ्यञ्चापि aa a |
AMTUATY भागन्तु खोता चमसे एमे |
येऽस्मत्कु लेषु पितरो लुसपिण्डोदकक्रियाः |
ये चाप्यक्ततचुडासु ये च गभादिनिःखताः ॥
येषां दाहो न क्रियते येऽग्निदग्धास्तधा परे |
भ्रमो दत्तेन Tay Sat यान्तु परां गतिम् ॥
ततः प्रकाल्य हस्तौ तु तथाचम्य हरि स्मरेत् |
एवं Say पानोयं दद्यादाचमनं तथा ॥
shes उच्छिष्टसमोपे इत्यथः, अच च अग्निदग्धाश्च
ये जोवा इत्यपपाटः |
waq सक्दपो दत्वेति एतच्च युनरापोशनाथं जलदानं पित्रादिक्रमेण कायम् |
ष
खाडक्रियाकौखद। १७७
तथा विष्णुधर्मोत्तरे — वेश्वदेवोपविष्टानां चरमं हस्तधारणम् | तथा विष्णुः-- Sat: सखेति VS उदद्यखष्वाचमनमादौ ततः प्रादुखेषु | .अयच्चाचमनात् प्राक् ठसिप्रञ्चः सामगानामिति वच्यते gor वदिति सव्याहृतिप्रणवामित्यथेः मधुमतो मधुवाता इति चुगरच- मित्यथेः | aan: स्येति प्रच्छतोति, . एकत्राद्मणपक्ते तु . ठपोऽसोत्येक- वचनोहः काय्य | न) लक्षाः Bia wag free एव. देवे तु रुचितमिति-प्रञ्ः । पितरम खदि तमित्येवं वाचं Sg * BAA | सम्प ्रमित्यभ्युदये देवे रुचितमित्यपि ॥ इति मनुवचनात् | fuar पिटमाटखाङ wanfee इत्यथः | अताधुनिकाः-- | | सम्मन्रभित्यभ्युदये इत्यादिसुख्यसमभिव्याहारात् देवे रुचित- मित्यपोति वचनं दैविकं दशमं स्मृतमिति देव्राविषयं पाव्यैे विश्वदेवपक्तेऽपि Zar: aaa Ta x रुचितमिति लाचारमाच- मिति वदन्ति त्मन्दं--
. ° मृलघुस्तके ME त॒ । ` २
१७८ खाद्गक्रियाक्नैखदटौ ।
विश्वदेवपत्तस्यापि देवखाइत्वेन रुचितमित्येव न्याय्यं 23 रुचितमित्यपौति सामान्योक्तेरन्यथा wile: स्यात् ।
faq गरुडपुराणे तु सखष्टभेवोक्तं यथा-
ॐ अगिनिदग्धेति भूमौ कुशोपरि saga wand विकिरत् | ततः पिब्राह्मणक्रमेण med दत्वा पूव्वेवत् सव्याहृतिकां maat मधुवातेति art मध्विति तविकश्च जपित्वा रुचितं भवद्भिरिति देववब्राद्मणप्रखः |
सुरुचितमिति तेनोक्तः ठक्षाः स्येति पि्टव्राद्मणप्रश्ः |
ठाः स्म इति तेनोक्तं येवमन्रमस्तोति प्रश्रः |
इष्टेः सह भुङ्च्छेति तेनोक्ते मातामहव्राद्मणेऽपि aaa wa इति। |
्रतएव मातामहब्राह्मणेऽपि velar न तु तन्त्रतेति ध्येयम् | ब्रह्मपुराणे--
स तानाह पुनः शेषं क्र देयं चाब्रमित्यपि | इष्टेभ्यो दोय तामेतदिति सम्प्रवदन्ति तै ॥
अयश्च क्रमो वाजसनेयिनाभेव सामगानान्तु UAT ब्राह्मणेषु प्रथमं ठभिप्रश्रस्ततो दभेष्वग्रविकरणं तत आचम्य हरिं स्मृत्वा पित्रादिक्रमेण जलं cat गेषानुन्नापनमिति क्रमः |
यथा गोभिलः-
afd wat wa wate भग्निदग्धाेति गेषमब्रमनुन्नाप्य
च्राद्धक्रियाकोसदी | १७६
सव्वंमव्रभेकत्रोदत्य उच्छिष्टसमीपे दर्भेषु मध्वच्चत्रमौमदन्तेति
जपित्वा atety पिण्डान् « दद्यादिति | | अतागिदग्धाश्ेत्यन्नं wate शेषमव्रमनुन्नाप्य पिण्डान्
दयादिति क्ानिर्देणस्यानन्तव्येवाधभिया afi न्नातवेत्यतैवाका-
ङ्िततया च ढसिप्रश्नस्याधे लभ्यत्वम् श्रयभेवार्थो माकंण्डेयपुराणे-
ऽपि aufeaa: |
यया aa—
ष्टेस्तपेच eat: स्थ war. ख इति वादिभिः । अनुज्ञातो ates fafatafa स्वेतः ॥ AES ¶"चमनाथाय TATA: WAT WHA | ठते विप्रस्तुघ्ाः स्येति weeaage: स्म दरति वादिभि- रनु्नातः wad विकिरेदित्यथः। एतेन पारस्करद नात् विकरणानन्तरं ठसिप्रश्रः सामगाना- मपोत्याघुनिकोक्तं निरस्तम् । यच्च ओोदत्तमतानुसारिणा प्राचोनाचारदूषणग्रहिलेन पार स्कर सचतुल्यम ग्निदग्धाशेत्यनन्तरं पुनमेधवाता मध्विति च fara गोभिलसूचं wana लोकहयविरुदमाधुनिकेन कल्पितं तत् सव्वदेगोयगोभिलयपुस्तकषष्वटृ्टल्वात् भट्रभाष्यादौनाम- सम््तत्वाच्चोपडसनोयभेव |
* ख पुस्तके पिख्डानवनेनिज्यछटद्यात्। t ख पुरूके दद्यादाचसनाधाय।
१द० =refmarataet |
एतेन सामगानामपि विकरणानन्तरं पुनगीयत्रौ मधवातादि पाठो निरस्तः | एवच्च पिलदयितालिखितं शषानुज्ञानन्तरं विकरणं प्रमाद ल तमेव इति । यच -- च्रन्रमादाय SAT: स्य शेषं चैवानुमान्य च| तदन्नं fafatgal carer: wad wag ॥ इति याज्ञवल्कयवचनं तत् युवे दिशगणाखिव्यवसख्ितम् | टेवलः- पुरस्तादुपविष्येषां पिर्डावापं fadeda | एषां ब्राह्मणानां fread पिण्डनिवेपणं निबैदयेत् अनुन्नापयेदित्वथः | तथा माकंण्डये-- . ततोऽनुज्ञां Weal तु यतवाक्षायमानसः | सतिकल्ेन ततोऽन्रेन पिश्डांञ्च पिटयन्नवत् | पितुनुदिश्य दभषु दव्यादुच्छिष्टसत्रिधो ॥ | गारुड- | । | = aa: पिढन्राद्यणे पिर्डानदं करिष्ये ॐ कुरुष्येत्यनुन्नात उच्छ्ष्टाग्रतो भरम्यभ्युत्तणं मण्डलच्चतुष्को णच त्वेति ए उच्छिष्टाग्रत दति पिटमातामहव्राद्मणयो र्मध्ये उच्छि्टाग्र- भ्रूमावित्यथः |
bens
¥ SUAS यजवेद्पाठाव्।
श्राडक्रियाकोसखदो | १८१ तधा ब्रह्मपुराणे —
ततो दत्तिणपूब्धैस्यां काय्य वेदी यथाविधि । हस्तमाताश्चया भूमेश्वतुरह्लमुच्छछिता ॥ पि्डनिव्वेपणा्थपय रमणोया विशेषतः । पिब्राह्यणएस्य दक्तिणभागे पूव्वेस्यां दिशि पिटमातामदह- ब्राह्मणयोः सम्बुख स्थमध्यभाग इत्यथः |
याज्ञवल्कयः-
उच्छिष्टसन्निधौ पिण्डान् प्रदद्यात् पिठयन्नवत् | देवतः-- मण्डलं Atay दत्तिणाप्रवणन्तधा | पवित्रपाणिश्च जपेन्मन्तं रत्तोघ्रसुत्तमम् ॥ निदहम्मि aa यदटमेध्यवद्वदैत् हताथ स्व्वेऽसुरदानवा AAT | रक्तांसि war सपिश्ाचसड्ग हता मया यातुधानाश्च सव्वं ॥ एकदर्भेण तन्मध्यसुललिख्याभ्युच्य तं त्यजेत् | आदौ awa कत्वा तददिश्चतुरखं कुर्व्यादित्यधेः । sae वेदोमिति शेषः तं दर्भमित्यधंः | ब्रह्मपुराणे-- निहन्मि सव्धमिल्यादियस्मिन्देमे च पव्यते । एष मन््रसतु तं देशं waa वच्जयन्ति दि ॥
१८२ ्राद्क्रियाक्यैश्चदो।
अनेन AAT च संयतामा वेदों समग्रां पुनरुल्िखेच | पुनरिति मण्डलकाके. एनं मन्त्रं पठिता पुनरनेन मन्वेणो- लिखनं कुयात् | पिरडपिटयन्न कात्यायनः-- दक्िरनोपलिखत्यपहता इत्यपरेणोल्यकं परस्तात् करोति ये रूपाणोति | अ्रथोदपावरेणावनेजयत्यपसव्यमसाववने निच्छेति यजमानस्य पिदप्रश्तोंस्वोनुपमूलं सक्लदाच्छिन्रान् कुश्णन् रेखायां कल्ला यथावनिक्तं पिर्डान् ददात्यसावेतत्ते इति | अस्याधः--दक्तिरेन हस्तेनेत्यथः, एकदर्भेण तन्मध्यमिति ू््वाक्तटेवलवचनाटेकदरभरीवोल्ञेखनं TAT । छन्दो गानान्तु दभपिच्नल्या हस्तदयेनेदोल्लेखनम् | पिच्ञल्यादयभिसं्टह्य दच्िणेनेतरात् करात् | अन्वारभ्य च सव्येन कुरव्यादुक्ञेखनादिकम् tt इति छन्दोगपरििष्टवचनात् |
ततश्चेकश्रुतिमूलल्वाद्रह्यपुरावचनमपि छन्दोगविषयभेव | यथा-- waa दभपिच्लीं ततो वामेन पाणिना | सव्येतराभ्यां हस्ताभ्यां क्या दु लेखनं दिजः ॥
परिशिष्टे पवित्रमुक्ा-
एतदेव हि fren aad ससुदादृतम् |
चद्क्रियाकौशदी। १८९
इत्युक्तत्वात् पवितरूपेव पिच्छलो are) भ्रपडता इति मन्वेणो- लिखति दक्षिणाग्रां रेखामिति a: | तथा गोभिलः--
सव्येन पाणिना दभंपिच्नलौँं wzetet दक्तिणागरां रेखामुलि- खेदपहताऽसुरा रच्तांसि वेदिषद इति।
कात्यायन गोभिलाभ्यामपदता दति मन््ाभिधानातबरिरा- काङ्कतया faeia मन्तो दिजानां नास्ति किन्तु शूद्रस्येवेत्याधु- fata न ग्राह्यम् । पौराणिकविषेः सामान्यधम्मत्वात् |
अनेन मन्त्रेण समुल्लिखेचेति खकत्तेकपाठेनोल्ञेखनविधानात् x [ शूद्रके तद्ाधाच्च ततः ससुचयान्मन्दयेनेबोललेखनम् | अपरेशेति वामहस्तनेत्ययेः | यघा गोभिलः-- `.
सव्येन पाणिनोल्युकं ] weet करणास निदध्यात् ये रूपाणि प्रतिमुञ्धमाना इति |
अथ पितुनाद्वयति एत पितर इति ।
छन्दोगपरिशिष्टम्--
सव्येन पारणिनेत्येवं यदतासक्षदो रितम् |
परिग्रह णमाचं तत् सव्यस्यादिशति व्रतम् ॥ एतच्चोल्ुकश्वामणं निरग्नेनास्ति | श्रनाहितागनेरित्यधिक्लत्य नातोल्मुकनिधानं न खस्तरः
* ख पुस्तके [ | fafsatar नास्ि।
द ` खादक्रियाकौखटौ |
नाच्ननाभ्यज्नने न सुरभोति गोभिलनिषेधात्त॒ल्यन्धायादाजसने- यिनामपि निरगनोनां afaata: | अरयोदपा्रेरेति यजमानस्य पिदप्र्तींस्तोनुदिष्यावने जयति सिच्चयति रेखाभिति शेषः | असाविति सम्नोधनान्तनामनिर्देशः | अरत केचित्- एतद्शनादवनेनिच्छे तावन्माचेणावनेजनमाचरन्ति । तन्मन्दं--श्द्धाथस्य . निजघातोर्मध्यमपुरुषात्मनेपदान्तस्य दानायं त्वाभावात् पिलग्रश्तींस्तौनुदिश्य इत्यनेन तिलोदकदान- स्येव प्रलतत्वात् | गरुडमुराणे-- अरसुकगोत्र पितरसुकशश्नत्नेतत्त जलमवनेनिच्छ खधेति विशेषविधानाच्च । | अतएवात देयद्रग्यस्य जलस्याभिलापो दुनिंवारः । सयुष्परं जलमादाय तेषां VS एथक् Tas | अमुकासुकगोतेतत्त॒भ्यमस्भः खधा नमः ॥ इति ब्रह्मयुराणवचनाच् | तधा गोभिलः- अथ पितुनाह्वयति एत पितर इति सव्येन पाणिनोदपाचं रण्होत्वा zy निनयेत् । पितुर्मम welet असावेतत्तेऽवनि-
निच्च ये चाच त्वामनु यांश्च aaa aa ते खधा अप उपस्पृश्य एवमेवेतरयोरिति।
श्राद्क्रियाकौखूदी | १८५
अत्र एतत्त इत्यनेन विशेष्यस्य जलस्याक्तेपलमभ्यता, इतरयोः पितामडप्रपितामदहयो रित्यघः |
उपम्ूलमिति quand सक्दाच्छित्रान् आहरणसमय एव fea न पुनरित्यथः। रेखायां रेखोपरि कत्वा दक्तिणाग्रान् कुशान् आस्तौर्येत्यथः |
अतर कपिच्लाधिकरणन्यायेन कुणांस्वींस्तोनिति Ret: | तन्मन्दम् |
यज्ञवासतुनि सुच्चाच्च स्तम्बे दभवटौ तथा | दभ॑संख्या न विहिता विष्टरास्तरणेषु च ॥ इति छन्टोगपरिशिष्टविखेधात् | एवच्चोक्तक्रमानुरोधादाजसनेयिनामास्तरणाव्रागवनेजनं
मन्तव्यम् 1 sa यादचिन्तामकिः-
पारस्करे दर्भेषु atetq पिण्डानवनेनिज्य दद्यात् इति Watda दर्ेष्ववनेनिज्येत्यन्वयादादौ दभीस्तरणमित्याह | तन्मन्दम् |
पिर्डान् दद्यादिति मुख्यक्रियान्वयस्यैव न्याय्यत्वादुभय- क्रियान्वये चादत्तिगौोरवात् पिर्डपिटयन्नवदुपचार इत्यनेन aaa agamatfaenrs 1
न aifaemeny पिर्डदानप्राप्ती पुनदभेषिति वैफल्यभिया अ्रवनेजनान्वयॐ इति वाचम् ।
* सख पुस्तके अवनेजनम् | २४
१८६ अाङ्क्रियाक्तैमरी |
नानासुनिवचनेषु पिद्टयन्नातिदेशप्राषद्रव्यान्वयादि दथेनात् प।रस्करसूतेऽपि तथेवावगमात् पिल्यक्नोक्तक्रमलद्कनस्य न्याश्यलात् | यथा माकंण्डयपुराणे- सतिलेन ततोऽब्रन पिर्डांख पिलयन्नवत् | पितनुदिश्य दर्भेषु दव्यादुच्च्छ्िसन्निधौ ॥ aTei— | निधाय दर्भान् विविधान् दक्तिखाग्रान् waa: | सर्व्वेणात्रेन वे cata पिण्डांश्च पिटयन्नवत् ॥
uaa गोभिलः-
$ ५ = < र
पिर्डपिदटयन्नवदुपचार इत्यनन्तरं उच्छिष्टसमौपे दर्भ मधुमध्वन्तन्रमौमदन्त इति जपित्वा तींस्तीन् पिण्डान् दद्यात् t किद्च-उपमूलं सक्लदाच्छिन्नान् कुशान् रेखायां क तेत्यनेन पिलयन्ने. उपसूलसकदाच्चछित्रदभे विशेष उक्तः | mag दभेष्वित्यनेनाविगेषितदभाभिधानादर्ममावरस्यैवोप योगोऽभिहित् इति न पुनरुक्तिः । अतएव मव्छपुराणे- निधाय दभौन् विविधानित्यक्तम् । रह्मपुरारेऽपि- समृलान् दक्षिणाग्रं रेखायां प्रस्तरेत् कुशान् | इति.समूलल्वमुक्तम् |, . ~.
चराडक्रियाकौसटी। १८७
एवञ्च पूर््वोक्तव चनेषु दभंष्िति सफलं भवति । किञ्च-श्रग्निपुराणादौ दभास्तरणात्रागवनेजनसुक्तम् | यथाग्निपुरारे- शेषमन्रमनुज्नाप्य सव्वमत्रं तधैव च # | - Sefer तु कत्वा चेवावनेजनम् | दयात् कुशेषु बोन् पिण्डान् पितृणामपसव्यवत् ॥ are — वराहो भरूमथोल्तिख्य समुत्सृज्य कुशेरपि | दक्षिणाग्रान् कुशान् car तेषासुपरि वे तिलान् ॥ समुत्सृज्य जलमिति शेषः । सामगानान्तु्- उदपात्रं welat दर्भेषु निनयेदिति पूर्ववाक्रगोभिलसव्राद- वनेजनात् प्राक् दभास्तरणम् । ’ तथाच नान्दोसुखे छन्दोगपरिथिषे- प्रागयेष्वथ THY आयमामन्ता Gara | अपः च्तिपेन्मृलदेशेऽवनेनिच्छेति निस्तिलाः ॥ तत इत्येकश्ुतिमूलत्वात् । | waar दक्िशाग्ां्च रेखायां प्रस्तरेत् Hares | तथा वै चमखयदििभ्थस्त्वष्येपात्रेभ्य एव च ॥ सपुष्पं जलमादाय तेषां aw Taq एथक् । प्रदक्षिणं नेनिज्यात् गोजनामानुमन्वितम् ॥
* ख पुस्तके तयेकतः; |
sou खाडक्रियाकौखटो |
अमुकामुकगो तेतत्तुभ्यमनम्भः खधा नमः। ्रवनेनिच्च इत्यत्रे जपेच्च सुसमाहितः ॥
इति ब्रह्मयुराणवचनं सामगपरं मन्तव्यम् | अतःपरं सव्यणाखिसाधारणो देवताभ्य इति faa: |
आयावसाने area fata जघेत् सदा | पिर्डनिवेपणे चैव जपेदेतत् समाहितः ॥
इति ब्रह्मपुराणात् पिर्डनिवेपशे इति पिर्डटानाव्यवहित- काले इत्यथे; । अत ataq— वाजसनेयिभिः कुशेन नोवो ददौ कार्यां पिद्यज्ञे प्रत्यवने- जनात् परं नौवों विसरंस्येत्वभिधानात् पिर्डात् ger atategt- करणमाक्तिप्यते इति वदन्ति) aa पितुनाह्नयति एत पितर इति गोभिलोक्तं पिरे पितावाहनं सामगानामेव न तु वाजसनेयिनाम् । TEU वा खग्टद्नोक्तं यस्य यावत् प्रकौत्तितम् | तस्य तावति शास्त्रार्थे कते wea: छतो भवेत् ॥ इति ग्टह्मपरिशिष्टवचनात् | तच्च सामगेदेर्भास्तरणात् परमवनेजनात् प्राक् काय्यं गोभिल तथा क्रमात् | had तथा दर्भेषु मध्वक््रमौमदन्त इति जपित्वा dies पिण्डान् दद्यादिति गोभिनलोक्ञो ayaa ब्रत्तत्रमोमदन्त-
श्रादक्रियाकौसुटी। १८९
जपोऽपि सामगानामेव अन्येषां स॒ च जपः; सदिति केचित् | प्रतिपिर्डदानमिव्यपरे | कात्यायनः-- यथावनिक्तं पिण्डान् दद्यादसावेतत्त इति |
पिख्डानिति fread alq मातामदपत्चे च ata | पारस्करे--‰
दर्भेषु alae पिण्डानवनेज्य दद्यादिति वोष्ानिर्हेणात् | तथा ब्रह्मयुराणे--
मातामहानामप्येवं ददौ पिण्डानि शूकरः | असाविति सम्बोधनान्तनामनिर्हेशः-- एतदिति नपुसक- लिङ्पिर्डपद निर्देशः | (> © AA ष्वित्यधं यघावनिक्रमवनेजनानुक्रमेण CHA मूलमध्याग्रदेशे ¦ । तथाच ब्रह्मपुराणम्-- |
मध्वाज्यतिलसम्मिशरं सव्वव्यच्ञनसंयुतम् | उष्णमादाय पिण्डन्तु कत्रा विल्वफलोपमम् ॥ दद्यात् पिटप्रख्तिभ्यो दभम्रूलायथाक्रमम् । दभमूलमेवारभ्येत्यथेः। अचर मध्वादियुक्तमुष्णमन्रमादाय विल्वफलोपमं कत्वेत्यन्वयात् मध्वादिभिः पिर्डघटना प्रतोयते | देबलः-- मधुसर्पिस्तिलर्यज्ञान् तोन् पिर्डान् निरवैपेदधः ।
© ख पुस्तके प्रारख्छरः;ः -
दद ाडक्रियाकौखटो | अमुकामुकगोतेतत्तुभ्यमन्भः खधा AA! | : अ्रवनेनिच्च waa जपेच्च सुसमाहितः ॥ दूति ब्रह्मपुराणवचनं सामगपरं मन्तव्यम् | अतःपरं सब्वशाखिसाधारणो देवताभ्य इति विजपः | आदयावसाने Area चिराह्त्या Aaa सदा | पिर्डनिवपणे चैव जपेदेतत् समाहितः ॥ इति ब्रह्मपुराणात् पिर्डनिवेपणे इति पिर्डदानाव्यवदहित- काले इत्ययः । अत afaq— वाजसनेयिभिः कुशेन नोवो ददौ कार्य्या पियज्ञे प्रत्यवने- जनात् परं नोवों विखस्येत्वभिधानात् पिर्डात् ger alatest- करणमाचिप्यते इति वदन्ति | अथ पितृनाह्वयति एत पितर इति गोभिलोक्तं पिण्डे पितावाहनं सामगानामेव न तु वाजसनेयिनाम् | THM वा खण्छद्मोक्तं यस्य यावत् प्रकौत्तितम् | तस्य तावति areata क्षते wea: कतो भवेत् ॥ इति ग्टह्मपरिशिष्टवचनात् | तच्च सामगेदर्भास्तरणात् परमवनेजनात् प्राक् कार्यं गोभिले तथा क्रमात्| hed तथा दर्भेषु मष्वक्रमोमदन्त इति जपित्वा dteta पिण्डान् दद्यादिति गोभिलोक्तो मधुवाता अचव्रमौमदन्त-
श्रादक्रियाकौसदी। १८९
जपोऽपि सामगानाभेव अन्येषां स॒ च जपः; wafefa केचित्| प्रतिपिख्डदानमिव्यपरे | काल्यायनः-- यथावनिक्तं पिण्डान् दद्यादसाकेतत्त इति
पिख्डानिति fread aly मातामदहपच्चे च ata | OTT t—%
euy ates पिण्डानवनेज्य दद्यादिति वोष्ानिर्हेशात् | तथा ब्रह्मपुराणे-
मातामहानामप्येवं ददौ पिण्डानि शूकरः | असाविति सम्बोधनान्तनामनिर्देणः-- एतदिति नपुंसक- लिङ्पिर्डपटनिर्हेएः | | मवनेजनानुक्रमेण © Art व्विल्यधं यधावनिक्रमवनेजनारं दभस्य सरूलमध्याग्रदेशे ¦ । तथाच ब्रह्मपुराणम्-- |
मध्वाज्यतिलसम्मियं सव्वेव्यच्नसंयुतम् | उष्णमादाय पिण्डन्तु क्त्वा विल्वफलोपमम् ॥ दद्यात् पिटप्रख्तिभ्यो दभम्रूलायथाक्रमम् । दभेमूलमेवारभ्येत्यथेः। अच मध्वादियुक्तमुष्णमन्रमादाय विल्वफलोपमं कत्वेत्यन्वयात् मध्वादिभिः पिर्डघटना प्रतोयते | देवलः- मधुसर्पिस्तिलर्यकतान् तन् fiers निवेपेहधः
» @ पुस्तके पारस्कर; -
१६० ्रादक्रियाकौखदी |
श्रग्नोकरणगेषभिखणन्तु प्रागुक्तमेव | वायुपुराणे सव्ये तराभ्यां पाणिभ्यां प्रथमं पिण्डमावपेत् | दक्तिणस्तन पिख्डग्रहणाद्थात् वामहस्तस्थितसतिलजल- प्रत्तेपणो त्स गदामदहस्तस्य करणता न तु हस्तदयेन पिखडनिर्वापः खाद हवनकाले च पाणिनैकेन निवपेत् | तपरे तूभयं कुब्धादेष एव विधिः aa: | इत्यादि पुराणविरोधात्। प्रतयेकपिण्डदानानन्तरं AAAI काय्येम् | यथा गोभिलः- | satay ते पिण्डो ये चात्र त्वामनु यांश्च त्वमनु तस्मे ते सधा | अप उपस्छश्य एवभमेवेतरयोरिति | मनुः-- न्युप्य पिण्डां स्ततस्तां सतु प्रयतो विधिपूव्वैकम् । तेषु cay तं हस्तं निखज्याज्लेपभागिनाम् ॥ उदकं निनयेच्छेषं शनेः पिर्डान्तिकै ततः | शेषं fread पिण्डान्तिके निनयेदिल्यथः | उदकञ्च प्रत्यव भेजना निनयेत् | क विष्णुपुराणे-- दभेम्रूले लेपसुजः प्रौ णयेल्लेपघषं रैः | तच्च पिपत एव काय्यै न तु मातामदपक्ते । लेपभाजखतुर्थाद्याः पित्राद्याः पिर्डभागिनः |
चाड्क्रियाकौखदी | ( -+ १
दति ब्रह्मपुराणे बदप्रपितामदहादोनां याणामेव कलेपभागिल-
कथनात् | गारूडे--
ततः पिर्डथेषविकरणं पिण्डान्तिके ॐ लेपभुजः प्रौयन्ता- fafa स्तरणकुगेन हस्तसम्माज्जनं प्र्तालितपिर्डपात्रोदकेन प्रतिपिख्डसेचनं कताच्ञलिरच पितरो मादयध्वं यथाभाग माषायष्वमिति जपः । ।
अयञ्च प्रत्यवनेजनक्रमः सामगानामेव | वाजसनेविनान्तु- श्रमोमदन्त इति जपानन्तरं प्रत्यवनेजनं कात्यायन awa | एवच्च ब्रह्मपुराणवचनमपि सामगपरमेव |
यथा ब्रह्यपुराण-
ततो दर्भेषु विधिवत् waren च करं ततः | _ ware च जलेनाय दिराचम्य हरिं स्मरेत् ॥ तेभ्यः संखवपातेभ्यो जलेनेवावसेचनम् | दत्वा पितरश्वेति पटिल्लोदद्युखस्ततः ॥ सच्खिन्तयेत् पित् स्तत्र # स्वान् भास्करमूर्सिकान् | त्रिराचम्येति मेथिलाः पठन्ति अशक्तौ तु दक्तिणकणेस्प्ः | कर क्षालनन्तु पिर्डपात्रोपरि aat दिराचम्य हरिं स्मृता तत् Wada प्रत्यवनेजनं काय्यं “तेभ्यः संखवपातेभ्यः” इत्यनेन करक्तालनजलकथनात्, एवकारोऽप्यतएव |
* ख पुस्तके तुटान् |
१९२ चद्कक्रियाकोसदो।
गर्डपुराणे- प्र्तालितपिर्डपातोद केन प्रतिपिर्डरेचन मित्य क्त्वा | तत्पावन्तालनेनाध पुनरप्यवनेजयेत् | इति छन्दोगप्ररिशजिषटवचनाच | नचैतत्रान्दोसुखमात्रपरभि दं वचनं प्रकरणादिति मैथिलोक्तं सुपादेयम् | चन्दो गपरिशिष्टे- गन्धादोन् निक्तिपेततुष्णौं तत अआआचामयेदिजान् | अन्यचाप्येष एव स्यादयवादिरहितो विधिः ॥ इत्यनेन परवचमेन नान्दौ मुखेतिकनत्तेव्यतायाः पाव्व शेऽप्यति देगात् | एतेन पूव्वेवदवनेनिज्येति काल्यायनवचनात् सयुष्यजला। न्तरेण प्रत्यवनेजनं नतु पिर्डपातप्रर्षलनजलेनेति यदुक्तमा निकंस्तदपास्तम् | अत-- तथैव च बुधः GA पुनः प्रत्यवनेजनम् | दूति मच्छपुरारे पुनः प्रत्यवनेजनोक्तैः प्रत्यवनेनिच्छै) वाचम् | ४ वाजसनेयिनान्तु-पिर्डपात्रे हस्तं प्रक्षाल्य तज्जलं प्रत्यवम जना स्थापयित्वा दिराचम्य हरिं स्मृत्वा अद्र पितर रई जपिला उदक् wea शासं fava षडुतून् नमस्कत्य युन प्रत्याहत्य अमोमदन्त इति जपिला प्रत्ववनेजनं काव्यमिति |
Paricgista Parvan, 'Text) Fasc. 1--5 @ /6/ each ... on Rg. Prakrita-Paingalam, Fasc. 1--7 @ /6/ each ध. हि. हि. Prithiviraj Rasa. (Text) Part [I, Fase. 1-5 @ /6/ each oes "तै
Ditto (English) Part 11, Fase ty -
Prakrta Laksanam, (Text) Fasc. 1 ... Pardcara Smrti, (Text) Vol. I, Fasc. 1-8; Vol. IT, Fase. 1-6; \ ol. III Fasc. 1--6 @ /6/ each ‘ : ध क Paragara, Institutes of ( English) ; ie ae. Prabandhacintamani (English) Fasc. 1--3 @ /12/ each # “Sama Veda Samhita, (Text) Vols. 1, Fasc. 5-10 ; If, 1--6 ; III, 1--7 1V, 1--6 ; V, 1-8, @ /6/ each Fasc Sankhva Siitra Vrtti, (ext) Fasc. 1-4 @ /6/ each १, न Ditto (English) Fasc. 1-3 @ /12/ each... = Sueruta Samhitd, (Eng.) Fase. 1 @ /12/ each वि श Sraddha kriya kaumuii Fasc. 1-2 @ /6/ i. ध “11६616९8 381711४3, (‘l'ext) Fasc. 14-45 @ /6/ each is i Tandya Hrahmana, (exc) Fasc. 1-19 @ /6/ each > त Yattva Cintamani, (Text) Vol. I, Fasc. 1-9, Vol If, Fase. 1-10 Vol. III, Fasc. 1-2, Vol. IV, Fase. 1, Vol. V, Fasc. 1--5, Part IV, Vol. IT, Fasc. 1--12 @ /6/ each Tattrearthadhigama Sutram Fasc. 1 ois Trikanda-Mandanam, (Text) Fasc. 1-2 @ /6/ =... Tul’si Sat’sai, (Text) Fase. 1--5 @ /6/ each ध Upamita-bhava-prapafica-katha (Text) Fasc. 1-£ @ /6/ each Uvasagadazao, (Text and English) Fasc. 1-6 @ /12/ क Varaha Purana, (Text) Fasc. 1-14 @ /6/ each ... we Bs Varsa Krya Kaumudi, Fasc 1-5 @ /6/each ... ae *Vayu Purana, (Text) Vol. I, Fasc. 2--6 ; Vol. I, Fase. 1--7,@ /6/ each Vidhar. Parijata, Fasc. I a + Visnu Smrti, (Text) Fasc 1~2 @ /6/ each Vivadaratnikara, (Text) Fage. 1--7 @ /6/ each Vrhannaradiya Purana, (Text) Fasc. 1--6 @ /6/ Vrhat Svayambhi Purana, Fasc. 1--6 : Tibetan Series. Pag-Sam Thi 570, Fasc. 1-4 @ 1/ each Mee - as Sher-Phyin, Vol. 1, Fasc. 1--5 ; Vol. II, Fasc. 1--3; Vol. III, Fase. 1--5 @ 1/ each Rtogs brjod dpag hkhri S‘in (Tib. & Sans.) Vol. I, Fase. 1--5; Vol. IT
Fasc. 1--5 @ 1/ each - नये Arabic and Persian Series Alamgirnamah, with Index, (Text) Fasc. 1-13 @ /6/ each wen Al-Muqadda-«i (English) Vol. I, Fase 1-3 @ /12/ ‘5
Ain-i-Akbari, (Text) Fasc. 1-22 @ 1/ each न Ditto (English) Vol. I, Fase. 1--7, Vol. 11, Fase. 1--5, Vol. III Fasc. 1--5, @ 1/12/ each . Akbarnamah, with Index, (Text) Fasc 1-37 @ 1/ each Ditto (English) Fasc. 1--§ @ 1/ each ... Arabic Bibliography, by Dr. A. Sprenger hee Badshahnamah, with Index, (Text) Fasc. 1--19 @ /6/ each Catalogue of Arabic Books and Manuscripts —.. Catalogue of the Persian Books and Manuscripts in the Library of the Asiatic Society of Bengal. Fasc. 1--3 @ 1/ each tit of Arabic ‘echnical Terms, and Appendix, Fasc. 1--21 @ each ... Farhang-i-Rashidi, (Text) Fase. 1-14 @ 1/ each सके ` ~क or, Tusy’s list of Shy’ah Books (Text) Fase. 1--4 @ /12/ ea Futih-ush-Sham of Wagqidi, (Text) Fasc. 1--9 @ /6/ each Ditto of Azadi, (Text) Fasc. 1--4 @ /6/ each Haft Asman, History of the Persian Masnawi, (Text) Fasc, 1 History of the Caliphs, (English) Fasc. 1-6 @ /12/ each Iqbalnamah-i-Jahangiri, (Text) Fasc. 1--3 @ /6/ each Igabah, with Supplement, (Text) 51 Fase. @ /1 2/ each ee Ma3sir-ul-Umara, Vol. I, Fasc. 1--9, Vol. Il, Fase. 1--9 : Vol. III. 1-10 Index to Vol. I, Fasc. 10-11; Index to Vol. III. Fase. 11-12 Index to Vol. II, Fasc. 10-12 @ /6/each_... Maghazi of W4qidi, (Text) Fasc. 1-5 @ /6/ each
*The other Fasciculi of these works are out of sto supplied.
eer?
at St ho ।=‡
bad won!
WW OON — 19
[लि
1
५७ ॥ 4 १७ < = ^~ +~ ९०१ += +~ +~ ॐ = ^~
19 tht lO He < «ॐ Oh
oe (ॐ hd mY ¢> OO = CO
£) [अ] [vw]
14
13 |
-~ >
bud + lo Sw ६ Hw
CNA => = ६<
<
~~ थ —_
= eID © (<, ८ ©. =
०) म
14
ck, and complete copies cannot be
wa
Muntakhabit-t-Tawarikh, (Text) Fase. 1--15 @ /6/ each =. Rs. Muntakhabu warikh, ( English } Vol. 1, Fasc. {--7 ; Vol. If, Fase --5 and Index ; Vol. 111, Fase 1 @ /12/ each :
Muntakhabn-l-Lubab, (Text) Fase. 1-19 @ /6/ each i + Moa’agir-i-’ Alanigiri, (Text), Fase. 1--6 @ /6/ each es j Nukhbatu-|-Fikr, (Text) Fase. } = Nigami’s Khiradrnamah-i-[skandari, (Text) Fase. 1--2 @ /12/ each Riyazu-+Salatin, (Text) Fasc 1--5 @ /6/ each +.
Ditto (English) Fase. 1--3 a न a, Tabaqat-i-Nagiri, (Text) Fase. 1--5 @ /6/ each ... * क A
Ditto {11111519} Fase. 1-14 @ /12/ each
Ditto Index Tarikh-i-Firiz Shahi of Ziyau-d-din Barni (Text) Fase (@ /6/ each Taikh-i-Firizsbali, of Shams-i-Siraj Aif, (Text) Fasc @ /6/ each ... Ten Ancient Arabic Poems, Fasc. 1--2 @ 1/8/ each न Wis-o-Ramim, (Text) Fase. 1--5 @ /6/ each : Zafarnaniah, Vol. I, Fase. 1--9, Vol. II, Fase. 1--8 @ /6/ each er Tuzuki-Jabangirl, (Eng) Fase. 1... ree
ASIATIC SOCIETY'S PUBLICATIONS
1. Astatic Researcues. Vol. VII, Vols. Xf and XVII, and Vols. XIX and XX @ 10/ each 50 2. Procerprnes of the Asiatic Society from 1665 to 1869 प्ल.) @ /6/ per No.; and from 1870 to date @ /8/ per No JouRNALOf the Assiatic Society for 1843 (12), 1844 (12), 1845 (12), 1846 (5), 1847 (12), 1848 (12), 1866 (7), 1867 (6), 1868 (6), 1869 (8), 1170 (8), 1871 (7), 1872 (8), 1873 (8), 1874 (8), 1875 (7), 1876 (7), 1877 (8), 1878 (8), 1879 (7, 1880 ($) 1881 (7), 1882 (6), 1883 (€), 1६84 (6), 1885 (6) 1886 (8), 1887 (7), 1888 (7), 1889 (10), 1890 (11), 1891 (7), 1892 (8), 1893 (11), 1894 (3), 1895 (7), 1896 (8), 1897 (8), 1898 (8), 1899 (8), 1900 (7), 1901 (7), 1/8 per No. to Members and @ 2/ per No. to Non-Members
wed
| @ @ +~ © DD +~ ~> + DD et => र ~ हय
&३
IN. B.—The figures enclosed in brakets give the number of Nos. in cach Vi lume.
4. Centenary Review of the Researches of the Society from 1784-1883... 3 A sketch of the Turki language as spoken in Eastern Turkistan, by
R. B. Shaw (Extra No., J.A.S., 1878) 4 Theobald’s Catalogue of Reptiles in the Museum of the Asiatic Society
(Extra No., J.A.S.B., 1868) ... 2 Catalogue of Mantmals and Birds of Burmah, by E. Blyth (Extra No,
J.AS.B., 1875) 4 Introduction to the Maithili Language of North Bihar, by ©. A
Grierson, Part II, Chrestomathy and Vocabulary (Extra No.,
J.A.S B., 1882) 4 5. Anis-ul-Musharrahin ... aes an . 8 6. Catalogue of Fossil Vertebrata ... 3 7. Catalogue of the Library of the Asiatic Society, Bengal, by W. A. Bion 3 8. Inaiyah, a Commentary on the Hidayah, Vols. Il, and IV, @ 16/ eaeh... 32 9. Jawamlu-l-ilm ir-riyazi, 168 pages with 17 plates, 4to. Part | 2 10. Khizanati-l-ilm te | 11. Mahabharata, Vols. IIT and 1V, @ 20/ each 40 12. Moore aud Hewitson’s Descriptions of New Indian Lepidoptera, _ Parts !-IIT, with 8 coloured Plates, 4to. @ 6/ eac 18 13. Sharaya-ool-Islam ... eee ee , , नी 14. Tibetan Dictionary, by Csoma de Korés ,.. noe ° ° न LO 15. Ditto Grammar च 8 16. KaemiracabdSmrta, Parts & 11 @ 1/8/ =. ॐ 14. ^ descriptive catalogue of the paintings, statues, &c., in the rooms of the Asiatic Society of Bengal by €... Wilson 1
18. Memoir on maps illustrating the Ancient Geography of Kasmir by M. A. Stein Pu.D., JI. Extra No. 2 of 1899 ae ६५५. ie Notices of Sanskrit Manuscripts, Fasc..1--29 @ 1/ each me Nepalese Buddhist Sanskrit Literature, by Dr. R. L. Mitra 9
N.B.—All Cheques, Money Orders, &c., must be made payable to the “Treasurer,
Asiatic Society,” only 27--7--05, Books are supplied by V.P.P.
bod >
।
त + &< ©> + ©> + ~ = @ ^ Se => + {२ >
"~ |
ऋ > Ss =
@ @ 44 ~ = ~~~
॥ ^
© = Be De Qe DYE AY OS AYE (< ०. “= QW ^ "= Sw OW OW Qe OY
=
BIBLIOTHECA INDICA: A COLLECTION OF ORIENTAL WORKS PUBLISHED BY THE ASIATIC SOCIETY OF BENGAL.
New Series, No. 1050,
खाइक्रियाकौसुरी । CRADDHA KRYA KAUMUDI BY
GOVINDANANDA KAVIKANKAN ACARYYA
भी QE DDE, QEDE QE. QS E/E DSH QE 1 “He me BE SE QE HEHE
EDITED BY
PANDITA KAMALAKRSNA SMRTIBHUSANA FASCICULUS III.
स+ ~ i eee Fe FF RF PP AE PEL I LS
CALCUTTA : PRINTED BY UPENDRA NATHA CHAKRAVARTI, AT THE SANSKRIT PRESS, AND PUBLISHED BY THE ASIATIC SOCIETY, 57, PARK STREET. 1908.
CRY णि DYAYAY AY AW QAYAS BY AYAWAS (थ ALY EY AS AY AVAS AB EWAVAS BWANABAS AY PY AYAY म
© QC QC Oe QE OE QS Oe WW QE QE Qe Qe Ge
PSRAWABSAS BW AVAL AW BL BY BY AWAD BLADES EY BY BS BE 2,
LIST OF BOOKS FOR SALE
AT THE LIBRARY OF THE Asintic Society of Bengal.
No. 57, PARK STREET, CALCUTTA, AND OBTAINABLE FROM THE SOCIETY’S AGENTS, MESSRS. LUZAC & CO, 46, Great RussELL Street, Lonpon, W.C., axp Mr. 0170 Harrassow!tzZ, BooKsELLER, Leipzig, GERMANY.
^~
(+ 0 ^ 0
Complete copies of those works marked with an asterisk * cannot be supplied —some copies of those works marked with an asterisk * cannot be supplied.—some of the Fasciculi being out of stock. [भी च 2
BIBLIOTHECA INDICA. Sanskrit Series
Advaita Brahma Siddhi, (Text) Fasc. 1-4 @ /6/ each ae Rs. dvaitachinta Kaustubhe, Fase. 1 ... . क a *Aoni Purana, (Text) Fase. 4-14 @ /6/ 6९९} ... - Aitaréya Braihmana, Vol. IJ Fase. 1-5 and Vol. II, Fase. 1-5 Vol. III Fase. 1-5 Vol. 1V, Fase. 1-5 @ /6/ . “ Anu Bhiasyam, /Text) Fase. 1-5 @ /6/ each Aphorisms of Sandilya, (English) Fase, 1 : Astasihasrikai, Prajiaparamita, (Text) Fase. 1-6 @ /6/ each Acvavaidyaka, (Text) Fasc. 1-5 @ /6/ each रः 4 Avadina Kalpalata, (Sans. and Tibetan) Vol. 1, Fase. 1-5 ; Vol. If. Fase. 1-5 @ 1/ each रः क 1 *Bhamati, (Text) Fasc 4-8 @ /6/ each Bhatta Dipika Vol. I, Fase. 1-4... Brhaddévata (Text) Fasc. 1-4 @ /6/ each : Brhaddharma Purina (‘Text) Fase 1-6 @ /6/ each Bodhicaryavatara of Cantidevi, Fasc. 1 Catadusani Fase 1 Catalogue of Sanskrit Books and MSS., Fase. 1-3 @ 2/ each Catapatha Brahmana, Fasc. 1-7 CatasShasrika, Prajnaparamita (Text) Fase. I to @ /6/ each *Caturvarga Chintamani (Text) Vols. HI, 1-25; 711. Part I, Fase. 1-18 Part II, Fasc. 1-10 @ /6/ each ... क “च 14 Clockavartika, (English) Fase. 1-3 ... श 4 *Crauta'Siitra of Apastamba. (Text) Fasc. 4-16 @ /6/ each 14 Ditto QGankhayana, (Text) Vol. J, Fase. 1-7; Vol. II, Fase 1-4, Vol. ITE, Fase. 1-4 @ /6/ each ... Cri Bhashyam, (Text’ Fase 1-3 @ /fi/ each ‘ Dana kyiy& kanmudi, Fasc 1--2 @ /6/ Gadadhara Paddhati Kalasara Vol. ।, Fasc. 1-6 Kala Madhava, (Text) Fase. 1-4 @ /6/each_ ,.. Kala Viveka, Fasc. 1-5 is Katantra, (Text) Fasc 1-6 @ /12/ each Katha Sarit Sagara, (English) Fase. 1-14 @ /12/ each Kirma Purana, (Text) Fasc. 1-9 @ /6/ each =... Lalita-Vistara, (English) Fase. 1-3 @ /12/ each... Madana P4rijata, (Text) Fase. 1-11 @ /6/ each Maha-bhasya-pradipodysta, (Text) Vol. 1; Fase. 1-9 11, Fase. 1-8 @ /6/ each Manutika Sangraha, (‘!'ext) Fase. 1-3 @ /6/ each Markandéya Purana, (English) Fase. 1-6 @ /12 each Mimarhs& Darcana,.(Text) Fase. 7--19 @ /6/ each Narada Smpti, (Text) Fase. 1--3 @ /6/ - र (Text) Fase. 1--4 @ /6/ «Nirnkta, (Text) Vol. IIT. Fase. 1--6 Vol. IV, Fas Nityacara Paddhatih ( Text ) Fase. 1--7 13 0 . Nityacirapradipah ( ‘Text ) Fase. 1 Nyayabindutika, (Text) . Ny&dya Kusumiafijali Prakarana (Text) Vo F y y 13 @ /6/ se | na ( ) 1. I "Bago. 1-6 Vol. IT, Fase Padumawati Fasc. 1--3 @ 2/
#्= [> ~> += नो ft ॐ pe
=
॥ £< @ @ = < HY ~ +^ D>
॥
< @ ध ९ "~~ ~~ RP +> +~ AEN WOR ~ ~ £< => ~ ~
~
~ i ~> aN RP => > ॐ +~ DENN =
(न = POW POL
4 eee
tom te SS
os
ere
Ow
श्रादक्रियाकोम्दो। १८२
यथा पियन्न काल्यायनः--
अत्र पितर द्रत्यक्ता उदगास्ते ्रातमनादाहत्य # ्रमौमद- न्तेति जपति अवनेनिज्य पूव्वेवत् wal विखंस्य |
0 अस्याधः--
जपितवे © ®
अचर पितर इत्युक्ता त्यथः | पूर््वोक्तगर्डएुराणादयं जपः क ताच्नलिना-काय्यः। उदक् Ceara तमनं ग्लानिः तच्च प्राणायामक्लतभेव तत्मन्तमास्ते तिष्ेदित्यथः 1 उटद्ुख- भवनन्तु Waa | यथा गारुड-
वामेन Waa vera: प्राणांस्िः संयम्य ॐ षड्भ्य ऋतुभ्यो नमः ॐ पिदठभ्यो नमः । पुनः vasa दक्तिणा- सुखः-्रमोमदन्त पितरो यथाभागमाहषायोषतेति जपति | Wa प्राणायामाशक्तौ यथाशक्ति खासधारणं काय्यम् |
पुरोच्छा सादिति वच्यमाणगोभिलवचनात् | श्रत प्राणायामात्रं षड़तुनमस्कारः कायां गरुडपुराणात् | तथाच मनुः-- आचम्योदक् Tae तिरायम्य शनैरसून् | asda नमस्कुर्यात् पितृनेव च मन्वत् ॥
ऋतुनमस्कारमन्सु वसन्तायेत्यादिः, पिटनमस्कारमन्सतु
+ ख॒ पुस्तके खाचमनाटाटत्व। २५
१९४ श्राडक्रियाकोसटो |
श्रमोमदन्तेति। अशक्तौ तु षड्भ्य ऋतुभ्यो नमः इति Wes पुरारोक्तः | मत्छयपुराणऽपि- ay दर्भेषु तं इस्तं निख्ज्याक्तेपभाभिनाम् | तथेव च बुधः कुर्यात् पुनः प्रत्यवनेजनम् ॥ षड्प्युतून् नमस्कुखान्जघात्र पितरस्त्विति | आहत्यामीमटन्तेति जपतोति saa तेनैव पथेत्यथेः । अताह्रत्येत्यभिधानादादन्नन्तरं बाजसनेयिनां जपः | सामगानान्तु आहत्तिखमय एव जपः, ms व्त॑मान- निर्देणत् 3 यथा गोभिलः- श्रध जपति wa पितरो मादयध्वं यथाभागमाहषायध्व- fafa अपपर्ी्ठत्य पुरोच्छासादभिपर्ावत्तमानो जपेदमौ- मदन्त पितरो यथाभागमाहषायिषतेति | aus वामावर्तनाहत्येत्ययः अभिपयधावत्तमानः प्रदक्षिण क्रमेणावत्तमानो जपदित्यथः | तधा छन्दोगपरिशिष्टम्,--
आह्वय प्राणमायम्य पितृन् ध्यायन् यधाहतः | sar | ~ जपंस्तेनेव Baa ततः wie विमोचयेत् ॥ तताधुनिकाः--
» @ पुस्तके पिदभ्यो नम sofas: |
¢“ ` श्राद्धक्रियाकौखदी। १९५
षड्तुनमस्कारो वाजसनेयिनां नास्ति यतः कात्यायनेन ऋतुनमस्कारो नोक्तः किन्तु aver नमो वः पितर दत्थादिना षड्व्लिकरणम् । अतन्न्दोगानामेव ऋतुनमस्कार- स्तेषां षड््नलिविधानाभावात् सोऽपि वासःखू्रदानानन्तरमेव. ब्रह्मपुराणोयक्रमानुरोधादिति वदन्ति। तन्मन्दम्--
ऋतुनम स्कारस्थाने षड लिविधानमित्यतल प्रमाणाभावात् वसन्तादिपाठ-षड़्ञ्जलिकर णयो केतुनमस्कार पिटनमस्कारनियु- क्योभिन्रविषयत्वा्च पारस्करानुक्षत्वेऽपि ‰[ऋतुनमस्कारस्य पुरा- णोक्तत्वेन सव्बंशाखिसाधारणत्ात् सामगानामिव बाजसनेयि- नामप्यनिवायय्यत्वाच्च t
अनन्यथा-गोभिलानुक्तत्ेन सामगानां कथं aarfe:. ब्रह्मपुराण एवोभयोः षड़च्लि]ऋतुनमस्कारयोविहितल्नाच् | तर्था ब्रह्मपुरार--
नोवों विखंस्य च जपेन्रमो षः पितरस्तिति | Va षट्पुरुषान्तच्च मन्तं कत्वा कंतान्ञलिः tt wag: पितरो ata इतिं जल्न् एथक् यक् ।
` श्रमुकासुकगोतेतत्तुभ्यं वासः परठेत्ततः ॥ ददात् क्रमेण वासांसि खेतवस््रभवा दशाः | aid at नवं दद्याच्छाणं ¶ कार्पासमेव वा |
क य कक
* ख पुस्तके | | चिद्धितांशो नस्ति | 7 क्र पुस्तके RIT |
१९६ श्राङईक्रियाकौसदटो।
गते aafa हद्वानि खानि लोमानि चापि वा) मधु चाज्यं जलं युष्यं दपं धुपविलेपनम् ॥ वलिं cara विधिवत् पिण्डोऽष्टाङ्गो भवेद्यथा | पूजयित्वा च पिष्डस्थान् पितृनथ यजटतून् ॥ वसन्ताय नमसुभ्यं WIAs च नमो Aa: | वषभ्यश्च शरत्संन्नक्छतबे च नमः सटा | fama नमस्तुभ्यं नमस्ते शिशिराय च। माससंवत्सरेभ्यश्च दिवसेभ्यो नमो aa: | qa षटपुरुषान्तच्च मन्वमित्यनेन षड्च्लिकरणसुक्ला ऋतुनमस्कारोऽपि Taya: | waa wafaded वाजसनेयिनामेव aq सामगानां कात्यायनवचनेकवाक्यत्वात् | षड़च्नलिविधानसाहचर्व्याचचच नोवी- विखंसनात् परमाचमनदयं दिराचमनप्रकरणे नोवीं विस्रस्य परिधाय चेति बोधायनवचनात् | बलिं ताम्बुलादिकं मध्वाद्यष्टकेनाष्टाङ्गः पिर्डो यथा भवे fea: | गन्धधुपादिकं ददात् Hal ॐ प्रत्यवनेजनम् | टौपगप्रज्वालनं FAY TET YATRA बुधः ॥ इति मद्छपुराणे शआ्रादिषपदात् ब्रह्मपुराणोक्तमध्वादोनां ग्रहरे यरौपपुष्पयोः युनरुपाटानं तद शक्तौ चतुभिः कणोक्तं गन्ध- यष्यधुपदटोपेरवभ्यं पूजनमिति बोधयति |
* श पुरके दला |
खाडइक्रियाकोसरी | १६अॐ
एतच्च quita गन्धादौन् निचपेत्तुष्णोमिति परिशिष्ट- वचनात् |
अयच्च पिण्डपरूजानन्तर खतुनमस्कारक्रमः पूव्वैलिखितमल्- यराणगरुड्पुराणः^मनुङ्गकरभेण सदेच्छछाविकल्पितो मन्तव्यः |
पिटयन्ने काव्यायनः-
नमो व इत्यच्नलोन् करोति एतद इत्युपास्यति सूताणि प्रतिपिर्डमुणा वा वयस्युत्तरे यजमानस्य लोमानि वा aa faa निषिञ्चति भरवदाय जिघ्रति | अस्याधंः--
अज्ञलोनिति वडइवचनात् पूर्व्वोक्रह्मपुराणएवचनेकवाक्तया च षड्च्जलिकरणं मन्तव्यम् |
ga मन्ते पितर इति waa बडवचनात् ससुदितषट्- पितृनुदिश्य प्रल्येकमच्नलिमन्तव्यः, न तु यथासंख्यम् । भ्रतएव विक्लताबेको दिष्टे बहवचने एकवचनो इति | सामगानान्तु-
नमो वः पितरः पितरोनमो व इति पिढ्षटकोदेष्यकम- च़््लिदयं aaa wera: पितरो दत्त इति गटृहावेत्तणं कत्वा सदोवः पितरो टेम इति पिर्डानासुदोचणं काम् |
यघा गोभिलः-
अधाच्नलिक्तो जपति नमो a: पितरः पितरो नमो व
“ ख पुस्तके गरूडपुराखप्रदं नास्ति |
१९८ ख्राडक्रियाकौसटो।
इति ग्टहानवेत्तते wera: पितरो दत्त इति पिख्डानवेच्ते aera: पितरो देष इति ॥
अन्नलिकतः छ ताच्नलिरित्यथः किचित् स्कवचितं संयुत- पाणिदियमच्नलिः |
तथाचामरः- तो युतावच्नलिः पुमानिति | अत्र यखोदत्तादयः--
श्रनाहिताग्नेनातोपकल्पकनिधानभमिव्यादययभिधाय aay निदध्यादिति गोभिल्ेन निरगनेवासोविधानात् तत् पूर्वोक्तानां नमो वः पितर इत्यादोनां निहत्तिरितव्याइः |
तन्बन्दं -सब्येन पाणिना dada Weal yaa कषवं fre वासो निदध्यात् पितुर्नाम zeta असावेतत्ते वासो यें चेत्यादि अरप sume एवमेवेतरयोः। इति at वासोवि- धानात् निरग्नेः aaa वासोनिवत्तौ प्राप्तायां वासो निदध्यादिति विधेरन्ययथासिद्धयाऽतिदेशप्राप्तस्य नमो वः पितर इत्याटेरनिंवाथ्येलात् |
एतद इति श्वेतवस्रभवा दशा इति ब्रह्मपुराशव चनेकवाक्य- तया सूवाणि दशोद्धवानि देयानि saad तु कार्पासशणसत्ाणि aut feat वा अन्यत् देयं प्रतिपिण्डसुपास्यति उपह्धिपतीव्यंः ।
अत॒ प्रतिपिर्डमेतद् इति मन्तविनियोगादडवचनस्या- सख्दाथेतया विक्लताबेकोदिष्टेऽपि नोदः |
श्रताधूनिकाः-
खाडक्रियाकौसदौ। १६९.
एतदः पितरो वासो wera: पितरो दत्त इत्यन्तः aaa ठव पठनोयः, अन्यथा wera इत्यस्य विनियो गाभावैन वेफल्या- दित्याः 1 तदश्डं-
uae: पितरो ava इति ब्रह्मपुराणे एतत्कारेण तत्खरूप- माअरग्रहणात्। अन्यथा एतद इत्येतावन्मा त्रसुच्यते दृष्टाधेके TAA Wea इत्यस्यासमवेताघत्रेन वाधितत्वाच ग्ट हात्र इत्यस्य Welaaqy सामगानां waa नियुक्तत्राच | safafa—aa मेथिलाः-
कात्यायन wae च fiers सूत्रदानात्परं ऊच्नेमिति यः पिण्डसेक उक्तः सतु ब्राद्मणभावात्ततेवसुक्तः WUT तु ब्राह्यणाचमनाद्यभिध्याय स एव पिर्डसेकः सखधावाचनात् परं पारस्वर-गोभिलाभ्यासुच्यते नतु एथगिति नास्ति पाव्वेर सुतर्दनिात्यर पिर्डसेकः | अतएव वाजसनेयिन पिर्डोत्तोलन- मपि तस्मिन्रवस्र एवेत्याहुः |
तन्मन्दं पाव्वणेऽतिदेशप्राप्तः स एव पिण्डसेकः खधावाचनात्- परमुच्यते न एथगिव्यतर प्रमाणाभावात् |
अथवा लाघवभेव प्रमाणं अन्यधा शुतिदयकल्यनामौरवं स्यादिति चेत्र गौरवस्य प्रमाणसिद्वत्वात् | यथा गरूडयुराणे--
एतदः पितरो वास इत्यु चाय्ये अमुकगोत्र पितरसुकेव- शग्य्रसेतत्ते वासः खधेति aera वामेन पाणिना seus Zeal Bsa वहन्तौरिति पिण्डानामुपरि वारिधारात्यागः
१६द खाडक्रियाकौसटो |
दूति शख्दहानवेत्तते wera: पितरो दत्त इति पिख्डानवेचते सदोवः पितरो देष इति ॥
अच््नलिक्तः कऊताच्नलिरित्यथः किचित् सह्चितं संयुत- पाण्दिवमच्नलिः |
तथाचामरः-तो युतावच्नलिः पुमानिति। अरत खोदत्तादयः--
श्रनाहितागनेनातोपकल्यकनिधानमित्यादयभिधाय वाससं निदध्यादिति गोभिल्ेन निरमेरवासोविधानात् aq पूर््वोक्ञानां नमो वः पितर इत्यादोनां faatafcare: |
तन्मन्दं -सब्येन पाणिना सूत्रतन्तं Weal yaa का्ष्वीं fre वासो निदध्यात् faquia wetat असावेतक्ते वासो यें चेत्यादि अप उपस्पृश्य एवमेवेतरयोः। इति कष्वां वासोवि- धानात् निरग्नेः कष्वभावे वासोनिदत्तौ प्राप्षायां वासो निदध्यादिति विैरन्यथासिद्धयाऽतिदेप्राप्तख नमो वः पितर इत्याटेरनिं वाव्यलात् |
एतद इति खेतवस्वभवा दश इति ब्रह्मघुराशवचनेकवाक्य- तया सूत्राणि दशोद्धवानि देयानि असम्भवे तु कार्पासशणस्व्ाणि अणदिकां वा अन्यत् 2a प्रतिपिर्डसुपास्यति उघद्धिपतीत्यधेः |
अत प्रतिपिर्डमेतद् इति मन्तविनियोगादडवचनस्या- सख्दाधतया विक्ततावैकोदिष्टेऽपि नोहः |
श्रताधुनिकाः-
श्राइक्रियाकौखदो। १६९.
एतदः पितरो वासो wera: पितरो दत्त इत्यन्तः aaa एव पठनोयः, अन्यथा weta इत्यस्य विनियोगाभावैन वेफल्या- feare: 1 तदश्दं--
एतदः पितरो वास इति ब्रह्मपुराणे एतत्कारेण तत्सखरूप- WAU | अन्यधा एतद इ्येतावन्मातरसुच्यते zea बाषःखत्रदानमन्ते Wea इत्यस्यासमवेताघत्रेन वाधितत्वाच Weld इत्यस्य Weisay सामगानां gaa नियुक्तत्वाच् | उज्ेमिति- रत्र मेथिलाः-
कात्यायने गोभिल्ते च पियन्त सूत्रदानात्परं ऊल्जंमिति यः fawia उक्तः सतु ब्राह्यमणभावात्तचेवसुक्तः पाव्यणथाङे तु ब्राह्मणाचमनाद्यभिध्याय स एव पिण्डसेकः खधावाचनात् परं पारस्कर गोभिलाभ्यामुच्यते न तु पृथगिति नास्ति waa सू्रटानात्वरं पिख्डसेकः | अतएव वाजसनेयिनां fracas: मपि तस्मिन्नवसर एवेत्याडः |
तन्मन्दं पाव्यणेऽतिदेशप्राप्तः स एव पिर्डसेकः सखधावाचनात्- परमुचखते न परथगित्यतर प्रमाणाभावात् |
अधवा लाघवभेव प्रमाणं अन्यथा शअुतिदयकल्यनामौरवं atfefa चेत्र गौरवस्य प्रमाणसिद्त्ात् | यथा गरुडपुराणे--
wae: पितरो वास इत्युचाय्ये श्रसुकगोत्र पितरसुकटेव- शग््खेतत्तं वासः aafa सूचटानं वाभेन पारणिना seas weal Ga वहन्तोरिति पिर्डानासुपरि वारिधाराल्यागः
२०० argfmatateel |
fawy गन्धादिदानमित्यारभ्य गोतं नो atafaaagqar पिण्डेषु अष्यंसम्बन्धान् कुशान् पवित्राणि area पिलब्राह्य- age wut वाचयिष्ये वाच्यतामिति तेनोक्ते पिढपिता- महभ्यः Swag aa इत्युक्ते उच्जवहन्तोरिति पिर्डोपरि वारिधारां दद्यादिति पुनः fawta उक्तः अस्मादेव वचनात् पिर्डपूजनात् प्राक् पिर्डरेको मन्तव्यः । तथा विष्णुषुराणे- सुटपस्तैरनुज्ञातः सर्व्दंणात्नेन Waa | ` सतिलेन ततः fret सम्यक् टव्यात् समाहितः ॥ पिदतीर्थेन सतिलान् cage TATA | #मातामरभ्यख्च तथा frwiaaa निवपेत् ॥ तैनैव पितीर्थेनेत्यथः। wa जलाच्ञलिविधानात् इस्तदयेन वारिधारादानम् | किञ्च---एतेन पिर्डपिटयन्नो व्याख्यातः | इत्यनेनान्व्टकास्रादेतिकन्तव्यता पिर्डपिटयन्ने गोभिले नातिदिश्यते ~ सेव पाव्यैणेऽपि पिर्डपिटयन्ञवदु पचार इत्यनेनातिदिश्यते । अन्वटकाखादे च सव्येन पाणिना उदपात्रं wear पिख्ान् fagq var वहन्तो रित्यनेन सूत्रदानात् परं पिर्डसेक उक्तः
* ख पुस्तके पितामदेभ्यख्। + कं पुस्तके afafevarg |
खाडक्रियाक्येखदी | २०१
स कथमन्यघा भवितुमहेति ततथ पाव्वैणोक्तः खधावाचनात् परः पिख्डसेकः एथगीषेति। ` ` | अवदाय जिघ्रतोति। अवदाय ग्टहौत्वा पिर्डानिति शेषः 4 cies _ क अवजिप्रेच तान् पिण्डान् यथान्युपान् समाहितः | यथान्युप्तान् पिढपिश्डानुक्रमेणेत्यथे; | एतच पिटयन्नोक्त- न्रमानुरोधात् पिर्डसेकपुजानन्तरमेव काय्यं विरोधाभावात् | नच-- | पविव्रान्त हितान् पिण्डान् सिच्ेदुत्तानपात्रकत् | इति छन्दो गपरिशिष्टविरोध इति वायम् | तस्य छन्दो गविषयलात् |
अतएव पारस्करे दर्भानास्तोय्ये खधां वाचयिष्ये इति gasat ल्यादिनां खधावाचनमसुक्का want निषिच्धतोति केवलदभष्वेव जलसेक उक्तः। वेद्याः सकलकश््ाङनतया प्राप्रलादभास्तरणमपि भ्रूमावेव | तथा यान्नवल्कयऽपि--
Zag aaiaa ya सिचेत्ततो जलम् |
इत्यनेन भूमौ जलसेको वाजसनेयिनामपौति afaarai श्रमो Fa एव |
पिर्डोत्तोलनमाघ्राणच् सामगानां नासि गोंभिलानुक्तलवात् ufaarafeara पिण्डानिति वचनाच |
२६
क् ५ खद्क्रियाकीष्चदो।
किन्तु पिदब्राह्मणे पिण्डाः सम्पन्ना इति प्रश्रः सुसम्पन्ना afaaa fre atari cat पिर्डचालनमिति गरुडपुयाण- वचनात् पिर्डसम्पन्रप्रश्ं कत्वा पिर्डचालनमाचं aT । वाजसनेयिनान्तु पिण्डसम्मन्रप्र्ात्परं पिण्डो त्तोलनमेवेति स्ौरधारादानच्च फलातिश्याथेम् | पारस्करः-- आचान्तेषूदकं पुष्पाण्यत्ततान्यत्तय्योटकच्च दद्यात् । WAIT: पितरः afar विप्रैः सन्तिलयक्ते गोतं नो atai बता- मिल्युक्ते- | दातारो नोऽभिबदन्तां ter: सन्ततिरेव च । Al Tat मा व्यगमहह Srey नोऽस्िति ॥ अन्नञ्च नो ay भवेदतिथींश्च लभेमहि | याचितार नः सन्तु माच याचि कच्चन ॥ इत्याशिषः प्रतिग्डद्म खधावाचनोयान् caine खधां वाचधिष्ये इति च्छति, वाखतामित्यनुज्ञातः free: पिता- महभ्यः प्रपितामहेभ्यो मातामहेभ्यः प्रमातामरेभ्यो वदप्रमाता- महेभ्यथ सखधोचतामित्यसं waza wut निषिञ्चति उत्तानं पातं wat यथाशक्ति दचिणं ददात् विश्वे देवाः प्रोयन्तामिति देवे च वाचयित्वा वाजे वाज इत्यनया विषज्या- मावाजस्येत्यनुत्रज्य प्रटक्तिणोक्लत्य प्रवित् | आचान्तेषु ब्राह्मशेषित्यथः, ्राचमनाथसुदकादिकं ब्राह्म wan दद्यादिति तात्पय्यम् |
खाडक्रियाकोस्टो। २०३
यथा विष्णुपुराणे पिर मातामहा स्तत्र गन्धमाल्यादि संयुते | पूजयित्वा दिजाग्रयाणां दद्यादाचमनं ततः ॥ fas: प्रथमं भक्तया तन्मनस्को नरेश्वर | पञ्चादेवव्राह्मणेभ्य इति गेषः | दिजाचमनात् परं खयमप्याचम्य ब्राह्मणाग्रभूमिसेकः RIT | यथा ब्राह्ये-- तत आचामयेद्िप्रान् पेतानादौ ततः सुरान् | आचम्याभ्यच्य तां भूमिं cara: सुमनोऽत्ततान् ॥ तथा ate — तथाचान्तेषु चाचम्य वारि दद्यात् सक्लत्सक्तत् | तथा पुष्पाकतान् पश्चादक्तग्योद कमेव च ॥ तधा छन्दोगपरिशिटिम्-- तथाग्रभूमिमासिद्ेत सुसुप्रोक्तितमस्त्विति | शिवा रापः afeafa च गुग्मानेवोदकेन तु ॥ सौमनस्यमस्त्विति च पुष्यटाममनन्तरम् | अक्ततच्चारिटचचास्तित्यष्ठतान् प्रतिपादयेत् ॥ विप्राय्रभ्रूमिसेचनं हदिविषयमिति मेथिलाः । कन्दो गविषय- मिल्याघुनिकाः। तदुभयमेव हेयम्-- अन्यतराप्येष एव स्याद्यवादिरहितो विधिः इति पररिशिष्टोक्ततात् |
२९४ श्राद्क्रियाकोसटो।
ब्राह्मगरुडादिपराणोक्तत्ेन सव्वेशाखिसाधारणत्वाचच । अक्ता अत्र यवाः | यधा वावुपुरसशे-- . आचान्तेषुदकं ददात् पुष्पाणि सयवानि च। यथा Wee — ॐ सुसुप्रोक्तितमस्िति बरूमिमभ्युच्य-- अपां मध्ये खिता देवा wy wa प्रतिष्ठितम् | ब्राह्मणस्य करे न्यस्ताः शिवा Aral भवन्तु नः॥ इति जलदानम् | लच््मीवेसति पुष्पेषु लच्छोवेसति पुष्करे | लच््ोवसेत् सदा MS सौमनस्यं सदाऽसु मे 1 | इति पुष्पदानम् | a तच्चासत् मे yw शान्तिः पष्टिधूंतिघ a | य यच्छरेयसरं * लोके तत्तदस्तु सदा मम ॥ इति यवतर्डलदानम् | अयञ्च छन्दो गपरिशिटेन सह मन्वरविकल्यो मन्तव्यः | अन्ये तु--उभयभेव मिलित्वा वाच्यमित्याह | एतच्चोदकपुष्मादिदानं पारस्करादिष्वक्त्यदानसाडहचयात् पिचुदेश्यकभेव ब्राह्मणस्तु प्रतिपत्तिस्थानम् । अतएव ब्राह्मणस्य करे न्यस्ता द्व्यक्तं न तु ब्राह्मणाय दत्ता afa 1
न
प्यक पिपिष स~
* ख UMA वधा श्रेयस्करम् |
प्राडक्रियाकोसुटो। २०४
ततश्वात्राह्म णकखरादेऽप्येतत् काय्यम् । अ्षव्योदकञ्च दव्या- दिति।
aa विधिमाह छन्दोगपरिशिष्टम्-
अक्तव्योदकदटानच् श्रष्यटानवदिष्यते। घद्धेयव नित्ये तत् Fara चतुध्यां कद!चन ॥ | अध्यैदानवदिति नान्दौसुखे ज्येष्टोत्तरकरत्वातिरेशार्घम् | षदयवेति सम्बुदिख्ाने षष्टो विधानं न चतु्यंति aque. युसच्छब्टनिषेधः | अतएव गोभिले ण््मणोऽत्तव्यकाले तिल्युक्तम् | नित्यमिति न कैवलं प्रकरणात्रान्दोसुखे ATTA: | aa केचित्- अ्षय्योदकदानमिति खवणात् अक्तव्योटकच्च दव्यादिति पारस्करे दानविधानाच असुकशस्मणोऽसुकगोचस्याक्तव्योदकभिदं सखेति वाक्वमादुः | | aa—faat आपः सन्तित्यादि प्रश्प्रकरणगतत्वेन त्वाग- वाक्वानुपपत्तेः | | अतएव-- प्रायनासु प्रतिप्रोकत waned दिजोत्तमैः । पवित्रान्तहितान् पिण्डान् सिञ्चेदुत्तानपातरलत् ॥ इति परिशिष्टम् |
faq—
२५६ श्राडक्रियाकौसखदटो।
अ्रसुकगोताणां पिट-पितामह--प्रपितामहानामसुकशणां aq दत्तमिदमन्रपानादिकमच्तव्यमस्त्विति यथाक्रमं पिच्रादि- ब्राह्म णदस्ते सतिलजलदानं सव्ववास्िति ब्राह्मणएवचनेमिति गरुडपुराणे स्मषटभेवोक्तम् | अचर यथाक्रममिति वचनात् अर्ध्योदके चेव इति वचनाच्च waa देयं अमुकगोताणाभिव्यादि बडइवचनन्तु लिपिसंक्षेपाथम् | एतेन इदसुदकमक्ष्यमस्त्वित्यपि मतं निरस्तम् | ततञ्च--दत्तानाभेव चान्रारौनामन्तव्यकर्प्रथेसुदकं दद्या- नरिक्िपेदित्ययेः सम्पन्नः | ब्राह्ये-- सतिलाम्ु पिढष्वाटौ दत्वा देवेषु सात्ततम् | अत्त्यमस्त्विति पिषु प्रोयन्तामिति दैवते ॥
पञादवेषु साततं सयवोटकं दद्यादिति शेषः । aa विधिमाह-अत्तव्यमस््विति।
qa पारस्कर गोभिले च विश्वदेवाः प्रो यन्तामित्यनेन दच्िणानन्तरं विधानात् तदेव कायम् ।
यच्च - yaa वाचयेत् frag चरमं सतिलोदकम् | इति देव्रलवचनम् | तस्यायमथेः--चरममन्नपानादिदानानां ` पञ्चादलुष्टैयमन्च्यं
et
* क पुस्तके सतिलाज्य।
खाडुक्रियाकौखटो। ९०७
पित्मान् ब्राह्मणान् वाचयेत् तिलोदकश्प्रक्ेपसदितं यथा स्यादिति नतु देवब्राह्मणापेच्या चरममिति |
वैयरध्यात् wasa देवादित्वप्राेः पूर््वोक्तवचन विरोधाच्च | आशीः प्राधेनमाद--अधघोरा इति । एतच प्राद्मखेनोपवीतिना कायम् । यथा माव्छे- Ral खधावाचनकं विश्ेदटेवेषु चोदकम् | दत्वाशोः प्रतिखह्लोयात् fester: प्राद्खो बुधः | अघोराः पितरः सन्तु सच्तिव्यक्तथ् तैः पुनः । गोवरं तथा बहंतां AMAIA: पुनश तैः ॥ दातारो नोऽभिवर्न्तामत्रञेत्यभ्यु दौ रयेत् | एताः सल्याशिषः सन्तु सन्तिव्युक्च तैः पुनः ॥ तधा मनुः- विज्य ब्राह्मणास्तांस्तु नियतो वाग्यतः शएचिः | दक्षिणां दिशमाकाङ्कन् याचेतेमान् वरान् पितुन् ॥ mage: सन् efaut दिशमाकाङ्कन् तिक् waar कटा- au पश्यत्रित्ययः | aqaet G— arated Taare इति व्याख्यातम् |
सतुन wea इति।
* ख पुस्तके यवोदक-
२ न्द च्रादक्रियाकौसटौ।
aa तु तनुवचनं शाख्यन्तरीयं ब्राह्मणविसन्ननानन्तरमाभौ विधानादिव्याहः । ` श्रत पारस्करे mst च- अघोराः पितरः सन्तु far: सन्लित्यक्ते गोलं नो बैता- frat इत्यनेन प्रत्येकं ब्राह्मणप्रतयुत्तरसुक्ता दातारो नीऽभि- वईैन्तामित्यादौ wera प्रल्युत्तरदानानभिधानात् । - मव्छपुराणे q— एताः सत्याशिषः सन्तु सज्तिल्युक्त् तैः पनः | इत्यनेनैकदेव तन्त्रेण शेषे प्रव्युत्तरदानविधानात् दातार इत्यादिकमुक्ता एताः सत्याशिषः सन्तु sea ब्राह्मणैः सन्त्िलेक देव प्रलयत्तरं देयं न तु प्रत्येकमिति | सा च af कच्चनेत्यन्तमाश्शैःप्रायेनं बाजसनेयिनां पारस्करे तावन्माव्राभिधानात् । wifes gq माच याचि कञ्चन इत्यस्मात् पर-- wad प्रवहतां नित्यं दाता शतं जोवतु। येभ्यः aE fam दिजास्तेषामत्तया ठभिभवतु | इत्यभिधानादेतत्पस्येन्तमाशौःप्राथेनं सामगैः कायम् । ` वह्वल्यं वा WEA यस्य यावत् प्रकौत्तितम् | तस्य तावति wala छते wa: छतो भवेत् ॥ इति वचनात् | अत सामगेः--अ्रधोरा इत्यादि wad न इत्यादिदयसुक्ला खधावाचनादि विश्वेदेवाः प्रोयन्तामित्यन्तं समाप्य दातासे
sgfmatatat | २०९६
नोऽभिवडन्तामित्यादिनाथौःप्रायनं काय्यै गोभिले तथाभिः धानात् । . | ner यथा गोभिलः-- ्राचान्तेषुदकं FUGA कञ्च दद्यात्, अघोराः पितरः सन्तु, सत्त्व्युक्ते गोत्रं नो axa बतामिव्यक्तं खधानिनयनं दभन् सपवित्रानास्तोय्यै खधां वाचयिष्ये. इति एृच्छति वाचयता- नित्यनुज्नातः frew: पितामहेभ्यः प्रपितामहेभ्यो मातामहेभ्यः प्रमातामहेभ्यो छदप्रमातामहेभ्यञ्च खधेत्युच्यमाने धारां carga वहन्तोरिति उत्तानं क्षत्वा यथाशक्गिं efaat दयात् विश्वेदेवाः प्रोयन्तामिति देवे वाचयिल्वा- दातारो नोंऽभिवर्॑न्तां वेदाः सन्ततिरेव च । खदा च. नो मा व्यगमद् Say नोऽस्त्विति ॥ ` , way नो वड भवेदतिधोंख. लभेमहि ! | याचितार नः सन्तु माच याचिष्म कच्चन | aa प्रवहतां नित्यं दाता शतं जोवतु | येभ्यः agian दिजास्तेषां efrcaar भवतु ॥ इत्याशिषः प्रतिग्टद्य वाजे वाजे इत्येतया ऋचा विखज्या- मावाजस्येत्यनुन्रज्यः प्रद्तिणोकत्याभिवाय च वामदेव्यं. गोत्रा प्रविशति | खधानिनयने दर्भान् सपवित्रानास्तर्येति--खधा निनौयते afaq खधानिनयनं पिश्डाग्रभागः तत दमौ नास्तीर्येत्ययैः । सखधानिनयनं व्यक्तोकरोति परिशिष्टिम्- 29
२१० खाद्धक्रियाकोसखरो |
पविव्रान्तहिंतान् पिण्डान् 'सिश्चेदुत्तानपातवक्लत् | स्वधानिनयने वारिधारां दद्यादिति खधानिनयने aia पिण्डोपरौत्यथेः | पारस्कर aul वाचनोयेति। अर्थात् प्रक्रतकर्मोपयुक्तभ्रूमो दभाना- wa खधा विप्रर्बाचयितव्येत्यथेः | -दर्भानिल्युपलक्षणं पवित्रा- खपि । यथागनेये-- वाचनोया Wal दभनास्तोय सपबि्रकान् | aa दर्भान् पवित्राणि चाघेसम्बन्धोन्येव । यथा गारूड- YT. पिण्डेषु भ्रधसम्बन्धान् कुथान् पवित्राणि चास्तौय्ये firarfe- ब्राह्मणमाण्च्छय सधां वाचयिष्ये वाच्यतामित्यादि । अधसम्बन्धकणान् भर्या च्छादनङुशान् अष्यंसम्बन्धपवितरा- WaT, | तथा ब्राह्म-- चध्यपात्राणि पिण्डानामन्तरे सपविच्रकान् । नि्तिप्योज्नं avatifa कोकातोयमयोजयत् ॥ अध्येपात्ाणि wanaetfa पवित्राणि पिण्डानामन्तरे fafaa asi वहन्तोरिति मन्तेण कोकानामनदास्तोयम- योजयदित्यथेः । ` , एतेनाधैपविव्राणां विनियुक्तविनियो गविरोधात् थक् पविते- रास्तरणमिति खौदन्तादिमतं निरस्तम् |
श्ाडुक्रियाकोखटो | २९१
पिर्डोपरि पवित्रास्तरणच्च सामगपरमेवेति प्रागुक्तम् । अत few इत्यादा वैकस्मिन् बहवचनं साधुतमाव्रा्धेम् । सेकस हस्तदयेन जलधारया Ala | wer बन्तोरिति पिण्डोपरि- जलधारां ददयादिति गर्डपुराणात् | पारस्करे wet च-दप्रपितामरहेभ्यसेत्यत्र चकारात् प्रत्येकं खधावाचनं मन्तव्यम्-- तन्स्य fataafa: स्यात् खधावाचन एव च । इति तन्ततानिषेधाच् | पारस्करे गोभिले च- उत्तानं पात्रं Hat यथाशक्ति efaat ददात् । इति न्युनोकतमघंपात्रसुत्तानं Hae: | परिथिष्टे- पवित्रान्तहितान् पिण्डान् सिच्चेदुत्तानपा्रल्लत् | इति । अनन्तरसुत्तानपाव्रक्त् स्यादित्य्ंः। यधाशक्ती- त्यनेन Stata ्रावश्यकत्वसुक्घम् । avafa— इतमयखो रियं दानं इतो यज्नस्वदल्िणः | तस्मात् पणं काकिणो वा फलं पुष्पमथापि वा ॥ प्रदद्यात् दक्षिणां as तया स सफलो भव् |
काकिणो पणचतुधभागः #
# ख पुस्तके VACANT: |
२१२. चाद्भक्रियाकोसुटो।
माव्छे-- वित्तशाव्येन रहितं carers तु दक्तिणाम् । AW , .., ,,, +. अस्त्वित्यकते ब्राह्मणांस्तु दवान् Seat fares च। रजतं efaut दल्ला TATA देवो गदाधरः माकंर्डेये -- राजतन्तु तधा पातं शस्तं साद्येषु पुत्रक । रजतस्य aut कुर््यादनं दानमेव च ॥ रजते हि खधा दुग्धा पिढभिः ययते मोम् । तस्मात् पितणां रजतमतोव प्रोतिवदनम् ॥ मगविले-- ` ? ` i 7 शिवनेतोड्धवं यस्मात्तस्मात् पिल वल्लभम् | अमङ्गलं तद्यक्नेषु देवकार्येषु वन्नितम् ॥ अतव पारस्करे गोभिले च- विश्वेदेवाः प्रोयन्तामिति देष वाचयिलेत्यभिधानाद्िप्रेणापि विश्वेदेवाः प्रोयन्तामिति वक्तन्यम् | तधा याश्ञवल्कयः- विश्वेदेवाः प्रोयन्तां faa: प्रोक्त इदं जपेत् | अतःपरं वाजसनेयिनां देवताभ्य इति fas: काव्यः | सामगस्तु दातार इत्यादयाशिषो गोत्रा देवताभ्य इति विजपः कायः । आदयावसाने खाद्स्येति बचनात् विसज्जनेनेव खाइसमाेस्तत्पन्वेकालस्य वान्यत्वात् |
° सनपुक्तके सुधा |.
चराद्ुक्रिवाकौखटो | २१३ देवलः-- ware वेश्वदेवायान् विप्रानुलापयेत्ततः | एते हि gaara: समुत्तिष्ठन्ति प्िमम् ॥
` यानज्ञवल्काः-
वाजे वाज इति प्रोतः freqal feast येत् | ऋ पिढपू्व मित्यनेन पिचादौनामेवैदं विसज्ननम् | eat यात पथिभिर्देवयानेरिति aafagrs | तथा विष्णुपुराणे पञ्चादिसच्न येदेवान् पितुन् ुव्य्महामते | # + मातामहानामम्येवं सद देषैः क्रमः Ha: ॥ विसजजयेत् प्रोतिवचःसम्प्रानाभ्य्चितां स्ततः | निवत्ते ताभ्यनुज्नात ्रादरात्ताननुब्रजेत् | मातामहानामप्येवमित्यनेन मातामहादोनामपि धक् विसच्यीनसुक्तं नतु तन्वता इत्यर्थः | | ततो विसञच्जनमाह विसज्जेयेदि ति- प्रौतिवचनं भवद्भिर छतार्थी कत इत्यादि, ware पाणिग्रहणादिः।
यथा छन्दो गपरिशिष्टे —
युम्मानेव खस्ति वाच्यानङ्गटग्रहणं सदा | कत्वा ware विप्रस्य प्रणम्याथ विसच्जयेत् ॥ दक्िणादानेन खस्ति वाचयित्वा धुर्यस्य पडक्तिमूदन्यस्य
+ a चुस्तके [ | चिद्धितांशो नास्ति । -
२१४ ्राडक्रियाकौसदो |
बराह्मणस्यानङ्टपाणिग्रहणं सदा नान्दौमुखे पाव्ैणेऽपि ज्ञत्वा विप्रान् विसन्नैयेदित्यधेः | यच च मव्छपुराणादौ ब्राह्मणमाचरविसच्ननं यते aa दिजाङ्गे पित्रादौनामधिष्टानेनामेदाध्यासात् दिजविसच्जेनेन पित्रादौनां विसच्जनसुक्तमिति ध्येयम् | तेनात्राह्मणकथरादेऽपि वाजे वाजे. इति पित्रादिविसज्जेनं कायं प्रीतिवचनहस्तधारणादिकन्तु बाधितमेवेति । मत्छपुराणे- ° ततस्तानग्रतः feat प्रतिच्द्लोदपात्रकम् | वाजे वाजे इति जपन् कुशाग्रेण विसञ्जेयेत् ॥ बहिः vefad कुयात् पटान्यष्टावनुत्रजेत् | तान् ब्राह्मणानित्यथंः । अ्रोदकग्रहणादारिधाराषैष्टनेन विखच्जनमिति केवित्। वारिधारया प्रदक्तिणीकरणाथेमुदपावग्रहणमिति प्राञ्चः । अटृष्टायेभित्यपरे | | कुशाग्रेण fray quqaaraieara frasafefa । wer ददहिरित्यथेः पदान्यष्टाविति विष्णपुराणोक्षदारपय्न्तानुत्रजनेन सह विकल्यः | , saasaa भिलितानाभेव सर्व्वेषां विसच्जनस्येव दैवान्ततव- नियमात् | पारस्करे MMS च आमावाजस्येत्यनुत्रज्येत्युकत्वात् ब्राह्मण- भावेऽनुत्रजनाभावादामावाजस्येति मन्तवाधः -प्रदक्तिणोल्लत्यामि-
्राडक्रियाकौमुदो | २१५
वाद्येति ब्राह्मणानिति शेषः । जलधारया प्रदकिणोकरणमिति WTS: त्राह्मणाभावे प्रदक्षिणोकरणाभिवादनयोर्वाधः। ततो त्राह्मणानुज्ञातो गहं प्रविश्य सव्वकश्मान्तसाधारण- मच्चिद्रमवधाव्यै Afra रेत् | यथा-- % श्रन्नानादयदरि वा मोदात् प्रयवेताध्वरेषु यत् । . स्मरणादेव तदिष्णोः संपूरं स्यादिति गतिः ॥ ततः पिण्डसमपे शम् | मनुः- पतित्रता धश्मपन्नो पिदटपूजनतत्यरा | मध्यमन्तु ततः पिर्डमद्यात् सम्यक् सुताधिनौ ॥ ्रायुषमन्तं सुतं खते यशोमेधासमन्वितम् ।. धनवन्तं धाश्मिकच्च सालिकञ्च वइयुतम् ॥. मादे | vale wad पिर्डमाश्येदिनयान्विताम् | आधत्त पितरे Wa द्यामन्त्रा सुतवहंनम् ॥ ब्रह्मपुराण- अन्यदेशगता vat रोगिसी aha तथा । ` तदा तं जौरेषमभन्ब्टागो वा मोक्तमदहेति |
* ख पुस्तके विष्णुदखरणमन्त्रो, नालि |
२१६ ख्रादक्रियाकौखदो | यान्नवल्काः- | fawia गोऽजविप्रेभ्यो दद्यादग्नौ जलेऽपि वा | यमः- अप्येकं श्ञावयेत् पिण्डमेकं war निवेदयेत् । एकञ्च agate चयः पिण्डाः प्रकौत्तिताः ॥ भ्नावयेत् we चिपेत् । ब्राह्मणाभावे खादप्रतिपत्तिमाह aeaa:— अग्नो तु जुहयात् पिर्डमष्ु वा तत् प्रवेशयेत् | भूमौ दर्भेषु वा दद्याहिना पां कथञ्चन | urs ब्राह्मणं विना ae इत्यधेः | | भ्रमौ खातं gat aa curate निदध्यात् । वामदेव्य गोत्वेति गोभिलवचनात् शान्तिं war camels स्तेन निर्वीप्य पाणो पादौ च प्रल्ाल्याचामेत् । देवलः-- ` fara पिलयन्ने तु eta प्रच्छाद्य पाणिना ।. पाणो प्रक्षाल्य चाचम्य Wala Ria भोजयेत् ॥ यमः- + ATE भुक्ता य उच्छिष्टं हषलाय प्रयच्छति । सस्तो नरकं याति कालखूत्रमवाक्शिराः ॥ are -
तावदुच्छेष र. तिष्ठेयावद्िप्रा विसच्निताः |
खाडक्रियाकोसखदो |
उच्छेषणं भूमिगतम जिद्यस्याण्टस्य च | दासवगेस्य तत्पित्रे भागधेयं प्रचक्तते ॥ oe Lhe. me नोदासनोयानि उच्छिषटान्यादिनक्यात् | शोतन्ते fe सुधाधारास्ताः पिवन््यकुतोभयाः ॥ दूति वशिष्ठवचनम् । तत् फलातिश्याथं दिवापयन्तसुच्छ्ष्टस्थापनपरं दिबोच्छष्टमाजननिषेधकं मव्छयपुराणविरोधात् | ब्रह्मपुराशे- | श्रस्तङ्ते ततः qa विप्रपातारि arafa | fafaaq प्रयतो भूत्वा सव्वोखधोसुखान्यपि ॥ aeuta: | । व न्दि्ययेवमर्िम्ययातराधिभ्योऽन्रमर्धितः | यदि aa न cara विफलं शक्तितो भवेत् ॥
२१
afaa: सन् शक्तितोऽत्रमर्थिभ्यो याचकेभ्यः, अत्राथिभ्यो
दरिद्वेभ्यश्च यदिन cara तदा are विफलं भवैदित्यधः ।
माव्छे-- निहत्य प्रणिपत्याय पय्युच्याग्निं स मन्तवित् | awed प्रकुर्वीत नैत्यिकं बलिमेव च ॥ विष्णुपुराण — ततस्तु वैश्वदेवाभ्यां कुय्यानित्यक्रियां बधः |
* ख पुस्तके विष्णघुराखे पटं arfe | २८
aye सादक्रियाकौटो | यच्च-- पितन् ware विधिवत् बलिं दद्यादिधानतः। वैश्वदेवं ततः कुयात्पघाद्रा ह्यणभोजनम् ॥ इत्यादित्यषुराणवचनम् वेश्वदेवं बुरययात्ततो बलिमिति aera: | माकंर्डेयपुराणे-- ततो नित्यक्रियां कुथाद्ञोजयेच तथातिथीन् | नित्यक्रियां पितणान्तु केचिदिच्छन्ति सत्तमाः । न पितुणां agate शेषं पृत्वैवदाचरेत् ॥ नित्यक्रियां नित्यखादं fueemfana विधिः। न पितृणमित्यावश्यकत्वनिषेधपरमिति व्यवस्था | पाल्परणेनेव पिढटक्षे्जा तत्वेन प्रत्यवायपरोहारस्य भप्रसिदत्ात् न पितृणामिति ga: foered सनकादोनां खादाभ्यनुन्ञानाै grata तेषां टमेरजातल्नात् | ज च देवेख्रादवत् सनकादिखाइमङ्ग प्रमाणाभावात् | प्रत्युत: छन्दोगपरिथिषट- पिढमभ्योऽथ मनुष्येभ्यो ददयादहरहर्दिंजे | इत्य त्रायेत्यनेन खान्तन्तेः प्रमाणाच्च | ओं वैश्वदेवादिकं पूव्धैवत् प्रात्यहिकवदित्यधेः |
टेवलः-
*, क पुस्तके परोद्ारस्थासिद्गत्वात् |
दुष्टात् । विधियंधा--
खाड़क्रियाकोख्दटो। २१२
ततो ज्ञातिषु मुक्तेषु खान् warafa भोजयेत् | पश्चात् way पलोभिः पिलशेषसुदाष्रेत् ॥ भृत्यान् भरणोयान् उदाहरेदभ्यवहरेदित्यथेः | यान्नवल्कयः-- प्रटक्िणमनुव्रज्य wata पिटसेवितम् | किमयं विधिनियमः परिसंख्या वा एतग्रकारतव्रयामक- त्वाददिधिवाक्वस्य | तदुक्तं भद्पारेः-- विधिरत्यन्तमप्रासो नियमः पाक्तिके सति | aa चान्य च प्राप्तौ परिसंख्येति गोयते ॥ | अत्यन्तं शास्रतो रागतञ्च प्रमाणान्तरेण चाप्राप्तौ fate: | afaa सतोति-रागस्येच्छाधोनल्वात् Ta प्राप्तौ पके चाप्रापतौ कत्तव्यस्यावश्य कत्वं नियमविधिः। तच च प्रकतैऽन्यत amma प्रािमनुद्याप्रक्तते निरासः परिसंख्या । saa तावत्रियम्यतेऽनेनेति व्यृत्पच्या नियमो दिविधो विधिः परिसंख्या च| यत्र क्रियासम्बन्धं एवकारः vat खायोगे व्यवच्छेटक- wa नियमविधिः! aa तु कारकसम्बन्ध एवकारोऽन्ययोग- वच्छेद कस्तत्र परिसंख्येति । तत सम्भवति नियमविधौ परिः संख्या न युज्यते खायेदान्यखाथकल्यनारागप्राप्तवाधरूपदोषत्रय-
cn रररे
* ख पुस्तके अयं भावः|
२२० खाद्धक्रियाकौसदो |
अहरहः सन्ध्यासुपासोतेत्यादिः | नियमविधियेथा- ऋतुकालाभिगामो स्यादित्यादिः | अतएव — अगच्छन् स्ियमाप्रोति भ्वूणहत्याख्ताह्वतो | इति निन्दा। परिसंख्या यथा-- fad भक्तयेन्यांसमित्यादिः। aa fe— नादयादविधिना मांसं fafaet नापदि fea: | इति avaaaraaat प्रोकितभमेव मांसं wate नाप्रोक्तित- fafa परिसंख्येव gat नियमविधौ मूलभूतश्युतिभमेदकल्यना- प्रसङ्गात् क्रियान्तरकल्यनभिया गङ्गाघोषादावखार्थपरत्स्य खार्धं- Slay दृष्टलात् | अतएव रागप्राप्तवाधोऽपि ata दूषणं वचनः- न्तरेणेव बाधितल्लादिति | तथाच-- श्वाविधं Waa गोधा खद्भकृून्ध् श शां स्तथा । भच्यान् पञ्चनंखेष्वाहरनुष्ंैकतोदतः | इति मनुबचनात् एतान् भच्यानित्यनेनः fest यत् पञ्चनख- ग्रहणं aa निर्दा रणसप्तमोविधानं तत् परिसंख्यार्थमेव | एवच्च यत्र प्रमाणन्तरादन्ययो गव्यवच्छछेटकता प्रतीयते aa तदनुरोधात् « परिसंख्येव अन्यतर तु नियमबिधिरिंति।
* ख gee तत्तटनुरोधात् ।
खाइक्रियाकौख्दी। . =
यत तूभयतरैव प्रमाणन्तरमस्ति तत्नोमयभैव | यथा यान्नवल्कयः-- खदारनिरतश्चैव स्वियो रच्या यतः स्मृताः । qa परदारान्न गच्छेदिल्येकवाक्यतया परिसंख्या, feat twat यतः स्मृता इति हतुमत्निगदात् ल्यागिन॑ौ | कुलयो षिता- मित्यादिनिन्दायवणाच्च नियमविधिरपोति | थथा च-याजनाध्यापनप्रतिग्र््राह्मणो धनमजयेदित्यत याजनादिभिरवश्यं धनमच्येदेवेति नियमविधिः | अतणएव-- sae भिच्यचरणमसमिष्य च पावकम् | अनातुरः सप्तरातरमवकौरणित्रतं चरेत् ॥ इति मनुना सत्यपि पित्नादिघने ब्रह्मचारिणो भिक्ताचर्ण- प्रतिग्रहेण विना प्रायञश्चित्तसुक्तम् | तथा च-- I न्यायागतघनस्ततज्ञाननिष्टोऽतिधिप्रिवः | ATER सत्यवादौ च ग्णहस्थोऽपि fe que ॥ इति याज्नवल्क न्यायतो waive मोक्तसाधनलसुक्तम् ॥ तथा वशिष्ठादोनां निखदाणामपि याजनादिभिधंनाज्ननम्रयलेः पराणाद ययते | एवञ्च धनाञ्जननियमस्य yaaa तद ति क्रमात् पुरुषः परं प्र्यवाथो स्यात् पिटमितादिलब्धधनेन तु करतुनिष्यत्तिरविगुरै- वेति |
२२२ ` याद्क्रियाकोौखटो।
तथा याजनादिभिरेव धनमजयेन्नान्यव्रत्तिभिरिति ufc संख्यापि | तऋतियादिहत्तिभिजींवतां प्रायञ्चित्तोपदेशत् |
यथया यज्ञवल्काः--
aay aaa जोवैदिशां वाप्यापदि दिजः । निस्तोव्ये तां समुत्सृज्य पाव्याम्ानं न्यकेत् पथि ॥ तामापदं निस्तोय्य समुलुज्य कतादिदच्युपाज्नितं धनमिति शेषः पाव्य प्राय्ित्तं क्त्वा ward पथि खचत्तौ याजनादौ न्यसेत् स्थापयेदिव्यधः | # मनुरपि-- यदह हिंतेनाजयन्ति कञ्चणा ब्राह्मणा घनम् | तस्योव्सगेण शुष्यन्ति जप्येन तपसैव च ॥ अतान्यहच्यज्ितधनस्य त्यागविधानात् तेन कर््चनिष्यादन- मपि विगुणं भवतोति प्रतिपादितम् |
अतएव विष्णुः- अन्यायाधिगतां दत्वा-सकलां एथिवोमपि। खद्ावन्जेमपात्राय, न किचचिद्रतिमाप्रुयात् ॥ © न> अ * ~ तथाच माकण्डये--पितृणं रुचिस्तवफलकथने--
अ्रन्यायोपात्तवित्तेन यदि वा क्रतमन्यधा | अ्रादारहरुपहतेरुपहारैस्तथा कतम् ॥ रस्माकं CAT ATS तथाप्येतदुदो रणात् । तदास्तां विस्तरः vad विविच्यते |
श्ाडक्रियाकौसदी। 223
नायं पिढश्रेषभोजन विधिः भोजनस्य रागप्राप्लात्, नापि परिसंख्या सा fe पिशेषमैव asta नान्यदिल्येवंरूपा सा च सम्भदति नियमविधौ दोषक्यान्रादरणीया |
नापि पिटशेषमवश्यं भ॒च्ञोतेवेति नियमः | एकादणश्यामुप- वासभद्गप्रसड्नत् |
AAA ग्रासावराईमस्नो यादित्यापस्तस्बवचने Wane खुतेर्यावल्जोवनिरामिषप्रतिन्नस्यापि पव्वणखपि मांसभोजन-
प्रसद्धाच | अत्र याइविवेकः-
wa भोज्यं तथा पेयं यत् किचित् पच्यते we न भोक्तव्यं पितृणान्त दनिवेव्य कथञ्चन ॥ यत्किञ्चित् wad te wei भोज्यमथापि वा । अनिवेद्य न wala पिण्डमूले कटाचन ॥ इति यमशह्भ्या पिटसेवितमेव भृन्ञोतेत्यवगमात्तदेक- वाक्यतया परिसंस्थेयम् | नियमविधौ मूलभ्रूतखुतिभेद कल्पनाप्रसङ्गात् अतएव खदार- निरतथैव इत्यत्र परदारान्न गच्छेदित्येकवाक्वतया परिसंख्योक्ता | असु वा नियमविधिः-पिर्डगेषमिषटेभ्यो ददात् aay भृच्ञोत दत्युशनोवचनेन पिदगेषभक्तणस्योपयुक्तरेषप्रतिपत्ति- रूपत्वात् प्रतिपत्तेश्च सत्येव गेषेऽङ्गत्वबोघधनात् प्रतिपत्तेस्तथा
सखभावात् |
२२४ खाडक्रियाकोस्टो।
aqua uate यावच्जीवनिरामिषप्रतिज्ञायाद्चोप- वासादिधश्चानुरोधादन्रमांसादौनां तथोपयोगः aaa यथा खादमिषटभोज्यच्च निष्यादययापरं किचिद्धत्तणाधें नावशिष्यते। , न च भक्तणप्रतिपत्यनुरोधाच्छषमपि स्थाप्यमिति वाच्यम् | न fe प्रतिपत्तिः प्रतिपाद्यं प्रयोजयति प्रतिपाद्यगुणभ््रूत- त्वात् afar च प्रधानाप्रयोजकलत्मिति | वसतुतसु-कुटुम्बादिभोजनाधे यत्कििद्ेहे एथक् पच्यते तज्जातोयं पितुखामनिवेद्य न भुच््ोतेति रागप्राप्तभच्तणनिषेध एव यमशङ्गवचनयोरघंः | तदा च प्रमाणाभावात् आ्ाइशेषभोजनं न परिसंख्या किन्तु नियम एव arene: किं कत्तव्य इत्या- काङ्गया wetda इति विधानात् gard निराकाङ्कला- दिधानानवसरस्ततः शेषाभावे भोजनाभावोऽपि न दोषाय इति | एवच्च सति सरादशेषे भ॒च्ोतेवेति नियमविधिः सम्पन्नः | यत्तु-- दन्तधावनताम्बृलं तेलाभ्यङ्गमभोजनम् | वेदयौषधपराब्रच्च awa परिवज्जयेत् ॥ तथा- उपरागे तथा AWS Yat नोपवसेदरहो । ` दरत्यादि वचनं तदनियतोपवासविषयम् | अन्ये तु- खादशेषमाघ्राय उपवासः काथ इति वदन्ति वचनच्च पठन्ति|
सखाडइक्रियाकोसटो | ९२५
उपवासो यदा faa: are नेमित्तिकं waa | उपवासं तदा कुव्याटाघ्ाय पिटसेवितम् ॥
काश्नोखण्ड-- खां कत्वा पर श्रा योऽश्रोदुन्नञानदुवेलः | दातुः खाइफलं नास्ति भोक्ता किण्ििषभागभवेत् ॥ अन्धे चाध्वमेथुनल्यागादयो नियमाः प्रागीवोक्ताः ॥
ब्राह्मे-- | दितीयेऽदनि भाख्डाना सर्व्वषा चालनं भवेत् । ` अनन्ता जायते ata: पितणामेव सव्यैदटा ॥ भार्डानां खराइपाकपात्राणं श्राददिने क्ालनमज्ञला दितोय- fea चलनेन ठभिरनन्ता स्यादित्यधः। |
अथ बाजसनेयिनां थादकमसङनत्तेषः |
fanart खागतच्च पाद्यमध्यादिकं दिजे। दिजोपवेथनं दौपो विष्णोर्वा हरिस्मृतिः ॥ तिलसर्षपविक्तिपो दारमध्ये च waa: | रत्ताजलच्छ गायतो देवताऽनु च खञ्नलम् ॥ दिजपाणौ जलं दभा सनमावाहनं ततः | र्यो wag गन्धादि तथाग्नौ इतशेषकम् ॥ २८
२२६
खाङक्रियाकोभटो।
परिषैषणच्च एथिवो इदच्चापडता तिलम् । दइदमनत्रमन्रीव्सर्मो गायतो मधुटानकम् ॥ अच्छछद्रञ्च यथासुखमापोश्वानं जपेत्ततः | गायत्रीं मधुवातादि तथा & पिसंहिताम् ॥ अग्निदग्धा स्तधाचभ्य हरिं war fast जलम् । गायतो मधुवाता च मधुतिकजपो दिजै । लसिप्रख्रः ेषमत्रं पिण्डप्र्रोऽय मण्डलम् | रेखावनेजनं दर्भास्तरो नोवो च देवता । पिण्डा लेपमुजः Te: orfwaraaaraa: ॥ हरिं स्मलाऽतर पितरो वसन्ताय अमौ ततः । प्रत्यवने नोवोमोत्तः षड्व््ञलि च सूतकम् ॥ wei पिण्डाच्ंनं पिण्डोत्तोलाघ्राणदिजाचमाः। सुप्रोचतितं शिवा आपः सौमनस्यं तथाक्तम् ॥ श्रक्तव्याघोरगोवं नो दातारोऽथ खधावचः। षनरूजनं न्युलोलयानं दक्तिणा विश्ववाचनम् # gaat वाज अमति दिजानुगमनं नतिः | अच्छिद्रविष्णुस्मरणपिण्डापंणमिति क्रमः ॥
चाद्क्रियाकौखटो। २२७ । ~© * £ | | अथ यजुवंदिनां पाव्वणखादरप्रयोगः।
अथ यादपूञ्यदिने वसशि विधाय arate चौरं तिल- कल्कादिना मलापकषेणेन देहशदिच्च विधाय aerate faa: सति भोजने निराभिषभेकवारं भुक्ता प्रदोषान्ते प्रतिब्राह्मण- Ze गत्वा सति समवे एकत्र वा कुलभोलसम्पनत्रानाखमिरो aa: पातित्यव्यङ्गत्वादिटोषरदहिताशनसमोतप्रवरान् कतभोजनान् हौ पित्रादिदेवतायं हौ मातामहादिदेवताधं च अयक्तावंककं वा तन्त्रेण वा दावैवोभयत्र देवे अशज्ञावेकं वा पित्रादौ च तौनशक्तावेककं वा निमन्वयेत् | =
तत्र प्र्तालितपाणि† समाचान्तं गोमयोपलिप्तस्थाने प्राद्यखं देवत्राह्यणमुपवेश्य खयसुदद्धख उपवोतो दभपाणिराचान्तो विप्रदक्िणजानु छला--
ॐ श्रद्येत्यादि aganay पितुरसुकश्श्मण एवं पिता- महदस्य एवं प्रपितामहस्य श्वः कत्तव्य AE युररवोमाद्रवसो विश्वेषां देवानां खः खां कत्तं alae निमन्तये |
निमन्वितोऽस्मोति त्राद्मणएवचनं एकत्र ` ब्राह्मण्य सदवै ्रावासिति प्रयोगः । “
एवं मातामहदेषेऽपि तन्वेशेकचोभयदैवसमावेश एकदेव परां पितणासुज्ञेखः काय्येः । ` |
* ख पुस्तके असगोल्रानसमानप्रवरान् | + ख पुसतक पारं |
R25 खादुक्रियाकौखटो |
पर्ालितपादमाचान्तं पिढब्राह्मणमुदष्रुखं खयं efau- मुखः प्राचोनावीतो दर्भपाणिदिक्तिण्जानु ला-
ॐ श्रदेत्यादि श्रमुकगोत्रस्य पितुरमुकदेवशरणः श्वः पाव्ैणथादं कर्त्त . त्वामहं निमन्तये एवं पितामहप्रपितामह-
मातामहादितिकाणणं पञ्च ब्राह्मणान् निमन्वयेत् ॥ एकत सव्वेत्राह्मणसद्धावै-
अमुकगोत्रस्य पितुरसुकदेवशम्भण एवं पितामहस्य णवं प्रपितामदस्य श्वः खां कर्तु यानहं निमन्त्रये । एकत्राह्मण-
aa तु लाभिति fata: | Ud मातामहपच्चेऽपि निमनज्विताश्च प्रत्येकं निमन्ितोऽस्मोति प्रतिवदेयुः |
ततः- | wedurafafada: कामक्रोधविवन्जितैः | भवितव्यं wafea: श्वोभूते खादक ॥ दूति नियमान् खावयेत् | विप्रा्- यद्यविच्रेन. रजनो याति तटा सव्वेभेतत् करिष्ये । इति ag: ू्व्युनिमन््रणाशक्तौ तस्यां रातौ योषि्रसद्कनिवारण्य सजातोयददारा ware करिष्ये तत्रभवन्तो निमन्तयितव्या
ett ~~~
* ख Fas सब्वोयाङ- |
खादइक्रियाकोौसदो | २२९
इति निवेदनं wart याददिने प्रातः शःपदपरिह्ारेण पुत्ववन्नि- Raz |
तदसम्भवे खादारग्भसमये यतौोन् ब्रह्मचारिणो भिक्तायेमाग- तान् तदलाभे अ्रन्यानपि प्रोक्तलक्षणान् निमन्त्रयेत् |
तददहनिमन्त खे q—
क्रोधनः Maat: सततं ब्रह्मचारिभिः। भवितव्यं wafsa मया च खादकम्मणि |i
इति नियमान् खावयेत् कुणमयत्राह्यणपक्ते तु निमन्तण- वाधः |
ततो निमन्वितः खाइकत्तां a gag: खाददिने च ae शायो ब्रह्मचारो ` शविः सत्यवादो wat gadis Federer ध्यथनं ad हिंसां क्रोधं त्वरां भारोदहनं कलहं दुतं चोव्यं दूर गमनं नौकाश्वादियानारोहणं dad प्रमादं fearad प्रतिग्रहं शस्त ग्रहणस्च Ist येत् | |
खाइकत्ता निमन्वितमदुष्टं न प्रत्याचक्षीत यदि च विस्मरण- वशादतिक्रामति तदा पञ्चात् प्रसादयेत् |
दन्तकाष्ठं तेलाभ्यङ्गं ताम्बुलच्च वन्नं येत् | We कत्वा Ue AYR! सखोक्षताजिन्यनिमन्तण्् पथ्चादिमतिं a Hara नान्यदन्रं ufeweiaq) अन्यत्र गमनादिना श्राइकालं नातिक्रमेत् | न चाखरातः ATS Bala । MSH WIAA: शुक्ञवस्वदयपरिधानः कतनित्-
२१० ख्रा्धक्रियाकौसर्टो।
क्रियो zfaui दिशं गत्वा कुशानाद्त्य ओादाधैमपरकौय- मपर्खुषितमदुगेखमपफेलिनम शएच्यसंसछ्टं जल माहरेत् ।
खल्पजलाश्यस्थमन्यजजलाश्यस्थमप्रतिषठितजलाशयसधं पर कोयं रात्रिष्टोतं याचितलब्धं चाम्ब ae येत् |
नूतनपादरेषु यथाशक्ति नानाप्रकारव्यच्ननाद्युपकरणसहित- मन्नं cater खयमश्क्तौ सपिण्डस्तदहारा वा पाचयेत् |
तत्र॒ तुटितकणीममाटपिटवंशजां रजखलां वौभताम- शुचिं मत्तां gat नोलवसनाच्च वन्नेयेत् |
अदभ्रमिच्च दक्तिणनतां लल्ला गौररुतिकयाच्छादय गोमये- नो पलिप्य पञ्चगव्येन संप्रोच्य ज्वलदग्निभ्चामणेन संशोध्य वषट- frat * सव्मैतश्चागान् बप्ीयात्। `
तिलान् सषपां्च अ्रपहता इति मन्तरेण सव्यतो विकिरेत् |
धलियुक्त ufed क्रिमियुतं agia द्गेन्धानितमनिष्टश्ब्दञ्च देशं वज्ज येत् । |
ततः शादग्डहाग्रतो ब्राह्मण्पादप्रक्ालनाथे गोमयोप- faarai भूमौ गोमूत्रेण awe क्त्वा यवैः सपुष्येरचैयेत् |
वाराणस्यान्त॒ भरूमिसंस्कारो नासि गोपयोपज्ञेपनन्तु ततापि । यदि च परकौयभूमौ श्रां चिकीषति तदा agfa- खामिपिटभ्यः खादोयाग्रभागसुत्मुज्य दद्यात् ।
जोवतां मूल्यं वा दद्यात् |
ततः अखाडदटेणमाहव्य होनाङ्गाधिकाङ्ग-काण-खल््न-केकर-
# ख gaa चिद्ितांशे नास्ि।
खाडक्रियाकोसदो। २३१
श्चिवि-कुटि-पतिताम्बाज हषलोपति शूदर Waal षण्ड कुक्कर वराह विडाल काकादोन् खादस्थानादपसारयेत् |
ततः प्रहत्ते मध्या Alaa: तैलसुदत्तेनं स्रानो- पकर णच नाना विधं ताख्रपाते कलवा खयसुपागम्य देवव्राह्मण- yaa दद्यात् ।
ततः खात्वा निहन्तान् खयञ्च Acasa: शक्तवासाः दक्तिणा- मुखेन क्षतपादप्र्तालनो यथाविध्याचान्तः शविः प्राङ्गणे कछता- च्ञलिदेभेषु तिष्ठन् खागतमिति एच्छेत्। सुखागतमिति प्रति- वचनम् |
ततः प्रागुपलिप्तायां भूमौ टेवनत्राद्यणपून्भैकं क्रमेण सविनयं पुनः पुनरभिनन्य स्वयमेव टे वधर््ेण टेवव्राह्मणपादौ faauaw पिद्धब्राह्मण्पादौ च प्र्ताल्याचमनोयं gatad गन्धं युष्पच्च ददयात्। सख्यञ्चागच्छेत् |
यदि gai निमन््रणं न कछतमस्ति तदा तवैव प्राङ्गणं पूर्व्ववत् ब्राह्मणान् निमन्त्रय अक्रो धनेरिति नियमं श्रावयेत् ।
कुशब्राद्यणे तु खागतप्रख्पाद्यादिटाननिमन्तरणानां बाधः। ततो ब्राह्मणसदहितो we प्रविश्य अन्नाद्यभिप्रायेण सिदमिल्युक्ता ूववाग्रदभेहययुक्ते Wee आसने प्राद्र देवन्राह्मणं दक्तिणाग्र- quga दक्तिणामुखे आसने पित्रादिव्राह्मणानुदङ्मुखान् यथा- ` क्रममासनं स्णशणन्--प्रत्येकमिटमासनमतासष्वमिल्युक्ता दक्तिण- हस्ते त्वा उपवेशयत् |
तेषाञ्च पादयोरधस्तात् कुशानास्तरेत् । प्रत्यासनसमोपै
२९२ argfaatat Get |
gaa तिलतेलेन वा यादसमासिखायिनो दौपान् खापयेत् | तेषासुत्तेजनादि तु dfeata HAMA । ततः शालम्रामशिला- fea सत्रिधौल्लत्य तत्र यन्नेण्वरमभ्यच्चय- at यज्ञेश्वरो हव्यसमस्तकव्य- भोक्ताऽव्ययात्मा इरिरोश्वरोऽत | तत्सत्िघानादपयान्तु सद्यो रक्तांस्यशेषाणयसुरा्च सव्व ॥ इति पटिला- at अ्रपदता असुरा Taifa वेदिषदः | इति get werat च सव्धतस्तिलान् सर्षपा विकौय्ये-- यो विष्णुः सौोपुण्डरो कान्तः ओरौहरिरिति स्मरेत् । Tare जलं प्रतिवब्राह्मणसमोपे way) ततो गायतोजपमहं करिष्य इति दिजान् पृष्टा कुरुष्वेति तेरनुज्ञातः प्रणवव्याहृतित्रयसदहितां गायन्तीं जपिल्ा-
ai देवताभ्यः पिदभ्यञ्च महायोगिभ्य एव च | नमः खधायै area नित्यमेव नमो नमः ॥ इति fastq | तत उदङ्मुख उपवोतो--
at ्रद्यामुके मासि अमुकपक्षे तिधावस्मिन् विशिष्टभारत- वषाख्यपुखयभ्यप्रदेशे बह्कित्राह्मणचरणसम्रिधौ अमुकगोत्रस्य पितु- रमुकदेवशब्ण एवं पितामहस्य एवं प्रपितामहस्य पाव्वणाडे
argfmaratael | २३३
पुरोरबोमाद्रबसो विश्वेषां देवानां खादमन्रेन सोपकरणेन युवयोरदं करिष्ये । कुरुष्वेति प्रतिवचनम् । | | एकनत्राह्म णपक्ते तु त्वयौति प्रयोगः, एवं मातामहदेवेऽपि | तन्त्ेणेकतोभयदेवस्मावेशे एकदेव wat पितुणामुज्ञेखः काय्य; | ततो दक्षिणामुखः प्राचोनावोतो-- ओं अर्यामुक्षे मासि अरम॒कपच्ेऽमुकतिधौ ACAI quyen वङ्किव्ाह्मणवरणसव्रिपौ अमुकगोत्रस्य पितुरमुक- श्ण एवं पितामहस्य एवं प्रपितामहस्य पाव्वणसादमननेन सोपकरणेन युष्माखहं करिष्ये। एकत्राद्यणपत्ते त्वयोति प्रयोगः | कुशत्राह्यणपक्ते तु quem न ata: किन्तु quae करिष्ये इति । प्रतिवचनन्तु सत्रिधापितव्राह्मणा एव qa: । wd मातामहपक्ेऽपि | ततो waaa सरव्वीण्यन्रादौनि खादसाधनानि प्रो्तयेत् | ततः — सप्त व्याधा दशेषु खगाः Ata गिरौ | चक्रवाकाः सरदोपे Var: सरसि मानसे ॥ तेऽभिजाताः कुरुचेते ब्राह्यणा वेदपारगाः | प्रसिता दूरमध्वानं युयं तेऽभ्योऽवसोदय ॥ इति पिद्छव्राद्यणाभितः पठेत् |
र @
२३४ श्राद्क्रियाकौखटो। अपथ राद्परिभाषा।
aaa wag पङ्क्तिमूर्चन्यं एच्छत् |
areata उत्तरदिशा dat प्रवेशनोयानि। दक्षिण fem निःसारणौयानि समासिपय्यन्तं पवित्रपाणिरासोनः स्थात् |
र्वं कर्मोत्तरामुखेन पातितदल्तिणजानुनोपवोतिना efa- शोपचारेण aera । SRI ऋलुकृुशतयेण सयवोद केन देवतीर्थेन नमःपदेन काय्य: ।
पतन्तु पातितवबामजानुना प्राचोनावौोतिना दक्िणासुखेन वामोपचारेण agar पिढतीर्धेन दिशुणभुग्नङ्शत्रयेर सतिलोदकेन खधापदेन काय्य; |
wang खाद्ोयद्रव्यं प्रोक्तितमेव दयात् । cay” सव्वं कर कार्य्यम् | अचमनविसनञ्जने तु पिटपूव्नेमिति।
ततो दैवादिक्रमेण HUAN ब्राह्मणकरेषु जलं दयात् | कुशत्राह्मणे तु प्र्ालनजलदानबाधः।
ततः-ॐ पुरोरवोमाद्रवसौ विष्डेदेवा एतदः कुशासनं नम दूति ऋलुकुणचयानमकमासनसुतृज्य कुतपायासनोपरि दद्यात् |
ॐ असुकगोतर पितरसुकशग्मन् एवं पितामह णवं प्रपितामद् एतत्ते कुशासनं सखेति दिगुणभुग्नङ्शतयात्मक- सासनमुन्सुज्य कुतपाद्यासनोपरि TATA |
* ख पुस्तक्ते पेतभितयादि ufgad पतितम् |
श द्धक्रियाकोौखटो | २४५
एवं मातामदहपक्तेऽपि । - शूद्रस्य Tad कुशासनं नम इति प्रयोगः! ततः क्षताञ्ञलिः--ओों विश्वान् देवानावाहयिष्ये दति पषा ावाहयेत्यनुज्नातो दिजाङ्गष्ं एता-- ॐ विश्वेदेवास आगत waa म दमं इवं इटं बहिनिषो- दत । इत्यावाद्य-- ओं अपहता इति ada यवान् विकौग्ये-- ॐ विश्वेदेवाः शणतेमं हवं येमे अन्तरोक्ते य उपद्यवि छ । ये अग्निजिह्वा उतवा यजच्चा आसाद्यास्मिन् बहिषि मादयध्वम् ॥ इति जघा- ॐ आगच्छन्तु महाभागा विशदेव वरप्रदाः | ये यत्र विहिताः याद्वं सावधाना भवन्तु ते ॥ इति मन्तं पठेत् | | कु शब्राह्मणे दिजाङ्गष्टग्रहणं नास्ति | ततः पितुनावाहयिष्ये इति प्रष्टा आावाहयेत्यनुन्नातः | ॐ उशन्तस्त्वा निघो म्यशन्तः समिधोमहि | उशन्नुशत आवह पितुन् हविषि wasn इत्यावाह्य ॐ अपता इति aa तिलान् विकीय्यै - ॐ श्रायान्तु a: पितरः सौम्यासो अग्निष्वात्ताः पथिभिर्देवयानेः |
२३६ खाद्धक्रियाकौसटौ |
अस्मिन् यज्ञे खधया मदन्तो ऽधित्रुवन्तु तेऽवन्त्वस्मान् ॥ इति aa जपेदित्यावाहनम् | शूद्रस्तु ब्राह्मणद्वारा मन्तरं पाठयन् नम इति जपेत् तती Zama उत्तराग्रकुशोपरि अष्यपात्रसुत्तराग्रं संस्थाप्य गर्भशून्यकुश्पतरदयामकपविकरं “ॐ पवित खो वैष्णव्यौ” इति मन्वेण नखव्यतिरेकेण mena feat ॐ विष्णोमेनसा पूते ख दइत्यभ्युच्या्पाके निधाय-- ॐ शन्नो देवोरभोष्टये At भवन्तु पोतये शंयोरभिखवन्तु नः । saat cat ॐ यवोऽसि यवयास्मदेषो यवया रातीः। इति मन्तेण यवान् qul दत्वा magugat fafaa aqui दभान्तरेण चाच्छाद्य अ्रच्छिद्रोऽयमर्ष्योऽसत॒ इति वदेत् । तन््रता- भावपक्ञे मातामहदेवेऽप्येवम् | ततः पिदब्राह्मणाग्रतः पात्रतयं मातामहत्राद्यमणाग्रतः पातरतयसुपय्युपरिक्रमेण दच्तिणाग्रङ्ुणोपरि संस्थाप्य yeraq पवित्र्छेदनादिकं mat षट्पवित्राणि यथाक्रमं पात्रेषु दत्वा षसो देवोरिति प्रत्येकमपः faat— ॐ तिलोऽसि सोमदेवत्यो गोसवो 2afafeac: | प्रमद्धिः एतः quart पितन् लोकान् प्रोणादि नः खाहा ॥
ाद्धक्रियाकोौसटो। २३७
इति प्रतिपातं तिलान् cat तृष्णीं गन्धपुष्यदुव्बां निधाय
कश न्तरेणशाच्छछावयय अच्छिद्र ऽयमर्घ्यी स्विति प्रतयेकसुक्ता देवे चैत्रे च दर्भानुदाव् हस्ताभ्यां देवपातसुखयाप्य वामरस्ते क्त्वा aaw qa पवित्रञ्च प्रागग्रं ब्राह्मणदस्ते car जलान्तरं yur द्त्वा-
या दिव्या रापः पयसा सम्बभूव्-
य्य ्रान्तरौक्ता उत पायेवोर्य्यः |
हिरण्यवर्ण यं्नियास्ता न श्राप ५
शिवाः शंस्योना सुहवा भवन्तु ॥ इति मन्तं पटिला--
ॐ पुरोरवबोमाद्रवसो विश्वेदेवा एष वोऽर्घ्यं नमः | दति दल्षिण्स्तेन विप्रकरे पवितरोपरि जलं दद्यात् ।
ततः पिव्रषपाच्ं हस्ताभ्यासुत्तोल्य वामहस्ते wat तत्रस्यं ufad पुष्पञ्चोत्तराग्रविप्रदस्ते निधाय जलान्तरं « cat ॐया दिव्या इति afzat— |
agama पितरसुकशन् एष asa aut इति efaueaa faediaa विप्रकरे पवितोपरि तिलोदकं दद्यात् |
ततो जलं wer एवं पितामह-प्रपितामद-मातामहतयाणां ` प्रत्येकं AANA त्राद्मणकरेष्वध्य दद्यात् |
,#* ख पुस्तवो gouarcy इत्यभिकः wis: |
२३८ ्रादइक्रियाकौखदी |
शूद्रसु-मन्तस्थाने नम इति जपन् ` ब्राह्मणदारा मन्तं पाटयन् नमोऽसुकगोच पितरसुकदास एष तुभ्यमर््यौ नम Tae ददात् ।
ततः पितामहादिपच्चानां पावस्तिलपुष्पजलानि पिल- पाते निधाय प्रपितामहपातेण तत्पात्रमाच्छादयय ॐ fuaw: स्थानमसोति पिदछब्राद्यणवामे दक्तिणाग्रकुशोपरि न्युनौक्लत्य स्थापयेत् |
तत्त॒ दक्तिणादानपय्यन्तं नोदरेत् नापि चालयेत् न च WU |
ब्राह्मणदस्तदत्तपवित्राणि तु खधावाचनाधं यथाक्रमं wa ग्धापयेत्
ततो ci—at पुरोरवोमाद्रवसौ विष्ठेदेवा एतानि वी गन्धपुष्धुपदोपाच्छछादनानि नम TTR एष वो गन्ध इत्यादि- क्रमेण ब्राह्म णेभ्यो निबेदयेत् |
पेते- श्रं agama पितरसुकशश्षण् एवं पितामद- प्रपितामह एतानि गन्धयुष्यधुपदौपाच्छादनानि खधेलयत्सृज्य एष at गन्ध इत्यादिक्रमेण ब्राह्मणेभ्यो निषैदयेत् |
एकत्राह्मणपक्ते तु एष त इति, एव॑ मातामहपन्ञेऽपि ।
शूद्रस्य तु--एतानि तुभ्यं गन्ध -युष्य-धूपदो पाच्छादनानि नम इति शेषः | |
ततश्च-त्राद्मरेनोपवोतिना सता खयं गन्धानुलेपनं काय- va fracas शिरसि धाथम्। अस्मिन्नवसरे फलाधिना
रादक्रियाकौसदो। VRE
यज्ञोपवोतताम्बूलादिकं देवादिक्रमेण देयम् । एतच नावश्चकम् | at गन्धादिदानमस्त्िति वदेत् अस्ति ब्राह्मणवचनम् |
ततो नोवारचुशंगौरिखत्तिकया. वा होमभस्मना वाऽसम्भवे बारिणापि पाचरपातनाय चतुरसखमण्डलानि क्यात् |
ततः खाद्ायभागं avafaaaa पाचान्तरे weiat पिल- ब्राह्मणं पृच्छेत् । निरग्निः-
a अरग्नौकरणमदहं करिष्य दति कुरुष्वेत्यनुज्ञातः पिल- ब्राह्मणपादटे जले वा पैचधर््यण श्रं अग्नये कव्यवाहनाय खादय सोमाय पिलमते खाहा इत्याहइतिदयं जुडयात् |
साग्निस--अम्नौ करिष्ये इति पष्ट इुरुष्वेत्यत्यनुज्ञातो दल्िणाग्राव सथ्याग्नो वाडइतिदयं जुह्यात् Wary नमःपदेन ययुः |
ततोऽग्नौकरणशेषं दैवादिक्रमेण सर्व्वेषु way दत्वा पिण्डा किञ्चिदवस्यापयेत् | विप्रपाणौ होमपक्ेः तत्पाते, इत- शेषं न देयम् । ततश्चोष्णमिष्टात्रपूरितपादाणि देवादिक्रभेण ख ख ब्राह्मणसमोपे पृव्मैकलतचतुरखमण्डलोपरि खयं wag | तत्मोपभूमामेव व्यच्ननादोन्युपकरणानि पातान्तरे कत्वा स्थापयेत् |
ततोऽन्रेषु तं तथा दद्यात् यथा wa खवतोति |
ततो भमिलग्नं कुशं दत्वा ब्राह्मणयोः समशनं कारयित्वा
का ्राइ़क्रियाकौसदो।
वामहस्ताद्े thawed विधाय अधोमुखहस्ताभ्यां देवपात- माषाय-- ॐ णथिवो ते art यीः fours | ब्राह्मणस्य मुखे Tad wad जुहोमि ree | इति जपित्वा aw कव्यमिदं रकतेत्युक्ता-- ओं इदं विष्णुविं चक्रमे चेधा निदधे पदम् | समूटृमस्य wigs ॥ ओं विष्णो vai रक्षस ॥ इति मन्येन अधोमुख « दिजाङ्गष्टाभाषे खाङ्गष्टमपि निघाय wt अ्रपदता इति यवान् विकोथ- द्दमत्रमिदं -दविरिमा अप ददं मधु एतान्युपकरणानि इति wagatfa ब्राह्मणाय fata—at पुरोरवोमाद्रवसौ विश्वेदेवा एतद्दोऽन्नं छताद्युपकरणसहितं नम इत्युत्सुजेत् | ततः सव्याहृतिगायच्रौं जपित्वा मधुवाता इति aid मध्विति faag पठन् मधुनाभिघारयेत् | ततः--अत्रहोनं feared 'विधिदोनच्च यद्कवेत् | तत्सव्वमच्छिद्रिमसतु | इत्युक्ता यथासुखं वाग्यता जुषब्वमिति वदेत् । -एकनब्राह्यणपक्ते -तु जुषसखेति प्रयोगः । ब्राह्मणाभावेऽस्य बाघः | ततो भवन्तः प्राश्यन्त्रिलुक्का आपोष्णनजलं दद्यात् |
* क पुस्तके हिजाङ्गःिति पट् नास्ति |
खाङ्क्रियाकौखटो |: २४१
ततः पि्छपक्ते पे्विधिना भ्रुमिलग्नं कुशं दत्वा पात्र ब्राह्मणयोः wad कारयित्वा वामहस्तवाद्ये freee निधाय उत्तानहस्ताभ्यां पिलपाचमालम्य “ओं एूधिवो ते इति जपित्वा कष्ण कव्यमिदं रक्षेत्युक्ता-भों इदं विष्णुरिति ओं विव्णो कव्यं taafa wade उत्तानदिजाङ्ष्ठं “दिज्ञाभावे agen’ fana—at saga इति तिलान् विकौय्ये इदमन्नं इटं हविरिमा आप इदं मधु एलान्युपकरणानोति सव्ाणि द्रव्याणि ब्राह्मणाय निबेय--श्रों. अ्रसुकगोत्र पितरमुकश्श्मन् एवं पितामह एवं प्रपितामह Vanissa छतादयुपकरणसहितं सोदकं IATA | Wea तु एतत्तभ्यमनत्रं नम इति प्रयोगः| ततः सव्याहृतिकां गायत्रीं seat मधुवातेति art मध्विति fang पठन्. मघुनाऽभिघारयेत् । ` | aa: — | said faareta fafastag agaq | तत् सतव्वमच्छद्रमसु | इत्युक्तवा यथासुखं वाग्यता ज्युषध्वमिति वदेत् | एकब्राह्मण्पक्तेः तु जुषसति प्रयोगः । तब्राह्मणाभावेऽस्य बाधः | ततो भवन्तः aaa अपोशानं जलं Tara |
एवं मातामदहपत्तेऽपि ।
* क पुस्तक दिजाङ्गछमिति पट नास्ति | २१
२४२ srefmararea |
ब्राह्मणाथ Efatudiormataaeadt वाग्यता हास्य-ल्वरा- क्रोध-त्लुत्कारादिशब्दमङ्व्वेन्तो santas: प्रसत्रमनसो दिवाससो दातारमयाचमाना आसनादवयेपितपादा FAT | यादकत्त तु-पिठन्राह्मणाभिसुखो castes: सप्रणव- व्याहतिकां गायतो मधुवातेति ard मध्विति fang पिढसंहितां पुरुषसूक्तं रत्तोहणसूक्तमन्यानि च पविचाणि रुचिस्तवाटोनि यथाशक्ति मन्वादोनि wanurearfa पुराणानि च सप्तव्याघा- दिक्च fread पठित्वा पिलरूपान् ब्राह्मणान् प्याला,- पिता पितामहे aga प्रपितामहः | मम afa प्रयान्लदयय विप्ररेडेषु संस्थिताः ॥ पिता faaraeaa तथेव प्रपितामहः | मम ठसिं प्रयान्मिनिहोमाप्यायितमूत्तयः ॥# पिता पितामदओैव aga प्रपितामहः | ठसिं प्रयान्तु मे भक्तया यम्मयेतदुदाद्तम् ॥ मातामहस्तुिमुपेतु तस्य aga तातस्य पिता तथान्यः | विश्वे च Sat: परमां प्रयान्तु ठि प्रणश्यन्तु च यातुधानाः ॥ यन्ञेष्वरो दव्यसलमस्तकव्य- भोक्ताऽव्ययाता हरि रोष्वरोऽतर | तत्-सत्रिधानादपयान्तु सदयो रच्तांस्यगेषाण्यसुराख् सर्व्वे #
राद्खक्रियाकोमसुटो। २४३
इति विष्णुपुराणोक्त पटित्वा वैणवौणाध्वनिभित्राद्यणान् सन्तोष्य ठेषु ब्राह्मणेषु उच्छिष्टसन्निधौ दर्भानास्तोय्य सन्वै- प्रकारमन्रं सतिलं welat— श्ों-- अग्निदग्धाश्च यें जोव येऽप्यदग्धाः कुले aa | भूमौ दत्तेन Saad Sat यान्तु पराङ्गतिम् ॥ इति जज्तेनाक्चाव्च विकोय क्ताज्ञलिः-- ओं येषां न मातान पितान बन्धु नेवान्यसिदिनं तथाब्रमस्ति | तत्तसयेऽत्रं भुवि दत्तमेतत् प्रयान्तु लोकाय सुखाय तदत् ॥ इति पटठित्वाचम्य तदशक्तौ दस्षिखकरं वा wet हरिं स्मरेत् | ततः पिव्रादिदेवान्तव्राद्मणेभ्यो जलगण्डषान् पुनरापोग्रानायें दवा प्रण्वव्याहृतिसदहितां सावित्रौ मधुवातेति ard मध्विति तिकच्च जपित्वा - रुचितं भवद्धिरिति <a पेते war w इति एच्छत्) सुरुचितं eat: स्म इति प्रत्युत्तरम् 1 एकब्राह्मण्पक्ते ठपोऽसोति प्रश्नः, अत्राह्मणक खाच CATIA जलगण्डुषदानवाघख | ततः शेषमन्रमस््विति सर्व्वान् च्छत् ते wa इष्टेः सदह you इति qa! aa: fawrad करिष्ये इति vet कुरुष्वेत्यनुज्ञातः पिठ- मातासहब्राह्मणयोः waaay उच्छिषटसचिधो हस्त.
२४४ ख्रादक्रियाकौसदो।
मात्परिसितां चतुरङ्गलोच्छितां टकच्छिण्प्रवणां वेदीं क्त्वा जलेनाभ्युच्य पिरडस्थाने-- at— निहन्मि awa यदमेष्यवह्धवे- SAY सर्व्व सुरदानवा AAT taifa gar. सपिशचसड्न हता मया यातुधानाश्च सव्वं ॥ इति ufsat मण्डलं तदददिश्चतुरखञ्च कत्वा एकदभेसूलेन दक्षिणहस्तेन ओं अपहता इति निहन्मीत्यनेन दकिणाग्रां रेखासुल्िख्य Taare दक्तिणस्यां दिशि ai त्यजेत् । एवं तदामभागे मातामहादोनामपि मर्डलरेखाक रणाभ्युत्तणानि काथ्याणि। ततः सतिलयपुष्पं जलपाचं वामहस्ते vat ओं असुकगोतर पितरसुकश्न् एतत्ते जलमवनेनिच्व खधेति रेखामूलेऽवने- जनं दत्वा जलं Bet एवमेव पितामहाय रेखामध्ये प्रपिता- महाय रेखाग्रेऽवनेजनं दद्यात् । wa मातामहादोनामरपि मध्ये मध्ये जलं स्एृष्टाऽवनेजनं देयम् | ततः सम्रूलान् सक्लदाच्छित्रान् दक्तिणाग्रान् कुशान् रेखाया- arta देवताभ्य इति त्रिजपित्रा सव्वेस्मात् आादगेषात् किचित् किच्चिदु हत्य छतमधुतिलानग्नौकरणशेषञ्च दत्वा विल्व- फलोपमं पितादौनां मातामहादोनाच् पिर्डषटर्कं wat efaq- हस्तेन uaquarefed fue wear वामहस्तस्थितजल- प्रनेपेण ओं अमुकगोत्र पितरमुकशन्रेतत्ते fow स्वधेति
श्राइक्रियाकौसदो। २४१
euqa fae दत्वा जलं we एवं पितामहाय दभमध्ये एवं प्रपितामहाय cart दद्यात् | एवं मातामहादोनामपि। ततः पिर्डान्तिक्षे fauna fasta पि्पक्तासरणकुःग- मूलेन चं लेपभुजः प्रोयन्तामिति इस्तं waren पिण्डपात हस्तं प्र्ताल्य तज्जलं प्रत्यवनेज नाथे स्थापयित्वा दिराचम्य हरिं स्मरेत् | आचमनाशक्तो दत्तिणयवणस्प गः | च्रं aa पितरो areas यथाभागमात्रषायष्वं दति जपित्वा वामावत्तंनोदश्चखो BAI प्राणायामचयं कला अश्को यथा- शक्ति mia वित्य- si— वसन्ताय नमस्तुभ्यं गोभमायच नमो नमः| वर्षीभ्यख शरत्संन्नक्छतवे च नमः सदा ॥ त मन्ताय नमस्तुभ्यं नमस्ते शिशिराय a | माससंवत्सरेभ्यञ्च दिवसेभ्यो नमो नमः ॥ इति ऋतून् नमस्कुत्य पितन् भास्करमूत्तिकान् ष्यात्वए पुनस्तेनैव पथा प्रत्यारत्य-- ओं अरमोमटन्त पितरो यधाभागमाहषायिषत | इति जपेत् | | ततः पातक्ालनजलं वामहस्ते गहोला- si अमुकगोत्र पितरसुकदेवश्म्भन्नेतत्ते जलं प्रत्यवनेनिच्छं
aafa पिटपिर्डे cat जलं 4 स्मत् |
* ख पुम्तक्रे स्मृत्वाचमेत् | † ख पुस्तके प्र्यवनेस्पुओेत् |
२४६ च्राइक्रियाकौसटो।
एवं पितामह प्रपितामह-मातामहादितिकाणमवनेजनं zat नीवीं विखंस्य चाचामेत् | अशक्तौ दच्तिण्यवणस्प ेः | ततः समुदि तषट्पितुनुदिश्या्ञलिषट्कं दद्यात् | ai नमो a: पितरः शाय नमो a: पितरस्तपसे | नमो वः पितरो यज्नीवन्तस्मे नमो वः पितरो रसाय । नमो वः पितरो घोराय मन्यवे Gara a: पितरो नमः ॥ ततः शक्त वस्वोद्धवा STU असम्भवे सूतमातं मेषलोमानि वा वामहस्ते ग्टहोत्रा एतदः पितरो वास इति मन्तं जघा- ai अमुकगोत्र पितरमुकदेवशश्न्नेतत्ते वासः सखधेलयुलसुज्य दक्षिणहस्तेन दद्यात् एवमेवं प्रत्येकं जलस्पशेपूव्वैभेतद इति मन्तं ufsar पितामहादिभ्यः पञ्चभ्यः पिण्डेषु दव्यात् | ततः-- wet वहन्तोर खतं छतं पयः कौलालं परिसुतम् | wat ख तपयत मे पितृन् | इति पिण्डेषु इस्तदयेन जलाच्लिधारां दयात्] एवं मातामदहादि पिर्डेष्वपि । ततः Waa जल-छत-गन्ध-मधु-यष्य धूप-दौप ताम्बुलेरटमि- देयेसतुष्णी fees पूजयित्वा पितृन् भास्करमूर्तिकान् ध्यात्वा पिण्डानि सम्परन्नानोति पिद्छव्राह्मणं पृच्छेत्। yaaa सन्तिति तेनोक्ते किचिन्रस्रोभ्रूय पिश्डानुत्तोल्याघ्राय च पातर
स्थापयेत् | aa आचमनाथसुटकं पिवादिक्रमेण arte दद्यात् |
sy gfmararael | २४७
अव्राह्मणकखादे तु उदकादिदानवाधः सखयमप्याचम्य सुसुप्रोचितमस््िति विप्राग्रभूमिमभिषिच
ओं wat मध्ये खिता देवा ag wa प्रतिष्ठितम् | ब्राह्यणस्य करे न्यस्ताः शिवा आपो भवन्तु a: hi इति मन्तेण शिवा आपो भवन्तु इत्यनेन वा दिज- करेषु जलं देवादिक्रमेण दद्यात् | सन्तरति प्रवयुत्तरम् | लद्मोवेसति पुष्पेषु लच्मोवेसति Gent | AMAIA सदा MS सौमनस्यं सदाऽस्तु Fy इति मन्तरेण ॐ सौमनस्यमस्त्वित्यनेन वा यवदूव्वां दद्यात् ¦ अस्त्विति प्रतिवचनम् | aad चासु मे gu शान्तिः युष्टिधृतिच्च मे । यद्यच्छ्रेयस्करं लोके तत्तटस्॒ सदा मम ॥ इति मन््ेण रं अच्ततच्चारिष्टञ्चास्त्वित्यनेन वा यवदून्वां दद्यात् | अस्त्विति प्रतिवचनम् | ततः- ओं असुकगोचस्य पितुरसुकशन्धरणः wa दत्तमिद- मन्नपानादिकमच्तय्यमसु--दति ब्राह्मणकरे सतिलोदकं दव्यात् | एवं पितामहादौनां पञ्चानां waa देयं सव्वत्रास्तिति प्रतिवचनम् | ततः wea उपवोतो दक्षिणां दिशं कटाक्ञेणावलोकयन् ओं अघोराः पितरः सन्त्विति एच्छत् सच्त्िति ब्राह्मणोत्तरम् | ओओ itd नो बदतामिति एच्छत् बदैतामिति प्रत्युत्तरम् ।
२४८ स्राइक्रियाकोौसुटो |
ओं दातारो नो विबड्धन्तां# वेदाः सन्ततिरेव च | खदाच नो मा व्यगमद्डदेयच्च नोऽस्त्विति ॥ wag नो बहु भवेदतिथींय लभेमहि | याचितारश्च नः सन्तु माच याचिष्म कञ्चन ॥ एताः सत्या शिषः सज्तित्युकते विप्रैः सन्त्रित्येकदेव प्रत्यु at टेयम् । ततः पविच्राणि अरष्यसम्बन्धोनि qatar पिचादि- व्रा द्य णमा प्च्छेत् | at wat वाचयिष्ये वायतामित्यनुज्ञातः ओं frau: स्रधोच्यतां ay खधेति प्रत्यत्तरम् | एवं पितामडेभ्यः खधोच्यतां प्रपितामहेभ्यः सखधोच्तां मातमरेभ्यः खधोचयतां प्रमातामहेभ्यः सवघोच्यतां दद्प्रमाता- महभ्यः खधोचताम् | सव्वैव्ासतु खधेति प्रत्यत्तरम् | तत wat वहन्तोरिति ₹दस्तदयेन वारिधारया सेकः | एवं मातामहपक्षेऽपि। ततो न्युनौक्षतमघेपाचमुत्तानौक्लत्य देवे waa यथाशक्ति दक्तिणांःद यात् | at अद्येत्यादि पुरोरवोमाद्रवसोविश्वेषां देवानां waaa- पाव्वंणरादप्रतिष्ठाधे दक्तिणमिदं काञ्चनमग्निटैवतं ATT वा अरसुकगोतायासुकश्म्मरे ब्राह्मणाय तुभ्यमहं ce | ओं अद्येत्यादि अरसुकगोत्रस्य पितुरसुकशम््रणः एवं पिता-
# ख पुस्तके ऽभिबद्धेन्तां |
्राडक्रियाकौषदो। २४६.
महस्य प्रपि्तामहस्यं च क्तेतत्याव्वेणखाइकशरणः प्रतिष्ठां दक्िणामिदं रजतं पिटदेवतं wage बा अ्रमुकगोतायासुक- WHT ब्राह्मणाय तुभ्यमहं ce | एवं मातामहपक्ेऽपि | खस्तौति wast ब्राह्मणा gy: | अभावे रजतस्य ena कथामपि कुच्धात् ।. ai विश्वदेवाः प्रोयन्तासिति ब्रूहोति vet Gaara यवोदकं च्तिपेत् | विश्वेदेवाः प्रोयन्तामिति are देवताभ्य इति विजपेत् | ततः-- ai वाजे वाजेऽवत वाजिनोनो धनेषु विप्रा अर्ता RAAT: अस्य मध्वः पिवत areas ठक्षा यात पथिभिर्देवयानैः ॥ इति मन्तरेण कुशाग्रेण पितन्मातामहां्च विज्य कुशमूलेन देवान् विसञ्जेयेत् | ततो भवद्गिरहं कतार्धींक्त इति प्रियवचनमुक्ता पङ्क्ति- मूदैन्यस्यानङ्छपाणिं wetat पिचादिक्रमेण ब्राह्मणानुल्याप्य | उदपाचं ग्टहीत्ा-- | | ओं आमा वाजस्य प्रसवो जगम्या 2a दयावाण्टयिवो विश्वरूपे | आ मागन्तं पितरामातरा युवमामा सोमो अरख्तत्वाय गम्यात् ॥ २२.
९५० चाद्क्रियाकौसटौ।
इत्यनेनाष्टौ पदानि दारपय्येन्तं वा अनुब्रज्य बहिःस्थं स्तान् afin प्रद्तिणोल्लत्याभिवादय च तेनानुज्ञातो we प्रविश्छा- च्छिद्रं कुर्यात् खोविष्णुख्ध स्मरेत् |
TAMURA तु भवद्धिरहं कछता्थींलत दति प्रीतिवचन- पाणि-ग्रहणोलयापनामावाजस्येत्यनुव्रजन--प्रटकिण्णेकरण्ाभिवाद- नानां Ata: |
ततः yarn साध्वीखतुद्धातां पल्लीं मध्यमं पिण्डं
ओं --अधत्त पितरो गभं कुमारं पुष्कर खजम् |
यथेह पुरुषोऽसत् |
इति मन्तेणाभिमन्त्रय भोजयेत् |
अन्यांख्च पिण्डान् गोऽजविप्रेभ्यो caret जलेऽपि `वा faq | `
अब्राद्मणकखाद तु- खादान्रममग्नौ जले वा चिपेत् wat दर्भेषु वा निखनेत् ब्राह्मणाय दयात् |
ततः शन्तिं war care हस्तेन निर्वाप्य पाणौ पादौ च प्रक्षाल्याचम्य qa प्रणमेत् ब्राह्मणविसन्जनानन्तर- सुच्छिष्टापनयनं दिवापय्येन्तस्यापनन्तु पिदप्रौत्यतिशयारथम् | HMPA GT भोजनपात्राणमधोसुखानामम्भसि प्र्तेपः। ततो वेश्वदटेवं वलिं नित्यखराइच्च कत्वा ज्ञातीन् भोजयित्वा aag vata | सति शेषे आादशेषमवश्यं wala ।
चछञक्रिवाकोसरो। २५१
अथ सामगानां आडक्रमसडन्त्तेषः |
निमन््रणं खागतच् पादययमघ्यीदिकं fea । दिजोपवेशनं दौपो विष्णोर efcafa: 8 तिलसभपविकतेपो मध्ये दारे च ala: | रच्छाजलच्च Maal देबतानु We Bray ॥ हिजपाणौ जलं दभासनमावाडहनं ततः अधं weary मन्धादि तथाग्नौ इतशेषकम् ॥ परिवेषण्च्च ufaal इट च्चापडहता तिलम् | घाणौ Tay गायती मधुवातेति. ते मधु ॥ इदमत्रमत्रोसर्गो Asay यथासुखम् | maat मञ्वातेति ada पिटसंहिताम् ॥ ठसिप्रञ्रोऽग्निदग्धाञ्च aura हरिस्मृतिः | पाणौ जलं शेषमन्नं पिर्डप्रस्नोऽथ मर्डलम् | रेखास्तरावनेजनदेवतापिर्डदानकम् |
लेषः शेषः क रक्तालस्तथाचम्य हरिस्मृतिः ॥ अवनेजनात्र पितरो वसन्ताय wat ततः | अच्लिर्वस aay पिडा च दिजाचसः ॥ सुप्रोसितं शिवा आपः सौमनस्यं तथाक्ततम् | रक्त्याघोरगोचरं नो स्वधावचनमूल्लकम् ॥ waa faut च विश्वे दातार एव च |
* ख पुस्तके टेवताभ्यञ्।
२५२ ्रादक्रियाकौसुदी।
टेवता वाज आआमेति दिजानुगमनं नतिः | अच्छिद्रविष्णुस्मरणपिर्डापणमिति क्रमः ॥ सति रेषे खादगेषमवष्यं zetia! एवं पाव्वणएविधिना नवान्रोपरागयुगाव्यादिशाद्वानि सव्वा्येव AA । “| यथामावस्यायाद्मभिघधाय मनुः- सदह पिर्डक्रियायान्तु क्रतायामस्य waa: |
(~ Ge € e ‰ = अरनयकाहता ara पिर्डनिवेपणं सुतः ||
परधाक्श्धकश्ाइकाल्ा. | विष्णुः- ्रमावस्यास्तिस्रोऽषटकास्तिखोऽन्व्टका माघो wees क्ष्णा तयोदश atferaurat च। एतां सं आदकालान् वै नित्यानां प्रजापतिः| खादभेतेष्वक्व्वा णे नरकं प्रतिपद्यते ॥ ] अमावस्या इति साम्पन्यविधानात् प्रतिमास्यनुष्टेयः | तथा विष्णुपुरणे- मासि मास्यसिते ca पञ्चदश्यां नरेश्वर । प्रतिमासाशकी मासत्रवस्यावश्यकत्वमाह Aaya अनेन विधिना are तिरुब्दस्येह निवपेत् | AMPA कष्णपक्तेषु सत्धेदा hi
* सत पुस्तके | | चिद्धिदांगो arfe |
श्राद्क्रियाकोसदो। २५३ AAAI al WAT कत्तेव्यमित्याह टेवलः-- अनेन विधिना are कुय्येात् संवत्सरं सक्लत् | fazqat यथाशक्ति माके मासे दिने दिने। सल्त्करणपत्तः कन्यायामेवातिशप्रशस्तत्वात् दिने fea इति प्रायस्त्याधेमिति प्रागुक्तम् |
अल्यन्ताशक्तावाह विश्शुपुराणम्--
aaa वा यथाशक्ति कालेऽस्मिन् भक्तिनस्नधीः + भोजयिष्यति विप्राग्रयान् तन्माच्रविभवो नरः ॥ अतमर्थोऽत्रदानस्य धान्यमानं स्वशक्तित प्रदास्यति festa: aai वा पिटदक्िणाम् 1 तव्राप्यसामर््ययुतः करानाग्रखितांस्तिलान। ` प्रणिपत्य दिजाग्राय कस्मेचिद्धुप दास्यति ॥ . faa: ware frat fa समवेताच्नलाच्लोन् ॥ भक्तिनस््रः समुदिश्य भव्यस्माकं प्रदास्यति | यतः कुतचित् संप्राप्य गोभ्यो वाथ गवाङ्किकम् | अभाकै प्रोणयन्नस्मान् खदायुक्तः प्रदास्यति ॥ ` सव्वाभावे वनं गला कच्तास्रूलप्रदशेकः | सय्यादिलोकपालानामिदसुचैः पठिष्यति ॥ नमेऽस्ति वित्तं न धनं नचान्य- च्छादोपयोग्यं खपितृन् नतोऽस्ि ।
* ख्ख प्तक एवेति |
२५४ ्रादक्रियाक्मैसुटौ।
लष्यन्तु भक्तया पितरो मयेती fad भुजौ वत्मेनि मारुतस्य ॥ तवरान्नादुसखगेः पितुप्रदेशेन कार्यैः अस्माकं ससुदिष्येत्युप- संहारात् स चान्रोत्सर्गकार्डपरिपाव्या तस्यैव -खाद्वालुकल्िक- त्वादन्यथा कल्मनागौरवाचच | frecfaat रजतमत्यल्यं धान्- दानाश्क्तौ देयं वाकारात् | गवादिकं गवां दिनभच्यं वित्तं काञ्चनादि घनं धान्धादि खादोपयोग्यं फलम्ूलादि | (द © ~ साम्नेस्तु पाव्वणखादाशक्तौ farcate निगमः-- आहिताग्नेः पित्रच्चनं fawta ब्राह्मणान् भोजयेदिति © Gaga: | © © व 9 पूत्तमनत्रदानं Ae ब्राह्मणभोजनमव्रदानमाचं अतोऽशक्तौ तत्नावश्यकं किन्तु पिर्डपिटयन्न एवावश्यं are: शक्तौ तूभय- मेवेत्यधेः | तिसखरोऽषटका इत्यष्टकान्तरस्य नित्यलव्युदासाथेम् | संख्याया न्युनाधिकलत्वव्यवच्छेदात् | aaa वायुपुराणे- पितदानाय « मूले स्य॒रषटकास्तिख एव च । awa वरिष्ठा हि gat चेन्द्र विभाव्यते ॥ प्राजापत्या द्वितीया स्यात्त॒तीया बेष्वदेविकौ | आद्या पूपैः सदा काया HTS: काचा तथापरा ॥
^ द पुस्तके प्िटदानाय।
श्राद्क्रियाक्ैमुटो। २५५
शाकंस्ततौया कर्तव्या एष द्रव्यगतो विधिः । अन्वष्टका पित॒णान्तु नित्यमेव विधौयते ॥
या चाप्यन्या Aa स्यात्ताञ्च कुादिरेषतः ॥ arg are दिजः कुचधात्सव्व॑सेनापि नित्यशः | fai प्राप्रोति खयां सि परवेद च मोदते ॥ पितरः पव्वेकालेषु तिधिकालेषु देवताः |
wa गटहस्थमायान्ति निपानायेव # aa: ॥ यस्य ते प्रतिगच्छेयुरटकाखप्यपूजिताः | मोघास्तस्य भवन्त्याशाः Was च नित्यशः ॥
मूले प्रधानसख्थाने अमावस्या fe प्रधानं तत्स्थाने इत्यथैः | अत्रापि तिखणएवेत्येवकारात् तिणामेव नित्यत्वम् । [अतएव या चाप्यन्या Aa स्यात् ताञ्च कुर्व्यादिश्रेषतः | इत्यनेन विशे- षतः फलातिशयाथेमिल्युकं अन्यथा एथगुपादानवैफल्यं स्यात् ¦ | अतएव ae खादमित्यदेन तिषणां नित्यत्वं प्रतिपादय fas प्राप्रोतोत्यर्देन चतुर्थ्याः काम्यत्वं क्रमेण प्रतिपादितम् | सा च any कत्तव्या-
वषसमेध्य शाके AAAI स्वेदा |
दति ब्रह्मपुराणवचनात् |
न च सव्वैदेत्यनेन नित्यल्रमस्या इति वायम् । पूर्व्वो विरोधेन सव्वदेत्यस्याभेष्यशाक रित्यनेन सम्बन्धात् | वर्षपाखपि
* श पुस्तके निपानमिव , †{ के पुस्तके [ | चिद्कितांशो aife |
२५६ स्याङ्क्रियाकौसदो।
प्रोष्ठपदा AE प्रौष्ठपद्यामतोतायामष्टका लं भविष्यसौति वरदान खवणात् | | अत-- ्राग्रहायखामतौतायां छष्णास्तिसरोऽटकास्तधा | इति विष्णुधर्मोत्तरवचनादाग्रहायख्या ऊ Tea व्यवस्थया पौषादिषु fay मारेषु तिखोऽटका ज्नातव्याः | अतएव कन्दोगपरिशिष्टम्- शाकन्तु फारगुनाष्टम्यां खयं प्रापि वा पचेत् । वासुणकादिहोमख कार्य्योऽपरूपाष्टकाहता ॥ तथा कात्यायनः-- Tea aE तिखोऽटकास्ि खोऽन्वष्टकाः क्रभेणापुष- मांसशाकचिकीर्घेदिति । अष्टका sean मांसैः पशोरिति.शेषः। यदि वाल्यतरसभ्भारः स्यादपि asad कुर्व्वीत | इत्यष्टकायां गोभिलदशनात् । पश्रपि चछागणव छछागोऽना- en पश्रिति ग्द्यान्तरवचनात् | यद्यपि पारस्करेणः गोरत विहिता तथापि अ ग्निहोचं गवालम्भ सघ्यासं पलपैटकम् | देवरेण gad कलौ पञ्च विवज्नयेत् ॥ इत्यनेन कलौ गोमांसेन पिलटक्मनिषेधादनादेश्च cafe | छागाभावे स्थालोपाकोऽनुकल्यः |
_ आड्क्रियाकोष्रो। २५७
अपिवा खालोपाकं gata अपिवा गोग्रासमाहरेत् . नन्वेवं न Haldia गोभिलव चनात्!
स्थालोपाक्षे विरेषन्छन्दो गपरिशिष्टे-
स्थालोपाकं पस्थाने कुय्यायदयानुकल्िकम् | ACTA सवत्सायास्तरुण्या गोः पयस्यनु ॥ सवत्साविधिरतर ऋत्वर्थो विवव्सादुग्धपाननिषेधस्तु परुषा इत्यदोषः | एतेन गोभिलीय-पारस्करीययोः खग्टद्यतुल्यत्वादयुपुरा णो ल एव द्रव्यविधिः । ब्रह्मपुराणोक्तकल्पस्त शाख्यन्तरीयो मन्तव्यः । यथा-- Cay प्रथमाथां वे शाकैः सन्तपेयेत्यित॒न् । प्राजापत्यां दितौयायां मासैः Dey तपेयेत् | वेष्वटेव्यां ठतोयाथामपूपेसतु यथाक्रमम् | वर्षाखभेष्यणाकसत् चतुर्थ्यामेव water ॥ ` fadisavat इति अष्टकाया अर्म्या अनु पाया fafa- नेवमौत्यथेः तिधिप्रकरणात्। अतएव fae इति स्तौलिङ्ग- निह शः । अन्यथा परदिनमापरत्वे अन्वष्टकमेव स्यात् | तथा fa: — ्रन्वष्टकाखष्टकावदद्धा इति | वायुपुराणे-- अन्वष्टका पितुणान्तु नित्यमेव विधोयते. रर
२५८ खाद्क्रियाकौसदो | यत्त॒-- ्वोऽन्वषटक्यमिति गोतमवचनं तत्र प्रायः परदिने नवमो- सम्बन्धात् wafa मन्तव्यम् | उक्तयुकतैः | अतएव waar परण्वो वा दति गोभिले उक्तं । कटाचि- दपराह्विहितस्याष्टका ग्रासय ठ तीयदिने विहितकाले gare नवमोलाभादिति) faa इत्य्टकान्तर शङ्गव्युदासायेम् |e वस्तुतस्तु विधाना- भावादेव व्युदासः । sea गोभिलोयेतरविषयं गोभिलोयानान्तु मध्यमायामेवा- न्व्टकायां खादम् | sara मध्यमाया्मिति मोभिलगोतमौ | वाकंशणर्डिश्च सर्व्वासु कौत्सो मेनेऽटकासु च ॥ इति छन्दोगपरिशिष्टकतां मध्यमायाभेव बहसऋतिदशनात् । अन्व्टकाखादच्च माटयपृत्वं कर्तव्यम् | यथा ब्रह्मपुराणे-
ik 9 > अष्टकासु च HUA AS हमन्तिकोसु च। अन्वष्टकासु क्रमशो waged afeua ॥ विष्णुः- i अ, a DA wa अन्वष्टकाखषट कावदुड़ा - मातरे पितामद्यं प्रपितामद्यं टेव- Geary ब्राह्मणान् भोजयेदिति । ~
+ खड पुस्तके LHC RITTER TEAST |
च्रादुक्रियाकौसुदटो | २५९
माठ क खादन्तु छन्दोगे कर्तव्यम् | न योषिद्धाः एथग्टदयादवसानदिनादषे | दति छन्दो गपरि शिष्टवचनात् | एवच्च-- कर्षुसभज्वितं Fats तथाद्यं खाहवोड़शम् | प्रत्याब्दिकञ्च शेषेषु पिण्डाः स्युः षडिति fafa: ॥ इति तदोयवचने षटपिर्डनिषेधाश्मातामहादिखादमपि तेने कायं किन्तु तेयुरूषिकमेव | तत्राग्निसाध्यत्वात्निरग्नेनाधिकार इति केचित् । अग्न्यभावे विप्रपाण्यादौ होमविधानात्- एतच्ानुपनी तोऽपि प्रवासखोऽपि नित्यशः | इति मव्छपुराणे सव्यैवणंगोचरत्वे चानुपनोतशद्रादौना- मप्यधिकारप्रतिपादनाच कथं निरग्नेनाधिकारः। माघो प्रौष्ठ- was क्ञष्णत्रयोदशोति | माघो मघायुक्रेति त्रयोदगोविश्षणमिति केचित् | कल्यतरुकारादयस्तु- विष्णुधर््नोत्तरवचनेकवाक्यतया माघौ पौणमासौत्याइः | यथा विष्णुधर्मोत्तरे - ब्रीहिपाक्षे च कत्तव्यं ATTA तथैव च। न alate महाराज विना ae कथञ्चन ॥
* ख पुस्तके त्यक्ता ।
२६५ च्द्क्रियाकोसुदौ।
चीरमासो तथा माघो खावणो च नरोत्तम । ` प्रौष्ठपदयामतोतायां तथा क्ष्णचयोदशो | एतांस्तु खाइ कालान् वे नित्यानाह प्रजापतिः|
यत्त॒-- खवणयाग्रहायणयोरषटकासु च पि्भ्यो दयात् |
दति वशिष्ठनामा वचनं पटित्वा आग्रहायख्या अपि नित्यलं केचिदाहः तदमलं कल्तरुकामधघेनुखाइविवेका- दिभिः प्रामाणिकसङ्गहकारेरलिखितत्वात्। मघात्रयोदशौ तु विवेचविष्यते ।
त्रोहियवपाकौ चेति-रणतांसु खाडकालान् वे इत्यनेन कालोपसंहारात् ब्रौदहिपाककालो यवपाककालघेत्यर्ध; |
संच शरदहसन्तश्च । यथा परिशिष्टप्रकाशष्टता gia:—
wean atfeaanat शरदसन्तयोयेजत शयामाकौवनौः
वासु |
यद्यप्यत्र पाकपद्न कालो aad तथापि विशेषणस्य पाक स्येव fafaaad प्राधान्यात् |
अन्यधा नानासुनिवचनेषु न्रौहिपाकपदटेनाभिधानमसमच््नसं स्यात् |
अतएव -शक्तपक्ते नवं धान्यं Ta AAT सुशोभनम् |
इति ब्रह्मपुराणम् ;
खादक्रियाकौखटो | २६१
alfe: शरत्पकधान्यं नतु शलिधान्यमन्यया « [ त्रौद्यप- चारे शालिप्रतिनिधिदश्नं एथगुपादानच्च नोपपद्येत | चन्दो गपरि शिष्टे
यथोक्षवस्त्वसम्पत्तौ ग्राह्यं तदनुकारि यत् |
यवानामिव गोधूमा ब्रोद्ोणामिव शलयः ॥ ] वामनपुराणे-
हविषा संस्कृता ये तु यवा गोधूमभशालयः।
तिलसुदहादयो मासा ब्रोहयश्च प्रिया et: a
श्रतएव कामधेनुक्ता--
शक्तपक्ते नवं धान्यं TH ज्ञात्वा सुशोभनम् | गच्छेत् Bat विधानेन गौोतवाद्यपुरः सरः ॥ इत्युपक्रम्य-- तेन देवान् पितुं्ैव तपेयेदच्चयेत्तथा | इति ब्रह्मयुराणवचनमाश्िनमासोयतिधिक्लत्ये लिखितम् । अस्मादेव वचना च्छक्तपत्त एवेतच्छरादं त्रो ह्यभावे हेमन्तिकण्यामा- काटिनापि ्रावश्यकल्वात् | | अतएव बौधायनः-- | at त्रोदिपाकादययवपाकं नादयेति at यवपाकाद्रौहिपाक- fafa | तथा छन्दोगपरिशिषट-
‘a पुस्तके | | fafsata: पतितः
२६२ ाङइक्रियाकौसदी |
शरदसन्तयोः कं चिन्नरवयन्नं प्रचक्षते | धान्यपाकवश्रादन्धे श्यामाको वनिनः स्मृतः ॥ यन्नतुल्यन्यायाच्छछादमपि | के चिडान्यान्तरेण ate प्रत्यवायपरिहारस्य जातत्वेऽपि तद्ये श्रादस्य जातत्वाइक्षणण हंता नासेव ; न तावायौ महाराज विना खां कथञ्चन । इति विष्णुधग्म वचनादित्याइः | तथा हेमन्तिकधान्यपाकेऽपि खाद्ान्तरमावश्यकम् | यथा ज्योतिषे वराहसंहितायां- तिके शक्तपक्ते तु नवान्नं शस्यते Fu: | अपरे क्रियमाणं हि धनुष्येव क्तं भवेत् ॥ यत्क तं धनुषि ATE खगनेतासु रातिषु, पितरस्तन्र ग्हन्ति नवान्रामिषकाङ्क्िणः ॥ शस्यत इत्यनेन eam सुख्यकालता दशिता । अपरे BUT मुख्यकालाभावे कालान्तरविधौ धनुषोऽपि प्रसक्तौ fatuare यत्कुतमिति | सगनेच्राखिति खगो सगशौषांनक्ततं नेता गमको वासां wala राजादिलादग्रत्ययः। रूगनत्तचं सायं सन्ध्यायामुदयात् प्रातश्चास्तगमनाच्च यासां trata समापकमित्यधेः। तासु हश्चिकतयो विं शदिनादूबै भवन्ति | यथा ज्योतिषे- दिनत्रयाधिके विंशे रातेर्मगेस्य वे गते। गनेत्ा रात्रयः Waar तत्र asad ॥
श्राडक्रियाकौस॒टी। § 7 @ २६३.
तत्र रात्तिपदं रातुग्लत्तितदिवापरं cal खाद्निषेधात् | शरयक्लतत्रोहिपाकखाङेन तु ब्रोदिपाकनवान्रागमनिमित्तं ॐ = > + क © ae करिष्य इति ane तन्तेणकं are aratafa | श्रचाधुनिकाः- A ~ e e हमन्तिकधान्यपाकेन नवान्रागमनिमित्तं waa ate नास्ति किन्तु ब्रौहिपाकनिमित्तस्येव area त्रीद्यलाभादिना खकालेऽ- करणे santa afaa: कालौ धान्यान्तरेणाप्यनुष्टोय- मानत्वञ्च विधौयते, sam सरूलभरूतयुति-दयकल्यनागोरवं स्यादित्या: | तन्मन्दं विके aata शस्यते इति विरोधात् आनुकल्पिकस्य प्रशस्तत्वा्तम्भवात् वराहसंहितायां ब्रोहिपाकनिमित्तकखादस्या- नुक्ततरेन तदानुकल्पिककालकल्यनाया samara | atfeare- मनुद्य कालद्रव्योभयविधौ वाक्यभेदापत्तेश्च | faa— ve eA अष्टकासु च कत्तव्यं AE हेमन्तिकोषु च । अन्वष्टकासु क्रमशो माटपून्वै तदिष्यते ॥ Tet च व्यतोपाते शालिधान्यसमागमे | जन्मकतंग्रहपोडायां AS पाव्वेणसुच्यते | ~, a दति ब्रह्मपुराणे णालिपदवाच्यस्य हमन्तिकधान्यस्य समा- गमनिमित्तं arate खादविघानात् |
तथा यादचिन्तामरी-
२६४ खाद्क्रियाकौशदो।
अरक्लताग्रयणद्धैव धान्यजातं नरेश्वर । राजमाषा ननुंयैव मसरा विवच्नंयेत् ॥ इति विष्णुपुराणे- अक्लताग्रयणम् अक्लतप्रथमागमनसखाद्ं धान्यजातं शरत्पक्ष- हेमन्तिका दिरूपधान्यसमूृहं वज्जयेदित्यभिधानादन्यथाजातपद- वेवर््यात् | हेमन्तिकसंस्काराधें vata शाद मावश्यकमिय्यक्तम् | तधा खाद्वविषेके नवान्नागमनिमित्तमपि नित्यमिति aaa इत्यनेन VAR AYA | तस्मात् सनव्भैशिषटेरक्गोकछतं सव्धदेशेषु पारम्प ययक्रमागतमाचारसुन्मृलयितुमिच्छतामाधुनिकानां वचसि नादरः TAM: । | CTY नन्दारौ न BIA | ज्योतिषे- नवान्नं नैव नन्दायां न च सुपे जनादने | न छष्णपक्ते धनुषि तुलायां न कदाचन | तथा- | नन्दायां भागेवदिने वयोदभ्यां वरिजन्नि। अतर WE A कुर्व्वीत पुतरदारधनच्यात् ॥ इति ज्योतिषे सावकाशखादइनिषेधाच। एवं त्रौहियवश्रादमपि नन्दादौ न काय्येम् नापि क्ष्णपक्ते | यथा कामधेनुलिखितभविष्यपुराणवचनम्-- HUI TAA न कुखादुदिमान्ररः | पितरस्तत्र wafer दाता च ATH व्रजेत् ॥
श्रइक्रियाकौैसुदौ। २६५
खादचिन्तामणोतु- पौषे चैत्रे छष्णपक्ते नवात्रं नाचरेदुधः। भवैज्जन्म्रान्तरे रोगौ पितृणां नोपतिष्ठते ॥ दति नामशून्यवचनेन aa aaa निषिध्य तुल्यन्याया- यव खाइमयपि aa निषिडम् । डेमन्तिकयादमप्यावश्यकं विष्णुपुरारे अकताग्रयण्धेवेति वचनेनाङ्षतखाइस्य हेमन्तिकस्यापि वचञ्जनात् | तथा शणातातपः-- सर्व्मखेनापि कर्तव्यं ate वै राहद शनं | अकुव्मीा णस्तु तच्छाडं we गोरिव सोदति ॥ नवोदके नवात्रे च ग्टदप्रच्छादने तथा | पितरः ख्छदयन्त्यत्रमषट्टकासु मघासु च ॥ तस्मादयात् सदा युक्तो fara ब्राह्मणषु च ॥ सन्धखेनापौति यस्याल्यवित्तस्य चआादसाममरोसम्प्रदानेनैव सञ्चयो भवति तेनापि कर्तव्यमित्यथः ।
<,
यत्त॒-- © ध -¢ $ a सन्ध्यारात्ररोनं aay Are खलु विचक्षणः | तयोरपि च कर्तव्यं यदि स्याद्राइद शनम् ॥ राह दभेनदत्तं हि यामाचन्द्रतारकम् |
गुणवत् सव्वैकामोयं पितृणासुपतिष्ठते ॥
* @ पुस्तके सदोद्युक्रः । २४
२६६ खराङक्रियाकौसटो।
इति विष्णुवचने फलं aad तत् पञ्चयज्ञादौ पापक्तयादि- वटानुषद्धिकमेवेति नवोदके वर्षारम्मे ्रादरौनन्ततचरस्रवाविति यावत् | अखिन्यादि च भितेषु विवाहे छ्तिकादि तु| वर्षाकाले तथाद्रौदि नक्ततरगणनं स्प्तम् ॥ इति रुद्रयामलवचनादाद्रौीयां वषारन्भप्रहत्तेः। अतणएवा- स्रवत्कालान्तरकलत्वा्मलमासेऽपि TAIT AAT! नवाते नवान्नागमे afan इति यावत् । गद्प्रच्छादने सति नवग्ह- प्रवेश्य इत्यर्थः । दारश्ब्दवन्मघाशब्दो नित्यवहवचनान्तः | मघासु मघायुक्तवरयोदश्यामिल्यथंः | चयोदश्यां प्रयलेन ANY च मघासु च॥ इति ब्रह्मपुराणएवचनेन सहेकमूलसुतिकल्यनालाघवात् | विदतुसु ब्राह्मणेषु विशिष्ट ब्राह्मणप्राप्तावित्ययेः। युक्तो यत्नवान् सदेति च नित्यलाथम् | हारोतः- अष्टकामाष्यभ्युदयास्तोयेपातोपपत्तयः । पितृणमतिरेकोऽयं मासिकान्रादुघरुवः स्मृतः ॥ ala द्रव्योपपत्तौ च सद्यः are विधौयते, Ula च ब्राह्मणं प्राप्य न कालमवधारयेत् ॥ माघो पौणेमासौत्यथेः | भभ्युदयो विवाद्ादिः । aa afe- खादस्य कन्धाङ्गत्वेनाकरणे कम्मवेगुरप्रसङ्गात् | यत्त॒ व्यतोपातो जन्मन्तमभ्युदयश्चेति aque तव्राभ्य॒दय-
्राद्क्रियाकोखुटो २६७
पटेन पु्जन्मोच्यते तत्रिमित्तकयखादस्य सखतन्वस्य पिद्धप्रोतिफल- त्वेन गुगाद्यादिवत् काम्यल्ात् | तथा तोथेयाताखाचमप्याभ्युद- यिकम् न चतत् पाव्मणख्रादइमिति मेधिलोक्तसुपादेयम् । सेतु्रह्जलादौनां प्रतिष्ठासु विशेषतः | तौधयाव्राहषोत् सगे afeare विधौयते ५ दति कू्मेपुराणव चनाद् गरेशादिदेव तापूजाषमभिव्याहारेण मङ्गलदहेतुत्वा् | यथा ब्रह्मपुराणे यो यः कथित्तोधयातां तु गच्छेत् सुसंयतः ख तु Ys WY । छतोपवासः शएचिरप्रमत्तः सम्परजयेद्धक्तिनस््ो गणिम् ॥ ॐ देवान् पितृन् ब्राह्मणांश्चैव साधून् धोमान् प्रणयन् वित्तणक्तवा Ware | yaaa पुनस्तधेव देवान् पितन् ब्राह्मणान् पूजयेच ॥ | अ्रतनापि प्रयल्लादित्यनेन नित्यत्वं दशितं wl चडेषित्यनेन प्राक् कत्तव्यत्वञ्च | पुनस्तथेवेत्यनेन yoafafa कछतोपवगस इति प्रथज्नादिति वयमनुछष्यते। तेन प्राककन्तेव्यत्वं नित्यत्वं प्रवेण- खादस्यापोति। पुनरपि देवान् गरेशगदौनित्यधेः । नेदमपि afeareaafa । इदं ATE एतप्रधानकं AAT |
——
Sa a भजाना
« | | चिर्कितिल्लोकः कपुस्तके arf |
रट खाइ्क्रियाौसटी।
यथा भविष्ये — गच्छन् देशान्तरं यस्तु are Hats सपिषा | याचाथमिति atta प्रवेशे च न संशयः ॥ © © nN aA ~ ° याताथखादमिल्यभिधानात् क्ततोधयाचेणेव wns ata नेतरेण यातानिमित्तकलच्यास्य यात्रास्मापकतयेति) अतएव याचाखेकदशं प्रोक्तमिति विशखामितेण प्रवेशखादस्यापि © यात्रान्तभावो दशितः | तो थेपानोपपत्तय इति- तों गङ्गादि ur विदद्राद्यणः उपपत्तिः यादोयविशिष्टद्रव्यलाभो यदनन्तफलत्वेनोक्तम् | मासि- कात्रादमावस्याखराद्ादधिकोऽयमष्टकादिखादमगणो WA अाव- ष्यक TIT | aa विशेषमाद- ay इति waatautfaaw wa कालममावस्यापराह्ला- दिकं नावधारयेत् a नियमेत्। योऽवममावस्यापराह्ारि- नियमस्तदयतिरेकेणापि seq तीधप्राभिस्तटेव arena x © © काय्यमिव्यधः। निषिदन्तु tianfea वज्जयेदेव वचनस्योक्रगत्याऽन्यधोचपत्तौ निषेधवाघधाक्मलरात् | अतएव देवोपुरयाणे-- तीर्थेषु ब्राह्मणं नैव परोक्षेत कदाचन | © © fa Alea da कन्तव्यमष्याकाहनवज्जितम् ti
* चख युस्तके Waa |
a afmarataet | २६९.
शग्टघ्र्वाइ काकानां नैव efewag तत् | अकाक्तेऽप्यथवा ATA तीर्थे ATT तथा नरे: ॥ Mata सदा काय्य कत्तव्यं पिटतर्पणम् | पिख्डदानन्ततः शस्तं पितृणाञ्चातिवल्लभम् ॥ विलम्बो नैव कत्तव्यो नैव विघ्रं समाचरेत् | शक्तभिः पिरडदानच्च सयदेः पायसेन वा ॥ कत्तव्यख्षिभिज टं पिरान गुडेन च ॥ अकाले अमावस्याऽपराद्भादिप्रशस्तकालाटन्यस्मित्रपौत्यथः का लेऽमावस्यापराह्नादौ प्राततेरेवेति प्राप्षानन्तरनिषिद्धेतरकाल्ते इत्यथे: | तेन रात्रादौवा तीर्येऽशौचे वा जाते मलमासे वा तदनन्तर. ॐभाविशुदकाल एवाविलम्बेन ATE काय्येम् ॥ प्रासैरित्यजनेन प्रािनिमित्तकमेव arfaaa तेन यथा याव्राभेदे areata: प्रातिभेदेऽपि तथेति । ` पिर्डदानन्त्िति खादाङ्गत्वेन पिर्डदानप्राप्तौ यत्पुनः पिर्डदानवचनं तदृद्रव्यादयसम्प्र्या खादासामर्ध्ये पिर्डमाचं टेयभित्येवंपरं गयापिख्डदानवत् | तथा कृ्पुराणे-- गङ्गायाच्च गयायाच्च पिण्डदाने समं फलम् ¦ विशेषतः कलियुगे गङ्गपिख्डः प्रशस्यते ॥
* wana afr |
९७० खाडइक्रियाकौखटो।
प्रातैरेवैतयोवकारव्यादत्तिं दशेयति विलम्बो नवेति इच्छया न काव्ये इत्यधेः | एतच्वासखादमिति प्रागेव -दशितम् । गयायां माचादोनामपि ae कार्यम् । शङ्ः--
अन्वष्टका-गया-हदिखां चेव खताहनि |
एको दिष्टं तथा मुक्ता मातु्नन्यत् एथगभवेत् ॥ तथधा-- |
agead वा कुर्व्वीत नवद्ादशदेवतम् |
गयाखाब्मथाशक्तौ पिण्डदानमपि स्मृतम् ॥
षड देवतं षाट्पुरुषिकं तदेव ararfefanafed नवदेवतं तदेव मातामद्मादिजिकसदितं दादणदेवतं अशक्तौ get qed ज्ञेयं किन्तु तन्नापि पिर्डदानमवश्यमिति |
तच्च ate हछदिखाद्रविधिनेति केचित् तन्न प्रमाणाभावात् सामान्यतः पान्मणातिरेणाच | तथाग्नेये--
पित्रादि नवदेवत्यं तथा इादशदवतम् ॥
अथ मघात्योदशे। va केचित्- तयोदश्यां विधिः, waa: फलातिशयार्थो मनुविष्छुभ्यां केवलत्रयोद गो विधानात् |
्राइक्रियाकौमुटौ। २७१
यथा मनुः-- afa a: स कुले जायाद्यो नो ददयाचयोदभौम्। पायसं मघुसपिभ्थां प्राक्छाये FATS च ॥ दद्यात् ददातीत्यधेः प्राक्च्छाये प्राच्यां दिशि गतायां दस्ति- च्छायायाच्चेत्यधेः | विष्णुः- रपि जायेत सोऽस्माकं कुले कशिन्नररोत्तमः। प्रार् का लेऽसिते पत्ते चयोदश्यां समाहितः ॥ मधुघ्रुतेन यः खां पायसेन समाचरेत् | तन्न-एतयोमनुविष्णुवचनयोः पिलगाघाव्वेनाधवादतया खतः प्रामाखाभावात् अथेषादस्य हि षिष्येकवाक्यतयैव प्रामाख्य- भिल्युक्तमथेवादाधिकरणे | तत qatatuica सन्भवति कल्पाविधिशेषल्मन्याय्यं कृष विध्यनुरूषैव सुतिरनेन feat) विधौ च मधघायोगः aaa यथा WE —— प्री्ठपद्यामतोतायां मवघायुक्तां aMtenla | प्राप्य खादन्तु HA मधुना पायसेन च ॥ प्रौष्ठपद्यां भाद्रपौ णमास्यामित्यथंः | ब्रह्मपुराणे-- > यादं तेनापि aus तैस्तद्रवयैः सुसच्ितेः। चयोदश्यां प्रयतेन वासु च मघासु च॥
* कं पुस्तक्रे TAIT पतितम् |
२७१ श्वादइक्रियाकौसुरौ।
वषामघाशन्दौ दारशब्दवन्नित्यबदवचनान्तौ | मनुः-- यत्किच्िन्घुना सिथरं प्रदद्यात्तु agents | तदप्यक्षयमेव स्यादषांसु च मघासु च ॥ वर्षासु मघासु च त्रयोदभोकालते यत्किच्चिदल्यमपि मधुना fat दयात् दाने हेतुमाह तदप्यत्तयमेवेति ॥ अन्यथा मनुवचने बयोदशीमात्रखवणात् प्राहठट्कालोऽपि फलातिश्याथेः स्यात् । तथाच विष्णुवचने प्राठटमाचरययुतेः प्रौष्पयनन्तरितत्रमपि फलातिशयायेम् | wa वाक्यभेदकल्यनभिया श्ादिवचनेक- वाक्यतया मनुविष्णुवचनयोगरपि प्रौष्टपयनन्तरिततवं मन्तव्य मिति चेत् किमपराद्वं मघायोगनेति। नं च विष्णुधर्मोत्तरे म्रौष्ठपदयामतोतायां तथा क्ष्णत्योदणरौ | एतांस्तु ादकालान् वै नित्यानाह प्रजापतिः ॥ दति निल्यकालविधायकवाक्ये केवलतयोटश्यैविघधानमिति वाच्यम् | उपदेशविधिसुपजीन्येवाङ्तविधिग्रहत्तेः णशड्गायुक्तमघाविशिष्टो- पदेशविध्यनुरूपमेव कालरूपमङ्गमनूद्य तस्य नित्यताऽनेन वचनेन विधौोयते। इत्यत्रापि मघाविशिष्टलमरूहनोयम् | न च--
तयोदशौ नभस्ये या AU तस्यां समचैयेत् | पितन् पायसदानेन मधुना सपिंषा तथा ॥
चराडक्रियाकीसटौ। २७३
इति संवत्सरप्रदोपादिश्लिखितवचने केवलत्रयोदण्यामपि विधिः अयते इति वाखम् ।
एलस्य व चनस्यामूलत्वात् समूलत्वेऽपि त्रयोदश्यां खादमेको विधिरपरश्च मघायोगे फलातिश्याथे इति कल्यनागौरवात् az- वाक्यादराच्च एकदेशकौत्तेनपरमेव वचनं मन्तव्यम् ॥
तस्मान्रानासुनिवचनेकवाक्तया मघायुक्तायां प्रौषटपदययनन्त- रितक्षष्णत्रयोदश्यां पायसादिद्रव्येण ad कुय्यादिति ata एवेको fafa: |
तधा महाभारतादिदचनेष्वधवादरूपैष्वपि मघायोगः खुयते | यघा महाभारते-
ata a: स कुले जायादयो नो ददययात्योदशीं। मघासु सर्धिषा युक्तं पायसं द्िणायने ॥ अजेन Taner मघासु च यतव्रतः |
हस्तिच्छायासु विधिवत् क शेव्यजनबोजितम् ॥
दक्षिणायने प्रत्ते वर्षाखित्यथः | सव्वैलोडेन सबव्बतो लोहि- तेन | मघाखिति पुनरुपादानं सव्वेलोहितच्छागस्य मघात्रयोदश्यां फलातिशयाथं ह स्िच्छायाखिति erat न तु कालप्रकरणात् कुच्ञरच्छायाख्यकालपरं क णेव्यजनवीजितमित्यभिधानात् प्राक्- छाये कुच्ञर स्येति मनुवचनाच | उपद्रनितम्बेषु छायायां FATA च |
+ ख पुस्तके आदिपदं नास्ति, २५
२७४ ख्राङ़क्रियाकौसटो)
दूति विष्णुधर्मोत्तरे देशप्रकरणाख्यानाच्च । छायायां करिणः are तत्कणंपरिवौजितम् | दशकल्पायुतानोद न Alaa युधिषिर ४ इति वनपव्वैवचनाच्च | याज्ञवल्कय ;-- ` यददाति TAY ARMA | भवेन्मघायां da च शथिन्यकं करे स्थिते # आष्ठयुञ्याञ्च कृष्णायां तयोदण्यां मघासु च ॥ प्राहड़तौ यमः प्रेतान् पितंश्चाय यमालयात् ॥ विसञ्जयति मानुष्ये कत्वा शून्यं Wa युरम् । GUA: RITA दुष्क तञ्च खयं सतम् ४ काङ्न्तः पुत्रपौत्रेभ्यः पायसं मधुसंयुतम् | तस्प्ात्तान् सूत्रविधिना तपैयेत् पायसेन च ॥ मध्वाज्यतिलमिखेण तथा Wea चाम्भसा | ग्रासमचं परणग्हादयकतं यः प्राप्रयाद्ररः ॥ भित्तामाचेण यः प्राणान् सन्धारयति चान्वहम् | योवा सम्बदयेदेहं प्रत्यहं सवात विक्रयात् # a8 तेनापि कत्तव्य age: qafea: | नास्मात् परतरः कालः खादष्वन्यत्र विदयते ॥ qa साक्तात्त॒ पितरो गरह्नन्त्यखतमुत्तमम् | मघाचयोदश्यामित्यत्र मघाग्रहणं ख्यातिस्चकम् आश्वयुज्या कछष्णायामित्यनेन वच्छमाणे मघात्रयोदशेत्वेन ख्याते कासे FA
श्रादडक्रियाकोम॒टो। २७१्
च्छायसंन्नितोऽपरो योगः पिद्यप्रोत्यतिशयसाधनोपायः। करे डस्तानत्तते सितेऽके शशिनि तु ana स्थिते सति भवै दित्यन्वयः | । तथाचामरकोषः-- योगः सब्रहनो पायध्यान सङ्तिथुक्तिषु | ततश्च मघातयोदश्यां एथरीवायं कुच्नरच्छायाख्यो गुखफल- विधिनंतु कुच्नरच्छायामात्रविधिरित्वायातं मघायामित्येकवचन- ad. प॒नमघोपादानं रोहिखष्टम्यादिवन््मघक्चँस्यो पल च णएत्व शङ - निरासाधंम् | - कन्धायां दशदिवसोपरि विंश्तिदर्ाधिकत्रयो विंश्तिदिन- पचन्तं इस्तावस्ानमकंस्येति | | | | मघाव्रयोदशोमेव विहणोति ब्राण्वयुज्यामिति । अश्वयुजौ आञश्िनव्रयोदभौ पौण्मास्यन्तमासेन प्रो्ठपवामतीतायामिति शड्ब चनात् | WSS Ata चुगरतुसंवत्सरमतेन मन्तव्यः ॥ AUT रवौ मघाचयोदगोकुच्ञरच्छायायोगयोः प्रतिपादनात् | ` ऋरतुव्यवखा तु सौरमानेनेवेति शदिकौसुदयां प्रपचित- मस्माभिः | प्रेतान् विकरणभागिनः | तानाह मनुः- असंस्कतप्रमोतानां त्यागिनां कुलयोषिताम् | उच्छिष्टं भागधेयं wieay विकिरश्च यः॥ यमालयाटदिति यम्यन्ते पापिनोऽस्मित्रिति यमालयः कारा-
गारं, कौत्तयन्तो मनुष्यो कमायान्तोति शेषः । तस्मात्तव मघो-
२७६ खादइक्रियाकौस॒दो।
त्रयोदश्यां सूत्रविधिना ग्द्योक्तविधिना खादेन तपैयेदित्यथेः । aig तेनापि कत्तेव्यभिति पुनर्मघात्रयोदगोविधानं खादस्याचा- वश्यकत्वप्रदभनार्थम् | पिर्डदानच्चात् च्चेष्ठपुतिणा न काय्येम् |
यथा देवोपुराणे-
Raa च रवाविषे परूजनोया यथाविधि | भौजङ्गं तिथिमासाद्य यावचन्द्राक सङ्गमम् ॥ aatfa महती पूजा कन्तेव्या faeead | रक्ते पिर्डप्रदानन्तु ज्ये्ठपुतौी विवन्नेयेत् ॥ दषे पौणमास्यन्ताण्िने ततैव मघायुक्तक्षष्णच्रयोदशीसम्भवात् न सुख्याश्विने नवा सौराशिनपरत्वभिषशब्दस्य वैयध्थात् | ततश्च waa रवाविति कन्यासम्ब॑न्धेनाश्विनक्षष्णपन्तस्य प्रशसत्यकथनं भौजङ्गो पञ्चमो चन्द्राकंसङ्मोऽमावस्या gst ata: पितर इति शेषः | यथाविधि ग्डद्योक्तविधिनेत्यथेः | तताप्याशखिनमध्ये पिटदैवते मघानच्चे एथकश्ुतिकल्यन- भिया पू््वौक्त्ादिवचनेकवाक्यतया मघायुक्गच्रयोदश्यामित्यथेः | महती पूजा मधुपायसादिद्रव्येः cared waa ae कन्तेव्यभित्यधेः |
अथ सेधिलाः-
भोजङ्ोभित्यादटेः परेण सहान्वयं कत्वा ugqenfey महतो
a ~ 5 ~,
पूजा काया तत्रेव Vas यस्यां कस्यालखित्िधौ मघानन्तत पिण्डदानं sasyat faamafeare: |
चाइक्रियाकौखदौ । 299 अत धनिका =
एकवचनोपात्तप्रत्या सत्तेरन्तरङ्गत्वात् «Tata इति वद्न्ति।
qqayg प्रूजामदहत्वविधौ अुत्यन्तरकल्पनापत्तिर्दोषः | अस्म- ma तु मघात्रयोदण्यां महतो पूजा वचनान्तरेरेव क्तपेति ।
किञ्च पिण्डनिषेधोऽयं पक्त्ाद् एवावश्यं वाच्यः प्रसुतत्वात् अन्यथा सांवत्छरि केऽपि पिण्डनिधेधप्रसङ्खः। तदा च पक्तयादा- दधिक्षे मघातरयोदशौखादे पिर्डदानप्रसङ्गो दुनिवारः। अन्येतु--
एृथक्खुतिकल्यनाभिया पक्तखाइान्तगेतमघाद्रयोद शौ खाद- भेव मघायोगे प्रशस्तं न तु पथक् खादान्तरमित्याहइः |
तदपि मन्द--शड्ग दिनानासुनिवचनानां पत्तयादम न पच्य
चतुध्यटकावत् खातन्त्रोण wad: | पक्लान्तगेतत्रयोदभौखाद- मनुय मघानत्ततंरूपकाल-पायसादिद्रव्यरूपगुण दय विधानेन उप- स द्विश्चरित्वेतिवत् वाक्वभेदापत्तेशच | यत्त॒--
उनत्तराद यनाच्छा्धे AS स्यादक्तिणायनम् |
चातुमास्यच्च ततापि wea केशवे दितम् ॥
प्रौषपदयाः परः पन्तस्तचापि च विशेषतः |
प्चम्यद्चच तत्रापि दशस्यद्ँ ततोऽप्यति |
मघायुक्ता च तत्रापि शस्ता राजंस्योदशो ॥
२७ श्रादक्रियाक्मैखदी।
सव्वेघेनापि कन्वव्यं खाद्मच्र नराधिप | परान्नभोजौ त्पचः खादमच तु कारयेत् ॥ दति विष्णुघर्म्मोत्तरवचनं तत्सजातोयानां तत्तदिधिवबोधित- खादइकालानामेकस्यान्यापेच्या पिललसिविशेषजन कत्वेन प्राशस्तय- कथनमाचपरं न तु खाद्धविधायकम् ।
अतएव उत्तरादयनाच्छाडे AT arefauraag | sta प्रथमत एवोक्तम् |
ततञ्च--दशम्य्ं ततोऽप्यधिकमसुक्ता तस्मादपि तत्तदिधि- बोधितस्य RASA मघाचयोदशोकालः प्रशस्यत इति न कञ्िद्ोषः।
अतएव aa विध्यपेक्तायां सन्धसखेनापि कर््तव्यमित्यनेन एथग्विधिरुक्तः अन्यथा पुनविधानवेफल्यं स्यादिति ।
ज्येष्ठयुतौति मतुपो विद्यमानायत्रेन ज्येष्ठयुत्रसन्नावणएव पिण्डदाननिषेधादन्येषामप्रतिषेधात् पिरडदानं कन्तव्यभेव अन्यथा ज्येष्ठपुचोति विशेषणं व्यथे स्याटव्यावत्तकत्वात् |
ॐ अत्र च पिर्डस्थानकरणादि सव्वेभेव पिर्डोपकरणं न ata शिवा ata: सज्तित्यादि तु काथमेव। एष च मघा- त्रयोदशो विहितखादइ एव निषेधो न तु पक्तान्तगेतत्रयोदश्ीखाद् तदिनविदहितसांवत्सरिकखादवदिति ध्येयम् |
* ख पुस्तके अतणएव |
श्राद्क्रियाकौसुटो। २७९
यदा पूञ्वैदिनेऽपराह तिथिलाभः परदिने a gare नक्तत्र- युक्गतिधिलाभस्तदा gates aaa परदिने च मघात्रयोदशो- We काय्यं रातयादिनिषिदकालतेतरस्यैव यादकालत्वात् |
wagafed yates मघायोगोऽपराह्वे च तयोदशौमातर तदा wate च्येष्टपुतिणाऽपिष्डकं मघाग्राद्ं विधायापराद्ध सपिण्डकं Uae कत्तव्यभेव । एवच्च मघायोगालाभे afaae मघाखादाभाव एव । यदा तपराद्धं मघा्रयोदगौोयोगस्तदा तन्ते रैकं यादं तच्चापिर्डकमेव warns पिर्डनिषेधात् |
uaate तु “faasfa fafeeretfa: शक्या न तु काम्येऽपि” इति न्यायात् पिण्डाभावस्याकिञ्ितकरल्रादोष- मौरवाचेति बहवः |
अन्ये तु--
समानाङ्गकयोरेव तन्वतानियमात् पत्त्राद्मेव सपिर्डकं ara प्रसङ्गन्मघाखादमपि गताथेभिति वदन्ति |
aqag तन्ततान्यायाभावान्मघाखाइस्या तिप्राश्सत्याच्च एघ- ta सपिण्डकापिरडकं श्ाददयमिति wate: |
तथा uatfeatatre मघातिथिलामेऽपि परदिन एव कुज्ञरच्छायायोगी पृव्वाह्ऽपि TRE फलातिशयदहेतुलात्तस्येति |
अत्र खादविन्तामणिः- सूतक WAR वैव ग्रस्तयोखन्द्रस्य्ययोः | च्छायायां FACT भुक्ता च नरका व्रजेत् ॥
ee श्वाद्क्रियाकौसुदौ।
प्रमादाद्राह्मणो Ya तत्र चान्द्रायणं चरेत्
दति ब्रह्मपुराणवचनात् FACS खाद्भोजनं ब्राह्मणेन कन्तेव्यमित्याह |
तन्मन्दं कुज्ञरद्ायादोनां समस्तपदटानाभेव योगाभिधायि- लादसमस्तेन छायायाः कुल्नरस्येत्यनेन छायायुक्तप्रदेशे सूतकादि- वदि च्छाभो जननिषेधात् |
एतच्च खादमविभक्तेरपि wata wrefe: पथक् थक् काय्यम् ।
यधा We: — ध © A
अविभक्ता विभक्तावा Fat: चादमदेवतम्।
मघासु च ततोऽन्यत्र नाधिकारः एथग्विना ॥
=, e $ ६ [| e ~n
अदवतं सांवत्सरिकथखादं मघासु च fafed ae aa एथक ga: | अतोऽन्यत्रामावस्यादौ waar विभक्तं विना अविभक्तानां “ne faa Aw ©
want नाधिकारः स्यवेत्यधः | किञ्च--
नास्मात् परतरः कालः Beas विदयते |
यत्र aaa पितरो गग्हलन््यखतसुत्तमम् it
इति ब्रह्मपुराणे साक्ादसतपदानुवादेन सखयभेवानुष्टान- afaafafa |
=rafmarareet | ८१
अथास्य कल ष्ण पत्तः | ब्रह्यपुराणे--
अश्वथुक्क्लष्णपक्ते तु aw gated fea | चिभागदहोनं oa at चिभागन्द्वैमेव वा ॥ न सन्ति foacafa nat मनसि यो नरः| द्वं न Had तत्र तस्य cai पिवन्तिते॥ यावच कन्यातुलयोः क्रमादास्ते दिवाकरः |
तावच्छछाइस्य कालः VTA प्रेतपुरं तदा |
अत्राश्वयुकशब्दः पौ णंमास्यन्तमासपरः | न तु सुख्यचान्द्र- परः, ब्रह्मपुराणे पौणमास्यन्तमासेन समस्ततिधिक्षत्याभिधानात् । निर्णोतञ्च-श्राखयुज्यां च क्ष्णायां चयोदण्यां मघासु च।
इति ब्रह्मपुराण एवा्युक्शब्टस्य पौ णमास्यन्तपरत्वम् | दर्पन्ताश्विने मघायोगासम्भवात् प्रौष्टपदुद्धं ` कष्णत्योदभौ- त्यादिवचनाच् |
तथाच faquatat—
उत्तरादयनाच्छादे खेष्ठं स्याद्क्तिणायनं | चातुमास्यञ्च तत्रापि wea केशवे हितम् | प्रोषपद्याः परः पक्स्तचापि च fanaa: | पञ्चम्युद्ञ्च तत्रापि emg ततोऽप्यति ॥
दूत्यत्र प्रौष्ठपयाः परः पक्त इत्यनेन पौणंमास्यन्ताश्िन- २ €
rTR श्राङक्रियाकोख्टो)
मासोयक्ष्ण पक्त व्यक्लमुक्तम् | एतेन सौरवादिनोऽपि निरस्ताः | तथाच काष्णाजिनिः-- शक्रष्वजनिपाताङ्लो यः स्यात् Tay पञ्चमः | स विक्ञेयोऽपरः पक्षस्त aie विधोयते ॥ पत्रमायुधेनं घान्यमारोग्धं भूतिमेव च । प्राप्रोति पञ्चमे दला ATS कामांस्तथापरान् ॥ एतानेव fe हिंसन्ति पञ्चमं यो व्यतिक्रमेत् | तस्मान तिक्रमेदिदान् पञ्चमे deat विधिम् ॥ भाद्र शक्लदादश्यां शक्रध्वजोल्यानं तदनन्तरं कष्णचत्यां शन्र- ध्वजनिपातः। यथा वरहः-- इादश्यान्तु सिते aa मासि भाद्रपदे तधा | शक्र सुखापयेद्राजा विश्ठश्चवणवासवे ॥ विश्वसुत्तराषाढ़ा वासवं धनिष्ठा । तथा-- बेष्ण वादिपदे चन्द्रे शक्रमुल्यापयेददिवा | भरणखन्तपदे रात्रौ aquired वि वक्लयेत् ॥ वैष्णवस्य यवणाया आदिपदस्ये चन्द्रे इत्यथः | एतानेव हि हि सन्तोत्यनेन नित्यत्वं दशितं हिंसन्ति पितर इति do: | जावालः-- अगतेऽपि रवौ कन्यां are Hala aaa: | STATS: पञ्चमः Ue प्रशस्तः foaneanfe ॥
खाडइक्रियाकोखदो | २४ जातूकणः-- | आघाठ्ोमवधिं छत्रा यः स्यात् Vay पञ्चमः | खं तच प्रक्ुर््बोत कन्यां गच्छतु वा नवा A aa मध्येऽधिमासपातेऽपि तस्याधिकलाच्छछादानरहत्वा्च तं सासं fasta पञ्चमः पत्तो मन्तव्यः| ग्टह्मयपरिशिद्म्-- afeaag मासो वै मलिनः पापसम्भवः | ufea: frat: सव्येक्मसु तं त्यजेत् 1 कन्यां नवा गच्छत्विति यदुक्तं wag कन्यासस्वन्पेऽपि खाद योग्यक्रालस्य कन्यायामलाभे तन््न्तव्यम् । अन्यधा सिंहे सकल- Tada तस्य मलमासान्तःपातादण्वयुक्कष्णपन्तत्वाभावः स्यात् । तेन कन्यां गच्छतुवान वेत्यनेन कन्यागतरविसम्बन्धेन पञ्चम पत्तस्य mW ध्वनितम् | यथा भविष्यपुराणम् — कन्यां मते सवितरि पिटराजानु्चासनात्। तावत् Faget शून्या यावद्दधिकदंगैनम् ॥ ततो afar ्रायाते निराशाः पितसे करप । युन: खभवनं यान्ति शापं दता सुदारुणम् ॥ से वासु ware शाकेनापि we वसन् | पञ्चम्या उत्तरे ददयादुभयोैगयो ऋणम् ॥ ea aa कटणभिव ऋणं पिल माटकुलस्यावष्यं परिशोध्य भित्यथेः। एत श्रादान्तरकल्यने विधिगौरवभिया अश्वयुक्
रट श्राद्क्रियाकौखदटो।
क्ष्णपक्ते त्यादिना ब्रह्मपुराणोक्तपकत्तखाद कन्यागतत्वस्य गुण- फलवि धित्वम् | | कन्यायां HUT तु परूजयिल्वाद्रेमे दिवा । नवम्यां बोधयेदेवों गौ तवा दि त्रनिसनेः ॥ इति देवोपुराणवचनादेवोबोघने कन्यासम्बन्धवदिति। न qa वेपरोत्याण्डग भविष्यपुराणे कन्याविधौ प्तपुरस्कारेण प्रत्यहश्रादविधानाभावात् कन्यां गच्छतु वा नवा इत्यादिवचनाच षथग्विधिरिति वाखम् | पुराणमेटेन प्रत्यवायस्य प्रथगुक्तरौचि- त्यात् न तु वास्तवे एथगिव्यास्तां विस्तरः | दिने दिने इति दिनपदमन्र तिधिपरं न लहोरात्रपरं चान्द्र- मासावयवस्य कष्णपत्तस्य पञ्चद शतिष्यातम कत्वेन तत्सम्बन्धितयोप- न्यस्तस्य दिनपदस्य तिधिपरत्नियमात् | यया विष्णुधर्मोत्तरे तिथिनेकैन दिवसखान्द्रमाने प्रकोर्तितः। अहोरात्रेण चकेन सावनो दिवसः स्मृतः ॥ अन्यथा सुनोनां परिभाषाविधानमनधेकं स्यात् । सौरसंवत्सरस्यान्ते मानेन शशिजिन तु । एकादशणातिरिच्यन्तं दिनानि ख्गुनन्दन ॥ इत्यादयः प्रयोगा;ः। षष्यकादशोत्रयोदभौभिः aaa विभजनेन तिधिपय्येवसानाच् | अतणएव-- पञ्चम्यष्धच्च तन्नापि द शम्यं ततोऽप्यति |
्राडक्रियाकौसुटी। २८५
दति विष्णधर््ोत्तिरे तिधिमादाय कल्पव्यवस्थोक्ता । न्यथा अ्म्बघट खादवदहरहःक्रियमएणएतया नित्यत्वा दध्या वाहनादिवज्जं न- प्रसङ्गः स्यात् | एतेन तिथिद्णासाटेकस्मिन् पक्षे aqenatest wqen- खाद्वानि तिथिह्ठदावदहवृद्धौ षोड़श स्युः । aa कदाचिदेकस्यां तिथौ areca कदाचिच arena इति ओोदत्तादोनां मत- मपास्तम् | ततश्च वोप्ायाः पञ्चदशतिथिष्वेव पञ्चदशश्रादानि अत चेकस्मिन् दिने तिथिदयलामे चाददयं कदाचि दिनदयेऽप्येक- तिथिलाभे एकदिने खादाभाव इति | agente चातर कत्तेव्यमिति ana विधिनिरूपणे दशितम् ¦ यत्त॒- दिव्यभोमान्तरोच्ाणि चराणि स्थावराणि च। पिरि च्छन्ति पितरः कन्याराशिगते रवौ ॥ कन्यां गते सवितरि यान्यदहानि तु षोडश | क्रतुभिस्तानि तुल्यानि देवो नारायणोऽत्रवीत् | राजसूयाश्वमेधाभ्यां यदौच्छेत् MEM फलम् | अरप्यस्बुमूलणा काद्यैः पितृन् कन्यागतेऽयेत् ॥ इति ब्रह्मपुराणएवचनं तत् रग्यसिदान्तवचनेकवाक्यतया कन्याया्तुदृणदि नादृ शेषेषु सौरषोड गदिनेषु शक्तपक्षसाधारणेषु काम्ययादान्तर विधायकं नित्यत्वे प्रमाणाभावात् फलब्युतेश्च ।
rag पराद्क्रियाकौखटो | यथा सूयसिदान्ते--
तुलादिषडभोत्यं शे venfagd दिनम् | तचचतुष्टयमेव स्याद््दिसखभावेषु राशिषु ॥
षड विये धनुषो भागी दाविंशेऽनिमिषस्य तु | मिथनेऽष्टादमे भाग कन्यायाश्च चतुर्दशे ॥ ` अत BS कन्याया यान्यदह्ानि तु षोडश | क्रतुभिस्तानि तुल्यानि fast दत्तमच्तयम् ॥
एकस्मिन्नब्दे पच्यधिकश्तत्रयमंशका भवन्ति तच तुलासंक्रम- मारभ्य षड्गौतिगणनया चतुष्टयमापूय्ये कन्यागरेषषोड्शां शा अवशिष्यन्ते हिसखभावेषु हयाककेषु । aa षड्गो तोनां पूरणस्थान- माह षड्विंश इति, अनिमिषो मौनः। विभागहौीनमिति तोयो भागस्िभागः तिभागदोनं षष्ादिकल्यः च्रिभागभेका- दश्यादि कल्यः अचर कालात्यन्तसंयोगे featat aa ufafafa- खादम् । |
अच केचित्-
पञ्चमो प्रति वा कछष्णपन्तस्य इति गोतमव चनात् ।
~ 0 । © HUTA द णम्यादौ वच्जयिता चतुदशोम् |
इति मनुवचनाच fafearnfaa तिभागपादात् पच्च- म्यादि द शम्याटि कल्पावाडः | तन्न-गोतममनुवचनयोः सामान्य- कष्यपन्तोपक्रमात् नाश्वयुक्क्तष्णपत्तपरत्वम् | तती बोजाभावेन ल्तणाभावात् पञ्चम्यादे स्िभागङहौ नादिषदाघेलालुपपत्तिरिति |
्राइक्रियाकोसदो। २८७ अतएव faquatat—
प्रौ्ठपच्याः परः पक्तस्तत्रापि च विशेषतः | पञ्चम्यदच्च ततापि द शम्युङं ततोऽप्यति ॥ इत्युक्तम् । यच्च-- भोजद्गगं तिधिमासाद्य इति देवोपुराणएवचनं तदण्वयुकक्ष्ण - Ud पञ्चम्यादिषु कन्यासम्बन्धेन खादस्य प्रारसत्यकथनमात्रपरं नतु कल्यविधायकं पक्तादिकल्यान्तराणामनुक्तत्रात् | अदेमिति विभागादं त्योदश्यादिकल्यः। न तु पक्ताईेमष्टम्यादौति कैषाल्िद्याख्यानं qa सन्निधानेन विभागस्य बुदिस्छत्वात् | न च विभज्यमानतया बुद्िस्थो क्षतस्य waa परित्यागे कौ डतुरिति वाचम् | | उन्तरोत्तरलघुकालोपदेशस्येव Sqara | अतएव एव वेत्यनेनास्यात्यन्ताशक्कल्यत्वं सूचितम् | अतपव विष्णुधर्मोत्तरे प्रकरणमेदेन पञ्चम्ृदंच ततापि दशस्बुद्धं ततोऽप्यतोति मध्येऽष्टम्यादि कल्पान्तरं नोक्तम् | way एतेषामेव कल्पानां दभेनात् केषाच्िदमावस्यामाच- arta निरस्तः | किन्तु प्रतिमासविदितं पाव्यैणं कत्तेव्यमेव प्रकरणभदटेन प्रतिमासविधेरण्वयुक् विधिभित्रल्लात् | नचोक्तिवाधाशङ्गा सम्भुयससुच्चारणाभावात् | न च पदाहवनौयवत् विशेषदशनात् सामान्यशास्वस्य तदि-
* ख पुस्तके अयुक्तत्वात् | .
रदं खाडक्रियाज्नौखदो।
तरपरत्वमस्त्विति वाचं प्रतिमासविध्ेरमावस्याविषयकल्ेनाख- युक् विधेसतु पच्विषधकत्वेन भिन्नविषयत्वात् सामान्यविशेषा- भावात् अमावस्याविधिसतु प्रागेव निरूपितः |
किच्च प्रकरणमेटेन विधिमेदात् उपजोव्योपजोवकभावाभावा- द्विब्रविषयता |
अन्यथा पौषादिमासत्रयेऽषटकाविधिद शनात् ufaarafad- स्तदितरत्प्रसङ्ः |
एवञ्च wane क्ते प्रतिमासे विहितं पाव्ेणमनुषड्धेण गताय तन्तेशेवामावस्यायां कर्तव्यमिति ष्येयम् ।
न सन्तीति -अकरणे प्र्यवायान्निव्यत्वं दशितम् अत सम्भवति लघूपाये गुरूपायस्याननुष्टानलक्तणाप्रामाखयभिया पच्च खाद्ादिकल्पानासिच्छाविकल्पासम्भवाच्छक्तितारतम्येन व्यव- सितो विकल्यः। शक्तस्य समस्तः पत्तः, अशक्तस्य चिभागदोनः पत्तः, अशक्ततरस्य त्रिभागः, अशक्रतमस्य acefafa | एतेन शक्तिमेदात् समस्तपक्ताकरशेऽपि प्रत्यवायाभावो वचनादिति ध्येयम् |
णक्तिसु शरोरपायटवश्राद्ोचितद्रव्यसम्मदादिः, एवं च यो aa WARMTH तस्य प्रत्यवाय एव | यथा मनुः-
WY: प्रथम कल्यस्य योऽनुकल्येन वत्तेते | न साम्परायिकं तस्य दुमतेविंद्यते फलम् ॥ साम्प्ररायिकं पारलौकिकम् । ` ५
Paricista Parvan, (Text) Fasc. 1--5 @ /6/ each ... sek Rs, 1 Prakrita-Paingalam, Fasc. 1--7 @ /6/ each ओः +: न. Prithiviraj Rasa. (Text) Part 11, Fasc. 1--5 @ /6/ each का । Ditto (English) Part IT, Fasc aa च Prakrta Laksanam, (Text) Fasc. 1_... Paragara ५ (Text) Vol. I, Fasc. 1--8 ; Vol. II, Fase. 1--6 ; Vol. III ^ Fasc. 1--6 @ /6/ each : 7 Paragara, Institutes of (English)... 0 Prabandhacintamani (English) Fasc. 1--3 @ /12/ each £ रि 2 *Sama Veda Samhita; (Text) Vols. |, Fase. 5--10 ; HI, 1--6 ; II], 1--7 । IV,1--6 ; V, 1-8, @ /6/ each Fase Bon es Sankhya Siitra Vrtti, (!ext) Fase. 1-4 @ /6/ each 1 Ditto (English) Fase. 1-3 @ /12/ each 2 Sucruta Samhita, (Eng.) Fase. 1 @ /12/ each 0 Sraddha kriya kaumudi. Fase. 1-3 @ /6/ 1 *Taittereya Sainhita, (Text) Fasc. 14-45 @ /6/ each 1 Tandya Brahmana, (Texc) Fasc. 1-19 @ /6/ each 7
Vattva Cintamani, (Text) Vol. I, Fase. 1-9, Vol IJ, Fase. 1-10 Vol. 111, Fase. 1-2, Vol. IV, Fase. 1, Vol. V, Fase. 1-5, vart IV, Vol. TI
Fase. 1--12 @ /6/ each | 14 Tattvarthadhigama Sutram Fase, I 0 Trikanda-Mandanam, (Text) Fase. 1-2 @ /6/ 0 ‘Tul'st Sat’sai, (Text) Fase. 1--5 @ /6/ each ४ 1 Upamita-bhava-prapaiica-katha (Text) Fasc. 1-4 @ /6/ each 1 Uvasagadasao, (Text and English) Fase. 1-6 @ /12 a 4 Varaha Purana, (Text) Fasc. 1--14 @ /6/ each 5 Varsa Krya Kaumudi, Fase 1--5 @ /6/each ... 1 *Vayu Purana, (Text) Vol. I, Fase. 2--6 ; Vol. II, Fase. 1--7, @ /6/ each 4 Vidhar Parijata, Fasc. 1-2 0 Visnu Smpti, (Text) Fase 1--2 @ /6/ each 0 Vivadaratnakara, (Text) Fasc. 1--7 @ /6/ each x Vphann3radiya Purana, (Text) Fasc. 1--6 @ /6/ ८. Vrhat Svayambhi Purana, Fase. 1--6 ae 2 Tibetan Series.
Pag-Sam Thi 870, Fase. 1--4 @ 1/ cach 4 Sher-Phyin, Vol. I, Fasc. 1--5 ; Vol. II, Fase. 1--3 ; Vol. 171, Fase. 1
@ 1/ each 13 Rtogs brjod dpag hkhri S‘ia (Tib. & Sans.) Vol. I, Fase. 1--5 ; Vol. II
Fase. 1--5 @ 1/ each . 0 ॥ 9 Arabic and Persian Series
Alamgirnamah, with Index, (ext) Fasc. ]--13 @ /6/ each भः
Al-Mugaddasi (English) Vol. I, Fase 1 --3 @ /12/ 2
Ain-i- \kbari, (Text) Fase. 1-22 @ 1/ each 22 Ditto (English) Vol. I, Fasc. 1--7, Vol. I, Fase. 1--5, Vol. III
Fasc. 1--5, @ 1/12/ each 99
Akbarnamah, with ludex, (Text) Fase. 1--37 @i/each ... one oe
Ditto (English) Fase. 1-8 @ 1/ each a; — Arabie Bibliography, by Dr. A. Sprenger व Badshahnamah, with Index, (Text) Fase. 1--19 @ /6/ each .. ध Catalogue of Arabic Books and Manuscripts =. । Catalogue of the Persian Books and Manuseripts in the Library of the
Asiatie Society of Bengal. Fase. 1--3 @ 1/ each a Dictionary of Arabic ‘lechnical Terms, and Appendix, Fase. 1--21 @
I/each ... ॥ ... 21 Farhang-i-Rashidi, (Text) Fasc. 1-14 @ 1/ each 14 oe ग्भ. or, Tasy’s list of Shy’ah Books (Text) Fase. 1--4 @ /12/
eac 3 Futtibh-ush-Sham of W4qidi, ( Text) Fase. 1--9 @ /6/ each 3
191४0 of Azadi, (Text) Fase. 1--4 @ /6/ each ४... |
aft Asm3n, History of the Persian Masnawi (Text) Fase. 1 =e (0 History of the Caliphs, (English) Fasc. 1--6 @ /12/ each 4 Iqbalnamah-i-Jahangiri, (Text) Fase. 1--3 @ /6/ each + = ol Igabah with Supplement, (Text) 51 Fasc @ /12/ each हः 38
MaSgir-ul-Umara, Vol. I, Fase. 1--9, Vol. U1, Fase. 1--9 ; Vol IL. 1.10 - Index to Vol. [, Fase. 10-11; Index to \ ol. IIE, Fase. 11-12 ; Index to Vol. IT, Fasc. 10-12 @ /6/each =...
Magh4zi of WAqidi, (Text) Fase. 1--5 @ /6/ each
*The other Fasciculi of these works supplied.
tol tO lo py NW He CO ॐ
are out of stock, and complete copies cannot be
3
Muntakhabu-t-Tawarikh, (Text) Fasc. 1--15 @ /6/ वल्लो ... Rs. 5 Muntakhabu-t-Tawarikh, ( English } Vol. I, Fasc. 1--7; Vol. If, Fase 1--5 and Index ; Vol. IL1!, Fasc. 1 @ /12/ each Tis. ` 1. Muntakhabu-l-Lubab, (Text) Fase. 1-19 @ /6/ each ve Ma‘asir-i-’ Alamegiri, (Text), Fasc. 1--6 @ /6/ each ee. 2 Nukhbatu-|-Fikr, (Text) Fasc, 1 i... 0 Nigami's Khiradnamah-i-Iskandart, (Text) Fasc. 1--2 @ /12/ each 1 Riyagu-s-Salatin, (Text) Fase 1--5 @ /6/ each ग 1 Ditto (English) Fase. 1--3 i Ae 2 Tabaqat-i-Nasirl, (Text) Fasc. 1--4 @ /6/ each 16 „न Ditto (nglish) Fase. 1--14 @ /12/ each say oo ne Ditto Index ॥ | Varikh-i-Firiz Shahi of Ziyau-d-din Barni (Text) Fase. 1 @ /6/ each 2 Tarikh-i-Firtizshahi, of Shams-t-Sivaj Aif, (Text) Fasc. 1--6 @ /6/ each 2 Ten Ancient Arabic Poems, Fase. 1--2 @ 1/8/ each a च Wis-0-Rimin, (Text) Fase. 1--5 @ /6/ each if Zafarnamah, Vol. I, Fase. 1--9, Vol. II, Fase 1--8 @ /6/ each क luzuk-i-Jabangiri, (Eng ) Fase. 1 : 0
ASTATIC SOCIETY’S PUBLICATIONS. 1. Asiatic Researcnes, Vol. VII, Vols. XI and XVII, and Vols. XIX and XX @ 10/ each ... 50
2. Procerptnes of the Asiatic Society from 1६65 to 1869 (inel.) @ /6/ per No.; and from 1870 to date @ /8/ per No
2, JournaLof the Assiatic Society for 1843 (12), 1844 (12), 1845 (12), 1846 (5), 1847 (12), 1848 (12), 1866 (7), 1867 (6), 1868 (6), 1869 (8), 1170 (8), 1871 (7), 1872 (8), 1873 (8), 1874 (8), 1875 (7), 1876 (7), 1877 (8), 1878 (8), 1879 (7, 1880 (8) 1881 (7), 1882 (6), 1883 (E), 1-84 (6), 1885 (6), 1886 (8), 1887 (7), 1888 (7), 1889 (10), 1890 (11), 1891 (7), 1892 (8), 1893 (11), 1894 (8), 1895 (7), 1896 (3), 1897 (8), 1898 (8), 1899 (8 1900 (7), 1901 (7), @ 1/8 per No, to Members and @ 2/ per No. to” Non-Members
N. B.—The figures enclosed in brakets give the number of Nos. in each 17, lume.
4. Centenary Review of the Researches of the Society from 1784-1883 ... 3 A sketch of the Turki language as spoken in Eastern Turkistan, by R. 8B. Shaw (Extra No., J.A.S.B., 1878) Theobald’s Catalogue of Reptiles in the Museum of the Asiatic Society
(Extra No., J.A.S.B., 1868) ane 2 Catalogue of Mammals and Birds of Burmah, by E. Blyth (Extra No., J.AS.B., 1875) 4 वि + ` Introduction to the Maithili Langnage of North द्रा by G. A Grierson, Part IJ, Chrestomathy and Vocabulary (Extra No., J.AS B., 1882) ; d 5. Anis-ul-Musharrabin ... aa ne . ॐ 6. Catalogue of Fossil Vertebrata ... 3 7. Catalogue of the Library of the Asiatic Society, Bengal, by W. A. Bion 3 8. In3yah, a Commentary on the Hidayah, Vols. I!, and IV, @ 16/ each... 32 9, Jawamlu-l-ilm ir-riyazi, 168 pages with 17 plates, 4to. Part I क 10. Khizanatu-l-’ilm ०, 4 11. Mahabharata, Vols. 111 and 1V, @ 20/ each 40 12. Moore and Hewitson’s Descriptions of New Indian Lepidoptera, Parts !--IIf, with 8 coloured Plates, 4to. @ 6/ each ... ie a 13. Sharaya-ool-Islim ... 7 A न 14. Tibetan Dictionary, by Csoma de 1९568 er ie ०० 10 15. Ditto Grammar ie 16, Kacmiracgabdamrta, Parts I & II @ 1/8/ 8 17. <A descriptive catalogue of the paintings, statues, &c., in the rooms of the Asiatic Seciety of Bengal by C. R. Wilson 1 18. Memoir on maps illustrating the Aucient Geography of Kasmir by M. A. Stein Pu.D., JI. Extra No, 2 of 1899 ००, #. £ Notices of Sanskrit Manuscripts, Fasc. 1--29 @ 1/ each os "त
Nepalese Buddhist Sanskrit Literature, by Dr. R. L. Mitra
—
(रे ‘ < @> + ॐ ^> > ॐ 02 #+ RR DOK DOC o=
= +
(न्को ।
OQ ~> (=? —)
QoQ ˆ> oo ॐ O° > > => > ०० > 2
N.B.—All Cheques, Money Orders, &c., must be made payable to the “Treasurer,
Asiatic Society,” only 22--9--03. Books are supplied by V.P.P.
"
@ -= ~ Qe ~> ~ "र ^~ ^^ Ow EW RY WW OEY ^ SU RS ES RU De ।
BIBLIOTHECA INDICA: A COLLECTION OF ORIENTAL WORKS PUBLISHED BY THE ASIATIC SOCIETY OF BENGAL
NEW SERIES, No. 1062.
XE 1 WE 1 7 1 1 1
` चचा उ QS QL’ QE BLVD QE AES Qe ^
| =
| 4 3 m= oro === 4. —
LN गे खाद्गक्रिया कीसुदी | CRADDHA KRYA KAUMUDI oy GOVINDANANDA KAVIKANKANACARYYA EDITED BY PANDITA KAMALAKRSNA SMRTIBHUSANA FASCICULUS IV. CALCUTTA : PRINTED BY UPENDRA NATHA CHAKRAVARTI, AT THE SANSKRIT PRESS. AND PUBLISHED BY THE
ASIATIC SOCIETY, 57, PARK STREET. 1903.
निनि DS: BY BY DE BYNES ©
Caw
&
OPAL PSL PLASASPL ALAS BEDS PY BS PO PL BEBE BSAS AS ADS AL BS
LIST OF BOOKS FOR SALE
AT THE LIBRARY OF THE Asintic Soriety of Bengul. No. 57, PARK STREET, CALCUTTA, AND OBTAINABLE FROM THE SOCIETY’S AGENTS, MESSRS. LUZAC & CO., 46, Great Russet Street, Lonpon, W.C., ^ प्रा Mr. 0170
Harrassowitz, BooKseLuER, Leipzic, GERMANY.
PPL PAI POLO
1 + IOI A
Complete copies of those works marked with an asterisk * cannot be supplied.—some copies of those works marked with an asterisk * cannot be supplied.—some \ of the Fasciculi being out of stock.
BIBLIOTHECA INDIC Sanskrit Serves
Advaita Brahma Siddhi, (Text) Fasc. 1-4 @ /6/ each a Rs. Advaitachinta Kaustubhe, Fase. 1... : Pe *Aoni Purana, (Text) Fasc. 4-14 @ /6/ each... Aitaréya Brahmana, Vol. I, Fasc. 1-5 and \ ol. HI, Fase. 1-5 Vol. IIT Fase. 1-5 Vol. IV, Fasc. 1-5 @ /6/ Anu Bhasyam, /Text) Fase. 1-5 @ /6/ each Aphorisms of Sandilya, ( English) Fasc. 1 Astasahasrik& Prajnaparamita, (Text) Fasc. 1-6 @ /6/ each Acvavaidyaka, (Text) Fase. 1-5 @ /6/ each ae Avadana Kalpalata, (Sans. and Tibetan) Vol. 1, Fasc. 1-5 ; Vol. Hf. Fase. 1-5 @ 1/ each *Bhamati, (Text) Fasc 4-8 @ /6/ each Bhatta Dipika Vol. I, Fase. 1-4... Brhaddévata (Text) Fasc. 1-4 @ /6/ each ४ Brhaddharma Purina (Text) Fasc 1-6 @ /6/ each Bodhicaryavatara of Cantidevi, Fasc. 1 Catadusani Fase 1 Catalogue of Sanskrit Books and MSS., Fasc. 1-3 @ 2/ each atapatha Brahmana, VolI, Fasc. 1-7, Vol II, Fase. 1-2 eee Prajnaparamita (Text) Fasc. 1 to 5 " @ /6/ each *Caturvarga Chintamani (Text) Vols. IJ, 1-25 ; Ill. Part I, Fase. 1-18 Part II, Fasc. 1-10 @ /6/ each ५ नि Clockavartika, (English) Fasc. 1-4 ... My *Crauta Siitra of Apastamba, (Text) Fasc. 4-16 @ /6/ each Ditto VGankhiyana, (Text) Vol. I, Fasc. 1-7; Vol. 11, Fase 1-4, Vol. III, Fasc. 1-4 @ /6/ each ... Cri Bhashyam, (Text) Fase 1-3 @ /6/ each Dana kriy3 kaumudi, Fase 1--2 @ /6/ Gadadhara Paddhati Kalasara Vol. 1, Fase. 1-6 = Kala Madhava, (Text) Fasc. 1-4 @ /6/ each =. वि ` Kala Viveka, Fase. 1-6 re 3 Katantra, (Text) Fasc 1-6 @ /12/ each ee Katha Sarit Sagara, (English) Fase. 1-14 @ /12/ each at 1 Karma Purana, (Text) Fasc. 1-9 @ /6/ each त 0 Lalita-Vistara, (English) Fase. 1-3 @ /12/ each Madana Parijata, (Text) Fase. 1-11 @ /6/ each Mahi-bhasya-pradipodySta, (Text) Voi. 1, Fasc. 1-9 11, Fas Manutika ग (1 € ४) Fasc. 1-8 @ /6/ each ed न Markandéya Purana, (English) Fasc. 1~7 @ /12 each Mimainsa, Dareana, (€+) Fase. 7--19 @ /6/ each Narada Smrti, (Text) Fase. 1--3 @ /6/ Nyayavartika, (Text) Fasc. 1--4 @ /6/ ~ नुति 17पाप१०, (Text) Vol. III. Fasc. 1--6 Vol. IV, Fase. 1 Nityacara Paddhatih ( Text ) Fasc. 1--7 पी ` ityacarapradipah ( Text ) Fase. 1-2 Nyayabindutika, (Text) . Nydya Kusumiafjali Prakarana (Text) Vol. I, Fa F ele te) £ 8 | (Text) Fasc. 1--6 ; Vol. II, Fase Padumawati Fasc. 1--3 @ 2/
न Mb) OS eis te © =
wD COON HY HHS
bend bo Hm @> 08 CO H OO mb ¢ॐ
|,
bat = CO DD m FH 9 tO
eee
DONS += POH APN WORD "~~ ॥2 ल= > ला te 09 8
* 9 $
aw of |) <=
पादुक्रियाक्मैसदी। २2
न चात्र फलभूमकल्परनया कल्यव्यवस्था पक्तविधिसुपजौव्येव विभागदहोनादिकल्यविधिप्रठत्तेः | एतानेव हि हिंसन्ति पञ्चमं यो व्यतिक्रमेत् | इत्यादिवचन; पक्तखाद्वाकरणे प्रत्यवायखवणाचच ¦ तस्मात्त च्छक्तितारतम्येनेव कल्व्यवस्थितिः | अत केचित्- आरब्धे पक्तखाद्धे कुत्रचिदिमे यादविक्रै सति पकत्तयादा- निष्यच्याऽन्येऽपि कल्पा न कत्तेव्याः | विकल्पवशेनेकतरनिश्चया- दन्यनिरासेन पुरुष प्रहत्तरित्याहः | तदन्ये न सहन्ते -उभयोयुंगपदुपस्ितत्वादिच्छछाविकल्प एव ` नैकतरनिश्चयः Wad हेतुः, व्यवस्ितविकल्ये तु न तथा व्यवस्था- वज्ेनोभयोयुं गपदुपखितत्वाभावात् किन्त्रत शक्तितारतम्यान्मुख्य- कल्पानुकल्यभापेन व्यवसा तस्याञ्च क्रमिकत्वात् सुख्यकल्पा- सम्भवे खयमेवानुकल्पो व्यवतिष्ठते । wal समुख्यकल्यविघ्नं कल्या- न्तरं कन्तव्यभेवेति | अभियुक्तास- fea fea इति atargar- ददयादहरहः खादमत्रादयेनोदकेन AT | इति मनुक्लनित्ययाडवत् प्रतितिथौ पथक् waa खाद्वाव- समात् “are न कुरुते aa” इति प्रतितिथौ खादाकरणे एथक् प्र्यवायावगमाच अनुज्ञावाहनदचिणाविसन्नेनादौनां षथक्- wanes पञ्चदश्यादानां स्वातन्त्य सिद्धे आरब्धपत्तश्रादेन पुंसा 29
२९० खादक्रियाकोसुटो |
कटा चिन्मध्येऽगौचत्ततजादिना fad सत्यधिकाराभावादकरणे- ऽप्यजातप्रत्यवायेन तदितरदिनेषु aay weg यावज्जी वकन्तेव्य- नित्यखाइवत् पकत्तशादमप्यविरुदम् | न च प्रधक्कल्यविधानं तदहि व्यथेमिति वाच्यं द्रव्याय GUA सकलखादाशक्तौ प्रत्यवायपरोहाराधं कल्पान्तरविधान- fafa । युक्तदचैतत् । अरश्वयुक्ङ्ष्णपक्ते एकस्य कल्पस्याप्यशक्तौ fa सादित्यत श्राह यावच्च कन्यातुलयोरिति। अत्र॒ विध्यन्तरकल्यनाभिया कन्यादिवाकरख्ित्या तत्सम्बन्धस्यावश्यकत्वेनाण्वयुकक्षष्णपन् उपलच्यते तुलास्ित्यापि काल्तिकल्लष्णपन् उपलच्यते aaa सकलं वापि प्राक्छाये TAT च । दूति विष्णुवचनेन सदेकवाक्यत्वात्। अन्यथा विध्यन्तर- गौरवात् । सकलं छष्णपक्तमित्यथः । अश्वयुक् > कष्णपक्तानु- HUAI तब्राप्तज्लष्णपक्षवाघानौचित्यात् । 4 प्राट्कालेऽसिते पच्च त्रयोदश्यां समाहितः | मघुश्रुतेन यः ATS पायसेन समाचरेत् | इति पूव्मैवचने छष्णपक्खवणाच्च । aa कन्यातुलयो दिवाकर स्तः] क्रम सिदत्वात् क्रमाच्छादस्य काल इत्यन्वयादण्वथुक्ल्षष्णपक्ते श्रादाकरणे काल्तिकक्ृष्णप्ते यस्यां कस्यालित्तिथो are काय्थम् 1
* क पुस्तके | | चिद्धितांशः पतितः | † म पुस्तके विधानौचिव्यात् |
=rgfmarataet | २६१९
न चात्रापि कल्वञ्यवस्या प्रमाणाभावात् त्रयोदण्यादिकल्य- स्वाध्यशक्रावत्यन्तापत्कल्यतया कास्तिकविधानाच अतएवामाव- स्यायामतिप्रागस्त्यसुक्तम् | भविष्ययुराणे-
येयं दोपान्विता राजन् ख्याता पञ्चदशो भुवि। तस्यां दद्यान्रचेदत्तं पितृणाच्च महालये ॥
Tat महस्य उत्सवस्यालयो महालयोऽ्वयुक्कष्णपच्चः पञ्चदशो अमावस्यानतु पौणमासौ भुवि एचिव्यां दौपान्ितेति Hat ख्यालतिकथनात् |
तघाचामावस्याम धिल्लत्य ब्रह्यपुराणे--
दौपमालाश्च HAM: शक्या Sawsy च ।
रथ्यापणश्मशानेषु नदो पव्यैतसानुषु ॥ तथा--
यमलोकं परित्वज्यं गता ये महालयम् |
~ © ~ उज्चलज्यो तिषा वतम प्रपश्यन्तो व्रजन्तु ते ॥ रै © इति का्तिकामावस्यायासुल्कादानमन्तलिद्गगच | अयञ्च प्रतिमासपाव्वेणस्य प्राप्तलेऽप्यण्ययुक्कष्णपक्वाकरशे
ऽशक्तस्याप्यनुष्ानाथ पुनः कात्तिकविधिः । अधवा तन्वेणए याद्- इथ विधानां पुनविधिरिति।
२९२ खादइक्रियाकोसदी।
। षे । गि अथ शस्रहत चत् शो | वायुपुराणे- युवानस्तु we यस्य सतास्तेषान्तु दापयेत् | TAU तु हता ये वै तेषां दद्याचतुहंगोम् ॥ ॐ ॥ । QO ।१। ॥ युवान एव पित्रादयो wat इत्यधेः यौवनं विं गदषंपय्धन्तं ज्यो तिःशास्वोकम् | ्रदिपुराणे-- प्रायोऽनशनशस्ा ग्निविषोहन्धनिनां तथा । 0 eat ध चतुदष्यान्तु aaa ठक्षपथमिति निखयः ॥ प्रायो महापथगमनम् | वहन्मनु :--- >© © a © ॐ A A Es सरपह ता BUA: FMC गजंवेषः
cad
mes
Ao an ° qen उत्पातवातवषे्च ATS तेषां चतुदशोम् ॥ टेवो पुराणे--
ufaaizana तु afsefeaaear:
अके
पतनानशनप्रायैबेजाग्निविषवन्धनेः ॥ । खता जलग्रवेशंन न ते शस्वहताः स्मृताः | मरोचिः-- ‡ विषश्वापदशस्राहि तिय्गृब्राह्मयणघातिनाम् | चतुदैश्यां क्रिया काय्यं waar fanfeat |
घातोऽस्यास्तोति घातौ तेन विषादिभिरतानामिल््थः।
ाद्क्रियाकोसुदौ। २९९
न च ब्राह्मणघातौति कत्तरि नणिविषादिभिरनन्वयात् ब्राह्मण- ead शापक्लतमभेव न तु शस्वक्षतं तस्य ग्रहणात् । अन्येषाम- शस्त्रह तानाम् | विष्णुः- युद्हतानां ओरादकर्खणि चतुदेभौ प्रशस्ता |
एषां वचनानां सामान्यक्ृष्णपत्तप्रकरण्पाटात् तत्प्रापं ASAT ॒शस्वहतानां प्रशस्ततया चतुहभौ विधीयते न तु खाडान्तर विधिगौरवात् अन्येषां fanfeafa च्रशस्वह तानां निन्दा- खवणाच, अन्यथा शस्ादिहतोदेशेन खादान्तरविधौो अशस्वहतानां विघानाभावादेव निषेधप्रासेविषयाभावान्निन्दैव नोपपद्येत |
अतएव मनुवचने सामान्यक्लष्णपक्तगोचरचतुदभ्गेव्ज्जनं शस्त्रादिहतेतरविषयम् । रखवञ्चादिपुराणे टक्षपथेमिति दशनात् काम्यमिदमिति afadia निरस्तम् |
लक्षाघमित्यस्य प्राशसत्यपरत्वात् । ततश्च पितादिद्यदेबतं पाव्यैणं सकलक्रष्णपक्तसाधार णेदं खादम् |
न चान्येषां fanfeafa निन्दाख्रवणात् कथं चैपुरुषिकविधि- रिति वाचम् |
यस्य चयः पुरुषाः शस्वहतास्तस्य चैपुरुषिकविधिरुपपद्यत एव यस्य तु दौवा एको वा शस््रहतस्तेनापि सदेवतं दैपक- पौरुषिकं wad कार्य्यम् जोवत्मिढकखादवदिति तेपुरुषिक- निवमसं पाव्वेणएस्योत्सर्मो विशेषवचनेन बाध्यते |
यानि चतुदृष्यामेकोदिष्टविधायकानि वचनानि।
२९ 8 खरादक्रियाकौसदी।
यथा भविष्यपुराणम्-- समत्मागतस्यापि पितुः waa च | चतुदैश्यान्तु कत्तव्यभेकोददिष्टं न पान्णम् | गाग्येः-- चतुरदश्यान्तु यत् Bre सपिण्डीकरणे छते । एकोदिष्टविधानेन तत् काचं शस्वघातिमे ॥ यमः-- सपिशर्डोकारणाटू्ं यत् fuse: प्रदौयते। एकोटिषटविधानेन प्रदेयं शस्तघातिने ॥ UE: — सपिण्डोकरणादृं सते छष्णचतुदेशीम् | प्रतिसंवत्सरादन्यदेकोिष्टं न कारयेत् ॥ तान्यसूलानिःसमूलत्वेऽपि पाव्वणाशक्तविषयान्येतानि gata विष्णादिवचनेषु पाव्वखावगमादिति आादविबैकः |
वस्तुतस्तु श्रखथुक्क्षष्णपत्नौयचतुदेशौ शतस्य शस्वरहतस्य साव- त्सरिकखाद्े पाव्वेणविधिप्राप्तौ तं निषिध्य एकोदिष्टविधायका- न्येतानि। समयप्रकागे तु valet न पाव्वणमित्यत्र एकोदिष्टं महालये इति व्याख्यातः तदा च व्यक्तमेवायमथेः।
UII त्यमधेः-लष्णचतुदेगोमिति कालक अभ्व युक्कष्णपक्ते चतुदृश्यां स्वहतस्य यद्रतिसंवत्र यां तस्मात ततेवाण्वयुक्कष्णपक्ेऽ्यग्रतिसंवत्सरखादं wales न कारयेत् किन्तु पानव्धैणमेवेति । अथवा सकलक्षष्णचतुदंश्यां Vara प्रतिसंबव्सर श्राद्धे साश्निविषयाणि सव्वैखणि बचनानोति।
राद्क्रिया को सुटो | २९५
यच्च -प्रायानगनेव्यादिना सकलक्लष्णपचसाधारणं शस्व- हतपित्रादोनां खाइमभिघाय पुनरप्याश्िनक्त्वमध्ये मघाच्यो- दश्यनन्तरं--तपणोया यतुदश्यां लुषपिर्डोद कक्रियाः । इत्यक्तम् | तच्छस्वहतभ्नाव्रादो नामप्याज्िनक्लष्णचतुदृष्यां बोधयति | लुप्रपिख्डोदकक्रिया विषशस्ादिख्ता अपतिताः पतितानां निषेधात् तत्तुल्यमकरणात्तद्यमपदेशः | एतच ओदभेको दटिषटविधिना कायम् | यानि पञ्चदशाद्यानि अ्रघुत्रस्येतराखपि | एकस्येव तु दातव्यमपुत्रायाञ्च योषितः ॥ इति परिशिष्टे अपुत्रस्य पाव्वेणएविधिकयखादनिषेधात् । विधानवलान्रिषेध इति चेन्न, विधानस्यैकोदिष्टपरतयेवोपपत्तेरिति ! तदपि काम्यं नित्यत्वे प्रमाणाभावात् तपणौया इत्यभिधानाचेति | इदञ्च चतुदणोखादं विषश्वापद यस्वादिरख्तानां तत्तदचनो- पात्तानामेवेति Weezer: | खोदत्तादयस्तु रोगव्यतिरेकमरणमनुगमनकं wal अनु- सूताया; प्रसवखतायाख शस्वहतखादमाइहः | तन्मन्दं न योषिद्धयः एवक् दद्यादिति निषेधात् Tawa यन्तुहैशोखाइविधानादननुगमतादवखाचच तदचनवबोधिताना- मननुगमस्यादोषलत्राच | ननु -- शस्तविप्रहतानाच् शङ्िटंद्विसरोखपेः | आत्मनसत्यागिनाद्चेव ादभेषां न कारयेत् ॥
reg खाइक्रियाकौसदो |
sfa amaaa खाडनिषेघात् कथमेषां यादमिति । रच खादविन्तामणिः--श्रस्म्रादेव विश्चेषवचनादित्याह। तन्मन्दं वचनस्यान्यथोपपत्तेः | यादविवेकसु--खाइनिपैधो बुद्िपृव्वैकखतविषयः, तेषां ufaaara | शसवह तखाइविधानन्तु प्रमाद खृतविषयम् | यथाङ्गिराः- अथ कञ्चित् प्रमादेन ज्ियतेऽग्नुवदकादिभिः। aiid तस्य कत्तव्यं RAITT च जलक्रिया ॥ अवद्वपून्धमपि श्ङ्गादिभिः क्रीडां कुव्वेतां मृतानां न RIAA | ब्रह्मपुराणे- ङ्गि-दंष्ि-नखि-व्याल-विष afe-fear जलैः । आदरात् परिहत्तेव्यः Faq MIST Way यः ॥ तथा Wagan बुदिपूव्वेतानामपि कर्ब्यम् | यथा गाग्येः--
हदः शो चस्मृतेलुंसः प्रत्याख्या तभिषक्क्रियः आत्मानं पातयेद्यस्तु waranatfefy: | तस्य चिरात्रमशौचं दितोये लखि सच्चयः |. ठतौयेतूदकं कत्वा चतुर्थे यादमिष्यते ॥
दति युक्तसुक्वान्। एवच्च विप्रगापेनापराधडहतानां श्राद- निषेधोऽनपराघहतानाच्च खादमिति सव्वं समन्ञसम् |
Pe ee
श्राङक्रियाकौसदी | १९
अथ काम्यखाद्कालाः।
तत्तद चनोक्रसवगतघनपुच्रादिन्ाभकामनावता यथाभिनाषं ग्राहं कार्यम् |
qq दानधस्म-
पितृनज्चयन् प्रतिपदि प्राप्रोति awe fear: | अरभिरूपप्रजावत्यो Salat वद्ुप्रजाः ॥ feat दितोयां जायन्ते ठकतोयायान्तु वन्दिनः | aq ज्नुद्रपग्रवो भवन्ति वद्ूवो We | पञ्चम्यां वदवः पुत्रा जायन्ते Haat sa | कुव्वागास्तु नराः wart भवन्ति द्युतभागिनः | Haat WATS कुर्व्वाणः aAat नरः | azarae प्रकरर्व्वाणो वाणिज्ये लाभमप्रुयात् ॥ नवम्यां FAA; AY भवत्येकशफं बद्र | विवशचन्तेतु enut गावः ग्राहानि aera: ॥ HOA भवेन्मच्यः कुव्यव्रेकादभीं BT | व्रह्मवच्चै खिनः पत्रा जायन्ते aa वेश्मनि ॥ हादण्यामोदमानस्य नित्वमेव vee | tad वह्चिव्रञ्च सुवगेच्च मनोरमम् ॥ न्नातोनाश्च HAMS: Hay याहं वयोदगौम् | श्रव्यं तु AAAS WAAR नरा गड ॥
र 1
२९ द खाद्धक्रियाक्रौसदी।
युदभागो MAMA कुन्धैन् Ae चतुदेभौम् | अमावस्यान्तु निवपन् सत्वान् कामानवाप्नुयात् ॥ तस्य बन्दिनः स्तावकाः स्यु; सत्यः स wales) व्यत भागिनो aa जयभाज इत्यथः । कुप्यं तास््रादिकं युवानः प्रागु - ual वा fara | अत्र Fae फलान्तरकामस्य चयोदश्या- मधिकार इति aaa: | अपत्यमालाथिनस्तन्मात्दोषसदहिष्णो- रचाधिकार दति खादविवेकः। युद्धभागी युद्धे जयभागौत्यथेः शस्वहतपिलकस्यैव चतुरगौोखाद्ाधिकारो नान्येषाम् | यथा प्रतिपदादितिथिषु चतुदेणफलान्युक्कता याज्ञवल्कयः-- प्रतिपत्प्र्टतिष्बेतान् वर्जयित्वा AEM | Wat हता ये वै तेभ्यस्तत्र प्रदौयते ॥ तथा कात्यायनः- ज्ञातियेष्ठ त्रयोदश्यां युवानस्तत न्यन्ते शसहतस्य चतु- दष्यामिति | स्वन् कामान् पूर्व्वोक्तानित्यथेः । अत्र सव्वैशब्दस्य प्रकत- वाचित्ात् एककस्य काम्यत्वेन प्रक्षतत्वादुक्तान्यतमफलस्य cH काम्याधिकारः। एकस्मै कामायान्ये सर्व्वेभ्यो दथेपौणंमासा- वितिवत् । क्ल्तिकादिन॑तचेषु यथाक्रमं फलान्याह याज्ञवल्कयः- खगं ह्यपत्यमोजश्च Aa Mei बलं तथा । पत्रान् येष्ठा सौभाग्यं wate सुख्यतां सताम् † ॥
* मूचपुस्तके चेव |
्राइक्रियाकोसखदौ। २९
प्रडत्तचक्रतां athe # वार्यं प्रसुतां तघा। ्ररोगित्वं यशो वोतश्छोकतां परमां गतिम् ॥ pua विद्यां भिषकसिदिं कुप्यं गामप्यजाविकम् | अश्वानायुश्च विधिवद् यः are संप्रयच्छति ॥ छत्तिकादिभरण्यन्तं स कामान् प्राप्रुयादिमान् | खर्ग; सुखं प्रहत्तचक्रता भ्रप्रतिहताङ्ता | सप्तसु वारेषु काम्यखादसादह विष्युः- afast याडं कव्यैत्रारोग्यमाप्रैति सौभाग्यं चान्द्र समरविजयं कौजे सर्व्वान् कामान् HG विद्यामभौष्टां जवे धनं शक्रो चिरजोवितं यनंशवरे। यद्यपुराशे- शक्राङ्ारक संयुक्ता AGM जायते यदा | द्या खदक्षददिप्रो न प्रेतो जायते नरः ॥
अङ्गारको मङ्गलवार 1
DATATAM AAT AAT |
faut: — AWS
आदित्यसंक्रमणं विषुवद्यं विशेषेणायनदयं व्यतोपातो
उम. Tafa |
* मृलयुस्तके रुतम् | ` t भलपुस्तके way °
& ०५ च्रादधक्रियाकोसटी।
एतांस्तु खाइकालान् वे काम्यानाह प्रजापतिः| ्ाइमेतेषु यदत्तं तदानन्ल्याय कल्यते ॥ आआदित्यसंक्रमणमिति गोवलो वदन्यायादिषुबाथनयोस्तु फला-
fanz: | संक्रान्तिखादच्च पिर्डरदहितं काय्ये--
्रयनददितये ate विषुवदितये तथा । संक्रान्तिषु च कत्तव्य पिर्डनिवंपणाटते ॥ वैशाखस्य ठतोयायां नवम्यां कात्तिकस्य च| Are काय्येच्च क्तायां संक्रा न्तिविधिना नरैः ॥ चयो दश्यां भाद्रपदे माघे चन्द्रचयेऽहनि | ae काय्यं पायसेन द्तिणायनवच्च तत् ॥ इति ब्रह्मपुराणवचनात् | संक्रान्तिविधिना पिर्डदानेतर विधिनेत्यधेः | न चतेषां वचनानामनाकरत्वाशङ्घा ब्रह्मयुराणाग्निपुराणयो- दुष्टत्वात् संवत्सरप्रदौ पाद्यनेकसंग्रहेषु लिखि तत्वा | अन्येतु- ततः wala संक्रान्तावुपरागादिपव्बसु | त्िपिख्डमाचरेच्छादभमेकोदिष्टटं खताहनि ॥
५
इति मच्छपुराणवचनात् पिर्डदानविधिनिषरिधयोतिकल्यो दानं तु फलातिशय इत्याहुः | तदयुक्तम् |
खाइक्रियाकौखदो। ३०१ ततेव मव्यपुराणे- ततः प्रश्ति पितरः पिण्डसंन्नान्तु लेभिरे | इति परिभाषितलात् चिपिर्डमाचरेदित्यस्य मव्छपुराण- वचनस्य aa: पिण्डाः पितरो यत्रेति aren fafa तैयुरुषिकं arefafa व्याख्यानात् | अतएव पएकोदिष्टं खतादहनोत्यनेन
Bare एेकपुरुषिको पसंहार, कतः । व्यतोपातस सय्याचन्द्रमसोः क्रान्तिसाम्ये भवति |
यथा सूय सिदान्ते--
विपरोतायनगती चन्द्राकौँ क्रान्तिलिप्तकाः x | समास्तदा व्यतीपातो भगणा तयोरयुतौ ॥ तुल्यां श्जालसम्पमकात्तयोस्तु प्रहराहतात् | तादटकक्रोधोदवो बद्धिलो काभावाय जायते ॥ व्यतौपातः प्रसिद्ोऽयं संज्नामेदेन ayia: | ala दानं तथा खां जपहोमादिकख्य च ॥
AMA सुमह च्छेयः काय मानन्मिच्छताम् | अन्ये तु-- खवणाश्िधनिष्टाद्रानागदेवतमस्तके |
अरमा वे रविवारेण व्यतोपातः स उच्यते ॥
0 aa vind $ ~ इत्यगिनिपुराणवचनात्तिधिनत्षतरवाराणां योगविशेषमाहः |
* ख पुस्तके लिप्िां |
8०४ खाद्क्रियाकौङ्टो |
~ + oy ~ © नागदटवतमश्चेषा एषां मस्तके आदिपादे इत्यथः । अभ्युदयः
TATA | तथाच माकंण्डेयपुराणम्--
नैमित्तिकमथो वच्य खादमभ्युदयात्कम् |
पुत्रजन्मनि ARIA AMAIA Az: | ब्रह्मपुराण
युगायेषु थुगान्तेषु खादमक्षयसुच्यते | विश्णुपुराण-
वेशाखमासस्यतुयाढठ्तोया नवम्यसी कात्तिकश्ुक्तपक्े । नभस्यमासस्य तमिखपक्ते त्रयोदशो पञ्चदशे च माघे ॥ एता युगाद्याः कथिताः पुरारे रनन्तपुखखा स्िययश्चतसः | पानौयमप्यतर तिलैविमिशं दद्यात्पिढभ्यः प्रयतो मनुष्यः | AT कतं तेन समाः WES रह स्यमेतत् पितरो वदन्ति ॥
~ Q अत्र तमिखपक्तानुसङ्गान्माे पञ्चदशो WATT A तु पोर मासो अन्यथा FTATA |
रादइक्रियाकोर्दटी। ३०२
नच--
वेशाखे शुक्तपकते तु टतोयायां wa युगम् ।
कात्तिक THI तु तेता च नवमेऽहनि ॥
तथा भाद्रपदे कष्णत्रयोदश्याञ्च दापरम् |
माधे च पौणमास्यान्तु घोरं कलिथुगं स्मृतम् ॥
इति ब्रह्मपुराणविरोघान्न तमिखपन्तानुषङ्ग इति वाच्यं
अभ्निपुराणादिवचनेकवाक्यतया अनुष ङ्गस्पैव न्याय्यत्वात् | यथागिनिपुराणे--
नवम्यां शक्तपन्तस्य कात्तिक निरगात् क्तम् |
am सितलतीयायां ante दापरं युगम् ॥
दशं तु माघमासस्य त्रयोदश्यां नभस्यके |
aU कलिदिं सप्ताथ ज्ञेया मन्वन्तरादयः ॥
निरमात् निःशेषेण प्राप्तमिव्यथः |
तथा वायुपुरार-
दशं तु माघमासस्य प्रत्तं हापरं युगम्,
कलिः छष्णत्रयोदण्यां नभस्ये मासि निगेतः ॥ तथा ब्राद्ये--
त्रयोदश्यां भाद्रपदे ala चन्द्रक्तयेऽहनि |
इति पूव्वमुक्तमेव |
विष्णुधर्मोत्तरे
दे शुक्ते हे तथा aw युगादये परिकीत्तिते।
शक्तो yates ज्ञेये कष्ट चेवापराह्िक ॥
Rog खादक्रियाकौसदी।
ब्रह्मपुराणस्य तु केचित् माघे पञ्चदश्यामिति पादं वदन्ति |
अन्येतु कल्पभेदटेन व्यवस्यामः |
तन्मतेऽपि विष्णुपुराणे चकारस्य वैयथगभियाऽनुषङ्गस्या वश्यक - तरात् वराह कल्पद्त्तान्तमधिक्तत्य पराशर दत्यग्निपुराणादिष्णु- पुराणो यपक्तस्यैवास्मिन् वत्तमानवराहकल्पेऽनुष्टानस्य न्धाख्यत्वात् अनेकसुनिसम््तव्ाच्चामावस्यैव युक्तेति। माघभाद्रमासौ att
मास्यन्तावैव waa तथेव तिधिक्षल्येऽभिधानात् | युगान्तानाह ब्रह्मपुराणे
aay सिंह संक्रान्यामन्तः कतयुगस्य तु | तथा हिकसंक्रान््यामन्तस्त्ेतायुगस्य च ॥ Raq दषसंक्रान्यां दापरान्तश्च सज्ञया | तथाच Hadar कलेरन्तः प्रकौत्तिंतः॥ तथा मन्वन्तरादौ च खाद्वं ज्ञेयं विजानता | अश्वयुक्श्क्लनवमो दादश काल्तिके तथा ॥ तीया चैव माघस्य तथा भाद्रपदस्य च | फाद्गुनस्याप्यमावस्या पौषस्येकादभौ तथा ॥ ्रषादट्स्यापि दशमो माघमासस्य सप्तमो | खावणस्या्टमो AUT तथाषादठ़ो च पूणिमा ॥ कात्तिक फारगुनौो चैतौ ज्येष्टो agent सिता । मन्वन्तरादयस्त्वेता दत्तस्यात्यकारिकाः ॥
अमावस्याषटमोव्यतिरिक्ता दादश्तिथयः शक्ता मन्तव्याः |
राङ्क्रियाकोखदो। ९०५
प॒नःघनस्तथोपादानात्। दत्तस्याक्तयकारिका इत्यायेवादिकौ fuzefa: फलम् |
याज्ञवल्कयः —
are प्रति afaaa यादकालाः प्रकोत्तिताः। w ~ aw “~ यदेव areaet भवति acafa निव्यत प्रमाणाभावात् काम्यं फलन्तु पिललश्चिरेव |
अथ खाइवेला | तत्र पय्युदस्तकालानाह मनुः--
रातौ याद्वं न कुर्व्वीत Tae कोत्तितादहिसा। सश्ययोरुभयो रेव सूर्यये चैवाचिरोदिते ॥
तत्र दत्तद्रव्यस्य राक्तसप्रापिरेतुत्वेन राच्सोति निन्दा aa चैवाचिरोदिते इति दिवसस्य प्रथमसुहन्ते इत्यथः |
न चादययमुह्ृत्तदय इति सौदत्तव्याख्यानं युक्तं मुहत्तदय- निषधे सति ब्रह्मपुराणे प्रातर्वदिनिमित्तकमित्यनेन qeaaa हदिश्रादइविधानमसङ्गतं स्यात् लतोयमुहत्तमाते सुख्यकाले डिखादइकरणासम्भवादिति।
्रचाचिरोदिते qa शाहं न कुव्वौतेत्यनुषद्गाच्छाहस्येव प्रतिषेधो न तु .स्रानदेवार्चटोनामयुतत्वात्। नाप्युपलक्णं प्रमाणाभावात् |
२८
३०६ argfmarateet |
अतएव यमः सानं सन्या जपो होमो देवतानाच् पूजनम् | दिवसस्यादिभे भागी सव्वमेतत् समाचरेत् ॥
रातयादिषु तु वचनान्तरात् प्रतिषिधः।
यथा यमः- सानं दानं जपः खादइमनन्तं राडइद ने । आसुरो रातिरन्यत्र तस्मात्तां परिवज्जंयेत् ॥
मव्छपुराणे- प्रातःकालो FMM सङ्वस्तावटेव तु । मध्याङ्स्िसुह््तःस्याटपराह्स्ततःपरम् ॥ सायाहृस्विसुहत्तःस्यात्ततर ATS न कारयेत् | राक्तसौ नाम सा वेला गर्हिता सव्धकरसु ॥ अधो मुहत्ती विख्याता दश पञ्च च सव्वैदा | तत्राष्टमो सुहत्तो यः स कालः कुतपः स्मृतः ॥ AQS Wael यस्मान्मन्दोभवति भास्करः | तस्मादनन्तफलदस्तत्रारमभभो विशिष्यते ॥
[०९ iy 0 # तावदेव सुहत्तत्रयमित्यधः ततः परं faqedisuire © © © © एव दूत्यथः | सव्वकश्सु सानादिष्वपोल्यथेः | अतएव पञ्चधाविभागा- दिवस पञ्चदशसु हत्ती; स्युः । एतेन सुहत संन्नाप्युक्ता t तथाच ज्योतिषे- WS! पञ्चदशांशो wast मुहत्तसंन्नः स्यात् | wars tfa—ast मध्यं मध्याङ् इति व्युत्पच्या मध्याङ्कऽष्टम-
arg fmaratael | ३०७
Feu इत्यथः, तम धिक्षत्योक्ः। चन्यथा कुतपाभिधानमसङ्गतं स्यात् । मन्दौभवति सिरोभवति aa कुतप इत्यधेः | Faq uae: सकलख्रादविषयो विनिगमनाविरहेरौषां बचनानां खादइमात्रपरत्वात् गदिता सन्बकस्खित्यभिधानाच | कव्यं SAG AIS रात्तसं तद्धवेडविः | दाता नरकमाप्रोति भोक्ता किल्विषभुग्भवेत् ॥ इति agaela कव्यमाचरदाननिषेधाच | न च मनुवचने दग्रादप्रकरणं नियामकमिति वाच्यं uaa कोत्तिता fe सेति हेतुमत्रिगदात् ard राचिरन्यतेति यमवचनाच् प्रकरणस्य बाधितत्वात् | अतएव- © © + 9 A WA ala RAG Ae खलु विचक्षणः | तयोरपि च awa यदि स्याद्राइदभेनम् ॥ इति विष्णुना सन्यारातोरुपरागसखाडं प्रतिप्रख्यते | तथाच टेवलः-- राइदशनसंक्रान्तिविवादहाव्ययह्दिषु | ° कुय्यरि © ~ स्रानदानादिकं कुय्यनि भि काम्यत्रतेषु च ॥ विवाहे प्रातः खादादयकरणे रात्ावपि कन्तव्यम् । अत्यये मरणे द्धौ पुत्रजन्मनि | चैको © “, warstfe 4 fermraueaarsticinaaaiaata त्र रात्रादिपयुदासः किन्लनियतकालिके द्रव्यपाचतोयेप्राधिखरादा-
दावेवेति वाचम् |
३०८ खराद्क्रियाकोशटो।
wate elena वेति दादशाहे सत्धमासिकादेविधान- Aaya स्यात् मध्या सव्वेमासिककरणासम्भवात् | किञ्च विहिततिधो मध्याह्नादयलामे खाद्लोपापत्तिस्तदा च याज्नवल्कयादिवचनविरोधः स्यात् वोष्ावाधापत्तेः । यथा याज्ञवलयः- सताहनि च कत्तव्य प्रतिमासञ्च वत्सरम् | प्रतिसंवत्सरद्चैव आ्आद्यभेकाद शेऽहनि ॥ विष्णुपुराणे- मासिमास्यसिते od पञ्चदश्यां नराधिप | तस्मान्मध्याह्ादि कालानां प्राश्स्यपरतयेवोपपच्या भागा- न्तरेऽपि खादप्रशक्तौ राक्मादिपयंदासात् याज्ञवल्कयादिविरोध- परोहारः। aay पर्युदास एव न तु निषेधविधिः । तथाहि सामान्यशास्वप्रापुपजोवो हि निषेधविधिर्बाचयः। saat विष्यभावादेव निषेधप्राप्तौ अप्राक्षिप्रापनरूपं विधिलं निषेधस्य न स्यात् ततश्चोपजोव्यविधिवाध एव दोषः | किञ्च अ्रमावास्यादिविधे रात्रमादौ तात्पथमस्ि न वा। आद्ये वचनशतेनापि aa fais न शक्यते frie तात्म- बाघात् 3 दितोये विधित्वव्याहतिनिषिधस्य खतःसिदत्वात्। अत सत्यपि विधेस्तात्पर््यं निषेधवबलादटेव विकल्पो भविष्यतौति चेत्तथा- wud बाघादुपजोव्यवाधः सिद्ध एव |
= A Airgima THIget | ९०८
किञ्च अ्रमावस्यादौ निषिदेतरे canda निषिदेतु रात्रपादौ earacara इति विधिवेषम्येण वाक्यभेदटापत्तिः, ततश्नोपजौव्य बाधादाक्यभेदभिया च पय्युदासलक्षरेव च Baal) दृष्टा च यजतिषु येयजामहं कुात्रानुयाजेषित्यत्रः वाक्यमेदभयात्पथ्यु- दासलक्षणा | अतएव गङ्गाघोषादौ चैकवाक्यतानुरोधेन लक्षणा खौक्ता अन्यथा पटान्तराध्याहारेण वाक्यभेदमालम्बम सुख्यायेसम्भ- वात् । अतिराते षोडशिनं ग्ह्ालोत्यव तु हयोरेव Pfr: सामान्य विशेषभावाभावेन पयुद सनौयस्याभावादनन्यगत्या निषेध- विधित्वसद्धावादिकल्य wai तस्मादमावस्यादिविषेः कशेष- भरूततया रात्यादिपयदासो व्यवतिष्ठते। रातयादिभिनेऽमा- वस्यादौ खादं कुब्धादित्यथेः | एवञ्च सामान्यशास्त्रतो पजोविनिषेषे wea एव राग- प्रा्तकलच्नभक्तणादौ तु निषेधविधिरेव रागतः शास्त्रस्य बलवत्वात् ततञ्च॒रात्रादिपय्येदस्तेतरो भाग एव॒ आआदकालः | तत्र॒ अखाइविशेषे प्रशस्तकालमाह ब्रह्मपुराणम्-- Gare माठ कं AWAITS तु पटकम् | एकोदिष्टन्तु WATS प्रातदेडिनिमित्तकम् ॥
यदपि arava याद्वं माठटकमिति व्यप्त्याऽन्वष्ट कायां
ee
# ख पुस्तके ग्टह्भाति नातिरानत्ने षोड़ शिन मित्यधिकः ae: | { खं पुस्तके विशरेषविध्योः। t ग पुस्तके शेषोभ्रूततवा |
३१० खाडुक्रियाकेसटो।
वदिश्रादञ्चोचयते तथापि प्रातदवंदहिनिमित्तकमिति णथक्- वचनात् माटकमलतान्वष्टकाखादम् | यथा शङ्ः--
पित्रादितयपलोषु भोज्याः मातः प्रति feat: । स्तलोणाभेव तु तद्यस्मान्राटखादमिदहोचयते ॥
पिव्रादि्यपनलीः मातुः प्रव्युदिश्येत्यथंः दितोयार्थे सप्तमौ आप्र प्रयोगात् पिच्रादित्रयपलौ स्विति ewe: पाटः |
पून्वेह्े gaa दिनस्य ठतोयभाग । यथा सखुतिः-
पूर्वाह्णो वे देवानां मध्यन्दिनं मनु्ाणामपराह्ः पितृणा- fafa | नच
आवत्तनात्त YTS ह्यपराह्स्ततः परम् ।
इति स्कन्दपुराणात् दिधाविभक्तकालः ay न wee इति वाच्यम् ।
खुतेबलवत्वात् चिधाविभक्तकाल एव शक्तः स्कन्दयुराण- वचनस्याजदहत्खाथेलक्तषणयाप्युपपत्तेः। न च सङ्गवपरतया पूव्धाह्पदव्याख्यानं . कैषाच्चिदयुक्तं शक्यभावात् लक्णानोजा- WATS ।
न॒ च प्रातःपदस्य एथधगुपादानमेव लच्षणवोजमिति
वाचम् |
खाडक्रियाकौसटी। ९३११
प्रातः-पूञ्बीह्पदयोव्यीप्य-व्यापक-भाषेनाधभेदाददिषय-मेदा् विरोधाभावात् | एकोदिषटमाद्यश्ाद्ादि मध्याङ्वापराह्पददयमव ब्रह्मपुर णो क्र -पञ्चधाविभक्तं पारिभाषिक-मध्याह्ापराह्-विषयं प्रातःपद्- समभिव्याहारात् | यत्त॒ -- Ware faa are काथमभ्यदयाधिना | इति शातातपवचनं तत् प्रातरशक्तौ qarefafaxfauraagq | यथा भविष्ये-- सव्व प्रदक्षिणं काय्यं gate तूपवोतिना | पेटकभिति कछष्णपदपाव्वै एविषयम् | यथा वायुपुराणे- शक्ग पन्नस्य WHS यादं कुया दि चक्तणः | कष्णपक्तापराह्ने तु रोहिणन्तु न लङ्गयेत् ॥ qa युगायाष्टकादौ विशिष्य प्रश्स्तकालो नोक्तः तदिषय- मिदं वचनं एकोदिष्टहद्यन्व्टकासु तु पूर्वोक्त एव विशेषः । तथः faaare— पञ्चमे च ततो भागे सम्बिभागो यथाहं तः | इति cau दिवापञ्चभागो विरिोकरः। qq
* ख पुसके gargrify |
३१२ ख्रादुक्रियाकोसटौ।
gary क्रियमाणं wee पूर्वाह्ने युलाक्तढतीयभागी SUITS तु पेटकमिति पूर्व्ोक्तवचनेकवाक्यतया ब्रद्मुण- णोक्तपच्चधाविभक्तेऽपराह्नकाले RAAT ।
यच्च शक्तकषष्णपुरस्कारेण विदितं शादमिति afeea aad साग्निक्तव्यपाव्वेणएविधिक-सांवत्सरिकखादे ावणपीणंमास्यादौ च कछरष्णश्क्तपच्पुरस्कारेण विधानाभावात् कालव्यवसख्ा न स्यात् | शरस््म्मते तु पक्तमेदादस्ति पज्चाह्वापराह्लव्यवख्ितिः |
अशक्तौ तु पूतन्वाहवस्योत्तरावधिमपराहृस्य पर्व्वावधिद्चाह रौहिणमिति।
रोहिणो नक्तत्रसम्बन्धिनं नवममुह्त्तं ज्योतिःशास्व सिषं पूव्धाह्नया कत्तं न AFA न त्यजेत् रौहिणमभिव्ाप्येव Fara तत्परकालस्याप्र्स्तत्रात् एवमपराह्खादकत्त रौहिणं न लङ्कयेत् रौहिण्णत् प्रत्येव कुयात् तत्पूज्यैकालस्याप्रशस्तत्वादि- त्यथः | तेन शक्पक्ते प्रथममुदत्ता दं यावत्पृथस्तः कालस्त ग्मध्ये पञ्चमसुह््तं यावदतिप्रशस्तः क्ष्णपक्तेऽषटममुहत्तदृदै सुदत्त- चतुष्टयं प्रशस्तं नवममुहत्तात्परं सुहत्तचयमतिप्रश्स्तमिति |
नच रोहिणमित्यस्येकोदिष्टविषयता एतद चनानुपात्ततेनैको- ददिष्टस्याप्रक्नतलात् |
यत्त॒ मव्छपुराणादावष्टमसुहन्तस्यापि प्रा श सत्यसुक्तं afafar- रात्यादोतरसामान्यकालापेच्या मन्तव्यं रौहिणपेच्तया तु तस्याप्रजल्टत्वमेव | यथा ART: —
श्ादक्रियाकोौसुटो। २१२
अपराहे च संप्राप्ते अभिजिद्रौहिणोदये। यदत्र clad किच्चित्तदच्यमुदाहतम् ॥ अभिजिदष्टममुहत्तंः | तथा दशेखादमपिक्लल्य ब्रह्मपुराणे-- यतिस्विदर्डो करुणा राजतं पात्रमेव. च | टौहिचं कुतपः कालम्च्ागः HU AA तधा ॥ सर्पिः aur: सिता रक्तास्तयधेव ॐतिविधास्तिलाः | पितृणां ead wer दशते ब्रह्मणा सख्यम् ॥ यतिरेकदणर्डो कुतपोऽषटमसु इन्त; | Ta शश्राइप्रकरणे हारोतः-- | दिवसस्याष्टमे भागे मन्दोभवति भास्वरः | स कालः कुतपो ज्ञेयः पितुणां दत्तमच्चयम् ॥ वायुपुराणे । अङं YSU कुतपाद्न्महत्तचतुष्टयम् । सुह्रत्पञ्चकं वापि खधाभवनमिष्यते॥ अत्र FAA सुह त्तपच्चकं वे्यक्घम् | न च कुतपादूदं सुह तेपञ्चकं देति व्याख्यानं qa waa पुराणादिवचनेकवाक्यतया कुतपादिमुहत्तपञ्चकस्यैव युज्यमान- त्वात् | किच्च उक्तरोत्या सम्भवति गत्यन्तरे सायाद्त्वेन निषिदस्य तरयोदशसुहत्तस्य वचनवलाद्रह ण मन्याय्यभेव |
* कं पुस्तके वा faut: | & 2
३१४ श्राद्क्रियाकोसुटो।
नच रोहिणन्तु न लङ्नयेदित्यनेन कुतपस्यापि fafara- fafa वाच्यम् ।
a लङ्येदित्यनेन रौह्हिणपराह्योः प्राश्स्यकथनसुखेन तदपेत्तया कुतपस्यापकषेकथनात् राचिसायाङ्कादौतरस्यैव खाद- कालत्वश्^प्रस्गात् |
क~ €+ [भ
Wy वचनान्तरात्तस्यापोति awe सुह्धत्तांत् gases वेयय्येप्रसङ्ग;-अव्यावत्ते कत्वात् | केचित्त-
ॐ
अपराह्ण मुख्यः कल्पः, रोदिणोऽनुकल्यः, कुतप आपत्कल्यः, निषिदेतरभागोऽव्यन्तापत्कल्य Tat प्रभुः प्रथमकल्पस्य इति मनुवचनान्मुख्यकाललामे «Walaa फलं नासत्येव इत्याहः | तद युक्तं-
0 ~
रात्रादिपय्युदारेन तदितरस्य श्रादयोग्यकाललात् प्राशस्य- परतयेवो पपत्तेः । मन्वादि वचनेष्वपरान्नस्य प्राशस्यकथनादन्यथा कल्पनस्यान्या्यत्राच्च | मनुः-
a 0 ~ यथा च॑वापरः oa: पूव्वेपन्तादि शिष्यते । तधा ASST पृव्वाह्ाद पराह्यो विशिष्यते ॥
ातातपः-- © ७ © ® CUMS TAA WAU तदुदाहृतम् | अपराहे पितुणन्तु तत्र दानं विशिष्यते ॥
(यिनि EO A
* ख YMA ° खालत्वात् |
खदक्रियाकोखटो। ` ९९५
आपस्तम्बः- मासि मास्यपरपत्तस्यापराह्ः खेयानिति | एवञ्च- यस्मिन् fea प्रणस्तकालप्रािस्तदैव are fafa- दादमेव प्रशस्तलाभेऽप्रशस्तस्यान्यायलात् | यत्र तूभयदिनणएवापराह्लाभस्तताह ग्णह्यपरििष्टम्-- ययास्तं सविता याति पितरस्तासुपासते। fafa तेभ्योऽपराह्लो fe खयं दत्तः खयम्भृवा ॥ एतच्च क्रष्णपक्तपाव्वेणएविषयभमेव अपराद्वः खयं दत्तः खय- न्युवेति हेतुमत्निगदात् | उभयदिनेऽपराह्लालाभे तु परदिन एव पव्वदिने निषिद- सायाहमातप्राषः| श्रमावस्याव्यवस्था तु VAR वच्यते । पूववाद्नमध्याह्ृविहित- fasaa तु उभयदिनें पूव्वाह्मध्याह्योरलामे ata वा टेवल- वचनादेव व्यवस्था | यथा-- ai fafa समनुप्राप्य उदयं याति went: | सा fafa: सकला ज्ञेया स्रानटानत्रतादिषु। यां fafa समनुप्राप्य अस्तं याति च भास्वरः | सा fafa: सकला ज्ञेया स्नानदानव्रतादिषु ॥ अत्रादिपदेन वेदिककश्मातस्य ग्रहणात् पिलक्लव्यस्यापि गरहरं प्रकरणशादयभाषेन VETS प्रमाणाभावात् |
° ख पुस्तके ततैव |
११६: खराडक्रियाकौौसरो | न च तथाव्यनिणेय इति वाच्यम् |
aad देवदेवेश तिथिच्चादंविनिगेताम् | टृष्टोपवासः HUM: कथं TEC जानता ॥ शङ्कर उवाच-- सा तिथिस्तददहोराचं यस्यामभ्युदितो रविः | तया Walia Fata BTAAEl न कारणम् ॥ सा तिथिस्तदो राते यस्यामस्तभितो रविः तया कञ्चाणि बुववीत छासहद्ौ न कारणम् ॥ ल्पते fafaaten यस्यामम्दितो रविः | कष्णपक्े तिचिग्रद्या यस्यामस्तमितो रविः ॥ इति विष्णुघम्यो तरे शक्त क्ष्णपच्तभेटेन व्यवस्थादगेनात्तत्तल्य- aa देवलवचनदहयेऽपि ` संशये श्क्तछ ष्णभेटादुदयास्त सम्बन्धेन व्यवस्थानियमात् | । । न च विष्णुधर्म्मोत्तरवचनेकवाक्यतया टेवलवचनस्यापि टैव लत्यपरत्रमस्िति वाच्यम् | | विष्णुधर्खोत्तरवचनस्य देदक्षत्यमादावैकदेशकौ त्तनपरत्ेन देवलवचने आदिपदसष्ोचे प्रमाणाभावात् ययास्तं सविता यातीति खद्परिखिशेनाप्येकदेशवो त्तनपरतया देवलवचनस्य छष्णपन्तौ यपिढठललव्ये खहस्तिततलाच्च fafaes franudna विशेबायवणाैवल्षत्यवत्व्यवस्थाया AWAY |
* ख पुस्तके देवहव्ये इत्यधिकः पाठः|
खाड्क्रियाकोसटो। ३१७
तथाच निगमपरिशिष्टम्-- हितोयादिकबुग्मानां पूज्यता नियमादिषु | एकोद्िष्टादिहृदयादौ afestea चोदना ॥ चन्द्रस्य छदिद्धारेण शक्र कष्णपन्तमेदेन चोदना विधिरिव्यधंः | तथा foetal waa बौधायनः-- बहमानेन्दुपक्तस्य उदयात्यृज्यते तिथिः | यदा चन्द्रः चयं याति तदा स्यादस्तकालिको ॥ एतेन पिलज्लत्यसं शये कपालाधिकरणन्यायेन प्रथमोपखित- तिवेगं हणाच्छक्षपक्तेऽपि पूव्वेदिन एव arefafa मेधिलोक्त निरस्तम् | मध्याङ्क पिटक्षत्ये लयं विशेषः-- दिवसस्याष्टमे भागी मन्दोभवति भास्करः | स कालः कुतपो ज्ञेयः पितृणां दत्तमक्तयम् ॥ दति शणातातपवचनात्-- आरभ्य कुतपे खां कुखाटारोदहिणं बुधः । विधिज्ञो विधिमाखाय रौहिणन्तु न लङ्येत् ॥ डति गोतमवचनाच | यत्र दिने कुतपरौहिण्यो विशेषतो लाभस्तदिन एको दिष्टम् | यथा ब्रह्मएुराणे- तत्राष्टमो YSU यः स कालः कुतपः स्मतः | मध्याङ्के Waal यस्मान्मन्दरौभवति भास्करः ॥ तस्मादनन्तफलदस्ततारम्भो विशिष्यते ।
३१८ खदक्रियाकौसटो।
अद्धो मध्यं wars इत्यथे । यस्मादिति मन्दे सवितय््तयं भवतोति afaca हेतुरित्यथः।
अतएव हारोतः-
मध्याहृव्यापिनो या तु पन्वा at यदिवा परा।
तस्यां WH WHAlA Yeast न कारणम् |
उभयदिने कुतपरौहिणयोल¶मेऽलामे वा शएक्तक्षष्णपक्तभेदाद्- टयास्तसम्बन्धेनेकोदिष्टमिव्यक्ञमेव |
नचेतद चनं टेवक्लत्यविषयमिति वाच्यम् t
तरिसुद्धत्तापि कत्तव्य पृत्पैदश्या च बहुच ।
दूत्यनेन पिटक्षत्यसुपक्रम्य हारोतेनोक्रत्वात् |
संशये युग्मवचमेन aus तिथिर््राद्येत्यादिना च टेबज्लत्यस्य यथायथं व्यवस्धापितत्वाच्च |
Wa तु पव्वाह्वमध्याह्ृानुषेयदेवपिढक्षत्यसाधारणं व चने- भिदम्। cana युग्मवचनाविषये खण्डातिधौ fiend तेकोदिष्टे शएक्तपक्विहितपान्वणे च उभवदिने पृव्वह्यादिलाभै मध्याह्ृयोगिन्याभमेव तिथौ कायम्। उभवयदिनं तु मध्याह्क- यो गितिधिलाभे शक्तक्षष्णपन्नभेदादुदयास्तमयसम्बन्धेन व्यवस्थे- त्याहुः |
यत्र तु yafea खाइनिणेये सति दैवात्तब्लाकरणं aa परदिने मध्याह्नादिलामेऽपि न खादम् । वचनेन पृब्चैदिनस्यैव खाइकालत्ेन निर्यात् परदिनव्याहन्तेः |
खाडक्रियाकोमुदो। ३१९.
किन्ेकोदिष्टं कष्णेकादण्यामनुष्यं विच्रपतितत्वात् अष्ट कादिपाव्वैणानान्तु बाघ एवेति | सपिण्डोकरणन्तु यद्यपि dain एकोदिष्टं fad च पाव्वंण- fafa नरसिंहाकारं तथापि प्रेतोपाधिना पिलखाइदकरणादेको- दिष्टमेव प्रधानमिति तत्रापि मध्याद् एव प्रशस्त इति खाद चिन्तामणिः | तन्दम् | सपिण्डो करणाद प्रेतः पाव्वेणमुक् भवेत् । इति AQUA ततः प्रति वे प्रेतः प्रिढटसामान्यमाप्रुयात् | दूति हारोतवचनाच प्रेतस्य पाव्वणभागित्रफलतया पाव्यैणस्येव प्राधान्यादप- राह एव सपिण्डन कालः | अतएव खादइविषेके अ्रपराद्धं सपिर्डनमिययक्तम् | अधवा किमत काकदन्तान्वेषणेन गरूडपुराणमेवाच प्रमाणम् । यथा तत्र-- सपिण्डो करणं वच्य पू ऽब्दे तत् ्याहनि | सपिर्डोकरणं कुग्यपद पराह तु पूव्वैवत् | पत्वैवत् पान्ैणूवदित्यथेः | युगायाव्रौहिपाकादि सावकाश्यादेषु प्यं दासमाह मारते-- ada च न कुर्व्वीत यस्मिन् जातो भदैव्रः। न Weal: काय्य तथाग्नेये च भारत ॥
BRO खाडक्रियाकौैखदो।
दारुणेषु च सर्व्वेषु प्रत्यरौ च farsa | ज्योतिषे यानि प्रोक्तानि लानि सर्व्वाणि aaa ॥ प्रौष्ठपदयोरिति प्वैभाद्रपद नच्तचस्य दितारकत्वाद्ददिवचनं रामेयं सत्तिका | दारुणमुक्तं ज्योतिषे-- दारुणं चौरगं Deas THAR च ॥ त्रीरगमश्चेषा रौद्रमाद्री ts ज्येष्ठा Fed AAT | उग्रनत्ततपरतया व्याख्यानन्तु न युक्त -- नचताणि तथैवाद्रदारुणो ग्राणि asad । दति विष्णुधर्मोत्तरे मेदेनोपादानात् | | उग्राखुक्रानि ज्योतिषे उग्राणि gatas मघान्तका इति । प्रत्यरि; पापतारेत्यथेः | ज्योतिषे यानि निषिदतया प्रोक्तानि
नन्दादौनि तानि व्यत् |
।
यथा — नन्दायां भार्मवदिने त्रयोदश्यां तिजन्मनि | अतर Ale a कुर्व्वीत पुत्रदारधनच्षयात् ॥ तिजन्मनि तिखषु जन्मताराखित्यधंः | एतच न प्रतषोडशखादामावस्याष्टकादिनिरवकाशखाद- विषयं तेषां नैयतकालिकत्वेन तदिनाकरणे प्रत्यवायात् । किन्तु सावकाशयादइविषयम् । यस्य तदिनाकरणे प्रत्यवायाभावस्तत्
सावकाशं-नवान्रागम-संक्रान्ति--युगादययादिश्राद्ं काम्यतिधि-
्राडइक्रियाकौखदो। ३२१
खादञ्च तथोपनयनायङ्गभूत्वदिखाडइच्च । अङ्गिनां सावकाश- लेनाङ्गस्यापि सावकाशत्ात् | अच केचित्-
निषेधोऽयं प्रधानसखादविषयो नाङ्भूतघ्वदिथाइविषय दति वदन्ति। तन्मन्दं -
सड्नोचे प्रमाणाभावात् विनिगमनाविरहेण सावकाशमात- परत्वात् |
नचाङ्वाधे प्रधानस्य ard | इति न्यायात् प्रधानप्रह्तौ तदङ्गनामपि प्रघच्या निरवकाशत्वात्राच नन्दारिनिषेध दति वाचम् | aa नियमेन प्रधानप्रहत्तिस्तवैवाङ्गवबाधे प्रधान- ara: | |
यथ्ाऽमावस्यादिनियमयादेऽशक्तयादिना निमन्तणगन्धवस्ा- aqad प्रधानयादस्य बाधः यत्र॒ तु प्रधानप्रहत्तिरनियता श्रङ्च्च वाधितं श्रत च साङ्गस्येव फलजनकलत्वात् प्रधानमेव न yaad यथा काम्यतिथिश्राद्वादौ गन्धवस्रादयङ्गाशक्तौ तस्मिन् दिने प्रधानमेव न प्रवत्तते तथेद्ापि प्रधानप्रहत्तेरनियतत्वे- नाङ्भूतश्राइस्य सावकाशतया नन्दादिनिषिधात्तदाधे wea फलजन कत्वेन तस्मिन् fea प्रधानमेवोपनयनादिकं न प्रवत्तेतै क्रतो व्रदिखाइस्य निरवकाशत्वमिति |
अत्रच यत यत तत्तच्छब्टोच्चारशेन विशेषविधिरस्ि aa तददिधिवैयव्यभयान्रायं निषेधः प्रवत्तते |
# क gaa | | चिदङ्कितांशः प्रतितः। ६१
३२९ परादक्रियाको सदो |
यथा-- GAMA सुयोगकरणे नन्दे सुभद्रे तिथौ । इति नन्दायां पंसवनविधिः | यथा च सितेन्दुजोवदिवस इति शक्रवारेऽप्यत्रप्राणनविधिः | यथाच मूलानुराघामघेति वचनात् दारुणोग्रगणत्वेन निषिद्यो- रपि मघामूलयोविवादहे विशेषविधिः । एवमन्यतरप्यह्यम् | अतर च तत्तददिधिवैयथ्यभिया प्रधानप्रत्तौ हदिश्रादमपि waded दति । अत्र मेथिलाः-- उत्तरातितय geri feat सापे faar भरणौषु चाग्निभे। ana सकलं विवज्नयेत् प्रेतकाय्यमपि बुदिमान्रः॥ दरति च्योतिषवचनात् सपिण्डनापकर्षो निषिडनच्चादौ न काव्यः कालान्तरसच्वेन सावकाशलादित्याहः | aq— आनन्त्यात् FATA Tai चेवायुषः चयात् | इत्यादि निभित्तसद्नावैऽपकषेस्यावश्य कत्वेन निरवकाशत्वात् ज्यो तिषवचनस्य तु सकलमादयत्तौरं निल्यत्तौरञ्च तथा परेत- निित्तकं काव्यमभौचान्तविहितच्लौरमपि वच्नयेदित्य्धः | अत- एव सावकाशश्राइविहितानासुत्तराव्रयरोहिणोनां वज्ननक्मस- ङतमिति।
# ख पुस्तके न aS mR |
खाडइक्रियाको सदी | 222
अन्ये तु Ramee amafefa व्याचक्षते | मलमारे पय्युदासमाह हारीतः-- सपिर्डोकरणाटूद्ं यत् किञ्चित् खादिकं aq । इष्टं वाऽप्ययवा पृक्तं तत्र Karate | खडमेव खादिकं ara दकन् | मलमासविवेचनन्तु विे- घतः शदिकौसुदयां कछतमस्ति विस्तरभयानरह प्रस्तुयते ada तद्रटव्यमिति |
अयामावादखा |
छन्दो गपरिशििम्--
पिर्डान्वाहायकं are att राजनि शस्यते | वासरस्य ठतोयांशे नातिसन््यासमौपतः ॥ दिवसस्य ठतोयभागी | gata वै देवानां मध्यन्दिन मनुष्याणामपराह्नः पितृणा- fafa quate दश्मसुह्ृत्तादूड चौ णे राजनि चन्द्रे पिर्डा- न्वाहायकं अ्मावस्याविदहितं यादं शस्यते प्रशस्तमित्यथः | तेन यदा चतुदेष्यैव दिनं समाप्यते परदिने च पराह चीय- माणामावस्यादटटमयामलाभस्तदा तत्र॒ चन्द्रत्तयाभावेऽपि कैवला- मावस्यायामेव खाइम् |
उभयापराह्नलामे तु चन्द्र्यवशात् पूव्वेदिन एव चनद्ररयस्य
३२४ खाडक्रियाकोखटो।
प्राशल्येन न्या्यतात् यदि Seas: खादनिमित्तं स्यात् तदोक्त- स्थले aaa Areata प्रतिमासविधिवाघःस्यात्। नातिसन्यासमोपत इति सब्यासमोपमेकस्िन् «| सुत्तं कदापि न ana यद्यपि सथ्यासन्निहितसुहृत्तेत्रयं fafad तथापि वच्छमाण्व्यवसख्ानुरोध्ेनापदययपि निणिडमपि | सुह्त्तंदय- मनुक्नातं अ्रतिशब्दबलात् अन्यथा वेफलयात् तिमुहन्तापि कन्ैव्येति वच्यमाणलघ्ा रो तवचनाच | ° Wa afaat:— एतच्वानुपनौतोऽपि कुय्या सर्व्वेषु पर्व्धसु | ATS साधारणं नाम सव्वकामफलप्रदम् ॥ भाय्याविरहितोऽप्येतत् प्रवासस्थोऽपि नित्यशः | शूद्रोऽप्यमन्तवत् कुग्धादनेन विधिना gu: ॥ दति मस्छपुराणवचनात् साग्निनिरग्निसाधारणं ओद निमित्तममावस्या saan: सिदम् । साग्नौ क्तरि चन्द्रच्तय- विजिष्टामावस्या निसित्त यथा मनुः- पिर्डान्वाहाग्येकं श्रां कुर्य्या न्रासानुमासिकम् | पिढयन्नं पिर्डपिटयनज्नम् | तथा za पिण्डानां मासिकं खादमन्वाहाय्थ विदर्बधाः । इति पिर्डान्वाहाव्यकपदब्युत्पत्तिरपि द्थिता। यपिरडानां पिण्ड पिटयन्ञानां रतु पञ्चान्ासिकं खादइमाहाथमित्यधेः |
# कं पुस्तके [ |] चिङ्कितांशः gfaa: |
स्राइक्रिया को सुटो | ३२५ -
aq: पिण्डान्वाहाय्यकपदेन सागिनिकत्तैकग्रासुच्यते तेन साग्नेरेवेन्दुक्तयनिमित्तेन व्यवसा | छन्टोगपरिर््टि--
पक्तादावेव Fala सदा पक्वादिकं चरम् | इत्यनेनान्ते पक्तादिचरावुपसंहाराच। निरग्नेसु- लष्णपक्तापराहे तु रौहिणं तु न लङ्येत् | इति वचनात् सामान्यज्ल्णपक्तविहितव्यवस्धेबेत्याद; | ° गौडियास्तु- अमावास्यामातं wast खाडइनिमित्तं साग्निनिरग्निसाधा- रणौ चन्द्र्यप्राशस्त्यानुरोधेन व्यवस्था| मनुवचनस्य साग्नि aq पि ण्डपिटयन्नानन्तव्यविधाय कत्वेनो पपत्तेः | न च समाख्याविकैचनात् पिर्डान्वाहा्य्यकपदेन साग्नि कत्तव्यशादोक्तेः परिशिषिवचने We राजनोति साग्निपरमिति वाच्यम् ।
ततः प्रष्टति पितरः पिर्डसंन्नां तु जेभिरे। इति मद्छपुराण्वचनात् |
aa ते पितरः ved पिर्डसंननां तु लेभिरे ।
एषा तस्य fafafen पितरः पिरडसंज्िताः ॥
लभन्ते सततं पूजां हषाकपिवचो यथा ॥ इति वचनाच |
` ३२६ खाद्क्रियाकौौसटी |
पिण्डानां मासिकं खरादमन्वाहा्ययमिति मनुवचने पिण्डानां पितृणां मासिकं मासेकटसिजनकमन्वाहाथं युनःयुनराहाय् खादममावास्याविहितमिति पिर्डान्ाहायकपदव्युत्यत्या नि- रग्निपक्ेऽपि dated: | अन्यथा पितृणां पिर्डसंज्ञाविधान- वेफल्यं स्यात् | किञ्च यदि पिण्डपिटयन्नानन्तरकत्तव्यमिति व्युत्पत्तिः स्यात् तदा मनुवचने पिर्डान्वाहाय्येकपदेनेव ma: पिलयनज्नन्त निव्वर््येत्यनथैकं स्यात् | तथा मव्छपुराणेऽप्यन्यधान्वयो दर्शितः | यस्मादन्वाह्ृता माता भक्तयन्ति दिजातयः। पिण्डान्वाहायमिद्यक्तं तस्माच sada ॥ agaat पिर्डदानानन्तरं ब्राह्मणभोजनं aq पिण्डेभ्यो ऽन्वाहता माता अल्यभागान् विप्रा भक्तयन्ति अस्मिन् Ars, तस्मात् पिर्डान्वाहायकममावास्याखरादसुक्तम्। पिण्डाना- augue द्विजेभ्य आराहरणौयमतरेति व्युत्पत्तेः |
तथा म्नुः-
पिण्डेभ्यः सखल्िकां मात्रां समादटायानुपूव्वैश्षः | तानेव विप्रानासोनान् विधिवत्पृन्बमाश्येत् ॥
afa |
* ख पुस्तके agra: |
खादक्रियाको सटी | 329
तच्चामावास्याखादसिन्दुच्ये साग्निभिनिरग्निभिः साधारणं
कोाच्यमित्ययेः। अन्यया सुनौनाभमेताहशव्युत्यत्तिकथनम नथकं स्यात् |
तथा साग्निनिरमग्निसाधारणं saa माकण्डेययुराणे-- काय्यं खादममावस्यां मासि मास्युडुपच्ये | तथादिपुराणे-
न निवपति यः are प्रमोतपिटको दिजः । इन्दु्ये मासि मासि प्रायित्तौयते हि सः॥
अत्र प्रमोतपिलकमातस्येव इन्दुक्यनिमित्तेन याद्वावगमः | मदटनपारिजाते तु अग्निमानिवुपलक्तणं व्याख्यातम् | न॒ च वासरस्य ठतौयांश्र इत्यनेन टशममुहत्तत्यागस्य पिखडपिल्यज्ञाङ्गत्वावगमात् साग्निपरत्वमेव निर्णौयत इति वाचम् | (+ 0 ¢ ~ ॐ साग्नेद शम सुदत्तस्य पिर्डपिलयन्नावर्दत्वेन वासर तोयां - गयां 9 ~ © Q © aq वासरलतोयांशविधानं निरग्नेद शम मुहत्तत्यागार्थ- मेवेति |
यत्तु कालविवेके -
सिनोवालौ fea: काया साग्निकौः fara | waifa: श्रेः कुहः काया तथा चानग्निकौरि जैः ॥
इति qaqa वचनं लिखितम्--
३२८ खराद्वक्रियाकौखदौ।
य्च-- सिनोवालौ faster साग्निके: areaata | HS: Wear स्तीभिरपि arafaanfes: ॥ इति agatclaarat वचनं पठन्ति | त्कामधेन्वा्यलिखितत्वादमरूलमेव wat दशखाङेऽनधि- काराच्च सामनेरपि बडमानामावस्यापक्ते कुइग्रह णाच | सम्लत्वाभिमाने तु उभयदिने कालप्रापो सांवत्छरिकखाद्- विषयं वचनदयम् |
यच-- भ्ूतविद्ाप्यमावस्या प्रतिपन्मिखितापि वा। पिलकमश्णि विदडहिः ग्राह्या कुतपकालिकौ | दति हातोतनामा वचनं za
सिनोवालो geaa gaa पिट कश्चि । स्यातां न चेत्तृ WATS Arerfe: स्यात् कथं तदा ॥ fafaaa सिनोवालौ तिथिष्ठदौ कुहमंता | साम्येऽपि च कुह्न्घया वेदबेदाङ्गवेदिभिः ॥ इति प्रचेतोनान्ना वचनं पठन्ति तदप्यसूलमेव । बेदवेदाङ्ग- वेदिभिरित्यभिधानात् | समरूलल्वाभिमाने तु अमावस्यार्तश्रादादौोनाभेकीदिष्ट- विषयं मन्तव्यभिव्यासतां विस्तरः प्रक्षतमभिघोयते |
* ाट्शपुस्तके खा ताच्चेत्ते तु |
aryfmaratael | ३२९.
तिथिखिप्रकारा भवति ataara स्तभ्मिता वदमाना च तत्र॒पूव्वैतिष्यपेक्तयाऽल्यकालव्यापिनो aa तुल्यकाल- व्यापिनौ स्तभ्मिता ्रधिककालव्यापिनो बदंमाना।
तत्र ज्लोयमाणामाश्वस्यायामुभयदिने वासरटतीयांणलामे चन्द्रत्तयानुरोधेन व्यवखामादह कात्यायनः--
यदा चतु्ेोयामं तुरोयमनुपुरयेत् | IAM AAA तदेव श्रादमिष्यते ॥ यदुक्त यदहस्त्वेव दशनं नेति चन्द्रमाः | तत् च्षयापेक्षया ज्ञेयं ala राजनि चेत्यपि ॥ यच्चोक्तं ट्यमानेऽपि तचतुदश्यपेक्या | अमावस्यां प्रतोक्तेत तदन्ते वापि निवपेत् 4 ॥ Beas A WAS: BW भवति चन्द्रमाः | अमावस्याष्टमे भागे पुनः किल भवेदनुः ॥ आग्रहायणखमावस्था तथा MBA या भवेत् | विशेषमाभ्यां ब्रुवते चन्द्रचारविदो जनाः ॥ अचेन्दुरायये प्रहरेऽव तिष्ठते चतुथेभागोनकलावशिष्टः | तदन्त एव च्यमेति कत्सर- मेवं ज्योतिश्चक्रविदी वदन्ति ॥
# कं पुस्तके अमावद्याया उभय- ठतोयांशे qe | + ख पुस्तके fafeda |
४९
१९० =r1gfmat get |
afaae दादशेकश्च यव्य- स्तस्मिंस्तलौयया परिदश्यो नोपजायते | एवं चारं चन्द्रमसो विरित्वा ala तस्मित्रपराहे च दयात् ॥ सम्मा या AGE अमावस्या भवेत् कचित् | खच्वितां तां विजानोयादुपेध्वमिति चापरे ॥ बहमानाममावस्यां ल्खयेद परेऽहनि | यामासो नधिकान् वापि पिलयनज्ञस्ततो भवेत् ॥ यदा चतुरो समेतपुब्पैदिनस्य चतुथे प्रहरममावस्या पूरयेत् प्रहर्रयव्यापिनो चतुदशोल्य्धः, ततःपरं दादश्सुह्तेऽपराहं अमावस्या अरपरदिनेऽपि ठलोयांओे पूव्वेतिष्यपेकच्चया च्ौयमाणा- मावस्या लभ्यते तदा पृष्वेदिन एव EH ठतोयांशालामे तु सुतरामेव पूञ्यैदिने परदिने विहितकालालाभादिति। aq तुरोयसयुपूरथेदित्यपराह्वप्रापुपपलच्णमन्यथा fafy- नरपनाधिकतुरोयवामरपूरसे aleat व्यवस्था स्वात् | न च पूव्ववचने agua खादविधानादचनमिदमन्ध॑क- मिति वाच्यम् | एतद चनाभावे चन्द्रत्तयप्राश्सतयं fa स्तभ्िताविषयं किंवा ्तोयमाणाविषयमित्यनिखयः स्यात् | तिष्ठत्यस्मिन् वचने चन्द्र चयस्य त्तौयमाणोपसंहारयात् पारिशेष्यात् सम्पि तिवचनं स्तभ्ितायासुपतिष्टत इत्यदोषः | चतुदगोदिने खाद डतुमाह यदुक्तमिति यदहस्त्वेव चन्द्रमा
चराडक्रियाकोषदी। ९९१
न दृश्यते ताममावस्यां कुव्वं तेति यदोभिलेनोक्तं ततक्तथाभि- प्रायेण ज्ञेयं यस्मित्रहनि चन्दरक्यो भवतोति सूत्ाधः | |
लक्षणाबोजन्तु न यत्र चन्द्रमा दृष्येत ताममावस्यां कुर्व्वी- तेति qaaau सह पौ नरुत्यापत्तिरित्यस्माभिरपि et राजनि शस्यत waa चन्द्र्यतुदेष्य्टमयामागरश्टत्यमावास्या- सप्मयामपयन्तमिति वच्यति अतशन्द्रच्यानुरोधात् पून्बेदिन एव खाडिति तात्वथ्याधेः |
यत्त न wa चन्द्रमा दृश्येत तामसावस्यां कुव्वंतेति गोभिलपृव्यै सूत्रं तद मानापेच्या ज्ञेयम् |
शुनच यदा चतुदेशोति स्वोक्तेन सध यददस्त्मेव चन्द्रमा न दृश्येतेति | चुतिस्मतिविरोघमाशङ्भय परिहरति यदुक्तमिति कल्मतरूक्तं युक्तम् |
दुबलस्छतिविरोघे बलवत्यां शती क्यलक्षखाया अयोगात् gfag बदंमानापच्चे योजनोयेति ।
ननु afe दृष्डमानेष्टेकरेति योभिलापर्सूनमनधेकम् । सिनोदालोत्वेन पूव्पदिने cant चन्द्रमसि क्ययुरस्कारेण खादस्योक्रत्वात् पौनरुक्चापत्तरत्यत We यच्चोक्तं टदृश्यमाने- ऽपोति पूरव्वसूब्रममावस्यापदो पादानाचन्द्र्यविशिष्टामावास्या- विषयं इदन्तु चन्द्र्यविशिष्टचतुहेशो विषयमिति नानघेंकम् ।
* क पुस्तके | | चिद्कतांशः प्रतितः।
३३२ खाडुक्रियाकौसटो।
aaa व्यवसितो विकल्य sare अमावस्यामिति यदि दादश- सुहत्तव्यापिन्यमावस्या लभ्यते तदा आराद्वाधममावस्यां प्रतीक्तेत यदा चतुहेशोयाममिति वचनात्। यदा च दादशसुह््तस्य किचिन्मात्व्यापितया अमावस्यायाः अआदयोगम्यता नास्ति सायाहमावव्यापिनौो बामावस्या तदा परदिनापराद्लेऽमावस्याया लामेऽलाभे वा उभयथापि तदन्ते चन्द्रच्यानुरोधात् निवपेत् टश्यमानेऽप्येकदटेति सखत्रानुसारात् |
अयम्भावः--चतुदेश्यन्ते खादमारम्य कििच्छेषं सायाङ्- प्रथमसुहत्तंऽमावस्यायां समापयेत् समोपत इत्युक्तलात् |
न चामावस्यायां पिटभ्यो दद्यादिति विधिविरोधात् तथा मावस्यायां पिर्डपियज्ञेनाचरन्तो ति अुतिविरोधाच ate
तत् प्राक्कत्तव्यपिर्डपिटयन्न् कथं चतुरहंश्यामिति वाच्यम् |
वचनात्कालान्तरविधिरयमिति न दोषः |
अन्येत्वमावस्यापदस्य चन्द्रक्तवपरतया समादधति | तदचार् अमावस्याष्टमयामे चन्द्रक्याभावात् खादपिटयन्नयोर्लोपप्रसङ्गात् |
चन्द्रत्तयकालमाह अटमेऽगे इति-अरष्टमेऽओे अ्रटटमयामे चतुधभागोनकलावथिष्टता aw वच्यमाणवचनात् |
एवच्च चतुदेश्यष्टमयाममारभ्यामावस्यासप्तमयामं यावच्न्द्र- तयोऽवगम्यते- 4
अमावस्याष्टटमे भागे ya: किल भवेदनुः |
* ख पुस्तके यन्न चरन्तोति। †{ ग पुस्तके भवति। |
खाइक्रियाकोसदो, 222
इति चन्द्रस्य पुनरनुरूपोत्मच्यभिधानात्ततर चयाभावात् | एवच्चामावस्यासप्तमयामान्ते कतस्य प्रतीयते ततथ्तुथंभागो- नान्यकलाया अवयवविनाशोत्पत्तिरेव wanes इति । न चाष्टमयाभेऽनुरूपत्वाचन्द्रमसः चयोऽस्तोति कस्यचिन्मत- मादरणोयम् | तदा अमावस्याष्टमे भागे पुनः किल waes: | इत्यभिधानमसङ्न्तं स्यात् | अमावस्याष्टमे यामे क्याभावप्रतिपादनाथेमेव हि तदभि- धानमन्यथा वेफल्यात् | fag अमावस्यायाञ्चन्द्रक्यव्यभिचारे तस्याः च्षयविगेषित- त्वेन विधानमफलं स्यात् | यथा गोभिलः- यदहस्त्वेव चन्द्रमा न दृष्येत ताममावस्यां Fala | तथा माकश्डययुरारे- काय्यं याद्वममावस्या मासि मास्युड़पक्ये | विशेषमाह आग्रहायणखमावस्यति- श्रत्नाग्रहायणज्येष्टौ पौरंमास्यन्तमासव्यवखयेति परिशिष्ट. प्रकाशः। सौरमासे तत्प्रापेरवश्यम्भावात् चन्द्रचारविटो ज्योति- विदः | चन्द्रगतिवैलक्तणखयाईलक्षणय मित्यघंः | अतेति अनयोरमावस्ययोरित्ययेः, wa प्रहरे नतु मासान्तरवचतुरदैष्यष्टमयामे चतुधभागोनकलाविष्टः a:
~ q ऋः) ~ (> सत्रवतिष्ठते इत्यथः । तदन्तं अमावस्यान्ते कत्स्नक्षयमेति ततो-
२२४ च्राइक्रियाकोखटो |
ऽवामावस्याप्रथमयाममारभ्य अमावस्यासमासि यावत् चयः प्रतिपव्रधमे पुनरनुरूपचन्द्रोत्प्तिरिति |
अय्भावः- तयो्मासयोययपि पून्वेदिनापराह्ेऽप्यमावस्या- प्रथमयाभे चन्द्र्तयो लभ्यते तधापि परदिनापराद्न एव AE च्यवाइल्यानुरोघादिति । |
यदातु तयो्मसयोरुभयदिनापराह्योरमावस्या न लभ्यते तदा परदिन एव कुतपरौहिणयोः खां न तु yates चतु- दश्यषटमयामे चन्द्रलयाभावादृश्यमानेऽप्येकदेति वचनाविषयला- दिति ध्येयम् |
अतापि विशेषान्तरमाह afafafa—
ज्योतिषे चैचादिगणनया चान्द्रवषनियमाच्चैतमासादिके यस्मिन्नब्दे renal यव्यो मासः अधिमासपाताच्चयोदश्मासाः स्युरित्यथंः ।
तदब्दमध्ये च्चेष्ठाग्रहायणमासस्य प्रथमप्रहरे ठतोयया मात्या भारीन परिद्ष्यो न जायते चतुधेभागोनकलावशिष्टो न भवति किन्तु मासान्तरवच्तुदृश्यष्टमयाम एव चतुथंभागोन- कलावशिष्टलरूपात् SA प्रथमयामे ततोऽप्यधिकं atra- fafa | ततश्च मासान्तरवत्तयोरपि व्यवस्यति |
उभयतापराह्ललामे स्तम्ितायां व्यवस्थामाह afaafa पूरव्धतियेसतुल्य कालव्यापिनौ याऽमावस्या चतुदेणौोमिखा geafer- सम्बन्धिनी तां खच्वितां नोचां निन्दिताच्च केचिदाहुः ।
जानि
* ख gaa [ ] fafgaia: पतितः |
खाङड़क्रियाकौसखटौ। १३५
अपरे तु--उपैष्वं खादाधं तासुपगच्छत इति मन्यन्ते | WIG व्यवसितो विकल्य इत्याह लघुदहारोतः-- विसुहरत्तापि कत्तव्या पूर्व्वा दरा च वह चैः । कु्रष्व्यंभिः काया यथेष्टं सासमीतिभिः ॥ दर्शत्याषं स्तीलिङ्ग बहु चेः पृची पृव्यैदिनसम्बन्धिनो चतुहशो- मिखाऽमावस्या सायाड्ातमकमुहन्तव्या पिन्यपि aaa आदाय ग्राद्योत्यथेः । अरपराह्स्य किथिन््ाेऽमावस्यालाभे ततारभ्य सायाद्धेऽपि समापयेदिति ara: | नातिसन्ध्यासमो पत इल्यक्तत्वाच्च | यजुवं दिभिस्त॒ परदिना- WIE एव कार्य सामगी तिभिग्कन्दोगेसु aid gated परदिने Aaa: | यथेष्टं सामगोतिभिरित्यभिधानात् स्तभ्थिता- विषयमिदं वचनं न्ौयमाणाबडंमानापक्तयोः परिशिष्टिक्ता विशिष् व्यवस्थापि तत्वात् स्तम्ितापक्ते च नियमानभिधानात् | यदा लेकस्मिन्नेव दिनेऽपराह्छेऽमावस्यालाभस्तदा ततेव निःसंशयं are तिथिदैधामावाब्र aa व्यवस्थामेदः | उभयत्रापराह्नलामे वड मानायां Baas वबदमाना- मिति- वर्ह माना पुत्यैतिष्यपेक्तयाऽधिककालव्यापिनोत्यथेः, तदेव विहणोति यामासो नधिकान् वेति | तथा हहन्रारदोये- ्रपराह्वदयगामिन्यमावस्या तिथियेदि | aa पूर्व्वा तु कत्तव्या द्धौ कार्य्या तिधेस्तदा ॥
३२६ प्राडक्रियाकौसदो।
ततश्चापरदिन एवापराह VERITAS वचनादेव खाद- fafa |
इति पाव्वेणकाण्डं समाम् |
अथेकोदिष्टम् ।
अतःपरं हृदि न्यस्य खो गोविन्दपदास्बेजम् | प्रेतख्रादक्रियाकाण्डं यथामति विविच्यते ॥ प्रेतखराड एकोददिष्टपदं सुख्यम् । अयेकोदिष्टमेकोऽघे एकं पविव्रमित्यभिधाय एतत् प्रेतखा- fafa गोभिलेनोक्तलात् |
aifequasta— नान्दोमुखास््मूर्तौः GHATS पाव्वशे । एकोदिष्टाशिनः प्रेताः पितृणणं निण्यस्िधा | इति प्रेतटेवतखादभेकोदिष्टमिति व्यक्तसुक्तम् | अतएव-- aatte: सूतकान्ते तु भोजयेदयुतो दिजान् | दितोयेऽद्कि पुनस्तददेको दिं समाचरेत् ॥
इति मव्छपुराणे एकादणाददादथादखादयोरेकोदिष्टटत्व- सुक्तम् |
खराडक्रियाकौसदो | ३३७
तथा ब्रह्मपुराणे खतकान्ते गह खादमेको दिष्टं प्रचन्षते । दादशेऽहनि मासे च तिपक्े च यथाक्रमम् ॥ यत्तु-- ततः प्रति संक्रान्तावुपरागादिपव्वेसु | त्रिपिर्डमा चरेच्छछादमेकोददिष्टं सखताहनि ॥ इति मव्छयुराणे सांवत्सरिके एकोदिषटटपदं तदौणं तदग्ध- WATaA | | न चेकमुदिष्य यदोयते इति aaa ततापि सुख्यमिति वाच्यम् | प्रतिसंवत्सरं राजन्रेकोदिष्टविधानतः। दति विष्णुपुराणे एको रि घम्म्ा तिदे श्णत् afaaa पुराणे वा faa cat न लेभिरे | इत्याश्बलायनवचनात् बह्वच कर्तव्ये सदेवके नवभ्रादरंक्ञकी एकादशाइादावव्यापर ख देवानामप्युदेश्यत्वात् | न च टेवखादस्याङ्गत्वान्र सुख्यो देश्यत्वमिति वाचम् | रेकपुरुषिकपाव्वणेऽतिव्यापेशच | एवच कोदिष्टविधिना सांवत्सरिकखादमदहं करिष्य इति सावत्रिक खादवाक्यम् | एकोदिष्टकालमाह छन्दोगपरिशिष्टम्- खादइमम्निमतः काय्यं टाहादटेकादशेऽहनि | धरुवाणि तु ugeita प्रमोताहनि सव्वेदा ॥ ४२
३३८ खाद्क्रियाकोसटो।
दादश प्रतिमास्यानि ara षाण्मासिके तथा । सपिण्डो कर णच्चेव इत्येतच्छादषो इम् ॥ एकाहेन तु षण्मासा यदा स्यरपि वा fafa: | न्यूनः HaCaT स्यातां षारमासिकै तदा ॥ अग्निमितः योतागनिमतो टादादेकादशेऽदहनि are anata तस्याशौ चविधानात् | स्मात्ताग्निमितो निरग्नेश्च मरणादेकाद शादे Are तयोमरणावधेरभौचविधानात् | यथा शङ्ः- मरणादेव HUM संयोगो यस्य नाग्निना | दादहात्परमभौचन्तु तस्य वेतानिको विधिः ॥ अत्राग्निपदं बेतानिकग्रहणात् सखौताग्निपरं वितानं ओतो
होमः । एकाद रेऽदनोत्यशौ चान्ताशडितोयदिनोपलक्षकं नाना- सुनिवचनेकवाक्यतावणात् |
यथा ब्रह्मपुराणे- सूतकान्ते ग्ण खादमेको दिष्टं प्रचत्ततं | अरचान्तशब्दः समोपवचनः। मव्छपुराण--
सूतकान्ताद्दितोयेऽद्कि शय्यां द वयादिलच्चेणम् | इत्युपक्रम्याद्यश्राद विधानात् |
nm षणि क
° ख पुस्तके अशोचान्तद्िनहितीय- |
्ाइक्रियाकौसटो | ९२९ तधादिपुराण्-
मातामहानां दौहित्राः कुव्वन्त्यहनि चापरे । तेऽपि तेषां प्रकुव्व॑न्ति दितीयेऽहनि सन्वेदा ॥ faatat तदपत्यानां aifaarat गुरोस्तथा | भागिनेयसुतानाच् सर्व्वेषान्त्परेऽहनि ॥
ATS HAY प्रथमे खरात्रा क्त्वा जलक्रियाम् |
अत्र alewmifaat मातामहादौनां मित्रादौनाचचेकाहा-
Waa भि त्ापत्यादौनाच्च सयःगौचिनां स्व्वेषामेवाशौचान्तात् दितोयेऽनि are बोधयति । प्रथमेऽशौचान्तदितोयदिनात् वूरव्वीडेऽशौचान्तदिने sau) जलक्ियां तपेणपिर्डदान- क्रियाम् । तथा च बदगाग्येः--
तस्य तिरात्रमश्ौचं दितोये afeaaa: |
ढतोये तूदकं दत्वा चतुथे जादमिष्यते ॥
तथा विष्युः-
अश्ौचव्यपगमे Fala: सुप्रकलितपादः खाचान्तान् युग्मा- नुदद्रखान् ब्राह्मणान् गन्धमाल्यादिभिः पूजितान् भोजयेत् |
अत्राशौचन्यपगमपदं पूर्व्वोक्तमव्छपुराणादि वचनेकवाक्यतया अभौचान्ताहदितौयदिनपरं अन्यथा यावत्कालमग्ीचनव्यपगम- सच्चादतिप्रसङ्गात् | तेन त्रहेकाहसदययःशौचादिखलेऽप्यणौचा- न्ताहददितोयदिनस्वेव निमित्तत्वम् |
३४० खराद्क्रियाकौखदो |
ततश्चाभौचव्यपगम विहितं ae करिष्य इत्या्चुनिकोक्त- वाक्यं हेयमेव किन्त चान्ताहददितोयदिनविहितमाद्ैकोदिष्ट- are करिष्यं इति वाक्यम् ।
विस्तारसु दानकोसुदयां sea: |
तथा areat—
तत्र एकादशाहे तु दिजानेकादभेव तु त्तादि: सूतकान्ते तु भोजयेदयुजो fests ॥ दि तोयेऽह्कि पुनस्तदटेको दिष्टं समाचरेत् | श्रतैकादशादह इति ब्राह्मणानामशौचान्तदितोयदिनोपलक्तण- मकाद शव्राद्यणभोजनन्तु फलातिश्याथेम् | न केवलं ब्राह्मणानामभौचान्ताद्दितोयदिने arefaate चत्ादिरिति wat यस्य यावदशौचं acfealafed सर्वैरेव वर्शे; सम्पणेकदेकाहाशौचसव्यःभौच्यादिभिराद्यच्ां कायैम् । एकादणशदह इति। दितोयेऽह्ोति आद्यखाददिनडितोये- {ङोत्यघेः | तेनाशौचान्तलतोयदिनविहितमेकोदिषटखादं करिष्ये इति ततर वाक्यम् । एवच्च वच्यमाणवचनेष्वप्येकादशाह इति दितौय- दिनपरं इादशपदच्चाशौचान्तटतोयदिनपरं मन्तव्यम् |
अतएव रामायणे-
समतोते दशाहे तु Maral विधानतः। चक्र दादभिकं ae जयोदशिकमेव J |
खादक्रियाकोखदो) १४१
दशाह इत्यशौ चो पलक्तवा हादथिकं दाद शाहेन गतेन fase त्रयोदशहविध्रेयमित्यथः। UM दादशणादहाभौचविधानात्, एवं चयोदशिकं चतुदशादविषधेयमित्यधेः | भ्रवाणोति अपराखपि ध्रुवाणि नित्यानि श्रादानि प्रमौता- हनि खततिथौ anata ware प्रेतसंस्कारकाणि ध्रुवाणि षोडश खाद्वानि गण्यति। दादश प्रतिमास्यानोति अचर मासपदं चान्द्रमासपरं wate प्रतिमासं qatfefa विष्णादिवचनात् | अन्यथा सावनपरते सौरपरत्वे वा तिथिष्ठद्मया खततिष्यसम्वात् | Zales इत्यत अहःपदं तिधिपर- fafuaaa दिवस बान्द्रमाने wate: | इति विष्णुधम्यवचनात् | xa यद्यपि चान्द्रः शक्तादिदर्णान्तः सावनस्तिंशता दिनः | ठकराग्री रवियावत्कालं मासः स भास्करः ॥ इति ब्रह्मसिदान्तादिविशेषवचनद शनात् “शेन्दवस्तिथिभि- स्तहत्” इति सामान्यस्य सव्यसिडान्तवचनस्य विरेषपरत्वावधार- णात् शक्तप्रतिपदादिदर्णन्ते चिंश्रत्तिथिप्रच्ये चान्द्रमासो सुख्यः | तथाप्यत्र खततियिमवधिं wet खृततिच्यन्तरपय्येन्ते चिंश-
° ख पुस्तके गच्छेत्|
३४९ परादक्रियाकौसदी।
त्िधिप्रचये. मासश्ब्टो गौणः पौरंमास्यन्तवदिति। एतच दिकौसुदां विस्तृतमस्माभिः | # ततश्च मासे भवं मास्यमिति व्युत्पल्या मासान्ते मृततिथौ खादमिति। एवं चेैपत्तिकसांवत्सरिकयोरपि | अतएव एकाहेन तु षण्मासा इति वचनान्मृतादपुब्बैतिधौ षारमासिकखाद्म् | तथा संवत्सरान्ते प्रेतायेति विष्णुवचना- त्संवत्सरान्ते Bate सपिण्डोकरणञ्च सिद्म् | अन्येतु- सृततिथिमादाय चिंशत्तिधिप्रचयस्य मासत्रमङ्गक्षत्य मासेन निमित्तेनानन्तरतिथौ क्रियते इति व्युत्पत्तिं वदन्ति । तन्मन्दं मृताहनि च कत्तव्य प्रतिमासच्च वत्सरम् । प्रतिसंवत्सर्चेव आआदयभेकादशेऽहनि ॥ इति याज्ञवल्कयमवचनें संवत्सरं व्याप्यं प्रतिमासविधिबाधः स्यात् । बअरन््यखृताहस्य संवत्सरबहिभूतल्वात् seat दादशमासिकासम्भवात् प्रथममासे PATENT | Wea aafedatefafeastsa 1 आदषोडशमिति आदानां षोडशकं समाहाराथ तु feq: 1 यत्त्-- FU त्यक्घदेहानां AE: षोडश सव्वैदा | चतुथे पञ्चमे चैव नवमेकादशे तथा ॥
* ख॒ युसतके मासि।
खाडइक्रियाकौसटो | ३४३
ततो द्ादशभिर्मासेः खदा दाद शसंख्यया | aaa: एचिभिस्तेषां aa विप्रांस्तु तपयेत् ॥ इति ब्रह्मपुराणवचनं तच्छछाखिविशेषव्यवख्ितम् | खाडा इति पुलिङ्ग छान्दसम् | खाइचिन्तामणिसि — | सपिर्डनानधिकारिविषयमिव्यादह । तन्मन्दम् | यानि पञ्चदशाद्यानोति वच्यमाणवचन विरोधात् | षार्मासिकदयस्य कालमादह एकाहेन fafa | एकाहेन न्यूनाः षर्मास्ा एकाडहावश््टा यस्मिन् काले स्युरित्यथः। एतेन खततिथेः प्राक्तिघौ शप्राकचतुथतियौ वा काच्यम् | तत्राहः शब्टस्तिथिपरो नादहोरातपरः चान्द्र माससम्बन्ितयो- पन्य स्तस्याहःपदस्य तिथिपरत्नियमात् खताहसाहचय्थाच ।
यथा विष्णुधम्ये-- तिथिने कन दिवसखान्द्रमाने प्रकौत्तितः | अन्यथा सुनोनां परिभाषाविधानमनथेकं स्यात् तेनेकस्मिन् दिने wars तिधिदयलाभे षारमासिकषष्टमासिकच्च आाद्हयं
कास्यम् | तत्र प्रथमषगमासमष्येऽधिमासपाते आद्याभिमासिनकवत्
# क पुस्तके BAR: पाटः | + @ GSR माङ्वत्।
१४४ areata) |
यथाक्रमगणनया षष्ठं मास्येकाइन्युने पागमासिकं न तु मलमासं विद्ाय षष मासौति प्रमाणाभावात् | नित्यनेभित्तिे कुात् प्रयतः सन् मलिम्ुचे।
तोधखरानं गजच्छायां WAATS तथेव च ॥
दूति aeufaat मलमासे प्रतयाइविधानात् मासान्तर- वत्तस्यापि प्रकछ्षतत्वाच्च | तदहि दितोयषारमासिकेऽपि तथेति चेत्र qa: संवस्सरथेति संवत्सरान्ते विधानात् मलमासपाते तु चयौ दगमासाः संवत्सर इति । अरन्या न्धुनः संवत्सरे इत्यन थेवा स्यात् एतदथेमेव हि पुनस्त दिधानम् |
ब्रह्मपुराणे-
सूतकान्ते गटहाइमेको ES aA | दादगाहनि मासे च fauna च ततःपरम् ॥ मासि मासि च कत्तव्यं यावत् संवत्सरं fear: ॥
हादशाहिकं चैपक्तिकच्च काम्यं नित्यत्वे प्रमाणाभावात् पूर्वेघामभौचाभ्यन्तरक्रियमाणानां खादानां बहिविधानादभौच- परभाविनाच्च we क्रियमाणवतात् गह यादइव्यपदेणः |
न च वेपरोत्याशद्घा WHT प्रल्वायकस्पनायां गौरवात् श्रकरणस्याग्ुतत्वात् |
श्रतएव वचनादेकादश्यां दादण्यां वा areaafa बौधा- यनवचने वाशब्दः ससुच्यार्घो न तु fanart fedasts पनस्तददिति वचनाच |
गराहक्रियाकरौगद्रो। 224.
fans इत्यत्र Tau चान्द्रमाममरादचग्धात् पञ्चटगतिव्या- ककचान्द्रपन्नपरं नतु प्रचदगादोराव्रालकमराधारणख्प्रज्परम् । तैन खनादादवधेः पत्नचयान्ते मरकयपत्रैतरपर्तौयतिघौ श्रां काव्यम् | वमः-- चतुधं पद्मे चेव नवमेकाद्गे AAT | यदत्र Ad जन्तोग्तव्रवय्ाद्वमुच्तं || चतुरवाद्रय्रादमय्िवद्धयनाङ्गः पच्चमनवमवोः Ae Fara कराराचमावश्चकं नवयराद्रमंन्नातु प्रायचिन्चाग्द््या | यचा गशङ्कः-- चाद्द्राव्ं नवच्राद्वे पराको मासिकं aa: | पत्तत्रवेऽतिक्रच्छः स्यात् षर्मामे ae a हि ॥ च्राद्दिकं पादक्रच्छरः स्वादेकाद्ः GATS | armas न्युनघाख्मामिकद्वये wifes सपिक्डौकरयो तश्च च पाव्यैयैकोदिष्रं्रतवा इयामकत्वात् पाव्वशपाचप्रति- ग्रहेऽपि पादक्लच्छं चनराद्दरिके मपिष्डनानन्तरं क्रियमाकैे प्रघम- wiaatea | एतच्च व्राद्विवेचयिष्यतं। घ्रवाखितुप्रकुर्व्वीतिति ufsfazaaarg प्रोड्गयाद्वानां निव्यत्रमुक्रमेव। तथा-- ततःव्रभति मंक्रान्तादुघरागादिपव्वसु | विपिच्छमाचरेच्छ्ाद्रमेकाद्िष्टं aarefa | * wine WMarsizar4: |
४४
३४६ sr gfmalrareel |
इति मव्छपुराणशे सपिर्डनानन्तरभेव पाव्वैषणधिकार- विधानाद्यकमेव षोडगखादानां नित्यत्वं तेन काम्यमेव षोड़श- खाद्ानामिति पाश्वाल्यमतमपास्तम् |
सपिख्डनकालमाद विष्णुः-
संवत्सरान्ते प्रेताय तत्पिते तत्मितामहाय देवपूरव्बान्
ब्राह्म णान् भो जयेत् |
संवत्सरान्तावयवदिने wares इयर्थः | यथा गरुड्पुराण--
सपिण्डो करणं वच्छे पूर्णेऽब्दे aq चयाइनि |
सपिणर्डोकरणं कुर्व्यादपराद्धं च पून्बेवत् ॥
ततश्चात्र yuu ईषद समाप्षपरम्-
शूद्रस्य दशमः fat मासे पूर्णऽह्कि clad | ataagq |
संवत्सरे तु fasta सपिर्डो करण न्ति ह |
सपिण्डोकरणान्ता हि ज्ञेया प्रेतक्रिया बुधः ॥
दति शातातपवचने संवव्सरस्याधिकरणत्वेनाङ्त्वावधारणाच | लघुदहारोतः- सपिण्डोकरणं यावप्रेतखाद्धानि षोडश | waa नेव सुताः Ga: Tanga अपि कचित् ॥ प्रेतसंस्वारकमस्याणि यानि खाद्वानि षोड़श | यथाकालन्तु कायाणि नान्यथा Fad ततः ॥
खाडक्रियाकोषखरो। 289
सपिण्डौकरणान्तानि षोड़गखाडानि एथक्घना अपि एथक् न Galatea एकं यादं कुर्युरित्यथः। अत्र ज्येष्टस्य Aare. कर्त॑लमन्येषां द्रव्यापणातुम तित्वादेदेति वच्यते |
घोड़गपटोपादानादस्बघटस्राद्ं गपि ya: काय्येमिति केचित्। तन्न agua एकोदिष्टमभिधायास्बघटश्विधानात् समानकत्तं कत्वावगमात् | किच्च-
अर्वाक् संवत्सरात् VS: खादनं FATA समेत्य च | सपिर्डो करणाद Ta Fa: धक् पथक् ॥
इति व्यासवचनं परादेदैयथ्थात् यावदब्दं सर्व्वेषां खाद्वाना- मष्टथक्करणं बोधयति | अन्यथा agate दाद शाद्-देपक्तिकाणा- मपि णथक्करणप्रसङ्ः स्यात् |
VARMA यथाकालमभेकाट शदः दाद शणदष रमास- dant: | अन्यथा अययाकालकरणे प्रेतलान्न सुच्यते सुख्यकालकन्तेव्यत्वसम्भवे ्रानुकल्यिक कालस्यान्याय्यत्वात् |
अयम्भावः -सुख्यकालात् प्ालालकरणसुत्कैः पुव्यैकाल- करणसमपकषः उत्कर्षापकर्षं निमित्तं विना खेच्छयान कार्यं निमित्तसद्धावे तु arataa विधानात् । यथा मरोचिः-
सुख्यं खां मासि मासि अरपय्येपाहत्ं प्रति । SISMISA वा कु््याटेकार दाद शाधवा ॥
* ख पुस्तके Baz: |
३४८ खादक्रियाकौसदो।
माति मासि are कुव्यादिति qe: कल्यः, अपयाप्तावसा- म्ये ऋतु प्रति Wa चान्द्रमासइये as गौं हौ मासावक्घजा- aqfefa विष्णुपुराणादिवचनात् सौरमासदय एव तुपदस्य agafefa feax विस्तरस्तु शएदिकौसुदयां द्रष्टव्यः ।
तेन प्रतिमासं खाद्वकरणसामर््ये प्रतिमासदयान्ते दे मासिकी aug एतेन wai मासिकाना "सुतक्ष द्ितः। अस्मिन् कल्ये षष्टदादशमासिकयोः प्राक् तदिन एव षार्मासिकदयं काव्यम् | अक्षतपञ्चमेकाद मासिकस्य प्राग् दिनेऽनधिकारात् |
न च सत्यपि न्याये एकाहेन तु षण्मासा इति वचनात् Tes दिने षारासिकमिति वाचम् |
वचनस्य मु ख्यस्यसे चरिताथंत्वेन वेधबाधानच्मल्वात् |
तत्राप्यशक्तावपकषेमाह दादशाडेन ३ति |
तथाच विश्णुः--
-मासिकाथवत् इादणशहं खादं क्त्वा चयोदण्येङ्किवा सपि- Wa कुर्य्यात् मन्चवच्जं शूद्राणाम् |
anenssifa संव्छराभ्यन्तरे यदयधिमासको भवेत्तदा मासिका्थे दिनमेकं बद्येत् । मासिकाथंवत् मासिक प्रयोजनं परेताप्यायनादि तेन ya खाइमित्यधः |
आ्रआदययसखाइमशौचापरदिने कछला तत्परेषु दाद शदिनेषु दादश मासिकानि चयोद शेऽङ्कि सपिर्डनम् । अस्मिन् प्ते पञ्चमै काद गा-
* कं पुस्तके कं | { ख पुस्तके षाण्मासिकानां)
खाइक्ियाकौसटी। २४९६.
खयोः षाणमासिकत्वं षष्ठदाद शमासिकयोः प्राक् तिथिकत्तेव्य- लात् | शूद्राणां त्वशोचपरदिनं wae कतादयखाद्प्रथममासिकलत्वेन तत्परेष्वेकादग्दिनेषु एकादशमासिकानि चतुघदशादयोः षारमासिकदयं दाद शेऽह्कि सपिर्डनम् | यदि संवत्सरमध्येऽधिमासः स्यात्तदा ओराददिनमेकं वबहंयेत् ततश्च दिजानां चयोद दिनेषु त्रयोदश खाद्ानि कल्ला AGENTS सपिण्डनं शृद्राणां चयोद् णह दति । अत्रायं विथेबो यघा-समयप्रकाश्तकुथुमिः-- ARABS दद्यादन्रच्वामिषसंयुतम्># | daar faresta afaarey मासिकम् ॥ संवद्धरञ्च व्रयोदश्मासेः | तसिं स्तयोदगे खां न क्या दिन्दुसंचये | अमावस्यारूतस्य तु मध्ये मलमासपातेऽपि aaa मासिकां किन्तु तिष्वन्तरखतस्यैवेत्यथः। तेनामावस्याखतस्यापकर्षे fea मेकं न वद्येत् | सत्यव्रतः - संवत्सरस्य मध्येतु यदि स्यादधिमासिकः। तदा व्रयोदशं Ae काय्यं तदधिकं भवेत् ॥ faqua— मध्ये चेदधिमासः स्यात् कुर्य्यादभ्यधिकं aa: |
* ख सम्प्रतम् |
३५ ऽ प्राडइक्रियाक्मैखटो।
अत्र॒ मध्यपदटखवणन्मध्याधिमासविषयाणयेतानि वचनानि आद्याधिमासेऽप्येवं तयोदशमास्येव खतमासौोयख्ताहप्राप्े युक्नि- तौल्यात् | अन््याधिमासे तु दादशमास्येव सपिर्डनं a aa मासिक- ate: | असंक्रान्तेऽपि कत्तैव्यमाब्दिकं प्रथमं AT: | aaa मासिकं got सपिणौ करणं तथा ॥ इति हारौतवचनात् | एकाहे दाद शाथवा इति-दाद णदिनेप्यशक्ती एकाहेऽभशौचान्त- aaufes दादशमासिकानि सपिण्डनच्च काय्येम् अस्मिन् पक्त षष्ठहाद एमासिकयोः val षारमासिकदयम् | अरन्ये त्शौचात्परं यस्मिन् कस्मित्रपि दिने प्रथममासमष्ये ara aaa दादगमासिकापकषसम्भवादिव्याहः | तन्नं व्याघ्रवचनेकवाक्छतावशत् हादशादोनियमात् | यथा व्याप्रः- आनन्यात्कलधस्मेणां पुसाेवायुषः चयात् | श्रसितेश्च शरोरस्य दादशादहः प्रशस्यते ॥ अच दादशादहपदं सब्वैवणणनामशौचान्तटतोयदिनोपलक्षणं निमित्तमाह aaa: कुलाचारः, ज्योतिरागमादिभिरायुःचय- ज्ञानं परचक्रभयादिभिविदेथगमनादिना शरौरस्यैकत्रावखान- नियमाभावः, एतच्वाशक्तयुपलक्षणम् |
> ~ ~n ~ एवञ्चकाई दादणदहवचनाग्ासिकादयपकरषं fag afuwar-
श्रादक्रियाकोसुटौ। ३५ १
पक्षे मासिकाकर्षो नास्ति यथाकालन्त॒ कायाणौति वचनादिति जिकनादोनां मतमपास्तम् | यथाकालनियामकवचनन्तु निमित्तं विना खेच्छापकर्ष- निषेधकमिति प्रागुक्तम् । अन्यथा सपिण्डनस्यापि षोड्शान्त- भूतत्वेन यथाकालकत्तव्यत्वनियमात्तस्याप्यपकार्षाभावप्रसङ्गः | किञ्च-एकाद ाहख्रादस्यायल्रात् तत्परतो मासिकानाच्च RATATAT | सपिश्डोकरणान्ता हि Fat परेतक्रिया वुधैः । ata शातातपेन प्रेतोदेश्यकक्रियायाः सपिर्डनान्तत्व- बोघनाच | मासि मासि च कत्तव्य यावत्संवत्सरं fea: | ततः परन्तु कत्तव्यं सपि कणं क्रमात् ॥ इति ब्रह्मपुराणे क्रमादित्यनेन क्रमिकाधिकारप्रतिपादनाच् | ब्हस्मतिसवेनेष्टा सोमेन यजेतेतिवत् तदादि तद न्तन्यायेना- धिकारस्य क्रभिकत्वात् सपिर्डनापकर्षं मासिकापकषोऽपि सिद्ध एव | किञ्च-- अन्वक् CARTS पूणं संवत्सरेऽपि वा । ये सपिण्डोक्रताः प्रेता न तेषान्तु santa: ॥ न vag पिण्डद्ानन्तु तस्माद विधोयते | Tatas सर्व्वेषां ये aay नियोजिताः | Taare निस्तौ एः प्राप्ताः पिटगणन्तु ते ॥
BYR खाडक्रियाकोौसदो।
इति शातातपैनापक्षष्य सपिर्डोकरणपके एरथकक्रिया एको - दि्टक्रिया प्रत्याल्दिकव्यतिरिक्ता निषिध्यते।
प्रतिसंवत्सरद्चैव waiter ताहनि | दति यान्नवल्कमवचन विरोधात् |
कथं वा मासिकानपकर्षे तव्साध्यः प्रेतत्लनिस्तारः तदभावेवा कथं aera छते नान्दोमुखे पिटपदप्रयोगः |
एवच्च faa: सपिण्डनानधिकारिकत्तव्यपञ्चटशखादाना- मपि बृयादिनिभमित्तेनापकषेः कायः।
न च “पूरणे संवत्सरे cua foe वा यद इ्वा हदिराप- दयत” इति सपिख्डनस्येवापकर्षो विहितो न तु मासिकानामिति वाच्यम् |
आ्रावश्यकघद्वावशक्तौ वा सपिण्डनवन्मासिकापकर्षौऽपि अत- स्तोल्याटेकाहे दादशथवेति मरो चिना मासिकापकषेविधानाच् | ra
पितुः सपिर्डतां wat कुव्यीन्ासानुमासिकम् | इति कात्यायनवचनं तदशेखाइविषयम् | यच्च- सपिण्डोकरणाटृदधं न दद्याब्रतिमासिकम् | एकोदिष्टविधानेन दद्यादित्याह Wats: ॥ इति परिशिष्टवचनं तस्यायमथेः--
अशक्तिक्लतापकषं प्रेतत्वपरोहारस्याजातल्ात् प्रतिमासिकं
SUMS TAI न दात् |
खरादक्रियाकौसुटी | ३५ ३
शौनकस्तु -श्रब्दमध्ये एकोदिषटविधिना ced दद्यादि- त्याह तच परिशिष्टक्तो न स्तम् |
हदिनिमित्तकापकर्षे तु पाव्वेणविधिकं दभेखाइमव्याहतभेव सद्य एव तत्र पित प्रापेजी तत्वात् |
यच्च -- यस्य संवत्सरस्य प्राक् सपिण्डो करणं भदेत् | मासिकञ्चोदङुम्भच् दद्यात् संवत्सरं दिजं ॥
इति लोकाक्तिनास्ना वचनं यदि साकरं स्यात् तदप्येतदिषय- मेवेति |
© qa अपकषस्य कालान्तरमाद पेटोनसिः--
| © e ~ Lar मासि मासि र्तस्य ate कुग्यात् संवत्सरान्ते विसजजनं नवममास्यमिल्येके | fara सपिण्डीकरणं aq सपिर्डनमगक्तविषयम् |
गोभिलः-
पूणे संवत्सरे षण्मासे faut वा यददव्वा हद्धिरापद्येत तदहश्चल्वाथ्युदकपा्राणि चौणि पितृणाभेकं प्रेतस्य ।
पूणेसंवत्सरे इति qe कल्यः, तदशक्तौ नवमे मासि पैदौ- aaa, तदशक्तौ षष्ठे मासि, तवाप्यशक्तौ विपत्ते, तताप्यशक्तौ अशौचापगमे एकादशाहे आद्यखाद्ं wat दादश्भिदिनैर्दादश मासिकानि विधाय त्योदशाहे सपिर्डनम् । तत्राप्यश्चक्ताव- शौचान्तहतोयाहे पञ्टदश्रादापकष इति aE: |
४५
३५४ खादक्रियाकौसुटो।
साग्नेः JAR तु ्राद्य्राद्ात्परमनन्तरदर्णात् ge faw- पिढठयज्ननिमित्तकमावश्यकमपकषमाह जावालः-- नासपिख्डयाम्निमान् ya: पिलयनज्ञं समाचरेत् | पापो भवत्यकुन्धेन् fe fuer चोपजायते | सपिश्डो करणं कुर्यत् पूर्वे दगेऽग्निमान् सुतः | परतो दशरात्रस्य FU aes तथेतरः# ॥ अकरणे निन्द् वदन् पिष्यन्नस्यावश्यकलत्माह पापौ भवतोति तस्यावश्य कत्वादपकषेस्याप्यावश्यकत्वमित्यथेः | तस्य armas सपिर्डौकरणमिति प्रथमदशमध्य एव AGATA दशरा्रस्याशौचाहस्य परतः FAlq तबराप्यायखादयात् पर एव I एकाद शाहं faa sata दर््णदययाविधि। प्रकुव्वींताग्निमान् gat मातापित्रोः सपिण्डनम् ॥ दति परिशिष्टवचनात् | एतेन दशदिन एव॒ सपिर्डनमिति खादचिन्तामणिमत- मपास्तम् | तत्रापि यद्याद्यखाद्यात् परं दादशानामद्कां मध्ये Nt लभ्यते तदावययखादात् परदिन एव । अन्यधा दाद श्दिनेषु इादशमासि- कानि क्रत्वा चयोदशाहे सपिर्डनम् | दादशाडहेन वा कुथ्याटेकाडे दादशाथवा | इति वचनेकवाक्यत्वात् |
» ख तथेवच |
परादक्रियाकौमुटो। ३१५५
quse तिति- इतरोऽनग्निः। यददर्वेति यस्मिन् दिनं हदिरापयेत सन्निहिता भवति द्धाव्यवहितपूव्वदिने इत्यधेः । न तु हदिदिने हदियाइस्य प्रातविधानात् चृडादिवृचौनाच्च Maas इति गोभिलवचनादिवाप्रयमादईविधानात् सपिर्डन- स्यापराह्क्रियमाण्त्वेन TS: प्राक्करणासम्भवात् | कल्यतरौ तु--उत्तरस्मिन् मासि दौ निशितायाम् fa पक्चादिकाल इत्युक्तम् | तन्बन्द-- चिपक्ते वा यद हरवेत्यभयदेव वाकारादि कल्पावगमात् हदष्ट- कालक्षेपासदहिष्णुतयावश्यक्रियमाण्वदि (करा र्व ?) भवां नापकष- निमित्तं यथाकालन्तु AAT नान्यथा Yad ततः | इति वचनान्मुख्यकालकत्तव्यत्रसद्वावै अ्रानुकल्पिक काल- निषेधात् | एतद्यदमाद लघुद्ारोतः- ञाता वा wragqat at सपिण्डः fre wq ar | सहपिर्डक्रियां Hal ङू््यादभ्युदयं तदः ॥ तथैव काम्यं AHA वत्सरात् प्रथमाहते | प्रथमवाशब्दः यपुत्रसमुचयाः सपिरूड इत्यनेनैव प्राप्तौ श्राटश्चाठपुव्योः परथगुपाटानमसद्वावे अन्येषां सपिर्डनाधि- ACSIA ATA: चुङाकरणादिः t
TT काम्यम नावण्वकं सम्भवत्कालान्तरकमभ्य॒दयकन्भ तद-
१५६ खाइक्रियाकोखदो।
त्सरात् प्रथमाहते प्रथमान्द्ादहिरेव काय्येम् । न तु तदथैमपकषः काथ इत्यथः अन्येषान्त॒ काम्यानां विधानाभावादेवापकष- निमित्तत्वं नास्तोति | खादविवेकसु-यककिचित् खादमनावश्यकमभ्युदयमिष्टा- पूरत्तादिकं क्च तस्यापकषनिमित्तवं नास्तीत्याह । तथाप्यभि- मतसिदिः। तेन श्वाटपुादौनामावश्यकेऽभ्युदये पितुः सपिर्डनापकषेः कत्तव्य एव | अत्र॒ केचित्-खपुव्रस्यावश्यकेऽभ्युदये अ्रालददोनामपि सपिर्डनापकषः काथसतुल्यन्धायादिव्याहुः | तदयुक्तं महागुरौ प्रेतोभूते कश्मानदेत्वाकथमभ्युदयकग्च इत्या काह्ायामपकषे विधायकं वचनमिदम् | न च भ्चातु्नाता महागुरुः सपिण्डस्य वा afaw इति | तथा AYA प्रेतीभते क्मानरेत्रमाह-- टेवोपुराशे — प्रमौतौ पितरौ वस्य टेहस्तस्याश्चिभवेत् | नापिदैवंन वा Ud यावत् पूर्णौ न वत्सरः | कालिकापुराण-- महागुरुनिपाते तु काम्यं किचित्र चाचरेत् । आ तिवंज्चं ब्रह्मयन्नञ्च खां टेवयु तच्च यत् ॥ आलिज्यं याजनं . देवयुतं we खतादविददितेतरं सदेवक- खाचम् |
राडइक्रियाकोौम॒दो। १५७
तथा faq: सपिण्डनमभिधाय मद्छपुराणे- सपिरडोकरणादूडं प्रेतः पाव्वं णमुग्भवेत् | ददोष्टापृत्तंयोग्यश्च Wey ततो भवत् ॥ aa ततो मवेदित्यनेन सपिण्डनात् ge हदियोग्बता नास्तीत्यायातम् । हदियोम्यता च तदपत्यस्य संस्काय्यत्वेन संस्कारकत्वेन च तेन. संस्काय्येसंस्कारकयोरन्यतरस्येव महागुरौ प्रतो भूते आवश्यकवुद्धाथमपकर्षो न लन्यस्येति | तेन श्चातुरनन्तरं पिटमरणे भ्वाटपुत्ादेह दिनिमित्तं दयो- रप्यपकषः काय्य; | तथा कनिष्टश्चरटकत्तेव्यसखपुचकन्यावुद्धौ wea पितुः सपिण्डनापकषः कार्ययो न्यायतील्यात् | न च सहपिण्डक्रियां wat इति क्रानिर्दे णात् समानकत क- बुदधावेवापकषं इति वाचम् । कनिष्टभ्वातुरपि महारुरोः प्रेतोभावात् कश्मानरंत्वे तत्पुत- स्यावश्यकवुदिः कथं स्यादिति विरोधतादवस्ात् न्यायतोल्येन तदधकपकर्ष स्यावश्यकत्वे सति समानकत्तकलत्वस्यानुषद्गिकल्वेना- किञ्चित्करत्वात् | अन्यथा यत्र wat सपिण्डनाभिकारिणो | पिता पितामहो wat WHat जननो तथा | कन्याप्रदः पूरव्वाभावे Tafa: परः परः ॥ दति पुत्रस्यावश्यके विवाहे का गतिः|
* ख पुस्तके अन्ययेत्याट्ि तयेत्यन्तोऽ'शः पतितः
३५८ खाद्क्रियाकोङ्दटी। एवञ्च मातुरपि महागुरुत्वात्त सरणे तत्युच्चकन्ययोर्बैि- € CN Qo © कम्मानहत तदथं तत्स पिर्डनापकषः faz: अतएव छन्दोगपरिशिष्टम्--
एकादशाहं fara saizentaatfaty | परकुव्वौताग्निमान् gat मातापिचोः सपिरडनम् ॥ दति पिढयन्ना्थं मातुरपि सपिण्डनापकषं उक्तः । afeg Waa क्म संस्काराश्च निषेकाया विवाद्वान्ता दश | यथाङ्धिराः- © + A © a गभाधानादिसंस्कारसंकश्च fraaaa: | नाध्यापयति नाधोते विज्ञेयो ब्राह्मणन्रुवः ॥ परिश््टिम्- afraw: पिता car सुतसंस्कार क्रसु | पिर्डानोद हनात्तेषां तस्याभावेऽपि तत्क्रमात् ॥ विष्णुः--स्रोणां विवाहः संस्कारः | यान्नवल्कयाः- गभाधानखतौ पुंसःसवनं स्मन्दनात् पुरा | षष्ठेऽष्टमे वा समन्तः प्रसवे जातक च ॥ अहन्येकादशे नाम चतुर्थे मासि निष्क्रमः, षष्ठेऽन्नप्राशनं मासि चूडा काय्यां यथाकुलम् ॥ गभाष्टमेऽष्टमे वान्दे ब्राह्यमणस्योपनायनम् | = AK ren राज्नामेकादगे सके विशामेके यथाङ्लम् ॥ ~ + © एवभेनः शमं याति बोजगभ ससुद्धवम् ॥
खाडक्रियाकौसुटौ। ३५९
अचर तु पुंसवनसोमन्तोत्रयननामकरणनिष््रमणात्रप्राशन- चूडोपनयनानि विवाहान्तान्येवापकषनिमित्तं न तु गर्भाधानम् । विदेशगमनच्चेव तोधैयाताच्च मेथनम् | महागुरुनिपाते तु वञ्जयेहेवद शनम् | इति कून्ध्रुराणे मेन निषेधात् | अन्यथा प्रतिमासख्तुकासे गभाीधानस्यावश्यकत्वेन as- देवापकमप्रसङ्गो मेथुननिषिधश्च व्यधेः स्यादिति | तथा बद्िपू्पैदिनेऽपकषेविधानात् तददिने च पुचजन्म- निश्चयाभावात् जातकर्म्मायं नापकषेः किन्तु निरवकाशल्वात् प॒च्चजन््रानन्तरमेव जातक काय्यम् । अन्यथा संस्कारलोपात् जातखाइलोप एव॒ काम्यत्वात् । ततश्वाष्टसु तेष्वसम्भवात् कालान्तरकेषु संस्काव्येसंस्कारकयोम!तापित्लो; सपिर्डनापरकरषं इति निगेलितायेः | एवञ्च वदिनिमित्तेनापकषे ad संवत्सर मध्ये काम्यमपि कन्तव्य- मेव तया पाव्वैणखादमपि अविशेषेण सपिण्डनानन्तर क त्तैव्यत्वेन बोधितत्रात् प्रेतत्परोहारपृन्मकपिटत्वप्राले्जीतत्राच | यथा हारोतः- ततः प्रति वे प्रेतः पिढसामान्यमा्रयात् | विन्दते पिलोकच्च ततः are प्रवत्तेते ॥ माव्ये-- ततःप्रभृति संक्रान्तावुपरागादिपव्वेसु | चिपिर्डमाचरेच्छादभेकोदिष्टं warefa |
३९०. ख्रादुक्रियाकौैसटो।
शातातपः-- TAH संवत्रादुदौ पूं संवत्सरेऽपि वा । ये सपिर्डोक्लताः प्रेता न तेषान्तु एथक् क्रिया ॥ न णृथक् पिर्डटानच्च तस्मादहं विधौयते | प्रेतानामिह सर्वेषां ये मन्तेश्च नियोजिताः ॥ परेतल्वाचेदह निस्तो णः प्राप्ताः पिलगणन्तु ते ।
न अत्र gerd सपिर्डनेऽपि प्ेतत्रपरीहारपूव्वकपिढल- प्राप्िरभिहिता ततश्च विष्णुधश्चागनिपुराण्यो]वंचनदयं gfe विना अ्रणक्तिक्लतापकषेविषयं मन्तव्यम् | यथा faa —
ad सपिण्डोकरणे नरः संवत्सरात्परम् | प्रेतदेहं परित्यज्य भोगदेहं समते ॥ संवत्सरात्मरमिल्युपादानादपकषैविषयमिदं वचनमन्यथा तद नथेकं स्यात् | अग्निपुराणे — | wag daa यस्य सपिण्डो करणं भवेत् । प्रेततलमिडह तस्यापि ज्ञेयं संवत्सरं टप ॥ एवञ्चाशक्तिक्लतापकषे aaa दशांदिखादं काम्यकम्य- च न कन्तव्यमेव | साग्निना पिटयन्नाधंमपकर्षात् wa: fuea- परापेरंशेखाद्ादिकं HAMA |
* a पुस्तके [ | fafsara: पतितः
श्राङक्रियाकोखदो | ३६१
wa केचित्-- श्रश्तिक्लतापकर्षे पितुः प्रेतोभावसच्े देवादवश्यानुषटेयवृुपप- खितौ शुनवैदययेमपकधं कत्वा हविः कार्यत्याहः । तन्न -- ॒नरपकषंविधानाभावात् THT छतत्वेन खकालप्राषत्रा- भावात् खकालप्रापस्याहःपूव्यकालकरणमपकषेः | वसतुतस्ु- स एवापकषः पिटल्वप्रापक कालं प्राप्य प्रेतत्व- परद्ारं पित्वच्च जनयति स च यथा संवत्सरान्तस्तथा afe- सत्रिहितोऽपि, उभयोरेव कालयोः पिदटलप्रा्चिविधानात् । यच्च- ज्ञेयं संवत्सरं ृपेत्यग्निपुराणे संवत्सरपदं तत्पिढत्व- प्रापककालपूव्वेकालपरम् | ततञ्चाशक्तिक्ततापकर्े णेव संवत्सरान्त- faa हदिसत्रिहितकालमासादय पितुःपिटल्जननात् हदं कत्वा तत्परं काम्यनेमित्तिकानि सरव्वखयेव कर््माखनुषेयानि | अचर च वुद्धिनि यं कत्वा कतेऽपकषें देवादडयसिद्दावपि सुनः सपिर्डनं न काय्य afafaaaaa निमित्तमादाय कतेऽपकर्षे तत्- aves पिलत्वप्राषेरजातत्वेन पुनःसपिरडनवेयथ्यादिति केचित् । ` वसुतस्तु--यदयपि दिनि खयोः निमित्तं. तथापि-- घर्मास तिपक्ते वा यदवा हद्विरापव्येत तदहश्त्वाखदक- पाताणि | दूति गोभिलेन वद्यव्यवहितयपून्पैदिनस्याधिकरणताप्रति- पादनात् aera तदिनस्य हद्गव्यवहि तपूव्वेत्वाभावाद विदहित- * a पुस्तके पुनरिति पटं aife | ४९
२६२ खाइक्रियाकौस॒टो। काले कतस्य क्श्रणोऽक्ततकल्यतया फलाजनकत्वात् Ya: सपिण्डनं कायमेव | पोडशखादफलमाह यमः-- यस्येतानि न दौयन्ते प्रेतश्रादानि षोड़श | पिशाचत्वं ध्रुवं तस्य दत्तेः ओ्रादशतेरपि ॥ सपिरडनस्य तु फलान्तरमपि- यथा सपिर्डन[ मभिधाय शातातपः--प्रेतत्वाच्चेह निस्तोणः प्राप्ताः पिढगखन्तु ते। मव्छपुराण- सपिण्डो करणादहं प्रेतः पाव्वणएसुगभवेत् । | सपिण्डनानन्तरं हारोतः- ् ततः प्रति वे प्रेतः पिढसामान्यमाप्ुयात् s विन्दते पिटलो काञ्च ततः शरां प्रवत्तते ॥ पिढसामान्यं पिभिः सह पाव्यैण्याद्भोक्तुत्भित्वथः । तेन CATIA प्रेतत्वपरोहारः फलं सपिरडनस्यं तु परेतत्रपरौ- हारः पिढलोकप्रािः पिभिः ae पाव्वेणभोक्तुतच्च कलतय- fafa | aa च afuwafstuaa पञ्चदशभिरेव we: प्रेतल- परीहारः पिढलोकप्रासिश्च माकण्डेययुराणवचनात् t
यथया-
» क् पुस्तके | | चिद्ितांशः पतितः
्रादुक्रियाकौखदी | ३६३
सपिरडो करणं तासां पुत्राभावे न विद्यते | प्रतिसंवत्सरं काथभमेकोदिष्टं नरे; स्रियाः | सृताहनि यथान्यायं avi यददिहोदितम् ॥ नृणां पुंसां #सपिर्डनाधिकारिशून्यानां यद्त् सपिण्डनं विनाष्धेकोदिष्टं विहितं तदत् सपिण्डनं विनापि fear: सांवत्- afta कार्यम् अत्र सांवत्सरिकविधानादेव पिटल्प्राधिरवगम्यते | अन्यथा-- aa पिटत्वमापन्े सपिण्डो करणादनु | क्रियन्ते याः क्रियाः fram: प्रोयन्ते ता saat: ४ इति विश्शुपुराणवचनात् विन्दते पिटलो कञ्च ततः ATE प्रवत्तंते | इति हारोतवचनाच पिटल्वप्राप्नानन्तरभेवोत्तरक्रियाविधान- नियमात् वचनमिदमसङद्तं स्यात् | तेन॒ सपिण्डनानधिकारि कत्तव्यपञ्चद गशखाद्वानां प्रेतत्वपरो- इारपूर्व्वकपित्प्रासिः at सपिरडनाधिकारि कत्तेव्यानां तु ` पञ्चदशानां प्रेतत्वपरोदारमातं फलं सपिर्डनस्य तु प्रेतत्वपरो हारः पिहृत्वप्राधियेति स्वे समच्ञसम् | aq कथं पुत्रादिकन्तकग्रास्य पिच्रादिगतफलजनकता geveiu हि wai फलजनकत्वं निर्णणैतम् seca क्रिया- जन्यत्वात् कत्तेनिष्ठमेव जायते तत्कथसन्यनिष्टमदृ्टमन्यनिष्ठं फलं जनयतोति |
* ख पुस्तके सपिख्डन]धिकारिज्खन्यानालिति प्रदं नास्ति
२६४ खडक्रियाकौसटो |
अतर केचित्-
अन्यनिष्टफलखलते कत्त करम्भिः खनिष्ठमदृष्टसुत्पादययोत्तर- AAA प्रयच्छतोत्याहः | तन्बन्दम्--
प्रयच्छत्रौत्यस्य Tart दानं वाधः परलोकगतस्य सन्निहित- त्वेन सखो काराभावैन चोभयोरेवासम्भवः |
किञ्च- वतस्य छलि गादः खद्रव्धेण कम्म णाम करणात्तत्रि्ठ- Hes न जायते तत् कथं तस्य दानं समपेणं वेति |
किञ्च यत्र गयायाडादावुभयनिष्टं फलं शयते तत्र कन्तुरहृ्टस्य दाने समपेशे वा सति wads फलं कथं जायेत ।
अत्रो्ते--ब्रहृष्टं कत्तेनिष्ठमेवे ति नास्ति नियमः फलान्यथा- AIT WET ` कल्यते फलस्य च वेटरेकबोष्यत्वात् afas फलं खुयते क्रियोपि तव्रिष्टमदृष्टं जनयतोति कल्यना न्छाय्या |
अन्यधा प्रतिनिधिकल्यनोच्छदापल्तिः। दृश्यते च लोके पाकादौ क्रियाफलयोरन्यनिष्ठता । न च कचित् ania कचिदन्यनिष्ठतेनादृष्टकल्यनायामननुगम इति वाचम् ।
उद्ष्यनित्वेनानुगमात् उदेश्यत्वच्च फला खयत्वेन वेदनोधि- तत्वं तच क्रचिटातमनः कचिच्ोभयस्य अवरएनुरूपमेवेति | ननु-
afee fafaaas: पूजितो यैश्च फैशवः । प्रेतलोकं a a यान्ति तधा ये समरे हताः 1
* ख पुस्तके सुगतं।
खाद्क्रियाकोदटौ। ३६५
इति विष्णुधर्म्रोत्तरादिवचनात् यज्नगौलादौनां गङ्गाकाश्यादि-
खृतानाच्ा प्राप्तप्रेतभावानां कथं षोडगशयादमिति । सत्यं-
नित्यत्वेनावश्यकत्वादन्यथा प्रत्यवायात् | तदि कथं प्रेतत्व- विमुक्तिः फलं aaa aa नित्यं काम्यच्च ufaqaefa अधि- after ater कामिनः कत्तरभाषे कद्चणामनुष्टाने प्रत्यवायप्रसङ्गाच्च |
न च फलयुतेरन्यथानुपपत्या काम्यमपि vara बोडगणयाद- मस्ति fag तयो नित्यकाम्ययोस्तन्देण सक्तदनुष्ठानमिति वाच्यम् | नित्यं तन््ेणानुष्ठाने काम्यस्याननुष्टानलत्तणाप्रामाखापत्तेः अुति- दयकल्यनागौरवाच | सत्यम् । नित्येऽपि फलसिदिरानुषङ्किकौ पञ्चयन्नादौ पापच्छयादि वत् |
तधा च भविष्यपुराणम्-
aa केचिदुपात्तस्य दुरितस्य waa | aqara तथा चान्ये प्रत्यवायस्य मन्वते ॥ नित्यक्रियां तथा चान्ये छ्यनुषङ्फलां Baz | अननुत्पमत्तिमिति विधिलङ्कनमेव पापजननसामगौ azar तदिघटनमातरं क्रियते कलच्नभचरणवत् प्रत्यवायात्यन्ताभावोऽतःॐ fas एवास्ति यत्र तु aw न क्रियते aa प्रत्यवायोत्पच्या त्रागभावोऽनुमोयते | नित्यक्रियामिति नित्यक्रियाप्रतिपादिकां खुतिम् अनुषड्ध-
(peg ct भ शिीमणणणिणि
† कं पुस्तकं aa: |
६६६ खादक्रियाकोखदी।
फलामाहइः, अआनुषङ्किकं# फलं फलप्रतिपादनं यस्यास्ताम् उदेश्यस्तु प्रत्यवायपरोदहार एषैव्यथः | न च नित्येऽपि फलप्रसङ्गऽनिर्मोत्तप्रसङ्गः फलस्यावश्यं भोगा- दिति वाचम् | फलस्य वेयधिकरण्यात् कविटेहिकत्ाच्च यथामावस्योपराग- Weel सखगतप्रत्यवायपरोदह्ारः पिटगतटसिविशेषश्चानुषद्धिकं फलम् | यथा च--पञ्चयज्ञादौ पापत्तयादि पञ्चमपक्ष्रादे धन- युतादि चंति। यदि तु निव्येऽपि कचित् पारलोकिकं anife खगतं युयते aq सुतिमातं प्रावत्तंकभेवेति ध्येयम् । ननु यज्ञगोलादोनां गङ्गाकाण्यादिखतानाच्चाप्राप्षप्रेतभावानां कथं प्रेतपदेन खाद्मसमवेंताथंत्वात्, सत्यम् एतत् प्रेतश्रादमिति गोभिलेन परेतोदेश्यलाभिधानात् असपिण्ड क्लतं प्रेतमेकोदिष्टेन तपयेत् | दति विधिवाक्य अनुः सुखदितं विप्राः प्रेतायाक््यमस्त्विति । ब्रह्मयुराणोक्राभिलापाच चत्वाय्यदकपाताणि णि पितणाभेकं taafa गोभिर्न सपिण्डने भैदनिदेशाच दद्यात् प्रेताय पिण्डन्तु दच्तिणभिमुखस्थितः | इत्यादिपुराणे प्रेताय प्रेतसुदिश्येत्यभिधानाच
* ख पुस्तके अन्वाचयशिष्ट
खाइक्रियाकौसटी | ३६७
Tat कुम्भञ्च दातव्यं प्रतनि्दशघम्धतः | इति हारोतवचना प्रेतपदवरणंनेव देवतात्वावगमादाषोडशा- दसभेबेतार्थेनापि प्रेतपदेन ATS काय्यम् | एवच्च प्रेतपिलटपदयो स्तत्तल्लोक प्रापतुपपाधिना न प्रयोगनिवमः- शरप्राप्षप्रेतभावस्यापि प्रेतपदेनेव षोडश्खादनियमात् ज्तेष्वपि षोडशखाद्ेषु बलवत्तरपापवथेन प्रेतत्रसत्वेऽपि काश्यादिमरण- न्मोक्तप्राप्रावपि सपिण्डनोत्तर ्राद्वानां पिपदेनेव waar | किन्तु--कम्विशेषे प्रयोगनियमः सपिर्डनप्राग्विहितानां aaa सपिर्डनस्य च प्रेतपदत्वेन देवतालं तत्परविहितानाच्च सम्बन्धापकपदवच्चेनेति | तएव — WIAA न GATT पूर्व्वो Tawa: | पितरं aa संस्कुययादिति काल्यायनोऽव्रवीत् ॥ इति छन्दोगपरिशिष्टवचनात् प्रे तौग्रूतेनापि पितामरेन सद सपिण्डने क्रियमारे पितामहपदोल्ञे खेनेव पितामदादं न तु प्रेतपदेन | अत्र च uae: पितर दइत्यादिमन्वोऽपि सङ्गच्छते दति | अधवा HAATSY सब्प्रतेव प्रकर्षेण दतो गत इति ब्युत्मत्या %|[प्रेतवाचिसमवेतायेप्रेतपद प्रयोगनियमः तदि तरखादेषु सम्बन्धा- पकपदप्रयोगः | दृश्यते च खतपातव्रपरता प्रे तशब्दस्य | यथा माव्छे-
* ख पुस्तके | चिद्धितांशः पतितः
३६द खदक्रियाकौदो।
सपिण्डो कर णादृद्ं | Ta: पाव्ैणभुगभवेत् । इति । अङ्धिराः-- अरनतोतदिवषस प्रेतो यतापि cea | तथाचामरकोषे- प्रेतः प्राण्यन्तरे सते इति | यत्त॒-- प्रेतटेहं परित्यज्य भोगदेहं प्रपद्यते | दति वचनं तप्रेतयोनिप्रापानां फलकथनमातं तथा मन्ते विधौ च पाब्बणथाद्यारत्वो पाधिना षटूपुरुषरेषु पिपदप्रयोगः Waa मन्तव्यः | अहता च vewan विधिबोधितल्वं तच्ासपिशर्ी क्षतस्य सेपभागिनां भ्रा्ादोनाञ्च नास्ति निषेधात् | | एवच्च संवव्सरमध्ये afefafauatoaaa पिलप्राप्रावपि यान्नवल्कयवचनादर्षमस्बुघटश्राब्वे क्रियमारे प्रे तपदेनेव खां सिदम्। अतएव अत्रं gary विप्राय प्रेतनि्देशधघम्बतः | इति हारोतेन प्रेतपटोज्ञेखेनैव श्रादसुक्तमन्यथा प्रेतरैवते प्रेतपद प्राप्तौ प्रेतपदमनथकं स्यात् | | यथा यान्नवल्काः-- अर्व्वाक् संवत्सराद्यस्य सपिण्डो करणं भवेत् | तस्याप्यन्नं सोदकुम्भं cara संवत्सरं fea ॥ नचेतदचनमशक्तिसपिण्डनविषयं न तु हद्धयथसपिर्डन विषय- fafa वाचखम्। सद्धोचे प्रमाणाभावात् | |
श्राडक्रियाकौसटी। ३६९
किञ्चारब्धकम्य् णां समापनस्यावश्यकत्वात्-- सपिरडोकरणान्ता हि ज्ञेया प्रेतक्रिया वुधैः | इति शातातपवचनाच् सपिर्डनान्तप्रेतय्रादापकपंऽस्बघटस्यापकषेप्राप्तौ तदपवादकं वचनमिदं तचाशक्ताविव दावपोति a अतएव वच्यमाणस्रगताखमेधफलं सङ्गच्छते इति | अत्र मेधिलाः-- waa tans असुकगोतर पितरमुक प्रेत इदमन्रंते मया दौयते तवोपतिष्ठतामिति वाक्यं वरशणयन्ति | तच सम्बन्धकौ त्तनं प्रेतपदस्य परनिपातनं warfeucuf ea त्यागवाचक दोयत इत्यादिपदानोत्यधिकम् | अत च तेषामियं afa:— गोतरसम्बधनामानि यथावम्मरतिपादयेत् | इति प्रकतौ uat प्राप्तस्य सम्बन्धोक्ञेखस्य safyaat- भावात् न चेतव्रेतखादमिति गोभिलेन प्रेतखादविधानात् सस्बन्ध- पटबाधः | एतस्य प्रेतपदमातप्रेपबोधकत्वेन सामान्यप्राप्त सम्बन्धपद बाधाक्तमलत्वात् | अन्यथा दौ नान्दोसुखपददगश्नात् सम्बन्धबोधकपदवाध- प्रसङ्ग; ।
* ख युस्तके बाधे हेत्वभावात् | yo
29° ्राद्क्रियाकोसुटो।
तथा ना ्होतविश्नेषणा न्यावाद्यद्यपि प्रेतपदस्य पृव्वैनिवात एव युज्यते तथापि-
प्रेतान्तनामगोत्राभ्यासुत्रूजेदुपतिष्ठताम् |
इति ब्रह्मपुराणव चनात् प्रेतान्तत्व विधानात् परत एव प्रयोगो वचनाग्यायस्य दुब्बेलत्वादिति । aa यद्यपि उपतिष्टतामिव्येतावन्मातं यूयते तथापि तस्य त्यागबोधकल्वाभावात् पिललाभावेन सखधापदप्रयोगाभावाच् त्यागाभिलापस्ते मया दौयते इत्येवं रूपो वाच्यः । तथा तवेति च वाच्यसुपतिषटतामित्यनेन 1काङ्कितलवात् । ग्र्चादिपदप्रयोगाभावस्तु- सपिषर्डौकरणं grasa: प्रेत इति स्मृतः| सपिर्डो करणाद शन्यवन्धादिशब्दभाक् ॥ दूति वचनात् । तद्िन्त्यम् save एको दिष्टे परेतपदत्वेन देवताते सिद्ेऽतिदटेशप्राप्तस्य पिढपद्वच्वेन देवतात्वस्य पराह तत्वात् | सब्बेत्रैवोतसगेवाक्ये मन्त्रे च पिढपदस्थाने प्रेतपदप्रयोगः | एतन्रायमरूलकमेवाखलायनवचनम्-- uaifeze पिण्ड तु Wane) न युज्यते । पिटशन्दं न gala पिदा चोपजायते ॥ न waged मन्दमात्रविषयमिति वाच्यम्, प्रमाखभावात् विनिगमनाविरहेणोभयक्ैवाविशिष्टलात् | ।
्राइक्रियाकौददी | ३७१
सांवसरिकेऽप्यतिदेशान्मन्ते पिढपद प्रयो गनिेधापत्तेख | अस्मन्मते तु वचनस्य न्यायमूलतात् सपिर्डनोत्तरे aiaa- रिक प्रेतपदत्वेन टेवताल्लाभावात् पिदपदप्रयोगः सिद wa} एवञ्च प्रेतपिख्डेऽपि पिलपदनिव्रत्तिः fast | अतएव विष्णुना- संवत्सरान्ते प्रेताय तत् पिते तत्पितामद्ाय इत्वादुक्तंम् | न तु पिते तत्पित्रे इत्यादि | तथा ब्रद्मपुराणे-- अचः gafed विप्राः प्रेतायाक्त्मस्िति। प्रेतपदमाचमुक्तम् | तथा एकोदिष्टे उच्छषटटसत्रिधौो एकमेव तन्नाममोताभ्यां fue निवपेदिति famed नामगोतराभ्यामित्यनेन सम्बन्ध- वाचकपद नि त्तिदेशि ता | दृष्टान्ते तु
नान्दोसुखं पिगणमचयेग्रयतो wet |
इति विधो नान्दौमुखान् पितृनावाहयिये नान्दौसुखाः पितरः पितामहाः प्रपितामहाश्च प्रोयन्तामिल्यायभिलापवाक्चेषु च नान्दोसुखपदस्य fauna gia पित्राददिपदवाधः |
यच्च प्रेतपदस्य परनिपात saa तदप्य प्रेतान्तनाम- गोत्ाभ्यामिति ब्रह्मपुराणवचने लक्षणत्वाद दत्र हिसमासाह्वलति- तैकपदस्य षष्ठो तत्पुरुषस्याभ्यहिंतल्वात् नाखहौतविशेषणान्यायात्
२७२ खादक्रियाकौखदो |
पूल्वै निपातस्यैबोचितल्वात् उक्तरौत्या पिपदस्थाने प्रेतपद- विधानाच्च | यत्तु -- गोनामाब्रवादादि तपेयामौति चोत्तरम् |
इति छन्दोगानां तपंणविधायकपरिशिष्टवचनयोर्गोत्रनाम- खवणात् सम्बन्धवाचकपद निहत्तौ प्रामाखमवगम्यत इति | यच्च--
सपिण्डो करणं यावदित्यादिवचनं waifecefaag प्रमाण- qa तत्कल्यतरुकारादिभिरलिखितत्वादमूलभेवेति मैथिलदैत- निण्य एव लिखितम् |
यच्चो पतिष्टतासित्यव्र ब्रह्मयुराणवचनं प्रमाणमभिदहितं तत् तपेणप्रकरणपटितत्वेन खादविषयत्वाभावादतिदेशप्राप्षखधा- पदस्य न बाधकम् |
तएव रामायखे- ~ © * एतत्त द पशादूल विमलं तोयसुत्तमम् | परलोकेषु पानोयं मदत्तसुपतिष्ठताम् ॥
इति तपण एवोपतिष्ठतामिति प्रयोग उक्तः |
न च पिढलोकप्राप्तस्येव हविर्दाने खधाप्रयोगनियम इति वायम् | प्रमाणाभावात् | नच
^~" ~~~ ~ दो Rte 9
=-= =-=) =
* ख पुस्तके प्रयोग |
खाडक्रियाकासुटी। YOR
देवानां नमसा काय्यं frqure खधेति च । दूति वचनाडाचखम् |
एतद चनस्य परिसंख्यावोधकल्राभावात् | faq—
TAT: यादशब्दं कम्म प्रोवाच प्रजानिःखेयसाधं aa पितरो देवता इत्यापस्तम्बवचनात् fis तु fequ cal इति मन्वादिवचनाच पिटपदस्यात्र खतमातरपरत्वमन्यथा काश्यादि- खतानां प्राप्तमोचत्वेनाप्राप्तपिटलो कानां बलवत्तरपापवशादत्यक्त प्रेतभावानाच्च सपिर्डनोत्तरथ्राडेऽपि खधाप्रयोगो न स्यात्| कथं वा पञ्चान्मृतेन प्रेतोभरूतेन पितामहेन सह सपिर्डने क्रियमाणे awire खघाप्रयोग इति | किच--
यज्नशौलप्रूजितकेशवादौ नां सद्यः प्राप्षपिटलो कानां खधापदेन खादमन्याह तमेव |
faq—
न Guy प्रयुच्ोत प्रेतपिर्डे enfes | ~ Wider वै fre यज्ञद त्तस्य पुरकम् ॥ इति ऋष्यश्ङ्वचने दशहि कपदोपाटानादटेकादशादहादि- खाद्वेषु खधापदप्रयो गोऽस्तीत्यव गम्यते | ® Gan Nn A © अन्यथा दशाहिकपदं व्यथमेवेति गरुडपुराणे प्रेताघदानादि- वाक्ये खधाप्रयोगद शनाच।
३७४ खाद्क्रियाकौसदटो।
यच-- प्रेत ग्रादेषु Way न Gul नाभिरग्यताम् |
दत्याखलायनपरिशिष्टवचनं तत् सखधावाचननिषेधपर- mame खधोचतामिति वाचं विजेदाश्वलायनग्छद्यो कस्येवा- प्वलायनपरििष्टक्षता प्रेतओ्रादेषु सव्व षित्यादिना विहतत्वात् |
अन्यधा खधावाचनवदेकोदिष्टधम्मातिदेशात् सांवत्सरिकी खधाप्रयोगो दुरूपपादनोयः |
एवच्च खधापदप्रयोगे सिद्धे ते मया daa इति सुतरां निरस्तमेव |
ततश्च अ्रसुकगोत्र प्रेतासुकशगरस्ेतत्तेऽन्नं खधेत्यादि प्रयोगोऽ- निरुदशूलपाणिप्रखतोनां प्रामाणिकानां स्तः सिद एषेति ।
एवच्चाव्र परेतपद वच्वेनेव टेवतात्वान्मन्ेऽपि पिलपदसाने Wave: ara: पिढपदस्यासमवेतायथत्वात् |
अरयमाश्यः-दिविधा हि मन्वे पिल्पदप्रहत्तिः।
कचिज्जनकत्वोपाधिना उत्पादकमात्रे यथा शन्धन्तां पितरः शुन्धन्तां प्रपितामहा इत्याखलायनो क्तैऽवनेजनमन्ते |
कचित्त॒॒ पात्मैणखादाहत्वोपाधिना wy yaty यथा-- अरमोमटन्त पितर इत्यादौ aa एतत् परेतखादमिव्यादि- वचनादुक्ञरोत्या प्रेतपदवच्वेन देवतालावगमात् सम्बन्धवाचक- vata प्रेतपदविधानाज्ननकत्वोपाधिप्रयुक्घपिलपदवति मन्त faa सिद्धमेव पाव्मणहत्वोपाधिप्रयुक्तपिटपदव्ति तु मन्ते aaa टेवतात्वस्य tase बाधितत्वात् सृतवाचिना समवेता
खाडक्रियाकोसुदी। ROL
aq प्रेतपदेनोदहः | अयञ्च ऊहो न्यायानुसारादेव ara: | न्यायस्तु प्रकती ezaaa पदस्य विक्लतावसमवेताथेतया पदटान्तरप्रक्ेपेण समवबेताथेकरणम् | यथा--
अग्नये त्वाजुष्टं गह्ामौति मन्ते Faq arena: ।
स चोहः कचित् wad: कचिदहचनस्य कचिदुभयीोः कचित् प्रह्लताबस्मवेताघयस्य इ'फडादिवददृ्टायमाच्रलादिक्षतावपि नोदः । तत्र waa यगा-
एतदः पितरो वास इत्यच पाव्वैणोदेश्यत्वो पाधिप्रयुक्ते पिल- शब्दे प्रेतगब्द मातोहः | क्चिद्दुवचनस्य तु
wae: पितरो बास इति जल्पन् थक् थक् |
इति ब्रह्मपुराणे प्रत्येकविनियुक्लतया प्रक्तावनधेकत्वान्नोदः।
अतएव सांवत्सरिकै पिशब्दस्य समवेताधतया मन््ोऽय- मरविक्तत एव पठनोयः।
तथा तिल्लोऽसोति मन्ते- हे तिल त्वं खधया सखधाकारेण Ga: Uae: सन् नोऽस्माकं पितुन् Tee लोकान् जनान् प्रौणाहि इत्यथवश्ात् प्रेतखादेऽसस्बदायेशपिलशब्दस्थानें WAU बहुवचनस्य तु नोहः | एकंकस्मिन् तिलानावपति तिलो$सोति पारस्करगोभिलवबचनात्--
fafatay च तिलान् तिलोऽसोति जपन् क्रमात् ।
दूति ब्रह्मपुराणाद् प्रत्येकवि नियुक्तया प्रतावानथक्वात् ॥
* ख पुस्तके LAAs |
१७६ ख्रादक्रियाकोखटौ।
वचनस्य यथा सांवत्सरिके असोमदन्तेव्यत अमोमदत पिता यघाभागमाद्वषा यिष्टेव्येकवचनोदः |
यथा ara पितर saa aa पितमादयसख यघाभागसमाह्षा- यसेति नमो वः पितर इत्यत्र नमस्ते पितरिति खधाख तपयत मै पितुनिल्यत्र पितरमिति |
GaAs तु एष्वेव मन्वेषु इयोरेव प्रक्षतिवचनयोर्हः | यथा अ्रमोमदत प्रेतो यथाभागमाद्वषायिष्ट इत्यादि। देवताभ्यः पिढभ्य इत्यादि मन्वे तु नोहः अग्निष्वात्तादिपिटगणनमस्कार- aaa परेतयादेऽप्यवाधितल्वात्। wi ये समाना इति सपिण्डनमपि |
एतब्रपायसरूलकमेव विष्णुवचनं एकवन्मन्बानुद्ेतेकोदिष्ट इति। मन्तानधादहुवचनान्तानेकवदेकवचनवत् यथा स्यात् sea विद्षतान् कुबादिव्ययेः।
एकस्मिन् बहुवचनस्यासमवेतायैतया WAAL SLIT मन्वस्य विक्षतो बहवचनख्याने एकवचनो इति न्यायसिद् एवेति |
अतएव पितादिविकस्य श्रादमभमिधाय विष्णः-
मातामदहानामम्येवं खादं कुच्यादि चन्त णः | मन्तोडेन यथान्यायं शेषाणां मन्त वच्जितम् |
एन्धन्तां पितरः शुन्धन्तां पितामहाः शन्धन्तां प्रपितामदा इत्यत जनकल्लोपाधिप्रयुकपिचादिपदटेषु मातामहादिपदोदहो बहुवचनस्य तु नोहः प्रकतावनधकलत्वात् |
नमो वः पितर इत्यादौ न मातामदादिपदोहः कायः
ang क्रियाकोसदो | 299
पारव्बणाहेत्वोपाधिप्रयुक्तस्य पिलपदस्य मातामहादिष्वपि सम- बेताथं त्वात् | न च faatadse पितामहेतत्तेऽच्येमित्यादौ न माता- महादिपदोह इति केनचिदुक्तसुपादेयम् | एतस्याभिलापमातत्वेन Waa aaa च शेषाणां मन्वबज्नितमिति भ्वाचादिश्रादे उत्सगेवाक्यस्यापि वज्नन- प्रसङ्गात् | अयमेव विधिः प्रोक्तः शूद्राणां मन्तवच्नितः। इति वराहपुराणात् ुद्रस्योत्सगेवाक्यनिषैधापनत्तेच । तस्माद- पौरुषेय ग्रन्य विशेष एव मन्तश्ब्दो सुख्योऽन्यत गौणः | तथाच-- Heal वेदगुप्तवादे दत्यमरकोषः। नन्वेवं न्यायानुसारात् श्रातादोनामपि Wes Aas भवतु इत्याशयः शेषाणां मन्दवज्नितमिति रेषाणं विष्णुव्यतिरिक्तानां माढश्राटपिलव्यमातुलादोनां शाद ऊहयोग्यपिपदवन्मन्त्रो न प्रयोज्य एव न पुनरहो न तु पिहपदरददितोऽप्यप्रयोज्यो ऽप्रक्षतत्वात् | अत्र केचित्- स्वोणाममन्कं ATS तथा शूद्रासतस्य च दिजातेराव्रतादेशात्ते च FARIA च ॥
# क पुस्तके at व्रतादेशात् | BG
295 खादक्रियाकोसदो।
` इति वचनात् SU सकलखादइ एव सकलमन्तपाटो नास्तोति वदन्ति | तन्मन्दं वचनस्यामूलत्वात् सकलसं ग्रहेष्वदृ्टलात् —
29 $ । क ~ ननं व्याह्ारयेद्रह्म खधघधानिनयनादहृतं |
इति मनुनाऽनुपनोतस्य Ae मन्पाठविधानविरोधाच्च । ` | TRIAS ब्राह्म एकत्तेक खाइनिषैधाच |
यथधादिपुराणे-
बाह्मण स्बन्यवर््णनां न करोति कदाचन् | HATHA भयात् BETA BAT तच्जातितां ब्रजेत् gat: कुव्यन्ति विप्राय च्षत्रविट्शूद्रयो नयः | स तादरेभ्यः युवभ्यो न करोति कदाचन | सखमाता कुरते तेषां तेऽपि तस्याञ्च asad ॥ चदवन्वष्टकादौ तु माटपक्ते उदयो ग्यंमन्तस्येव निषेधात् सुतरां नोह एव अवाहनमन्वस्यापि तत्पक्ते बाधः | यच्च कौचिग्धाक॑र्डेयपुराणे-- सर्व्वीभावे faa: Fa. खभत्तणाममन््रकम् | दूति वचनं पूर्व्वोकमाश्ड्य स्तौणामप्येवभेवेतदेकोदिष्टसुदादहतम् | दूति वचने एवभेवामन्वकमिति व्याख्याय स्तीटैवतेको दिष्ट- मन्तपाटो नास्तीलयुक्म् तत्पुराणस्य पौर्व्वापयमनालोच TATTAAA ।
तधा माकंण्डेयपुराशि--
श्रादक्रियाकौसुटो) 398
खताहनि च कत्तव्यमेको दिष्टं sos तत् | देवहौनं तथा काय्यं तथा चैकपवित्रकम् |i आवाहनं न. कत्तव्यमम्नौकरण वज्जि तम् | प्रेतस्य पिमे कच्च दद्यादुच्छिष्टसत्निधौ ॥' । अभिरम्तां frat स्याद्रुयुस्तेऽभिरताः स्म इ । खपिर्डो करणं काय्य तस्यापि विधिरुच्यते ॥ गन्धोदकतिलैर्ुक्तं तत्र पात्रचतुषटयम् | garg पितृणां वरितयमेकं प्रेतस्य पुत्रकं ॥ पात्रव्ये प्रेतपात्रमघ्यैञ्चैव प्रसेचयेत् | ये समाना इति जपन् शेषं पूव्वैवदा चरेत् ॥ स्तो णामप्येवमेवेतदटेकोदिष्टसुदाहतम् | सपिर्डो करणं तासां पुत्राभावे न विद्यते | ग्रतिसंवत्सरं काओमेकोदिष्टं az: सिया: | खताहनि यथान्यायं नृणां यदिहोदितम् | ुतव्राभावे सपिण्डास्तु तदभावे सोदकाः | gata विधिं खस्य पुवस्यापि सुतासुताः ॥ सञ्धाभावे faa: Fa खभत्तंणाममन्तकम् | agara च टपतिः कारयेद कुटुम्बिनाम् | तज्नातौयेनेरः सम्यक् STSTAT: सकला; क्रियाः ॥ पातव्रये पितृष्णमिति शेषः पूल्मैवत् पाच्वेणवत् शेषं पितृणा माचरेत् | एवभेवोक्तरोव्या स्लोणामप्येकोदिष्टं काय्य fama तासां
३८० खराद्क्रियाकौसटौ |
स््ोणां पुत्राभावे सपिण्डनं नास्तोति ganna इत्यत पल्यभावो aie वच्यमाणपैटोनसिवचनात् | ud दादहादिकं काय्यं विधिं सपिण्डसहोदकाभावे आत्मनः Yaa च सुतायाः सुता दौहिवाः Ha ।
तेन पुत्रपन्ोदुहितृणामभावे दौदहित्राधिकार szaryfa- ala हेयमेवेति शदिकोसुद्यां विह्ठतमस्माभिः |
wanna इति स्ियोऽतासवर्ण्णः सजातीयै्मुतजातोये- रित्यधेः |
एकोदिषटयादइच्च सामिषेण quay यथा भविष्ये-
सपिण्डो करणं यावत् खाद प्रेतस्य ठसिदम् |
पक्रानेनेव कत्तव्य सामिषेण दिजातिभिः॥
अ्रथेकोहिष्टपरिपाट्री । वराहपुरणे-
श्वः. करिष्य इति wat ब्राह्यणामन्णक्रिया | अस्तङ्गते तथादित्ये गत्वा विप्रस्य मन्दिरम् ॥ दत्वा पाद्यञ्च विधिवन्रमस्कत्य दिजोत्तमम् | गतोऽसि दिव्यलोकं लं क्तान्तविहितात्पथः ॥ मनसा वायुभूतेन विप्रे लाहं नियोजय | पूजयिष्यामि भोगेन एवं विप्रं निमन्तयेत् ॥
खादइक्रियाकोखटो। शट
पादस्बरत्तणं तलेन विप्रस्य हितकाम्यया | प्रभातायाच्च शव्वरव्यसुदिते च दिवाकरे ॥ Mya कारयिता नखकदमतःपरम् | खपनाभ्यच्ने दद्यादिप्राय विधिपू्वेकम् ॥ ज्ञात्वा नि्िल्येत्यथेः। अत्र विप्र इत्येकवचनं विप्रमन्दिर- गमनापेक्तया एकस्यैव सम्भवात् देशद्रव्यविप्राद्यभावाद्ा Fa पाव्वेणा तिदेशप्रा प्तयथाशक्तययुग्मनव्राह्मणएवाधर प्रमाणाभावात् एतेन वरादपुराणे- विप्र इत्येक वचनादेकोदिष्टे एकस्येव विप्रस्य farang | अशोचव्यपगमेऽयुगमान् ब्राह्मणान् भोजयेत् | इति विष्णुवचनन्तु बह चविषयमिति मेथिलमतमपास्तम् । अतएव पारस्करगोभिलो-- अ्रभिरम्यतामिति विसर्गोऽभिरताः स्म इत्यपरे | याज्ञवल्कयोऽपि- ्रूयुस्तेऽभिरताः स्म ह । भविष्ये-- watery wane तन्रेमित्तिकसुच्यते | तदप्यदैवतं parsagmramactests | माकंर्डययुराणम्-- नैवाग्नौकरणं तत्र तच्चावानवज्जितम् ।
quay तत्रापि भोजयेयुजो दिजान् ॥
* ग पुस्तके पाटौ ST | † Syms तदभ्यरेवं कत्तव्यस् |
चर srefmaratae |
ब्रह्मपुराणे -
watz: afed कचिदिति चामन्बयेहिजान् | वरादपुराणे- ह श्रागतञ्च frst दृष्टा कर्तव्या खागतक्रिया | अर्यैः पाद्यं ततः क्त्वा हष्टतुषटेन.माधवि ॥ आसनच्चोपकल्येत aay विधिपृव्मैकम् ।
अत्रासने टेवराजाभ्यनुज्ञातो विश्रम्यतां दिजवर्य्यानुग्रदहाय | प्रसादये लासनं WE पूतं ज्ञानागिनिशद्धन करेण विप्र ॥ ्रातपाधं ततः Ga ब्राह्मणय welaa | पश्चादुपानहौ ददात् पादस्पशेकरे GH ॥ सुतप्तवालुकां भरूमिमसिकण्टकितां तथा । सन्तारयति दुर्गाणि परेतं दददुपानहहौ | तिलोपचारं क्त्वा तु विप्रस्य नियतात्ममनः% | नामगोत्रसुदाद्ृत्य प्रेताय तदनन्तरम् ॥ भो घ्रमाद्वाययेद्ूमिं दभेहस्तोऽथ भूतले । इहलोकं परित्यज्य गतोऽसि परमां गतिम् ॥
0
Ge © ५ ट ~ aa पूजाहद्रव्यं garaanayeatie ष्टतुष्टेन मनसा आसनं कल्पयेदित्यन्वयः। माधवोति एथिवो सम्बोधनम् |
* ख पुस्तके नियतात्लना। |
ादक्रियाकोखटो। दददे
ATAU TAA ATS
Walaa इति- तत आस्न इति आसनदानात् परमध- दानात् प्राक् छवसुपानहो ब्राह्मणाय दयात् नतु प्रेताय ब्राह्मणाय प्रदोयते इत्यभिधानात् । अतणएवार्ष्यदाने--नाममोच- सुदाहृत्य प्रेताय तदस्यामिय्यक्तम् |
अच च खादप्रयोगमध्येऽपि वचनादानक्रिया तच्च प्रेतस्यातप- वारणकामनया हतर दानसुपानदानन्तु सुतप्तवालुकासिकण्टकित- भरदुगेसन्तरणकामनया सदक्तिणं आ्रादियव्राह्मणाय कार्य्यम् । तिलोपचारमष्यं विप्रस्य va नियतामना एकाग्रमनसा प्रेताय प्रेतसुदिश्य aaa; भूमोति एथिवोसम्बोधनं भूतले queen दर्भोपरिनिहितदहस्त इत्यथः । मन्माह इहलोक- मिति अआवाहननियुक्तस्यास्य प्रकतावाहनप्रकाशनाभावात्, अदृषटाथमा रतया स्तोपकेऽपि न fasts: काथ इति ae चिन्तामणिः |
एतच Wal दर्भेषु प्रेतावाहनं गतोऽसि दिव्यलोकं लमिल्या- दिना प्रागुक्तम् | |
निमन्वणदिने विप्राङ्के प्रेतावाहनं च्रत्रासन इत्यादिना fant- वैशनं कत्लोपानदानं वच्यमाण्प्रेतोपयुक्तशय्यासनायपेणशच्चादयय- खाद एव नेतरप्रेतखाडे ्रादयखाइमधिल्लत्य विहितलात् पारस्कर गोभिलादिभिः प्रेतेकोदिष्टेऽनुक्तत्वाच |
अन्ये तु-
३८४ खाइक्रियाकौखटौ |
पारस्वरादिभिरनुक्तत्वादरादहपुराणोक्त शाखिविश्रेषव्यव # स्ितमाहः | aa ग्द्याविरुदस्य पौराणिकधन्धस्य सव्वंशखिसाधारणत्वात् | छहस्पतिः- वस्तालद्कारगय्याव्यं पितुं दाहनायुधम् | गन्धमाल्ये: सममभ्यच्वग खादभोक्तो निषेदयेत् ॥ भोजनञ्ानेक विधं कारये इयच्ञनानि च । यथाशक्ति eats गोभूहेमादिकन्तथा | खोतिया भोजनोयाश्च नव सप्त तयोदश | ज्ञातयो वान्वा निखास्तघेवातिधयोऽपरे ॥ प्रदद्याहस्तिणां तेषां स््वेषामनुरूपतः | गन्धमाल्ये रित्यनेन गन्धादिदानानन्तरं पितुरुपसुक्कवस्ादि- प्रतिपादनसुक्तम् | भोजनच्धेति वच्यमाणखोतियादिभोजनाथे wernt प्रभ्रूत- मन्रादिकं कारयेत् | यथाश्क्तौति गोभरूहेमादिदानमपि प्रेतगतकालोदेषेन कुर्यात् | यथा रामायणे ततश्रोदिश्य पितरं area धनं ददौ | मदहादहारि च रत्नानि गाञ्च वाहनभेव च ॥
# ख पुस्तके व्यवस्याकतमिव्याद्छः | ¡ ख पुस्तके भोजनच्चापि विविधम्)
Parigista Parvan, (Text) Fasc. 1--5 @ /6/ each... Bere Rs.
Prakrita-Paingalam. Fasc. 1--7 @ /6/ each a. ७०७ ०५ Prithiviraj Rasa. (Text) Part 1, Fasc. 1-5 @ /6/ each थ Ditto (English) Part II, Fase. 1 ‘
Prakrta Laksanam, (Text) Fase. 1 .. . Paragira Smrti, (Text) Vol. I, Fase. 1--8; Vol. I] Fasc. 1--6 ; Vol. III Fase. 1--6 @ /6/ each wale ह Paragara, Institutes of (English)... a ae Prabandhacintamani (English) Fasc. 1-3 @ /12/ each ८ *33708 Véda Samhita, (Text) Vols. 1, Fasc. 5--10 ; II, 1--6 ; III, 1--7
LV, 1--6 ; V, 1-8, @ /6/ each Fasc Sankhya Siitra Vrtti, (l'ext) Fase. 1-4 @ /6/ each ean Ditto (English) Fase. 1-3 @ /12/ each ... Sueruta 38111118, (Eng.) Fase. 1 @ /12/ each ... oe Bes Sraddha kriya kaumudi, Fasc. 1-4 @ /6/ a mee *Taittereya Sainhita, (Text) Fasc. 14-45 @ /6/ each sais ae Tiandya Brahmana, (1९ इ८) Fasc. 1-19 @ /6/ each कः,
Jantravarteka (English) 28९. 1 = ,. न oe
attva Cintamani, (Text) Vol. I, Fasc. 1-9, Vol. II, Fasc. 1-10 Vol. ILI, Fasc. 1-2, Vol. IV, Fasc. 1, Vol. V, Fasc. 1--5, Part IV, Vol. IT, Fase. 1--12 @ /6/ each =
Tattvarthadhigama Sutram Fasc. 1
Trikanda-Mandanam, (Text) Fasc. 1-3 @ /6/
¶ 1.81 Sat’sai, (Text) Fasc. 1--5 @ /6/ each = :
Upamita-bhava-prapatica-katha (Text) Fasc. 1-6 @ /6/ each Pr:
Uvasagadasio, (Text and English) Fase. 1-6 @ /12/ ^ Bhs
Varaha Purana, (Text) Fasc. 1~14 @ /6/ each ... a
Varsa Krya Kaumudi, Fasc 1--5 @ /6/each ...
*Vayu Purana, (Text) Vol. I, Fasc. 2--6 ; Vol. II, Fasc. 1--7, @ /6/ each
Vidhbar. Parijata, Fasc. 1-3 ७०१ 4
Visnu Smpti, (Text) Fasc 1--2 @ /6/ each ध oe
Vivadaratnakara, (Text) Fasc. 1--7 @ /6/ each ...
Vrhannaradiya Purana, (Text) Fasc. 1--6 @ /6/...
Vrhat Svayambhti Purana, Fasc. 1--6
Tibetan Series. Pag-Sam Thi 8170, Fasc. 1--4 @ 1/ cach Sher-Phyin, Vol. I, Fase. 1--5 ; Vol. Il, Fasc, 1--3 ; Vol. III, Fase, 1--5 @ 1/ each Rtogs brjod dpag kkhri S‘in (Tib. & Sans.) Vol. I, Fasc. 1--5 ; Vol. II Fasc. 1--5 @ 1/ each me ध Arabic and Persian Series Alamgirnamah, with Index, (Text) Fasc. 1-13 @ /6/ each Al-Muqaddaai (English) Vol. I, Fase 1--3 @ /12/ Ain-i-Akbari, (Text) Fase. 1-22 @ 1/ each । Ditto (English) Vol. I, Fase. 1--7, Vol. I], Fase. 1--5, Vol. III Fasc. 1--5, @ 1/12/- each Akbarnimah, with Index, (Text) Fasc. 1--37 @ 1/ each Ditto (English) Fase. 1--8 @ 1/ each Arabic Bibliography, by Dr. A. Sprenger a Badshahnamah, with Index, (Text) Fasc. 1-19 @ /6/ each ... Catalogue of Arabic Books and Manuscripts ... Catalogue of the Persian Books and Manuscripts in the Library of the Asiatic Society of Bengal. Fasc. 1.--8 @ 1/ each ज (ल of Arabic ‘echnical Terms, and Appendix, Fase. 1--21 @ 1/ each ... cae Farhang-i-Rashidi, (Text) Fasc. 1-14 @ 1/ each
Fibrist-i-Tiisi. or, Tusy’s list of Shy’ah Books, (Text) Fasc. 1-4 @ 112/ `
each ; ‘Futih-ush-Sham of Waqidi, (Text) Fasc. 1--9 @ /6/ each es Litto of Azadi, (Text) Fasc. 1~4 @ /6/each ... me
aft Asman, History of the Persian Masnawi (Text) Fasc, 1 History of the Caliphs, (English) Fasc. 1--6 @ /12/ each Iqb&In3mah-i-Jahangiri, (Text) Fasc. 1--3 @ /6/ each ¦ <~ with Supplement, (Text) 51 Fasc. @ /12/each ==.
[aasir-ul-Umara, Vol. I, Fasc. 1--9, Vol. II, Fase. 1--9: Vol. III. 1-10 Index to Vol. 1, Fasc. 10-11; Index to Vol. III. Fasc. 11-1 Index to Vol. II, Fase. 10-12 @ /6/ each
Maghazi of Wqidi, (Text) Fasc. 1--5 @ /6/ each
9०९
eee
eoe eee
The other Fasciculi of these works are out of stock supplied
—_ SO = bh =
— @ = He On» ro wos
ps
६ {ॐ ६० @ +~ RH Ob +~ ^~ Om
€ॐ
mb CO = wm © m= 09 09 me
co
10 14
os
iA to tb bt co bd HN» OO @> wm {< OO
।
नि <> He te => @
¢--4
< ~ ॐ ६७ > ॐ ९
नि ° mI OW OAS
०) ॥
14
and complete copies cannot be
Muntakhabu-t-Tawarikh, (Text) Fase. 1--15 @ /6/each ... 5 10 Muntakhabu-t-Tawarikh, ( English ) Vol. I, Fase. 1--7 ; Vol. II, Fase --5 and Index ; Vol. III, Fasc. 1 @ /12/ each 12 0 Muntakhabu-l-Lubab, (Text) Fasc. 1-19 @ /6/ each : 7 2 Ma’asir-i-’ Alamgiri, (Text), Fase. 1--6 @ /6/ each ae 2 4 Nukhbatu-|-Fikr, (Text) Fase. a 0 6 Nizimi's Khiradnamah-i-Iskandari, (Text) Fase. 1--2 @ /12/ each 1 8 Riyazu-s-Salatin, (Text) Fase. 1--5 @ /6/ each ... oe 1 14 Ditto (English) Fase, 1--3 र त 2 + Tabaqit-i-Nasiri, (Text) Fasc. 1--9 @ /6/ each ... 1 14 Ditto (1121131) Fase. 1--14 @ /12/ each 10 8 Ditto Index — 0 Tarikh-i-Firtiz Shahi of Ziyau-d-din Barni (Text) Fase. 1--7 @ /6/ each... 2 10 Tarikh-i-Firtizshahi, of Shams-i-Siraj Aif, (Text) Fasc. 1--6 @ /6/ each... 2 4 Ten Ancient Arabic Poems, Fase. 1--2 @ 1/8/ each ao [ 0 Wis-o-Ramin, (Text) Fasc. 1--5 @ /6/ each ध .. 1 ऋ Zafarnamah, Vol. I, Fasc. 1--9, Vol. II, Fasc. 1--8 @ /6/ each ह 40 6 Tuzuk-i-Jahangiri, (Eng.) Fase. 1... श oo. 71:
ASIATIC SOCIETY’S PUBLICATIONS. 1. AstatTic ResEarcukEs. Vol. VII, Vols. XI and XVII, and Vols. XIX and XX @ 10/ each sca OU 0 2. 710९1868 of the Asiatic Society from 1865 to 1869 (incl.) @ /6/ per No.; and from 1870 to date @ /8/ per No 3. JournaL of the Assiatic Society for 1843 (12), 1844 (12), 1845 (12), 1846 (5), 1847 (12), 1848 (12), 1866 (7), 1867 (6), 1868 (6), 1869 (8), 1170 (8 1871 (7), 1872 (8), 1873 (8); 1874 (8), 1875 (7), 1876 (7), 1877 (8), 1878 (8), 1879 (7), 1880 (8) 1881 (7), 1882 (6), 1883 (&), 1६84 (6), 1885 (6), 1886 (8), 1887 (7), 1888 (7), 1889 (10), 1890 (11), 1891 (7), 1892 (8), 1893 (11), 1894 (8), 1895 (7), 1896 (8), 1897'(8), {18981(8) 1899 (8), 1900 (7), 1901 (7), @ 1/8 per No. to Members and’ @ 2/* per No. to Non-Members = N. B—The figures enclosed in brakets give the number of Nos. in each Volume.
4. Centenary Review of the Researches of the Society from 1784-1883 3 0 A sketch of the Turki language as spoken in Eastern Turkistan, by R. B. Shaw (Extra No., J.A.S.B., 1878 ..- 4 0 Theobald’s Catalogue of Reptiles in the Museum of the Asiatie Society (Extra No., J.A.S.B., 1868) “ae 2 0 Catalogue of Mammals and Birds of Burmah, by E. Blyth (Extra No., J.A.S.B., 1875) 4 0 Introduction to the Maithili Language of. North Bihar, by G. A Grierson, Part IJ, Chrestomathy and Vocabulary (Extra No., J.A.S8.B., 1882) 4 0 5. Anis-ul-Musharrahin .. 3 0 6. Catalogue of Fossil Vertebrata .. 3 Q 7. Catalogue of the Library of the Asiatic Society, Bengal, by W. A. Bion 3 8 8, Inayah, a Commentary on the Hidayah, Vols. 11, and IV, @ 16/ each 2 0 9. Jawamlu-lilm ir-riyazi, 168 pages with 17 plates, 40. Part I ष 0 10. Khizanatu-l-ilm : we 4 0 11. Mahabharata, Vols. 111 and IV, @ 20/ each 40 0 12. Moore and Hewitson’s Descriptions of New Indian Lepidoptera, Parts I--III, with 8 coloured Plates, 4to. @ 6/ each... , "व 0 18. Sharaya-ool-Islim .. * ae ध 0 14. Tibetan Dictionary, by Csoma de 1९07168 मः 0 0 15. Ditto Grammar if ae em 0 16. Kaemiracabdamrta, Parts I & IT @ 1/8/ : 3 0 17. <A descriptive catalogue of the paintings, statues, &c., in the rooms of * the Asiatic Society of Bengal by C. R. Wilson 1 0 18. Memoir on maps illustrating the Ancient Geography of Kasmir by M. A. Stein Pu.D., JI. Extra No, 2 of 1899... ००७ १०. 0 Notices of Sanskrit Manuscripts, Fase. 1--29 @ 1/ each 29 0 Nepalese Buddhist Sanskrit Literature, by Dr. R. L. Mitra 5 0
N.B.—All Cheques, Money Orders, &., must be made payable to the ‘Treasurer,
Asiatic Society,” only 29--12--03.
Books are supplied by V.P.P.
॥ QE WY ^= BY Qe. WS ~= ^ ^ BT RORY QRS AYE OZ Qe ; (६
BIBLIOTHECA INDICA: ६ : ; ६
COLLECTION OF GRIENTAL Works PUBLISHED BY THE ASIATIC SOCIETY OF BENGAL
NEW SERIES, No. 1069.
— _— = | FARE, FONT RAS “QO “Ne Ce, RO ८ १ “AN FOR च Whe रः क
ZS Va eA es
=H = =) 4 =| स aie: i= र = ८ ~ 1 त : i : ae = = = = १ =-= ear 1 = SS = न्न ~ न्न --=
खाद्वक्रिया कौसुदो |
(13 KRIYA KAUMUDI BY
८८८
Qe
EO ——— ——
DRL DSS DS QQ RS ~ स ९ OA ME ME HS OE RE
GOVINDANANDA KAVIKANKANACARYYA EDITED BY
PANDITA KAMALAKRSNA SMRTIBHUSANA FASCICULUS V.
CG C U ई १ प न 2.३८. : PRINTED BY UPENDRA NATHA CHAKRAVARTI, AT THE SANSKRIT PRESS. AND PUBLISHED BY THE
ASIATIC SOCIETY, 57, PARK STREET.
1904.
FANON BY BY ALY OM PE ABWAD AW’ DRAWS AB Bs: BW Da Dd, DY TAw DW AW AWA Aw DW AAW BW AW PB AW AW DIE MWA
PY Dy BW AW BY AWANALY AW ALD AW AW AWAD Aw BW BW BY AW PS BS PAPAS
LIST OF BOOKS FOR SALE AT THE LIBRARY OF THE Asintic Society of Dengat No. 57, PARK STREET, CALCUTTA, AND OBTAINABLE FROM THE SOCIETY’S AGENTS, MESSRS. LUZAC & CO.,
46, Greav RusseLL Street, Lonpon, W.C., ^) Mr. 0170
HaRRASSOWITZ, BOOKSELLER, LETPZIG, GERMANY
“446 ort ee ९ ^ ^ ^ ~ ANA ^ + ८ ब s Se ४ अक Al ba ee
ad
Conplete copies of those works marked with an asterisk * cannot be supplied.—some
of the Fasciculi being out of stock.
BIBLIOTHECA INDICA. Sanskrit Series
Advaita Brahma Siddhi, (Text) Fasc. 1-4 @ /6/ each oes Rs.
Advaitachinta Kanstubhe, Fase. 1 .. \ ९11; Purana, (Text) Fase. 4-14 @ /6/ each...
Nitaréya Brahmana, Vol. I, Fasc. 1-5 and Vol. II, Fase. 1-5 Vol. III Fase. 1-5 Vol. IV, Fase. 1-5 @ /6/ व
Anu Bhasyam, ‘Text) Fase. 1-5 @ /6/ each
Aphorisms of Sindilya (English) Fasc. 1
Astasaihasrika Prajiaparamita, (Text) Fasc. 1-6 @ /6/ each
Aevavaidyaka, (Text) Fasc. 1-5 @ /6/ each
Avadana Kalpalata, (Sans and Tibetan) Vol. | Pace 1-5 : Vole 1
1-5 @ 1/ each
Bal Bhatta Fase. 1 @ /6/ each Bandhaya Banta Sutram Fase. 1 @ /6/ eaeh *Bhamati, (Text) Fase 4-8 @ /6/ each
hatta Dipikt Vol. 1, Fase. 1-2) ... Brhaddévata (Text) Fasc. 1-4 @ /6/ each ue Brhaddharma Purana (Text) Fasc 1-6 @ /6/ each Bodhicaryavatara of Cantidevi, Fasc. 1 = Catadusani Fasc 1 Catalogue of Sanskrit Books and MSS., Fase. 1-4 @ 2, each CGatapatha Brahmana Vol I, Fase. 1-7, Vol If. Fase. 1-2 Catasahasrika, Prajnaparamita (Text) Fasc. ] 10 6 @/6/ each *Caturvarga Chintamani (Text) Vols. IT, 1-25 ; 111. Part I, Fase. 1-18
Part 11, Fase. 1-10 @ /6/ each ... a Qlockavartika (11211811) (8 ^ Craddha Krya Kaumudi (Texti- Fase. 1-5 © /6/ each ce: *Cranta Sittra of Apastamba. (Text) Fase. 4-16 @ /6/ each Ditto Qankhayana, (Text) Vol. I, Fase. 1-7; Vol. HI, Fase. 1-4, Vol. 171, Fase. 1-4 @ /6/ each ... Ps
Cri Bhashyam, (Text) Fase 1-3 @ /6/ each : त Dana kriya kanmudi, Fase 1--2 @ /6/ Gadadhara Paddhati Kalasara Vol. 1, Fasc. 1-6 Kala Madhava, (Text) Fasc. 1-4 @ /6/ each Kala Viveka, Fasc. 1-6 Katantra, (Text) Fasc 1-6 @ /12/ each Katha Sarit Sagara, (English) Fase. 1-14 @ /12/ each Kirma Purana, (Text) Fasc. 1-9 @ /6/ each Lalita-Vistara, (English) Fasc. 1-3 @ /12/ each.. Madana Parijata, (Text) Fasc. 1-11 @ /6/ each ...
Maha-bhasya-pradipddyota, (Text) Vot. 1, Fase 1-911 Fasc. 1-10 @ /6/ each
Manutika Sangraha, ("1 ext} Fase. 1-3 @ /6/ each Markandéya Purana, (Euglish) Fase. 1-7 @ /12 each Mimirhsa’ Darecana, (Text) Fasc. 7--19 @ /6/ each Narada Smrti, (Text) Fase. 1--3 @ /6/ Nyayavartika, (Text) Fase. 1--4 @ /6/ cNirnukta, (Text) Vol. 111. Fasc. 1--6 Vol. IV, Fase. 1--8 @ /6/ each Nityacara Paddhatih ( Text ) Fasc. 1 ; Nityacarapradipah ( Text ) Fase. 1-3 Nyayabindutika, (Text) हि Nyaya Kusumaijali Prakarana (Text) Vol. I, Fasc. 1--6 ; Vol. II, Fasc. 1--3 @ /6/ each : oe: Padnumawati Fasc. 1--3 @ 2/
+¬ mw = ~ = ie <> ~~
॥. << © @ ॐ †ॐ ~~ HH ~ ॐ ॐ
He ~ to ©
o> co @ + < OHH +> < ~~ ~ +> ।ॐ WOoRD ~ WOR ~
+ ~¬ = Hm He SS he
++ pam NWR => ७० & "~ DORN DY <>
को — — Ow => ^> OW "+ eH bO
= or
राइक्रियाकोखदी। ९८१ .
यानानि दासोदीसांश्च वेश्मानि सुमहान्ति च। wuts च सुख्यानि रान्ञस्तस्यौदटे दिके ॥ खोविया भोजनोया इत्यत्रदानसुक्तम् । नव ससर चयोदगरेति विकल्पो फलभूमापेच्तः प्रददययादचिणामित्यनेन खोतियादिभोजन- दङ्िणोक्ता |
पारस्करगोभिलो-
अधेकोदिष्टमेकोऽघ्य एकं पवित्रं एकः पिण्डो arated नाग्नौकरणं ata विश्वेदेवाः afeafafa ठसिप्र्रः सुखदित मिव्यनुज्ञानसुपतिषहतामिव्यकय्यस्थाने अभिरम्यताभिति विसम ऽभिरताः स्म इत्यपरे |
पाव्यणविक्लतित्वेनाष्येषटरकप्राप्तावेककरणसाध्ये एकोदि्टा- qa TRAIT काङ्ायाभेकस्येव प्राधिरिति aaa माह एकोऽघ्ये इत्यादि ।
न तु तथाप्यर्घ्यैक्यादेवा तिटेशागतपविचैकत्वप्राप्तावेकं पविव- मिति व्यथेम् । अत्र मेधथिलाः--
ख्यतिप्रापेऽथं प्रकरणादोनामनवकाशादेकं पवित्रमिति साथैकमेव अन्यथा एकोदिष्टलादेपे काष्यप्राप्तावेकोऽष्यं इत्यादयपि Baad | तन्मन्दम्- |
ख तिलिङ्गवाक्यप्रकरणस्थानसमाख्यानां पारदौन्मल्यमर्थे विप्र ॐ
* ख पुस्तके अधेविप्रकषत् | ४९
até खाडक्रियाकोसुट)।
कर्षीदिति न्यायात् अुतिप्राप्तार्थेन प्रकरणादिप्राप्षमथाीन्तरं बाध्यते। यत्र तु प्रकरणादिप्राप्त एवां Blast शुतेस्तन्मृलकलत्व- मेव इत्ये को दिष्टत्रादेव लयो र्य ख पिण्डे्योः चुतिन्यांयसूलाऽसत पवितेक्ये तु न तथा पवितस्याष्यपदाथेवटिततया एकोऽष्यं इति qaqa पवितैकलवग्रापाषेकं पवित्रमिति व्यथमेवेति | ्रघुनिकास्तु- स्रातोऽधिकारौ भवति दैवे पेते च ante | पवित्रां तथा जप्ये होमे च विधिचोदिते# ॥ इति विष्णुवचने पवित्रणब्दस्य मन्तवाचकत्वदशनादत्रापि पवित्रपदेन मन्त उच्यते ततश्च एकवचनवन्मन्तानूहेत इति विष्णुवचनसमानाथेकत्वभेकं पवि्रमित्यस्येति साथेकल्रमाहः । तन्मन्दम्-- एकपदेनेकसंख्यावाचिका विभक्तिलेच्यते तया च तत्पदं तेन wae मन्त इति परम्परासम्बन्धेन ल्तणातरयम् | aay वच्छमाणरोल्या ufaaue दलमात्लक्षणयेवोपपत्तावास्ता- मनेकलक्षणोपदसनोयः पत्तः | न चास्मन्मते +| शुतिभेददोष अआशङ्गनोयः पाव्बणादिशेष- विधैः प्रकतत्वादूहन्यायापवाद कत्वे हि वेय्थाप्रसङ्गात् | वस्तुतस्तु अतएव वेयथ्यभयात् पविवश्रब्दे खावयवभ्रूतदल-
# गख पुस्तके a: | + क gaa [ ] चिद्धितांशः पतितः]
खाइक्रियाकौसखटो। ३ ८9
madam |] न च खाधोने वाचकश्ब्दप्रयोगे सति पुराण- संहितादिषु सर्व्वेषां सुनौनाभेकमलत्या पवित्रपदे लक्णाप्रयोमो- ऽख्रद्वेय दति वाचम् |
विधौ wa च aaa पवित्रशब्दस्य canta प्रयोगात् शक्ता दि शब्दवन्निरूटलच्तणेयम् |
तथा वाचकश्यव्द्वद सङ्चितप्रयोग एव । उक्तञ्च निरूढलक्षणा शक्तितुल्येति सव्वेपिष्टाधिकरणे | यथा गोभिलः--
बहिषः प्रादेणमाते पविन्रे कुरुते ओषधिमन्तर्धाय छिनत्ति न नखेन पविते स्थो awa aaa अद्विरनुमाष्टि विष्णोमनसा पूते खडति।
+ अत्र विधौ मन्ते च दिवचनानुपपत्तेः प्रादेशएविधानानयेक्याच्च
दलमातरपरता पवितरशब्द्स्य | पारस्करोऽपि- ,
च्रथेवदासाद्य पविते क्त्वेति |
दभपरतैव कुतो न भवतोति चेत् बर्हिष इति ष्या अवयवा- वववसम्बन्धप्रतोतेः †[्नन्तगीभत्वादयस्तु परिशिष्टव चनाल्ञभ्यन्ते | ] ओादइविवेकेऽप्येवम् | मिताक्तरायामपि- i
एको दिष्टं दैव नमेकार्घ्येकपवित्रकम् |
इति याज्ञवल्कावचनव्या ख्याने दललक्तणण लिखिता |
# कं पुस्तके अच्नव्त्। ` † क पुरक [ | चि्कतांशः ufaa: |
र्ट argfmaratse |
अनिर्ददहलायुधयोरपि म तमेतत् | अरपिपाले पारिजाते च महाभारतनाम्ना वचनं लिखितम्- पान्भैणेषु तु way पविच्रं feed स्मृतम् | नेकोदिष्टे तु ama पवितं feed प ॥ अच्रातिदेशप्राप्तयोः पवितच्छेदनप्रोत्तणएमन्तयो हिवचनस्यासम- वेताथत्वात्--ॐ पवित्ासि वैष्णवो विष्णोमनसा पूतमसौत्युहः | व्याख्यातञ्चायं मन्तः प्रकतौ सायनभाषयक्षता--
ॐ पवित्रे युवां वेष्णव्यौ विष्णुदेवते सः alfara च्ान्दसमिति अतएव न तस्योहः प्रकतावसमवेताथेत्वादित्या- घुनिकाः।
वसुतस्त॒ भाष्यक्तेवं व्याख्यातमित्यव्रापि प्रमाणं नास्ति किन्लनिरुदादौनां प्राचां लिखनानुसारात् ह aan कुशी युवां प्रादेशप्रमाणच्छदनेन पवित्ररूपै भवथ इत्य्धांत् पविचरमसि वेष्णवोल्युह एव साधोयानिति प्रतीमः |
ud वेष्णव्यावित्यत लिङ्गं छान्दसमिति परिहृतं भवति |
अतर च न्युनोकरणं न काय्यं प्रपितामहपातरेण पिधाय प्रतिष्ापयतोति शौनकसत्रात् पिधानन्युनौोकरण्योः समान कन्तकत्वावगमात् free: स्यानमसौति ast पात्रं करोत्यघ इति यान्नवल्केप्रऽधःस्ितं frend wet करोतोत्यन्वयादूषैखित- पिधानपाचराकेपात् तदभावे न्युनो करण वाधात् |
न्युजोकरणवाधे च danas, प्रयोजनाभावात्
+ खख पुस्तके सुखवण-- |
श्राडइक्रियाकौसदो। ete
संखवजले fe पितृणामधिष्टानात् न्युनोकरणेन तु प्रयोजनं TIAA | किञ्च प्रथमे पाते dear समवनोय wai पात्रं निदघा- तोति पारस्कर fuenra निघायाय न्युलसुत्तरतो न्यसेत् | इति मद्छपुराे च न्युनोकरणेन सह समानकन्तुकत्वाव- गमात् तद्ाघे सुतरां संस्रववाधः। नावाहनमिति--अताधुनिकाः-- आयान्तु न इति मन्वस्य वाजसनेयिनामावाडने विनियोगा- भावान्न निषेधः पारस्करे उश्न्तर्ेत्यावाह्यावकीय्ये आयान्तु न दति जपिल्लेत्यनेन उशन्तस्तरेत्यस्येवाहनसाधनत्वमुक्तं आयान्तु न इत्यस्य जपमातरमिति । सामगानान्तु गोभिज्तेनावादनें नियुक्त त्रान्मन्तत्रयस्य निहत्तिरित्याहः। तन्मन्दम्-- मव्छगरुडपुराणदिष्वायान्तु न दति मन्हस्यावाहननियुक्त- ad मन्वलिङ्गाच पारस्करोक्तस्यायान्तु न इति जपस्यावाह- नाङ्त्वावगमात्तत्रिषषे सुतरां तदङ्गभूतजपनिषेधः | मवसे पितृनावाहयिष्यामि तथेव्युक्तञ्च तेः पुनः | उशन्तस्त्वा-तथायान्तु छऋगृभ्यामावाहयेत् पितन् ॥ गारूडे--पितृनावादइयिष्ये ॐ आआवायेव्युक्त ॐ उशन्तस््वेति ॐ आयान्तु न इत्यावाहनम् |
—
* ख पुस्तके aga प्रयोजनम् |
३९.० syrefmatataet |
, अतएवास्मिन्रवसरे श्रपहता इत्यावाहनाङ्गभ्रूततिलविकरण-
मपि क्रियते।
अत्रानिरुबेन सामगानां पिर्डे प्रेतावाहनम्--एहि प्रतेत्येक- वचनेन यल्लिखितं तदपि प्रमादक्लतभमेव अविशेषेण निषेधात् विनिगमनाविरहात् |
aaa: पिर्डो नावाहनं नाग्नौकरणमि ति गोभिलसतादग्नौ- कर णपूव्यैकालोनमावाहनं निषिध्यते न तु परकालोनमिति वायम् |
एकः पिर इत्यस्य परतो ऽभिधानात् पिण्डावाहनस्येव निषेध इति विपरौतोत्तरस्य दुनि वारत्ात् |
faq ब्रह्मपुराणे--
A ~ VO तच्चापि दंवरहितमेकाव्यकपवित्रकम् | a * नवाग्नौकरणं तत्र तच्चावाहनवल्नितम् |
इत्यनेनाग्नोकरणस्य पञादावाहननिषेध उक्तस्तस्माहिनि- गमनाविरहादावाहनमाचरस्यैव निषेधः । |
एतच्च HUA योदत्तप्रशतोनां शूलपाण्-हलायुधादौनाच् सम्मतम् । `
नाग्नौ करणमिति-- अग्नौ करणनिषेधात् पाच्रालब्भनवाध दति प्रागेव लक्तरव्धाख्यावसरे विषठतम्। w«afeafaatfa पाव्वेणे भोजनानन्तरं cat ख इति यः प्रश्रस्ततस्याने afeafafa वाचम् ।
च्राइक्रियाकोसदी। RE?
व्रह्मयुराणे-- भवद्धिः afed कचिदिति चामन्तयेदहिजान् | अवुः सुखदितं विप्राः प्रेतायाक्तव्यमस्त्िति ॥ ~ © अच्तय्यमस्तिति शाख्यन्तरोयम् । Wa MUTA न काय्येः तद्चोजनप्रतिषेधात् | यथा शतातपः-- प्रेता यदुच्छिष्टं ग्रहे पय्युषितच्च यत् । © न~ दम्पत्योभुक्तशेषन्तु न सुल्लोत कदाचन | उच्छिष्टं #खाद्वावशिष्टं पाकपात्रस्यं awe चन्द्रसूर्य्योपरागी दम्पत्यो गुहस्वामिनोर्भोजनानन्तरं यदवशिष्टं पाकखालौस्थम् | faq— एकोदिष्टस्य शेषन्तु away: समुत्सृजेत् | पथात् SIG भृच्ञोत पुनमङ्गलभोजनम् ॥
इति देवलेन ब्राह्मणेभ्यः प्रेतखादरेषदानविधानात् स्वस्य तु मङ्गलभोजनविधानेन प्रेतश्ादगेषस्यामाङलिकत्वकथनाच तद्गोजन निषेध उक्तः|
केचित्त-यनःणब्दादेकोद्िषटरेषं प्राश्य पुनः पाकान्तरेख मङ्गलभोजनं कुब्धादित्यवगमात् शेषप्रस्रोऽपि काय्य इत्याहः | तन्नर-
श्तातपवचनविरोधेन तदेकवाक्यतया पुनःशब्दस्य भित्र
पूग
* ख Loh भुक्तावशि्म्।
BER प्राइक्रियाकौसखदटो।
क्रमाधत्वावधारणात् YAS ate: गेषदानविधानाच् खयन्तु मङ्गलभोजनभेव Fala तु प्रेतशेषभोजनमित्ययेः। अतएव yaa faetfaafafa यान्ञवल्कयोक्तशेषं नतु खादशेषसिति । सांवत्सरिक तु गेषप्रश्रस्तद्धोजनच्च Aaa परेत खादइगेषस्यैवामाद्गलिकत्वेन निषेधात् सांवत्सरिकशेषस्य तु माङद्लिकत्वात् | तधा पिख्डास्तरणकुशसरूलेन लेपभागिभ्यः करप्रोञ्छनं न काय्येम् | | ततः पिढलत्वमापन्नः स चतुधस्तदा पुमान् | ्रजिनिष्वात्तादिमध्यात्तु प्राप्रोत्यख्तसुत्तमम् tt दति मतव्छपुराणदगश्निव्वात्तादिमध्यप्रविषटटानां दप्रपिता- महानां प्रेतावशिष्टलेपभागित्वासम्भवात् | afe सांवत्सरिकखादे का गतिरिति चैत् सत्यम्- यः afawind प्रेतं vax पिर्डे नियोजयेत् | विधिघ्नस्तेन भवति पिडा चोपजायते ॥ इति शातातपेन एधक्पिण्डन कतसपिण्डोकर णानां योजन- निषेधात् । अन्यघा-
अन्वाक् संवत्सरादघौ पूणं संवत्सरेऽपि वा | ये सपिण्डोक्षताः प्रेता न तेषान्तु एधक्क्रिया ॥ न cag पिर्डदानन्तु तस्मादृदं विधौयते ॥
* ख gua तथेत्यादि पङक्रिन्नयं पतितम् |
्राडक्रियाकौखदरी | २३९३
इति प्राग्बचने पूशसंवत्सरे सपिण्डनोकेनिंरग्निविषये सृताहेतरस्थलरे एको दिष्टनिषेधान्मृताहे तेकोदिष्टप्रासेः-- यः सपिर्डोक्लतमिव्युत्तरवचनमनधेकं स्यात् | तेन “tase सांवत्सरिके च करप्रोञ्छनं मेधिललिखितं हेयमेव | उपतिष्टतामितोति-्र्तव्यस्थाने इति निर्देणादक्तय्यमुप- तिष्ठतामिति केषाचिज्गमो हेय एव । तथा Arey — एकं पवित्रभेकोऽष्ये एकः पिर्डो विधौयते । उपतिष्टतामिति तदा देवं पश्ात्तिलोद कम् ॥ पिण्डदानस्य पञ्चादित्यधेः | अभिरम्यतामितीति-- विसर्गो विसन्नं वाजे वाजे इति मन् खानेऽभिरम्यतामिति वाच्यमित्यथः। अपरे भोक्घत्राह्मणा ्रूयुरिति शेषः । ्आखलायनपरिशिटम्- प्रेतयाद्ेषु aay न aur नाभिरम्यताम् | awry fasta wad प्रणएववज्नि तम् ॥ एक्रोदिष्टस्य पिण्डे तु अनुशब्दो न युज्यते । foams न gata पिदा चोपजायते ॥ awuafa स्वधावाचननिषेधी नतु वाक्ये खधापदप्रयोग-
% ख पुस्तके ARIS | > ॥ ©
२३९४ ख्रादक्रियाकोसटो।
निषेध इति ura विहतम् । नाभिरम्यतामिति बहु चविषयम् । तेषामेव प्राप्ततेन निषेधो पपत्तेः | यथा पाव्वरे हारोतः-
अभिरम्यतामिल्येक इति। छन्दोगवाजसनेयिनोर्मोभिल- पारस्कराभ्याभेकोदिष्टेऽभिरम्यतामिति faa इत्यभिधानाच् । न चाशखलायनवचनं प्रेतेकोदिष्टविषयं पारस्करादि वचनं सांव. व्सरिकविषयमिति कल्पतरूतां युक्तम् |
अभिरम्यतामिति विसमं इत्यभिधाय एतत् प्रेतखादमिति गोभिलविरोधात् । खश््यस्त्िति fers बह्ुचानाभेव |
यद्यप्यच प्रेतखादधेषु स्व्वेष्ित्यभिघानं तथाप्यतिदेशात् सावत्सरिकेऽपि खधावाचननिषेध इति |
अनुश्रब्टो ये चाच लेव्यादिमन््ोपलचकः तस्य च निषेधः सामगविषय एव तेषामेव तग्प्राप्तेः, पिलशब्द्सिति प्रागेव व्याख्यातम् |
अत्ोज्मिति दितीयजलाच्नलिसेको न काथः खधावाचन- निलया afaza: |
तथाहि खधावाचनौयान् दर्भानास्तौय्ये खधां वाचयिष्ये इति एच्छति वाच्तामनुज्ञातः पिभ्यः पितामहेभ्यः प्रपितामदभ्यः सखधोचयतामस्तु खधा इत्युचमाने एष्वपो निषिञ्चति |
=< © ~ 0 ~. ~ इति पारस्करे सखधावाचनाधमास्तृतेषु दभष्वेव सेकविधानात् तदभावे तदभावः fag एव ।
तधा गोभित्तेऽपि cata सपविच्रानास्तो qui वाचयिष्ये
खाइक्रियाकोौसुटो, REY
इति एच्छतोत्यादि कमुक्ता अस॒ खधेत्युयमाने खधानिनयने धारां cages वहन्तो रित्यनेन aaa पिष्डोपर्य्यास्तृतदभ एव जलधारादानसुक्तम् | आश्रो;प्रा्थनन्तु कत्तव्यमेव अतिदेणगतस्यावाधात् | यत्त॒--न wana जपति नाशिषः प्राथेयेदिति प्रचेतो- नाजा वचनं पठन्ति | तदम्बूलमेव सरव्व॑सङ्कहेष्वटष्टतलात् | Aaa सांवत्सरिके कथमाशोःप्राभिरिति। यदन्यदरादपुराणे-- आद्यखादारग्मे एथिवो स्तवादि कसुक्तम् | तन्रावश्य कम् | यथा तत्- शएवचिभूत्वा तु विधिवत् कत्वा शान्ल्ुदकानि च । प्रणम्य शिरसा ea निवापस्थानमामतः ॥ स्तोतव्यानि च मन्ाणि मम भक्त्वा व्यवसितः | नमो नमो मेदिनि लोकधाति भवि महि ओैलगिरिधारिणि नमः| धरणि काश्यपि जगग्मतिष्ट वसुधे नमोऽस्तु वैष्णवि भूतघाति नमः । नमोऽस्त ते सन्यैसप्रतिष् निवापनावोचि नमो नमोऽस्तु ते॥ एवं स्तुत्वा Wales तव भक्त्वा च सुन्दरि । दद्यात्निलोदकं तस्य नामगोतरसुदाहरन् I
३९६ ख्राडक्रियाकौस॒दी।
FIG खाद्ान्ते यदच्ननकङ्तिकादिदानं वब्राह्मणायोक्तं तदपि नावश्यकमिति न विस्तृतम् t
अघास्वट AGA |
पारस्वरः-
अहरहरत्रमस्मे त्राह्मणायोदक्ुमभच्च cag पिर्डमप्यकी निषणखन्ति |
अस्म प्रेताय प्रेतसुदिश्य ब्राह्मणाय cata प्रतिपादयेत् | अतएव खादसिदं त्रकरणपाठात् क्रचित्पिर्डान्वयाच |
अतादरहरिति सावनदिनपरं न तु fafaat निरूपाधि- प्रचुक्तस्याहःगब्ट्स्य दिवापरत्वात् ततेव शक्तेः |
किच्च--सूतकान्तादितीयदिनमारभ्य कत्तेव्यताऽस्य वच्यते तस्य च सावनत्वात् तथेव न्याय्यत्वम् |
अतएव BAU प्रत्यहं तत्रेति वच्यमाणवचनमपि सङ्गच्छते | अच च वच्यमाणवचनेषु सन्वतान्रस्योदकुम्भस्य च waar णोपादानारेतदन्रमेष उदकुमः wife खतन््र योर्वोत्सगे वाक्ये ऽभिनिदेशः क्तव्यः |
अहन्यहनि are तत्नित्यमभिधोयते |
दति भविष्यपुराणवचनादस्य नित्यते afa—
नित्यस्रादमदेवं स्ादष्ये पिर्डविवच्जितम् |
्राइक्रियाकौसटो। REO
इति avufaaaarq पिण्डनिषेधे uta केचिच्छाखिविद्धेषाः परिण्डमपि निष्टखन्ति ददतोत्यथः। aa पारस्करगोभिलयो- रसम्मतम् | तथा होमादिनिषेधमाह भविषधे-- नित्यखादमहोमं स्वाद्ाटमोक्तत्रतोज्छितम् | दातुर्भोक्ष् यच्छं व्रतम् नियमः पूव्वेदिने एकभक्तादि ~ ~ Q © खाडदिने पुनभोजनाध्वगमनवच्जनादि तद्रहितमित्यथः |
तथा काशेखण्ड-- नित्यश्रादं दैवहीनं नियमादि विवच्जितम् | efaurfed का्यमघ्येपिर्डो ज्छितं तथा ॥ एतच संवत्सरपय्यन्तं प्रेतपदेन काम् | हारोतः-- ad पितरि वे ya: पिर्डमन्दं समाचरेत् | Ja कुम्भञ्च विप्राय vafaenuaa: ॥ पिर्डदानं शख्यन्तरोयमिल्युक्मेव । प्रेतनिर्दशएघग्तः प्रेत- पटोल्लेखेनेत्यथैः | अचर यद्यसपिर्डोक्लतस्य प्रेतपदत्देन टेवतात्वात् प्रेतपदप्रासि- स्तथापि प्रेतनिर्देणधरत इत्य पादानं aw छते सपिण्डनापकर्षे भ्र्व्वाक् सपिण्डो करणमित्यादि पूर््वोक्तयान्नवलवमवचनादन्द पय्यन्तं क्रियमाणेऽम्बघटश्राच्े पिटल्वप्राप्नावपि प्रेतपदोज्ञेखेनेव कायम् । न तु पिपदोल्ञे खेनेति व्यावत्तंनाथमिति प्रागुक्तम् ।
Bet पादक्रियाकौसदो।
Taq प्रेतायान्नरसमाथुक्रमिति वच्यमाण्मद्छयुराणवचनमपि सङ्गच्छते नान्येति | Ce © री TARA SSA SRA काय्यं तत्पूव्वमशेचेऽनधिकारात् | AAG —qaarafenisseaawa—
aqyaeey at carecqai fanart | Vaaraaayga सोऽष्वभेधफलं लसेत् ॥
इत्य भिधानाच |
अतएवाताब्दपदं किचिन्नूपनाब्दपरं एवमशौचान्तरपातेऽपि a देयमनधिकारात्। शचिभ्रूतनापि पतितं न देयं इादशणाद- खादइवदावश्यकखादस्ये वाशौ चान्ते देवत्वात् |
काम्यच्चेतत् फलखवणात् यथा माकर्डये-
म्रेतलोकै च बसतिनृणां वध प्रकीर्तिता | ्ुत्ठष्े प्रत्यहं तत्र भवतो waa | तदथंमिह दातव्यं AANA वत्सरम् ॥
अच प्रत्यहं प्रेतस्यात्रोद कुम्भोपस्ितिः waqa खगतमप्यश्व- मेधतुल्यफलं मत्सपुराणोततं यावदब्ट्करणसाध्यम् | एतच कोदष्टविधिना कायम् | जावालः- fauna निवच्य मासिके are एव च | खाच प्रतिरुचौ चैव मातापिचोमैताहनि | असपिण्डोकतं प्रेतमेको दिरेन तपेयेत् |
स्पाडइक्रियाकौसटो। ३९ ०.
fosad aud निवच्य क्रियमाणे खाद्वै अहरदःक्रियमाणे aq इत्यथैः | तथा मातापित्रोमृताहनि ख ताहविहित- मासिकखाङे तथा संवत्सरमध्ये अ्राइकरणेच्छायाम्--
असपिर्छोक्षतं प्रेतभेकोदिशेन तपेयेत् |
अन्ये तु पिर्डपिलयन्नं निचये क्रियमाणे मासिके erate इति यावदिति व्याचदते।
एतन्मते परेतस्येको दिष्ट विधि नाऽमावस्याखादकनल्यने मूलभूत खतिकल्यनागौरवं दोष इति |
तदयं संक्तेपः--गायचोदेवताजपानुज्नासनदानगन्धादिटाना- न्रोदङ्म्भो तसर्गात्तव्याशो;प्राथनाविसनञ्ननानोति |
अथादपकोहिष्टखाङ्प्रयोगः |
gated निरामिषं wasat wal fared गत्वा पादौ प्रल्ल्याचम्य गोमथोपलिघस्याने प्राचोनावौतो पातितवामजानु- दंक्रिणासुखो दभेपाणिराचान्तमु दङ्मु खं ब्राह्म णएमुपवेश्य द चिरए- जानु टला --
ॐ अद्येत्यादि अमुकगोत्रस्य tamara आदेकोटिष्ट- ate श्वः ad त्वाहं निमन्त्रये निमन्तितोऽस्मोति प्रति- वचनानन्तरम् )
ॐ गतोऽसि दिव्यलोकं तं कतान्तविहितात्मथः | मनसा वायुभूतेन विप्रे ard नियोजये ॥ पूजयिष्यामि भोगैनेति विप्रदेहे प्रेतमावाद्य सन्वयारेति
yoo खाडक्रियाकौसदटी।
नियमान् खावयेत्। निमन्वित्च यद्यविश्निन रजनो याति तदा सव्येमेतत् करिष्य इति वदेत् | परेतावाहनन्त्रादययश्राइ एव नान्यच | ततः परदिने सूर्ग्योदयसमये aaa यथाविधि तपेण- वज्ज ad सन्ध्याञ्च निर्वत्ये खश्ाखोक्तविधिना शन्तिं कल्ला tana यथाशक्ति दानानि क्षता आादियत्राह्यणस्य wWyz- नखादि add कारयित्वा सुगन्धितेलोदत्तनादि तास्रपाते wat ब्राह्मणाय TA | ततो wars wera विप्रं प्राङ्गणे शविः शक्लवासा दभेषु तिष्ठन् खागतमिति Taz | सुखागतमिति atta खयमेव विप्रपादौ प्रकाल्य आचमनोयं garad गन्धपुष्पाणि cate । gated निमन्णशक्षौौ तदेव पूयवत् निमन्त्रयेत् । किन्तु सव्वायासस्यसे अक्रोधनेरिति नियमखावणं कुशत्राह्मरणे तु सखागतप्रसख्पाद्यादिदाननिमन्वणानां बाधः | ततो दिजपुरःसरो we प्रविश्य पाव्वेणवच्छराददेशं संस्कात्या- त्राद्यभिप्रायेण fasfaaca दक्िणाग्रेकदभयुक्ते दकिणासुखे असने विप्रं दक्षिणकरे wzwetaqt— ॐ Walaa देवराजाभ्यनुज्ञातो विखम्यतां दिजवग्यानुग्रहाय च | प्रसादये त्रासनं WE पूतं न्ञानाग्निश्दन करेण विप्रः |
ाडक्रियाकौखटो | ४०१
इति मन्तेण इदमासनम वासदमिलक्रा उदर् खसुपवे शयेत् विप्रपादाघः HUA |
्रदययखाइ एव Aalaa इति पाटो नान्यत्र विप्राभावेतु केवलमासने कुशव्राह्म णस्थापनमासनसमोपे दौपं दयात् |
ततो यज्ञेश्वरमभ्यचे7 ॐ gaat हव्यसमस्तेति पटित्वा अपहता इति सव्वतस्तिलान् सषपांश्च विकौय ओोवि्णुः ओ्रोपुखडरोकात्तः ओोहरिरिति स्मृता रक्ताधेजलं ब्राह्मणएसमोपे स्थापयेत् |
ततो गायतरोजपमहं करिष्य इति wer कुरुष्त्यनुन्नातः प्रणवव्याहृतिसहितां गायतीं wat ॐ देवताभ्य इति विज पिल्ला क्ताच््नलिः-ॐ श्रदयेत्यादि असमुकगोचस्य प्रेतद्यासुकशम्धण आदेकोदिष्टखादं पक्रात्रेन सष्टताद्युपकरणेन aad करि कुशब्राह्यणे त्योति स्थाने quam saa वदेत् कुरुष्वेति प्रतिवचनन्तु सत्रिधापितब्राह्मणेनेदव काय्यंम् |
ततः सप्तव्याधेति पटित्वा ख्न्नलेन सव्धाखन्रादौनि प्रोच्येत् | ततः करक्ञालनाय दिजकरे जलदानं कुशविपे aera: |
ॐ अमुकगोत्र प्रेतासुकशन्धन्नेतत्ते दभासनं स्वधेति fequ भुग्नकुश्तरयातकमासनमुल्सुज्य कुतपाद्यासनोपरि दद्यात् ।
तत उपवोतो छत्रं तद्वतां ब्राह्मणञ्च सम्पृज्य जलेन प्रोच्य कुशतिलजलान्यादाय- ओं अद्येत्यादि श्रसुकगोतस्य प्रेतस्यासुक- Tau मरणाशौचान्ताद्दितोयेऽदहनि असुकगोतस्य प्रेतस्या-
५१
४०२ ्राद्धक्रियाकोसुटो।
FATT श्रातपवारण्काम इदं छचसुत्तानाङ्किरोदैवत- मितममुकगो त्रायासुकश्डणे ब्राह्मणाय तुभ्यमहं सम्प्रददे इति दिजकरे quad दद्यात् खस्तोति हिजोत्तरम् |
ॐ अद्येत्यादि कतेतच्छवदानप्रतिष्टाथे दत्तिणामिदं काञ्चन- मग्निदेवतममुकगोतायासुकशन्े ब्राह्मणाय तुभ्यमहं सम्प्रददे इति efaut दद्यात् । ग्रहोता awa छं eS vat गायत्रीं कामसुतिच्च पठेत् |
एवभेव प्रेतस्य सुतप्तवालुकासिकर्टकितभ्वूमि दुर्गं खन्तरण- काम उत्तानाङ्किरोदरेवते उपानहौ दद्यात् | ग्रहोता चोपानदहः- वारोदहेत् | एतच्च छतोपानद्ानमादययखाद् एव नान्यच |
ततः प्राचौनावोतो दक्विणग्रक्ुशोपरि पात्रभेकं संस्थाप्य कुशस्येकं दलं ख्डोत्वा ॐ पवित्रमसि वष्णवोति नखव्यतिरेकैण feat ॐ विष्णोमंनसा पूतमसौत्वभ्यच्य ward दक्किणाग्र निधाय शत्रोदेवोति जलं cat ॐ तिलोऽसोति aaa पितुनिति स्थाने प्रेतानिव्युहितेन तिलान् car तृष्णं wage fafaa कुशान्तरेणाच्छादयय अच्छछद्रोऽयमर्ष्योऽसु इत्युक्ता दभभसुद्वाख्य हस्ताभ्यां पात्रसुलखाप्य वामहस्ते क्त्वा तत्रखयुष्पं पविचञ्चोत्तरायं विप्रदस्ते निधाय जलान्तरं दत्वा ॐ या दिव्या इति पटित्वा ॐ अमुकगोत्र प्रेतासुकशग्त्रेष ts: खधेत्युतुज्य विप्रकरे पवि्रो- परि तिलोदकं दद्यात् |
सामगानान्तु एतत्ते तिलोद कमध्यै सखेति प्रयोगः किन्तु सव्वेतरैव ये चात्र त्वेति मन्वपाढो नास्ति!
्राद्क्रियाको्टो | ४०३ ततो ब्राह्मणसमोपभरुमौ कुशनास्तीय्ये तदुपरि इस्तं दत्वा ॐ इहलोकं परित्यज्य गतोऽसि परमां गतिम् । ` इति प्रेतमाबादयेत् |
एतच्वादयन्राद् एव नान्यत्र |
LJ
ततो गन्धपुष्यादिकसुपनौोय ॐ असुकगोच प्रेतासुक- शशत्रेतानि ते गन्धपुष्यधूपदौपाच्छादनानि खधैल्युत्सुज्य प्रत्येकं ब्राह्मणाय पयेत् |
अस्मिन्नवसरे यज्नोपवौतताम्बूलादिकं ददात् ततः प्रेलोपमृक्त- वस्तश्व्यासनभुषणवाहनादौनि खादभोक्ते समपयेत् । एतद्ाय- AT नान्यत्र |
ततञ्चतुष्को णमण्ड लेः पात्रं nafs परिवेषणादिकं कत्वा पात्रोपलम्भनवज्ज वाजसनेयिभिः सामगेश्च यथाखं waa प्रेतोडेशे नान्नो तग कुर्य्यात् |
fara ठाः ख इति स्थाने खदितभिति प्रश्रः सुखदित- fafa want कुशब्राद्मणे तु प्रश्रवाधः शेषात्रप्रस्रोऽपि प्रेता न काय्ये एव |
ततः fawad करिष्य इति um कुरुष्वेति fanaa दक्तिणाप्रवणपिण्डिकोपरि मर्डलिकामारम्य पाव्वणवत् वाज्ञ- सनेयिभिः aang यथाखं पिण्डदानं मन्त्रोहेण कायम् ।
ष ~~~ a aR
* ख पुस्तके मरण्डलोपररि।
४०४ श्राद्क्रियाकोखदटो। मन्वोहो यथा-- ॐ अत्र प्रेत मादयसख यथाभागमाह्षायस् | ॐ अमोमदत प्रेतो यथाभागमाहषायिष्ट | ॐ नमस्ते प्रेत शाय नमस्ते प्रेत तपसे नमस्ते प्रेत यज्नोव- WA नमस्ते प्रेत रसाय । नमस्ते प्रेत घोराय मन्यवे aura ते प्रेताय नमः | इति agafeat षड्ल्ञलिकरणम् | सामगानान्तु नमस्ते प्रेत प्रेत नमस्ते इत्यस््नलिदयं गटहोत्वा wera प्रेत रेहोति wealad weet प्रेत टे इति पिर्ड- वोत्तणम् | तत ॐ एतदः प्रेत ata इति सचदानम् | GK IMA छतं पयः alate परिगतम् | खधास्य तपेयत मे प्रेतम् । सामगः पिर्डचालनमाचं यजुवेदिनां पिख्डोत्तोलनं war शिवा रापः सज्तित्यादिना जलपुष्मा्तानि दद्यात् । सन्तिति विप्रोत्तरम् । ॐ असुकगोचस्य प्रेतस्यामुकशश्णः wi दत्तमिदमन्र- पानादिकसुपतिष्टतासिति तिलोदकं दद्यात् | उपतिष्टतामिति प्रत्युत्तरम् । ततः WES उपवोतो ॐ wa: प्रेतोऽसतु । अस्ित्यु- त्तरम् | गोचरं नो agat बहताभियुत्तरम् |
श्राइक्रियकौसुटो। ४९५
यजुर्वेदो तु-ॐ दातारो नोऽभिवशन्ताभित्यादिनारशिषः प्रति ष्ट्य प्राचोनावोतो-रजतप्रधानदत्तिणां दयात् |
wang दक्तिणासुखो दक्षिणां दत्वा age उपवोतो ॐ दातार इत्यादिना आशिषः प्रतिग्रहो यात् |
ततो दक्तिणामुखः- देवताभ्यः पिटभ्यञ्चेति चिजपिल्ला ॐ अभिरम्यतामिति विज्य अभिरतोऽस्मोति विप्रेणोक्ते भवताद्ं क्तार्थक्तत इति प्रियवचनमुक्ता अङ्क्टवन्जं पाणिं wetar विप्र aay उदपात्रं welat आमावाजस्येति पठब्रष्टौ पदान्यु- aa वारिधारया प्रदक्िणोक्लत्याभिवाद्य तेनानुज्ञातो we परविश्याच्छद्रं छत्रा शीविष्णुं स्मृत्वा पाणिना दौपं निर्वाप्य पाणो पादौ च प्रक्षाल्याचामेत् ।
कुशविप्रपत्ते तु--प्रियवचन-पाणिग्रहणेलयापनामावाज-
स्येत्यनुव्रजन-प्रदक्षिणो करणाभिवादनानां बाधः | पिख्डच्च गोऽजविप्रेभ्यो दद्यादग्नौ जलेऽपि वा ।
कुशब्राह्यणपक्ते तु यादात्रं ब्राह्मणाय दयात् अग्नौ जले वा चिपेत् रमौ निखनेदा ततो यथाशक्ति ब्राह्मणान् भोजयेत् | एवमेव प्रतिमासिकादिकं कायम् |
शूद्रेण त्वामात्रेन GUA नमःपटेन ब्राह्मण पटितमन्त्ेरोव- मेव कायम् । |
एवमेव सावत्सरिकम्--प्रेतपदस्थाने सम्बन्धापेकपदग्रयोगेण काव्यम् |
४.६ ्राडुक्रियाकोौखदी।
aay तु पिदपदे एकवनोदहो यथायोग्यं ata: सति सम्भार शेषानुन्नापनं कायम् ।
अथ सांवत्छरिक घाह्गप्रयोगः।
qafet निरामिषं wager रात्रौ famed ` गत्वा पादकत्तालनाचमने कल्ला गोमयोपलिप्तस्थाने ` दक्िणासुखः प्राचोनावोतौ दभंपाणिः पातितवामजानुराचान्तं ब्राह्मणएमुपवैश्य दत्तिणजानु wat—
ॐ gaat अ्रसुकगोत्रस्य पितुरसुकशन्यणः श्वः aia त्सरिकश्राडं ad aad निमन्थे, निमन्तितोऽस्मौ ति उन्त- रम् । सव्वायारेति नियमं खावयेत् ।`
यद्यविक्निन रजनौ याति सब्वमेतत् करिष्य इति विप्रोत्तरम् | ू्वदयुनिमन्तणाशक्तौ तस्यां रातौ योषिग्मसङ्गनिवारष्णय सजा- MARI श्वः ATE करिष्ये तचभवान् निमन्वयितन्य इति निबै- दनं AA खाददिने प्रातः खःपद परौहारेणए पूव्वेवत्रिमन्तयेत् |
तदशक्तौ खाद्वारम्भसमय एव । तदहनिमन्तणपक्ते श्रक्रोधनै- रिति नियमसख्रावणम् |
AHA ARAMA खानः Aaa Hal AAS कतपुनः-¶
* ग पुस्तके-सुम्भवे। † ख युस्तके-सतपुनःश्ुक्तवस्त्रपरोधानः।
खादुक्रियाकोसुदो। ४०७
खानः शक्गवस्रहयपरोधानः vale खयं वा पाकं AAT खादभूभिं दक्तिणानतां मौरसुत्तिकया गोमयेनोपलिप्य पञ्चगव्येन wa ज्वलदग्निश्रामरेन संशोध्य afar waren बक्नौयात् । तिलान् सषेपांञ्च ॐ अपहता इति विकिरेत् |
यदि परकौयभूमौ are चिकोषति तदा तद्गुमिखामिपिटभ्यः ओाहियाग्रभागसु्ृज्च दयात् staat मूल्यं वा किचित् |
ततो मध्याह्कप्रवेणे तेलोदत्तनादिस्रानोयं तास्रपात्रे war खादियतब्राह्यणाय स्यं दद्यात् |
aia निदत्तच्च fea शएचिराचान्तो गोमयोपलिप्तप्राङ्णे छताञ्नलिद्भेषु तिष्ठन् खागतमिति णच्छेत् । gamafata प्र्युत्तरं खयं विप्रपादौ प्रत्ताल्याचमनोयं दूव्वा्तं गन्धं yaa दत्वा खयमाचम्य पूव्भदिननिमन्बणाशक्ती तदेव निमन्वरं war ब्राह्मरण्युरःसरो we प्रविश्य अन्राद्यभिप्रायेण सिदमिद्य॒क्ता दक्िणाग्रदभेकयुक्ते असने उदद् खं ब्राह्मणसिदमासनमचासध्व- भिलुक्का cause vat उपवे शयेत् |
तत्पादयोरधस्तात् कुशनास्तरेत्। कुश्व्राह्मणे तु खागत- प्रश्रपाद्यादिदाननिमन्बणानां बाधः कैवलं दकिणागरेकदभेयुक्त आसने संस्थाप्य गन्ध पुष्या दरचेये त्# |
आ्आसनसमोपे Waa aaa वा खादसमासिं यावरौपं खाप- येत् । ततः णलग्रामशिलादिकं सत्रिधोक्लत्य aa ates
° क पुस्तके पुष्पाभ्या मद्धंयेत् |
got aiyfmarareet |
यज्ञेश्वरो हव्येत्यादि मन्तं परित्वा अपहता इति तिलान् सर्भपांख fata Dey: ओोपुण्डरो कात्तः ओहरिरिति स्मृल्ला रक्ता जलं ब्राह्मणसमोपे खापयेत् |
ततः प्राचोनावोतौ पातितवामजानुदच्तिणमुखो गायतौ- जपमहं करिष्य इति विप्रं ger कुरुष्वेति तेनोक्ते प्रणवव्यादह्ति- सहितां गायती जपित्रा ॐ देवताभ्य इति चिजपित्रा mata fa:—
ॐ aden अमुकगोत्रस्य पितुरसुकशम्प्रणः सांवत्सरिक- खाचमन्नेन सष्ठतादयुपकररेन त्वय्यहं करिष्ये, TATU |
कुशब्राद्मशे तु त्योति स्थाने कुशब्राह्मण इति वदेत् न कुरुष्वव्यत्तरं aa सत्रिधापितव्राह्यरैरेव काव्य सृञ्जलेन सव्वाणत्रादौनि ara ॐ सप्तव्याधा दशारेषित्यादि पठेत् |
ततो रक्तां दिजकरे जलदानं HATS तु तदधः |
ॐ अरसुकगोत्र पितरसुकगस्मत्रेतत्ते cured खधेति दिगुण- सुग्नङुश्रासनमु्ृज्य कुतपाद्यासनोपरि दद्यात् ।
ततो दक्तिाग्रकुशोपरि पात्रमेकं स्थापयित्वा कुशस्यैकदलं गग्डोत्वा ॐ पवित्रमसि awatfa नखव्यतिरेकेण feat ॐ विष्णोमनसा पूतमसोत्यभ्युच्याष्येपात्रे निधाय ॐ शन्नो देवौरिति जलं दत्वा ॐ तिलोऽसोति तिलान् cart तृष्णीं गन्धपुष्पे fafaa कुशन्तरेणाच्छाद्य अच्छद्रोऽयमर्घ्यऽस्तिवयुक्ता cE
* ख पुस्तके करच्तालनाथेम् |
=rgfmarateet | ४०९
स्ताभ्यां पात्रसुल्याप्य वामहस्ते कला aaw पुष्पं पवितच्चो- aud fared निधाय जलान्तरं cat ॐ या दिव्येति पटिल्ला ॐ असुकगोतर पितरसुकश्नव्रेष fs: खधा। सामगानान्त॒ एतत्ते तिलोदकमधं खधेति प्रयोगः |
ततो गन्धादिकसुपनोय अमुकगोत्र पितरमुकशन्मत्रेतानिते गन्धयुष्यधुपदोपाच्छादनानि Wig एष ते गन्ध इत्यादि- क्रमेण निवेदयेत् |
ततः खयं ब्राह्मणेनोपवोतिना गन्धानुलेपनं काय्यं माल्यञ्च शखावज्ज शिरसि धायम् |
अस्मिन्नवसरे फलाथिना यज्नोपवोतताम्बलभ्रियफलादिकं देयं गन्धादिदानमच्छिद्रमस्िति वदेत् । अस्त्िलयुत्तरम् |
ACA
ततो aatquaicafaaasawa वारिणापि area समोपे चतुरखमण्डलं Hal at Ws पातयित्वा sufacad खयं परिवेषयेत्। तत्खमौोपभूमावेव व्यच्ननादोन्युपकरणानि
पातान्तरे क्त्वा WTA |
ama छतं दद्यात् यथा खवतोति । ततो भूमिलग्नं कुशं
दत्वा पाचब्राह्मण्योः स्पशं कारयित्वा वामहस्तेन पातं त्वा
ay कव्यमिदं रकतेत्यभ्युच्य-- ॐ ददं विष्णुरिति ॐ विष्णो कव्यं
रक्षसखेति मन्वदये नाधोमुखदि जाङ्ग्टं दिजाभावे ated निधाय
ॐ अपहता इति तिलान् fama विप्रहस्ते जलं दत्वा
senatad हविरिमा आपदं मधु एतान्यपकरणानोति सब्धै- AR
४१० श्रादुक्रियाकौखटो।
द्रव्याणि ब्राह्मणाय निषेव्यं ॐ असुकगोत्र पितरसुकशश्यनरेतत्तेऽन्ं छताद्युपकरणसदहितसोद क# खधे्युल्पुजेत् | शूद्रस्य तु एतत्तभ्यमन्रं नम इति प्रयोगः । ततः सव्याहृतिकां गायतं set मधुवातेति are मध्विति fang पठन् मघुनाभिघारयेत् | सामगानान्तु पूव्मेवदङ्गषटनिवेशनान्तं स्वे HAT अपहता इति तिलान् विकौय्ये feaat जलं cat सव्याहृतिकां mast जपित्वा मदुवातेति चप्रचेन मध्विति तिकेण चान्नं मधमयं कला seua दद् हविरिमा श्रापः इदं मधुरभेतानि सब्वाख्युपकरणा- नौति सव्वेद्रव्याणि ब्राह्मणाय निवेय- ॐ अमुकगोत्र पितरसुकश्भत्रे तत्तेऽन्रं छताद्युपकरणसहितं खधेव्युत्ुजेदिति fara: | ततः-- saad क्रियाहोनं विधिद्धोनच्च axaq | तत् सव्वमच्छ्द्रिमसु । इत्युक्ता — यथासुखं वाग्यतो FIs भवन्तः प्राण्यन्तिल्युक्का आपोशन- जलं दद्यात् | दिजाभावेऽस्य बाधः ब्राह्मण हविदोषगुणाव- कीत्तेयन् वाग्यतो हासल्वराक्रोधफुत्वारादिशब्टमकुव्वैन्रन्तजानुः प्रसन्नमना: दिवासा आसनादवरोपितपादो दातारमयाचमानो
yata |
* ख पुस्तके सहितम् |
argfmarataet | ४११
खाद कर्त तु पिलब्राह्मणाभिमुखो दर्मेष्वासौनः .सप्रणव- anefani गायत्रीं मघुवातेति qe मध्विति fang पिठसंहितां पुरुषस्तं चिसुपण्मन्यानि च पवित्राणि रुचिस्तवादौनि यथाशक्ति मन्वादोनि धञ्यशास्ताणि पुराणानि च सप्तव्याधादिकं च fused पटिल्ला पि्रूपं ब्राह्मणं ध्याता ॐ aaa व्येति ufsat वैशवोणाष्वनिभिर््राह्मणं सन्तोषयेत् |
aay ब्राह्मणेषु उच्छिष्टसन्निधौ भूमौ दर्मानास्तोयये सन्बै- प्रकारमन्रं सतिलं ग्टहोत्वा अग्निदग्धाख्ति जलेनाश्चाव्य fama wars fa:—
येषां न माता न पितेति परित्वा आचम्य तदशक्तौ efaa- कणं स्पष्टा हरिं स्मृत्वा ब्राह्मणाय पुनरापोशनं जलगण्डषं दत्वा प्रणवव्याहृतिसहितां सावित्रीं मधुवातेति ard मधिति faay जपित्वा सखदितमिति ब्राह्मणं पृच्छत् सुखदितमिति प्रत्यत्तरम् | अत्राह्मणकश्रादेऽस्य वाधः | शेषमन्रमस्त्विति एच्छत् इष्टेः सह भुङ्च्छे ति ब्राह्मणोत्तरम् | सामगानान्तु-
gag ब्राह्मणेषु खदितमिति प्रश्रः। सुखदितमिति प्रत्यु त्रम् । अत्राह्मणकखादे waa: | उच्छिष्टसन्निधौ दभीना- स्तय सव्वेप्रकारमत्रं सतिलं wetat अग्निदगम्धाखेति जलेन सह विकौय्य क्ताच्ञलिः- येषां न मातेति परिल्लाचम्य तद शक्ती दक्चिणकणं wet हरिं स्मृत्वा दिजकरे जलगण्ड्षं दत्वा शेषमत्र- मप्यस्तोति एच्छत् इष्टेः सह yea दिजोत्तरमिति fans: |
४१२ खादक्रियाकोखदो।
ततः पिख्डमहं करिष्ये इति ver कुरुष्वेति अनुज्ञात उच्छिष्टसव्रिधौ दक्तिणाप्रवणपिख्डिको परि जलेनाभ्युच् ॐ fre न्मोति awe तद्दिश्वतुरखं कत्वा एकदभमूलेन दत्तिणदस्तेन-
aang प्रादेशप्रमाणशङ्ण्पवदयासिकां पिच्लीं वाम- हस्ते ग्हौत्वा दक्तिणहस्तेनादाय उभाभ्यां हस्ताभ्यां--
ॐ saga इति निहन्मोत्यनेन च दक्षिणायां रेखासुल्िख्य जलेनाभ्युच्य टच्िखस्यां दिगि तं ad दभ पिच्नलच्च त्यजत् |
ततः सतिलपुष्य जलपातं वामहस्ते val ॐ असुकगोत्र पितरसुक शम्बत्रेतत्ते जलमवमेनिच्च खधेति मण्डलमध्येऽवनेजनं दला द्तिणाग्रान् कुशान् रेखायामास्तरेत् |
सामगस्तु-रेखायां कुशानास्तौय्ये तदुपरि तिलान् विकौय्य प्रोक्तपरिपाख्याऽवनेजनं दद्यात् । ततो देवताभ्यः fuew इति तिजपेत् | |
ततः सव्वैस्माच्छादगेषात् किचित् ware एटतमधुतिलेः संयोज्य विल्वफलोपमं पिण्डं कत्वा दचिण्स्तेन भुग्नकुशतय- afed पिण्डं aval वामदस्तस्ितजलप्रेपेण ॐ अमुकगोत्र पितरम कशभ्धत्रेतत्ते पिण्डं खधेति कुशोपरि पिण्डं दात् |
सामगसतु-उक्तपरिपाय्या पिण्डं दोला मशु वातेति चुयचं अक्तन्रमोमदन्तेति च पटित्वा वामहस्तस्ितजलप्रक्ेपेण ॐ अमुकगोत्र पितरसुकश््मन्रेष ते पिण्डः सखेति प्रयोगः |
ततः पिण्डान्तिके पिर्डशेषं विकौय्ये पिर्डपातरे करं प्र्ताल्या- चस्य हरिं स्मरेत् | आचमनाशक्ती दक्तिणखवणं स्पुशेत् |
स्धादक्रियाकौखटो। ४१३
aqaet तु अतर पितमदयस्र यथाभागमाहषायिष्ट इति जपित्वा पात्रप्रक्लालनजलं वामहस्ते weal ॐ अमुकगोत्र पितरमुक शन्धन्रेतत्ते जलं प्रत्यवनेनिच्च खधेति पिर्डोपरि car vat fade दिरा चस्य अशक्तौ दक्तिणएकणं स्यष्टा--
ॐ नमस्ते पितः शमाय ॐ नमस्ते frase नमस्ते पित- येज्नोवन्तस्मे नमस्ते पिता रसाय नमस्ते पितर्घोराय मन्यवे aura ते पितनमः। इति षड्च्लोन् कुर्यात् |
सामरसु--पिण्डगेषविकरणपातत्तालनाचमनहरिस्मरणानि कत्वा पात्रप्र्तालनजलं वामहस्ते Weltat—
ॐ अद्याम्कगोतर पितरमुकशम्भत्रेतत्तं जलं प्रत्यवनेनिच् सवधेति पिण्डोपरि दत्वा- क्तास्जलिः--
ॐ ga पितमादयख यघाभागमाहषायसखेति जपिता वामावत्तनोदङमुखो भूत्वा प्राणायामत्रयं कत्वा wal श्वासं विष्टत्य--
ॐ वसन्ताय इति ऋतून् नमस्कृत्य पितरं भास्करम् त्तिकं ध्यात्वा-
ॐ : अमोमदत पिता यथाभागमराहषायिष्टेति जपन् तेनेव पथा Walaa श्वासं Hal ॐ नमस्ते पितनेमस्ते इत्य्ञलिदयं क्त्वा ॐ wera: foaceifa wealat कत्रा ॐ सदसत पितर्देम इति पिण्डं पश्येत् |
€ * ख पुस्तके परावत्तमानः।
४१४ ्राइक्रियाकोखटो।
ततः खेतवसतभवदशा श्रसम्भवे सूतमातं मेषलोमानि वा वामहस्तं wear एतदः पितरो वास इति मन्तं पटित्वा ॐ अमुकगोत्र पितरमुकशन्भन्नेतत्ते वासः wee दच्तिण- हस्तेन दद्यात् | | पितनिव्यतर पितरभित्यूहितेन ऊल्नं॑वदन्तौरिति हस्तदयेन जलाल्न लिमित्यनुघारां दद्यात् | ततः FUT गन्ध -पुष्म-धुप-दौप-ताम्बुल-जल-छत-मघभिरटभि- | ga: fos सम्पूज्य पितरं भासकररूपं ध्याल्वा-- यजुवद पिण्डं सम्पन्नमिति पृष्टा सुसम्पन्रमित्यनुज्ञातो ह साभ्यां पिर्डमुत्तोल्य किच्चित्रस्नोभ्रूयाघ्राय च ara स्थापयेत् । सामगस॒-पिर्डः waa इति vel सुसम्मन्रोऽस्त्वित्यनु ज्ञातः faw किञचचिचालयेत् । ततो विप्रायाचमनाथेमुदकादिकं दद्यात् कुशब्राह्मणपक्ते तु तद्वाधः | ततः खयमाचम्य सुसुप्रोज्लितमस््विति विप्राग्रभूमिमभि- पिचय- ॐ अपां मध्ये खिता देवा अषु सव्वं प्रतिष्ठितम् | ब्राह्मणस्य करे न्यस्ताः शिवा आपो भवन्तु नः ॥ दति मन्तेण शिवा आपः सन्तित्यनेन वा दिजकरे जलं द दयात् सन्ति्युत्तरम् | ॐ लच््ोवे सति पुष्येषु लच््मो वं सति पुष्करे । AMAT सदा Ws सौमनस्यं सदाऽस्तु मे ॥
राडक्रियाकोौसदो। ४१५
इति aaa सौमनस्यमस्तित्यनेन वा पुष्पं दद्यात् afe- DA | waaay मे yw शन्तिः yfeafaa मे | यद्यच्छ्रेयस्करं लोके TASTY सदा AA ॥ इति मन्ेण ॐ अत्ततच्चारिषटच्चास्तित्यनेन वा aay दव्यात्, अस्त्विति ब्राह्मणप्रतिवचनम् | ततः--ॐ अ्रसुकगोतरस्य पितुरसुकटेवशब्यणः wa दत्त मिदमन्नपानादिकमुपतिष्ठतामिति दिजकरे तिलोदकं cara! उपतिष्टतामिति प्रत्युत्तरम् | ततो यजवेदौ- दातारो नो विबदन्तां वेदाः सन्ततिरेव च | खद्ाच नो मा व्यगमद् cay नोऽस्त्विति ॥ अन्नञ्च नो वह भवेदति्थोँशच लभेमहि | याचितारश्च नः सन्तमा च याचिष्म कञ्चन ॥ एताः सत्याशिषः सन्तु इत्युक्ते विप्रेण सन्त्ित्येकदेव wast दक्तिणासुखः प्राचोनावोतो रजतदक्िणं cara | aang दत्तिणासुखः प्राचोनावोतो रजतदचल्तिणं cat प्राङ्सुखं उपवोतो efaut दिशं कटाक्तेणावलो कयन्-- ॐ दातारो नो विवदन्तं वेदाः सन्ततिरेव च । खदा चनो मा व्यगमद् cag नोऽस्त्विति ॥ Wag नो वह भवेदतिथींश्च लभेमहि | याचितारथनः सन्तुमा च याचि कञ्चन |
४१६ ्रादइक्रियाकौसखटो।
a4 प्रवदतां नित्यं दाता णतं जोवतु | येभ्यः सङ्ल्िता दिजास्तेषां ठभिर त्या भवतु ॥
एताः सत्या आशिषः सन्त्रिति च्छे सन्तित्येकदंव WAT |
ततो दक्िणासुखो देवताभ्य इति व्रिजेपित्वा अभिरम्यता- मिति विज्य अभिरतोऽस्मौति विप्रेशोक्ते भवतादं aaa दूति प्रियवचनमुक्ता wEeas पाणिं होला विगप्रमुधाप्य उदपात्रं Welat आमावाजस्येति पठन्रष्टौ पदान्यनुव्रज्य ॒वारि- धारया प्रदच्िणोक्व्याभिवाद्य तेनानुज्नातो we fates क्षत्रा सोविष्णं war पाणिना दोपं निर्वाप्य पाणो पादौ च प्र्ताल्याचामेत् |
कु शब्राह्मणपक्े तु प्रियवचनपाणिग्रहणोलयापनामावाजस्ये त्यनुव्रजनप्रदक्तिणोकरणाभिवादनानां बाधः। पिर्डच् गोऽज- विप्रेभ्यो दद्यादग्नौ जलेऽपि वा क्िपेत्। कुशत्राह्मण्पच्चे तु खादन्न ब्राह्मणाय दद्यादग्नौ जज्ञे वा fata भूमौ वा निखनेत् ।
विप्रविसज्ीनानन्तरं उच्छिष्टापनयनं कायै दिवाप्येन्त- स्थापनन्तु पिद्प्रोत्यतिश्याथम् |
अस्तद्गते VA भोजनपा त्रस्याधोम्खस्याम्भसि TAT 1
ततो वे्ठदेवबलि-- नित्यखाद्वानि क्षत्रा यथाशक्ति विप्रान् भोजयेत् सति शेषे खादगेषमवश्यं Yat |
* ख पुस्तके तेषालत्तषया afte |
्राद्धक्रियाक्तैसुदो | ४१७
अय सपिर्डनख्ाडम् |
तत्र पारस्करगोभिलो-- चत्वाख्यंदकपातच्राणि सतिलगन्धोदकानि पूरयित्वा तौर पितृखणभेकं प्रेतस्य प्रेतपात्रं पिदपातेष्वासिञ्चति ये समाना इति हाभ्यामेतेन fowl व्याख्यात दति | अत॒ चत्वारोत्यनेन पितामहादितिक- प्रेतयोरेवोक्तल्ान्न मातामहादोनामनुप्रवेशः | तथधा-- सपिशर्डो करण खां देवपूर्वं नियोजयेत् | पितुनेवाश्येत्तत्र ya: tay निर्दिशेत् ॥ इति शतातपवचनेनेवकारेण मातामदहपत्तं Alaa पुनः aay निेशेदित्नेन प्रेतखरादमा त सुक्तम् | alfa पिवृणाभेकं प्रेतस्य sfa—aa पाठक्रमादनुष्टानक्रमो- ऽपि कल्पः | तथा-- पितृनेवाश्येत्ततर नः प्रेत fated | इति शतातपेन पुनःष्ब्टात् पिदानानन्तरं प्रेतपक्े car दिव्यभिहितम् | ततः प्रथमं दैवपक्े कत्वा ततः पितामदहादिपक्ते तत्पञ्ात् प्रेतपक्ने कुय्धादिति क्रमः fae: | ५२
४१८ खाङ्क्रियाक्तैखदो |
afaatg — सपिर्ड़ीकरणश्राहं aged नियोजयेत् | इति वचनादादौ टैवपक्ते wat प्रेतसपिर्डना्थैमेव पिता- महादिखादविषेः RAMEE प्राघान्यात्तत्रादौ दत्वा पश्चात् पितामहादिपक्ते ददात् | अतएव संवत्सरान्ते प्रेताय तत्पिन्े तत्पितामहाय इत्यादि विष्णुवचने चत्वार्य दकपात्राणि प्रयुनक्ति । aaa प्रेताय त्रीणि पिढभ्यः। दति वैजवापवचने च प्रितापयेत्यादावुक्तम् | तथा ब्रह्मपुराणेऽपि- प्रेतविप्रस्य इस्तं तु चतुभाग॑ं जलं चिपेत् ॥ ततः पितामहादिभ्यस्तन्मन्तख्च एक् एथक् | दतिव्यक्रसुक्तमित्याहुः | aa देवपक्तदाने पाव्बणस्योपक्रान्तत्रात्तन्मध्ये प्रेतेकोदिष्टस्या- न्याय्यत्वात् । पूर्व्वक्तशातातपगोभिलपारस्करविरोषेन विष्णुवेजवापवच- नयोः क्रमसखरसकल्यनाया अनोचित्याच | किञ्च- नाच दैवं नियोजयेत् प्रागेव दैवेऽचमव्राद्यच्च दत्वा गन्धमाल्यैः Wawa Rand पिदभ्यः पानेषु carfear- लायन देवदानानन्तरभेव पितामहादिदानमुक्तम् | अतएव पारस्करभाष्यकलता.हरिश्शषणा नारायणोपाध्यायेनापि पौराखिकवचनदयं लिखितम् |
चाडक्रियाकौषटी। ४१९
खाददयसुपक्रम्य विदधत सपिर्डताम् | तत्र पाव्वेणवत्पत्पैमेको दिष्टमयापरम् । सपिर्डौकरणे विप्रानाशयेत् aise यथा । way प्रकल्ययेदेकमेकोदिष्टविधानतः ॥ तथा Area — सपिण्डोकरण खां Gaga नियोजयेत् | पितृनुदी रथेत्तत waa fay निर्हि रेत् ॥ यत्तु ब्रह्मपुराणे-- प्रेतविप्रस्य ea तु इत्यादिना प्रेताधवदानमादावुक्तं तत्त ure प्रेतसखामिकत्वसम्पादनेन तन्मिश्चाणां पितामहहादयर्ष्यानां दानविघेरन्यथानुपपच्या तम्मात्रविषयमेव | तत्राप्यादौ पाव्णविधिना पितामदाद्यषेपाचाणि संस्थाप्य पञ्चाटेकोदिष्टविधिना प्रेतपात्रं खाप्यं केवलं तद्नमाते व्यत्ययः) अतर च- नात दैवं नियोजयेग्रागव दैवेऽचेमन्रादययच्च cart इतरेषं पिभ्यः पानेषुश्दवययादिति दशेनाव्छपिर्डोक रशे कार्डानु- शय एव न पदा्थानुशय इति कल्पतरुकारादयः। इलायुधसत--प्रेतसम्बन्धितया देवं न योजयेदिति व्याख्यात- वान्। तन्मन्दं-गप्रेतग्रादस्यैकोदिष्टतया दैवनिषिधस्य प्राप्तत्वात्
पुननिषेधवैयथ्थात् |
° पुस्तके पाशि ट|
४२० ्राङ्क्रियाक्ोौसदो।
प्रेतपातमिति प्रेतायोत्दज्य दानेन तदौयत्वं aaa
© yy (र ~ 0 तदवशिष्टपाच्रस्याघाजलमुतष्टेषु पितामहायक्च्ष्वासिच्चेदित्यधः | अन्यथा प्रेताघाजलमिखणभेव पिटपाचेष्वनुपपन्रं तत्स्राम्या-
भावात् | Wagaya ब्रह्मपुराणे
चतुभ्यखार्घापाचेभ्य एकं वामेन पाणिना | zeal दक्िरेनेव पाणिना च तिलोदकम् ॥ dag ला एथिवो ये समाना इति स्मरन् | प्रेतविप्रस्य हस्ते तु aqui जलं faq ॥ ततः पितामहादिभ्यस्तन्मन्ते चच प्रथक् थक् | ये समाना इति दाभ्यां तच्जनलन्तु समपयेत् ॥ अष्यै तेनैव विधिना प्रेतपाच्राच् yaad | तेभ्यशवाष्यै निवैदीव ware स्वयमाचमेत् ॥ एका प्रेतपात्रं वामहस्तेन ग्टहौत्वा अ्ननन्तरं उत्सर्गथे तिलोदवौ efaua पाणिना weet अर्थात्तेनोत्सुज्य deg तरा एथिवीति मन्वविशेषं ये समाना इति मन्तदयच् स्मरन् पठन् ग्रैतन्राद्य णस्ते प्रेताघयपात्रखं चतुघंभागं जलं दद्यात् । अयच्च प्रेतत्राह्म णस्ते अघाजलदाने dang त्वेतिमन्बपाटः शखिविशेषव्यवस्ितः | ततस्तदनन्तरं पितामहादिभ्यः पितामहादौनुदिश्च waa पञ्चमौ तन्मन्तेर्यादिव्येत्यादिमन्वैः, बइवचनन्तु पितामहादिनिका- TAA चकारादुत्षगेवाक्येश्वार्थादुतृज्य ये समाना इति मन्वदयाभ्यां
प्रा्क्रियाक।सदो। ४२१
तच्जलं प्रेतपाव्रस्यभागत्रयजलं पथक् एयक् मन्तः पितामहादि- ulaaa समपयेत् fafauq | ud प्रेतपावादष्यं aawfaagenfe weiat तेनेव विधिना waa waa ये समाना इति मन्ताभ्यां पूव्वेवत् पितामहादि- पाचत्रये क्रमेण समपयेदिति पूर्व्वणानुषङ्गः | ततश्च aa: पितामहादिभ्यस्तादशमध्ये तदौयव्राद्यणदस्तं निवेद्य निक्षिप्य तत्पश्चात् ada न्युनोकरणादिकं सखयमाचरेत् aa कोऽपि विशेषो नास्तौत्यघंः | wage प्रेतजलमुत्सष्टेष्वेव पितामहा ययरष्येष॒ मिखयेदि- त्यायातमन्यथा SHCA पुनरत्सगे प्रसङ्गः | अतणएव-- निरुप्य चतुरः पिण्डान् पिण्डदः प्रतिनामतः | ये समाना इति ब्राभ्यामा्यन्तु विभजेचिधा | एष एव विधिः पून्दै॑मचपात्रचतुषटये | इति areata दत्तपिटपिण्डषु दन्तप्रेतपिर्डमि ख णस्या ति- देशादुतृषटष्वेव पितामहा र्षु sacha मिय णसुक्म् | पारस्करगो भिलाभ्यामपि एतेन पिर्डो व्याख्यात इत्यनेनोत्- ख्ष्टार्षु मिख्णातिदेणो दत्तेष्वेव पिर्डेषुक्त इति । यत्त॒--. ये समाना इति दाभ्यामाद्यन्तु विमजेचिधा | इति शातातपवचनात् विभागेऽपि एक् मन्तदयं पटनीय- सिव्याघनिकंरुक्तम् | तदश्टदम्--
४२२ ख्राद्क्रियाकोख्टो।
waa शुतिकल्पनाभिया पूर्व्वोक्तपारस्करगोभिलादि वचनेक- वाक्यतया शातातपवचनस्य पिदपिख्डेषु आद्यं पिण्डं विभजेत् विभज्य समपेयेदित्यथेः । कल्यनातो लक्णेव agaifa न्यायात् |
अतएव शातातपेन पिर्डमिखणं yaa नोक्तमिति । इयच्च प्रेतोदेेनोव्बुष्टयोरेवाघापिरडयोमिंश्रौ करणमवगम्यते ।
एतेन प्रेताघापाचरजलं पिठपाचैषु मिखोकत्य पिभ्यो दला पश्चात् प्रेतायावश्िष्टं जलमुत्सृज्य दव्यादिति पिृदयिताकार- मतम्--
तथा Wemetat संखरवजल wa प्रेताष्यंशेषजलमिशखण- fafa aay निरस्तम् |
एतेन पिर्डो व्याख्यात इति । दत्तेषु पिट पिण्डेषु दन्तं प्रेत- faw विधा विभज्य ये समाना इति मन्तहयेन भिखयेदित्यथः । .
यधा शातातपः-
निरुप्य चतुरः पिख्डान् पिर्ड दः प्रतिनामतः | ये समाना इति दाभ्यामाद्यञ्च fausifaur ॥ ata प्रेतपिण्डमित्यथेः |
AAAS ब्रह्मपुराणे-
अथ तेनेव विधिना दभेमूलेऽवनेजनम् | पितुदेत्वा च पिण्डन्तु द व्याद्क्या तु पूव्वेवत् ॥ दत्वा पिर्डमधाष्टाङ्ग ध्याला AY सुभाखरम् | सुवणर्प्यदर्भे् तस्मिन् fuw ततस्िधा |
श्रादक्रियाक्ौशटो। ४२३
कत्वा पितामहादिभ्यः fama: प्रेतमपेयेत् | सुवत्तुलांस्ततस्तांसु पिर्डान् छत्वा प्रपूजयेत् | अवघपुष्ेस्तथा धुपैर्दोपिगन्धानुल्ेषनेः | सुखयन्तु पितरं क्त्वा पुनस्त्वन्यान् यथाक्रमम् ॥ aq पितरि aera विद्यते च पितामदः। तेन देयास्रयः fat: प्रपितामदपूव्वैकाः | तेभ्य पेटकः पिण्डो नियोक्तव्यश्च पूव्यैवत् ॥ मातय्येय waar विद्यते च पितामद्ौ | प्रपितामहो पूव्वेसतु काय्थेस्तद्राप्ययं विधिः ॥ तेनैव विधिना पितामदादयवनेजन विधिनेत्यधेः yaad पिता- महादिपिर्डदानवदित्ययंः। ्रतापि पितामहादिदानात्पर प्रेताय दद्यादिति क्रमो BATA: | ्रष्टाङ्मिति-- ay चाज्यं जलं पुष्पं धुपं etd विक्लेपनम् | बलिञ्च दव्ादिधिवत् पिर्डोऽष्टाङ्गो भवेदयया | इति ब्रह्मपुराण एवोक्तम् | तस्मिन् पिण्डे खपितरं सुभाखरं ध्यात्वा सुवणरूप्यदरमैस्तं पिर्डं विधा क्रत्वा पितामहादि पिर्डषु प्रेतपिख्डमपयेदित्यथः | भिखणानन्तरमपि पुनः पूजा माह सुवत्तुलानिति। सते पितरोति.
अत्र पितामह इत्यपलक्षणं प्रपितामहेऽपि जवति तं विदाय तत्पर्व्ेषां कत्तव्यम् । एवं पतितप्रत्रजितादावपि |
४२४ श्रादइक्रियाकौखटो।
व्राह्मणादिहते ताते पलिते सङ्गवज्निते | AHA Bt देयं येभ्य एव ददात्यसौ ॥
इति छन्दो गपरि शिषटवचनात् | BRAT गलपाशोदर- मेदादिनेत्यथैः पेटकः पिर्ड इति यस्याचिरप्रमौतस्य‰ सपिण्डनं क्रियते तत्िरड इत्यथः |
एतेन यल्वौधिव्मकर्पेण इतो गत इति व्यत्यय प्रेतपदं चिर प्रमोतहदप्रपितामहपरतया व्याख्याय तस्येबाघणजलपिण्डयोः पिच्रा्यषपजलपिष्डेषु समपणं नत्चिरप्रमी तस्येल्युतं तन्निरस्तम् |
पटकः पिण्डो नियोक्तव्य इत्यभिधानात् प्रागपि faqeara पिण्डच्ेत्यनेन पिठ पिण्डस्येव चिधाविभक्तस्य पितामहादिपिर्डेषु समपणाभिधानाचच |
किञ्च-चत्वाघ्युदकपात्ाणि एकौ तस्य altatat इत्या- Watt सृतश्ब्दादविरप्रमोत एव प्रेतपदेनोच्यते |
किञ्च- संवत्सरान्ते प्रेताय तत्पित्रे तत्पिनामदाय तग्रपिता- महाय ayer त्राह्मणान् भोजयेदिति विष्ण॒सूतरे प्रेतस्य fue पितामहप्रपितामहानामवगमात् प्रेतश्ब्दादचिरप्रमोत एवाव- गम्यते |
नचस पिता यस्येति बहत्रोडिः, aa नित्यं प्र्यविधानात् तत्पिटकायेति स्यात् |
* ख पुस्तके प्रमोतस्येतुक्त सपिर्डनम् |
चाडइक्रियाकौसुटो। ४२१
यत्त॒ --
ये समाना इति दाभ्यामाद्यन्तु विभजेचिधा |
AQIS पुन: काय्य न कदाचिद्यतो भषेत् ॥
ततः पित्वमापत्रः स aque पुमान् |
अग्निष्वात्तादिमध्यन्तु प्राप्रोत्य्तसुत्तमम् ॥
सपिण्डोकरणादू्ै तस्मे तस्मात्र दीयते |
पिष्वेव तु दातव्यो तत्पिण्डो येषु संस्थितः ॥ इति मव्छपुराणम् |
तस्यायमथः-अधोगणनया आद्यं पिल्पिण्डम् |
ननु दिधेव विभागो युक्तः WAT द्ाभ्यां सहैव पिण्डदान त्कथं विधाविभाग इत्याह चतुधंस्येति यस्मात् ठतोयभामभमिखणा- aqua ददप्रपितामदहस्य ares काय्यै न कदापि + भवेदतस्तदधं विव विभागः |
ननु छते पिरडमिखरे कथं पुनः काय्य नास्तोत्वादह तत इति qa fled पाव्यैखभो क्रत्वमापत्रः स चतुयेः ततः पिर्डमिश्रणा- दग्निष्वात्तादिमध्यमरूतमक्तरं प्राप्रोति।
अतएव--
fafa: सपिष्डोकरणेरासेकवितयं पिता | यदा प्राप्यति कालेन तदा मुच्येत बन्धनात् ॥
° ख, ग, पु कवये दा तव्यम् | + श्र पुस्तके कटाचिदितरेतरः। 9४
४२६ =refmatareet |
इति तत्रैवोक्तम् । उपसंहरति afawtacarge fata । तस्मे चतुय किन्तु पित्रादि चिकेष्वेव दातव्यं येषु पित्रादि- तिषु सम््रदानल्ेन विद्यमानेषु aq तत्पिर्डो छदप्रपितामहपि ण्डः संसितस्तदवधिक एव feat fara इति यावदिति | अतएव विष्णुसूते afua. इत्यादिना waa पित्रादिभिरेव सपिण्डनाभिधानात् कदाचिन्मृतपिटकेण पितामहसपिख्डने aaa पितामहपित्रादिभिरेव सपिण्डनं are न तु सख पितेति ध्येयम् | माटसपिरडनमाह मातय्यथेति | पितामहोमरणे तु पितामद्यादिभिरिति बोदव्यम् । तथा च ustafa:— ग्वश्ादिभिः waren: सपिण्डो करणं भवेत् । अयं fafa: प्रागुक्तपिलपिर्डमिखोकरणविधिः। एतच पितामद्यादि भिमातुः सपिण्डनं पितरि जोवति बोदव्यम् | aa q पितरि तदादििकंगोव सहेति व्यक्तमाह- लघुहारोतः-- सवन भां सदवास्याः सपिण्डोकरणं स्ियाः | एकत्वं सा गता यस्माचचरुमन्राहतिव्रतेः ॥
afarq सति सुताः Fa: पितामद्या सहैव तु | = al ° ~ तस्याच्चेव तु जौवन्द्यां तस्याः az fa faa: ॥
ag fatwa | ४२७
अत्र सेन wat पितामद्या सहेति च भर्व्रादितिकपिता- मद्यादितिकोपलकच्णं एवकारदयन्तु पितामद्यादितिकभत्ते पित्रादिपक्तयोः परस्ररव्याहठत्ययम् | श्वश्वादिभिः ware: सपिर्डोकरणं भवत् | इति पटो नसिवचनस्यैवकारवत् | | अतएव AAAS A— गन्धोदकतिलेयकतं कुर्य्यात् पातरचतुष्टयम् | aaa पिढपातरेषु प्रे तपातं प्रसेचयेत् | इत्याद्युपक्रम्य एतत् सपिर्डोकरणमेकोदिष्टं सिया अरपोति स्तोसपिण्डनमपि fates | ब्रह्मयुराणेऽपि-- तेभ्यश्च पेटकः पिण्डो नियोक्घव्यः पून्धैवत् | sfa विभिः पिलसपिर्डनसुक्ता-- प्रपितामदोपूव्वसु ज्ञेयस्तत्राप्ययं विधिः | इत्युक्तम् | तथा-- एकमूत्तितल्मायाति सपिण्डोकरणे छते | पन्नोपतिपितृणान्तु तस्मात्तदोचभागिनो ॥ दति हारीतेन पतिपिवृणामेकमूूततिलफलं सपिर्डनस्योकल्म् | हलायुध-कल्यतस्-खोदत्तादौनामपि मतमेतत् | नारायणोपाध्यायादयस्तु wat सहैवेति fauna सडेवेत्येवकारखवणात्-
gee चाङक्रियाकोश्दौ | मातुः afawiacd कथं कायं सुरतंभवेत् । पितामद्या avatar: सपिण्डोकरणं स्मृतम् ॥
इति शशतातपवचने चेवकारब्युतेः--
मातुः सपिण्डोकरणं पितामह्या सहोदितम् । यथोक्तेनैव कल्पेन पुचिकाया न चेत् सुतः #
दति छन्दटोगपरिशिष्टे पितामडोमातनिर्देशाच्च-
सेन भवां सह AS माता भुङक्ते खधामयम् । पितामही च स्वेनैव खेनेव प्रपितामहो ॥ इति सखखभक्तुखाडांणभोक्तृत्कथनेन तत्कारणतया खस्वभतर¶
सहैव सपिण्डनस्यावगमाच wat सदैव पिण्डजलसिखणं न तु पितादितिकपितामद्यादिलिकाभ्यामिति। तथाच छदाः पटन्ति--
पतिनेकेन Hae सपिण्डो करणं सिया: )
सा ख्तापि fe नोतेक्यं चरुमन्ताहतिव्रतैः ॥
मातुः सपिख्डोकरणं पत्या साद्व विधौयते |
यस्मात् पतित्रतानान्तु सेव सङ्गतिरि ष्यते | aa
पितामद्यादिभिः स्नोभिर्मातरन्तु सपिर्डयेत् |
पितरि भ्ियमाणे तु तेनेवोपरते afa ॥
इति पौराणिकवचनः; |
खादुक्रियःकीसुट)ो) Bre यञ्च -
्रपुतरायां खतायान्तु पतिः कुयात् सपिर्डताम् | श्वश्लादिभिः wearer: सपिणर्डोकरणं भवेत् ॥ इति वैठोनसिवचनं तत्मृव्वैजो वनापैक्तया वणोयम् | तस्याश्चैव तु जोवन्तयां तस्याः श्वय ति fra: | इति हारोतवचनसमानाथेम् । न च--पितामदप्रपितामहयोस्तथा प्रपितामदोढद्प्रपिता- wet: कथं तहि सपिण्डनखादान्तर्भाव इति वाच्यम् | गन्धो द कतिलैयु्तं कुर्य्यात् पात्रचतुषटयम् । इत्यादय पक्रम्य एतत् सपिण्डोकरणभेको दिष्टं fear अपौति Mata एतदित्यनेन पात्रचतुषटयातिदेशात् यथोक्तेनैव कल्ये- नेति छन्दो गपरिशिष्टक्ततगोभिलोक्त- चत्वायुदकपातराणोत्यति- देणाचेति aygafaa are काव्यमेवेति वदन्ति | पतिते प्रत्रजिते वा पितरि पितामद्यादिभिः ata सपिख्डनं मन्तव्यम् | मातुः सपिर्ोकरणं पितामद्या सहोदितम् | इति परिशिष्टादिभिः सामान्यतोऽभिधानात् सवेन vat सडेवास्याः सपिर्ोकर रं fear: | तस्मिन् सति सुताः क्यः पितामद्या ata च ॥ इति हारो तवचने तस्मिन् सतोति अखादायोग्बभन्तुरुप- लक्तणत्वाच्च |
BRO खाइक्रियाकोखदी। अन्येतु--
भक्त पिर्डाशलाभस्य सपिर्डनफलस्याभावात् सपिर्डनभेव नास्तोत्याहइः | तन्मन्दम्-
प्रल्यवायपरौहारभपरेतत्रविसुक्तिपूव्धकपिटलोकप्रास्यथेच्च सपि-
रनस्यावश्यकत्तव्यत्रात् | अन्यथा श्रन्वष्टकाहदिखाद्ादौ कथं मातुः पाव्मणमिति। एवं पितरि जीवति पितामद्याः पतितत्वे प्रपितामद्यादिभिः सह सपिर्डंनं काय्यम् ।
तस्याञ्चैव तु जौवन्त्यामित्यच यादायोगम्यपितामद्यप लच्णात् | अत्र केचित्--
प्रथमं पितामह्या सह सपिण्डने कते पश्चान्बृते पितरि तेनापि सह सपिण्डनं पुनः काय्येम् | अन्यथा भतुपिर्डांश्डरत्वानुपपच्या wea मादवच्चनापत्तेः तस्य च भत्तेपिर्डमिश्रणफलतवा- दित्याहुः | तन्मन्दम् |
तस्मिन् सति सुताः Gar: faataen सहैव च ।
इत्यनेन भक्तां सह सपिण्डनस्य स्थाने पितामह्या सह विधानात् साधनान्तरविधिरयंन तु कश्ान्तरविधिः, तदा च पिटलोक- प्रा्ि-भन्तैपिर्डां श्हरत्वरूपे तत्फलदये को विरोधः । अदृष्ट- फलत्वेन बाधकाभावात् | अन्यथा जोवति पितामह प्रपितामदहा- दिना पितुः सपिण्डने छते पश्चान्मृतं तस्मिन् uray पितुस्तत्सह- भोक्लल्फलाथं सपिर्डनाहत्तिः स्यादिति |
* ख॒ पुस्तके प्रत्यवायप्रयेदह्ाराय।
: खाडक्रियाकोखदो। ४३१
ब्राह्म-देवाष-प्राजापत्य-वैघविवादहपरिणीताया भर्तुगोलैरे व aa HT | गान्धर्व्वीसुररात्तसपेशणाचनिन्दितिविवादहोढायाः सपि- wad पिगोतेण ae age भ्त गोचेणेव । यथा aeata:——
भर्तगोतेण दातव्यं iui पिण्डोदकं सुते; | पाणिग्रहणिका मन्ताः पिगो तापद्ारकाः | भत्तेगोत्ेण नारोणणं देयं पिण्डोदकं ततः ॥ हारोतः- संस्थितायान्तु भाय्यीयां सपिर्डोकरणान्तिकम् | चैकं भजते गो तमडन्तु पतिपेट कम् ॥ एकम्रत्तिलमायाति सपिण्डो करणे कते । पल्लोपतिपितृणान्तु तस्मात्ततोत्रभागिणो |
awa कश तस्याः waa Ma भजते पिटगोचेण atu सपिर्डनान्तं कञ्च कार्य्यम् सपिर्डनादृदन्तु पतिगोचैखेति हेतुमाह एकमूत्तितिमिति। पुनिकापुव्रस्य माटसपिखडनमाहोशनाः-
पितुः पितामहे यदत् पूर्णं संवत्सरे सुतः । मातुमीतामडहे तददेषा काय्य सपिर्डता ॥ मातामद इति मातामहादििक इत्यधेः |
जीवति तु मातामहे मातामह्यादिभिः afuwafafa खद विन्तामणिः । प्रमातामहादिचरिकेणेति ast: |
४३२ ्रादक्रियाकोौसुदी।
आदौ wae पितुः पथान्मृताभ्यां पितामह-प्रपितामहाभ्य प्रेलोगरूताभ्यामपि सपिण्डनमाह छन्दोगपरिथिष्टम्-
Wa न संस्कार्य्यो yan पौतरप्रपौतकैः। पितरं aa संस्कुष्धादिति कात्यायनोऽब्रवौत् ॥ पापिष्ठमपि शुद्धेन VE पापक्लताथवा | पितामहेन पितरं कुग्थादिति,विनिखयः ॥
ada अरक्ततसपिण्डनौ gat पितामहप्रपितामहौ tia: wanda amas सपिर्डनोयौ किन्तु प्रेतो भरूताभ्याभेव ताभ्यां पितरं सपिर्डयेदिति काल्यायनवचनम् |
ननु कथमसंस्कृताभ्यां सह पितुः प्रेतस्य सपिणर्डनेन शडि- fare पापिष्टठमपोति।
क्क
a 4
पापिष्टमक्रत्सपिर्डनं पितरं Sea कतस पिर्डनेनापि वा [ पापक्तता अक्षतसपिर्डनेनापि | चं कुय्यात् सपिश्डयेदिति शास्तोयो निश्चयः । ततश्च शास्रवोधितेऽथे का अनुपपत्तिरिति |
एवञच्च--पञ्चाग्मृतेन भत मरेतौभूतेनापि we मातुः सपिर्डनं पापिष्टमपि शडनेत्यनेन तुल्यन्यायात् सिम् | अत्र खादविवेकः-
प्रेतोभरतेनापि पितामहेन ae पितुः सपिण्डने क्ते तेनेव प्रेतो भरतेन सह पाव्वैणमपि काय्थेम् |
* कं पुस्तके चिद्धितांयो afe |
खराडक्रियाकोस्टौ। ४३३
छन्टोगपरिशिष्टम्-- पितामहः faq: पश्चात्पञ्चत्वं यदि गच्छति | पौतेशेकादशहादि HAs खादषोडशम् ॥ नैतत् पौत्रेण Haat पु्रवांयेत् पितामहः | पितुः सपिण्डतां क्त्वा कुय्यीश्भासानुमासिकम् ॥ एतत् पितामहस्य षोडशश्राद्ं सति foes पौत्रेण न कायं किन्तु पिदव्य एव तचराधिकारोति। तहि पौत्रेण क्रियमारे wat प्रेतीभूतपितामदहस्यानु- प्रवेशोऽस्ति न वेत्यत्राह पितुरिति- पितुः सपिर्डतां aaa प्रेतो- yaaa पितामहस्य मासानुमासिकं प्रतिमासविहितं पाव्वेणं aa: कुयात् न तु तस्य सपिर्डनापेक्ञा काय्या वचनात् | मासानुमासिकमिति aoe aCe पलक्षणम् | न चेतदचनं पितुः पाव्वणोपदे कतया अ्रन्यथासिदमिति वाच्यम् | ्रेतभूतपितामदखादप्रकरणादिति ) agag—ufa fuss यथा पितामहस्य प्रतक्रियायां पोचस्य नाधिकारस्तया तत्पाव्मणेऽपि नाधिकारोऽस्तं तुल्ययुक्त- fraate faq: सपिर्डतामिति- पितुः सपिर्डतां aaa dia: पितामहस्य fawaq पाव्वंणं कुथ्ात् दयोरेव तुल्याधिकार इत्यथे: | पितामहप्रेतोभावदशायान्तु | तं विहाय तत्प्वेषुरुषयोः कायम् | सपिण्डोकरणाटृद प्रेतः पाव्यणभुगभवेत् | विन्दते पिलोकञ् ततः श्रां प्रव॑त्तंते | ५५
४३४ Srgimatvnrae |
दति मल्छपुराण-हारोतादिभि; Fre पाव्वैण निषेधात् । न चेकपुरुषिकं पाव्ैणमिति वाच्यम् । सपिरडोकरणादूघ्ं यतर यत्र प्रदोयते । da da ad कुर््यादज्यित्वा खृतादनि ॥
इति शङ्ादिभिस्वेपुरुषिक विधानात् पितामहे asta वे पितर्ययेव समापयेत् ॥
दूति हइारोतादिभिजौँवलेव पितामड रेकपुरुषिक विधानाच्च | नच
ब्राह्मणएादिहते ताते पतिते aqafera | व्यत्क्रमाच्च ते देयं येभ्य एव ददात्यसौ ॥ इति व्रचनाविषयत्वात् कथं प्रेतमतिक्रम्य ana: आमिति वाच्यम् | । maaan कथं meat कत्तेव्यमित्याकाङ्नयां ब्राह्मणादौति वचनं carafe तुल्याकाङ्कगायां qaqa yada एव पतितादिपदानां पाब्वेणनडत्वोपलक्षकत्वात्# । अन्यथा. जोवत्पि्टकेण पौत्रेण सखपुच्रस्यावश्यकचुडादावनु- छोयमाने प्रेतस्य पाव्यैणएनिषेधात् daha पितामहं विहाय त्य्ववंषां हदि खादमसङ्कतं स्वात् 1. | एवच्च वचनात् प्रेतोभ्रुतेन पितामहेन सह पितुः क्रतेऽपि
° ख पुस्तके शानद्ो पलच्त कत्वात् |
शराइक्रियाकोसटो। ४२५.
सपिर्डने परेतपितामदं विहाय तत्पृञ्वेयो : पाव्वणं काय्यं wae पाव्वेणनिषेधात् मानाभावाच्वेति | नारायणो पाध्यायस्याप्ययं खरसः | a4 च प्रेतोभूतपितामहेन faq: सपिख्डने कते हदप्रपिता- महस्य लेपभागित्वात् कथं तेन सद पुनः पाव्वणमिति नाशङ्कनीयं लेपभागिल्लस्याजातलत्रात् | तथाहि — विभिः सपिण्डोकरणेरासेकचितयं पिता | यदा प्राप्यति कालेन तदा मुच्येत बन्धनात् ॥ मुक्तोऽपि ज्ेपभागितवं प्राप्रोति कुशण्माच्ननात् ॥ दति negra यदोयपुरुषव्रयसपिख्डने यस्यासेकत्रय- प्रा्षिवत्ता तस्यैव तदोयलेपभागिलं तस्य च ` पिद्प्रपितामदयोः aired आसेकदयमातं भूतं ढतोयस्वासेकः पितामहसपिण्डने भावोति। ननु जोवति पितामहे प्रपितामहादिभिः पितुः सपिर्डनं क्रतेऽतिह्वदप्रपितामहस्यासेकत्रयप्राप्षया लेपित्वे सति कथं aa ae पञ्चात्पितामदसपिर्डनं लेपिनां श्रादनिषेधात् | रत्र प्राञ्चः-- संवत्सरान्ते प्रेताय तत्पित्रे तत्पितामहाय तव्रपितामदहाय इति णि पितुणाभेकं प्रेतस्येत्यादि ` विष्णुगोभिलादिवचनबला- टेव लेपावापश्रादशमिति वदन्ति |
* ख्ख पुस्तके लेपिनोऽपि चाड)
४१8 श्राद्गक्रियाकोखटो | agqag— चतुथेस्य Ya: काय्यं न कदाचिद्यतो waa | सपिण्डोकर णदू तस्मे तस्मात्र saa ॥ इति मव्छपुराणादिनिषेधात् सपिण्डने लेपिनोऽनुप्रवेशो areata किन्तु erat सहेव तत्र सपिण्डनं विष्णादिवचनन्तु यघास्म्भवपरं मन्तव्यम् | यत्र तु प्रेतोभूतपितामहेन पितुः सपिर्डनं ad ततरातिहद- प्रपितामहस्यासेकनिख्यालाभेन लेपित्ाभावात्तेन सह पश्चात् पितामहसपिण्डनं च निविवादमेव किन्तु तत्परं इयोरेकदेव लेपित्वलाभ दइति। एवं स्तौशृद्राभ्यां aaa सपिण्डनं काय्येम् | अटृष्टायसिद्िसु नमोमन्जपात् दृष्टाथप्रकाशनन्तु अ्रमन्तस्य तु शूद्रस्य विप्रो मन्वेण we" | इति वचनात् ब्राह्मणएपटितमन्तादेवेति प्रागुक्तम् | ्आघुनिकासु-- अर्या पिटपातेषु taut प्रसेचयेत् | ये समाना इति दाभ्यामेतजन्नेयं सपिर्डनम् ॥ दति भविष्यपुराणान्मन्रदयस्य प्रधानशरोरघटकलत्वावधारणा- तत्राधिकारबोधकविधिनेव स्तोशूद्रयो्ये समाना इति मन्तेहय- पाठेऽधिकारः कल्यते ।
अतएव अनयेवोत्ृजेरत्रिति UAT खवकारेण वाक्यान्तर-
ग्रादइक्रियाकोसदो। ४२७
निरासात् हषोत्सगे एनं युवानमिति aaa शूद्धाधिकार इत्याहः । तन्मन्दम्- .
वर्षाषु रथकार अआदधोत wa लाघवात् <al प्रतोतेजातिविशेषरूपार्थान्यधानुपपन्या (?) अग्न्याघानसाधनो- yaad सुतस्याधिकारकल्यनाऽसतु हषोत्सगेऽपि त्यागवाक्यतया नियभमेनाभिधानात्तधास्त se तु तघधाविघधनियमाभावाब्रमस्कारो- ऽस्य विहितो मन्त इत्यापस्तम्बवचनात् नमोमन्वेणेव सपिण्डो- करणजन्यादृष्टसिदधः, टदृष्टायेप्रकाश्स्य च तब्राह्मणएपटितमन्तादे- रजातत्वात् | वैवशिकगोचरतया तु विधैश्चरितायेत्वात् ये समाना इति मन्त्रे शूद्रस्याधिकारकल्पनाया अन्याय्यत्वात् |
किञ्च-- नित्यखादमदैवं स्यादघापिणडविवच्नितम् |
इति हारौतेनाधपिखडयो नञ्ज नात् प्रधानस्य च वज्जनासम्भ- वात् आाहेऽन्रोत्सगं एव प्रधानमित्यत्र सर्ववेषामविवादात् सपि- ways च त्यागविश्षलात् पिखडजलमिखणस्य तु ल्याग- त्वाभावात् प्रधानल्रमेवानुपपन्रं पिर्डारदानयोरङ्कत्रेनो पाङ्ग- ale | |
किन्तूपाङ्गान्तरापेच्तया अतिश्यितलवं भिखोकरणस्येति कुतस्तत्साधनोभूतमन्ते शूद्राधिकारग्रत्याणा | .
भविष्यपुराणे--दादशविधश्रादमुपक्रम्यः भेदकधम्ममात्रसुप- न्यस्तम् |
४३८ श्रादक्रियाकोषदौ।
faq दादशहं खराद्वानि war त्योदशेऽह्कि वा सपिर्डनं कुर्य्यात् Baas शूद्राणां दादणेऽह्ि।
इति विष्णुना शूद्राणां सपिरडनममन्तरकमेव विहितमिति सव्यैटेशविर्दमाधुनिकमतं हेयमेव |
यच्चान्यदुकं तेः--सपिर्डनदिने तत्प्ादगम्बघटखाद्वं पिट- पटेन काय्यमिति तदपि मन्दम्--
सपिर्डनस्यापराह्नः कालः, अम्बुघट स्यैकोदिष्टातिदेणा- WATS: कालः कुतः सपिण्डनात्मरकन्तव्यताऽम्ब॒घटखाच्चस्य ।
न च नित्ययखाइत्वात् Terug पूत्वेम प्रसक्तमिति वाचम् ।
वेश्वदेवपरक्तव्यस्य महहायज्ञान्तगतस्यैव नित्यखाइस्य खभोज्याग्रात्नेन विधानात् सव्बेपशात् कत्तव्यता |
यत्तु-खाद्वानामथ सर्व्वेषां पश्चादम्बघटं स्मृतम् । इति पठन्ति तदमूलम् |
समूलल्वेऽपि Weary ad तत्मरतोऽम्बघटं विद- धातोति | सपिख्डनात्परं तददिने सांवल््रिकं पिटपदेन . कायम् ।
तथा लघुहारोतः--
प्रत्यब्दं दादे मासि काय्या पिर्डक्रिया बुधैः | कचिचयोदथे मासि राद्यं सक्ता तु वत्सरम् ॥ चक्रवत् परिवत्तत स्यः HAAN: |
9 ® $ ¢ ^ रतः सांवत्सरं खां aaa मासचिद्धितम् ॥
्ाडक्रियाकौसटी। ४३९.
मासचिङ्कन्तु कन्तव्यं पौषमाघाद्यमेव हि | यतस्तत्र विधानेन मासः स परिकौत्तितः ॥ असङ्कान्तेऽपि कत्तव्यमाब्दिकं प्रथमं नरैः तथेव मासिकं yer सपिण्डी करणन्तथा | गभे बाई षिके ae खतानां पिर्डकन्धसु | सपिण्डोकरणे चेव नाधिमासं fagaer: ॥
ame प्रतिसंवत्सरं कुर््यादित्यनेन warefafed सांवत्स- fraare ^सृताहादवधे्मुतादपय्यन्तं मासः” इति व्यवखया Sen मासि प्रत्यब्दं कार्ययमिन्युलगेः। कचित्तु वत्सरे eet वा मासे तद्युब्वेषु वा मासेषु मलमासपाते तयोदश्मासि कायं तस्येव प्रकलमासत्वात् |
आद्यन्तु सांवत्सरिकं वचनादुत्तरं प्रकतमासं विहाय दादश मलमास एव सपिर्डनानन्तरं काय्यं सांवतसरिकविधेः afaw- नोत्तरकालप्राप्ततात् | यच्च --
e e A MAHA ASHES AGATE तथेव च।
प्रतिसंवत्छर खादनं मलमासेऽपि तत् स्मृतम् ॥
दूति सत्यत्रतवचनं तदेतद चनवपिरोधादादयवत्सरेऽन््याधिमास- विषयमायं मुक्ता तु वत्सरभित्यस्य समानाधेम् |
मध्याधिमासे तु. तयोदशमास्येव ze तत्रैव खृतमासोय- तिथिलाभादिति प्रागुक्तम् ।
४४० a efmarataet |
ननु सौरत्रयोदश्मासस्य सौरमतमासेतरत्वात् कथं aa खाइभित्याह चक्रवत्मरिवत्तेतेति चक्रवत्परिभ्रनणवशेन गते मन्दलशोघ्रलाभ्यां कदाचिटेकराशिभोगे तिथिदयप्राौ खाइ संण्यात् क दाचिग्मृततिष्यलाभे खाइलोपापनत्तस्तदा च प्रतिसंवत्सरं कुर्य्यादिति विधिवाघापत्तेः सौरं मासवचिज्कं fasta पौषमाघादि- चान्द्रमासचिद्कितं सांवत्सरिकखाद्वं कायम् |
यतस्तच सांवत्सरिकखाडे विधानेन शास्ेण a माघादि- विद्कितथान्द्रो मासः कौत्तितः। माघादिपदवाचयता तु चान्द्र मासस्येवेति शदिकौसुदयां विवेचितमस्ि |
wea Ya तु वत्सरमिल्युक्तमेव सखष्टयति।
असंक्रान्तेऽपोति असंक्रान्त मलमासे प्रथम माल्दिकं सपिरख्डना- नन्तरविहितं प्रथमसांवत्सरिकं तथा सपिर्डनात् gel मासिकं द्ादश्मासिकं सपिण्डो करणच्च प्रकतसुत्तरमासं fasta कन्तव्यं प्रथम विशेषणान्मलमासे दितोयसांवव्सरिकव्युदासः | गभे इति MAG गभाधानपंसवनादौ सपिण्डीकरणे सपिर्डोकरणापकार्षे इत्यथः | अताघुनिकाः-
अ्रब्दिकं दादश्मासिकमिति व्याख्याय सपिर्डनानन्तरं क्रियमाणं सांवत्सरिकश्चादमनादत्याचारो दुराचार एव इति वदन्ति। तदशदम्-
wate प्रतिसंवत्सरं aenfefa वोष्साविधिवबाधापन्तः | आद्यं qa g बत्छरमित्यनेन waa चयोदभे मासि निरस्य दादभ-
चराडुक्रियाकौसुदो। ४४१
एव मलमासे प्रत्यब्द्विहितस्य सांवत्सरिकशादइस्य प्रथमसंवत्सरे दशितत्वाच |
अतः सांवत्सरं ओदमित्यनेन प्रत्यब्ट्विहितखादस्यैवोप- संहारा |
तथेव मासिकं yor सपिर्डोकर एन्तथा । इत्यनेन दादटशमासिकसपिण्डौ करणयोः waa प्रतिप्रसवाच्च |
आब्दिकं प्रथमं नरेरित्यत्र प्रथमपदबैयष्याच ware प्रति- संवत्सरं कुर्यादिति विधिविहितस्येव सांवत्सरिकस्य प्रथमदितौ- यादिव्यवदारो युज्यते नतु दादशमासिकस्येति |
नच हादशमासिकमेव प्रतिसांवत्सरिकखादइमिति वाच्यम् |
खतादनि तु wae प्रतिमासञ्च वत्सरम् | प्रतिसंबत्सरञ्चंव ्राद्यमेकाटशेऽदनि ॥
इति याज्ञवल्कयन प्रतिमासविहितस्य इादशमासिकस्य प्रतिसां वत्सर विध्य गोचरत्वात् |
यचान्यदुक्तमाधुनिकः--
प्रतिमासन्तु वत्सरं प्रतिसंवत्सरञ्चेव इत्यनेन सामान्यविगेष- न्यायात् पदाहवनोयवत् प्रथमाब्देतरप्रत्यब्टे विधौोयमानं कथं प्रथमान्दे प्रसज्जेवतेति, तद तोवाशदम् |
सामान्य विग्रेषन्यायस्येकविषयकत्वनियमात् अन्यधाप्रसद्गात् |
a चात्र प्रतिमासं कुर्य्यात् प्रतिसंवत्सरञ्च कुय्यादिति विधिद्यस्यैक विषयकताऽस्ि। अन्यथा श्रमावस्यायां पिदटभ्यो
XE
४४२ डक्रियाकौमुदी।
द यादित्यपेच्य. wate |प्रति [संवत्सरं qaifeae सामान्य विशेषन्यायादमावस्येतरत्वमसत |
, न च वक्षराधिकरणतामादायेकविषयता वाया, मासिक- खाद विघेवत्सरान्तगतमासा एवाधिकरणानि प्रत्यब्टविधेसत वत्सरा दूति कथमेक विषयता |
fay परत्यब्दप्रतिमासविध्योव्यौप्यव्यापकभावाभावे न सात न्वयात् सामान्यविगरेषभावस्य कः प्रसङ्गः | उभयोरेव विगेष- त्वात् ।
किञ्च-आआयं qa तु वत्सरमित्यनेन हारोषेन प्रक्ञततरयो- दशमासं विहाय दादश एव मलमासे Waa कथं प्रत्याब्द्कि- are विहितम् |
यच्- ब्राह्मणाय दधि दटोयतां तक्रं alfwera इतिवत्
प्रतिमासञ्च वत्सरं प्रतिसंवत्सरख्चेत्यतोक्तिवाधया प्रथमसंवत्सरेतर- परत्वं प्रतिखंवत्सर विधेरिति dana तदतौव मन्दम्-
उक्तिवाधाया अपि समानविषयकत्वनियमात् | अतएव चैत्रो भुङक्ते मेतो व्रजनतीत्यत्र नोक्तिबाधा |
किञ्च यदि पूर्व्वोक्तसामान्यविधिमपेच्छय उत्तरस्य विशेष- ` विधिप्रत्र्तिः स्यात् तदा सामान्यविधिरुक्तिवाधाविषयः स्यात् |
न च प्रत्यब्द्विधिमपेच्छय प्रतिमासविधिः, न वा सामान्ध- ' विेषभावो व्याप्यव्यापकभावाभावात् | न च प्रत्यव्दविधिः ger:
rd,
. * ख aaa प्रतिपदं नालति |.
श्राङइक्रियाकोसदो। ४१
प्रत्युत याज्ञव ल्कयवचने प्रत्यब्टविधिः परत एव चयते इत्युक्तिः बाधाया: कः प्रसङ्गः |
faq हारोतस्य प्रथमाब्देऽपि सांवत्सरिकखादइविधान- मसङ्गतं स्यात् |
न च दादशमासिकशाद्वे तन्तेणेव सांवत्तरिकं सिदमिति वाच्यम् ।
वाक्ये उभयोल्ञेख प्रसङ्गात् दादश्मासिके प्रेतपदलत्ेन ` देव- ara सांवत्सरिकेऽपि पि्पदवच्वेनेति देवताभेदेन तन्वतल्रा- भावाच्च फलभेदेन प्रयोगाच दादशमासिकस्य प्रेतत्वपरोहारः फलं सांवत्सरिकस्य तु पिटलसिरिति।
एतेनानुषड्ो निरस्तः प्रतिसंवत्छरविधैः सपिख्डनोत्तर- कालविदहितत्वेन कालभेदाच्च |
न च सपिर्डनखादमेव सांवत्सरिकखादमिति वाच्यम् । विधिभेदेन कालमेटेन च खादभेदात् सपिर्डनस्य. पावेरैको- दिष्टतया द्यङ्कत्वेन सांवत्सरिकैतरत्वाच हारोतेन wa विहितलाच् |
अ्रतएवापराह्ृक्रियमाणसपिख्डनानन्तरमपराह्न एव Bare सांवत्सरिकं प्राञ्चः qafa रात्रिसायाङ्तरस्येव खादयोग्य- कालत्वादिति।
अस्यैव खादस्य प्रतिग्रहे एकाहः पुनराव्दिकं इति वचनेन
~— a
# क पुस्तकं द्वयज्गुलकत्वेन। -: ~:
४४४ श्राडक्रियाकोौसटो।
प्रायञशित्तमुपदिश्यते अब्दं क्रियमाणस्य सपिण्डनस्य पयात् क्रियते दूति पुनराव्दिकं प्रथमसांवत्सरिकमिव्यधंः | यत्तु -पू्व्द्युवा धिकं are परदुः प्रयमाष्दिकम् | दति शङ्नाम्रा वचनं पठन्ति | तदमूलं तत्सं हितायामदृ्टत्वात् समूलत्वेऽपि yafed ऽपराह्वानुरोधेन wa सपिर्डोकरणे परदिने यदि खततिघेमध्याङ्क लाभः तदा परेद्युरेव पुनराव्दिकं कव्ये न तु सपिर्डन- साह चर्यात् पृव्वैदिन wafa वचनाधः | श्रत; प्रथमसंवत्सरेऽपि सा वत्सरिकमवश्यं काय्थमिति सिद्धम् ¦ ततश्वापक्षष्य छते सपिण्डने सांवत्सरिकस्यापकषविधाना- भावात् पूं संवत्सरे तदवश्यं काय्येम् । यतोनां निषिधमाह ब्रह्मपुराणे-- चयाणामाखमाणाच्च कुय्यादाहादिकां क्रियाम् | यतेः किलिन्र कत्तव्यं न चान्येषां करोति सः ॥ परिशिष्टम्- ब्राह्मणा दिते ताते पतिते सङ्वच्निते | व्यत्क्रमात्त Bt St येभ्य एष ददात्यसौ ॥ सङ्कव जनिते प्रव्रजिते sag सकलकनिषेध एकदर्डिना- मेव यतोनां चिदरख्डिनान्तु एकादशादखादं प्रत्याब्दिकखादच्च पाञ्पणविधिना काय्यै नान्यत् किच्िदिव्याह उशनाः- एकोदिष्टं न कुर्व्वीत न्यासिनाच्धेव सन्दा | अदन्येकादगे प्राम पाञ्बेणन्तु विधौयते ॥
श्रादक्रियाकोखदो | ४४५ संपिर्छो करणं तषां न कन्तव्यं सुतेन वै, facfeeaeutea tad नेव जायते ॥
तथा--
एको दिष्टं जलं fowantd प्रेतसत्क्रियाम् | न ु्व्यादाषि कादन्यद्रह्मभूता हि ते स्मृताः |
sa सपिर्डनप्रयोगः |
पूञ्चैदिने निरामिषं qaga पाव्धणायं ब्राह्मणत्रयं एको- दिष्टाय ब्राह्यणमेकं fanaa |
प्रातः स्नात्वा मध्याङ्क कतदादश्मासिकः पिवरधं tase पाकदयं waa क्त्वाऽपराहे विप्रानानौोय खागतप्रश्र-पादार्घ्या- चमनोयदानानि क्त्वा प्ूव्वेदिने निमन््णासम्भवे mya mad दवत्राह्मणदयसुदद्युखं पितामहादिगब्राह्मणतितयं वाम- क्रभेणोपवेश्य cgay प्रेतव्राह्म णच्चोदङःसुख सुपवेश्य निमन्वयेत्।
ॐ अद्येत्यादि अरसुकगोतस्य प्रेतस्यासुकशख्जणः सपिरडो- करणखादाधं अमुकगोत्रस्य पितामदस्यासुकशन्ण एवं प्रपिता- महस्य एवं छदप्रपितामहस्य पाव्वेणएविधिक खाद एरोरवोमाद्रवसो; विश्वेषां देवानां aid ad त्वामहं निमन्तये |
ततो दक्चिणसुखः-- ॐ agate असमुकगोढस्य प्रेत्या. 4
re ~ ~ -
~~~
° ख पुस्तक युवां |
४४६ च्राद्धक्रियाकोञटो |
सुकशग््णः सपिण्डो कर णगादाधं अरसुकगोतस्य पितामहस्य एवं प्रपितामदस्य एवं दप्रपितामदहस्य पाव्वणविधिकथादं कत्तं quam fanaa |
ॐ ब्रदयेत्यादि अमुकगोत्रस्य प्रेतस्यासुकशश्णः afawa- को दष्टश्रादं ad लामहं निमन्ये ।
aaa निमन्वितोऽस्मौति प्रव्युत्तरम् । अक्रो धनैरिति नियम- यावणच्च HUA तु खागतप्रश्र [पाव्यादिदाननिमन्वणानां बाधः |
तत ्राचम्य तैः सह we प्रविश्य अन्रादभिप्रायेण fas- मिल्युक्ता पूर्व्वाग्रटभदययुक्ते आसनदये प्राङ्मुखं देवनत्राह्यणदयं दल्िणाग्रदर्भेकयुक्तेष्वासनेषु पितामहादिनब्राह्मण्चयसुटडसुखं तद्ज्िरे प्रेतव्राह्मणच् यथाक्रममांसनं wad प्रत्येकमिदमासन- मतासष्वमिव्यक्ता दक्िणहस्ते त्वा उपवेशयेत् । तेषां पादयो TH कुशानास्तरेत् | न त्वेवेकं सर्व्वेषां काममन्नादय इत्यापस्तम्ब- वचनात् सपिर्डोकरणे पितामहादिन्राह्मणोपवेशने तन्ता नास्तोति |
ततः प्रत्येकमासनसमोपे Std ज्वालयेत् |
ततो यन्नेण्वरमभ्यच्चय यन्नेण्वरमिति पटित्वा दारदेशे wet न्तरे च सब्रतस्तिलसपषपानपदहता इति fant ओविष्णुः यो पुरडरो कान्तः गरौहरिरिति स्मृत्वा cai जलं प्रतिव्राह्मण- समोपे स्ाप्यम् |
——
“ क पुस्तके अधिकः yrs: |
ग्पाइक्रियाकौसखुदौ | ४४७
ततो माथत्रोजपं देवताभ्य इति चरिजपञ्च क्रत्वा उदङ्मुख उथवोतो--ॐ अद्यत्यादि ्रमुकगोत्स्य प्रेतस्यासुकशम्द्रणः सपिर्डोकरणश्राद्वायें अमुकगोत्रस्य पितामहस्य एवं प्रपितामदस्य एवं हद्प्रपितामहस्य . पाव्वैणविधिकखाद्े पुरोरवोमाद्रवसो- विश्खेषां देवानां खादमन्नेन सोपकरणेन युवयोरहं करिष्य इति कु रुष्वे्युत्तरम् |
ततो दक्षिणामुखः प्राचोनावोतो-
ॐ अदयत्यादि ब्रसुकगोत्रस्य प्रे तस्यासुकशम्परणः सपिर्डनाधं असुकगोत्रस्य पितामहस्यामुकशम्यणः एवं प्रपितामहस्य एवं छद- प्रपितामहस्य पाञ्बणविधिकयखादमव्रेन. सोपकरणेन quay? करिष्ये कुरुष्वेत्यत्तरम् |
कशमयनब्राह्मणे तु युखच्छब्दप्रयोगो न ata: किन्तु कुशमय- ब्राह्मणऽहंः करिष्ये इति प्रत्यत्तरन्तु सत्रिधापितव्राह्मणेन काय्यम् । ..
प्रतपक्े- ॐ अदयेत्यादि ततः-अ्रमुकगोचस्य प्रतस्यासुक- wag; सपिर्डन को दिष्ट्राहमनब्रेनेत्यादि पून्वैवत् |
अच च टेवपक्ते wal पितामदादिपक्ते काय्यम् |
तत प्रतप्त इति क्रमः | ते तत्र च भयादइस्य काण्डतयं गन्धादिदानान्तमेकं कारं दितोयमन्रोत्सगः aata पिर्डदानादि |
---------~ re न=
* ख पुस्तके प्रेतच्राद्स्य |
४४८ ्ाद्क्रियाकौसटो।
अत॒ संपिर्डोकरणे टैवकार्डं समाप्यैव पिलकार्डारम्भः कार्ययो न तु पदार्थानुशयः स च दैवे एककपदाधं क्रत्वा पितरादिषु anaes कुय्यादिव्येवं रूपः | ततश दैवे गन्धादिदानान्तं समाप्य पितामदादिषु प्रेतक्रभेण पश्चात् काय्येम् | खज्लेन सब्बरि द्रव्याणि sre देवै कुशास- नावाहनाघवदानगन्धादिदानानि क्त्वा † [ पितामहादिपत्त WIA च क्रमात् कुशासनसुत्सृज्य जलं wer पितामहादिपक्ते ्रावाहनं Hat पाञ्यैणवत् पविवरजलतिलादिना अधघयपातरत्रयं संस्थाप्य प्रतप्ते चैकोदिष्टवदघापावमपरं संस्थाप्य Parad Gage तचतुथेभागजलं प्रेतविप्रकरे दत्वा ] अपरभागत्रय- मानोय पितामहाध पाव्वण्वदुतृज्य-- ॐ ये समाना समनसः पितरो यमराज्ये | तेषां लोकः खधा नमो यज्ञो देवेषु कलयताम् | ये समानाः समनसो Slat जौवेषु मामकाः । तेषां यौमयि कल्यतामस्मिन् लोकै शतं समाः ॥ इति मन्दयेन प्रेताघभागवयस्य भागमेकं तचसयतिल- युष्पादि च तत्र सिखयिल्ला पितामहादिविप्रकरेऽपयेत्। एवं प्रपितामह -बदप्रपितामहयोरप्यघेयसुतुज्य ये समाना इति aaa इथेन प्रेताघजलं तिलयुष्पादि च मिखौकत्य तद्िप्रकरयोर पयेत् |
* ख, Tay WaT | + ख पुस्तके [ | चिद्कितांशः पतितः |
चराङक्रियाकौसुटो। ४४९.
पितामहादिपक्ते dad श्डोत्वा ब्राह्मणवामे dara गन्धादिकं car प्रेतगन्धादिकं दयात् |
ततोऽग्नौ करणदोमं कत्वा तच्छेषं catfemau Taga विना सव्वैत्र दत्वा अन्नादिकं परिषेष्य रषेऽत्रोत्सगकार्डं समाप्य पितामहादिभ्यः पाञ्यैणवत् प्रेतपक्ते चैकोदिषटवदनत्रोत्गः Ba: । अचर शेषश्यापनं ेषप्रसोऽपि न ara: पिर्डयं प्रेताय चेको- fezaq पिर्डमेकं दत्वा ऊज्जमिति जलाच््नलिदानान्तं समाप्य गन्धादिभिरभ्य्ैम पितरञ्च सुभाखरं wren सुवणरजतदरैः प्रेतपिख्डं चिधा क्त्वा ये समाना इति मन्रहयेन पितामदहादि- पिर्डत्रयभेकंकभागं भिखयित्वा तान् freer gate कत्वा पितरं मुख्यं ध्यात्वा गन्धपुष्यादिभिः ga: सव्वानच्चयेत् |
ततो विप्रानाचम्य सुसुप्राल्तितिमस्तु शिवा aa: सन्तु इत्या TAMA WAS a a AAA aaa Te TAS किणा--विश्व- वाचन-टेवताजप-विसच्जंनएनि पाब्बणवत् araifa प्रेतपक्तेऽपि सखधावाचनं विना wa काय्यम् | श्रादोत्तरक््माणि सर्व्वाणि पूव्वेवदटेव |
अथाधिकारिणः। मरोचिः- aa पितरि qau क्रिया काय्या विधानतः । बद्व: Baer yar: पितुरेकज्रवासिनः ॥ + A=)
Bye श्राङक्रियाक्ोशरो।
सर्ववेषान्तु मतं कत्वा WBA च यत् छतम् | द्रव्येण afauma aata छतं भवेत् ॥ पुतेणेत्यविणेषात् सव्वषामधिकारः, एकवचनमविवच्तितं सर्व्वेरेव छतं भवेदिति वच्छमाणत्वात् | प्रमौतस्य पितुः ga: यादं टेयं प्रयन्रतः। दति छदहस्यतिवचनाच्च सर्व्वेषां एधगनुष्ठानप्राप्तावाङ बहवः स्य॒रिति। ज्येष्ठया सर्व्वापेन्नयाऽयोत्पन्नो ग्राह्यः तस्य च पित्राणशपरि- गोधकल्वेन सर्न्वोत्तमत्वात् |
a च्येठेन जातमात्रेण galuafa मानवः | पितृणामदृणथैव स तस्माह्व्धमरहेति ॥ एवभ्भुतज्चेष्ठाभावेऽप्यषयगेव खाम् ।
हारोतः--
सपिक्डोकरगान्तानि यानि ाद्ानि dren | प्रथक् नेव सुताः FA: Taxa रपि कचित् ॥ किग्ापेलिकज्येठ एव कुय्यादिति are: | कश्लुरनियम इति खाद्चविषे कः । एकलत्रवासिन इत्यनेन प्राते द्रव्येण चाविभक्तनेति ग्रहणात् विभक्रघनानामपि ga; aa संश्नेषणाद विभक्तोन शादियद्रव्येणाष्टयगेव are दर्भितम् | ततश द्रव्यापगानुमतिभ्यां WBE यादहसम्पादनेन स ta ग्रां क्तं भवेत् प्रत्यवायपरोद्ारादिफलसिबिः स्यादित्वधैः |
शराङ्क्रियाक्रोश्दौ। ४॥ १
सर्वधा सव्यधिकारे वचनात्रे एथगनुष्टानम् | एवच्च यत्र देगान्तरादावनुम तिद्रव्यापणयोरभावस्तत्र para सव्वेक ानु्ठानं ATA प्रत्ववायपरौदहारो न स्यात् | ma पूरकपिण्डदानं पुननाीवत्तनौयमिति हारलताकारः | वस्तुतस्तु पुत्राणां नियताधिकारादकरणे प्रत्यवायात् द्रव्या- पकानुमत्यसन्धरवे कनिष्टेनापि पिर्डदानमारभ्य aa aa काय्येम् । यत्त॒-- aaa: सगोत्रो at afe wt यदिवा पुमान् | प्रथमेऽहनि यो दद्यात् स दगाहं समापयेत् ॥ इति वचनं तख प्रथमपिष्डदाता ene समापयेदटेवेत्यर्था ऽवगम्यते नत्न्यो न दद्यादिति वचनाघेः | पवद प्रथमेऽहनि यो दद्यात् प्रेतायान्रोदके fea: | यन्नान्नवसु चान्येषु स एव प्रददात्यपि ॥ दत्यादिपुराणवचन एवकारोऽभिन्नक्रमे सोऽपि दद्यादैवैत्ययेः | अन्ययाऽपिश्रव्दो व्यधः स्यात्| waua वगिमडषपिणाऽ- fafeda भरतेन दत्ते पूरकपिष्डे यौरामेण पुनः पिण्डो दत्त दूति रामायणे वाल्मौ किमदपिवर्थितं सङ्गच्छते | यथा,-- tee वदरोन्मियं पिण्याकं दभसंस्तरे | न्युप्य रामः स दुःखात्ते इदं वचनमत्रवौत् ॥
४५ श्रादक्रियाकौश्चदो|
इदं YE महाराज इङ्दौफलमि चितम् | यदन्नः पुरुषो राजंस्तदन्राः पिलदेवताः # .. वाचस्पतिमिखादोनामपि मतमेतत् | एवच्च ज्ये्टस्याप्यपाटवाद्यशक्तौ देणन्तरखितौ वा तदानो- मधिकारिणा कनिष्ठेन wana प्रत्यवायात् aa खाद द्रव्यापेणानुमतिविधानाभाषैन प्रत्यवायपरिद्ारस्याजतत्वात् पाटवादौ भूते ज्येष्ठेन सव्व HUTA | दासु - चिरकालीनापाटवसम्भावनायां द्रव्यापणनुमतौ aa विधाय कनिष्ठदारापि aaa | ततः पञ्चात् पाटवे सति पुननीवत्तनोयमित्यादः | एतच्ाएयगनुष्टानं सपिर्डनपय्येन्तं तत्परन्तु विभक्तानाम- विभक्लानाच्च vata सांवत्सरिकं खां काय्येम् | यथा व्यासः-- FAH संवत्सराज्जे्ठः ATS कुर्य्यात् समेत्य च । TS सपिण्डो करणात् सर्ववे FA: पथक् WAR ॥ ARS ज्येष्ठ; समेत्य कुयात् तन्म ताहसम्बन्धिखाहं सपिर्ड- नात् परं wad अविभक्ता विभक्ता रपि एक्, कुर रित्यर्थः । अमावस्यादिकन्तु अविभक्तानामण्रयगेव विभक्रानान्तु zai | यथा हदस्पतिः-- एकपाकेन वसतां पिढदेवदिजाचंनम् | एकं भवेदिभक्तानां तदैव IRs Wee
श्राडक्रियाकोसद्री। via
तथाच शङ: — श्रविभक्ता विभक्ता वा कुर्युः राम दैवतम् | मघासु च ततोऽन्यत्र नाधिकारः एथग्विना-॥ श्रदेवतम् Visalia खां मघाख्रादच्च Wats सर्व्वं कुर्युः । अतोऽत्रामावस्यादौ wad विभक्तं विना अविभक्तानां नाधि- कारः fanaa विभक्तानान्तु cantar: | एको दिष्टन्तु HUY पाक्षेनेव सदा खयम् | इति लघुदह्ारोतेन सखयमेवैत्यनेनान्यदारा निषेधा । तथा-- नास्मात् परतरः कालः खाद्ेष्वन्येषु विद्यते | यत्र Vara पितरो ग्टह्न्त्यसतसुत्तमम् ॥ इति ब्रह्मपुराणे साक्षादख्तपदानुवादेन स्रयमनुष्टानस्येव युक्तत्वाच्च खाइचिन्तामणि-निणंयाख्ताटौनामपि मतभेवम् | श्ण्ट्टचारोऽपोद्श एव | खाइविषै के तु-- सपिर्डनोत्तरकाले सकलखादानां विभक्तस्य एथगनुष्ठान- नियमः । श्रविभक्तानामनियमः किन्तु एरथगनुष्ठाने फलातिशय इत्युक्तम् | COLE: gay विद्यमानेषु नान्यं वे कारयेत् सखधाम् । श्रचाविगेषात् वडवचनाञ्च दादश्विघपुताशामेवाधिकारः)
४५४ श्राद्क्रियाकौक्तरो।
तद्या याज्ञवल्कय,
MNT धममपल्लोजस्तत्समः पुत्रिकासुतः Aas: VAM AY सगोत्रेणेतरेण वा ti We UA उत्पन्नो गूठृजसु सुतः स्मृतः
कानोनः कन्यकाजातो मातामहसुतो Aa: | अत्ततायां तायां वा जातः पौनभेवः सुतः ॥ दद्यान्माता पितावायं स पुचो दत्तको भवेत् । क्रोतस्तु ताभ्यां विक्रोतः afaa: स्यात् खयं कतः ॥ दत्तात्मा तु खयं दत्तो गरविल्लः सहोढजः | उत्सृष्टो गद्यते यञ्च सोऽपविद्ो भवेत् सुतः पिर्डदोऽ'गहरथ्ेषां पून्बाभावै परः परः ॥ सजातोयेष्वयं प्रोक्तस्तनयेषु मया fafa: | waar सखयसुत्पादित are | faa: — aaa खयसुत्पादितः प्रथमः | aq परिलीतक्तवियावैश्याशूद्राणामौरसतैऽपि नाधिकारः । सजा तोयेष्वयं प्रोक्तस्तनयेषु मया विधिः । इत्युपसंहारात् | यत्तु-- yar कुव्वेन्ति विप्राय चच्रविट्शूद्रयोनयः। दत्यादि पुराण्वचनं तत्सपिर्डाद्यभावेऽत्यन्तापददिषयम् | aaa इति-- अस्या यो जायते Ga: स मे पुतो wad |
खराडक्रियाकोसद। ४५५
इति वाचाभिसन्धिना वा नियम्य या दत्ता सा पतिका ATA भ्रौरससम इत्यथः | अचर युचिकाभावे तत्पुत इति बोदव्यम् | agafa:— आज्यं विना यथा तेलं द्धिः प्रतिनिधी क्षतम् | तथेकादटश्पुवास पचिकौरसयोषिना ॥ मनुः- तेन मातामहपौतोति- Jawa यस्य aa जनितः स तस्य कचेतजनितः स Aas: | मातामहसुत इति वोदुरपि पुलान्तरासत्वे स एव पुतः | ब्रह्मपुराणे-- अदत्तायान्त॒ यो जातः सवर्णेन पितुरगुहे | स कानोनः सुतस्तस्य यस्य सा दोयते पुनः ॥ त्लयोन्यामक्तयोन्यां वा पुनरूढायां जातः पौनभेवो जनक- पुतः । ताभ्यां मातापिलभ्यां क्रेतुः gare विक्रोतः। यथा मनुः-- क्रो णोयाद्यसत्वपत्याधें मातापितोर्यमनलत्तिकात् | स क्रौोतकः सुतस्तस्य सटशोऽसटणोऽपि वा । दत्तातेति-मनुः-- मातापिदविद्लोनो यस्त्यक्तो वा स्यादकारणात् | आत्मानं WIAA खयं दत्तः स उच्यते ॥ TAU सदो ठायास्तद्भजातः सहोढजः | एषां सजातोद्रानामेव पुत्राणां साक्तादधिकारे एव क्रमः
४५६ ग्धाद्क्रियाकोमुदो |
द्रव्यापेणानुमतिदहारा तु सर्व्वेषां युगपदधिकारोऽस्येव छडहस्पति- वचने ष्य ङ्व चनं च पुतरल्राविशेषेण प्रतिपाद नाद्व चनाच | qa Ata: देच्रजशैव पुतिकापुतर एव च । safe नारदादिवचनं तद्रणनामातपरं न क्रमपरं एषाम भावे पौत्रप्रपौव्रयोः क्रभेणाधिकारः ga: Da: प्रपौचो वा इति
वद्यपाणविश्णु चनात् घनहारिलाच।
तदभावे पल्नमाधिकारमाह शङ्ः- पितुः yau कत्तव्या पिरडदानोदटकक्रिया | तद्भावे च पलो स्यात्तदभावै सहोदरः ॥
रत्र AGATA वालदेणन्तरितपुत्ायाश्च दयोः पन्नो: सद्व अ्रयुताया एवाधिकारः |
यथा व्यासः- अपुचा स्तो यथा ya: युत्रवत्यपि भत्तरि । दद्यात् पिर्डं maga जलमावन्तु पुतिखौ ॥ तदभावे सहोदर इति अत्र दुहि्भावेऽपि इति नोदव्यम् | ual दुहितर ैव इति याज्ञवल्केयन पन्त्यनन्तरं दुद्धितुधनाधि- कारप्रतिपादनात् तस्य चोपकारकत्व्याप्यलात् पिर्डदानादिक- च्ोपकारः 4
सनुरपि-
अङ्गद द्गात्सम्भवति पुत्रवत् दुहिता sara | तस्यामाकमनि fast कथमन्यो . इरेदनम् ॥
याइक्रियाकोौमटौ। ४५७
भर्दाजः-- दुहिता पुत्रवल्कु्यात् मातापित्रोस्तु संस्का | अच च अदत्तायाः सगोचत्वात्तदभावे दत्ताऽधिकारिरोति।
कञ्चित्त् --दुहित्रनन्तरं दौहिवराधिकारः पाव्वैणपिर्डदाट- त्वेन श्रातो बलवच्वादिव्यादह | aa—
पुत्राभावे सपिर्डास्तं तदभावे सदहोदकाः | qata विधिं यस्य पुत्रस्यापि सुतासुताः ॥ दूति ब्रह्मपुराण-- माकंर्डयपुरारटे च पुत्रस्यालनः सुतायाः सुता दौहित्रा एतं दाहादिकं विधिं कुर्युरिति समानोदकाभावादौहितराधिकार- प्रतिपादनात् | गोत्ररिक्थानुगः पिण्डः, दति मनुवचनात् संशये Tawa पिख्डदानप्रयोजकत्वावगमाच् | खादचिन्तामणो च- सखकुल्याभाव एव दौहिव्ाधिकारः पाव्णपिण्डदानस्य पतौ- दुहिटवदकिच्चित्करत्वेन equa #सम्बन्धापकर्षादिल्युक्तम् | खाइविवेकेऽपि-- मातामहानां दौडहिताः कुन्चैन्द्दनि चापरे | तेऽपि वेषां प्रकुव्यैन्ति featasefa सब्बदा | इत्यादिपुराखवचने मातामृहाधिकारतुल्यतया प्रतिपादनात् सकुल्याभावे दौदहित्राधिकारो व्यक्तौक्षतः ।
` * ख पुस्तके सम्बन्धोत्कषांत् | ` ५८
४५ द ग्रादइक्रिवाकोसटो)
नानुजस्य amas, इति छन्दोगपरि शिटवचनं कनिष्टश्ाट- सद्भावविषयम् |
आ्रदिपुराणे,-
श््रातुरनाता खयं चक्रो तद्धार्यं चेन्न विद्यते | तस्य ्रादठसुतश्वक्रे aw नास्ति सहोदरः ॥
Wa सहोद्राभावे तल्सुतस्याधिकारकथनात् तदभाव एव सपल्ञज्राटतत्पु्रयोः करमेणाधिकारः। तयोरपि श्वाढम्वाढपुत्र- WRIA | श्राटपुत्राभावे पिता--
पुत्रो भ्राता पितरावापोति प्रचेतो वचनात् |
तुल्यन्याया्मातापि-
सत्वाः पिद्पल्नमो मातर इति स्मरणात् .विमातापि |
ayaa पिता कुय्यादिति परिशिष्टवचनं पल्नादि- सद्वावविषयम् |
ततः पिद्टतुल्यन्यायात् पितामहः ततः खखादेख सुषा चेवेति प्रवचनात् | तदभावे सम्बन्धसब्रिकषमपेच्य सपिण्डाः तदभावे समानोदकाः तदभावे दौहित्र इति प्रागुक्तं तदभावे .माट- सपिर्डाः | यथा गोतमः —
`` पुचाभावे सपिण्डाः ` समानोदका माटसपिर्डा वा शिष्याश्च aq: तदभावे छऋलििगाचाय्या इति । `
अत माटसपिणर्डष्वपिः . खम्बन्धसच्रिकर्षोऽपक्तणोयः प्रथमं
स्ादक्रियाकोसुटो। ४५९.
मातामहः ततो मातुलः ततोऽन्ये मालस्पिर्डा;ः तदभावे माल- समानोदका वच्यमाखः ततो जामाटश्वश्रयोः परस्परम् | ्रदिपुराणे-- जामातुः AIM: Hawai तेऽपि च संयताः । मित्रां तदपत्यानां aifaarat गुरोस्तधा | भागिनेयसुतानाच्च सव्वंषान्त्वपरेऽहनि ॥ अरपरेऽहनोति यस्य यावदभौचं तस्य दितीयदिने are ara. fawa: | सखियास्त-पुत्-पौज-प्रपौचाभावे कन्या | दुहिता पुव्रवल्क््यात् मातापिद्वोसु संस्कत । इति भरद्ाजवचनात् धनग्रहणाधिकाराच | तदभावे aual- पुत्रस्तस्यापि पुचत्वस्मरणात् | यथा मनुः- बद्नोनाभेकपन्नोनामेका चेत् एुतिणो भवेत् | सन्धास्तास्तेन पुत्रेण प्राह पुत्रवतोमनुः ॥ तदभावे पतिस्तदभावे सुषा | शहः-- भार्य्या पिण्डं पतिः gaia wa भार्या aaa च । wares सुषा चैव तदभावे दिजोत्तमः ॥ आदिग्रहणात् खश्रस्य च । न wala: पतिदब्यात् इति .कात्यायथनवचनं दुहिट-
सपलोपुचसद्गावविषयम् | सरुषाभावे पवत्षयिर्डसमानोदकादयः
४६० श्राञुक्रियाकोशटो।
सव्याभावैऽसम्बन्धिद्दिजोत्तमः क्षपया Fat way सजातोयविषयम् |
आदिपुयाणे-
ब्राह्म णस्त्वन्यवर्णानां न करोति कट्ाचन | कामाल्ञोभाडयान््ोहात् AAT तच्नातितां ब्रजेत् ॥ पुत्राः gata विप्राय त्चविटशृद्धयोनयः।
स तादशेभ्यः gat न करोति कदाचन | खमाता कुरुते तेषां तेऽपि तस्याश Hae ॥
विष्शुपुराणे--
Ya: पौचः प्रपौतो वा ager आराटसन्ततिः | सपिण्डसन्ततिवापि क्रियाय दप जायते ॥ एषामभावे WAR समानोदकसन्ततिः | मापक्तस्य पिण्डेन सम्बन्धा ये जनेन वा | कुलदयेऽपि चोत्तरे सरोभिः arent क्रिया aut संहतान्तगेतेर्वापि काया प्रेतस्य वा क्रिया | उन्सत्रवन्धुरिक्धाद्ा कारयेदवनोपतिः |
gear: क्रिया मध्यमाश्च तथा चैवोत्तराः क्रियाः ॥ चिप्रकाराः क्रियाः द्येतास्तासां भेदान् णुष्व मे । ्रादाहवाय्यायुधादिखशादयन्ता्च याः क्रियाः | ता; Gat मध्यमा मासि मास्येकोदिषटसंक्निताः |
खराङक्रियाकोसुदो। ४६१
Ga पिढल्मापन्ने सपिण्डो करादनु | क्रियन्ते याः क्रिया foam: प्रोयन्ते ता दृपोत्तराः ॥ पिलमालसपिण्डेस समानसलिलेस्तथा | संहतान्तगतेवापि राक्षा वा धनदारिणा | gaat: क्रियास्त RUA: पुत्रादैरेव चोत्तराः | afeaat was कार्य्यास्तत्तनयेस्तथा ॥ खृताहनि तु कत्तव्याः स्तो णामप्यत्तराः क्रियाः | प्रतिसंवत्सरं राजन्नेकोदिष्टविघानतः ॥ अच प्रपौतो वेति वाशब्दः करमेणाधिकारन्ञापनाथेः दुहिट- पल्लौश्राटणामभावे श्राठटसन्ततिरिति प्रागुक्तम् | ud सपिर्डाभावे सपिर्डसन्ततिः समानोदक इत्यथः | एषां समानोदकानामभावे समानोदकसन्ततिः सगोत्र इत्यथः तदभावे Areca मातामहस्य fawa जलेन च सम्बद्धाः मातामहसपिरडा मातामदहसमानोद काञ्च क्रमेरत्य्थः | तदभावे असवर्ण परिणौता स्वौ तदभावे शिष्यक्छत्विगाचाय्या गोतमोक्काः | तदभावे वारिज्यतोर्यीदि करणे मिलित्वा गतानां संहताना- मन्तगेतः afaq | तदभावे शद्ोक्तः--असम्बन्धो दिजोत्तमः। तदभावे उत्सब्रवन्धोधनेनान्यद्ारा पतिः कारयेदित्यधः। तथाच माकंण्डये-- तदभावे च कृपतिः कारयेद कुटुम्बिनाम् | तज्जातौयैनैरेः सम्यग् SSI: सकलाः क्रियाः ॥
४६२ श्राद्क्रियाकौसटो |
क्रियाभमेदेनाधिकारमाद gat: क्रिया इति |
दाहादवधैरभौचान्तदिने विहितजलायुधादिकसख्शव्यन्ता याः क्रियास्ताः Gat: ।
मासि मासोति एकाद थाहादिसपिर्डनान्तप्रे तक्रियो पलक्लणं एतद्क्लो करोति प्रेते पित्वमापन्ने इति सपिर्डनोत्तराः grea सांवत्सरिकादिक्रिया उत्तराः! पिटमाटसपिरडादयः qatar: पूवव क्रियां अवश्यं कु्युमेध्यमायामनियमः। सांवत्सरिकं विना उत्तरायां नाधिकारः | पुत्रादयरेषेत्येवकारेण व्यावत्तेनात् सांवत्सरिकस्य तुन व्युदासः तस्य स्लोकन्तव्यतया बच्यमाणत्वात् |
सपिण्डोकरणं तासां पुत्राभावे न faaa | प्रतिसंवत्सरं कायभमेकोदिष्टं नरेः सिया: ॥ सताहनि यथान्यायं णां यददिहोदितम् | इति माकंर्डेययुरारे अ्रयुवरपुवदयुव्रस््लौ णां सांवत्सरिकविधा- नाच तच्चानियतम् | पुत्ादेरिति पुवः ala: प्रपौतो वा इति वचनादौ कैभ्चाल- सन्ततिपय्यन्तेरदौहितेशख्च नियभेनोत्तराः काया एषां तिप्रकार- क्रियासु नियताधिकार इत्यधेः | तच अ्राटश्वाटपुत्ाभ्यां सांवत्छरिकभेव काय्यै न तु पाव्वैणम्, पितादिषटूपुरुषाणामेव पाव्वै णादिसपिर्डनस्य मध्यमायामन्त-
+ ख पुस्तके करमप्राप्रेः दूत्यधिकः।
ख्राडक्रियाकोौखटो | ४६२
भावात् | न aa स््रोणाम धिकारप्रतिषेधः सपिष्डत्वेन तासामधि-
करस्य AAATUATSA |
एतव्सपिण्डोकरणभेकोदिष्टं faa अपि इति यान्नवल्केयन सपिण्डनेकोदिष्टयोः कन्तव्यतानियमाच |
एवच्च क्रमेण धिकारनियमात् yausta खतपिटकपौत्रस्य efeqeiteae च नियताधिकाराभावादेच्छिकभेव सांवत्सरिका- नुष्टानमिति ध्येयम् |
न च काम्याधिकारे किं मानमिति वाचम् । अनिषिदविषये कामनेव प्रमाणमिति | अतएव सब्वेदेशोय- शिटाचारोऽपि। तदयं संच्तेपः | MC: Banya: केतजो TEA | कानोनञ्च पुनभूजो दत्तः क्रीतः Aa कतः ॥ सयं दत्तः सहोदोऽपविद्ो इादशधा सुताः | पिण्डदोऽ श्र शेषं पूर्वाभावे परः परः ॥ सजातोयेष्वयं प्रोक्तस्तनयेषु fafa: सदा | aa: Wala: पल्ली स्यादपुच्रेव हि युतिरो ॥ अदत्ता दुहिता दत्ताऽनुजो ज्येष्टस्तयोः सुताः | वैमाकेयोऽथ तत्पुः,पिता माता विमातरः ॥ पितामहः खषा चेव सपिण्डाः सत्निकषतः | सखकुल्यगोती दौहित्रो मातामहोऽथ मातुलः ॥
४६४ खाङक्रियाकौसटो। |
मातामहसपिण्डाञ्च तत्षमानोदकास्ततः | भागिनेयोऽथ जामाता खशरः शिष्यक्छत्विजो ॥ आचाय्यखाप्युपाध्यायः AAT सखा ततः । संहतान्तगंतः कथित् क्रपावां च दिजोत्तमः ॥ wana तु कृपतिः कारयेत् स्कुटुम्बवत् | अन््यक्रियाणां संप्रोक्ता: क्रमादटेतेऽधिकारिणः ॥ सोणा पुत्रोऽथ पौत्रश्च प्रपोतो दुहिता, ततः । सपल्लोतनयः खामो सुषा पुं वत्परे स्मृताः ॥
परथ सपिर्डनाधिकारिणः।
माकण्डये-- सपिश्डोकरणं तासां पुत्राभावे न विद्यते | तासां सलोणां घचुत्राभाव इति पुतभिन्नाधिकारिणसुप- लक्षयति । तेन बालदटेशान्तरितपुत्ाया अन्येन सपिण्डनं काय्येम् | हारोतः- yata तु कन्तव्यं सपिर्डोकरणं fear: | पुरुषस्य पुनस्त्वन्ये च्राठयपुतादयो मताः tt युते शेवेत्येवकारः पतिं विनाऽन्यव्याहच्य्थंः । अपुच्रायां खतायान्तु पतिः कुर्य्यात् सपिश्डताम् | दति पैटीनसिवचनात् | "
्राइक्रियाकौसुदो। ४६१५
तहि सपलोपुस्य कथमधिकार इति चेत् सत्यम्-- वह्नो नाभेकपलोनामेका चेत् पुत्तिणो भवेत् | AAAI पुतेण प्राह पुचवतीमेनुः ॥ इति मनुना पुत्रल्रमतिदिश्य यु्रकाय विधानात् सपिण्डन्स्य च पुव्रकाय्येलात् | अतर केचित्-- बहनामेकजातानामेकश्चेत् पुत्रवान् भवेत् | सर्व्वे ते तेन पुकरेण पुत्रिणो मनुरत्रवोत् ॥ इति वचनात् पुत्रत्वातिदटेशेन प्राप्रे सपिर्डनाधिकारे are पुरस्य यत् पुनविधानं तव्सपिण्डनातिदेशग्राप्ाधिकारनिरासाधं तेन सपलोयुचस्य सपिख्डनाधिकारो aria: aa भवैदेवं यद्येकेन सुनिना qaaafafea पुनविधौयते faa श्राठयुत्रस्य सपिण्डनाधिकारो मनुना पुचत्वातिदटेशसुखनोक्तः | इारौोतेन तु साक्षादिति कथं युनविधानं येन तदलादति- Suna निरस्यते |
्राढपुतादयसतु--
भ्राता वा ओराढपुन्रो वा सपिर्डः faa wa at!
सहपिर्डक्रियां कत्वा कुर्यादभ्युदयं ततः ॥
इत्यनेन हारो तेनेव प्रागुक्ताः | |
अत्र चाविरेषात् frends स्वपसो ग्रंहणाद दत्तदुहिट-पल्लो- सखषादौनां पुंसः सपिण्डनाधिकारः, तेन समानोदक-दत्तदुहिट- aifeatfefa: सपिर्डनं न कायम् | ५८
४६६ खाङक्रियाकौसुटी।
श्र केचित् दौदहितस्योत्तरक्रियायामधिकारात् सपिर्डनेऽ- प्यधिकारमाडहः । aa
लघुह्ारोतेन अ्वाटयुत्रादौनां नियमविधानादन्येषां oa द स्तत्वात् |
न च सपिण्डनाधीनोत्तरक्रिया सपिण्डनं विनापि स्वोण- सुत्तरक्रियादशनात् किन्तु fasanraraiat at च पञ्चदश- खादेरेव स््रीवत् पुंसोऽपि जातेति प्रागुक्तम् ।
न च- यानि पञ्चदशाद्यानि अपुचस्येतराखपि | एकस्यैव तु दातव्यमपुत्रायाख योषितः | इति ' परिशिष्टवचनविरोधः पुचीतरस्य पञ्चदश्खादविधाना- दिति वाच्यम् | wreyareaisty ये इति विशेषवचनदशेनादपुत्रसपिर्डन- निषेधकपरिशिष्टवचनस्य तदितरपरत्वात् | दतराखपि एकस्येव तु दातव्यमिति सामान्यविशेषमा्े- नान्वयादातव्यमिल्येकवचनम् | अयुत्रस्येतराणि यानि वचनान्तरात् प्राप्तानि प्रत्याब्दिक- ओदशस््हतापुत्रविषयाश्िनक्ष्णपत्तचतुदेशोखाद्ानि तानि एक- स्येव एको दिष्टविधिनेव दातव्यानि नत्वमावस्यादिमररनिमित्तेन पाव्वंणविधिनेति | |
^ ख पुस्तके नायुन्नातव्यम् । `
चइक्रियाकौषदो । ४६७
दइतराणोति बहवचनं व्यक्तिभेटेनेति नवा gata हदि- खाइस्याप्येकोदिषटटविधिकल्मस्िति वाचम् |
व्रदिखाइत्व विघातात् नद्यकोदिषटविधिकलत्वे सति हदिखादतवं सश्चवति युग्मदिजभोजनोपवोतिल्ोदद्ध खत्वमाचादि्रादसद वक- त्वादिवाधात् | अतएव कूग््पुराणे-
अहन्यहनि नित्यं स्यात् काम्यं नेमित्तिकं पुनः | unifery fara afeateyg पाव्वेणम् ॥ इति खादमेदा दशिताः।
केचित्त॒--
इतराणखमावस्याटरोन्यपुत्रस्यै कोदिष्ट विधिना काय्याणोत्याहः | तचिन्त्यम् |
अस्य वचनस्य वचनान्तरप्राप्तयादानुवादेनेको दिषटघस्चाति-
देशकत्वात् अपुत्रगोचरतया अमावस्यादिविधौ तु कल्यना- गोरव त् |
विष्णादिभिः पितरादौनां षस्ाभेव पाव्येणविधाननियमात् |
एतेन एकस्यैव एको दिष्टविधिनेव यानि प्राप्तानि प्रत्याव्दिक- खाद्ानि तान्येव दातव्यानि नामावस्यादौनोति यदन्ये्व्याख्यातम्।
तदपि निरस्तम् । अ्रमावस्यादोनामप्राषत्वेन व्याहच्य- विषयत्वात् |
किञ्चापु्राणां वदिखादस्यापि व्याहतिः प्रसज्येतेति |
४६८ ्राद्क्रियाकौखटो |
श्रत afaq—
पुतादैरेव चोत्तरा इति विष्णुपुराणे
VARMA पुत्र-पौत-भाठ-ाटपुत-दौहित्रेभ्योऽन्येषां सांवत्सरिकेतरोत्तरक्रियानिषिधादपुवरस्यायुतायाञ्च य॒त्रचड़ादौ कन्याविवाहे येन केनापि कन्यादाव्रादिना afeare न कत्तव्य- मनधिकारादित्याइः तचिन्तयम् |
सुख्येऽधिकारिणोऽङ्गऽधिकार दति नियमादुद्यधिकारिणः aaa हिखाडेऽधिकारस्य दुनिंवारत्वात्। want qiafag खतन््र॒ एव पाव्वणादाविति |
अतएव गयायामपुव्रस्य पाव्यैणं नास्ति किन्तु पिर्डदानमातं ततश्च सपिर्डशिष्यमित्रादिना हद्धयधिकारिणा वा सपुचस्यायुत्स्य वा YURI: स्ियाश्च पुतकन्यासंस्वारे कन्यादानाधिकारिखा जनन्यापि खकन्याविवाहे afeare कत्तव्यमेव वाचस्तिभिश्रा- दौनामपि मतमेतत् |
चत्रामुकगोत्रस्यासुककन्चखयभ्युदयायथं संस्कायस्यास्य पितुः पितामहस्य प्रपितामहस्य हदिखादमदं करिष्य इत्यनुज्ञावाक्यम् |
इति खाइकौसु्यां प्रेतक्नियाकार्डं समाम् |
खो गो विन्दपदध्याननिमलोक्ततचेतसा | सपिर्डनोत्तरखादमत्र सम्यक् विविच्यते | णातातपः-- inn प्रदानं यत्र यैषां सपिश्डोकरणात्यरम् |
। ततर TTI ज्ञेयमभ्युदयादते ॥
खराद्क्रियाकौखटो | ४६९ श्रव्वाक् संबत्सराददौ FT संवत्सरेऽपि वा | ये सपिण्डोक्ताः प्रेता न तेषान्तु परथकक्रिया ॥ न एथक्पिरडदानन्तु तस्मादृदं विधौयते ॥ प्रेतानासिह सव्वेषां ये wag नियोजिताः | Gaara निस्तौ णैः प्राप्ताः पिटगणन्तु ते ॥ यः सपिर्डोक्षतं प्रेतं एथक्पिर्डन योजयेत् | विधिघ्नस्तेन भवति पिदा चोपजायते |
यत्र यत्रेति ater सपिर्डनोत्तरखादव्याप्तायी एतच्च प्रत्या- व्दिकव्यतिरिक्तविषयम् उत्तरवचने पूरं संवत्सरे सपिरडनोक्तोनिंरग्नि- विषयोप संहारात्साग्नेः प्रथमदगेमध्यएव सपिर्डननियमात्याव्धण- वदिति पुरुषिका यमावास्याय्रादेतिकन्तव्यता दश्यते 1%
sagem दति ह्रदिखादस्येतिकन्तेव्यतावैलच्तख्यादित्यधेः तेनाभ्युदययखाद्धे पाव्यैणविधिना ae करिष्य इत्यनुज्ञावाक्यं के नचिदुक्तं हेयमेव |
afe वत्सरादर्वाक् सपिर्डापकर्धे कते खकालप्राप्तमासिकं तथा पूर्णेऽब्दे at सपिर्डने पतितमासिकच्च कथं काव्य मित्याशङ्ायामाह अ्र्वागिति अ्पकषंस्ले मासिकापकर्षीऽपि ara: पतितस्यल्ते तु aware सपिर्डनोत्कषेः कार्य्यो न तु सपिर्डनात्परं मासिकमिति । एथक्क्रिया एकोददिष्टम् |
* खं पुस्तके afafewa |
४७० ्राद्क्रियाकोसटो |
अयं भावः--अर्वाक् संवत्सरादित्यनेन तदादितदन्तन्यायात् सपिण्डनापकं मासिकापकर्षौऽपि काय्य इत्युक्तम् |
qu संवत्सर इत्यनेन सपिर्डनदिने पतितमासिक विधाना- भावात् तदादितदन्तन्यायेनाक्लतमासिकस्य सपिर्डनेऽधिकारा- भावात् क्ष्णेकादश्याच्च पतितमासिकविधानात्तदनुरोघेन सपिण्डनमपि कष्णैकादश्यां पतितमासिंकानन्तरं काय्येम् |
एवच्च मासिकमपि पतितपूव्यैमासिकानुरोधात् कष्णैका- द्श्यामेव न खकाले इति वच्यते |
तथा पृब्बदिनेऽपराहमात्रे waren परदिने च मध्याङ्क- मात्रप्राप्तौ क्रमानुरोधात् पव्वदिन एवापराहे खकालप्रास- सपिर्डनात्पृव्व' दादभमासिकं कायम् ।
न च परदिने मासिकानुरोधात् wars इयं काय्येमिति वाच्यम् | सपिखडनकालस्यापराह्लस्य प्रथमो पस्यितत्वात्तं विहाया- नुपस्ितस्य मध्याङ्ृस्य न्याय्यत्वात् एवच्च पुत्वैदिनेऽपराह्लप्राप्तौ परदिने च मध्याह्कापराह्लप्राप्तो परदिन एव॒ खखकालानुरोधा- दुभयं काय्यम् । उभयदिनेऽपराह्नलामे परदिने मध्याङ्क इयं कायम् पूव्यदिने सायाङ्के निषेधादिति ध्येयम् |
णधकाक्रियानिषेधे हेतुमाह न एथगिति प्रेतानां खतानां तस्माद aware विधोयते शासे णेति शेषः ।
ननु Fane सपिर्डनाभावात् कथं प्रेतत्रपरिदहार इत्याह
* ख पुस्तके BVT IAG |
arefmaratee | ४७१ ये मन्वेरिति हद्धर्थापकषं sad च सद्यः प्रेतलनिस्तारो भवती- 0 ~ # e © aa, । न केवलं कतस्पिर्डनानां एधक्क्रिया न काया अपितु तेषां लेपिनामपि सांवत्सरिककोदिषटटपिर्डेन सह योजनं न कायमिल्याह यः सपिण्डोक्ततमिति | मद्छपुराणे — यत्र यत्र प्रदातव्यं सपिण्डो करणात्मरम् | Mata विधानेन देयमग्निमता सदा ॥ | ~ Q अचाग्निमत्पदं सदा सव्व रताहेऽपोत्यधेः | जावालवचन- विरोधात् सामान्यविथेषन्यायेन ओररसक्नेतजाग्निमत्परम् |
यधा जावालः-- | सपिख्डोकरणादूद्ं विभिः सामान्यमिष्यते | श्रोरसक्ेव्रजौ gat विधिना areata तु । प्रत्यब्दमितरे gatas gat दय | एकोदिष्टं परित्यज्य पाव्वैणं यः समाचरेत् | wea fueet स स्यान्माटभ्चाटविनाशकः ॥ यत्त-- ताहे West कुव्वेत्रधोऽघो याति मानवः । इति मत्स्ययुराणवचनं तदग्निमिता सदैवेति ` तदौय- विशेषवचनविरोधादौरसक्तेत्रजाग्निमिदितर विषयं सामान्यविरेष- न्यायात् | एवच्छ-- प्रतिसंवत्सरद्चैव एको दिष्टं खताहनि | | इति व्याघ्रादि वचनभेतत्समानाधम् |
४७२ स्रादक्रियाकौखटी |
तथा--प्रदानं aa यत्रेति शातातपवचनमपि प्रल्याब्द्काति- रिकलविषयम् । `
तदाच साग्निकेत्रजोरसेतरेये सागििदशविधयपुताः wa निरग्नयश्च ते wate वजयित्वा सपिणर्डनोत्तरं waa mead ङ्खम् ताहे त्वेकोदिष्टमित्यथेः । तथाच गङ्ः-
सपिर्डोकरणादूदं यत्र यतर प्रदीयते | तत्र तत्र ad कुर्यादजयित्वा खताहनि ॥
न च जावालवचनं निरग्निविषयम् श्रग्निमिता सदेति सव्वै- शाखिसाघधारणमिति वाचम् ।
वाक्यभेदगौरवात् साग्नयः सर्ववे Weed Weld कुथः, तधा निरग्नय ग्रीरसक्तेतजाः waa पाव्वणमितरे दयुता निरग्नयो ame विह्ायान्यत पव्वणं wae aaifecfafa वाक्य चतुष्टयम् | ॥
अस्मन्मते तु AMAA: साग्नयः aaa पा्मणमितरे wi umd विहाय wet खताहे लेकोदिष्टं कुर्युरिति वाक्चत्रयम् | ॑
fag—aa: vafa संक्रान्ताविति मव्छयुराण-शङ्गादिवचनं fa निरग्निमातविषयं किंवा sive क्ते त्रजनिरग्निविषयम् saat निरग्निदश्विधयुचविषयम् ora दितोये च जावालवचनविरोधः THA निरण्न्यौरसक्षे्रजयो-म ताहेतरस्थलव्यवखानध्यवसायः |
किञ्च-शङ्ादिवचनानां मुख्यपुतपरतं न स्यात् एवञ्च Ware
चछाडुक्रियाकोखुटौ। $92
एकोटिष्टप्रापो अपाव स्य प्रोढपवयदैक प ्मरणनिभित्तं साग्नि- दशपुतेनिरगम्निना च पाञ्यण विधिना पितुः प्रत्याल्दिकखाइं काय्य- मित्याद-- शङ: - सपिष्डोकरणाटूद्ं aa यत प्रदोयते | aa aa रयं कुादज यित्वा ख ताहनि ॥ अमावस्यां चयो यस्य प्रेतपक्तेऽथवा पुनः | सपिर्डोकरणादृ्खं तस्योक्तः पाव्यणो दिधिः ॥ एवं चै ुरुषिकं कुर्या दित्यथः किन्तु स ताद विहितं प्रत्याष्दिकं वजं यित्वा ware तेकोद्दिष्टमेव एकोदिष्टं खतादहनो ति वचना- feaa: | aaa प्रतिप्रसवमाह अमावस्यामिति अ्रमावास्यायामित्यधः qaqa: प्रौष्ठपदयनन्तरि तक्लष्णपन्तः | पराहदृतौ यमः प्रतान् पितृ चाय यमालयात् | विसञ्जेयति मानुष्ये कत्वा शून्यं स्वकां पुरम् I दूति प्रोष्ठ पययद्ाश्युक्कष्णपत्तम धिक्लत्य ARYA | तेन भाद्रमलमासमरणे तस्याखयुकक्ष्णपचत्वाभावात् अ्श्चिनमलमासमरणे तस्य प्रौषटपद्यनन्त रितपक्तत्वाभावे एको- दिष्टविधिनेव सांवत्सरिकं न पाव्वैणविधिनेति सिदम् | अमावस्यायां Haws वा यस्य चयः तस्य सपिश्डोकरणादू खताद्प्रत्याब्दिकओरादे उक्तः प्रागुक्तस्तत्र aa at Fala इत्य॒सगेविहितस्तेयुरुषिकः पाव्वेणणे विधिरेव न चात्र ware. 3 ©
४७४ खाडक्रियाकोसदो।
वज्जं नमित्यथंः । तेनामावास्याप्रेतपक्ेतर स लाहहं वच्जनयित्वाऽन्यतच्र aaa तयं कु््यादित्येक एव विधिः सम्पन्नः, कालोप्यस्याप्यपरा ह एव नतु मध्याह्ृः, एकोदिष्टलाभावेन एकोदिष्टन्तु मध्यात इति वचनाविषघयत्वादपराह्लस्य पाव्वणसामान्यकाललताच |
aa पारिजातरत्ाकरयोदत्तादयः--
तस्योक्तः पार्वणो विधिरिति तस्येखेकवचनाद्यस्य ware- aaa पाव्वणविधानातिदेशात् पितामहप्रपितामहसरादस्य च प्रधानस्यानतिदेणदेकपुरूषिकमेव पाव्वंणमिति वदन्ति |
तन्मन्दं प्रतिप्रसवादन्यथा वाक्यभेदात् | ततश्च सति प्रति- प्रसवे कुतोऽतिदेणप्रसङ्गः। येनोच्यते प्रधानस्यानतिदेणादिति।
तथा - तिपिर्डमाचरेच्छादमेकोदिष्टं सृताहनि |
इति मव्छपुराणेन शङ्वचनेकवाक्वतयाऽमावास्याप्रेतपक्तेतर- सृताहे एकोदिष्टं विधायान्यच aaa युगाद्यादौ अमावास्याप्रेत- qasate च तिपिर्डकं are विधोयते |
जावाकलेनापि --सपिर्डोकरणा दू fafa: सामान्यमिष्यते, दति सामान्यतोऽभिघाय ओओरसक्ेत्रजावित्यनेन सान्न्यौरसक्तेत- जयोस्तदेव प्रां तेपुरुषिकं पान्बैणमनूद्यान्येषां सास्नोनामेकी दष्टं विधोयते |
न च सता तस्येव ATE प्राप्तं नान्यस्येत्याशङ्गनोयं ware पितुः पितामदादिसदभावेन खादस्यौत्समिकवच नबोधितल्वात् | तस्येल्येकव चनन्तु यत्तदोः सम्बन्धेनो पन्यस्तस्य सतस्य पूव्वे वचनस्थ- ख तादहसम्बन्धापेत्तया मन्तव्यम् |
शादक्रियाकौसखदी। ४७१ अतएव © 9 $ कुसमन्वितं Fat तथाद्यं च्रादषोडशम् | प्त्याब्दिकच्च शेषु पिर्डाः स्यः षडिति fafa: ॥
इति न्दोगपरिशिष्टेऽमावास्यादिमरण्निमित्तं चेपरुषिक- खड प्राप्रे सल्येव--
पितरो यत्र पूज्यन्ते तत मातामहा ध्रवम् ॥
इति मातामदादिदिकापेक्वया sede varies तन्निषेधः साधकः स्यात् |
~ a ~\ + अन्यया vate एतस्यव areutal अन्येषां विधाना- ~ ~ e (> Q भावादेव निषधात् षटसंख्यानिषेधो व्यधः स्यात्| अतएव Tame निषेधो नोक्त इति ध्येयम् ।
खाइदिवेक-खादचिन्तामणि-निणयाख्तारौनामप्येतन्मतम् । कषुंसमन्वितमन्वष्टकायां षोडशानां पूरणं पाव्वं णस्यादिभूतं a सपिख्डनमित्यथः ।
sa: fae पितुरमावस्यादिमरणे सदैवतं चरिपिर्डवां चैपरुषिकखादमिति । अचर श्मनुज्ञावाक्यम् ।
agate असुकगोचस्य पितुरसुकशग्धणोऽमावस्याख्तस्य पाव्वैएविधिकसां वत्सरिकखाद्ं तन्रिमित्तकञ्च अमुकगोत्रस्य पितामदस्यासुकश्श्ण एवं प्रपितामदहस्य प्राव्वं णविधिकखाद- महं करिष्ये |
४७€ चराद्गक्रियाकोशुटो।
% [ अ्रधिकाङ्कश््ोनुष्टानं न aa न्युनाधिकाङ्गता अतः षृथरीव खददयं अन्यथा विक्ततपःव्वेणस्य नित्यमनुष्ानप्रसङ्कः |
अत्र तुल्यकालप्राप्तयोः पा्व्वणयो विक्लतपाव्वं णमादौ काव्य- मित्याचारः।
न च पाव्वंशविक्ततपाव्वं णयोस्तन््ता | पाव्वं शस्य षाटपुर- fanaa प्रयोगभेदात् |
Sot (¢ .< 0 न च पाव्वणेन विक्लतपाव्व शं प्रसङ्ग दर ताथमिति वाच्यम् |
uae षटाद्यानामेव गताधैत्मिति वाच्यं aaa | ततश्च तयोरेव fossa: समानम्] अमावस्यादिचयनिमित्तेन मातुरपि पाव्वं शमादहापस्तम्बः-
अणुता ये war: केचित् feat वा परुषाश्च ये | तेषामपि च देयं स्यादेको दिष्टं न पाव्वे णम् ॥ मिच्रवन्धसपलोभ्यः स्तौकुमारोभ्य एव च | Sata मासिकं AS संवत्सरमतोऽन्यधा | ताहप्रकरणान्मृताह इत्यभिधानाचच warfeeaarefaad वचनमिदं येषां wares urea विहितं तेषामपुज्ाणां ware पाव्वैणं निषिध्य एकोद्दिष्टं विधोयते अ्रतएव a पाव्वैख- मिल्युक्म् | अतायुत्ा इति विशेषणोपादानं ayaa: पाव्बणाभ्यनु- ज्ञानायमन्यथा वैयथ्थात् |
* ख पुस्तके | | fafsata: पतितः।
खद्ु्रियाकोशटी। ४७७
तच्ान्व्टकाद्भनान्ाढ त्रितय देवतं सदैवकं AAA अत्रापुचा इति पुत्रभित्राधिकारिणसुपलक्षयति | तेन बालपृत्राया बालपुत्रस्य वा अमावस्यादिखताहे रात्रा दिना uwntfecaa काय्यं aaa पौत्रदौदहिचरादिभिः पितामह- मातामहादौनां एकोददिष्टमेव काय्येम् | तथाच स्मृतिः — अमावस्यां प्रमोतस्य पोतः संवत्सरं प्रति | पितामहस्य चेदव्यादेको दिष्टं न w= णम् ॥ न केवलमयपुताणां Bare पाव्वणं न देयम् अ्रपि त्वमावस्या दावणोत्याह भिचेत्यादि-मितरं मातुलभागिनेयादि | वन्धुश्चोक्तो यथा-- MAA: खसु: War arafag: खसु: सुताः | आममातुलपुच्राञ्च विन्या ्रात्मवबान्धवाः ॥ स्तौ पन्नो कुमारो TAs एतत् सन्वंमपुतोपलक्षणम् एव कारो fama एभ्यः संवत्सरं व्याप्य यन्मासिकं तदेव दद्यात् | अतः परं संवत्सरात् परं मासिकममावस्याविदहितं पाव्वैणमन्यथा न दव्यादित्यथंः। BATH खादमाह प्रचेताः- अरविन्नातसतेऽमावस्यायां खाददिवसे वा | खतशब्दोऽत्र सखताहपरः श्रन्नातमरणस्यौचदेहिकाभावात् मासन्नाने तिष्यन्नाने तन्मासौयामावस्या वच्यमाणा वा लष्लैका- दशौ ग्राह्या उभयोरज्ञाने यवणदिवसे इति व्यवस्था |
got srefmatareser |
एवच्चामावस्यायां पगेनरं eIMIATAA ee Aa yqufeqziay प्रतिमासिकं संवत्सरपय्यन्तं यथाक्रमं समाप्य
सखवणदिवस एव सपिण्डनं प्रत्याल्दिकच्च काय्यम् | खवरण्दिवसमवधारण्दिनोपलक्षणम् | तथा स्मृतिः-- ~ © © सतस्य न भवेदात्तां यावदहादशवाषिको | प्रेतावधारणं तस्य कर्तव्यं सुतवान्धवेः ॥
संवत्सरविगेषान्नाने मासान्नाने च तिथिमाचाज्ञाने awa दग्धाऽगौचोत्तरमेको दिष्टं कछला पतितमासिकं पतितवाषिकच्च await wat प्रतमासिकं waaarfaa वा area मावस्यायां छष्णैकादश्यां वा ATA |
~ ~ © =^ aqufequrara बाल्ये वा पितोमररे व्यवस्थामाह |
पद्मपुराणे - | न जानाति दिनं ag न मासं वसुधाधिप | तेन कायममावस्यां Awe संवत्सरं खलु ॥ AMM तथा ATA वेशे ज्ये एव वा । तिथिविशेषज्नाने मासाज्ञानेऽप्येवम् |
एवच्चामावस्यायां wares छते तच सावत्सरिकखादभेको- दिष्टमेव काय्यम् न तु mead “श्रमावस्यां थो यस्य” इति शङ्वचनेन च्रमावस्यामरणनिमित्तमेव पाव्वैणविधानात् | लघुद्ारोतः-
खाडक्रियाकोसदो। Boe
aTefan समुत्पन्ने खतारहेऽविदिते तथा । एकादश्यां प्रकुव्वात कष्णपक्ते विशेषतः | खाइपदमतर सखताहसम्बन्धिखाद्स्य दाहावध्वशौचान्त- दितौयदिनविहितत्वेन ख्ताहसंम्बन्धित्वाभावात् | अन्ये तु- खताहसम्बन्िखादसजातोयखादमिति faa सागनेरप्या- देकोदिष्टे सतादखादसाजाव्यमस्येवेति वदन्ति | तदपि मन्द्म् | अ्रमावस्यादिखतस्य पाव्वेणएविधिकसांवत्सरिकसजातौयतया अमावस्यादिखाङेऽप्यतिप्रसद्गत् | वसुतस्तु-सांवव्सरिकातिरिक्सपिण्डनो त्तरखाद्वतरखाद्ं वा विवक्तितम् | तेन सव्वेत्र निस्तारः | ware इति रतमा सोयतिथावन्नात इत्यथः | अत्र खादचिन्तामरणिः- विशेषतःपदोपादानात् आदिव्यसंक्रमणं विग्रेपेणायनदय- मिति वत् शक्तेकादश्यामपि खतादस्रास्य कर्तव्यत्वं WWI तु प्राण्सत्यम् । अन्यथा तदनेकं स्यादित्याह | agag विशेषतो सखताहादपि भक्तिखदाद्रव्या्यतिश्येन कष्यीकादणश्यां Fala न तव्रोत्साहृदानिः कत्तव्येत्यथः | अधवा अविज्नातरतेऽमावस्यायां खवर्दिवसे वेति प्रचेतो- बचनोक्तामावस्यायवणदिवसाभ्यामपि कष्णेकादश्यां विशेषतः ATS प्रशस्तम् |
४८० ाद्क्रियाकौसदो |
अतएव राजमात्तर्ड भोजराजः — खाइविष्रे समुत्पत्रे खतस्याविदिते fea | Tala wala वदन्त्येके मनोषिरः ॥
न तु vara कछष्णपक्ते विशेषत इत्यर्थो युक्तः, fafa कल्य नापत्तः कुर्व्वोँतेति प्रधानक्रियया सहान्वये सम्भवति विशे ष णोभ्रतक्लष्णपक्तपदटेन सदह विशरेषपटान्वयस्यान्याय्यल्लाञ्च सब्यै- टेणोयाचारविरोधाच्च |
एतच्चावश्यकखाद्भमेव न तु काम्यं “वेपक्तिकादिनानुकल्य- विधिः काम्यः” इति सव्धैशक्यधिकरणे दशितत्वादिति |
विघ्रोऽव्र शरोरापाटवदरव्याद्य सम्प्तिरूपोऽशौचेतर एव ऋष्य - शृङ्भवचनदरभनात् सामान्य विगेषन्यायाच ।
RITE देये पितणां ate तु अशौचं जायते यदि | तद शौचे व्यतोते तु तेषां =e विधोयते ॥ श्यचोभ्रूतेन दातव्यं या fafa: प्रतिपद्यते | at तिधिस्तस्य कर्तव्या न तन्या वे कदाचन ॥ देय विशेषणवेयथ्यात् | नतु अ्रशौचान्तदिनोत्तरदिनमित्यथेः। अथवा श्रशौचानन्तरप्रशस्तकालोपलक्तिततिधिरुच्यते | प्रशस्तता च मध्याङ्कप्राप्ततयेति अन्यथा पक्तिखयशौचे रात्रावेव तत्तिथे्लाभात् परदिने तु भिनब्रतिथौ “a aan वे कदाचन” इति निषेधात् अरकरणप्रसङ्गः स्यात् |
arvau, (Text) Fasc. 1--5 @ 8/ each... wae Rs. aingalam, Fasc. 1--7 @ /6! each ais + Rasa. (Text) Part 11, Faxe 1--5 @ /6/ each eo a
(English) Part 11, Fase. 1 A ae Sud krta Laksanam, (Text) Fase. 1 ...
८१2 31117. (Text) Vol. I, Fase. 1--8 ; Vol. I, Fase. 1-6; Vol III ase. 1--6 @ ¦ 6/ cach- ४ re Paragara, Institutes of (English) ध Prabandhacintamani (English) Fasc. 1--3 (@ /12/ each :
Sama Véda Nanhita, (Text) Vols. 1, Fase. 5--10; II, 1--6; III, 1--7
iV. 1--6 ; V, 1-8, @ /6/ each Fasc ms ap Sankhyva Sititra Vrtti, (ext) Fasc. 1-4 /§! each Ditto (English Fa -3 @ /12/ each
Sneruta 32111118, (1\.11&.) Fase. 1 @ ich Sraddha kriya kaumudi. Fase. 1 5 / “ 1310९८९2 Samhita, (Text) Fasc. 14-45
07182 Brahmana, (l’exc) Fasc. 1-19 @ Yantravarteka (English) Fasc. 1 : oe Nike = १,३८८.० Cintamani, (Text) Vol. J, Fase. 1-9, Vol IT, Fase. 1-10,
res
/ @ '6/ each /
each
Vo. IIT, Fasc. 1-2, Vol. IV, Fasc. 1, Vol. V, Fase. 1--5, Part LV, Vol. II,
Fase. 1--12 @ '5" each Tattvarthadhigama Sutram Fasc. 1 Vrikanda-Manianam, (Text) Fasc. 1-3 @ /6/ [Tulsi Sat’sai, Text) Fase. 1--5 @ 6 / each ध + 1 ण) ४य-10१])2 न ९१-1६12 (Text! Fasc. 1-6 @ /6/ each Uvasagulasao, (Text and English) Fase. 1-6 @ /12/ Varaha Puram. (Text) Fase. 1--14 @ /6/ each Varsa Krya Kaumudi, Fase 1--5 @ 6/each ... one *Vavu Purana, (Text) Vol. 1, Fasc. 2--6 ; Vol. II, Fase. 1--7, @ /6/ each Vidhar Parijata, Fasc. 1-4 -- त ae Visnu Smirti, (Text) Fase 1--2 @ 6/ each ee. on a Viva laratnakara, (Text) Fasc 1--7 @ /6 / each Vriannaraciva Purana, (Text) Fase. 1--6 @ /6/ .. Vrhat Svayamnbhai Purana, Fasc. 1--6 a. Tibetan Series. Paz-Sam Thi 510, Fasc. 1--4 @ 1/ cach
Sher-Phyin, Vol. I, Fasc 1--5 ; Vol. II, Fase. 1--3; Vol. IH Base. 1--5
@.1/ each Rtogs brjod dpag hkhri S‘in (‘rib. & Sans.) Vol. I, Fase. 1--5 ; Vol. II Fase. 1--5 @ 1/ each ४ न , Arabie and Persian Series ‘Alamgirnamah, with Index, (Text Fasc. 1-13 @ /6/ each ... Al-Muqaddlasi (English) Vol I, Fase 1-3 @ /12/ fin-i-Akbari, (Text) Fasc. 1-22 @ 1/ each Ditto (English) Vol. I, Fase. 1--7, Vol. II, Fasc. 1--5, Vol. HI Fase. 1--5, @ 1/12) each ध ४ Akbarnamah, with Ilex, (Text) Fase 1--37 @ 1/ each Ditto (English) Fasc. 1--8 @ 1/ each ae sus Arabic Bibliography, by Dr. A. Sprenger ine Badshahnamah, with Index, (Text) Fase. 1--19 @ /6/ each ... ae Catalogue of Arabic Books and Manuscripts =. Catalogue cf the Persian Books and Mannscripts in the Library of the Asiatic Society of Bengal. Fasc. 1--3 @ 1/ each Dictionary of Arabic echnical Terms, and Appendix, Fasc. 1--21 @ T/eaeh... : Farhang-i-Rashidi, (Text) Fase. 1-14 @ 1/ each = Fihrist-i-Tasi. or, Tiisy's list of Shy’ah Books, (Text) Fasc. 1--4 @ /12/
each Futih-ush-Sham of Waqidi, (Text) Fase. 1--9 @ /6/ each 19१६६५० of Azadi, (Text) Fasc. 2 --{ @ /5/ each
Haft Asm3n, History of the Persian Masnawi, (Text) Fasc. 1
History of the Caliphs, (English) Fase. 1--6 @ /12/ each
Iqbalnamah-i-Jahangiri, (Text) Fasc. 1--3 @ /6/ each
1530211 with Supplement, (Text) 51 Fase. @ /12/ each .. a
Maasir-ul-Umard, Vol. I, Fase. 1--9, Vol. I], Fase. 1--9 ; Vol. III, 1-10; Index to Vol. I, Fasc. 10-11; Index to Vol. 1177, Fase. 11-1 Index to Vol. II, Fasc. 10-12 @ '6/ each
Maghazi of WAqidi, (Text) Fasc. 1--5 @ /6/ each
—_ €> "~ 2 =
wNoon
ON He ON = lo
¢ oll Coen Le No ^ oe < hen
Need bed INK Bk 4 ॐ,
bt
ret om (= ~~
+~ +~ = 3 He ie = ६९, OC HO Hem He OO OH He ॥
“The other Fasciculi of these works are out of stock, and complete copies cannot be
supplied
Tarikh-i-Firtiz Shahi of Ziyau-d-din Barni (Text) Fase @ /6/ each... Parikh-i-Firtizshahi, of Shams-i-Sir3j Aif, (Text) Fase. 1--6 @ /6/ each ... Ten Ancient Arabic Poems, Fasc. 1--2 @ 1/8/ each : - Wis-o-Raimin, (Text) Fase. 1--5 @ /6/ each a
Zafarnamah, Vol. I, Fase. 1--9, Vol. II, Fase 1--8 @ /6/ each a Tuzuk-i-Jahangiri, (ing) Fase. 1... तिः
Muntakhabu-t-Tawarikh, (Text) Fase. 1--15 @ /6/ each =... Rs. 5 ची Muntakhabu-t-Tawarikh, ( English } Vol. I, Fase. 1--7; Vol. I, Fase
1--5 and Index ; Vol. 111, Fase 1 @ /12/ each 12 0 Muntakhabu-]-Lubab, (Text) Fase. 1- 19 @ /6/ each - 7 2 Maayir-i? Alamgiri, (Text), ase. 1--6 @ /6/ each = sane 4 Nukhbatu.|-Fikr, (Text) Fase. 1 ae > 0 6 Nigami's Khiradndimah-i-Iskandart, (Text) Fase. 1--2 @ /12/ each woe 1 8 Riyazu-s-Salatin, (Text) Fase 1--5 @ /6/ each ... ae ae 14 Ditto (English) Fase. 1--3 6 on 2 4 Tabaqat-i-Nasirl, (Text) Pase. 1--5 @ /6/ each 1 14 Ditto (1111151) Fase. 1--14 @ /12/ each 10 & Ditto Index 1 ()
2
2
3
1
6
0
—
ASIATIC SOCIETY'S PUBLICATIONS.
1. Asiatic Restearcutis. Vol. VII, Vols. Xl and XVII, and Vols. XIX aud XX @ 10/ each ... 50 0 2. 11001268 of the Asiatic Society from 1865 to 1869 (inel.) @ /6/ per No.; and from 1870 to date @ /8/ per No 3. JouRNALOf the Assiatic Society for 1843 (12), 1844 (12), 1845 (12), 1846 (5), 1847 (12), 1848 (12), 1866 (7), 1867 (6), 1868 (6), 1869 (8), 1170 (8), 1871 (7), 1872 (8), 1873 (8), 1874 (8), 1875 (7), 1876 (7), 1877 (8), 1878 (8), 1879 (7, 1880 (8) 1881 (7), 1882 (6), 1883 (5), 1*84 (6), 1885 (6), 1886 (8), 1887 (7), 1888 (7), 1889 (10), 1890 (11), 1891 (7), 1892 (8), 1893 (11), 1894 (8), 1895 (7), 1896 (४), 1897 (8), 1898 (8), 1899 (8:, 1900 (7), 1901 (7), @ 1/8 per No. to Members and @ 2/ per No. to Non-Members N. B.—The figures enclosed in brakets give the number of Nos in each Vi lume. 4. Centenary Review of the Researches of the Society from 1784-1883... 3 0) A sketeh of the Turki language as spoken iu Eastern Turkistan, by
11. Gb. Slaw Gixtra No. wdsAS.0., TSP ae 4 0 Theobald’s Catalogue of Reptiles in the Museuin of the Asiatic Society
(Extra No., J.A.S.B., 1868) a 2 0 Catalogue of Mammals and Birds of Burmah, by E. Blyth (xtra No
J.A.S.B.. 1875) ॥ 4 0
Introduction to the Maithili Language of North Bihar, by G. A. Grierson, Part II, Chrestomathy and Vocabulary (Extra No., J.A.S ॐ 1882) vie i ee न
5. Anis-ul-Musharrahin ... 6. Catalogue of Fossil Vertebrata... 7. Catalogue of the Library of the Asiatic Society, Bengal, by W. A. Bion 8. Inayah, a Commentary ou the Hidayah, Vols. I!, and [ ४, @ 16/ each... 3 9, Jawamlu-l-ilm ir-riyazi, 168 pages with 17 plates, 4to. Part I a 10. Khizanatu-]-ilm es 11. Mahabharata, Vols. 111 and IV, @ 20/ each . 12. Moore and Hewitsou’s Descriptions of New Indian Lepidoptera Parts 1--I{T, with 8 coloured Plates, 4to. @ 6/ each 4 13. Sharaya-ool-Islam 14, Tibetan Dictionary, by Csoma de {९6168 15. Ditto Grammar
+=
=¬ G © SO ^> CO CPN W HWW च> oO
° ° ° fom
16. Kacmiracabdamrta, Parts I & 17 @ 1/8/ 0 17. A descriptive catalogue of the paintings, statues, &c., in the rooms of the Asiatic Society of Bengal by C. R. Wilson 1 0 18. Memoir on maps illustrating the Ancient Geography of Kasmir by M. A. Stein Pu.D., JI. Extra No. 2 of 1899 ००० ° °" 0 Notices of Sanskrit Manuscripts, Fase. 1--29 @ 1/ each oo aD 0 Nepalese Buddhist Sanskrit Literature, by Dr. 1६. L. Mitra 5 0
N.B.—All Cheques, Money Orders, &c., must be made payable to the “Treasurer, Asiatic Society,” only. 3--3--04. Books are supplied by V.P.P.
mh BW WW AW OW Ow BW ^ Ow BW Ow Ow ae RW OW OW Ow ew ew Ow ^ ^ ew
BIBLIOTHECA INDICA
A Collection of Oriental Works PUBLISHED BY THE ASIATIC SOCIETY OF BENGAL New Series, Nos. 1041, 1045, 1050, 1062, 1069, 1099.
खाइइकियाकौमदो।
SRADDHA-KRIYA-KAUMUDI
BY
; GOVINDANANDA KAVIKANKANACARYYA ) 1 | f |
EDITED BY PANDITA KAMALAKRSNA SMRTIBHUSANA
FASCICULUS VI,
CALCUTTA : BY UPENDRA NATHA CHAKRAVARTTI, AT THE SANSKRIT PRESS, AND PUBLISHED BY THE ASIATIC SOCIETY, 57, PARK STREET,
1904.
Qe BS 1, 3 7, १ १ 75 7 me he OY Re Sw Oe Re ee 9 1) Oe ewe GQege te
CRE ORE WE QSL HE De 9
@ REWE WE BE RE HE De Qe ee Qe Qe POS ARNE ARNE, ABN BNL ADE "७/० ^ ८ (^ (<< 4८ ADS ONE, NE ONE, EY,
LIST OF BOOKS FOR SALE
AT THE LIBRARY OF THE । Asintic Society of हाक
No. 57, PARK STREET, CALCUTTA, AND OBTAINABLE FROM THE SOCIETY’S AGENTS, MESSRS. LUZAC & CO., 46, Great Russe.t Street, Lonpon, W.C., and Mr. Orto Harrassowitz, BooksELLER, LEIPzic, GERMANY.
MM
~
ONL Net
Complete copies of those works marked with an asterisk * cannot be supplied.—some
of the Fascicult being out of stock. [~अ र वा
BIBLIOTHECA INDICA. Sanskrit Series
Advaita Brahma Siddhi, (Text) Fase. 1-4 @ /6/ each „त ~ Rs. Advaitachinta Kaustubhe, Fasc. 1-2 a - *Agni Purina, (Text) Fasc 4-14 @ /6/each ... Aitaréya Brahmana, Vol. I, Fasc. 1-5 and Vol. TI, Fase. 1-5 Vol, III Fase. 1-5 Vol. IV, Fasc. 1-5 @ /6/ Anu Bhiasyam, /Text) Fasc. 1-5 @ /6/ each a विन Aphorisms of Sandilya, (English) Fasc. 1 . ह, Astasthasrika Prajhaparamita, (Text) Fasc. 1-6 @ /6/ each Agvavaidyaka, (Text) Fasc. 1-5 @ /6/ each रित [ि Avadana Kalpalata, (Sans. and Tibetan) Vol. I, Fase. 1-5 ; Vul. If. Fase. 1-5 @ 1/ each ie oat - ~/~ 1 Bal Bhatta Fasc. 1 @ /6/ each a as 0 ५ Bandhaya Banta Sutram Fasc. 1 @ /6/ eaeh *Bhamati, (Text) Fase. 4-8 @ /6/ each Bhatta Dipika Vol. I, Fasc.1-4 ... Brhaddévata (Text) Fase. 1-4 @ /6/ each Brhaddharma Purana (Text) Fasc 1-6 @ /6/ each Bodhicaryavatara of Cantidevi, Fasc. 1 Catadusani Fase 1 Catalogue of Sanskrit Books.and MSS., Fase. 1-4 @ 2/ each Catapatha Brahmana, Vol-I, Fasc. 1-7, Vol II, Fasc, I-3 Gatashasrika, Prajnaparamita (Text) Part, I. Fasc. 1-7 @ /6/ each... *Caturvarga Chintamani (Text) Vols. II, 1-25 ; 111. Part I, Fase. 1-18. Part II, Fasc. 1-10. @ /6/ each ; Vol. IV. Fase. II प 6 Clockavartika, (English) Fasc. 1-4 ... Sraddha Kriya Kaumudi (Text) Fasc. 1-6 @ /6/ each *Crauta Siitra of Apastamba. (Text) Fasc. 4-16 @ /6/ each । Ditto QGankhayana, (Text) Vol. I, Fasc. 1-7; Vol. II, Fase 1-4, Vol. III, Fase. 1-4 @ /6/ each ... Cri Bhashyam, (Text) Fasc. 1-3 @ /6/ each Dana तापर, kaumudi, Fase 1--2 @ /6/ Gadadhara Paddhati Kalasara Vol. !, Fase. 1-6 Kala Madhava, (‘ext) Fasc. 1-4 @ /6/ each Kala Viveka, Fasc. 1-6 Katantra, (Text) Fasc 1-6 @ /12/ each त Katha Sarit Sagara, (English) Fasc. 1-14 @ /12/ each ह. a 1 Kirma Purina, (Text) Fasc. 1-9 @ /6/ each 4 a Lalita-Vistara, (English) Fasc. 1-3 @ /12/ each... Madana Parijata, (Text) Fase. 1-11 @ /6/ each . Maha-bhasya-pradipoddyota, (Text) Vol. ', Fasc. 1-9 11, Fase. 1. 8 ^ os Manutiké Sangrahia, (1.€ ५४) Fase $ @ /6/ each ~ १ 10@ ५, cam Markandéya Purina, (English) Fase. 1-7 @ /12 each *Mimaimsa Darcana, (Text) Fasc. 7-19. @ /6/-each Narada Smrti, (Text) Fasc. 1--3 @ /6/ ॥ Nydyavartika, (Text) Fasc. 1--4 @ /6/ *Nirukta, (Text) Vol. 111. Fase. 1--6 Vol. IV, Fas Nityacira Paddhatih ( Text ) Fasc. 1--7 ° 13 क्क ` च Nitydcarapradipah ( Text ) Fase. 1-5 Nyayabindutika, (Text) Nyaya Kusumafjali Prakarana (Text) Vo F र : y 123 @ 6) ae | na ( ) ॥ 1 Fa asc. {--6 ; Vol. II, Fase. Padumawati Fasc. 1--3 @ 2/
pores] ५#> ~> + । ee
न्य > © ॐ ^+ ॐ ॐ #> => => <
< «ॐ ॐ ॐ ॐ ८९ ^~ +~ +~ <> <> ॐ रै
In
| 39 hm He S He ow
> ५2 @ +, ॥& OHH +~ € +~ ~व +> (© & @ +> (ॐ ~ ¢ ==> +~ € mow €>
त्थ
eee
joe +~ > ¢ # DHOOM ॥+~+ ४० NW <>
eae
hed He OO bo Hm we 19
et on! oF ©
coo
BIBLIOTHECA INDICA :
A CULLECTION OF ORIENTAL WORKS
Asiatic Society of Bengal.
५ NEW SERIES, Nos. 1041, 1045, 1050, 1062, 1069, 1099.
POL OL GO ~ 0
- GRADDHA KRYA KAUMUDI.
GOVINDANANDA KAVIKANKANACARYYA.
EDITED BY
PANDITA KAMALA KRSNA SMRTIBHUSANA. |
SP PALA 0 IYI I ~
CALGUTTCA : +
PRINTED BY UPENDRA NATHA CHAKRAVARTTI, AT THE SANSKRIT PRESS AND PUBLISHED BY THE
ASIATIC SOCIETY, 57, PARK STREET.
री
1904.
‘ " ery 4 ५४ (१५ iL Ady 11111; १ en!
i é . Saree ॐ le.”
| = a =>
*Niruk Nityaca Nityacira, Nyayabindu. Nyaya Kusun. 1--3 @ /6/ ea
Padumawati Fasc.
खराहइकियाकीमुदो |
कविकङ्णाचाय
श्नोगो विन्दानन्द विरचिता
एशियाटोक्रसोसाद्टोनासभिकायाः सभाया
चपअलचुमल्या ˆ भट्पज्ञोनिवासिना ओकमलक्कष्णस्मुतिमूषणेन
संस्कता |
क् लिकाता-राजघान्या श्रोउपेन्द्रनायचक्रवत्तिना संस्तयन्ते सुद्िता |
एसियाटौीकसोसाद्टोनासिकया सभाया प्रकाशिता च।
१६०४ खृषान्द |
Le |
PREPFACK. Ix the preface to the VarsakriyA-kaumnudi 1 have said all that can be said about the life and time of the author Govindananda Kavikankafacaryya,. ‘There I have tried to prove that the author wrote about 1540 A. 1).
The present work is Sraddha kaumudi, the third work of Govindananda’s code. The definition of Sraddha as given by the author has been accepted by Sri krsna Tarkalafikara in his commentary on the Sraddha viveka by Salapani The great commentator snecrs at Silapani.
The writer scems to have been a more gifted person than Raghunandana who in his Malamasa and Ahnika-
tattvas quotes the author to support his own decisions.
Three Mss. have been used in preparing the manuscript copy for the press, two of them being Nos. [. 3. 20 and Ilf. ©. 95 belong to tle Asiatic Society and the third to a descendant of the author, Pandit Ksetra nath Bhattacarjya of Ariadaha. One of the Society’s manus- cvipts is exceptionally correct.
The descendants of the author still perform their religious ceremonies according to the directions given by
the author in this work,
Kamal-krsna Smrtibhusana, The 7th October 1904,
Bee 11१
खादइक्रियाकौसदो। ४८१
तथा शचिदिने शदिकालो नतियेदिं विसुह््तव्यापित्वे तन्मध्ये ऽपि ae प्रसज्यत | न च तथा सब्बदेशौयथिष्टाचारलोपात् |
अत्र चाशोचोत्तरदिने रक्रपातादिना खादविघ्ने सति लघु- हारोतवचनादनन्तरक्षणीकादणश्यामेव काय्यं कपालाधिकरण- न्यायाद तिप्रसङ्गः |
aaa तत्रापि यद्य्ौचान्तरं स्यात् तदा तदभौचे व्यतौते काय्यं पृव्ेवचनात् विघ्नान्तरे लन्चस्यां कष्ण कादश्याभमेव इति |
शूद्रस्य तु विंशदिवसाशौचमध्ये मासिकखादप्राप्ौ तच्छाच- मनन्तरल्लष्णेकादश्यामेव काय्यं न त्रशौचान्तोत्तरदिने आदीको- दष्टादिसपिख्डनान्तानां षोडगशखाद्वानां तदादितदन्तन्यायात् क्तादैकोदिष्टस्येव मासिकखाङेऽधिकारादभौचोत्तरकत्तव्यादय- यादाकरणङ्लताधिकाराभावरूपविघेनेव बाधितस्य प्रथममासिक- स्याशौचमध्ये प्राप्भावैनाभौचवाधितत्वाभावादिति ध्येयम् ।
क्ष्णैकादश्यामपि करणाशक्तौ दितोयमासिकदिने प्रथम- मासिकस्य विघानाभावात्तदादितदन्तन्यायेनाक्षतप्रथममासि- कस्य दितोयमासिकेऽधिकाराभावान्मासिकददयमभेव aware xt aaa काव्यमिति प्राचौनाचारः।
मासिकं पतितं eer मासिकेनेव कारयेत् |
इति मूखंकल्पितं वचनसुपदसनोयमेव । समूलत्वश्वमे तु तेनेव पतितमासिकेन सह कष्टीकांदण्यां मासिकान्तरं कारयेदिति तदादि तटन्तन्यायस्रुलकं वचनमेवेति | |
* ख युस्तके--अतिप्रसङ्गभयाञ्च यनन्तरङष्णेकाट्श्या एब न्यायत्वात् |
६१
gue श्रादक्रियाकोसुदो।
aa च खादविषवेके-त्रपाटवाद्यशौचाभ्यामपि पतितमेको-
[4 म ~ 0 [1 दिष्टमेकादश्यामशौचान्ते च मलमासपाते न कत्तव्यं किन्तु मल- मासाव्याषक्लष्णे कादश्यामेवित्यक्म् |
अअरस्यायनारवः-
या तिथिरिल्यतर तिधिपदेन पूर्व्वोक्तयुक्या शविभावानन्तर- दिनग्रहणे प्रशस्तकालोपलक्ितानन्तरतिधिग्रहणे वा तस्मिन् दिने मलमासाख्यविन्न सति रक्तपातादिवत् इहारोतवचनात् कष्णे कादश्यामेवेति | समयप्रकाणकारसु-
> न न्या वे कदाचन इति वचनात् मलमास एवाश्रौचपतित- खाइ काय्येमिव्याह | तन्न समोचौनम्--
तस्मिंस wad मासि कर्थ्याच्छाद्ं यथाविधि। तयेवाभ्युदयं ara नित्यमेकच्च wearer ॥
दति हारोतेन प्रकतमास्येव खादविधानात् | afea: पिढदेवेभ्यः सन्प कसु तं त्यजेत् | दति गद्मपरिशिषटटवचनाच |
सपिण्डो क रणादूं यक्कििच्छरादिकं भवेत् । इष्टं वाप्यथवा Ga तत्र कुयाग्मलि्तुचे ॥
दति लघदहारोतेन यक्िञ्धिदित्यनेन सव्वषां arerat निषेधाच्च | न च-- नैहेतात्र विरेषैन्यामन्यव्ावश्वकादिधेः ।
्राडक्रियाकौखटो। ४८३
इति ग्टह्मपरिशिष्टेनासम्भवत्कालान्तरकाणां प्रतिप्रसवात् “न त्वन्या वै कदाचन" इत्यनेनास्याप्यसमभवत्कालान्तरकत्वादिति वाचम् |
विघ्नरपतितश्रादस्य aware विधानेन सम्रवत्कालान्तर- कत्वात् “न तन्या वे कदाचन इति निषेधसु Gea aa तिष्यनुष्टानविषयः |
अन्यथा तत्तिथौ रक्तादिपाते पर्तिख्या यभौचस्थले रात्रौ च का गतिः। wat A
अशौचानन्तरयोग्यकालग्रहणात् रात्रयादिनिषिहेतरस्येव aaa रातिवन्मलमासस्यापि निषिदल्ान्मलमासोत्तरतिया- वेव काय्थमिव्याहः । तन्मन्दम् ।
शइदिनेऽचिरो दि तखय्यसुहन्तं वान्तादौ जाते तदिवसस्य निषिदल्वेनायो म्यत्वात्तत्यरदिने खां प्रसज्येतेति Wau: | विस्तारस॒ शडिकोमुदयां द्रष्टव्यः |
अथ हदिश्राइम् | aa गोभिलः- सब्र खेवान्वादाय्यवन्ति |
tf १ो © सर्व्वाणि yaaa ग्ह्योक्तकम््रंणोत्यधः।
४८४ खाद्धक्रियाकौसदो।
तानि च छन्दोगपरिशिष्टनिषिङेतराणि अन्यते वेदिक लौ किक वा तत्तद चनविशेषादटेव खां तच्च वच्यते | स्नानसन्ध्ययोः निषेधाभावेऽपि आदहाधिकारसम्मादकतया आचमनवन्न aa खादम् । स्नातोऽधिकारो भवतोति |
अनह: ari विप्रः सन्यादोनो यतः स्मृतः ।
इति विष्णादिवचनात् काम्यस्नानस्य गटह्यानुक्तत्वेन तत्र खादम् | ब्रह्मयज्ञ तु Teal क्षतल्रात्र VaR खादम् । अन्वाहाय्यपदेन माटपूजादिभ्योऽनु पञ्चादाङ्कियते इति, व्युत्पत्या व्डिखाइसुच्यते | तथाच ग्ट्यपरिशिष्टम्-
TRS क्मणामादौ या चान्ते दक्तिणा भवेत् | अमावास्यां हितोयं यदन्वाहाय्थ तदुच्यते ॥
पिण्डपिलयज्नरूपख्रादादि तौयश्रादमित्यथेः, अ्रन्वाहाय्यैवन्तीति नित्ययोगे मतुप् तेनास्य क्चाङ्गता दथिता,
तथाच भविष्यपुराणम्--
निषेककाले होमे च सोमन्तोत्रयने तथा | ad पुंसवने चेव यादं कम्प्रीङ्गमिष्यते ॥ निषेकका क्ते ग्धानदिने होमे देति चकारादग्निष्टोमादि- सकलयज्ञानां ग्रहणं, तथाच मव्छपुरा शे यन्नोदाहादिमङ्ल इति। पुंसवने चेति चकारात् wea ग्रहणम् | अतर केचित्-निषिककाल इति सामगेतरपरम् |
्राइक्रियाकोसखटो। ४८५
faaretfe: aati य उक्तो गभाधानं BIA यस्य चान्ते | विवाहादादेकमेवात्र कुर्य्या- ETE नादौ कणः HUT: स्यात् ॥ इति परिश्ण्टिवचने अन्तशब्दस्यावयवांत्वेन विवाहादिषु गभाधानावयवेषु aay एकमेव विवाहकाले are न प्रति- कन््ादाविति निषेधस्य सामगमाव्रपरत्वोपसंहारात्, अन्यथा वचनदयविरोधात् ततश्च सामगानां गभीधाने खां नास्तोत्याः । TARA निषैककाल इति वचनस्य सामगेतरपरतया asta प्रमाणा- भावात् परिशिषटवचने दशाहान्ते ya: क्ियेतिवदन्तश्ब्दस्य समोपाधंतयैवोपपत्तेः | अन्यथा परि शिष्टवचनस्य सामगमात्रपरत्वे विवाहगभाधानयो- मध्यपटितेषु चतु्थहोमादिषु सामगेतरेषां यादनिषेधः कुतो लभ्यत इति । तस्मात् सव्वशाखिभिरेव गभाधाने are कार्य्यम् । खदइविन्ताम णिमतमप्येतत् खादविवे कसखरसोऽप्यचेति | एतच कम्म्ङ्खादं कर्म्रदौ काय्यं “AMIS कश्यणामादा- विति ग्ह्यपरिशि्टवचनात्” are नादौ aaa: स्यादिति प्रागुक्तपरिशिटटवचनाच | तघाच शातातपः-- नानिष्टा तु पितृन् यादेः कम वेदिकमारभेत्। वेदिकं बेदप्रमाणमा त्रगम्यम् aise नारभेदिष्टेवारमेदित्यधः |
४८६ ख्राद्क्रियाकोखदो।
यतर ग्ण्ह्योक्तेऽन्यत वेदिकेऽग्निष्टोमादियज्ञदेवप्रतिष्टादौ तत्त- दिशओेषवचनात् कश्माङ्गतया Aes urd, तस्मिन्नेव afea कणि तच्छादस्य प्राक कत्तेव्यतामात्रमनेन विधौयते । न तु वैदिकमाकर गङ्गास्नानदानदुर्मो त्वादौ आरादमपि उभयविधेर्गौरवात् | कैचित्त॒--वचनमिदं ग्द्योक्तवेदिककस्मणि ओआदइविधायक- मिति व्याचत्तते। तन्मन्दम्-- यन्नप्रतिष्टादौ खद्योकेतरस्मिन् खादस्य प्राक्कत्तेव्यतानियमा- भावात् परतः प्रसङ्गः स्यादिति वेदिकविशेषणादवैदिके रागप्रा्े गहप्रवैथे दस्य wa कन्तव्यत्वनिरासः | तच्च ag वैदिकस्य लौकिक कभ्यङ्गलानुप- पत्तेः, किन्तु नेमित्तिकमेव aad, यद्यपि निमित्तत्वं प्राक् सिस्य सत एव प्रवेशक्रियायास्तु ्णविनाशितात्तथालाभाव- सथाप्यगत्या बुदिखतया निभित्तलसुपचय्येते | निमित्तान्तरच्च नैमित्तिकं, ततश्च तौयप्राप्षपादिनिमित्तक- खाद वत् ग्णहप्रवेणानन्तरभेव ATS ATA | न च रविसक्रान्तिवत् भाविनोऽपि तस्य बुदिखतया निभित्तत्व- सुपचय्य प्रागपि कथं न क्रियत इति वाच्यम् | यदयतिरेकेण न काय्य निष्पत्तिस्तस्य aa प्राक्सिदत्वद्चोभयं निसित्तताघटकं, aa चागत्या बुदिखतया संस्कारदारा सत्त- सुपचय्येते, अधवा अ्रधिकरणसच्वेन सत्वमुपचय्येते, द्रव्यसच्ेनेव KAMAE: | किन्तु प्राक्सिदत्वोपचारे को हेतुः, रविसंक्रान्तिखले तु
राइक्रियाकोस्दो। gts
बचनात् कुत्रापि तथा (2) अन्यया तोथ-द्रव्य-प्रासित्रोहिपाका- दिजिभित्तकेषु खादषु तथात्वप्रसङ्गः | किञ्च खप्रवेशखादस्य टेणकाङ्गयासुपस्ि तत्वाद्हमेवाधि- करणं, तोयेप्रािखादस्य तत्तो धवत् तच्च प्रवेशं विना न घटत ata खाडइस्य प्रवेणनन्तरत्वं सिद्धमेव | मदनपारिजाते च वचनं लिखितम्- नवं we प्रविश्यैव तन्मध्ये परूजयेच्छ्ियम् | वदियाद्वं ततः कुाद्राद्मणानपि तपेयेत् ॥ विष्णपुराणे-- कन्धापुचविवादषु प्रवेशे नववेश्मनः | aaa बालानां चुडाकम्म्दिके तथा ॥ सौोमन्तोत्रयने चेव पुचादिमुखदरथने | नान्दौसुखं पिगण्मचयेत् प्रयतो गदो ॥ wa नानिष्टा तु पितृनित्यत क्वाप्रत्ययात् समानकन्तेकत्वा- वगमेऽपि कन्यापुत्रविवादहेष्िति वचनं विवाहाख्यसंस्काराङ्भूते ae पितुरधिकारमातं बोधयति, न तु पिटकन्तकं यादान्तरमपि गोरवात् | ततश्च कन्यापुत्रविवाहाङ्गखादस्य वचनात्-भित्नरकत्तुकलत्वे सिद्धे नानिष्टेति वचनात्-कम्भादिषु wafafa परिशिष्टवचनाचच प्राक्कत्तव्यत्वमव्याहतमेव | इलच्च बाधकस्य पितुरभावेऽपि पिव्यादि सत्वेऽपि युचस्येव खविवाहे यादाधिकारः सामान्य- विधिबलात्, एवं पितरि विदरेणस्येऽपोति ध्येयम् |
४८८ arafmarataet |
अयञ्च पितुरधिकारः gaa waafaate एव | afuaw: पिता cara qadenrcnafe | इति वचनात् | संस्कारत्वच्च प्रथम विवादस्य दितोयविवाहे तु खयं कायम्, नानिष्टेति वचने क्ताप्रत्ययात् समानकनत्तकल्रावगमात्। नच
ततर खाबमेव नास्तोति वाच्यम्। ग्न्लोक्रतया खादप्रापेः |
उत्सवानन्दसन्ताने यज्ञो दाहादिमङ्गले | मातरः प्रथमं पूजाः पितरस्तदनन्तरम् 1
ततो मातामहा राजन् विश्डेदेवास्तेव च ॥
इति मव्छपुराणे उद्ाहमाचग्रहणाच । उत्सवे पुत्रजन्मनि | आनन्दसन्ताने गभाधान-पुंसवन-सोमन्तोन्रयनेषु यज्ञ ग्रह- यज्नञामिनिष्टोमादो |
उद्वाहादौत्यादिश्व्दान्नामकरणनिष्क्मणात्नप्रा्नचूडोपनय- नानां ग्रहणम् |
विश्वदेवानां पञ्चात् पाठो मात्रादिषु विषु गणेषु वि्देव- STATS: | चूडाकश्मादिक इति प्रकरणादाश्दिश्ब्देन निष्कुम- रान्नप्राशनोपनयनवेदारम्भसमावत्तनानि WAT ॥
अतर केचित् नामकश्णोति एथगभिधानान्नामकरणचुड़ा करण
मध्वभ्रूतयोनिष्कमण्णन्प्राणएनयोः ATS नास्तोत्याइः | तन्मन्दम् |
सव्वाणयेवाहायवन्तौति WAAR AAA ाइविधानात् |
. # कं युस्तकै-हितोयविवाद़्े दत्यारभ्य वाच्यमित्यन्तोऽशः ufaa: | * ख पुस्तके- प्रकाराथां।
प्राद्क्रियाकोसुटो। gue.
अतएव परिशिष्टकल्ता- न शोष्यन्तो-जातकश्य-प्रोषितागतकमन्धसु | इत्यादिना ग्ह्योक्रणोष्यन्द्यादिकग्मसु wae निषिष्यान्यषु wze- ay खादमावश्यकमिति दितम् | ननु अन्नप्रा्नस्य गोभिनखन्यानुक्तत्ान्तत्र छन्दोगानां खां मा भवलिति चत् कथं तहि छन्दोगानामन्प्राणएनलाभः | अघ पारस्करोक्तत्वेन परोक्तमविरोधि चेति वचनात् |
तथा-- अहन्येकादशे नाम चतुर्थे मासि निक््रमः। वष्ठेऽन्नप्राणनं मासि चूडा काय्यं यथाकुलम् ॥ एवमेनः शमं याति वौजगभंससुद्धवम् | इति यान्नवल्कयन संस्कारमध्यपाठटाच छन्दोगानामपि तज्ञाभ दति चेत् तदि ग्टद्ोक्तत्ेन संस्कारतेन च WIPE को विरोधः | अतएव MMA THAT यशोधरेण- शौनकवचनं लिखितम्-- कत्वाभ्य॒दयिकं are दधिमध्वाज्यसंयुतम् | अन्नञ्च प्राश्येदन्रपत इत्यादिमन्तः ॥ इति| एतेन भोजनस्य Wana लोकिकत्वात् ग्टदप्रवेशवत् eX
४९० ्राद्क्रियाकोसदो।
परत एव आमिति यत् कंिदुक्तं तदप्यपास्तं पितारं प्राश्ये- दिति शिजिघेस्य वैदिकत्वात् |
तथा राजमात्तर्डे भोजराजः--
प॒चोत्पत्तौ भवेच्छाबमनत् प्रारे च निष्कुमे । चूडा काय्यं महादाने नान्न पुंसवने व्रते ॥ पारिग्रादप्रतिष्टायां प्रवेशे नववेश्मनः । uasfeat नाम ्हस्थस्य विधोयते ॥
निणयाख्तेऽपि कूश्चपुराणवचनं लिखितम्--
WAU च सोमन्त पुत्रोत्म्तिनिमित्तके | पुंसवने निषेके च नववेश्मप्रवेशने | सेतुठच््जलादोनां प्रतिष्ठासु विशषतः | तोयया व्राह्मषो त्से stead विधीयते ॥
अत प्रतिष्ठादोनां ग्द्योक्तत्वाभाषैऽपि वचनाच्छादम् |
एवच्च विष्णुपुराणे नामकश्चणोति प्रधगुपादानसुपलच्वण- सूचनपरमेषेति wala: |
सोमन्तोत्रयने Sha चकारात् पंसवनगभाधानयो रुपसंग्रहः | युचादिमुखद्थन इति पुरस्य प्रथममुखदशेन इत्यर्थः |
अत्र कौचित्-
* ख युस्तके राजमात्तंणडवचनं नोक्लिखितम् |
श्याइक्रियाक्खटो। BE?
Gala नरका यस्मात् चायते पितरं Ya: |
सुखसन्दशनेनास्य तदुत्पत्तौ यतत सः ॥
इति वरदहस्मतिवचनेनापि रागप्राप्तस्य युत्रमुखदशेनस्य नरकनिस्तारकारणतथो पन्यासान्नियम कत्तव्यत्वारैदिकत्वं रागतो नियमासश्वात् गभगधानवत् ततश्च ॒युत्रसुखदथनात् प्राक् खाइमिव्याहुः |
तदयुक्तम् \ मन्वा दिवचने; पुत्रजन्ममाव्रस्य पुत्रामनरकनिस्तार- कल्वाभिधानात् तददिरोधात् ददस्यतिवचने सुखसन्दशेनपदेन सुखं सन्टशयतो ति व्युत्पच्या जन्मोच्यते । यधा मनुः-- ज्येष्ठेन जातमात्रेण पुत्रोमवति मानवः। पितृणामगरृणथैव स तस्माहनब्धुमहति | जातमातरेर पुचोभवति पुन्नामनरकात् चातो भवतीत्यथः | तथा--हरिवशं wre तस्य वेणस्य दक्तिएसुज- मथनाञ्जातेन FIAT वेणस््रातः |
यथा-- समुत्पन्नेन कौरव्य सत्पुत्रेण महात्मना | चातः स पुरुषव्याघ्रः YATAT नरकात्तदा ॥ विष्णुयुराण--
सत्पुत्रेण च जातेन वेणोऽपि तिदिवं ययौ ।
पुन्नाम्नो नरकाचातः स तेन सुमहात्मना ||
४६२ श्राद्क्रियाकौसुटो।
एवञ्च नियम विधिल्लाभावात् पुन्नमुखदशनस्य लौकिकतवे ग्द प्रवेशवत्ततबरिमित्तकखाद्धं पञ्चाटेषेति यदा तु एचसुखदशेनयुत- जऋनिभित्तकश्रादयो्यौंगपयं स्यात् तदा तन्तेण सक्लदेवानुष्ठानं, अन्यथा एधरी वेति | नान्दोसुखं पिलगणमित्यनेन नान्दोसुखबिशेषणवतः पिवादेरतर देवतात्वं तस्य च नान्दोसुखपदस्य सम्बन्धिवाचक- पिदादिपदात् प्राक् प्रयोगनियम इत्यपि दितम् । , तथाच काल्यायनः-- नान्दौमुखान् पितृनावाहयिष्ये इति एच्छति | नान्दौसुखाः पितरः प्रोयन्तासमित्यादि | मराटमातामहादौोनामपि तधालमाह ब्रह्मपुराणम् - प्रपितामहसंज्ना नान्दोसुख्यश्च मातरः । मातामरहभ्यख तथा नान्दोवक्तेभ्य एव च ॥ अच च माठटपदमपि दर्थितम् । शातातपः-- ् मातृणमग्रतः क्षत्रा पितृणान्तदनन्तरम् | ततो मातामहानाञ्च Fel खादत्रयं स्मृतम् ॥ एषु च मद्छपुराण-कात्यायन-शणातातप-विष्णुपुरा णव चनेषु खमाटमातामहादौनामिव खजनकादौनां देवतालप्रतोतेः तेभ्य एव Ae देयम् | तेन-- .
+ ख पुस्तके माटश्राडमरपि।
्राडक्रियाकोसुटी। BER
पिता faataeaa तथेव प्रपितामहः | चयो Bawa wa पितरः परिकोल्तिताः ॥ तेभ्यः पूव्यैतरा ये च प्रजावन्तः सुखैषिताः । तेतु नान्दोसुखा नन्दो सखदिरिति कथ्यते ॥ कञ्मणखधाभ्युटयिके मङ्नल्यवति शोभने | जन्म्न्यथोपनयने विवाहे पुत्रकस्य च । पितृन् नान्दोसुखान् नाम तपयेत् विधिपूव्वैकम् ॥ इति ब्रह्मपुराणवचनाइप्रपितामहाटौ नामेव हदिखरादमिति यत् कंश्चिदुक्तं afar | खपिभ्यः पिता cata सुतसंस्कारकम्भसु इति। षड्भ्यः fase, खाइदानसुपक्रमेत् | इत्यादिपरिशिटवचनाच | ब्रह्मपुराणवचनन्तु पिचादिजिकस्य पतितप्रत्रजितत्वे ae प्रपितामहाटौनां खाइविषय कम् | अतएव weave पिवरादौनामय्ुसुखत्वं तत्परेषां खाद्ादत्वेन प्रसनत्रसुखत्वात्रान्दोसुखता दथिता। इति याद- विवेकः | कल्पतरौ तु पित्रादितिकविषयमिव्युक्तम् | हलायुधेन तु शाखिविगरेषञ्यवख्ितमिःल्यक्तम् |. आभ्यदयिके. अ्भ्युदयसाधने ग्रहयागादौ मङ्गल्यवति पंसवनादावित्यथंः । लघुहारोतः--
ASAT युग्मः स्यात् सदेवं प्राङ्सुखेः पथक् ।
४६४ च्रादक्रियाकोमुदो। युग्म त्रा द्वा रेरित्यथेः i waa aed HU Alas देवखादं पथक् कत्तेव्यभित्यथः | wag देवकरणं फला तिश्याथे तन्ेणापि fae: | अतणएव-- वेष्वटेव विहोनन्तु केचिदिच्छन्ति सत्तमाः | इति माकंण्डययुरारे एथक् वेग्वदेवनिषेध उक्तः | माटश्रादच्च छन्दोगे कत्तव्यम् | न योषिद्भयः waa दद्याद वसानदिनाहते | aia पिण्ड मात्ाभ्यस्तु्षिरासां यतः स्मृता ॥ इति छन्दोगपरि शिष्टे निषेधात् | नचेतदचनं पव्वैरे योषितां पित्रादिभिः we gaa दान- विधायकं एथक्पदोपादानात् ततश्च सहदान विधानात् uaa सपलोकस्य देवतामिति वाचम् | स्भत्तपिर्डमाव्ाभ्य इति ₹ईतुमहचनादंविरोधात् तस्या अपि तद्ानात्। किञ्च तस्यास्तत्पिर्डत्वात् सखभत्त पिर्डत्यनुपपनत्रं खस्य uaa fas इति व्याख्याने तु डतुलानुपपत्तिरुत्तराद॑वैयथ्थञ्च स्यात्| तहि एथक्पदस्य का गतिरिति चेत् ¦ अन्वष्टका-गया-हदि-खादद्येव खताहनि | एकोदिष्टं तथा मुक्ता मातुर्नान्यद्वेत् कचित् | दति शडगदिवचनादन्वष्टकादौ पथक् प्रासं आदमनुय छन्दोगगो चरतया निषिध्यते |
पाइक्रियाकोसटो। ४९५
छन्दो गपरि शिष्टो क्तवत् | नच cia निषेधस्य चरिताधेत्वात् अन्व्टकादौ सामान्यतो विधायकवचनात् सामगानामपि माटखाइमिति मेधिलमत- सुपादेयम् । Wat माढ्ादस्याप्रासतया निषेधस्य पय्युदासस्य वा असम्भवात् तयो; प्रापुप्यजौ वित्वाटन्यया वेयर्थ्यात् | एतेन यदन्यसैरुक्षम् अवसानदिनपदेन विशेषविहितखाद- सुपलच्यते अन्ययाद्येकोदिषटन्युनघारमासिकादावनिस्तारात् | ततश्च अन्वष्टकादावपि विगेषविहितं माटसखादमायात- fafa तदपि निरस्तम्| अस्य॒ वचनस्य प्रकरणात् सपिर्डनोत्तरविषयव्वेनादेको दिष्टादेरविषयत्वात्। उपलचरे प्रमाणाभावात् | मातुः सपिण्डने पितामहो खादं नतु wea परिशिष्ट नेव छन्दोगानां विरेषाभिधानात् | यथा-- मातुः सपिर्डोकरणं पितामद्या सहोदितम् । इति | अतएव परिशिष्टे- षड्भ्यः पिटभ्यस्तदनु यराददानसुपक्रमेत् | इति षट्संख्यानियमो हरदी छतः | अन्यथा तदनथकं स्यात् | तथा- प्रागगेषु च दर्भेषु ्रादयमामन्य पूव्वैवत् | दितोयच् ठतोयच्च मध्यदेशाग्रदेशयोः ॥ मातामहप्रथ्तोसतु एतेषामेव वा मतः॥
४९६ खाडक्रियाकोखटो।
इति षट्पिर्डमात्रदानमक्तम् |
गोभिक्ेनापि दद्धावन्वष्टकायाञ्च ASAI न सूचितः |
ततश्वान्वष्टकायां दौ गयायाच् प्राप्तं AISA छन्दोरीतरे रेव कत्तेव्यमिति सिम् । तथाच छन्दोगपरिशिटम्-
ख पिढठभ्यः पिता ददात् सुतसंस्कारकमस्मसु | पिण्डानोदहनात्तेषां तस्याभावेऽपि तत्क्रमात् ॥
वचनमिदं न खादइविधायकम् |
सव्बाखयेवान्वाहायवन्तोति गोभिलवचनात् सामान्यतः प्राः ।
किन्तु संस्कारस्य पुत्रगोचरतया we तस्येव पितादि- मातामदहादोनामीचिल्यप्राप्तौ पितुरेव पिव्रादिमातामदहादौनां खाडदेवतालं विदधाति |
अतएव पुत्रमातामहादिव्यावतकः MUST दत्तः |
खपिभ्य इत्यत पिपदमजदहत्खाथलक्षणया जनकादि- दिखा डीदेष्योपलच्कम् | तेन पितु्माढगणलाभः । अथवा परिशिष्टक्लता छन्दोगाभिप्रायेण भोक्ुतलोपाधिना षट्सु पुरुषेषु पिढपदं प्रयुक्तम् । अध्वय्यरपि तुल्यन्यायात् खमाढभ्यो दद्यात् सुतसंस्कारकगख्खित्यनेन कन्यासंस्कारेषु wae नास्तोति सूचितम् |
कन्यापुव्रविवादहेष्ित्यादि विष्णुपुराणवचमे कन्याविवाडह
खाडइक्रियाकोमुटो | ges
विशिष्टयादसुक्का अन्येषु कन्या-नामकरणादिसंस्कारेषु AE नास्तोति स्पुटमेवोक्तम् | अन्यथा चुडाकनादिक इत्यनेन विवाहस्यापि प्राप्तौ कन्या- yafaarefafa व्यथं स्यात् | किञ्च-गोभिलादिग्यद्ये पुत्रजन्मोपक्रम्य जातकम््रादिसंस्कार- विधानात् कन्यासंस्कारस्य गद्योक्तत्वाभात् कुतः खादप्रासिः। कथं तहि कन्यायाः संस्कारप्राधिरिति aq— quae: क्रियाः atu विवाहस्तु समन्तरकः | इति ाज्नवल्कावचनात् | कन्याविवाहे तु याहं faq: पितृणामेव-- नान्दीमुखं पिढगणमचयेत् प्रयतो गणौ | इत्युक्तत्वात् । संस्काराखाचर नामकरणाद्या विवाद्ान्ताः। Sanaa आादनिषेधात् पंसवन-सोमन्तोत्रयनयोसु न पुत्र संस्कारत्वम निश्चयात् किन्तु गभसंस्कारत्वमेव | अरतएव-- सक्च क्तसंस्काराः सोमन्तेन festa: | यंयं ग्म प्रसूयन्ते स गभः शदिमहति ॥ इति वचनात् गर्भ संस्कारदारा सर्व्दषां गभ॑खानामपि संस्कार उक्तः| | यच्च-प्राप्ते ठतोयमासे स्फुरटिन्दुकलाकलापपक्ते च पुंसवनं yaad गभ प्रकुव्वोत | | हर
४९८ खाइक्रियाकौसटौ। दूति राजमात्तर्डे प्रतिगभें पंसवनमभिहितम् |
तत् पुवरकामस्येव पुवेच्छरित्युपादानात् ग्भसस्कारस्य प्रथमे- नैव जातत्वात् |
तचापि तस्मादेव विष्णुपुराणात् पितुः पितुं AISA: |
तहि कथं पुंसवनसोमन्तोत्रयनकन्या विवरेषु तस्याभावेऽपि तत्क्रमादिति सङ्गच्छते । स्यं, युतरसंस्करारे तथा दृष्टत्वेन एकच दृ्टाथेन्यायात् तस्याभावैऽपि तकमा दि त्यस्यैवौ चित्यात् |
अआ Vesa इत्यभिविधावाङ् न मय्यादा्ये कन्यायुत- विवादहेषिति विष्णुपुराणवचनात् |
श्रस्मादेव विष्णुपुराणात् पिर्डानित्यस्य सविधिकश्रादोप- MARAT |
तदहि पितुमरणेऽन्येन deat कथं ae देयमित्याह aor fafa तेषां पितुः पितुणामिव्य्ंः |
तत्कमादिति ara तस्य पितुः क्रमस्तत्क्रमः स ण्व वा
पूर्वोक्तः mama दति। तेषां तस्याभावेऽपोल्यनेनेव सिदस्तत्कमादिव्यस्य वेयर््यापन्तेलपभागिनां खाइनिषिधाच ।
किन्तु तमारभ्य क्रमः तव्मघधानक्रम इति वा मध्यपदलोपौ समास wa ततश्च तेषां तव्कुमादित्यनेन लेपभागिनं पितुः प्रपितामहं विहाय पितरमादाय तेषां पितुः पित्णां ददादित्य्ं सति पितुमतामदहादौनां खादमायातम् |
्राडक्रियाकौसुटो। Bee
कन्याविवाह-पुंसवन-सोमन्तोन्नरयनेषु WATAMATAUATT तत्पदेन प्राधान्यात् पितुरेव प्रत्यवमषस्य न्याग्यत्वाच्च।
तस्मात् पितुमातामहपत्तः ओखोनारायणोपाध्यायसम्मत एवोपादेयः |
तथाच क्त्यचिन्तामणिलिखितं वचनम्--
अष्टो संस्कारकब्याणि गभाघानमिव खयम् |
पिता कु्वादटथान्योऽपि तस्याभावे aaa च ॥
अष्टौ गभीधानविवाहौ विना तथेव पितुः प्रकारेण कु्या- दित्यथेः | युज्यते fe पिढमर खेऽप्यन्यकन्तुरपि तत्प्रकारः |
अतएव विदेशस्य पितरि आवणश्यकसंस्कारस्यान्यधानुपपच्या क्रषेनान्येन संस्कत प्रतिनिधिवत् पितुः पिढगण-माटगण- मातामहगणानां WE Ras, एवच्च संस्ाय्यमाटमरणे पिचा यथा खमाढभ्य एव iad तथान्येनापि पिलमररे faqaiatfew
एव td नतु संस्काय्येमात्रादिभ्य इति ।
यत्र तु पतितो प्रब्रजितो वापिता खतस्तत्र न पिच्रादिक्रमेण ` यादं ततक्रमादित्यत्र तत्पदेन पावणाहेपिलटग्रहणात् ब्राद्मणा- दिते तात इति तस्य याइनिषेधात् । किन्तु पितुः प्रपितामहस्य लेषभागित्हेतुकखादनिषेध एव तत्कुमादित्यस्य ast तद्ीजाभावें च तत्कमादिति faafratata अतएव जौवति पितरि तत्पुतरेण स पुच संस्कारे क्रियमाणे प्रेतोभ्रूतपितामहं fasta प्रपितामहादि तिकस्य क्रियते इति |
gee खाइक्रियाकोखटौो। इति राजमात्तेर्डे प्रतिगरे पुंसवनमभि हितम् |
a ~ © + ~ तत् पुत्रकामस्येव पुवरेच्छरित्युपादानात् गभसंस्कारस्य प्रथमे- aq जातत्वात् |
तत्रापि तस्मादेव विष्णुपुराणत् पितुः पितुर्णं खाद्लाभः ।
तदि कथं पुंसवनसोमन्तोन्रयनकन्याविवाडेषु तस्याभावेऽपि तत्क्रमादिति सङ्गच्छते | सत्यं, Yate तथा दृष्टत्वेन एकच दृष्टायन्यायात् तस्याभावेऽपि तत्क मा दि त्यस्यैवौ चित्यात् |
आ उददहनात् इत्यभिविधावाङ् न मय्यादार्थे कन्यापुत- विवाहेषिति विष्णुपुराणवचनात् |
श्रस्मादेव विष्णुपुराणात् पिर्डानित्यस्य सविधिकश्चाबोप- MARAT |
afe पितुमरणेऽन्येन deat कथं खादं देयमित्याह aur fafa तेषां पितुः पितृणमित्य्धंः |
तत्कमादिति नात्र तस्य पितुः क्रमस्तत्क्रमः a Ta aT
पूर्वोक्तः क्रमस्तत्क्रम दति। तेषां तस्याभाषेऽपोत्यनेमैव सिदेस्तत्क मादिव्यस्य वेयर््यापत्तेलेपभागिनां खाद्निषैधाच |
किन्तु तमारभ्य क्रमः तव्मधानक्रम इति वा मध्यपदलोपौ समास एव ततश्च तेषां तव्कृमादिल्नेन लेपभागिनं faq: प्रपितामहं विहाय पितरमादाय तेषां पितुः पितणां दद्यादित्ये सति पितुमीतामहादौनां अ्रादमायातम् |
श्राइक्रियाकौसदटो। ४९ €
कन्याविवाह-पुंसवन-सोमन्तोत्नरयनेषु सस्काययक्रमासम्भवाच्च तत्पदेन प्राधान्यात् पितुरेव प्रत्यवमषस्य न्याग्यत्वाच्च।
तस्मात् पितुमातामहपक्तः यखोनारायणोपाध्यायसम््त एवोपादेयः |
aad कछत्यचिन्तामणिलिखितं वचनम्--
अष्टो संस्कारकम्याणि गभाधानसिव खयम्)
€^ on ~ A पिता कुय्वादथान्योऽपि तस्याभावे aaa च ॥
अष्टौ गभाधानविवाहो विना तघेव पितुः प्रकारेण कुर्या दित्वथः | युज्यते fe पिट मरणेऽप्यन्यकत्तुरपि तत्प्रकारः |
अतएव विदेशस्थे पितरि आआवणश्यकसंस्कारस्यान्यथानुपपचया क्रषिनान्येन संस्का प्रतिनिधिवत् पितुः पिदगरख-माटगण- मातामदहगणानां ae कव्यं, एवच्च संस्कारययमाढमरणे fast यथा खमालभ्य एव टौयते तथान्येनापि पिढमरणे पितुमातरादिभ्य
एव देयं नतु संस्काय्येमात्रादिभ्य इति।
यत्र तु पतितो प्रब्रजितो वापिता wawa a पिच्रादिक्रमेण ‘are तत्क्रमादित्यच्र तत्पदेन पावैणादेपिटग्रहणात् ब्राह्मण feed तात इति तस्व यादनिषेधात् । किन्तु पितुः प्रपितामहस्य लेपभागित्हेतुकश्राइनिषेध एव तत्कु मादित्वस्य ats तद्ीजाभावे च तत्कृ मादिति विधेनिंहत्तिरेव अतएव जौवति पितरि तत्पुत्रेण सख पचसंस्कारे क्रियमाणे प्रेतो भूतपितामदहं विहाय प्रपितामहादि- तिकस्य क्रियते इति |
५०० ख्राडक्रियाकोसटो।
aa केचित्-- तत्क्रमादित्यनेन संस्काथपिचादिक्रमोपदेणात् संस्काय्यः मातामहहादोनां प्रािः।
पितरो aa पूज्यन्ते da मातामहा भ्रवम् । इति वचनैयेस्य पिच्रादिविकं तस्यैव मातामहादौनां हणा दित्याः | तत्र- तेषामिति वचनाद पिशब्दाच्च पितरा येभ्यो दत्तं पितुमर णेऽपि तेषां पितुः पितृ्णमेव दानम् । ~ e (> A ~ ~ केवलं ततक्रमादिव्यनेन aaa पितरमनुप्रवेश्य लेपभागि- तया पितुः प्रपितामहो निषिध्यते अन्यथा तेषामिद्यपादान- मनथकं स्यात् बहवचनानुपपत्तिशेति | अतएव-- दौ दहित्वा ATA काथास्तत्तनवैस्तथा | इति विष्णुपुराणे दौहिततनयस्योत्तरक्रियायामधिकारकथन- मप्युपपन्नम् | किच्च गभ॑संस्कारयो; पुंसवनसोमन्तोत्रयनयोः dearer मातामहग्रहणं विद्षासुपदहसनो यमेव | यच्च-- तस्य संस्काय्येस्य क्रमस्तत्क्रमः येन क्रमेण संस्कार्ययेण ¢ 0 e $ ATE ada तत्क्रमादिति आादचिन्तामणावुक्तं तदप्यतोव सब्वेटोष मन्दम् । पूर्व्बोक्तसव्वटोषग्रस्तलात् |
* क पुस्तके - दौह्ितेरानवश्रे्ठ।
US RATH BEY | ५०१ एवच्च जोवति सते वा पतिलप्रत्रजिते पितरि तत्युत्रसंस्कारे तेभ्यः पितुमातामहादिभ्यो देयं इति wa waaay yaaa निमित्तकन्तु are frat यमेव काय्यं नान्येन । तस्येव पुवरजननादटन्यं प्रति तस्य निमित्तत्वाभावात् | तथाच विश्णुपुराणे-- जातस्य जातकम्मादिक्रियाकार्डमगषतः | पुत्रस्य कुव्वींत पिता are चाभ्युदयात्मकम् ॥ संस्कारस््वन्धेनापि काय आवश्यकत्वात् पन्ववचनाच | RUMAH युतरजन्निमित्तकखादमित्यथः |
यथः माकंर्डयपुराणे- नेमित्तिकमथो वच्छे खादमभ्यदयात्कम् | पुत्रजन्मनि तत्काय्यं जातकग्समं नरे; ॥ पुव्रसुखदशननिमित्तकश्रादं तु एथगेवेति प्रागुक्तं तदपि काम्यम् |
4
ण्तातपः-- FA मालयागन्तु यः Are परिवेषयेत् | तस्य क्रोधसमाविष्टा feat कुव्यन्ति मातरः ॥ मातरे गौर्यादयो वच्यमाणः, Ta युगपवप्राप्तयोमालयाग- यइयोमटथागस्य manasa दथिता खादेन -सहाव्यभि- HITS AO खादाङ्गता।
व्यक्तमाह च्छन्दोगपरि शिषटम्-
५०२ श्राद्क्रियाकोसटो। कस्मादिषु च सर्व्वेषु मातरः सगणाध्पाः। पूजनोवाः प्रयज्ञेन पूजिताः पूजयन्ति ताः ॥ प्रतिमासु च gary लिखिता वा पटादिषु। अपि aragay नेमेद ख एरथग्विधः ॥ कुड्यलग्नां वसोधांरां सप्तवारान् तेन तु । कारयेत् पञ्च वारान् वा नातिनोचां न चोच्छ्रिताम् ॥ आयुष्याणि FMA Aa ततर समाहितः | षड्भ्यः पिटभ्यस्तदनु खाद्दानसुपक्रमेत् ॥
कम्प्र दिष्वित्यनेन माढयागस्य कश्माङ्गता दशिता क््पदमच
~, © ~ ~ my
दि खादाङ्गकवबदिककम््रपरम्। तेन wargay प्रतिष्ठादिष्वम्यादो माढठपूजनं वे दिके तरसख्ले तु गटदप्रवेशे पुचजन्मनि q—
यच यच भवेच्छाद्ं AA तत्र च मातरः |
दति वच्यमाणवचनाम्माटपरूजालाभः । अवापि शातातध- वचनात् Aer प्राक् areguta परिशिष्टे-तदनु खाइमित्यनेन
(
वसुधारापि खादत् प्रागेव |
एवच्च माटपूजा-वसुधारा-हदिखादानां क्रमकन्तेव्यत्वे सिदध युगपदुपस्ि तत्राभावात् केषाञ्चित् युगपत्स कल्याचरणमनाचार एवेति mata: |
नचतेषु dau एव नास्तोति वाचं अक्लतसुख्यसंकल्यस्य पुंसोऽभ्युदटयसाधनानाभमेषासुपरच्न काद्गगनां एक् संकल्यस्याव- प्यानुष्टेय खात् वाचाभिलपतोति sida नियमविधानात् |
खाडक्रियाकोखटो। ५०३
न च मुख्यसङ्कल्प एव आदौ कथं न क्रियते इति वाच्म्-- नानिद्टा तु पितृन् are: कञ्च वेदिकमारमेत् |
दति वचनात् |
सगखणाधिप इत्यनेन विघ्रवारणाय ततोऽपि प्राक् गणेशपूजा काच्वी रादौ विनायकः पूज्य इति वच्यमाणवचनाच । प्रयब्ेन भक्तिखद्यातिश्येन पूजयन्ति अ्भ्युदयदानेन पूजका प्रौ णन्तोत्यथेः।
्भ्वासु Vary स्फटिकादिमयोषु लिखिता मातरः पूज्या आलेख्येषु वेत्यथ; |
पुखखेष्िति बहुवचनात् एधक् एथक् यवयुच्ेषु वा पूजनोयाः | अत्र पूवे Ya फलातिशयः न तु सुख्यकल्यानु कल्यन व्यवसा शक्ता स्यान्यत्र फलाभावकल्यनागौरवात् पथक् विधैर्नानाविधैः | अत्रापि बहुवचनात् yan नैवेद्ये रित्यथेः |
मातरयोक्ता ग्हयापरिथिष्टे--
मौरो पद्या wat मेधा साविदौ विजया जया | देवसेना GU खाहा मातरो लोकमातरः ॥ शान्तिः युटि धुतिसुष्टिरात्मदेवतया सह | आदौ विनायकः पूज्यो अन्त च कुलदेवता ॥ मातरो लोकमातर इति सव्वांसां विशेषणमिति प्राञ्चः | Wa तु नामगणमध्यपाठात् बदवचनान्तमेव टेवतादयमिति वदन्ति । पिद यिता-पशपतिनिवन्धादिषु लिखनात्- शान्तिः yfeafagfettaa पाठ इति प्राञ्चः 1
५०४ ाङ्क्रिवाकोखुट्े| अन्येतु — सामगगोचरोऽयं पाटः यज्ुवदिनान्तु uta: पुष्टिस्तथा तुष्ट रिति वदन्ति। aaa एकेनेव ग््ह्यपरिशिषटेनोक्षत्वात् पाटहयस्यानौ चित्यात् | न angi एकस्मिन् वचने पाठ्यं कल्पयते मातृणां WET संख्यकत्वप्रसिदय | एतेन मातरो लोकमातर इति Baacaateafata मतं निरस्तम् । ओदत्तसु- हृष्टिः yfexa afemaa कुलदेवता | qaaaaad ufsat सव्वेशाखिगोचरतया एताः षोडश मातर इत्याह | au भित्तिवंसुरतोदेष्यश्चेदिराजः तस्य सम्बन्धिनीं धारां waa दद्यादिव्यथः | महाभारते Tawa वसु प्रति टेववाक्यम्-- एकं BATS तुभ्यं ददाम रपनन्दन | यावन्तं शापदोषेण कालमासिष्यसेऽनघ ॥ भूमेविंवरगो wat तावन्तं कालमापदि | aay जुहतां विप्रेवेसो धीरां महामभिः ॥ पास्यसेऽस्मदनुध्यानान्मा च लां ग्लानिरस्पशत्# | न न्तुत्पिपासे राजेन्द्र भूमेज्दरं भविष्यतः ॥
ee
* req पुस्तके- अविशत् |
ष्पादूक्रियाकौरूटो | ५०५
वसोधाीराभिपोतत्वात्तजसाप्यायितेन च | स टेवोऽस्मरहरप्रोतो ब्रह्मलोकं नयिष्यति ॥ विप्रैः सह aay seat यजमानानां सम्बन्धिनौ वसोधृतस्य धारामित्यधेः | सदटेवो ब्रह्मा पञ्चवारानिति बदष्टतासम्भवे इति केचित् | उदेश्यगतप्रोत्यतिश्यदारा सप्तवारेषु फलातिशय इत्यभियुक्ताः | RATS हदिखादवत् प्रक्रलकब्धणोऽभ्यदय एव । मन्तसतु- वसोः पवित्रमसोत्यादिवेसुधाराप्रकाशको यनुर्वेदोक्त॒ एव aes शाखिनां परोक्रमविरोधि wha वचनात्। अस्य सक्षटेव पाठी नत्वाछत्तिः प्रमाणाभावात् । मन्वान्तरे प्रमाणभावात् | एतज्चोपविश्यैव कत्तव्यम्-- Tala HE: Wal वा नियमो यत Fem: | तदासौनेन Hae a wea न तिष्ठता ॥ इति परिशिष्टवचनात् | आयुष्याणोति sage हितानि श्रायुष्यं वचेस्यमित्यादोनि जप्यानि अ्र्यादम ङगलशान्तये इत्यधेः । तथाच ब्रह्मपुराणम्-- पठेच्छकुन सूक्तच्च afar शभं तथा | तदन्विति क्रमविधानाथें wart इति माटखादनिषेधाथेम् | अन्यधा वैयथ्यांदिति प्रागुक्तम् ।
* क पुस्तके हि नेष्यति | € 8
५०६ ्राद्क्रियाकौखदी।
जोवन्याचादितिकविषयमिति योदत्तः। तचिन्त्यम् । न aifaar इति सामान्ये नशछन्दो गविषये fata । परिशिष्टे । wat प्रवच्यामि विशेष se यो भवेत् | वसिष्टोक्तो विधिः कछत्सो geese निरामिषः ॥ प्रातरामन्तितान् विप्रान् युग्मानुभयतस्तथा | उपवेश्य कुश्णन् दव्यादजुनेव हि पाणिना ॥ निपातो न हि सव्यस्य जानुनो विद्यते कचित् । सदा परिचरेद्वक्या पितुनप्य्र देववत् ॥ पिलम्य इति cay sade कुशेषु तान् | गोचरनामभिरामन्त्ा पितनष्यं प्रदापयेत् ॥ नातरपसव्यकरणं न. पितैव तोधेमिष्यते । पात्राणां पूरणादोनि देवेनैव हि कारयेत् ॥ पाव्वेणे वसिष्ठन यो विधिरुकः सोऽत्रामिषव्युदासेन sree: । अतरामिषल्रातिदेणन्मधुनो निहठत्तिरिति केचित् । तन्न -
weg टधिमष्वक्तं वदराणि यवांस्तथा |
इति ब्रह्मपुराणे पिर्ड़ मध्वनुज्नानेन खादेऽपि तदनुज्ञानात् पिर्डस्य ओ गेषद्रव्यकत्तव्यत्वात् |
sag गोभि -सव्बमन्रभेक तो दुत्येति ।
* का पुस्तवे-सामान्यद्न्टोगविषये | + ख पुस्तके-टेवते।
्राडइ़क्रियाकोसटो। ५०
किञ्च मधु मध्विति यस्तत्रेति वचने मधृमन्तरवच्जं नान्सधुनो निहत्ति- नीस्तोत्यवगम्यते इति वच्यते । . प्रातरामज्वितानिति पूव्वदि- नामन्वशनिषेधः | | नचामन्तितान् विप्रान् प्रातरुपवेष्येत्यन्वयेन प्रातःकाल विधानादतिदेशप्राप्तस्य पूव्बदिनामन्णस्य न वाघ इति वाच्यम् । आमन्वितानिल्यस्य वयध्यैभिया तस्य प्रातःपदसस्वन्धेन oe दिननिमन्बण प्रतिषेधस्य दुनिवारत्वात्। युग्मानिति ` पितरादि- पत्तेऽयुग्मखाने युग्मविधि विषय मन्यथा वैयर्थ्यात् टेव युग्मस्य WITT | तथाच शातातपः-- माढ खाचन्तु पूवं स्यात् पितृणान्तदनन्तरम् | ततो मातामहहादोनां sat Area स्मृतम् ॥ तिष्वप्येतेषु gary भोजये दाद्मणान् शएचिः। प्रदक्तिणन्तु सव्येन प्रदव्यादे वपूष्वेकम् ॥ उभवतस्तथेति उभयत उभयदिशि पाव्वेणवत् दचिणे foe ब्राह्मणणान् पिमे देवतव्राह्मणानुपवेश्य इत्यथः । नतु- ASAT FAP स्यात् सदेवं प्राञ्च्. खः WAH | इति हारोतवचनात् पिलृनप्यत्र देवबदित्यतिदेशच wea सामगानामपि पिनब्राद्यण्येपवेशनम् ।
LLL LLL ET TT
+ खख पुस्तके विधिरयम् | + ख पुस्तके- अग्नौ ।
५ जद ्रादइक्रियाकौश्टो। अतएवाखलायनग्ट्ये-- आआाभ्यदयिके युग्मा ब्राह्मणः WTAE GENS दद्यात् STAM वा प्राुखो दव्यात् । इति व्यवस्थितो विकल्य उक्तः । aa च सामगेतरेषां प्राद्युखेभ्य उदद्ुखो दद्यादिति | सामगानान्तु उदङ्मुखेभ्यो वा प्राङ्मुख इति | प्रतएव छन्दोगपरिशिष्टि- संयोज्य यवकक्कन्धुदधिभिः प्राङ्मुखस्ततः | इति पिर्डदाने प्राङःसुखत्वं वच्यते | तथाच ब्रह्मपुराणे- नान्दौसुखानां कत्तव्य पिटकायार्थसिद्धये |
सयवेश्च तथा ऋज॒भिदंरभैः पृत्धासुखखितः 1
किन्तु efaufema पिद्ब्राह्मणवामे मातामहब्राद्मणोप- aaa पाव्वैणादिपरोतमतरेति। ्राभ्युदयिके प्रद्तिणसुपचार दति गोभिलवचनात्।
केचित्त॒-- उदङमुखेभ्यो वा प्राङ्मुख इति सामान्यतो विधानात् देव. ब्राह्मणस्यापि दक्तिणस्यामुदङ्मु खो पवे शनमाहुः | तन्मन्दम् |
पाव्वैणातिदेशप्राषं पित्रादिब्राह्मणणनाम्दङ्मुखल्वमन्दय ad: प्राडमुखत्वमात्रविधानेनवोपपत्तरदेवन्राद्म णएस्यो द ङसु खत्व- विधानगौरवात् |
श्राडक्रियाकौसदो। yok
किञ्च पित्रादिव्राह्मणे उदडमुखत्रमनुवादो देवन्राह्मणे विधि- रिति विधिवेषम्यं स्यात् |
यलुर्वदिनान्त॒ पञ्चमे सव्वादौ देवव्राह्मणं तदामे मातुं तद्वामे पितृणां मातामहानां ब्राह्मणोपवेशनमिति क्रमः । तथाच निणेयाखतलिखितं भविष्यपुराणवचनम्-- स्वादौ efat देवा मातृणाञ्च तदुत्तरे | पिचादोनामुदक् तस्मात्ततो मातामहदिजाः ॥ अत्र efaunet दक्तिणदिगम्बाचक उद क्श्ब्दसान्निध्यात् । एतेन-पाव्वणि देव विप्रदक्िणे पिदविप्रावस्थानात् प्रक्षति- afeatafifa न्यायादव्रापि तथा किन्तु देवे cat प्ररक्िणोभूय मात्रादिभ्यो टेयमित्याधुनिकानां मतमपास्तम् | प्रदक्िणसुपचार दरति पारस्करादिभिरुक्तत्ात् प्रदकिण- क्रमोपकेशनस्यापि Gast fara | अन्यथा सामगानां मातामहविप्रोपवे शनं पिटविप्रदक्िणे पाव्वेणवत् कथं न स्यात् तवापि wefathya मातामहभ्यो दाने दक्तिणोपचारसम्भ- वात् देबवदिति उपवोतित्--दक्िण्जानुपातादिना पितृनपि परिचरेदित्यथेः | णातातपः-- cals दैविकं यादं काय्येमभ्युदयाधिना | aay चोपवोतेन ऋजुदर्भेण घोमता ॥
+ ख ywa—aufeyary |
५१० खाद्धक्रियाकोौ चट |
पिढठभ्य इति वच्यमाणगोनामामनचणप्रकारेख Text दत्तषु HUG उपवेग्येत्यथेः‰ | न कैवलं पिलपरिचरशे अपितु अध्येपात्रपूरणपरिवेषण्णत्रविकरण्णदिष्वपि देवपरिपाटौल्याह नात्रापसव्येल्यादि पा्व्पणवन्नाच प्राचौनावौ तिकरणं न पित्रैव ate मिष्यत इत्यनेनैव प्राप्तौ देवेनैव saan: सामगानां विष्णु युराणोक्लप्राजापत्यतीर्थवि कल्पव्यवषेदाेः | यथा-- ध्यत्ततेः Get; प्रा्खोद द्यखोऽपि वा | टेवतीर्थेण वे पिण्डं दयात् कायेन वा युन; ॥ कायं प्राजापत्यम् | अतएव नान्दोसुखानां कुर्व्वीत प्राज्ञः पिण्डोदकक्रियाम् | प्राजापव्येन aaa यच्च किञ्चित् प्रजापतेः ॥ दति माकर्डयपुराणं a नियमपरं किन्तु कायतौथे- विधायकम् |
पारस्करः--
आभ्युदयिके प्रदक्िणमुपचारः, पिचर्रमन्ववजं जपः, ऋजवो दभः यत्रैस्तिलाथंः, सम्मन्नरमिति ठसिप्रश्रो दधिवदराक्ततमिश्राः पिण्डा नान्दोमुखान् पितुनावाहयिषये इति एच्छति [ नान्दौ- सुखाः पितरः प्रोयन्तामिव्यक्षय्यस्ाने नान्दोमुखान् पितुन् वाचयिष्ये | वाच्यतामित्यनुज्ञातो नान्दोसुखाः पितरः पितामहाः
° ख एुस्तके-कुशेषुपविरशेद्त्यथेः। + क पुस्तक्रो-। | fafeata: पतितः।
्राडक्रियाकोसदी। ५११
प्रपितामह मातामहा; प्रमातामदा ददप्रमातामहाय्च प्रोयन्तां न aug प्रयुद्लोत युग्मानाश्येत् |
आभ्युदयिक अभ्युटयसाधने Ale एतेनाभ्युदयोऽस्य आदस्य फलमिति दशितं पिचामन्ववज्जमिति ब्राह्मण्भोजनकाले पिल- प्रकाशमन्ं स्तवं वा asset युरुषस्क्त-तिसुपर्णणदिकं जपे- fea: | तथाच परिश्ि-
नचाञ्त्सु जपदच कदाचित् पि्संहिताम् |
अन्य एव जपः काव्यः सोमसामादिकः शभः ॥
ऋजवो दभा इति दिगुणभुग्नङुणनिषेधः समूला दभा इत्या- श्वलायनवचनादच्र BAA दभ ग्राह्याः यवेस्िलाये इति faaata यवविधिः। दधिवदरेव्यादिना हदिखादे दध्यादोनां प्राशस्यसुक्तम् | नान्दोसुखानिति नान्दोसुखविरेषण्वत्तया frat- दौनामतर देवतां दशितम्। नान्दोसुखाः पितर इति wares इत्यनेन पाव्भरणोक्तात्त्यदानवाक्स्य नान्दोमुखे प्रकारान्तरविधि- wag कश्यान्तरविधिः।
एको दिष्टे उपतिष्ठतामित्यचग्यस्थान इतिवत्तच पाव्वेणे- ` ऽसुक गोत्रस्य पितुरमुकश्श्जणः सव्वं दत्तमिटमन्नरपानादिकमक्तय्य- मस्त्विति यथाक्रमं पित्रा दिन्राद्मण्स्तं सतिलजलदानम् |
सव्यैचास््विति ब्राह्मणएवचनमिति गर्डपुराण्णद चथ्यदानस्य दत्तपानादौ नामत्तव्यप्रस्ाधेत्े सति तत्र प्राप्तानां षष्ठयन्तगो त-
५१२ श्राङक्रियाकोखदो।
नानां प्रथमाबहवचनान्तता तथाक्तव्यमस्त्िति स्थाने प्रोयन्ता- fafa विधोयते | नान्दौसुखाः पितरः प्रौयन्तामित्यत्तय्यस्थाने नान्दोमुखान् पितुन् बाचयिष्य इति एच्छति ततश्च प्रोयन्तामिति क्रियान्वया- नुरोधात्तचोक्तस्यान्रपानादिकमित्यस्य टतोयान्ततया परिणमः। अतएव पिढपदस्य सम्बन्धापेकपदोपलक्षकलत्वम् | तेनासुकमोत्रा नान्दौसुखाः पितरोऽसुकश्म्माणः सर्वेण दन्त- नानेनान्रपानादिना प्रोयन्तामिति वाक्यं सम्पन्नम् । एवं पिता- मह-प्रपितामह-माच्रादिचिक-मातामहादिविकाणमच्य्ये बहु- वचनान्तपितामहादिपदप्र्ेपः कायः | अर्घे ऽय्योदके चेव पिर्डदानेऽवनेजन | aaa विनिहत्तिः स्यात् सवधावाचन एव च ॥ इति परिशिटेन तन्तानिषेधादेकस्मिन् बडवचनमदृष्टाधं- मैव खधावाचनवत् न बहवचनात्तन्तताविधिरतरंति वाचम् । अन्यधा fara निषेधवाधात्तमत्वात् पिदटपदस्य षट्पुरुषिक- यरतया मात्रादिपक्तेऽनिस्ताराच | न च खधावाचनेऽपि गोचनामानुकौत्तनप्रसङ्ग इति वाचम् । प्रकतौ तथाऽनुक्तत्वादक््ये तु Waal तथोक्तत्रात् |
यधा पारसख्करः--
अघेदानेऽन्रसंकल्ये पिण्डदाने aaa | गोत्रसम्बन्धनामानि यथावत् प्रतिपादयेत् ॥
खाङक्रियाकोखदो ५११९
एतेन नान्दोसुखाः पितरः प्रोयन्तामित्येव सक्देव वाचय- मि्याधुनिकानां मतमपास्तम् |
wager vata क श्मान्तरविधिस्यमिति ओोदत्तमत- मपि तिरस््रतम् । ‰[सामगानान्तु गोभिज्लेन विशेषानुक्ततात् पाञ्वैणवत् षष्ठयन्तनेवाक्ष्यदानम् | एतदेव विहतं छन्दोगपरिशिष्ट-|
अक्तय्योदकदानन्तु अष्यंदानवदिष्यते | wera नित्यं amar चतुर्थ्या कदाचन ॥
अधघेवदानवदिति सर्वेषां ब्राह्मणानां करोपरि पंक्तिेष्ठस्य करं Hal यथाध्यं दोयते तघाच्ग्योदकमयपि सव्वैकरोपरि प॑क्ति- SAL एव देयम् न तु पाञ्यैणुवत् एयक यगिति |
तन्वतानिदत्तिस॒ अर्घ्येऽचग्योदके चेति वचनादस्त्येदेति | षष्ठेपवेति गोत्रनामान्ते सम्बुदिस्थाने षष्टो विधानम् । न चतुय ति चतुष्येन्ततच्छव्दनिषेधः |
एतेनामुकशम्म त्रक्त्यमिदं तुभ्यमस्तु दति वाक्यम् निरस्यामुक- शम्धणः सब्वेम् दत्तमिदमन्रपानादिकमक्तव्यमस्त्िति वाक्यम् दशितम् |
्रतएव गोभिले श्श्मणोऽक्तग्य काले त्वित्यक्तम् । नित्यमिति नं केवलं प्रकरणाब्रान्दौसुखे weiss: |) अक्तय्यप्रखत्वेन सखधाश्ब्द निषेधः |
° ख पुस्तके-[ | fafsata: पतितः। ६५
५१४ | खादक्रियाकयैषटो।
नचासुकगोत्रस्य नान्दौमुखस्य पितुरसु कण्णो दत्तनामेनान्न-
पानादिना नान्दोसुखाः पितरः प्रोयन्तामिति सामगानां वाक्यं फेषाञ्चिदादरणोयम् |
wwe परिशिष्टे च नान्दोमुखाः पितरः प्रोयन्तामित्यख्युत- त्वात् । नित्यमित्यनन पाव्वैणवत् नान्दौसुखेऽप्युक्तत्वाच । यत्त॒--
अरधान्ल्योद कसान दद्यात् च्तौरयवोदकम् |
इति ब्र्मुराणं तत् फलातिशयार्थम् अच्तय्योदकदानन्त्िति परिशिषटवचनात् |
खधावावनवाक्यस्य UIT प्रकारान्तरमाह नान्दौसुखान् पितुनिति अतापि बहुवचनमदृष्टाथंम् । wa चकारं छत्वा yaaa क्रियान्वयद शनात् सखधावाचनें तन्वतानिषेधाच्च एथगीव प्रत्येकं वाक्यम् न तु सक्लरेवेति जोदत्तमतमादरणोयम् |
एवच्च मात्रादिपक्त सखधावाचनप्रकारापैच्ायां लाघवात् पित्रादिषदृष्टमैव वाक्यम् । नान्दोमुख्यो मातरः प्रोयन्तामिति मन्तव्यम् । प्रतिवचनच्च प्रोयन्तामिति सव्बैतरैव। सामगानान्तु नान्दोसुखेभ्यः प्रोयन्तामिति प्रथमास्ाने चतुर्थी वाचनिकी | यथा गोभिलः--
आभ्युदयिके युग्मानाशयेत् प्रद्तिणमुपचारः | ऋजवो दभा यतैस्तिलाथेः। सम्मब्रमिति efen दधिवदराक्तत- fam: पिण्डा नान्दोसुखाः पितरः प्रीयन्तामिति देवै वाच- चित्रा नान्दोमुखेभ्यः पिढभ्यः पितामहेभ्यः प्रपितामहेभ्यो
खाडक्रियाकोसरो | ५१५
मातामहेभ्यः प्रमातामहेभ्यो दद्प्रमातामहेभ्यञ्च प्रोयन्तामिति न खधां प्रयु्ोत | अव नान्दोसुखा;ः पितरः प्रोयन्तामिति दैवे वाचयिल्ला इति देवब्राह्यणि पिप्रोतिवाचनं पाव्मणद धिकं सामगाना- मेवेति । खधावाचनप्रश्रसु गोभिलेन नोक्तः नान्दौसुखान् पितन् वाचयिष्ये इति वाच्तामित्यनुन्नात इति पारस्करोक्त एव ग्राह्यः परोक्तमविरोधि चेति वचनात् | ! पारस्करे गोभिले च सखधावाचनें प्रकारसुक्ता न सधां प्रयुच्ो तेत्यनेन मन्वे वाक्ये च amet निषिध्यते किन्तु waa aa खधास्थाने पुषटिपदप्रयोगः काथः भआष्वलायनग्द्य- तिलोसोति मन्ते यवपदोहं क्षत्रा aurea पुष्टिपदनिक्पात् | यथा aa— शन्नोदेवोरित्यभिमन्वितान् सप्षयवानावपति | यवोऽसि सोमदेवत्यो गोषवो देवनिम्मितः प्रतमद्धिः car: यच्चा नान्दोसुखान् पितन् लोकान् प्रौणाहि नः खाद्ा । ata | अतएव मन्तेऽपि aaa पिदपदे नान्दौ मुखविशेषणं देयम् | एवच्च मन््े युष्टिपददशनादाक्येऽपि सखधास्थाने पुश्टिपदं केचिदाहः तन्मन्दं तस्य त्यागवाचकलत्राभावात्। तद्योगे चतुव्येनुपपत्तय किन्तु aurea नमःप्रयोग एव काय्यः-- सदा परि चरेद्क्या पितृनम्यत देववत् | देवानां नमसा देयं पित॒णाच् सखधेति च ॥
५१६ श्राद्धक्रियाकोसुटो।
इत्यतिदेशात् | देवलादिवचनात् देवदाने नमःपदं प्रागीव नितं ततश्च- खाहापदं खोदत्तन afeare लिखितं प्रमादक्तमेव | छन्दोगपरिणिष्टम्-- ज्येष्टोत्तरकरान् युग्मान् कराग्राग्रपवित्रकान् | HATS सम्प्रदातव्यं नैकौकस्याच टौयते ॥ aa मध्विति यस्तत्र तिजंपोऽशितुमिच्छताम् | Maat सोऽत्र मधुमन्तविवच्जितः॥ aaa जपेत् सिच्ित् कदाचित् पिटसंहिताम् | अरन्य एव जपः कायः सोमसामादिकः Wa: ॥ यस्तत्र प्रकरोऽन्रस्य तिलवदयववत्तथा | उच्छषटिसद्धिधौ सोऽत्र aay विपरोतकः ॥ सम्पन्रसिति eat: स्थ-प्रश्रखाने विधोयते | सुसम्परत्रमिति प्रोक्तं शेषमन्नं निवेदयेत् ॥ प्रागग्रेषु च दर्भेषु भ्रायमामन्वय Frag । अपः च्विपेग्मुलदेशेऽवनेनिच्चेति निस्तिलाः ॥ दितौयच्चब्छतोयच्च मध्यदेशग्रदेणयोः | मातामहप्रश्तौसु एतेषामेव वा मतः | सव्यैस्मादन्रसुत्य व्यच्ननैरुपसिच्य च । संयोज्य यवककंन्धुदधिभिः प्राङ्सुखस्ततः ॥ अवनेजनवत्पिण्डान् कला विल्वप्रमाणकाम् |
तत्पात्रक्षालनेनाध पुनरप्यवनेजयेत् ॥
्रादइक्रियाकोखदी |
उत्तरोत्तरदटानेन पिख्डानासुत्तरो त्तरः | भवेदधश्चाचरणदघोऽघः* खादकम्मसु ॥ तस्माच्छादषु सर्व्वेषु छदिमत्सखितरेषु च । मूलमध्याग्रटेेषु ईषत्सक्तां च निव्वेपेत् ॥ गन्धादोत्रिक्िपेत्तष्णौ तत आ्आाचामयेदिजान् । अन्यताप्येष एव स्याद् यवादिरदहितो विधिः ॥ दकर्तिणाप्रवशि टेश efaurfuqua तु! दक्िणाग्रेषु दर्भेषु एषोऽन्यत्र स्मृतो विधिः ॥ अधाग्रभूमिमासिख्त् सुसुप्रोक्तितिमिस्त्िति | शिवा ara: afeafa च युग्मानेवोदकेन तु ॥ सौमनस्यमस्त्विति च पुष्पदानमनन्तरम् । अ्ततञ्चारिष्टञ्चास्त्रित्यत्ततान् प्रतिपादयेत् ॥ अक्त्यो टक दानन्तु अष्यदानवदिष्यते |
were नित्यं aaa Val कदाचन ॥ प्राथनासु प्रतिप्रोक्ते सब्वाखेव fasta: ।
पविव्रान्त्हिंतान् पिण्डान् सिच्चेद्त्तानपात्रे कत् ॥
युग्मानेव खस्ति वाच्यानङ्ष्टग्रहगं सदा | कला ware विप्रस्य प्रणम्यानुब्रजेत्ततः ॥
एषामधेः--
—
* ग yMaA—aye |
५१
ज्येष्ठस्य प्रथमोपवे शितस्य कर उत्तरः प्रधानः करेषु येषां ते तथा सर्व्वेषां करोपरि ज्येष्ठस्य करं कत्वत्यथः। कराग्रे पवि-
११८ खाइक्रियाकौसुटो। चाग्रं येषां ते तथा ईशान् विप्रान् क्षत्रा we टेयं हेतुमाह यतः पाञ्मणवदेकं कस्य नात्र clad इति । अतर सब्धकरोपरिखिते पंक्तिखेष्ठकर एव॒ पवित्राष्यदानं पान्न णादधिकं विधोयते कराग्रे पविच्राग्रकरणन्तु पाब्ैणेऽपोति नेक कस्यत्य॒पसं हारात् पाब्येणे विशेषानभिधानादिह दृष्टस्यैव न्याय्यत्राचचच अन्यतच्राप्येष् एव स्यादिति वच्यमाणएव चनात् | अत्र च माटपक्ते न्युलोकरणं न ara waa पिलपाचस्यैव न्युलो कर णाभिधानात् | यथा माद्छे-- पिलपातरे निधायाथ न्यु्मुत्तरतो न्यत् | याज्ञवल्काः-- afta संखवाः पूव्वमघेयपात्रे निवेशिताः | fread तदुत्तानं कत्वा विप्रान् विसञ्जयेत् ॥ शौनकः — आह्ततास्तत्र तिष्ठन्ति पितरः शौनकोऽ्रवोत् | किञ्च frew: स्यानमसोति मन्तादपि wet पितृणामेव न्युजो करणं पाम्बेणखाद्ाहत्वोपाधिना षट् युरुषेष्ेव पिलपद- प्रयोगात् ततश्च पिमातामहादिदिजानां वामपा न्युजौकरण- मिति प्रागुक्तम् । मधु मध्विति। मध्वशितुमिच्छतां ब्राह्मणानां खाव्यत्वेन सम्बन्धो मध्विति यस्विजेपो गायलौपाठानन्तरं मधुवातेति मन्त-
ख्राडक्रियाकौरदी। ५१९
सहितः पाव्वैशे क्रियते सोऽत्र मध्विति fast मधुवातेति मधुदानम चवन्नितः ae | एवच्च भोजनकाले मधुमन्तः पठनोय wa तब्रारीव निषेधात् । मधमन्वनिषेधाचच मधुनो निह्त्तिनास्तोत्यवगम्यते |
अन्यथा प्रधाननिछत्तौ गुणनिष्ठत्तरप्याथेसिदत्वारिषेधविधे- रसम्भवात् | न च गुणनिद्रच्या प्रधाननित्तिरिति वाचम् । गुण- लोपेन सुख्यस्येति न्यायविरोघात् मध्विति चिजपाभ्यनुन्ञान् न स्यात् मघ्वश्ितुमि च्छतामित्यनुवादाच् |
अन्येतु-मधु मध मध्विति aaa मधुमध्विति एकदेश कीत्तंनमाचरं अन्यथा षड़जपप्रसङ्गात्। न च तथा। Tere गायत्रौं मधुवातेति aid मध्विति fang जपित्वेति गर्ड- पुराणादौ व्रिजपविधानादिव्याहुः |
पिसंहितामिल्युपलकच्णं पिटप्रकाशकस्तवादिकमपोति यस्तचेति aaa प्रकरोऽत्रविकरणं great उच्छिष्टसन्निधौ लक्षेषु ware ब्राह्मणिषु ठपिप्रञ्रानन्तरं तिलयुक्तं यथा स्यात्तथा क्रियते । अच नान्दोसुखे स विकिरो यवयुक्तं यथा स्यात्तथा विप- tea: अरटसेषु waray विप्रेषु, afar प्राक् काव्यं इत्यधेः । एतच्च सामगमावपरं यजुर्वेदिनां पाव्येणेऽपि ठसिप्रञ्रात् प्रागवान्- विकरणम् ।
न च पाव्यशे पेत्धर्मेण नान्दौसुखे दैवधर्खेषेति वैपरौल्यं कल्पतरु तत ठे षित्यस्य वेयध्यात् |
५२० arg fm arate |
नात्रापसव्यकरणं न पित्र तोधमिष्यते। पात्ाणं पूरणदोनि दैबेनेव fe कारयेत् |
इति पुथ्यैवचने wade Sara: ए्थगुक्तिवेकल्याच |
ठभिप्र्नोऽवर alten इत्याह सम्पत्रमिति पिपत एवायं wat नतु दैक “aa: स्थ स्थाने” इत्यभिधानात्, देवै तु रुचित- मेवेति । प्रागग्रेष्िति प्रागप्रलच्च छन्दोगविषयम् |
AYA SATAY उदडसुखानामष्वय्यू णसुत्तरो त्तरक्रमेणोत्तराग्र- aug पिर्डदानस्यौचित्यात्, अर्घ्येष्वपि तथा दृष्टलाच । आआद्य- भिति रां पुरुषं पृन्बेवत् गोचनामभिरामन्त्येऽत्यथः। निस्िलाः किन्तु सयवा अपो दभमूले क्िपेत् यवेस्तिलाथे इति वचनात् | यत्त॒--
प्राङ्म॒खेष्वथ दर्भेषु ददात् न्ोरावनेजनम् |
इति ब्रह्मपुराणम् तत् फलातिश्याधं waa निस्िलत्लञ्च पा्पणादिशेषः। दितौयं तोयं पुरुषमामन्य cue ware देश्योरपः च्िपदिव्यन्वयः। एवं पिण्डस्थाने आवाहितानां पिव्रादित्याणणं प्रल्ङसुखानां वामे कन्दं चतिणे यथा दक्षिणो- पचारो भवति मातामहादौनामन्या दर्भेष्वपः faufefa सम्बन्धः | °
एवमध्वय्यू णामप्यु ्तराग्रमूलमध्याग्रे्वनेज्य प्रथमं मातादौनां
fasta cat तत्यूच्मदिशि ade fea पित्रादौनां तत्पून्यैदिशि मातामहादोनां प्रदद्िणोपचारेण पिण्डा देयाः । एवमध्वर्यु साम- गयोयंधायथमष्येपाचस्यापनपरिपाटौ मन्तव्या |
aE RAMs | rey
© यवादिसं $ सन्ेस्मात् प्रकतादत्रादित्यथेः, यवादिसयोजनं फलाति- शयाम् | अ्रवनेजनवत् अ्रवनेजनक्रमेण पिण्डान् TMT युनरवने- जयेदित्यन्वयः |
उत्तरोत्तरदानेन दभमूलादिक्रमेण उपथुपरिदानेन दाता- प्यङगतिभेवतोति सुतिः । विपरोतदानेनाधोगति्भवतीति निन्दा वूष्लौमिति गन्धादिदानवाक्यनिषेधः। अन्यत्र पाव्धैणादौ यव दैवतोर्थोपवोतदकिणोपचारशन्यो विधिरित्यर्थः |
श्रग्रभरुमिं ब्राह्मणस्येति शेषः प्रकतत्वात्तस्य नतु पिर्डाग्र- भरूमिमिति व्याख्यानं युक्तं एषोऽन्यत्र wat विधिरित्यनेन faw- aa समाप्य wads कश्मान्तरविधानात् | frat इति युग्मान् विप्रानेकंकसुटकेन va ्रासिच्चेदिति पूव्देशान्वयः। भक्व्योद क- दानमिति प्रारीव व्याख्यातम् |
प्राथेनाखिति-सुसुप्रोक्ितमस्त्वित्यादिषु प्रतिप्रोक्ते श्रतु सन्तत्या दि प्रतिवचने कते अ्रष्यसम्बन्धिपविचाच्छादितान् पिरान कत्वा अजं वहन्तौरित्यनेन faga पविचान्तहिंतानित्यनेन
ख धावाचनं सूचितं तच्च Weare प्रागुक्तम् |
TAS तु सामगानां गोभिलोक्ताध्वग्धुणाञ्च पारस्करोक्तो विशेषः प्रागेव विदठतोऽस्ति। अनन्तरसुत्तानपाच्रल्लत् स्यादित्यथेः | युग्मानिति सर्व्वान् युग्मददिजान् दक्िणाभिः afe वाच्य aie पंक्तिमू न्यस्य अहू्वज्नितपाणे ग्रहणं सदा mat नान्दो- सुखे च कत्वा प्रणम्यानुगच्छेत् । ` ge
५२ श्राद्वक्रियाकोसुदो।
दकिणा च ब्रह्मयुराणे उक्ता-- शाल्यन्नं दधिमध्वतां वदराणि यवांस्तथा | मिख्रोकत्य तु चत्वारि पिण्डान् खोफलसम्डितान् ॥ दव्ान्रान्दोमुखेभ्यश्च fret द धिपूल्यैकम् | अघ्यं YAY YOY प्रणस्तमनुलेपनम् ॥ वासश्चाप्याहतं वस्तं Cay सदशं समम् ॥ द्रात्षामलकम्ूलानि यवांश्चाथ निवेदयेत् | तान्येव दच्िणथन्तु दव्याद्िप्रेषु स्वेदा ॥
waa nafs culfa मिलितमेकं तेन चत्वारोति, वासो वासःसूब्मित्यधेः | आदहतवस्रदानन्तु फलातिशया्थेम् ।
सममिति प्रतिपिर्डेषु तुल्यमेव ae देयं, नतु विषमं कायं, स्रूलमाद्रकादि निेदयेच्छादे इत्यथः ।
तान्येवेव्यनेन द्रात्ञामलकमूलानां ग्रहणम् न तु यवस्य yafaufafaema तानोति नपुंसकलिङ्ग ।
अत्र द्राक्षादोनां sauna समुदितानामेव दचिणातवं
नतेकेकस्य इति। एवकारो रजलतादिदचिणन्तरव्याद्वत्यधैः | © ~
द्रा्तादिदल्िणा तु face एव पूव्वैवचनाव्रान्दौसुखेभ्यः पिलभ्य इत्यनुषद्गात्, देवे तु काच्चनदल्तिणा स्थितेषेति |
विप्रेषु सन्वदेति यदुक्तं तद्मोघयति दिजाभावे खादियद्रव्यस्य जला दिप्रत्तपपत्तेऽपि ब्राह्मणायेव दल्िण a तु जलादौ qaqa |
श्रादक्रियाकौसुटौ। ५२२
ग्टद्यो क्तत्वात् सव्वं व प्राप्तौ कश्चविशेषे याइनिषधमाह-- छन्दोगपरिशिटम्- असद् यानि waite क्रियेरन् क्चकारिणा | प्रतिप्रयोगं नैव स्यु मतरः खाच्मेव च ॥ प्रतिदिनं प्रतिमासं प्रतिवत्सरञ्च यानि वेशखठटेवबलिक्रादी नि मभाधानदशेपौणंमासादौोनि आवर्याग्रहायणयाटोनि च Hate क्रियन्ते तेषु प्रथमप्रयोग एव ATE AEG चकारात् %वसुधारादानच् नतु दितोयादिप्रयोगीषु | अरन्या घानादिनवयन्नान्तव्वष्टकम्धसुन प्रथमप्रयोगेऽपि ्राधान waa aw नतु प्रथक्, किन्तु ततैव क्ते waaa ad भवेदित्याह | आधानदहोमयोश्ैव aged तथैव च | बलिकश्णि दर्थे च पौणमासे तथेव च ॥ नवयन्नेषु AAA वटन्तावं मनोषिणः | एकमेव भवेच्छछादमेतेषु न VaR पथक् ॥ होमयोः सायं प्रातर्होमयोः नवयनज्ञो नवशस्येष्टिः, निर ग्निना वैश्वदेवे कते खाद बलिकश्रणि न कत्तेव्यं तुल्यन्यायात् | तथा-- नाष्टकासु भवेच्छादम् न ATS खादिष्यते | न शोष्यन्तो-जातकग्-प्रोषितागतकम्धसु ॥
* @ षस्तके ` म्बुधारा-। † ख पुस्तके -षटकम्दौच्।
५२४ श्राद्क्रियाकोसुटो।
चिव्वष्टकायागीषु खाद पाव्वंणादौ आसन्नप्रतवायाः सुख- wad गोभिलोक्ते णोवष्यन्तोकश्चणि ब्रीहियवपिष्टेन मधुना च कुमारस्य जिह्वामाच्जनरूपे marae तथा प्रवासादागतग्टद्द- पतैः कुमारसमूडाभिघ्राणरूपे प्रोषितागतकश्णि च खं न भवेत् | तधा-- faaretfe: waa य उक्तो गभीधानं शखुम यस्य चान्ते | विवाहादावेकमेवाच Hara ` ATS नादौ HAT: TAU: स्यात् ॥ आदिश्ब्दाचतुर्थीहोम-समसनौोयचरुहोम-यानारोहण-चतु- ष्मथामन्तण-ग्ट हप्र वे णाक्तभङ्समाधाना्ं हो मानां ग्रहम् | विवादे तेनेव खादेन aaa कतं भवे दित्यथंः, अन्तशब्दोऽत्र समीप- वचनो नत्वयवार्थ fataara सोमे चेति वचनविरोधादिति प्रागेव विहतम् | तथा -- प्रदोषे श्रादभेकं स्यात् गोनिष्कम-प्रदे णयोः । न खां युज्यते ae प्रथमे yfeaeafa ॥ गाः प्रचाल्यमाना अनुमन्तयेत् दमा मे विश्वतो वौ इति प्रत्यागता दमा yada. गोभिरेन वैश्यानां गोनिःसरणप्रवेशयोर्य्ये aaa विदिते तयोः प्रवेश एव प्रदोषे एकं Ae भवेत् नतु निःसरणे प्रदोषे wana गवां
श्रादइक्रियाकौसुटो। ५०१
पुष्टिक््यतयं गोभिलोक्तं तच प्रथमे ufeaafe are a कायं किज्त्ितिरयोरेव | तथा-- हलाभियोगादिषु षटसु खां कुर्यत् थक् VAT । प्रतिप्रयोगमन्येषामादावेकञ्च कारयेत् | इलाभियोगो हलस्याभिमुख्येन योजनम् पकेषु धान्येषु सौोतायन्नः कछ्ष्टत्ते्मध्ये खलयन्नः, बोजवपन धान्यच्छेदने च धान्यानां खलाद्ग्टहानयने च ये यज्ञा गोभिलेनोक्तास्तेषु हलाभियोगादिषु षटसु vam एथक् प्र तिप्रयोगच्च प्रत्यब्दं काय्यै मन्येषां खावरयादोनामादौ प्रथमारग्भ Waa खादम् ॥ तथा-- त्प व-ज्ुद्रपश्सखसत्यधं परिविष्यतोः | qa: Hatt Tq तयोः are न विद्यते ॥ हत्पतरं हस्त्यश्वादि क्तुद्धपशरजादिः तयोः खस्ल्ययनाथं परि- विष्यमानयोः qa: सतोयघासंख्यं ये होम कन्धणो गोभिलोक्ते तयोः ATS न कार्यम् । aat— न दशाय्रन्यिकेनेव विषवदष्टकम्मणि | क्रिमिशदश्टचिकित्सायां नेव शेषेषु विद्यते ॥ वत्मनि तस्करव्याघ्रादिभये सति उपेत्य वस्नवतः खादहाकारा-
------- ---- `
* ख पुस्तके-लमि-
५२६ खाद्क्रियाकोसुटरो।
न्ताभि ऋम्मिदेशानां gala awdfa गोभिल दशग्रल्थिकाख्यं कर्ममोक्तम्। तथा मा भैषोमां मरिष्यसोति विषवता दष्टमह्धि- रभ्युक्न् जपेदिति विषवदृष्टकर्ममौक्तम् | तथा इतस्तेऽतिण करिमिरिति क्रिमिमन्तं देशमद्विरभ्य॒त्तन् जपेदिति क्िमिदष्ट- चिकित्सीक्ता।
तस्मिन् कश्चतये are नास्ति तथा एतदन्तरोक्तेषु शेषेषु अह- सोयानादलिगादौनां पायाष्येविष्टरमधुपकणदिष्वपि नास्तोति । तथा-- गणशः क्रियमाण माभ्यः पूजनं AAT | WHET भवेच्छादमादौ न एथगादिषु ॥ यत्र यत्र NAMIE Aa तत्र च मातरः |
एकस्मित्रहनि वासुगमन-गोयन्न-हलाभियो ग-सेलारामप्रति- छादिषु समुदायेन क्रियमाणेषु माटपरूजनं खादइच् तन्वं ण AUT एकमेव भवेत् न तु कश्यसंख्यानुसारेण एक् wafafa |
माठभ्य इति तादर्थ्ये चतुथ | way सामान्यतो fauratea- faq दिनेऽनेकपुत्रसंस्कारेष्वपि vaca ate गण्त्वाविशेषात् |
यदयप्यङ्गा नामेक [प्रकरणमाचतवेन ITA AATF TAA दिवदक्षतेऽपि प्रधाने] एकप्रयो गविध्युपसंहारे सत्येव aad तथाप्यत्र वचनादिति ्रादचिन्तामणिः।
* ख waa—fafgata: पतितः।
स्ाडक्रियाकोखटी। ५२७
वसुतस्तु॒ अनेकानुषटानजन्यानेकफलोदशेन सुक्षटेवानुष्टानं हि तन्वता नावरैकप्रयोगविध्युपसंग्रहः कारणम् । किन्तहिं ।
समानाङ्गदेशकालकनत्तं कत्वे सत्यग्ह्यमाख विशेषतया लाघवमेव dare faa प्रधानेष्वप्यस्तोति किमिति तन्हानुष्ठानेन भवितव्यम् |
यत्र॒ यत्रेति माटपूजनमुपलक्तणं वसुधारादानमपि ज्ञेयं wag कम््ादिषु च सर्व्वखित्यनेन वेदिककन्ादौ मापूजनं विहितम् |
अत्र तु वेदिकेतरस्थले प्रये पुत्रसुखदगेने पुत्रजन्मनि च खादसादहचयान्ाटपूजादिकं विधोयते |
अ्टकायागादौ च यतर यत्र खादं fafad aa Wey” निषिध्यत इति |
अचर च यस्मिन् दिने प्रधानकम््रारम्भस्तस्मिन्रेव दिने माठ- पूजाह्वदिखादादिकं न तु प्रतिष्ठायज्ञाटौनामध्वासदिने।
नानिष्ठा तु पितृन् are: कश्च वेदिकमारभेत् |
इति वचनन प्रधानकश्मारन्भादव्यवहितप्राग्विधानात्। विशेषविधानं विना अङ्गनां प्रधानदे णकालकत्तव्यलनियमाच् |
यच्चाधिवासदिनेऽधिवासरूपाद्गाधिकाराधं तद्योजोभूतकाम्य- प्रधानाधिकारसम्प्रादकः प्रधानाभिलापः are: प्रधानाधिकारि Wise staat इति मेथिलदै तनिख्ये लिखितं तदप्ययुक्तम् |
ag fe ददिविधं भवति उपरन्ञकसुपनायकञच्च परस्पमरोप- कारकमपरञ्ञकं MUTA उपनायकं aa yates
५२ ्ाडक्रियाकौसदौ।
देवतावाहनरूपस्याधिवासस्योपरच्नकाङ्गस्याद्गगन्तरो पकरणमात- aa बाद्यलात् HAE चमनादिवदक्षतेऽपि प्रधानाभिलापे तदनु- छाने विरोघाभावात्। न वाऽभिलापोऽधिकारसम्भादको नित्यकश्रणि तदभावेऽप्यधिकारात् |
किन्तु मनसा agwata वाचाभिलपति कञ्मणा प्रतिपादय- तोति हारोतवचनम् ।
मनसा निश्चयं war ततो वाचाऽभिधोयते | क्रियते WAU पञ्चात् प्रमाणं मे मनस्ततः ॥
दूति वनपव्ववचनच् निमित्तनिखयादि करणकेना सुक काम- नया मयेदं कत्तव्यमिति निश्चयरूपेण मनःसंकल्पेनेव सम्मादि- तस्याधिकारस्यानन्तरं काम्यप्रधानाभिलापस्याङ्विशेषरूपतया कत्तेव्यत्वनियमं बोधयति |
अतएव waa निमित्तनिश्चयाभादेनेव मनःसंकल्या-
जिश्चयादधिकारविरदहात् पूव्यैदिनेऽधिवास उक्तः ।
एवञ्च वाचाऽभिलपति क्ण प्रतिपादयतौति वचनेन प्रधानाभिलापानन्तरभेवाहत्योपकारकस्य प्रधानाङ्गस्ये वानुष्टान- नियमविधानादन्यधा कज्माङ्ाचमनाभ्युदयिकयादादौनामपि तत्परतः प्रसङ्गत् प्रधानाङ्गानुषटानदिन एव प्रधानाभिलापः |
[ततश्च यथा खादपूव्बैदिने हतेऽपि प्रधानाभिलापे व्राह्मणनुमतिरूपस्य निमन्त्र णस्योपरच् काङ्गस्यानुषानम् |
यथा च शारदोयदुर्गापृजायां सप्तमौ कत्तव्य प्रधानाभिलापस्य । |
* a पुस्तके [ | चिद्कितांशः परतितः।
खाडइक्रियाकोचदो। ५२९
Gat बोधन-पतरोस्थापनादौनासुपरच्नकाद्गानामनुष्टानं तथाधिवास- स्यापोति। अन्यधा way स्थानेषु निमन्णाद्युपरच्नकाङ्गगानां Ta प्रधानाभिलापप्रसङ्कः स्यादिति | नचाधिवासस्य waa संकल्पः कुत इति aaa । अयोगी क्तशहरणमसं कल्पे त्रतक्रिया | अब्रह्म चर्ये चय्यां च चयं स्यात् कुम्भ सङ्कितम् ॥ इति हरिवंशे संकल्यं विना कन्यनिषेधात् । श्रन्यथा माटपूजा- वसुधारादान-छदिश्रादानां शारदोयदुर्गापूजायां बोधनादौनाच् कथं wan aga इति | विस्तारस्तु दानकौसुदां द्रष्टव्यः |
अय प्रयोगः |
अरभ्युदयदिने कतप्रातःसखरानसन्ध्यादिकोऽभौष्टदेवतामभ्यच्य कतकमश््ाद्यचमनो ब्राह्मणान् खस्ति वाचयिल्ा-
ॐ अदयेत्यादि असुककम्चणभ्युदयाथं सगण शमटपूजा- क श्रां करिष्ये इति. संकल्यः प्रथमं घटे गणशमावाद्य पाद्या- दिभिरूपचारेरभ्यच्यै रजतस्फटिकादिप्रतिमासु पटादौ वा शुक्त ava चितितासु van यवयु््ेषु गौयादिमातः एक् दयक् महाव्याहृतिभिरावाद्य gaa yaa पाद्यादिभिनानाविधः-
aaa ag |
#* खग geanga—aaue aife |
ES
५१० चाइक्रियाकोसदरौ।
मातरो यथा- गौरो पद्मा wat मेधा सावित्रौ विजया जया | देवसेना PAT खाहा मातरो लोकमातरः ॥ शान्तिः युष्टिधुतिसुष्टिरात्देवतया स । आदौ विनायकः पूज्यो चरन्ते च कुलदेवता ॥ ततः Geta daar ग्टहभित्तिलग्नां पञ्चवारान् श्रभ्युदया- धिक्चकामः सप्तवारान् वा नातिनौचां नचोद्धितां वसोधारा- समुपविष्टः प्राङ्मुखो वसोः पवित्रमसि दति aaa gaa दयात् | मन्तो यथा-- ॐ वसोः पविचमसि शतधारं वसोः पवित्रमसि सहस्रधारम् | fae सविता पुनातु वसोः पवित्रेण शतधारेण सुप्याः ATTA: ॥ तत ATAU वसुं सम्पूज्य आयुष्यमन्तं जपेत्-- ॐ आयुष्यं वचस्य रायस्पोषमौद्धिदम् | इदे हिरण्यं aaa जँत्रायाविशतादु माम् । न agaifa न पिशाचाः wate देवानामोजः प्रथमं TEA | यो विभक्ति erat हिरः स देवेषु aud cag: स मनुष्येषु aya दोष मायुः |
श्रादक्रियाकोषठटो। ५३१
अथवा--
ॐ“ तच्चच्चदं वहितं पुरस्तात् शक्रसुचरत् |
पश्येम शरदः एतं TIA शरदः शतं वाम शरदः एतम् ।%
इत्यादि शभमन्तान् wal afaa इन्द्रो हदवा इत्यादि वा जपेत् । seq मादटप्रूजादिप्रयोगः सव्मैशणखिसाधारणः खाद्प्रयो गस्तु विभिद्य लिख्यते |
0 $ अथाध्वय्युंणां प्रयोगः ।
प्रातः स्रातान् ब्राह्मणान् दण्डदयोपययाइय सखागतं ver पाद्यारष्याचमनौयानि cat पूव्वेवत् संकल्पय निमन्त्रय च अत्रा- दयभिप्रायेण सिद्धमित्यभिधाय यवोदकप्रोचितेषु प्रागग्रद्भदय- युक्घेष्वासनेषु अतासष्वमिति प्राङ्मुखान् युग्मत्राद्मणान् प्रतोच्यासुपवे शयेत् | तत्रायं क्रमः-
रादौ टेवव्राह्मणौ तदुत्तरे माढत्राह्मणौ तदुत्तरे पिढब्राद्मणौ , तदुत्तरे मातामदत्राह्मणाविति । कुशब्राह्मणे निमन्वणवाधः | प्रल्यासनसमौपे waa तिलतेलेनश्वा खाद्समासिस्छायिनो दौपान् दद्यात् |
ततः शालग्रामादौ ara यज्ञेश्वरो wararfe
~
* ख पुसतके--ण्टणुवाम शरदः शतमित्यंशोनास्ि। ° क पुस्तके-तेलन वा दतिमात्रपाठः। vo eee
५१२ ाङूक्रियाको्चटो।
aaq पटित्वा--ॐ अपहतेति दारदेणे wernt च सब्वेतो यवान् fama airy: ओरौपुण्डरोकाक्ः ओोहरिरिति' स्मृत्वा waa जलं प्रतिदिजसमोपे स्थापयेत्
ततो गायतोजपमदहं करिष्य दति दिजान् ver कुरुषेति तैरनुज्ञातः प्रणवव्याहतिसदहितां maat जपित्ा-
ॐ दवताभ्यः पिभ्यश्च महायोगिभ्य एव च |
नमः पुष्ट area नित्यमेव नमो aa: ॥
इति fasraq | |
अत्र wa कर्म्मोपवोतिना पातितदल्िण्जानुनोदङ्मुखेन सयवोदकेन चऋजुकुशतरयेण देवतीर्थेन नमःपदेन देवपरिपाच्छा काय्यं तिल काय्यं यवेः सम्पाद्यम् | aqua -
ॐ श्रद्येत्यादि भसुकगोत्स्यासुकस्यासुककम्भर्यभ्यदया्े श्रसुकगोताया नान्दोसुख्या मातुरसुकोटेव्या एवं पितामद्या एवं प्रपितामद्या-्रसुकगोचस्य नान्दोसुखस्य पितुरसुकशम््रण एवं पितामहस्य एवं॑प्रपितामहस्य-असुकगोत्रस्य नान्दौसुखस्य म(तामहस्यासुकश्श्मण एवं प्रमातामहस्य एवं हदप्रमातामडस्य वद्धि aaa वसुसत्ययोनिश्वेषां देवानां हदिशादमन्नन छतादयुपकरणसदहितेन सोकदेन युवयोरदहं करिष्य |
कुरुष्वेति प्रत्युत्तरं कुशब्राह्मणे तु युखच्छब्प्रयोगो न कायः किन्तु कुशव्राह्मणयोरदहं करिष्ये इति सब्रिधापितन्मद्मणास प्रयुत्तर दद्युः |
्राडक्रियाकषैसदो। ५३३
ततो माल्पक्त--
ॐ श्रद्येत्यादि असुकगो बस्यासुकस्य असुककर्म खभ्युदयाथ- मसुकगोलाया नान्दोसुख्या मातुरसुकोटेव्या एवं पितामह्या एवं प्रपितामह्या दिखाइमन्नेन सोपकरणन युवयोरदहं करिष्ये |
एवं पिमातामदपक्तयोरपि । waaa ओआदियद्रव्याणि प्रोक्तत् । दैवादिक्रमेण कर्लालनाथें ब्राह्मणएकरेषु जलं दद्यात् | कु्ब्राह्मे तु बाधः |
ॐ वसुसत्यौ विश्व देवा एतदः aurea नमः । ऋजु कुश- तयावमकमासनदयसुत्ख्ज्य दयात् | ॐ अमुकगोत्रे नान्दोमुखि मातरसुकिटेवि एवं पितामहि ca प्रपितामह एते ते कुश्णसने नम इल्यु ज्य दद्यात् | एवं पिटमातामदयोरपि । शूद्रस्य तु एते तुभ्यं कुशासने नम इति प्रयोगः स्वत ज्यः ।
ततः कताच्नलिः- ॐ विश्वान् टेवानावादयिष्य दति ver आवाहयेत्यनुज्ञातो दिजाङ््टं ग्टहोत्वा ॐ विश्वेदेवाः स आगते त्यावाद्य ॐ अपहता इति यवान् विकोय ॐ वि्वंदेवाः खृखुतेममिति जपित्वा आगच्छन्तु महाभागा इति पठत् कुशदिजेऽङगष् ग्रहणवाधः | |
ततो नान्दोमुखान् पित॒नावाहयिष्ये दति ver आवाहयेत्यतु- ज्नातः--
ॐ उशन्तस्त्वा frat: समिधोमहि |
erga wae नान्दोमुखान् पितुन् हविष अ्रत्तवे ॥
५३४ खाडक्रियाकौखदी।
दत्यावाद्य अपहतेति यवान् विकौयध-
ॐ श्रायान्तु नो नान्दोमृखाः पितरः-
सौम्यासो अग्निष्वात्ताः पथिभिर्देवयानः
अस्मिन्यन्न पुष्टा मदन्तोऽधिह्लुवन्तु ते अवन्त्वस्मान् | इति जपेत् |
शूद्र ब्राह्मणद्वारा मन्व पाटयन् नम इति जपेत् |
ततोऽष्यपाचमुत्तराग्रं संस्थाप्य ॐ पवित्र स्थो awarfata
मन्वेण प्रादेशप्रमाणं पवितं fear ॐ विष्णोमनसा पूते ख दत्यभ्य च्याघेगपातते निधाय wat देवोति अपो द्वा यवोऽसोति यवं दत्वा तृष्णीं aagugen निकष्य दभौँन्तरेणणच्छाद्य एवं मादट-पिट ब्राह्मणणग्रतो मातुणां age पितृणं ame माता- महानां प्रसेकं पाचररयमुदगग्सुपर्युपरिक्रमेण स्थापयित्वा Gaara ufaaweatfed क्षत्रा # [नवपविचाणि यथाक्रमं cat | शन्नो टेवोति प्रल्ेकमपः faat—
^ॐ यवोसि सोमदेवत्यो गोसवो देवनिश्धितः |
Waals: एकः YET नान्दोसुखान् `
पितृण् लोकान् wats नः खाहा ॥
इति प्रतिपातं यवान् दक्वा तृष्णीं गन्धपुष्यदून्बा निधाय
कुशान्तरेणच्छादय अच्छिद्रोऽयमर्ष्यौऽस्त्विति प्रत्येकसुक्घा स्वेत दभीनुद्ाय्य हस्ताभ्यां देवपाचसुल्ाप्य वामहस्ते aat तवरस्यं
. + णुस्तके- [ | चिद्ितांशो नासि |
पाइक्रियाकोख्टो। ५३५
Ya पवित्रञ्च प्रागग्रं ब्राद्मणद्टस्ते दत्वा जलान्तरच्च द्वा या दिव्येति पटिला- ॐ वसुसत्यौ विश्वे टेवा एष वोऽर्घ्यं नमः | इति द्तिणहस्तन विप्रकरोपरि जलं ददात् |
ततो मातुरष्यपाचं हस्ताभ्यामुत्तोल्य वामहस्ते हत्वा पंक्ति- Weare करमन्येषां करोपरि स्थापयित्वा तच पविच्रं पूर्व्म कत्वा कराग्राग्रक यथा स्यात्तथा निधाय तच्छं पुष्यं जलान्तरच्च द्वा या दिव्या आप इति ufsar ॐ असुकगोते नान्दौमुखे मातस्मकि देवि एष तेऽ्घ्यो नम इति यवोदकं दद्यात् |
एवं पितामहोप्रपितामनद्ोरप्यष्यं पडङ्क्तिसूईन्यकरे ट दात् | एवं पिल-मातामहपकच्योरपि तत्पङक्तिम्रून्यकर एवेति |
ततः पितामहादोनां पञ्चानां पातस्य यव-पुष्प-जलानि पिट- ara निधाय प्रपितामहपाव्ेणच्छाव्य न्युगौकत्य कुशोपरि सकल- खादियविप्रवामे उत्तरभागे सापयेत्। ततो दवादिक्रभमेण पाव्वैणवदाक्येन नान्दोसुखविरेषणवता गन्धादीनि नमःपदं दद्यात् |
ततो मण्डलानि विधायाष्टौ पात्राणि देवादिक्रमैण पातयिल्ला
पाव्वणवदग्नौ करण्डोमं कत्वा इतगेषं सव्वेपातरेषु दक्वा पिडा किञ्चिदवस्याप्य अन्रव्यच््धनादि देवादिक्रमेण परिवेषयेत् । अतर मिष्टद्रव्य द धिवदरम्रूलामलकयवानां प्राशस्त्यम् ।
अतरेषु-प्रचुर्टतं cat भूमिलग्नकु भेन पातव्राह्म ण्यो; स्य कारयित्वा ्रधोसुखद स्ताभ्यां प्रत्येकं सव्वेपाताखालभ्य —
५३६ राडक्रियाकौसुदौ |
ॐ परथिवो त इति जपित्वा aw हव्यभिदं रकेव्युक्ता अभ्य॒च्य--
ॐ इदं विष्णुरिति ॐ विष्णो व्यं रक्तखति मन्तदयेनाधो- सुखददिजाङ्ग्ठं दिजाभावे स्वाङ्कटमपि निधाय अपहता इति यवान् विकौय send ददं हविरिमा आप एतान्युपकरणानोति ब्राह्मणयोनि वेय--
ॐ agua विश्वे देवा एते वो wa ्ताद्युपकरणसहिते- सोदक नम TIAA |
सव्याहृतिकां गायत्रीं जपिता ॐ मधु मधु मध्विति जपन् मधुनाभिघाय-
अन्रहोनं क्रियाहोनं विधिदहोनच् यद्भवेत् | तत् सव्वेमच्छिद्रमसतु |
Ta यथासुखं वाग्यतो जुषेथामिति वदेत् । कुशतब्राह्मणे- ऽस्य बाधः । भवन्तौ प्राश्येतामित्युक्का आपोशानजलं दद्यात् |
एवं मातादिपक्तेऽपि देवपरिपाच्या स्पे कायं, के वलसुत्सग- वाक्ये विशेषः। ॐ असुकगोचे नान्दौमुखि मातरसमुकिदेवि ud पितामहि एवं प्रपितामह एतत्तऽत्रं छताद्युपकरणस हितं सोदकं aa: | एवं पिद्-मातामहपच्योरपि ।
ततः सव्याहृतिकां गायनं मधुवातेति ard मध्विति वरिकञ्च यज्ञेश्वरो व्येति पुरुषस्तं चिसुपणे-सोमसोमादि कच्च are पिढठप्रकाशम न्तस्तववज्जं पठेत् |
श्रादक्रियाकखटो | ५३७
वेणवोणाध्वनिभिन्राह्मणान् सन्तोष्य ठेषु ब्राह्मणेषु उच्छिष्टसत्रिधावुत्तराग्रटभानास्तोय waar ण्डोला-
ॐ अग्निदग्धा ति जलेना्नाव्य विकोय कछतान्ञलियेषां न मातेति पटित्वाचम्याशक्तौ दक्तिणकणं qe हरिं aat ararfe- देवान्तत्राद्मशिभ्य आपोशानाथं जलगण्डषान् द्वा प्रणवव्याद्ृति- सावितौसहितां गायतचौं मधुवातेति am मध्विति fang जपित्वा रुचितं भवद्विरिति दमे, ta सम्मतमिति एच्छत् |
सुरुचितं सुसम्पत्रमिति प्रत्युत्तरं quartet ठसिप्र्रवाघः | ओेषमन्रमप्यस्तोति vee | इष्टेः सह सङ्कल्य त्तरम् |
ततः पिर्डान्यदहं करिष्य दति पृच्छत् । कुरुष्वेत्यनुन्नातो माढपिढब्राह्यण्योः सम्बुखस्थमध्यभारी उत्तरप्रवणां वेदौ Aart जलेनाभ्य॒च्छ* ॐ निहन्मोति पठित्वा पंक्तित्येण नवमण्डलिका उत्तराग्राः काय्यं |
aa पश्चिमे wiadfa मध्ये पिटपङक्तिं पूर्व्वे मातामदहपंलिंं क्रमेण कत्वा अपहता निहन्मोति च मन्वदयेनोत्तराग्रं रेखात्रयं dfaad एकदभभमूलेन छत्रा तं दभमूलं उत्तरस्यां प्रकिप्य--
ॐ अ्रसुक गोत्रे नान्दौसुखि मातरसुकि टेवि एतत्त यवोदटक- मवनेनिच्छ नमः! इति क्रभेणोत्ज्य यथायथं पंक्तित्रये मूलादि- क्रमेण नवमण्डलिकोपरि यवोद कानि ददात् । कौरावनेजने तु फलातिश्यः |
तच aaa culate देवताभ्य इति चिजेपित्वा सव्वैस्माच्छादगेषात् किचित् किचचिदुदुत्य त-मघ्-दधि-वदर-
€ Gq
५२८ ख्रादक्रियाकोखदो।
यवानम्नौकार णश्रेषञ्च cul. विल्वफलोपमान् नवपिर्डान् war दकिण्धस्तेन waguaaefed पिण्डं zeta वामहस्तखित- जलप्रे केप ॐ अरसुकगोचे नान्दोसुखि मातरसुकि देवि एतत्ते पिण्डं नम इति पिण्डं दभमूल्े cu जलं स्पृशेत् |
एवं दभमध्याग्रयोः पितामदौ--प्रपितामद्योः पिण्डं देयम् | तपं fare’ क्रमेण पित्रादौनां मातामदहादौनाञ्च पिण्डा देयाः पिण्डान्तिके पिर्डश्ेषं fate पिदपक्लास्तरण- कुशम्रलेन लेपभुजः प्रोयन्तामिति हस्तं ease पिर्डपाते हस्तं प्रकाल तज्जलं प्रत्यवनेजनाधं स्थापयिल्ला दिराचम्य हरिं स्मरेत् | आचमनाशक्तौ दकिणकर्णस्मशेः |
ॐ अच नान्दोमुखाः पितरो मादयध्वं
यथाभागमाहषायष्वम् |
इति जपिल्ला प्राणायामत्रयं क्रत्वा WAT यथाशक्ति श्वासं वित्य वसन्तायेति ऋनून् नमर्छत्य पितुन् भाखरमूर्तिकान् ध्याला--
ॐ अ्रमोमदटन्त नान्दोमुखाः पितरो यथाभागमाघ्वषायिषत ।
दति जपेत् |
ततः Wada वामहस्तन welal ॐ अमुकगोचे नान्दोमु खि मातरमुकि देवि एतत्त जलं प्रत्यवनेनिच्छ नम इति माटपिर्ड दत्वा अन्येषामपि यथायथं दद्यात् |
ततो नवीं विखंस्याचम्य दचिणकणैं wer सर्वानुदिश्या- लिषट्कं Fara ।
राड क्रयाकोसुदौ। ५३०.
ॐ नमो वो नान्दोमुखाः पितरः शाय । नमो वो नान्दोमुखाः पितरस्तपसे ।
नमो वो नान्दोमृखाः पितरो यज्नोवन्तस्तस्र । नमो at नान्दोमुखाः पितरो रसाय |
नमो वो नान्दोमुखाः पितरो घोराय ।
मन्यवे yer त्वा नान्दौमुखाः पितरो नमो बः ॥
ततः शुक्तवस्वोदवदशः सूतमावं वा पूञ्मैवद्वाक्येन mate दत्वा ॐ एतदो नान्दौमुखाः पितरो बास इति जपित्वा प्रत्येकं पित्रादिभ्यः षड्भ्यः at qaqa दद्यात् |
ततो माढत्रयपिण्डान् तृष्णोमभिषिचख पितादि-षट् पिष्षु-
ॐ अज्जं बहन्तोरख्तं Ba पयः कोलालं परिगतम् |
Gea: ख तपयत मे नान्दौ मुखान् पितृन् ॥
दूति जलधारां cara । एवं मातामद्ादिपिण्डषु |
ततो गन्धादिभिर्टमिदवयैस्तुष्णीं पिण्डानभ्यचप पितृन् भ।ख- रान् ध्यात्वा पिण्डानि सम्प्त्रानि सन्तिति तेनोक्ते किञ्चि aaa पिर्डान्युत्तोल्याघ्राय पाते स्थापयेत् । तत ्राचमनाथ- मुदकादिकं fern देयम् । कुशदिज तु जलादिदान- बाधः | खथमव्याचम्य सुसुप्रोक्तितिमस्त्िति विप्राग्रभूमिमभिपिचख पा रवदैवा दिक्रमेण शिवा ara: सज्तित्यादिना aaa जल- पुष्याक्ततानि cata सन्त्रिति यथायथं विप्रोत्तरम् ।
५४० श्राद्धक्रियाकौसटो |
तत ॐ श्रमुकगोत्रा नान्दौमुख्यो मातरोऽस् कोदेव्यः waa दत्तनात्रपानादिना प्रोयन्तामिति यवोदकं दव्यात्। एवं पितामद्यादिभ्योऽष्टभ्यः प्रत्येकं बहुवचनान्त प्रयोगेनात्तय्यं BaI—
अघोरा नान्दौसुखाः पितरः afeafa एच्छत् । सज्तिति प्रत्युत्तरम् |
गोत्रं नो बदतामिति एच्छत् । बद्ैतामिति प्रव्युत्तरम् |
दातार इत्यादिना पाव्वणवदाश्षिः uf उत्तराग्रान् दभन् पवित्राणि चार््य॑सम्बन्धोनि भूमावास्तौयथ नान्दौस॒खान् पितृन् वाचयिषय इति एच्छत् वव्यतामित्यनुन्नातः--
ॐ नान्दोमख्यो मातरः प्रीयन्तां नान्दोमुख्यः पितामद्यः प्रोयन्तां नान्दौसुख्यः प्रपितामह्यः प्रोयन्तां नान्दोमखाः पितरः प्रौयन्तामित्यादिक्रमेण प्रत्येकं वदेत् प्रोयन्तामिति wera प्रत्युत्तरम् |
युनरूज्नं वद्न्तोरिति ₹स्तदयेण जलघारया सेकः । ततो- ऽभ्येपात्रमु त्तानोक्षत्य दैवे काञ्चनदक्तिणां ararfege grat मलकमूलानि तन्मूल्यं ar दक्िणां दत्वा विश्वे देवाः waar भिति qeifa पृष्टा देवद्िजदस्ते यवोदकं चिपेत् विश्वेदेवाः प्रोयन्ताभिति तेनोक्ते देवताभ्य इति fasta |
ततो वाजे वाज इति gua पितृन्मातामहान् देवां विरज्य. भवद्खिरहं कताथींक्षत इति प्रियवचनम॒क्ता णंक्तिमूैन्य-
* खपुस्तक्रे - ararfery |
शराडक्रियाकोसटो। ५४१
sage पाणिं गहोत्वा माचादिक्रमेण त्राह्मणानुल्ाप्य ्रामा- वाजस्येत्यनुत्रज्य प्रदक्िणोक्त्याभिवाद्य च we प्रविश्याच्च्छिद् क्त्वा विष्णु स्मृत्वा eld fata पिण्डं जलादिषु fafa इस्तपादान् WATS प्रकतं क्म कुर्य्यात् |
अथ सामगानां प्रयोगः|
Waa ब्राह्मणान् दण्डदयोपय्याहइय स्वागतं पृष्टा पाद्याष्यीचमनोयानि cat ब्राह्मणान् fanaa याइस्थानं गत्वा अन्राद्यभिप्रायेण सिद्मित्यभिधाय यवोदकप्रोचिते प्रागग्रदभंदय- garda अतरासध्वसिति प्राङ्मुखं देवत्रा्मणदयं पिमे उपवेश्य दचल्िणस्यामत्तराग्रदभंकयुक्तषु उत्तराग्रासनेषु wes: मुखान् पिटमातामहपक्योयुंगमव्राह्मणानुपवे शयेत् |
` तत्र॒ gaat यपिद्छब्राह्मण्णौ तद्वामे arava प्रदक्तिणक्रमेणोपवेशयेत् | कुशव्राह्मणि निमन्वणवाधः । प्रत्यासन- समौपे waa तिलतेलेन वा ओदसमासिखायिनो दौपान् दद्यात् |
ततः शालग्रामशिलादौ यज्ञश्वरमभ्यच्ये ॐ यन्नेष्वरो-हव्ये- त्वादि पटित्वा ॐ अपहतेति इारदेशे ग्टहाभ्यन्तरे च aad यवान् विकौय्ये--खो विष्णुः योपुरूडरोकाक्ः efits war , waa जलं प्रतिदिजसमोपे स्वापयेत् |
भ्रौ खाद्क्रियाकोौसुटो।
ततो गायतोजपमहं करिष्ये इति fer wer कुरुष्वेति
तेरनुज्ञातः प्रणवव्याहतितयसदहितां गायत्रीं जघ्ा-
देवताभ्यः पिभ्यश्च महायोगिभ्य एव च ।
नमः युध्ये खाहाये नित्यमेव भवन्तिति ॥ fasta ।
अतर aa कर्म्नोपवोतिना पातितदकिण्जानुना ard
उदटङ्मुखेन पितादिपन्ते प्राङ्मुखेन यवोदकेन ऋजुक्शत्रयेण दटेवतोर्धेन नमःपदेन दैवपरोपाव्या कायं तिलकायं aa: सम्मादयम् | रैवपक्ते -
ॐ waa अरमुकगोचस्यामुकस्याभ्युदयिकै रमु ककण अमुकगोत्रस्य नान्दोमखस्य पितुरमुकश््प्रणए एवं पितामहस्य एवं प्रपितामदस्य श्रम॒कगोतरस्य--नान्दोमुखस्य मातामहस्यासुक- शण एवं प्रमातामहस्य एवं छद्प्रमातामहस्य वदिखाद्े कत्तव्य वसुसत्ययोिष्वेषां देवानां हिरा इमन्ेन ताद्युपकरणएसहितेन सोदकेन युवयोरहं करिष्ये कुरुष्वेति प्रत्यत्तरम् । कुशव्रा्मणे तु युमच्छब्दप्रयोगो न काथः faq क्शत्राह्मणयोरहं करिष्य इति । सत्निधापितव्राह्मणासतु कुरुष्वेति प्रत्युत्तरं दद्यः ।
ततः fuera प्राङ्मुखः कताज्ललिः--
ॐ agate असमुकगो त्रस्याभ्युदयिकेऽसुककरणि अ्रमुक- maa नान्दोमुखस्य पितुरसुकश्शरण एवं पितामहस्य एवं प्रपितामदस्य हदिखादमन्रन सोपकरशेन युवयोरहं करिष्य GUAT तु युभच्छब्दप्रयोगो न कायः | एवं मातामहेऽपि ।
FE शराद्क्रियाकोख्टो। ५४३
asada यादियद्रव्याणि प्रोक्षयेत् देवादिक्रभेख करक्तालनाथं ब्राह्मणकरेषु जलं TI FLATT वाधः | ॐ वसुमत्यो fa ar एते वः कुशसने नमः | इति ऋटजुङुशतयातमकमेकमासनद यमुत्सृज्य व्यात् | ॐ अमुकगोत्र नान्दोमुख पितरसुकश्ब्न् uw पितामह एवं प्रपितामह एते ते कुभासमें ये चात्र तामनु यां त्रमनु तस्मै ते aa | SAHA टज् ङुप्तयातसकमेकमासनहयं दद्यात् | एवं मातामहपक्तेऽपि | ततः क्ताच्ञलिः-- ॐ विश्वान् देवानावादयिष्ये इति ger आवाहयेत्यनुन्नातो दिजाङ्ठं wetat— ॐ विश्वे देवा स आगतेति, विश्वेदेवाः खणतेममिति । ॐ श्रोषधयः सममटन्तेति। मन्तत्रयेणावाद्य- ॐ अआ्रायान्तु नो महाभागा इति पटित्वा ॐ अपहतंति यवान् विकिरेत् । quart श्रङ्गषटग्रहणवाधः | ॐ नान्दौसुखान् पितुनावादहयिषये इति vet श्रावाहयेत्यलु ्नातः- ॐ एत नान्दोमुखाः पितरः सौम्यासो गस्मोरेभिः पथिभिः gaia: eure द्रविण भद्र tfag नः सन्ैवोरं नियच्छत |
५४४ खाइक्रियाकोसटो।
ॐ उशन्तस्त्वानिधोमद्युण्न्तः समिधोमदि | उशन्नुशत Was नान्दो सुखान् पितुन् हविषे अत्तवे ॥ ॐ sag नो नान्दोमसुखाः पितरः सीम्यासो अगिनिवात्ताः पथिभिर्देवयानेः।
अस्मिन् यन्न Gert मदन्तोऽधिन्नुवन्तु तेऽबन्लस्मान् ॥
इत्यावाद्य श्रपदहतेतिति यवान् विकिरेत् |
ततो देवन्राह्मणाग्रभूमौ उत्तराग्रकुशोपरि भ्रघपात्रसुत्तराग संस्थाप्य -ॐ ufas खो वेष्णव्यौ इति प्रादेशप्रमाणं पवितं feat —
ॐ विष्णोर्मनसा पूते ख इत्यसुच्याव्येपात्रे निधाय शन्नोदेवी रित्यपो दत्वा यवोऽसौति यवान् दत्वा तृष्णीं margaret निक्िप्य दरभीन्तरेणशाच्छादय च्रखिद्रभिदमव्यपात्रमस्त्िति वदेत् |
ततः पिदब्राह्मणग्रतः पून्धाग्रङ्कशोपरि पिढपाब्रदयसुपय्यु- परिक्रभेण gata स्थापयिता aefaw मातामहपाच तयं पूर्व्वा ग्र कुशोपरि qa aet उपर्य्युपरिक्रमेण स्थापयिल्ला पूव्व॑वत् पवित्रेदनादिकं wat षट् पवित्राणि यथाक्रमं दत्वा शस्लोदेवो रिति प्रल्ेकमपः दिष्ठा--
ॐ यवोऽसि सोमदेवत्यो गोसवो देवनिभ्ितः |
प्रलमद्धिः क्तः युटा नान्दोसुखान् |
पितुन् लोकान् प्रणाद नः खाहा ॥
इति ufautt यवान् दत्वा गन्ध-पुष्य-दटूव्वां निकष्य
खाडक्रियाकौसरदो। ५४१५
कुशान्तरेणाच्छ(दय श्रशिद्रिमिदमष्येपाचमस्त्िति' प्रत्येकसमुद्ाकय हस्ताभ्यामुत्तोल्य वामरस्ते कत्वा ततचस्थं ge’ पवित्रे प्रागग्रं ब्रह्मणस्त दत्वा जलान्तरं पुष्मान्तरच्च दत्वाया दिव्या aw इति पठित्वा-- ॐ वसुसत्यौ विश्वे टेवा एतद्ोऽष्यं नमः | इति दक्तिणस्तेन विप्रकरोपरि जलं दद्यात् | © [| ~ ततः पितुरष्यपातं हस्ताभ्यासुत्तोल्य वामहस्ते कत्वा wefa-
स्ूदन्यस्य करमन्येषां करोपरि स्थापयित्वा तच पविव्रसुत्तराग्र क्रत्वा कराग्राग्रक यथा स्यात्तथा निधाय तद्रसं पुष्पं जलान्तरं
प॒ष्पान्तरच्च दत्वा या दिव्या आप इति ufsar—
ॐ असृकगोत्र नान्दौसुख fra, एतत्त सयवोद क- मध्यं “चे चाच aad यांश्च aad तस्मै ते नमः” दति यवोद्कं ददयात्। र्वं पितामहप्रपितामडयोरप्यष्यें पंकिमूदन्यकर एवेति ।
ततः पितामदहादोनां पञ्चानां पाचस्थयवपुष्पजलानि पिल- ua निधाय प्रपितामहपातरेणद्ादय wale कुशोपरि मातामहव्राह्मणवाभे टेवत्राह्यणएदकिणे सखापयेत् |
ततो दैवादिक्रमेणए पाव्वेणवद्ाक्येन नान्दो सुखविगेषणवता गन्धारोनि नमःपटेन ददात् |
तती मण्डलानि विधाय देवादिक्रमेण षटपात्राणि पात-
ee ae ee -~
* (ख) पुस्तके- पुष्मान्तरद्चेत्यधिकः पाठः |
gc
५४६ चरादडक्रियाकोस॒दो।
चित्रा पाञ्रणवदग्नौ करणोमं कत्वा हतशेषं waaay दत्वा पिर्डा्ं किञ्चिदवखयाप्य अ्रन्रव्यच्ननादि दैवादिक्रमेणए परिषेषयेत् | wa मिष्टद्रव्य-दधि-वदरम्रलामलकःयवानां प्राशस्त्यम् | Tay प्रचुर्टतं दत्वा भूमिलम्नकुरेन पाच्रव्राद्मण्योः GH कार- यित्वा श्रधोसुखद्स्ताभ्यां प्रत्येकं सव्वेपाताखयालभ्य ॐ पृथिवो तै ata जपिल्ला- कष्ण कव्यभिदं# रकेतयुक्का ्रभ्युच्य ॐ विष्णो हव्यं रसवति मन्तदयेनाधोसुखदिजाङ्गष्टदिजाभावे सखाङ्कमपि निधाय अपहता इति यवान् विकौय-- squad दरदं हविरिमा wa एतान्युपकरणानौति ब्राह्मण- स्ते जलं cat सव्याहृतिकां गायतं after मधुमन््वज्जं मधु मधु मध्विति जपन् मधमयमत्रं क्त्वा ॐ वसुसत्यौ विश्वेदेवा एतदोऽत्रं छताद्युपकरणसहितं सोदकं नम TAA | अत्रहोनं क्रियाहोनं fafasiag axaq | तन्घनव्वमच््छिद्रिमसं। इत्युक्ता यथासुखं वाग्यतौ जुषेधामिति वदेत् | ब्राह्मणाभावेऽस्य बाधः । भवन्तौ प्राणयेतामिल्युक्कता अ्रापो- शानजलं cata एवं पिव्रादिपक्तेऽपि र वपरिपाच्या wat का केवलसुत्सगवाक्ये विशेषः |
शअ्रसुकगो aye पितरसुकशश्मन् एवं पितामह एवं
* क पुस्तके हव्यसिदम् |
श्वाडइक्रियाकौस्दी। ५४
प्रपितामह रएतत्तेऽत्रं ताद्युपकरणसहितं सोदकं ये चाच त्वामनु यांश्च तमनु तस्मे ते नम ofa) एवं मातामहपक्तेऽपि |
ततः सव्याहृतिकां गायती मधुवातेति ary मध्विति तिक यन्नेखरो vafa पुरुषस्तं तिसुपणसोमसामादिकञच्च मङ्ल्यं; पि्प्रकाशकमन्वस्तववज्जं पठेत् । वैणुवौराध्वनिभिर््राद्मणान् सन्तोष्य सुज्ञानेषु ब्राह्मणेषु उच्छ््टिसत्रिपौ पूर्व्वायरदर्यनास्तौय्य सव्वेप्रकारमन्रं सयवं weal ॐ अग्निदग्धाखेति जरनाष्वाव्य विकौय्ये छताच्ञलिर्येषां न मातेति पटित्वाचम्याक्तौ दक्तिण- aa wer eft स्मरेत् |
ततो भुक्तवत्सु arayg रुचितं भवद्धिरिति ca पे सम्पन्नमिति एच्छत् । सुरुचितं सुसम्प्रन्रमित्युत्तरं quad ठिप्रस्मवाधः।
ततः पिबरादिक्रमेण ब्राह्मणेभ्यो जलगण्डषान् दत्वा गेषमन्र- मध्यस्तोति एच्छत् इष्टेः सह YS |
ततः पिर्डदानमडहं करिष्य इति एच्छत् कुरुष्वेतयुक्तः foe aqua उच्छिष्टसन्निधौ पृव्येप्रवणां वेदीं छत्रा जलेनाभ्युच्य निहन्मीति पटित्वा पंक्तिदये षरमण्डलिकाः पून्नाग्राः काय्य |
उत्तरे faaifa तदचिखे मातामहपंक्तिं प्रदचिणक्रमेण कत्वा साग्रकुशगुच्छत्रयास्मिकां प्रादेशप्रमाणां fradt वामदस्तेन ग्टहीत्वा तां दक्तिणदस्तनादाय उभाभ्यां हस्ताभ्यां छला-
roe
* ख पुस्तके माङ्गल्यम् |
५४द श्राड्ुक्रियाकौसुटी)
ॐ अपता निद्न्मौति च मन्वहयेन youd २ेखादयं पंक्ति- दये त्वा तां पिच्ञलोसु त्तरस्यां दिशि व्यक्ता जलेनाभ्युतेत् |
तती रेखायां सक्वदाशिन्नान् समूलान् पून्भाग्रान्दरभानास्तौय्य ॐ एत नान्दौसुखाः पितरः सौम्यास इति vate पितृनावाद्य तिलान् विकौय्यं सयवयुष्पं जलपातं वामहस्ते टला- ओं असुक- गोत्र नान्दोसुख पितरसुकश््यन्नेतत्ते जलमवनेनिच्छ ये चात्र लामनु aia त्वमनु aw ते नम इति कुशमूले ्रवनेजनं cat जलं WUT |
एवं पितामह प्रपितामदहयोः कुशमध्याग्रयोदंव्ात् एवं माता- महादौनामपि यवोदकं दद्यात् चोरावनेजने तु फलातिशयः | तलो देवताभ्य इति वरिजपित्वा सव्वेस्माच्छादगेषात् fate Gua छत मघु-दधि-वदर यवानग्नौकर णणेषच्च दत्वा विल्वफलोप- मान् षट् पिण्डान् दत्वा दकिणस्तेन ऋजुकुशत्रयसहितं पिण्डं weal मधुवातेति ard
ॐ अक्तत्नमोमदन्त यवभप्रिया अधूषत ्रस्तोषत खभानवो विप्रा afazat मतो योजान्विन्दते हरो ॥ दति जपित्वा वामहस्तखजलप्रहेपेण-
ॐ श्रसुकगोत्र नान्दोसुख पितरसुकशब्न्नेष ते पिण्डो ये चच त्वामनु यांश्च aug तस्मे ते नम इति दभमूले fae car जलं URI एवं दभमध्याग्रयोः पितामदप्रपितामहयोः; पिर्डदयं ea एवं तददिने मातामहादौनां पिर्डा देयाः |
श्राडक्रियाकौसुदी। ५४९.
ततः पिण्डान्तिके पिर्डगेषं विकौय्ये पिटपक्लास्तरणकुशस््ूलेन ॐ लेपभुजः प्रोयन्ताभिति हस्तं aaa पिर्डपाचे करं प्रक्षाल्याचम्य हरिं स्मरेत् आ्आचमनाशकतौ दक्तिणकरस्पथः | Mavala वामहस्ते Wal ॐ अमुकगोत्र नान्दोमुख
पितरसुकश्न्मन् एतत्ते जलं अवनेनिच्छ ये wa त्वामनु यांश त्वमनु aa ते नम इति पिल्पिर्डे दत्वा जलं ओत् एवमन्येषा- मपि पिख्डेषु यथायथं दयात् |
ततः aatafa:—aa नान्दोसुखाः पितरो मादयध्वं यथा- भागमादषायष्वमिति जपेत् | |
ततो वामावत्तनोदङ्सुखो भूत्वा प्राणायामतयं क्षत्वागक्तौ यथाशक्ति श्वासं विष्टत्य वसन्तायेति ऋतून् नमस्कृत्य पितन् भाखरमूत्तिकान् ध्याला--
ॐ अरमोमदन्त नान्दोसुखाः पितरो यथाभागमाहषायिषत | इति जपन् तेनेव पथा प्रत्याहत्य खासं सुद्धेत् |
ततः समुदित-षट्पित॒नुदिश्याच्ञ लियं qa ॐ नमो वो नान्दोसुखाः पितरो नान्दौसुखाः पितरो नमो व दति
ततः ॐ ग्हानब्रान्दोसुखाः पितरो दत्त इति ग्टहावेत्तणं क्त्वा ॐ सदोवो नान्दोसुखाः पितरो टेम इति पिर्डा- नासुदीक्तणं कुर्यात् |
ततः वतवस्वभवा ent असम्भवे सूत्माचं मेषलोमानि वा वामहस्ते गहोत्वा ॐ एतदो नान्दोसुखाः पितरो वास इति
१ । खाइक्रियाकौशदौ। प्रयेकं जपिता पूर्व्ववदाक्येन प्रत्येकं पिचादिभ्यः षड्भ्यः सतं दद्यात् ततः- ॐ wart वहन्तौर खतं wd पयः कौलालं परिश्ुतम् | पुष्टयः श तपयत मे नान्दोसुखान् पितृन् ॥
इति यपिढन्राह्मणं पृच्छेत् । gaat सन्त्िति तेनोक्ते fier fafearafeat विप्रेभ्यः पिचरादिक्रभमेणाचमनाय जलादिकं दद्यात् | [xaagqul गन्धादि ।] त्रा्मणणभावै जलदानवाधः |
तत आचान्तेषु ब्राह्मणेषु सखयमप्याचम्य सुसुप्रोक्ितिम स्विति विप्राग्रभूमिमभिषिख पाव्वंणवत् देवादिक्रमेण शिवा आपः सन्त्रित्यादिना जलपुष्पात््तानि दद्यात् सन्तति यथायथं विप्रो- त्तरम् |
ततः-ॐ असुक गोत्रस्य नान्दोसुखस्य पितुरसुकदेवशम्यणः aq दत्तमिदमन्रपानादिकमक्तव्यमस्त्विति पिद्डब्राह्यणकरे यवो- दकं दद्यात् एव॑ पितामहादौनां पञ्चानां waa देयं सव्बत्ास््िति प्रल्यत्तरम् |
ॐ अघोरा नान्दौसुखाः पितरः सन्तति षटच्छेत् सन्तित्यु- तरम् | गोचरं नो avafafa एच्छत् बडैतामिव्युत्तरम् | ततो नान्दोमुखाः पितरः प्रोयन्तामिति getfa देवव्राह्मणं वदेत् तेनापि नान्दौसुखाः पितरः प्रोयन्तामिव्युकतेऽघसम्बन्धौनि
* क पुस्तके-| | चिद्कितांश. परतितः।
argfmaratset | ५५१
पृत्वैग्राणि पवित्राणि दभंख पिर्डोपयास्तौय्ये पित्रादि- ATM UAT SEG |
ॐ नान्दोसुखान् पितन् वाचयिष्ये इति वा्तामित्यनुन्ञातः- ॐ नान्दोसु खेभ्यः पिभ्यः भ्रौयन्तां नान्दोसुखेभ्यः पितामडेभ्यः प्रोयन्तां ॐ नन्दो सुखेभ्यः प्रपितामडेभ्यः प्रोयन्तामित्यादिक्रभेण
प्रत्येकं षटपितुनुदिश्य एच्छत् प्रोयन्तामिति सव्यैौत्तरम् |
ततः Waa एुनः--ऊञ्ज वहन्तीरिति हस्तदयेन जल- धारया पिर्डसेकः। ततोऽष्यपावरसुत्तानोकत्य दवे काञ्चनदक्िणां पिल्रादिषु द्रात्तामलकम्बरूलानि तन्मूल्यं वा दच्चिां दत्वा ॐ विश्वेदेवाः परोयन्तामिति ब्र ्युक्वा देवदिजदस्ते यवोदकं चिपेत् ।
ॐ विश्वेदेवाः प्रोयन्तामिति तेनोक्ते पाव्वेणवत् दातार इत्यादिनाशिषः uf देवताभ्य इति तिजपेत्। ततो वाजे बाजे इत्यनेन पितुन्ातामदान्दे वांश्च विज्य भवद्धिरहं कताथ छत इति प्रियवचनमुक्ता पंकिमैन्यस्याङ््वच्जितं पाणिं ग्टहोत्वा पिचादिक्रमेण areata उदकपात्रं wat ्आमावाजस्येव्यतुव्रज्य वारिधारया प्रदक्तिणोक्लत्याभिवादयय च तेनानुक्ञातो गहं प्रविश्याद्ट्रं कत्वा विष्णुं wat दोपं निव्धाप्य fawia जलादिषु fafaa रस्तपादान् प्रक्षाल्याचम्य प्रकतं क्य कुय्यात् |
एतच्च हदिखादं जोवत्पिलकेणापि काव्यमित्याह छन्दो ग- परिशिष्टम् -
५५२ ्राद्धक्रियाकौसुदौ।
सपितुः पितुकार्ययेषु अधिकारो न विद्यते।
न जोवन्तमतिक्रम्य किचिदवयादिति afa: | fama? fuaaret पितुः प्रेतस्य faata | पितुस्तस्य च ठत्तस्य जोषेचेत् प्रपितामहः ॥ faq: पितुः पितुश्चैव तस्यापि पितुरेव च । gana पिर्ड्रयं यत्र संस्थितः प्रपितामहः ॥ जोवन्तमति दद्यादा प्रेतायान्नोदके दिजः | पितुः पिदभ्यो वा दद्यात् सपितेव्यपरा afta: i
fazaay पिर्ड पिलयन्नपान्वेणादिषु जोवज्ननकस्याधिकारो नास्ति हेतुमाह न जोवन्तभिति सपितुरित्यतर पिढपदमधिकारि पिलपरं तेन पिते प्रत्रजिते वा अचिकिच्छरोगजरादिना aaa वा पितरि जोवत्यपि पिटक्षव्येऽधिकारोऽस्ति।
अतएव ava परिशिष्टम्- ब्राह्मणादिते ताते पतिते सङ्गवच्जितं | वयुत्क् माच Bt देयं येभ्य एव ददात्यसौ ॥
ब्राद्मणादि इत्यादिशब्दात् चण्डालादोनां ग्रहणं पतिते- पितरि सङ्गवज्निते प्रव्रजिते च जोवत्यपीत्यथैः । व्युत्क्रमात् गल- पाशादिनेत्यथः | खतपिटकस्य तु जौवत्यपि पितामहहादौ aay पिक्षत्येष्वधिकारमाह पितामह इति ध्रियमाणे जोवति प्रेतस्य तस्य पितुरेव faata न तु stad पितामहमति प्रपिता महस्यापोति ,
रादक्रियाकौखदौ | ५५१
यथा हारोतः-- पितामहे asta वे पितर्येव समापयेत् | त्तस्य wag तस्य पितामहस्य पितु्ोभयोरेव निव्वपेत् | पितुजन स्य पितुः पितुः पितामहस्य तस्यापि पितुः प्रपिता- महस्येत्ययः | पक्लान्तरमादह जोवन्तमति दद्यादेति ईतुमादह सपिता पितुः foal दद्यादित्यपरा खुतिरस्ति।
तथा च हारौोतः- जवे पितरि वे ya: areata विवज्जेयेत् | येषां वापि पिता ददात्तेषाभेके प्रचन्तते ॥
नन्वेवं सखु तिदयविरोधः कथं परिहरणोयः। सत्यं yas
नामकरणादिनिमित्तक-ददिखादविषयं जोवन्तमति दद्याहेति वचनं, a जोवन्तमतिक्रम्येति वचनं तदितरपिल्लत्यविषयम् | यदा पूञ्यैवचनं तपणपाव्यैणादिषु सकलपिटक्लल्येषु नित्याधिकार- faqura उनत्तरवचनन्तु उपकारातिशयादेच्च्िकानुष्ानाधेम्। कश्मङ्नखाइन्तवग्यमनुष्ेयमन्यया कर्वेगुख्यप्रसङ्क इति भावः | नक
भरियमाणे तु पितरि पूर्वंषाभेव निवेपेत् |
विप्रवद्ापि तं re wai पितरमाशयेत् ॥
पिता यस्य तु हत्तः स्यात् जोवेच्चापि पितामहः।
पितुः स नाम dale कौ त्तयेत् प्रपितामहम् ॥
So
१५४ खराइक्रियाकौसखदी |
पितामदहौ वा ale सुखो तैत्यव्रवोग्मनुः | कामादा तदनुज्ञातः खयमेव समाचरेत् ॥
faq: पूर्वेषां पुरुषत्रयाणमित्यथः पक्तान्तरमाह विप्रवदिति ag खादइनिमित्तं तं पितरं विप्रवदादरादयतिशयेन भोजयेत् तेन जोवन्तं पितरमादौ भोजयित्वा पुरुषदयस्य यादं कनत्तव्यमित्यर्थो नतु जोवतोऽपि पितुस्स्मिन् ate कत्तव्यम् । पितरं भोजयित्वा तु पिण्डौ निष्टण्यात् परौ | इति यक्नपाश्ेपरिशिषटवचनात् | पिता यस्येति नामसंकौत्तनमन्र आद्ोपलन्लणं प्रपितामह- मित्यत्र ठदप्रपितामहकौत्तनमपि ज्ञेयम् ¦ यस्य पिता प्रपितामहश्च प्रेतो स्यातां स पित्रे fu निधाय पितामहात्परं erat दद्यात् | इति विष्णुवचनात् | पितामहो Sfaare यादादद्रव्यं आदकश्षणो भोजना- aad तेन जोवन्तम् पितामहं यादादद्रव्येरादौ भोजयित्वा faq: प्रपितामहस्य च ate कुर््यादित्यथंः | यच्च-- जोवेत् पितामहो यस्य पिता चान्तरितो भवेत्| पितुरेकस्य टातव्यभमेवमाइमनोषिरः ॥ ata वा पिण्डान् समारोप्य मध्यमं तेन भोजयेत् | at पिण्डौ ब्राह्मणे दव्यादग्नावन्भसि वा चिपेत् ॥
शरादुक्रियारौस्टी। ५५५
इति यज्ञपाश्वेपरि शिष्टवचनं तस्यायमथैः पिदप्रपितामदहवत् जोवत्पितामहस्यापि aera ब्राह्मणएरदितं खाद्वं सत्वा याददये ब्राह्मणान्तरवत् पितामहमपि तेन खाडियद्रव्येण भोजयेत् | अथवाग्नौ जले वा यदियद्रव्यं च्िपेत् न तु साक्ात् पितामड Ms AMG wan श्ख्यन्तरोयमेव बहइनामननुम तत्वात् | alatefa—aa जोवता अनुज्ञातः काममभिलषितं वाचरेत् | AAA खादफललाभात् TASES न चरेदित्यथेः। विष्णुः--
पितरि जोवति a: are gaia येषां पिता कुव्यात् तेषां कुय्थात्, पितरि पितामहे च जौवति येषां पितामहः, पितरि पितामहे प्रपितामहे च जीवति नेव gaia, यस्य पिता प्रेतः स्यात् स तस्मे पिर्डं निधाय प्रपितामहात्परं erat cara यस्य पिता पितामहश्च प्रेतौ स्यातां स ताभ्यां पिर्ी दला पितामह-पितामहाय card, यस्य पितामहः प्रेतः स्यात् स तस्त पिख्डं निधाय प्रपितामहात्परं grat दद्यात् यस्य पिता प्रपितामहश्च प्रेत स्यातां a पिते पिण्डं निधाय पितामहात् परं erat दद्यात् |
मातामहानामप्येवं Ae कुय्थादिचक्षणः | मन्तरेण यथान्यायं Tarai मन्तवज्निंतम् ॥
पितरि जोवतौति अन्येषु खतेष्विति शेषः। यस्य पिता ta: स्यादिति पितामहप्रपितामदहयो्जींवतोरिति ae: |
aa पिता faataeafa प्रपितामहे जोवितोति शेषः|
५५६ ्रादक्रियाकौडटी।
यस्य पितामहः प्रेतः स्यादिति पितरि प्रपितामहे च जोवतोति शेषः। यस्य पिता प्रपितामदश्ेति पितामहे जोवतीति शेषः । मातामहानामिति ud gata सव्वं मातामहादौनां तयाणामप्यतिदेष्यम् |
मन््ोदेशेति प्रकतौ समवेताथंकमन्ते विह्लतौ यत्पद- मसमवेताथं स्यात् तत्र समैताधेकपदप्रचेपेण Ae’ काय्यै यत्त॒ प्रतावसमवेताथकं पदं तत्र॒ नास्ोऽदृ्टायैकल्वादिति प्रागीव व्याख्यातमिदं वचनमेकोदटिष्टप्रकरणे |
इति जोबत्पिठकखादधम्।
अथ निल्यश्राद्वम् | यमः-- ददयाददहरदहः खादमन्राद्येनोदकेन AT | पयोमूलफलंर्वापि faa: प्रो तिमावद्न् ॥ आदिपुराणम् -
WAH MATHS षसामप्यन्वहं खो | VSAT: VET चक्रोणेते षड़ञचिणा ॥
षां पितृणां are इत्यधेः । सनकादिखादच्चाव्र काम् ,
साङ्क्रियाकोैशुटो) WHS
छन्द गपरिशिषटम्- पि्म्य इदमिलुक्का सखधाकारसुटो रयेत् | हन्तकारं मनुष्येभ्यस्तटन्ते निनयेदपः ॥ ब्रह्मघुरार- नित्यखादमदैवं स्यान्मनुष्येः सह गोयते । काष्णाजिनिः-- दमों चैवासने cara तु पाणौ कदाचन । पिदेवमनुष्याणणमेवं afafe शाश्वतो ॥ मनुष्यः सद गोयत इति ब्रह्मपुराणात् सनकादिखादं खतन्र- मप्येकप्र्ोगेरव काय्यं तच प्रत्यङ्मुखेनोदच्ुखेन वेति | यथा खुतिः- wat देवा sas दक्तिणां पितरः प्रतोचीं मनुष्या उदौ चीं वेति | अयञ्च व्यवखितविकल्पो वेति हन्तकारेण मनुष्यान् सनकादि- कान् | कुशस्य मध्यदेगेन Waa द्यदङ्मुखः | इति aut योगियाज्ञवल्कप्रदशेनात् अध्व्युणोदङ्मुरेन निवोतिना काय्यै न तु प्रत्यङसुखेनेति वैषां तपरे गोभिक्े तथा दशनात् निवोतं मनुष्याणामिति च afa: | मव्छयपुराणे- नित्यं तावत् प्रवच्यामि भ्र््यावाहनवच्नितम् |
५१५ द्द राद क्रियाकौखुटौ |
हारोतः- नित्यखादमदैवं स्याद्यं पिर्डादिवच्नितम् | अत्रार््यादिनिषेधात् पान्भणधन्धातिदेशप्रातेनिषिदलर- पाव्यणेतिकत्तव्यतया ATA । आदिशब्दादक्तिणाखधावचनयोनिषेध इति प्राञ्चः | सन््यादिवत्रिव्यकम्येणि दकिणाभाव इत्यन्ये ॥
श्रो दत्तस -
पिण्डादिकश्रकलापानां वजनसुक्काऽन्नो वसग थन्तमेव काय्यै Taare |
नित्ययाद्नं Wafewanfafa जातुकणवचनात् अग्नौ- करणनिषिधः तद्वाघे च इतशेषदानाङ्गलान्मन्तलिङ्गगाच पाता लम्भनवाधः |
अत्र॒ गटहर्स्य प्रत्यहभोजनदय-मत्छमां सभक्तण-मैथन- विधानात् प्रत्यहकन्तव्यनित्यशराडे yafeafafea निरामिष- सकछ्लद्नोजनादोनां खाददिनविहितानाच् नियमानामनियमः। एतन्मुलकमेव भविष्यणुराणएवचनम्--
नित्यच्राचमहोमं स्यात् दाटमोक्तत्रतोञ्ितम् ॥ काशो खण्डऽपि-- नित्यां देवहोनं नियमादि विवच्नितम् | cfaurnfed काय्यमवष्यैपिणर्डोज्छितं तथा ॥
पारस्करः--
उबुत्यान्नं त्राह्यणायावनेज्य दद्यात् हन्त इति |
श्राद्क्रियाकोसुदी। ५५६
श्रस्याथः-- सञ्वेस्मादत्रात् किचित् किञ्चिदुदत्य ्रवनेज्य संकल्पा एयक- श्ुतिकल्यनाभिथा पाव्यैणवत् सम्बोघनान्तवाक्चेनेव aaa दव्यात् aie क्यात् किन्तु aqua खधाखाने इन्तप्रयोगः काय्य इत्यर्थः | WARIS BANAT चतुष्यैनुपपत्तेः wid एव प्रयोगोऽनिरुदशरूलपाणिप्रशतोनां waa: | तथापि सनकादोनां सम्बोधिततया देवखाइतया च नमःपदेनेव दानाच्छब्दाथेयोनन- कञ्चिदिशेषः। प्रयोगसत॒ faaratqat द्रष्टव्यः खादाश्क्तो RAGA Sa कायः) छन्दो गपरिशिष्टे- श्रप्येकमाश्येच्छाङ पिट कार्य्या घं सिये | इति Wena एकमप्याश्येदिति Aga तत्र प्यसामर््ये- अप्युदुत्य यथाशक्ति किच्चिदन्नं यधाविधि | पिम्योऽथ मनुष्येभ्यो दव्यादहरददिंजे |
इत्यनेनात्रो ममेमां कत्तव्यमिति विधाय तदाक्वाकाडइनयथां--
fuaw इदमित्युक्ता खधाकारसुटोरयेत् | हन्तकारं मनुष्येभ्यस्तदन्तं निनयेदपः ॥ इत्यनेनाकलितं यपिच्रादिषट्कसुदिश्य fuew: सखधेति बलिदानवत् fuew इदमन्रं खधा मनुष्येभ्य इदमन्नं इन्तेति वाक्यरचनापि एथगेवोक्ता।
५६ | खाङक्रियाकोसटो।
क श्रमे टाच्छ्रादवाक्यतः अुतिभेदकल्यनापि न दोषाय इति। ततु waa चतुथी वाचनिको वा ara विवचया वेति ध्येयम् | गरुड्पुराणे--
एष खाइविधिः via: पठितः पापनाशनः | अनेन विधिना याद्वं ad वै यत्र कुतचित् | अत्यं स्यात् पितृणान्तु खग प्रािस्तथा भ्रुवा ॥ गोविन्दानन्द्क्तिना Add खादकौसुदो | क्तिनः कलयन्त्वच कौ तु कादुदिकौशलम् ॥ यिन्तनं भवविनाशभयं निहन्ति
यत्वोत्तनं भुवनमङ्गलमातनोति |
यदन्द्नं निखिलमो प्ितसुखिनोति
सोऽस्यां हरिः कतधियां धिवमादघातु ॥
इतियोगो विन्दानन्दकविकङ्णाचायविरचिता खोमच्छादकौसुटो समाप्ता
श्रादक्रियाकौसुदया विषयसूची |
अग्नौकरणम् भ्रधिकारिनिखयः
श्रधिकारिनिणेयसंक्तपः
waa ठदियादप्रयोगः -.
भ्रनावश्यकग्ादकालाः भपकषंकालाः .. TAA अरग्बुघटरादम् . WAAR UT: अष्टका श्राद्येकोदिष्टखाइप्रयोगः श्रावश्यकखादकालाः. उत्सगप्रयो गसं क्प एकोद्िषटपरिपाटौ ` एकोदि्टम् काभ्यथ्रादकालाः गन्धः
UATE:
` १४७
8४€
४६२
५२६ २९९.
` २५५ ३२२.
२८४
hat
२५०४
` ` ३९९
RXR
98 2 Go २२६ २९9
` १२१
UATAXT: | १४ १७ ११
ॐ
१५ é
UAIGI: पङ्कद्धः।
गन्धादिदानम् ``. ~“ ^ "^" 8 ग्रन्यक्लहन्दनापरिचयौ ` ae १ जोवत्पिटकखाहनिरूपणम् - `` ... श. दोपः + ~“. ... १४४ १६ au: ह. श ... १४४ १ नवान्रम् क a „+ जि १० freq - — निषिदफलानि ee "गवि १ पाचरनिङूपणम् ... =i भन 2 पुष्पाणि PY rT ... १४१ १२ एयिवोस्तवः “` =< oe ३८५ ११ प्रेतक्रियाधिकारिनिण्यः `` ve BER ११ afew ` ... ... „.. बको १६ भोजनविधिः ण ... १६९ १ मघात्रयोदशो --- a ... २७० १७ माटपूजावसुधाराप्रयोगः `. ree ५२६ ११ खृताहाज्ञाने दिननिरूपणम् + RCC कड यजुषां पाव्धणखाद्प्रयोगः ` `` .*. ९२७ १ sent |. | ... १४५ ११ वाजसनेयिनां यादक्रम संक्तेषः .-, श
विहितफलानि ... ह: "“* १७ १
शस्वहतचतुदशौ शेषभोजनेपरिसंख्यानिरूपणम् खाइदिनक्षत्यम् खाइदेवाः खादपरिभाषा `` खादपूव्मैदिनक्षल्यम् ASIST ... खाइवेला खाइसमयक्लत्यम् खादस्थानम् खादस्वरूपनिरूपणम् खाद्धऽपसारणोयाः खाद हविदरेव्याणि सपिर्डनकालनिणयः सपिण्डनप्रयोगः सपिण्डनखादम् सपिख्नाधिकारिखः
सामगानाब्रदिखादप्रयोगः `.
सामगानां खादइक्रम संच्तेपः सांवतव्सरिकखादप्रयोगः
2 )
पव्राह्भाः पङ्कव्ङ्खाः। RER १ (५) १० ^-& ५६ ~
BR, १५।२२४-१ 9€ १५ RX 8 २३०१ ॐ १ ay १२ RoR % रर् ५ १०५ १९१ Rg ९ २४६ é ४५ é ४१७ श ४६8 < ५४१ धू RAR १ ४०६ डे
कषिनामानि |
WAHT: २८६, ६।२५८,८। २६८,२।
भ्रापस्तम्बः =,५।२५,१७।८५,२। १००,२। १५२.,१५।२१५.,१।२ ७२, €।४७६,१० |
उशना २९,१४।१०७,१८।४३ १,१६।४४४,२०।
WATF: १०७,१।२७२,१८।४५२,१८।४५६,२।४८०,१२।
कात्यायनः २८,१४।४२.,११। ५८.,१२। १२५.१०। १८२,५। १८२,६, १८९.२। VER, १२।.१८५,१ VES TI FER UI १८ << । २५९; १०।२९ ८, १२।२२८,५।२५२,१६।४८ २,८॥
का्णजिनिः २१,१।११७,१४।१९१०,७।२८२,२।५५७,६ |
gata: २४९,९ |
WT: ROB BIRLE LU I
गोतमः १२४,११।२१७,१७४५८,१८।४६१,१६ |
गोभिलः ८,१८।१४,१५।. २६,१७।४४,१२। ४७,१६। ५०,१६।९२.८। “BG, POETS १५।००,२, १८।७१.,८। ७<.१२।८ १,१,१२। < °, <।९६,१४। १२०,२१। १२२, १-१२-१५। २४, १२, १४। १२५,८ I १२८,७। १२७, LEU LAS WT १४८,६.,१८) VAL VI Vs eel १६२,०।१९०, VS, Fol १६८१८ १५२,५,८।१७२,२। १७२,८। १८, २०। १७८,१७, १८ १८२,२.६। १८४,१,१८।१८६.१०॥
(५1 & )
RES, PRICES VEN १८०,१०।१८२.,१४। १<४.११।१८५.१२। १८०, १८।१८<.<, १२।२१२,१४।२१४.२१।२२२,१२।२२६.८। २५२,१४।२६१,१८ । २७०५, १८ २८५,६। २८७,८। BSE RAI २८>,२।४१०,२।४१८,१६। ४२१,१७। BRE, १२ । ४२५,२०। BER VIBES १२।५०६, १८।५१२,१८।५१४.१८ |
HIMAA: २९.६,१ |
जातुकणेः २८२,१।
जावालः OF AR २८२,२०।२५४,२।२८ ८, १८।४७१,१०।४७४,१५। देवलः १२,४। १५,१९। २०,२।२१,८। २२,२१। ४२,१६।५२,१०।
YE, &।७७,४। ८२,७। € ६, १०।९९,११। १०४,१२। १०७,४। ९०८,९४।९ ०८, १५।१२१०,२-१५।१४७, ६।१५९.,२०। LEV VE १८०,८। १८१,८ । VSE VE । २०६,१८।२१२.,१।२१६.१४। २१८,१८।२१५२,१।२ ००, १५।२१५.,१२।२१६,१२।
नारदः ४५६,४ ।
पराशरः ९८,१२।२०४,४। पारस्करः. ४५,११। ६२,४। ६२,१६। ६४,२-६-१४। EEO) ८०,४।
BR, १६।८२,१४। ८८, । ११८,१ ५ VAR VEL VARY Ro | १२१, १२ १६। १२२,४। VAG, JE RUM VIA A १२७.,६,१८। १२८,२।१२८,५।१४०,२१।१४८,८।१४८२, १२,१४।११५०.,१९। १५४, ११।१५६,१२।१६२,१। VOI VS १७५,१।१८.१२,१६। १८१५,१४ 1 १८६,२। १८८६ । २०१,१२।२०२,६।२१०,४। २.११,५-८। २१२,११४।२१४,२१। AOA, VEIT २८१,१२।२८५,६।
Ce,
२८७, १४। २८८ ,४। २८ ४,२०। २८९ ६.४ । २८ ७,२। ४१७, 2 | ४१८,१६।४२१,१७।५१०,१५।५१२११८।५५८,२१ ।
पटोनसिः ९०,६। १५२,१२। १६४,१। VAT Lol ४२६,१२।४२९.,४। 8६४,२० |
प्रचेताः २६,२०।३०,१२।६१,२१।२२८,१८।४७०अ,१८ ।
छद गाग्येः २२९१२ I
वरद शातातपः १५३,८ |
ASAT: २८.,४।११४,५।२८२,११ |
BCAA ५६.१० 1 ७३,८। ९ १,१०। LAW Zl १७१,९ । १७६,२।
` २११,१६। २१०,१२।२४४,१। २८४,४। २८०, १। ४२१,४।
` ४५०,६।४५५.४।४९ १,२।४५२.,२० 1
बोधायनः ४५,१९।७९,१०।२६१,१७।२१७,५ |
भरदाजः ४५७,१।
मनुः २,१,१४।५,१५। ६,१४।७,१। १४,१८। २०,१५। २४,२। AG, el BE TIVOLI ४४.,७।५४,१२। ८२,५,। € ४,४,१० | AO EI १०२, २) १०५,१२। १५०,२। १५२,४,११। १६४,७ १६९.,२। १७०,१। १७२,७। LO, LA १९०,१२। LER LE I २७१,१। २७२,२ 1 VOR, VET ROY, ASI २०१,४। RWW | । २२१,१२। २२२, । RAR, ५।२८६,१८। RE LV २०५.८। Zoo Gl २१४,१९१-१४-१६।२०७, १२। ४५०,१०।४११५,७,१५।४१५६, १८।४८ ९,१०।५२ २.१६ ।
सरोचिः <,१६।४८,१५।१००.,६।२९२,१८।२४७,१९।४४९.,१८ |
( ७ )
माकंर्डयः ७९,१४।८२,९। १०१,४। ११३,१७।११७,२०।१४७,१२। १६६, १७।१७८,५।१८०,१२।१८६,४।२१२,६।२१८.,५।२०२.,२। २२२,१४।२०८, १४,२१।२८ ८, ११।४१५७,<।४६१,२०।४६२.,९२। ४६४,१० 1
यमः FO SYS, १७।८०,७।८८,६।९ ६,२।१०२,८।१०२,७।१०४,१२। १०६,८ । १०८,६। ११०,८। १११, १४ । १२६.,२२। १२८१ १४८,१०। १५४,१६ । १५५, Val १५८,११। १६६.,२,१०,१२। BS SIR १६,२,१७।२२२, १४। २८ ४,७।२०६,१,५। २०७११ ०। २४५,५।२६२,२।५५६,११ ।
याज्ञवल्कयः ७,१२।१२,११।२१,५। २४,१६। २८,१८,२२। ७४,१२। ८८, १।८२,८।८ २,११।१११.८।११२.८।११५.,४।११७.१,१०.,२०। ११९,५। १२२,०,८ । १२८,१। १४८,२। १२४,२.,०१२५,११। १२६,९। १२७, १,१८। १५६,१। १६०,४। १६१,१७ १६२,१ | १६१५.,१,७।१६६,८., १२।१७२,२। १८०,८।२०१,१६।२१२..१६। २१२,४।२१६,१।२१८.,२।२२१,४।२२२.,२।२०५,२।२८ ८,<, LEI २०८, ४,५,११।२५२,४।२६८,१०।२८१,१४।२४२.१२।२८७,२९१। ४२७,६। BRE, LU ४४१,१२। ४५४, १। ४५६,१६। BSE, १२। ४८.७,८।५१८,११।
लघुद्ारोतः २६,११।.२२४,७ । ३२५,२ । ३४६,१७ २५५.१५। ४२६,१७।४२८,१७।४६६,२।४७८, २२।४८२,१९।४९३,२१ |
वसिष्टः २४,१४।२८.,४।२५,७।९.४,१६।१५८.,१५।२१७,६ |
वाल्मोकिः ४५१,१९ |
८ कृं.) .
विष्णुः 48,21 ४७,€। HE LE 1 ७२,१७। १००,१७। १०३,११। १०५,८ १०५,१२.,१५।१११,११।१४१,४., १८।१५२,२।१७अ,२। २२२,१४।२५२.,८।२५०, VST २५८,१८।२७१,६-१०। REO, xl REZ, BIRLB, VA २८८.,७-१६।२२९.,१५। २४६,४। २४८,१२। VOL WI २७६,१६। २८१,११। ४२५,२०। ४२८,२। ४५४,१४। ४८४,६।५५४,१२।५५५,८ ।
वेजवापः ७,२०।६३,१२।६६,७।१५२,१८।४१८,९ ।
व्याघ्रः २५०, १४,१५।४७१,२२ I
व्यासः ९ १,७।९९।,१५।११०,११,१८।२४७,१०।४१५२, १२।४५९,१२।
शङ्करः २१६,४ | |
WH: १८,१९४। ५२,२१। ५८,४। ६२.२१ । ६४,६। ६६.७। १०९, ८। १४४,७-१७।१४०,१०। १६०,८। CEE LRA । १७४।,६।२७०,४। ROW, VAI २८०,८।२८ ४,१०-१८ २२२,१४।२१०,२। BABY २२८,८। २४५,१०। ४४४,४। ४५२,१। ४५६,७। BORE २२। ४७,२,४।४८.४,२१ |
शातातपः ४२,१६।५२,१२। १७०,१६। VOW, VAI AREY SI IVs २१४,१८ । २१७,१४।२४६,१६।२५१,८ । २६८२ ।२६०,१। २८१,६२० । २८२,१६ । ४१०, ११ ४१८,१७। ४२१,१५२६१। ४२२,४-१२।४८५,२०।४८ २,१५।५०८,१८।५० १,११५।५०६,११।
शौनकः RUZ UU १२५,१५१६। VRE VAT १३७,१। १५२,२०। &८९,१७।१५१८,१४ | |
सत्यव्रतः २९.,१०।८९,१८।२४९.,१७।४२९.,१८।
, 1 Se)
हारोतः He) €,४। १६,६। RB, Bl २२,१३। २५,९। ४५,१६।४६,२। BS VS] ४९ ,१२।८२,१९ । SEV El SS, १२।१०१,१।१०८२। ११२,१२।२२२,२। २२८, VA BAF 1 VAS, VSI २६२१ ०। VET, VAI VEO AU VES, १६। BRO १८ BRE, RU BRL SI BRO, १२।४४२,२,१५।४५०,१४।४६४ १५।४६५.१४।४८२,१४। ५०७ २०।५५२,१,८ |
पुराणनामानि |
अग्निपुराणम् ११६,१४।१८७०,२,२।२००,१४।२०१.१८।२०२,७,८। २०४,४।२६०,१५ ।
आग्नेयम् २१०,७.२७०,१५ |
आदिपुराणम् २६.८। १८ ०,८।२८२,७।२८ २, १२। २२७, ६।२२६,९। २२८१ । २९६,२१। BOT El BAL VE] ४५७,२ ० ) ४५८,२। ४५९ ,२।४६०,२३५५६.१४ ।
आदित्यपुराणम् 25,22 1225, 81
कालिकापुराणम् १२.२०।१०५.७।१४५,२।१४६,१६२।२५६,१८ ।
काशोखण्डम् २२५,२।२९७,८ ।५५८,१८।
कृूधपुराणम् WR. १७।२८,१४।७६,६।७७, १८।८२,११।१४२, २०।१६०,१८।२ ६, &।२६८.,१८।२५८,&€।४&७,५।४८ ०,८ |
गरुडपुराणम् ५२,१६। ५४,५। SR LO ११६,६। ११८.८। LRA, Bl १२४,१८।१२८,११। १२२.,७ १२८,१६.१८।१४१ २।१४८.१४।
ख॒
( , ९ |
१५५.,४।१६२,१८।१६५.,१० । १६६, १५.,२०।१६<१८।१८,२। १८४,११। LER VI LOO, B | LEE, LE । २०६,४। २१९.४ २१८,१४।२४६,८।२७२,२०।२८८,१४। ५६०,४।
गास्डम् ११२,२०।१५५,२०। १५७०,२,१७।१६ २,४.७५ १४। १७२,१। To VO १९ १,२। १८ २,१ । MERE] ROB WI AV, VA BTE,RO |
STAT: १६०,१५।२९७,४ ।
देवोपुराणम् २६८,१९। २७६,४ | २८४,५ । २८७५५ | RER, VBI २५६,१५।
नरसिंहपुराणम् १००,१९।१४६,१८ |
नारटोयम् ७८,२।८२,१२।१६८.,१५।१७२,१२ ।
पद्मपुराणम् <२,१।१४२,२।२८ <, ११।४७८, १३ ।
बहनत्रारदौयपुराणम् ७८,१६। ९८,१। ११२,१२। Je, Ol ३२८,४। २२५,२० I
ब्रह्मपुराणम् FIVE, AO २२,२०।२४, १।२५.,२। २८,४। Jo Xl २४, १५ । ४६,१२। ५८, १२) ५८, १८। EV Al € ५,९१२।६६.७ ७१,६ । ७२,१०-१४ । ८४,१४। ९8,१८ । CE Bl Los ei ११०,१२। ११२.,१४। ११४.७ ११.१७ ११८१६ १२२ ५। १२६.,१२।१२०,१४।१२२.४-८--१२। १२३४,८१२८,२। १४०,२। १४१,७-१२।१४६,२। १४१५.,१२।१४अ. १। VA, १५।१५४.,९.२। ११५८,१०।१ ६१.१० १८ १६२,१२,१६। CEB VI 1 १६०, १०। १६८.,१८।१७०१२।१७१,२.,१२।१७४,१-१८।१७६,५।१७८,१४।
॥ विः
Roan CH 1 १९८५१९६ । OSE OS 1 १८६१८ | VEE ROO १८८,८-१२। १९१.,१-११ 1 LED । VER LE | LEO Qe! RWB VS RWS SI RAY VS] २१५७, | २५८.,१५। AE eo Rot २६९,१४।२६२,१८।२६&; १२ VES, FI २७१,१८। २८०,२। २८ ९,२।२८५,२०।२८ १,१०। २८. €,११।२० ०१२, १४।२०२,६। २०२,६।२०४.,८।२०५.१४।२०८११६।२११.,२ २१२.,३।२१४.,१। २१७,२०। २२७, १।२२८११४। २४२.२। VIB Fol AAV, AI RES VI २७०४1 २अ७१,२८।२०५.,१२ २१।२८२.,१।२८< ०,१६१। २८ १,१। SLT, Lol BLES ४२०,५। ४२२, १७1 ४२२,१६। ४२७,१२।४४४,१२। ४५२,१२। BUY Vel ४५७,८। ४७२,१६। BER VI ४८ २,८ | ५०५, १७५०८, UVB S| AR, Vl BRA, VIWAS, BI
ब्रह्माख्डपुराणम् ८५,१४ ।
ATMA १५,२।१७,२।१८, ALS A २०,६।४२.,४।४२,१०। € ४,१२। ७8,८। SB, PEL ११२,१८ । VAR, VAL १४१.१० । १४६२.१०। १४२,११० १8४, १४८,१। १<२,१६ । VSS Sl २०२,८\ २०६,१०।२१०,१५।२१२,२।२२५,०२०२,१
भविष्यपुराणम् ५,२०। २०,९। ५७, १ ०।६६,२। OMAR RR LU PUB TI REV Re । २६८,१। २८२१४ । २८१,४ । २८ ४,१। २११,८ । PEW, LAI २८०,८। RSV CAI RSS LSI REO VI ४२६.,१८।४२०,२०।४८६,१५।५०८.,५।५१५८,१६।
भारतम् २१८.२० |
( ow )
मलत्छपुराणम् ११,२। २७,१४। २८,१। २२,१४। ३५.१४ BV LEl ५८,१४। ८ १,६-१२। SB ALCS १५। १०२.,२-१४। ११८,२। १२२, ११।१२६.२।१२०,१४। १२८.२-५। QO FVII BA <I १५०,२। १५२, ११। १५२,७। १८६,१७। PER LVS १८ ४,२। १८६१८ । CLES QI RVI IL २०७६ ROG OI RWI २१४.,८ | २५२,१७।२५८ ,१२।२००,१८९ । २०१,१२। Joe Fl BVA, VERA २१८८ २२६,९।२२६,१६। २२७७ २४६,२१। RHO, १।२६२,८ । २८ १,१७।२८८.,६.१४।२८८.,४,१६।४२५,०। BIB VI ४२५.११। BRE, Bl ४७१३५ १७।४०४,१२।४८८.,१०। ५१५.,१।५५७,२९१।
महाभारतम् १२.१४ । १४,१२१। १५,१८। २१,१७। S99] ९ ८,५। ११२,२।१२८.८।१६०,१२।२७२,१०।२८८.२।५०४,१५।
माद्छम् १६१ | २२,१८। १७२,२०। VOLS १८६०१ २०२,१९। २०७,६। २१५,१४। २१६, १७ AVS, VSI २४०.,५। RES AR २५८,२०।२८९.,१७।२९ २.८ ४१९.,५।५१८,९।
माकंण्डथपुराणम् ४६१,२०।४९ ४,६।५० १,१०।५१०,१२।
रामायणम् १२,१७ 1 ८१,१८ | २४०,२० । OR LB । २८४,१८। WAR, RET
FATA २७४,४।५२८,९।
वराहपुराणम् OY, F WOE, १६।७८,१। ८१ १८ SR VAUVGo 2a २८२,२।२०७०,८।२८ ०,१२।२८१,८।२८४,१।२८ ५,८ |
वामनपुराणम् २८.,१९।२६१.,६ |
८. रे )
बप्युष्ुखखम् १२,२। १७, १८,१६ । २० १२।२२,९। २२,१८। BR WI SORE] Vk VII ११२.२। १०८,६ ११६.११। १४०,१६।१६८,१० । १८०,२। RWB Al २५४, १७! AUS, R21 २८ २,२।२०२,१४।२११.,१२।२१२.,१२।
वाराम् १७१,७।२८२.११ |
विश्णुयुरा णम् ७,८।१०,११।१८,८।२२९।४२,१२।५४,२।
१५, १५, ९७८ ०,९। ८ 8,११। GE, १।८ २.६ (EE १। १००,१२। १०१,१५। १०६, VIII Al PRS, VST १४.११ । १६७,४। १७२,२।१०४,१०।१८ ० १८।२००,७।२०२, १।२१२,८।२१७,२०। २४२,१।२६४,२।२५२, VURAL Sl २६४,२।२६१५,६।२०२,८। २०४,२,४। २०८,८। RAS VAL २४८,२। २६२, १०।२८ 2, EI ४६०, । STO S] ४९ ०,१२ । ४९ ६,२२। ५००,१४।५०१,५। ५१०,५. |
स्कन्दपुराणम् २८,४।१००,११।१४२.४।२१०,१४.१६।
ह रिवंश्म् ४९ १,१४।५२९,८।
संग्रहकारनामानि |
APART! ७१,४।११५,१५।१२०,११।१२८,१२।१४९.,११। VET Rol २७४,११।२८८,१।२८ ०,२।५५९,७ अपिपालः ५६,६।२८८,२।
( १४. )
कल्यतर्कारः ५५.१५।१५२,१।२५८,१६ VOR S1BLE, VE |
HARE: २०७,१८।
WVSAT: REY, VU
मौ डमेथिल-संग्रह कारः LET, LEI
जिकनः २५१,२।
टाकिणात्यः २४,१९।
नारायणोपाध्यायः ४१८,२१।४२७,२१।४२५,२।४९<,१२।
परिशिष्टकारः ५१२०।
पाखात्यः VER EI
छदः ४२८,१२।४२१,२१।४५२,८।
भटपादः २१९.,८।
भाष्यकारः २८८,११।
भोजराजः ४८०,१।
मैथिलः <, १८।५९,८।७१.,२।८६,१४। ११५,२०। १२९,१। १७४,२१। १८ २,१७१ १९ ९,८।२०२,१९८। RES, २।२७६&, १८। २८२,२,१२। २१७,८।२२२,८।२२४,८।२६८,७।२८५,१५।२८१,११।४१८,६। BEY
शूलपाणिः २ १,२।७१,४।१२८,१२।२७४,११।२८ ०,१६।५५८,७।
शदप्रटोपकारः १२८,१०।
खोद त्त; ५७,२। ६७,१९। ८५,२०। €२,२० | ११६,१ । ११९,११। १२२,१२। १२०,१०।.१२७,१४। PAS Colas Wi VAIO Va १४९.११।१६२.१८।१६४.,१२।१६८,२०।१७८, १५।१८१५.,६५९६।
( te )
VES €। २५८५,१६। २०५,१२ | २१०.,७ २८ ०,१६ | VAR Ei ४२७, १०।४७४,५।५०४,९।५१४,१२।५५८, | रत्नाकरः ५८,६।४०४,५। रद्रधरोपाध्यायः ११५, १०।११६.९। वाचस्पतिमिखः 842,32! हलायुधः १२३८,१०,१४।२८८,१।४१९.,१७।४२७,२०।४९२.१७। SATIS: YR, LE |
सग्रहयन्यनामानि |
HAAG: ४,१।८५.५।१२८,०।१५०,१५।२९ ८,६।२५५,६।२८ ०,१६। २५८४,७।४२०,२०।४९ २,१६।५१९.२१।
कामधेनुः २६१,९।२६४,२०।२३२८,५।
कालविवैकः २२७, १७
कत्य चिन्ताम सिः see ५।
क्रियाकौसुदो wee
दानकौसुदो २४०,४।५२९,१०।
निणयाखतः ४५२,१२।४०५.१२।४९ ०,८,५०९,५।
पशपतिनिवन्धः ५०२,२०। P
पारिजातः १३८,१२।२८८.,२।४७४,५।
पिढदयिता ५०३,२०।
भट्भाष्वम् LET RolQoe LT
(+ शच
मदनपारिजातम् २२७,१०।४८७६।
TATHT: BOR, YW
राजमात्तणडः ५९,५।४८०,१।४८ ०,१।४९ ८,१।
दिकौसुटौ २२२,६।२४२,२।२४८,४।४४०,९।४८२,१५।
खादचिन्तामणिः १६२, १२।१८५.१२।२६२,२१।२६५.,१।२७<, LEI २९ &,२। BLL, El BBR, Wl २५४, १५। २८२,१४ । BAA ४१५२,१४।४५०,१२।४५७,१४।४७५.१२।४७९, १४।
खादभाष्यम् ५९,४ |
खादविव्रैकः ५४,१८।९ १,१९। ९ ५,४। AAR El २६४,७। २८४,१३। २९.६,४। २९८,६। २१८,१२। २५६,४। ३८७,१८। BRR, VO ४५२,१५।४१५७, १७।४७५,१२।४८२,१।४८२,१६।
षट् चिं शन्मतम् १४६,४ |
संवत्सरप्रदोपः ५९,४।३००,१५ ।
समयप्रकाश्चः २८४, १€।२४८,<।४८२.,२१।
स्मृतिः ४७७,६।४७८,५ |
अन्यान्ययन्यनामानि |
अमरकोषः २५,११।१४५.,२।१९८,५।२७५,४।२६८,४।२७७,१२ |
अ्रखलायनः ५७,२०।७०,७।< ४, १। १११,८॥ ११७१२ १२७११ I २२०, १४।२००, १७।२७४,१६।
आ्ललायनग्टह्यम् ५०८,।५११५,१०।
( ' ६},
श्राखलायनपरि शिष्टम् २७४,२।२९२,१५ |
ग्टह्यपरिशिष्टम् ४८,७।७६,१२। १२४,१-१६। १४५,१९ | १८८,१७। २८२,६ । २१५,५। २१६,१८। BER, VSI ४८३,१। BSS, eI ५०२,१२।
छन्दो गपरि शिष्टम् ११,१७। ४०,१८। VR, LIFE, Ol ४९,८। ५१,१ | AR SIA, VEE, &।७१,१४।८२,२।८ ०,१२।८ १,१५।८ २.१ । EE १८।९७, १४।१२४,५।१२५,७।१२८, १४।१२१,८।१२२.,१२। १४०.५। १५०.,८। WULF SS १५५.,११। १५८,५।१६५.,१२। १८२.,१५।१८२,१६। १८५,१०।१८०, १४।१८२,४-७।१८ ४, १७ २६१,२। २०२,१४। २०४,१६। २०५,२। RVI, VSI RLS, VY २१५६.,७।२५७,२। २५८, १२।२५८,२।२६ १,२।२२२.,५.२२५.२। २२७,२०।२५८,२।२ ६०, १४।४२४,२।४२८,&।४२२,२।४२२,१। ४७५,४। ४८४,१।४८४,१०।४९ ५,१।४८ ६,६।५०१,२१।५०८,६। ५१२,६।५१६,४।५२२, २।५५१,११।५५०,१।५५८,११।
ज्यो तिषम् २६२,२० । २६४,१२,१८ । २०६,२० । BRO VI २२२,१४।
तेत्तिरोयशखा १५२,१५।
तिकारख्डशेषः 22,22 |
निगमः २५४.,९ |
निगमपरि श््टिम् ५२,४।२१७,१ |
परिशिष्टम् ५१,२०।१६८,५।१८२,१९।१८७,१।२०२,२२।२०४,२०। २०५,२०।२०८,२२।२११,१२। RED ०।२४५,१८। QAR Roel
ग
( ee)
२५४.१४। २५८,११।४२८.,१६। BB, LAL ४६६,११।४८५.५। ४८८ ,१। ४८२,११। BCU Val YOU LG 1 ५०६,२। ALKA ५५२,१२।
परिशिष्टप्रकाशः 222,29
पार स्करण्ह्यम् १२४,१५।१३४,२।
ब्रह्म सिद्ान्तः २४१,१६।
मितात्तरा १६५,१९।२८०., १९ |
मैतावरूणोयपरिशिष्टम् 89,22 |
यन्नपाष्वपरि शिष्टम् ५२,१४।५५४,८।५५५११।
रुद्रयामलः २६६,६।
लोगाक्तिः 242,21
वराहसंहिता ER CI
विष्णुधग्ः २६२,७।२४१,१२।२४२,१४।२४९,२०।२३६०,१०। .
विष्णुधग्रो त्तरम् ४९,४। ५४,७।५१५.८। १७७.१। २५६,५।२५९।,१८। VA, TRU २७४, १। २७८,२ । ASL Val २८४.१२।२८५.१। ९८ ,१।२०२.,२०।२१६.११,१४.,१६।२२०,१०।२६५,१२।
विष्णुसूत्रम् ६१,१६।२७१,१२।४२६,६।
वेजवापग्ह्यम् १५२,१८।
ब्द संस्कार शासम् €2,2 |
सुतिः €२,८।६६,७२६०,१२।२१०,९।२१८.२।५५०,११।
सायनभाष्यम् ३८८ ,७ ।
स्य्थसिद्ान्तः ५९,२।२८५,२०।२०१,८।२४१,१७
श्राइक्रियाकोमुदौ घतव्यवस्था पकवचनानां वर्णानुसारेण
सूचिपवम् | अ
UATE: | | WTR | ARATIATZA ses ---२२,१०।२६४,१ TAA माटयागन्तु ` ~" ५०१,१७ श्रह्मत्वा मण्डलं ये तु ve vee १४७,९€ अक्रो नितः सुखः ~" ° ॐ ७७, ५ अक्रोधनः WAIT: ~“. ˆ" ८१,४।२२९,६. श्रक्तताद्धिः सप्ष्पाभिः vee *“ POR RE waa वाचयेत् पित्रयान् oe see Ros, Vs अ्रत्षय्याघोरगोचं नः A J २२६,१४ श्रत्तव्योदकद्ानच्च ~ ' " २०५,४।५१ २.७ अगच्छन् स्ियमाप्रोति ee 7 २२०४ अ्रगतेऽपि रवौ कन्याम् An ह, २८२,२१ श्रम्निराविकवस्वच्च - #। १४६,११ अ गिनिदग्धास्तथाचम्य a ^ २२६५ अग्निहोत्रं गवालम्भम् we ~" २५६,१८ श्रगनो करण गषन्तु --. १४९.९।१५४,१७।१५५,१७
गनो वा कव्यहोमशथ —_ ves १५१,१८
अरगमनौतु yaad faw ्रग्यभावे तु विप्रस्य ्रङ्गगदङ्गात् सम्भवति अग्राः सर्व्वेषु वैटेषु ्रग्रभागांस्तस्तेभ्यः अजेन सव्बलोदेन अटव्यः Wea: YT: अत AY कन्यायाः अतरासद्वमिति ब्रुयात् ` श्रत्यम्लमतिलवणं aaa प्रहरेऽवतिष्ठते श्रध कित् प्रमादेन अथ Gay तान् AAT अध पत्रपुटे दला
अरय aaa विधिना अथाष्येभोज्यपिर्डादौ ्रदत्तायोन्तु यो जातः अध्यतव्यं नचान्येन अध्वनोनो भवेद्वः अनङ्लग्नं sed अनन्तगर्भिणं साग्रं ˆ ` अ्नतोतददिवर्षसतु `
२० ) पलाद्ूवः। UR: |
२१६.८ १५०.,४। ५५६,२०
२४, १७
१०४,४ १५.१७।२७३,१२ १०४,२०
` YE १।२८६,६ १११,१
१६,१४
RAE, LE
RE = ; १९.
ओ) अ
१ ay, Ss
BAR, Le १२६८
४५५,११
‘Ss € ‘ 2
€ £ .९ १४५१५ ५१,२।१२८,१५ २६८,२
अनह: कमणां विप्रः Bafana: प्रथमं श्रनुन्नाञ्च ततः प्राप्य aaa विधिना are aaqtae हविष्य अन्नन्तु acfaat अन्नप्राशे च सोमन्त अन्नं मधघुमयं क्रत्वा अन्नं HUF दातव्यं AAA TA: wa प्रवद्धतां नित्यं aaa वा यथाशक्ति अन्यदटेशगता पन्नो ्रन्धायाधिगतां Sat अन्यायोपात्तवित्तेन
अन्यत्राप्येष एव स्यात्
अन्व्टका-गया-व्दि- अन्वष्टका पितृखान्तु e sy AACA asl च अ्रपतोकः प्रवासो च अरपराहदयगामि- AUS च संप्राप्त
४)
UATE: | UTET: | 8584
५२५
८४, १२ २५२,१८।२५३,२ १६०.५
22,2
४८ ०,€
१६६;४
२६, १
१८०. € २०९,१५।४१६,१ २५२,
२१५, १८ २२२.,१५ २२२,१८ १२२,१।२०२,२१ RIO WIVES, LE २५७,२१
, ६५२
२८,१७
२२५,२१
२१२,१
अपसव्यक्रमाहखं अपसव्येन AT कायः
afa a: स कुले जायात्
अपिवा भोजयेदेकं श्रपुतायां खतायान्त॒ अप्येकं श्रावयेत् fuw अप्येकं भोजयेच्छाच
AAMAS दद्यात्
अभिरम्यतां विसगे स्यात्
Vaya ATHY अरमावस्या-यदा मेच- अमावस्या यदा पुष्ये रमा वस्यादिनियतं अमावस्याटटमे भागे ्रमावस्याष्टका ate: श्रमावस्यां चयो यस्य श्रमावस्यां यत् क्रियते
TATA यो मत्ताः
ATA च यदत्तं अयनदहितये खां अयमेव विधिः प्रोक्तः TAA SACHA
( RR
)
VATS: | WRAST | ४५.,७
VAR, Ro
ROY, AIRS, VE 29,26
BRE, RIFE ४, VE XV E,8 ५५६१५ २४८१० RE, 4
++ +)
क ९
१०,१४
२८१८ २२२,१८।२२२,६ ॐ, १२
४७६.८
g 58
vette! + १६९०११२ २००६
` ७५,९।२७७, ८
` ““ ६ २५५।५ १२५२०
( २२ ) पनाङ्काः | पङ्कः TET: |
way ताभ्यासुत्ृज्य = es १२८८ अर्व्यपुष्येस्तया धूपे ^ ve ४२३२ अध्येपात्राणि पिण्डानां ... तः २१०,१६ aa तेनैव विधिना ee ~" ४२०,१२् ware पिल्पातेषु ~“ ~". ४२५,१६ अर्घ्येऽच्य्योदके चव te ७१,१२।५१२,११ अचः पुष्ये Was oe or १२०,१८ अदं भुङ्क्त तुयो विप्रः ध १७०.१ > अव्वाक् संवत्सराहुदौ २५१,१८।२३६०,२।२८२,१८।४६<. १ अर्वा कसं वत्सरा द्यस्य os २६०.,१६।२६८,१९ अव्वाक् CAAT: oe २४७, ८।४५३,१४ अ्रवनेजनवत् पिर्डान् vee ॐ AER अवनेजनाव्रपितरः vee vee २५१,१६ अवकाशेषु Way vee १०२,५ अवजिघ्रेच तान् पिण्डान् ve - ROLY अविभक्ता विभक्तावा ve ` : -२८०,१०।४५२,२ अशून्यन्तु करं कुर्य्यात् ee ee ARLE अखादियानि धान्यानि ~ a RUG अशुखि पातयेत्रेव es =) 1) Ree अरश्वयुककछष्णपतच्चे तु ~" a २८१, afaanfe च aay vs or REE 8
अषटवषाी तु यादत्ता छ vee २६,६
अष्टका माष्यभ्युटयाः अष्टकासु च कत्तव्य अष्टमेऽ at चतुदश्याः अष्टौ संस्कारकम्भाणि असक्लदयानि Rata असगोचः समोत्रो वा असपिण्डोक्रतं प्रतं असमधोऽत्रदानस्य असङ्कान्तेऽपि कन्तव्यं असंस्तप्रमोतानां aA न संस्कार्यो श्रस्तदङ्कते तथादित्ये अरस्तङ्ते ततः सूये . अस्तवितयक्े ब्राह्मणास्तु TATA YATATS:
` अहन्यहनि ape अहन्येकादशे नाम अहिसा सत्यमक्रोधः अङ्गो सुहन्ता विख्याताः अहः पञ्चदशाशः
२४
WATE: । पङ्ख्ङ्काः। २६६.१६।६१५ २५८,१७।२६२,९५ २२८,१२
Bee ,&€
५२२,२
४५१,९
२६६,१४।२९ ८,२१२.८४ २५२;
२५०,६
१७५, १७.२७५, LE ७५,९।२ ६७, १२।४२२१२ Stree २१७,१०
२१२,४
१००,२०
REE, LS
2 sy. 2 ट| ४८८ ,< ९.५
Rog RR
२०६२१
आग्रहायण्यमावस्या आचम्योदक् Aaa आचान्तेषुदकं TAT आज्यं विना यथा तेलं आग्रहायखामतोतायां आतपाथं ततः Way आत्मनो दृेगकालानां आदयावसानें ATA आधानहोमयो्ैव आनन्त्याय भवेत्त आनन्त्यात् कुलघम्भाणां आपदयनम्नौ तोये च आपादसे चनात् पूवव आपः att कुशाग्राणि MAINE यदा कुयात् आञ््रमास्जातकं विल्वं Wa शूद्रस्य पक्तान्नं आमखाद्प्रदोऽनमिनिः आयसेन तु पारण आ्आयुमन्तं सुतं ad
आयुष्याणि च शान्तये
(
२५ )
पत्राङ्ाः। पङ्कवङ्ूाः।
२२८,१४ १८२,१७ २०४,४ ४५५,१५ २५६,४
२ = कधि २९,९५ ११४, १०।१८८.५. ५२२, १२ १४,२० २२२, १६।२५०,१६ ht 48,% १२२,१६ १४९,६ १२ २२,२२ १८५६१ १५४, RIA VR ५०२,७
आयुः प्रजा घन धान्यं © Ap MIRA Taq तु आरणखमदहिषोत्तोरं STAAL SAAS awa नवैः Oe: आरम्य कुतपे ATE € MAMA पूव्बाह्नः आविकं वे सदा वस्वं आविकेन तु Tau आह्रत्य प्राण्मायम्य आ्आखयुज्याच्च कष्णायां आषाट्स्यापि दशमो आषाटौोमवधिं कला व्यपथन्तं e आसनादय आसनेषु च कृतेषु ` आसन कुतपं दद्यात् Sata ऊः Wal वा आसोरन् दल्तिणासंस्थाः
# £ arg खां दिजः कुय्यात्
आहवेषु विपत्रानां आहइतितितयं दद्यात् आहय मन्ततस्तेषु
(
२६ )
पल्राद्धाः |
WRITE: | SOY, RR 92,9 १२, १२५१ १०>२,१५ रे १०१५ २१०,१२ १४६७ १४६३५ १८४,१८ २७४.८ 2B, VO RSE R gE,R Gye ९९१९. १५०५,१२ १११.,१७ २५५५४ ERR ९१५१,१४
८५,१।१२२,१४
इतिहासपुराणे इटमन्रमन्रोत्मग
ईषद तं नवं खतं
उग्रगन्धोन्यगन्धोनि उच्छिष्टसत्रिधौ पिण्डान् उच्छेषणं भूमिगतं उत्तरे चास्य सौवण उत्तरात्रितय-पूव्मरोदिणो उनत्तरादयनाच्छ्ाइ उत्सवानन्दसन्ताने Seay देवानां उदक्या: सूतिकाशौचि उपकूलनितम्बेषु उपरागे AAT ATS उपवासो यदा नित्यः उपवासे तधा ATS उपवोतं कटौ क्तवा
UAE: | प्ङ्यङ्काः।
२६०५ २५१.,१९०
१४६१
उ | १४२, ९८९३० २१७१ १२८, RRR, Lo
२७७, POIROT, 9
woe eae Pe GG, ‘S
४२,१७ १०६४ १०४,१य८ २२९४११८ २२५५१ ९८,६
१४०,१४
पनाक्गाः | पङ्खङ्गाः।
उपवोतौ ततः Hata +“. - ६६०.,११ उपवेश्य जपेबोमान् ^" - ११४.८ उपद्वरनितम्बेषु ~" vee २७२,२० SHAMAN AS र es १४६,१६ उभयोहस्तयोयुक्त 7 ++ QW, Rie उभौ EA समी क्त्वा ~. ८४,१५।११४.,१८ उष्णमत्रं दिजातिभ्यः ae - १६०,१० ऊ | ऊचुः gated विप्राः vo २६९,१६।२७१,९ asi पिण्डनं पिण्ड रै "` ~ # af सुह्ृत्तात्कतपात् ^ ` ३१२,१४ wut क्मिसंयुक्त ~". ss १०५, ऋ । ऋरलिक् पुतो गुरुभ्राता ~. ve २२,१ ए। एकपाकेन वसतां ~" ~" ४५२,२१ एकवासा Tea ” ~. १७१.८ एकम्ूत्तित्वमायाति ५५० ४२७, १७।४३ १,११ THUR SSAA = ves १५.१४
wa पवितभेकोऽच्यै; ee 1a BERL
एकाद शाद्ं fara एकाहेन तु षर्माषाः एकोदिष्टन्तु HAST एको दिष्टन्तु यच्छा एकोददिष्टस्य पिरे तु एकोदिष्टस्य शेषन्तु एकोद्दिष्टं जलं पिण्डं एकोद्दिष्टं दैवदोनं एकोदिष्टं परित्यज्य एकोदिष्टंन Fala एतच्वानुपनो तोऽपि एतदः पितरो वासः एतदो चयव्रमिल्युक्ता एतानेव fe हिंसन्ति
एता युगायाः कथिताः
एतासु याइकालान् वे एवमासादय तत्सव्वं
एवं शृद्रोऽपि सामान्यं `
tye वदरोन्मियं Dei प्रधमायां वे
(
२८
UATET: | UTE: | २५४, १२।२५८,४ २२८,२
` ` " २८, १६।४ ५२,
` ` " ५०,८।२८१,१६
por) ; ८13 = 4 221290 ; १८।२८ २ ४ १८ २५८१,१२
४६५,४
२८७,२०
४७१,१४
४४४,२१ २०,१५।२१५८,११।२२४.८ ७२,७।१९ ५,१७।२७५,११ HE, १०।६१५,१५।१६२,११ +++ २८२,७।२८९,२ २०२,१२
२५२, १२।२००,१ १०२११
"= " = र ह RM
BAT RR २५०९१
ॐकारं पृ्वेसुच्वाय
कदलोदलस्य चापि कदाचिन्राहरेदिदान् Haya faarey कन्यास्थे च रवाविष कन्यायां HUI तु कन्यां गते सवितरि कमलं WATS
कव्यं दत्तन्तु AIS कपूरं नागरचेव क्काले WHA कम्ध्निष्टास्तपोनिष्टाः कश्णथाभ्युटयिके कम्प्रादिषु च सर्व्वेषु कार्घ॑समनिवितं मुक्ता Hea: कोविदार काङ्न्तः पुतपोतेभ्यः कामं खादेऽचंयेन्मितं कात्तिकं सकलं वापि
पताङ्खाः UTS: |
११५.,५।१६१५.,५
248,2 Be,2
8B, 20
ROE, 4
२८४२ २८२,१५।२८५११६ १४२,१५
209, 4
१८,२१
५३,१
२५,१
४८ २,५.
५०२,१ ९२,१८।२५९.,५।४७५,२ १७,१२
२७४,१२
82,20
२९०,१२
कात्तिक फाल्गुनो चैतौ काय्यं Wea arama ट धिक्लोरं कालशाकं महाशल्काः काशः कुशा FAAS gael विट्वरादह् HAM ATT कुष्यभागो भवेन्मत्तयः कुलक तगरञ्चैव Had पुंसवनं सुयोगकरणे कुलदइयेऽपि dat कुलालचक्र निष्यन्नं कुशानां धारयेन्मुलं कुटो THAT: कुलजः कुभआण्डालावुवात्ताकु- aay लवणं सव्वं
क्ते सषिर्डोकरण कत्तिकादिभरख्यन्तं क्त्वा पितामहादिभ्यः Hal खधावाचनक कषिजोवौ योपदौो च क्षषिभागो wasps
UMTS | २०४,१८
रे२०,५।२२२,१३
१८,१७ १४,१९ ४ ६,१६ १०६९ ५०२,५ २९७,१५ १४२,१३ २२२.२ ५६०,१४ ९७,१५ ५२,१७ 82.6 २१,९ २१,११ २६०,११ २९९,५ ४२२,१ 208.9 ४०,१५ २८७,११
(we ) पनत्राद्भूाः पङ्काः)
कष्णपत्तापराह् तु ~“ कै २२५,७ HUGA दशम्यादौ ~. ६,१८।९.८।२८६,१७ कष्णपत्त यवखादं - "` `" २६४,२१ छष्णमाषास्तिलाशैव ^ H+ १२,२।२२.८ कष्णाजिनस्य aaa ea ल ११२,२ aussi faery ~" - ~" २२,१ चत्रादिः सूतकान्त तु ~" `" २२६,१५ त्चियेसतु खगव्यायां ह ae १६,७ ag केचिदुपात्तस्य vee ti २६५,१२ त्षात्रेण aaa जोवेत् ~“ ves २२२,४ त्तोरमेकशफानां यत् Le ve १२,११ क्रतुदेत्ो वसुः सत्यः +“. ~. ५६११ क्रोणोयादयसत्वपत्याथं ~". ve ४५१५,१६ | ख । aa: काण कुरिः शितो -.. ... १०६,१७ ग Was गयायाच्च a a २६८१८ गच्छन् देशान्तरं यस्तु ee a २६८२ गणशः क्रियमाणेषु ~" ae ५२६,
गते वयसि दद्दानि i ४ १९.६१
गन्धधुपादिकं दयात् गन्धादोन् निकिपेत्तुष्णौम् गन्धोदकतिलेयंकतं TATATATA पसः गभाधानादिसंस्कारेः गर्माष्टमेऽ्टमे Aree गव्यं पयो दधि wa गुग्गुलुं चन्दनं चेव गुड्श्णकरमत्सरडो TUS सूपशाकाद्यान् गुन्वाः ATS ACHAT: गोकणमातासतु BAT: गोत्रसम्बन्धिनामानि गोच खरान्त' सव्व मोमयेनोदकंभूमिं गोरख्त्तिकया छत्रा स्ते रो-पद्या शचो-मेधा
चछतप्रदोपः प्रथमः waa दोपो दातव्यः gaa भोजयेदिप्रं
२२ पलाङ्ाः
aq |
UATE | REE LO ५१७,५ ४२७,७ र ५८१६ र ५८०८
५ ओ ॐ १७०,११ १४४,१० २०.,७
+> ओ 9: ४८,१ 9६,१४ ६२५९ ६२, ७७, १९ ९०.११ ५०२२
8 84,8
१९०४८
( ३४ )
WAR: | WTR: |
ga न केवलं Haq ee ~°. १४४,५ घ्राणेन विदुरा vee 7 १०६,१२ at चक्रवत्व रिवर्तेत °“. ४२३८,२६ चण्डालश्च वरादश्च tee vs १०५,१३
त as we १६९,५ TWAT: vee ve 29,2 चण्डालो जायते TH se a २१,६ AGFA पुनः काथं ~". ~" 8२६१ चतुर्थे नवमे चेव .. ००१ ee YO, 24 चतुथं wae चैव vee ve र ४५,६ चतुदं श्यान्तु यच्छं 7 vee २९४,५ चतुभिदंभपचेश् 7 soe -५२.२ चतुभ्यश्चाधापातेभ्यः " ve BR, 8 चन्दनायुरुणो चोमे ~. ~" १४४.२ TRAIT TAT: 2s -* ७८, १४ चान्द्रायणं AAAS ee vee २४५,११ चान्द्रः शएक्तादिदश्णन्तः x: ee २४१,१४ चिकित्सकान् देवलकान् ba. ve ४०,२ चितौ cur: पथि दर्भाः vee ee ४९,१२
जपेच्च पौरुषं aa जवादिकुसुमं fat जलं Bi दधि तं जातकश्चणि यच्छा AAAS न दद्यात्तु जातोचम्पककुन्दानि जातोदशनमातेण
जुहयात् व्यच्छनक्तार —
ज्ञातीनाच्च भवेच्छरः ज्येष्ठो त्तररान् युम्मान् न्ञेधश्च ठवसंक्रान्त्यां
तच्चापि दैवरदहितं तत आचामयेदिप्रान् तत रकादशणदहे तु ततः पितामहादिभ्यः ततः पिलल्मापन्नः ततः प्रति a a: ततः wafa पितरः ततः प्रति संक्रान्तौ
¢ श )
ॐ |
TATE: |
UATE |
ROR, 82 १४२,१२ १२२,१२ ४२८१६
२६,१० १४२.११ १४२,१८ 289, 2R LO, LE १२२,१५
२०४,१
२८०१२ २०२९ रे Bo >9
४२०,१०
...३२९२,८।४२५,४ ३१९,९।२६२,११ २०१,२।२२५,१६
२००,१५।२२७,५।२४५.,२०।२५८,२१
ततः प्रातः ayaa aa: fatefafa प्रोय ततस्तानग्रतः सथित्वा ततस्िलान् ze तस्मिन् ततस्तु वेश्वदेवाभ्यां
ततः ज्ञाता fara: तत आचामयेदिप्रान् ततो क्नातिषु मुक्तेषु ततो दच्तिणपून्बैस्यां ततो दादशभि्मासैः ततो नित्यक्रियां कुयात् ततोऽनिहत्ते मध्याङे ततोऽन्नं बहसंस्कारं ततोऽन्नं सृषटमल्य्ं ततो Wea जपेन्मौनो ततो यज्ञोय्नच्लो- ततो ठिकमायात
तत्र ते पितरः ged. तत्रापि महतो पूजा तताप्यसामर्ध्वयुतः तत्रामे ASU यः तत्रास्नानि देयानि
( ३६ )
WATST: | WRIST: | ९८२ १११.१५ २१४, TRY २१.०५२ १ १०९१ २०३,९ २१८१ १८१,२ २४२,१ २१८१६ १ ०८, १७ आ 4. SSR ०१ gS, १९८,१० १२०,१५ २८२१७ २२५,१८ ROE 9 RAR, VR क् 200, Re
Se ९७४
लथाचान्तषु चाचम्य तथा भाद्रपदे क्षष्ण-- तथा मातामहयाड aaa विनित्रत्तिः स्यात् तज्नेन्यङ्ग्टयोरन्तः तस्मादन्तरितं ea तस्माच्छ्छादानि देयानि तस्माच्छछादइषु सर्व्वेषु तस्िंस्वयोदरे ATE तस्स प्रकते मासि तस्मिन् सति सुताःकु्यः aw लिरात्मशोचं तालं करूणकाकाशि तिथिच्ये सिनोवालो तिधिनेकेन दिवसः fears समिन्माचा faafast च पानोयं तिलेविरदितं are तिलैः watefuaifa ale द्रव्योपपत्तौ च तोधीयतनगोषेषु aay ब्राह्मणं नव
(
29
)
Wag: | WTR: | Roms २०२,४ <२,२ २११,७ ४२,११ १५८१८ १०४,१९€ .. ८८, €।१२१.७ २४९१६ ४८२,१२ ४२६,२०।५२०,१५ REE RUBE, १ रे 85,2
२२८,१६ २८४,१४।२४१,१६१ én, १
१६.१८ १६९०१६९ २५२,१० २२६६११८
FOR LY २४,१२।२६८१२०
तुलसोगन्धमाघ्राय तुलादि षड़शोत्यंश तुल्यां एजालसम्पर कात् तूष्णोभेताः क्रियाः स्वौणां तूष्णीं gaat दत्वा ढतोयच्च जपन्मन्तं ठतोया चैव माघस्य तेभ्यश्च पेटकः पिर्डः तेभ्यः Waa ये च तेभ्यो दद्यादपोशानं तेषु दर्भेषु तं इस्तं तेलसुदत्तेनचेव तयाणमाखमाणाच्छ तयोदश्यौ नभस्ये या चयोदश्यां Waa न त्रयोदश्यां भाद्रपदे fafad लिद्दरियज्लोणं fafued: wd यत्त fafa: सपिण्डौकरणेः fagqzuifa कत्तेव्या विशद्ुवन्यरोडान्ध- विष्वप्येतेषु amig
( रेट )
VATE: पङ्काः | १४२,५ RR
Rem BLOC
GE, SIVA LR ११८२१ २०४,१५ ४२७११२२
४९२,२ १६७९ १९ ४,४ १० ८) १८ ४४४, १२
२,७२२.२१
+l २६६११ रे ००५१०।२०२,१९८ १४९१
५२,११
BRAVE
२१८,८।२२५,२ | ४२,१
Yo 9, 23
atfa खाद पवित्राणि
atq वा पिर्डान् समारोप्य
दक्तिणं पातयेज्नानु fad जानुमालभ्य दच्िणं वामतो वाद्यं दकिणाप्रवणं सिग्धः दक्तिणसुखमुक्तानि दक्तिणाग्रास्तथा दभाः दत्वा पिण्डमथाष्टाङ्ग दत्वा हेममये पाच दक्वा न्यग्रो धपात्रे च care संसखरवांस्तषां ewara एथिवोपाचं दद्यात् क्रमेण वाससि ददात् प्रेताय!पिण्डन्तु ददयादहरहः ATT ददयात्रान्दोसुखेभ्य्च ददान्माता पितावायं दन्तघधावनताम्बूलं quae लेपभुजः
पत्राङ्खाः। UATE: | २८१८
LAB RR
४२,२
= श १५८.२ >) < ९९७१७९० ११२.,२ BARR RO १२६,२० ९२९. द १२६० १५६,४ १८५ १८ २६६२० २,१२।२८८, CS AVE, VR ५२२,४ ४५४. २२४,१५ १८०,१६
दभाः कछष्णाजिनं मन्ता:
दभः पविच्रमित्युक्त दभांश्ैवासने cara
© ara SUITS ATU दर्थे तु माघमासस्य
e Le) ~ दशां विवज्जयेत् प्राज्ञः दारणं चौरगं VE दारुणेषु च सर्व्वेषु feaaatfaua विंशे दिवसस्याष्टमे भागी दिव्यभौोमन्तरोत्षाणि दौपमालाश् कसव्याः दुगन्धिफनिलच्चाम्ब दुहिता yaaa कुर्य्यात् देये पितुं are तु देवानां नमसा कां दवादयन्तं asa ea युग्मान् यथाशक्ति 2a wat ta च An an <a at afe ar aa cfs नरश्रेष्ठ दाटण्यामोहमानम्य
¥o
पत्राङ्धाः। पङ्खयराङ्कः। gas
42,8
११७, १५।५५७,७ २१४,२० २०२,११,१८ १४५,१
२२०,६
२२०,१
२६२.२१ २१३.,११।२१७१२ २८१५,१४
REL LL
१०१,१२
४५७२
Sao 9 १ 3 २७२,१।१०४,११ ५४,१५
ERE
£9,Y
8 १०८.४ ५००,१३
२९७,१५
इादश प्रतिमास्यानि दादशदहेन वा Haq इादश्यान्तु सिते पत्त दिगुणांस॒ कुशान् दत्वा fags खहोत्वा तु दितोयादि कयुग्मानां हितोयेऽहनि भाण्डानां fa: fea परिदग्धच्च
हे शुक्ते दे तया aw हौ दैवे प्राक् तयः पिते a 2a पिटक्लत्ये Ta
डौ मासौ मत्स्यमांसेन
धनं विद्यां भिषक्- धानाश्च मधुसयुक्ताः धूपार्थे Tat दद्यात्
घौताधीतं तथा दग्धं
न कदाचित् amar न कुतथित् क्षता
च
६१ ) पल्ाङ्खाः। UTR: |
२२८,६
२५४१२ ०
१ लक" ११९१,७१११७.< १२२.४
२१२
RF
२४,२्
RSE
` " "€ २,११।११२,< EB Vz
१९.१५
REE, R 20,8 १४४८
१९४६,
२०,२२ १२२१९
नक्राहतमनुत्र्ष् aad देवदेवेशः aaa न च Hala न च दिजातयो aa: aaa जपत्किचित् न जानाति दिनं ag न aeatea पितरः न दशग्रज्िकेनेव
a निवेपति यः खाद नन्दायां भार्गवदिने न wag पिर्डदानन्तु न पैलयन्नोयो होमः नवम्यां कुन्यैतः Ae नवम्यां WRIA
a वहिजानुसत्ववयाः न ब्रह्मचारिणः क्यः न् ब्राह्मणं waa
न भिक्रभाण्डे yatta न fasta carey न म्तेच्छविषये are नभेऽस्ति fad न धनं न योषिद्धयः एधग्दवयात्
VAG: «TRIE: | १०१.,१&६
९१.६१९
२१८२१
ए
५१६,८
BOT, 28 १६८,११ ARAVA 229,9 २६४,१६।२२०,११५ २५१,२०।२६०,४ 9,
RES, LR २०२८
१७१,१२
२१५
23,9
PARRA
१४५८
१०५,१०
RAR, LEO ४८४,८
4 रक्तसुल्लन वासः नवान्नं नेव नन्दायां नवान्रालभने Sat नवोदके Aaa च
न are भोजये्मितं
न सन्ति fracafa
न स्फरेदामहस्तन
न aura प्रयुज्ञौत नाचापसव्यकरणं नादयादविधिना मांसं नानिष्टा तु पितृन् खाः नान्दोसुखं पिटगणं नान्दौसुखानां Fala नान्दौसुखानां wae नाषटकासु भवेच्छाद्ं नान्दोसुखास्तवम्र ततीः स्युः नाप्रो लितं unfafadq
ना्तपिख्डयाग्निमान् पुतः
नारङ्ग Tat नास्मात् परतरः कालः नाखमापातयेच्नातु नित्यनमित्तिकं कुय्यात्
ee VATEI: | WATE 4
१९४६११८ २६४१२ ५८,१६ २६५११ 8१,६ Renn ९१.१० २२.१६ ०६३११ २२०, ट 49, 852,22 २०११११५ ५१८१९ You eo ५२२,१८ २२६१९२१ ` ` " २२,१६०।४२,६ २५४१३ ९, २८०,१६ १६१,५ 88,2
नित्यख्राहं cael नित्यखाइमदैवं स्यात् नित्यखादमहोमं स्यात् निधायाथ दभचयं निपातो नहि सव्यस्य निमन्त्र खागतच् निमन्तयोत तप्रवरान् निमन्वयोत gata: निमन््येदिजं प्राज्ञं faafaafat नेव नियोजयेत् शएचोन् निरङ्क्ठन्तु यच्छाडं निरामिषं सक्लहुक्ता निरूप्य चतुरः पिख्डान् निदेशं मलिनं ate निहत्त पिटयन्ने तु निहत्य प्रणिपत्याथ निषेककाजञे होमे च निहन्ि सव्वेमिल्यादिः नोलग्रोवो रक्तशिराः नौवोमध्ये च ये cat: नोवों fader च जपेत्
a ) पतण्ुवः। WRT २९.७.<
- ५,८।२८ ६, १५८४२०१ १२।५५८.,२्
२८७१५
Gé, 2 €
yo = = २२५,१२।२१५१,२् BRE
< ,२।१५।८२,१ ० ८२,१४
९९,७
१४१,१<
८८, १३
99,9
BRR, १२।४२२,१४ १४६,१४
२१९१५ २१७११२८
४८४,१६
९ कि के
१४२
४९.,१७
६८ ५,१५
( AY )
पनिाङ्काः | UR TR |
नृणान्तु त्यक्तदेहानां ie कै. २४२,१९ azar विशषज्यां ». ee ४८२,२१ नैतत् पौत्रेण कत्तव्यं ^" es ४२२,४ नेनं USAT ~" - २७८,२ नेमित्तिकमथो वच्य = २०२,४।५०१,११ नेवाग्नौकरणं da oe ^. QTR LE ay पिर्डां स्ततस्तां स्त vee vee 220,28 प। पक्तादावैव कुर्व्वीत ee oe २२५,४ पक्तिकोटमगेये तु ष es २९२,१५ पङ्कां चैवोपविष्टेभ्यः a `" १६०,१ पचनः पाचनस्वेता ve ve २५,१० पञ्चमे च ततो भागी ~“. ve २११,१८ पञ्चम्यां वहवः पुचाः a 4 २८७८ weg ततापि = २७७,२०।२८४,२२् पच्चाशद्धिभेवे द्रह्मा Le ve <०,२९१ पतिताभिशस्त क्लोवान्ध- ti - ४१,१७ पतिनैकेन waar ee es ४२८,१३ पतित्रता घर्मपलो ae ae २१५,१० पतौन्तु मध्यमं पिशं का न २१५,१५
पतीं नियोजयेत् पाक ae es EE, RR
पनाङ्खाः) प ङ्खव्ङ्ाः।
पद्मविल्वाकंधूसुर - = ne 282, 9 cane: ATH: * es TR परकौयग्डे AY Hes चत १०४,२ परदारेषु जायेते see ~“. REE परपून्बापतिःस्तेनः ^. or ४१,१९ परमान्नेन यो ददात् ee ४ | परिवेषयेत् प्रयतो गुणान् ... १५८,१६।१६४,८ परिष्कृते प्रददात्त = “i क १ पवित्रान्तहिंतान् पिर्डान् ..* २०१.,९।२१०,१।२११,१३ पश्चाच्च वेश्वदेवाद्यान् oe oe २१३,९ पञ्चादिसज्जेयेदेवान् ^. te २१३,५ पाकादि न प्रशंसेरन् ee et १६८,१६ पाणिप्ररालन SUT vee ५4 ११७२ पाणिप्रालनं दद्यात् ve ००५ १९९५१ पाणिभ्यान्तुपसंग्टद्य % क १५८०८ पाते तु waa यस्तु vs ve २५२१९ पात्रं बनस्मतिमयं "`" ” १२६,११ पानोयमप्यत्र तिलैः ^ ve १००,१५ पापिष्टमपि बन ~" vas ४२२,५ पारक्वे भूमिभागे च oe `" १०४,१४ पाव्वैणेन विधानेन ee क| ५९,६
पाव्बैरेषु तु सर्व्वेषु ४, ve Qo 3
पालाशे ब्रह्मवच्चसो पिच्ञल्यादयभिसंग्टद्य पिख्डनिवेपणं काय्यं पिख्डानां मासिकं यादं faust ये स्तता दभाः पिख्डान्वाहायकं ATE पिडा गोऽज विप्रेभ्यः पिखडभ्यः aferai मातां पिर्डेर्मातामहां स्तच पितरः क्िप्रमायान्ति पितरः पव्यैकालेषु पितरो aa पूज्यन्ते पिता पितामहश्चैव पिता पितामहो भ्चाता पितामहः पितुः पञ्चात् पितामहे सजौवे वै पिता यस्य तु हत्तःस्यात् पितुः पितामहे aa पितुः gau waa पितुः सपिर्डतां कछला पियन्नन्तु निवे च पिढलोयेन सतिलान्
४3
UATE: | UATE: | १२७,१
१८२,१३ gO 0 २२४,१८ Bee २२२,१०।२२४,१६ ११६,२।४०५,१४ २२६,१७ eR P98, 8S
RAYE ९२,१२।५००.४ १७२.६।२४२,८ २५०, १८ ४२२,२
४२४,६ 08,9 ४२१११९७ ४१५६. २५२,१५ ६,१५
०० ; १9०
faaataa तत्तोयं faaata निधायाथ faa: प्रमं भक्या पिटभ्यञ्च ततो दद्यात् पिढभ्योऽथ मनुष्येभ्यः पिटयन्नन्तु निवेदये पितृनच्चयन् प्रतिपदि पितुनेवाश्येत्तत्
पितुन् निमन््येत् पादौ
पितुन् waar विधिवत् fazer Fat स्यः पिच्रादित्रयपतोस॒ पित्रादिनवदटेवत्यं
पित यः पङ्क्तिमून्यः पिप्पलो मरिचञ्ेव fouat मरिचं हष पुच्रमायुधनं धान्यं पुताः Hata विप्राय पुनभोजनमध्यायं पुनर्भोजनमष्वानं पुराणवेत्ता WAR: फुरोरवो माद्रवाश्च
पत्राङ्काः | US|: |
१२१,१ २८८,५ २०३.४ १६४,१७ २१८,१६ ६,१५।२९ ८, VE २९७.,४
8 १७,१६ ५२,१०.५४,४ २१८.२ २५४,१८ २१०,१४ 2.० ४ १ € १५०.९।१५१. १८,१९ 26,22 २८२५ २७८,
ac; १६ €८,१६ २५,१७ ५६,१६
पूजयित्वा दिजाग्रयाणां पुव्वं निमन्त्येदिप्रान् Gears देविकं awe Yate माठकं यादं एयक तयोः केचिदादः यक् VAR चासनेषु षथिवो ते पातभित्यन्ने dean प्रथमं पाचं पौनभेवश्च काणश्च aware तथा माघो पौष चेच कष्णपत्ते vara विप्रपादांख प्रतिपत्प्रश्तिष्वेतान् प्रतिसंवत्सरञ्चेव प्रतिसंवत्सरं कायं प्रत्यय्रमेकदा faz प्रत्यब्दं दादे मासि प्रथमं प्राङ्मुखो श्रूत्वा प्रथमेऽहनि यो दद्यात् प्रदक्तिणन्तु देवानां प्रदक्तिणमनुव्रज्य प्रदानं यत्र यत्रेषा
छ
७८
UATE: पङ्खयङ्काः। ५५,१८ ५२,१अ।८२११८ २११,१५०८.,१८ Roe YO
E28 ११२,१५ २,४।१६१,१८ १२६.२० Bod
XK 0,28
REAR ११२,१२
RET १०
VAR, ZR २८५१२
` २५,१।१५७,१ ४२८,१९ १०८,१२ ४५१,१४ ४५२० २६८५५
BET RE
प्रदोष खादमेकं स्यात् प्रभुः प्रथमकल्पस्य प्रमोतस्य पितुः पतेः प्रमोतौ पितरौ यस्य प्रहसनत्रपि यो भुङ्क्त प्रगम्रष्वथ Tuy प्राचोनावोतिना पित॑ प्राचोनाबोतिना सम्यक् प्राजापत्या दितोया स्यात् प्रातःकालो सुहत्तास्तोन् प्रातरामन्वितान् विप्रान् प्रा्ेरेव सदा कायं प्रायोऽनश्नशस्ताग्नि- प्रारग्धे aaa विष्णु प्राथेनासु प्रति प्रोक्त ATES at यमः प्रेतान् प्रावुट्कालेऽसिते we Waa AAG vafare हस्ते तु प्रेतलोके च वसतिः प्रेतखाद्वानि Hata प्रेतखाड wets
पल्ाङ्गाः। पङ्क्ङ्काः।
५२४, १७ २८८,२० ४५०, २५६९११२ १६९ € किर YL
४२,१
` 9 ५,८।५१.,११९
२५५,२० २०६ +€
` ८२,२।५० ६१६
२६८१२ २९२१८ ११२.,२१ २०५१८ २.७४,८ २८०११५५ २८१
१२२,७।४१८,११
२८८,१२ २०१२
२८१७
प्रेतखादषु Wag प्रतसंस्कारकम्भाणि प्रेलानामिह सर्व्वेषां प्रेते पिटत्वमापत्र प्रेष्यो ग्रामस्य THs ग्रौष्टठपद्यामतोतायां प्रोष्ठपदाः परः प्तः
फलं तालतरूणाञ्य॒
वईमानाममावस्यां वदैमानेन्दुपचस्य बलिं cara विधिवत् बहधिःप्रदक्तिणं Fara बह्वल्पं वा खग्डद्योक्त वद्चौनाभेकपलोनां छदः शौचस्मृते लघः वहत्पत्न्तुद्रपश- वैश्वदेव्या ठतोयायां ब्रह्मणे दच्िणा देया
५१ ) पल्राङ्काः। UATE । 2
२७४,२।२८ २,१६ २४६,२०
२६०,५
२६२१८
४०,४
२अ७१,२०।२ ०२, LR
ROO, १९।२८१,१८।२८७,२
२२०,७
-" २१७६
१८६,३
२१४,११ १२२.१८।१८८,१५।२०८,१८ ४६१५,२
REE VE
५२५,१२
२५७,१०
५४,२१
( ५२ ) WAIST: | WSTET: |
ब्रह्मणो योगविच्छछान्तः `" vs २५,१८ ्रह्मविष्णुकंरुद्राणां क ^" १७२,२१ ब्रह्मो याः AFA: FATT =. र ११२२० ब्राह्म णस्त्वन्यव णनां ४ २७८,७।४६ ०,४ ब्राह्मणः काममश्रोयात् ^. नै ३८.२० ब्राह्मणादिहते ताते ४२४,१।४२४,८।४४४,१६।१५२,१४ ब्राह्मणानां ततो मध्ये vee - ११२,१५ ATAU AIA 3६८ + ~ १११,१२ त्राह्मणाथं STE: = -- ९२ ब्राह्मणो ल्यनधोयानः - ~“. ४१.१४ त्रोहिपाके च aver ५५ RYE, LE “= नि भ। भव्यं भोज्यं तथा पेयं va a २२२१० we भोज्यच्च विविधं ष २०,२१।१५८,१४ भग्नभाख्डानि वच्जयीनि ... ~" १२६,१४ waa दातव्यम् ss ४२१,५ vats: afed कच्चित् ae Hs २८ १,२ भाजनालम्भनं HAT ` "नै १५.७०, ११ भार्व्यापिर्डं पतिः कुर्य्यात् ... ~". BYE, १८ भाय्याभावे दिजाभावे , `" २८,१५
भिक्षामातेण यःप्राणान् es ve २७४१६
भिन्लाधमागतान् वापि भुक्तवत्सु ततस्तषु भुच्ञानेषुतु विप्रेषु भूतविदाऽप्यमावस्या VARTA, क्रूरः भोजयेचापि दौहितं WaT वा भ्राठपुचो वा श्वातुभ्चता खयच्छक्रो
मण्डलानि च काय्यणि
मद्यपः afeat चैव >
मधुकं रामटच्चेव
ay चाज्यं जलं पुष्यं मध्याह्ृव्यापिनो या तु AQIS TAIT यस्मात् मध्ये चदधिमासः स्यात् मध्वाज्वतिलभिखेण मध्वाज्यतिलसम्पिश्ं मनसा निखयं कत्वा मरणादेव Taal
aaa मासो वे
५२
पत्रा्धाः। UATE: | wr ह १अ१५,८ १अ१.४
ate ९9
R658 4 २५५,१२।४९५,१८ 9२१९
१४०२
# ०, २ १८४ ४२२,१४७ २१८,४ VELA २४८१२९१ २०४,१४ १८९१८ KRESS २२८९
२८द;.७
मसूरशननिष्पाव- महागुरुनिपाते तु माकिकं फाणितं शकं मातयघ सृतायान्तु मातापिशगुरुत्यागो मातापिविहोनो यः मातामहानामप्येवं मातामदानां दौहित्राः मातुः प्रथमतःपिण्डं arg: सपिर्डोकरणं माटपक्तस्य पिख्डन ASAE YA स्यात् मातुणामग्रतः HAT मासचिज्कन्तु कत्तंव्यम् मासपकचतिथोनाच् मासि मासि च कत्तव्य मासि मास्यसिते aa मासे नभस्यमावस्या मित्रवन्धुसपलोभ्यः faatat तदपलत्यानां qe are मासि मासि मुन्यन्नानि पयःसोमः
५०४
पलाङ्काः। UTE | २२१२० २५६,१८।२५८,४ VUE, RZ
४२२८
२८५५
BAY, १८ अ२,१६।२७६,१७ २२८२
€४,५
४२८, १,४।४२८,१६ ४६०,१२
५०७, १२
OQ, ROVER, १६ ४२९५१
BURR
२५१, ११ ७,<।२५२, १ ६।२०८,९ ४८,१२
BOE LR
२२८,४
BBE, VE
४,१०।२०,१६
( # ) पलाङ्ाः WRT: |
wag न भवेदात्ता 7 - ४७८,६ सखृताहनि च कत्तव्य २०८,६।२४२,११ २७९,१।४४१,११ खताहनि च कत्तव्याः = ‘. 8६१,७ aa पितरि पुत्रेण es vee BBE, VE aa पितरि zara `". न ४२२५५ सते पितरि वे ya: a -.. REO RR य। Gat च पशुपाल ~“ oe ४ ०,६ यच्चोक्तं ट ष्यमानेऽपि * BRL, LO यज्ञवास्ुनि Ferg vee < ०,१५।१८५.८ यन्नोपवोतं यो दद्यात् vs -" १४०,१७ यत् किञ्चित् पच्यते गेहे vs me २२३,१२ यत् fates faa es "५" ११,१५ यत्क्षतं धनुषि ATE ve „च २६२,११ यतः कुतञित् संप्राप्य ve | २५२,१५ यतिस्िदर्डो करूणा ~^. - २१२,५ यत्त yea YRS a “4 १७०,८ manger विप्रेभ्यः - १ १५०,१६ यत्र यत् क्रियते aT ve ˆ“: ५२,११ यत्र यत्र प्रदातव्यं oe all ४७१,६
यथा चेवापरः पल्ल ~" " os २१४,१७
यथासुखं FA भोः यथो AAC ATA azatfa तिलोन्ियान् यदा चतुदभशौयामं यद्रदहिंतेनाज्जयन्ति यदुक्तं यदहसत्वव यद्येकं भोजयेद्िप्रं यन्न WANA यदेष्टितशिरा भुङक्ते यत्न सव्वीथेसुन्सष्ट यन्नास्नातं खशखायां ययास्तं सवितायाति यवाः प्रियङ्गवो सुदाः यवाम्बुना तु देवानां यवेरन्वव कोथा
यः सपिण्डो क्षतं प्रेतं ag पाणितले भुङ्के यस्मादन्वाहता माता यस्मिंस्ते संस्रवाः Ta यस्मिन्नरे पुराणे वा यस्मिन्रन्दे दादशकश्च यस्य ते प्रतिगच्छछेयुः
(
५६ )
पत्र ङः | पङ्काङ्कः १६६,१८ २६१.४ १६२,१७ are, २२२,१० २२९८ ©2,é १०१,५ १६९,३ १०१,५ १२४,२ २१५.६ १८,१० ४२,१४।१२०,१६ ११८.,६।१२७,१८ २८२, १४।४६८,£& १७१,१३
२२९६,१० १२५.१२।५१८,१२ ५७, १८
२२०,१
२५५८
यस्य नवाधरोष्टाम्यां यस्य मिचपरधानानि यस्य संवत्सरस्य प्राक् यस्यैतानि न टोयन्तं यानि च व्यवदहाय्याणि यानि पञ्चदणादयानि यान्तिधिं समनुप्राप्य यावच्च कन्धातुलयो यावदब्दद्च यो cad युग्मानेव ata वाच युवानस्तु we यस्य
ये चात्र विश्वदेवाय
येयं दोपाज्िता राजन् ये समाना इति erat afee विविधेयज्ञेः
यो ददाति गुडोम्मिखान् योनिक्रियाववबोधादीः योऽप्रसत्रमना YS at यो यः कित् तौथंयातरान्तु
ys
|
पलत्रङ्घाः | WTR | २९.२०
82S
३५२, ६
२६२.४
29,9
२८ ५,८।४६६,८ २१५.,१६ २८१,७
२९८,५ २९१२०१८ २९२,२ ११०,१६ ROVE ४२१,१६।४२५,२ २६४,१८ १५.८८
Qo y=
१६९.७
REIS
रक्षणाय तु यदत्तं Tinie जपन्मन्तान् रच्तोघ्रमन्पठनं Waar FT at are रत्निमात्राः प्रणस्ता वे रविशुक्रदिने चेव राजतेभीजनेरेषाम् राजतन्तु तथा पातं राजसयाण्वमे धाभ्यां राजामाषान् मसूरा राती wie न Hala रामठं मागधञ्चेव राइदशंनदनत्तं हि राइदशनसंक्रान्ति- ea afaad faa
रोगौ दोनातिरिक्ताङ्ः
datas रोहिमांसच् wert रौरवेण तु मांसेन
( ४८
र् |
WATE: | पङ्खयङ्खाः । ११४३ TERS १७२४ 2७. ४७,२० १००,७ १२६६ २१२० २८११८ २१,१२ Rode १८६ REALE 20, YT FoUs,e RE, 8 १५,६ १६,२ १९८
लेपभाजश्चतुथादययाः लोके Asad यत् स्यात्
वज्यानि Haar खां वर्षास्वभेष्यशणा कोख वस्वाभावे क्रिया नास्ति वस्त्रोत्तरं गन्धपून्वं वाग्भावद्ष्टच्च तथा वासवाजेकपादर्चं वाससा चावधूतानि वित्तशव्येन रदितं विदेशगमनच्चैव विपरोतायनगतौ विप्रान् ga परे atts faaretfe: wana: विश्वदेवाः क्रतुटच्तौ विषवाण्हतं मांसं विषश्ापदशस्वाहि- विसज्जेयेत् प्रोतिवचः- विज्य ब्राह्मणांस्तांस्
( we )
ल |
UATE: | GRTRT: |
१८०,२२
१०४० ; १८
€€,2 २५५१७ १४५१३ १२७, २७,६
९९५ ९४ १६१,< २१२२ २५८५२ २०१, २६११५ ५२४,७ ५८,१४ १६८
२८ २११८ २१२७१९१ २०७, १४
वोभव्सम चिं नमन aag clay दातव्यः वृथिके wad तु वेणखमासस्यतु या FITS BRIT तु वेश्वटेव्यां ठतोयायां वेष्णवादि पदे चन्द्र व्यतोपातः प्रसिद्लोऽयं व्रतखमपि cifed
natu: पिर्डदानच् परक्रष्वजनिपाताङ्ः शन्नो टेवोत्यपः faar शरद सन्तयोः केचित् शकराक्तोरसंयुक्ताः प्म्यन्रघ्यादिके काथं शशक्ूश्ययोसतु मांसेन शस्त कालायसं शोमं शस्ग्रहणसुद गं
प्रस्व विप्रह ताना
शणाकन्तु फालानाष्टम्यां
६ ©
I
VATEU: | पङ्घद्कयाः। ES, LIL 09,9 १४५८
२६२, १०
२०२,८
ORR
२५०१२
२८२,१६
2०९९९
रद्
२६९,६ २८२५२ १२८,६ २६२,१ १८.२० ६२,१२ ११,११ १०७९ ९९,१२ २९.५.२१ २५६,८
MAHAL कञ्चेव शाकस्ततोया कत्तेव्या शालग्रामशिलाग्रे तु TAA PATA TAT शाल्यन्नं दधिमष्वत्तं शिवनेत्ोदवं यस्मात् शक्राङ्गारकसंयुक्ता क्तपत्तस्य Tats शक्तपक्ते तिधिर्ग्राद्या VHT नवं धान्यं चिं देशं विविक्तञ्च शएचोभूतेन दातव्यं शूद्रशिष्यो गुरुथेव शूद्रस्य दशमः fiw: ate दंष्िनखि-व्याल- ्यावदन्तोऽय खल्लीटः खद्वायुक्तः शवचिद्ीन्तः खवणाखश्िधनिष्ठाद्रा- खाइन्तेनापि कर्तव्यं ख्राददयसुपक्रम्य खादविघ्रे दिजातौनां
यादइविन्ने समुत्पन्न
९१
पनाङ्खाः | पङ्क वंद: | १८१० २५५१
ERR
८९३० ११,१८।५२२.२ २१२,१२ २८८१२ २१९१,१२ १९९४ २६१.,१० १०२,२ `
४८०, १५ ४०,११ २४६,१२
२८ ६,१२ ४२७
९१.८८ २०१,१७ २७४, १८ ४५९८,१ २६,१२।२८,१४
% €. - १।४८० ४ 2
खदमग्निमितः काय्यं AIS जात्यःप्रशस्ताःस्युः arg नियुक्तो zat च ATS नोदासनोयानि ae करिष्य इत्येवं Ale Ad तेन समाः ATS कत्वा परखाद् avy प्रतिरुचिश्रेव खां wat य उच्छिष्टं खोत्रिया भोजनोयाख् सरोतरियायैव देयानि खतं wird हि वे wai
प्व; कन्तीस्मोति fafa
VIIA RATATAT ्वपाक-षरण्ड-पतिताः श्व श्ादिभिः Ceara: श्वाविधं शल्यकं गोधां श्वेतचन्द्नकपूर - ष्येताकमन्दारमये
श्लो भविष्यति मे खां
( वषर )
VATEX: । पङ्खङकाः | २२११८
१४२,१
Go F र
२१७,8 ८४,१७।११४.,२० di +
२२५,४
२०५,४
34)
२८४,९.
२४,११
७ & A 2
GQ 2 =
२६८१
१०७,१९ ४२६,१३ २०९४६
१४१,८
१२७१५.
७८, १
षर्डापविदइचरडाल-- घर्मासान् चछागमांसेन षड्देवतं वा Fala षड़विंश्र धनुषो भागी
सक्च कतसस्काराः सतृक्रियां देशकालौ च सतिलाम्ब पिटष्वादौ afada ततोऽन्रन सदा परिचरेदक्तया सदैवं भोजयेच्छाद् सन््याराचोने कत्तव्य सपिर्डो करणं कुर्य्यात् सपिर्डोकरणन्तासां सपिर्डोकरण्न्तेषां सपिष्डोकरणं यावत् सपिर्डोकरणशखाड सपिरडोकरणादूं
सपिख्डोकरणान्तानि
( ६३
पत्राङ्ाः पङ्कयङ्ाः।
eo `, ११, २.७० १ |
२८ &,४
BES, 29
<४,१२
२०६,११
१८६,५
५६५,२०
५२,१४ २६५.,१७।२०७,१६ २५४,५ २६२,१।४६२,१० ४४५, १
2°, OTR GE EMRE Ors
४ १७,९।४१८,२।४१९,&
अ २,११।२८ ४,८।२ १५८०२२२, २।२५२,१८। २५०, २।४२५,६।४२४,२।४७२,७। ४८२, १७
६५० 6 १५
सपिण्डोकरणान्ता हि सपिण्डौोकरणे विप्रान् सपितुः पिलकार्थ्येषु समतोते दशेत् समत्वमागतस्यापि समुत्ख्जत् भुक्तवतां सम्मूलान् दस्तिणायांश्च सपिः aut: सिता रक्ताः सर्येहैता सगेर्व्यघेः सन्येव पितः प्रोक्तः सव्वं पथ्युषिलं वज्ज aa yefad काय्यं सव्ैसखेनापि क्त्यम् सव्वायासविनिर्मुक्ै VAR वनं गत्वा सञ्याभावे faa: Ge: सर्व्वेषान्तु मतं AAT सह पिण्डक्रियायान्तु संवत्सर तथा गव्यम् संसखितायान्तु भा्यीयां सा तिथिस्तदहोरात्रं सायाङ्स्िमुह्धत्तः स्यात्
& ४
पलाद्भाः | UST; |
२५८१८ ४१९२ ५५२,१ २४०,२१ २९४,२ १७५.१० १ ८9 , १ > ३१२,७ २९२,१२ ६२,११ १४२,१७ २११,१० २६५,९।२७८१ Geo ; 2 © २१५२,१७ २७४,१५ ४५०,१ २५२,६ १५.४ ४२३१,९ 226, २०६,११
fageaifa aarfa सिताः सुमनसः 2st: सितानि च quanta
सिदाः कताश्च ये भव्याः
सिद्याथेकेः कष्णतिलेः सिनोवालो दिजेःकाया सौमन्तोत्रयमे चेव सुटपतेस्तेरनुन्ञातः सुवे-रुप्य-तास्नाश्म - सुशिखिः शब्ट्रदितः सुखधेत्या शिषां युक्तां सूतकान्तादितोयेऽङ्कि सूतकान्ते Weary सूतके wan चेव सूथ्थस्य सिंहसंक्रान्तयां सेतुहच्जलादोनां सैन्धवं लवणं तडत् सेन्धवं WTA सोमपा नाम विप्राणां सौरसवत्सरस्यान्त सौवणं राजतं ताम्बर
स्तरणासन पिर्डषु भ
॥ ऋ
पल्बाह्काः। पङ्क्ङ्काः। ४५,४ १४१,१४ १६२,४ २४,४ १०८,८ २.०, १४. ४८७, १२ Zoot १५२, १ १४५६ ५.६,१ 2 २८,१८ २२०,२।२२८,१५।२४४,११ ROE, Re रे ०४,९ REI, ४।४८ ०१११ २०,१३ Roe 98,2 RTB VO १२६,४ ४८,१<
feat दितोयां जायन्त स्तौणाममन्तकं खाच स्तोभिवर्णवरैः शरैः स्थालो पाकं पश्स्थाने स्नातोऽधिकारो भवति खानं दानं जपः Are खानं सन्या जपो होमः रष्टसुदुतमन्यत
स्मरणं aaa केलिः qag ala aa स्रदारनिरतसव सखपिटभ्यः पिता दद्यात् स्वगे ह्यपत्यमोजख सखशाखाखयसुत्सृज्य
स्व श्ोय-ऋलि क्-जामाढठ-
स्वाध्यायं खावयेत् faa Wel HATA मन्तान्ते सेन भत्र सह यादः खन Wat Beara:
( €&& )
पत्राह्ाः। WAAR | REO €
QOS VS
RG,4
RYO, 8
१० 9, १८।२८६.८ २०६.&
२०६५२
१२०८,२
७€,१९
९९.९२
२२१,२
४९ € ,७
र ० १२५.,५
२४, १८
१७२.८
- RARE
` ६५,९।४२८,७
४२६, १८।४२८ VSI
हंसे वषास कन्यास्थे हतमसखोचियं दानं हतमयोतियं खां विषा संस्तायेतु हविषा संस्तानान्तु हविष्यात्रेन वे मासं हरिता afaat दभाः SUSU FT Se: diate: पतितः ast इतेष प्रदद्यात्त इतावशिष्टमन्रन्तु होमे प्रदाने भोज्ये च
UATE: |
पङ्क वङ्गाः)
२८२,१९ २११,१७ <१,११ २६१,
१ © ays १२,१६ ४६,८ १५८,१६ १९०७५ १५६२ १५६,२० १०५,१५ +
ATRIA:
श्राद्कोमुदीघ्तकति पयवेदमन्बाणां मूलस्थानसङताः |
Ha’,
Oy पक्तयाम् |.
२४८ २० #१४ २९१ ५२० १६ ° 4 ao Ke ४०४ ११ ४४ १ १२१९ < ARR
$° ९१
च्राचावाजस्य
श्रायान्तु नःपितरः Tye Tye
sé विष्णुवि चक्रमे अक्तब्रमोमटन्त उज्ज वहन्तः उशन्तस्त्वा ्रोषधयः समवटन्त तच्चक्तुदं वहितं
म्ूलवेदस्थानानि
aed माध्यन्दिनोशखा | स्अ। १८ A Qo TL Ys ay २४ अ । ५० मः । ५अ। १५मः। २अ। ५१ मः: 24128 मः। १९ च । ७० मः १२अ। ९६ A ऋग्वेद सं
५ अष्टः ५ WET ११ वगे ६६ AMA |
ufaa स्थो वैष्णव्यौ
वसोः पवित्रमसि
यजः सं १अ।१२म। यजः सं
१अ। 2a
Z|
२४८
२२५
२२५
२२५
UAT |
UK
8
वाजे वाजेऽवत ऋक् सं
५ अष्टक ४ अध्याय ५ AT २य सूक्तम् | विश्वदेवाः स श्रागत za सं
५ अष्टक 8 AAA ५ वगे 2a सूक्तम् |
विश्वदेवाः wade यजु सं २२ अ। ३४ A शन्नो देवोरभोषटये यजुः सं
२ १ | Cae ।
® |
= |
र
3
4
q
©
गोविन्दानन्दनरघुनन्दनयोः कतिपयासु मीलिकव्यवस्यासु मतपार्थक्वम् |
रघुनन्दनमतम् |
खाद्ोयदक्तिणया पिट- पूव्बैकता |
सामगानां ग्मधान संस्कारे ठदिखाद्वं नास्ति | quay सपिण्डने ad away ya: सां वत्सरिका- भावः |
MAAS प्रायनामन्वाणां पाठटः। गन्धादोनाञ्ख तृष्णौं दानम् । पच्तश्राइकन्तुरन्तरा विघ्ने ऽपि तच्छाद्सिदधिः | खाइक्तर्वामएव Yaa स्थापनम् ।
© ~ अनुम तिद्रव्यापण्योरभावे दत्त कनिष्ठेन पूरकपिर्ड तदानौोमागतेन जच्येष्ठनापि
e नावत्तनौय
पूरकपिर्डं नावत्तनोयम् |
१। खादोयदक्तिणायाः
गो विन्दानन्दमतम् | देव
पून्यकता |
२। सव्दशाखिनामेव गभाधाने
8
हदधिखादस्य कत्तव्यत्वम् | अपक्लग्य सपिर्डनेऽपि पूण संवत्सरे पुनवधिकं कार्यं | पू णंसंवत्सरेऽपि सपिर्डनात् परं रात्वादोतरकाले पुन वाधिककरणे प्राचौनाचार मूलकः सन्द्भे vette: | ATAAS प्राथनामन्वपाठ निषेधः गन्धादिदाने च WAR मन्तपाटः | पक््रादकन्तुरन्तराविघ्ने न सम्पू णंपत्तयाइ सिद्धिः | खादौयत्राह्मणवामपाश्वं एव न्युनपात्रस्ापनम् |
दत्त कनिष्ठेन पूरकपिषर्डे देष्णन्तरादागतेनाशचमध्ये wea पुनः पूरकादिकं सव्वं क््रावत्तेनोयम् |
कतिपयानिर्दिष्टनाम्नामेतदुक्िखितानासुदे शः |
छायाम् | पङ्कवान् |
१२६ १२६ २.७० २८९ YEO
208
र १२
१८
क चिदित्यनेन मितात्राम तनुपन्यस्य दूषितम् | न चेत्यनेन ओौदत्तमतं दूषितम् ।
केचिदिति कल्यतरूमतसुद्वाटितम् |
केचिदिति सिश्रमतं दूषितम् |
केषाञ्चिदिति भिखमतं दूषितम् | अन्येलित्यनेन शूलपाणिमितं दूषितम् |
षाः | २६ 2 Gq So ९.९ २२५ १६९४ R296 २२८ ४१७ ९२५ १५० RSER ४५७ ४६५ ८० ५२० १२१ १९ १
सुप्याः सममदन्त ब्राह्मणस्तं
शुदिपवम् |
ATS | भिक्ताथेम् | गोभिल्ते | तेच रच्याः | योऽश्नोयात् | TTS | कन्तेव्यं | हारोत-) निरदिशत् । तन्तलम् |
TAHA |
क
-. ` खस्य |
पिता सपिख्ड | ATU | Gat | समवदन्त |
ब्राह्मणस्तं TAF |
Pavigigta Parvan, (Text) Fasc. 1--5 @ /6/ each... els ऋ 1 11 Prakrita-Paingalam, Fasc. 1--7 @ /6/ each द ve # > 70 Prithiviraj Rasa. (Text) Part II, Fasc. 1-5 @ /6/ each भ . 1 वि
Ditto (English) Part If, Fase. 1... ae m0 12 Prakrta Laksanam, (Text) Fasc. 1 ... dz + # es 8 Paragira Smrti, (Text) Vol. I, Fase. 1--8 ; Vol. II, Fasc. 1--6 ; Vol. 111,
Fasc. 1--6 @ /6/ each Lee » व ns, 8 Paragara, Institutes of (English) : ee eee 0 1 Prabandhacintamani (English) Fasc. 1--3 @ /12/ each a > -- 4 *Sama Véda Samhita, (Text) Vols. !, Fasc. 5--10; II, 1--6; It], 1--7 ;
LV, 1--6 ; V, 1-8, @ /6/ each Fase. हि नः . | Sankhya Sittra Vrtti, (text) Fase. 1-4 @ /6/ each 1 $
Ditto (Euglish) Fasc. 1-3 @ /12/ each 2 4 Suddhikaumudi, (Text) Fasc. 1 @ Se 6 a Sueruta Samhita, (1408. ) Fase. 1 @ /12/ each ® 1 Sraddha kriy& kaumudi, Fase. 1.5 @ /6/ 1 14 *Taittereya Samhita, (‘Text) Fasc. 14-45 @ /6/ each 1 2 Tandya brahmana, (exc) Fasc. 1-19 @ /6/ each 7 > Tantravarteka (English) Fase. 1 a as aes ० ` 0 का Yattva Cintamani, (Text) Vol. I, Fase. 1-9, Vol I[, Fase. 1-10,
Vol. III, Fasc. 1-2, Vol. IV, Fase. 1, Vol. V, Fase. 1-5, tart LV, Vol. IT,
Fase. 1--12 @ /6/ each ae - न + ^ 1 Tattvarthadhigama Sutram Fase. 1-2 0 12 Trikanda-Manpdanam, (Text) Fasc. 1-3 @ /6/_... = i = Tulsi Sat’sai, (Text) Fasc. 1 --5 @ /6/ each a aes 1 if Upamita-bhava-prapafica-katha (Text) Fase. 1-6 @ /6/ each 2 4 Uvasagadasao, (Text and English) Fasc. 1-6 @ /12/ 4 8 Vallala Caritam Fase 1-~ Text only} on 0 8 Varaha Purana, (Text) Fasc. 1--14 @ /6/ each 5 4 Varsa Krya Kaumndi, Fase 1-5 @ /6/each ... * ~ + 0 *Vayu Purana, (Text) Vol. I, Fasc. 2--6 ; Vol. II, Fase. 1--7, @ /6/ each 4 8 Vidhar. Parijata, Fase. 1-5 4.0 ae ae .. 1 Visun Smpti, (Text) Fasc 1--2 @ /6/ each 0 12 Vivadaratnakara, (Text) Fasc. 1--7 @ /6/ each 2 16 Vrhanndradiya Purana, (Text) Fasc. 1~6 @ /6/ ... = 4 Vrhat Svayambhi Puraga, Fasc. 1--6 = aS 2 4
Tibetan Series. Paz-Sam Thi S‘in, Fase. 1--4 @ 1/ cach el fee +. Get 0 Sher-Phyin, Vol. I, ase. 1--5 ; Vol. II, Fase. 1--3; Vol. 111, Fase. 1--6,
@ 1/ each = ae Be — ` “` Rtogs brjod dpag hkhri Sif (Tib. & Sans.) Vol. I, Fase. 1-5; Vol.,f°
Fase. 1--5 @ 1/ each ... has si wie” ४८६
— — ) A ae and Persin-stries.
Alamgirnamah, with Index, (‘Text Fase. 1--13 @ /6/ each ... ॥
Al-Mugaddasi (Enghn} Vol. I, Fase 1--3 @ er ‘i अ १ ; त __Ain-is kbar, (Text) Fasc. 1-22 @ 1/ each ८ कद, ॥ क ह 22 {)
ध Ditto (English) Vol. I. )"wase. 1--7, Vol. U1, Fase. 1--5, Vol. II ` न= Sai न हः , . #
< es W ea oY ag mee. te @ilfeach ... see श 0
1 प्रो; 1--8 @ Vol. 11, Fase. I-1/ each ए; ~ 0 Arabic Bibliography, by Dr. A. Sprenger a < oe ED 6 Badshahn3mah, with Index, (Text) Fasc. 1--19 @ /6/ each . . 7 2 Catalogue of Arabic Books and Manuscripts क , 24 —> 1 6 Catalogue ह the Persian Books and Manuscripts in the Library of the च Asiatic Society of Bengal. Fasc. 1--3 @ 1/ each श + 6
a wot ‘w -_ 1 ६ ~ Terms, and Appendix, Fase. 1--21 @ . Farhang-i-Rashidi, (Text) F: 14 » ‘aad + 1 i MrihaPe Pet or, Vosy's tist 149 uy ee ae
each i ES. ee (Text) Fasc. 1--4%@ /12/ Putith-ush-Sham of Waqidi, (Text) Fase. 1--9 @ /6 त a. ae भ
1 Nitto of Azadi, (Text) Fase. 1--4 @ /6/ क < र 3 Haft Asmau, History of the Persian Masnawi (Text) Fas al on, . History of the Caliphs, (English) Fasc. 2-8 @ /i2/ each ^ ll ir ee itt Jahingiri, (Text) Fasc. 1--3 @ /6/ a ९ ‘ 3
sibah, with Supplenient, (T ext) 51 Feat, @ /12/ each 38 4
॥ Maasir-nl-Umara, Vol. [, Fuse. 1--9 V F vee .* ५ id - is * 1--Y, Vol. Il, asc. 1--9: V. ॥ . oe to Vol. I,. Fase 10-11; Index to Vol. IIT र क्र 1 चः १ ndex to Vol. Zf, Fase. -10-12 @ /6/ each नि छ ऋः
Maghazi of Wéqidi, (Text) Fasc. 1-5 @ /6/ each ` 4 7. न
The mee Masciculi of these works are out of stock, and com plet + A © supplied. ° and complete —_ies vanuot be
<=
५ Sou "४४9 Caly
Eee dona] Le ५. च. । {^ - A h { € |
Nikbbatu Ao = ext) | = ४ त~ Nigaro!s Kiiiradndinah-i Iskandecr, (eat) Fase we 4 @ (1 2/ ल्ट
। Ditto’ _ we ॥ alt a. a + 111 -1-> 5 th १४ ees ॥ च
_ ¢
3.7. All Cheques, Money Orders, We . uit be made
1 1 क Index; Vol {11
Saldtin (Text) Fase. J -5'¢ Geach .,
Dirt inh) Fasc. । --14 ley) each
` Ditto (व 10 ex “sl Aik 9 az Shahi of a 1324१1५ 411 Barni (Text) Fase 17 @ (6,
tl, Of = cSirdy 417. (Text) Fasc. 1-6 @ .4/ neler न) Arabic [५८ Vase. 1--2 @ 1 /8/ eact * ह Swin (Text) Fase 1 5 87 each ४ Vol. 1, Fase. । ० Voll Th क्र 2.६ @ ,४/ enck ahGnciri, (isng ) Fasc : ष = a -- ~ छी a = । ASTATIC SOCIETY'S 1 ' शा ATIONS | Agrarre Rrsea roies, Vol. VIL, Vele ५1 and > ५, oud Wel and XX @ i wach’... 1८८५१ pines of the Asintic Roviety frem 1085 to 7 कणि Ne.: and from 1370 to date TOUWNAT of the Asstatic cay vr 1842 (1; Jato) vs (4), 1847 12), 1838/12), 1866 17), 1867 ह), 154 ' €} । ३१, METI (7), 1572 ।&;-187४ (8). 1974 ($, 1875 17 , 10" 1; Le
(Sy 1879 (7 - 1880-15) 1४९ । .71. 14 द. (6), 194६ ~) २०५
TRS 7, 16470}, 155 = + 1888 (1). 1 20) 1) OP
1895 (11), 1884 (९), Psi) 1406 5), teat tl 4) @ । To 13), 401 17. @ 1, per No. to ११५.) 3 and
त 4 Ve Atha
Tie feuris enclosed in broke > ११९५ । (we wary Review ofthe Researclias of th rw, [४8 चङ ‘yeh of the Turki langage «4 ^, *ken in Fastera Ty = "i. shaw ‘Extra No. Jud. B 2878, ध, छ == obald’s Catalogue of Reptiles in the M ream ९" sae a - #
Le xt 3 क्य 1 (€.6.; 1868) : * via ets and Birds of Uirmeh, br sinh a , Ke, Ri कः Ot त 117 Language of North ९,९०.५ rhe '
om. WR Ti, 1 र sand, ¥ Othe}
Jd 1 १ Feat ५ ५५३ व्क poe eer Aas at Mri ag --- ह —
9 १५५८०६१6 of 1५५] Vertebrat) १ Catalg: Ge oi May Library ^ [ the ^ = क ८ ie ke he naivah. a Connuentary on the +| प्रभति Vols. 1, । (> ४४११111.) Ye uw viyavi 165 pager with 17 plaves, dto Wizimacu-hil „ । +
ta. Sil and 1१. @Q0Pexgh ... * Moore and hewi/tson 4 Desemptions of New पदक | Parta ! 1. with § colunved Platus, ४६५. @ ty each.
°
Sharwva) Oe -18le ११ 4 १) ere ०५ एला Dictiow ry. by Csomade Koros —... “- 116४८ Gran» var 91 3
Kec 1 irveabd awaits, © arts I & 11 @ 1/8/ = A dends yllve Ge alogne of the paintings. statues, the Atiatic So@ety of Bengal hy C MW “feurnir on pips Whwetrating the Ancent © M.A. Stein Un.D., da. Extra N ७. 2 of ६५८ ._—
» {otices of Sanskrit Man ae ase. 1-29 @ 1!
eprviere Buddhist sanexnrid AWeravute, by Dr R
Books are supp’ ‘6d oy VPP
Govind&nanda Kavikankana- caryya
PLEASE DO NOT REMOVE SLIPS FROM THIS POCKET
UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY
| 900 80 6 80 ¢} 6८ 2 #31। SOd 31115 AVE ३०।५४४ 0
| | ।॥ WaT 1 | 1
31१ 5॥4/॥00 LY 110.